МОНГОЛЫН МЯНГАНЫ СОРИЛТЫН САН

ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТӨСӨЛ

Аймаг, хотын эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний байгууллагуудын

чанарын менежер, удирдах албан тушаалтны сургалт

Модуль 2

АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫН ОЙЛГОЛТ, ҮЗЭЛ БАРИМТЛАЛ, ТӨРӨЛ,

БАТАЛГААЖУУЛАХ АРГА ЗАМУУД

Боловсруулсан:Татьяна Макарова PhD, MPH

2010/2011

1

Илтгэлийн агуулга

• Аюулгүй байдлын гол тодорхойлолтууд:

өвчтөний аюулгүй байдал, ажилтны/ ажлын

байрны аюулгүй байдал

• Аюулгүй байдлын баталгаажуулалтын гол гол

чиглэлүүд

• Монголын нөхцөлд өвчтөний аюулгүй байдлын

баталгаажуулалтыг хангаж буй байдал

Илтгэлд ашигласан хэвлэлийн эх сурвалж: presentation

material of Dr. Kalsom Maskon (Malaysia) MOH; Dr. Brian

Prendergast (UK); Dr. Eric D. Peterson, Duke Clinical

Research Institute (USA); Dean M. Harris, UNC Gillings

School of Global Public Health (USA)

2

Аюулгүй байдал гэж юу вэ

Аюулгүй байдал: Санамсаргүй осолгэмтэлд орохгүй байх (WHO)

Осол гэмтэл, халдвар болон бусадхор хөнөөл учруулж болох үрдагаврыг хамгийн бага түвшиндбайлгахыг хэлнэ.

3

Аюулгүй байдлын хоѐр тал

Өвчтөний аюулгүй байдал /Patient safety/

• Эрүүл мэндийн байгууллагуудын хамгийн чухал, санаа

зовоосон асуудал

• Үйлдвэрлэлийн онцлогтой холбоотой өвөрмөц

эрсдэлүүд

• Орчны болон арга хэмжээтэй хамаатай

Ажлын байрны аюулгүй байдал

• Ажлын байрны аюулгүй байдлын ерөнхий ойлголт,

эрүүл мэндийн байгууллагын ажлын байрны онцгой

нөхцөл

• Ерөнхий болон үйлдвэрлэлийн онцлогтой холбоотой

өвөрмөц стратеги. Ажлын орчинтой хамаатай

• Эмнэлгийн ажилтны мэргэжлээс шалтгаалсан эрүүл

мэндийн байдал

4

Аюул эрсдэл гэж юу вэ

Аюул Hazard: Аюулгүй байдлын аливаа

заналхийлэл, жишээлбэл: аюултай үйл

ажиллагаа, зан үйл, тоног төхөөрөмж, шошго,

хаяг, нэр.

Гарын авлагаа харах (аюулын жагсаалт)

• Биологийн

• Химийн

• Сэтгэцийн

• Бие мах бодийн

• Орчин нөхцлийн, механик/биомеханик

Ямар аюул хамгийн их санаа зовоодог вэ?

5

Санамсаргүй алдаа гэж юу вэ

Санамсаргүй алдаа/зөрчил Incident :Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээнийхэвийн байдлын гажуудлаас үүссэнөвчтөний гэмтэл буюу хор нөлөөллийнэрсдэл.

Энд алдаа, сэргийлж болох хоруршигтай үйл явдал болон аюул, мөнтөлөвлөгдөөгүй хор уршиг бүхий үйлявдал буюу тохиолдох шахсан гэмтэл,эвдрэл, алдагдал зэрэг хамаарна.

6

Хор хөнөөлтэй үйл явдалгэж юу вэ

Хор хөнөөлтэй үйл явдал /Adverseevent/: Үндсэн өвчин эмгэгээс бусэмнэлгийн үйл ажиллагаанаасшалтгаалсан осол гэмтэлээс үүдэнэмнэлэгт хэвтэх хугацааг уртасгасан,хөдөлмөрийн чадвар алдахад хүргэсэн

Сэргийлэх боломжтой

Сэргийлэх боломжгүй хор хөнөөлтэйүйл явдал гэж байдаг.

7

Алдаа гэж юу вэ

• Хүн л юм болохоор алдана.

• Алдаа Error: Төлөвлөгдсөний дагуу

гүйцэтгээгүй үйлдэл \жишээлбэл:

гүйцэтгэлийн алдаа\ эсвэл зорилгод

хүрэхээгүй төлөвлөсөн байх

\төлөвлөлтийн алдаа\

• Алдаа нь эрхээ хэтрүүлсэнтэй холбоотой

алдаа , анхаарал алдсантай холбоотой

алдаа байж болно

8

Зөв биш гүйцэтгэсэн алдаа(Errors of commission)

• Зөв биш гүйцэтгэсэн алдаа:Тохирохгүй эмчилгээний арга, эсвэлбуруу тун, үйлдлийг сонгожгүйцэтгэснийг хэлнэ.

• Цаг хугацаанд хавчигдаагүй, сэтгэлсанаа тайван, стрессгүй байх нөхцөлдийм төрлийн алдаа /эмийн шошгыг бурууунших г.м./ 1000-д 3 тохиолддог. (Олонулсын жишээ)

9

Хийх ѐстой зүйлийг гүйцэтгээгүй алдаа(Errors of omission)

• Хийх ѐстой зүйлийг гүйцэтгээгүй алдаа:

Хийгдэх ѐстой зүйл хийгдээгүй байх. Үр

дүнтэй нь батлагдсан эмчилгээний аргыг

хангалттай хэрэглээгүй

• Анхааруулга сануулга байхгүй нөхцөлд

ийм алдаа 100 тохиолдолд 1 удаа гардаг.

(Олон улсын жишээ)

10

Эмнэлгийн алдаа

• Эмнэлгийн алдаа дутагдал /Medical error/төлөвлөгдсөний дагуу гүйцэтгээгүй үйлдэл,эсвэл зорилгодоо хүрэхдээ буруу төлөвлөгөөашигласан алдаанууд ордог.

Эмнэлгийн алдаа дутагдлын төрлүүд:

• Эмийн эмчилгээний алдаа• Буруу оношлогоо• Буруу эмчилгээ, буруу мэс засал• Тоног төхөөрөмжийн эвдрэл• Эмнэлгийн үйлдэлтэй холбоотой эмнэлгээс

шалтгаалсан халдвар

11

12

Өвчтөний аюулгүй байдал ба эмнэлгийн алдаа

/Patient Safety and Medical Errors/

• Өвчтөний аюулгүй байдал гэдэг нь зөвхөнэмчилгээ оношлогооны алдаанаас сэргийлэхгэсэн үг биш.

• Үнэн хэрэгтээ өвчтөний аюулгүй байдлынихэнх асуудлууд оношлогооны буюу мэсзаслын алдаанд байдаггүй.

• Ихэвчлэн өвчтөний аюулгүй байдлынасуудал бол эмийн гаж нөлөө ба шархныхалдвартай холбоотой байдаг.

13

Өвчтөний аюулгүй байдалд дараах

эмнэлгийн алдаа дутагдал

нөлөөлнө• Эмийн гаж нөлөө

• Ятрогенный өвчин (ЭШХ, хэвтрийн

цоорол, г.м.)

• Эмнэлэгт хэвтэх хугацаанд үүссэн

эмнэлгийн бус осол /унах, орны

хашлаганд гэмтэх г.м./

• Өвчтөн амиа хорлох

• Өвчтөнг дайрч доромжлох

• Эмнэлгийн тоног төхөөрөмжийн эвдрэл

• Бусад

Зарим баримтууд

(АНУ-ын тоо баримт)

• Жил бүр 44.000 – 98.000 америкчууд

эмнэлгийн алдаа дутагдлаас болж нас бардаг

• Эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлсэн тохиолдлын 2

орчим хувьд эмнэлгийн алдаа гардаг

• Жил бүр эмнэлгийн алдаанаас болж 17-29

тэр бум ам долларын зардал гардаг.

• Нэг судалгаагаар 100 хэвтэн эмчлүүлэгсдийн

6.5 хувьд нь эмийн гаж нөлөө тохиолдсон

байв. Үүний 28 %- нь сэргийлж болох алдаа

/100-аас 2 тохиолдол/ байсан.

14

ЭМНЭЛГИЙН АЛДААГ

ОЙЛГОХ /UNDERSTANDING

MEDICAL ERRORS/

15

Эмнэлгийн алдааг ойлгох /Understanding Medical Errors/

• Эмнэлгийн алдааны 80 орчим хувь нь

тогтолцоотой холбоотой.

• Тогтолцоотой холбоотой алдаа:– Эмнэлгийн алдаанд оношлоогүй, оройтож

оношлосон, эмчилгээний явцад гарсан

алдаа, эмийн эмчилгээний алдаа,

шинжилгээний дүнг оройтуулсан,

шилжүүлэх, эмчилгээг өөрчлөх явцад

харилцаа холбоо алдагдах, мэс заслын

дараах эмчилгээ үйлчилгээ зохисгүй байх,

өвчтөн андуурах болон бусад адилтгах

алдаанууд хамаарагдана.

16

Алдааны бодит байдал Reality of errors

Бодит байдал :

• Хор хөнөөлтэй үйл явдал ямар ч сайн

эмнэлэгт гарч болно.

• Хүчин зүйлүүд :

• Хүний хүчин зүйл

• Тогтолцооны хүчин зүйл

17

Тогтолцооны

дутагдал

Хурдасгагч/Асуудлыг түргэн

илрүүлэхэд туслах/

Үйл явдал

Том хор хөнөөл

учруулах алдаа

Анхаарал

алдагдах

Үйлдлийг

гүйцэтгэгч

Алдааны бодит байдал

Source: Dr. Brian Prendergast, CMMC, UK

Эмч нар яагаад алдаа хийдэг вэ?

Гүйцэтгэгчийн алдаа

• Н эмнэлгийн эмч Маа баасан гаригт хөдөөнөөс

ирсэн, хэвлийгээр өвдөж байна гэсэн зовиуртай

өвчтөнийг үзээд тодорхой онош тогтоолгүй эм

бичээд орхисон. Хагас, бүтэн сайн өнгөрөөгөөд 2

хоногийн дараа үзэхэд мухар олгойн нэвчдэс

үүссэн байв.

• Эмч яагаад алдав. Тэр мэс заслын эмчээр олон

жил ажилласан, өндөр зэрэгтэй , олон зуун олгойг

оношлосон хүн. Гагцхүү тэр өдөр хөдөө дуудлагаар

яваад, тасралтгүй 24 цаг ажилласан, их ядарсан

байсан нь алдаа гаргах үндэс болсон байна.

19

Source: Dr. Brian Prendergast, CMMC, UK

Эмчилгээ 1-р

сарын 4 хүртэл

хойшлогдсон

эсэхээ Дорж

асуув

Тасгийн

менежерийн

тэмдэглэлд хэзээ

яах нь

товлогдоогүй

байна

Доржийн эмийг

урьдчилан

захиалаагүй л

байна. өдөрт нь

бэлэн болгох ѐстой

Эмийг бэлэн

болгоод тасаг руу

нь явуулсан

Сургалт/процедур

Энх эмч

хязгаарлалтыг

тогтоосон

зааварчлагыг

түүнд өгөөгүй

Процедурыг

хяналтгүй

явуулахыг

түүнд

зөвшөөрсөн

гэдгээ Энх

эмч мэдэрсэн

Сургалт/процедур

Процедурын нэг л

стандарт байдаг

Процедурын

тасагт янз

бүрийн эм

байдаг

Энх эмч

зөвхөн

цагаан

мөгөөрсөн

хоолойгоор

хийх эмийг л

хангадаг

Доржийн

уулзалт их

орой

амжилтанд

хүрсэн

Сургалт/процедур

Бат эмч

Доржтой

уулзахыг

хүссэн

боловч

түүнээ

аятайхан

илэрхийлж

чадаагүй

Энх, Бор

эмч нар,

сувилагч

Жав

эмийг

хянаагүй

өгсөн

Бат эмч Доржийн

уулзалтыг

хэлээгүй байсан

Эмч эвгүй

байдлаа

хүлээн

зөвшөөрсөн

Эмч Бор

Винкристиныг

цагаан

мөгөөрсөн

хоолойгоор

хийсэн

Санамсаргүй алдаа

22

Өвчтөний аюулгүй байдлыг сайжруулсан тохиолдол:

Мэдээ алдуулалт

• 1970,1980-аад онуудад АНУ-д 10.000

өвчтөнөөс 1 хүн мэс заслын үеийн мэдээ

алдуулалтаас болж нас барж байсан

судалгаа байдаг.

• 10 жилийн дараа мэдээ алдуулалтаас

шалтгаалсан нас баралт нэлээд буурсан,

200.000 өвчтөнөөс 1 тохиолдол.

• Энэ жишээ өвчтөний аюулгүй байдлыг

сайжруулж болдогийг харуулж байна.

Source: Dean M. Harris, UNC Gillings School of Global Public Health

23

Мэс заслын үеийн мэдээ алдуулалтыг яаж аюулгүй

болгосон нь

• 1983 онд АНУ-н анестезиологч эмч нарыннийгэмлэг өвчтөний аюулгүй байдлыг хангахнийтийг хамарсан ажил эхлүүлсэн.

• Эмнэлгийн баримт бичиг болон өвчтөнийгомдлоос мэдээ алдуулалтын үеийн олоносол гэмтэл хүний алдаанаас үүдсэн ньхарагдаж байв.

• Мэдээ алдуулах үйл ажиллагааны тогтолцоогсайжруулснаар хүний алдаа, техникийнбуруугаас хохирол гэмтэл учруулахгүйболгосон.

Source: Dean M. Harris, UNC Gillings School of Global Public Health

24

Мэдээ алдуулалтын тогтолцоог

яаж сайжруулсан бэ?

• Америкийн анестезиолог эмч нарын

нийгэмлэг өвчтөнг хянах, аюулгүй байдлыг

хангах стандарт боловсруулж мөрдсөн.

• Үйл ажиллагааны удирдамж гаргасан.

• Тоног төхөөрөмжийг боловсронгуй болгож,

аюулгүй ажиллагааны стандарт гаргасан.

• Эмнэлгийн мэргэжилтний ажиллах хугацааг

багасгасан.

Эх сурвалж: Dean M. Harris, UNC Gillings School of Global Public Health

Өвчтөний аюулгүй байдлын талаарх эмнэлгийн судалгаа

Зааварчилгаа:

• Энэ судалгаа нь танаас өвчтөний аюулгүй байдлын

асуудлууд, эмнэлгийн алдаа, болон эмнэлэгт

мэдээлэх үйл явдлын талаарх сэтгэгдлийг тань

асуух болно. Судалгааг бөглөхөд 15 минут орчим

болно.

• “Үйл явдал” гэдгийг өвчтөнд хор хөнөөл учруулсан

эсэхээс хамаарахгүй төрөл бүрийн алдаа, дутагдал,

санамсаргүй алдаа/зөрчил, осол, хазайлт гэж

тодорхойлно.

• “Өвчтөний аюулгүй байдал” гэдэг нь эрүүл мэндийн

тусламж үзүүлэх үед өвчтөнд осол гэмтэл учрах

эсвэл хор хөнөөлтэй үйл явдал болохоос урьдчилан

сэргийлэх, эсвэл зайлсхийх гэж тодорхойлно.

25

АЛДААГ ХЭМЖИХ , ДҮН

ШИНЖИЛГЭЭ ХИЙХ БА

ӨВЧТӨНИЙ АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ

26

д/д Та өөрийнхөө ажилладаг эмнэлэг, нэгждээ

тохируулан энэ асуултыг бөглөнө үү

(АНУ-ын өвчтөний аюулгүй байдлын

үнэлгээний аргачлалын жишээ)

Огт

зөвш

өөрө

хгүй

Зөвш

өөрө

хгүй

Аль

нь ч

биш

Зөв

шөө

рнө

Бүр

эн

зөв

шөө

рнө.

1 Энэ нэгжийн хүмүүс бие биендээ тусалдаг. 1 2 3 4 5

2 Бидэнд ажлын ачааллаа даах хангалттай ажилчид бий. 1 2 3 4 5

3 Маш их ажлыг хурдан хугацаанд хийх шаардлага гарвал бид

тухайн ажлыг багаараа гүйцэтгэдэг.

1 2 3 4 5

4 Энэ нэгжид байгаа хүмүүс бие биенээ хүндэлж харьцдаг. 1 2 3 4 5

5 Энэ нэгжийн ажилчид Өвчтөнийг илүү сайн асрахад олон цагаа

зарцуулдаг.

1 2 3 4 5

6 Бид өвчтөний аюулгүй байдлыг бэхжүүлэхэд идэвхтэй

ажилладаг.

1 2 3 4 5

7 Бид Өвчтөнийг илүү сайн асрахад түр хугацааны ажилчин авдаг. 1 2 3 4 5

8 Ажилчид гаргасан алдааг нь тэдний эсрэг ашигладаггүй гэдгийг

мэдэрдэг.

1 2 3 4 5

9 Алдаа эерэг өөрчлөлтийг бий болгодог. 1 2 3 4 5

10 Илүү ноцтой алдаа энд гараагүй нь тохиолдол 1 2 3 4 5

11 Нэгжийн аль нэг хэсэгт ажил ихтэй болоход бусад нь тусалдаг. 1 2 3 4 5

12 Үйл явдлыг тайлагнахад, тухайн хүн түүнийг асуудал биш гэж

үздэг.

1 2 3 4 5

13 өвчтөний аюулгүй байдлыг бэхжүүлэх өөрчлөлт хийсний дараа

бид түүний үр нөлөөг үнэлдэг.

1 2 3 4 5

27

А ХЭСЭГ: Таны ажиллах талбар/нэгж

• Энэ судалгаанд “нэгж” гэдгийг та өөрийнхөө ажлынцагийн ихэнхийг өнгөрүүлдэг, эсвэл клиникийн үйлчилгээгүзүүлдэг эмнэлгийн талбар, эсвэл ажиллаж байгаасалбар, хэлтэс, тасгийг гэж ойлгоно уу.

• Та эмнэлгийн ямар хэсэгт ажилладаг вэ?

• А. Эмнэлгийн янз бүрийн нэгжид /Тодорхойлсон нэгжбайхгүй/

• Б. Мэс заслын биш тасаг• В. Мэс засал• Г. Эх барих• Д. Хүүхэд• Е. Яаралтай тусламж• Ё. Эрчимт эмчилгээ• Ж. Сэтгэцийн эрүүл мэнд• З. Нөхөн сэргээх• И. Эмийн сан• Й. Лаборатори• К. Цацраг• Л. Анестезолог• М. Бусад: тодорхойлж бичнэ үү

28

Өвчтөний аюулгүй байдлын талаарх судалгааны чиглэлүүд

/Maлайзын туршлага/

Анхдагч судалгаанууд

• Өвчтөний аюулгүй байдал-

хэвтэн эмчлүүлэх үеийн

• Өвчтөний аюулгүй байдал –

анхан шатны тусламж

• Эмийн эмчилгээний аюулгүй

байдал

• Цус юүлэх явцын аюулгүй

байдал

• Вакцины аюулгүй байдал

• Лабораторийн аюулгүй байдал

• Соѐл –өвчтөний ойлголт

• Хариуцлага тулгахгүй харилцаа

• Шүдний тусламжийн аюулгүй

байдал

• Өвчтөн унах

Тогтолцооны судалгаанууд

• Соѐл

• Өвчтөний тухай мэдээлэл

• Эмийн эмчилгээ

• Өвчтөний далд хэрэгцээ

29

Эмийн аюулгүй байдал: Тогтолцооны судалгаа

Хаана /аль түвшинд/ буруу байна вэ?

30

Эм өгөх шийдвэр гаргах

Хувь хүн

Заалт оруулах

Заалтыг хянах

Эмээр хангах

Мэдээллээр хангах

Эм түгээх

Эм өгөх

Хянах

Мэдээлэл дамжуулах

Эм бичих

39%

Эмийн тунг бэлтгэх,

түгээх

11%

Үргэлжлүүлэх

12%

Source: Dr. K. Maskon, Malaysia, 2007

Эм өгөх

38%

ӨВЧТӨНИЙ АЮУЛГҮЙ

БАЙДЛЫГ ХЭРХЭН САЙЖРУУЛАХ

ВЭ

31

Аюулгүй байдлын соѐл гэж юу вэ?

• Аюулгүй байдлын соѐл гэдэг нь хувь хүнболон бүлэг хүмүүсийн үнэт зүйл, харилцаа,мэдрэмж, авъяас чадвар, хүсэл эрмэлзлэл,зан үйлийг үлгэрлэх бүтээгдэхүүн, тэр ньаюулгүй байдлын менежмент, эрүүлмэндийн зохион байгуулалтын арга, дадалюм.

• Өвчтөний аюулгүй байдлын эерэг соѐл гэдэгнь итгэлцэлд суурилсан харилцаа, аюулгүйбайдал чухал гэдгийг ухамсарласанмэдрэмж ба урьдчилан сэргийлэх аргахэмжээний үйлчлэх чанар дахь итгэл юм.

Source: AHRQ

32

Аюулгүй байдлын соѐл

• Энэ загвар нь хандлага, зан үйлийгөөрчлөнө.

• Аюулгүй байдал – байгууллагын зорилгодтодорхой тусгагдсан.

• Хүчтэй манлайлал• Аюулгүй тогтолцоо,үйл ажиллагаа• Буруутгах бус, бүрэн гүйцэд илрүүлэх• Өвчтөний аюулгүй байдлыг чанарын

тасралтгүй сайжруулалтын нэг хэсэг болгох

33

Өвчтөний аюулгүй байдлын соѐлын хэмжүүрүүд

• Зохицуулагч/ менежерийн хүлээлт ба өвчтөний аюулгүй

байдлыг дэмжих үйлдэл (.75)

• Суралцагч байгууллага – тасралтгүй сайжруулах (76)

• Нэгж дотор багаар ажиллах (.83)

• Нээлттэй харилцаа (.72)

• Алдааг эргэн мэдээлэх ба харилцаа (.78)

• Алдаа гаргахад шийтгэхгүй байх (.79)

• Боловсон хүчний хангалт (.63)

• Өвчтөний аюулгүй байдлыг дэмжсэн байгууллагын

менежмент (.83)

• Байгууллагын нийт тасгууд багаар ажиллах (.80)

• Эмнэлгийн дамжлагууд ба шилжилтүүд (.80)

Source: AHRQ

34

Хүчин зүйлс ба үйлдэл Factors and Actions

Үйлдлийн хүчин зүйл:– Манлайлал

– Мэдээлэл

– Хүлээн зөвшөөрөлт

– Арга

Үйлдлүүд:

• Эрсдэл тодорхойлох

• Шалтгааныг илрүүлэх, ойлгох

• Эрсдлийн явцын хяналт ба бууруулах

• Хор хөнөөлтэй үйл явдал ба эрсдэл үүсэхэд

дөхсөн үйл явдлуудад /near misses/ хариу өгөх

• Мэдээлэх, суралцах, сайжруулах

35

Манлайллын өвөрмөц үүрэг (1)

Эмнэлгийн байгууллагын манлайллын үүрэг:

• Байгууллагад үнэт зүйлсийн тогтолцоо бий болгох,

• Үйл ажиллагааны стратегийн зорилтуудыг

тодорхойлох;

• Зорилгод хүрэхийн тулд байгууллагын хүчийг

нэгтгэх;

• Нөөц бололцоог дайчлах, түгээх, үр дүнтэй

тогтолцоог бэхжүүлэх;

• Эмч, эмнэлгийн мэргэжилтнийг хөгжихөд нь

тулгарч байгаа саадыг арилгах, өвчтөний аюулгүй

байдлыг дэмжсэн практик ажиллагааг хатуу сахин

ажиллахыг шаардах.

36

Манлайллын өвөрмөц үүрэг (2)

Өөрчлөлт бол амин чухал:

Эмнэлэгт алдаа, хор хөнөөл тохиолддог гэдгийг

хүлээн зөвшөөрөх нь зайлшгүй эхлэх цэг юм.

Байгууллагын удирдлага алдаа дутагдлын талаарх

хандлагаа өөрчилж хэн алдав гэхээс юу болов гэж

асууж байвал байгууллага дахь соѐлын тухай

ойлголт өөрчлөгдөж эхлэнэ.

“Яагаад тохиолдов”,” яаж сэргийлж болох байсан”

гэсэн асуултанд хариулахыг хичээвэл алдаа

доголдол гарахаас урьдчилан сэргийлэх тогтолцоо

бүрдэнэ.

37

Илүү хялбар болгох үйл явц

• Олон шатлалтай үйл явцад алдаа гарах

магадлал илүү өндөр.

• Нэг үе шаттай үйл явц 99% амжилттай

хэрэгжинэ. Тэр нь 25 үе шаттай бол 28%

хүртэл, 50 бол 8%, 100 бол 0.8% тус тус

амжилт буурдаг

• Энэхүү илүү хялбар болгох үйл явц нь

хүний алдааг засаж залруулах чухал нэг

стратеги болно

Source: Institute for Healthcare Quality Improvement, USA

38

Өвчтөний аюулгүй байдлыг хангах үйл ажиллагаанууд

Эрсдэлийн үнэлгээ Эрсдэлийн менежмент Санамсаргүй алдаа/ зөрчлийг бүртгэх Аюулгүй үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх

жишээлбэл, ДЭМБ:• Цэвэр тусламж нь аюулгүй тусламж юм

(халдварын хяналтын хэрэгслийн багц)• Сайн харилцан мэдээлэл - аюулгүй мэс

засал. ДЭМБ-н удирдамж “Аюулгүй мэс засаламийг аварна”. (WHO)

• Нянгийн тэсвэртэй байдлыг бууруулах• Аюулгүй төрөлтийн хяналтын шинэ хуудас

39

40

Эрүүл мэндийн тусламжийн эрсдэлийн менежмент гэж юу вэ?

• Эрсдэлийн менежмент нь эмнэлгийн байгууллагад хүнд хохирол үүсэх магадлалыг багасгах тогтолцоо юм.

• Эрсдэлийн менежмент дараах үйл ажиллагааг хамаарна:

– Гарч болзошгүй алдагдлыг тодорхойлох

– Гарч болзошгүй алдагдлыг үнэлэх

– Алдагдлын эрсдлийг багасгах, арилгах

– Санхүүгийн алдагдалаас хамгаалах зохицуулалтыг бий болгох

Эрсдэлийн удирдлагын нийтлэг

хүрээ ба авах арга хэмжээ

Хүрээнүүд:

• Эмнэлгийн тусламжийн аюулгүй байдал

• Эмийн аюулгүй байдал

• Судсаар шингэн хийх үйлдлийн аюулгүй

байдал

• Эрсдэлийг тодорхойлох зорилгоор нийтлэг

авах арга хэмжээ

• Аудит

• Санамсаргүй алдаа/ зөрчил бүртгэх, мэдээлэх

маягтууд

• Эрсдэлийн бүртгэл

41

42

Эрсдэлийн менежментийг хэн

гүйцэтгэдэг вэ: олон улсын туршлага

• Эрсдэлийн менежментийн алба эмнэлгийналдаатай холбоотой өргөдлийг судалж, шийдвэрлэнэ

• Чанарын алба тусламж үйлчилгээний чанарыгтасралтгүй сайжруулна.

• Өвчтөний аюулгүй байдал хариуцсан ажилтанөвчтөнг хамгаалах, осол гэмтэлийг багасгах үйлажиллагааны төлөвлөгөө гаргаж хэрэгжүүлнэ

• Хувь хүний нууцлалыг хариуцсан ажилтан хувьхүний нууцлалыг хадгалах хууль журам мөрдөх үйлажиллагааны төлөвлөгөө гаргаж хэрэгжүүлнэ.

• Хууль журмын мөрдөлт хариуцсан ажилтан үйлажиллагааны дүрэм журам байгаа эсэх, өөрчлөлтийгхянана. Жишээлбэл: үйлчилгээний зардлыг улсааснэхэмжлэх г.м.

Тайлагнах ба суралцахуй

Мэдээлэгдээгүй алдаа = Буруу мэдээлэгдсэн

Санамсаргүй алдааг мэдээлэх

• Эмнэлзүйн эрсдэлийн менежментийн

чухал нэг хэсэг юм.

• ДЭМБ-ын өвчтөний аюулгүй байдлын

олон улсын ангилал хэрэглэх (өвчтөний

аюулгүй байдлын ангилал толь) ба

ДЭМБ-ын санамсаргүй алдаа/ зөрчлийг

бүртгэх, суралцах гарын авлагыг хэрэглэх

• Өвчтөний аюулгүй байдлыг дүгнэх

үзүүлэлт боловсруулах, үндэсний цахим

бүртгэлийн тогтолцоотой болох

43

Эрсдэлийн бүртгэл /ЭБ/

• ЭБ - Байгууллагын эрсдэлийг тал бүрээс нь

харж ойлгох менежментийн хэрэгсэл юм.

• Нэг үгээр хэлбэл, энэ нь эрсдэлийн талаарх

мэдээллийн агуулах юм.

• Мэдээлэл орж ирэх зам– Ретроспектив – санамсаргүй алдаа/ зөрчлийг

бүртгэх хуудаснаас,өргөдөл, гомдол, аудитын

тайлан зэргээс

– Проспектив – Эрсдэлийн үнэлгээ ба

судалгаанаас / ажиллагсад ба өвчтөн/

• Танд гарын авлага материал байгаа

44

45

Тохиолдох алдаанаас сэргийлэх

“Алдааны урьдчилсан дүн шинжилгээ”

Эрүүл мэндийн байгууллага нь тохиолдсон

алдааны үндсэн шалтгааныг хайхын хамт

ирээдүйг харж, далд байгаа алдааг хор хөнөөл

учруулахаас нь өмнө илрүүлж чадна.

Эмнэлгийн тусламж үзүүлэх явцад дүн

шинжилгээ хийснээр алдаа/зөрчил яаж гарахыг

илрүүлж болно.

• Жишээлбэл, үйл явцын зураглал гаргаж хэсэг

бүрд нь алдаа/зөрчил хаанаас, яаж гарч

болзошгүй гэдгийг харах г.м.

АНУ: Хийх ѐстой зүйлийг гүйцэтгээгүй алдааг багасгах

Бид зүрх судасны тусламжаас юу суралцав

Эмийн эмчилгээг стандарчилсан• Зөв эм, зөв тун, үгүй бол яагаад

Зүрхний эмчийн зөвлөгөө аль болох эрт авах,шилжүүлэх• Тогтолцооны хандлага

Өвчтөнг эмнэлгээс гаргах төлөвлөгөө (1 хуудас)• “Та одоо ямар байгаа вэ”, “Яагаад”

“Чанарын эргэн мэдээлэл”• Үр дүнг эмчид эргэн мэдээлэх нь чухал

Цэвэр онолын нарийвчлал• Газар дээр нь асуудлуудтай шууд ажиллах

Source: Dr. Eric D. Peterson, Duke Clinical Research Institute, USA

46

Зөв биш гүйцэтгэсэн алдааг бууруулсан нь

Бид зүрх судасны тусламжаас юу суралцав

Зүрх судасны эмийг өндөр настанд хэрэглэх

талаар эмч нарт фармакокинетикийн сургалт

зохион байгуулсан. (Фармакокинетик – эм биед яаж

үйлчлэхийг судалдаг)

Эм зүйчийг эмчилгээний багт оруулсан

Технологийн үйлчилгээний гол цэгт анхаарсан.

• Эмчийн заалтыг компьютерт оруулсан

• Шийдвэр гаргахад туслах хэрэгслүүд

Аюулгүйн дасгал:

• “Энэ алдаа манайд гарч болзошгүй юу?”

Source: Dr. Eric D. Peterson, Duke Clinical Research Institute, USA

47

Дэлхий нийтийн санаачлага (1)

ДЭМБ өвчтөний аюулгүй байдал: Дэлхийн эрүүл

мэндийн ассамблейн 2002 оны 5-р сарын 18-ны

55.18 тоот шийдвэрийн дагуу тусгай хөтөлбөр

гарсан:

• Гишүүн орнуудыг өвчтөний аюулгүй байдлын

асуудалд онцгой анхаарал хандуулж, эрүүл

мэндийн тусламжийн чанар болон өвчтөний

аюулгүй байдлыг сайжруулах талаар

шинжлэх ухааны үндэстэй тогтолцоо бий

болгох

Өвчтөний аюулгүй байдлын Дэлхийн эвсэл -

2004 оны 10-р сард байгуулагдсан.

48

Дэлхий нийтийн санаачлага (2)

• Өвчтөний аюулгүй байдлын дэлхийн эвсэл2 жил тутамд өвчтөний аюулгүй байдлынталаар уриа гаргадаг.

• Эхний уриа нь 2005-2006 онд “Цэвэртусламж, аюулгүй тусламж” гэсэн эмнэлгээсшалтгаалах халдвартай тэмцэх талааргарсан.

• Хоѐрдох уриа нь “Аюулгүй мэс засал Амийг

аврана” гэж гарч “Аюулгүй мэс заслын

хяналтын хуудас боловсруулан гарсан.

49

Цэвэр тусламж, аюулгүй тусламж

50

Өвчтөнд

хүрсний

дараа

Өвчтөний

ойр орчмын

зүйлсэд

хүрсний

дараа

Өвчтөнд

хүрэхийн

өмнө

Өвчтөний

ялгадас,

шингэнийг

зайлуулсны

дараа

Ариутгал

хийхийн

өмнө

Таны гар ариун байх

5 агшин

Мэдээлэл дамжуулах сайн аргаас

Аюулгүй мэс засалд

• ДЭМБ-ын хяналтын хуудас

• Монголд энэ аргыг нэвтрүүлж хяналтын

хуудсыг мэс засал, анестезиологийн эмч,

сувилагч, өвчтөн хэрэглэж болно.

• Мэс заслын өмнө, мэс засал хийх үеэр,

хийсний дараах үеийн мэдээлэл харилцааг

сайжруулна.

• Сайн зохион байгуулж нэвтрүүлэх

шаардлагатай

51

Нянгийн тэсвэртэй байдлыг

бууруулах

• Антибиотикийн зохистой хэрэглээг төлөвшүүлэх

зорилгоор улсын хэмжээнд нянгийн эсрэг эмийг

хэрэглэх удирдамж байх шаардлагатай.

• Аюулгүй байдалд чиглэсэн үйл ажиллагаа:

• Төвийн венийн судсанд тавьсан гуурсны зөв

арчилгаа–цусаар дамжих халдварыг бууруулна.

• Амьсгалын замд тавьсан гуурсын арчилгаа –

гуурсаар дамжин халдварлах уушигны

хатгалгааг багасгана.

• Зарим эмнэлгүүдэд амжилттай хэрэгжүүлсний

дараа бусад эмнэлгүүдэд хэрэгжүүлэх

52

53

ДЭМБ-ын өвчтөний аюулгүй байдлыг

шийдвэрлэх Хамтын ажиллагааны төв

• Хамтарсан зөвлөлийг (JCAHO/JCI) ДЭМБ-ынөвчтөний аюулгүй байдлыг шийдвэрлэх Хамтын ажиллагааны төв гэж нэрлэдэг.

• 2007 оны 5-р сарын 2нд ДЭМБ-ын Хамтын ажиллагааны төв нь “өвчтөний амьдралыг хамгаалах аюулгүй байдлын 9 шийдэл”-ийг зарласан. <http://www.ccforpatientsafety.org/30723/ >

• “Өвчтөний аюулгүй байдлын шийдэл” гэдэг нь “өвчтөний эрүүл мэндэд тулгарсан аюулыг багасгах, эсвэл урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ, эсвэл ямар нэгэн тогтолцооны загвар юм“

54

Өвчтөний амьдралыг хамгаалах

аюулгүй байдлын 9 шийдэл:

• Харахад болон нэр төстэй эмүүдийг хянах• Өвчтөнийг ялган таних• Өвчтөнийг шилжүүлэх үеийн мэдээлэл холбоо• Биеийн зөв хэсэгт зөв үйлдэл, ажилбарыг

хийх• Нягтрал ихтэй электролитийн уусмалын

хэрэглээний хяналт• Эмчилгээ өөрчлөгдөх үед эмийн эмчилгээг

нягтлан баталгаажуулах• Катетр болон гуурсуудыг хөндийрөхөөс

сэргийлэх• Тарилгын нэг удаагийн хэрэгсэл хэрэглэх• Гарын ариун цэврийг сахиснаар эмнэлгээс

шалтгаалах халдвараас сэргийлэх

Source: Dean M. Harris, UNC Gillings School of Global Public Health

55

Дүгнэлт: Өвчтөний аюулгүй байдлыг сайжруулж

болно. Алдаа/зөрчлийг цөөрүүлж болно.

• Хүн алдаа гаргадаг гэдгийг бид хүлээнзөвшөөрөх ѐстой.

• Бид хүний алдаа гаргахаас урьдчилансэргийлснээр эмнэлгийн алдаанаасзайлсхийж чадахгүй

• Иймд өвчтөний аюулгүй байдлыг сайжруулахарга зам бол тогтолцоо, үйл явц, үйлажиллагааг өөрчлөх, тэгснээр хүний гаргасаналдаа Өвчтөнд хор хөнөөл учруулахгүй байхболно.

Монголд хэрэгжүүлэх алхамууд Юуг хийх вэ?

• Эрүүл мэндийн тусламжийн үндэсний бодлогод

өвчтөний аюулгүй байдлын үзэл баримтлал

тодорхойлогдон орсон байх

• Аюулгүй байдлыг тогтмол хянаж байх– Бэлэн аргачлалуудыг ашиглах /гадаад улс орны/

• Эмнэлгийн байгууллагуудад өвчтөний аюулгүй

байдал хариуцсан баг/ алба байгуулах

• Эмнэлгийн байгууллага/ нэгжүүд эрсдлийн

менежментийг хэрэгжүүлэх

• Санамсаргүй алдаа/зөрчлийг мэдээлэх тогтолцоо

бий болгох

• Эрсдэл бүртгэх тогтолцооны суурь үндэс бий

болгох

56

Анхаарал тавьсанд баярлалаа