(105 - 125 () * ˘ 1392 $!% ˘«23 ˜ ! » 3 ˇˆ˙˝ ˘ )iauksh.ac.ir/content/users/user_iauksh/... · (1392 $!% ˘«23 ˜ ! » 3 ˇˆ˙˝ ˘ ) 112:(dra ) t =4 - p !ˆ-6 'g >g !

)105- 125، صفحات 1392 پاييز، »23پياپي « 3شماره ، هفتمسال (فصلنامه مدلسازي اقتصادي

هاي غربي ايران بر استان گرد و غبار طوفان قتصاديهاي ا زيان

)ايالم، خوزستان و كرمانشاه: ي موردي مطالعه(

*كوهسار خالدي

27/06/92 :تاريخ پذيرش 24/02/92: تاريخ دريافت

چكيده

. هاي غربي و جنوبي كشور وارد ساخته است ي بر استان هاي گسترده زيان 1380 ي هگرد و غبار در ده

هاي پارامتريك، بخشي از خسارات گرد و غبار بر اقتصاد سه استان با استفاده از روش اين مقالهدر

مجموع خسارات . برآورد شده است 1385-90هاي سالبراي )ايالم، خوزستان و كرمانشاه( متاثرشديدا

ميليون دالر 2227از مورد مطالعه هاي سالاقتصادي گرد و غبار بر كل بخش كشاورزي سه استان در

هر يك روز 1388در سال . بوده استدر سناريوي چهارم ميليون دالر 13361اول تا سناريوي در

متوسط «ميليون دالر و بر مبناي 142 ،»ي استاني ارزش افزوده«تعطيلي در اثر گرد و غبار بر مبناي

پيگيري . ميليون دالر، مجموعا بر اقتصاد سه استان زيان وارد كرده است 66 ،»ي كشوري ارزش افزوده

اي، استفاده از مديريت بحران، المللي و منطقه هاي بين حقوق طبيعي شهروندان ايراني از طريق سازمان

هاي متاثر هاي گرد و غبار و حمايت كامل از فعاالن اقتصادي استان تشويق دولت عراق به كنترل كانون

.شود ه كشاورزان توسط دولت پيشنهاد ميويژه ب

JEL :F59, H54, O18, O44, Q10بندي طبقه

.ايالم، خوزستان، كرمانشاه زيان اقتصادي، طوفان گرد و غبار،: كليدي گانواژ

، پست )ي مسئول نويسنده(واحد كرمانشاه، گروه اقتصاد كشاورزي، كرمانشاه، ايران ،استاديار دانشگاه آزاد اسالمي*

[email protected] : الكترونيكي

)1392 پاييز، »23پياپي « 3شماره ، هفتمسال (فصلنامه مدلسازي اقتصادي 106

مقدمه. 1

ليه، بدون انسان او. ي انسان و محيط زيست، عمري به درازاي تاريخ حيات بشري دارد رابطه

هاي ترقي و توانست پله به زندگي خود ادامه دهد و نه مي توانست هاي طبيعي نه مي موهبت

توازن و پايداري طبيعت، يك اصل بديهي است و تنها ورود عوامل . تمدن را پشت سر بگذارد

هم محيطي را به تواند اين توازن و تعادل زيست ي طبيعت مي گر در عرصه و مداخله زا برون

برخي از . بندي كرد انساني طبقه طبيعي و توان به دو دسته عوامل گر را مي ل مداخلهعوام. بزند

مانند (اي اي دور منجر به تحوالت گستردهه گر قدرتمند طبيعي در گذشته عوامل مداخله

در ...) هاي گرما و يخبندان براي زمين و هاي جانوري و گياهي، ظهور دوران انقراض گونه

اقليمي، ،هاي طبيعي ي مخرب انسان در چرخه مداخله(عوامل انساني . دان ي زمين شده رهك

ي دوران پس از انقالب صنعتي زاييده) ...و ها ، ساخت سد در مسير رودخانهگياهي و جانوري

اي هستيم در عصر حاضر نيز شاهد تحوالت اقليمي گسترده. اخير هستند ويژه يك قرنه و ب

گياهي و جانوري و بروز خسارات هاي گونهي حيات هم خوردن چرخهركه باعث ب

هاي شديد، ها، طوفان سونامي. ويژه انسان گرديده استه ب ها گونهاين ناپذير بر بقاي جبران

ند كه هست حاضرهاي آشنايي در عصر بار نمونه كن و گرد و غبارهاي مصيبت هاي بنيان سيل

.ي بسيار زيباي زمين را با خطرات جدي مواجه سازند كره حيات زيستي ،روند تا به سرعت مي

غبار در طوفان گرد و محيطي با توجه به آثار مخرب بهداشتي، اقتصادي، اجتماعي و زيست

ي يك تهديد بالقوه براي امنيت توان اين بحران را به مثابه ي تحت نفوذ خود مي منطقه

ي كنفرانس استكهلم در اعالميه 21طبق اصل . محيطي و ملي ايران در منطقه تلقي كرد زيست

ها ، دولت)محيطي ي بزرگنمايي موضوعات زيست اولين سند جهاني در زمينه( 1972سال

ها موجب آسيب بر محيط زيست زميني آنهاي سر موظف هستند كه مراقب باشند تا فعاليت

).1389طوفان، (ها نگردد ديگر كشورها يا مناطق خارج از قلمرو آن

20هم اكنون حدود و گردد ميبر 1382در ايران به سال گرد و غبار ي اولين هجوم گسترده

اقتصادي ي بهداشتي، اين پديده، داراي آثار گسترده. استان كشور را با مشكل مواجه كرده است

ناشي از گرد و غبار در چند سال آلودگي. ايران بوده است ي و زيست محيطي براي جامعه

شدت و وسعت به صورت موردي افزايش در صورت وغربي و جنوب غربي هاي استان اخير

ي گذشته، گرد و غبار در طي يك دهه. ساخته است يبحران را هاي ايران هواي ديگر استان

107 ... هاي غربي ايران بر استان گرد و غبار طوفان قتصاديهاي ا زيان

تشديد روند .هاي متاثر در ايران داشته است و اقتصادي مخربي براي استانتبعات اجتماعي

بيكاري و يا ، گرد و غبار متاثر ازاز مناطق )هويژه در اقشار متخصص و نخبه ب(افراد مهاجرت

، ركود شاورزيتوليد محصوالت ككاهش ، كاهش درآمد در مشاغل مختلف شهري و روستايي

كاهش كارايي فردي و اجتماعي، ها، امنيت پروازو قل هواييحمل و ن، اختالل در گردشگري

هاي بارزي از پيامدهاي مخرب طوفان گرد و غبار نمونه ...تعطيلي مراكز آموزشي و تفريحي و

بررسي موردي آثار طوفان گرد و غبار . ندا ي اخير بوده هاي متاثر از اين پديده در دهه در استان

: سازد به خوبي وسعت فاجعه را آشكار مي شورهاي غربي و جنوبي ك در استان

هزار تن محصوالت كشاورزي 726باعث كاهش 1388طوفان گرد و غبار در سال -

1.در استان كرمانشاه شده است) ميليارد تومان 5/341معادل (

ار به جمع بيماران كشور اضافه هزار بيم 19حدود ،ساالنه به علت بروز اين پديده -

استان خوزستان .هزار نفر است 5حدود ،استان خوزستان از اين ميزانشود كه سهم مي

در . گرد و غبار روبرو بوده است ي روز با مشكل پديده 100بيش از 1388در سال

طوفان گرد و غبار .اند مواجه بودهپرواز هوايي استان با مشكل 640حدود 1391سال

2.شده استيزد، شيراز و اصفهان هاي استانها به خوزستانيباعث گسترش مهاجرت

.ندا هبه دليل ريزگردها تعطيل شدهاي متاثر استان كارخانجات و مراكز توليديبرخي -

ياب با كاربردهاي دارويي گياهي كم ي گونه 300نزديك به به دليل بروز ريزگردها

كشاورزان و اكنون بسياري از در اين مناطق، .ايالم در حال نابودي هستند استان در

3.اند دامداران به دليل افزايش ريزگردها كار خود را از دست داده

روز در 69به 1386روز در سال 32روزهاي توام با گرد و غبار در شهر اهواز از -

روز 102به 1386روز در سال 25و در كرمانشاه از ) بيش از دو برابر( 1388سال

.)1389طوفان، ( است رسيده) حدود چهار برابر( 1388در سال

.كشاورزي استان كرمانشاه ي سازمان جهاد هاي منتشر نشده اقتباس از گزارش. 1

، قابل 1391 مرداد 15يكشنبه روز در نشست علني اقتباس از سخنراني نمايندگان اهواز و آبادان در مجلس شوراي اسالمي. 2

. دسترسي در وب سايت سالمت نيوز

، قابل 1391 مرداد 15يكشنبه روز در نشست علني ي دهلران در مجلس شوراي اسالمي اقتباس از سخنراني نماينده. 3

.دسترسي در وب سايت يالثارات


هاي غربي و جنوبي كشور، فراتر از ي مكاني و زماني طوفان گرد و غبار در استان گستره

هاي جمعي منتشر تحقيقاتي و رسانهموضوعاتي است كه به صورت موردي توسط مراكز

كه روز به روز بر است ي گرد و غبار باعث شده پيامدهاي مخرب و گسترده. گردد مي

بررسي . مردان افزوده شود ي مخرب در نزد مردم و دولت حل معضل اين پديدهضرورت

گرد و غبار، مراكز سياسي و ،دهد كه هر اندازه نشان مي هاي دولت در اين زمينه ي برنامه پيشينه

دان براي يافتن راهي عملي مر كالن كشور را بيشتر تحت فشار قرار داده است، بر عزم دولت

1390ي سال ميليارد توماني در بودجه 100تصويب اعتبار . زوده شده استنيز افجهت حل آن

ها و هاي مرزي و ريزگردهاي استان هاي مرزي و مهار گرد و غبار استان عنوان مهار آببا (

ي كارگروه ملي گرد و غبار، و تشكيل دبيرخانه 1)هاي كشور ها و تاالب حفظ و احياء درياچه

اي بايد سه اقدام اساسي به ترتيب در برخورد با چنين پديده. ه استبخشي از اين اقدامات بود

ها و تدوين و اجراي سياست، شناسايي آثار مخرب طوفان گرد و غبار :زير انجام شود

ها اي برنامه ارزيابي دورهو هاي مورد نياز براي رفع علل بروز اين پديده و كاهش آثار آن برنامه

ي حاضر در كنار مطالعات تكميلي ديگر در راستاي اقدام اول مطالعه. هاي اجرايي و سياست

خوزستان، ايالم و (هاي غربي كشور ايران يعني بررسي آثار اقتصادي گرد و غبار بر استان

.انجام شده است) كرمانشاه

ادبيات موضوع .2

به ود زيادي تا حدناپايدار در منطقه است كه ي محصول مستقيم توسعه طوفان گرد و غبار،

مربوط هاي منطقه اكوسيستماخير و مداخالت نادرست انساني در ي هاي سه دهه جنگ

در ظهور اين پديده، همان اندازه كه كشورهاي تركيه و سوريه به خاطر بستن سد بر .شود مي

هاي ي شن هاي خليج فارس به دليل به هم ريختن تثبيت هزاران ساله ها و جنگ روي رودخانه

ي گسترده در مسير حركت بياباني نقش دارند، كشورهاي ايران و عراق نيز به خاطر مداخله

خشكسالي، تخريب به طور كلي، . اند ها تاثيرگذار بوده ورها و باتالقها و خشكاندن ه آب

هيچ رديف 1391در مورد ريزگردها، در سال 1390اي سال نشدن رديف بودجه مجلس شوراي اسالمي به دليل عملياتي. 1

!اي مشخصي براي مقابله با ريزگردها معين نكرده است بودجه


ها، كشت غيراصولي و كاهش پوشش گياهي ها، احداث سد بر روي رودخانه اراضي در جنگ

بررسي .در منطقه به شمار آورد گرد و غبار ي دليل اصلي تشكيل پديده 5را مي توان منطقه

دهد كه اكثر مطالعات انجام شده گرد و غبار نشان ميرجي مرتبط با متون علمي داخلي و خا

سازي و پايش هاي سينوپتيك، مدل ي تاثير گرد و غبار بر كيفيت آب و هوا، بررسي در زمينه

، كه گرد و غبار در ايران با توجه به اين. اي بوده است اين پديده توسط تصاوير ماهواره

و پژوهشي چنداني در اين زمينه انجام شود، مطالعات علمي جديدي محسوب مي ي پديده

.نشده است

مكاني وقوع گرد و - به منظور شناسايي روند تغييرات زماني )1390(رسولي و همكاران

استفاده 1330-84هاي در طي سالايستگاه سينوپتيك 16 اطالعات غبار در غرب كشور از

همگن نبوده و ،غرب ايران از لحاظ تعداد روزهاي همراه با گرد و غبار و نشان دادند كه نموده

،آنان در پايان. يابد ه از شمال به سمت جنوب افزايش ميتعداد روزهاي گرد و غباري ساالن

.اند نمودهتهيه و تحليل GIS در محيطرا توزيع جغرافيايي روند روزهاي گرد و غباري ي نقشه

كاهش ديد، كاهش حاصلخيزي خاك، تخريب محصوالت كشاورزي، ) 2011(اكبري

هاي هاي مكانيكي و افزايش بيماري كاهش تابش خورشيد، اختالل در ارتباطات و سيستم

به منظور بررسي آثار وي. تنفسي را به عنوان تبعات مخرب گرد و غبار معرفي كرده است

I-Oاقتصادي طوفان گرد و غبار، بخش پاياني مقاله خود را به معرفي يك مدل اقتصادي

. اختصاص داده است

ها به هاي ايران را با توجه به نزديكي و دوري آن استان) 1389(سرابيان و نيكپور

ها ش توليد را براي آني ضرايب كاه هاي گرد و غبار به دو دسته تقسيم كرده و دامنه كانون

هاي خوزستان، كرمانشاه، ايالم، بوشهر، فارس، درصد براي استان 40تا 20(اند تعريف نموده

ناشي ازآنان ميزان خسارات وارده ). ها درصد براي ساير استان 20تا 5لرستان و كردستان و

ه سناريوهاي تعريف با توجه ب 1388گرد و غبار بر توليدات زراعي و باغي كشور را در سال

.اند ميليون تن محصول برآورد كرده 17تا 7بين كاهش ،شده


هاي گرد و طوفان) ثانويه(ي آثار تاخيري نشان دادند كه هزينه) 2008( 1آي و پولنسكي

آن بوده است و ) فوري(بيشتر از آثار مستقيم 2000در سال غبار زرد در استان بيژينگ چين

. بوده استاقتصاد بيشتر از سمت تقاضاي آن ي آثار آن بر سمت عرضه

محيطي، اجتماعي و اقتصادي متعددي است و طوفان گرد و غبار داراي آثار مخرب زيست

هاي اقتصادي گرد و برآورد زيان. احتساب چنين آثار مخربي، نيازمند مطالعات جامعي است

نموده است و ي مخرب بر كشور وارد غبار تنها بخشي از خسارات عظيمي است كه اين پديده

هاي متاثر از گرد و غبار چنين مطالعاتي براي استان كنوندهد كه تا شواهد موجود نشان مي

هاي اقتصادي طوفان براي اولين بار، بخش خاصي از زيان اين مقالهنتايج . انجام نشده است

ي دههيك در طي را )و كرمانشاهايالم، خوزستان (گرد و غبار بر اقتصاد سه استان شديدا متاثر

. ريزان و پژوهشگران آشكار خواهد ساخت مردان، برنامه براي دولت گذشته

شناسي روش .3

هاي مستقيم، را مي توان در سه دسته كلي يعني آسيب طوفان گرد و غبار هب هاي مربوط آسيب

آثار مخرب عوامل طبيعي سنجش. بندي كرد هاي ثانويه تقسيم هاي غيرمستقيم و آسيب آسيب

ي تخريب و تاخير زماني ظهور برخي نظير گرد و غبار از يك سو به دليل گستردگي حوزه

عوامل طبيعي دسته از پيامدها و از سوي ديگر، به دليل عدم آگاهي كامل از تمامي تبعات اين

ت ناشي از گاهي خسارات ناشي از حوادث ثانويه، بيش از خسارا. شود به سهولت انجام نمي

آثار طوفان گرد و غبار را مي توان به دو ،خالصهبه طور .ي مخرب طبيعي است خود پديده

:بندي كرد تر تقسيم دسته كلي

اي آثار هزينه

اي ي آثار هزينه براي محاسبه. است... هاي اقتصادي، اجتماعي، سياسي و شامل افزايش هزينه

و قرباني( هاي متعددي وجود دارد و غبار، رهيافتي طبيعي مخرب نظير طوفان گرد هر پديده

):1387، همكاران

1. Ai and Polenske


اين روش، تمايل پرداخت هزينه توسط افراد براي اجتناب ABA:(1(رهيافت رفتار اجتناب -1

يابي به شرايط متعادل را معين ي زيست محيطي و دست يا پيشگيري يا كاهش آثار منفي پديده

مقابله با آلودگي صوتي، جهتمخارج الزم براي ساخت پنجره دو جداره :مانند. سازد مي

.ي آب استفاده از دستگاه تصفيه و خريد آب معدني

هاي اين روش، تمايل افراد براي پرداخت هزينه RLCA(:2(ي تغيير مكان رهيافت هزينه - 2

بررسي قراري مخرب زيست محيطي را مورد جابجايي به منظور دور شدن از تبعات پديده

.هفتگي و هاي روزانه مخارج مسافرت و مخارج حمل و نقل و مهاجرت از منطقه: مانند. دهد مي

محيطي را به صورت ي آسيب زيست اين رهيافت، هزينه CIA:(3(ي بيماري رهيافت هزينه -3

ادن منافع از دست د(وري مستقيم كاهش توليد و بهرهمخارج مستقيم درمان و مخارج غير

مانند درآمد از (هاي خصوصي ي بيماري، هزينه در رهيافت هزينه. نمايد گيري مي اندازه) توليد

و ) ها هاي ناشي از افزايش شيوع بيماري هاي درمان پزشكي و هزينه دست رفته، هزينه

هاي مستمري دولت، ي خسارات توسط موسسات بيمه، برنامه مانند هزينه(هاي اجتماعي هزينه

.شود محاسبه مي...) وي پرسنل بيمار و ت از ستعليق خدما

ي ي رهيافت هزينه اين رهيافت كه به نوعي تكميل شده HCA:(4(ي انساني رهيافت سرمايه -4

محيطي و كيفيت زيست(بيماري است، به بررسي كاهش كيفيت محيط زيست و سالمتي انسان

عمال به برآورد ارزش ،روشاين . پردازد مدت و بلندمدت مي در كوتاه) مير نرخ مرگ و

. پردازد مي) منافع مورد انتظار دوران عمر(زندگي انسان

در اين رهيافت، ميزان مخارج الزم براي بازسازي RCA:(5(ي بازسازي رهيافت هزينه -5

ي بازسازي مانند هزينه. گيرد ي زيست محيطي مورد بررسي قرار مي هاي ناشي از پديده خرابي

.... هاي سرمازده و ي كاشت مجدد نهال تاسيسات ناشي از زلزله، هزينه

1 . Averting Behavior Approach

2 . Re-Location Cost Approach

3 . Cost of Illness Approach

4 . Human Capital Approach

5 . Restoration Cost Approach


اين روش مبتني بر ايجاد ارتباط بين مقدار آلودگي و آثار آن DRA:(1(واكنش -رهيافت دز -6

الت به عنوان مثال، كاهش كمي و كيفي محصو. باشد و گياهان مي جانورانبر سالمتي انسان،

واكنش شامل مراحل تعيين ميزان آلودگي در سطح -رهيافت دز. كشاورزي در اثر آلودگي هوا

.است )واكنش( ، آسيب ناشي از اين عرضه و ارزش اين آسيب)دز آن( و در زمان

ي مستقيم منافع در اين روش، به جاي محاسبهOCA:(2(ي فرصت رهيافت هزينه -7

اندازي شود كه در آنجا راه ميبرآورد ، منافع فعاليتي )يك هكتار جنگل مثال(محيطي زيست

.انجامد مي) مثال قطع همان يك هكتار جنگل(شده و به كاهش كمي و كيفي محيط زيست

آثار توليدي

هاي مختلف اقتصادي به دليل تعطيلي واحدهاي توليدي، كاهش شامل كاهش توليد در بخش

توان طريق مي سهبه . است...گذاري و هاي سرمايه وري عوامل توليد، عدم تكميل طرح بهره

:هاي اقتصادسنجي بررسي كرد آثار توليدي طوفان گرد و غبار را از طريق روش

رد و غبار در به منظور بررسي آثار طوفان گ: هاي مختلف اقتصادي برآورد توابع توليد فعاليت -1

توان از متغيرهاي جانشين مانند متغيرهاي موهومي به عنوان متغير توضيحي هاي متاثر مي استان

به كارگيري اين روش به دليل عدم دسترسي به آمار مقادير توليد و ميزان . استفاده كرد

.باشد هاي مورد نظر عمال ميسر نمي ستانها در ا هاي مصرفي به تفكيك فعاليت هنهاد

ي تاثير طوفان گرد و غبار در اين حالت به منظور بررسي شيوه :برآورد تابع رشد اقتصادي -2

ي وقوع اين توان از متغيرهاي موهومي براي دوره هاي مورد مطالعه مي قتصادي استانبر رشد ا

اين روش در صورت دسترسي به آمار متغيرهاي ارزش افزوده، نيروي كار . طوفان استفاده كرد

.تواند اجرايي شود استاني مي -بخشيو سرمايه به تفكيك

به در اين روش با توجه به مطالعات ديگران و تحليل حساسيت، اقدام: روش سناريوسازي -3

در هاي كشاورزي ويژه فعاليته هاي مختلف اقتصادي ب برآورد ميزان كاهش توليد در فعاليت

. روش سناريوسازي، يك روش تقريبي است. شود اثر طوفان گرد و غبار مي

1 . Dose-Response Approach

2 . Opportunity Cost Approach


هاي متعدد، از روش سناريوسازي براي برآورد خسارات وارده از ميان روش اين مقالهدر

ي نيروي كار براي برآورد ي فرصت از دسته رفته زينهبر بخش كشاورزي و از روش ه

در اثر ) كشاورزي، صنعتي و خدماتي(هاي اقتصادي ي فعاليت خسارات تعطيلي ناخواسته

هاي سال. طوفان گرد و غبار در سه استان ايالم، خوزستان و كرمانشاه استفاده شده است

:اند ي زماني مطالعه را تشكيل داده نيز دوره 1385- 90

هاي گرد و غبار بر بخش كشاورزي برآورد زيان) الف

ي ضرايب كاهش توليد محصوالت دامنه )1389( سرابيان و نيكپور ي بر اساس مطالعه

تا 20هاي خوزستان، كرمانشاه، ايالم، بوشهر، فارس، لرستان و كردستان، كشاورزي براي استان

ارزيابي اثرات طوفان شن زرد . باشد مي درصد 20تا 5ها حدود ر استانبراي ساي و درصد 40

نشان داد كه افزايش تراكم ذرات تا )2008( 1آي و پولنسكي توسط بر بخش كشاورزي چين

ي محصوالت در حال رشد كشاورزي درصد متوسط بازدهي بهينه 30تا 5باعث كاهش % 70

هاي مستقيم هاي مربوطه، زيان به منظور افزايش دقت نتايج و تحليل در اين مقاله. شده است

خوزستان، ( در سه استان منتخب 2)1385-90(ي زماني مورد مطالعه گرد و غبار در طي دوره

ضرايب كاهش ارزش ستاده محصوالت (سناريوي مختلف 4بر اساس )ايالم و كرمانشاه

ويژه محصوالت ه ب(ن وارده بر بخش كشاورزي ، ميزان زيا%)40و %30، %20، %10كشاورزي

.برآورد شده است) دامي، زراعي و باغي

ي بخش كشاورزي بر اساس چهار سناريوي مزبور، ي كاهش ارزش ستاده براي محاسبه

الزم است كه ابتدا ارزش ستاده با فرض عدم وجود طوفان گرد و غبار بر مبناي سناريوهاي

ي ميزان و سپس دوباره اقدام به محاسبه) ي برآوردي ستادهارزش (چهارگانه برآورد گردد

بر مبناي چهار سناريوي مورد نظر شود » هاي ستاده برآوردي ارزش«كاهش ارزش ستاده از

:ي زير محاسبه شده است ارزش ستاده برآوردي از طريق رابطه). ارزش خسارت(

)1( iC

atX

eitXeitXiCatXeitX−

=⇒+=

1.

1. Ai and Polenske

. اند برآورد شده 1379- 88هاي ي روند با استفاده از آمار سال ، اين آمار از طريق محاسبه1389- 90هاي به دليل عدم انتشارآمار سال. 2


Xei :ي برآوردي بر اساس سناريوي ارزش ستادهi در سالt

Xat :ي موجود در سال ارزش ستادهt

Ci : ضريب كاهش ارزش ستاده بر اساس سناريويi )1/0 ،2/0 ،3/0 4/0و(

i : 1و 2و 3و 4( تعداد سناريوها=i (

t : 1385-90(سال(

ي زير نيز با توجه به رابطه 1)كاهش ارزش ستاده(ارزش خسارت ميزان زيان وارده شده يا

:محاسبه شده است

)2 ( eitXiCitD .=

Dit :ارزش خسارت بر اساس سناريوي i در سال t

تعطيلي نيروي كار در اثر طوفان گرد و غباربرآورد خسارات ناشي از ) ب

تواند شاخص ديگري از آثار يلي ناشي از طوفان گرد و غبار ميي روزهاي تعط برآورد هزينه

هاي اقتصادي تعطيلي اجباري فعاليت. هاي مورد مطالعه باشد مخرب اين پديده بر اقتصاد استان

افزايش «هاي اقتصادي و هم باعث بنگاه »كاهش توليد«در اثر طوفان گرد و غبار هم باعث

برآورد «براي . ناموجه كارفرمايان اقتصادي به نيروي كار مزدبگير خواهد شد »ي پرداختي هزينه

هاي منتخب در طول سال، نيازمند هاي اقتصادي استان ناشي از تعطيلي فعاليت» كاهش توليد

برآورد «براي . ها هستيم به تفكيك استان هاي اقتصادي آمار روزهاي تعطيلي و ميزان توليد بنگاه

ناشي از تعطيلي نيروي كار بر كارفرمايان اقتصادي نيز به آمار روزهاي » ي تحميلي هزينه

ها تعطيل، تعداد نيروي كار مزدبگير و دستمزد پرداختي روزانه به نيروي كار به تفكيك استان

از اين رو، يكي از . باشد نميپذير كان، امياد شدهدر ايران، دسترسي به آمارهاي . استنياز

هاي باقي مانده براي بررسي آثار اقتصادي تعطيلي نيروي كار در اثر طوفان گرد و غبار در راه

ي نيروي كار شاغل از طريق ي فرصت از دست رفته هاي منتخب، استفاده از هزينه استان

قيمت محصول، لذا كاهش ارزش ستاده× مقدار توليد : هر محصول برابر است) توليد(كه ارزش ستاده با توجه به اين. 1

اما با توجه به تجارب موجود و عدم كاهش قيمت، . مقدار توليد باشد و هم كاهش قيمت تواند هم ناشي از كاهش مي

.كاهش ارزش ستاده در اين سه استان مي تواند صرفا ناشي از كاهش مقدار توليد بوده باشد


ي ي ارزش افزوده براي محاسبه 1.باشد ي نيروي كار در روز مي وده سرانهي ارزش افز محاسبه

ي كل ي سرانه توان از ارزش افزوده ها يا مي روي كار به تفكيك استاني ني ي روزانه سرانه

استفاده ) ها به منظور امكان تعميم نتايج به ساير استان(نيروي كار كشوري براي هر سه استان

ي ي سرانه اده از ارزش افزودهكه با استف كرد كه از دقت بااليي برخوردار نيست و يا اين

. از هر دو روش استقاده شده است اين مقالهدر . استاني به اين مهم دست پيدا كرد

برآورد مدل و تجزيه و تحليل نتايج .4

درصد كل 21 بر اساس محاسبات، توليد ناخالص سه استان ايالم، خوزستان و كرمانشاه حدود

سهم اشتغال . اند به خود اختصاص داده 1388جاري در سال توليد ناخالص كشور را به قيمت

بوده است) هزار نفر 1770(درصد 3/8اين سه استان در كل استغال كشور در سال مزبور نيز

.سازد ن را در كل اقتصاد كشور آشكار ميجايگاه سه استا ،اين ارقام. )مركز آمار ايران(

هاي گرد و غبار بر بخش كشاورزي زيان) الف

بر اساس چهار سناريوي . شود عث كاهش توليد در بخش كشاورزي ميطوفان گرد و غبار با

هاي دامي و زراعي و باغي هر تعريف شده، ميزان زياني كه كل بخش كشاورزي و زير بخش

اند، به تفكيك سال، زيربخش و استان محاسبه ي مورد مطالعه متحمل شده استان در طي دوره

با توجه به بزرگ بودن بخش كشاورزي استان خوزستان نسبت به طبيعي است . شده است

ها و كل بخش ميزان خسارات برآوردي وارد شده بر زيربخش ،كرمانشاه و ايالم هاي استان

خسارت يا زيان وارده بر بخش . خواهد داشت يكشاورزي اين سه استان تفاوت محسوس

. ه استتفسير شد) توليد(كشاورزي در قالب كاهش ارزش ستاده

به ، 1385-90ي زماني در دوره) درصد ارزش ستاده 10كاهش(بر اساس سناريوي اول

هاي زراعت و باغداري، دامپروري و كل بخش ارزش ستاده زير بخش ،دليل وقوع گرد و غبار

ميليارد 2910ميليارد ريال و 1248ميليارد ريال، 1595كشاورزي در استان ايالم به ترتيب

ميليارد ريال، 9906اين ارقام براي استان خوزستان به ترتيب برابر . ريال كاهش پيدا كرده است

ي سرانه هم تغييرات توليد ي واسطه، لذا استفاده از ارزش افزوده چون ارزش افزوده برابر است با ارزش توليد منهاي هزينه. 1

. را پوشش خواهد داد) در اينجا افزايش هزينه(و هم تغييرات هزينه ) در اينجا كاهش توليد(


بخش به جايگاهبا توجه . ميليارد ريال برآورد شده است 16237ميليارد ريال و 6222

كشاورزي استان كرمانشاه در قياس با ايالم و خوزستان، كاهش ارزش ستاده مربوط به

هاي زراعت و باغداري، دامپروري و كل بخش كشاورزي اين استان به ترتيب معادل زيربخش

. )1جدول( رد ريال برآورد گرديده استميليا 8153ميليارد ريال و 2644ميليارد ريال، 5416

يبر اساس سناريو 1385-90ي زماني ميزان خسارات برآوردي طوفان گرد و غبار در طي دوره

و ) درصد ارزش ستاده 30كاهش(سوم سناريوي ، )درصد ارزش ستاده 20كاهش(دوم

.است دهآم) 1( در جدول به تفكيك استان نيز) درصد ارزش ستاده 40كاهش(چهارم سناريوي

)ميليارد ريال( 1385-ي خسارات برآوردي طوفان گرد و غبار بر بخش كشاورزي در دوره .1 جدول

سالسناريو، استان، شرح و 1385 1386 1387 1388 1389 1390 90-1385

كشاورزي، شكار و جنگلداري 323 425 428 566 558 609 2910

ايالم

ل او

ييوارسن

)ش

اهك

10%دهستا

(

زراعت و باغداري 196 277 213 274 304 301 1595

*دامپروري 116 142 207 276 242 265 1248


زراعت و باغداري 1292 1494 1872 1396 1856 1969 9906 خوزستان

*دامپروري 588 755 956 1387 1210 1326 6222


زراعت و باغداري 749 710 716 1078 1037 1126 5416 كرمانشاه

*دامپروري 255 319 445 568 505 552 2644


ايالم

ييوارسن

وم

د )

ش اهك

20%دهستا

(

زراعت و باغداري 442 622 480 616 683 745 3588

*دامپروري 262 320 466 621 544 596 2809



*دامپروري 1322 1699 2152 3120 2723 2984 14000



*دامپروري 574 718 1001 1278 1136 1241 5948


ي ايالميوارسن

سم و

)ش

اهك

30%دهستا

(

زراعت و باغداري 758 1067 822 1057 1171 1276 6151

*دامپروري 449 548 799 1065 932 1022 4815


)ميليارد ريال(1385- ي خسارات برآوردي طوفان گرد و غبار بر بخش كشاورزي در دوره .1ادامه جدول

سالسناريو، استان، شرح و 1385 1386 1387 1388 1389 1390 90-1385


ي خوزستانيوارسن

سم و

)ش

اهك

30%دهستا

(

زراعت و باغداري 4983 5762 7221 5383 7161 7700 38210

*دامپروري 2267 2912 3689 5348 4668 5116 24000



*دامپروري 984 1230 1716 2192 1948 2127 10196


ايالم

ي يوارسن

رمهاچ

)ش

اهك

40%دهستا

(

زراعت و باغداري 1179 1659 1279 1644 1822 1985 9568

*دامپروري 698 853 1243 1657 1450 1589 7491



*دامپروري 3526 4530 5739 8319 7262 7959 37334



*دامپروري 1530 1914 2669 3409 3030 3309 15861

دامداري، مرغداري، پرورش كرم ابريشم و زنبور عسل و شكار : دامپروري، شامل*نتايج تحقيق : منبع

هاي ناشي از طوفان گرد و غبار بر بخش كشاورزي، چنين در راستاي تبيين بيشتر زيان هم

ي مخرب طبيعي جديد به تفكيك ساالنه در طي خساراتي را كه اين پديده» مجموع«

هاي ايالم، و بر اساس چهار سناريوي مورد نظر بر بخش كشاورزي استان 1385-90ي دوره

بر اساس . )2جدول(خوزستان و كرمانشاه وارد ساخته است، برآورد و محاسبه گرديده است

، مجموع خسارت ناشي از طوفان گرد و غبار )درصد ارزش ستاده 10كاهش( سناريوي اول

461(ميليارد ريال 5651بر بخش كشاورزي در سه استان ايالم، خوزستان و كرمانشاه از

متفاوت 1390در سال ) ميليون دالر 264(ميليارد ريال 3239تا 1385در سال ) ميليون دالر

مجموع كل خسارت برآوردي طوفان گرد و غبار در اين سه بر مبناي اين سناريو،. بوده است

بوده ) ميليون دالر 2227(ميليارد ريال 27300برابر 1385- 90ي زماني استان در طي دوره

61425برابر ،)درصد ارزش ستاده 20كاهش( سناريوي دوماين رقم مجموع بر اساس . است

، )درصد ارزش ستاده 30كاهش( ي سومسناريو، بر اساس )ميليون دالر 5010(ميليارد ريال


40كاهش( سناريوي چهارمو بر اساس ) ميليون دالر 8589(ميليارد ريال 105300معادل

).2جدول(بوده است ) ميليون دالر 13360(ميليارد ريال 163800، برابر )درصد ارزش ستاده

گرد و غبار بر كل بخش كشاورزي سه استان منتخب در ميزان خسارات برآوردي طوفان .2 جدول

)ميليون دالر -ميليارد ريال( 1385- 90هاي سال

سالسناريو، شرح و 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1385- 90

سناريوي اول ميليارد ريال 5651 5205 5039 4442 3725 3239 27300

*ميليون دالر 461 425 411 362 304 264 2227 )ستاده% 10كاهش(

سناريوي دوم ميليارد ريال 7288 8381 9995 11337 11710 12714 61425


سناريوي سوم ميليارد ريال 12494 14368 17134 19434 20075 21795 105300


سناريوي چهارم ميليارد ريال 19435 22350 26653 30231 31227 33903 163800


)www.cbi.ir( ريال 12260بر مبناي دالر * نتايج تحقيق: منبع

خسارات ناشي از تعطيلي نيروي كار در اثر طوفان گرد و غبار ) ب

هاي منتخب، براي بررسي آثار اقتصادي تعطيلي نيروي كار در اثر طوفان گرد و غبار در استان

ي ارزش از طريق محاسبه 1388ي نيروي كار شاغل در سال ي فرصت از دست رفته هزينه

متوسط ارزش «و » ي استاني ارزش افزوده«بر دو مبناي ي نيروي كار در روز و سرانه ي افزوده

با توجه به عدم دسترسي به تعداد روزهاي تعطيلي ناشي .برآورد شده است» ي كشوري افزوده

توان ميزان واقعي ، نمي1388رد مطالعه از جمله سال هاي مو از گرد و غبار در طي سال

هاي مورد مطالعه تعطيلي نيروي كار براي استان ي گرد و غبار را در نتيجه ي خسارات ساالنه

ي زيان يا تر، اقدام به محاسبه هاي دقيق و به منظور امكان تحليل دليلبه همين . برآورد نمود

. خسارت ناشي از هر روز تعطيلي در اين سه استان شده است

نشان »ستانيي ا ارزش افزوده«ناشي از گرد و غبار بر مبناي ي ي خسارات روزانه محاسبه

ميليارد ريال 111هاي ايالم برابر دهد كه زيان ناشي از تعطيلي هر يك روز در استان مي

134و كرمانشاه برابر ) ميليون دالر 122(ميليارد ريال 1490، خوزستان معادل )ميليون دالر 9(


ه روزانه ناشي مجموع زيان ناشي از تعطيلي ناخواست. بوده است) ميليون دالر 11(ميليارد ريال

142(ميليارد ريال 1735از هر عاملي از جمله طوفان گرد و غبار در اين سه استان برابر

. )3جدول(برآورد شده است ) ميليون دالر

)جاري( 1388ي استاني ناشي از گرد و غبار بر مبناي ارزش افزوده ي خسارات تعطيلي روزانه .3 جدول

استان اشتغال

)نفر(

ي ارزش افزوده

ي ساالنه سرانه

)ميليون ريال(


ي روزانه سرانه

زيان ناشي از تعطيلي هر يك

روز

*به ميليون دالر به ميليارد ريال *به دالر به ريال

9 111 60 735460 268 151166 ايالم

122 1490 107 1317065 481 1131590 خوزستان

11 134 22 273836 100 488037 كرمانشاه

142 1735 189 2326361 849 1770793 مجموع

)www.cbi.ir(ريال 12260بر مبناي دالر * ستون اول از مركز آمار ايران و ساير ستونها نتايج تحقيق: منبع

ي فرصت از دست هاي ديگر، هزينه حاضر به استان ي مقالهبه منظور امكان تعميم نتايج

1388نيز براي سال » ي كشوري متوسط ارزش افزوده«ي نيروي كار سه استان بر مبناي رفته

هاي ايالم و خوزستان به ترتيب به دليل ي استان سرانه ي ارزش افزوده. محاسبه گرديده است

در قياس يا ميانگين كشوري، ) نفت و گاز(كار پايين و حجم باالي بخش صنعت ميزان نيروي

به همين خاطر، ميزان خسارات روزانه ناشي از تعطيلي بر مبناي . تري هستند مقادير بزرگ

استاني در ايالم و خوزستان، بيشتر از مبناي متوسط ارزش افزوده كشوري ي ارزش افزوده

ي كشوري، ميزان زيان يا خسارت ناشي از توسط ارزش افزودهبر مبناي م. است برآورد شده

به ترتيب برابر 1388هاي ايالم، خوزستان و كرمانشاه در سال تعطيلي هر يك روز در استان

18(ميليارد ريال 223و ) ميليون دالر 42(ميليارد ريال 518، )ميليون دالر 6( ميليارد ريال 69

،مبنا، مجموع زيان ناشي از يك روز تعطيلي در سه استان مزبور بر اين. است بوده) ميليون دالر

. )4 جدول(برآورد گرديده است ) ميليون دالر 66(ميليارد ريال 810


)جاري( 1388كشوري بار بر مبناي متوسط ارزش افزودهناشي از گرد و غ روزانهخسارات تعطيلي .4 جدول

استان


ي ساالنه سرانه

)ميليون ريال(

اشتغال

)نفر(


ي روزانه سرانه

زيان ناشي از

تعطيلي هر يك روز

به ميليون دالر به ميليارد ريال به دالر به ريال

6 69 37 457534 151166 167 ايالم

42 518 37 457534 1131590 167 خوزستان

18 223 37 457534 488037 167 كرمانشاه

66 810 37 457534 1770793 - مجموع

)www.cbi.ir(ريال 12260بر مبناي دالر * نتايج تحقيق: منبع

دسترسي به آمار دقيق تعداد روزهاي تعطيلي در اثر طوفان گرد و غبار در سه استان مورد

اندازي روشن از ميزان تقريبي كل خساراتي كه ي چشم براي ارايه. باشد مطالعه ميسر نمي

هاي ناشي از طوفان گرد و غبار بر اقتصاد سه استان ايالم، خوزستان و كرمانشاه در سال تعطيلي

وارد ساخته است، تحليل حساسيت اين خسارات بر مبناي تعداد روزهاي ) 1388(مورد مطالعه

با توجه به عدم انتشار آمار كالن استاني و ملي ). 5جدول(ست مختلف نيز صورت گرفته ا

هاي ياد شده باعث آشكارسازي حجم بزرگ ، تعميم چنين تحليلي نيز به سال1389- 91هاي سال

. خسارات طوفان گرد و غبار بر اقتصاد كشور به ويژه سه استان مورد نظر خواهد شد

لص و ميزان اشتغال نيروي كار به يك اندازه، بزرگ چون اقتصاد سه استان از ابعاد توليد ناخا

هاي كرمانشاه و ايالم نيز به ترتيب در ي اول و استان نيست و استان خوزستان از اين نظر در رده

اند، ميزان خسارات ناشي از روزهاي تعطيلي به دليل بندي قرار گرفته هاي دوم و سوم اين رده رده

هر كدام از 1388به عنوان مثال، اگر در طول سال . اهد بودورود گرد و غبار نيز متفاوت خو

اند، ميزان روز تعطيلي ناشي از گرد و غبار داشته 5هاي ايالم، خوزستان و كرمانشاه، استان

به ترتيب » ي استاني ارزش افزوده«ها بر مبناي ي برآوردي هر كدام از آن روزانه) زيان(خسارات

ميليارد 670و ) ميليون دالر 610(ميليارد ريال 7450، )ميليون دالر 45(ميليارد ريال 555برابر

بوده است و بر اين اساس، مجموع كل خسارت وارده به سه استان نيز، ) ميليون دالر 55(ريال

گيري را اين نتيجه). 5جدول (برآورد گرديده است ) ميليون دالر 710(ميليارد ريال 8675معادل


توان نيز مي» ي كشوري متوسط ارزش افزوده«اي متعدد و هم بر مبناي هم براي تعداد روزه

اوال، در صورت دسترسي به تعداد دقيق روزهاي تعطيلي هر استان : بديهي است كه. استنباط كرد

ي ناشي هاي ناخواسته توان برآورد دقيقي نيز از كل خسارات وارده بر هر استان در اثر تعطيلي مي

1389- 91هاي الاستاني براي س ودهثانيا، با انتشار آمار ارزش افز. ه دادير ارااز طوفان گرد و غبا

ي گرد و غبار بهنگامي از نظر زماني براي پديده) هاي زيان(توان ميزان خسارات با دقت بااليي مي

. در سه استان مورد مطالعه، محاسبه و برآورد نمود

1388ناشي از گرد و غبار بر مبناي اطالعات سال روزانهل حساسيت خسارت تعطيلي تحلي .5 جدول

)ميليارد ريال، ميليون دالر(

مبناي محاسبه استان

خسارت

يك روز تعطيلي

خسارت

روز تعطيلي 5

خسارت


خسارت


دالري ريال دالري ريالي دالري ريالي دالري ريالي

ايالم 180 2220 90 1110 45 555 9 111 ي استاني ارزش افزوده

120 1380 60 690 30 345 6 69 ي كشوري دهارزش افزو

خوزستان 2440 29800 1220 14900 610 7450 122 1490 ي استاني ارزش افزوده

840 10360 420 5180 210 2590 42 518 ي كشوري ارزش افزوده

كرمانشاه 220 2680 110 1340 55 670 11 134 ي استاني ارزش افزوده


مجموع 2840 34700 1420 17350 710 8675 142 1735 ي استاني ارزش افزوده


)www.cbi.ir(ريال 12260بر مبناي دالر * نتايج تحقيق: منبع

پيشنهادها نتايج و .5

هاي بر اساس چهار سناريوي تعريف شده، ميزان زياني كه كل بخش كشاورزي و زير بخش

اند، به تفكيك سال، ي مورد مطالعه متحمل شده دامي و زراعي و باغي هر استان در طي دوره

:محاسبه شده است 1385- 90ي زماني زيربخش و استان براي دوره

زيان 1385-90ي زماني در طي دوره: )درصد ارزش ستاده 10كاهش( سناريوي اولبر اساس

هاي ايالم، خوزستان وارده بر كل بخش كشاورزي در اثر وقوع طوفان گرد و غبار براي استان

بوده ميليارد ريال 8153ميليارد ريال و 16237، ميليارد ريال 2910و كرمانشاه به ترتيب برابر

).ميليون دالر 2227ميليارد ريال، معادل 27300 :مجموع كل زيان وارده(است

ي طوفان گرد و غبار در طي دوره: )درصد ارزش ستاده 20كاهش ( سناريوي دومبر اساس

هاي ايالم، خوزستان و كرمانشاه به ترتيب ، بر كل بخش كشاورزي استان1385-90زماني

زيان وارد ساخته است يارد ريالميل 18345ميليارد ريال و 36534، ميليارد ريال 6547برابر

).ميليون دالر 5010ميليارد ريال، معادل 61426: مجموع كل زيان وارده(

كل 1385-90ي زماني در طي دوره: )درصد ارزش ستاده 30كاهش( سناريوي سومبر اساس

هاي ايالم، خوزستان و كرمانشاه در اثر طوفان گرد و غبار به ترتيب بخش كشاورزي استان

دچار خسارت شده است ميليارد ريال 31448ميليارد ريال و 62629، ميليارد ريال 11223

).ميليون دالر 8589ميليارد ريال، معادل 105300: مجموع كل زيان وارده(

ميزان خسارت طوفان گرد و غبار : )درصد ارزش ستاده 40كاهش ( سناريوي چهارمبر اساس

هاي ايالم، خوزستان و كرمانشاه، به شاورزي استانبر كل بخش ك 1385- 90هاي در طي سال

برآورد گرديده ميليارد ريال 48919ميليارد ريال و 97423، ميليارد ريال 17458ترتيب برابر

).ميليون دالر 13360ميليارد ريال، معادل 163800: مجموع كل زيان وارده(است

هاي فان گرد و غبار در استانبراي بررسي آثار اقتصادي تعطيلي نيروي كار در اثر طو

ي از طريق محاسبه 1388ي نيروي كار شاغل در سال ي فرصت از دست رفته منتخب، هزينه

متوسط «و » ي استاني ارزش افزوده«ي نيروي كار در روز و بر دو مبناي سرانه ي ارزش افزوده

:برآورد شده است» ي كشوري ارزش افزوده

زيان هر يك روز تعطيلي ناشي از گرد و غبار در ، »استانيي ارزش افزوده«بر مبناي

ميليارد ريال 1490، خوزستان معادل )ميليون دالر 9(ميليارد ريال 111هاي ايالم برابر استان

مجموع كل (بوده است ) ميليون دالر 11(ميليارد ريال 134و كرمانشاه برابر ) ميليون دالر 122(

).ميليون دالر 142 ميليارد ريال، معادل 1735: ستاني روزانه در سه ا زيان وارده

ميزان زيان يا خسارت ناشي از تعطيلي هر يك ،»ي كشوري متوسط ارزش افزوده«بر مبناي

69هاي ايالم، خوزستان و كرمانشاه نيز به ترتيب برابر روز اثر طوفان گرد و غبار در استان

18(ميليارد ريال 223و ) ميليون دالر 42(ريال ميليارد 518، )ميليون دالر 6(ميليارد ريال

810: مجموع زيان ناشي از يك روز تعطيلي در سه استان(برآورد شده است ) ميليون دالر

). ميليون دالر 66 ميليارد ريال، معادل

توان براي بديهي است در صورت دسترسي به آمار دقيق تعداد روزهاي تعطيلي هر استان مي

هاي مورد نظر بيشتر آشكار ي طوفان گرد و غبار را بر استان عمق فاجعه1385- 90ي زماني دوره

چون انجام عمليات مقابله با گرد و غبار در مسير حركت يا محل نشست آن، تقريبا . ساخت

.گيرد بدون اثر است، لذا هر گونه عمليات اجرايي الزم، بايد در منشا گرد و غبار صورت

هاي سنگين طوفان گرد و غبار بر سه استان ايالم، ز زيانبرآوردهاي به عمل آمده ا

استان متاثر از اين پديده، آشكارا اتخاذ اقدامات اجرايي را از 20خوزستان و كرمانشاه از ميان

تركيه، سوريه، عراق، اردن، عربستان (همراهي كشورهاي منطقه ) يا بدون(سوي ايران با

هاي پيشگيري از طوفان نظر مي رسد كه هزينهبه . ضروري ساخته است) سعودي و كويت

هاي اقتصادي، اجتماعي، زيست محيطي وارده بر نسل كنوني گرد و غبار، كمتر از مجموع زيان

حل معضل طوفان گرد و غبار در ايران، نيازمند مجموعه اقدامات . هاي آتي كشور باشد و نسل

ن گرد و غبار در ايران، بايد از مديريت براي غلبه بر طوفا. اقتصادي، سياسي و ديپلماتيك است

بحران و مديريت پيشگيري استفاده كرد و در شرايط كنوني بايد مديريت بحران را در اولويت

المللي بايد مندي از ديپلماسي خارجي و بين مردان ايران همراه با بهره از اين رو، دولت. قرار داد

:اقدامات اجرايي زير را به فوريت انجام دهند

وارده بر حيات اقتصادي، ) مستقيم، غير مستقيم و ثانويه(برآورد تمامي خسارات -1

هاي متاثر از طوفان گرد و غبار در طي ساليان استان... اجتماعي، زيست محيطي و

.هاي اجرايي گذشته به منظور افزايش دقت طرح

اي و منطقه المللي و هاي بين پيگيري حقوق طبيعي شهروندان ايراني از طريق سازمان - 2

اصل حق (محيطي الملل زيست استفاده مناسب از نهادها، مفاد و اصول حقوق بين

ها در برخورداري از محيط زيست امن و سالم، اصل مسئوليت دولت، اصل تعهد دولت

در چهارچوب ) محيطي رساني و همكاري به هنگام رخدادهاي اضطراري زيست اطالع

به )ي كنفرانس استكهلم اعالميه 21اصل نظير (المللي هاي بين ها و كنوانسيون پروتكل

.گويي كشورهاي تاثيرگذار در ظهور گرد و غبار بر آسمان ايران منظور پاسخ

پاشي، نهال كاري، هايي مانند مالچ استفاده از مديريت بحران در قالب اجراي طرح -3

اخل و خارج از هاي گرد و غبار در د در مناطق منشا طوفان... ها و احياي باتالق

.كشور

هاي گرد و غبار موجود در اين كشور از طريق تشويق دولت عراق به كنترل كانون -4

.هاي خسارت جنگ آن كشور به ايران بخشودگي بخشي از بدهي

هاي متاثر از طوفان گرد و غبار به ويژه فعاالن حمايت كامل از فعاالن اقتصادي استان -5

و غيرنقدي به منظور جبران خسارات وارده هاي نقدي كشاورزي به شكل پرداخت

هاي الزم هاي مرزي و حفظ انگيزه ي استان ها، جلوگيري از مهاجرت و تخليه بر آن

.ها گذاري بخش خصوصي در اين استان براي تداوم و گسترش سرمايه

منابع

تحليل روند ).1390( غالمحسن ، محمدي، بهروز ،صرافساري ، علي اكبر ، رسولي -

هاي سال اخير با استفاده از روش 55وقوع پديده اقليمي گرد و غبار در غرب كشور در

.15-28 ):11( 4 ،جغرافياي طبيعي ي فصلنامه .آمارهاي ناپارامتري

و گرد ي از پديدهورد خسارات ناشي آها و بر چالش ).1389(سرابيان، ليال، نيكپور، علي -

هاي گردوغبار، و طوفان دومين همايش ملي فرسايش بادي. غبار در بخش كشاورزي

.دانشگاه يزد

. اي در مهار ريزگردها هاي منطقه انداز همكاري ها و چشم چالش). 1389(طوفان، مسعود -

943-958 ):95( 24 ،ي سياست خارجي فصلنامه

انتشارات . گذاري محيط زيست اي بر ارزش مقدمه). 1387(قرباني، محمد، فيروز زارع، علي -

.دانشگاه فردوسي مشهد، مشهد

www.cbi.ir: وب سايت رسمي بانك مركزي جمهوري اسالني ايران -

www.amar.org.ir: وب سايت رسمي مركز آمار ايران -

http://salamatnews.com/interview.aspx?ID=710 :وب سايت سالمت نيوز -

-http://www.yalesarat.com/vdch: وب سايت يالثارات -

inx.23nxkdftt2.html

- Ai N., & Polenske K. R. (2008). Socioeconomic impact analysis of yellow-

dust storms: An approach and case study for Beijing. Economic Systems

Research, 20 (2): 187-203.

- Akbari S. (2011). Dust storms, sources in the Middle East and economic

model for survey itsَ impacts. Australian Journal of Basic and Applied

Sciences, 5(12): 227-233.

Documents

(105 - 125 () * ˘ 1392 $!% ˘«23 ˜ ! » 3 ˇˆ˙˝ ˘ )iauksh.ac.ir/content/users/user_iauksh/... · (1392 $!% ˘«23 ˜ ! » 3 ˇˆ˙˝ ˘ ) 112:(dra ) t =4 - p !ˆ-6 'g >g !