ผลของเขมขดประคบเยนตอการลดความปวดในผคลอดครรภแรกทไดรบยาเรงคลอด

Wilawan Songyos B.N.S* Worrapan Kongneum B.N.S* Benchawan Pak-Aree B.N.S* Jeeraporn Prabdin M.S.N*

วารสาร วชาการแพทยเขต 11Reg

2 5 6 0Med J 2017

;31

: 191 - 197

The Effect of Cold Belt Compress on Pain Reduction in Primigravidas Receiving Induction of labor

วลาวณย ทรงยศ พย.บ.* วรพรรณ คงเนยม พย.บ.* เบญจวรรณ ภาคอารย พย.บ.* จราภรณ ปราบดน พย.ม.*

Abstract Pregnant women who were in labor and received oxytocin intravenous to augment of labor usually had more discomfort and suffering from labor pain, especially primigravidas. Using cold belt compression has been accepted as an effectively methods that can relieve labor pain. This quasi-experimental was aimed to investigate the effects of cold belt compress on labor pain of primigravidas who received augmentation of labor during active phase. Forty subjects were selected according to inclusion criteria. Twenty samples were chosen into an experimental group and participated in cold belt compress protocol. Other twenty subjects in control group received usual nursing care. The research instruments comprised of cold belt protocol, patients’ interview form, and visual analogue scale. Data were analyzed using descriptive statistics, independent t-test, and analysis of covariance. The findings revealed that the pregnant women who par-ticipated in cold belt compress protocol had lower mean pain score than those in the control group (p < .05). The results of this study showed that using cold belt com-press can reduce labor pain, so, nurse midwives should offer cold belt compress protocol as an effective nursing intervention in reduc-ing labor pain in primigravidas who received augmentation of labor during active phase.

Keywords : Cold belt compress; Labor pain; Augmentation of labor; Primigravidas.

บทคดยอ

หญงตงครรภทอยในระยะเจบครรภคลอดและไดรบยาออกซโตซนกระตนการหดรดตวของมดลกสวนใหญจะม

อาการไมสขสบายและทกขทรมานมาก โดยเฉพาะหญงครรภแรก การใชเขมขดประคบเยนไดรบการยอมรบวาเปนวธการ

ลดความเจบปวดในระยะเจบครรภคลอดทมประสทธภาพ การวจยกงทดลองครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลของการใช

เขมขดประคบเยนเพอลดความเจบปวดในระยะท 1 ของการคลอดของผคลอดครรภแรกทมาคลอดบตรในหองคลอด

โรงพยาบาลวชระภเกต ระหวางเดอนมถนายนถงเดอนสงหาคม พ.ศ. 2559 คดเลอกกลมตวอยางตามเกณฑทก�าหนด

192 วลาวณย ทรงยศ วารสารวชาการแพทยเขต 11

ปท 31 ฉบบท 1 ม.ค. - ม.ค. 2560

จ�านวน 40 ราย แบงเปนกลมทดลองทไดรบการลดความปวดดวยเขมขดประคบเยนรวมกบการพยาบาลตามปกต จ�านวน

20 ราย และกลมควบคม 20 ราย ไดรบการพยาบาลตามปกต เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย แบบแผนการใช

เขมขดประคบเยน แบบสมภาษณขอมลสวนบคคล และแบบประเมนความเจบปวดดวยสายตา วเคราะหขอมลสวนบคคล

โดยใชสถตเชงพรรณนา ทดสอบคาความแตกตางระหวางกลมโดยใชสถตทดสอบคาท และสถตวเคราะหความแปรปรวน

รวมผลการศกษาพบวากลมทไดรบการลดความปวดดวยเขมขดประคบเยน มคาเฉลยของคะแนนความเจบปวดนอยกวา

กลมทไดรบการพยาบาลตามปกตอยางมนยส�าคญทางสถต (p < .05)

ผลการศกษาครงนแสดงใหเหนวาการใชเขมขดประคบเยนสามารถลดความปวดจากการเจบครรภคลอดได ดง

นน พยาบาลผดงครรภควรน�าวธการดงกลาวไปใชลดความปวดของผคลอดครรภแรกทไดรบยากระตนการหดรดตวของ

มดลกในระยะเรง

นพนธตนฉบบ

ค�ารหส : เขมขดประคบเยน ; การเจบครรภคลอด ; การกระตนการเจบครรภคลอด ;

ครรภแรก

บทน�า

ความปวดระยะเจบครรภคลอด เกดจากการ

หดรดตวของมดลก การถางขยายของปากมดลก และชอง

ทางคลอด มการกดของสวนน�าทารกบรเวณปากมดลก

ชองคลอด ทอปสสาวะและทวารหนก(1) รวมถงการดงรงของ

เอนและเนอเยอตาง ๆ สงผลใหเกดความปวดในระยะ

เจบครรภ คลอดและความปวดทเกดขนนท�าให เกด

ความเครยดในรางกาย เปนสาเหตท�าใหรางกายกระตนให

มการหลงสารอะดรนาลนซงไปกระตนประสาทซมพาเธตค

ท�าใหกลามเนอเรยบมดลกมเลอดไปเลยงลดนอยลง ท�าให

ออกซเจนและอาหารไปเลยงมดลกไดไมด สงผลใหเกด

ความปวด นอกจากนยงสารเคททโคลามนทท�าใหความดน

ในโพรงมดลกลดลงเพมความรนแรงและความถของการหด

รดตวของมดลก รวมทงยงมปจจยทมผลตอเจบปวดใน

ระยะเจบครรภคลอด เชน ความกลว วตกกงวล ความ

ตงเครยด และความเจบปวดเปนวงจรทเกดขนอยาง

ตอเนองไปเรอย ๆ ตลอดระยะของการคลอด(2) รวมทง

การเปลยนแปลงของฮอรโมนบางชนด เชนออกซโตซน

โพสตาแกนดน(3) สงผลใหเกดความปวดระยะเจบครรภ

คลอดเรอย ๆ และเพมความทวคณความรนแรงมากขนตอ

ทงตวหญงตงครรภปจจบนการลดความปวดระยะเจบครรภ

คลอดมหลากหลายวธ ทงวธการบรรเทาความปวดโดยใช

ยาและไมใชยาแตสวนใหญวธทนยมจะใชยาเรงคลอด

ดวยยา เนองจากท�าใหการคลอดสนสดลงไดเรวกวา

การเจบครรภคลอดตามธรรมชาต(4) การใหยาเรงคลอดดวย

ออกซโทซนแมจะมวธทสะดวกและประสบความส�าเรจแต

กมขอเสยซงสงผลใหมระดบความปวดจากการคลอดเพม

มากขนจากฤทธของยา สงเสรมใหการหดรดตวของมดลก

มการหดรดตวทแรงและถขน(4) โดยเฉพาะผคลอดครรภแรก

ทไมมประสบการณการคลอดมากอน

การใชความเยนเพอลดปวดระยะเจบครรภคลอด

เปนวธการหนงทมประสทธภาพในการลดความเจบปวดท

ใชมานานซงประหยดและใชงาย(5) โดยความเยนจะม

ปฏกรยาทปลายประสาทอสระ (free nerve ending) และ

ทปลายเสนใยประสาท (peripheral nerve fiber) เปนผล

ใหเพมจดเรมรบรความเจบปวด (pain threshold) และจะ

ไปลดศกยภาพในการท�างานของตวรบสมผสทปลาย

ประสาทรบความรสกเจบปวดในบรเวณทไดรบความเยน

ท�าใหการสงกระแสประสาทความเจบปวดของประสาทรบ

ความรสกชาลงหรอถกยบยงหลอดเลอด บรเวณนนหดตว

ลดการไหลเวยนเลอดมาสบรเวณทไดรบความเยน และลด

เมตาบอลซมของเซลลทไดรบบาดเจบ ท�าใหการสรางสาร

ทท�าใหเกดความเจบปวดลดลง(6) นอกจากนความเยนยง

ท�าใหปดประตความเจบปวดจากทฤษฎควบคมประต (gate

control theory)(7) จงเปนผลใหลดความปวดระยะเจบครรภ

คลอดได

ผลของเขมขดประคบเยนตอการลดความปวดในผคลอดครรภแรกทไดรบยาเรงคลอด 193Reg 11 Med JVol. 31 No. 1

การศกษาทผานมาเรองผลของการประคบรอน

และเยนตอความปวดในการคลอดของผคลอดครงแรก

พบวาผคลอดทไดรบการประคบเยนมคะแนนความปวดต�า

กวากลมทไดการดแลตามปกตอยางมนยส�าคญทางสถตท

ระดบ 0.001(8) เรองผลของความเยนตอความเจบปวด และ

พฤตกรรมการเผชญความปวดเฉพาะในปากมดลกเปดเรว

ในผคลอดครรภแรกจ�านวน 60 ราย พบวาผคลอดทไดรบ

การประคบเจลแชเยน มระดบความเจบปวดต�ากวากลมท

ไมไดรบการประคบอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ 0.001

แตจากการศกษาทผานมาไมครอบคลมผคลอดทไดรบยา

เรงคลอดทมความปวดระยะเจบครรภคลอด เนองจากการ

ไดรบยาเรงคลอดเปนการเพมความปวดทรนแรง อกทง

ผคลอดมกไมสขสบาย รองครวญคราง ขยบตวดนไปมา

ผวจยจงไดมการปรบใชเขมขดประคบเยนทไดประดษฐขน

ใหตรงจดเปาหมายทปวด เพอใหผ คลอดลดปวดและ

สามารถเผชญความปวดระยะเจบครรภคลอดไดอยางม

ประสทธภาพ

วตถประสงคการวจย

1. เพอเปรยบเทยบระดบความปวดของผคลอด

ครรภแรกทไดรบยาเรงคลอด ในระยะ active phase กอน

และหลงการใชเขมขดประคบเยน

2. เพอเปรยบเทยบระดบความปวดระหวาง

ผคลอดครรภแรกทไดรบยาเรงคลอด ในระยะ active

phase ทใชเขมขดประคบเยนและกล มทไมใชเขมขด

ประคบเยน

วธด�าเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยแบบกงทดลอง (quasi-

experimental design) กลมทดลองทไดรบการพยาบาล

ตามปกตของหองคลอด ไดแก สอนการหายใจบรรเทาปวด

การลบหนาทอง การเปลยนทาเมอรสกเจบปวด รวมกบการ

ใชเขมขดประคบเยน และกลมควบคมทไดรบการพยาบาล

ตามปกต ณ หอผปวยสตกรรมหองคลอด โรงพยาบาลวชระ

ภเกต ระหวางเดอนมถนายน-สงหาคม 2559

กลมตวอยางจะถกการคดเลอกเขากลมโดยจด

ใหกลมตวอยาง 20 คนแรกเปนกลมควบคม และกลม

ตวอยาง 20 คนหลงเปนกลมทดลอง โดยมคณสมบตดงน

คอ เปนผคลอดครรภแรก อายครรภ 37-42 สปดาห ไมม

ภาวะแทรกซอนระหวางการตงครรภและระยะรอคลอด ท

อยในระยะ active phase คอ ปากมดลกเปด 4 เซนตเมตร

เมอเรมท�าการศกษาไดรบยาเรงคลอดในระยะ active

phase ไมไดรบยาแกปวด Pethidine เพอบรรเทาปวด ใน

ระยะท 1 ของการคลอดและก�าหนดเกณฑคดออกกลม

ตวอยาง คอ มภาวะแทรกซอนในระยะท 1 ของการคลอด

เชน มอาการแสดงของภาวะทารกขาดออกซเจน น�าคร�าม

ขเทาปน ภาวะผดสดสวนระหวางศรษะทารกกบกระดก

เชงกราน (Cephalopelvic disproportion: CPD) ผลการ

ตรวจสขภาพทารกในครรภผดปกต (Fetal Non-Stress Test

: NST non-reactive) และความดนโลหตสงขนขณะ

ประคบเยน

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยแบงเปน 2 สวน คอ

สวนท 1 เครองมอทใชรวบรวมขอมลการวจย

ประกอบดวย

1. แบบบนทกขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง

จ�านวน 6 รายการ ไดแก อาย น�าหนก สวนสง ดชนมวลกาย

(BMI)ศาสนา สถานภาพสมรส อาชพ

2. แบบวดความรสกเจบปวดแบบ Numeric

Scale และ Wong Baker Face Scale

194 วลาวณย ทรงยศ วารสารวชาการแพทยเขต 11

ปท 31 ฉบบท 1 ม.ค. - ม.ค. 2560

3  

วตถประสงคการวจย 1. เพอเปรยบเทยบระดบความปวดของผคลอดครรภแรกทไดรบยาเรงคลอด ในระยะ active phase กอนและหลงการ

ใชเขมขดประคบเยน 2. เพอเปรยบเทยบระดบความปวดระหวางผคลอดครรภแรกทไดรบยาเรงคลอด ในระยะ active phase ทใชเขมขด

ประคบเยนและกลมทไมใชเขมขดประคบเยน

วธดาเนนการวจย การวจยครงนเปนการวจยแบบกงทดลอง (quasi-experimental design) กลมทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตของหองคลอด ไดแก สอนการหายใจบรรเทาปวด การลบหนาทอง การเปลยนทาเมอรสกเจบปวด รวมกบการใชเขมขดประคบเยน และกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต ณ หอผปวยสตกรรมหองคลอด โรงพยาบาลวชระภเกต ระหวางเดอนมถนายน-สงหาคม 2559 กลมตวอยางจะถกการคดเลอกเขากลมโดยจดใหกลมตวอยาง 20 คนแรกเปนกลมควบคม และกลมตวอยาง 20 คนหลงเปนกลมทดลอง โดยมคณสมบตดงน คอ เปนผคลอดครรภแรก อายครรภ 37-42 สปดาห ไมมภาวะแทรกซอนระหวางการตงครรภและระยะรอคลอด ทอยในระยะ active phase คอ ปากมดลกเปด 4 เซนตเมตร เมอเรมทาการศกษาไดรบยาเรงคลอดในระยะ active phase ไมไดรบยาแกปวด Pethidine เพอบรรเทาปวด ในระยะท 1 ของการคลอดและกาหนดเกณฑคดออกกลมตวอยาง คอ มภาวะแทรกซอนในระยะท 1 ของการคลอด เชน มอาการแสดงของภาวะทารกขาดออกซเจน นาคร ามขเทาปน ภาวะผดสดสวนระหวางศรษะทารกกบกระดกเชงกราน (Cephalopelvic disproportion: CPD) ผลการตรวจสขภาพทารกในครรภผดปกต (Fetal Non-Stress Test : NST non-reactive) และความดนโลหตสงขนขณะประคบเยน

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยแบงเปน 2 สวน คอ สวนท 1 เครองมอทใชรวบรวมขอมลการวจย ประกอบดวย 1. แบบบนทกขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง จานวน 6 รายการ ไดแก อาย น าหนก สวนสง ดชนมวลกาย (BMI)ศาสนา สถานภาพสมรส อาชพ 2. แบบวดความรสกเจบปวดแบบ Numeric Scale และWong Baker Face Scale

 

ไมปวด ปวดนด ๆ ปวดเลกนอย ปวดปานกลาง ปวดมาก ปวดมากทสด 0 1-2 3-4 5-6 7-8 9-10 3. ตารางบนทกคะแนน Pain Scores เปนตารางบนทกคะแนน Pain Scores ซงประกอบดวย ระยะเวลาการเปดขยายของปากมดลก ระดบความปวดกอนทดลองและหลงทดลอง 15 นาทใชทงในกลมควบคมและกลมทดลอง

ไมปวด

0

ปวดนด ๆ

1-2

ปวดเลกนอย

3-4

ปวดปานกลาง

5-6

ปวดมาก

7-8

ปวดมากทสด

9-10

3. ตารางบนทกคะแนน Pain Scores เปนตาราง

บนทกคะแนน Pain Scores ซงประกอบดวย ระยะเวลาการ

เปดขยายของปากมดลก ระดบความปวดกอนทดลองและ

หลงทดลอง 15 นาทใชทงในกลมควบคมและกลมทดลอง

สวนท 2 เครองมอทใชในการด�าเนนการวจย

ไดแกเขมขดประคบเยน ทผวจยไดประดษฐขนเพอใชเปน

อปกรณในการลดปวดแผนเจลชนดเยน ขนาดกวาง 20

เซนตเมตรและยาว 30 เซนตเมตร เครองวดอณหภมและ

นาฬกาจบเวลา

การเกบรวบรวมขอมล

ผวจยด�าเนนการวจยตามล�าดบดงตอไปน

1. กลมควบคม ประเมน pain score กอนทดลอง

และใหการพยาบาลตามปกต คอ การสอนเทคนคการ

บรรเทาปวด เชน การหายใจบรรเทาปวด การลบหนาทอง

การเปลยนทาเมอรสกปวด เมอผคลอดไดรบยาเรงคลอด

ระยะActive phase โดยปากมดลกเปด 4 เซนตเมตร

ประเมนความปวดหลงทดลองทก 15 นาท และประเมน

ความปวดทก 1 ชวโมง อยางตอเนองจนปากมดลกเปดหมด

10 เซนตเมตร

2. กลมทดลอง ด�าเนนการตามกลมควบคม รวม

กบการใชเขมขดประคบเยนอณหภม 10-15 องศาเซลเซยส

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวาการใชความเยนบรรเทา

ความปวดในการคลอด ต�าแหนงทเหมาะสม คอ หนาทอง

สวนลางและหลงสวนลาง ระดบอณหภมทเหมาะสมในการ

บรรเทาความเจบปวดคอ 10-15 องศาเซลเซยส ระยะเวลา

ทเหมาะสม คอ 20-30 นาท (Lehmann & Lateur อางตาม

นชสราและคณะ, 2555) Int J Sports Med. 2001 Jul; 22

(5): 379-84 Ice therapy: how good is the evidence

Mac Auley DC ใช 10-15 องศาเซลเซยส repeated

application of 10 minutes จดทาใหผคลอดนอนหงายใส

เขมขดประคบเยนบรเวณหนาทองสวนลาง ประคบ 15 นาท

อณหภมประมาณ 10-15 องศาเซลเซยส หาง 15 นาท จง

ประคบซ�าอก โดยเรมท�าการทดลองเมอปากมดลกเปด

4 เซนตเมตร จนปากมดลกเปดหมด 10 เซนตเมตรโดย

สงเกตผวหนงบรเวณทประคบทก 5 นาท เพอปองกนภาวะ

แทรกซอนทอาจจะเกดขนจากการประคบเยน เชน ผวหนง

แดง การประเมนผลใหประเมนความปวดกอนเรมทดลอง

เมอผคลอดเขาสระยะ Active phase เรมไดรบยาเรงคลอด

ปากมดลกเปด 4 เซนตเมตร และประเมนความเจบปวดหลง

การใชเขมขดประคบเยนทก 1 ชม.อยางตอเนองจนปาก

มดลกเปดหมด 10 เซนตเมตร และบนทกเวลาทปากมดลก

เปดหมด 10 เซนตเมตรไว เปรยบเทยบความเจบปวด

ระหวางผคลอดครรภแรกในระยะเจบครรภคลอดทไดรบยา

เรงคลอดทใชเขมขดประคบเยนกบกล มทไมใชเขมขด

ประคบเยน โดยผวจยคอยดแลผคลอดตลอดเวลา

จรยธรรมการวจย

การวจยครงนไดผานความเหนชอบจากคณะ

กรรมการจรยธรรมและการวจยในมนษยของโรงพยาบาล

วชระภเกต (เลขท VCRPH 05/2560)เพอพทกษสทธของ

กลมตวอยาง ผวจยไดแนบใบพทกษสทธกลมตวอยางไป

ผลของเขมขดประคบเยนตอการลดความปวดในผคลอดครรภแรกทไดรบยาเรงคลอด 195Reg 11 Med JVol. 31 No. 1

พรอมกบแบบสอบถาม สาระส�าคญของใบพทกษสทธกลม

ตวอยางประกอบดวยวตถประสงคการวจยการตอบรบหรอ

ปฏเสธการเขารวมวจยตามความสมครใจโดยไมมผลกระ

ทบใด ๆ ตอการรบบรการฝากครรภ การรกษาขอมลทก

อยางเปนความลบ และน�าเสนอขอมลในภาพรวม การวจย

ครงนไมมคาใชจายและไมมความเสยงหรออนตรายใด ๆ

ตอกลมตวอยางและกลมตวยางสามารถบอกยกเลกการ

ตอบแบบสอบถามไดโดยไมตองบอกเหตผล หากกลม

ตวอยางยนยอมเขารวมการวจย ใหกลมตวอยาง ลงลายมอ

ชอในแบบฟอรมใหการยนยอมเขารวมการวจย

การวเคราะหขอมล

1. ขอมลทวไปวเคราะหดวยสถตบรรยาย คอ

ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและเปรยบ

เทยบความแตกตางของขอมลทวไป ระหวางกลมทดลอง

และกลมควบคม ดวยสถต Independent t - test

2. เปรยบเทยบระดบความปวดของผคลอดครรภ

แรกทไดรบการเรงคลอด ในระยะ Active Phase กอนและ

หลงการใชเขมขดประคบเยน วเคราะหดวยสถต Wilcoxon

rank sum test

3. เปรยบเทยบระดบความปวดของผคลอดครรภ

แรกทไดรบยาเรงคลอด ในระยะ Active phase กอนและ

หลงการใชเขมขดประคบเยนและเพอเปรยบเทยบระดบ

ความปวดระหวางผคลอดครรภแรกทไดรบยาเรงคลอด ใน

ระยะ Active phase ทใชเขมขดประคบเยนและกลมทไม

ใชเขมขดประคบเยนโดยใชสถต Mann-Witney U

ผลการศกษา

จากการศกษาพบวา กลมตวอยางทไดรบเขมขด

ประคบเยนและกลมทไมไดรบเขมขดประคบไมมความ

แตกตางกน ทางสถต (p > 0.05) ในเรองอาย และสวนสง

ดงน กลมควบคมมอายเฉลย 23.00 ป สวนสงเฉลย 157.00

และมคา BMI เฉลย 24.60 สวนกลมทดลองมอายเฉลย

23.30 ป น�าหนกเฉลย 68.25 สวนสงเฉลย 157.62 (ตาราง

ท 1)

ตารางท 1 ขอมลทวไป โดยการแจกแจกความถ คาเฉลย สวนเบยงแบนมาตรฐาน สถต Independent t - test

5  

3. เปรยบเทยบระดบความปวดของผคลอดครรภแรกทไดรบยาเรงคลอด ในระยะ Active phase กอนและหลงการใชเขมขดประคบเยนและเพอเปรยบเทยบระดบความปวดระหวางผคลอดครรภแรกทไดรบยาเรงคลอด ในระยะ Active phase ทใชเขมขดประคบเยนและกลมทไมใชเขมขดประคบเยนโดยใชสถต Mann-Witney U ผลการศกษา

จากการศกษาพบวา กลมตวอยางทไดรบเขมขดประคบเยนและกลมทไมไดรบเขมขดประคบไมมความแตกตางกน ทางสถต (p > 0.05) ในเรองอาย และสวนสง ดงน กลมควบคมมอายเฉลย 23.00 ป สวนสงเฉลย 157.00 และมคา BMI เฉลย 24.60 สวนกลมทดลองมอายเฉลย 23.30 ป นาหนกเฉลย 68.25 สวนสงเฉลย 157.62 (ตารางท 1)

ตารางท1 ขอมลทวไป โดยการแจกแจกความถ คาเฉลย สวนเบยงแบนมาตรฐาน สถต Independent t - test (n=40) ขอมลสบคคล

กลมควบคม กลมทดลอง t p-value

จานวน (คน)

Min Max Mean SD จานวน (คน)

Min Max Mean SD

อาย 20 16 32 23.00 4.84 20 16 32 23.30 4.61 0.401 0.691 นาหนก 20 54 72 61.20 4.97 20 55 84 68.25 10.05 2.769 0.009 สวนสง 20 152 164 157.00 2.81 20 150 167 157.60 5.35 0.000 1.000 BMI 20 22 27.90 24.60 1.97 20 22.13 33.76 27.43 3.60 3.020 0.004

จากการศกษาพบวา คะแนนความปวดของกลมตวอยางทไดรบยาเรงคลอดในระยะ active phase หลงใชเขมขด

ประคบเยนมคะแนนความปวดนอยกวากลมทไมใชเขมขดประคบเยนในชวงระยะแรกรบถงชวโมงท 4 อยางมนยสาคญทางสถต p> 0.05 โดยแรกรบเทากบ 0.000 ชวโมงท 1 เทากบ 0.000 ชวโมงท 2 เทากบ 0.002 ชวโมงท 3 เทากบ 0.004 และชวโมงท 4 เทากบ 0.046 ตามลาดบ สวนชวโมงท 5 คะแนนความปวดทง 2 กลม ไมมความแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถต p> 0.05 มคาคะแนนเทากบ 1.000 (ตารางท 2) ตารางท2 เปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนความปวดกลมทดลองกอน-หลงไดรบการใชเขมขดประคบเยน (n=40) ปากมดลก 4 ซม. กอน หลง Z p-value

Mean (SD) Mean (SD) Mean (SD) Mean (SD) แรกรบ 5.40 (0.50) 2 4.40 (0.50) 3 5.568 0.000 1 hr. 6.20 (0.69) 3 5.65 (0.67) 4 4.690 0.000 2 hr. 7.15 (0.74) 4 6.85 (0.74) 4 3.162 0.002 3 hr. 8.65 (1.04) 3 7.85 (1.22) 4 4.146 0.004 4 hr. 9.70 (0.68) 2 9.53 (0.72) 2 2.000 0.046 5 hr. 1.00 (0.00) 0 10.00 (0.00) 0 0.000 1.000

จากการศกษาพบวา คะแนนความปวดของกลมตวอยางทไดรบยาเรงคลอดในระยะ active phase หลงใชเขมขด

ประคบเยนมคะแนนความปวดนอยกวากลมทไมใชเขมขดประคบเยนในชวงระยะแรกรบถงชวโมงท 4 อยางมนยส�าคญ

ทางสถต p> 0.05 โดยแรกรบเทากบ 0.000 ชวโมงท 1 เทากบ 0.000 ชวโมงท 2 เทากบ 0.002 ชวโมงท 3 เทากบ 0.004

และชวโมงท 4 เทากบ 0.046 ตามล�าดบ สวนชวโมงท 5 คะแนนความปวดทง 2 กลม ไมมความแตกตางกน อยางม

นยส�าคญทางสถต p> 0.05 มคาคะแนนเทากบ 1.000 (ตารางท 2)

196 วลาวณย ทรงยศ วารสารวชาการแพทยเขต 11

ปท 31 ฉบบท 1 ม.ค. - ม.ค. 2560

ตารางท 2 เปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนความปวดกลมทดลองกอน-หลงไดรบการใชเขมขดประคบเยน (n=40)

5  

3. เปรยบเทยบระดบความปวดของผคลอดครรภแรกทไดรบยาเรงคลอด ในระยะ Active phase กอนและหลงการใชเขมขดประคบเยนและเพอเปรยบเทยบระดบความปวดระหวางผคลอดครรภแรกทไดรบยาเรงคลอด ในระยะ Active phase ทใชเขมขดประคบเยนและกลมทไมใชเขมขดประคบเยนโดยใชสถต Mann-Witney U ผลการศกษา

จากการศกษาพบวา กลมตวอยางทไดรบเขมขดประคบเยนและกลมทไมไดรบเขมขดประคบไมมความแตกตางกน ทางสถต (p > 0.05) ในเรองอาย และสวนสง ดงน กลมควบคมมอายเฉลย 23.00 ป สวนสงเฉลย 157.00 และมคา BMI เฉลย 24.60 สวนกลมทดลองมอายเฉลย 23.30 ป นาหนกเฉลย 68.25 สวนสงเฉลย 157.62 (ตารางท 1)

ตารางท1 ขอมลทวไป โดยการแจกแจกความถ คาเฉลย สวนเบยงแบนมาตรฐาน สถต Independent t - test (n=40) ขอมลสบคคล

กลมควบคม กลมทดลอง t p-value

จานวน (คน)

Min Max Mean SD จานวน (คน)

Min Max Mean SD

อาย 20 16 32 23.00 4.84 20 16 32 23.30 4.61 0.401 0.691 นาหนก 20 54 72 61.20 4.97 20 55 84 68.25 10.05 2.769 0.009 สวนสง 20 152 164 157.00 2.81 20 150 167 157.60 5.35 0.000 1.000 BMI 20 22 27.90 24.60 1.97 20 22.13 33.76 27.43 3.60 3.020 0.004

จากการศกษาพบวา คะแนนความปวดของกลมตวอยางทไดรบยาเรงคลอดในระยะ active phase หลงใชเขมขด

ประคบเยนมคะแนนความปวดนอยกวากลมทไมใชเขมขดประคบเยนในชวงระยะแรกรบถงชวโมงท 4 อยางมนยสาคญทางสถต p> 0.05 โดยแรกรบเทากบ 0.000 ชวโมงท 1 เทากบ 0.000 ชวโมงท 2 เทากบ 0.002 ชวโมงท 3 เทากบ 0.004 และชวโมงท 4 เทากบ 0.046 ตามลาดบ สวนชวโมงท 5 คะแนนความปวดทง 2 กลม ไมมความแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถต p> 0.05 มคาคะแนนเทากบ 1.000 (ตารางท 2) ตารางท2 เปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนความปวดกลมทดลองกอน-หลงไดรบการใชเขมขดประคบเยน (n=40) ปากมดลก 4 ซม. กอน หลง Z p-value

Mean (SD) Mean (SD) Mean (SD) Mean (SD) แรกรบ 5.40 (0.50) 2 4.40 (0.50) 3 5.568 0.000 1 hr. 6.20 (0.69) 3 5.65 (0.67) 4 4.690 0.000 2 hr. 7.15 (0.74) 4 6.85 (0.74) 4 3.162 0.002 3 hr. 8.65 (1.04) 3 7.85 (1.22) 4 4.146 0.004 4 hr. 9.70 (0.68) 2 9.53 (0.72) 2 2.000 0.046 5 hr. 1.00 (0.00) 0 10.00 (0.00) 0 0.000 1.000

จากการศกษาพบวา กลมตวอยางทไดรบเขมขดประคบเยนกบกลมทไมไดรบเขมขดประคบเยน ณ เวลาทตาง

กนมความปวดทแตกตางกนทกชวงเวลาทเปลยนผน และในระยะชวโมงท 2 และชวโมงท 3 มความแตกตางกนอยางม

นยส�าคญทางสถต (p < 0.05) โดยมคาความปวดของชวโมงท 2 และชวโมงท 3 เทากบ 0.049 และ 0.007 (ตารางท 3)

ตารางท3 เปรยบเทยบความปวดในกลมทไมไดรบเขมขดประคบเยนและกลมทไดรบเขมขดประคบเยน (n=40)

สรปและวจารณผล

ในระยะทปากมดลกเปดเรว (Active Phase) พบ

วาผคลอดทไดรบการใชเขมขดประคบเยนมคาคะแนน

ความปวดต�ากวากลมทไมไดรบการใชเขมขดประคบเยน

ในระยะแรกรบจนถงชงโมงท 4 นอกจากนยงพบอกวาเมอ

ระยะเวลาเปลยนผานไปผ คลอดทไดรบการใชเขมขด

ประคบเยนมระดบความปวดนอยกวาผคลอดทไมไดใช

เขมขดประคบเยนระยะทปากมดลกเปดเรวไปแลวในชวโมง

ท 2 และชงโมงท 3 –ของการเจบครรภคลอด โดยมนย

ส�าคญทางสถต (p < 0.05) ดงตารางท 2 และ ตารางท 3

ซงอธบายไดวาระยะปากมดลกเปดเรว ความเจบปวดม

สาเหตมาจากการไดรบการกระตนตวรบความรสกเจบปวด

ทใยประสาทน�าเข าความร สกเจบปวดทใยประสาท

ขนาดเลก (C-fiber) โดยจะสงกระแสไปยงไขสนหลงผาน

ทางระบบประสาทสวนปกบน (dorsal horn) ซงมระบบ

ควบคมประต ในระยะนกระแสประสาทผานทาง T 10-12

และ L1 โดยจะไปยบยงการท�างานของเซลลประสาทในชน

substantia gelatinosaท�าให transmission cell สงไปยง

สมอง และจะกอใหเกดความรสกเจบปวด(8),(9) และความ

เจบปวดทเกดขนในระยะเปลยนผาน ซงเกดจากการกระตน

ปลายประสาทรบความรสกเจบปวดของขายใยประสาท

C-fiber และ A-delta ทมการน�ากระแสประสาทไปยง

ไขสนหลง โดยทสวนใหญมาจากใยประสาท A-delta

ซงเปนใยประสาทขนาดใหญ ทรบกระแสประสาทได

มากกวาและสามารถสงกระแสประสาทไดเรวกวากลมใย

ประสาท C-fiber ระดบความเจบปวดรนแรงมากกวา เมอ

ไดรบการประคบเยน ซงเปนการกระตนใยประสาท C-fiber

ในบรเวณเดยวกนกบต�าแหนงทเกดความเจบปวด จงสงผล

ใหการรบกระแสประสาทความรสกเจบปวดไปยงสมองนอย

ลง ความเจบปวดจงลดลงตรงตามทฤษฎควบคมประต(7)

ดงนนผคลอดกลมทไดรบการประคบเยนจงมมความเจบ

ปวดในการคลอดนอยกวาสอดคลองการศกษาของนสรา

และคณะ ทพบวาผคลอดทไดการประคบเยนทคะแนน

ความเจบปวดต�ากวาผคลอดทรบการดแลตามปกตอยางม

นยส�าคญทางสถต p < 0.001(8)

การศกษาครงนท�าใหผศกษาพบวา การใชความ

เยนบรรเทาอาการปวด ไดผลเปนทนาพอใจเลกนอย โดยม

ระยะชวโมงท 2 และชวโมงท 3 สามารถลดปวดได โดยม

นยส�าคญอยางมสถต (p < 0.05) ทงนเปนเพราะความเยน

จะไปลดการกระต นใยประสาทขนาดเลก สงผลใหใย

ประสาทขนาดใหญมมากกวาท�าใหประตควบคมความรสก

เจบปวดทไขสนหลงปด จงไมมสญญาณน�าขนไปยงสมอง

และไมเกดการรบรความเจบปวด อกทงการท�าใหลดปวด

จากความเยนเปนแบบเขมขด ท�าใหสะดวกเหมาะสมแก

ผลของเขมขดประคบเยนตอการลดความปวดในผคลอดครรภแรกทไดรบยาเรงคลอด 197Reg 11 Med JVol. 31 No. 1

การใชงาน ไมท�าใหหลดงาย สามารถหยดตดกบต�าแหนง

และปรบตามความเหมาะสมกบตวของแตละบคคล

ทงบคคลทมรปรางผอมและอวน ใชงานไดสะดวก ราคา

ไมแพง นอกจากนนการใชเขมขดประคบเยน ท�าใหผคลอด

รสกเหมอนตนเองไดรบการพยาบาลอยตลอดเวลาทตนเอง

นอนรอคลอดอกดวย

ขอเสนอแนะ

1. ควรมการศกษาวจยในการบรรเทาความปวด

โดยการใชเขมขดประคบเยนในผคลอดในครรภหลง หรอผ

คลอดทเปนวยรน

2. ควรมการใชเขมขดประคบเยน รวมกบการ

บรรเทาความปวดโดยวธอน ๆ เชน การใชดนตรบ�าบด การ

นวด เปนตน เพอเพมประสทธภาพในการลดความปวดใน

ระยะคลอด

3. การผลตเขมขดประคบเยนสามารถท�าไดงาย

สะดวก และราคาถก เหมาะสมกบหญงตงครรภทกรปราง

แตในขณะทมการใชเขมขดประคบเยน มขอควรระวง คอ

ผวหนงทประคบอาจไดรบการบาดเจบจากความเยนทได

รบ ผใชควรสงเกตผวหนงทสมผสกบความเยนเปนระยะ ๆ

กตตกรรมประกาศ ผวจยขอขอบคณผชวยศาสตราจารย ดร.วงจนทร

เพชรพเชฐเชยร ทไดสนบสนนใหการศกษาครงนส�าเรจ

ลลวงไปไดอยางด

เอกสารอางอง

1. ทศนย คลายข�า, ฉววรรณ อย ส�าราญ, นนทนา

ธนาโนวรรณ, และวรรณา พาหวฒนกร. ผลของการ

นวดรวมกบการประคบรอนตอความเจบปวดและ

การเผชญความเจบปวดของผคลอดครรภแรก. วารสาร

พยาบาล ; 2555; 31: 38-47.

2. Dick-Read G. Childbirth without fear: The original

approach to natural childbirth. New York: Harper

& Row Publishers; 1984.

3. ธระ ทองสง และชเนนทร วนาภรกษ. สตศาสตร.

กรงเทพมหานคร: พ.บ. ฟอเรนบคส ;2541; 672.

4. ณฏจรา วนจฉย, เยาวลกษณ เสรเสถรย, ปยะนนท ลม

เรองรอง, และวรรณา พาหวฒนกร. ผลของโปรแกรม

การสนบสนนในระยะคลอดตอความวตกกงวลในผ

คลอดครรภแรกทไดรบการเรงคลอดดวยยาออกซโท

ซน. วารสารการพยาบาล ;2556; 28(4): 44-55.

5. McCaffery, M., Beebe, A. Pain : clinical manual

for nursing practice. C.V. Mosby, St. Louis ;1985.

6. ศศธร พมดวง. การลดปวดโดยไมใชยา. สงขลานครนทร

เวชสาร ;2546; 21: 291-300.

7. Melzack, R., & Wall, P. D. Pain mechanisms: A

new theory. Science ;1965; 150(699): 971-979.

8. นชสรา องอภธรรม, สกญญา ปรสญญกล,และนนทพร

แสนศรพนธ. ผลของการประคบเยนและการประคบ

รอนตอความเจบปวดในการคลอดของผคลอดครงแรก.

พยาบาลสาร ;2555; 39: 46-58.

9. เจอกล อโนธารมณ. การบรรเทาปวดโดยไมใชยา.

วารสารพยาบาล ;2546; 52(2): 73-83.