AFAZIJE, APRAKSIJE I AGNOZIJE

FASPER šk. god. 2010-11Neurologija

Prof. Dr. Veronika Išpanović Radojković

AFAZIJE

Teškoće izražavanja ili razumevanja govora i jezika koje nisu posledica demencije, senzornih deficita niti disfunkcije govornih mišića,

Posledica oštećenja (žarišnog) kortikalnih i subkortikalnih struktura koje učestvuju u ostvarivanju jezičke funkcije.

Jezičke oblasti moždane kore -1.

Brokina zona (BA 44 i 45) – zadnji deo donje frontalne vijuge leve hemisfere.

Vernikeova zona (BA 22) – zadnji deo donje temporalne vijuge leve hemisfere.

Lučni snop (Fasciculus arcuatus) – asocijativna vlakna koja povezuju Brokinu i Vernikeovu zonu.

Jezičke oblasti moždane kore -2.

Gyrus angularis (BA 39)- u donjem delu parijetalnog režnja.

Gyrus supramarginalis (BA 40) – u donjem delu parijetalnog režnja.

Eksnerov centar – donji deo srednje frontalne vijuge.

Suplementarno govorno područje - srednji deo BA 6.

Klasifikacija afazija

Motorne-senzorne Eskpresivno-receptivne Prednje-zadnje Kortikalne,subkortikalne,

transkortikalne Fluentne- nefluentne

Klinički oblici afazija

Wernicke-ova afazija

Broca-ina afazija

Anomička (nominalna) afazija

Konduktivna (sprovodna) afazija

Wernicke-ova afazija

ne razume ni tuđi ni svoj govor,

govori mnogo, logoroičan (fluentna afazija)

govor nerazumljiv česta parafazija i žargon-afazija, ponavljanje reči takodje otežano ne razume što pročita

Broca-ova afazija

Spontani govor odsutan ili se sastoji samo od kratkih reči/rečenica, agramatičan (ne-fluentna afazija)

Razume jednostavan govor ali ne razume složeniji govor

Teškoće čitanja i pisanja ( ne može da piše po diktatu, može da prepisuje)

Anomička (nominalna) afazija

Može nastati kao posledica oštećenja više oblasti mozga ali najčešće je oštećenje zadnjeg dela treće temporalne vijuge i g. angularis u parijetalnom režnju

Oštećena sposobnost pronalaženja reči iz sopstvenog leksikona

Nesposobnost da se imenuju predmeti, ne može da nađe reč (“na vrhu jezika”), kao da je osoba izgubila sećanje na reč

Konduktivna(sprovodna) afazija Nastaje kao posledica prekida lučnog

snopa tj. veza između senzorne (Wernicke) i motorne (Broca) zone mozga

Velika nesrazmera između izrazitih teškoća ponavljanja reči/rečenica uz relativno dobru govornu produkciju i razumevanje govora koje je relativno očuvano

Govor fluentan ali parafazičan (fonemske parafazije)

Aleksije

Gubitak ili poremećaj stečenih sposobnosti čitanja, uzrokovan oštećenjem mozga

Deficit u prepoznavanju grafema, zamena i/ili inverzija slova u rečima, nemogućnost čitanja besmislenih i ortografski nepravilnih reči ...

Aleksija bez agrafije (okcipitalna ili čista aleksija)

Aleksija sa agrafijom (parijeto-temporalna aleksija)-

Frontalna aleksija (lezija frontalnih oblasti leve hemisfere) – praćena teškim oblikom agrafije

Agrafija

Gubitak ili poremećaj sposobnosti pisanja uzrokovan oštećenjem mozga

Čista agrafija (oštećenje Eksnerovog centra u frontalnom režnju)

Apraksička agrafija Prostorna (spacijalna) agrafija –

zanemarivanje leve polovine papira

Apraksije

Nesposobnost vršenja složenih, voljnih motornih radnji,

Nije posledica paralize ni smetnji koordinacije,

Nisu prisutne agnozije, smetnje razumevanja niti značajniji intelektualni deficit.

Klinički oblici apraksija

Motorna apraksija Ideomotorna apraksija Ideatorna apraksija Konstruktivna apraksija

Specijalizovane apraksije: Apraksija oblačenja, hoda, buko-facijalna

Motorna (melokinetička) apraksija

Oštećenje kontralateralne senzo-motorne regije (prednji i zadnji region oko centralne brazde)

Teškoće izvođenja naizmeničnih, finih pokreta

Pokreti gube melokinetičnost, izvode se sporo, sa naporom, neprecizno

Pogođenost vremenske dimenzije pokreta

Ideomotorna apraksija

Oštećenje levog parijetalnog režnja

Ne može da izvede jednostavne gestove na nalog (vojnički pozdrav, da se prekrsti itd. )ali ih izvodi automatski

Izvođenje složenih pokreta je otežano jer je otežano izvođenja jednostavnih u okviru složenih pokreta

Ideatorna apraksija

Difuzna oštećenja P-T-O raskršća, najčešće obostrano

Jednostavni pokreti se izvode korektno ali Nemogućnost izvođenja složenih pokreta

zbog poremećenog redosleda jednostavnih pokreta koji ih čine ( ne može da upali sveću ili cigaretu sa šibicom).

Izgubljena šema, plan za izvođenje složenog pokreta

Konstruktivna apraksija

Oštećenje levog, desnog ili oba parijetalna režnja

Nesposobnost konstrukcije (slaganje) elemenata u prostoru, dvo- ili trodimenzionalnom (crtež, slaganje šibica, kocki)

Razlike između konstruktvna apraksije levog i desnog parijetalnog režnja

U sklopu Gerstmann-ovog sindroma

Agnozije

Teškoće prepoznavanja objekata na osnovu njihovih čulnih modaliteta (vid, sluh, dodir)

Nisu posledica senzitivnog ili senzornog deficita niti značajnijeg intelektualnog deficita

Klinički oblici agnozija -1.

Taktilna agnozija ili astereognozija – nesposobnost prepoznavanja predmeta čulom dodira (oštećenje parijetalnih regiona - , najčešće desno)

Auditivna agnozija – poremećaj sposobnosti prepoznavanja zvučnih stimulusa, kod osoba sa očuvanim čulom sluha (oštećenje temporalnih regiona):

Agnozija zvukova (psihička gluvoća) Agnozija muzike (amuzija) Agnozija reči (gluvoća za reči)

Klinički oblici agnozija -2.

Vizuelna agnozija – poremećaj sposobnosti prepoznavanja vizuelno prikazanih objekata, koji nije povezan sa oštećenjem vida ili intelektualnim deficitima (lezije posteriornih delova desne hemisfere)

Prostorna (spacijalna) agnozija – vizuelna agnozija za prostor ( lezija parijeto-okcipitalnih regiona desne hemisfere)

Prozopagnozija – poremećaj sposobnosti prepoznavanja ljudskih lica (lezije desne hemisfere ili bilateralne lezije parijeto-okcipitalnih regiona korteksa)

Klinički oblici agnozija -3.

Autotopagnozija – poremećaj sposobnosti prepoznavanja i lokalizacije delova sopstvenog tela (oštećenje parijetalnih regiona, češće desno)

Agnozija prstiju Dezorijentacija desno –levo: nesposoobnost

razlikovanja leve i desne polovine tela na sebi i na drugoj osobi.

Unilateralna senzorna nepažnja (hemineglekt) – zanemarivanje, neregistrovanje stimulusa (vizuelnih, auditivnih, taktilnih) koji se prezentuju na strani suprotnoj od lezije.

Anozognozija - odsustvo svesti ili negiranje sopstvenog poremećaja (npr. hemiplegije, govornog poremećaja itd).