10103 ทั�กษะชี�วิตหน่ วิยทั�� 1 (ทั�กษะชี�วิตก�บการดำ�ารงตน่ใน่สั�งคม)

1. ทั�กษะชี�วิตมี�ควิามีสั�มีพั�นธ์�ก�บค�าวิ�าทั�กษะ หรื�อควิามีสัามีารืถทั��มี�ลั�กษณะเป็!นสัมีรืรืถภาพั (competency) ป็รืะกอบด้$วิยควิามีสัามีารืถทัางจิตใจิในทั�กษะการืคด้ การืต�ด้สันใจิ การืป็รื�บต�วิ ทั�กษะชี�วิตเกด้ขึ้*+นก�บบ,คคลัได้$โด้ยการืฝึ0กฝึนในทั,กชี�วิงชี�วิต ซึ่*�งมี�ควิามีแตกต�างไป็จิากค�าวิ�า ภ3มีค,$มีก�น ศิลัป็ะการืด้�ารืงชี�วิต แลัะทั�กษะการืด้�ารืงชี�วิต ค�าด้�งกลั�าวิน�+เกด้ขึ้*+นก�บบ,คคลัได้$โด้ยการืได้$รื�บการืขึ้�ด้เกลัาทัางสั�งคมี (Socialization) แลัะการืเรื�ยนรื3 $จิากป็รืะสับการืณ�

2.ทั�กษะชี�วิตเรื�มีต$นจิากฝึ0กฝึนให$บ,คคลัมี�พัลั�งเสัรืมีสัรื$างให$ก�บตนเอง (Empowement) โดำยองค�การอน่าม�ยโลก (WHO) เป็!น่องค�กรทั��รเร�ม ทั�+งน�+เพั��อใชี$ในการืพั�ฒนาสั,ขึ้ภาพั หากบ,คคลัสัามีรืถรื�กษาสั,ขึ้ภาพัขึ้องตนเองได้$แลั$วิจิะเป็!นผลัด้�ในการืพั�ฒนาด้$านสัตป็7ญญา อารืมีณ� แลัะสั�งคมี พัรื$อมีการืแก$ไขึ้ป็7ญหาอย�างป็รืะสัทัธ์ภาพั ต�อมีาหน�วิยงานอ��น อาทั องค�การืย3นเซึ่ฟ (Unicef) แลัะองค�การืศิ*กษาวิทัยาศิาสัตรื� แลัะวิ�ฒนะธ์รืรืมีแห�งสัหป็รืะชีาชีาต (UNESCO) ได้$น�าทั�กษะชี�วิตมีาใชี$ในการืพั�ฒนาบ,คลักภาพัเพั��อการืป็:องก�นป็7ญหาสั�งคมี ซึ่*�งเกด้จิากพัฤตกรืรืมีทั��ไมี�เหมีาะสัมีขึ้องมีน,ษย�

3.ทั�กษะชี�วิตได้$น�ามีาใชี$ในป็รืะเทัศิไทัยในด้$านการืจิ�ด้การืเรื�ยนการืสัอนเพั��อการืพั�ฒนาสั,ขึ้ภาพัแลัะการืพั�ฒนาทัรื�พัย�ยากรืมีน,ษย� ในการืจิ�ด้การืศิ*กษารืะด้�บอ,ด้มีศิ*กษา รืวิมีทั�+งการืพั�ฒนาคนในสั�งคมีเพั��อการืฝึ0กฝึนทั�กษะด้$านสัตป็7ญญารื�วิมีก�บการืพั�ฒนาควิามีฉลัาด้ทัางอารืมีณ� แลัะการืฝึ0กฝึนควิามีอด้ทัน รืวิมีทั�+งควิามีรื�บผด้ชีอบต�อสั�งคมีโด้ยรืวิมี.

ป็รืะเทัศิไทัยได้$ควิามีสั�าค�ญในการืมี,�งเน$นให$คนเป็!นศิ3นย�กลัางการืพั�ฒนา แผนพั�ฒนาเศิรืษฐกจิ ฉบ�บทั�� 8 (พั.ศิ.2540-2544) ต�อเน��อง ฉบ�บทั�� 9

(พั.ศิ.2545-2549) รื�ฐมี,�งพั�ฒนาให$คนไทัยมี�ศิ�กยภาพัทั�กษะพั�+นฐานในการืพั�ฒนาคน 3 มีต ค�อ 1.มีตด้$านการืศิ*กษาหาควิามีรื3 $ 2.ด้$านสั,ขึ้ภาพัเพั��อควิามีสัมีบ3รืณ�ทั�+งรื�างกาย แลัะจิตใจิ 3.ด้$านเจิตคตเพั��อมีองโลักในแง�ด้�จิ�าแนกทั�กษะพั�+นฐานในการืพั�ฒนาคนใน 3 มีต

1.ทั�กษะการืพั�ฒนาตน หมีายถ*ง ทั�กษะพั�+นฐานทั��จิ�าเป็!นต�อการืเรื�ยนรื3 $ในอนาคต ป็รืะกอบด้$วิย พั�ฒนาบ,คคลัให$มี�ทั�กษะการืเรื�ยนรื3 $-คด้-สั��อสัารื

1

2.ทั�กษะพั�ฒนางาน หมีายถ*ง ทั�กษะพั�+นฐานทั��จิ�าเป็!นต�อการืทั�างาน ป็รืะกอบด้$วิย การืจิ�ด้การื มี�ควิามีสัามีารืถในการืทั�างานรื�วิมีก�บผ3$อ��นได้$ ขึ้ย�น อด้ทัน อด้ออมี แลัะป็รืะหย�ด้

3.ทั�กษะการือย3�รื�วิมีก�นในสั�งคมี ป็รืะกอบด้$วิย การืควิบค,มีตนเองได้$ มี�ควิามีรื�บผด้ชีอบ มี�วิน�ยในตนเอง ชี�วิยเหลั�อผ3$อ��น เสั�ยสัลัะ มี,�งมี��นพั�ฒนามีน,ษย�จิะต$องผ�านการืบวินการืหลั�อหลัอมีทัางธ์รืรืมีชีาตแลัะการืขึ้�ด้เกลัาทัางสั�งคมี (Socialization) ป็รืะกอบด้$วิย 1 ขึ้นบธ์รืรืมีเน�ยมีป็รืะเพัณ� แลัะวิ�ฒนธ์รืรืมี ครือบครื�วิ เพั��อน สั�งแวิด้ลั$อมี

ควิามหมายและควิามสั�าค�ญของทั�กษะชี�วิตการศึ&กษาทั�กษะชี�วิตใน่เชีงควิามหมาย

1.ควิามหมายตามศึ�พทั�บ�ญญ�ต หากพัจิารืณาศิ�พัทั�ในภาษาไทัยแลัะภาษาอ�งกฤษป็รืะกอบด้$วิย ค�าวิ�า ทั�กษะ หรื�อ Skill ก�บค�าวิ า ชี�วิต หรื�อ Life

ค�าวิ�า ทั�กษะหมีายถ*ง ควิามชี�าน่าญ สั�าหรื�บค�าวิ�า ชี�วิต หรื�อ Life หมีายถ*ง ควิามเป็!น่อย(

2.ควิามหมายซึ่&�งสั�มพ�น่ธ์�ก�บการศึ&กษาใน่วิชีาจิตวิทัยาศึ&กษา ค�าวิ�า ทั�กษะหรื�อ skill มี�ควิามีสั�มีพั�นธ์�ก�บค,ณลั�กษณะ ควิามีสัามีารืถ แลัะศิ�กยภาพั

ทั�กษะ หมีายถ*ง ควิามีคลั�องแคลั�วิในการืป็รืะกอบกจิกรืรืมีอย�างใด้อย�างหน*�งให$เนนไป็อย�างต�อเน��องตามีลั�าด้�บ ซึ่*�งค,ณลั�กษณะขึ้องบ,คคลัทั��มี�ควิามีสัามีารืถสั3ง คล�ชีม�เออร�แลัะรบเพล (Klusmier แลัะ Ripple) ได้$กลั�าวิสัรื,ป็ค,ณลั�กลั�กษณะด้�งน�+ 1.ควิามีสัามีารืถป็ฏิบ�ตงานให$สั�าเรื?จิได้$อย�างมี�ป็รืะสัทัธ์ภาพั 2.สัามีารืถแยกแลัะมีองเห?นแนวิทัางทั��จิะทั�างานให$ด้�กวิ�าเด้มี 3.สัามีารืถรื3 $ผลัแลัะตรืวิจิสัอบควิามีถ3กต$องให$เรื?วิแลัะไมี�ผด้พัลัาด้ 4.ทั�างานอย�างรืวิด้เรื?วิแลัะมี�การืป็รืะสัานงานก�นเป็!นอย�างด้� 5.มี�ควิามีคงทั�� สัมี��าเสัมีอ แมี$อย3�ในภาวิะแวิด้ลั$อมีต�างก�น

ควิามีหมีายในศิาสัตรื�สัาขึ้าจิตวิทัยาสั�งคมี องค�กรืซึ่*�งเก��ยวิก�บการืด้3แลัะสั,ขึ้ภาพัขึ้องมีน,ษย�ชีาตแลัะการืศิ*กษาแก�มีวิลัมีน,ษย� ซึ่*�งได้$แก� องค�การือนามี�ยโลัก (WHO) องค�การืศิ*กษาวิทัยาศิาสัตรื�แลัะวิ�ฒนธ์รืรืมีแห�งสัหป็รืะชีาชีาต หรื�อ UNESCO ได้$ให$ควิามีหมีายค�าวิ�า ทั�กษะชี�วิต ด้�งน�+

1.องค�การอน่าม�ยโลก (WHO) ได้$ให$ควิามีหมีายทั�กษะชี�วิตวิ�า เป็!น่ควิามสัามารถใน่การป็ร�บต�วิ และการม�พฤตกรรมทั��ถ(กต.องเม/�อเผชีญก�บสั�งทั��ทั.าทั.ายต างๆ ทั��เกดำข&2น่ใน่ชี�วิตป็ระจิ�าวิ�น่ไดำ.อย างม�ป็ระสัทัธ์ภาพ แลัะย�งเป็!นสั�งทั��จิรืรืโลังให$เกด้การืด้�ารืงไวิ$ซึ่*�งสัภาวิะสั,ขึ้ภาพัจิตทั��ด้� สัามีารืถป็รื�บต�วิแลัะ

2

มี�พัฤตกรืรืมีไป็ในทัางทั��ถ3กต$องในขึ้ณะทั��เผชีญแรืงกด้ด้�น หรื�อกรืะทับก�บสั�งแวิด้ลั$อมีต�างๆ ทั��เกด้ขึ้*+นรือบต�วิ ควิามีสัามีารืถน�+ป็รืะกอบด้$วิย ควิามีรื3 $ ควิามีเขึ้$าใจิ เจิตคตแลัะทั�กษะในการืจิ�ด้การืก�บป็7ญหาทั��อย3�รือบต�วิภายใต$สั�งคมีป็7จิจิ,บ�น

2.องค�การืศิ*กษาวิทัยาศิาสัตรื�แลัะวิ�ฒนธ์รืรืมีแห�งสัหป็รืะชีาชีาต หรื�อ UNESCO ให$ค�านยามีวิ�า ทั�กษะชี�วิต ค�อ ควิามีสัามีารืถในการืป็รื�บต�วิ

แลัะพัฤตกรืรืมีทั��ถ3กต$องเหมีาะสัมีก�บการืเผชีญก�บป็7ญหาต�างๆ ในชี�วิตป็รืะจิ�าวิ�น

ขึ้$อสัรื,ป็ซึ่*�งได้$จิากองค�การือนายมี�ยโลัก (WHO) แลัะองค�กการืศิ*กษาวิทัยาศิาสัตรื�แลัะวิ�ฒนธ์รืรืมีแห�งสัหป็รืะชีาชีาต หรื�อ UNESCO ได้$เน$นควิามีสั�าค�ญให$มีน,ษย�รื3 $จิ�กการืแสัวิงหาควิามีรื3 $ด้$วิยตนเอง มี�เจินคตแลัะทั�กษะเพั��อการืด้�ารืงตนอย3�ในสั�งคมีอย�างมี�ควิามีสั,ขึ้ โด้ยเน$นควิามีสั�าค�ญในการืด้3แลัสั,ขึ้ภาพั

สัรื,ป็ควิามีขึ้องค�าวิ�า ทั�กษะชี�วิต จิากนยามีขึ้ององค�กรืต�างๆ แลัะหน�วิยงานทั��เก��ยวิขึ้$อง ทั�กษะชี�วิต เป็!น่ควิามสัามารถเชีงจิตสั�งคม จิตวิทัยา (Psychosocial Competency) ซึ่*�งเป็!นควิามีสัามีารืถทั��มี�ควิามีสั�าค�ญต�อการืสั�งเสัรืมีสั,ขึ้ภาพักายแลัะจิตเพั��อการืใชี$ชี�วิตในสั�งคมีป็7จิจิ,บ�นได้$อย�างป็กตสั,ขึ้ เมี��อเกด้ป็7ญหาทัางด้$านพัฤตกรืรืมี ควิามีเครื�ยด้ แลัะแรืงกด้ด้�นทั��เกด้ขึ้*+นในชี�วิต จิ�าเป็!นต$องได้$รื�บการืพั�ฒนาควิามีสัามีารืถเชีงจิตสั�งคมีอ�นจิะน�าไป็สั3�การืสั�งเสัรืมีสั,ขึ้ภาพั ควิามีเป็!นอย3�ทั��ด้�ขึ้*+น รืวิมีถ*งการืสั�งเสัรืมีให$บ,คคลัมี�ค,ณลั�กษณะทั��พั*งป็รืะสังค�ขึ้องสั�งคมี

ทั�กษะชี�วิตมี�องค�ป็รืะกอบเป็!นสัมีรืรืถภาพั (competencies) จิ�าแนกเป็!นทั�กษะหลั�ก 3 ทั�กษะป็รืะกอบด้$วิย 1.ทั�กษะด้$านการืคด้ 2.การืป็รื�บต�วิ 3.การืต�ด้สันใจิ

ค�าซึ่&�งม�ควิามใกล.เค�ยงก�บค�าวิ าทั�กษะชี�วิต ซึ่*�งได้$แก� ค�าวิ�า ภ(มค5.มก�น่ ศึลป็ะการดำ�ารงชี�วิต ทั�กษะชี�วิตศิ*กษาขึ้ององค�การือนามี�ยโลัก WHO ได้$รืเรื�มีการืน�าทั�กษะชี�วิต 5 ค3� ป็รืะกอบด้$วิย

ค3�ทั�� 1 ควิามคดำวิเคราะห� ก�บ ควิามคดำสัร.างสัรรค�ค3�ทั�� 2 ควิามตระหน่�กร(.ใน่ตน่ ก�บ ควิามเห6น่ใจิผ(.อ/�น่ค3�ทั�� 3 การสัร.างสั�มพ�น่ธ์�ภาพ ก�บ การสั/�อสัารค3�ทั�� 4 การต�ดำสัน่ใจิ ก�บ การแก.ป็7ญหา

3

ค3�ทั�� 5 การจิ�ดำการก�บอารมณ์� ก�บ ควิามเคร�ยดำกจิกรรม จิงอธ์บายการืน�าทั�กษะชี�วิตมีาป็รืะย,กต�ใชี$ในการืจิ�ด้การืศิ*กษาด้$านการืสัาธ์ารืณสั,ขึ้แลัะการืพั�ฒนาบ,คลักภาพัขึ้องขึ้องบ,คคลัในชี�วิตการืทั�างานแน่วิตอบกจิกรรม การืน�าทั�กษะชี�วิตมีาป็รืะย,กต�ใชี$ในการืจิ�ด้การืศิ*กษาด้$านการืสัาธ์ารืณสั,ขึ้เรื�มีต$นจิากองค�การือนามี�ยโลัก (WHO) ได้$รืเรื�มีในการืน�าทั�กษะชี�วิตมีาใชี$ในการืสัอนให$คนมี�พัลั�งเสัรืมีในตนเอง (Empowerment) ทั�+งน�+เพั��อลัด้ควิามีรื,นแรืงในป็7ญหาสั�งคมีอ�นเกด้จิากพัฤตกรืรืมีขึ้องมีน,ษย�แลัะสัรื$างเสัรืมีให$สั�งคมีน,ษย�รื3 $จิ�กรื�กษาสั,ขึ้ภาพัเพั��อให$คนมี�ควิามีสั,ขึ้ (Health

community) สั�าหรื�บการืน�าทั�กษะชี�วิตมีาใชี$ในการืพั�ฒนาบ,คลักภาพัขึ้องบ,คคลัเป็!นการืน�าทั�กษะชี�วิตซึ่*�งป็รืะกอบด้$วิยทั�กษะ 5 ค3�มีาใชี$ในการืพั�ฒนาบ,คคลัด้$านทั�กษะ การืคด้ การืต�ด้สันใจิ การืป็รื�บต�วิ ทั�+งในด้$านการืทั�างาน แลัะการืด้�ารืงชี�วิตป็รืะจิ�าวิ�นเพั��อให$อย3�รื �วิมีก�บผ3$อ��นในสั�งคมีได้$อย�างมี�ควิามีสั,ขึ้.

การน่�าทั�กษะชี�วิตมาใชี.ใน่ป็ระเทัศึไทัยในป็รืะเทัศิไทัย หน�วิยงานทั��เก��ยวิขึ้$องก�บการืจิ�ด้การืศิ*กษาแลัะการื

สัาธ์ารืณสั,ขึ้ ได้$แก� กรืะทัรืวิงศิ*กษาธ์การื แลัะกรืะทัรืวิงสัาธ์ารืณสั,ขึ้การืบ3รืณาการืทั�กษะชี�วิตไวิ$ในการืจิ�ด้การืเรื�ยนการืสัอนทั�+ง 8 สัารืะการื

เรื�ยนรื3 $ ป็รืะกอบด้$วิย วิชีาภาษาไทัย คณ์ตสัาสัตร� สั�งคมศึ&กษา ศึาสัน่าและวิ�ฒน่ธ์รรม สั5ขศึ&กษา และพลศึ&กษา ศึลป็ะ การงาน่อาชี� และเทัคโน่โลย� วิทัยาศึาสัตร� และภาษาต างป็ระเทัศึ

การืบ3รืณาการืทั�กษะชี�วิตในการืเรื�ยนการืสัอน 8 สัารืะการืเรื�ยนรื3 $ 1.การืรื3 $จิ�กตนเอง เขึ้$าใจิตนเอง แลัะเห?นค,ณค�าขึ้องตนเอง 2.การืรื3 $จิ�กคด้อย�างมี�วิจิารืณญาณแลัะคด้สัรื$างสัรืรืค�3.การืรื3 $จิ�กต�ด้สันใจิแลัะแก$ป็7ญหา 4.การืรื3 $จิ�กแสัวิงหาแลัะใชี$ขึ้$อมี3ลัควิามีรื3 $ 5.การืสั��อสัารืแลัะสัรื$างสั�มีพั�นธ์�ภาพัก�บผ3$อ��น 6.การืจิ�ด้การืภาวิะอารืมีณ�แลัะควิามีเครื�ยด้ 7.การืป็รื�บต�วิทั�ามีกลัางควิามีเป็ลั��ยนแป็ลังแลัะรืเรื�มีใหมี� 8.การืต�+งเป็:าหมีาย การืวิางแผนแลัะด้�าเนนการืตามีแผน 9.ควิามีเห?นใจิผ3$อ��น ควิามีรื�บผด้ชีอบ แลัะซึ่าบซึ่*+งในสั�งทั��ด้�งามีรือบต�วิ

การืน�าทั�กษะชี�วิตมีาใชี$ในป็รืะเทัศิไทัยเรื�มีต$นการืใชี$ในสัถานศิ*กษาทั�+งรืะด้�บการืศิ*กษาขึ้�+นพั�+นฐาน แลัะรืะด้�บอ,ด้มีศิ*กษาโด้ยใชี$โป็รืแกรืมีทั�กษะชี�วิตศิ*กษา Life Skills Education เพั��อเพั�มีขึ้�ด้ควิามีสัามีารืถในการืพั�ฒนาตนเองแลัะการือย3�รื�วิมีก�นในสั�งคมีได้$อย�างมี�ควิามีสั,ขึ้ ซึ่*�งเป็!นผลัด้�ในด้$านการืป็รื�บเป็ลั��ยนพัฤตกรืรืมีมีน,ษย�แลัะการืแก$ป็7ญหาสั�งคมี

4

ภายหลั�งจิากการืป็ฏิรื3ป็การืศิ*กษา พั.ศิ.2542 สัถานศิ*กษาทั,กรืะด้�บได้$สันองตอบในป็รื�ชีญาการืศิ*กษา ควิามีรื3 $ค3�ค,ณธ์รืรืมี ด้$วิยเหต,น�+การืจิ�ด้การืศิ*กษาทั�+ง 2 รืะด้�บ ได้$ทั�าการืบ3รืณาการืทั�กษะชี�วิตไวิ$ในการืจิ�ด้การืเรื�ยนการืสัอนโด้ยในสัถานศิ*กษาขึ้�+นพั�+นฐานจิ�ด้ไวิ$ใน 8 สัารืะการืเรื�ยนรื3 $ สั�าหรื�บระดำ�บอ5ดำมศึ&กษาได้$บ3รืณาการืทั�กษะชี�วิตไวิ$ในรืายวิชีาการืศิ*กษาทั��วิไป็ ทั�+งน�+เพั��อให$เด้?กแลัะเยาวิชีนไทัยมี�การืพั�ฒนาตนเองทั�+ง 3 มีต ได้$แก� การพ�ฒน่าตน่ พ�ฒน่างาน่ พ�ฒน่าสั�งคม การืน�าทั�กษะชี�วิตมีาใชี$ในการืเรื�ยนการืสัอนป็รืะกอบด้$วิยทั�กษะหลั�ก 3

ดำ.าน่ 1.ดำ.าน่การคดำ 2.การป็ร�บต�วิ 3.กาต�ดำสัน่ใจิ การืป็รืะย,กต�ใชี$ทั�กษะชี�วิตในการืสัอนวิชีาการืศิ*กษาทั��วิไป็ให$เน$น ร(.รอบ ร(.กวิ.าง สัร.างสัรรค� ร(.คดำ ร(.วิจิารณ์� ร(.ค5ณ์ธ์รรมองค�ป็ระกอบของทั�กษะชี�วิต

1.กล5 มทั�กษะการคดำ –ทั�กษะการืคด้พั�+นฐาน –ทั�กษะการืคด้รืะด้�บกลัาง –ทั�กษะกรืคด้รืะด้�บสั3งโครืงสัรื$างทัางสัมีองขึ้องบ,คคลับ�งชี�+ควิามีสัามีารืถขึ้องบ,คคลัโด้ยจิ�าแนกออกเป็!น 2 สั�วิน กลั,�มีแรืก สัมองซึ่�กขวิา จิะรื�บผด้ชีอบทัางด้$านอารืมีณ� (Emotional) แลัะควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค� (Creative Thinking) ก�อให$เกด้ค,ณลั�กษณะทั��โด้ด้เด้�นในด้$านควิามีอ�อนไหวิทัางอารืมีณ�ทั��สัามีารืถป็รืะกอบอาชี�พัทัางด้$านศิลัป็ะ การืออกแบบ การืแสัด้งต�างๆ กลั,�มีทั��สัอง สัมองซึ่�กซึ่.าย จิะทั�าหน$าทั��ในการืควิบค,มีการืรื�บรื3 $ การืคด้เหต,ผลั วิเครืาะห�วิพัากษ�วิจิารืณ� ก�อให$เกด้ลั�กษณะเด้�นในการืคด้อย�างเป็!นรืะบบ มี�ขึ้�+นตอนเหมีาะสัมีก�บการืศิ*กษาทัางด้$านวิทัยาศิาสัตรื� สั�าหรื�บการืคด้เชีงวิเครืาะห�เป็รื�ยบเทั�ยบมี�ควิามีเหมีาะสัมีก�บงานเชีงธ์,รืกจิแลัะการืตลัาด้ เป็!นต$น

2.กล5 มทั�กษะการต�ดำสัน่ใจิ 3.กล5 มทั�กษะใน่การป็ร�บต�วิมีน,ษย�แต�ลัะชี�วิตมี�ควิามีแตกต�างรืะหวิ�างบ,คคลั ซึ่*�งในทัางป็ฏิบ�ตไมี�สัามีารืถทั�าให$ทั,กคนมี�ควิามีรื3 $ ควิามีสัามีารืถเทั�าเทั�ยบก�นได้$เชี�นผลัผลัตจิากโรืงงาน แต�การืพั�ฒนาทัรื�พัยากรืมีน,ษย�มี�หลั�กการืรื�วิมีก�นในการืฝึ0กฝึนให$บ,คคลัรื3 $จิ�กตนเองในด้$านควิามีสัามีารืถตามีควิามีถน�ด้ มี�ควิามีตรืะหน�ก ควิามีรื�บผด้ชีอบ แลัะเห?นใจิผ3$อ��น รื3 $จิ�กใชี$ควิามีคด้ การืต�ด้สันใจิแลัะควิบค,มีอารืมีณ�ขึ้องตนเอง การืหาทัางเลั�อกโด้ยให$หลั�กการืเจิรืจิาต�อรืองพัรื$อมีการืผ�อนคลัายควิามีเครื�ยด้ในทัางสัรื$างสัรืรืค� การืฝึ0กฝึนตนเองในแต�ลัะชี�วิงวิ�ยอย�างต�อเน��องโด้ยได้$รื�บแรืงบ�ลัด้าลัใจิจิากสัภาพัแวิด้ลั$อมีโด้ยรืวิมีแลั$วิ แสัด้งถ*งการืน�าทั�กษะชี�วิตมีาใชี$ในการืพั�ฒนาทัรื�พัยากรืมีน,ษย�อย�างสัมีบ3รืณ�

5

ทั�กษะชี�วิตมี�จิ,ด้เรื�มีต$นจิากครือบครื�วิโด้ยบ,คคลัในครือบครื�วิเป็!นผ3$ฝึ0กฝึนแลัะอบรืมีขึ้�ด้เกลัาทัางสั�งคมี (Socialization) ครือบครื�วิทั��มี�ควิามีอบอ,�นแลัะมี�บรืรืยากาศิภายในครือบครื�วิซึ่*�งมี�ควิามีสั,ขึ้จิะหลั�อหลัอมีบ,คลักภาพัทั��ด้�ให$ก�บบ,คคลัต�+งแต�วิ�ยเยาวิ�

พั�ฒนาการืทัางบ,คลักภาพัขึ้องบ,คคลัในแต�ลัะชี�วิงวิ�ยตามีทัฤษฎี�การืพั�ฒนาบ,คลักภาพัขึ้อง อ�รืค.เอชี. อ�รืคสั�น (Erik. H. Erikson) มี�ควิามีเห?นวิ�าบ,คลักภาพัขึ้องบ,คคลัเกด้จิากการืทั��บ,คคลัได้$ป็ฏิสั�มีพั�นธ์�ก�บสั�งแวิด้ลั$อมีทัางสั�งคมีตลัอด้เวิลัา การือบรืมีเลั�+ยงด้3 แลัะวิ�ฒนธ์รืรืมีขึ้องสั�งคมีจิ*งมี�ผลัต�อสั,ขึ้ภาพัจิตแลัะบ,คลักภาพัขึ้องบ,คคลั ซึ่*�งเขึ้าได้$แบ�งออกเป็!น 8 ขึ้�+น แต�ลัะขึ้�+นมี�ชี�วิงวิกฤตขึ้องชี�วิตด้�งน�+

1.ข�2น่ไวิ.วิางใจิ - ไม ไวิ.วิางใจิ (อาย, 0-1 ป็B) เป็!นขึ้�+นพั�ฒนาตามีควิามีเชี��อถ�อแลัะไวิ$ใจิผ3$อ��น ซึ่*�งมี�ผลัสัะทั$อนการืมีองโลักเชีงบวิกแลัะเชีงลับ

2.ข�2น่เป็!น่ต�วิของต�วิเอง – ไม เป็!น่ต�วิของต�วิเอง (อาย, 2-3 ป็B) เป็!นชี�วิงวิ�ยในการืพั�ฒนาควิามีเชี��อมี��นในตนเอง

3.ข�2น่ม�ควิามคดำรเร�ม – ควิามร(.สั&กผดำ (อาย, 4-5 ป็B) เป็!นรืะยะเวิลัาทั��มี�ผลัต�อการืสั�งเสัรืมีควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�

4.ข�2น่ม�ควิามขย�น่หม��น่เพ�ยร – ควิามร(.สั&กต��าต.อย (อาย, 6-11 ป็B) เป็!นชี�วิงทั��เด้?กไป็โรืงเรื�ยน เกด้การืเรื�ยนรื3 $ ฝึ0กฝึนทั�กษะการืเขึ้�ยน ในชี�วิงน�+เด้?กต$องการืก�าลั�งใจิจิากผ3$ใหญ�เพั��อเสัรืมีสัรื$างควิามีมี��นใจิแลัะมี�ควิามีมีานะอด้ทัน5.ข�2น่แสัวิงหาเอกล�กษณ์� – ควิามสั�บสัน่ใน่บทับาทั (อาย, 12-18 ป็B) ในชี�วิงวิ�ยน�+เป็!นชี�วิงวิ�ยรื, �น เป็!นวิ�ยแห�งการืค$นหาเอกลั�กษณ�ขึ้องตนเอง ซึ่*�งผลัจิากการืสั��งสัมี 4 ชี�+นทั��ผ�านมีาจิะก$าวิไป็สั3�ควิามีสั�าเรื?จิ ถ$าหากในวิ�ยน�+เด้?กขึ้าด้ป็รืะสับการืณ�การืหลั�อหลัอมีบ,คลักภาพัจิะสั�งผลัในด้$านการืตามีเพั��อน-ตด้เพั��อน

6.ข�2น่ม�ควิามผ(กพ�น่ – การแยกต�วิ (วิ�ยผ3$ใหญ�ตอนต$น) เรื�มีออกไป็ป็รืะกอบอาชี�พั การืรื3 $จิ�กบทับาทัแลัะหน$าทั��ตนเอง ถ$าหากบ,คคลัใด้ขึ้าด้ควิามีสัมีหวิ�งในชี�วิตจิะมี�นสั�ยชีอบอจิฉารืษยา ไมี�สัามีารืถแก$ไขึ้ขึ้$อแย$งได้$ ถ$าหากเป็!นผ3$แต�งงานแลั$วิ การืขึ้าด้ควิามีเขึ้$าใจิจิะเป็!นเหต,แห�งการืหย�ารื$าง

7.ข�2น่การทั�าป็ระโยชีน่�สัร.างสัรรค� – ควิามเห6น่แก ต�วิ (วิ�ยกลัางคน)

ถ$าหากบ,คคลัได้$รื�บการืฝึ0กฝึนควิามีรื�บผด้ชีอบมีาก�อน จิะสั�งผลัในการืชี�วิยเหลั�อสั�งคมีโด้ยรืวิมี ในทัางตรืงก�นขึ้$ามีบ,คคลัทั��ถ3กเลั�+ยงด้3อย�างตามีใจิหรื�อเป็!นคนทั��ขึ้าด้ควิามีรื�กจิากบ,คคลัอ��นจิะพับนสั�ยเห?นแก�ต�วิ

6

8.ข�2น่บ(รณ์ภาพ – ควิามสั2น่หวิ�ง (วิ�ยชีรืาวิ�ยสั,ด้ทั$ายขึ้องชี�วิต) ถ$าหากบ,คคลัเคยได้$รื�บการืยกย�อง เป็!นผ3$มี�ควิามีรื3 $ควิามีสัามีารืถสั3งจิะรื3 $สั*กภาคภ3มีใจิ ในทัางตรืงก�นขึ้$ามี บ,คคลัทั��ไมี�สัมีหวิ�งก�บการืด้�ารืงชี�วิตในวิ�ยหน,�มีสัาวิจิะกลัายเป็!นคนโด้ด้เด้��ยวิ เหงา วิ$าเหวิ� สั+นหวิ�ง แลัะขึ้าด้ควิามีสั,ขึ้ในการืด้�ารืงชี�วิตทั�กษะชี�วิตเพ/�อการดำ�ารงตน่ใน่สั�งคม

1.ทั�กษะภายใน่ค/อจิต หากบ,คคลัได้$รื�บการืฝึ0กฝึนให$มี�จิตทั��สัมีบ3รืณ� หมีายถ*ง การืมีองโลักในแง�ด้� มี�การืเคารืพัในสัทัธ์ขึ้องตนเองแลัะผ3$อ��นอย�างเหมีาะสัมี จิะหลั�อหลัอมีให$บ,คคลัมี�จิตทั��เขึ้$มีแขึ้?ง ครืองตนให$อย3�ในวิ�ฒนธ์รืรืมีอ�นด้�งามี ทั�กษะภายในมี�ควิามีสั�มีพั�นธ์�ก�บทั�กษะการืต�ด้สันใจิแลัะการืป็รื�บต�วิ

2.ทั�กษะภายน่อกค/อการดำ�ารงชี�วิตเม/�อต.องเผชีญก�บสั�งแวิดำล.อมน่อกกาย เป็!นการืฝึ0กฝึนทั�กษะด้$านการืแสัวิงหาควิามีรื3 $อ�นเป็!นพั�+นฐานขึ้องทั�กษะการืคด้เพั��อให$ได้$รื�บควิามีทั�นสัมี�ยแลัะป็รื�บเป็ลั��ยนตนเองให$สัามีารืถทั�างานให$เกด้ผลัสั�าเรื?จิ

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองก อน่เร�ยน่ หน่ วิยทั�� 11.ขึ้$อใด้ค�อควิามีหมีายขึ้องค�าวิ�า ทั�กษะชี�วิต = ควิามสัามารถของบ5คคลทั��จิ�ดำการก�บควิามต.องการและสั�งทั��ทั.าทัายใน่ชี�วิตไดำ.อย างม�ป็ระสัทัธ์ภาพ2.ขึ้$อใด้ทั��มี�อทัธ์พัลัต�อการืพั�ฒนาบ,คลักภาพัขึ้องมีน,ษย�ตลัอด้การืด้�ารืงชี�วิต =

ขน่บธ์รรมเน่�ยมและวิ�ฒน่ธ์รรม –ครอบคร�วิ –เพ/�อน่ –สั�งแวิดำล.อม3.หน�วิยใด้จิ�ด้เป็!นหน�วิยงานแห�งแรืกในการืรืเรื�มีน�าทั�กษะชี�วิตไป็ใชี$ในการืพั�ฒนาทัรื�พัยากรืมีน,ษย� = องค�การอน่าม�ยโลก WHO

4.ขึ้$อใด้ตรืงก�บการืจิ�ด้การืเรื�ยนการืสัอนทั�กษะชี�วิตในป็รืะเทัศิไทัยเป็!นครื�+งแรืก = การศึ&กษาการป็:องก�น่โรคใน่สัาขาวิชีาสัาธ์ารณ์สั5ขศึาสัตร�5.ในทัฤษฎี�พั�ฒนาการืขึ้องมีน,ษย�ตามีแนวิคด้ขึ้องอ�รืค เอชี อรืกสั�น (Erik H.

Erikson) ได้$ให$ควิามีสั�าค�ญชี�วิงวิ�ยขึ้องมีน,ษย�ในชี�วิงวิ�ยใด้ทั��มี�บทับาทัสั�าค�ญในการืแสัวิงหาควิามีเป็!นเอกลั�กษณ�ให$ก�บตนเอง = วิ�ยร5 น่6.ขึ้$อใด้ตรืงก�บควิามีหมีายทั��ถ3กทั��สั,ด้ขึ้องค�าวิ�า ทั�กษะชี�วิต ศิลัป็ะการืด้�ารืงชี�วิต ทั�กษะการืด้�ารืงชี�วิต แลัะภ3มีค,$มีก�น = ทั�กษะชี�วิตเป็!น่ควิามสัามารถอ�น่เกดำจิากการฝึ<กฝึน่ ทั�2งทัางดำ.าน่การ อารมณ์� สั�งคม และสัตป็7ญญา7.การืเสัรืมีพัลั�งในตนเอง (Empowerment) มี�ควิามีสั�าค�ญในการืพั�ฒนาบ,คลักภาพัขึ้องบ,คคลัได้$อย�างไรื = ควิามสัามารถใน่การจิ�ดำการก�บป็7ญหารอบต�วิไดำ.อย างม�ป็ระสัทัธ์ภาพ

7

8.จิากกรืณ�ศิ*กษาขึ้องเด้�นชี�ยในหน�วิยการืเรื�ยนทั�กษะชี�วิต การืด้�ารืงตนในสั�งคมี มี�ควิามีสั�มีพั�นธ์�ก�บขึ้�+นตอนในการืศิ*กษาทั�กษะชี�วิต แลัะขึ้$อใด้ค�อค�าตอบทั��ถ3กต$องทั��สั,ด้ = การฝึ<กป็ระเมน่สัถาน่การณ์�และการวิเคราะห�ป็7ญหาเป็!น่ล�าดำ�บแรก 9.การืน�าทั�กษะชี�วิตมีาใชี$ในการืพั�ฒนาสั�งคมีเพั��อรื�กษาสั�งแวิด้ลั$อมี ทั�กษะใด้มี�ควิามีสั�าค�ญสั3งสั,ด้ซึ่*�งควิรืป็ลั3กฝึ7งเพั��อให$เกด้ในป็รืะชีาชีนโด้ยรืวิมีอย�างย��งย�น =

ควิามร�บผดำชีอบต อสั�งคม10.การืใชี$ทั�กษะชี�วิตในรืะด้�บอ,ด้มีศิ*กษาควิรืสั�งเสัรืมีควิามีสัามีารืถในด้$านใด้ =

การแก.ป็7ญหาอย างสัร.างสัรรค�แบบป็ระเมน่ผลหล�งเร�ยน่ หน่ วิยทั�� 1

1.ขึ้$อใด้ค�อควิามีหมีายขึ้องค�าวิ�า ทั�กษะชี�วิต = ควิามสัามารถของบ5คคลทั��จิ�ดำการก�บควิามต.องการและสั�งทั��ทั.าทัายใน่ชี�วิตไดำ.อย างม�ป็ระสัทัธ์ภาพ2.ขึ้$อใด้ทั��มี�อทัธ์พัลัต�อการืพั�ฒนาบ,คลักภาพัขึ้องมีน,ษย�ตลัอด้การืด้�ารืงชี�วิต =

เพ/�อน่ –สั�งแวิดำล.อม –ครอบคร�วิ ขน่บธ์รรมเน่�ยมและวิ�ฒน่ธ์รรม3.หน�วิยใด้จิ�ด้เป็!นหน�วิยงานแห�งแรืกในการืรืเรื�มีน�าทั�กษะชี�วิตไป็ใชี$ในการืพั�ฒนาทัรื�พัยากรืมีน,ษย� = องค�การอน่าม�ยโลก WHO

4.ขึ้$อใด้ตรืงก�บการืจิ�ด้การืเรื�ยนการืสัอนทั�กษะชี�วิตในป็รืะเทัศิไทัยเป็!นครื�+งแรืก = การศึ&กษาการป็:องก�น่โรคใน่สัาขาวิชีาสัาธ์ารณ์สั5ขศึาสัตร�5.ในทัฤษฎี�พั�ฒนการืขึ้องมีน,ษย�ตามีแนวิคด้ขึ้องอ�รืค เอชี อรืคสั�น (Erik H.

Erikson) ได้$ให$ควิามีสั�าค�ญชี�วิงวิ�ยขึ้องมีน,ษย� ในชี�วิงวิ�ยใด้ทั��มี�บทับาทัสั�าค�ญในการืแสัวิงหาควิามีเป็!นเอกลั�กษณ�ให$ก�บตนเอง = วิ�ยร5 น่6.ขึ้$อใด้ตรืงก�บควิามีหมีายทั��ถ3กทั��สั,ด้ขึ้องค�าวิ�า ทั�กษะชี�วิต ศิลัป็ะการืด้�ารืงชี�วิต ทั�กษะการืด้�ารืงชี�วิต แลัะ ภ3มีค,$มีก�น = ทั�กษะชี�วิตเป็!น่ควิามสัามารถอ�น่เกดำจิากการฝึ<กฝึน่ทั�2งทัางดำ.าน่กาย อารมณ์� สั�งคม และสัตป็7ญญา7.การืเสัรืมีพัลั�งในตนเอง (Empowerment) มี�ควิามีสั�าค�ญในการืพั�ฒนาบ,คลักภาพัขึ้องบ,คคลัได้$อย�างไรื = ควิามสัามารถใน่การจิ�ดำการก�บป็7ญหารอบต�วิไดำ.อย างม�ป็ระสัทัธ์ภาพ8.จิากกรืณ�ศิ*กษาขึ้องเด้�นชี�ยในหน�วิยการืเรื�ยนทั�กษะชี�วิต การืด้�ารืงตนในสั�งคมี มี�ควิามีสั�มีพั�นธ์�ก�บขึ้�+นตอนในการืศิ*กษาทั�กษะชี�วิต ขึ้$อใด้ค�อค�าตอบทั��ถ3กต$องทั��สั,ด้ = การฝึ<กป็ระเมน่สัถาน่การณ์�และการวิเคราะห�ป็7ญหาเป็!น่ล�าดำ�บแรก

8

9.การืน�าทั�กษะชี�วิตมีาใชี$ในการืพั�ฒนาสั�งคมีเพั��อรื�กษาสั�งแวิด้ลั$อมี ทั�กษะใด้มี�ควิามีสั�าค�ญสั3งสั,ด้ซึ่*�งควิรืป็ลั3กฝึ7งเพั��อให$เกด้ในป็รืะชีาชีนโด้ยรืวิมีอย�างย��งย�น =

ควิามร�บผดำชีอบต อสั�งคม10.การืใชี$ทั�กษะชี�วิตในรืะด้�บอ,ด้มีศิ*กษาควิรืสั�งเสัรืมีควิามีสัามีารืถในด้$านใด้ =

การแก.ป็7ญหาอย างสัร.างสัรรค�

หน่ วิยทั�� 2 (การคดำ การวิเคราะห� การอ.างเหต5ผล)การืคด้เป็!นการืรื�บสัารืแลัะเขึ้$าใจิสัารืทั��ผ3$สั�งสัารืมีา แลัะมี�ป็ฏิกรืยาตอบ

สันองต�อสัารืน�+นๆ โด้ย การืพั3ด้ อธ์บาย แลัะชี�+แจิงเหต,ผลัได้$ในชี�วิตป็รืะจิ�าวิ�นเรืาควิรืฝึ0กทั�กษะการืคด้วิจิารืณ�โด้ยไมี�คด้เชี��อขึ้$อมี3ลั

ขึ้�าวิสัารืทั,กป็รืะการืทั��ได้$รื�บโด้ยถ3กซึ่�บไวิ$เหมี�อนฟองน�+า แต�ควิรืมี�การืคด้วิเครืาะห�ขึ้�าวิสัารืโด้ยหาเหต,ผลัแลัะหลั�กฐาน แลัะค�ด้ขึ้$อมี3ลัทั��น�าเชี��อถ�อไวิ$เหมี�อนการืค�ด้แยกทัองออกจิากก$อนกรืวิด้

ควิามีคด้เชีงวิจิารืณ�เป็!นป็รืะโยชีน�ต�อการืด้�าเนนชี�วิตในการืทั��จิะค�ด้เลั�อกขึ้$อมี3ลัเพั��อป็รืะโยชีน�ในการืต�ด้สันใจิทั��จิะกรืะทั�าหรื�อไมี�กรืะทั�าสั�งใด้ โด้ยอาศิ�ยการืตรืวิจิสัอบแลัะเป็ลั��ยนควิามีคด้เห?นจิากทั,กฝึCายทั��เก��ยวิขึ้$องแลั$วิน�ามีาป็รืะมีวิลัเป็!นทัางเลั�อกแลัะเหต,ผลัทั��ด้�ทั��สั,ด้น�ามีาป็ฏิบ�ต

ต�วิอย างของการคดำทั��ถ(กต.องตามควิามหมาย เป็!น่ล�กษณ์ะและทั�กษะการคดำของมน่5ษย�ทั��จิะแก.ป็7ญหาและใชี.ทั�กษะการคดำทั��ม�อย( เชี�น

1. ด้.ชี.ย+มี ไมี�เขึ้$าใจิการืบ$านทั��ครื3สั��งให$ทั�า จิ*งไมี�อยากไป็โรืงเรื�ยน 2.คอมีพัวิเตอรื�แขึ้�งขึ้�นคด้เลัขึ้ก�บคนป็รืากฏิผลัวิ�าคนชีนะแนวิคด้ขึ้อง น่�ล เบรา ก�บ สัจิวิร�ต ค�ล� (Neil Brown Stuart Keeley)

แบ�งวิธ์�คด้ได้$ 2 แบบ ค�อ1. ทั าทั�แบบฟองน่�2า ค�อ ด้3ด้ซึ่�บทั,กสั�งทั,กอย�าง การืด้3ด้ซึ่�บในแง�น�+หมีาย

ถ*งการืเชี��อทั,กสั�งทั,กอย�างโด้ยไมี�ค�ด้อะไรืออกเลัย คนทั��เป็!นเหมี�อนฟองน�+าในแง�น�+ก?ค�อคนทั��เชี��อทั,กสั�งทั,กอย�างทั��มี�ใครืบอก ไมี�ต�ด้อะไรืทั+งไป็เลัย เรืามี�กจิะค,$นเคยก�บคนแบบน�+หรื�อทั�าทั�แบบน�+ เพัรืาะในการืเรื�ยนในโรืงเรื�ยนเรืามี�กได้$รื�บอบรืมีสั��งสัอนวิ�า ให$จิด้จิ�าสั�งทั��ครื3สัอน การืจิด้จิ�าน�+ก?ค�อการืซึ่�บน�+าขึ้องฟองน�+าน��นเอง

2. ทั าทั�แบบร อน่ทัอง กลั�าวิค�อ เรืาเป็รื�ยบเทั�ยบขึ้$อมี3ลัขึ้�าวิสัารื (ทั��ด้�ๆ)

วิ�าเหมี�อนทัองทั��ต$องใชี$แรืงแลัะควิามีพัยายามีในการืรื�อนออกมีาจิากก$อนหนก$อนกรืวิด้ทั��ไมี�มี�ค�า (เป็รื�ยบได้$ก�บขึ้$อมี3ลัขึ้�าวิสัารืขึ้ยะ) เห?นได้$ชี�ด้วิ�าทั�าทั�แบบน�+ด้�กวิ�าทั�าทั�แบบฟองน�+าทั��เอาทั,กอย�าง

9

กจิกรรม ควิามีคด้ในขึ้$อใด้ต�อไป็น�+เป็!นควิามีคด้วิเครืาะห�แบบฟองน�+า หรื�อแบบรื�อนทัอง

แน่วิตอบกจิกรรม 1.คนสั�วินใหญ�จิะเชี��อก�นวิ�าในเลั�อด้จิะมี�คลัอเรืสัโตรือลัต��า(ควิามีคด้แบบรื�อนทัอง) 2.รื�ฐบาลัถ3กวิพัากษ�วิจิารืณ�วิ�าผ3$ค$ายาเสัพัตด้ถ3กฆ่�าต�ด้ตอนในจิ�านวินมีากเพัรืาะทัางการืลัะเลัยให$กรืะทั�าวิสัามี�ญฆ่าตกรืรืมี (ควิามีคด้แบบรื�อนทัอง) 3.ผ3$ย$ายเขึ้$าไป็อาศิ�ยในบ$านทั��ป็ลั3กใหมี� ถ$าไมี�มี�พัธ์�ขึ้*+นบ$านใหมี� คนอย3�อาศิ�ยจิะเด้�อนรื$อนเน�องๆ (ควิามีคด้ฟองน�+า)

ป็ระโยชีน่�ของแน่วิคดำเชีงวิจิารณ์� ทั��ได้$จิากเรื��องโหรืาศิาสัตรื�ค�อทั�าให$มีองหาเหต,ผลัแลัะควิามีสัมีเหต,สัมีผลัขึ้องขึ้$อมี3ลัโด้ยไมี�เชี��อสั�งใด้ง�ายๆ ด้�งเชี�น ควิามีคด้ในเชีงวิพัากษ�วิจิารืณ�โหรืาศิาสัตรื�ทั��เป็!นควิามีฟ:องขึ้องเหต,การืณ�ก�บโหรืาศิาสัตรื�ทั��เป็!นเหต,ก�าหนด้ผลัการอ.างเหต5ผล

การือ$างเหต,ผลัเป็!นการืแยกแยะขึ้$อควิามี หรื�อเสันอขึ้$อควิามีทั��ควิรืเชี��อหรื�อไมี�ควิรืเชี��อโด้ยยกเหต,ผลัมีาสัน�บสัน,น การือ$างเหต,ผลัป็รืะกอบด้$วิยโครืงสัรื$าง 2 สั�วิน สั�วินแรืกเป็!นขึ้$อสัรื,ป็ (conclusion) สั�วินทั�� 2 เป็!นขึ้$ออ$าง

ควิามจิรงเป็!นค,ณสัมีบ�ตขึ้องขึ้$อควิามีหรื�อป็รืะโยชีน�ทั��ตรืงก�บควิามีจิรืง ควิามสัมเหต5สัมผลเป็!นค,ณสัมีบ�ตขึ้องการือ$างเหต,ผลั ถ$าขึ้$ออ$างทั�+งหมีด้เป็!นควิามีจิรืง ขึ้$อสัรื,ป็ทั�+งหมีด้จิะต$องเป็!นควิามีจิรืง แลัะควิามถ(กต$องเป็!นค,ณสัมีบ�ตขึ้องการือ$างเหต,ผลั เมี��อการือ$างเหต,ผลัน�+นสัมีเหต,สัมีผลัแลัะมี�ขึ้$ออ$างทั��เป็!นจิรืงทั�+งหมีด้

การือ$างเหต,ผลัได้$แก�ชี,ด้ขึ้องขึ้$อควิามีทั��ป็รืะกอบด้$วิยขึ้$ออ$างก�บขึ้$อสัรื,ป็ โด้ยทั��ขึ้$ออ$างสัน�บสัน,นวิ�าขึ้$อสัรื,ป็น�าเชี��อถ�อด้$วิยการืใชี$เหต,ผลัหรื�อให$หลั�กฐานมีาย�นย�น ด้�งน�+นหากเรืาอยากจิะรื3 $วิ�าขึ้$อควิามีชี,ด้ใด้เป็!นการือ$างเหต,ผลัหรื�อไมี� ก?ให$มีองค�าทั��แสัด้ง ควิามีเป็!นเหต,ผลั ด้�งน�+

เพราะวิ า เพราะฉะน่�2น่เน่/�องจิาก ดำ�งน่�2น่ดำ.วิยเหต5ทั��วิ า ดำ.วิยเหต5น่�2

โครงสัร.างของการอ.างเหต5ผลการือ$างเหต,ผลัป็รืะกอบด้$วิยสัองสั�วิน โด้ยทั��สั�วินขึ้$ออ$างสัน�บสัน,นขึ้$อ

สัรื,ป็ ต�วิอย�างเชี�น ทั�กษณ์เป็!น่คน่ดำ� เพราะต�2งใจิทั�างาน่ ในการืวิเครืาะห�โด้ยโครืงสัรื$างขึ้องการือ$างเหต,ผลั เรืาจิะแสัด้งสัน�บสัน,นด้�งน�+

10

1 ไดำ.แก ป็ระโยค ทั�กษณ์ต�2งใจิทั�างาน่ 2. ไดำ.แก ป็ระโยค ทั�กษณ์เป็!น่คน่ดำ� หมีายควิามีวิ�า ป็ระโยค 1 สัน่�บสัน่5น่ป็ระโยค 2

มีโนทั�ศิน�ทั��สั�าค�ญมีากในควิามีคด้เชีงวิจิารืณ� ค�อ ควิามจิรง ควิามสัมเหต5สัมผล และควิามถ(กต.องการวิเคราะห�โพลล�และสัถต การือ$างเหต,ผลัแบบอ,ป็น�ยแบบน�บจิ�านวิน (induction by enumeration)

1.มี�การือ$างองผ3$เชี��ยวิชีาญหรื�อไมี� 2.ใครืเป็!นผ3$ทั�าการืสั�ารืวิจิ 3.วิธ์�การืสั�ารืวิจิเป็!นวิธ์�การืแบบใด้ 4.ค�าถามีลัะขึ้$อในแบบสัอบถามีน�+นเป็!นค�าถามีป็รืะเภทัใด้ 5.มี�การืป็กป็Eด้หลั�กฐานทั��เก��ยวิขึ้$องหรื�อไมี� 6.มี�การืใชี$วิธ์�อ$างทั��น�าสังสั�ยหรื�อไมี� 7.มี�การืใชี$การืทั+งเหต,ผลัในสัถตต�างๆหรื�อไมี� (การืทั+งเหต,ผลัแบบเป็รื�ยบเทั�ยบบกพัรื�อง -การืทั+งเหต,ผลัแบบสัถตลั�าเอ�ยง –การืทั+งเหต,ผลัแบบสัถตทั��รื3 $ไมี�ได้$ -การืทั+งเหต,ผลัแบบอ$างควิามีสั�มีพั�นธ์�ทั��เก��ยวิก�นโด้ยบ�งเอญ)

-เดำวิดำ โอกลวิ�� (David Ogilvy) ซึ่*�งถ�อวิ�าเป็!นป็รืมีาจิารืย�ทัางการืโฆ่ษณาได้$กลั�าวิไวิ$วิ�า การืขึ้อให$ผ3$ทั�าโฆ่ษณาบรืรืยายขึ้$อบกพัรื�องขึ้องสันค$าขึ้องตนน�+นเป็!นการืขึ้อก�นมีากเกนไป็

กจิกรรม การืทั�าโพัลัลั�แลัะสัถตใชี$วิธ์�การือ$างเหต,ผลัแบบใด้ในการือ$างองควิามีน�าเชี��อถ�อ

แน่วิตอบกจิกรรม ใชี$วิธ์�การือ$างเหต,ผลัอ,ป็น�ยแบบน�บจิ�านวิน (induction by enumeration) กจิกรรม ในการืรื�บทัรืาบขึ้$อมี3ลัการืทั�าโพัลัลั�แลัะสัถต เรืาต$องตรืวิจิสัอบในเรื��องอะไรืแน่วิตอบกจิกรรม เรืาต$องตรืวิจิสัอบโด้ยใชี$วิธ์�การืป็รืะเมีนการือ$างเหต,ผลัมีาป็รืะกอบการือ�านวิเครืาะห�

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองก อน่เร�ยน่ หน่ วิยทั�� 21.ทั�กษะการืคด้ใด้สั�าค�ญทั��สั,ด้ในย,คขึ้$อมี3ลัขึ้�าวิสัารื = การคดำชี วิยแยกควิามจิรงทั��ควิรเชี/�อออกจิากควิามเทั6จิ2.สัมีมีตวิ�าเรืาทั�างานเป็!นต�วิแทันขึ้ายป็รืะก�นชี�วิต เรืาอยากให$เพั��อนขึ้องเรืาเห?นควิามีสั�าค�ญขึ้องการืมี�หลั�กป็รืะก�น เรืาควิรืจิะพั3ด้ก�บเพั��อนวิ�าอย�างไรื = ถ&งร�ฐบาลจิะม�การป็ระก�น่อ5บ�ตเหต5ทัดำแทัน่ให. แต ถ.าเธ์อเสั�ยชี�วิต ครอบคร�วิเธ์อจิะไม ล�าบาก ถ.าเธ์อทั�าป็ระก�น่ชี�วิต3.ในสัถานการืณ�ป็7จิจิ,บ�น จิ�าเป็!นหรื�อไมี�ทั��เรืาต$องพัจิารืณาวิ�าจิะเลั�อกเชี��อขึ้$อมี3ลัขึ้�าวิสัารืใด้ = จิ�าเป็!น่ เพราะหลอกบ.างจิรงบ.า และการร(.ควิามจิรงม�ป็ระโยชีน่�

11

4.เหต,ผลัการืป็:องก�นโรืคหวิ�ด้ซึ่ารืสั�ขึ้องรื�ฐบาลัในขึ้$อใด้สัมีเหต,สัมีผลัทั��สั,ด้ =

การเดำน่ทัางกล�บจิากป็ระเทัศึกล5 มเสั��ยงควิรก�กต�วิไวิ.เพ/�อดำ(อาการ เป็!น่การป็:องก�น่การแพร เชี/�อ5.การืโน$มีโน$มีใจิให$เชี��อในขึ้$อใด้มี�เหต,ผลัน$อยทั��สั,ด้ = ม�ล(กผ(.หญงดำ�กวิ าล(กผ(.ชีายเพราะจิะไม เป็!น่กะเทัย6.จิากการืทั��น�กศิ*กษาอ�านเรื��องบ�+งไฟพัญานาคมีาคด้วิ�าขึ้$อใด้เป็!นขึ้$อทั��เรืาสัามีารืถสัรื,ป็ได้$มีากทั��สั,ด้ = บ�2งไฟพญาน่าคเป็!น่ผลจิากควิามเชี/�อของคน่ และเราต.องค.น่ควิ.าเก��ยวิก�บเร/�องน่�2มากข&2น่7.น�กศิ*กษาคด้วิ�าอะไรืเป็!นเหต,ผลัทั��ด้�ทั��สั,ด้ทั��ทั�าให$เรืาต$องสันใจิเรื��องควิามีคด้เชีงวิจิารืณ� = การป็กครองระบอบป็ระชีาธ์ป็ไตยทั�าให.เราต.องม�ควิามร�บผดำชีอบ และต.องร(.จิ�กคดำแยกแยะเพ/�อให.เราต�ดำสัน่ใจิไดำ.ถ(กต.อง8.ขึ้$อควิามีต�อไป็น�+ ขึ้$อใด้ไม ใชี การือ$างเหต,ผลั = สัหร�ฐฯ รบชีน่ะอร�กเน่/�องจิากม�ก�าล�งเหน่/อกวิ ามากมาย9.ป็7จิจิ�ยขึ้$อใด้ไม เก��ยวิข.องก�บควิามีน�าเชี��อถ�อขึ้องการืทั�าแลัะน�าเสันอโพัลัลั� =

อาย5ของผ(.ทั�าการสั�ารวิจิ10.การือ$างเหต,ผลัต�อไป็น�+ ขึ้$อใด้ไมี�สัมีเหต,สัมีผลั = คน่ทั5กคน่ทั��น่��งสัมาธ์จิะเป็!น่คดำ� ดำ�งน่�2น่สัมรเป็!น่คน่ดำ� เพราะเธ์อน่��งสัมาธ์

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองหล�งเร�ยน่ หน่ วิยทั�� 21.ในย,คขึ้$อมี3ลัขึ้�าวิสัารื ทั�กษะการืคด้ในขึ้$อใด้สั�าค�ญทั��สั,ด้ = การคดำทั��แยกควิามจิรงออกจิากควิามเทั6จิไดำ.2.สัมีมีตวิ�าเรืาทั�างานเป็!นต�วิแทันขึ้ายเครื��องสั�าอาง เรืาอยากจิะให$เพั��อนมีองเห?นควิามีสั�าค�ญขึ้องการืใชี$เครื��องสั�าอาง เพัรืาะควิรืจิะพั3ด้ก�บเพั��อนวิ�าอย�างไรื =

เธ์อเป็!น่คน่หน่.าใสั อ อน่เยาวิ�อย( แล.วิ แต ตรงน่�ยน่�ตาน่��ม�รอยต�นกาขึ้*+น ฉ�นใชี$เครื��องสั�าอางชีนด้น�+ได้$ผลั ฉ�นจิ*งแนะน�าให$เธ์อลัองใชี$ด้3เผ��อจิะลับรือยต�กาได้$บ$าง3.ในสัถานการืณ�ป็7จิจิ,บ�น จิ�าเป็!นหรื�อไมี�ทั��เรืาควิรืจิะค�ด้เลั�อกขึ้$อมี3ลัขึ้�าวิสัารืก�อนทั��จิะเชี��อถ�อ = จิ�าเป็!น่ เพราะข.อม(ลบางอย างม�จิรงป็น่เทั6จิ การร(.ควิามจิรงจิ&งม�ป็ระโยชีน่�4.เหต,ผลัในการืป็:องก�นโรืคซึ่ารืสั�ขึ้องรื�ฐบาลั ในขึ้$อใด้สัมีเหต,สัมีผลัทั��สั,ด้ =

การก�กต�วิไวิ.ดำ(อาการเพราะต.องการป็:องก�น่การแพร เชี/2อ5.การืโน$มีน$าวิใจิให$เชี��อในขึ้$อใด้สัมีเหต,สัมีผลัมีากทั��สั,ด้ = ชี วิงสังกราน่ต�ม�คน่ตายมากเพราะข�บรถขณ์ะม&น่เมาและเล น่สัาดำน่�2าก�น่

12

6.ขึ้$อใด้เป็!นขึ้$อสัรื,ป็ขึ้องเรื��อง บ�+งไฟพัญานาค = บ�2งไฟพญาน่าคเป็!น่ผลจิากควิามเชี/�อของคน่และเราต.องค.น่ควิ.าเก��ยวิก�บเร/�องน่�2มากข&2น่7.เพัรืาะเหต,ใด้เรืาจิ*งต$องมี�ทั�กษะการืคด้เชีงวิจิารืณ� = การม�ทั�กษะการคดำเชีงวิจิารณ์�ทั�าให.ร(.เทั าทั�น่คน่8.ขึ้$อควิามีต�อไป็น�+ ขึ้$อใด้ไม ใชี การือ$างเหต,ผลั = สัหร�ฐ รบชีน่ะอร�ก เน่/�องจิากม�ก�าล�งเหน่/อกวิ ามากมาย9.ป็7จิจิ�ยใด้ไม เก��ยวิข.องก�บควิามีน�าเชี��อถ�อขึ้องการืทั�าแลัะน�าเสันอโพัลัลั� =

เพศึของผ(.ทั�าการสั�ารวิจิ10.การือ$างเหต,ผลัต�อไป็น�+ ขึ้$อใด้ไมี�สัมีเหต,สัมีผลั = คน่ทั5กคน่ทั��น่��งสัมาธ์จิะเป็!น่คน่ดำ� ดำ�งน่�2น่สัมรเป็!น่เป็!น่คน่ดำ� เพราะเธ์อน่��งสัมาธ์

หน่ วิยทั�� 3 (การใชี.เทัคโน่โลย�อย างเหมาะสัม)เทัคโนโลัย�ในศิตวิรืรืษทั�� 21 จิะเป็!นเทัคโนโลัย�รืะด้�บสั3ง มี�ควิามีซึ่�บซึ่$อน

แลัะมี�ลั�กษณะเป็!นสัหสัาขึ้าวิชีา วิ�สัด้,อ,ป็กรืณ�ต�างๆ ทั��ถ3กพั�ฒนาขึ้*+นจิะมี�ขึ้นาด้เลั?กลัง แต�ทั�างานได้$รืวิด้เรื?วิแลัะมี�ป็รืะสัทัธ์ภาพัสั3งขึ้*+น

พจิน่าน่5กรมฉบ�บราชีบ�ณ์ฑิตยสัถาน่ ได้$ให$ควิามีหมีายขึ้องเทัคโนโลัย�วิ�า ค�อ วิทัยาการืทั��เก��ยวิก�บศิลัป็ะ โด้ยการืเอาวิทัยาศิาสัตรื�มีาป็รืะย,กต�ใชี$ให$เกด้ป็รืะโยชีน�ในทัางป็ฏิบ�ต แลัะอ,ตสัาหกรืรืมี หรื�อกลั�าวิได้$วิ�า เทัคโนโลัย� ค�อ การืน�าควิามีรื3 $ทัางวิทัยาศิาสัตรื�มีาสัรื$างเป็!นเครื��องมี�อหรื�อวิธ์�การืต�างๆ น��นเอง โด้ยเทัคโนโลัย�ทั��อย3�ในรื3ป็แบบขึ้องเครื��องมี�อหรื�ออ,ป็กรืณ�ต�างๆ ทั��จิ�บต$องได้$ มี�กถ3กเรื�ยกวิ�า ฮาร�ดำแวิร� (hardware) สั�วินเทัคโนโลัย�ในลั�กษณะทั��เป็!นควิามีรื3 $ วิธ์�การื กรืะบวินการื แลัะกลัไกการืทั�างาน รืวิมีทั�+งฝึBมี�อในด้$านต�างๆ เรื�ยกวิ�า ซึ่อฟต�แวิร� (software)

วิวิ�ฒน่าการของเทัคโน่โลย�1.ย5คหน่ (Stone Age) แบ�ง 3 รืะยะค�อ 1.ระยะพาล�โอลตค หร/อย5ค

หน่เก า (เครื��องมี�อ เครื��องใชี$ แลัะอาวิ,ธ์ขึ้องคนในย,คน�+ลั$วินทั�างมีาจิากหน)

2.ระยะม�โซึ่ลตค หร/อย5คหน่กลาง (เครื��องมี�อเครื��องใชี$จิากกรืวิด้แลัะหนทั��มี�ควิามีสัลั�บซึ่�บซึ่$อน แลัะหลัากหลัายชีนด้มีากขึ้*+น) 3.ระยะน่�โอลตค หร/อย5คหน่ใหม (เรื�มีมี�การืใชี$โลัหะบางชีนด้แลัะน�าเกษตรืกรืรืมีมีาใชี$ในชี�วิตป็รืะจิ�าวิ�นด้$วิย)

2.ย5คทัองสั�มฤทัธ์C (Bronze Age) เครื��องมี�อทั��จิากทัองสั�มีฤทัธ์Fขึ้*+นครื�+งแรืกในป็รืะเทัศิแถบตะวิ�นออกกลัาง ในทัวิ�ป็ย,โรืป็ ย,คทัองสั�มีฤทัธ์�เรื�มีขึ้*+นทั��ป็รืะเทัศิกรื�ก สั�วินในทัวิ�ป็เอเชี�ยเรื�มีขึ้*+นทั��ป็รืะเทัศิจิ�น สั�าหรื�บป็ระเทัศึไทัยม�การค.น่พบวิ�ตถ5โบราณ์ทั��ทั�ามาจิากทัองสั�มฤทัธ์C เชี�น ขวิาน่ ก�าไล และหอก ทั��

13

ต.บ.าน่เชี�ยง อ.หน่องหาน่ จิ.อ5ดำรธ์าน่� และทั�� ต.แวิง อ.สัวิ างแดำน่ดำน่ จิ.สักลน่คร

3.ย5คเหล6ก (Iron Age) ในย,คน�+ เหลั?กวิ�สัด้,สั�าค�ญในการืผลัตอ,ป็กรืณ� แลัะเครื��องใชี$ต�างๆ แลัะถ3กใชี$อย�าแพัรื�หลัายในชี�วิง 500 ป็B ก�อนครืสัตศิ�กรืาชี ในป็ระเทัศึไทัยม�การข5ดำพบเคร/�องม/อทั��ทั�าจิากจิากเหล6กทั��บ.าน่ดำอน่ตาเพชีร จิ.กาญจิน่บ5ร� และทั�� ต.โน่น่ชี�ย อ.เม/อง จิ.ขอน่แก น่ ในย,คน�+มี�การืน�าเอาเหลั?กมีาใชี$เป็!นโครืงสัรื$างในการืก�อสัรื$างต*กแลัะอาคารื แลัะพับวิ�ามี�การืพั�ฒนาอ,ตสัาหกรืรืมีเหมี�องแรื�ด้$วิย

4.ย5คการป็ฏิวิ�ตอ5ตสัาหกรรม (Industrial Revolution) เรื�มีต$นทั��ป็รืะเทัศิอ�งกฤษ ในรืะหวิ�าง ค.ศิ. 1790-1830 โด้ยมี�การืพั�ฒนาการืเกษตรืแบบชีนบทัมีาเป็!นการืเกษตรืแบบเมี�อง แลัะกลัายเป็!นอ,ตสัหกรืรืมีการืผลัตในทั��สั,ด้ อ5ตสัาหกรรมการผลตชีน่ดำแรกค/ออ5ตสัาหกรรมสั�งทัอ นอกจิากน�+นเครื��องจิ�กรืกลัไอน�+าทั��สัรื$างขึ้*+นโด้ย เจิมีสั� วิ�ตต� แลัะ ทัอมีมี�สั นวิโคเมี?น ก?เกด้ขึ้*+นในย,คน�+ ย,คอ,ตสัาหกรืรืมีได้$แพัรื�หลัายไป็ย�งป็รืะเทัศิต�างๆ ในย,โรืป็ในชี�วิงศิตวิรืรืษทั�� 19 แลัะขึ้ยายไป็สั3�สัหรื�ฐอเมีรืกา ญ��ป็,Cน แลัะรื�สัเซึ่�ย ในชี�วิงศิตวิรืรืษทั�� 20

5.ย5คศึตวิรรษทั�� 20 (The 20th Century) เป็!นย5คทัองของเทัคโน่โลย�ใน่ด้$านต�างๆ ได้$รื�บการืพั�ฒนาแลัะก$าวิหน$าอย�างรืวิด้เรื?วิ เชี�น เทัคโนโลัย�ไฟฟ:าแลัะอเลั?กทัรือนกสั� เทัคโนโลัย�การืตด้ต�อสั��อสัารื การืบน พัลั�งงาน อาวิ,ธ์สังครืามี โทัรืทั�ศิน� โทัรืศิ�พัทั� รืถยนต� คอมีพัวิเตอรื�วิวิ�ฒน่าการของเทัคโน่โลย� ย�งสัามีารืถแบ�งได้$ตามีการืเป็ลั��ยนแป็ลังทัางสั�งคมีหรื�อวิ�ฒนธ์รืรืมีขึ้องมีน,ษย� แบ�งออกเป็!น 3 รืะลัอก (ทัอฟฟเลัอรื�)

1.ย5คสั�งคมเกษตรกรรม โด้ยมีน,ษย�เป็ลั��ยนวิถ�ชี�วิตจิากการืเรื�รื�อนมีาต�+งถ�นฐานตามีลั,�มีน�+าสั�าค�ญขึ้องโลัก เชี�น แมี�น�+าไทักรืสั แลัะย3เฟรืตสั แลัะทั�ามีาหากจิเลั�+ยงชี�พัด้$วิยการืทั�าเกษตรืกรืรืมี ย,คน�+เป็!นสั�งคมีทั��มี�ภ3มีป็7ญญา มี�วิ�ฒนธ์รืรืมีค�อนขึ้$างสั3ง อ�กทั�+งผ3$คนมี�ควิามีอ�+ออาทัรืสัมีานฉ�นทั�

2.ย5คสั�งคมการป็ฏิวิ�ตอ5ตสัาหกรรม เป็!นย,คทั��สั�งคมีโด้ยเฉพัาะสั�งคมีตะวิ�นตกมี,�งเน$นการืพั�ฒนาป็รืะเทัศิเพั��อการืลังทั,น มี�การืพั�ฒนาอ,ตสัาหกรืรืมีหน�ก ซึ่*�งทั�าให$เกด้การืจิ$างงานในโรืงงานเพั�มีมีากขึ้*+น สั�งผลัให$ย,คเกษตรืกรืรืมีลั�มีสัลัาย คนชีนบทัต$องเขึ้$ามีาหางานในเมี�อง อ�กทั�+งควิามีมี�น�+าใจิ มีตรืไมีตรื�ก?ลัด้น$อยไป็จิากสั�งคมี

3.ย5คสั�งคมแห งการเร�ยน่ร(. หร/อย5คข.อม(ลข าวิสัาร

14

เทัคโน่โลย�แบ งไดำ. 3 ระดำ�บ 1.เทัคโน่โลย�ระดำ�บต��า 2.เทัคโน่โลย�ระดำ�บกลาง 3.เทัคโน่โลย�ระดำ�บสั(ง (ต�วิอย�างขึ้องการืพั�ฒนาเทัคโนโลัย�ต�+งแต�รืะด้�บพั�+นบ$านไป็จินถ*งเทัคโนโลัย�รืะด้�บสั3ง เชี�น การืสัรื$างบ�อน�+า อ�างเก?บน�+า แลัะเขึ้��อนไฟฟ:าพัลั�งน�+า)ป็ระโยชีน่�ของเทัคโน่โลย�

1.มีตด้$านเศิรืษฐกจิ 2.มีตด้$านสั�งคมี การืศิ*กษา แลัะการืเมี�อง 3.มีตด้$านต�วิบ,คคลั 4.มีตด้$านสั�งแวิด้ลั$อมี เทัคโน่โลย�สัารสัน่เทัศึ

ในรืะยะเวิลัา 100 ป็Bทั��ผ�านมีา เป็!นชี�วิงทั��วิทัยาศิาสัตรื�แลัะเทัคโนโลัย�ได้$ก$าวิหน$าไป็อย�างรืวิด้เรื?วิทั��สั,ด้ ศิตวิรืรืษทั�� 20 ถ�อวิ�าย,คทัองขึ้องเทัคโนโลัย� เน��องจิากมี�การืค$นควิ$า วิจิ�ย แลัะพั�ฒนาเทัคโนโลัย�มีาใชี$ป็รืะโยชีน�มีากมีาย โด้ยเฉพัาะอย�างย�งเทัคโนโลัย�สัารืสันเทัศิทั��มี�บทับาทัอย�างมีากมีายต�อการืขึ้ยายต�วิขึ้องเศิรืษฐกจิโลัก จินถ3กขึ้นานนามีวิ�า เป็!นคลั��นลั3กทั��สัามี ถ�ด้จิากคลั��นการืป็ฏิวิ�ตเกษตรืกรืรืมีแลัะการืป็ฏิวิ�ตอ,ตสัาหกรืรืมี สั�วินคล/�น่ล(กทั��สั��ทั��ทั5กคน่ก�าล�งจิ�บตามองและให.ควิามสั�าค�ญไม น่.อยกวิ าเทัคโน่โลย�สัารสัน่เทัศึ ค�อเทัคโน่โลย�ชี�วิภาพย5คใหม

เทัคโนโลัย�ในศิตวิรืรืษทั�� 21 จิะเป็!นเทัคโนโลัย�รืะด้�บสั3ง มี�ควิามีหลัากหลัายแลัะซึ่�บซึ่$อน อ�กทั�+งจิะมี�ลั�กษณะเป็!นสัหสัาขึ้าวิชีา (multidisciplinary)

เชี�น การืเชี��อมีโยงเทัคโนโลัย�ชี�วิภาพัย,คใหมี�เขึ้$าก�บเทัคโนโลัย�สัารืสันเทัศิ ทั�าให$เกด้วิทัยาการืแขึ้นงใหมี�ทั��มี�ชี��อวิ�า ชี�วิสัารสัน่เทัศึ (bioinformatics) ซึ่*�งมี�ป็รืะโยชีน�อย�างมีากต�อการืเขึ้$าใจิกลัไกการืทั�างานขึ้องสั�งมี�ชี�วิต แลัะน�าไป็สั3�การืรื�กษาโรืคทั��รื$ายแรืง ในศิตวิรืรืษทั�� 21 ทั��เรืาควิรืรื3 $จิ�กได้$แก� เทัคโนโลัย�สัารืสันเทัศิ เทัคโนโลัย�ชี�วิภาพัย,คใหมี� นาโนเทัคโนโลัย� แลัะเทัคโนโลัย�โลัหะวิ�สัด้,

คอมีพัวิเตอรื�ทั��ถ3กพั�ฒนาในย,คแรืกเป็!นคอมีพัวิเตอรื�ทั��ใชี$หลัอด้สั,ญญากาศิ ทั�าให$เครื��องมี�ขึ้นาด้ใหญ� การืสั��งงานทั��ใชี$รืห�สัต�วิเลัขึ้ทั�าให$มี�ควิามีย,�งยากแลัะซึ่�บซึ่$อน ต�อมีามี�การืพั�ฒนาทัรืานซึ่สัเตอรื�มีาใชี$ แลัะมี�การืพั�ฒนาซึ่อฟต�แวิรื�ให$ด้�ขึ้*+น มี�การืเขึ้�ยนโป็รืแกรืมีด้$วิยภาษารืะด้�บสั3ง เชี�น ภาษาฟอรื�แทัรืน ภาษาโคบอลั เป็!นต$น ในป็7จิจิ,บ�นคอมีพัวิเตอรื�ทั��ใชี$เป็!นวิงจิรืรืวิมี (integrated circuit IC) ทั��สัามีารืถบรืรืจิ,ทัรืานซึ่สัเตอรื�ได้$จิ�านวินมีาก หรื�อเรื�ยกวิ�าวิงจิรืรืวิมีควิามีจิ,สั3งมีาก (very large scale integration VISI)

เชี�น วิงจิรืรืวิมีชีนด้เพันเทั�ยมี (Pentium) ทั��เรืาใชี$ก�นอย3�ในป็7จิจิ,บ�นสัามีารืถบรืรืจิ,ทัรืานซึ่สัเตอรื�ได้$กวิ�า 3 ลั$านชี+น สั�งผลัให$คอมีพัวิเตอรื�มี�ขึ้นาด้เลั?กลัง

15

ทั�างานได้$อย�างรืวิด้เรื?วิ แลัะมี�ป็รืะสัทัธ์ภาพัสั3ง ทัรืานซึ่สัเตอรื�ต�วิแรืกขึ้องโลักทั��ถ3กพั�ฒนาขึ้*+นใน พั.ศิ. 2490 แลัะวิงจิรืรืวิมีชีนด้เพั�ยนเทั�ยมีเทัคโน่โลย�การสั/�อสัารป็ระกอดำ.วิย โทัรืศิ�พัทั� เสั$นใยน�าแสัง เคเบลัใต$น�+า คลั��นวิทัย, ไมีโครืเวิฟ ด้าวิเทั�ยมี แลัะเครื�อขึ้�ายคอมีพัวิเตอรื�เทัคโน่โลย�ชี�วิภาพ ค�อ เทัคโนโลัย�ทั��เก��ยวิก�บการืน�าสั�งมี�ชี�วิตแลัะผลัผลัตขึ้องสั�งมี�ชี�วิต ทั�+งทั��เป็!นพั�ชี สั�ตวิ� จิ,ลันทัรื�ย� มีาใชี$ให$เกด้ป็รืะโยชีน�ต�อมีน,ษย� ซึ่*�งครือบคลั,มีทั�+งด้$านเกษตรืกรืรืมี แลัะการืผลัตในภาคอ,ตสัาหกรืรืมี เทัคโนโลัย�ด้�งเด้มี เชี�น การืหมี�กด้อง การืทั�าน�+าป็ลัา นมีเป็รื�+ยวิ แลัะขึ้นมีป็7ง เทัคโนโลัย�ชี�วิภาพัสัมี�ยใหมี�เป็!นการืผสัมีผสัานควิามีรื3 $จิากหลัายสัาขึ้าวิชีา เชี�น ชี�วิวิทัยา เคมี� วิศิวิกรืรืมี ป็รืะโยชีน�จิาการืใชี$เทัคโนโลัย�ชี�วิภาพัอย�างกวิ$างขึ้วิางในด้$านต�างๆ ด้�งน�+ 1.ดำ.าน่เกษตรกรรมและอาหาร 2.ดำ.าน่การแพทัย�และเภสั�ชีกรรม 3.ดำ.าน่สั�งแวิดำล.อม

ย�น่ มี�อย3�ในทั,กเซึ่ลัลั�ขึ้องรื�างกาย ไมี�วิ�าจิะเป็!นเสั$นผมี ผวิหน�ง กลั$าวิเน�+อ หรื�อเลั�อด้ ย�นแต�ลัะต�วิมี�หน$าเฉพัาะ เชี�น ย�นควิบค,มีสั�ผวิ แลัะย�นควิบค,มีลั�กษณะหน$า จิ�านวินย�นในสั�งมี�ชี�วิตมี�มีากน$อยขึ้*+นอย3�ก�บควิามีซึ่�บซึ่$อนขึ้องสั�งมี�ชี�วิตน�+น เชี�น ไวิรื�สัมี�จิ�านวินย�นไมี�ถ*งสับ แบคทั�เรื�ยมี�ป็รืะมีาณ 4,000 ย�น สั�วินมน่5ษย�ม�ย�น่อย( ร วิมแสัน่

ย�น่ ทั�+งหมีด้ในสั�งมี�ชี�วิตหน*�งเรืาเรื�ยกวิ�า จิ�โน่ม (genome) เน��องจิากการืศิ*กษาจิ�โนมีมีน,ษย�ค�อการืศิ*กษาขึ้$อมี3ลัสั�วินต�วิทั�+งหมีด้ในรื�างกายขึ้องมีน,ษย�เรืา ด้�งน�+นการืน�าขึ้$อมี3ลัทั��ได้$ไป็ใชี$ในทัางทั��ผด้ก?จิะเกด้ผลัเสั�ยอย�างใหญ�หลัวิง เชี�น ไมี�รื�บผ3$ทั��มี�ควิามีผด้ป็กตขึ้องย�นบางต�วิเขึ้$าทั�างาน ถ3กป็ฏิเสัธ์การืทั�าป็รืะก�นชี�วิต หรื�อเสั�ยเบ�+ยป็รืะก�นชี�วิตทั��สั3งกวิ�าอ�ตรืาป็กตน่าโน่เทัคโน่โลย�

น่าโน่ มี�รืากศิ�พัทั�มีาจิากภาษากรื�ก แป็ลัวิ�า ต�วิจิGวิ ด้�งน�+นนาโนเทัคโนโลัย� จิ*งหมีายถ*งเทัคโนโลัย�ทั��ใชี$ในการืสัรื$างสั�งทั��มี�ขึ้นาด้เลั?กมีากๆ ซึ่*�งมี�ขึ้นาด้ป็รืะมีาณนาโนเมีตรื หรื�อ 10 ลับ 9 เมีตรื (หน*�งในพั�นลั$านสั�วินขึ้องเมีตรื) โด้ยการืจิ�ด้เรื�ยงหน�วิยทั��เลั?กทั��สั,ด้หรื�ออะตอมีเขึ้$าด้$วิยก�นด้$วิยควิามีถ3กต$องแลัะแมี�นย�า อาจิเรื�ยกได้$วิ�า นาโนเทัคโนโลัย� ค�อ เทัคโนโลัย�รืะด้�บอะตอมี หรื�อเทัคโนโลัย�ซึ่3เป็อรื�จิGวิ แลัะวิ�สัด้,ทั��ป็รืะด้ษฐ�ขึ้*+นก?ค�อวิ�สัด้,จิGวิน��นเอง

นาโนเทัคโนโลัย�เป็!นองค�ควิามีรื3 $ใหมี�ทั��เกด้จิากการืผสัมีผสัานเทัคโนโลัย�หลัายๆ สัาขึ้าวิชีา ทั�+งทัางด้$าน ฟEสักสั� เคมี� ชี�วิวิทัยา วิศิวิกรืรืมี แลัะคอมีพัวิเตอรื� นาโนเทัคโนโลัย�ด้3เหมี�อนจิะเป็!นเทัคโนโลัย�ค�อนขึ้$างใหมี� แต�ธ์รืรืมีชีาตได้$ใชี$นาโน

16

เทัคโนโลัย�สัรื$างสั�งชี�วิตต�างๆ ขึ้*+นมีาชี$านานแลั$วิ น��นค�อ การป็ฏิสัน่ธ์ของสัเป็Eร�มก�บไข ใน่ครรภ�มารดำา แลัะเกด้เป็!นเซึ่ลัลั�ทั��พั�ฒนาจินกลัายมีาเป็!นทัารืกทั��มี�อวิ�ยวิะทั��ซึ่�บซึ่$อน การืวิจิ�ยแลัะพั�ฒนาด้$านเทัคโนโลัย�ชี�วิภาพัย,คใหมี�ทั��พัยายามีศิ*กษารืายลัะเอ�ยด้ในรืะด้�บย�นหรื�อด้�เอ?นเอขึ้องสั�งมี�ชี�วิต ทั�าให$นาโนเทัคโนโลัย�เป็!นเครื��องมี�อทั��จิะชี�วิยศิ*กษาแลัะแก$ป็7ญหาในรืะด้�บย�นน�+ได้$

นาโนเทัคโนโลัย� อาจิจิะย�งไมี�มี�ผลังานให$เห?นได้$ชี�ด้เจินในป็7จิจิ,บ�น แต�การืวิจิ�ยแลัะพั�ฒนาอย�างต�อเน��องจิะสั�งผลัให$นาโนเทัคโนโลัย�มี�บทับาทัอย�างสั3งต�อชี�วิตป็รืะจิ�าวิ�นขึ้องเรืาในอนาคต เชี�น ชี�วิยเพั�มีป็รืะสัทัธ์ภาพัในการืรื�กษาโรืค แลัะทั�าให$อ,ป็กรืณ�ต�างๆ มี�ขึ้นาด้เลั?กลังแต�มี�ป็รืะสัทัธ์ภาพัสั3งขึ้*+น แต�การืน�านาโนเทัคโนโลัย�ไป็ใชี$ในทัางไมี�สัรื$างสัรืรืค�ก?เกด้ผลัเสั�ย เชี�น การืผลัตอาวิ,ธ์เคมี�แลัะชี�วิภาพั เป็!นต$นเทัคโนโลัย�โลัหะวิ�สัด้,

เทัคโน่โลย�โลหะวิ�สัดำ5 หร/อเทัคโน่โลย�วิ�สัดำ5ศึาสัตร� เก��ยวิขึ้$องก�บวิ�สัด้,หลัายป็รืะเภทั ได้$แก� โลัหะ เซึ่รืามีก พัอลัเมีอรื�หรื�อพัลัาสัตก แลัะสั�งทัอง รืวิมีไป็ถ*งวิ�สัด้,เชีงป็รืะกอบต�างๆ

การืสั�งเครืาะห�วิ�สัด้,ใหมี�ขึ้*+นมีาใชี$งานทั��มี�ป็รืะสัทัธ์ภาพัสั3ง เชี�น การืน�าสัารืก*�งต�วิน�า (semiconductor) มีาใชี$ในการืผลัตอ,ป็กรืณ�อเลั?กทัรือนกชีนด้ต�างๆ รืวิมีทั�+งคอมีพัวิเตอรื� จินทั�าให$ย,คป็7จิจิ,บ�นถ3กเรื�ยกวิ�า ย5คซึ่ลคอน่ (silicon age) การืพั�ฒนาเป็!นเซึ่รืามีกย,คใหมี� หรื�อบางครื�+งเรื�ยกก�นวิ�า เซึ่ารกร5ดำหน่.า (advanced ceramics) เชี�น ใชี$ทั�าผวิขึ้องกรืะสัวิยอวิกาศิทั��สัามีารืถทันควิามีรื$อนสั3งได้$ นอกจิากน�+ย�งมี�การืพั�ฒนาวิ�สัด้,ทั��เรื�ยกวิ�า วิ�สัดำ5ฉลาดำ (smart materials) ซึ่*�งเป็!นวิ�สัด้,ทั��สัามีารืถป็รื�บต�วิแลัะตอบสันองต�อสัภาวิะแวิด้ลั$อมีทั��เป็ลั��ยนแป็ลังได้$ เชี�น เลันสั�ขึ้องแวิ�นทั��สัามีารืถป็รื�บรืะด้�บควิามีเขึ้$มีได้$ตามีควิามีเขึ้$มีขึ้องแสัง

การืป็รืะย,กต�ใชี$เทัคโนโลัย�โลัหะวิ�สัด้,ในวิงการืต�างๆ ด้�งน�+ ด้$านการืแพัทัย� ด้$านก�ฬา ด้$านพัลั�งงาน ด้$านยานยนต� ด้$านสั�งแวิด้ลั$อมี (มี�การืแป็รืรื3ป็มี�นสั�าป็ะหลั�งเป็!นภาชีนะบรืรืจิ,ทั��ย�อยสัลัายทัางชี�วิภาพัได้$ เพั��อทัด้แทันภาชีนะจิากโฟมีแลัะพัลัาสัตก โด้ยจิด้สัทัธ์บ�ตรืในชี��อ เคย3กรื�น KU-GREEN)

ป็รืะเทัศิไทัยจิ�ด้ต�+งอ,ทัยานวิทัยาศิาสัตรื�แห�งชีาต (Science Park) ขึ้*+นป็รืะกอบด้$วิยศิ3นย�แห�งชีาต 3 แห�ง ค�อ ศิ3นย�พั�นธ์,วิศิวิกรืรืมีแลัะเทัคโนโลัย�ชี�วิภาพัแห�งชีาต (BIOTEC) ศิ3นย�เทัคโนโลัย�อเลั?กทัรือนกสั�แลัะคอมีพัวิเตอรื�แห�งชีาต (NECTEC) แลัะศิ3นย�เทัคโนโลัย�โลัหะแลัะวิ�สัด้,แห�งชีาต (MTEC)

17

การืพั�ฒนาทั��ย� �งย�นค�อการืพั�ฒนาทั��สันองควิามีต$องการืขึ้องคนในป็7จิจิ,บ�นโด้ยไมี�ทั�าให$คนรื, �นหลั�งสั3ญเสั�ยโอกาสัในการืพั�ฒนา เพั��อสันองควิามีต$องการืขึ้องเขึ้าเอง เป็!นการืพั�ฒนาแบบบ3รืณาการืทั��มี�ควิามีสัมีด้,ลัทั�+งด้$านเศิรืษฐกจิ สั�งคมี แลัะสั�งแวิด้ลั$อมีทัฤษฎี�ใหม หร/อเศึรษฐกจิพอเพ�ยงม� 3 ข�2น่ตอน่

1. การืจิ�ด้การืทัรื�พัยากรืทั��ด้นแลัะแหลั�งน�+า 2.กรืะบวินการืพั�ฒนาสั�งคมี 3.การืพั�ฒนาสั3�การืเกษตรืเชีงพัาณชีย�ภ(มป็7ญญาทั.องถ�น่ แบ งออกเป็!น่ 2 ล�กษณ์ะค�อ

1.ภ(มป็7ญญาทั.องถ�น่ทั��เป็!น่ร(ป็ธ์รรม เป็!นสั�งทั��มีองเห?นได้$ชี�ด้เจิน ซึ่*�งอาจิเรื�ยกวิ�าเทัคโนโลัย�พั�+นบ$านก?ได้$ เชี�น การืเกษตรืพั�+นบ$าน การืใชี$ยาสัมี,นไพัรื ด้นตรื� แลัะงานห�ตถกรืรืมีพั�+นบ$าน เชี�น การืทัอผ$า เลั�+ยงไหมี ทั�าเสั��อ

2.ภ(มป็7ญญาทั.องถ�น่ทั��เป็!น่น่ามธ์รรม ได้$แก� ป็รื�ชีญา อ,ด้มีการืณ� หรื�อหลั�กย*ด้ในการืด้�ารืงชี�วิต ขึ้นบธ์รืรืมีเน�ยมี ป็รืะเพัณ� แลัะควิามีเชี��อทัางศิาสันา

- เทัคโนโลัย�ทั��เหมีาะสัมีค�อการืป็รืะย,กต�ใชี$วิทัยาศิาสัตรื�ให$เหมีาะสัมีก�บการืพั�ฒนาทั$องถ�น มี�กเป็!นเครื��องมี�อเครื��องจิ�กรือย�างง�าย ใชี$ทัรื�พัยากรืแลัะแรืงงานทั��มี�อย3�ในทั$องถ�น ด้�งน�+นเทัคโนโลัย�ทั��เหมีาะสัมีจิ*งมี�ควิามีแตกต�างก�นไป็ตามีสัภาพัเศิรืษฐกจิ สั�งคมี สั�งแวิด้ลั$อมี แลัะควิามีต$องการืขึ้องแต�ลัะทั$องถ�น

- หลั�กสั�าค�ญขึ้องทัฤษฎี�ใหมี�ค�อการืพั�ฒนาทั��เป็!นลั�าด้�บ โด้ยให$เกด้การืพั*�งพัาตนเองก�อน แลั$วิจิ*งเพั�มีสัมีรืรืถนะในการืแขึ้�งขึ้�น แลัะสัรื$างเครื�อขึ้�ายการืด้�าเนนงาน หรื�อมี�ควิามีเพั�ยงพัอใน 3 รืะด้�บ ค�อรืะด้�บครื�วิเรื�อน ชี,มีชีน แลัะป็รืะเทัศิชีาต

- ต�วิอย�างขึ้องภ3มีป็7ญญาทั$องถ�น เชี�น การืทั�าเกษตรือนทัรื�ย� ชี�วิยชี�วิยลัด้การืใชี$ป็,Iนเคมี�แลัะยาฆ่�าแมีลัง หรื�อการืทั�าห�ตถกรืรืมี ทั��ชี�วิยให$มี�รืายได้$เสัรืมีจิากการืทั�าอาชี�พัหลั�กการเล/อกใชี.เทัคโน่โลย�เพ/�อให.ไดำ.ร�บป็ระโยชีน่�จิากเทัคโน่โลย�สั(งสั5ดำ = ต$องศิ*กษาแลัะทั�าควิามีเขึ้$าใจิถ*งรื3ป็แบบขึ้องเทัคโนโลัย� แลั$วิเลั�อกใชี$เทัคโนโลัย�ให$เหมีาะสัมีก�บก�าลั�งทัางเศิรืษฐกจิ ศิ�กยภาพัขึ้องบ,คลัากรื การืยอมีรื�บขึ้องสั�งคมี ศิ�ลัธ์รืรืมี ขึ้$อบ�งค�บทัางกฎีหมีาย แลัะผลักรืะทับต�อสั�งแวิด้ลั$อมีการเล/อกใชี.เทัคโน่โลย�ใน่ชี�วิตป็ระจิ�าวิ�น่

1.เลั�อกใชี$ให$เหมีาะสัมีก�บก�าลั�งทัางเศิรืษฐกจิ 2.เลั�อกใชี$ให$เหมีาะสัมีก�บศิ�กยภาพัการืใชี$งาน 3.เลั�อกใชี$ให$สัอด้คลั$องก�บการืยอมีรื�บขึ้องสั�งคมี ศิ�ลัธ์รืรืมี แลัะขึ้$อบ�งค�บทัางกฎีหมีาย 4.เลั�อกใชี$โด้ยค�าน*งถ*งผลักรืะทับต�อสั�งแวิด้ลั$อมี

18

แบบป็ระเมน่ก อน่เร�ยน่หน่ วิยทั�� 31.เทัคโนโลัย�ค�ออะไรื = เคร/�องม/อและอ5ป็กรณ์�ต างๆ –ควิามร(. วิธ์�การ และกระบวิน่การต างๆ2.ในการืทั�าเกษตรืกรืรืมี อะไรืเป็!นเทัคโนโลัย�บ$าง = การใชี.ป็5Gยเคม� –คราดำและไถ –การค�ดำเล/อกพ�น่ธ์5�พ/ชี3.เทัคโนโลัย�สัารืสันเทัศิป็รืะกอบด้$วิยเทัคโนโลัย�อะไรืบ$าง = เทัคโน่โลย�คอมพวิเตอร� –อน่เทัอร�เน่6ต4.ขึ้$อใด้ไมี�ใชี�เทัคโนโลัย�ชี�วิภาพั =NO

5.นาโนเทัคโนโลัย�ค�ออะไรื = เทัคโน่โลย�ทั��ใชี.สัร.างสั�งทั��ม�ขน่าดำเล6กมากๆ7.เทัคโนโลัย�โลัหะแลัะวิ�สัด้,ครือบคลั,มีวิ�สัด้,ใด้บ$าง = สั�งทัอ พลาสัตก เซึ่รามค8.เทัคโนโลัย�ทั$องถ�นค�ออะไรื = เทัคโน่โลย�อย างง าย –เทัคโน่โลย�ใชี.ทัร�พยากรใน่ทั.องถ�น่ –เทัคโน่โลย�ระดำ�บต��า9.การืพั�ฒนาทั��ย� �งย�นค�อการืพั�ฒนารื3ป็แบบใด้ = การพ�ฒน่าทั��ม�ควิามสัมดำลใน่ดำ.าน่เศึรษฐกจิ สั�งคม และสั�งแวิดำล.อม10.ทัฤษฎี�ใหมี�หรื�อเศิรืษฐกจิพัอเพั�ยงค�ออะไรื = การพ�ฒน่าทั��ม�ควิามเพ�ยงพอ 3 ระดำ�บ ค/อ ระดำ�บครอบคร�วิ ชี5มชีน่ และป็ระเทัศึชีาต

แบบป็ระเมน่หล�งเร�ยน่หน่ วิยทั�� 31.ค�ากลั�าวิใด้ถ3กต$อง = เทัคโน่โลย�ม�การพ�ฒน่าอย างต อเน่/�องจิากเทัคโน่โลย�อย างง าย มาเป็!น่เทัคโน่โลย�ทั��สัลั�บซึ่�บซึ่$อนในป็7จิจิ,บ�น –ป็ระโยชีน่�ทั��ไดำ.จิากเทัคโน่โลย�ข&2น่อย( ก�บการเล/อกใชี.2.ในการืทั�าเกษตรืกรืรืมี อะไรืค�อซึ่อฟต�แวิรื� = การป็ร�บป็ร5งดำน่โดำยการป็ล(กพ/ชีหม5น่เวิ�ยน่3.ขึ้$อใด้ไมี�ใชี�การืป็รืะย,กต�ใชี$เทัคโนโลัย�สัารืสันเทัศิในชี�วิตป็รืะจิ�าวิ�น = NO

4.เทัคโนโลัย�ชี�วิภาพัย,คใหมี�ทั��ก�าลั�งเป็!นทั��ถกเถ�ยงถ*งผลักรืะทับในรืะยะยาวิต�อสั,ขึ้ภาพัอนามี�ย แลัะสั�งแวิด้ลั$อมีค�ออะไรื = การดำ�ดำแป็ลงพ�น่ธ์5กรรมสั�งม�ชี�วิต –การผลตสั�งม�ชี�วิตทั��ม�ล�กษณ์ะทัางพ�น่ธ์5กรรมเหม/อน่ก�น่5.เทัคโนโลัย�ทั��เป็!นห�วิใจิสั�าค�ญทั��ทั�าให$สั�งคมีในป็7จิจิ,บ�นเป็!นสั�งคมีโลักาภวิ�ตน�ค�ออะไรื = เทัคโน่โลย�สัารสัน่เทัศึ6.ขึ้$อใด้ค�อลั�กษณะสั�าค�ญขึ้องเทัคโนโลัย�ในศิตวิรืรืษทั�� 21 = เทัคโน่โลย�ระดำ�บสั(งทั��ม�ควิามสัล�บซึ่�บซึ่.อน่ –เทัคโน่โลย�ต.องอาศึ�ยควิามร(.ใน่หลายสัาขาวิชีา

19

7.ขึ้$อใด้ค�อป็รืะโยชีน�ทั��ได้$จิากการืป็รืะย,กต�ใชี$เทัคโนโลัย�โลัหะแลัะวิ�สัด้, = ม�วิ�สัดำ5หลากหลายชีน่ดำไวิ.ใชี.งาน่ –วิ�สัดำ5ม�ป็ระสัทัธ์ภาพสั(งข&2น่ –ลดำป็รมาณ์ของเสั�ยทั��เกดำข&2น่8.หากป็รืะย,กต�ใชี$เทัคโนโลัย�อย�างเหมีาะสัมีจิะเกด้ป็รืะโยชีน�อะไรืบ$าง =

ป็ระหย�ดำค าใชี.จิ าย -ไม พ&�งพงเทัคโน่โลย�มากเกน่ไป็ –ลดำผลกระทับทั��จิะเกดำข&2น่ก�บสั�งแวิดำล.อม9.ขึ้$อใด้เป็!นสั�งทั��ผลั�กด้�นให$เกด้แนวิคด้ขึ้องการืพั�ฒนาทั��ย� �งย�น = ป็7ญหามลพษสั�งแวิดำล.อม10.ขึ้$อใด้ค�อภ3มีป็7ญญาทั$องถ�น = การทั�าห�ตถกรรม –การใชี.ยาสัม5น่ไพร –การทั�าการเกษตรและผสัมผสัาน่

หน่ วิยทั�� 4 (การแสัวิงหาควิามร(.)การเป็ล��ยน่แป็ลงสั( สั�งคมควิามร(.

สั�งคมีมีน,ษย�มี�การืพั�ฒนาอย�างต�อเน��อง อ�ลัวิน ทัอฟเลัอรื� เป็รื�ยบเป็!นเสัมี�อนคลั��นอารืยธ์รืรืมี คลั��นลั3กทั��หน*�งค�อ สั�งคมเกษตรกรรม คลั��นลั3กทั��สัองค�อ สั�งคมอ5ตสัาหกรรม คลั��นลั3กทั��สัามี ค�อ สั�งคมสัารสัน่เทัศึ แลัะป็7จิจิ,บ�นก$าวิเขึ้$าสั3�สั�งคมควิามร(.ซึ่*�งเป็รื�ยบเป็!นคลั��นลั3กทั��สั��

สั�งคมควิามร(. เป็!นสั�งคมีทั��มี�ควิามีรื3 $เป็!นฐานในการืพั�ฒนาป็รืะเทัศิในทั,กด้$าน นอกจิากน�+ย�งมี�ค�าอ��นๆทั��เก��ยวิขึ้$อง เชี�น เศึรษฐกจิฐาน่ควิามร(. ระบบเศึรษฐกจิใหม อ5ตสัาหกรรมฐาน่ควิามร(. สั�งคมีควิามีรื3 $ หรื�อในแผนพั�ฒนาเศิรืษฐกจิแลัะสั�งคมีแห�งชีาตเรื�ยกวิ�า สั�งคมแห งภ(มป็7ญญาและการเร�ยน่ร(.

แน่วิคดำเก��ยวิก�บควิามร(.น่ยามค�าวิ าควิามร(.และค�าทั��เก��ยวิข.อง ค�าวิ�า ควิามีรื3 $ ขึ้$อมี3ลั ขึ้�าวิสัารื สัารืสันเทัศิ หรื�อสัารืนเทัศิ บ�อยครื�+งน�ามีาใชี$ในควิามีหมีายเด้�ยวิก�นค�อใกลั$เค�ยงก�น โด้ยน�ยขึ้องควิามีหมีายทั��แทั$จิรืงมี�ควิามีแตกต�างก�นแลัะเก��ยวิขึ้$องก�น

1.ข.อม(ล ค�อ ขึ้$อเทั?จิจิรืงหรื�อสั�งทั��ถ�อหรื�อยอมีรื�บวิ�าเป็!นขึ้$อเทั?จิจิรืงสั�าหรื�บเป็!นหลั�กอน,มีานหาควิามีจิรืงหรื�อการืค�านวิณ (พัจินาน,กรืมีฉบ�บรืาชีบ�ณฑิตสัถาน) ข.อม(ลเชีงป็รมาณ์ หมีายถ*ง ขึ้$อมี3ลัทั��แสัด้งเป็!นต�วิเลัขึ้ เชี�น จิ�านวินน�กศิ*กษา อ�ตรืาด้อกเบ�+ย ข.อม(ลเชีงค5ณ์ภาพ ค�อขึ้$อมี3ลัทั��ไมี�สัามีารืถวิ�ด้ค�าออกมีาเป็!นต�วิเลัขึ้ แต�อธ์บายลั�กษณะหรื�อค,ณสัมีบ�ตเชีงค,ณภาพั เชี�น วิถ�ชี�วิต การืจิ�าแนกตามีทั��มีาขึ้องขึ้$อมี3ลัหรื�อการืจิ�ด้เก?บขึ้$อมี3ลั เป็!นข.อม(ลป็ฐมภ(ม

20

ซึ่*�งได้$มีาจิากต$นตอหรื�อเจิ$าขึ้องขึ้$อมี3ลัโด้ยตรืง หรื�อพับด้$วิยตนเอง แลัะข.อม(ลทั5ตยภ(ม ซึ่*�งเป็!นขึ้$อมี3ลัทั��ผ3$อ��นจิ�ด้เก?บรืวิบรืวิมีแลัะอาจิวิเครืาะห�หรื�อจิ�ด้รืะบบไวิ$เบ�+องต$นแลั$วิ

2.สัารสัน่เทัศึ ค�อขึ้$อมี3ลัทั��ป็รืะมีวิลัผลัแลั$วิ น�ามีาเรื�ยบเรื�ยงแลัะจิ�ด้รืะบบให$อย3�ในรื3ป็แบบหรื�อสัารืทั��มี�ควิามีหมีายเป็!นทั��เขึ้$าใจิได้$หรื�อน�าไป็ใชี$ป็รืะโยชีน� ค�าวิ�าขึ้$อมี3ลัแลัะสัารืสันเทัศิมี�ควิามีหมีายเก��ยวิเน��องอย�างใกลั$ชีด้แลัะไมี�อาจิแบ�งแยกก�นได้$อย�างตายต�วิ ขึ้*+นอย3�ก�บองค�ป็รืะกอบต�างๆ เชี�น สัถานการืณ� เวิลัา ผ3$ใชี$สัารืสันเทัศิในสัถานการืณ�หน*�งอาจิเป็!นขึ้$อมี3ลัหากน�าไป็ใชี$สัถานการืณ�ทั��แตกต�างก�นไป็

3.ควิามร(. ค�อสั�งทั��เกด้ขึ้*+นจิากการืผสัมีผสัานรืะหวิ�างป็รืะสับการืณ� ค�านยมี ขึ้$อเทั?จิจิรืง ขึ้$อมี3ลัสัารืสันเทัศิ การืพัสั3จิน�ป็รืะเมีนค�า แลัะการืต�ด้สันใจิ ควิามีรื3 $เป็!นสั�งทั��ไมี�คงทั�� สัามีารืถเป็ลั��ยนแป็ลังได้$ แลัะสั��งสัมีมีากขึ้*+นตามีกาลัเวิลัา (ควิามีรื3 $ทั��ผ�านการืหาค�าตอบทัางวิทัยาศิาสัตรื� น��นค�อ การืวิจิ�ย)

ป็รืะเภทัขึ้องควิามีรื3 $องค�การควิามร วิมม/อทัางเศึรษฐกจิและการพ�ฒน่า แบ งควิามร(.ออก

เป็!น่ 4 ป็ระเภทัเพ/�อป็ระโยชีน่�ใน่การวิเคราะห�ทัางเศึรษฐกจิ ค�อร(. – อะไร (Know-what) เป็!นการืรื3 $ขึ้$อเทั?จิจิรืง ขึ้$อมี3ลั แลัะสัารืสันเทัศิ

เชี�นป็รืะชีากรืไทัยมี�จิ�านวินเทั�าไรื กลั,�มีวิชีาชี�พัแพัทัย�แลัะกฎีหมีายใชี$ควิามีรื3 $กลั,�มีน�+ในการืป็ฏิบ�ตงานมีาก

ร(. – ทั�าไม (Know-why) เป็!นควิามีรื3 $ทัางวิทัยาศิาสัตรื�เก��ยวิก�บหลั�กการืแลัะกฎีธ์รืรืมีชีาต ซึ่*�งต$องมี�การืศิ*กษาวิจิ�ย การืผลัตควิามีรื3 $ในสัถาบ�นการืศิ*กษา สัถาบ�นวิจิ�ย ห$องป็ฏิบ�ตการื

ร(. – อย างไร (Know-how) เป็!นควิามีสัามีารืถแลัะทั�กษะในการืทั�าสั�งใด้สั�งหน*�ง มี�กจิะเก?บไวิ$ในองค�กรื

ร(. – ใคร (Know-who) หมีายถ*งขึ้$อมี3ลัหรื�อควิามีรื3 $วิ�าใครืมี�ควิามีรื3 $อะไรื ใครืรื3 $วิธ์�การืทั��จิะทั�าเรื��องต�างๆ ควิามีรื3 $ป็รืะเภทัน�+เก��ยวิขึ้$องก�บควิามีสั�มีพั�นธ์�ทัางสั�งคมีแบบพัเศิษ ซึ่*�งสัามีารืถทั�าให$เขึ้$าถ*งผ3$เชี��ยวิชีาญแลัะใชี$ควิามีรื3 $ขึ้องผ3$เชี��ยวิชีาญเหลั�าน�+นได้$อย�างมี�ป็รืะสัทัธ์ภาพัล�กษณ์ะของควิามร(. – ควิามีรื3 $ทั��มี�การืบ�นทั*กไวิ$เป็!นรื3ป็ลั�กษณ� แลัะควิามีรื3 $ทั��มี�อย3�ในต�วิบ,คคลัควิามสั�าค�ญของควิามร(. –ควิามีรื3 $ในฐานะขึ้องป็7จิจิ�ยการืพั�ฒนา -ควิามีรื3 $ในฐานะป็7จิจิ�ยการืผลัตใหมี� (ควิามีรื3 $เป็!นทัรื�พัย�สันทัางป็7ญญา)

21

การเร�ยน่ร(.และควิามใฝึHร(. การืเรื�ยนรื3 $ มีน,ษย�สัามีารืถเรื�ยนรื3 $สั�งต�างๆ ได้$โด้ยอาศิ�ยสัมีองแลัะ

ป็รืะสัาทัสั�มีผ�สั ซึ่*�งรื�บควิามีรื3 $สั*กจิากอวิ�ยวิะควิามีรื3 $สั*ก ได้$แก� ตา ห3 จิมี3ก ลั+น กาย ใจิ มี�หลั�กฐานทัางการืแพัทัย�ย�นย�นวิ�ามีน,ษย�สัามีารืถเรื�ยนรื3 $ได้$ต� +งแต�อย3�ในครืรืภ�มีารืด้า แลัะมี�พั�ฒนาการือย�างต�อเน��องจินตลัอด้ชี�วิต

ควิามใฝึHร(. สัรื,ป็ได้$ด้�งน�+ 1.ร�กการเร�ยน่ร(. เร�ยน่ร(.ตลอดำชี�วิต มี�ควิามีสั,ขึ้จิากการืเรื�ยนรื3 $ มี�ควิามี

สันใจิใครื�รื3 $แลัะกรืะต�อรื�อรื$นต�อการืเรื�ยนรื3 $ การืศิ*กษาค$นควิ$า การืเรื�ยนรื3 $สั�งใหมี�ๆ ทั,กสัถานทั�� ทั,กเวิลัา ทั,กสัถานการืณ�

2.ม�ควิามร(.และทั�กษะเก��ยวิก�บวิธ์�การเร�ยน่ โด้ยวิธ์�การืเรื�ยนรื3 $ทั��หลัากหลัาย แลัะมี�ทั�กษะสัารืสันเทัศิ ซึ่*�งมี�ควิามีจิ�าเป็!นอย�างย�งในการืแสัวิงหาควิามีรื3 $แลัะเป็!นเครื��องมี�อสั�าค�ญ สั�าหรื�บการืเรื�ยนรื3 $ตลัอด้ชี�วิต

3.ม�ป็7ญญา ควิามคดำ วิจิารณ์ญาณ์ รื3 $จิ�กวิเครืาะห� สั�งเครืาะห� มี�เหต,ผลั มี�ผลั มี�จิตนาการื ชีอบค$นหาควิามีจิรืงด้$วิยวิธ์�ทัางวิทัยาศิาสัตรื� อ�นเป็!นค,ณสัมีบ�ตทั��สั�าค�ญป็รืะการืหน*�งขึ้องวิ�ฒนธ์รืรืมีวิทัยาศิาสัตรื�

4.ม�ควิามร(. ร(.กวิ.าง และร(.ล&ก ทั�+งในเรื��องขึ้องตน เรื��องรือบต�วิ เหต,การืณ� ควิามีเป็!นไป็ต�างๆ ในสั�งคมี แลัะรื3 $เทั�ารื3 $ทั�นการืเป็ลั��ยนแป็ลัง

5.ม�ค5ณ์ธ์รรมและจิรยธ์รรมใน่การเร�ยน่ร(. การืแสัวิงหาควิามีรื3 $ แลัะการืใชี$ควิามีรื3 $ล�กษณ์ะกระบวิน่การเร�ยน่ร(.ทั��พ&งป็ระสังค�

-เป็!นกรืะบวินการืทัางป็7ญญาพั�ฒนาผ3$เรื�ยนอย�างต�อเน��องตลัอด้ชี�วิต-เรื�ยนรื3 $อย�างมี�ควิามีสั,ขึ้ เน$นป็รืะโยชีน�ขึ้องผ3$เรื�ยนเป็!นสั�าค�ญ-บ3รืณาการืสัารืะการืเรื�ยนรื3 $ สัอด้คลั$องก�บควิามีสันใจิ ทั�นสัมี�ยตามีสัภาพั

จิรืง-เน$นกรืะบวินการืคด้ แลัะการืป็ฏิบ�ตจิรืง น�าไป็ใชี$ป็รืะโยชีน�ได้$-เป็!นกรืะบวินการืเรื�ยนรื3 $รื �วิมีก�น โด้ยมี�ผ3$เรื�ยน ครื3 แลัะผ3$มี�สั�วินเก��ยวิขึ้$อง

ทั,กฝึCายรื�วิมีจิ�ด้บรืรืยากาศิให$เอ�+อ ต�อการืเรื�ยนรื3 $

หลั�กการืเบ�+องต$นขึ้องการืเรื�ยนรื3 $แลัะการืเป็!นผ3$ใฝึCรื3 $ พห(สั(ต หร/อป็ราชีญ� ค/อ สั5 จิ ป็5 ล ค/อห�วิใจิน่�กป็ราชีญ�

22

สั5 ค�อ สั5ตมยป็7ญญา การฟ7ง รื�วิมีถ*งการืรื�บขึ้$อมี3ลัขึ้�าวิสัารืจิากแหลั�งต�างๆ เชี�นการืฟ7งบรืรืยาย อภป็รืายจิากผ3$สัอน วิทัยากรื ผ3$ทัรืงค,ณวิ,ฒหรื�อผ�านสั��อมีวิลัชีน รืวิมีถ*งการือ�าน การืด้3

จิ ค�อ จิน่ตมยป็7ญญา การคดำเป็!น่ รื3 $จิ�กคด้ พัจิารืณาไตรื�ตรือง วิเครืาะห� ใชี$เหต,ผลั ไมี�เชี��อทั,กสั�งทั,กอย�างโด้ยทั�นทั�

ป็5 ค�อ ป็5จิฉา การซึ่�กถาม หาควิามร(. หาค�าตอบ เพั��อให$เกด้ควิามีกรืะจิ�างชี�ด้เจิน ให$ป็7ญญางอกงามี

ล ค�อ ลขต การจิ�ดำบ�น่ทั&ก ซึ่*�งป็7จิจิ,บ�นขึ้ยายรืวิมีถ*งการืพัมีพั� การืทั�าฐานขึ้$อมี3ลั คอมีพัวิเตอรื�บ�นทั*กควิามีรื3 $ไวิ$ อ�นจิ�กน�ามีาสั3�การืใชี$ป็รืะโยชีน�ได้$ในภายหลั�งผ(.ใฝึHร(. หร/อบ5คคลแห งการเร�ยน่ร(. ควิรม�ค5ณ์สัมบ�ต ดำ�งน่�2ค/อ ร�กการเร�ยน่ร(. ม�ควิามร(.และทั�กษะเก��ยวิก�บวิธ์�การเร�ยน่ร(. ม�ป็7ญญา ควิามคดำ วิจิารณ์ญาณ์ ม�ควิามรอบร(. และม�ค5ณ์ธ์รรม จิรยธ์รรม

แหล งการเร�ยน่ร(. 1.สัถาบ�น่บรการสัารสัน่เทัศึ ห$องสัมี,ด้ หรื�อหอสัมี,ด้ ศิ3นย�บรืการืวิทัยบรืการื ศิ3นย�บรืรืณสัารืสันเทัศิ ฯลัฯ (ก�าหน่ดำเลขมาตรฐาน่สัากลป็ระจิ�าหน่�งสั/อ ISBN เลขมาตรฐาน่สัากลป็ระจิ�าวิารสัาร ISSN) –ศึ(น่ย�สัารสัน่เทัศึ –ศึ(น่ย�ข.อม(ลและศึ(น่ย�สัถต -หน่ วิยงาน่จิดำหมายเหต5 –หน่ วิยงาน่จิดำหมายเหต5 (เก?บรื�กษาจิด้หมีายเหต,อ�นได้$แก� เอกสัารืขึ้องรืาชีการื รื�ฐวิสัาหกจิแลัะเอกชีน ทั��สั+นสั,ด้กรืะแสัการืป็ฏิบ�ตงาน เป็!นเอกสัารืป็ฐมีภ3มี) –พพธ์ภ�ณ์ฑิสัถาน่ (รืวิบรืวิมีจิ�ด้แสัด้ง แลัะจิ�ด้แสัด้งรื�กษาวิ�ตถ,สั�งขึ้องโด้ยเฉพัาะขึ้องมี�ค�าขึ้องหายาก) –หอป็ระวิ�ต (ป็รืะวิ�ตบ,คคลัสั�าค�ญ เครื��องรืาชีอสัรืยาภรืณ� โลั�ป็รืะกาศิเก�ยรืตค,ณ) -ศิ3นย�ศิ*กษา

กจิกรรมถ$าทั�านต$องการืค$นควิ$าเพั��อทั�ารืายงานเก��ยวิก�บสัมี,นไพัรืไทัย ทั�านควิรื

ศิ*กษาจิากแหลั�งการืเรื�ยนรื3 $ใด้ = ห.องสัม5ดำวิทัยาล�ยและมหาวิทัยาล�ย หร/อห.องสัม5ดำสัถาบ�น่อ5ดำมศึ&กษา –ห.องสัม5ดำเฉพาะ –ศึ(น่ย�สัารสัน่เทัศึ

มี�ผ3$กลั�าวิวิ�า หน�วิยงานจิด้หมีายเหต,มี�หน$าทั��จิ�ด้เก?บ อน,รื�กษ�เอกสัารืเก�า ไมี�ได้$มี�วิ�ตถ,ป็รืะสังค�เพั��อให$บรืการืหรื�อการืศิ*กษาค$นควิ$าเชี�นห$องสัมี,ด้ ขึ้$อควิามีด้�งกลั�าวิน�+ถ3กต$องหรื�อไมี� = ไม ถ(กต.อง แม.หน่ วิยงาน่จิดำหมายเหต5หร/อหอจิดำหมายเหต5จิะเน่.น่การเก6บร�กษาจิดำหมายเหต5 ซึ่&�งเป็!น่เอกสัารสั�าค�ญม�ค5ณ์ค าทัางป็ระวิ�ตศึาสัตร� แต ก6ไดำ.ให.บรการสัารสัน่เทัศึจิากเอกสัาร

23

จิดำหมายเหต5เพ/�อการค.น่ควิ.าวิจิ�ยดำ.าน่ป็ระวิ�ตศึาสัตร� หร/อเชีงป็ระวิ�ตเชี น่เดำ�ยวิก�บห.องสัม5ดำ

ภ3มีป็7ญญาชีาวิบ$านเป็!นแหลั�งการืเรื�ยนรื3 $ในด้$านใด้ = ดำ.าน่วิถ�ชี�วิต วิ�ฒน่ธ์รรม ควิามเป็!น่ไทัย

แหลั�งการืเรื�ยนรื3 $ใด้ทั��มี�บทับาทัสั�าค�ญในย,คเทัคโนโลัย�สัารืสันเทัศิแลัะการืสั��อสัารืทั��มี�เครื�อขึ้�ายทั��วิโลัก หรื�อเป็รื�ยบเป็!นห$องสัมี,ด้โลัก = อน่เทัอร�เน่6ต.

ทั�กษะสัารสัน่เทัศึ 1.การก�าหน่ดำสั�งทั��ต.องการค.น่หา = ชี/�อเร/�อง (ชี��อหน�งสั�อทั��ป็รืากฏิในหน$าป็กหรื�อป็กหน�งสั�อ) เร/�อง หร/อห�วิเร/�อง (ค�า กลั,�มีค�า หรื�อวิลั�ทั��ใชี$แทันเน�+อหาหลั�ก เน�+อหาสั�าค�ญ บอกให$ทัรืาบวิ�าหน�งสั�อด้�งกลั�าวิมี�เน�+อหาเก��ยวิก�บอะไรื) ค�าสั�าค�ญ (ค�าทั��บ�งบอกถ*งเน�+อหาในเอกสัารื อาจิเป็!นค�าจิากชี��อเรื��องได้$ เชี�นชี��อเรื��อง หลั�กบ3รืณาการืทัางการืศิ*กษาตามีน�ยแห�งพั,ทัธ์ธ์รืรืมี ค�าสั�าค�ญ ค�อ การืศิ*กษา พั,ทัธ์ธ์รืรืมี)

2.การก�าหน่ดำป็ระเภทัหร/อร(ป็แบบของวิ�สัดำ5สัารสัน่เทัศึทั��ต.องการหา 3.การใชี.เคร/�องม/อค.น่หาสัารสัน่เทัศึ = 1.รายการทัร�พยากรสัารสัน่เทัศึหร/อแคตาลอก น่ยมจิ�ดำทั�าเป็!น่ออน่ไลน่� เร�ยกวิ า โอแพค (Online Public

Access Catalog –OPAC) สั�าหรื�บการืสั�บค$นสัารืสันเทัศิจิากสั��อสั�งพัมีพั�โด้ยเฉพัาะหน�งสั�อพัมีพั� บทัควิามีในวิารืสัารื แลัะวิ�สัด้,สัารืสันเทัศิรื3ป็แบบอ��นๆ โด้ยพั�ฒนามีาจิากการืค$นหาด้$วิยมี�อในรื3ป็แบบบ�ตรืรืายการื ผ3$ใชี$สัามีารืถค$นได้$จิากหลัายทัาง แต�ทั��นยมีใชี$แพัรื�หลัาย ค�อ รืายการืชี��อผ3$แต�ง ชี��อเรื��อง ห�วิเรื��อง แลัะค�าสั�าค�ญ 2.ดำรรชีน่�วิารสัาร ค�อเครื��องมี�อสั�บค$นสัารืสันเทัศิจิากบทัควิามีในวิารืสัารื ซึ่*�งสัามีารืถสั�บค$นได้$จิากรืายการืต�างๆ เชี�น ชี��อผ3$แต�ง ชี��อเรื��อง ชี��อบทัควิามี ชี��อวิารืสัารื ห�วิเรื��อง แลัะค�าสั�าค�ญ โด้ยทั��วิไป็ในการืค$นควิ$าแลัะเขึ้�ยนรืายงานทัางวิชีาการื นยมีสั�บค$นจิากห�วิเรื��องหรื�อค�าสั�าค�ญ ด้รืรืชีน�วิารืสัารืมี�ทั�+งในรื3ป็บ�ตรืรืายการืรื3ป็เลั�มีสั�งพัมีพั� แลัะฐานขึ้$อมี3ลั 4.การป็ระเมน่สัารสัน่เทัศึทั��ไดำ.ร�บ โด้ยทั��วิไป็สั�งทั��ได้$รื�บจิากการืสั�บค$นรืายการืทัางบรืรืณาน,กรืมี

หน่�งสั/อ ป็รืะกอบด้$วิย ชี��อผ3$แต�ง ชี��อหน�งสั�อ สัถานทั��จิ�ด้พัมีพั� สั�าน�กพัมีพั� ป็Bทั��พัมีพั� จิ�านวินหน$า แลัะเลัขึ้เรื�ยกหน�งสั�อ ชี��อบอกต�าแหน�งทั��จิ�ด้เก?บบนชี�+นในห$องสัมี,ด้

24

บทัควิามวิารสัาร ป็รืะกอบด้$วิย ชี��อผ3$เขึ้�ยนบทัควิามี ชี��อบทัควิามี ชี��อวิารืสัารื ป็Bทั�� ฉบ�บทั�� เด้�อน ป็B เลัขึ้หน$า กรืณ�ทั��เป็!นเอกสัารือเลั?กทัรือนกสั� มี�ขึ้$อมี3ลัเพั�มีเตมี ค�อ ย3 อารื� แอลั URL ขึ้องเวิ?บไซึ่ต�ซึ่*�งเป็!นทั��มีาขึ้องขึ้$อมี3ลั.

การืป็รืะเมีนสัารืสันเทัศิทั��ได้$รื�บมี�ควิามีจิ�าเป็!นย�งโด้ยเฉพัาะอนเทัอรื�เน?ตเป็!นเครื�อขึ้�ายสัาธ์ารืณะ แลัะสัารืสันเทัศิทั��เผยแพัรื�ไมี�ได้$ผ�านการืกลั��นกรืองจิ*งจิ�าเป็!นต$องมี�การืป็รืะเมีนสัารืสันเทัศิทั��ได้$รื�บ โด้ยป็รืะเมีนในป็รืะเด้?นสั�าค�ญค�อ 1.ควิามเชี/�อถ/อได้$ ควิรืเป็!นขึ้$อพัจิารืณาป็รืะการืแรืก โด้ยพัจิารืณาจิากผ3$จิ�ด้ทั�า หรื�อผ3$ผลัต เชี�น ผ3$เขึ้�ยน ผ3$จิ�ด้พัมีพั� หรื�อผ3$จิ�ด้ทั�าเวิ?บไซึ่ต� วิ�ามี�ควิามีรื3 $ ป็รืะสับการืณ� ผลังาน ควิามีเชี��ยวิชีาญ ชี�านาญการื ในเรื��องน�+นๆมีากน$อยเพั�ยงไรื 2.ควิามทั�น่สัม�ย เน��องจิากขึ้$อมี3ลัมี�การืเป็ลั��ยนแป็ลังอย�างรืวิด้เรื?วิ จิ*งจิ�าเป็!นต$องพัจิารืณาควิามีทั�นสัมี�ยขึ้องสัารืสันเทัศิด้$วิย โด้ยพัจิารืณาจิากป็Bทั��จิ�ด้พัมีพั�เผยแพัรื�หรื�อป็รื�บป็รื,งขึ้$อมี3ลั 3.ขอบเขต ตรืงก�บวิ�ตถ,ป็รืะสังค�แลัะควิามีต$องการืในการืใชี$ป็รืะโยชีน�หรื�อไมี�กจิกรรม

ทั�านจิะมี�วิธ์�การืสั�บค$นสัารืสันเทัศิต�อไป็น�+ จิากรืายการืทัรื�พัยากรืสัารืสันเทัศิหรื�อโอแพัค อย�างไรื 1.หน�งสั�อทั��แต�งโด้ยพัลัเอกเป็รืมี ตณสั3ลัานนทั� 2.หน�งสั�อชี��อเรื��อง สั��แผ�นด้น 3.เรื��องเก��ยวิก�บการืเลั�+ยงสั,น�ขึ้ = 1.ค.น่จิากรายการชี/�อผ(.แต ง (พลเอกเป็รม ตณ์สั(ลาน่น่ทั�) ทั��ต�วิอ�กษร ป็ โดำยไม ค�าน่&งถ&งยศึ ซึ่&�งจิะน่�าไป็จิ�ดำเร�ยงไวิ.หล�งน่ามสัก5ล 2.ค.น่จิากรายการชี/�อเร/�อง (สั��แผ น่ดำน่) ทั��ต�วิอ�กษร สั 3.ค.น่จิากรายการห�วิเร/�อง หร/อค�าวิ า สั5น่�ข.

ถ$าทั�านต$องการืค$นหาสัารืสันเทัศิบนอนเทัอรื�เน?ตเก��ยวิก�บเรื��องด้อกก,หลัาบ ทั�+งทั��เป็!นภาษาไทัยแลัะภาษาอ�งกฤษทั�านมี�วิธ์�การือย�างไรื = ใชี.โป็รแกรมค.น่หาใดำก6ไดำ.โดำยภาษาไทัยพมพ�ค�าวิ า ก5หลาบ และภาษอ�งกฤษพมพ�ค�าวิ า ROSES กรณ์�ทั��สั/บค.น่สัารสัน่เทัศึไดำ.น่.อย ควิรก�าหน่ดำค�าค.น่ให.กวิ.างข&2น่ เชี น่ ค.น่จิากค�าวิ า ดำอกไม. หร/อ FLOWERS

ทั�าไมีจิ*งต$องมี�การืป็รืะเมีนสัารืสันเทัศิทั��ได้$รื�บจิากอนเทัอรื�เน?ต แลัะจิะป็รืะเมีนจิากสั�งใด้เป็!นเบ/2องต.น่ = เพราะสัารสัน่เทัศึบน่อน่เทัอร�เน่6ตไม ไดำ.ม�ผ(.ใดำกล��น่กรอง ทั�2งน่�2ให.ป็ระเมน่ควิามเชี/�อถ/อไดำ.ของผ(.จิ�ดำทั�า หร/อผ(.ผลตเป็!น่หล�กใน่เบ/2องต.น่.

25

การืแสัวิงหาควิามีรื3 $อย�างมี�ค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมี 1.ควิามซึ่/�อตรง ซึ่/�อสั�ตวิ�สั5จิรต 2.ควิามขย�น่หม��น่เพ�ยร 3.การร�กษาควิามล�บและเคารพสัทัธ์สั วิน่บ5คคล 4.ควิามร�บผดำชีอบ.

กจิกรรม จิงวิเครืาะห�พัฤตกรืรืมีต�อไป็น�+วิ�าเป็!นการืแสัวิงหาควิามีรื3 $อย�างมี�ค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีหรื�อไมี� อย�างไรื

1.นาย ก น�าภาพัในหน�งสั�อภาษาต�างป็รืะเทัศิมีาป็รืะกอบรืายงานทัางวิชีาการืขึ้องตน โด้ยไมี�ได้$บอกแหลั�งทั��มีาเพัรืาะไมี�ได้$มี�ผลัป็รืะโยชีน�เชีงพัาณชีย� = น่าย ก ผดำจิรยธ์รรม และย�งเป็!น่การละเมดำลขสัทัธ์Cไดำ.ดำ.วิย กรณ์�น่�2น่าย ก ต.องระบ5แหล งทั��มาของภาพก�าก�บไวิ.ดำ.วิย

2.นาย ขึ้ ขึ้าด้ควิามีรื3 $เก��ยวิก�บเรื��องสังครืามีอรื�ก = น่าย ข ขาดำควิามขย�น่หม��น่เพ�ยร เอาใจิใสั ตดำตามข.อม(ลข าวิสัาร ควิามร(. เหต5การณ์�ทั��เกดำข&2น่รอบต�วิ

3.นาย ค บ�นทั*กเทัป็การืสั�มีภาษณ�ผ3$ทัรืงค,ณวิ,ฒโด้ยไมี�ได้$แจิ$งให$ทัรืาบเพัรืาะเกรืงวิ�าจิะไมี�ได้$รื�บอน,ญาต แลัะไมี�ได้$น�าไป็เป็Eด้เผยให$ผ3$ใด้ทัรืาบ = น่าย ค ขาดำควิามซึ่/�อตรง และการเคารถสัทัธ์สั วิน่บ5คคล แม.วิ าจิะไม เป็Eดำเผยให.ผ(.ใดำทัราบก6จิะต.องขออน่5ญาตอย าเป็!น่ทัางการ เพราะการถ(กบ�น่ทั&กเทัป็ ผ(.ให.สั�มภาษณ์�จิะม�ควิามระม�ดำระวิ�งมากข&2น่ โดำยเฉพาะหากม�ข.อม(ลอ�น่เป็!น่ควิามล�บ

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองก อน่เร�ยน่ หน่ วิยทั�� 41.อะไรืค�อพัลั�งขึ้�บเคลั��อนทั��ทั�าให$เกด้สั�งคมีสัารืสันเทัศิ = เทัคโน่โลย�สัารสัน่เทัศึและการสั/�อสัาร2.ในสั�งคมีควิามีรื3 $เน$นการืพั�ฒนาสั�งใด้ = มน่5ษย�3.ขึ้$อมี3ลัทั��ป็รืะมีวิลัผลัแลั$วิน�ามีาเรื�ยบเรื�ยงแลัะจิ�ด้รืะบบให$อย3�ในรื3ป็แบบหรื�อสัารืทั��มี�ควิามีหมีาย เป็!นทั��เขึ้$าใจิได้$หรื�อน�าไป็ใชี$ป็รืะโยชีน� หมีายถ*งอะไรื = สัารสัน่เทัศึ4.ขึ้$อใด้กลั�าวิถ*งควิามีรื3 $ไม ถ(กต.อง = ควิามร(.เป็!น่สั�งทั��คงทั�� ไม สัามารถเป็ล��ยน่แป็ลงไดำ.5.ขึ้$อใด้เป็!นแนวิคด้ขึ้องการืศิ*กษาตลัอด้ชี�วิต = การศึ&กษาใน่ระบบ –การศึ&กษาตามอ�ธ์ยาศึ�ย6.หลั�กพัห3สั3ต หรื�อห�วิใจิขึ้องน�กป็รืาชีญ�ป็รืะกอบด้$วิยอะไรืบ$าง = ฟ7ง คดำ ถาม

เข�ยน่

26

7.ขึ้$อใด้ค�อจิ,ด้เด้�นขึ้องห$องสัมี,ด้ด้จิทั�ลั = เน่.น่การสัะสัมสั/�ออเล6กทัรอน่กสั�แทัน่สั/�อสั�งพมพ� -ผ(.ใชี.สัามารถเข.าถ&งและใชี.บรการโดำยไม จิ�าก�ดำสัถาน่ทั�� –ผ(.ใชี.สัามารถเข.าถ&งและใชี.บรการโดำยไม จิ�าก�ดำเวิลา8.ถ$าทั�านต$องค$นหาหน�งสั�อทั��แต�งโด้ย มี.รื.วิ.ค*กฤทัธ์F ป็รืาโมีชี ทั�านควิรืค$นจิากขึ้$อมี3ลัใด้ แลัะทั��ต�วิอ�กษรืใด้ = ชี/�อผ(.แต ง ทั��ต�วิอ�กษร ค9.ถ$าทั�านต$องการืค$นค�นสัารืสันเทัศิจิากหน�งสั�อในห$องสัมี,ด้ ทั�านควิรืใชี$เครื��องมี�อสั�บค$นสัารืสันเทัศิใด้ = โอแพค (OPAC)

10.การืทั��ทั�านรืะบ,แหลั�งทั��มีาขึ้องขึ้$อควิามีทั��ทั�านค�ด้ลัอกมีาใชี$ในรืายงานทัางวิชีาการืทั��ทั�านเรื�ยบเรื�ยง เป็!นการืแสัด้งให$เห?นวิ�าทั�านมี�ค,ณธ์รืรืมี จิรืยธ์รืรืมีทัางวิชีาการืด้$านใด้ = ควิามร�บผดำชีอบ

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองหล�งเร�ยน่ หน่ วิยทั�� 41.ขึ้$อใด้ไม เก��ยวิข.องก�บสั�งคมีสัารืสันเทัศิ = ป็ระเทัศึอ5ตสัาหกรรมใหม 2.การืพั�ฒนาทัรื�พัยากรืมีน,ษย�ค�อจิ,ด้เน$นขึ้องสั�งคมีลั�กษณะใด้ = สั�งคมควิามร(.3.สัารืสันเทัศิค�ออะไรื = ข.อม(ลทั��ป็ระมวิลผลและจิ�ดำระบบใน่ร(ป็แบบทั��เข.าใจิและใชี.ป็ระโยชีน่�ไดำ.4.ขึ้$อใด้กลั�าวิถ*งควิามีถ3กต$อง = การผสัมผสัาน่ระหวิ างป็ระสับการณ์� ค าน่ยม และข.อเทั6จิจิรง -สั�งทั��ม�การบ�น่ทั&กไวิ.เป็!น่ร(ป็ล�กษณ์�และควิามร(.ทั��ม�อย( ใน่ต�วิบ5คคล –ป็7จิจิ�ยการพ�ฒน่าและป็7จิจิ�ยการผลตใหม –สัารสัน่เทัศึทั��พสั(จิน่�แล.วิ

และร�บทัราบโดำยทั��วิก�น่5.ทั��กลั�าวิวิ�า การืเรื�ยนรื3 $ค�อชี�วิต ชี�วิตค�อการืเรื�ยนรื3 $ แสัด้งแนวิคด้เก��ยวิก�บการืศิ*กษาอะไรื = การศึ&กษาตลอดำชี�วิต6.ข.อใดำกล าวิถ&ง สั5 จิ ป็5 ล ถ(กต.อง = ห�วิใจิของน่�กป็ราชีญ� –การฟ7ง คดำ ถามเข�ยน่ –การสัร.างค5ณ์ล�กษณ์ะของผ(.ใฝึHร(. –หล�กพห(สั(ต7.แหลั�งการืเรื�ยนรื3 $ป็รืะเภทัใด้มี�หน$าทั��รืวิบรืวิมี จิ�ด้แสัด้งแลัะสังวินรื�กษาวิ�ตถ,สั�งขึ้องโด้ยเฉพัาะขึ้องมี�ค�า ขึ้องหายากเพั��อป็รืะโยชีน�ในการืศิ*กษาค$นควิ$า =

พพธ์ภ�ณ์ฑิสัถาน่8.ถ$าทั�านต$องการืทั�ารืายงานเก��ยวิก�บเรื��องอนเทัอรื�เน?ต ทั�านควิรืสั�บค$นสัารืสันเทัศิจิากขึ้$อมี3ลัใด้ = ห�วิเร/�อง9.ถ$าทั�านต$องการืค$นสัารืสันเทัศิบนอนเทัอรื�เน?ต ทั�านควิรืใชี$เครื��องมี�อชี�วิยค$นค�นใด้ = โป็รแกรมค.น่หา

27

10.ทั�านจิะสัามีารืถแสัด้งควิามีรื�บผด้ชีอบการืมี�ค,ณธ์รืรืมี จิรืยธ์รืรืมีในการืน�าขึ้$อควิามี 2-3 ป็รืะโยคขึ้องผ3$อ��นมีาใชี$ในรืายงานทัางวิชีาการืทั��เขึ้�ยนขึ้*+นได้$อย�างไรื = การอ.างองระบ5แหล งทั��มาของข.อควิาม

หน่ วิยทั�� 5 (เทัคโน่โลย�สัารสัน่เทัศึเพ/�อการพ�ฒน่าควิามร(.)เทัคโน่โลย�สัารสัน่เทัศึ หมีายถ*ง เทัคโนโลัย�ต�างๆ ทั��ใชี$การืสัรื$าง

ป็รืะมีวิลั จิ�ด้เก?บ แลัะจิ�ด้สั�งรืะบบสัารืสันเทัศิโด้ยทัางอเลั?กทัรือนกสั� เทัคโนโลัย�สัารืสันเทัศิมี�บทับาทัสั�าค�ญในการืพั�ฒนาควิามีรื3 $ในด้$านต�างๆ ได้$แก� การืรืวิบรืวิมีแลัะจิ�ด้สัารืสันเทัศิ การืป็รืะมีวิลัผลั การืสั��อสัารื การืเชี��อมีโยงก�น แลัะการืเขึ้$าถ*งแลัะการืใชี$สัารืสันเทัศิ

ฮาร�ดำแวิร�คอมพวิเตอร�ป็รืะกอบด้$วิยสั�วินป็รืะกอบหลั�กอย3� 5 สั�วินค�อ

หน�วิยรื�บขึ้$อมี3ลั หน�วิยป็รืะมีวิลัผลักาลัางหรื�อซึ่�พั�ย3 หน�วิยควิามีจิ�าหลั�ก หน�วิยควิามีจิ�ารือง แลัะหน�วิยแสัด้งผลั ซึ่อฟต�แวิรื�เป็!นค�าสั��งต�างๆ ทั��ใชี$ในการืควิบค,มีการืป็ฏิบ�ตงานขึ้องรืะบบคอมีพัวิเตอรื� ทั�าให$รืะบบคอมีพัวิเตอรื�ทั�างานตามีทั��เรืาต$องการื ซึ่อฟต�แวิรื�สัามีารืถจิ�าแนกออกได้$เป็!น 2 ป็รืะเภทัใหญ�ค�อ ซึ่อฟต�แวิรื�รืะบบ แลัะซึ่อฟต�แวิรื�ป็รืะย,กต�

เทัคโนโลัย�สัารืสันเทัศิหรื�อไอทั� (Information Techology - IT) หรื�อทั��เรื�ยกในรืะยะหลั�งวิ�าเทัคโนโลัย�สัารืสันเทัศิแลัะการืสั��อสัารืหรื�อไอซึ่�ทั� (Information and Technology - ICT) ทั�+งสัองค�าต�างเป็!นเทัคโนโลัย�ทั��ป็รืะกอบด้$วิยเทัคโนโลัย�สั�าค�ญ 2 ป็รืะเภทั ค�อ เทัคโน่โลย�คอมพวิเตอร� (computer

technology) แลัะเทัคโน่โลย�การสั/�อสัาร (communication technology)

เทัคโนโลัย�สัารืสันเทัศิหมีายถ*ง เทัคโนโลัย�ต�างๆ ทั��ใชี$ในการืสัรื$าง

ป็รืะมีวิลั จิ�ด้เก?บ แลัะจิ�ด้สั�งสัารืสันเทัศิโด้ยทัางอเลั?กทัรือนกสั� สัารืสันเทัศิน�+นอาจิมี�รื3ป็ลั�กษณ�ต�างๆ ค�อ อ�กขึ้รืะ ต�วิเลัขึ้ ภาพั กรืาฟEก เสั�ยง หรื�อ สั��อป็รืะสัมีทั��มี�กเรื�ยก ม�ลตม�เดำ�ย แบ�งออกได้$เป็!น 2 ป็รืะเภทัใหญ�ด้$วิยก�นค�อ

1.ข.อม(ลแอน่ะล6อก (Analog) ขึ้$อมี3ลัทั��เรืาได้$พั3ด้ถ*งในรื3ป็ขึ้อง ต�วิเลัขึ้

อ�กขึ้รืะ เสั�ยง กรืาฟEก เป็!นขึ้$อมี3ลัทั��เรืาค,$นเคย เชี�น หากพั3ด้ถ*งจิ�านวินขึ้องหน�งสั�อบนชี�+นหน�งสั�อจิ�านวิน 100 เลั�มี เลัขึ้ 100 ใชี$แทันจิ�านวินทั��เรืาต$องการืสั��อควิามีหมีาย เรืาอาจิมี�ภาพัวิ�วิพั�นธ์,�ทั��แสัด้งไวิ$ ภาพัน�+นใชี$สั��อควิามีหมีายตามีทั��เรืาต$องการื หากกลั�าวิอย�างกวิ$างๆ แลั$วิ ขึ้$อมี3ลัแอนะลั?อกน�+นเป็!นขึ้$อมี3ลัทั��เรืาใชี$ในการืสั��อสัารืในชี�วิตป็รืะจิ�าวิ�น

2.ข.อม(ลดำจิทั�ล ขึ้$อมี3ลัในรืะบคอมีพัวิเตอรื�สั�วินใหญ�มีได้$อย3�ในรื3ป็ขึ้องแอนะลั?อก ขึ้$อมี3ลัแอนะลั?อกจิ�าเป็!นต$องถ3กแป็ลังให$อย3�ในรื3ป็ทั��คอมีพัวิเตอรื�อ�านได้$

28

โด้ยใชี$รืะบบฐานสัอง หน�วิยทั��เลั?กทั��สั,ด้ขึ้องขึ้$อมี3ลั ค�อ 0 แลัะ 1 เรืาเรื�ยกหน�วิยน�+วิ�า บด้ (Bit-Binary Digit) ซึ่*�งถ3กน�ามีาใชี$แทันการืเป็Eด้แลัะป็Eด้วิงจิรืไฟฟ:าอ�นเป็!นลั�กษณะขึ้องการืทั�างานขึ้องเครื��องคอมีพัวิเตอรื�น��นเอง เมี��อน�าขึ้$อมี3ลัรืะด้�บบตมีารืวิมีก�นเขึ้$าเพั��อใชี$แทันอ�กขึ้รืะ ต�วิเลัขึ้ หรื�อสั�ญลั�กษณ�พัเศิษอ��นๆ เครื��องคอมีพัวิเตอรื�ในป็7จิจิ,บ�นใชี$กลั,�มีขึ้องบตจิ�านวิน 8 บต มีารืวิมีก�นเขึ้$าเพั��อใชี$แทันต�วิอ�กษรืเหลั�าน�+ กลั,�มีขึ้$อมี3ลัจิ�านวิน 8 บตน�+เรื�ยกวิ�า ไบต� (byte) ในรืะบบฐานสัองทั��ใชี$ 8 บตน�+สัามีารืถแสัด้งสั�ญลั�กษณ�ได้$ต� +งแต� 00000000 ถ*ง

11111111 หรื�อ 256 ต�วิ โด้ยมี�มีาตรืฐานทั��สั�าค�ญแลัะเป็!นทั��รื3 $จิ�กก�นอย�างด้� 2

มีาตรืฐาน ค�อ แอสัก� (ASCII) แลัะเอ6บซึ่�ดำก (EBCDIC) ระบบแอสัก�เป็!น่รห�สัทั��น่ยมใชี.ใน่ระบบการสั/�อสัารและเป็ล��ยน่ข.อม(ลและใน่ระบบคอมพวิเตอร�แบบพ�ซึ่�ทั��วิไป็ สั�วินรืะบบเอ?บซึ่�ด้กน�+นเป็!นรืะบบทั��ได้$รื�บการืพั�ฒนาจิากบรืษ�ทัไอบ�เอ?มี ต�วิอย�างขึ้องสั�ญลั�กษณ�ด้�งกลั�าวิ เชี�น 0100001 แทันรืห�สัอ�กขึ้รืะต�วิ A

แลัะ 10100001 แทันรืห�สัต�วิอ�กขึ้รืะต�วิ ก ตามีมีาตรืแอสัก�บทับาทัสั�าค�ญของเทัคโน่โลย�สัารสัน่เทัศึเพ/�อการพ�ฒน่าควิามร(.

1.การรวิบรวิมและจิ�ดำเก6บสัารสัน่เทัศึต างๆ –บทัเรื�ยนคอมีพัวิเตอรื� –หน�งสั�ออเลั?กทัรือนกสั�หรื�ออ�บ,Lค (สั�วินใหญ�หน�งสั�ออเลั?กทัรือนกสั�น�+มี�ทั�+งทั��เป็!นวิรืรืณกรืรืมีคลัาสักหรื�อวิรืรืณคด้� หรื�อจิด้หมีายเหต,ทั��มี�ค,ณค�า หน�งสั�อแลัะเอกสัารืเหลั�าน�+มี�กไมี�มี�ป็7ญหาด้$านลัขึ้สัทัธ์F) –สั�งพัมีพั�ทัางวิชีาการืทั��เผยแพัรื�บนอนเทัอรื�เน?ต –ฐานขึ้$อมี3ลัทัางวิชีาการื (ฐานขึ้$อมี3ลัทัรื�พัยากรืสัารืสันเทัศิทั��ให$บรืการืในห$องสัมี,ด้หรื�อโอแพั?ก)

2.การป็ระมวิลผล หมีายถ*ง การืแป็ลังขึ้$อมี3ลัทั��น�าเขึ้$าให$เป็!นผลัลั�พัธ์�ทั��ต$องการื เชี�น การืพัมีพั�ต$นรื�างรืายงานเพั��อจิ�ด้ทั�าเป็!นผลัลั�พัธ์� ค�อ รืายงานฉบ�บพัมีพั� การืพัมีพั�รืายการืรืายรื�บ-รืายจิ�ายเขึ้$าเพั��อป็รืะมีวิลัแลัะจิ�ด้ทั�าบ�ญชี�รืายรื�บ-

รืายจิ�ายโด้ยใชี$โป็รืแกรืมีไมีโครืซึ่อฟต�เอ?กเซึ่ลั

3.การสั/�อสัาร –ไป็รืษณ�ย�อเลั?กทัรือนกสั�หรื�ออ�เมีลั� –การืสันทันากลั,�มี –

การืค,ยหรื�อแชี?ต -การืป็รืะชี,มีทัางไกลั4.การเชี/�อมโยงก�น่ เป็!นการืเชี��อมีโยงให$สัามีารืถสั��อสัารืหรื�อทั�างานรื�วิมี

ก�นโด้ยใชี$เทัคโนโลัย�สัารืสันเทัศิ การืสั��อสัารือาจิเป็!นภายในองค�การืเด้�ยวิก�นหรื�ออาจิเชี��อมีต�อไป็ย�งองค�การือ��นทั��วิโลัก

5.การเข.าถ&งและการใชี.สัารสัน่เทัศึ

29

เทัคโน่โลย�คอมพวิเตอร�แน่วิคดำ1.ฮาร�ดำแวิร�คอมพวิเตอร�มี� 4 ป็รืะเภทั ค�อ ซึ่3เป็อรื�คอมีพัวิเตอรื� เมีนเฟรืมี มีนคอมีพัวิเตอรื� แลัะไมีโครืคอมีพัวิเตอรื�2.ฮาร�ดำแวิร�คอมพวิเตอร�ป็รืะกอบด้$วิยสั�วินป็รืะกอบหลั�กอย3� 5 สั�วิน ค�อ หน�วิยรื�บขึ้$อมี3ลั หน�วิยป็รืะมีวิลัผลักลัางหรื�อซึ่�พั�ย3 หน�วิยควิามีจิ�าหลั�ก หน�วิยควิามีจิ�ารือง แลัะหน�วิยแสัด้งผลั3.หน่ วิยร�บข.อม(ลมี�อ,ป็กรืณ�ทั��ใชี$สั�าหรื�บป็:อนขึ้$อมี3ลัแลัะค�าสั��งอย3�มีากมีายหลัายป็รืะเภทั อ,ป็กรืณ�ทั��สั�าค�ญแลัะเป็!นทั��ค,$นเคย ค�อ แผงแป็:นพัมีพั� เมีาสั� จิอสั�มีผ�สั

แลัะเครื��องสัแกนเนอรื�4.หน่ วิยป็ระมวิลผลกลางหร/อซึ่�พ�ย( เป็!นองค�ป็รืะกอบทั��สั�าค�ญทั��สั,ด้ขึ้องคอมีพัวิเตอรื� ทั�าหน$าทั��ป็รืะมีวิลัขึ้$อมี3ลัต�างๆ ตามีค�าสั��ง จิ�ด้เก?บขึ้$อมี3ลัแลัะค�าสั��งทั��ได้$รื�บจิากหน�วิยน�าขึ้$อมี3ลัเขึ้$าไวิ$ แลัะควิบค,มีสั�วินต�างๆ ขึ้องรืะบบคอมีพัวิเตอรื� หน�วิยป็รืะมีวิลัผลักลัางป็รืะกอบด้$วิยหน�วิยค�านวิณ แลัะตรืรืกะหรื�อเอแอลัย3 หน�วิยควิบค,มี แลัะหน�วิยควิามีจิ�าแคชี5.หน่ วิยควิามจิ�าหล�ก ทั�าหน$าทั��เก?บค�าสั��งแลัะขึ้$อมี3ลัทั��ใชี$ในการืป็รืะมีวิลัผลัแต�ลัะครื�+ง เน��องจิากคอมีพัวิเตอรื�สัามีารืถทั�างานได้$ทั�ลัะค�าสั��ง หน�วิยควิามีจิ�าหลั�กจิ*งเป็!นทั��จิ�ด้เก?บค�าสั��งแลัะขึ้$อมี3ลัทั��เหลั�อไวิ$ชี� �วิครืาวิเพั��อพั�กไวิ$ในรืะหวิ�างคอมีพัวิเตอรื�ป็รืะมีวิลัขึ้$อมี3ลั ต�วิอย�างสั�าค�ญขึ้องหน�วิยควิามีจิ�าหลั�กค�อ แรืมี (RAM)

6.หน่ วิยควิามจิ�ารอง ทั�าหน$าทั��จิ�ด้เก?บขึ้$อมี3ลัแลัะค�าสั��งได้$คงทันแลัะยาวินานกวิ�าหน�วิยควิามีจิ�าหลั�ก แลัะย�งเก?บขึ้$อมี3ลัได้$จิ�านวินมีากกวิ�ามีาก แต�ในขึ้ณะเด้�ยวิก�น การืเขึ้$าถ*งขึ้$อมี3ลัทั��จิ�ด้เก?บในหน�วิยควิามีจิ�ารืองน�+ชี$ากวิ�าหน�วิยควิามีจิ�าหลั�ก จิ*งมี�รืาคาถ3กกวิ�าด้$วิย หน�วิยควิามีจิ�ารืองทั��สั�าค�ญมี� 3 ป็รืะเภทั ค�อ จิานแมี�เหลั?ก

ออป็ตค�ลัด้สัก� แลัะหน�วิยควิามีจิ�าแฟลัสั7.หน่ วิยแสัดำงผล มี�หน$าทั��น�าผลัลั�พัธ์�ทั��ได้$จิากการืป็รืะมีวิลัผลัมีาแสัด้งให$ผ3$ใชี$ทัรืาบในลั�กษณะต�างๆ ต�วิอย�างสั�าค�ญขึ้องอ,ป็กรืณ�ทั��ใชี$แสัด้งผลั ค�อ จิอภาพั

แลัะเครื��องพัมีพั�8.ซึ่อฟต�แวิร� เป็!นค�าสั��งต�างๆ ทั��ใชี$ในการืควิบค,มีการืป็ฏิบ�ตงานขึ้องรืะบบคอมีพัวิเตอรื� ทั�าให$รืะบบคอมีพัวิเตอรื�ทั�างานตามีทั��เรืาต$องการื ซึ่อฟต�แวิรื�สัามีารืถจิ�าแนกออกได้$เป็!น 2 สั�วิน ป็รืะเภทัใหญ�ค�อ ซึ่อฟต�แวิรื�รืะบบ แลัะซึ่อฟต�แวิรื�ป็รืะย,กต�

30

9.ซึ่อฟต�แวิร�ต างๆ ซึ่อฟต�แวิรื�รืะบบจิ�าแนกออกเป็!น 2 ป็รืะเภทั ค�อ รืะบบป็ฏิบ�ตการืแลัะโป็รืแกรืมีอรืรืถป็รืะโยชีน�10.ซึ่อฟต�แวิร�ป็ระย5กต� เป็!นซึ่อฟแวิรื�ต�างๆ ทั��ชี�วิยให$ผ3$ใชี$ทั�างานตามีทั��ต$องการื

โด้ยไมี�เก��ยวิขึ้$องก�บการืควิบค,มีฮารื�ด้แวิรื�ต�างๆ โด้ยทั��วิไป็ซึ่อฟต�แวิรื�ป็รืะย,กต�เป็!นโป็รืแกรืมีทั��ได้$รื�บการืพั�ฒนามีาเพั��องานเฉพัาะ หรื�อซึ่อฟต�แวิรื�ทั��ใชี$งานทั��วิไป็

ซึ่*�งจิ�าหน�ายอย3�ในทั$องตลัาด้โด้ยเฉพัาะสั�าหรื�บไมีโครืคอมีพัวิเตอรื�ป็ระเภทัของฮาร�ดำแวิร�คอมพวิเตอร�

1.ซึ่(เป็อร�คอมพวิเตอร� (Supercomputer) เป็!นคอมีพัวิเตอรื�ขึ้นาด้ใหญ�ทั��มี�สัมีรืรืถนะสั3งมีาก สัามีารืถค�านวิณแลัะป็รืะมีวิลัขึ้$อมี3ลัจิ�านวินมีากได้$ในเวิลัาอ�นรืวิด้เรื?วิ สั�วินใหญ�มี�กใชี$ในหน�วิยงานศิ*กษาวิจิ�ยขึ้�+นสั3งทัางด้$านวิทัยาศิาสัตรื� วิศิวิกรืรืมี แลัะการืทัหารื เชี�น งานวิจิ�ยด้$านอ,ต,นยมีวิทัยาแลัะบรืรืยากาศิขึ้องโลัก งานวิจิ�ยด้$านอวิกาศิ งานวิจิ�ยนวิเคลั�ยรื� งานวิจิ�ยด้$านพั�นธ์,�วิศิวิกรืรืมี

เป็!นต$น มี�กนยมีรืะบ,สัมีรืรืถนะขึ้องซึ่3เป็อรื�คอมีพัวิเตอรื�เป็!นจิ�านวินค�าสั��งสั�าหรื�บค�านวิณเลัขึ้ซึ่*�งเป็!นจิ,ด้ทัศินยมีต�อวินาทั� โด้ยม�หน่ วิยเป็!น่ฟลอป็สั� (FLOPS)

เครื��องในป็7จิจิ,บ�นสัามีารืถป็รืะมีวิลัผลัได้$รืวิด้เรื?วิในระดำ�บเอ6มฟลอป็สั� หรื�อกกะฟลอป็สั� ต�วิอย�างเชี�น หากซึ่3เป็อรื�คอมีพัวิเตอรื�สัามีารืถทั�างานได้$ 5 จิ�ฟลัอป็สั� หมีายควิามีวิ�าในเวิลัาเพั�ยง 1 วินาทั� ซึ่3เป็อรื�คอมีพัวิเตอรื�น�+จิะสัามีารืถค�านวิณเลัขึ้ทั��มี�จิ,ด้ทัศินยมีได้$มีากถ*ง 5,000 ลั$านจิ�านวิน เป็!นต$น

2.เมน่เฟรม (Mainframe) เป็!นคอมีพัวิเตอรื�ทั��มี�สัมีรืรืถนะรืองลังมีาจิากเครื��องซึ่3เป็อรื�คอมีพัวิเตอรื� นยมีใชี$ในวิงการืธ์,รืกจิหรื�อหน�วิยงานขึ้นาด้ใหญ�ทั��ต$องป็รืะมีวิลัผลัขึ้$อมี3ลัจิ�านวินมีาก หรื�อในงานทั��มี�กรืะบวินการืย,�งยากซึ่�บซึ่$อน

เชี�น งานสั�ารืองทั��น� �งขึ้องสัายการืบนต�างๆ งานควิบค,มีเครื�อขึ้�ายการืฝึากถอนเงนขึ้องธ์นาคารืโด้ยใชี$รืะบบเอทั�เอ?มี งานทัะเบ�ยนน�กศิ*กษาแลัะการืลังทัะเบ�ยนขึ้องมีหาวิทัยาลั�ย งานวิจิ�ยขึ้องหน�วิยงานขึ้นาด้ใหญ� เป็!นต$น มี�กนยมีรืะบ,สัมีรืรืถนะขึ้องเครื��องเมีนเฟรืมีเป็!นหน�วิย มป็สั� (MIPS) กลั�าวิค�อ หากเครื��องเมีนเฟรืมีทั�างานได้$ 200 มีป็สั� หมีายควิามีวิ�า ในเวิลัา 1 วินาทั� เครื��องเมีนเฟรืมีน�+สัามีารืถทั�างานตามีค�าสั��งได้$ทั�+งสั+น 200 ลั$านค�าสั��ง

3.คอมพวิเตอร�ขน่าดำกลาง เป็!นคอมีพัวิเตอรื�ทั��มี�ควิามีสัามีารืถในการืป็รืะมีวิลัผลัด้$อยกวิ�าเมีนเฟรืมี แต�มี�รืาคาแลัะค�าใชี$จิ�ายในการืป็ฏิบ�ตงานแลัะบ�ารื,งรื�กษาต��ากวิ�า คอมีพัวิเตอรื�ขึ้นาด้กลัางทั��นยมีใชี$ก�นในป็7จิจิ,บ�นได้$แก� มีนคอมีพัวิเตอรื� (minicomputer) แลัะเครื��องคอมีพัวิเตอรื�บรืการืหรื�อเซึ่รื�ฟเวิอรื� (server)

31

มีนคอมีพัวิเตอรื�เป็!นคอมีพัวิเตอรื�ขึ้นาด้กลัาง มี�สัมีรืรืถนะรืองลังมีาจิากเมีนเฟรืมี โด้ยทั��วิไป็เครื��องมีนคอมีฯมี�ขึ้นาด้ไมี�ใหญ�น�ก สัามีารืถต�+งบนโตLะทั�างานขึ้นาด้กลัางได้$ นยมีใชี$มีนคอมีฯในงานวิจิ�ยทัางวิทัยาศิาสัตรื� การืออกแบบทัางวิศิวิกรืรืมี เชี�น การืผลัตแผงวิงจิรื เป็!น สั�วินเครื��องคอมีฯบรืการื

ให$บรืการืเครื�อขึ้ายคอมีฯทั��ใชี$ในหน�วิยงานขึ้นาด้กลัางแลัะขึ้นาด้ย�อมี ธ์,รืกจิ แลัะอ,ตสัาหกรืรืมี เชี�น มีหาวิทัยาลั�ย โรืงแรืมี โรืงพัยาบาลั เป็!นต$น

4.ไมโครคอมพวิเตอร� (Microcomputer) เป็!นคอมีฯขึ้นาด้เลั?ก รืาคาย�อมีเยา แลัะใชี$ก�นอย�างแพัรื�หลัายในทั,กวิงการื สัาขึ้าวิชีา แลัะอาชี�พั บางครื�+งเรืาอาจิได้$ยนผ3$เรื�ยกไมีโครืคอมีพัวิเตอรื�วิ�า คอมีพัวิเตอรื�สั�วินบ,คคลั หรื�อพั�ซึ่� (Personal computer – PC) ป็7จิจิ,บ�นมี�ไมีโครืคอมีพัวิเตอรื�อย3�หลัายลั�กษณะ เชี�น ชีนด้ต�+งพั�+น (Desktop computer) 2.ชีนด้ห+วิหรื�อพักตด้ต�วิ (Portable) -laptop

–notebook –palmtop หรื�อบางครื�+งเรื�ยกวิ�า พั�ด้�เอ (PDA)

สั วิน่ป็ระกอบของฮาร�ดำแวิร� ทั�าหน่.าทั�� 5 ป็ระการค�อ1.หน่ วิยร�บข.อม(ล (input unit) –แผงแป็:นพัมีพั� –อ,ป็กรืณ�ชี�+ –เมี$า –จิอ

สั�มีผ�สั –เครื��องสัแกนเนอรื� 2.หน่ วิยป็ระมวิลผลกลาง หร/อซึ่�พ�ย( (CPU) น�บเป็!นองค�ป็รืะกอบทั��

สั�าค�ญทั��สั,ด้ขึ้องคอมีพัวิเตอรื� ทั�าหน$าทั��เป็รื�ยบเสัมี�อนก�บสัมีองขึ้องมีน,ษย�ทั��ทั�าหน$าทั��ป็รืะมีวิลัผลั หน�วิยป็รืะมีวิลัผลักลัางทั�าหน$าทั��ป็รืะมีวิลัขึ้$อมี3ลัต�างๆ ตามีค�าสั��ง ป็รืะกอบด้$วิย 1.หน่ วิยค�าน่วิณ์และตรรกะหร/อเอแอลย( ทั�าหน$าทั��ด้$านการืค�านวิณต�างๆ เชี�น การืบวิก ลับ ค3ณ หารื แลัะตามีฟ7งก�ชี��นคณตศิาสัตรื�ต�างๆ

2.หน่ วิยควิบค5ม ทั�าหน$าทั��ควิบค,มีแลัะป็รืะสัานงานการืทั�างานขึ้องสั�วินต�างๆ ในเครื��องคอมีพัวิเตอรื� ได้$แก� การืควิบค,มีการืรื�บแลัะสั�งขึ้$อมี3ลัทั��ใชี$ในการืป็รืะมีวิลัผลั เก?บรืห�สัค�าสั��งให$สั�วินต�างๆในเครื��องทั�างาน แลัะเป็!นต�วิกลัางรืะหวิ�างหน�วิยควิามีจิ�าหลั�กแลัะหน�วิยค�านวิณแลัะตรืรืกะ หน่ วิยควิามจิ�าแคชี (cache

memory) ซึ่*�งเป็!นหน�วิยควิามีจิ�าทั��มี�ควิามีเรื?วิสั3ง หน�วิยควิามีจิ�าแคชีทั�าหน$าทั��เก?บค�าสั��งจิากหน�วิยควิามีจิ�ารืองแลัะรือเตรื�ยมีไวิ$ให$ก�บหน�วิยป็รืะมีวิลัผลักลัาง

หน�วิยควิามีจิ�าแคชีไมี�สัามีารืถทั�างานได้$ตามีลั�าพั�ง แต�ต$องทั�างานรื�วิมีก�บหน�วิยควิามีหลั�กในขึ้ณะก�าลั�งป็รืะมีวิลัผลั เพั��อชี�วิยให$สัามีารืถป็รืะมีวิลัผลัได้$รืวิด้เรื?วิขึ้*+น

3.หน่ วิยควิามจิ�าหล�ก (main memory หรื�อ primary memory) ทั�าหน$าทั��เก?บค�าสั��งแลัะขึ้$อมี3ลัทั��ใชี$ในการืป็รืะมีวิลัผลัแต�ลัะครื�+ง เน��องจิากคอมีพัวิเตอรื�สัามีารืถทั�างานได้$ทั�ลัะค�าสั��ง หน�วิยควิามีจิ�าหลั�กจิ*งเป็!นทั��จิ�ด้เก?บค�า

32

สั��งแลัะขึ้$อมี3ลัทั��เหลั�อไวิ$ชี� �วิครืาวิเพั��อพั�กไวิ$ในรืะหวิ�างคอมีพัวิเตอรื�ป็รืะมีวิลัขึ้$อมี3ลั

หน�วิยควิามีจิ�าหลั�กทั��เป็!นทั��รื3 $จิ�กอย�างกวิ$างขึ้วิาง ค�อ แรม RAM

4.หน่ วิยควิามจิ�ารอง (secondary memory) เป็!นหน�วิยควิามีจิ�าอ�กป็รืะเภทัหน*�ง ทั��สัามีารืถจิ�ด้เก?บขึ้$อมี3ลัแลัะค�าสั��งได้$คงทันแลัะยาวินานกวิ�าหน�วิยควิามีจิ�าหลั�ก แลัะย�งเก?บขึ้$อมี3ลัได้$จิ�านวินมีากกวิ�ามีาก แต�ในขึ้ณะเด้�ยวิก�น การืเขึ้$าถ*งขึ้$อมี3ลัทั��จิ�ด้เก?บในหน�วิยควิามีจิ�ารืองน�+ชี$ากวิ�าหน�วิยควิามีจิ�าหลั�ก จิ*งมี�รืาคาถ3กด้$วิย หน�วิยควิามีจิ�ารืองมี�อ,ป็กรืณ�สั�าค�ญ 2 ป็รืะเภทั ค�อ สั/�อทั��ใชี.ใน่การจิ�ดำเก6บ และอ5ป็กรณ์�เฉพาะทั��เร�ยกวิ า อ5ป็กรณ์�ข�บหร/อไดำรฟI (drive) เพั��อใชี$ในการืเขึ้$าถ*งขึ้$อมี3ลัทั��จิ�ด้เก?บไวิ$ เชี�น จิาน่แม เหล6ก (ฮารื�ด้ด้สัก� ขึ้$อด้�ขึ้องฮารื�ด้ด้สัน�+นค�อควิามีจิ,ด้สั3ง แลัะสัามีารืถเขึ้$าถ*งขึ้$อมี3ลัทั��จิ�ด้เก?บได้$อย�างสัะด้วิกรืวิด้เรื?วิ

แต�ฮารื�ด้ด้สัน�+นไมี�เหมีาะก�บการืใชี$จิ�ด้เก?บขึ้$อมี3ลัสั�ารือง เพัรืาะขึ้$อมี3ลัทั��แก$ไขึ้ป็รื�บป็รื,งจิะถ3กเขึ้�ยนทั�บขึ้$อมี3ลัเด้มี ทั�าให$ขึ้$อมี3ลัเด้มีถ3กลับไป็อย�างถาวิรื การืก3$ขึ้$อมี3ลัเด้มีขึ้*+นมีาทั�าได้$ยาก) –ด้สัเกตต� -ออฟตค�ลัด้สัก� ซึ่�ด้� ด้�วิ�ด้� แลัะหน�วิยควิามีจิ�าแฟลัชี

5.หน่ วิยแสัดำงผล (output unit) –จิอภาพั –เครื��องพัมีพั� (แบบอมีแพัค

แบบนอนอมีแพัค เครื��องพัมีพั�เธ์อมี�ลั เครื��องพัมีพั�องค�เจิ?ต เครื��องพัมีพั�เลัเซึ่อรื�)กจิกรรม

กฎีสั�าค�ญใด้นยมีใชี$อธ์บายควิามีก$าวิหน$าด้$านฮารื�ด้แวิรื� แลัะกฎีน�+มี�สัารืะสั�าค�ญอะไรื = กฎีสั�าค�ญทั��ม�กกล าวิถ&งควิามก.าวิหน่.าใน่ดำ.าน่ฮาร�ดำแวิร� ค/อ กฎีของม�วิร� ทั��วิ าจิ�าน่วิน่วิงจิรทัราน่ซึ่สัเตอร�บน่ชีป็คอมพวิเตอร�จิะม�จิ�าน่วิน่เพ�มข&2น่ทั5ก 18 เดำ/อน่ หร/ออาจิกล าวิไดำ.วิ าชีป็คอมพวิเตอร�ทั��ถ/อเป็!น่อ5ป็กรณ์�สั�าค�ญใน่การป็ระมวิลข.อม(ลของคอมพวิเตอร�จิะทั�างาน่ไดำ.รวิดำเร6วิข&2น่อย างมาก ขณ์ะเดำ�ยวิก�น่ย�งม�ขน่าดำเล6กลงราคาลดำลง

หน�วิยป็รืะมีวิลัผลักลัางมี�หน$าทั��อะไรืในรืะบบคอมีพัวิเตอรื� = หน่ วิยป็ระมลผลกลางหร/อซึ่�พ�ย( เป็!น่องค�ป็ระกอบทั��สั�าค�ญทั��สั5ดำของคอมพวิเตอร� ทั�าหน่.าทั��ป็ระมวิลผลข.อม(ลต างๆ ตามค�าสั��ง จิ�ดำเก6บข.อม(ลและค�าสั��งทั��ไดำ.ร�บจิากหน่ วิยน่�าข.อม(ลเข.าไวิ. และควิบค5มสั วิน่ต างๆ ของระบบคอมพวิเตอร�

หน�วิยควิามีจิ�ารืองต�างจิากหน�วิยควิามีจิ�าหลั�กอย�างไรื จิงอธ์บาย =

หน่ วิยควิามจิ�ารองทั�าหน่.าทั��จิ�ดำเก6บข.อม(ลและค�าสั��งไดำ.คงทัน่และยาวิน่าน่กวิ าหน่ วิยควิามจิ�าหล�กและย�งเก6บข.อม(ลไดำ.จิ�าน่วิน่มากกวิ ามาก แต ใน่ขณ์ะ

33

เดำ�ยวิก�น่ การเข.าถ&งข.อม(ลทั��จิ�ดำเก6บใน่หน่ วิยควิามจิ�ารองน่�2ชี.ากวิ าหน่ วิยควิามจิ�าหล�ก จิ&งม�ราคาถ(กกวิ าดำ.วิย.

ซึ่อฟต�แวิร�คอมพวิเตอร�หากเป็รื�ยบฮารื�ด้แวิรื�เป็!นอ,ป็กรืณ�เครื��องครื�วิในห$องครื�วิแห�งหน*�ง ต�ารื�บ

อาหารืซึ่*�งรืวิบรืวิมีค�าสั��งให$ป็รืะกอบอาหารืต�างๆ เป็รื�ยบเสัมี�อนก�บซึ่อฟต�แวิรื�หรื�อชี,ด้ค�าสั��ง ซึ่อฟต�แวิรื�มี�หน$าทั��สั�าค�ญ 3 ป็รืะการืค�อ 1.จิ�ด้การืทัรื�พัยากรืต�างๆ

ในรืะบบคอมีพัวิเตอรื� 2.เป็!นเครื��องมี�อทั�าให$ผ3$ใชี$สัามีารืถใชี$ทัรื�พัยากรืด้�งกลั�าวิให$เกด้ป็รืะโยชีน� 3.ทั�าหน$าทั��เป็!นต�วิกลัางเชี��อมีโยงรืะหวิ�างผ3$ใชี$แลัะสัารืสันเทัศิทั��จิ�ด้เก?บไวิ$ ทั�าให$สัามีารืถน�าสัารืสันเทัศิมีาใชี$ป็รืะโยชีน�ในด้$านต�างๆ1.ซึ่อฟต�แวิร�ระบบ (System software) เป็!นซึ่อฟต�แวิรื�พั�+นฐานทั��ทั�าหน$าทั��เชี��อโยงรืะหวิ�างฮารื�ด้แวิรื�แลัะโป็รืแกรืมีหรื�อซึ่อฟต�แวิรื�ต�างๆ สัามีารืถจิ�าแนกซึ่อฟต�แวิรื�รืะบบออกเป็!น 2 ป็รืะเภทั ค�อ 1.ระบบป็ฏิบ�ตการ ควิบค,มีแลัะสั��อสัารืก�บอ,ป็กรืณ�ต�างๆ ขึ้องรืะบบคอมีพัวิเตอรื� จิ�ด้การืโป็รืแกรืมีแลัะขึ้$อมี3ลัต�างๆ ทั��จิ�ด้เก?บ จิ�ด้การืหน�วิยควิามีจิ�า จิ�ด้ลั�าด้�บการืป็รืะมีวิลัผลั แลัะควิบค,มีแลัะก�าก�บการืใชี$รืะบบคอมีพัวิเตอรื� เชี�น วินโด้วิสั� ย3นกซึ่� ลั�น,กซึ่�หรื�อไลัน�สั 2.โป็รแกรมอรรถป็ระโยชีน่� เป็!นโป็รืแกรืมีต�างๆ ทั��ชี�วิยอ�านวิยควิามีสัะด้วิกให$แก�ผ3$ใชี$เพั�มีเตมีขึ้*+นจิากรืะบบป็ฏิบ�ตการื ด้�งน�+นโป็รืแกรืมีอรืรืถป็รืะโยชีน�จิ*งถ�อเป็!นเครื��องมี�อทั��ชี�วิยให$ผ3$ใชี$สัามีารืถทั�างานทั��มี�ซึ่�+าๆ ก�นหรื�องานป็รืะจิ�าได้$อย�างสัะด้วิกแลัะรืวิด้เรื?วิ เชี�น การืจิ�ด้ทั�าสั�าเนาจิากหน�วิยควิามีจิ�าป็รืะเภทัต�างๆ การืลับแฟ:มีขึ้$อมี3ลั เชี�น โป็รืแกรืมีป็รืะมีวิลัค�า โป็รืแกรืมีตารืางทั�าการื หรื�อสัเป็รืด้ซึ่�ด้

โป็รืแกรืมีน�าเสันอ โป็รืแกรืมีเบรืาเซึ่อรื� หรื�อเวิ?บเบรืาเซึ่อรื�.เคร/อข ายคอมพวิเตอร�

ป็ระเภทัของเคร/อข าย1.แลน่ หร/อเคร/อข ายระยะใกล. (Local Area Network - LAN) หรื�อเครื�อขึ้�ายทั$องถ�น เชี�น ภายในอาคารืสั�าน�กงานเด้�ยวิก�น ภายในอาคารืโรืงงานเด้�ยวิก�น2.แวิน่ หร/อ เคร/อข ายระยะไกล (Wide Area Network - WAN) เชี�น รืะหวิ�างอ�าเภอ รืะหวิ�างป็รืะเทัศิ รืะหวิ�างภ3มีภาค เครื�อขึ้�ายแวินป็รืะกอบด้$วิยเครื�อขึ้�ายย�อยๆ ทั��มีาเชี��อมีต�อก�น มี�การืน�าเทัคโนโลัย�โทัรืคมีนาคมีหลัายป็รืะเภทัมีาใชี$รื�วิมีก�น.

เครื�อขึ้�ายคอมีพัวิเตอรื�มี�ป็รืะโยชีน�หลัายด้$าน ค�อ 1.ดำ.าน่ฮาร�ดำแวิร�ทั�าให$ใชี$งานฮารื�ด้แวิรื�รื�วิมีก�นป็รืะมีวิลัผลัรื�วิมีก�น จิ�ด้การืฮารื�ด้แวิรื�เพั��อให$เกด้การืใชี$ทั��มี�ป็รืะสัทัธ์ภาพัสั3งสั,ด้ 2.ดำ.าน่ซึ่อฟต�แวิร� ทั�าให$ใชี$ซึ่อฟต�แวิรื�รื�วิมีก�นได้$ 3.ดำ.าน่

34

ข.อม(ล ทั�าให$เกด้การืใชี$ขึ้$อมี3ลัรื�วิมีก�นผ�านรืะบบสั��อสัารืแลัะรืะบบการืแลักเป็ลั��ยนขึ้$อมี3ลัแลัะสัารืสันเทัศิ.

อน่เทัอร�เน่6ตอน่เทัอร�เน่6ต หรื�อทั��บางครื�+งอาจิเรื�ยกวิ�า เดำอะเน่6ต อนเทัอรื�เน?ตมี�ป็รืะวิ�ต

ย$อนหลั�งไป็ใน ค.ศิ.1969 โครืงการืวิจิ�ยชี�+นสั3ง กรืะทัรืวิงกลัาโหมีขึ้องสัหรื�ฐเมีรืกา (ARPA) ได้$จิ�ด้ทั�าโครืงการืทัด้ลัองเพั��อพั�ฒนาเทัคโนโลัย�ด้$านรืะบบเครื�อขึ้�ายทั��ใชี$เชี��อมีโยงน�กวิจิ�ยให$สัามีารืถเขึ้$าถ*งฐานขึ้องสัถาบ�นอ��นๆ ทั��อย3�ห�างใกลัออกไป็ได้$ ผลัจิากโครืงการืด้�งกลั�าวิจิ*งเกด้เป็!นอาร�ป็าเน่6ต (ARPANET) ซึ่*�งอาจิกลั�าวิได้$วิ�าเป็!นต$นแบบขึ้องรืะบบอนเทัอรื�เน?ต เครื�อขึ้�ายอารื�ป็าเน?ตจิ*งได้$ถ3กแยกออกเป็!นเครื�อขึ้�าย มลเน่6ต

อนเทัอรื�เน?ต ก?เชี�นเด้�ยวิก�นก�บแวินทั��มี�การืใชี$เทัคโนโลัย�การืสั��อสัารืหลัายป็รืะเภทัรื�วิมีก�นเพั��อเชี��อมีโยงหน�วิยงานทั��อย3�ห�างไกลัได้$

บรืการืทั��สั�าค�ญบนเครื�อขึ้�ายอนเทัอรื�เน?ต ได้$แก� บรืการืเวิ?บ บรืการืไป็รืษณ�ย�อเลั?กทัรือนกสั�หรื�ออ�เมีลัลั� บรืการืถ�ายโอนขึ้$อมี3ลัแลัะบรืการืกลั,�มีสันทันา.

การใชี.เทัคโน่โลย�สัารสัน่เทัศึเพ/�อการพ�ฒน่าควิามร(. = การืค$นหาสัารืสันเทัศิทั��เผยแพัรื�บนเวิ?บน�+นมี�วิธ์�การืสั�าค�ญ 3 วิธ์� ค�อ การืค$นโด้ยใชี$ย3อารื�แอลั การืค$นโด้ยใชี$ไฮเป็อรื�ลังก� แลัะการืค$นโด้ยใชี$เครื��องมี�อชี�วิยค$นสัารืสันเทัศิการืเลั�อกใชี$ฮารื�แวิรื�คอมีพัวิเตอรื�จิ�าเป็!นต$องเขึ้$าใจิสัมีรืรืถนะขึ้องไมีโครืคอมีพัวิเตอรื� โด้ยมี�สั�วินป็รืะกอบทั��สั�าค�ญ 2 ด้$าน ค�อ หน่ วิยป็ระมวิลผลกลางและหน่ วิยควิามจิ�า.

วิธ์�การืค$นหาสัารืสันเทัศิบนเวิ?บ การืค$นเน�+อหา บนเวิ?บน�+นมี�วิธ์�การืสั�าค�ญ

3 วิธ์� ค�อ

1.การืค$นโด้ยใชี$ย3อารื�แอลั URL ย3อารื�แอลัมี�สั�วินสั�าค�ญ ค�อ ชี��อโด้เมีนเนมี (domain name)

2.การืค$นโด้ยใชี$ไฮเป็อรื�ลังก� (Hyperlink หรื�อลังก� Link)

3.การืค$นโด้ยเครื��องมี�อชี�วิยค$น (Search tool หรื�อ Search engine).

เกณ์ฑิ�ใน่การป็ระเมน่ผลการค.น่ค/น่สัารสัน่เทัศึบน่เวิ6บได้$แก� ควิามีน�าเชี��อถ�อขึ้องผ3$เขึ้�ยนแลัะผ3$รื �บผด้ชีอบ ผ3$เขึ้�ยนแลัะผ3$รื �บผด้ชีอบอาจิเป็!นบ,คคลั สัมีาคมี

สัมีาคมีวิชีาชี�พั หน�วิยงาน องค�การื สั�าน�กพัมีพั� หรื�อกลั,�มีในกลั,�มีหน*�งทั��เป็!นผ3$รื �บผด้ชีอบด้$านเน�+อหาขึ้องเอกสัารืรืายน�+นๆ ชี��อโด้เมีน แลัะควิามีทั�นสัมี�ย

35

มีรืรืยาทัในการืสั��อสัารืทัางอนเทัอรื�เน?ตทั��สั�าค�ญ ได้$แก� ตรืงป็รืะเด้?น ใชี$ถ$อยค�าสั,ภาพั ไมี�สั�อเสั�ยด้ ย,ยง หรื�อหยาบคาย ไมี�ใชี$ชี�องทัางการืสั��อสัารืสั��อสัารืรืะหวิ�างบ,คคลัเพั��อป็รืะโยชีน�ในการืโฆ่ษณา รืะบ,เรื��องให$ชี�ด้เจิน แลัะค�าน*งถ*งขึ้$อก�าก�ด้ในการืสั��อสัารื.

กจิกรรมการืเลั�อกใชี$ฮารื�ด้แวิรื�คอมีพัวิเตอรื�จิ�าเป็!นต$องเขึ้$าใจิสัมีรืรืถนะขึ้องไมีโครื

คอมีพัวิเตอรื�ในด้$านใด้ อย�างไรื จิงอธ์บาย = การืเลั�อกใชี$ฮารื�ด้แวิรื�คอมีพัวิเตอรื�จิ�าเป็!นต$องเขึ้$าใจิสัมีรืรืถนะขึ้องไมีโครืคอมีพัวิเตอรื� โด้ยมี�สั�วินป็รืะกอบทั��สั�าค�ญ

2 ด้$าน ค�อ 1.หน�วิยป็รืะมีวิลัผลักลัาง ซึ่*�งพัจิารืณาควิามียาวิขึ้องค�าทั��สัามีารืถป็รืะมีวิลัผลัได้$ ควิามีเรื?วิขึ้องวิงจิรื ในการืด้�าเนนขึ้องหน�วิยป็รืะมีวิลัผลักลัาง ซึ่*�งนยมีเรื�ยกก�นวิ�าควิามีเรื?วิขึ้องนาฬิกา แลัะควิามีกวิ$างขึ้องบ�น 2.หน�วิยควิามีจิ�า

โด้ยหากมี�หน�วิยควิามีจิ�ามีากย�อมีมี�สัมีรืรืถนะสั3งกวิ�าทั��มี�หน�วิยควิามีจิ�าน$อยการืเลั�อกใชี$ซึ่อฟต�แวิรื�คอมีพัวิเตอรื�ต$องพัจิารืณาอะไรืบ$าง จิงอธ์บาย =

การเล/อกใชี.ซึ่อฟต�แวิร�คอมพวิเตอร�ต.องพจิารณ์าแหล งทั��มาของซึ่อฟต�แวิร�และมาตรฐาน่ของซึ่อฟต�แวิร�

การืตด้ตามีควิามีก$าวิหน$าขึ้องเทัคโนโลัย�สัารืสันเทัศิมี�แหลั�งสัารืสันเทัศิทั��สั�าค�ญอะไรืบ$าง = วิารสัาร หร/อน่ตยสัารทัางดำ.าน่เทัคโน่โลย�สัารสัน่เทัศึและสัารสัน่เทัศึบน่เวิ6บ

ให$น�กศิ*กษาลัองสั�ารืวิจิโฆ่ษณาไมีโครืคอมีพัวิเตอรื�ในทั$องตลัาด้มีา 1

รืายการื แลัะตรืวิจิสัอบด้3ค,ณสัมีบ�ตขึ้องไมีโครืคอมีพัวิเตอรื�น�+นวิ�ามี�สัมีรืรืถนะอย�างไรื = ค5ณ์สัมบ�ตทั��วิไป็ของไมโครคอมพวิเตอร�ทั��ป็รากฏิใน่โฆษณ์า ค/อ

ร5 น่ของไมโครโพรเซึ่สัเซึ่อร� ควิามเร6วิของน่าฬิกา ควิามกวิ.างของบ�สั ขน่าดำของหน่ วิยควิามจิ�าแคชี ขน่าดำของหน่ วิยควิามจิ�าแรม และขน่าดำของฮาร�ดำดำสัก� เป็!น่ต.น่.

ควิามกวิ.างของบ�สั (Bus width หรื�อ Data bus width) บ�สัเป็รื�ยบได้$ก�บถนนหรื�อเสั$นทัางทั��เชี��อมีหน�วิยป็รืะมีวิลัผลักลัาง หน�วิยควิามีจิ�าหลั�ก แลัะอ,ป็กรืณ�ต�างๆ เขึ้$าด้$วิยก�น ถนนน�+ใชี$ในการืขึ้นสั�งขึ้$อมี3ลั หากเป็!นถนนใหญ�หรื�อไมีโครืคอมีพัวิเตอรื�ทั��มี�บ�สักวิ$างมีาก จิะสัามีารืถขึ้นถ�ายขึ้$อมี3ลัได้$มีากกวิ�าไมีโครืคอมีพัวิเตอรื�ทั��มี�บ�สัแคบ ด้�งน�+นแมี$ไมีโครืโพัรืเซึ่สัเซึ่อรื�สัามีารืถป็รืะมีวิลัผลัได้$ครื�+งลัะมีากๆ แลัะมี�นาฬิกาทั��รืวิด้เรื?วิ แต�หากไมี�สัามีารืถขึ้นถ�ายขึ้$อมี3ลัรืะหวิ�างอ,ป็กรืณ�ต�างๆ ได้$รืวิด้เรื?วิทั�นการื ย�อมีทั�าให$ไมีโครืคอมีพัวิเตอรื�เครื��องน�+นป็รืะมีวิลัผลัได้$ชี$าลัง เพัรืาะไมีโครืคอมีพัวิเตอรื�ไมี�สัามีารืถขึ้นถ�ายค�าสั��งแลัะ

36

ขึ้$อมี3ลัได้$ทั�น ทั�าให$หน�วิยป็รืะมีวิลัผลักลัางต$องรือค�าสั��งแลัะขึ้$อมี3ลั เกด้ควิามีลั�าชี$า.

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองก อน่เร�ยน่ หน่ วิยทั�� 51.เทัคโนโลัย�ต�างๆ ทั��ใชี$ในการืสัรื$าง ป็รืะมีวิลั จิ�ด้เก?บ แลัะจิ�ด้สั�งสัารืสันเทัศิโด้ยทัางอเลั?กทัรือนกสั�ค�ออะไรื = สัารสัน่เทัศึ2.หน�วิยทั��เลั?กทั��สั,ด้ขึ้องขึ้$อมี3ลัด้จิทั�ลัค�ออะไรื = บต3.ขึ้$อใด้ไมี�ใชี�สั�งพัมีพั�ทั��ใชี$เทัคโนโลัย�สัารืสันเทัศิในการืรืวิบรืวิมีแลัะจิ�ด้เก?บสัารืสันเทัศิอ�นเป็!นป็รืะโยชีน�ในการืพั�ฒนาควิามีรื3 $ = ร.าน่หน่�งสั/ออเล6กทัรอน่กสั�4.คอมีพัวิเตอรื�ในขึ้$อใด้ทั��มี�สัมีรืรืถนะสั3งมีาก สัามีารืถค�านวิณแลัะป็รืะมีวิลัขึ้$อมี3ลัจิ�านวินมีากได้$ในเวิลัาอ�นรืวิด้เรื?วิ สั�วินใหญ�มี�กใชี$ในหน�วิยงานศิ*กษาวิจิ�ยขึ้�+นสั3งทัางด้$าน วิทัยาศิาสัตรื� วิศิวิกรืรืมี แลัะการืทัหารื = ซึ่(เป็อร�คอมพวิเตอร�5.ขึ้$อใด้เป็!นอ,ป็กรืณ�รื�บขึ้$อมี3ลัในรืะบบคอมีพัวิเตอรื� = หน่ วิยป็ระมวิลผลกลาง6.ขึ้$อใด้เป็!นซึ่อฟต�แวิรื�รืะบบ = เชี/�อมโยงระหวิ างฮาร�ดำแวิร�ก�บซึ่อฟต�แวิร�ต างๆ7.เครื�อขึ้�ายในขึ้$อใด้ได้$รื�บควิามีนยมีในองค�การืแลัะหน�วิยงานเป็!นจิ�านวินมีาก

เพั��อการืใชี$ทัรื�พัยากรืรื�วิมีก�นในองค�การืได้$อย�างสัะด้วิกแลัะมี�ป็รืะสัทัธ์ภาพั =

แลน่8.การืค$น เน�+อหา บนเวิ?บมี�วิธ์�การืสั�าค�ญอะไรืบ$าง = ใชี.ย(อาร�แอล –ใชี.ไฮเป็อร�ลงก� –ใชี.เคร/�องม/อชี วิยค.น่สัารสัน่เทัศึ9.ขึ้$อใด้ไม ใชี มีรืรืยาทัในการืสั��อสัารืทัางอนเทัอรื�เน?ตทั�สั�าค�ญ = แจิ.งชี/�อและทั��ตดำของผ(.สั/�อสัารอย างชี�ดำเจิน่10.การืเลั�อกใชี$ซึ่อฟแวิรื�คอมีพัวิเตอรื�มี�เกณฑิ�สั�าค�ญอะไรื = แหล งทั��มาของฮาร�แวิร�

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองหล�งเร�ยน่หน่ วิยทั�� 51.เทัคโนโลัย�สัารืสันเทัศิหมีายถ*งเทัคโนโลัย�ทั��ใชี$ในด้$านใด้ = สัร.าง ป็ระมวิล จิ�ดำเก6บสัารสัน่เทัศึ -จิ�ดำสั งสัารสัน่เทัศึโดำยทัางอเล6กทัรอน่กสั� –จิ�ดำการสัารสัน่เทัศึทั�2งทั��เป็!น่อ�กขระ ต�วิเลข ภาพ ภาพกราฟEก และเสั�ยง –จิ�ดำการสัารสัน่เทัศึใน่ร(ป็สั/�อป็ระเภทัป็ระสัมหร/อม�ลตม�เดำ�ย2.ไบต�หมีายถ*งอะไรื = กล5 มของบตทั��มารวิมก�น่เข.าเพ/�อใชี.แทัน่สั�ญล�กษณ์�ต างๆ3.ขึ้$อใด้ไม ใชี สั�งพัมีพั�ทั��ใชี$เทัคโนโลัย�สัารืสันเทัศิในการืรืวิบรืวิมีแลัะจิ�ด้เก?บสัารืสันเทัศิอ�นเป็!นป็รืะโยชีน�ในการืพั�ฒนาควิามีรื3 $ = ร.าน่หน่�งสั/ออเล6กทัรอน่กสั�

37

4.คอมีพัวิเตอรื�ในขึ้$อใด้นยมีใชี$ในวิงการืธ์,รืกจิหรื�อหน�วิยงานขึ้นาด้ใหญ�ทั��ต$องป็รืะมีวิลัขึ้$อมี3ลัจิ�านวินมีากหรื�อในงานทั��มี�กรืะบวินการืย,�งยากซึ่�บซึ่$อนอย�างรืวิด้เรื?วิทั�นทั� = คอมพวิเตอร�เพ/�องาน่ธ์5รกจิ5.ขึ้$อใด้เป็!นหน�วิยควิามีจิ�ารืองในรืะบบคอมีพัวิเตอรื� = สัมาร�ทัม�เดำ�ย6.ขึ้$อใด้กลั�าวิถ*งซึ่อฟต�แวิรื�ป็รืะย,กต�ได้$อย�างถ3กต$องทั��สั,ด้ = ไม เก��ยวิข.องก�บการควิบค5มฮาร�ดำแวิร�ต างๆ7.เครื�อขึ้�ายในขึ้$อใด้ครือบคลั,มีไป็ในพั�+นทั��ทั��กวิ$างไกลัแลัะต$องใชี$เทัคโนโลัย�โทัรืคมีนาคมีหลัายป็รืะเภทัมีารืวิมีก�นเพั��อชี�วิยในการืสั��อสัารืรืะยะไกลัทั��อาจิขึ้$ามี

น�+า ภ3เขึ้า หรื�อมีหาสัมี,ทัรืได้$ = แวิน่8.การืค$น เน�+อหา บนเวิ?บโด้ยผ3$ใชี$ทัรืาบเพั�ยงค�าสั�าค�ญขึ้องเรื��องทั��ต$องการืค$น

ควิรืค$นด้$วิยวิธ์�ใด้ จิ*งจิะเหมีาะสัมีทั��สั,ด้ = ใชี.เคร/�องม/อชี วิยค.น่สัารสัน่เทัศึ9.ขึ้$อใด้ไม ใชี มีรืรืยาทัในการืสั��อสัารืทัางอนเทัอรื�เน?ตทั��สั�าค�ญ = แจิ.งชี/�อและทั��ตดำต อของผ(.สั/�อสัารอย างชี�ดำเจิน่10.การืเลั�อกใชี$ฮารื�ด้แวิรื�คอมีพัวิเตอรื�มี�เกณฑิ�สั�าค�ญอะไรื = ควิามยาวิของค�าทั��สัามารถป็ระมวิลผลไดำ.

หน่ วิยทั�� 6 (การเข.าใจิตน่เอง)

การืเขึ้$าใจิตนเอง หมีายถ*ง การืมี�ควิามีรื3 $เก��ยวิก�บตนเองเพั�มีขึ้*+น ทั�+งด้$านรื�างกาย อารืมีณ� สั�งคมี แลัะสัตป็7ญญา การืมี�ควิามีรื3 $เก��ยวิก�บตนเองจิะน�าไป็สั3�การืพั�ฒนาต�วิขึ้องเรืา แลัะชี�วิยพั�ฒนาผ3$อ��น

การืเห?นค,ณค�า หมีายถ*ง การืมีองตนเองทัางด้$านบวิก แลัะมีองเห?นวิ�าตนเองมี�ควิามีสั�าค�ญควิามหมายของการเข.าใจิตน่เอง 1.ควิามีรื3 $ 2.ตนเอง 3.ควิามีรื3 $เก��ยวิก�บตนเองเพั�มีขึ้*+น

1.ควิามร(. หมีายถ*ง ควิามีกรืะจิ�างในเรื��องใด้เรื��องหน*�ง ซึ่*�งควิามีรื3 $จิะป็รืะกอบด้$วิยลั�กษณะสั�าค�ญ 2 ป็รืะการืได้$แก� 1.สัารืะขึ้องควิามีรื3 $ หรื�อเรื��องทั��ต$องการืรื3 $ 2.ลั�กษณะขึ้องควิามีรื3 $ หรื�อรื3 $ควิามีกรืะจิ�างชี�ด้ (ควิามีรื3 $หมีายถ*ง ควิามีกรืะจิ�างชี�ด้ในเรื��อง จิ,ด้เด้�น จิ,ด้ด้$อย ทั��ตรืงก�บควิามีจิรืง พัรื$อมีทั�+งรื3 $แนวิทัางเพั�มีจิ,ด้เด้�น แลัะลัด้จิ,ด้ด้$อยขึ้องตนเอง)

2.ตน่เอง หมีายถ*ง สั�งทั��คงต�วิในต�วิเฉพัาะขึ้องแต�ลัะบ,คคลั เชี�น สัตป็7ญญา ควิามีรื3 $สั*กน*กคด้ สั,ขึ้ภาพั บ,คลักภาพั จิากต�วิอย�าง สัตป็7ญญา ควิามีรื3 $สั*กน*กคด้ สั,ขึ้ภาพั บ,คลักภาพั เป็!นสั�งทั��อย3�ป็รืะจิ�าต�วิในต�วิบ,คคลัขึ้องแต�ลัะคน

(ตน่เอง หมีายถ*ง ลั�กษณะเฉพัาะต�วิขึ้องเรืา) 3.ควิามร(.เก��ยวิก�บตน่เองเพ�มข&2น่

38

ขอบข ายของการเข.าใจิตน่เองได้$มี�การืก�าหนด้ขึ้อบขึ้�ายขึ้องการืเขึ้$าใจิตนเองไวิ$แตกต�างก�น เชี�น

องค�การือนามี�ยโลัก who ได้$ก�าหนด้ไวิ$ 10 ขึ้อบขึ้�าย แลัะต�อมีาป็รืะเทัศิไทัยได้$ป็รื�บให$เหมีาะสัมีก�บสัภาพัสั�งคมีไทัย จิ*งได้$ก�าหนด้ให$มี� 12 ป็รืะการื

1.ควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค� 2.ควิามีคด้วิเครืาะห�วิจิารืณ� 3.ควิามีตรืะหน�กรื3 $ในตน 4.ควิามีเห?นใจิผ3$อ��น 5.ควิามีภ3มีใจิในตนเอง 6.ควิามีรื�บผด้ชีอบต�อสั�งคมี 7.

แลัะ 8. การืสัรื$างสั�มีพั�นธ์�ภาพัแลัะการืสั��อสัารื, 9 แลัะ 10 การืต�ด้สันใจิแลัะการืแก$ป็7ญหา, 11 แลัะ 12 การืจิ�ด้การืก�บอารืมีณ� แลัะควิามีเครื�ยด้- การืเขึ้$าใจิตนเองมี�ขึ้อบขึ้�ายครือบคลั,มี 4 ด้$าน ได้$แก� ด้$านร างกาย ด้$านอารมณ์� ด้$านสั�งคม ด้$านสัตป็7ญญาควิามสั�าค�ญของการเข.าใจิตน่เอง –การืเขึ้$าใจิตนเองชี�วิยการืในการืพั�ฒนาตน -การืเขึ้$าใจิตนเองชี�วิยในการืพั�ฒนาองค�รืวิมีขึ้องชี�วิต –การืเขึ้$าใจิตนเองชี�วิยในการืชี�วิยเหลั�อผ3$อ��น (การืเขึ้$าใจิตนเองวิ�าตนเองมี�จิ,ด้เด้�นจิ,ด้ด้$อยอย�างไรื ก?จิะชี�วิยให$เขึ้$าใจิผ3$อ��นวิ�าคนอ��นก?มี�เอกลั�กษณ�ขึ้องเขึ้า เขึ้าจิ*งมี�ทั�+งจิ,ด้เด้�น จิ,ด้ด้$อยเชี�นเด้�ยวิก�น ในสั�วินทั��เป็!นจิ,ด้ด้$อยจิะจิ�าแนกจิ,ด้ด้$อยเป็!น 2 ป็รืะเภทั ได้$แก� ป็รืะเภทัแรืก จิ,ด้ด้$อยทั��แก$ไขึ้ได้$ เชี�น เป็!นคนพั3ด้ชีมีเชียคนอ��นไมี�เป็!นแต�งกายไมี�ถ3กกาลัเทัศิะ หง,ด้หงด้ง�าย เป็!นต$น กรืณ�เชี�นน�+เรืาบอกให$เขึ้ารื3 $เพั��อลัด้จิ,ด้ด้$อย

ป็รืะเภทัทั��สัอง จิ,ด้ด้$อยทั��ไมี�สัามีารืถแก$ไขึ้ได้$ เชี�น ควิามีบกพัรื�องทัางกายทั��เกด้มีาแต�ก�าเนด้ กรืณ�เชี�นน�+ควิรืให$ก�าลั�งใจิเพั��อไมี�มีองเป็!นป็มีด้$อย)

การเข.าใจิตน่เองก�บการเห6น่ค5ณ์ค าตน่เอง

การเห6น่ค5ณ์ค าตน่เอง หมีายถ*ง การมองตน่เองทัางบวิก และมองเห6น่ตน่เองม�ควิามสั�าค�ญกจิกรรม

จิงอธ์บายควิามีหมีาย ควิามีสั�าค�ญ การืเกด้ขึ้*+นขึ้องการืเห?นวิ�าขึ้องตนเอง แลัะควิามีสั�มีพั�นธ์�รืะหวิ�างการืเขึ้$าใจิตนเองก�บการืเห?นค,ณค�าขึ้องตนเอง = การเห6น่ค5ณ์ค าตน่เองทัางบวิก และมองเห6น่วิ าตน่เองม�ควิามสั�าค�ญ –

ควิามสั�าค�ญของการเห6น่ค5ณ์ค า ไดำ.แก ทั�าให.เกดำควิามม��น่ใจิใน่ตน่เอง ม�ผลต อการมองผ(.อ/�น่ และม�ผลต อการป็ฏิสั�มพ�น่ธ์�ก�บผ(.อ/�น่ –การเห6น่ค5ณ์ค าตน่เองเกดำจิากการไดำ.ข.อม(ลข าวิสัารทัางบวิกหร/อทัางลบ จิากน่อกต�วิเราหร/อภายใน่ต�วิเรา –ควิามสั�มพ�น่ธ์�ระหวิ างการเข.าใจิตน่เองก�บการเห6น่ค5ณ์ค าของตน่เอง ไดำ.แก การเข.าใจิตน่เองเป็!น่วิธ์�ทั�าให.เราเห6น่ค5ณ์ค าของตน่เองทั��เกดำจิากแหล งภายใน่ต�วิ

39

-การืบวินการืเขึ้$าใจิตนเองในแต�ลัะขึ้�+นมี�สัารืะด้�งน�+1.ก�าหนด้วิ�ตถ,ป็รืะสังค�ขึ้องการืทั�าควิามีเขึ้$าใจิตนเอง 2.สั�ารืวิจิ

ตนเอง 3.วิเครืาะห�แลัะป็รืะเมีนหาด้จิ,ด้เด้�นจิ,ด้$อย 4.พั�ฒนาตนด้$วิยการืลัด้จิ,ด้ด้$อย เพั�มีจิ,ด้เด้�น 5.ป็รืะเมีนผลัการืพั�ฒนาตนเอง 6.หากผลัการืป็รืะเมีนไมี�พั*งพัอใจิให$ป็รื�บป็รื,งแก$ไขึ้ใหมี� หากพั*งพัอใจิให$ย,ตการืพั�ฒนา หรื�อพั�ฒนาต�อไป็อย�างต�อเน��องแมีคคอลั�มี โพัรืวิ�สั ได้$เสันอแนวิคด้การืป็รืะเมีนตนเองด้�งน�+

S ย�อมีาจิากค�าวิ�า Standard หมีายถ*ง มีาตรืฐาน หรื�อวิ�ตถ,ป็รืะสังค� หรื�อผลัลั�พัธ์�ทั��คาด้หวิ�ง

P ย�อมีาจิากค�าวิ�า Performance หมีายถ*ง ผลัลั�พัธ์�ทั��เกด้ขึ้*+นจิรืงหลั�งจิากได้$ด้�าเนนกจิกรืรืมีต�างๆ เสัรื?จิสั+น

C ย�อมีาจิากค�าวิ�า Compare หมีายถ*ง การืเป็รื�ยบเทั�ยบผลัลั�พัธ์�รืะหวิ�าง

S ก�บ P

D ย�อมีาจิากค�าวิ�า Discrepancy หมีายถ*ง ควิามีเคลั��อนหรื�อควิามีแตกต�างรืะหวิ�าง S ก�บ P โด้ยเป็รื�ยบเทั�ยบวิ�าผลัทั��เกด้จิรืงต�างจิากทั��คาด้หวิ�งหรื�อไมี�

ต�ด้สันใจิ เป็!นการืตกลังใจิวิ�าจิะป็รื�บเป็ลั��ยนวิธ์�การืใหมี� เมี��อ S ไมี�เทั�าก�บ P

หรื�อรื�กษาวิธ์�การืเด้มีน�+นไวิ$หาก S เทั�าก�บ P

ป็7จิจิ�ยของควิามสั�าเร6จิใน่การเข.าใจิตน่เอง ม� 6 ข�2น่ตอน่ด้�งน�+ขึ้� +นทั�� 1 ก�าหนด้วิ�ตถ,ป็รืะสังค�ขึ้องการืทั�าควิามีเขึ้$าใจิตนเองขึ้�+นทั�� 2 สั�ารืวิจิตนเองขึ้�+นทั�� 3 วิเครืาะห�แลัะป็รืะเมีนหาจิ,ด้เด้�นจิ,ด้ด้$อยขึ้�+นทั�� 4 พั�ฒนาตนด้$วิยการืลัด้จิ,ด้ด้$อย เพั�มีจิ,ด้เด้�นขึ้�+นทั�� 5 ป็รืะเมีนผลัการืพั�ฒนาตนเองขึ้�+นทั�� 6 หากผลัการืป็รืะเมีนไมี�พั*งพัอใจิ ให$ป็รื�บป็รื,งแก$ไขึ้ใหมี�

การสั�ารวิจิและป็ระเมน่ตน่เองดำ.าน่ร างกาย1.การสั�ารวิจิและป็ระเมน่สั5ขภาพกาย 2.การสั�ารวิจิและป็ระเมน่

สั5ขภาพจิตตน่เองสัาเหต,จิากป็7ญหาใจิจิตใจิ = เป็!นสัาเหต,ทั��เกด้จิากอารืมีณ�ซึ่*มีเศิรื$าทั��ผสัมีผสัานควิามีรื3 $สั*กหลัายๆ อย�าง ต�+งแต�ควิามีรื3 $สั*กกลั�วิ เกลั�ยด้ โกรืธ์ ลัะอาย แลัะรื3 $สั*กผด้ โด้ยทั��ควิามีรื3 $สั*กโกรืธ์เป็!นอารืมีณ�พั�+นฐานทั��สั,ด้ ป็รืากฏิให$เห?นแต�ในเด้?กทัารืก

สั�วินควิามีรื3 $สั*กผด้เป็!นอารืมีณ�ลัะเอ�ยด้อ�อนแลัะสัลั�บซึ่�บซึ่$อนมีากทั��สั,ด้ จิะเกด้ขึ้*+นได้$ก?เฉพัาะในบ,คคลัทั��มี�มีโนธ์รืรืมีอย3�ในใจิ

40

-การืป็รืะเมีนด้$านอารืมีณ�ครือบคลั,มี 2 ขึ้อบขึ้�ายได้$แก� ควิามีฉลัาด้ทัางอารืมีณ� แลัะเฉพัาะด้$าน

ล�กษณ์ะของคน่ทั��ม�ควิามฉลาดำทัางอารมณ์� 9 ป็ระการ ค/อ1.ควิบค,มีตนเองได้$ 2.เห?นใจิผ3$อ��น 3.มี�ควิามีรื�บผด้ชีอบ 4.มี�แรืงจิ3งใจิ 5.ต�ด้สันใจิแก$ป็7ญหาได้$ 6.มี�สั�มีพั�นธ์ภาพัก�บผ3$อ��นด้$วิยด้� 7.มี�ควิามีภาคภ3มีใจิตนเอง 9.มี�ควิามีสังบสั,ขึ้ทัางใจิการสั�ารวิจิและป็ระเมน่เชีงจิรยธ์รรม

จิรยธ์รรม หมีายถ*ง ควิามีป็รืะพัฤตภายในกรือบขึ้องกฎีเกณฑิ�ทั��สั�งคมียอมีรื�บ -เป็!นควิามีป็รืะพัฤตขึ้องคนสั�งคมี ต�วิเรืา ผ3$อ��น ควิามีสั�มีพั�นธ์�รืะหวิ�างตนเองก�บผ3$อ��น เพั��อให$สั�งคมีอย3�รือด้ป็ลัอด้ภ�ย แลัะอย3�อย�างสังบสั,ขึ้ขึ้องสัมีาชีกในสั�งคมี

การืพัจิารืณาวิ�าบ,คคลัใด้มี�จิรืยธ์รืรืมีหรื�อไมี� พัจิารืณาได้$ 2 แนวิทัางได้$แก� 1.พัจิารืณาจิากการืกรืะทั�า โด้ยพัจิารืณาวิ�า การืกรืะทั�าใด้ทั��ทั�าแลั$วิทั�าให$สั�งคมีอย3�รืวิมีก�นแลั$วิอย3�รือด้ป็ลัอด้ภ�ย แลัะอย3�รื �วิมีก�นอย�างสังบสั,ขึ้ เรื�ยกวิ�า การืกรืะทั�าน�+นมี�จิรืยธ์รืรืมี 2.พัจิารืณาจิากเหต,ผลัทั��บ,คคลัน�+นน�ามีาเป็!นหลั�กเกณฑิ�ในการืต�ด้สันใจิกรืะทั�าสั�งใด้สั�งหน*�ง เชี�น การืทั��ต�ารืวิจิยงผ3$รื $ายด้$วิยเหต,ผลัเพั��อให$สั�งคมีอย3�อย�างสังบสั,ขึ้ เน��องจิากผ3$รืายทั�าให$ชีาวิบ$านเด้�อด้รื$อนจิากการืลั�กขึ้โมียขึ้องชีาวิบ$าน ฆ่�าชีาวิบ$าน ผด้ลั3กเมี�ยขึ้องชีาวิบ$าน การืฆ่�าผ3$รื $ายขึ้องต�ารืวิจิน�+นจิ*งทั�าถ3กต$อง แต�ถ$าต�ารืวิจิน�+นยงเพั��อนบ$านเพัรืาะควิามีโกรืธ์ เน��องจิากต�ารืวิจิขึ้อพัรืะทั��คลั$องคอ แต�เพั��อนบ$านไมี�ให$จิ*งโกรืธ์ ควิ$าป็Oนยงเพั��อนบ$านเพัรืาะควิามีโกรืธ์

ควิ$าป็Oนยงเพั��อนจินตาย ด้�งน�+นจิากด้3พัฤตกรืรืมีต�ารืวิจิน�+นผด้-การสั�ารวิจิและป็ระเมน่เชีาวิน่�ป็7ญญา

การืสั�ารืวิจิแลัะป็รืะเมีนเชีาวิน�ป็7ญญามี�วิ�ตถ,ป็รืะสังค�เพั��อวิ�ด้ควิามีสัามีารืถทัางสัมีอง ซึ่*�งเหน�+อหาทั��วิ�ด้จิะมี�หลัายๆ ด้$าน คะแนนทั��ได้$เรื�ยกวิ�า IQ หากทัด้สัอบแลั$วิได้$คะแนนสั3งจิะแป็ลัควิามีหมีายวิ�า ฉลัาด้มีาก ป็กต หรื�อต��ากวิ�าป็กต ลั�กษณะแบบทัด้สัอบอาจิเป็!นภาพัหรื�อค�าถามี ซึ่*�งพั�ฒนาโด้ย เจิ ซึ่� ราวิ�น่

(j.c.Ravan) แบบทัด้สัอบน�+มี�ชี��อเรื�ยกวิ�า แบบทัด้สัอบ Standard progressive

Matrices เรื�ยกย�อวิ�า แบบทัด้สัอบ สัแตนด้ารื�ด้ พั�เอ?มี (Stardard PM) การืใชี$แบบทัด้สัอบเชีาวิน�ป็7ญญามีาตรืฐานเหลั�าน�+ ต$องขึ้อรื�บจิากสัถาบ�นการืศิ*กษาหรื�อน�กจิตวิทัยา แลัะต$องแป็ลัควิามีหมีาย

พ�อาเจิต� อธ์บายวิ�า คนทั,กคนมี�วิธ์�คด้ทั��ต�างก�นตามีรืะด้�บขึ้องอาย, แลัะเรื�ยกวิธ์�คด้น�+วิ�า โครืงสัรื$างทัางป็7ญญา แลัะจิากการืศิ*กษาวิธ์�คด้ขึ้องเด้?ก วิ�ยรื, �น

41

แลัะผ3$ใหญ� พับวิ�าเมี��ออาย,เป็ลั��ยนไป็วิธ์�คด้จิะเป็ลั��ยนไป็ด้$วิย วิธ์�คด้ทั��เป็ลั��ยนไป็น�+เรื�ยกวิ�า พ�ฒน่าการของป็7ญญา วิธ์�สั�ารืวิจิแลัะป็รืะเมีนโครืงสัรื$างทัางป็7ญญาแลัะพั�ฒนาการืขึ้องป็7ญญาน�+ ทั�าได้$โด้ยให$ผ3$รื �บการืทัด้สัอบทั�าหรื�อคด้ตามีโจิทัย�ทั��พั�อารื�เจิต�เสันอ แลั$วิป็รืะเมีนตอนเองวิ�ามี�สัตป็7ญญาอย3�ทั��รืะด้�บใด้

การืสั�ารืวิจิแลัะป็รืะเมีนสัตป็7ญญาเฉพัาะเรื��อง เชี�น ควิามีคด้เชีงเป็รื�ยบเทั�ยบ ควิามีคด้เชีงวิพัากษ� ควิามีคด้เชีงมีโนทั�ศิน� ควิามีคด้เชีงวิเครืาะห� ควิามีคด้เชีงอนาคต ควิามีคด้เชีงป็รืะย,กต� เป็!นต$น

การพ�ฒน่าสั5ขภาพ สัามารถทั�าไดำ. 4 ล�กษณ์ะ ได้$แก� 1.การลดำ 2.การสัร.าง 3.การเพ�ม และ 4.การร�กษาให.คงไวิ.ตลอดำไป็ เชี�น อาหาร การลดำ (ลัะ ลัด้ เลักสั�งทั��เป็!นโทัษต�อรื�างกาย) การสัร.าง (เรื�มีการืรื�บป็รืะทัานอาหารืทั��เป็!นค,ณต�อรื�างกาย) การเพ�ม (เพั�มีการืรื�บป็รืะทัานอาหารืทั��เป็!นค,ณต�อรื�างกาย)

การร�กษา (รื�บป็รืะทัานอาหารืทั��เป็!นค,ณต�อรื�างกายจินเป็!นนสั�ย)

-กรืมีสั,ขึ้ภาพัจิต กรืะทัรืวิงสัาธ์ารืณสั,ขึ้ ได้$เสันอแนวิทัางพั�ฒนา EQ ไวิ$ 5

แนวิทัาง ได้$แก� 1.รื3 $จิ�กก�บอารืมีณ�ตนเอง 2.จิ�ด้การืก�บอารืมีณ�ตนเองได้$ 3.

สัรื$างแรืงจิ3งใจิให$ก�บตนเอง 4.รื3 $จิ�กอารืมีณ�ผ3$อ��น 5.รื�กษาควิามีสั�มีพั�นธ์ภาพัทั��ด้�ต�อก�นแน่วิทัางการพ�ฒน่าเชีงจิรยธ์รรม

1.ก�าหนด้พัฤตกรืรืมีเป็:าหมีาย 2.รืวิบรืวิมีขึ้$อมี3ลัพั�+นฐานพัฤตกรืรืมีเป็:าหมีาย 3.เลั�อกวิธ์�การืป็รื�บเป็ลั��ยนพัฤตกรืรืมี 4.ควิบค,มีตนเองตามีวิธ์�เลั�อกในขึ้$อทั��สัามี 5.ป็รืะเมีนพัฤตกรืรืมีตนเอง.

แน่วิทัางการพ�ฒน่าทั�กษะสั�งคมเฉพาะเร/�องแนวิทัางการืพั�ฒนาทั�กษะสั�งคมีเหลั�าน�+ทั�าได้$ด้$วิยเทัคนคเลั�ยนแบบบ,คคลั

ทั��เรืาชี��นชีอบ หรื�อการืฝึ0กทั�กษะจิ,ลัภาค ด้�งน�+ 1.ก�าหนด้ทั�กษะทัางสั�งคมีทั��ต$องการืฝึ0ก 2.ศิ*กษาหลั�กเกณฑิ�ทั��ด้�ขึ้องทั�กษะทั��ต$องฝึ0ก 3.ชีมีต�วิแบบทั�กษะทั��ต$องการืฝึ0ก 4.เตรื�ยมีวิางแผนฝึ0กทั�กษะ 5.ฝึ0กทั�กษะตามีแผนทั��ได้$เตรื�ยมีไวิ$ 6.อภป็รืายผลัการืฝึ0กทั�กษะ (หากบรืรืลั,เป็:าหมีายจิ*งไป็ฝึ0กทั�กษะอ��นต�อไป็ หากไมี�บรืรืลั,เป็:าหมีายจิะฝึ0กทั�กษะน�+นซึ่�+า)

แน่วิทัางการพ�ฒน่าตน่เองดำ.าน่สัตป็7ญญาแนวิทัางการืพั�ฒนาเชีาวิน�ป็7ญญา หลั�กการืพั�ฒนาป็7ญญาขึ้องพั�อาเจิต�

ได้$แก� หลั�กการืสัรื$างภาวิะสัมีด้,ลั (equilibration) หมีายถ*ง ภาวิะทั��เทั�าเทั�ยมีก�น

หรื�อภาวิการืณ�ลัด้ควิามีขึ้�ด้แย$งทัางควิามีคด้ เมี��ออย3�ทั�ามีกลัางแรืงบ�งค�บขึ้อง 2

ฝึCาย แรืงบ�งค�บ ได้$แก� เหต,การืณ�ทั��ทั�าให$เกด้ควิามีขึ้�ด้แย$งทัางควิามีคด้ เชี�น

42

ควิามีรื3 $ใหมี�ทั��ได้$รื�บซึ่*�งไมี�ตรืงหรื�อสัอด้คลั$องก�บควิามีรื3 $เด้มีทั��มี�อย3� มีน,ษย�จิะมี�ควิามีรื3 $เก�าก�บควิามีรื3 $ใหมี�ทั��ไมี�ตรืงก�น ไมี�สัอด้คลั$องก�น มีน,ษย�จิ*งต$องป็รื�บภาวิะให$สัมีด้ลัได้$ 3 วิธ์�

วิธ์�ทั�� 1 ยอมีรื�บควิามีรื3 $ใหมี�วิธ์�ทั�� 2 ย�งย*ด้มี��นในควิามีรื3 $เด้มี

วิธ์�ทั�� 3 ป็รื�บเป็ลั��ยนควิามีคด้ใหมี� โด้ยมี�ทั�+งควิามีรื3 $เก�าแลัะควิามีรื3 $ใหมี�วิธ์�การืทั�+ง 3 น�+ เป็!นวิธ์�การืสัรื$างภาวิะสัมีด้,ลัทัางควิามีคด้

แน่วิทัางการพ�ฒน่าสัตป็7ญญาเฉพาะเร/�อง หร/อการพ�ฒน่าควิามคดำสัร.างสัรรค�

1.ก�าหนด้เป็:าหมีายขึ้องการืคด้ 2.การืแสัวิงหาแนวิคด้ใหมี� 3.การืป็รืะเมีนแลัะค�ด้เลั�อกแนวิคด้

แบบป็ระเมน่ผลก อน่เร�ยน่ หน่ วิยทั�� 61.การืเขึ้$าใจิตนเองหมีายถ*งขึ้$อใด้ = การม�ควิามร(.เก��ยวิตน่เองเพ�มข&2น่2.ป็7จิจิ�ยทั��มี�ผลัต�อการืทั�างานรื�วิมีก�บผ3$อ��นค�อขึ้$อใด้ = การเห6น่ค5ณ์ค าตน่เอง3.ขึ้$อใด้เป็!นการืสั�ารืวิจิแลัะป็รืะเมีนตนเองด้$านรื�างกาย = สั5ขภาพจิต4.การืแสัด้งควิามีเห?นขึ้�ด้แย$งอย�างสัรื$างสัรืรืค� เป็!นลั�กษณะขึ้องบ,คคลัทั��มี�ควิามีฉลัาด้ทัางอารืมีณ�ในองค�ป็รืะกอบใด้ = ควิามสัามารถใน่การม�สั�มพ�น่ธ์ภาพก�บผ(.อ/�น่5.แบบทัด้สัอบ Standard Progresssive Mattrices ใชี$ในการืสั�ารืวิจิแลัะป็รืะเมีนผลัตนเองด้$านใด้ = สัตป็7ญญา6.แนวิทัางการืพั�ฒนาตนเองด้$านสั,ขึ้ภาพักาย มี�ลั�กษณะแนะทัศิทัางอย�างไรื =

การลดำ – การสัร.าง – การเพ�ม – การร�กษา7.เทัคนคทั��ชี�วิยในการืคลัายควิามีเครื�ยด้ได้$แก�ขึ้$อใด้ = การออกก�าล�งกาย8.การืฝึ0กสัรื$างควิามีรื3 $สั*กทั��ด้�ต�อผ3$อ��น เป็!นการืชี�วิยสัรื$างแลัะพั�ฒนาอารืมีณ�ตนเองในวิธ์�ใด้ ตามีแนวิคด้ขึ้องแด้เน�ยลั โกลัแมีน = ร�กษาสั�มพ�น่ธ์ภาพทั��ดำ�ต อก�น่9.ขึ้$อใด้เป็!นขึ้�+นตอนแรืกขึ้องกรืะบวินการืป็รื�บเป็ลั��ยนพัฤตกรืรืมีด้$วิยวิธ์�ควิบค,มีตนเอง = ก�าหน่ดำพฤตกรรมควิบค5มตน่เอง10.การืยอมีรื�บควิามีรื3 $ใหมี� เป็!นวิธ์�การืป็รื�บภาวิะให$สัมีด้,ลัตามีแนวิคด้ขึ้องน�กจิตวิทัยาใด้ = พ�อาเจิต�

แบบป็ระเมน่ผลหล�งเร�ยน่ หน่ วิยทั�� 6

43

1.ขึ้$อใด้เป็!นควิามีหมีายขึ้องค�าวิ�าการืเขึ้$าใจิตนเอง = การม�ควิามร(.เก��ยวิก�บตน่เองเพ�มข&2น่2.ป็7จิจิ�ยทั��มี�ผลัต�อการืมี�ป็ฏิสั�มีพั�นธ์�ก�บผ3$อ��นค�อขึ้$อใด้ = การมองตน่เองทัางบวิก3.การืสั�ารืวิจิแลัะป็รืะเมีน สั,ขึ้ภาพัจิตตนเอง เป็!นการืสั�ารืวิจิในด้$านใด้ = ร างกาย4.การืรื3 $จิ�กมีองโลักในแง�ด้� เป็!นลั�กษณะขึ้องบ,คคลัทั��มี�ควิามีฉลัาด้ทัางอารืมีณ�ในองค�ป็รืะกอบใด้ = ควิามสัามารถใน่การดำ�าเน่น่ชี�วิตอย างเป็!น่สั5ข5.ขึ้$อใด้เป็!นเครื��องมี�อทั��ใชี$ในการืวิ�ด้แลัะป็รืะเมีนด้$านสัตป็7ญญา = แบบทัดำสัอบ Standard Progessive Matrices

6.ขึ้$อใด้เป็!นลั�กษณะแลัะทัศิทัางขึ้องการืพั�ฒนาตนเองด้$านสั,ขึ้ภาพักาย = การลดำ – การสัร.าง – การเพ�ม – การร�กษา7.การืมีองหาแง�ด้�ขึ้องเหต,การืณ�ต�างๆ เป็!นการืชี�วิยสัรื$างแลัะพั�ฒนาอารืมีณ�ตนเองในวิธ์�ใด้ ตามีแนวิคด้ขึ้องแด้เน�ยลั โกแมีน = การสัร.างแรงจิ(งใจิให.ก�บอารมณ์�ตน่เอง8.ขึ้$อใด้เป็!นขึ้�+นตอนแรืกขึ้องแนวิทัางการืพั�ฒนาพัฤตกรืรืมีเชีงจิรืยธ์รืรืมีด้$วิยวิธ์�การืควิบค,มีตนเอง = ก�าหน่ดำพฤตกรรมเป็:าหมาย9.หลั�กการืสัรื$างสัภาวิะสัมีด้,ลั เป็!นหลั�กการืพั�ฒนาตนเองด้$านใด้ = เชีาวิน่�ป็7ญญา10.การืย*ด้มี��นใจิควิามีรื3 $เด้มี เป็!นวิธ์�การืป็รื�บภาวิะให$สัมีด้,ลัตามีแนวิคด้ขึ้องจิตวิทัยาคนใด้ = พ�อาเจิต�

หน่ วิยทั�� 7 (การจิ�ดำการอารมณ์�และควิามเคร�ยดำ)

อารืมีณ�ขึ้องคนเรืามี�ลั�กษณะตด้ต�วิมีาต�+งแต�ทัารืก เรื�ยกวิ�า พ/2น่อารมณ์� พั�ฒนการืทัางอารืมีณ� เป็!นการืผสัมีผสัานรืะหวิ�างพั�+นอารืมีณ�เด้มีก�บอทัธ์พัลัจิากสั�งแวิด้ลั$อมี เดำ6กวิ�ยก อน่เร�ยน่จิะเรื�มีมี�ควิามีรื3 $สั*กกลั�วิ วิตกก�งวิลั แลัะรื3 $สั*กผด้แทันทั��จิะกลั�วิการืถ3กลังโทัษเทั�าน�+น เดำ6กวิ�ย 4-5 ป็L เรื�มีสัามีารืถรื3 $สั*กเห?นอกเห?นใจิผ3$อ��น เดำ6กวิ�ย 6-12 ป็L จิะมี�ควิามีสัามีารืถในการืตรืะหน�กถ*งอารืมีณ�ต�างๆ

ขึ้องตนเองมีากขึ้*+นตามีลั�าด้�บลั�กษณะขึ้องอารืมีณ�แบ�งออกเป็!นกลั,�มีใหญ� 3 กลั,�มี ค�อ อารืมีณ�ด้$านบวิก

อารืมีณ�ด้$านลับ อารืมีณ�กลัางๆ นอกจิากน�+ย�งมี�อารืมีณ�พั�+นฐาน เชี�น โกรืธ์ กลั�วิ

รื�งเก�ยจิ ด้�ใจิ เสั�ยใจิ แป็ลักใจิ ซึ่*�งมี�รืะด้�บควิามีเขึ้$มีขึ้$นขึ้องอารืมีณ�จิากน$อยไป็มีาก ซึ่*�งเป็!นอารืมีณ�พั�+นฐานทั��มี�ในสั�ตวิ�เลั�+ยงลั3กด้$วิยนมี สั�มีพั�นธ์�ก�บการืทั�างานขึ้องรืะบบลัมีบก limbic system ในสัมีองสั�วินกลัาง ในคนเรืาน�+นพับวิ�าย�งมี�การื

44

ทั�างานขึ้องสัมีองสั�วินหน$าบรืเวิณ prefrontal มีาเก��ยวิขึ้$องด้$วิย โด้ยมี�การืเชี��อมีโยงก�บรืะบบลัมีบกทั��ซึ่�บซึ่$อน จิ*งทั�าให$คนเรืามี�ลั�กษณะอารืมีณ�ควิามีรื3 $สั*กทั��หลัายหลัากมีากกวิ�าในสั�ตวิ�เลั�+ยงลั3กด้$วิยนมีล�กษณ์ะของอารมณ์�อาจิแบ งออกเป็!น่กล5 มใหญ ไดำ. 3 กล5 ม

1.อารืมีณ�ด้$านบวิก เชี�น อารืมีณ�ด้�ใจิ ภ3มีใจิ สั,ขึ้ใจิ ป็ลัาบป็ลั�+มี พั*งพัอใจิ2.อารืมีณ�ด้$านลับ เชี�น อารืมีณ�โกรืธ์ เกลั�ยด้ รืษยา เศิรื$า3.อารืมีณ�กลัางๆ เชี�น แป็ลักใจิ ยอมีรื�บ

องค�ป็ระกอบของอารมณ์� 1.ด้$านการืรื�บรื3 $ 2.ด้$านอารืมีณ� 3.แรืงผลั�กด้�นป็7จิจิ�ยทั��สั งผลต ออารมณ์� 1.พ�น่ธ์5กรรม 2.การเล�2ยงดำ(และสัภาพ

แวิดำล.อม 3.การทั�างาน่ของสัมอง (สั�วินขึ้องสัมีองทั��ทั�าหน$าทั��เก��ยวิขึ้$องก�บอารืมีณ�มี�อย3�หลัายแห�ง เชี�น รืะบบลัมีบก limbic system ทั�าหน$าทั��รื �บรื3 $แลัะป็รืะเมีนสัถานการืณ�ต�างๆ บรืเวิณทั��เรื�ยกวิ�า อะมีกด้าลัา amygdala เป็!นจิ,ด้เชี��อมีโยงทั��สั�าค�ญรืะหวิ�างการืป็รืะเมีนขึ้$อมี3ลัจิากป็รืะสัาทัรื�บรื3 $ต�างๆ ขึ้องสัมีองบรืเวิณคอรื�ตค�ลั คอรื�เทั?ก cortical cortex ก�บการืแสัด้งออกด้$านพัฤตกรืรืมีขึ้องอารืมีณ�ต�างๆ นอกจิากน�+อะมีกด้าลัาย�งมี�สั�วินสั�าค�ญในการืรื�บรื3 $สั�งทั��เป็!นอ�นตรืาย กรืะต,$นให$รื�างกายมี�การืต��นต�วิพัรื$อมีทั��จิะรื�บมี�อต�อสั�งน�+น จิากการืทัด้สัอบพับวิ�าในสั�ตวิ�ทั��ด้,รื$ายเมี��อผ�าต�ด้เอาสั�วินทั��เป็!นอะมีกด้าลัาออกไป็ สั�ตวิ�จิะมี�ลั�กษณะเชี��อง เฉย ไมี�ด้,รื$ายเหมี�อนเด้มี) 4.การทั�างาน่ของระบบป็ระสัาทัอ�ตโน่ม�ต ได้$แก� ระบบซึ่มพาเธ์ตก จิะทั�างานเมี��อคนเรืาป็รืะสับก�บภาวิะเครื�ยด้หรื�อต��นเต$น โด้ยสัารืสั��อป็รืะสัาทัในสัมีองทั��เก��ยวิขึ้$องค�อนอรื�เอพัเนฟรืน หรื�อบางครื�+งเรื�ยกวิ�า อะด้รื�นาลั�น ระบบพาราซึ่มพาเธ์ตก การืทั�างานจิะเด้�นเมี��อคนเรืาอย3�ในสัภาวิะผ�อนคลัาย แลัะเป็!นภาวิะทั��มี�การืเก?บสัะสัมีพัลั�งงานไวิ$ในต�วิ

โด้ยสัารืสั��อป็รืะสัาทัทั��เก��ยวิขึ้$องค�ออะเซึ่ทัลัโคลั�น –ผ3$ทั��อย3�ในภาวิะหวิอาหารื

น�+าตาลัในเลั�อด้จิะต��า ซึ่*�งจิะไป็กรืะต,$นให$รื�างกายหลั��ง อะด้รื�นาลั�นออกมีามีาก จิะเกด้อารืมีณ�หง,ด้หงด้ ฉ,นเฉ�ยวิได้$ง�าย เป็!นต$น 5.สัภาวิะจิต

-ผลกระทับของอารมณ์� = ต�อรื�างกาย –ต�อจิตใจิแลัะพัฤตกรืรืมี –ต�อผ3$อ��นการจิ�ดำการก�บอารมณ์�

1.การร(.เทั าทั�น่อารมณ์�ตน่เอง หมีายถ*ง รื3 $เทั�าทั�นวิ�าอารืมีณ�ตนเองในแต�ลัะขึ้ณะน�+นเป็!นอย�างไรื ตนเองรื3 $สั�กอย�างไรื รื3 $เทั�าทั�นอารืมีณ�ทั��เป็ลั��ยนแป็ลังไป็ มีองอารืมีณ�ตนเองออกวิ�าเป็!นอย�างไรื

45

2.ยอมร�บอารมณ์�ของตน่เอง ขึ้�+นตอนน�+เป็!นการืมีองอารืมีณ�ทั��เกด้ขึ้*+นอย�างยอมีรื�บตามีทั��เป็!นจิรืง ยอมีรื�บวิ�าเรืามี�ควิามีรื3 $สั*กน�+นอย3� เชี�น เรืามี�ควิามีกลั�วิ ควิามีโกรืธ์ ควิามีค�บขึ้$องใจิ หรื�อควิามีด้�ใจิ สั,ขึ้ใจิ เป็!นการืมีองอย�างไมี�ต�ด้สันถ3กผด้ การืยอมีรื�บอารืมีณ�ทัางบวิกเป็!นเรื��องไมี�ยาก แต�การืยอมีรื�บวิ�าตนเองมี�อารืมีณ�ทัางลับเป็!นเรื��องไมี�ง�าย เชี�น เรืามี�ควิามีอจิฉาเพั��อน เวิลัาเพั��อนมี�ควิามีสั�าเรื?จิเรืาไมี�สัามีารืถทั�าจิตใจิให$ยนด้�ไป็ก�บเพั��อนได้$

3.การควิบค5มอารมณ์� เป็!น ควิามีสัามีารืถทั��จิะจิ�ด้การืก�บอารืมีณ�ทั��เกด้ขึ้*+นได้$อย�างเหมีาะสัมี โด้ยเฉพัาะอารืมีณ�ในทัางลับ เชี�น ควิามีโกรืธ์ ฉ,นเฉ�ยวิ

4.เตมพล�งใจิให.ตน่เอง ทั�กษะทัางอารืมีณ�มีใชี�การืเพั�ยงคอยจิ�ด้การืก�บอารืมีณ�ตามีสัถานการืณ�เทั�าน�+น หากแต�ย�งหมีายถ*งการืเตมีพัลั�งให$จิตใจิขึ้องตนเอง อ�นจิะเป็!นการืสั�งเสัรืมีพั�+นฐานอารืมีณ�ให$อย3�ในรืะด้�บบวิก

5.ม�เจิตคตและควิามคดำใน่เชีงบวิก เจิตคตแลัะควิามีคด้มี�สั�วินสั�มีพั�นธ์�ก�บสัภาวิะอารืมีณ�อย�างแยกก�นไมี�ออก ในทัางพั,ทัธ์ศิาสันาได้$ยกสั�มีมีาทัษฐไวิ$วิ�าเป็!นป็7จิจิ�ยทั��สั�าค�ญทั��สั,ด้ในการืด้�าเนนชี�วิตทั��ด้�งามี หรื�อด้�งค�ากลั�าวิวิ�า คด้ด้� ย�อมีพั3ด้ด้� ทั�าด้� ในทั��น�+ค�อการืมีองสั�งต�างๆทั��เกด้ในทัางบวิก

6.การืรื3 $สั*กด้�ต�อตนเองเทัคน่คการจิ�ดำการก�บอารมณ์�

1.ทับทัวินการืแสัด้งออกทัางอารืมีณ�ขึ้องต�วิเอง 2.เตรื�ยมีการืในการืแสัด้งอารืมีณ� 3.ฝึ0กสัต 4.ฝึ0กการืผ�อนคลัายตนเอง 5.ป็รืะเมีนสัถานการืณ�แลัะอารืมีณ�เทัคน่คใน่การจิ�ดำการอารมณ์�สั�าเร6จิไดำ.หร/อไม ข&2น่ก�บวิธ์�คดำทั��สั�าค�ญต อไป็น่�2

1.การืจิ�ด้การืก�บอารืมีณ�เป็!นควิามีรื�บผด้ชีอบขึ้องตนเอง 2.การืเป็ลั��ยนแป็ลังตนเองต$องมี�ควิามีต�+งใจิทั��จิะเป็ลั��ยนแป็ลัง 3.หมี��นฝึ0กต�วิเอง 4.ให$ก�าลั�งใจิตนเอง 4.ฝึ0กให$เป็!นคนอารืมีณ�ด้�อย3�เสัมีอการร(.จิ�กและเข.าใจิอารมณ์�ผ(.อ/�น่

1.ให$ควิามีสันใจิการืแสัด้งออกขึ้องผ3$อ��น 2.อ�านอารืมีณ�ควิามีรื3 $สั*กผ3$อ��น

3.ฝึ0กเอาใจิเขึ้ามีาใสั�เรืา 4.แสัด้งควิามีเห?นอกเห?นใจิผ3$อ��นควิามหมาของควิามเคร�ยดำ

เชีลเย (Selye) เป็!นบ,คคลัแรืกทั��กลั�าวิถ*งการืเป็ลั��ยนแป็ลังทั��เกด้ขึ้*+นจิากควิามีเครื�ยด้ เขึ้าได้$ให$ควิามีหมีายค�าวิ�า ควิามีเครื�ยด้ (stress) วิ�า เป็!น่ภาวิะทั��ร างกายม�การตอบสัน่องต อสั�งทั��เข.ามากระต5.น่ ป็7ญหาทั��สั�าค�ญ ค�อ สั�งเรื$าทั��เขึ้$ามีากรืะต,$นควิามีรื,นแรืงขึ้นาด้ไหนจิ*งจิะทั�าให$คนเรืาเกด้การืตอบสันองเป็!น

46

ควิามีเครื�ยด้ เชีลัเยเห?นวิ�าการืเกด้ควิามีเครื�ยด้แสัด้งโด้ยการืเป็ลั��ยนแป็ลังทั�+งด้$านรื�างกายแลัะด้$านจิตใจิโด้ยไมี�สั�มีพั�นธ์�ก�บสัาเหต,ขึ้องควิามีเครื�ยด้ กลั�าวิโด้ยสัรื,ป็ค�อ 1.ควิามเคร�ยดำเป็!น่ป็ฏิกรยาตอบสัน่องต อสั�งเร.า 2.การตอบสัน่องต อควิามเคร�ยดำแสัดำงโดำยม�การเป็ล��ยน่แป็ลงของร างกายและจิตใจิ โดำยทั�2งร างกายและจิตใจิน่�2ร างก6ม�ป็ฏิสั�มพ�น่ธ์�ก�น่อย างซึ่�บซึ่.อน่ 3.การตอบสัน่องต อควิามเคร�ยดำ โดำยรวิมแล.วิเป็!น่ภาวิะทั��แสัดำงถ&งการทั��ร างกายและจิตใจิถ(กเร.า ทั�าให.เกดำอาการแสัดำงออกมาหลายๆ ระบบ ซึ่&�งบางระบบอาจิถ(กเร.า

หร/อบางระบบอาจิถ(กย�บย�2งให.ทั�างาน่น่.อยลง สั�งเร.าทั��กระต5.น่ให.เกดำการตอบสัน่องออกมาเป็!น่ควิามเคร�ยดำ เร�ยกวิ า ควิามกดำดำ�น่

เคอทัซึ่�และม�วิ (Kirtz and Moss) เสันอวิ�าสั�งเรื$าทัางสั�งคมีมีได้$สั�งผลัโด้ยตรืงต�อบ,คคลั แต�เกด้จิากการืทั��บ,คคลัแป็ลัควิามีหมีายขึ้องสั�งเรื$าน�+น แลัะตอบสันองต�อสั�งแวิด้ลั$อมีตามีควิามีหมีายทั��แป็ลั แลัะการืแป็ลัควิามีหมีายย�งขึ้*+นก�บลั�กษณะบ,คลักภาพั สัถานภาพั แลัะบทับาทัทัางสั�งคมีขึ้องบ,คคลัน�+น

สัาเหต5ของควิามเคร�ยดำ1.เผชีญก�บเหต5การณ์�ทั��ค5กคาม ซึ่*�งอาจิเป็!นควิามีค,กคามีจิากรื�างกาย

สั�งผลัต�อจิตใจิ หรื�อเป็!นควิามีรื3 $สั*กเกด้ขึ้*+นภายใน เชี�น การืเจิ?บป็Cวิย ป็7ญหาการืเรื�ยน ป็7ญหาการืงาน

2.ป็7ญหาจิากต�วิบ5คคล เน��องจิากต�วิบ,คคลัมี�ลั�กษณะบางป็รืะการืทั��ทั�าให$เสั��ยงต�อควิามีเครื�ยด้ได้$ง�าย เชี�น เป็!นคนคด้มีาก เป็!นคนมีองโลักในแง�รื$าย.

ล�กษณ์ะอาการแสัดำงและผลกระทับของควิามเคร�ยดำระบบแรก ค�อ ระบบป็ระสัาทัอ�ตโน่ม�ต ซึ่*�งเป็!นสั�วินทั��เก��ยวิขึ้$องก�บการื

ถ3กเรื$าทัางอารืมีณ� การืเรื$ารืะบบป็รืะสัาทัอ�ตโนมี�ตน�าไป็สั3�การืเรื$าอวิ�ยวิะทั��เป็!นป็ลัายทัางขึ้องรืะบบน�+ได้$แก� รืะบบห�วิใจิ รืะบบหายใจิ รืะบบทัางเด้นอาหารื รืะบบป็7สัสัาวิะ เป็!นต$น เกด้อาการืแสัด้งขึ้องอวิ�ยวิะเหลั�าน�+ เชี�น ใจิสั��น ชี�พัจิรืเต$นเรื?วิ

ฯลัฯระบบทั��สัอง ค�อ ภาวิะทัางจิตใจิ เกดำอารมณ์�ต&งเคร�ยดำ มี�ควิามีวิตก

ก�งวิลั ซึ่*งเศิรื$า น�าไป็สั3�ควิามีผด้ป็กตด้$านควิามีคด้หรื�อพัฤตกรืรืมี เชี�น คด้ซึ่�+า

หมีกมี,�น ไมี�สัามีารืถต�ด้สันใจิได้$ อย3�ก�บจินตนาการืระบบทั��สัาม ค�อ ระบบต อไรทั อ การืตอบสันองต�อควิามีเครื�ยด้ทั��เรื�+อรื�ง

จิะผ�านทัางรืะบบน�+ สั�งผลัให$เกด้การืเป็ลั��ยนแป็ลังการืทั�างานหลัายด้$าน เชี�น เพั�มีควิามีด้�นโลัหต เพั�มีการืบ�บขึ้องห�วิใจิ

***ผลักรืะทับขึ้องควิามีเครื�ยด้ น�าไป็สั3�โรืคต�างๆ***

47

การจิ�ดำการก�บควิามเคร�ยดำเป็:าหมายของการจิ�ดำการก�บควิามเคร�ยดำไม ใชี การระง�บหร/อล�กเล��ยง

ควิามเคร�ยดำ แต เป็!น่การป็ร�บและเผชีญก�บควิามเคร�ยดำโดำยไม ม�ผลตดำตามาใน่ทัางลบ สั�งทั��สั�าค�ญป็รืะการืหน*�ง ค�อ สัามีารืถตรืะหน�กถ*งควิามีเครื�ยด้ทั��มีากเกนป็กตได้$ ซึ่*�งต$องการืการืเรื�ยนรื3 $ทั��จิะเขึ้$าใจิตนเอง ด้�งน�+ ตระหน่�กถ&งอาการทั��แสัดำงวิ าเคร�ยดำ ศึ&กษาวิ าอะไรทั�าให.เคร�ยดำ

เร�ยน่ร(.วิธ์�การป็ร�บต�วิของตน่เอง และวิธ์�ทั��จิะจิ�ดำการก�บควิามเคร�ยดำ1.การดำ(แลตน่เอง –ออกก�าลั�งกายอย�างสัมี��าเสัมีอ –เลั�อกรื�บป็รืะทัาน

อาหารืทั��เป็!นป็รืะโยชีน� –อย3�ในสั�งแวิด้ลั$อมีทั��ด้� –พั�กผ�อนให$เพั�ยงพัอ –ไมี�เสัพัหรื�อใชี$สั�งเรื$าทั��จิะเป็!นอ�นตรืายต�อรื�างกาย เชี�น เหลั$า บ,หรื��

2.การฝึ<กคดำไม ให.เคร�ยดำ –การืคด้ในเชีงบวิก –การืมีองโลักในแง�ด้� –การืคด้ย�ด้หย,�น –การืคด้ถ*งคนอ��น

3.การวิางแผน่แก.ไขป็7ญหา (ล�กษณ์ะการป็7ญหาทั��ไม ดำ� สัรื,ป็ด้�งน�+ -การืแก$ป็7ญหาแบบวิ3 �วิามี –การืหน�ป็7ญหา –การืต�าหนตนเอง –การืโยนควิามีผด้ให$ผ3$อ��น) การแก.ป็7ญหาอย างถ(กวิธ์� ได้$แก� –การืต�+งสัตให$มี��นคง –การืแก$ป็7ญหาอย�างเป็!นรืะบบ การืมีองป็7ญหาอย�างสัรื$างสัรืรืค� –การืขึ้อควิามีชี�วิยเหลั�อจิากผ3$อ��น

4.การผ อน่คลายควิามเคร�ยดำ (1.การผ อน่คลายควิามเคร�ยดำใน่ระดำ�บป็กต เชี�น หย,ด้พั�กสั�งทั��ก�าลั�งทั�าชี��วิครืาวิ การือ�านหน�งสั�อ เป็ลั��ยนอรืยาบถ เลั�นด้นตรื� เลั�นก�ฬา พั�กผ�อนให$เพั�ยงพัอ 2.การคลายเคร�ยดำใน่ภาวิะทั��ม�ควิามเคร�ยดำสั(ง การืฝึ0กหายใจิ การืฝึ0กเกรื?งแลัะคลัายกลั$ามีเน�+อ การืจินตนาการื การืทั�าสัมีาธ์เบ�+องต$น การืนวิด้แลัะการืกด้จิ,ด้ตนเอง.

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองก อน่เร�ยน่ หน่ วิยทั�� 71.ขึ้$อใด้อธ์บายลั�กษณะขึ้องอารืมีณ�ได้$ถ3กต$อง = อารมณ์�เป็!น่สั วิน่สั�าค�ญทั��ผล�กดำ�น่ให.เกดำการกระทั�า2.ขึ้$อใด้ไม ใชี องค�ป็รืะกอบขึ้องอารืมีณ� = การเป็ล��ยน่ทั าทัาง3.ขึ้$อใด้ไม ใชี ผลักรืะทับทั��เกด้โด้ยตรืงจิากอารืมีณ� = เร�ยน่หน่�งสั/อไม เก ง4.ขึ้$อใด้แสัด้งถ*งควิามีรื�บผด้ชีอบต�ออารืมีณ�ขึ้องตนเอง = ฉ�น่ร(.สั&กเสั�ยใจิ5.สั�งสั�าค�ญอ�นด้�บแรืกในการืจิ�ด้การืก�บอารืมีณ�ขึ้องตนเองค�อขึ้$อใด้ = ร(.เทั าทั�น่อารมณ์�ตน่เอง6.ป็7จิจิ�ยต�อไป็น�+สั�งผลัต�อควิามีสั�าเรื?จิในการืพั�ฒนาควิามีสัามีารืถด้$านอารืมีณ� ยกเวิ.น่ ขึ้$อใด้ = การหาวิธ์�ให.คน่อ/�น่ยอมร�บต�วิเรา

48

7.ใครืมี�ควิามีสัามีารืถในการืจิ�ด้การือารืมีณ�ได้$ด้�ทั��สั,ด้ = วิร�ตน่�ทับทัวิน่และยอมร�บควิามผดำพลาดำของตน่เอง8.อาการืใด้ต�อไป็น�+ไม ไดำ.แสัด้งถ*งควิามีเครื�ยด้ = คดำหาทัางออก9.ขึ้$อใด้กลั�าวิเก��ยวิก�บควิามีเครื�ยด้ได้$ถ3กต$อง = ป็ฏิกรยาควิามเคร�ยดำม�ทั�2งดำ.าน่บวิกและดำ.าน่ลบ10.การืคลัายเครื�ยด้ในภาวิะทั��มี�ควิามีเครื�ยด้สั3งเป็!นอย�างไรื = ฝึ<กป็ฏิบ�ตเทัคน่คการคลายเคร�ยดำ

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองหล�งเร�ยน่ หน่ วิยทั�� 71.ขึ้$อใด้อธ์บายลั�กษณะขึ้องอารืมีณ�ได้$ถ3กต$อง = อารมณ์�เป็!น่สั วิน่สั�าค�ญทั��ผล�กดำ�น่ให.เกดำการกระทั�า2.ขึ้$อใด้ไม ใชี องค�ป็รืะกอบขึ้องอารืมีณ� = การเป็ล��ยน่ทั าทัาง3.ขึ้$อใด้ไม ใชี ผลักรืะทับทั��เกด้โด้ยตรืงจิากอารืมีณ� = เร�ยน่หน่�งสั/อไม เก ง4.ขึ้$อใด้แสัด้งถ*งควิามีรื�บผด้ชีอบต�ออารืมีณ�ขึ้องตนเอง = ฉ�น่ร(.สั&กเสั�ยใจิ5.สั�งทั��สั�าค�ญอ�นด้�บแรืกในการืจิ�ด้การืก�บอารืมีณ�ขึ้องตนเองค�อขึ้$อใด้ = ร(.เทั าทั�น่อารมณ์�ตน่เอง6.ป็7จิจิ�ยต�อไป็น�+สั�งผลัต�อควิามีสั�าเรื?จิในการืพั�ฒนาควิามีสัามีารืถด้$านอารืมีณ� ยกเวิ$น ขึ้$อใด้ = การหาวิธ์�ให.คน่อ/�น่ยอมร�บต�วิเรา7.ใครืมี�ควิามีสัามีารืถในการืจิ�ด้การือารืมีณ�ได้$ด้�ทั��สั,ด้ = วิร�ตน่�ทับทัวิน่และยอมร�บควิามผดำพลาดำของตน่8.อาการืใด้ต�อไป็น�+ ไม ไดำ. แสัด้งถ*งควิามีเครื�ยด้ = คดำหาทัางออก9.ขึ้$อใด้กลั�าวิเก��ยวิก�บควิามีเครื�ยด้ได้$ถ3กต$อง = ป็ฏิกรยาควิามเคร�ยดำม�ทั�2งดำ.าน่บวิกและดำ.าน่ลบ10.การืคลัายเครื�ยด้ในภาวิะทั��มี�ควิามีเครื�ยด้สั3งเป็!นอย�างไรื = ฝึ<กป็ฏิบ�ตเทัคน่คการคลายเคร�ยดำ

หน่ วิยทั�� 8 (การใชี.ภาษาเพ/�อการสั/�อสัาร)

การืสั��อสัารืเป็!นกรืะบวินการืถ�ายทัอด้สัารืจิากผ3$สั�งสัารืไป็ย�งผ3$รื �บสัารืโด้ยผ�านสั��อ จิ,ด้ป็รืะสังค�ขึ้องการืสั��อสัารืมี� 4 ป็รืะการืค�อ ให.ข.อม(ล ให.การศึ&กษา ให.ควิามบ�น่เทัง และโน่.มน่.าวิใจิ องค�ป็รืะกอบขึ้องการืสั��อสัารื ค�อ ผ(.สั ง ผ(.ร�บ สัาร และชี องทัางหร/อสั/�อ

ป็รืะเภทัขึ้องการืสั��อสัารือาจิจิ�าแนกได้$หลัายอย�างตามีเกณฑิ�ทั��ก�าหนด้

การืสั��อสัารืมี�ลั�กษณะด้�งน�+ การืสั��อสัารืเป็!นกรืะบวินการื มี�ควิามีสั�มีพั�นธ์�ก�บกรืะบวินการืจิตวิทัยา สัภาพัแวิด้ลั$อมีทัางกายภาพั สั�งคมีแลัะวิ�ฒนธ์รืรืมี

49

ภาษาทั��มีน,ษย�ใชี$สั��อสัารืมี�ทั�+งวิ�จินภาษาแลัะอวิ�จินภาษ การืใชี$วิ�จินภาษาต$องค�าน*งถ*งกฎีเกณฑิ�โครืงสัรื$าง เหมีาะก�บผ3$รื �บสัารื โอกาสั กาลัเทัศิะ แลัะสัภาพัแวิด้ลั$อมี สั�วินอวิ�จินภาษาต$องสัอด้คลั$องก�บวิ�จินภาษา สัถานการืณ� แลัะผ3$สั�งสัารื

ป็รืะสัทัธ์ภาพัขึ้องการืสั��อสัารืเกด้จิากองค�ป็รืะกอบขึ้องการืสั��อสัารื 4

อย�างค�อ ผ3$สั�งสัารื ผ3$รื�บสัารื สัารื แลัะสั��อ การืสัรื$างสั�มีพั�นธ์ภาพัรืะหวิ�างค3�สั��อสัารื

แลัะการืพั�ฒนาทั�กษะในการืสั��อสัารือย3�เสัมีอจิะชี�วิยให$การืสั��อสัารืป็รืะสับควิามีสั�าเรื?จิควิามหมายของการสั/�อสัาร

เอ6ดำเวิร�ดำ สัะเพ�ยร� (Edward Sapir) กลั�าวิวิ�า การืสั��อสัารื ค�อ การืต�ควิามีหมีายด้ด้ยสั�ญชีาตญาณต�อทั�าทัางทั��แสัด้งเป็!นสั�ญลั�กษณ�โด้ยไมี�รื3 $ต�วิ ต�อควิามีคด้ แลัะต�อพัฤตกรืรืมีทัางวิ�ฒนธ์รืรืมี

-การืสั��อสัารื ค�อ กรืะบวินการืขึ้องการืถ�ายทัอด้สัารื message จิากบ,คคลัฝึCายหน*�งซึ่*�งเรื�ยกวิ�าผ3$สั�งสัารื source ไป็ย�งบ,คคลัอ�กฝึCายหน*�งซึ่*�งเรื�ยกวิ�าผ3$รื �บสัารื receiver โด้ยผ�านสั��อ channel ด้�งน�+นการืสั��อสัารืขึ้องมีน,ษย�จิ*งป็รืะกอบไป็ด้$วิยสั�วินสั�าค�ญ 4 สั�วินค�อ ผ3$สั�งสัารื ผ3$รื�บสัารื ต�วิสัารื แลัะสั��อหรื�อชี�องทัางจิ5ดำป็ระสังค�ของการสั/�อสัาร อาจิแบ�งกวิ$างๆเป็!น 4 ป็รืะการืค�อ 1.เพั��อให$รืายลัะเอ�ยด้หรื�อให$ขึ้$อมี3ลั 2.เพั��อให$การืศิ*กษา 3.เพั��อให$ควิามีบ�นเทัง 4.เพั��อโน$มีน$าวิใจิ.

องค�ป็ระกอบของการสั/�อสัาร = ผ(.สั งสัาร สัาร ชี องทัาง และผ(.ร�บสัารโด้ยทั��วิไป็สัารทั��สั�งมีาจิะป็รืะกอบด้$วิย 1.รห�สัของสัาร ก?ค�อภาษาหรื�อสั�ญลั�กษณ�ทั��มีน,ษย�คด้ขึ้*+นเพั��อแทันสั�งต�างๆ มี�ทั�+งทั��เป็!นถ$อยค�าหรื�อไมี�ใชี�ถ$อยค�า เชี�น การืพัย�กหน$าตอบ 2.เน่/2อหาของสัาร ทั��มี�ทั�+งขึ้$อเทั?จิจิรืงแลัะควิามีคด้เห?น 3.การจิ�ดำสัาร เพั��อให$สัารืเขึ้$าใจิได้$ง�าย หรื�อมี�การืจิ�ด้อย�างน�าสันใจิ เชี�น การืจิ�ด้สัารืในการืโฆ่ษณา

ป็ระเภทัของการสั/�อสัาร 1.จิ�าน่วิน่ของผ(.ทั�าการสั/�อสัาร 2.ภาษา

3.ล�กษณ์ะของเน่/2อหาวิชีาการแบ งป็ระเภทัของการสั/�อสัารตามจิ�าน่วิน่ของผ(.ทั�าการสั/�อสัาร

หมีายถ*ง ย*ด้ผ3$รื �บสัารืแลัะผ3$สั�งสัารืมีาเป็!นหลั�กในการืจิ�าแนกป็รืะเภทัขึ้องการืสั��อสัารื แบ�งเป็!น –การืสั��อสัารืภายในบ,คคลั –การืสั��อสัารืรืะหวิ�างบ,คคลั -การืสั��อสัารืกลั,�มีใหญ� –การืสั��อสัารืในองค�การื –การืสั��อสัารืมีวิลัชีน

การแบ งป็ระเภทัของการสั/�อสัารโดำยใชี.ภาษาเป็!น่เกณ์ฑิ� การืสั��อสัารืในลั�กษณะน�+เน$นไป็ถ*งรืห�สั หรื�อสั�ญลั�กษณ�ทั��ผ3$สั�งสัารืแลัะผ3$รื �บสัารืใชี$สั��อสัารื แบ�ง

50

เป็!น การืสั��อสัารืเชีงวิ�จินะ (verbal communication) แลัะการืสั��อสัารืเชีงอวิ�จินะ (non-

verbal communication)

การแบ งป็ระเภทัของการสั/�อสัารโดำยใชี.เน่/2อหาวิชีาเป็!น่เกณ์ฑิ� –รืะบบขึ้�าวิสัารื –การืสั��อสัารืรืะหวิ�างบ,คคลั –การืสั��อสัารืมีวิลัชีน –การืสั��อสัารืในองค�การื –การืสั��อสัารืรืะหวิ�างวิ�ฒนธ์รืรืมี –การืสั��อสัารืการืเมี�อง -การืสั��อสัารืการืสัอน –การืสั��อสัารืสัาธ์ารืณสั,ขึ้ล�กษณ์ะของการสั/�อสัาร

1.การสั/�อสัารเป็!น่กระบวิน่การ หมีายถ*งเมี��อเรื�มีการืสั��อสัารืจิะมี�การืเป็ลั��ยนแป็ลังทั��เกด้ขึ้*+นต�อเน��องก�นไป็ เชี�น แมี�พั3ด้ก�บลั3กก�อนไป็โรืงเรื�ยนวิ�า ทัานขึ้$าวิก�อนไป็โรืงเรื�ยนนะ ลั3กพัย�กหน$า ต�อจิากน�+นก?น��งลังรื�บป็รืะทัานอาหารืจินเรื�ยบรื$อยก�อนทั�าอย�างอ��นต�อไป็

2.การสั/�อสัารม�ควิามสั�มพ�น่ธ์�ก�บกระบวิน่การทัางจิตวิทัยา กลั�าวิค�อ

การืสั��อสัารืต$องอาศิ�ยการืคด้ การืเรื�ยนรื3 $ การืจิด้จิ�า การืรื�บรื3 $ 3.การสั/�อสัารสั�มพ�น่ธ์�ก�บสั�งคมและวิ�ฒน่ธ์รรม เพัรืาะมีน,ษย�อย3�ใน

สั�งคมีแลัะมี�วิถ�ด้�าเนนชี�วิตตามีกลั,�มีขึ้องตนเอง ด้�งน�+นค�านยมี ทั�ศินคต ตลัอด้จินวิถ�ขึ้องสั�งคมีจิะมี�ผลัต�อพัฤตกรืรืมีการืสั��อสัารืขึ้องมีน,ษย�

4.การสั/�อสัารสั�มพ�น่ธ์�ก�บสัภาพแวิดำล.อมทัางกายภาพของมน่5ษย� เชี�น

การืสั��อสัารืรืะหวิ�างเพั��อนในทั��ทั�างาน -ห$องป็รืะชี,มี –ทัางวิชีาการืภาษาใน่การสั/�อสัาร

ภาษาถ.อยค�า -การืออกเสั�ยงถ3กต$อง –การืเขึ้�ยนถ3กต$อง –ค�าทั��ใชี$ถ3กต$อง –ค�าทั��ใชี$เหมีาะสัมี (เชี�น หมีายก�าหนด้การืป็รืะชี,มีสั�มีมีนา หมีายก�าหนด้การืเป็!นค�ารืาชีาศิ�พัทั�ใชี$สั�าหรื�บก�าหนด้การืขึ้องพัรืะมีหากษ�ตรืย�) –ค�าทั��ใชี$ชี�ด้เจิน –

ป็รืะโยคทั��ใชี$ถ3กไวิยากรืณ� –ป็รืะโยคทั��ใชี$ไมี�ก�ากวิมี –ป็รืะโยคทั��ใชี$กะทั�ด้รื�ด้ –

ป็รืะโยคทั��ใชี$สัลัะสัลัวิย –ป็รืะโยคทั��ใชี$สั�มีพั�นธ์�ก�นอวิ�จิน่ภาษา ค�อภาษาทั��ไมี�ใชี$ถ$อยค�า เป็!นภาษาทั��แฝึงอย3�ในถ$อยค�าน�+น

เชี�น น�+าเสั�ยง จิ�งหวิะขึ้องการืพั3ด้ แลัะกรืยาทั�าทัางๆ การืสั��อสัารืควิามีหมีายในลั�กษณะทั��ไมี�อาศิ�ยค�าพั3ด้หรื�อถ$อยค�าน�+ ภาษาต�างป็รืะเทัศิใชี$วิ�า non-verbal

communication –สั�หน่.าและสัายตาม –ทั าทัาง –น่�2าเสั�ยง –เวิลา –ชี องวิ างหร/ออาณ์าบรเวิณ์ หร/อระยะห าง –สั� –วิ�ตถ5 –สั�ญล�กษณ์�.ข.อควิรค�าน่&งถ&งเก��ยวิก�บวิ�จิน่ภาษาและอวิ�จิน่ภาษา

1.วิ�จิน่ภาษา ผ3$สั�งสัารืควิรืค�าน*งถ*งกฎีเกณฑิ�แลัะโครืงสัรื$างขึ้องภาษาทั��ต$นใชี$ เชี�น ควิามีหมีายขึ้องค�า โครืงสัรื$างขึ้องป็รืะโยค การืผ3กป็รืะโยค การืเลั�อก

51

ใชี$ภาษาอย�างถ3กต$องเหมีาะสัมี ไมี�สัรื$างควิามีก�ากวิมีให$แก�ผ3$รื �บสัารื แลัะต$องใชี$ให$เหมีาะสัมีก�บบ,คคลั โอกาสั กาลัเทัศิะ แลัะสัภาพัแวิด้ลั$อมี

2.อวิ�จิน่ภาษา การืใชี$อวิ�จินภาษาให$ได้$ป็รืะสัทัธ์ผลัต$องสัอด้คลั$องก�บสัถานการืณ� เหมีาะก�บผ3$สั�งสัารื หมีายถ*ง เหมีาะก�บบ,คลักลั�กษณะขึ้องผ3$สั�งสัารื

เหมีาะก�บจิ,ด้ป็รืะสังค�ทั��ผ3$สั�งสัารืต�+งใจิไวิ$ โด้ยทั��วิๆ ไป็ควินใชี$ วิ�จินภาษาแลัะอวิ�จินภาษาให$สัอด้คลั$องก�น

การสั/�อสัารเพ/�อป็ระสัทัธ์ภาพและสั�มพ�น่ธ์ภาพ1.ป็ระสัทัธ์ภาพใน่การสั/�อสัาร –ผ3$สั�งสัารื หรื�อผ3$เขึ้$ารืห�สั –ผ3$รื�บสัารืหรื�อผ3$

ถอด้รืห�สั –ต�วิสัารื รืห�สัแลัะสั�ญลั�กษณ�ต�างๆ -ชี�องทัางหรื�อสั��อ2.สั�มพ�น่ธ์ภาพใน่การสั/�อสัาร –ค3�สั��อสัารืมี�ลั�กษณะด้*งด้3ด้ใจิ –ควิามีใกลั$

ชีด้ –การืให$แรืงเสัรืมีแก�ค3�สั��อสัารื –ควิามีคลั$ายคลั*งก�นขึ้องค3�สั��อสัารื –การืเสัรืมีควิามีแตกต�างขึ้องค3�สั��อสัารื

3.การพ�ฒน่าทั�กษะการสั/�อสัาร –พัยายามีขึ้ยายป็รืะสับการืณ�ขึ้องตนให$กวิ$างไกลัออกไป็ –ฝึ0กฝึนให$ตนเองมี�ควิามีอด้ทัน อด้กลั�+น –หมี��นป็รื�บป็รื,งสั�มีพั�นธ์ภาพัรืะหวิ�างตนเองก�บผ3$อ��นอย3�เสัมีอ -หมี��นพั�ฒนาควิามีถ3กต$องในการืสั��อสัารื.

ภาษาเพ/�อการสั/�อสัารการฟ7ง ควิามีสั�าค�ญขึ้องการืฟ7ง –การืด้�าเนนชี�วิตป็รืะจิ�าวิ�น (จิากการื

สั�ารืวิจิพับวิ�า เรืาใชี$เวิลัาในการืฟ7งมีากกวิ�าทั�กษะการืสั��อสัารืชีนด้อ��น) –สั�งคมี –

การืศิ*กษา –การืทั�างาน –ทั�กษะทัางภาษาอ��นๆ.

ป็ระเภทัของการฟ7ง –ฟ7งให$เพัลัด้เพัลัน –ฟ7งให$รื3 $เรื��องหรื�อฟ7งให$เขึ้$าใจิ –

ฟ7งให$ทั�นการืโน$มีน$าวิใจิน่สั�ยทั��ไม ดำ�ใน่การฟ7ง –ก�อนฟ7งคด้ไวิ$ก�อนเรื��องทั��จิะฟ7งน�+นไมี�น�าสันใจิ –

ต�าหนหรื�อวิจิารืณ�เสั�ยงขึ้องผ3$พั,ด้ หรื�อกรืยาบางอย�างขึ้องผ3$พั3ด้ – แสัรื$งฟ7งโด้ยไมี�ได้$ต� +งใจิ –จิด้บ�นทั*กสัารือย�างลัะเอ�ยด้.

หล�กของการพ�ฒน่าการฟ7ง –เตร�ยมต�วิฟ7ง (หมีายถ*ง ฟ7งอย�างมี�จิ,ด้ป็รืะสังค� เตรื�ยมีต�วิให$พัรื$อมี) –พ�ฒน่าวิธ์�ฟ7ง (ฟ7งให$เขึ้$าใจิ ฟ7งอย�างวิพัากษ�วิจิารืณ�) –จิดำบ�น่ทั&กสัาระสั�าค�ญ.

การอ าน่

จิ5ดำป็ระสังค�ของการอ าน่ก�บวิธ์�อ าน่ 1.การอ าน่เพ/�อควิามเพลดำเพลน่

2.การอ าน่เพ/�อแสัวิงหาข.อม(ล 3.การอ าน่เพ/�อศึ&กษา 4.การอ าน่เพ/�อตรวิจิสัอบ.

52

วิธ์�อ าน่ –การือ�านสั�ารืวิจิหน�งสั�อ –การืให$เขึ้$าใจิ –การือ�านเรื?วิ –การือ�านเพั��อต�ควิามี –การืวิเครืาะห� –การืวิจิารืณ� (การืวิพัากษ�วิจิารืณ�เป็!นขึ้�+นตอนทั��สั�มีพั�นธ์�ก�บการืวิเครืาะห� น��นค�อ เมี��อวิเครืาะห�แลั$วิก?สัามีารืถป็รืะเมีนสั�งทั��อ�านวิ�าด้�อย�างไรื บกพัรื�องทั��ใด้ เพัรืาะเหต,ผลัใด้).

ภาษาเพ/�อสัารสั งสัารการืถ�ายทัอด้ควิามีรื3 $ ควิามีคด้ ด้$วิยการืพั3ด้มี�ควิามีสั�าค�ญ ก�อนพั3ด้ควิรื

คด้แลัะต�+งจิ,ด้ป็รืะสังค�โด้ยมี,�งไป็ทั��ผ3$ฟ7งเพั��อให$ได้$รื�บผลัตอบสันองตามีต$องการื

ควิรืวิเครืาะห�ผ3$ฟ7งแลัะสัถานการืณ�เพั��อชี�วิยก�าหนด้เน�+อหาแลัะภาษาในการืพั3ด้ขึ้�+นตอนการืเขึ้�ยนป็รืะกอบด้$วิยการืรืวิบรืวิมีควิามีคด้ การืจิ�ด้รืะเบ�ยบการื

เขึ้�ยน แลัะการืตรืวิจิแก$ไขึ้ การืเรื�ยบเรื�ยงเน�+อหาต$องใสั�ใจิในป็รืะเด้?นต�างๆ ได้$แก� การืใชี$ถ$อยค�า การืเขึ้�ยนย�อหน$า การืขึ้ยายใจิควิามีในย�อหน$า การืลั�าด้�บควิามี

การืเชี��อมีโยงย�อหน$า การืเขึ้�ยนค�าน�า การืเขึ้�ยนสัรื,ป็ แลัะการืต�+งชี��อเรื��อง.

การพ(ดำ1.จิ5ดำป็ระสังค�ของการพ(ดำ –พั3ด้เพั��อควิามีเพัลัด้เพัลัน –พั3ด้เพั��อโน$มีน$าวิ

ใจิ –พั3ด้เพั��อให$ควิามีรื3 $.2.การวิเคราะห�ผ(.ฟ7งและสัถาน่การณ์� –วิ�ยขึ้องผ3$ฟ7ง –เพัศิ –รืะด้�บการื

ศิ*กษา –จิ�านวินผ3$ฟ7ง –กลั,�มีทัางสั�งคมี วิเคราะห�สัถาน่การณ์� –โอกาสัทั��ตนเองพั3ด้มี�หลัากหลัาย –เวิลัา -สัภาพัแวิด้ลั$อมี

3.การเตร�ยมเน่/2อหา4.การฝึ<กฝึน่ตน่เอง –การฝึ<กฝึน่ดำ.าน่ภาษา –การฝึ<กฝึน่ดำ.าน่

บ5คลกภาพ (การืแต�งกาย กรืยาทั�าทัางในการืเสันอขึ้$อมี3ลั ควิามีมี�อารืมีณ�ขึ้�น ) –

การเพ�มควิามเชี/�อม��น่ให.ตน่เอง5.การป็ระเมน่การพ(ดำของตน่เอง –เน�+อหาสัารืเป็!นทั��สันใจิ ถ3กต$อง แลัะ

ผ3$ฟ7งยอมีรื�บหรื�อไมี�, ภาษา ทั�+งถ$อยค�าแลัะกรืยาทั�าทัาง เหมีาะสัมีก�บเน�+อหาแลัะผ3$ฟ7งหรื�อไมี�, เวิลัาทั��พั3ด้เป็!นไป็ตามีก�าหนด้หรื�อไมี�, ผ3$พั3ด้ป็รื�บตนให$เขึ้$าก�บผ3$ฟ7งแลัะสัถานการืณ�หรื�อไมี�.การเข�ยน่

1.จิ5ดำป็ระสังค�ของการเข�ยน่ –เขึ้�ยนบอกเลั�าขึ้$อมี3ลัแก�ผ3$อ�าน –เขึ้�ยนเพั��อจิ3งใจิ -เขึ้�ยนเพั��อให$ควิามีบ�นเทังแก�ผ3$อ�าน

2.หล�กคดำใน่การเข�ยน่ –ควิามีรื3 $ –ควิามีคด้เห?น –อารืมีณ�3.ข�2น่ตอน่การเข�ยน่ –รืวิบรืวิมีควิามีคด้ –จิ�ด้รืะเบ�ยบควิามีคด้ –ลังมี�อ

เขึ้�ยน –ตรืวิจิทัานแลัะป็รื,งแต�ง

53

4.การจิ�ดำทั�าโครงเร/�อง โครืงเรื��องชี�วิยให$งานเขึ้�ยนมี�เน�+อหาสัมีบ3รืณ�ไมี�ซึ่�+าซึ่$อนสั�บสัน ทั�+งย�งชี�วิยให$มีองเห?นสั�งทั��ขึ้าด้ในงานเขึ้�ยนชี+นน�+น การืเขึ้�ยนเน�+อหายาวิๆ จิ*งควิรืวิางเค$าโครืงเรื��องทั,กครื�+ง แต�ถ$าเป็!นเน�+อหาสั�+นๆ ควิรืคด้ก�อนวิ�าจิะเขึ้�ยนอะไรืก�อนหลั�งแลั$วิจิ*งลังมี�อเขึ้�ยน โครืงเรื��องทั��ผ3$เขึ้�ยนนยมีทั�าค�อโครืงเรื��องแบบห�วิข.อ แต�โครืงเรื��องแบบป็ระโยคมี�กใชี$ในวิทัยานพันธ์�เป็!นสั�วินใหญ� สั�วินการืแบ�งห�วิขึ้$ออาจิใชี$รืะบบต�วิเลัขึ้หรื�อต�วิอ�กษรืหรื�อใชี$ผสัมีผสัานก�นก?ได้$

5.การเร�ยบเร�ยงเน่/2อหา –การใชี.ถ.อยค�า –การเข�ยน่ย อหน่.า (ย�อหน$ามี� 4 ชีนด้ ค�อ ย�อหน$าน�าควิามีคด้ ย�อหน$าโยงควิามีคด้ ย�อหน$าเสันอควิามีคด้ แลัะย�อหน$าสัรื,ป็ควิามีคด้) –การขยายใจิควิามใน่ย อหน่.า –การล�าดำ�บควิาม (ล�าดำ�บตามเวิลา หมีายถ*ง การืลั�าด้�บเน�+อหาตามีเวิลัาทั��เกด้ขึ้*+นก�อนหลั�ง เชี�น วิ�น เด้�อน

ป็B อาย, ฤด้3กาลั หรื�อตามีย,คสัมี�ย การืลั�าด้�บเชี�นน�+จิะพับในการืเขึ้�ยนขึ้�าวิ เรื��องรืาวิทั��ให$ควิามีรื3 $ รืายงาน เหต,การืณ�ต�างๆ ล�าดำ�บตามสัถาน่ทั�� หมีายถ*ง การืลั�าด้�บตามีต�าแหน�งโด้ยอาจิใชี$ทัศิทัาง สั3งไป็ต��า ต��าไป็สั3ง ตะวิ�นออกไป็ตะวิ�นตก หรื�อใกลั$ ไกลั เป็!นต$น ล�าดำ�บตามควิามสั�าค�ญ หมีายถ*ง การืลั�าด้�บควิามีตามีป็รืะเด้?นหลั�กแลัะป็รืะเด้?นรือง หรื�อป็รืะเด้?นสัน�บสัน,น การืเขึ้�ยนแบบน�+อาจิพับในการืเขึ้�ยนทั��เรื�ยบลั�าด้�บเป็!นขึ้�+นเป็!นตอน ล�าดำ�บตามเหต5ผล หมีายถ*ง การืเรื�ยงลั�าด้�บจิากสัาเหต,ตามีด้$วิยผลัทั��เกด้ขึ้*+น ขึ้$อสัรื,ป็หรื�อขึ้$อเสันอแนะ หรื�อลั�าด้�บจิากผลัหรื�อสัภาพัทั��เป็!นอย3�แลั$วิจิ*งกลั�าวิถ*งสัาเหต, แลัะอาจิตามีขึ้$อสัรื,ป็หรื�อขึ้$อเสันอแนะก?ได้$ การืเรื�ยงแบบน�+จิะใชี$ในการืเขึ้�ยนบทัควิามี บทัวิเครืาะห� รืายงาน แลัะเอกสัารืวิชีาการื) –การเชี/�อมโยงย อหน่.า –การเข�ยน่ค�าน่�า –การเข�ยน่สั วิน่สัร5ป็ (บางคนเรื�ยกวิ�าสั�วินทั$ายเพัรืาะวิ�าสั�วินสัรื,ป็มี�กจิะอย3�ทั$ายตอนจิบเรื��อง แต�การืจิบเรื��องอาจิไมี�ใชี�การืสัรื,ป็เสัมีอไป็ สั�วินทั$ายหรื�อการืป็Eด้เรื��องอาจิเป็!นการืคลัายป็มีต�างๆ หรื�อแสัด้งควิามีคด้ขึ้องผ3$เขึ้�ยนก?ได้$ วิธ์�สัรื,ป็มี�หลัายแนวิทัาง ผ3$เขึ้�ยนควิรืเลั�อกมีาใชี$ให$เหมีาะสัมี เชี�น ลังทั$ายด้$วิยสั�านวินภาษตหรื�อค�าคมี หรื�อแสัด้งควิามีคด้เห?นขึ้องผ3$เขึ้�ยนต�อเรื��องน�+น คาด้เด้าสั�งทั��อาจิเกด้ขึ้*+นในอนาคต ชี�+ป็รืะเด้?นทั��ผ3$อ�านคด้ต�อไป็ ย�+าจิ,ด้สั�าค�ญ เป็!นต$น) –การต�2งชี/�อเร/�อง (ชี��อเรื��อง ค�อสั�วินทั��บอกขึ้อบเขึ้ตขึ้องเน�+อเรื��อง การืเขึ้�ยนจิ*งต$องต�+งให$แคบทั��สั,ด้แลัะตรืงเน�+อหามีากทั��สั,ด้ เพั��อผ3$อ�านสัามีารืถคาด้เด้าเน�+อหาทั��จิะอ�านเก��ยวิก�บสั�งใด้ ในกรืณ�ทั��มี�ผ3$อ��นต�+งชี��อให$แลั$วิ เน�+อหาต$องตรืงชี��อเรื��อง ควิรืต�ควิามีหมีายขึ้องชี��อเรื��องจินเห?นขึ้อบขึ้�ายทั��จิะเขึ้�ยน ให$รืะลั*กไวิ$วิ�าค�าทั,กค�าในชี��อเรื��องเป็!นต�วิก�าหนด้ป็รืะเด้?นสั�าค�ญในเน�+อหา)

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองก อน่เร�ยน่ หน่ วิยทั�� 8

54

1.กรืะบวินการืถ�ายทัอด้สัารืจิากผ3$สั��อสัารืไป็ย�งผ3$รื �บสัารืโด้ยผ�านสั��อ ค�อค�าจิ�าก�ด้ควิามีขึ้องอะไรื = การสั/�อสัาร2.การืสั��อสัารืผ�านวิทัย,กรืะจิายเสั�ยงแลัะวิทัย,โทัรืทั�ศิน�เป็!นการืสั��อสัารืป็รืะเภทัใด้

= การสั/�อสัารสั/�อมวิลชีน่3.น$องแคทัค$อนพั��หน,�มีพัรื$อมีพั3ด้วิ�า หมี��นไสั$ ขึ้$อควิามีขึ้$างต$นมี�อวิ�จินภาษาป็รืะเภทัใด้ = สัายตา4.ทั�านควิรืพั�ฒนาทั�กษะการืสั��อสัารือย�างใด้เมี��อพับวิ�าค3�สันทันาขึ้องทั�านพั3ด้ซึ่�+าซึ่ากแบบย�+าคด้ย�+าทั�าเป็!นเวิลัานานกวิ�า 10 นาทั� แลั$วิ = อดำกล�2น่โดำยแสัดำงพฤตกรรมทั��เหมาะสัม5.ขึ้$อใด้ค�อนสั�ยการืฟ7งทั��ไมี�ด้� = เอจิดำบ�น่ทั&กทั5กสั�งทั��ฟ7งจิากรายงาน่6.ขึ้�าวิ ภรืาด้รื แลัะ นาตาลั ควิรืต�+งจิ,ด้ป็รืะสังค�ในการือ�านอย�างไรื = อ าน่เพ/�อควิามเพลดำเพลน่7.โรืงเรื�ยนต�างๆ ในนวิยอรื�กพัรื$อมีใจิเลักขึ้ายน�+าอ�ด้ลัมี ลั3กกวิาด้ แลัะโด้น�ทั ให$เด้?กน�กเรื�ยน นอกจิากน�+ย�งอาจิถอด้เมีน3อาหารือตาเลั�ยนบางอย�างออกจิากโรืงอาหารืด้$วิย ควิามีเคลั��อนไหวิด้�งกลั�าวิเกด้จิากควิามีวิตกเก��ยวิก�บพัฤตกรืรืมีการืบรืโภคอาหารืทั��มี�แป็:งแลัะไขึ้มี�นมีาก แลัะขึ้าด้การืออกก�าลั�งกาย ขึ้$อควิามีขึ้$างต$น สัารืะใด้สั�าค�ญทั��สั,ด้ = ผ(.บรหารโรงเร�ยน่พยายามลดำการขายอาหารแป็:ง

น่�2าตาล และไขม�น่8.วิ�ยขึ้องผ3$ฟ7งมี�ผลัต�อการืก�าหนด้เน�+อหาทั��จิะพั3ด้อย�างไรื = ผ(.ใหญ ม�ควิามสัน่ใจิแตกต างจิากเดำ6ก9.ผมีขึ้อให$ทั�านมี�อาย,ยาวิน�บหมี��นป็B ขึ้$อควิามีขึ้$างต$น เป็!นการืพั3ด้ทั��เน$นป็รืะเด้?นใด้ = การอวิยพร10.ขึ้$อใด้เป็!นหลั�กในการืเขึ้�ยนค�าน�า = เร.าควิามสัน่ใจิของผ(.อ าน่

แบบป็ระเมน่ตน่เองหล�งเร�ยน่ หน่ วิยทั�� 81.การืต�ควิามีหมีายโด้ยสั�ญชีาตญาณต�อทั�าทัางทั��แสัด้งเป็!นสั�ญลั�กษณ�โด้ยไมี�รื3 $ต�วิต�อควิามีคด้แลัะต�อพัฤตกรืรืมีทัางวิ�ฒนธ์รืรืมีขึ้องบ,คคลั ค�อควิามีหมีายขึ้องอะไรื = การสั/�อสัาร2.การืสันทันาก�บเพั��อน การืพั3ด้โทัรืศิ�พัทั� เป็!นการืสั��อสัารืป็รืะเภทัใด้ = การสั/�อสัารระหวิ างบ5คคล3.หน,�ยน�กแสัด้งบอกวิ�า ครืาวิน�+ผมีพั3ด้เสั�ยงเหน�อ ขึ้$อควิามีขึ้$างต$นมี�อวิ�จินภาษาป็รืะเภทัใด้ = น่�2าเสั�ยง

55

4.ค3�สันทันาขึ้องทั�านพั3ด้พัลั�ามีมีานานกวิ�า 10 นาทั�แลั$วิ ทั�านควิรืป็ฏิบ�ตอย�างไรืจิ*งจิะรื�กษาสั�มีพั�นธ์ภาพัไวิ$ได้$ = อดำทัน่ฟ7งโดำยพยายามแสัดำงพฤตกรรมทั��เหมาะสัม5.ขึ้$อใด้ค�อนสั�ยการืฟ7งทั��ไมี�ด้� = เจิน่โกรธ์มากทั��ทัชีาพ(ดำถ&งควิามหลงล/มของตน่6.การืหาหมีายเลัขึ้โทัรืศิ�พัทั�ขึ้องศิ3นย�ซึ่�อมีรืถยนต�ควิรือ�านโด้ยวิธ์�ใด้ = หาข.อม(ล7.สัารืะสั�าค�ญทั��สั,ด้ขึ้องขึ้$อควิามีต�อไป็น�+ค�ออะไรื ต�ารืวิจิทัลัายขึ้บวินการืป็ลัอมีแป็ลังบ�ตรืเครืด้ต โด้ยได้$เบาะแสัเก��ยวิก�บฐานการืผลัตทั��เมี�องทัางภาคใต$ขึ้องจิ�น จิ*งบ,กค$นแลัะจิ�บก,มีผ3$ต$องสังสั�ย 11 คน แลัะย*ด้คอมีพัวิเตอรื� เครื��องอ�านรืห�สั ป็รื+นเตอรื� แลัะบ�ตรืป็ลัอมีจิ�านวินมีาก = ต�ารวิจิทัลายแกMงป็ลอมบ�ตรเครดำต8.การืวิเครืาะห�เพัศิขึ้องผ3$ฟ7งชี�วิยให$การืเตรื�ยมีการืพั3ด้อย�างไรื = ผ(.หญงชีอบภาษาเร.าอารมณ์� ผ(.ชีายชีอบเหต5ผล9.ค,ณเด้�นด้วิงเป็!นคนอ�อนน$อมีถ�อมีตน ชีอบทั�างานอย3�เบ�+องหลั�ง เป็!นผ3$ทั��เป็!นเอตทั�คคะ ในวิชีาการืป็รืะวิ�ตศิาสัตรื�คนหน*�ง ขึ้$อควิามีขึ้$างต$นเน$นป็รืะเด้?นใด้ =

การชี/�น่ชีม10.ขึ้$อใด้เป็!นหลั�กในการืเขึ้�ยนสั�วินสัรื,ป็ = ม�หลายแน่วิทัาง แล.วิแต ควิามเหมาะสัมของเร/�อง

หน่ วิยทั�� 9 (ชี�วิตการทั�างาน่)

ควิามสั�าค�ญของชี�วิตการทั�างาน่ทั��เป็!น่สั5ข –ทั�าให$คนอยากทั�างาน –

ทั�าให$ได้$งานทั��มี�ค,ณภาพั -หน�วิยงานมี�ควิามีเจิรืญก$าวิหน$าการก�าหน่ดำเป็:าหมายใน่การทั�างาน่ –งานทั��ทั�าจิะมี�ควิามีสั�มีพั�นธ์�ก�บ

รืะบบค,ณภาพั –ลัด้ค�าใชี$จิ�าย –ควิามีรืวิด้เรื?วิแลัะการืตรืงต�อเวิลัา –การืน�าเทัคโนโลัย�ต�างๆมีาใชี$การทั�างาน่แบบอสัระ –เป็!นคนชี�างสั�งเกต –ใฝึCหาควิามีรื3 $ใสั�ต�วิอย3�เสัมีอ –มี�ควิามีเพั�ยรืพัยามี –มี�ควิามีคด้รืเรื�มี สัรื$างสัรืรืค� –กลั$าคด้ กลั$าทั�าวิธ์�การทั�างาน่แบบอสัระ –มี�การืก�าหนด้เป็:าหมีายทั��เด้�นชี�ด้ -มี�การืวิางแผนการืทั�างานทั��จิะให$บรืรืลั,ตามีเป็:าหมีายทั��ก�าหนด้ –เมี��อป็ฏิบ�ตงานต$องทั�าด้$วิยควิามีรือบคอบ –ป็รืะเมีนผลัการืทั�างาน เมี��อทั�างาน -ป็รื�บป็รื,งแก$ไขึ้ขึ้$อบกพัรื�องการทั�างาน่เป็!น่ทั�ม

56

การืทั�างานเป็!นทั�มีค�อการืทั��ทั,กคนชี�วิยก�นผลั�กด้�นงานไป็ในทัศิทัางเด้�ยวิก�นเพั��อวิ�ตถ,ป็รืะสังค�เด้�ยวิก�น แต�ลัะคนทั�างานในหน$าทั��ต�างๆ ก�น ทั�าให$สัอด้ป็รืะสัานไป็สั3�ควิามีสั�าเรื?จิวิธ์�ทั�างาน่เป็!น่ทั�มให.ป็ระสับผลสั�าเร6จิ –รื3 $เป็:าหมีายทั��ชี�ด้เจินแน�นอน –มี�การืคด้รื�วิมีก�นรืะหวิ�างสัมีาชีกภายในทั�มี –แบ�งหน$าทั��ควิามีรื�บผด้ชีอบ –ยอมีรื�บกตกาการืเป็!นผ3$น�าแลัะผ3$ตามี –รื�วิมีก�นแสัวิงหาหนทัางสั3�ควิามีเป็!นเลัศิการสัร.างสั�มพ�น่ธ์ภาพก�บผ(.บ�งค�บบ�ญชีา

วิธ์�การสัร.างสั�มพ�น่ธ์ภาพก�บผ(.บ�งค�บบ�ญชีา –ในการืป็ฏิบ�ตงานทั��วิไป็ –

เมี��อได้$รื�บมีอบหมีายให$ป็ฏิบ�ตงาน –เรื�ยนรื3 $การืทั�างาน –พัยายามีหาหนทัางให$ควิามีคด้ขึ้องผ3$บ�งค�บบ�ญชีาเป็!นจิรืงแลัะเกด้ผลัด้�มีากทั��สั,ด้ –ยกย�องผ3$บ�งค�บบ�ญชีาเมี��อมี�โอกาสั –อย�าโกรืธ์เมี��อผ3$บ�งค�บบ�ญชีาไมี�เห?นด้$วิยก�บควิามีคด้หรื�อแนวิทัางขึ้องตน –ทั�าต�วิให$เป็!นทั��ไวิ$วิางใจิขึ้องผ3$บ�งค�บบ�ญชีา –แสัด้งควิามีเห?นใจิผ3$บ�งค�บบ�ญชีาในยามีมี�ป็7ญหาทั,กขึ้�รื$อนการสัร.างสั�มพ�น่ธ์ภาพก�บเพ/�อน่ร วิมงาน่

1.เพ/�อน่ร วิมงาน่ชีอบหร/อไม ชีอบอะไร เพั��อนรื�วิมีงานไมี�ชีอบคนทั��มี�ลั�กษณะด้�งต�อไป็น�+ ด้3ถ3ก เหย�ยด้หยามี รื�งเก�ยจิคนอ��นทั��ฐานะยากจินกวิ�า มี�เจิตคตทั��ไมี�ด้�ต�อคนอ��น เชี��อมี��นในตนเองสั3ง ไมี�ไวิ$วิางใจิคนอ��น โมีโห ฉ,นเฉ�ยวิ

โกรืธ์ง�าย คด้มีาก ชีอบเอาเป็รื�ยบคนอ��น เห?นแก�ต�วิ เป็!นต$นเพ/�อน่ร วิมงาน่จิะชีอบคน่ทั��ม�ล�กษณ์ะดำ�งน่�2 สั,ภาพั ให$เก�ยรืต ยกย�อง

บ,คคลัอ��น ไมี�พั3ด้มีาก อารืมีณ�เย?น ให$อภ�ยอด้ทัน มี�ควิามีรื�บผด้ชีอบ รื�บฟ7งควิามีคด้เห?น เป็!นต$น

สั�งทั��เพ/�อน่ร วิมงาน่ต.องการจิากเพ/�อน่ร วิมงาน่ ได้$แก� ควิามีจิรืงใจิต�อก�น ชี�วิยเหลั�อซึ่*�งก�นแลัะก�น ให$ควิามีรื�วิมีมี�อแลัะเคารืพัน�บถ�อก�น มี�ควิามีเอ�+อเฟO+ อ มี�น�+าใจิต�อก�น ตลัอด้จินให$อภ�ยแก�ก�น

การสัร.างสั�มพ�น่ธ์ภาพก�บเพ/�อน่ร วิมงาน่ –มี�ควิามีจิรืงใจิให$แก�ก�นแลัะก�น -พัรื$อมีให$ควิามีชี�วิยเหลั�อทั,กครื�+งเมี��อมี�โอกาสั –ให$ควิามีชี�วิยเหลั�อเทั�าทั��จิะทั�าได้$ –มี�อารืมีณ�มี��นคง ไมี�เป็!นคนเจิ$าอารืมีณ� ไมี�โมีโหง�าย ฉ,นเฉ�ยวิง�าย –รื�บฟ7งควิามีคด้ควิามีเห?นขึ้องเพั��อนรื�วิมีงาน น$อมีรื�บค�าวิจิารืณ�แลัะขึ้$อเสันอแนะต�างๆ

ล�กษณ์ะของห�วิหน่.าทั��ล(กน่.องต.องการ –มี�ควิามีห�วิงใย เอาใจิใสั� สันใจิในชี�วิตขึ้องลั3กน$อง –เป็!นก�นเอง –ย,ตธ์รืรืมี –รื3 $จิ�กเสั�ยสัลัะ –จิรืงใจิ –ให$เก�ยรืตลั3กน$อง เป็!นทั��ป็รื*กษาไมี�วิางอ�านาจิไมี�ใชี$อารืมีณ�ในการืทั�างาน รื�บฟ7งควิามีคด้เห?นขึ้องลั3กน$อง –ไมี�เป็!นเผด้?จิการื –แนะน�าแลัะชี�วิยเหลั�อลั3กน$อง

57

การสัร.างสั�มพ�น่ธ์ภาพก�บบ5คคลทั��วิไป็ –ควิามีเหมี�อนก�นขึ้องคน –ควิามีแตกต�างขึ้องคน – ควิามีต$องการืขึ้องคนทั��วิไป็ –วิธ์�การืทั�างานรื�วิมีก�บบ,คคลัทั��วิไป็.

การผ(กใจิคน่ทั�าไดำ.โดำยร(.จิ�กบ5คคลซึ่&�งจิะผ(กใจิ (ผ3$บ�งค�บบ�ญชีา เพั��อนรื�วิมีงาน ผ3$ใต$บ�งค�บบ�ญชีา หรื�อบ,คคลัทั��วิไป็) แลัะป็รื�บต�วิให$มี�ลั�กษณะทั��คนเหลั�าน�+นชีอบ

การืสั��อสัารืก�บคนรือบขึ้$างอาจิทั�าได้$ทั�+งทัางด้$านค�าพั3ด้หรื�อการืแสัด้งออกทัางทั�าทัาง ผ3$รื�บ (ผ3$ฟ7ง) จิะเป็!นคนแป็ลัควิามีหมีายวิ�าเป็!นบวิกหรื�อลับ จิะขึ้*+นอย3�ก�บวิธ์�การืสั��อสัารื (ขึ้องผ3$สั�ง) แลัะควิามีสัามีารืถในการืรื�บรื3 $ (ขึ้องผ3$ฟ7ง) การืสั��อสัารืก�บคนรือบขึ้$างจิ*งจิ�าเป็!นต$องรื3 $จิ�กผ3$รื �บสัารืวิ�ามี�ลั�กษณะอย�างไรื แลัะหาวิธ์�การืสั��อสัารืทั��เขึ้$าใจิพั*งพัอใจิ

การืรื�บฟ7งแลัะยอมีรื�บผ3$อ��นเป็!นกลัย,ทัธ์�ทั��ใชี$ในการืผ3กใจิคน อาจิทั�าได้$โด้ยไมี�ย*ด้มี��นวิ�าสั�งทั��ตนเองคด้ ตนเองทั�าเป็!นสั�งทั��ด้�ทั��สั,ด้ ต$องไมี�เชี��อมี��นในตนเองมีากเกนไป็ แลัะยอมีรื�บในควิามีสัามีารืถขึ้องผ3$อ��นบ$างวิ�าเป็!นคนมี�ควิามีรื3 $ ควิามีสัามีารืถ มี�ป็รืะสับการืณ�เชี�นก�น

การืให$ค�อการืทั��บ,คคลัหน*�งมีอบสั�งทั��ตนเองมี�ให$แก�ผ3$อ��นในรื3ป็ขึ้องวิ�ตถ,หรื�อสั�งทั��มีาจิากจิตใจิ เชี�น ควิามีรื�ก ขึ้วิ�ญแลัะก�าลั�งใจิ ควิามีรื�วิมีมี�อ ควิามีเมีตตากรื,ณา ค�าป็รื*กษา หรื�อควิามีเอ�+อเฟO+ อ การืให$ทั�าให$บ,คคลัทั�+ง 2 ฝึCาย (ผ3$ให$แลัะผ3$รื �บ) มี�ควิามีรื3 $สั*กทั��ด้�ต�อก�น เป็!นมีตรืก�น

การผ(กใจิคน่อาจิทั�าไดำ.ดำ�งน่�2 1.ร(.จิ�กป็ร�บตน่เอง 2.ร(.วิธ์�การสั/�อสัารก�บคน่รอบข.าบง 3.ร(.จิ�กร�บฟ7งและการยอมร�บผ(.อ/�น่ 4.ร(.จิ�กให..1.การป็ร�บตน่เอง –ต$องรื3 $จิ�กบ,คลัซึ่*�งเรืาจิะผ3กใจิ –ป็รื�บต�วิเรืาให$มี�ลั�กษณะทั��คนเหลั�าน�+นชีอบ -การืป็รื�บตนให$เขึ้$าก�บผ3$บ�งค�บบ�ญชีา –การืป็รื�บตนให$เขึ้$าก�บเพั��อนรื�วิมีงาน –การืป็รื�บตนเองให$เขึ้$าก�บผ3$ใต$บ�งค�บบ�ญชีา -การืป็รื�บตนเองให$เขึ้$าก�บคนทั��วิไป็2.การสั/�อสัารก�บคน่รอบข.างหร/อคน่ทั��วิไป็ อาจิทั�าได้$ทัางด้$านค�าพั3ด้หรื�อการืแสัด้งทั�าทัาง การืสั��อสัารืขึ้องเรืา (ในฐานะผ3$สั�งสัารื) อาจิเกด้ผลัในทัางบวิกหรื�อลับ ขึ้*+นอย3�ก�บวิธ์�การืสั��อสัารืแลัะการืแป็ลัควิามีหมีายขึ้องผ3$รื�บ ควิามีสัามีารืถในการืรื�บรื3 $ขึ้องคนขึ้*+นอย3�ก�บองค�ป็รืะกอบต�างๆด้�งน�+ 1.อาย, 2.ภ3มีลั�าเนา (ในเมี�อง

หรื�อชีนบทั) 3.เพัศิ 4.รืะด้�บการืศิ*กษา 5.ป็รืะสับการืณ� 6.การือบรืมีเลั�+ยงด้3ขึ้องครือบครื�วิ 7.เจิตคตต�อผ3$สั��อสัารื 8.เจิตคตเรื��องทั��สั��อสัารื.

58

การร�บฟ7งและการยอมร�บผ(.อ/�น่ –ต$องไมี�ย*ด้มี��นวิ�าสั�งทั��ตนเองคด้ ตนเองทั�า

เป็!นสั�งทั��ด้�ทั��สั,ด้ -ต$องไมี�เชี��อมี��นในตนเองมีากเกนไป็ –ยอมีรื�บในควิามีสัามีารืถขึ้องผ3$อ��นบ$าง

การให. แบ�งป็รืะเภทัขึ้องการืให$ด้�งต�อไป็น�+ 1.ควิามีรื�ก 2.ขึ้วิ�ญแลัะก�าลั�งใจิ

3.ควิามีรื�วิมีมี�อ 4.ควิามีเมีตตากรื,ณา 5.ค�าป็รื*กษาหารื�อ 6.ควิามีเอ�+อเฟO+ อ.

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองก อน่เร�ยน่ หน่ วิยทั�� 91.การืทั�างานให$ป็รืะสับควิามีสั�าเรื?จิ ผ3$ป็ฏิบ�ตงานควิรืก�าหนด้ทัศิทัางการืทั�างานอย�างไรื = งาน่ทั��ทั�าต.องไดำ.ร�บการยกย องและยอมร�บจิากบ5คคลอ/�น่2.ทั�าไมีผ3$ป็ฏิบ�ตงานต$องการืชี�วิตการืทั�างานทั��เป็!นสั,ขึ้ = ทั�าให.ม�ก�าล�งใจิอยากจิะทั�างาน่มากข&2น่3.คนซึ่*�งทั�างานแบบอสัรืะแลัะป็รืะสับควิามีสั�าเรื?จิควิรืจิะมี�ลั�กษณะอย�างไรืจิ*งจิะด้�ทั��สั,ด้ = ชี างสั�งเกต คดำ เป็ร�ยบเทั�ยบ วิเคราะห� ลงม/อป็ฏิบ�ต ป็ระเมน่ผล และป็ร�บป็ร5งแก.ไข4.เมี��อทั�านมี�งานทั��ต$องป็ฏิบ�ตมีากมีาย ทั�านจิะจิ�ด้ลั�าด้�บการืป็ฏิบ�ตก�อนหรื�อหลั�งอย�างไรื = อ�น่ดำ�บแรก ค/อ งาน่ทั��สั�าค�ญและดำ วิน่ อ�น่ดำ�บสัอง ค/อ ดำ วิน่แต ไม สั�าค�ญ5.ขึ้$อใด้ค�อลั�กษณะขึ้องการืทั�างานเป็!นทั�มี = ม�การแบ งหน่.าทั��ควิามร�บผดำชีอบ

ร�บทัราบภาระหน่.าทั��ของสัมาชีกคน่อ/�น่6.ขึ้$อใด้ค�อป็7จิจิ�ยทั��สั�าค�ญทั��สั,ด้ทั��ชี�วิยให$แต�ลัะทั�มีในหน�วิยงานมี�ควิามีเจิรืญก$าวิหน$า = ควิามสั�มพ�น่ธ์�ทั��ดำ�ระหวิ างผ(.น่�าก�บผ(.ตาม รวิมทั�2งเพ/�อน่ร วิมงาน่ทั5กคน่7.ผ3$เป็!นห�วิหน$าชีอบลั3กน$องแบบใด้ = ป็ฏิบ�ตหน่.าทั��ทั��ไดำ.ร�บมอบหมายอย างดำ�ทั��สั5ดำและชี วิยเหล/อเพ/�อน่ร วิมงาน่เทั าทั��ตน่จิะทั�าไดำ.8.เมี��อทั�างานรื�วิมีเพั��อน ทั�านควิรืทั�าต�วิอย�างไรืเพั��อจิ*งจิะรื�ก = ให.ควิามร วิมม/อ

รวิมทั�2งให.ควิามชี วิยเหล/อเทั าทั��จิะทั�าไดำ.ใน่ทั5กโอกาสั9.สั�งทั��คนเรืาทั,กคนในโลักน�+สั�วินใหญ�ชีอบเหมี�อนก�นมีากทั��สั,ด้ค�อขึ้$อใด้ = การให.เก�ยรต การยกย อง การยอมร�บ10.วิธ์�การืผ3กใจิคนทั��ด้�ทั��สั,ด้ค�อขึ้$อใด้ = ป็ร�บตน่เอง ร(.จิ�กสั/�อสัารทั�2งทัางค�าพ(ดำและทั าทัาง ร(.จิ�กยอมร�บผ(.อ/�น่และร(.จิ�กให.

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองหล�งเร�ยน่ หน่ วิยทั�� 91.การืทั�างานให$ป็รืะสับควิามีสั�าเรื?จิ ผ3$ป็ฏิบ�ตงานควิรืก�าหนด้ทัศิทัางการืทั�างานอย�างไรื = งานทั��ทั�าต$องได้$รื�บการืยกย�องแลัะยอมีรื�บจิากบ,คคลัอ��น

59

2.ทั�าไมีผ3$ป็ฏิบ�ตงานต$องการืชี�วิตการืทั�างานทั��เป็!นสั,ขึ้ = ทั�าให$มี�ก�าลั�งใจิอยากจิะทั�างานมีากขึ้*+น3.คนซึ่*�งทั�างานแบบอสัรืะแลัะป็รืะสับควิามีสั�าเรื?จิควิรืจิะมี�ลั�กษะอย�างไรื จิ*งจิะด้�ทั��สั,ด้ = ชี�างสั�งเกต คด้ เป็รื�ยบเทั�ยบ วิเครืาะห� ลังมี�อป็ฏิบ�ต ป็รืะเมีนผลั แลัะป็รื�บป็รื,งแก$ไขึ้4.เมี��อทั�านมี�งานทั��ต$องป็ฏิบ�ตมีากมีาย ทั�านจิะจิ�ด้ลั�าด้�บการืป็ฏิบ�ตก�อนหรื�อหลั�งอย�างไรื = อ�นด้�บแรืกค�องานทั��สั�าค�ญแลัะด้�วิน อ�นด้�บสัองค�อด้�วินแต�ไมี�สั�าค�ญ5.ขึ้$อใด้ค�อลั�กษณะขึ้องการืทั�างานเป็!นทั�มี = มี�การืแบ�งหน$าทั��ควิามีรื�บผด้ชีอบ

รื�บทัรืาบภารืะหน$าทั��ขึ้องสัมีาชีกคนอ��น6.ขึ้$อใด้ค�อป็7จิจิ�ยทั��สั�าค�ญทั��สั,ด้ทั��ชี�วิยให$แต�ลัะทั�มีในหน�วิยงานมี�ควิามีเจิรืญก$าวิหน$า = ควิามีสั�มีพั�นธ์�ทั��ด้�รืะหวิ�างผ3$น�าก�บผ3$ตามี รืวิมีทั�+งเพั��อนรื�วิมีงานทั,กคน7.ผ3$เป็!นห�วิหน$าชีอบลั3กน$องแบบใด้ = ป็ฏิบ�ตหน$าทั��ทั��ได้$รื�บมีอบหมีายอย�างด้�ทั��สั,ด้แลัะชี�วิยเหลั�อเพั��อนรื�วิมีงานทั��ตนจิะทั�าได้$8.เมี��อทั�านทั�างานรื�วิมีก�บเพั��อน ทั�านควิรืทั�าต�วิอย�างไรืเพั��อนจิ*งจิะรื�ก = ให$ควิามีรื�วิมีมี�อ รืวิมีทั�+งให$ควิามีชี�วิยเหลั�อเทั�าทั��จิะทั�าได้$ในทั,กโอกาสั9.สั�งทั��คนเรืาทั,กคนในโลักน�+สั�วินใหญ�ชีอบเหมี�อนก�นมีากทั��สั,ด้ค�อขึ้$อใด้ = การืให$เก�ยรืต การืยกย�อง การืยอมีรื�บ10.วิธ์�การืผ3กใจิคนทั��ด้�ทั��สั,ด้ค�อขึ้$อใด้ = ป็รื�บตนเอง รื3 $จิ�กสั��อสัารืทั�+งทัางค�าพั3ด้แลัะทั�าทัาง รื3 $จิ�กยอมีรื�บผ3$อ��นแลัะรื3 $จิ�กให$

หน่ วิยทั�� 10 (บ5คลกภาพและมารยาทัสั�งคม)

บ5คลกภาพ หมีายถ*ง สัภาพัทัางกายแลัะสัภาทัางจิตขึ้องแต�ลัะคนบ,คลักภาพัแบ�งออกเป็!น 4 องค�ป็รืะกอบ ค�อ รื3ป็ลั�กษณ�ทัางกาย ภ3มีป็7ญญา

ควิามีสัามีารืถในการืควิบค,มีอารืมีณ� แลัะการืมี�มีารืยาทั ซึ่*�งรืวิมีแลั$วิจิะเป็!นค,ณภาพัขึ้องผ3$น� +น สั�วินใหญ�ขึ้องบ,คลักภาพัจิะพั�ฒนาหลั�งก�าเนด้บ5คลกภาพ ค�อ สัภาพัทัางกายแลัะทัางจิตขึ้องแต�ลัะคนทั��ป็รืากฏิผลัรืวิมีออกมีาเป็!นสัภาพัแลัะพัฤตกรืรืมีทั��มี�แบบแผนให$ผ3$อ��นเห?น รื3 $ แลัะเขึ้$าใจิในภาวิะแลัะสัถานการืณ�ป็กตในชี�วิงชี�วิตธ์รืรืมีด้าขึ้องผ3$น� +นบ5คลกภาพ มี�ควิามีหมีายครือบคลั,มีต�+งแต�รื3ป็ลั�กษณ�ทัางการืทั��ป็รืากฏิให$คนเห?นได้$ด้$วิยตาแลัะจิตสั�าน*ก อ,ป็นสั�ย ภ3มีธ์รืรืมี ป็7ญญา ทั�ศินคต รืสันยมี แลัะการืแสัด้งออกขึ้องอารืมีณ� ตลัอด้ไป็ถ*งอาก�ป็กรืยา การืวิางต�วิ แลัะจิรืรืยามีารืยาทัขึ้องแต�ลัะคนทั��ป็รืากฏิออกมีาให$ผ3$อ��นรื3 $ได้$

60

บ5คลกภาพทั��แบ งออกเป็!น่ 2 สั วิน่ค�อ บ,คลักภาพัสั�วินทั��เป็!นค,ณสัมีบ�ตภายนอก ค�อ รื3ป็ลั�กษณ�ทัางกายแลัะอาก�ป็กรืยาทั��ป็รืากฏิให$ผ3$อ��นเห?นได้$ด้$วิย แลัะบ,คลักภาพัสั�วินทั��เป็!นค,ณสัมีบ�ตภายในทั��จิะไมี�ป็รืากฏิให$ผ3$อ��นรื�บรื3 $ได้$จินกวิ�าจิะสั��อควิามีหมีาย หรื�อแสัด้งออกมีาด้$วิย กรืยาแลัะวิาจิาน�+โด้ยรืวิมีอาจิแบ�งได้$เป็!นองค�ป็รืะกอบใหญ�ๆ ได้$ 4 องค�ป็รืะกอบค�อ

1.ร(ป็ล�กษณ์�ทัางกาย ซึ่*�งป็รืากฏิออกมีาให$คนเห?นได้$จิากรื3ป็โฉมีแลัะการืแต�งกาย

2.ภ(มธ์รรมและป็7ญญา ซึ่*�งหมีายรืวิมีถ*งอ,ป็นสั�ย ทั�ศินคต ควิามีรื3 $ ควิามีคด้ อ�นเป็!นค,ณสัมีบ�ตขึ้องจิตแลัะสัมีอง ซึ่*�งจิะไมี�ป็รืากฏิให$ผ3$อ��นลั�วิงรื3 $ได้$จินกวิ�าจิะสั��อควิามีหมีายออกมีา 3.ควิามีสัามีารืถในการืควิบค,มีอารืมีณ� 4.มีารืยาทับ5คลกภาพของมน่5ษย�เป็!น่สั�งทั��ต.องไดำ.ร�บการพ�ฒน่า เพัรืาะค,ณสัมีบ�ตขึ้องแต�ลัะคนทั��ตด้ต�วิมีาทัางพั�นธ์,กรืรืมีต�+งแต�แรืกเกด้เพั�ยงสั�วินน$อยเทั�าน�+นทั��จิะตด้ต�วิเป็!นบ,คลักภาพัถาวิรื สั�วินใหญ�ขึ้องบ,คลักภาพัพั�ฒนาขึ้*+นหลั�งก�าเนด้ จิากผลัขึ้องการืเลั�+ยงด้3 อบรืมีบ�มีนสั�ย แลัะการืศิ*กษา ทั��ได้$สั��งสัมีมีาภายใต$สัภาพัแวิด้ลั$อมีขึ้องแต�ลัะคน แลัะทั��สั�าค�ญ ค�อ จิะตกอย3�ภายใต$ต�วิก�าหนด้หลั�ก 4

ป็รืะการื ค�อ 1.ต�วิก�าหน่ดำทัางดำ.าน่ชี�วิวิทัยา 2.ต�วิก�าหน่ดำทัางดำ.าน่การเป็!น่สัมาชีกขององค�การและสั�งคม 3.ต�วิก�าหน่ดำทัางดำ.าน่วิ�ฒน่ธ์รรม 4.ต�วิก�าหน่ดำทัางดำ.าน่สัถาน่การณ์�

บ,คลักภาพัขึ้องคนจิะเกด้ขึ้*+นเองในลั�กษณะทั��เป็!นวิวิ�ฒนาการื (Evolution)

ค�อ ป็รื�บตนเองให$สัอด้คลั$องไป็ตามีสัภาพัแวิด้ลั$อมีขึ้องธ์รืรืมีชีาตเพั��อควิามีอย3�รือด้ แต�ถ$าผ3$ใด้มี�เจิตนาทั��จิะป็รื�บบ,คลักภาพัขึ้องตน โด้ยมี�วิ�ตถ,ป็รืะสังค�แลัะเป็:าหมีายเพั��อให$มี�ค,ณสัมีบ�ตทั��ด้�เพั�มีขึ้*+น บ,คลักภาพัทั��ด้�ย�งขึ้*+นน�+นจิะเป็!นผลัมีาจิากการืพั�ฒนา (Development) เหมี�อนคนป็Cาทั��มี�ชี�วิตอย3�ในป็Cามีาตลัอด้ บ,คลักภาพัขึ้องผ3$น� +นก?จิะเกด้ขึ้*+นมีาจิากผลัขึ้องวิวิ�ฒนาการืเพั��อควิามีอย3�รือด้ภายในสั�งแวิด้ลั$อมีในป็Cาทั��ตนอย3�อาศิ�ย

องค�ป็ระกอบของบ5คลกภาพ บ,คลักภาพัซึ่*�งแบ�งออกเป็!น 2 สั�วิน

บ,คลักภาพัภายนอกแลัะบ,คลักภาพัภายในน�+น แบ งออกเป็!น่ 4 องค�ป็รืะกอบค�อ

1.ร(ป็ล�กษณ์�ทัางกาย 2.ภ(มป็7ญญา 3.ควิามสัามารถใน่การควิบค5มอารมณ์� 4.การม�มารยาทั

-บ,คลักภาพัขึ้องแต�ลัะคนมี�ผลักรืะทับต�อบ,คคลัอ��นรือบขึ้$างได้$อย�างไรื =

บ5คลกภาพจิะม�ผลกระทับให.คน่รอบข.างเกดำควิามร(.สั&กป็ระทั�บใจิไดำ.เสัมอ ทั�2งใน่ทัางบวิกทัางลบ.

61

-องค�การ อาจิหมีายรืวิมีถ*งองค�การืขึ้นาด้ใหญ�ทั��สัถาป็นาขึ้*+นอย�างมี�รืะบบ มี�บ,คลัากรืเป็!นหมี��นเป็!นแสันคน หรื�ออาจิเป็!นองค�การืเอกชีนขึ้นาด้เลั?กทั��มี�บ,คลัากรืเพั�ยงไมี�ก��คน แลัะรืวิมีตลัอด้ไป็ถ*งองค�การืตามีธ์รืรืมีชีาตทั��เกด้ขึ้*+นโด้ยไมี�เห?นชี�ด้เจินวิ�าเป็!นการืก�อต�+งองค�การื เชี�น ครือบครื�วิซึ่*�งเป็!นหน�วิยสั�งคมีทั��เลั?กทั��สั,ด้ แต�ก?มี�สัถานะเป็!นองค�การืทัางสั�งคมี

-บ,คลักภาพัเป็!นป็7จิจิ�ยสั�าค�ญในการืสัรื$างเสัรืมีมีน,ษย�สั�มีพั�นธ์�อย�างไรื =

มน่5ษย�สั�มพ�น่ธ์�ระหวิ างบ5คคลทั��อย( ร วิมใน่องค�การเดำ�ยวิก�น่ หร/อสั�งคมเดำ�ยวิก�น่ จิะดำ�เม/�อแต ละฝึHายม�บ5คลกภาพเป็!น่ทั��ป็ระทั�บใจิ เชี น่ ม�ร(ป็ล�กษณ์�ทัางกายเป็!น่ทั��ป็ระทั�บใจิ ม�น่�2าใจิ และม�มารยาทัต อก�น่.

-การืพั�ฒนารื3ป็ลั�กษณ�ทัางกายมี�หลั�กในการืพั�ฒนาอย�างไรื? = การพ�ฒน่าร(ป็ล�กษณ์�ทัางกายต.องเร�มจิากสัร.างทั�ศึน่คตเชีงบวิกต อตน่เองให.เชี/�อม�น่ใน่ร(ป็ล�กษณ์�ของตน่เอง แล.วิร�กษาสั5ขภาพของตน่ให.ดำ� แล.วิจิ&งป็ร�บและแต งกายให.ดำ�.การพ�ฒน่าภ(มธ์รรมและป็7ญญา

ผ3$มี�อ,ป็นสั�ยด้� มี�สั�าน*กแลัะทั�ศินคตทั��ด้� มี�ควิามีรื3 $ควิามีคด้แลัะภ3มีป็7ญญาทั��ด้� ควิรืจิะเป็!นทั��เลั��อมีใสัเคารืพัน�บถ�อขึ้องคนทั��วิไป็ แต�ถ$าเป็!นผ3$ไมี�มี�ศิลัป็ะแลัะควิามีสัามีารืถในการืสั��อสัารืทั��ด้�พัอสัมีควิรื ก?ไมี�อาจิจิะแสัด้งให$ผ3$อ��นรื3 $ถ*งควิามีรื3 $ควิามีคด้อ�นเป็!นภ3มีธ์รืรืมีแลัะป็7ญญาขึ้องตนได้$ ควิามีรื3 $ควิามีคด้น�+นก?ไมี�เกด้ป็รืะโยชีน� ในการืพั�ฒนาภ3มีธ์รืรืมีแลัะป็7ญญาให$เกด้ขึ้*+นน�+น มี�หลั�กการืพั�ฒนาด้�งต�อไป็น�+

1.พ�ฒน่าทั�ศึน่คตทัางบวิก มีองเรื��องต�างๆ ในแง�ด้� โด้ยเฉพัาะเมี��อพัจิารืณาตนเองต$องมีองให$เห?นสั�วินด้�ขึ้องตนเองทั��จิะพั�ฒนาในทัางด้�ต�อไป็ได้$เสัมีอ

2.พ�ฒน่าสั�าน่&กใน่ทัางค5ณ์ธ์รรมและจิรยธ์รรม (M.Q.) ค,ณสัมีบ�ตขึ้$อน�+เป็!นเรื��องทั��ก�าลั�งได้$รื�บควิามีสันใจิมีากทั��สั,ด้ป็รืะการืหน*�งในวิงการืขึ้องผ3$ป็รืะกอบวิชีาชี�พั ซึ่*�งถ$าผ3$ใด้น�ามีาพั�ฒนาเพั��อสัรื$างเสัรืมีบ,คลักภาพัได้$ จิะเป็!นป็7จิจิ�ยเสัรืมีให$บ,คลักภาพัองค�ป็รืะกอบน�+ด้�ย�งขึ้*+น

3.พ�ฒน่าตน่เองให.เป็!น่พห(สั(ต ค�อ เป็!นคนรือบรื3 $ แลัะต$องรื3 $อย�างสัมีบ3รืณ� กรืะจิ�างในทั,กแง�มี,มีขึ้องวิชีาชี�พั หรื�อเรื��องทั��ตนถน�ด้ ไมี�ทัอด้ทั+งให$ควิามีรื3 $ขึ้องตนลั$าหลั�ง

4.พ�ฒน่าควิามสัามารถใน่การเจิรจิาต อรอง (Negotiation) โด้ยทั��วิไป็ ทั,กคนรื3 $เรื��องการืเจิรืจิาต�อรืองแลัะป็ฏิบ�ตอย3�ในชี�วิตป็รืะจิ�าวิ�นอย3�แลั$วิจินลั�มีสั�งเกต

62

วิ�าตนเองได้$ใชี$ควิามีสัามีารืถน�+อย3�ทั,กวิ�น แต�ถ$าได้$พั�ฒนาให$รื3 $ย,ทัธ์ศิาสัตรื�แลัะย,ทัธ์วิธ์�ในการืเจิรืจิาทั��มี�หลั�กการืแลัะเหต,ผลัอย�างมี�รืะบบค5ณ์สัมบ�ตของน่�กเจิรจิา 8 ป็รืะการื ค�อ 1.รื3 $จิ�กฟ7ง 2.รื3 $วิธ์�ให$ผ3$อ��นฟ7งเมี��อเรืาพั3ด้

3.รือบรื3 $ 4.จิ�าแมี�น 5.รื3 $กรืะจิ�างในเรื��องทั��เจิรืจิา 6.สัามีารืถถ�ายทัอด้ให$ผ3$อ��นรื3 $กรืะจิ�างได้$ด้$วิย 7.รื3 $วิ�าอะไรืเป็!นป็รืะโยชีน� อะไรืไมี�เป็!นป็รืะโยชีน� 8.ไมี�ชีวินทัะเลัาะการพ�ฒน่าภ(มป็7ญญาควิรป็ฏิบ�ตอย างไร = ควิรืสัรื$างอ,ป็นสั�ย ทั�ศินคต สั�าน�กในค,ณธ์รืรืมี ควิามีรื3 $แลัะควิามีคด้ ก�บพั�ฒนาควิามีสัามีารืถในการืสั��อสัารื แลัะสัรื$างค,ณสัมีบ�ตทั��ด้�ขึ้องน�กเจิรืจิาต�อรืองให$ตด้ต�วิ.

การืวิ�ด้ ไอ.ควิ. ตามีมีาตรืการืทั��ก�าหนด้เป็!นมีาตรืฐานน�+น จิะได้$ผลัเทั��ยงตรืงได้$จิ�าก�ด้เมี��ออาย,ไมี�เกน 14 ป็B เทั�าน�+น หลั�งจิากน�+นจิะไมี�วิ�ด้ ไอ.ควิ ก�นแลั$วิ

เพัรืาะหลั�งจิากอาย, 14 ป็B มี�ป็7จิจิ�ยต�างๆ เขึ้$ามีาเก��ยวิขึ้$องเบ��ยงเบนให$มี�ควิามีฉลัาด้ในเรื��อต�างๆ แป็ลักแยกออกได้$หลัาย จิ*งวิ�ด้ ไอ.ควิ.ตามีมีาตรืฐานเด้มีไมี�ได้$ผลั.

การพ�ฒน่าควิามสัามารถใน่การควิบค5มอารมณ์� เรื��องน�+สั�าหรื�บคนไทัย

ถ$าต$องการืเพั�มี อ�.ควิ. ขึ้อให$ห�นไป็ศิ*กษาวิถ�ชี�วิตแบบไทัยๆ ทั��ได้$ป็ลั3กฝึ7งหลั�กการืในพัรืะพั,ทัธ์ศิาสันา รืวิมีทั�+งศิาสันาอ��นๆ ไวิ$ในวิถ�ชี�วิตด้$วิย ซึ่*�งเรืาจิะพับวิธ์�ทั��เรื�ยบง�ายแลัะได้$ผลัจิรืงเสัมีอ แมี$แต�ในทัศิพัธ์รืาชีธ์รืรืมีขึ้องกษ�ตรืย� ก?มี� ทัมะ ค�อ การข มจิต แลัะสั�าหรื�บบ,คคลัทั��วิไป็ก?มี�ค�าวิ�า ข�น่ต ไวิ$ให$ถ�อป็ฏิบ�ตอย3�แลั$วิ.

การพ�ฒน่าควิามร(.ควิามเจิ.าใจิใน่มารยาทัสั�งคมจิ�าเป็!น่อย างไร = มีารืยาทัเป็!นสั�งทั��ทั,กคนทัรืาบแลัะป็ฏิบ�ตอย3�ทั� �วิไป็ แต�ถ$าไมี�เขึ้$าใจิในหลั�กการืแลัะเหต,ผลั อาจิจิะทั�าให$การืป็ฏิบ�ตน�+นไมี�มี�ควิามีหมีายหรื�ออาจิผด้มีารืยาทัไป็ก?ได้$ จิ*งควิรืทั�าควิามีเขึ้$าใจิในหลั�กการืแลัะเหต,ผลัอย�างถ�องแทั$จิ*งจิะป็ฏิบ�ตได้$ถ3กต$อง แลัะถ$าเขึ้$าใจิธ์รืรืมีชีาตจิะทั�าให$การืป็ฏิบ�ตด้3ด้�แลัะสัวิยงามีด้$วิย.

สัาระสั�าค�ญของร(ป็ล�กษณ์�ทัางกาย การืพั�ฒนารื3ป็ลั�กษณ�ทัางกาย ค�อ

มี�สั,ขึ้ภาพัด้� 1.การร�กษาสั5ขภาพและพลาน่าม�ย การืบรืหารืจิตแลัะกาย เชี�น การืฝึ0กสัมีาธ์ การืเด้นจิงกรืมี การืวิ�ายน�+า การืลั�ลัาสัจิ�งหวิะบอลัลั�รื3มี หรื�อการืรื�าวิงมีาตรืฐาน การืเลั�อกรื�บป็รืะทัานอาหารื 2.ร�กษาสัภาพร างกายและป็ร�บโฉมให.ไดำ.ร(ป็ทัรงทั��ดำ� สัะอาดำ แต�งกายด้� การืแต�งกายให$มี�เอกลั�กษณ�ขึ้องตนเอง เมี��อค$นหารื3ป็ลั�กษณ�เฉพัาะต�วิพับแลั$วิแต�งกายให$เป็!นการืสัรื$างเอกลั�กษณ�ขึ้องรื3ป็โฉมีให$ป็รืากฏิออกมีาน�าป็รืะทั�บใจิ โด้ยก�าหนด้รื3ป็แบบขึ้องการืแต�งกายทั��เหมีาะสัมีแก�ลั�กษณะต�วิขึ้องต�นเอง แลัะเวิ$นจิากเครื��องแต�งกายบางลั�กษณะทั��จิะทั�าให$บ,คลักขึ้องตนเองเสั��อมีลัง เชี�น คน่ทั.วิมต$องเวิ$นจิากเสั�+อผ$าสั�ฉ3ด้ฉาด้ หรื�อทั��เป็!น

63

ด้อกด้วิงโต หรื�อมี�ลัวิด้ลัายทัางขึ้วิางทั��มี�แถบสั�ขึ้นาด้กวิ$างใหญ� เพัรืาะจิะทั�าให$ด้3เหมี�อนรื3ป็รื�างขึ้ยายออกทัางขึ้วิาง ทั�าให$ด้3ทั$วิมีขึ้*+นไป็อ�ก สั�วินผ3$มี�รื3ป็รื�างผอมบางพั*งเวิ$นเสั�+อผ$าทั��มี�สั�เขึ้$มีทั*บมีากๆ เชี�น สั�ด้�า สั�น�+าเงนเขึ้$มี สั�เทัาเขึ้$มี หรื�อสั�เขึ้$มีอ��นๆ

แลัะเวิ$นจิากการืแต�งกายด้$วิยเสั�+อผ$าลัายสั�เป็!นทัางลัง แลัะมี�แถบลัายสั�กวิ$างใหญ�ด้3ชี�ด้เจิน เพัรืาะจิะทั�าให$ด้3รื3ป็รื�างผอมีชีะลั3ด้ย�งขึ้*+น แลัะผ3$มี�รื�างกายเต�2ยต$องเวิ$นการืใชี$เสั�+อผ$าทั��มี�ลัายขึ้วิาง แต�ต$องใชี$เสั�+อผ$าทั��มี�สั�อ�อนแลัะมี�ลัายแถบเป็!นทัางลัง เพั��อให$ด้3เหมี�อนรื�างกายมี�สั�วินสั3งเพั�มีขึ้*+น แลัะสั�าหรื�บคนทั��มี�รื3ป็รื�างเต�2ยเล6ก

ควิรืจิะลั�กเลั��ยงการืใชี$รืองเทั$าทั��พั�+นแลัะสั$นสั3ง (สั$นต*ก) ซึ่*�งผ3$สัวิมีอาจิมี�ควิามีรื3 $สั*กวิ�าเป็!นการืเพั�มีควิามีสั3งให$แก�ตนเอง แต�ในสัายตาผ3$อ��นแลั$วิ ใหญ�หรื�อเต�+ยก?จิะมี�รื3ป็รื�างสัมีสั�วินตามีธ์รืรืมีชีาตอย3�แลั$วิ หากเพั�มีสั�วินสั3งด้$วิยรืองเทั$าสั$นต*กย�อมีจิะทั�าให$รื3ป็รื�างขึ้าด้สัมีด้ลัทั�นทั�.ร(ป็ล�กษณ์�ทัางกายม�สัาระสั�าค�ญทั��จิะต.องพ�ฒน่าอย างไรบ.าง = สัารืะสั�าค�ญขึ้องรื3ป็ลั�กษณ�ทัางกายทั��รืวิมีแลั$วิทั�าให$บ,คลักภาพัองค�ป็รืะกอบน�+ด้� ควิรืต$องพั�ฒนาให$ค,ณสัมีบ�ตต�อไป็น�+ด้� ค�อ มี�สั,ขึ้ภาพัด้� รื3 $จิ�กรื3ป็ลั�กษณ�ขึ้องตนเอง ค$นหาสั�วินเด้�นแลัะสั�วินด้$วิยขึ้องตนเองให$พับแลั$วิจิ*งแต�งกายให$เสัรืมีควิามีเด้�นแลัะป็Eด้บ�งสั�วินด้$อยขึ้องตนเอง โด้ยแต�งกายให$เป็!น ค�อ รื3 $ป็รื�ชีญาในการืแต�งกาย.

ป็ร�ชีญาใน่การแต งกาย 1.ควิามีสัะอาด้ 2.ควิามีสั,ภาพัเรื�ยบรื$อย 3.ป็รืะณ�ต

4.การืมี�รืสันยมีด้� 5.ควิามีเหมีาะสัมี (เพัศิ วิ�ย กาลัะ เทัศิะ พัธ์�การื บรืรืยากาศิ

สัถานะ ต�าแหน�งหน$าทั�� วิชีาชี�พั)

ป็ร�ชีญาใน่การแต งกาย ค/ออะไร = การืแต�งกายสัะอาด้ เรื�ยบรื$อย เหมีาะสัมีก�บกาลัเทัศิะแลัะโอกาสัตามีมีาตรืฐานทั��สัากลัก�าหนด้.

ชีาวิไทัยควิรแต งกายแบบไทัยใน่โอกาสัใดำบ.าง = ชีาวิไทัยควิรืแต�งกายแบบไทัยในโอกาสัทั��เหมีาะสัมี เชี�น ในงานน�กขึ้�ตฤกษ� หรื�อในงานพัธ์�การืแบบไทัย

รืวิมีทั�+งเป็!นงานนานาชีาต แต�งานน�+นก�าหนด้ให$แต�งกายป็รืะจิ�าชีาตการเร�ยน่ร(.เร/�องการแต งกายตามมาตรฐาน่สัากลจิ�าเป็!น่สั�าหร�บสั�งคมไทัยหร/อไม = จิ�าเป็!น เพัรืาะสั�งคมีไทัยยอมีรื�บมีาตรืฐานการืแต�งกายตามีแบบสัากลั เน��องจิากสั�งคมีไทัยได้$ป็รื�บมีาตรืฐานทัางสั�งคมีในเรื��องต�างๆ ให$ได้$รืะด้�บมีาตรืฐานแลั$วิ เมี��อถ*งเวิลัาจิ�าเป็!นจิะได้$ป็ฏิบ�ตให$ถ3กต$องได้$ ซึ่*�งจิะทั�าให$บ,คลักภาพัขึ้องคนไทัยได้$มีาตรืฐาน แลัะจิะเป็!นการืสัะทั$อนให$เห?นบ,คลักภาพัขึ้องชีาตไทัยด้$วิย แต�คนไทัยต$องควิรือน,รื�กษ�การืแต�งกายไทัยตามีมีาตรืฐานขึ้องเรืาไวิ$ เพั��อการืป็ฏิบ�ตทั��ถ3กต$องเมี��อสัมีควิรื.

ควิามหมายของมารยาทั

64

มารยาทั หมีายถ*ง กรืยา วิาจิา ทั��ถ�อวิ�าสั,ภาพัเรื�ยบรื$อยวิ�ตถ5ป็ระสังค�ของมารยาทัม�อย( 5 ป็ระการ ได้$แก� 1.เพ/�อควิามป็ลอดำภ�ย (การืทั�กทัายทั,กวิ�ฒนธ์รืรืมี ไมี�วิ�าจิะเป็!นการืทั�กทัายด้$วิยกรืยาหรื�อวิาจิา ลั$วินมี�ควิามีหมีายเป็!นการืให$ควิามีป็ลัอด้ภ�ยทั�+ง การืย�นแลัะการืน��งทั��ถ3กต$อง การืต$อนรื�บ

การืเด้น มี�กฎีเกณฑิ�ทั��แสัด้งออกถ*งการืให$ควิามีป็ลัอด้ภ�ยทั��ผ3$น$อยจิะต$องแสัด้งต�อผ3$ใหญ� ชีายแสัด้งต�อหญง ตลัอด้จินการืต$อนรื�บ การืแสัด้งออกในการืเย��ยมีเย�ยน หรื�อในการืเลั�+ยงรื�บรืองใด้ๆ เจิ$าภาพัจิะต$องจิ�ด้ทั��น��งให$แขึ้กได้$รื�บควิามีป็ลัอด้ภ�ยเสัมีอ) 2.เพ/�อควิามเป็!น่ระเบ�ยบเร�ยบร.อย 3.เพ/�อเป็!น่การให.เก�ยรตก�น่ 4.เพ/�อแสัดำงอ�ธ์ยาศึ�ย 5.เพ/�อควิามสัะดำวิกสับาย.

มารยาทัไทัยม�การแสัดำงออกไดำ.หลายล�กษณ์ะมารยาทัไทัยดำ�2งเดำม เมี��อจิะลัาจิากผ3$ใหญ� ผ3$น$อยจิะกรืาบหรื�อยกมี�อไวิ$ลัา

แลั$วิในทัางป็ฏิบ�ตผ3$น$อยจิะต$อง คลัานหรื�อเด้นเขึ้�าถอยหลั�งไป็จินได้$รืะยะห�างพัอสัมีควิรื แลั$วิจิ*งหมี,นต�วิเด้นจิากไป็ การืหมี,นต�วิก?เชี�นเด้�ยวิก�นจิะต$องห�นทัางซึ่$ายเพั��อห�นมี�อขึ้วิาให$ผ3$ใหญ� ถ�อเป็!นมีงคลั ไมี�ได้$ทั�าอย�างทั��ป็ฏิบ�ตก�นอย3�ในป็7จิจิ,บ�น ทั��หมี,นขึ้วิาโด้ยห�นมี�อซึ่$ายให$ผ3$ใหญ� ซึ่*�งตามีป็รืะเพัณ�ถ�อวิ�าเป็!นอวิมีงคลั.

การย/น่ใกล.ผ(.ใหญ ในขึ้ณะทั��ผ3$ใหญ�น��งบนเก$าอ�+ ต$องย�นให$ห�างจิากผ3$ใหญ�เป็!นรืะยะห�างไมี�น$อยกวิ�าควิามีสั3งขึ้องตนเอง ถ$าย�นใกลั$กวิ�าน�+นจิะเป็!น การค�2าศึ�รษะ ทั�นทั�.การไหวิ.ตามระดำ�บอาวิ5โสั

ผ(.ม�อาวิ5โสัระดำ�บเดำ�ยวิก�น่ เรื�มีจิากฐานขึ้องทั�าวิ�นทัา ค�อ ป็รืะนมีมี�อทั��อก

โด้ยให$ศิอกชีด้ขึ้$างลั�าต�วิ มี�อทั��ป็รืะนมีจิะไมี�อย3�แนบอก จิากน�+นให$ก$มีศิ�รืษะลังมีาเลั?กน$อย ยกมี�อทั��ป็รืะนมีอย3�ขึ้*+นรื�บ โด้ยให$ป็ลายน่2วิชี�2จิรดำป็ลายจิม(ก แลัะทั��สั�าค�ญค�อ ทั�+งสัองฝึCายสับตาก�น ต�างฝึCายต�างมีองเห?นก�น ซึ่*�งเป็!นเครื��องหมีายวิ�า ต�างฝึCายต�างป็ลัอด้ภ�ย ถ$าฝึCายใด้ลัอบทั�ารื$าย อ�กฝึCายมีองเห?นก?สัามีารืถหลับได้$ แสัด้งวิ�าไมี�มี�ใครืเสั�ยเป็รื�ยบใครื

ผ(.น่.อยไหวิ.ผ(.ใหญ ทั��อาวิ5โสัสั(งกวิ า ผ3$น$อยต$องควิรืเป็!นฝึCายไหวิ$ก�อน โด้ยป็รืะนมีมี�อในทั�าฐาน่ของทั าวิ�น่ทัา แลั$วิก$มีศิ�รืษะลัง ยกมี�อทั��ป็รืะนมีอย3�น� +นขึ้*+นรืองรื�บ โด้ยให$ป็ลายน่2วิจิรดำหวิ างค2วิ การืไหวิ$ทั�าน�+ผ3$น$อยทั��ยกมี�อไหวิ$จิะไมี�มี�โอกาสัเห?นผ3$ใหญ�เลัย จิ*งเป็!นการืแสัด้งควิามีหมีายวิ�า ผ3$น$อยได้$ให$ควิามีป็ลัอด้ภ�ยต�อผ3$ใหญ� แลัะยอมีอย3�ในอ�านาจิขึ้องทั�าน เพัรืาะการืไมี�เห?นผ3$ใหญ� แมี$คด้รื$ายจิะลัอบทั�ารื$ายทั�านไมี�ได้$ เพัรืาะไมี�เห?นทั�าน แต�ผ3$ใหญ�เป็!นฝึCายมีองเห?นผ3$

65

น$อย ถ$าจิะทั�ารื$ายเด้?กด้$วิยป็รืะการืใด้ เด้?กก?จิะเป็!นฝึCายได้$รื�บโทัษภ�ยทั�นทั� หลั�เลั��ยงไมี�ได้$.อย าไหวิ.พระบาทัสัมเดำ6จิพระเจิ.าอย( ห�วิ เพัรืาะพัรืะองค�ทัรืงอย3�ในพัรืะรืาชีฐานะทั��ทัรืงไวิ$ซึ่*�งพัรืะรืาชีอ�านาจิทั��จิะทัรืงก�ารืาบทั,กคนให$กรืาบพัรืะองค�ได้$ จิ*งป็ฏิบ�ตได้$ 2

ป็รืะการื ค�อ1.ถ.าน่��งเฝึ:าฯ ต$องกรืาบโด้ยการืน��งพั�บเพั�ยบ แลัะกรืาบโด้ยไมี�แบมี�อ

เพั�ยงป็รืะการืเด้�ยวิ แต�ในทัางป็ฏิบ�ตอย�างแทั$จิรืง หากชีาวิบ$านป็รืะนมีมี�อมี�อไหวิ$พัรืะองค�ด้$วิยเจิตนาเคารืพัอย�างจิรืงใจิ ก?พัจิารืณาได้$วิ�าเป็!นการืแสัด้งควิามีเคารืพัอย�างย�งได้$ด้$วิย แต�ผ3$ทั��รื3 $ธ์รืรืมีเน�ยมีทั��แทั$จิรืงก?ควิรืป็ฏิบ�ตให$ถ3กต$องเสัมีอ ค�อ ต$องกรืาบเทั�าน�+น

2.ถ.าย/น่เฝึ:าฯ กรืาบไมี�ได้$ ให$ป็ฏิบ�ตด้�งน�+ ชีาย ให$ถวิายค�าน�บ หญง ให$ถอนสัายบ�วิ หรื�อถ$าหญงสัวิมีเครื��องแบบป็กตขึ้าวิให$ถวิายค�าน�บเหมี�อนการืป็ฏิบ�ตชีาย.

การกราบใน่มารยาทัไทัยม�อย( 2 แบบ ค�อ 1.การแบบเบญจิางคป็ระดำษฐ� (กรืาบพัรืะรื�ตนตรื�ย) 2.การกราบเคารพบ5คคล (กรืาบพั�อแมี�).มารยาทัโดำยทั��วิไป็ (พัธ์�การืแลัะมีารืยาทัสัากลัสั�วินใหญ�เกด้ขึ้*+นจิากหลั�กป็ฏิบ�ตขึ้องบรืรืด้าน�กรืบทั��เรืาเรื�ยกก�นวิ�า อ�ศิวิน สั,ภาพับ,รื,ษผ3$มี�ภารืะหน$าทั��สั�าค�ญ ค�อ

การืให$ควิามีพัทั�กษ�ค,$มีครืองผ3$อ�อนแอทั��ถ3กรื�งแก)

1.การโค.งค�าน่�บ เป็!นมีารืยาทัในการืทั�กทัาย ซึ่*�งควิามีจิรืงพั�ฒนามีาจิากการืทั��ป็รืะเทัศิในย,โรืป็มี�อากาศิหนาวิคนทั��วิไป็น��งก�บพั�+นไมี�ได้$ ต$องย�น ใครืก?ตามีขึ้ณะย�นอย3� ถ$ากษ�ตรืย�เสัด้?จิมีา เขึ้าห$ามีมีองพัรืะองค� เพัรืาะถ$าเห?น หากคด้รื$ายก?สัามีารืถลัอบทั�ารื$ายพัรืะองค�ได้$ การืไมี�มีองด้$วิยการืหลับตาลังหรื�อมีองไป็ทัางอ��นก?ย�งไมี�เป็!นทั��ไวิ$วิางใจิ จิ*งต$องบ�งค�บให$ทั,กคนก$มีหน$าลังมีองพั�+นด้น ให$เห?นชี�ด้เจินวิ�าไมี�ได้$มีอง ครื�+งป็ฏิบ�ตนานเขึ้$า ควิามีหมีายก?เพั�+ยนไป็ กลัายเป็!นการืแสัด้งควิามีเคารืพั

2.วิ�น่ทัยาห�ตถ� ค�อ การืทั��ทัหารืในเครื��องแบบแลัะสัวิมีหมีวิกอย3�ด้$วิย

ยกมี�อขึ้*+นแตะกรืะบ�งหมีวิก เรืารื3 $ควิามีหมีายก�นอย3�ทั� �วิไป็วิ�าเป็!นการืแสัด้งควิามีเคารืถ แต�ทั��มีาน�+นเกด้ขึ้*+นจิากทั�� อ�ศิวิน ในย,คก�อนสัวิมีเกรืาะเหลั?ก แลัะสัวิมีเอลัเมี?ทั (helmet) เมี��อไป็ทั��ไหนจิะไมี�มี�ใครืเห?นหน$า ฉะน�+นเมี��อเขึ้$าไป็ในพั�+นทั��ใด้จิ*งต$องเป็Eด้เฮลัเมี?ทัให$คนได้$เห?นวิ�าผ3$น� +นค�อใครื ไมี�ใชี�ศิ�ตรื3หรื�อผ3$อ��นอ�าพัรืางต�วิมีา ทัหารืทั�+งหลัายจิ*งป็ฏิบ�ตเชี�นน�+น แมี$มีได้$สัวิมีเฮลัเมี?ทัก?ทั�าเสัมี�อนก�บสัวิมีเฮลัเมี?ทั

พัลัเรื�อนทั��วิไป็ทั��สัวิมีหมีวิกก?พัลัอยใชี$การืเป็Eด้หมีวิกให$ก�นเป็!นเครื��องหมีายแสัด้ง

66

ควิามีเคารืพัหรื�อทั�กทัายก�นด้$วิย แลัะเมี��อเขึ้$าไป็สั3�อาคารืบ$านเรื�อนขึ้องผ3$อ��น

อ�ศิวินจิะไมี�สัวิมีเฮลัเมี?ทั แลัะทัหารืก?จิะถอด้หมีวิกเสัมีอ3.การโค.งค�าน่�บของน่ายทัหารไทัย นายทัหารืสั�ญญาบ�ตรืขึ้องไทัย

แสัด้งควิามีเคารืพัในขึ้ณะไมี�สัวิมีหมีวิกด้$วิยการืโค$งค�าน�บ ซึ่*�งเป็!นแบบพัธ์�ขึ้องขึ้องเรืาเอง จิะเห?นควิามีแตกต�างก�นอย�างมีาก เพัรืาะนายทัหารือ�งกฤษถ$าไมี�ได้$สัวิมีหมีวิกจิะไมี�โค$งค�าน�บ แต�จิะยกมี�อขึ้วิาแบห�นออกมีาขึ้$างหน$า แตะตางกรือบหน$าเหน�อใบหน3 เพั��อแสัด้งวิ�า ในมี�อขึ้$าพัเจิ$าไมี�มี�อาวิ,ธ์ ทั�านป็ลัอด้ภ�ย พัรื$อมีก�บสั��นมี�อให$เห?นได้$ชี�ด้เจิน ซึ่*�งหลัายคนไมี�เขึ้$าใจิควิามีหมีายขึ้องการืกรืะทั�าด้�งกลั�าวิ

ถ$าไมี�มี�ใครือธ์บายให$ทัรืาบ4.การจิ�บม/อทั�กทัายก�น่ ตามีแบบย,โรืป็ก?มี�ทั��มีาจิากพัวิกอ�ศิวินเชี�น

เด้�ยวิก�น อ�ศิวินคาด้กรืะบ�� สัะพัายด้าบเจิอใครื คนก?หวิาด้กลั�วิ ฉะน�+น เมี��อจิะทั�กทัายใครื อ�ศิวินจิ*งย��นมี�อขึ้วิาทั��สัามีารืถจิะชี�กด้าบมีาฆ่�าหรื�อทั�ารื$ายคนได้$ออกมีาให$เป็!นการืแสัด้งควิามีสั,จิรืตใจิวิ�ามีาพับด้$วิยสั�นต ไมี�มี�การืใชี$อาวิ,ธ์ คนทั��กลั�วิอย3�แลั$วิก?จิะรื�บจิ�บมี�อไวิ$แน�น ไมี�ให$โอกาสัชี�กอาวิ,ธ์ทั�ารื$ายได้$ หรื�อถ$าต�างฝึCายต�างมี�อาวิ,ธ์ป็รืะจิ�ากาย ต�างก?สัลัะอ�านาจิขึ้องตนทั��จิะชี�กอาวิ,ธ์มีาทั�ารื$ายก�นโด้ยต�างย��นมี�อขึ้วิาให$แก�ก�น แลัะในทั��สั,ด้ก?พั�ฒนาเป็!นการืจิ�บมี�อทั�กทัายก�น แลัะพั�ฒนาวิธ์�การืแลัะควิามีหมีายออกไป็อ�กหลัายป็รืะการื เชี�น การืจิ�บมี�อทั�กทัายในทัางสั�งคมีตามีแบบสัากลั 1.ห.ามชีายย/น่ม/อให.หญงจิ�บ เพัรืาะหญงเป็!นฝึCายมี�เก�ยรืตภ3มีสั3งกวิ�า จิ*งเป็!นฝึCายมี�เอกสัทัธ์F จิะย��นมี�อให$ชีายจิ�บหรื�อไมี�ก?ได้$ อาจิป็ฏิบ�ตเพั�ยงแต�ผงกศิ�รืษะทั�กทัายก?พัอ 2.ห.ามเดำ6กย/�น่ม/อให.ผ(.ใหญ จิ�บเป็!น่อ�น่ขาดำ ผ3$ใหญ�เป็!นฝึCายมี�อ�านาจิสั3งกวิ�า จิ*งเป็!นฝึCายสัลัะอ�านาจิด้$วิยการืย��นมี�อให$เด้?กจิ�บ 3.ต างฝึHายต.องบ�บม/อฝึHายตรงข.ามให$กรืะชี�บถ*งห�วิแมี�มี�อ ใครืบ�บแรืงเกด้ไป็เป็!นควิามีก$าวิรื$าวิ ถ$าจิ�บโด้ยไมี�บ�บมี�อเลัยหรื�อบ�บเบาเกน แสัด้งถ*งควิามีไมี�เขึ้$าใจิ 4.เชี6คแฮน่ดำ� (Shake hands) หมีายถ*งการืเขึ้ย�ามี�อ จิ*งควิรืป็ฏิบ�ตด้$วิยการืเขึ้ย�ามี�อก�น 3-

7 ครื�+ง บางป็รืะเพัณ�อาจิไมี�เขึ้ย�ามี�อเลัย เชี�น ฝึรื��งเศิสัเน$นครื�+งเด้�ยวิพัอ 5.ชีายต$องป็ลั�อยมี�อหญง แลัะเด้?กป็ลั�อยมี�อผ3$ใหญ�ภายใน 5 วินาทั� จิ�บนานกวิ�าน�+นเป็!นการืไมี�สั,ภาพั ผ3$ใหญ�อาจิสัรื$างสั�มีผ�สัทั��สัองโด้ยวิธ์�แตะมี�อด้$วิยอ�กมี�อหน*�ง

หรื�อแตะไหลั�ด้$วิยอ�กมี�อหน*�งจิะสัรื$างควิามีป็ลั�+มีป็Bตให$แก�เด้?กได้$มีากทั��เห?นเรืาให$ควิามีเป็!นก�นเองแลัะมี�ควิามีเมีตตากรื,ณาต�อเด้?กน�+น.

การย/น่ข&2น่ต.อน่ร�บ ในมีารืยาทัสัากลั เมี��อเรืาอย3�ในห$องหน*�ง จิะน��งอย3�อย�างไรืก?ตามี หากมี�ผ3$ใหญ�เขึ้$ามีาในห$องน�+น ทั,กคนต$องย�นขึ้*+นต$อนรื�บ ซึ่*�งถ�อวิ�าเป็!นการืแสัด้งควิามีเคารืพัด้$วิย แต�ถ$าผ3$ใหญ�น�+นเป็!นชีาย หญงไมี�ต$องย�นขึ้*+น

67

ต$อนรื�บ ถ$าผ3$ใหญ�น�+นเป็!นหญง ทั,กคนรืวิมีทั�+งหญงด้$วิย ต$องย�นขึ้*+นต$อนรื�บ แลัะเมี��อป็รืะธ์านทั��ป็รืะชี,มีเด้นเขึ้$ามีาในห$องป็รืะชี,มี ทั,กคนในทั��ป็รืะชี,มีต$องย�นขึ้*+นรื�บ.

การืก�าหนด้เก�ยรืตยศิด้$วิยการืจิ�ด้ลั�าด้�บ ซึ่$าย ขึ้วิา หน$า หลั�ง เรื��องน�+มีาจิากหลั�กการืวิ�า ผ3$มี�เก�ยรืตสั3งย�อมีได้$สัทัธ์ก�อนผ3$น$อย แลัะหญงมี�เก�ยรืตภ3มีสั3งกวิ�าชีายย�อมีได้$สัทัธ์ก�อนชีาย เมี��อน��ง ย�น หรื�อเด้น ชีายต$องอย3�ด้$านซึ่$ายขึ้องหญง เมี��อจิะเขึ้$าสัถานทั��หรื�อออกจิากสัถานทั�� ชีายต$องเป็Eด้ป็รืะต3ให$หญงก�อน

เป็!นต$น.

การถอน่สัายบ�วิ (Curtsy) เป็!น่ทั าทั��สัตร�ชีาวิย5โรป็ใชี.แสัดำงควิามเคารพผ(.อาวิ5โสัไดำ.ทั��วิไป็ แต ไทัยร�บเข.ามาป็ระย5กต�ใชี.เป็!น่ทั าสั�าหร�บสัตร�แสัดำงควิามเคารพพระบาทัสัมเดำ6จิพระเจิ.าอย( ห�วิลงมาถ&งระดำ�บบรมวิงศึ�เทั าน่�2น่.

การืเขึ้$าเฝึ:าฯ รื�บพัรืะรืาชีทัานสั�งขึ้อง การืเขึ้$าเฝึ:าฯ รื�บพัรืะรืาชีทัานสั�งขึ้องใด้ๆ ทั��มี�ขึ้นาด้เลั?ก รืวิมีทั�+งป็รืะกาสัน�ยบ�ตรืแลัะป็รืญญาบ�ตรืจิากพัรืะห�ตถ�พัรืะบาทัสัมีเด้?จิพัรืะเจิ$าอย3�ห�วิลังมีาถ*งเจิ$านายรืะด้�บบรืมีวิงศิ� จิะรื�บเหมี�อนก�บการืรื�บสั�งขึ้องจิากมี�อผ3$ใหญ�ทั��วิไป็มีได้$ มี�กรืยาจิ�าเพัาะ ทั��เรื�ยกวิ�า เอางาน่ สั�าหรื�บป็ฏิบ�ตเพั��อการืน�+.มารยาทัใน่การ�บป็ระทัาน่อาหารแบบไทัย

เมี��อพั�ฒนามีาใชี$ชี$อนสั$อมีในการืรื�บป็รืะทัานอาหารืแบบไทัย ก?ป็รืากฏิวิ�าในโลักมี�ชีาวิไทัยเพั�ยงชีาตเด้��ยวิทั��รื �บป็รืะทัานอาหารืด้$วิยชี$อนสั$อมี โด้ยพัรืะบาทัสัมีเด้?จิพัรืะป็E� นเกลั$าเจิ$าอย3�ห�วิทัรืงเลั�อกใชี$ชี$อนสั$อมีหวิานขึ้องฝึรื��งมีารื�บป็รืะทัานอาหารืทั��วิไป็ โด้ยได้$ทัรืงจิ�ด้งานเลั�+ยงอาหารืแบบสัากลัเต?มีรื3ป็แบบขึ้*+นเพั��อเป็!นการืสัาธ์ต แลั$วิหลั�งจิากน�+น จิ*งทัรืงก�าหนด้ให$ใชี$เพั�ยงชี$อนหวิานแลัะสั$อมีหวิานเพั��อการืรื�บป็รืะทัานอาหารืไทัย ซึ่*�งน�าจิะได้$ทัรืงพัจิารืณาวิ�า 1.คน่ไทัยป็ากเล6ก ซึ่$อนโตLะขึ้องฝึรื��งมี�ขึ้นาด้ใหญ�เกน จิ*งทัรืงเลั�อกใชี$ชี$อนหวิาน 2.วิธ์�ชี�วิตไทัยใน่การร�บป็ระทัาน่อาหารขาดำเคร/�องจิ2มไม ไดำ. ใชี$ชี$อนได้$คลั�องต�วิเก�อบทั,กด้$าน

แต�พั�นผ�กทัอด้ยอด้ต$มีจิ+มีน�+าพัรืกไมี�ได้$ จิ*งทัรืงก�าหนด้ให$ใชี$สั$อมีหวิานมีาป็รืะกอบด้$วิย

แต�ไมี�วิ�าจิะมี�ทั�+งชี$อนแลัะสั$อมีใชี$ป็รืะกอบก�นอย�างไรื ในการืรื�บป็รืะทัานอาหารืให$ใชี$เพั�ยงชี$อนน�าอาหารืเขึ้$าป็ากด้$วิยมี�อขึ้วิาเทั�าน�+น ห$ามีใชี$มี�อซึ่$ายน�าอาหารืเขึ้$าป็ากเป็!นอ�นขึ้าด้ เพัรืาะถ�อวิ�ามี�อขึ้วิาเป็!นมี�อมีงคลั ใชี$สั�าหรื�บกจิกรืรืมีเหน�อเอวิ แลัะใชี$มี�อซึ่$ายสั�าหรื�บกจิกรืรืมีทั��ต��ากวิ�าเอวิการเล�2ยงอาหารค��าแบบสัากล

68

งานเลั�+ยงรื�บรืองมี�มีากมีายหลัายป็รืะเภทั ถ�อก�นวิ�าการืเลั�+ยงอาหารืค��าเป็!นงานเลั�+ยงทั��มี�ควิามีสั�าค�ญทั��สั,ด้ เป็!นงานทั��เก��ยวิขึ้$องก�บการืให$เก�ยรืตสั3งสั,ด้

แลัะมี�พัธ์�การืมีากทั��สั,ด้งานเลั�+ยงอาหารืค��า (seated dinner) ทั��ออกบ�ตรืเชีญถ�อวิ�าเป็!นงานเลั�+ยง

รื�บรืองทั��จิ�ด้อย�างเป็!นแบบพัธ์� ถ$างานใด้เจิ$าภาพัเชีญด้$วิยต�าแหน�ง ถ�อวิ�าเป็!นงานทัางการืมี�แบบพัธ์�เครื�งครื�ด้ทั��สั,ด้

ในการืจิ�ด้งานเลั�+ยงทั�+งป็วิง ถ�อวิ�าเจิ$าภาพัหญงแลัะภรืยาขึ้องแขึ้กเป็!นผ3$มี�บทับาทัสั�าค�ญย�ง โด้ยเฉพัาะภรืยาขึ้องเจิ$าภาพัเป็!นผ3$รื �บผด้ชีอบแลัะเป็!นห�วิใจิขึ้องงานเสัมีอ ในการืเลั�+ยงอาหารืค��าแบบสัากลัจิะมี�การืก�าหนด้ทั��น� �งในการืเลั�+ยงอาหารืค��าด้�งน�+

พธ์�การจิ�ดำทั��น่��งตามล�าดำ�บอาวิ5โสัใน่โตMะอาหาร การืจิ�ด้ทั��น� �งในโตLะอาหารืในงานเลั�+ยงทั��จิ�ด้อย�างเป็!นแบบพัธ์�ไมี�วิ�าจิะจิ�ด้อย�างเป็!นทัางการืหรื�อไมี�เป็!นทัางการื มี�หลั�กการืด้�งต�อไป็น�+ นยมีเชีญแขึ้กชีายแลัะหญงจิ�านวินเทั�าก�น เพั��อจิ�ด้ให$หญงน��งสัลั�บก�บชีาย, ห$ามีจิ�ด้ให$หญงน��งป็Eด้ทั$ายโตLะ, ไมี�จิ�ด้ให$ค3�สัมีรืสัน��งตรืงขึ้$ามีก�น ยกเวิ$นเมี��อเป็!นเจิ$าภาพัขึ้องงานน�+น, ไมี�จิ�ด้ให$ค3�สัมีรืสัน��งชีด้ก�น, ทั��น� �งขึ้องเจิ$าภาพั.

-บ�ตรเชีญอาจิจิะม�ข.อควิามก�าหน่ดำบางป็ระการ เชี�น1.ก�าหนด้ไวิ$ทั��มี,มีด้$านซึ่$าย วิ�าให$แต�งกายอย�างไรื ก�าหนด้อย�างไรืต$องแต�ง

กายอย�างน�+น2.ก�าหนด้ไวิ$ทั��มี,มีด้$านขึ้วิา ให$ตอบการืเชีญ เชี�น เขึ้�ยนวิ�า R.S.V.P.ซึ่*�ง

ก�าหนด้ให$ตอบไมี�วิ�าจิะไป็รื�วิมีงานหรื�อไมี� ในกรืณ�น�+ ผ3$ได้$รื�บเชีญจิะต$องตอบภายในเวิลัา 24 ชี��วิโมีง หรื�อเขึ้�ยนวิ�า Regrets Only หมีายควิามีวิ�า ถ$ารื�บเชีญไมี�ต$องตอบ ถ$ารื�บเชีญไป็รื�วิมีงานไมี�ได้$จิ*งจิะต$องตอบขึ้�ด้ขึ้$องไป็.

การจิ�ดำวิางเคร/�องเงน่ (Silver) การืวิางสั$อมีต$องวิางทัางซึ่$าย แลัะมี�ด้ก�บชี$อนทัางขึ้วิาเสัมีอ ยกเวิ$นสั$อมีค�นเลั?กทั��วิางทัางขึ้วิาสั,ด้สั�าหรื�บอาหารืจิานแรืกทั��เป็!นเครื��องแกลั$มี แลัะมี�ด้เนยทั��อย3�ขึ้วิา ใน่ป็7จิจิ5บ�น่น่ยมวิางชี.อน่สั.อมหวิาน่ไวิ.เหน่/อจิาน่หล�ก การใชี.ม�ดำ สั.อม ชี.อน่ จิะต$องหยบใชี$จิากชี,ด้ทั��อย3�ด้$านนอกสั,ด้เขึ้$ามีาสั3�ชี,ด้ทั��อย3�ด้$านในสั,ด้ ตามีลั�าด้�บรืายการือาหารื.

การจิ�ดำวิางแก.วิเคร/�องดำ/�ม บนโตLะอาหารืมี�หลัายใบ วิางเรื�ยงเป็!นแถวิตามีลั�าด้�บการืบรืการือาหารืทั��เขึ้$าชี,ด้ก�บเครื��องด้��มีน�+น หรื�ออาจิวิางเป็!นมี,มีสัามีเสั$าหากมี�แก$วิเพั�ยง 3 ใบ ทั��สั�าค�ญค�อ ไมี�วิ�าจิะวิางแบบไหน แก$วิน�+าต$องอย3�ห�วิแถวิ ตรืงก�บใบมี�ด้สั�าหรื�บอาหารืจิานสั,ด้ทั$าย.

69

มารยาทัใน่การร�บป็ระทัาน่อาหารเม/�อพน่�กงาน่น่�าอาหารมาบรการ อาหารืจิะถ3กน�ามีาบรืการืทัางด้$านซึ่$าย

มี�อขึ้องผ3$รื�บป็รืะทัาน แลัะถอนจิานทัางด้$านขึ้วิาเสัมีอ เมี��อคนรื�บใชี$หรื�อบรืกรืน�าอาหารืมีาบรืการื ถ$าเรืากลั�าวิค�าขึ้อบค,ณก?จิะเป็!นการืสั,ภาพั แต�เมี��อบรืกรืมีาถอนจิานออกไป็ไมี�ต$องขึ้อบค,ณ

การป็ฏิเสัธ์เคร/�องดำ/�ม เรืาอาจิป็ฏิเสัธ์ไวิน�ได้$โด้ยกลั�าวิป็ฏิเสัธ์ตรืงๆ หรื�ออาจิยกมี�อขึ้*+นใชี$น+วิแตะป็ากแก$วิไวิน�ขึ้ณะทั��พัน�กงานก�าลั�งจิะรืนไวิน� วิธ์�ทั��แนบเน�ยนทั��สั,ด้ ค�อ ป็ลั�อยให$เจิ$าหน$าทั��รื นไวิน�ป็รืะมีารื 1/3 ขึ้องแก$วิ แลั$วิเรืายกน+วิแตะขึ้อบแก$วิ เจิ$าภาพัจิะทัรืาบวิ�าเรืาไมี�ด้��มี แลัะทั,กคนก?จิะเห?นวิ�าเรืามี�ไวิน�แลั$วิ ห$ามีควิ��าแก$วิ เพัรืาะเป็!นการืแสัด้งควิามีก$าวิรื$าวิ.

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองก อน่เร�ยน่ หน่ วิยทั�� 10

1.บ,คลักภาพัจิ�าเป็!นต$องพั�ฒนา การืพั�ฒนาบ,คลักภาพัควิรืจิะให$บ,คคลัในกลั,�มีใด้เป็!นผ3$พั�ฒนาให$ = ให.น่�กออกแบบเคร/�องแต งกายเป็!น่ผ(.พ�ฒน่าให.2.การืแต�งกายให$เหมีาะสัมีแก�กาลัะขึ้องชีาย ตามีหลั�กสัากลัถ�อเอาอะไรืต�อไป็น�+เป็!นเกณฑิ� = สั�าหร�บป็ระเทัศึไทัย ใน่เม/องไทัยซึ่&�งไม หน่าวิอย างย5โรป็ ควิรใชี.สั�เข.มทั&บไวิ.เสัมอ3.การืแต�งกายขึ้องหญงให$เหมีาะสัมีก�บกาลัะ ตามีหลั�กสัากลัถ�ออะไรืเป็!นเกณฑิ� = ถ/อเอาควิามยาวิของกระโป็รงเป็!น่หล�ก ไป็งาน่กลางวิ�น่ชีายกระโป็รงสั�2น่

ไป็งาน่บ ายชีายกระโป็รงยาวิคร&�งแข.ง ไป็งาน่กลางค/น่ชีายกระโป็รงยาวิ4.ชีายสัวิมีเครื��องแต�งกายชี,ด้สัากลั เสั�+อนอกกรืะด้,มีแถวิเด้�ยวิ มี�ด้,มี 2 เมี?ด้ เมี��อไป็รื�วิมีงานทั��วิไป็ต$องการืควิามีเรื�ยบรื$อย ควิรืจิะขึ้�ด้ด้,มีเสั�+อนอกอย�างไรื = ข�ดำดำ5มเม6ดำบน่เพ�ยงเม6ดำเดำ�ยวิ ป็ล อยเม6ดำล างไวิ.ไม ต.องข�ดำ5.สั,ภาพัสัตรื�ควิรืใชี$อ�ญมีณ�ป็รืะด้�บกายในแต�ลัะครื�+งไมี�เกนก��แห�ง = ไม เกน่ 5

แห ง6.การืทั�กทัายก�นด้$วิยกรืยา เมี��อผ3$ใหญ�รื�บไหวิ$เด้?ก ผ3$ใหญ�ควิรืป็รืะนมีมี�อไวิ$ทั��ไหน

= ป็ระน่มม/อให.ป็ลายน่2วิอย( ใต.รมฝึLป็าก ไม ต��ากวิ าคาง จิะไดำ.มองเห6น่เดำ6ก7.การืจิ�บมี�อทั�กทัายก�นแบบสัากลัรืะหวิ�างผ3$ใหญ�ก�บเด้?ก มี�วิธ์�ป็ฏิบ�ตอย�างไรื =

ผ(.ใหญ เป็!น่ฝึHายย/�น่ม/อให.เดำ6กจิ�บ8.การืจิ�บมี�อทั�กทัายแบบสัากลัรืะหวิ�างหญงก�บชีายมี�วิธ์�ป็ฏิบ�ตอย�างไรื = หญงเป็!น่ฝึHายย/�น่ม/อให.ชีายจิ�บ

70

9.ผ3$อาวิ,โสัน$อยกวิ�า เมี��อเด้นก�บผ3$ใหญ� ควิรืเด้นอย�างไรื = เดำน่ทัางซึ่.าย เหล/�อมไป็ข.างหล�ง 1 ก.าวิ น่อกจิากเม/�อม�ภย�น่ตรายหร/อควิามไม สัะดำวิกอย( ทัางซึ่.ายจิ&งจิะไป็เดำน่ทัางขวิาของทั าน่10.คนไทัยเป็!นชีาตเด้�ยวิในโลักทั��รื�บป็รืะทัานอาหารืด้$วิยชี$อน-สั$อมี ชี$อน-สั$อมี ทั��ใชี$ค�อ = ชี.อน่หวิาน่ –สั.อมหวิาน่

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองหล�งเร�ยน่ หน่ วิยทั�� 10

1.โด้ยมีารืยาทั��วิไป็ ชีายจิะให$เก�ยรืตหญงเสัมีอ หากหญงแลัะชีายน��งอย3�ในห$องหลัายคน มี�ผ3$ใหญ�ทั��เป็!นชีายเขึ้$ามีาในห$องอย�างไมี�เป็!นพัธ์� หญงควิรืจิะต$อง = ไม ต.อล5กข&2น่ย/น่ แต ห�น่ไป็มองหร/อสับตา ก.มศึ�รษะให.ก6พอ2.การืเขึ้$าทั��น� �งในโตLะอาหารืต$องป็ฏิบ�ตอย�างไรื = เข.าทัางซึ่.าย ออกทัางขวิา3.ทั��น� �งในโตLะอาหารื หญงจิะน��งสัลั�บก�บชีายเสัมีอ ชีายมี�หน$าทั��สันทันาแลัะชี�วิยเหลั�อ = สั5ภาพสัตร�ทั��น่��งทัางดำ.าน่ขวิา แต ทัางดำ.าน่ซึ่.ายบ.างตามสัมควิร4.วิธ์�ใชี$ผ$าเชี?ด้ป็ากทั��ถ3กต$องในโตLะอาหารืแบบสัากลั = เหน่6บไวิ.ทั��คอ ก�น่เป็N2 อน่ไดำ.ดำ�ทั��สั5ดำ5.ในงานเลั�+ยงแบบน��งโตLะ จิานขึ้นมีป็7งขึ้องเรืาต�+งอย3�ทั�� = ดำ.าน่ซึ่.ายม/อของจิาน่อาหาร6.ขึ้นมีป็7งขึ้องเรืาอย3�ทัางซึ่$าย เมี��อเรืาจิะทัาน พัอจิะหยบมี�มี�อคนอ��นมีาควิ$าไป็เสั�ยก�อนเรืาควิรืจิะทั�าอย�างไรื = น่�งเฉยเสั�ยทั�าเป็!น่ไม ร(. ต.องป็ลงให.ไดำ. ไป็ซึ่/2อหามากน่เองใน่ภายหล�งก6ไดำ.7.การืรื�บป็รืะทัานอาหารืด้$วิยชี$อน-สั$อมีแบบไทัย = ใชี.ม/อขวิาจิ�บสั.อมน่�าอาหารเข.าป็าก ไม ใชี.ม/อซึ่.าย8.แก$วิน�+าแลัะแก$วิไวิน�อย3�ด้$านบนทัางขึ้วิาขึ้องเรืา เมี��อเขึ้ารืนไวิน�แลั$วิ เรืาจิะยกขึ้*+นต$องทั�าอย�างไรื = รอจิน่กวิ าเจิ.าภาพเชีญให.ดำ/�ม ถ.าเจิ.าภาพไม เชีญห.ามดำ/�ม9.ในงานเลั�+ยงอาหารืค��าแบบสัากลั นยมีมี�ไวิน�ให$ด้��มีป็รืะกอบอาหารื ถ$าเขึ้าน�าไวิน�แด้งมีาเสัรื�ฟ เรืาไมี�ด้��มีควิรืทั�าอย�างไรื = ยกน่2วิแตะป็ากแก.วิ คน่เสัร�ฟจิะร(.วิ าเราไม ดำ/�ม10.งานเลั�+ยงอาหารืแบบสัากลั รืสัชีาตไมี�อรื�อย บนโตLะมี�เครื��องป็รื,งจิ�าก�ด้ ค�อ

เกลั�อก�บพัรืกไทัยเทั�าน�+น ถ$าเรืาต$องการืพัรืกป็Cนทั�าอย�างไรื = เขาม�อะไรเตร�ยมไวิ.ให.ก6ใชี.แค น่�2น่ อย าเร�ยกร.องอะไรเป็!น่พเศึษ

แบบฝึ<กป็ฏิบ�ตข.อสัอบป็รน่�ย1.ป็7จิจิ�ยทั��สัรื$างควิามีป็รืะทั�บใจิให$แก�ผ3$พับเห?นได้$มีากทั��สั,ด้ค�อขึ้$อใด้ = ร(ป็ล�กษณ์�ทัางกาย

71

2.องค�ป็รืะกอบขึ้องบ,คลักภาพัค�อขึ้$อใด้ = ร(ป็ล�กษณ์�ทัางกาย ภ(มป็7ญญา การควิบค5มอารมณ์� มารยาทั3.ขึ้$อใด้หมีายถ*งการืมี�สั,ขึ้ภาพัด้� = การร�กษาสั5ขภาพจิตและสั5ขภาพกาย4.เกณฑิ�เฉลั��ยอาย,ขึ้องป็รืะชีากรืโลัก ตามีป็รืะกาศิขึ้ององค�การือนามี�ยโลัก ค�ออาย,เทั�าไหรื� = 69 ป็L5.ขึ้$อใด้ไมี�ใชี�การืบรืหารืจิตแลัะกาย = การร.องเพลง6.ขึ้$อใด้ค�อการืแต�งกายให$มี�เอกลั�กษณ�ขึ้องตนเอง = ร(.จิ�กร(ป็ร างของตน่เองแล.วิแต งให.ออกมาดำ(น่ าป็ระทั�บใจิ7.ขึ้$อใด้ค�อหลั�งการืแต�งกายทั��ถ3กต$อง = อ.อ ร(ป็ร างทั.วิมสัะโพกใหญ ชีอบใสั เสั/2อผ.าลายเป็!น่ทัางลง8.รื�างกายจิะหลั��งสัารืเอ?นโด้รืฟEน เมี��อออกก�าลั�งกายตด้ต�อก�นไมี�น$อยกวิ�าก��นาทั� = 30 น่าทั�9.ขึ้$อใด้แสัด้งถ*งควิามีสั,ภาพัเรื�ยบรื$อยในการืแต�งกาย = บ5Oมกล�บไป็อาบน่�2า

ทั�าผม และแต งต�วิทั��บ.าน่ก อน่ไป็งาน่เล�2ยง10.ขึ้$อใด้แสัด้งถ*งการืแต�งกายทั��มี�รืสันยมีด้�= บ5Oมไม ชีอบใชี.ของแพงแต แต งแล.วิก6ดำ(ดำ�

หน่ วิยทั�� 11 (การบรหารตน่เอง)

การบรหาร หมีายถ*ง การืด้�าเนนการืใด้ๆ ทั��จิะก�อให$เกด้ผลังานให$เป็!นไป็ตามีวิ�ตถ,ป็รืะสังค�ทั��ก�าหนด้ไวิ$อย�างมี�ป็รืะสัทัธ์ผลัแลัะมี�ป็รืะสัทัธ์ภาพั หรื�อการืบรืหารื

หมีายถ*ง การืด้�าเนนการืแลัะการืใชี$ป็7จิจิ�ยในการืบรืหารืเพั��อก�อให$เกด้ผลังานเป็!นไป็ตามีวิ�ตถ,ป็รืะสังค�ทั��ก�าหนด้ไวิ$อย�างมี�ป็รืะสัทัธ์ผลัแลัะมี�ป็รืะสัทัธ์ภาพั การบรหาร ค/อ การใชี.เทัคน่คหร/อวิธ์�การอย างม�ป็ระสัทัธ์ภาพทั��จิะใชี.ป็7จิจิ�ยต างๆ เพ/�อให.บรรล5วิ�ตถ5ป็ระสังค�ใน่การทั�างาน่ การืบรืหารืจิะป็รืะกอบองค�ป็รืะกอบทั��สั�าค�ญด้�งต�อไป็น�+

1.จิะต.องม�จิ5ดำม5 งหมาย หรื�อวิ�ตถ,ป็รืะสังค�ทั��ก�าหนด้ไวิ$ลั�วิงหน$าวิ�าต$องการืจิะให$เกด้อะไรืขึ้*+น จิะต$องมี�ลั�กษณะอย�างไรื แลัะในเวิลัาใด้ 2.ม�ป็7จิจิ�ยทั��ใชี.ใน่การบรหาร อ�นได้$แก� คนหรื�องาน วิ�สัด้,อ,ป็กรืณ� เครื��องมี�อ ค�าใชี$จิ�าย หรื�องบป็รืะมีาณ แลัะเวิลัา 3.ม�การดำ�าเน่น่การเพ/�อใชี.ป็7จิจิ�ยใน่การบรหารและก อให.เกดำผลงาน่ โด้ยการืวิางแผน จิ�ด้รื3ป็งาน ป็รืะสัานงาน ควิบค,มีงาน การืสั��อขึ้$อควิามี การืแก$ป็7ญหา แลัะการืต�ด้สันใจิในการืป็ฏิบ�ตงาน การืจิ3งใจิผ3$ป็ฏิบ�ตงาน การืจิ�ด้การืด้$านการืตลัาด้ 4.ผลงาน่ทั��เกดำข&2น่จิะต.องม�ป็ระสัทัธ์ผล ค�อ ผลังานทั��เกด้ขึ้*+นจิรืงจิะต$องมี�ลั�กษณะถ3กต$องตรืงตามีวิ�ตถ,ป็รืะสังค�ทั��ก�าหนด้ไวิ$ทั�+ง

72

ในเชีงป็รืะมีาณ ค,ณภาพั ตรืงตามีเวิลัาทั��ก�าหนด้ แลัะตรืงก�บลั�กษณะต�างๆ 5.ผลังานทั��เกด้ขึ้*+นจิะต$องมี�ป็รืะสัทัธ์ภาพั มี�การืใชี$ป็7จิจิ�ยในการืด้�าเนนการื อ�นได้$แก� คนหรื�อแรืงงาน วิ�สัด้,อ,ป็กรืณ� งบป็รืะมีาณ แลัะเวิลัาอย�างป็รืะหย�ด้ เหมีาะสัมี

ค�าขึ้องป็7จิจิ�ยทั��ใชี$ทั��ต�ค�าออกมีาเป็!นต�วิเงนจิะต$องน$อยกวิ�าค�าขึ้องผลังานทั��ต�ค�าออกมีาเป็!นต�วิเงน

กลั�าวิโด้ยสัรื,ป็ ค�อ การืบรืหารืในหน�วิยงานใด้ๆ ก?ตามี เรืามี�กจิะหมีายถ*งหนวิยงานน�+นจิะมี�วิ�ตถ,ป็รืะสังค�หรื�อลั�กษณะขึ้องผลังานทั��จิะต$องให$เกด้ขึ้*+นไวิ$ลั�วิงหน$า.

เทัคน่คการบรหารพ/2น่ฐาน่ 1.การืวิางแผน 2.การืจิ�ด้รื3ป็งานหรื�อการืจิ�ด้องค�กรืงาน 3.การืป็รืะสัานงาน 4.การืควิบค,มีงาน.

ควิามหมายของการบรหารตน่เอง หมีายถ*ง การืด้�าเนนการืใด้ๆ อ�นจิะทั�าให$ตนเองสัามีารืถทั��จิะป็ฏิบ�ตงาน ป็ฏิบ�ตตนเพั��อให$ได้$ผลังานทั��เป็!นไป็ตามีวิ�ตถ,ป็รืะสังค�ทั��ก�าหนด้ไวิ$อย�างมี�ป็รืะสัทัธ์ผลัแลัะมี�ป็รืะสัทัธ์ภาพั ป็รืะกอบด้$วิย

1.จิะต.องม�จิ5ดำม5 งหมายหร/อวิ�ตถ5ป็ระสังค�ทั��ก�าหน่ดำไวิ.ล วิงหน่.า 2.ม�ป็7จิจิ�ยทั��ใชี.ใน่การบรหารตน่เอง 3.ม�วิธ์�การใชี.ป็7จิจิ�ย 4.ผลสั�าเร6จิของการบรหารตน่เอง.

-การืก�าหนด้ป็รื�ชีญาชี�วิตเพั��อการืบรืหารืตนเอง ควิามีเชี��อหรื�อป็รื�ชีญาชี�วิตทั��สั�าค�ญๆ มี�ด้�งน�+

1.เชี/�อใน่ควิามจิรงทั��วิ า มน่5ษย�ไม สัามารถทั��จิะเล/อกทั��เกดำไดำ.2.เชี/�อวิ าค5ณ์ค าของมน่5ษย�อย( ทั��ผลงาน่หร/อผลการกระทั�าของตน่ หาก

ต$องการืเป็!นคนทั��มี�ค,ณค�าต�วิเอง ต�อครือบครื�วิ ต�อองค�กรื แลัะสั�งคมี จิะต$องตรืะหน�กแลัะกรืะทั�าด้$วิยหลั�ก 3 ป็รืะการืค�อ 1.รื3 $ต�าแหน�งขึ้องตน 2.มี�หน$าทั�� 3.มี�ควิามีรื�บผด้ชีอบ

3.เชี/�อวิ างาน่ทั5กงาน่ม�ป็ระโยชีน่�และค5ณ์ค าแก ตน่เองทั�2งใน่ป็7จิจิ5บ�น่และใน่อน่าคต.

ค5ณ์ค าของเวิลา เวิลัาเป็!นขึ้องมี�ค�า แลัะจิะต$องรื3 $จิ�กบรืหารืเวิลัาแลัะบรืหารืตน1.เวิลัาเป็!นสั�งน�ด้หมีายขึ้องการืกรืะทั�าขึ้องมีน,ษย�ในสั�งคมี2.เวิลัาเป็!นสั�งชี�+วิ�ด้ควิามีสัามีารืถในการืกรืะทั�า หรื�อผลัการืด้�าเนนงาน

ขึ้องบ,คคลัแลัะขึ้องหน�วิยงาน3.เวิลัาเป็!นสั�งทั��ชี�ด้วิ�ด้ป็รืากฏิการืณ�ทั��จิะเกด้ขึ้*+นแก�ชี�วิตแลัะสั�งคมี.

การบรหารเวิลาดำ.วิยการป็ฏิบ�ตตน่เอง วิธ์�การืบรืหารืเวิลัาก?ค�อวิธ์�การืใชี$เวิลัาให$เกด้ป็รืะโยชีน�สั3งสั,ด้ เกด้ผลังานสั3งสั,ด้ในชี�วิงเวิลัาน�+นๆ วิธ์�การืบรืหารืเวิลัาทั��

73

สั�าค�ญทั��สั,ด้อย3�ทั��บ,คคลัน�+นจิะต$องรื3 $จิ�กสัรื$างทั�ศินคตเก��ยวิก�บเวิลัาให$ถ3กต$อง

เหมีาะสัมี แลัะควิบค,มีด้3แลัป็ฏิบ�ตตนให$เหมีาะสัมี ซึ่*�งมี�หลั�กการืสั�าค�ญด้�งน�+1.จิะต.องร(.วิ างาน่ทั��จิะต.องป็ฏิบ�ตแต ละวิ�น่ แต ละเดำ/อน่ แต ละป็Lม�อะไร

บ.าง ต$องรื3 $ก�าหนด้เวิลัาเรื�มีต$นแลัะสั+นสั,ด้ขึ้องงาน 2.จิะต.องร(.วิ างาน่ใดำเป็!น่งาน่สั�าค�ญ เรื�ยงลั�าด้�บควิามีสั�าค�ญขึ้องงาน ด้�วิน-ไมี�ด้�วิน 3.จิะต.องจิ�ดำล�าดำ�บก อน่หล�งของงาน่ทั��จิะต.องทั�า งานน$อยใชี$เวิลัาน$อยน�ามีาทั�าก อน่ 4.ฝึ<กฝึน่ให.ม�สัมาธ์ใน่การทั�างาน่ 5.ฝึ<กฝึน่ตน่เองให.เป็!น่คน่ตรงต อเวิลา และอย าผ�ดำวิ�น่ป็ระก�น่พร5 ง 6.ใน่การดำ�ารงชี�วิตหร/อการป็ฏิบ�ตงาน่ป็ระจิ�าวิ�น่น่�2น่ งานทั��ต$องรืวิบรืวิมีขึ้$อมี3ลัแลัะใชี$เวิลัาต$องทั�าอย�างต�อเน��องควิบค3�ไป็ก�บการืทั�างานอ��นๆ 7.ใน่การฝึ<กป็ฏิบ�ตงาน่ใดำๆ ต$องมี�จิ,ด้มี,�งหมีายขึ้องงาน ขึ้�+นตอน วิธ์�ป็ฏิบ�ตแลัะทั�กษะในการืป็ฏิบ�ตงาน.

การบรหารเวิลาดำ.วิยเคร/�องม/ออ5ป็กรณ์� 1.การืใชี$อ,ป็กรืณ�สั�าน�กงาน

2.การืจิ�ด้วิางโตLะ เก$าอ�+ แลัะอ,ป็กรืณ�ในการืป็ฏิบ�ตงานให$เหมีาะสัมี 3.การืจิ�ด้แสังสัวิ�าง 4.งานทั��จิะต$องใชี$ควิามีคด้

กลั�าวิโด้ยสัรื,ป็ การืบรืหารืเวิลัาแลัะการืป็ฏิบ�ตงานให$เกด้ป็รืะสัทัธ์ผลัต$องอาศิ�ยสั�งทั��สั�าค�ญด้�งต�อไป็น�+ เครื��องมี�อ อ,ป็กรืณ� อาคารื สัถานทั�� แลัะสัภาพัแวิด้ลั$อมีในการืทั�างาน.

การเผชีญป็7ญหาป็7ญหา ค�อ สั�งทั��เกด้ขึ้*+นหรื�อคาด้วิ�าจิะเกด้ขึ้*+นอ�นเบ��ยงเบนไป็จิาก

วิ�ตถ,ป็รืะสังค�หรื�อสั�งทั��เรืาต$องการื ซึ่*�งทั�าให$หรื�ออาจิจิะทั�าให$เรืาได้$รื�บควิามีเสั�ยหายทั�+งทัางตรืงหรื�อทัางอ$อมี แลัะเรืามี�ควิามีต$องการืจิะแก$ไขึ้ เมี��อเกด้ป็7ญหาขึ้*+นเรืาจิะต$องเผชีญป็7ญหาโด้ยการืวิเครืาะห�ด้�งต�อไป็น�+

1.ต$องรืะบ,วิ�าเป็!นป็7ญหาเก��ยวิก�บเรื��องอะไรื โด้ยจิะต$องพัจิารืณารืะบ,ให$ชี�ด้เจิน

2.ต$องรืะบ,ให$ชี�ด้เจินวิ�าวิ�ตถ,ป็รืะสังค�หรื�อควิามีต$องการืเด้มีเก��ยวิก�บเรื��องทั��เป็!นป็7ญหาน�+นค�ออะไรื

3.ต$องรืะบ,ให$ชี�ด้วิ�าขึ้ณะน�+สั�งทั��เกด้ขึ้*+นจิรืงได้$เบ��ยงเบนหรื�ออาจิจิะเบ��ยงเบนออกไป็จิากวิ�ตถ,ป็รืะสังค�หรื�อควิามีต$องการืเด้มีเป็!นจิ�านวินเทั�าใด้หรื�ออย�างไรื

4.จิะต$องรืะให$ชี�ด้เจินวิ�าการืทั��สั�งทั��เกด้ขึ้*+นจิรืงตามีขึ้$อ 3 เบ��ยงเบนไป็จิากวิ�ตถ,ป็รืะสังค�เด้มีตามีขึ้$อ 2 จิะก�อให$เกด้ผลัเสั�ยหายอย�างไรื มี�ควิามีรื$ายแรืงเพั�ยงใด้

74

5.ต$องมี�ควิามีต�+งใจิวิ�าจิะต$องแก$ไขึ้ป็7ญหาหรื�อแก$ไขึ้ในสั�งทั��เบ��ยงเบนตามีขึ้$อ 3 แลัะต$องรืะบ,ให$ชี�ด้เจินวิ�าจิะแก�ไขึ้ให$เป็!นอย�างไรื.

การแก.ไขป็7ญหา 1.ก�าหนด้สัาเหต,ขึ้องป็7ญหา 2.ก�าหนด้ทัางแก$ไขึ้ป็7ญหา

3.ต�ด้สันใจิเลั�อกทัางแก$ไขึ้ทั��เห?นวิ�าด้�ทั��สั,ด้.

กระบวิน่การต�ดำสัน่ใจิทั��ดำ�ม�องค�ป็ระกอบอะไรบ.าง = 1.มี�วิ�ตถ,ป็รืะสังค�ควิามีต$องการืทั��ชี�ด้เจิน 2.รืะบ,ทัางเลั�อกหลัายๆทัางเลั�อก 3.ก�าหนด้เกณฑิ�ทั��จิะเลั�อกทั��สัอด้คลั$องก�บวิ�ตถ,ป็รืะสังค�การป็:องก�น่ป็7ญหา ป็7ญหาในการืด้�าเนนชี�วิตมี� 3 ป็รืะเภทั มี�แนวิทัางในการืป็:องก�นป็7ญหาด้�งน�+

1.ป็รืะเภทัขึ้�ด้ขึ้$อง เรื�+อรื�ง ไมี�ได้$แก$ไขึ้ 2.ป็7ญหาป็รืะเภทัพั�ฒนา ค�อ ทั�าอย�างไรืจิะทั�าให$ด้�ขึ้*+นกวิ�าเด้มี 3.ป็7ญหาป็รืะเภทัป็:องก�น ค�อ ในสัภาพัป็7จิจิ,บ�นมี�สั�งบอกเหต,วิ�าถ$าไมี�แก$ไขึ้ป็7ญหาน�+นก�อนก?จิะมี�ป็7ญหาทั�+งในป็7จิจิ,บ�นแลัะอนาคต

หลั�กในการืป็:องก�นป็7ญหาค�อ 1.ต$องก�าหนด้วิ�ตถ,ป็รืะสังค�ในเรื��องสั�าค�ญๆ ให$ชี�ด้เจิน 2.ตด้ตามีด้3แลัป็7จิจิ�ยภายนอกแลัะภายในทั��จิะมี�ผลักรืะทับทัางลับต�อวิ�ตถ,ป็รืะสังค�ขึ้องเรืา 3.พัจิารืณาควิามีรื,นแรืงขึ้องผลักรืะทับ 4.หาสัาเหต,ผลักรืะทับทัางลับ 5.หาทัางแก$ไขึ้หลัายๆทัาง 6.ต�ด้สันใจิเลั�อกทัางแก$ไขึ้ ด้�าเนนการืแก$ไขึ้ป็:องก�นอย�างจิรืงจิ�ง.

การหารายไดำ. หลั�กสั�าค�ญขึ้องการืหารืายได้$ ได้$แก�1.เม/�อทั�างาน่ใดำจิะต.องทั�าดำ.วิยควิามต�2งใจิ ขึ้ย�นขึ้�นแขึ้?งเพั��อให$ได้$ผลังาน

ทั��ด้� เมี��อผลังานด้�แลั$วิ ผลัตอบแทันย�อมีด้�ด้$วิย2.เม/�อม�เวิลา ม�โอกาสัจิงหารายไดำ.เพ�มเตมตามทั��ตน่ม�ควิามร(. ม�ควิาม

ถน่�ดำ โด้ยใชี$เวิลัาทั��นอกเหน�อจิากงานป็รืะจิ�า3.ทั�างาน่และเพ�มพ(น่รายไดำ.ของตน่ใน่ทัางทั��ถ(กต.องและสั5จิรต.

การใชี.จิ ายและการเก6บร�กษา การืเก?บออมีรืายได้$มี�หลั�กด้�งน�+1.ห$ามีแขึ้�งขึ้�นก�นในเรื��องทัรื�พัย�สัน การืใชี$จิ�าย การืมี�ทัรื�พัย�สันเป็!นเรื��อง

ขึ้องแต�ลัะบ,คคลั หากเกด้การืแขึ้�งขึ้�นก�นจิะทั�าให$มี�ป็7ญหาการืเงน2.ฝึ0กฝึนตนเองให$มี�ควิามีเป็!นอย3�พัอเพั�ยง3.รืายได้$ทั��หามีาได้$จิะต$องแบ�งเพั��อเก?บออมี4.ควิรืรื3 $จิ�กเก?บออมีตามีรืายได้$ทั��มี�แลัะเก?บรื�กษาไวิ$ในทั��ป็ลัอด้ภ�ย

การบรหารหน่�2สัน่ หน�+สัน ค�อ การืใชี$ทัรื�พัย�สันทั��หยบย�มีมีา1.ต.องต�2งใจิวิ าหากไม จิ�าเป็!น่แล.วิจิะไม ยอมเป็!น่หน่�2สัน่

75

2.หากจิ�าเป็!น่จิะต.องเป็!น่หน่�2สัน่ เชี�น ต$องก3$เงนเพั��อซึ่�+อทั��ด้น สัรื$างบ$าน

ผ�อนรืถ จิะต$องมี��นใจิสั�งน�+นๆ มี�ควิามีจิ�าเป็!นแก�ชี�วิตอย�างแทั$จิรืง3.ต.องม�รายไดำ.และการก�น่รายไดำ.ให.เพ�ยงพอทั��จิะชี�าระหน่�2สัน่แต ละ

งวิดำ หรื�อตามีก�าหนด้เวิลัา4.ร(.จิ�กใชี.บ�ตรเครดำตอย างถ(กต.อง.

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองก อน่เร�ยน่ หน่ วิยทั�� 11

1.จิ,ด้เรื�มีต$นขึ้องการืบรืหารืงานค�อขึ้$อใด้ = การก�าหน่ดำวิ�ตถ5ป็ระสังค�2.การืบรืหารืงานค�ออะไรื = การใชี.ป็7จิจิ�ยเพ/�อให.บรรล5วิ�ตถ5ป็ระสังค�3.การืบรืหารืตนเองมี�ควิามีสั�าค�ญอย�างไรื = ทั�าให.บรรล5เป็:าหมายชี�วิตดำ.วิยควิามเร�ยบร.อย4.ป็รื�ชีญาในการืด้�าเนนชี�วิตมี�ควิามีสั�าค�ญต�อการืบรืหารืตนเองเพัรืาะเหต,ใด้ =

เป็!น่แน่วิทัางใน่การบรหารตน่เอง5.มีน,ษย�จิะป็รืะสับควิามีสั�าเรื?จิได้$ต$องมี�ทั�+งควิามีต�+งใจิ แลัะอด้ทัน หมีายถ*งอะไรื

= เม/�อม�ควิามต�2งใจิพร.อมจิะฝึHาฟ7น่อ5ป็สัรรค6.ค�าขึ้องคนอย3�ทั��สั�งใด้ = ผลงาน่ทั��ให.ป็ระโยชีน่�แก ผ(.อ/�น่7.เวิลัาเป็!นป็7จิจิ�ยสั�าค�ญในการืบรืหารืเพัรืาะเหต,ใด้ = เวิลาเป็!น่เง/�อน่ไขใน่การทั�างาน่ของคน่และสั�งคม8.ป็7ญหาขึ้องมีน,ษย�ค�อขึ้$อใด้ = การไม บรรล5วิ�ตถ5ป็ระสังค�ทั��ก�าหน่ดำไวิ.9.การืต�ด้สันใจิหมีายถ*งขึ้$อใด้ = การเล/อกทัางแก.ไขทั��ดำ�ทั��สั5ดำ10.ควิามีเป็!นอย3�อย�างพัอเพั�ยง หมีายควิามีวิ�าอย�างไรื = การดำ�ารงชี�วิตดำ.วิยควิามป็ระหย�ดำ ระม�ดำระวิ�ง

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองหล�งเร�ยน่ หน่ วิยทั�� 11

1.การืบรืหารืงานค�ออะไรื = การดำ�าเน่น่การเพ/�อใชี.ป็7จิจิ�ยการบรหารเพ/�อให.บรรล5วิ�ตถ5ป็ระสังค�ตามทั��ก�าหน่ดำไวิ.2.การืบรืหารืตนเองหมีายถ*งอะไรื = การดำ�าเน่น่การทั��จิะทั�าให.ตน่เองสัามารถบรรล5วิ�ตถ5ป็ระสังค�ทั��ก�าหน่ดำไวิ.อย างม�ป็ระสัทัธ์ผล และม�ป็ระสัทัธ์ภาพ3.ควิามีมี�ป็รืะสัทัธ์ผลัหมีายถ*งอะไรื = การไดำ.ผลงาน่ตรงตามวิ�ตถ5ป็ระสังค�ทั��ก�าหน่ดำไวิ.4.ควิามีมี�ป็รืะสัทัธ์ภาพัหมีายถ*งอะไรื = การไดำ.ผลงาน่ตามเป็:าหมายโดำยม�ควิามป็ระหย�ดำและคน่พ&งพอใจิ5.มีน,ษย�จิะต$องรื3 $ต�าแหน�ง รื3 $หน$าทั�� แลัะทั�าหน$าทั��ด้$วิยควิามีรื�บผด้ชีอบ = การต�2งใจิทั�างาน่ให.ดำ�ทั��สั5ดำพร.อมร�บผดำชีอบจิากผลของการกระทั�า

76

6.การืบรืหารืเวิลัาหมีายถ*งอะไรื = การใชี.เวิลาให.เกดำป็ระโยชีน่�สั(งสั5ดำใน่ชี วิงเวิลาน่�2น่7.หลั�กการืบรืหารืเวิลัาทั��สั�าค�ญป็รืะกอบด้$วิยอะไรืบ$าง = หล�กการป็ฏิบ�ตงาน่และการใชี.เคร/�องม/ออ5ป็กรณ์�8.สั�งทั��ถ�อวิ�าเป็!นป็7ญหาจิะต$องมี�องค�ป็รืะกอบอย�างไรื = ม�การระบ5ต�วิป็7ญหา

วิ�ตถ5ป็ระสังค�เดำม การเบ��ยงเบน่ ควิามเสั�ยหายและควิามต�2งใจิจิะแก.ไข9.ทัางแก$ไขึ้ป็7ญหาทั��เคยใชี$ได้$ผลัในอด้�ตอาจิจิะใชี$แก$ป็7ญหาในป็7จิจิ,บ�นไมี�ได้$เน��องจิากสัาเหต,ใด้ = สัภาพแวิดำล.อมเป็ล��ยน่แป็ลงไป็10.การืใชี$บ�ตรืเครืด้ตทั��ถ3กต$องควิรืจิะเป็!นการืใชี$เพั��ออะไรื = ใชี.แทัน่การพกพาเงน่สัดำ.

หน่ วิยทั�� 12 (การเจิรจิาต อรองใน่ชี�วิตป็ระจิ�าวิ�น่)

การืเจิรืจิาต�อรืองเป็!นกรืะบวินการืทั��มีน,ษย�ด้�าเนนในกจิกรืรืมีต�างๆ เพั��อแก$ไขึ้ป็7ญหาแลัะบรืหารืควิามีสั�มีพั�นธ์�ขึ้องมีน,ษย�ด้$วิยก�น การืเจิรืจิาต�อรืองทั��เกด้ขึ้*+นในชี�วิตป็รืะจิ�าวิ�นขึ้องบ,คคลัทั��วิไป็ได้$แก� การืเจิรืจิาต�อรืองรืะหวิ�างสัามี�แลัะภรืรืยา รืะหวิ�างพั�อแมี�แลัะลั3ก รืะหวิ�างเพั��อน รืะหวิ�างนายจิ$างแลัะลั3กจิ$าง แลัะรืะหวิ�างผ3$ซึ่�+อแลัะผ3$ขึ้าย แลัะการืด้�าเนนงานด้$านธ์,รืกจิอ��นๆ

การืเจิรืจิาต�อรืองอาจิจิะไมี�ได้$ผลัทั��ด้�ทั��สั,ด้เสัมีอไป็ ทั�+งน�+สั�วินหน*�งขึ้*+นอย3�ก�บการืใชี$จิ�งหวิะเวิลัาทั��เหมีาะสัมี แลัะการืเขึ้$าใจิในป็รืะเด้?นขึ้องควิามีขึ้�ด้แย$งเพั��อค�ด้เลั�อกกลัย,ทัธ์�ในการืเจิรืจิาต�อรืองให$เหมีาะสัมี

ป็7จิจิ�ยทั��มี�อทัธ์พัลัต�อการืเจิรืจิาต�อรืองได้$แก� สัภาพัแวิด้ลั$อมีขึ้องการืเจิรืจิาต�อรือง ลั�กษณะขึ้องผ3$เจิรืจิาต�อรือง กรืะบวินการืเจิรืจิาต�อรือง กลัย,ทัธ์�แลัะย,ทัธ์วิธ์�ในการืเจิรืจิาต�อรือง

การืเจิรืจิาต�อรืองเป็!นทั�+งศิาสัตรื�แลัะศิลัป็P เป็!นการืหลัอมีรืวิมีเอาศิาสัตรื�ต�างๆ เขึ้$าไวิ$ด้$วิยก�น ไมี�วิ�าจิะเป็!นจิตวิทัยา การืสั��อสัารื การืใชี$ภาษา แลัะอ��นๆ การืเจิรืจิาต�อรืองเป็!นลั�าด้�บขึ้�+นตอน เป็!นกรืะบวินการืทั��ต$องมี�การืศิ*กษา การืวิเครืาะห� การืใชี$ภาษา การืสั�งเครืาะห� โด้ยมี�หลั�ก แนวิคด้ แลัะแนวิทัฤษฏิ�ต�างๆ ทั��เกด้ขึ้*+น เชี�น เป็!นการืเจิรืจิาต�อรืองทัางการืค$า ทัางการืทั3ต การืทัหารื ฯลัฯ การืเจิรืจิาต�อรืองย�งเป็!นศิาสัตรื�สั�าค�ญทั��ต$องอาศิ�ยการืต�ด้สันใจิ การืศิ*กษาค$นควิ$า

ซึ่*�งผ3$ทั��เขึ้$าใจิในเรื��องขึ้องการืเจิรืจิาต�อรืองสัามีารืถสัามีารืถน�าศิาสัตรื�การืเจิรืจิาต�อรืองไป็ใชี$ในการืเป็!นมี�ออาชี�พัทัางด้$านการืเจิรืจิาต�อรือง ซึ่*�งเป็!นอาชี�พัหน*�งทั��สั�าค�ญได้$ด้$วิย

77

การืเจิรืจิาต�อรืองย�งเป็!นศิลัป็Pด้$วิย ในชี�วิตป็รืะจิ�าวิ�นขึ้องมีน,ษย� การืเจิรืจิาต�อรืองน�+นเป็!นศิลัป็ะขึ้องการืให$แลัะการืรื�บ ศิลัป็ะขึ้องการืสัรื$างควิามีสั�มีพั�นธ์� ศิลัป็ะขึ้องการืสั��อสัารื ศิลัป็ะในการืใชี$วิธ์�การืแลัะกลัย,ทัธ์�เพั��อบรืรืลั,ถ*งวิ�ตถ,ป็รืะสังค� ศิลัป็ะในการืสัรื$างควิามีสั�มีพั�นธ์�รืะยะยาวิก�บผ3$คนแลัะมีตรืสัหาย

การืทั��การืเจิรืจิาต�อรืองมี�ลั�กษณะเป็!นศิลัป็Pน�+น จิ*งทั�าให$มี�หลั�กสั�าค�ญป็รืะการืหน*�งทั��ต$องรืะลั*กไวิ$ก?ค�อ ไมี�มี�สั3ตรืสั�าเรื?จิในการืเจิรืจิาต�อรืองโด้ยทั��วิไป็ ซึ่*�งหมีายถ*ง

การืเจิรืจิาต�อรืองต$องมี�การืป็รื�บ มี�ลั�กษณะขึ้องควิามีย�ด้หย,�น แนวิทัางป็ฏิบ�ตทั��เคยเจิรืจิาป็รืะสับผลัสั�าเรื?จิอาจิจิะต$องได้$รื�บการืป็รื�บหรื�อการืเพั�มีเตมี หรื�อต�ด้ออกไป็ตามีสัถานการืณ�

การืเจิรืจิาต�อรืองเป็!นศิลัป็ะทั�+งในแง�ขึ้องศิลัป็ะในการืสั��อสัารื การืวิางแผน การืจิ�ด้การื การืควิบค,มีอารืมีณ�ควิามีรื3 $สั*ก ลั�กษณะศิลัป็ะในแง�ควิามีเขึ้$าใจิถ*งควิามีแตกต�างขึ้องป็7จิเจิกบ,คคลัทั��ไมี�เหมี�อนก�น ศิลัป็ะในแง�ขึ้องการืใชี$กลัย,ทัธ์�แลัะย,ทัธ์วิธ์�ต�างๆ ในการืสั��อสัารื การืมี,�งสั3�วิ�ตถ,ป็รืะสังค� การืบรืหารืกรืะบวินการืเจิรืจิา การืบรืหารืควิามีสั�มีพั�นธ์�แลัะการืบรืหารืพัฤตกรืรืมีทั��อาจิแสัด้งออกมีา ด้�งน�+นทั�าให$การืเจิรืจิาต�อรืองเป็!นศิลัป็ะทั��สัามีารืถเรื�ยนรื3 $ก�นได้$ สัร5ป็สั�2น่ๆ ก6ค/อ การเจิรจิาต อรองต.องม� การวิางแผน่ ม�การน่�าไป็ป็ฏิบ�ต และม�การป็ระเมน่ผลควิบค5ม

มี�หลัายเหต,ผลัหลัายป็รืะการืทั��ทั�าให$บ,คคลัพับวิ�าการืเจิรืจิาต�อรืองไมี�เป็!นทั��น�าชี��นชีมี หรื�อมี�กจิะเชี��อวิ�าควิรืหลั�กเลั��ยง หรื�อเกด้ควิามีกล�วิทั��จิะด้�าเนนการืเจิรืจิาต�อรือง

เหต5ผลทั�� 1 สั/บเน่/�องมาจิากพ/2น่ฐาน่ของการเจิรจิาต อรองน่�2น่อย( ใน่ร(ป็ของควิามข�ดำแย.ง

เหต5ผลทั�� 2 ทั��ทั�าให.บ5คคลโดำยทั��วิไป็ม�ควิามกล�วิใน่การเจิราต อรอง ค�อ

บ,คคลัหรื�อป็7จิเจิกบ,คคลัน�+นมี�ควิามีคด้วิ�าการืทั��จิะป็รืะสับผลัสั�าเรื?จิในการืเจิรืจิาต�อรืองน�+นต$องเป็!นผ3$ทั��มี�ควิามีสัามีารืถในการืจิ3งใจิ ด้$านวิาจิา หรื�อเป็!นน�กพั3ด้ทั��พั3ด้คลั�อง บ,คคลัโด้ยทั��วิไป็ก?ไมี�ได้$มีองตนเองวิ�ามี�ทั�กษะต�างๆ เชี�น ทั�กษะการืวิเครืาะห� สั�งเครืาะห� ทั�กษะการืตรืวิจิสัอบวินจิฉ�ยป็7ญหา ทั�กษะการืค�ด้เลั�อกกลัย,ทัธ์�แลัะวิธ์�การืเจิรืจิาต�อรืองทั��เหมีาะสัมี แลัะมี�กจิะต$องการืทั�กษะน�+นๆ ได้$ ทั�+งๆทั��ตนเองสัามีารืถทั��จิะสัรื$างหรื�อพั�ฒนาทั�กษะด้�งกลั�าวิได้$.

สัาเหต5ทั��บ5คคลกล�วิการเจิรจิาต อรอง = เพัรืาะวิ�ามีองวิ�าการืเจิรืจิาต�อรืองเป็!นควิามีขึ้�ด้แย$ง แลัะคด้วิ�าต$องเป็!นน�กพั3ด้ทั��คลั�องแคลั�วิเทั�าน�+นจิ*งจิะสัามีารืถทั�าการืเจิรืจิาต�อรืองได้$.

78

น่ยามและองค�ป็ระกอบของการเจิรจิาต อรองการืเจิรืจิาต�อรืองเป็!นกรืะบวินการืแห�งการืเผชีญหน$า แลัะการืให$ขึ้$อ

เสันอแลัะการืรื�บขึ้$อเสันอต�างๆศิาสัตรืาจิารืย�คาสัสั� (Casse) ได้$ให$ควิามีหมีายขึ้องการืเจิรืจิาต�อรืองวิ�า เป็!นกรืะบวินการืซึ่*�งป็7จิเจิกบ,คคลัพัยายามีทั��จิะโน$มีน$าวิ จิ3งใจิ หรื�อเชี�+อเชีญป็7จิเจิกบ,คคลัอ��นเพั��อเป็ลั��ยนควิามีคด้หรื�อพัฤตกรืรืมี.

การืเจิรืจิาต�อรืองเป็!นวิธ์�การืทั��ทั�าให$เกด้ผลัสั�าเรื?จิ, การืเจิรืจิาต�อรืองค�อการืด้�าเนนงานให$ได้$สั�งทั��ต$องการืโด้ยต$องอาศิ�ยผ3$อ��น, การืเจิรืจิาต�อรืองหมีายถ*งการืสั��อควิามีหมีายโด้ยมี�วิ�ตถ,ป็รืะสังค�ทั��จิ�าเพัาะเจิาะจิง, การืเจิรืจิาต�อรืองหมีายถ*งการืป็รื*กษาหรื�อเพั��อทั��จิะบรืรืลั,ถ*งขึ้$อตกลังในอ�นทั��จิะบรืรืลั,ควิามีต$องการืขึ้องทั�+ง 2 ฝึCาย หรื�อมีากกวิ�า, การืเจิรืจิาต�อรืองหมีายถ*งกรืะบวินการืต�างๆ ทั��จิะทั�าให$เกด้อทัธ์พัลัต�อพัฤตกรืรืมีขึ้องบ,คคลัอ��นหรื�อค3�เจิรืจิาต�อรือง,

การืเจิรืจิาต�อรืองหมีายถ*ง กรืะบวินการืก�อให$เกด้การืเป็ลั��ยนแป็ลังทัางด้$านควิามีสั�มีพั�นธ์� โด้ยเฉพัาะการืสัรื$างควิามีสั�มีพั�นธ์�ให$เกด้ขึ้*+นในรืะยะยาวิ.

การเจิรจิาต อรองและการต อรองการต อรอง มี�ควิามีหมีายในลั�กษณะขึ้องการืแขึ้�งขึ้�นหรื�อการืต�อรือง

เพั��อให$ผลัป็รืะโยชีน�ต�อตนเองมีากทั��สั,ด้เทั�าทั��จิะมีากได้$ ซึ่*�งโด้ยป็กตแลั$วิผลัป็รืะโยชีน�ทั��ต�วิเองได้$รื�บมีากขึ้*+นก?ค�อค�าใชี$จิ�ายขึ้องอ�กฝึCายหน*�ง การืต�อรืองในบางครื�+งจิะหมีายถ*งการืเจิรืจิาต�อรืองทั��มี�ลั�กษณะฝึCายใด้ฝึCายหน*�งชีนะแลัะอ�กฝึCายหน*�งแพั$

ในทัางตรืงก�นขึ้$ามี การืเจิรืจิาต�อรืองน�+น หมีายถ*ง การืต�อรืองเชีงบ3รืณาการื ซึ่*�งตรืงขึ้$ามีก�บการืต�อรืองในเชีงแขึ้�งขึ้�น การืเจิรืจิาต�อรืองเชีงบ3รืณาการื

หมีายถ*ง การืเจิรืจิาต�อรืองทั��ทั� +ง 2 ฝึCายชีนะ (win –wiin negotiation) โด้ยทั�+งสัองฝึCายหรื�อทั,กฝึCายสัามีารืถบรืรืลั,ถ*งผลัลั�พัธ์�ด้$านผลัป็รืะโยชีน�ทั��น�าด้*งด้3ด้ใจิ แลัะมี�ควิามีเทั�าเทั�ยมีก�น กลั�าวิอ�กน�ยหน*�งก?ค�อ ทั5กๆคน่ชีน่ะ การืเจิรืจิาต�อรืองแบบน�+จิะมี�ควิามีสั�มีพั�นธ์�ใกลั$ชีด้อย�างมีากก�บวิธ์�การืแก$ไขึ้ป็7ญหา ซึ่*�งทั�+ง 2 ฝึCาย หรื�อทั,กฝึCายทั��เขึ้$าไป็เก��ยวิขึ้$องน�+นได้$รื�บรื3 $ถ*งกรืะบวินการืในการืเจิรืจิาต�อรืองวิ�า การืเจิรืจิาต�อรืองน�+นเป็!นกรืะบวินการืทั��จิะค$นหาค�าตอบต�อป็7ญหาต�างๆ รื�วิมีก�น.

ล�กษณ์ะบางป็ระการของการเจิรจิาต อรองข�2น่พ/2น่ฐาน่ม�ดำ�งต อไป็น่�21.มี�กรืะแสัไหลัทัางด้$านขึ้$อมี3ลัสัารืสันเทัศิ 2.มี�ลั�กษณะขึ้องการืเสัาะหาค�า

ตอบ 3.ผ3$ทั��เขึ้$ารื�วิมีในการืเจิรืจิาต�อรืองน�+นเขึ้$าใจิวิ�าพัวิกเขึ้ามี�วิ�ตถ,ป็รืะสังค�รื�วิมีก�นแลัะมี�วิ�ตถ,ป็รืะสังค�ทั��ขึ้�ด้แย$งก�นด้$วิย 4.เพั��อบรืรืลั, 3 ขึ้$อแรืกด้�งกลั�าวิขึ้$างต$น

79

(ทั�+ง 2 ฝึCายหรื�อทั,กฝึCายทั��เขึ้$ารื�วิมีการืเจิรืจิาต�อรืองน�+นต$องเขึ้$ารื�วิมีอย�างจิรืงใจิในอ�นทั��จิะเขึ้$าใจิในทั,กแง�มี,มีมีองแลัะทัรืรืศินะขึ้องบ,คคลัอ��น)

จิ�งหวิะเวิลาทั��เหมาะสัมใน่การเจิรจิาต อรอง เม/�อไรทั��จิะดำ�าเน่น่การเจิรจิาต อรอง

ศิาสัตรืาจิารืย�เบอรื�ลัวิ แลัะไรืเด้อรื� ได้$กลั�าวิไวิ$วิ�า การืเจิรืจิาต�อรืองน�+นอาจิจิะไมี�ได้$ผลัทั��ด้�ทั��สั,ด้เสัมีอไป็ในการืทั��จิะด้�าเนนการืใด้ๆ ทั�+งน�+ขึ้*+นก�บสัถานการืณ� แลัะจิ�งหวิะเวิลัา รืวิมีทั�+งกลัย,ทัธ์�ทั��ใชี$ ซึ่*�งในบางครื�+งกลัย,ทัธ์�ทั��ด้�ทั��สั,ด้อาจิจิะเป็!นกลัย,ทัธ์�ทั��จิะเอา หรื�อไมี�เอา หรื�อจิะด้�าเนนหรื�อไมี�ด้�าเนนการืเจิรืจิา

หรื�อทั+ง รืวิมีทั�+งบางครื�+งอาจิมี�การืต�อรือง แลัะในบางโอกาสัก?อาจิจิะด้�าเนนการืเจิรืจิาต�อรือง ซึ่*�งจิะเก��ยวิขึ้$องก�บการืแก$ไขึ้ป็7ญหา วิธ์การืหรื�อการืด้�าเนนการืทั��เหมีาะสัมีทั��สั,ด้จิะขึ้*+นอย3�ก�บป็7ญหา เวิลัา หรื�อสัถานการืณ�ทั��เหมีาะสัมี

นอกจิากน�+ จิ�งหวิะเวิลัาทั��เหมีาะสัมีในการืเจิรืจิาต�อรืองวิ�าเมี��อไรืทั��จิ�าด้�าเนนการืเจิรืจิาต�อรืองน�+นขึ้*+นอย3�ก�บสัถานการืณ�การืเจิรืจิาต�อรือง ซึ่*�งมี�ลั�กษณะด้�งต�อไป็น�+

1.ค( เจิรจิาต อรองทั��ร วิมเจิรจิาต อรองต�2งแต 2 ฝึHายหร/อมากกวิ าน่�2น่

ต$องต�ด้สันใจิเก��ยวิก�บเป็:าหมีายหรื�อวิ�ตถ,ป็รืะสังค�ต�างๆ ขึ้องก�นแลัะก�น2.ผ(.ทั��เข.าร วิมเจิรจิาต อรองต.องทั5 มเทัเอาจิรงเอาจิ�งไป็สั( วิธ์�การ (ใน่

เชีงสั�น่ต) สั�าหรื�บการืแก$ไขึ้ขึ้$อขึ้�ด้แย$งต�างๆ3.ไม ม�วิธ์�การทั��ชี�ดำเจิน่หร/อวิธ์�การทั��ก�าหน่ดำหร/อสัร.างข&2น่มา น��นค�อไมี�มี�

สั3ตรืสั�าเรื?จิสั�าหรื�บการืต�ด้สันใจิในการืเจิรืจิาต�อรืองเม/�อไรทั��บ5คคลควิรทั�าการเจิรจิาต อรอง = บ,คคลัต�างๆ ควิรืจิะเจิรืจิาต�อรืองในสั�งน�+น เมี��อสั�งน�+นมี�มี3ลัค�าขึ้องการืแลักเป็ลั��ยนหรื�อมี�ค,ณค�าขึ้องควิามีสั�มีพั�นธ์�สั3งพัอทั��จิะเจิรืจิา.

ควิามข�ดำแย.งใน่ฐาน่ะทั��เป็!น่ทั�2งควิามทั.าทัายและโอกาสัควิามีทั$าทัายขึ้องบ,คคลัหน*�งค�อสัามีารืถทั�าการืหลัอมีรืวิมีเอาควิามีขึ้�ด้

แย$งให$กลัายไป็เป็!นรื3ป็แบบทั��มี�ลั�กษณะสัรื$างสัรืรืค� โด้ยพัจิารืณาควิามีขึ้�ด้แย$งวิ�าเป็!นสั�งทั��ป็กคลั,มี หรื�อฉาบผวิ หรื�อป็กป็Eด้ป็รืะเด้?นต�างๆ ทั��สั�าค�ญๆ ในการืเจิรืจิาต�อรืองเพั��อจิ�ด้การืควิามีขึ้�ด้แย$งให$มี�ป็รืะสัทัธ์ผลั จิ�าเป็!นต$องเขึ้$าใจิป็รืะเด้?นขึ้องควิามีขึ้�ด้แย$งทั��มี�ควิามีสั�มีพั�นธ์�ก�น 6 กลั,�มี ด้�งต�อไป็น�+ค�อ

1.ป็ระเดำ6น่ดำ.าน่แหล งทั��มาของควิามข�ดำแย.ง การืก�าหนด้แหลั�งขึ้องควิามีขึ้�ด้แย$งให$ถ3กต$องให$มีากทั��สั,ด้เทั�าทั��เป็!นไป็ได้$ โด้ยต$องต�+งค�าถามีสั�าค�ญ

เชี�น ชีนด้ขึ้องควิามีขึ้�ด้แย$งให$ถ3กต$องให$มีากทั��สั,ด้เทั�าทั��เป็!นไป็ได้$ โด้ยต$องต�+งต�+ง

80

ค�าถามีสั�าค�ญ เชี�น ชีนด้ขึ้องควิามีขึ้�ด้แย$งค�ออะไรื มี�ผ3$ใด้เขึ้$าไป็เก��ยวิขึ้$อง

ผลัลั�พัธ์�ทั��ป็รืารืถนาทั��ไมี�สัามีารืถสัอด้คลั$องซึ่*�งก�นในรืะหวิ�างฝึCายต�างๆ ค�ออะไรื

แหลั�งขึ้องควิามีขึ้�ด้แย$งน�+นเป็!นแหลั�งขึ้องควิามีขึ้�ด้แย$งทั��แทั$จิรืงหรื�อมี�แหลั�งขึ้องควิามีขึ้�ด้แย$งทั��อย3�เบ�+องหลั�งป็Eด้บ�งซึ่�อนเรื$นอ��นๆ อย3�อ�กหรื�อไมี�

2.ป็ระเดำ6น่ดำ.าน่เน่/2อหาสัาระ3.ป็ระเดำ6น่ดำ.าน่อ�าน่าจิ บ,คคลัจิะต$องถามีอย3�ตลัอด้เวิลัาวิ�าสัมีด้ลัขึ้อง

อ�านาจิในควิามีขึ้�ด้แย$งค�ออะไรื โด้ยทั��วิไป็แลั$วิมี�ป็7จิจิ�ยหลัายๆ ป็รืะการืซึ่*�งมี�ผลักรืะทับต�อสัมีด้ลัอ�านาจิด้�งกลั�าวิด้�งต�อไป็น�+ เวิลา, เงน่หร/อการเงน่, ควิามร(.และทั�กษะ, ข.อม(ลสัารสัน่เทัศึ, อ�าน่าจิหน่.าทั��, เคร/อข าย

4.ป็ระเดำ6น่ดำ.าน่ป็ฏิกรยา ค�าถามีทั��สั�าค�ญทั��น�กเจิรืจิาต�อรืองจิะต$องค�าน*งอย3�ตลัอด้เวิลัาทั��เก��ยวิก�บป็รืะเด้?นด้$านป็ฏิกรืยาน�+ค�อ ผ3$ทั��เขึ้$ารื�วิมีในการืเจิรืจิาต�อรืองน�+นมี�ป็ฏิกรืยาน�+ค�อ ผ3$ทั��เขึ้$ารื�วิมีในการืเจิรืจิาต�อรืองน�+นมี�ป็ฏิกรืยาต�อควิามีควิามีขึ้�ด้แย$งอย�างไรื มี�ป็ฏิกรืยาในแง�ขึ้องควิามีกลั�วิ ควิามีเกลั�ยด้ ควิามีต��นเต$น หรื�อควิามีมี�เหต,ผลัอย�างไรื

5.ป็ระเดำ6น่ดำ.าน่กลย5ทัธ์�6.ป็ระเดำ6น่การผลล�พธ์� สั�งทั��น�กเจิรืจิาต�อรืองมี�กจิะด้�าเนนค�อ ต$อง

ก�าหนด้ขึ้$อเสันอการืเจิรืจิาต�อรืองบางป็รืะการื วิ�าจิะก�าหนด้อย�างไรื ก�าหนด้อะไรื ถ$าน�กเจิรืจิาต�อรืองไมี�ได้$มี�อ�านาจิทั�+งหมีด้แลัะไมี�ได้$มี�ทัรื�พัยากรืทั�+งหมีด้ ด้�งน�+น

จิ*งมี�ควิามีสั�าค�ญทั��จิะต$องก�าหนด้ผลัลั�พัธ์�ขึ้�+นต��าทั��ยอมีรื�บได้$หรื�อเรื�ยกก�นวิ�า

บอทัทัอมีไลัน� (Bottom line) หรื�อสั�งทั��ต$องการือ�นเป็!นทั��ยอมีรื�บต��าสั,ด้ ก�อนทั��จิะมี�การืเจิรืจิาต�อรือง ถ$าน�กเจิรืจิาต�อรืองไมี�สัามีารืถก�าหนด้ผลัลั�พัธ์�ทั��ยอมีรื�บได้$ขึ้�+นต��า น�กเจิรืจิาต�อรืองอาจิจิะพับวิ�าตนเองอย3�ในอ�นตรืายรืะหวิ�างการืเจิรืจิาต�อรือง แลัะอาจิทั�าให$สั3ญเสั�ยแนวิทัางหรื�อควิามีเขึ้$าใจิอย�างถ�องแทั$ซึ่*�งเป็!นสั�งทั��น�กเจิรืจิาต�อรืองไมี�สัามีารืถยอมีรื�บได้$.สัภาพแวิดำล.อมทั��ม�ผลกระทับต อการเจิรจิาต อรองแบ งออกเป็!น่ 2 ป็ระเภทัค�อ 1.สัภาพัแวิด้ลั$อมีทั��มี�ผลักรืะทับโด้ยทั��วิไป็ต�อการืเจิรืจิาต�อรือง 2.สัภาพัแวิด้ลั$อมีทั��มี�ผลักรืะทับโด้ยตรืงต�อการืเจิรืจิาต�อรือง

1.สัภาพแวิดำล.อมทั��ม�ผลกระทับโดำยทั��วิไป็ต อการเจิรจิาต อรอง สัภาพัแวิด้ลั$อมีทัางเศิรืษฐกจิ, สัภาพัแวิด้ลั$อมีทัางกฎีหมีาย, สัภาพัแวิด้ลั$อมีทัางวิ�ฒนธ์รืรืมี

2.สัภาพแวิดำล.อมทั��ม�ผลกระทับโดำยตรงต อการเจิรจิาต อรอง จิ�านวินผ3$เจิรืจิารือบเวิลัา, สัมีด้,ลัแห�งอ�านาจิ, ผลัป็รืะโยชีน�ขึ้องผ3$เจิรืจิา, ลั�กษณะควิามีซึ่�+า

81

ซึ่$อนขึ้องป็รืะเด้?นต�างๆ, ควิามีชี�ด้เจินขึ้องขึ้อบขึ้�ายทัางด้$านควิามีถ3กต$องตามีกฎีหมีาย, ทัางเลั�อกทั��จิะหลั�กเลั��ยงหรื�อด้�าเนนการืเจิรืจิาต�อรืองต�อไป็.

ล�กษณ์ะของน่�กเจิรจิาต อรอง1.จิ�าน่วิน่ของผ(.เจิรจิาต อรอง

2.ผ(.เจิรจิาต อรองเป็!น่ต�วิแทัน่ของใคร ผ3$เจิรืจิาต�อรืองทั��เป็!นต�วิแทันสัาธ์ารืณะจิะมี�ควิามีคด้ค�าน*ง หรื�อการืพัจิารืณาทั��แตกต�างอย�างมีาก เมี��อเป็รื�ยบเทั�ยบก�บผ3$เจิรืจิาต�อรืองทั��เป็!นต�วิแทันจิากบ,คคลัหรื�อเอกชีน –การเจิรจิาต อรองก6ย�งม�ทัางเล/อกมากมายทั��จิะไม ดำ�าเน่น่การเจิรจิาต อรองต อไป็ ผ(.เจิรจิาสัามารถหย5ดำการเจิรจิาต อรองไดำ.อย างง ายดำาย ใน่ทัางตรงก�น่ข.าม ทัางเล/อกดำ�งกล าวิจิะไม สัามารถม�ไดำ.ใน่กรณ์�ทั��ม�การเจิรจิาต อรองก�บสัาธ์ารณ์ะ

3.ค5ณ์ล�กษณ์ะดำ.าน่บ5คลกภาพ –เป็!นผ3$ทั��ชีอบออกสั�งคมี, เป็!นผ3$ทั��มี�ป็รืะสับการืณ�, ควิามีเป็!นลั�กษณะเป็!นสัากลั, เป็!นผ3$ทั��มี,�งควิามีสั�าเรื?จิ, เป็!นผ3$ทั��มี�ค�านยมีทั��มี,�งป็รืะสัทัธ์ภาพั.

น�กเจิรืจิาต�อรืองต$องรื�าลั*กไวิ$วิ�าบ,คคลัทั��สัามี หรื�อ Third Parties น�+นมี�สั�วินเขึ้$ามีาเก��ยวิขึ้$องซึ่*�งบ,คคลัทั��สัามีน�+มี�อทัธ์พัลัต�อกรืะบวินการืเจิรืจิาต�อรือง ทั�+งน�+เน��องจิากมี�วิ�ตถ,ป็รืะสังค�ทั��แตกต�างก�น ซึ่*�งบ�อยครื�+งทั��บ,คคลัทั��สัามีทั��เขึ้$าเก��ยวิขึ้$องจิะมี�อทัธ์พัลัต�อค3�ต�อรือง

ค5ณ์ล�กษณ์ะของผ(.เจิรจิาน่�2น่จิะครอบคล5มถ&งป็ระเดำ6น่ต อไป็น่�2 1.จิ�าน่วิน่ของผ(.เจิรจิาต อรอง 2.ผ(.เจิรจิาต อรองน่�2น่เป็!น่ต�วิแทัน่ของใคร 3.ล�กษณ์ะทัางบ5คลกภาพ 4.ควิามสั�มพ�น่ธ์�ระหวิ างบ5คคล.

กระบวิน่การเจิรจิาต อรอง สัามีารืถแบ�งออกเป็!นขึ้�+นตอนตามีลั�กษณะขึ้องอ�กษรื ABCDE ด้�งต�อไป็น�+

1.วิเคราะห� (Analyze) เพั��อเตรื�ยมีรืากฐานหรื�อพั�+นฐานสั�าหรื�บการืเจิรืจิาต�อรือง

2.สัร.างควิามสั�มพ�น่ธ์� (Build relationship) เป็!นการืวิางแผนการืสัรื$างบรืรืยากาศิทั��ทั�าให$เกด้สัภาวิะให$ทั�+งสัองฝึCายชีนะ (win-win climate) เพั��อสัรื$างไวิ$วิางใจิ โด้ยแสัด้งให$เห?นถ*งควิามีเชี��อหรื�อมี,มีมีองทั��เหมีาะสัมี

3.สั/�อสัาร (Communication) เพั��อทั�าให$ป็รืะเด้?นกรืะจิ�างชี�ด้เจินมีากย�งขึ้*+น

แลัะก�าหนด้ขึ้อบขึ้�ายขึ้องการืตกลังแลัะการืไมี�ตกลังให$ชี�ด้เจิน4.อภป็ราย (Discuss) เพั��อสั�ารืวิจิค�าตอบทั��เป็!นทัางเลั�อกแลัะเคลั��อนไป็สั3�

การืตกลังขึ้องการืเจิรืจิาต�อรือง

82

5.สั2น่สั5ดำ (End) เพั��อมี,�งเสัาะหาการืป็Eด้การืเจิรืจิาต�อรือง.

-ทั�กษะการเตร�ยมการและวิางแผน่น่�2น่เป็!น่สั�งทั��สั�าค�ญทั��สั5ดำของคน่ทั��เก��ยวิข.องก�บการเจิรจิาต อรอง และเป็!น่ล�กษณ์ะทั��สั�าค�ญมากทั��สั5ดำของน่�กเจิรจิาต อรอง.

กลย5ทัธ์�และย5ทัธ์วิธ์�การเจิรจิาต อรอง1.กลย5ทัธ์�การต อสั(. หมีายถ*ง ควิามีพัยายามีใด้ก?ตามีทั��จิะแก$ไขึ้ควิามีขึ้�ด้

แย$งทั��อาศิ�ยผลัป็รืะโยชีน�ขึ้องตนเองโด้ยป็รืาศิจิากการืคด้ค�าน*งผลัป็รืะโยชีน�ขึ้องฝึCายอ��น บ,คคลัทั��ใชี$กลัย,ทัธ์�แบบน�+จิะชี�กจิ3งหรื�อจิ3งให$ฝึCายอ��นยอมีจิ�านนต�อย,ทัธ์วิธ์�ทั��น�ามีาใชี$เจิรืจิา ย,ทัธ์วิธ์�แบบน�+ได้$แก� การืขึ้3� การืลังโทัษ การืใชี$กลัย,ทัธ์�แบบน�+เป็!นการืแก$ไขึ้ควิามีขึ้�ด้แย$งโด้ยป็รืาศิจิากการืเห?นชีอบหรื�อการืยอมีรื�บขึ้องฝึCายอ��นๆ

2.กลย5ทัธ์�การทั�าให.ราบร/�น่ กลัย,ทัธ์�แบบน�+เก��ยวิขึ้$องก�บการืทั��น�กเจิรืจิาต�อรืองฝึCายหน*�งมี�แรืงบ�นด้าลัใจิค�อนขึ้$างต��าหรื�อมี�ควิามีทัะเยอทัะยานค�อนขึ้$างต��า กลัย,ทัธ์�การืทั�าให$การืเจิรืจิาต�อรืองรืาบรื��นน�+นอาจิพัจิารืณาได้$วิ�าเป็!นกลัย,ทัธ์�ทั��ให$ฝึCายหน*�งสั3ญเสั�ย อ�กฝึCายหน*�งชีนะ (Lose-win-Scenario)

3.กลย5ทัธ์�การหล�กเล��ยง หรื�อกลัย,ทัธ์�การืถอนต�วิ หรื�อกลัย,ทัธ์�แห�งควิามีเฉ��อยฉา

4.กลย5ทัธ์�การต อรอง เก��ยวิขึ้$องก�บการืตรืะหน�กถ*งผลัป็รืะโยชีน�ขึ้องค3�เจิรืจิาต�อรือง หรื�อขึ้องฝึCายอ��นทั��เขึ้$ารื�วิมีในการืเจิรืจิาต�อรือง แลัะมี,�งด้�าเนนการืไป็สั3�การืต�อรืองทั��ให$ผลัค�อนขึ้$างเทั�าเทั�ยบก�น กลัย,ทัธ์�การืต�อรืองมี�ทั�ศินคตทั��วิ�า

เรืาทั�+ง 2 ฝึCายชีนะบางอย�างแลัะสั3ญเสั�ยบางอย�าง5.กลย5ทัธ์�การแก.ไขป็7ญหา เก��ยวิขึ้$องก�บการืให$ควิามีสั�าค�ญหรื�อ

พัจิารืณาทั�+งผลัป็รืะโยชีน�ขึ้องตนเองแลัะผลัป็รืะโยชีน�ขึ้องผ3$อ��น แลัะให$ควิามีสั�าค�ญทั�+งผลัป็รืะโยชีน�ขึ้องตนเองสั3งแลัะผลัป็รืะโยชีน�ขึ้องผ3$อ��นสั3ง กลัย,ทัธ์แบบน�+บ�อยครื�+งจิะมี�ควิามีสั�มีพั�นธ์�ก�บผลัลั�พัธ์�ทั��เป็!นเชีงบวิกหรื�อทั�าให$เกด้สัถานการืณ�ทั��เรื�ยกก�นวิ�า ผ3$เขึ้$ารื�วิมีในการืเจิรืจิาต�อรืองทั,กฝึCายชีนะ (win-win-

situations)

ย5ทัธ์วิธ์�ใน่การเจิรจิาต อรอง1.ย5ทัธ์วิธ์�ทั��ใชี.วิาจิา ย,ทัธ์วิธ์�การืให$สั�ญญา, ย,ทัธ์วิธ์�ขึ้3�, ย,ทัธ์วิธ์�การืเสันอ

แนะ, ย,ทัธ์วิธ์�การืเต�อน, ย,ทัธ์วิธ์�การืให$รืางวิ�ลั, ย,ทัธ์วิธ์�การืทั�าโทัษ, ย,ทัธ์วิธ์�การืใชี$จิ,ด้เวิ$าวิอนทั��เป็!นบรืรืทั�ด้ฐานในเชีงบวิก, ย,ทัธ์วิธ์�จิ3งใจิทั��อาศิ�ยบรืรืทั�ด้ฐานในเชีงลับ, ย,ทัธ์วิธ์�การืเป็Eด้เผยตนเอง, ย,ทัธ์วิธ์�การืต�+งค�าถามี, ย,ทัธ์วิธ์�ค�าสั��ง

83

2.ย5ทัธ์วิธ์�ทั��ไม ใชี วิาจิา ได้$แก� ควิามีเง�ยบ, การืเลั��อมีลั�+าก�นขึ้องการืสันทันา, การืจิ$องหน$า, การืสั�มีผ�สั.

ย5ทัธ์วิธ์�ล(กไม.สักป็รก (Dirty Tricks) หมีายถ*ง ย,ทัธ์วิธ์�ทั��ฝึCายหน*�งด้�าเนนต�ออ�กฝึCายหน*�งเพั��อให$ฝึCายขึ้องตนเองได้$รื�บผลัป็รืะโยชีน�แลัะอ�กฝึCายหน*�งตกอย3�ในเบ�+ยลั�าง หรื�อสั3ญเสั�ยผลัป็รืะโยชีน� ซึ่*�งอาจิจิะมี�การืใชี$สังครืามีจิตวิทัยาเป็!นกลัเมี?ด้ทั��อย3�ในสั�วินหน*�งขึ้องการืเจิรืจิาต�อรืองเชีงแขึ้�งขึ้�น

น่�กเจิรจิาต อรองสัามารถลดำการใชี.ย5ทัธ์วิธ์�ล(กไม.สักป็รกโดำย1.ไมี�ด้�าเนนการืใชี$แต�อย�างใด้ 2.ตรืะหน�กถ*งย,ทัธ์วิธ์�ลั3กไมี$สักป็รืก เมี��อค3�

เจิรืจิาต�อรืองน�+นใชี$ย,ทัธ์วิธ์�สักป็รืกอย�างเป็Eด้เผย เชี�น ก�าหนด้เกณฑิ�ในการืเจิรืจิาต�อรือง 3.เด้นออกจิากการืเจิรืจิาต�อรือง ถ$าค3�เจิรืจิาต�อรืองอ�กฝึCายหน*�งป็ฏิเสัธ์ทั��จิะใชี$กลัย,ทัธ์�การืเจิรืจิาต�อรืองทั��มี�หลั�กการื 4.ตรืะหน�กวิ�าย,ทัธ์วิธ์�ลั3กไมี$สักป็รืกอาจิเป็!นทั��ยอมีรื�บสั�าหรื�บฝึCายหน*�ง แต�อาจิจิะไมี�เป็!นทั��ยอมีรื�บขึ้องอ�กฝึCายหน*�งการืหลั�กเลั��ยงใชี$ย,ทัธ์วิธ์�ลั3กไมี$สักป็รืกน�+นมี�ควิามีซึ่�บซึ่$อนอย�างมีาก ย5ทัธ์วิธ์�ล(กไม.สักป็รกป็ระกอบดำ.วิย

1.การหลอกลวิงทั��ต�2งใจิหร/อจิงใจิ เชี�น การืใชี$ขึ้$อมี3ลัทั��เป็!นเทั?จิหรื�อหลัอกลัวิง ใชี$อ�านาจิหน$าทั��ทั��ก�ากวิมีไมี�ชี�ด้เจิน การืใชี$ควิามีต�+งใจิทั��น�าสังสั�ย

2.การใชี.วิธ์�สังครามจิตวิทัยา หมีายถ*ง วิธ์�ทั��ออกแบบมีาเพั��อให$ค3�เจิรืจิาต�อรืองไมี�สับายใจิหรื�อไมี�สัะด้วิกในการืเจิรืจิาต�อรือง ทั�าให$เกด้ควิามีอ*ด้อ�ด้

ทั�าให$อ�กฝึCายหน*�งป็รืารืถนาทั��จิะเจิรืจิาต�อรืองให$สั+นสั,ด้เรื?วิทั��สั,ด้เทั�าทั��จิะทั�าได้$ เชี�น

การืทั�าให$ค3�เจิรืจิาต�อรืองเครื�ยด้, ห$องเย?นเกนไป็หรื�อรื$อนเกนไป็ หรื�อการืโจิมีต�สั�วินบ,คคลั เชี�น ให$ควิามีคด้เห?นเก��ยวิก�บเสั�+อผ$า หรื�อสัภาพัต�างๆ หรื�อด้3หมี�นไหวิพัรืบเชีาวิ�ป็7ญญา

3.ย5ทัธ์วิธ์�สัร.างแรงกดำดำ�น่ใน่เชีงต�าแหน่ ง หมีายถ*ง ย,ทัธ์วิธ์�การืเจิรืจิาต�อรืองทั��ออกแบบเพั��อสัรื$างกรือบ หรื�อสัรื$างโครืงสัรื$างให$ก�บสัถานการืณ�หน*�งเพั��อทั��วิ�าฝึCายเจิรืจิาฝึCายหน*�งสัามีารืถทั��จิะให$หรื�อทั�าให$เกด้ขึ้$อเสันอได้$อย�างมี�ป็รืะสัทัธ์ภาพั.

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองก อน่เร�ยน่หน่ วิยทั�� 12

1.ถ$าทั�านเป็!นโสัด้แลัะไมี�ทั�างาน การืเจิรืจิาต�อรืองทั��เกด้ขึ้*+นในชี�วิตป็รืะจิ�าวิ�นทั��ทั�านหลั�กหน�ไมี�พั$นค�อ = การเจิรจิาต อรองระหวิ างผ(.ซึ่/2อและผ(.ขาย2.การืเจิรืจิาต�อรืองเป็!นทั�+งศิาสัตรื�แลัะศิลัป็P ขึ้$อใด้ต�อไป็น�+ใชี$ควิามีเป็!นศิาสัตรื�มีากทั��สั,ด้ = การใชี.ภาษา

84

3.ขึ้$อใด้ไมี�ใชี�องค�ป็รืะกอบขึ้องการืเจิรืจิาต�อรือง = ม�ฝึHายหน่&�งฝึHายข&2น่ไป็4.เมี��อไรืทั��ควิรืด้�าเนนการืเจิรืจิาต�อรือง = เม/�อม(ลค าการแลกเป็ล��ยน่ม�สั(ง5.ป็รืะเด้?นควิามีขึ้�ด้แย$งขึ้$อใด้เป็!นป็รืะเด้?นด้$านป็ฏิกรืยา = ควิามกล�วิ6.ขึ้$อใด้เป็!นสัภาพัแวิด้ลั$อมีโด้ยทั��วิไป็ขึ้องการืเจิรืจิาต�อรือง = เศึรษฐกจิ7.กรืะบวินการืเจิรืจิาต�อรืองเรื�มีต$นทั��ขึ้� +นตอนใด้ = วิเคราะห�8.กลัย,ทัธ์�สั�าหรื�บการืจิ�ด้การืก�บควิามีขึ้�ด้แย$งขึ้$อใด้ทั��ชี�วิยสันองควิามีต$องการืทั�+งขึ้องตนเองแลัะค3�เจิรืจิาได้$สั3งสั,ด้ = กลย5ทัธ์�การแก.ไขป็7ญหา9.ขึ้$อใด้เป็!นย,ทัธ์วิธ์�การืเจิรืจิาต�อรืองทั��ไมี�ใชี�วิาจิา = จิ.องหน่.า10.ขึ้$อใด้เป็!นย,ทัธ์วิธ์�ลั3กไมี$สักป็รืก = การทั�าให.อ5ณ์หภ(มห.องเจิรจิาเย6น่เกน่ไป็หร/อร.อน่เกน่ไป็.

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองหล�งเร�ยน่ หน่ วิยทั�� 12

1.การืเจิรืจิาต�อรืองขึ้$อใด้ทั��ห�างไกลัจิากชี�วิตป็รืะจิ�าวิ�นขึ้องผ3$คนทั��วิไป็มีากทั��สั,ด้ =

การเจิรจิาต อรองทัางการทั(ต2.การืเจิรืจิาต�อรืองเป็!นทั�+งศิาสัตรื�แลัะศิลัป็P ขึ้$อใด้ต�อไป็น�+ใชี$ควิามีเป็!นศิลัป็Pมีากทั��สั,ด้ = การย/ดำหย5 น่3.ขึ้$อใด้เป็!นองค�ป็รืะกอบขึ้องการืเจิรืจิาต�อรืองทัางด้$านผลัลั�พัธ์� = ม�ผลป็ระโยชีน่�ร วิมก�น่4.เมี��อไรืทั��ไม ควิรด้�าเนนการืเจิรืจิาต�อรือง = เม/�อม(ลค าการแลกเป็ล��ยน่ม�ต��า5.ควิามีกลั�วิ เป็!นป็รืะเด้?นควิามีขึ้�ด้แย$งด้$านใด้ = ป็ระเดำ6น่ดำ.าน่ป็ฏิกรยา6.ขึ้$อใด้เป็!นสัภาพัแวิด้ลั$อมีโด้ยตรืงขึ้องการืเจิรืจิาต�อรือง = จิ�าน่วิน่ผ(.เจิรจิา7.การืเก?บขึ้$อมี3ลั มีองป็รืะเด้?น แลัะจิ�ด้ลั�าด้�บควิามีต$องการื เป็!นขึ้�+นตอนใด้ในกรืะบวินการืเจิรืจิาต�อรือง = วิเคราะห�8.กลัย,ทัธ์�สั�าหรื�บการืจิ�ด้การืก�บควิามีขึ้�ด้แย$งขึ้$อใด้ทั��สันองควิามีต$องการืทั�+งขึ้องตนแลัะค3�เจิรืจิาได้$ต��าทั��สั,ด้ = กลย5ทัธ์�การหล�กเล��ยง9.ขึ้$อใด้เป็!นย,ทัธ์วิธ์�การืเจิรืจิาต�อรืองทั��ใชี$วิาจิา = เสัน่อแน่ะ10.ย,ทัธ์วิธ์�การืทั�าให$อ,ณหภ3มีห$องเจิรืจิาเย?นเกนไป็หรื�อรื$อนเกนไป็ ค�อย,ทัธ์วิธ์�ใด้ = ย5ทัธ์วิธ์�ล(กไม.สักป็รก

หน่ วิยทั�� 13 (ควิามคดำสัร.างสัรรค�)การืคด้เป็!นสัมีบ�ตทั��ตด้อย3�ก�บมีน,ษย� ควิามีคด้เป็!นสัมีบ�ตขึ้องมีน,ษย�ทั��

ทั�าให$เกด้ป็รืะโยชีน�ได้$ถ$ารื3 $จิ�กใชี$คด้สัรื$างสัรืรืค�สั�งใหมี�ๆ ทั��มี�ค,ณค�า เรื�ยกวิ�า ควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค� ซึ่*�งมี�องค�ป็รืะกอบทั��สั�าค�ญ 4 ป็รืะการื ค�อ ควิามีคด้คลั�องแคลั�วิ

ควิามีคด้รืเรื�มี ควิามีคด้ย�ด้หย,�น แลัะควิามีคด้ลัะเอ�ยด้ลัออ การืคด้สัรื$างสัรืรืค�มี�

85

ขึ้�+นตอนทั��ใชี$เป็!นแนวิทัางพั�ฒนาให$ก�บบ,คคลัได้$ กรืะบวินการืคด้สัรื$างสัรืรืค�เกด้ขึ้*+นจิากการืทั�างานขึ้องสัมีองซึ่�กขึ้วิาแลัะการืป็รืะสัานงานก�นอย�างด้�ก�บสัมีองซึ่�กซึ่$าย มี�ขึ้�+นตอนทั��สั�าค�ญ 11 ขึ้�+นตอน.

ร(ป็แบบของควิามคดำศิาสัตรืาจิารืย�นายแพัทัย�ป็รืะเวิสั วิะสั� ได้$แบ�งควิามีคด้ออกเป็!น 7 แบบค�อ

1.คดำแบบเป็ะป็ะ เป็!นควิามีคด้ทั��เรื�มีในเด้?กแลัะมี�พั�ฒนาการืชี$า เพัรืาะเป็!นควิามีคด้ทั��ไมี�มี�รืะบบ

2.คดำแบบวิทัยาศึาสัตร� ควิามีคด้ทั��ย*ด้การืสัอบสัวินตรืวิจิสัอบควิามีรื3 $แลัะย�งอาจิสัรื$างควิามีรื3 $ใหมี�ได้$

3.คดำแบบอทั�ป็ป็7จิจิยตา (คด้แบบเชี��อมีโยง) เป็!นควิามีคด้เชี��อมีโยงวิ�าสั�งต�างๆ ลั$วินเป็!นกรืะแสัขึ้องเหต,ป็7จิจิ�ยทั��ผลั�กด้�นก�นต�อๆมีา ย$อนกลั�บไป็ไมี�มี�จิ,ด้เรื�มีต$น ไป็ขึ้$างหน$าก?ไมี�มี�จิ,ด้สั+นสั,ด้ ควิามีคด้เชีงวิทัยาศิาสัตรื�ก?เป็!นควิามีคด้เชี�นน�+ ค�อวิทัยาศิาสัตรื�เป็!นเรื��องขึ้องเหต,ผลัวิ�าสั�งใด้เป็!นผลัมีาจิากเหต,หรื�อทั�าให$เกด้สั�งใด้

4.คดำแบบอรยสั�จิ แนวิคด้น�+ถ�อเป็!นสั�วินหน*�งขึ้องแนวิคด้อทั�ป็ป็7จิจิยา ขึ้$อทั�� 1 ทั,กขึ้�ค�ออะไรื ซึ่*�งคงต$องมีองทั�+งป็รืะเภทั ชีนด้ แลัะป็รืมีาณ ขึ้$อทั�� 2 สัมี,ทั�ย

อะไรืเป็!นสัาเหต,ขึ้องทั,กขึ้� ขึ้$อทั�� 3 นโรืธ์ ค�อการืด้�บซึ่*�งสัาเหต,น�+น ถ$าจิะขึ้ยายควิามีค�อ อะไรืมี�ป็รืะโยชีน�ทั��จิะไป็ใชี$ทั�าอะไรื แต�ขึ้$อน�+ย�งไมี�บอกวิธ์�ใชี$ วิธ์�ใชี$มีาอย3�ขึ้$อ 4

ค�อ มีรืรืค หรื�อวิธ์�ทั��จิะด้�บทั,กขึ้�5.คดำแบบทัวิล�กษณ์� (2 ดำ.าน่) มีองลั�กษณะขึ้องสัรืรืพัสั�งต�างๆ ทั�+งด้$าน

ทั��เป็!นค,ณแลัะด้$านทั��เป็!นโทัษ เพัรืาะบางทั�เรืามี�กจิะมีองลั�าเอ�ยง6.คดำแบบทัางบวิก หมีายถ*ง ควิามีคด้ไป็ในทัางทั��ด้� น�าไป็สั3�การื

สัรื$างสัรืรืค�7.คดำแบบไม คดำ เป็!นการืคด้ทั��มีได้$มี�การืพันจิพัจิารืณาวิ�ามี�ป็รืะโยชีน�หรื�อ

มี�โทัษ ทั��มี�ลั�กษณะใกลั$เค�ยงก�บควิามีคด้แบบทัวิลั�กษณ� เชี�น คด้วิ, �นวิายฟ, :งซึ่�าน

หรื�อคด้ผด้ ผ3$คด้มี�เกณฑิ�อย3�ในใจิแลั$วิเอาเกณฑิ�ขึ้องตนเขึ้$าไป็จิ�บเอาป็รืะสับการืณ�จิากอด้�ตหรื�อฝึ7งใจิเขึ้$าไป็จิ�บก�บเรื��องใหมี� ซึ่*�งเรื��องใหมี�น�+นอาจิจิะเป็!นคนลัะสัถานการืณ�ก�บอด้�ตป็รืะสับการืณ� หรื�อควิามีฝึ7งใจิขึ้องผ3$คด้.

ควิามคดำเชีงวิกฤต ควิามคดำเชีงสัร.างสัรรค�ควิามีคด้เชีงวิกฤตเป็!นแนวิควิามีคด้ทั��เรื�มีต$นโด้ยโสัครืาตสั ทั��ได้$

ถ�ายทัอด้ผ�านเพัลัโต ทั��ใชี$วิธ์�ซึ่�กถามีเพั��อชี�กน�าไป็สั3�การืได้$มีาซึ่*�งเหต,ผลัแลัะแนวิควิามีคด้ใหมี�.

86

บ,คคลัจิ�านวินมีากจิ*งเชี��อวิ�าควิามีคด้เชีงวิกฤตเป็!นควิามีคด้ในด้$านลับแลัะบ��นทัอนควิามีรืเรื�มีทั��อาจิเกด้ขึ้*+นจิากการืใชี$สัมีองคด้ในเรื��องหรื�อกจิกรืรืมีต�างๆ สั�วินควิามีคด้เชีงสัรื$างสัรืรืค�น�+นเป็!นควิามีคด้ทั��ได้$ก�าหนด้เป็:าหมีายในแง�บวิกหรื�อในแง�ทั��เป็!นป็รืะโยชีน�ทั��น�าไป็สั3�การืสัรื$างสัรืรืค�ในสั�งใหมี�ๆ แลั$วิพัยายามีหาแนวิทัางต�างๆ หรื�อทัางเลั�อกต�างๆ ทั��จิะน�าไป็สั3�เป็:าหมีายเชีงสัรื$างสัรืรืค�น�+นได้$.

ค�าสั�าค�ญทั��จิ�าเป็!นต$องทัรืาบก�อนก?ค�อ การืคด้ (Thinking) แลัะ การืรื�บรื3 $ (Cognition) ค�านยามีในพัจินาน,กรืมีศิ�พัทั�แพัทัย�ทั��ถ�อวิ�าเป็!นพั�+นฐานทั��สั,ด้ขึ้องการืคด้ก?ค�อการืสัรื$างภาพัหรื�อมีโนทั�ศิน�ในจิตใจิขึ้องคน.

ในทัางป็รืะสัาทัวิทัยา สั�วินขึ้องสัมองทั��เก��ยวิข.องก�บควิามคดำและควิามฉลาดำจิะอย( บรเวิณ์ซึ่�กซึ่.ายขึ้องสัมีองใหญ� สั�วินทั��เรื�ยกวิ�า กลั�บเทั?มีด้พัรืาวิน�แลัะกลั�บฟรือนทัาวิน� โด้ยมี�บรืเวิณมี,มีขึ้องกลั�บเทั?บโพัรืาวิน�รื�วิมีด้$วิย ในทัางสั�ณฐานวิทัยาได้$มี�การืแยกแยะป็รืะเภทัขึ้องเซึ่ลัลั�ทั��เก��ยวิขึ้$องก�บสั�วินต�างๆ ขึ้องสัมีองด้�งกลั�าวิน�+น นอกจิากน�+นแลั$วิย�งมี�การืพัสั3จิน�สัมองดำ.าน่ขวิาซึ่&�งเป็!น่สัมองซึ่�กทั��ไม เดำ น่ของบ5คคลสั วิน่มาก ย�งม�หน่.าทั��เฉพาะควิามร(. ควิามสัามารถ และทั�กษะบางป็ระการใน่เชีงสัร.างสัรรค�ดำ.วิย อาทั ใน่ดำ.าน่ทั��เก��ยวิก�บดำน่ตร�.กจิกรรม

จิงอธ์บายวิ�าควิามีคด้แบบใด้น�าไป็สั3�การืคด้สัรื$างสัรืรืค� = การคดำทั��จิะน่�าไป็สั( ควิามคดำสัร.างสัรรค� ไดำ.แก การคดำทั��ม�การก�าหน่ดำเป็:าหมายใน่แง บวิกทั��น่�าไป็สั( การสัร.างสัรรค�สั�งใหม ทั��ม�ป็ระโยชีน่�

จิงกลั�าวิถ*งการืทั�างานขึ้องสัมีองในสั�วินทั��ทั�าให$เกด้ควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค� = สัมองสั วิน่ทั��ทั�าหน่.าทั��คดำสัร.างสัรรค� ไดำ.แก สัมองซึ่�กขวิา.

ควิามคดำสัร.างสัรรค� หมายถ&ง ควิามสัามารถใน่การคดำน่อกกรอบ เพ/�อสัร.างแน่วิคดำใหม ทั��จิะน่�ามาใชี.แก.ป็7ญหาไดำ.หลายๆ แน่วิคดำ และน่�าแน่วิคดำเหล าน่�2ไป็พ�ฒน่าต อเพ/�อให.สัามารถใชี.แก.ป็7ญหาทั��ต.องการไดำ..กจิกรรม

จิงอธ์บายควิามีหมีายขึ้องควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค� = ควิามคดำสัร.างสัรรค� หมายถ&ง การคดำหลายแง หลายม5ม คดำน่อกกรอบอย างทั��ไม เคยคดำมาก อน่

โดำยม�การเชี/�อมโยงควิามคดำ หร/อควิามสั�มพ�น่ธ์�ระหวิ างควิามคดำต�2งแต สัองสั�งเข.าดำ.วิยก�น่ เพ/�อสัร.างสัรรค�สั�งใหม ทั��อาจิเป็!น่สั�งป็ระดำษฐ�หร/อเป็!น่วิธ์�การ

ทัฤษฏิ� หล�กการ อ�น่เป็!น่สั�งทั��ม�ค5ณ์ค า น่�าไป็ใชี.ป็ระโยชีน่�ไดำ.

87

จิงกลั�าวิถ*งควิามีสั�าค�ญขึ้องควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค� = ควิามคดำสัร.างสัรรค�ม�ควิามสั�าค�ญใน่เร/�องการตอบสัน่องควิามต.องการของมน่5ษย� ทั�าให.มน่5ษย�ไดำ.พ�ฒน่าตน่เองและสั�งคมทั��อย( โดำยการสัร.างสั�งป็ระดำษฐ�ทั��ใชี.ใน่การดำ�ารงชี�วิต การใชี.ป็ระโยชีน่�ทัางการแพทัย� การพ�ฒน่าสั�งคมและเศึรษฐกจิให.เป็!น่ป็ระเทัศึทั��เจิรญแล.วิ.

องค�ป็ระกอบของควิามคดำสัร.างสัรรค�1.ควิามคดำคล องแคล วิ หมีายถ*ง ควิามีสัามีารืถในการืคด้ให$ได้$ป็รืมีาณ

ควิามีคด้ทั��ไมี�ซึ่�+าก�นในเรื��องเด้�ยวิก�นแบ�งออกเป็!น ควิามีคด้คลั�องแคลั�วิทัางด้$านถ$อยค�า, การืโยงสั�มีพั�นธ์�, การืแสัด้งออก, ในการืคด้สั�งทั��ต$องการืให$ได้$มีากทั��สั,ด้ภายในเวิลัาทั��ก�าหนด้ให$

2.ควิามคดำรเร�ม หมีายถ*งควิามีคด้ทั��แป็ลักใหมี�ทั��แตกต�างไป็จิากควิามีคด้ธ์รืรืมีด้าหรื�อแตกต�างไป็จิากคนอ��น เป็!นควิามีคด้ทั��มี�ป็รืะโยชีน�ต�อตนเองแลัะสั�งคมี

3.ควิามคดำย/ดำหย5 น่ หมีายถ*ง ป็รืะเภทัหรื�อแบบขึ้องควิามีคด้ทั��แบ�งออกเป็!น 1.ควิามคดำย/ดำหย5 น่ทั��เกดำข&2น่ทั�น่ทั� เป็!นควิามีสัามีารืถทั��จิะพัยายามีคด้ให$ได้$หลัายป็รืะเภทัอย�างอสัรืะ เชี�น คนทั��มี�ควิามีคด้ย*ด้หย,�นจิะคด้ต�วิอย�างขึ้องวิ�ตถ,ทั��มี�รื3ป็ทัรืงเป็!นสั��เหลั��ยมีได้$หลัายป็รืะเภทัหลัากหลัายมีากกวิ�าคนอ��น เป็!นลั�กษณะขึ้องคนทั��มี�ควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค� ตรืงก�นขึ้$ามีก�บคนทั��ไมี�มี�ควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�จิะคด้ต�วิอย�างได้$น$อยป็รืะเภทักวิ�า 2.ควิามคดำย/ดำหย5 น่ทัางดำ.าน่การดำ�ดำแป็ลง ซึ่*�งมี�ป็รืะโยชีน�ต�อการืแก$ป็7ญหา คนทั��มี�ควิามีคด้ย�ด้หย,�นจิะคด้ได้$ไมี�ซึ่�+า เชี�น ถ$าถามีวิ�าผ$าขึ้าวิมี$าใชี$ทั�าป็รืะโยชีน�อะไรืบ$าง ให$คด้ค�าตอบให$ได้$มีากทั��สั,ด้ในเวิลัา 5 นาทั� เป็!นต$น

4.ควิามคดำละเอ�ยดำลออ หมีายถ*ง ควิามีคด้เก��ยวิก�บรืายลัะเอ�ยด้ทั��ใชี$ในการืตกแต�ง เพั��อทั�าให$ควิามีคด้รืเรื�มีสัมีบ3รืณ�ย�งขึ้*+นกระบวิน่การการคดำสัร.างสัรรค�

สัมองซึ่�กซึ่.าย = ภาษา, การืฟ7ง ควิามีจิ�า, ต�วิเลัขึ้, การืวิเครืาะห�แลัะเหต,ผลั, การืจิ�ด้ลั�าด้�บ, รืายลัะเอ�ยด้

แยกแยะสัมองซึ่�กขวิา = การืจินตนาการื, ควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�, อารืมีณ�ควิามี

รื3 $สั*ก, มีตสั�มีพั�นธ์� การืเคลั��อนไหวิ

ภาพัรืวิมี.

88

กระบวิน่การคดำสัร.างสัรรค�จิะเกดำข&2น่ทั��สัมองซึ่�กขวิา แต ต.องอาศึ�ยการทั�างาน่ของสัมองซึ่�กซึ่.ายใน่เร/�อง การรวิบรวิมและวิเคราะห�ข.อม(ล ถ.าสัมองทั�2ง 2 ซึ่�กทั�างาน่ป็ระสัาน่ก�น่ดำ� ควิามคดำสัร.างสัรรค�จิะเกดำไดำ.ดำ�.กระบวิน่การคดำสัร.างสัรรค�ตามทั�ศึน่ะของไรล��และเลวิสั ( Reilly and Lewis )

1.การเห6น่ป็7ญหา 2.การขยายป็7ญหา 3.การป็ระวิงค�าต�ดำสัน่ใจิ (ค�อการืป็รืะวิงค�าต�ด้สันควิามีถ3กต$อง เหมีาะสัมี โด้ยการืเป็Eด้ใจิยอมีรื�บในทั,กสั�งแมี$จิะทั�าได้$ยาก เพั��อให$มี�เวิลัาได้$ทับทัวินควิามีคด้ เป็!นรืะยะการืฟ7กต�วิขึ้องควิามีคด้) 4.

การรอร�บผลทั��เกดำจิาการฟ7กต�วิ 5.การแสัดำงควิามแน่ วิแน่ ทั��จิะคดำต อไป็จิน่ป็ระสับควิามสั�าเร6จิ 6.การมองเห6น่ภาพพจิน่�ใน่ผลงาน่โดำยใชี.จิน่ตน่าการ 7.

การเล/อกข.อม(ลทั��ดำ�ทั��สั5ดำเพ/�อใชี.ใน่การต�ดำสัน่ใจิ 8.การเต6มใจิทั�าใน่สั�งทั��ตน่ต�ดำสัน่ใจิ 9.การยอมร�บใน่ควิามไม แน่ น่อน่ 10.การยอมร�บควิามไม ม�ระบบของควิามคดำสัร.างสัรรค�ทั��ตายต�วิ 11.การเผยแพร ผลของการคดำและพ�ฒน่าป็ร�บป็ร5งให.ดำ�ย�งข&2น่.

สัร5ป็เป็!น่ล�กษณ์ะโดำยรวิมของคน่ทั��ม�ควิามคดำสัร.างสัรรค�ไดำ. 11 ป็ระการดำ�ง ต อไป็น่�2

1.เป็!น่ม�ใจิกวิ.าง เป็Eด้รื�บป็รืะสับการืณ�ทั��หลัากหลัาย เป็!นคนอยากรื3 $อยากเห?น รื�บขึ้$อมี3ลัทั,กแง�มี,มี

2.ชี างสังสั�ย ชีอบซึ่�กถามี แลัะถามีด้$วิยควิามีถามีแป็ลักๆ ชีอบแสัด้งออก ไมี�เก?บกด้

3.ชี างสั�งเกต เห?นลั�กษณะทั�ผด้ป็กตได้$รืวิด้เรื?วิ4.สัน่5กก�บควิามคดำ ชีอบคด้5.ม�สัมาธ์ กรืะต�อรื�อรื$น มี,�งมี��นแลัะผ3กพั�นก�บงาน6.ม�ควิามคดำเป็!น่อสัระของต�วิเอง มี�ควิามีมี��นใจิในต�วิเองสั3ง ไมี�ขึ้*+นต�อ

กลั,�มี7.ม�กเป็!น่คน่กล.าเสั��ยง กลั$าทัด้ลัอง ชีอบผจิญภ�ย สัามีารืถทันต�อสัภาวิะ

ควิามีคลั,มีเครื�อ8.ม�ควิามคดำย/ดำหย5 น่ ชีอบใชี$สัามี�ญสั�าน*กมีากกวิ�าเหต,ผลั มี�กคด้อะไรื

ใหมี�ๆ ได้$รืวิด้เรื?วิ9.ม�กไม ชีอบคดำใน่กรอบ ไมี�ชีอบป็รืะเพัณ�นยมี ไมี�ชีอบให$ใครืแสัด้ง

อ�านาจิเหน�อกวิ�า10.ชีอบใชี.จิน่ตน่าการ มี�ควิามีสันใจิด้$านศิลัป็ะแลัะสั,นทัรื�ยภาพั

89

11.ม�อารมณ์�ข�น่ ขึ้�+เลั�น ชีอบสัน,กแบบเด้?กๆ มีองสั�งต�างๆในแง�มี,มีทั��แป็ลักแลัะสัรื$างอารืมีณ�ขึ้�นอย3�เสัมีอ.

การฝึ<กให.เกดำควิามคดำสัร.างสัรรค� 1.เป็!นคนชี�างสั�งเกต 2.ชี�างคด้เป็รื�ยบเทั�ยบ 3.ชี�างคด้วิเครืาะห� 4.ชี�างคด้เชี��อมีโยง แลัะสัรื$างจินตนาการื 5.คด้คลั�องแคลั�วิ

6.คด้ย�ด้หย,�น 7.คด้รืเรื�มีนอกกรือบ 8.คด้ลัะเอ�ยด้ลัออ.

ป็7จิจิ�ยทั��สั งเสัรมให.เกดำควิามคดำสัร.างสัรรค�1.ป็7จิจิ�ยดำ.าน่อ5ป็น่สั�ยสั วิน่ต�วิของบ5คคล (ฝึ0กตนให$เป็!นคนมี�ใจิกวิ$าง, ฝึ0ก

ตนให$เป็!นคนชี�างสังสั�ยก�บขึ้$อมี3ลัทั��ได้$รื�บ, ฝึ0กตนให$เป็!นชี�างสั�งเกตต�อสั�งรือบต�วิ,

ฝึ0กตนให$เป็!นคนชี�างคด้, ฝึ0กตนให$มี�สัมีาธ์, ฝึ0กตนให$มี�ควิามีคด้เป็!นอสัรืะขึ้องตนเอง, ฝึ0กตนให$เป็!นคนกลั$าเสั��ยง กลั$าทัด้ลัอง, ฝึ0กตนให$คนเป็!นควิามีคด้ย�ด้หย,�น, ฝึ0กตนให$เป็!นคนคด้นอกกรือบ, ฝึ0กตนให$เป็!นคนชี�างจินตนาการื, ฝึ0กตนให$เป็!นคนมี�อารืมีณ�ขึ้�น)

2.ป็7จิจิ�ยดำ.าน่สัภาพแวิดำล.อมของการถ(กอบรมเล�2ยงดำ( (การืให$ควิามีรื�ก

ควิามีอบอ,�น, การืชี�วิยเหลั�อตนเอง, การืฝึ0กควิามีสั�งเกต, การืซึ่�กถามี, การืแสัด้งควิามีคด้เห?น, การืให$รืางวิ�ลัแลัะค�าชีมีเชีย, การืจิ�ด้สั�งแวิด้ลั$อมีทั��เอ�+ออ�านวิยในการืพั�ฒนาควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�)อ5ป็สัรรคต อการเกดำควิามคดำสัร.างสัรรค�

1.ป็7จิจิ�ยดำ.าน่อ5ป็น่สั�ยสั วิน่ต�วิของบ5คคล (ควิามีกลั�วิแลัะขึ้าด้ควิามีเชี��อมี��นในตนเอง, ควิามีเคยชีน, ควิามีมี�อคตหรื�อลั�าเอ�ยงไมี�รื�บฟ7งควิามีคด้เห?นขึ้องผ3$อ��น, ควิามีเฉ��อยฉาแลัะเก�ยจิครื$าน, ควิามีใจิรื$อนไมี�มี�ค�าวิ�ารือ)

2.ป็7จิจิ�ยดำ.าน่สัภาพแวิดำล.อมและการถ(กอบรมเล�2ยงดำ( (สั�งคมีไทัยแบบด้�+งเด้มีสั�วินใหญ�มี�กมี�วิ�ฒนธ์รืรืมีไมี�สัน�บสัน,นให$เด้?กเป็!นคนชี�างซึ่�กถามี, การืเอาอย�างก�นหรื�อทั�าตามีก�น, การืเน$นบทับาทัแลัะควิามีแตกต�างทัางเพัศิมีากเกนไป็,

การืมี�วิ�ฒนธ์รืรืมีทั��เน$นควิามีสั�าเรื?จิ แลัะป็รืะณามีควิามีลั$มีเหลัวิ, การืสัรื$างบรืรืยากาศิทั��เครื�งเครื�ยด้แลัะเอาจิรืงเอาจิ�งเกนไป็, สั�งคมีทั��พั*�งพังผ3$ใหญ�มีากกวิ�าพั*�งพั*งตนเอง, รืะบบการืศิ*กษาขึ้องไทัยในอด้�ตเน$นการืสัอนให$จิ�ามีากกวิ�าสัอนให$คด้, สั�งคมีไทัยสั�วินใหญ�มี�กให$ควิามีสั�าค�ญก�บต�วิบ,คคลัมีากกวิ�าควิามีสัามีารืถขึ้องบ,คคลั, สั�งคมีไทัยสั�วินมี�กให$ค,ณค�าขึ้องควิามีเหมี�อนมีากกวิ�าควิามีแตกต�าง).

การป็ล(กฝึ7งเจิตคตและน่สั�ยน่�กคดำสัร.างสัรรค�1.ต$องคด้ในแง�บอกวิ�าเรืาทั�าได้$

90

2.ต$องมี�ควิามีอด้ทัน พัรื$อมีทั��จิะอย3�อย�างโด้ด้เด้��ยวิไมี�ยอมีเอนเอ�ยงไป็ขึ้$างพัวิกมีาก

3.ต$องมี�ใจิเป็Eด้รื�บป็รืะสับการืณ�ใหมี� ไมี�ป็Eด้ก�+นต�วิเองให$อย3�ในวิงแคบ4.ต$องแสัด้งควิามีมี,�งมี��น ขึ้ย�น ทั�างานหน�ก ไมี�เก�ยจิครื$าน ไมี�กลั�วิควิามี

ลั�าบาก5.ต$องเป็!นคนกลั$าเสั��ยง ไมี�กลั�วิควิามีผด้หวิ�ง6.ต$องมี�ควิามีอด้ทันต�อควิามีคลั,มีเครื�อ ไมี�หมีด้ก�าลั�งใจิเมี��อย�งไมี�พับค�า

ตอบ7.ต$องพัรื$อมีทั��จิะเรื�ยนรื3 $จิากควิามีลั$มีเหลัวิ ไมี�ทั$อใจิก�บควิามีผด้หวิ�ง8.ต$องใจิเย?น มี�การืชีะลัอการืต�ด้สันใจิ ไมี�ลัะทั+งควิามีคด้ใด้ๆ จินกวิ�าจิะ

พัสั3จิน�ได้$วิ�าไรื$ป็รืะโยชีน�9.ต$องกลั$าเผยแพัรื�ผลังานทั��แป็ลักใหมี�

การใชี.ควิามคดำสัร.างสัรรค�เพ/�อการคดำอย างม�วิจิารณ์ญาณ์1.ต�+งเป็:าหมีายในการืคด้

2.รืะบ,ป็รืะเด้?นในการืคด้

3.ป็รืะมีวิลัขึ้$อมี3ลั

4.วิเครืาะห� จิ�าแนก แยกแยะขึ้$อมี3ลั

5.ป็รืะเมีนขึ้$อมี3ลัทั��จิะใชี$ในแง�ควิามีถ3กต$อง ควิามีเพั�ยงพัอ แลัะควิามีน�าเชี��อถ�อ

6.ใชี$หลั�กเหต,ผลัในการืพัจิารืณาขึ้$อมี3ลั7.เลั�อกทัางเลั�อกทั��เหมีาะสัมี8.ชี��งน�+าหน�กผลัได้$-ผลัเสั�ย ค,ณ-โทัษในรืะยะสั�+นแลัะรืะยะยาวิ9.ไตรื�ตรือง ทับทัวินกลั�บไป็มีาให$รือบคอบ10.ป็รืะเมีนทัางเลั�อกแลัะลังควิามีเห?นเก��ยวิก�บป็รืะเด้?นทั��คด้.

การใชี.ควิามคดำสัร.างสัรรค�ใน่การแก.ป็7ญหา1.การืค$นพับมี�ด้โกนหนวิด้นรืภ�ยขึ้องนายยลัเลั?ด้ 2.นายด้�นลัอป็ผ3$

ป็รืะด้ษฐ�ยางรืถยนต� 3.แมี�บ$านญ��ป็,Cนก�บการืป็รืะด้ษฐ�แผ�นป็Eด้ห�วิเขึ้�าขึ้องกางเกงเด้?ก 4.ลัโอนารื�โด้ ด้าวินชี�ก�บเฮลัคอป็เตอรื� 5.นายเจิมีสั� อด้�มีสั� ก�บการืเก?บมีะเขึ้�อเทัศิ 6.การืเป็ลั��ยนบรืรืยากาศิขึ้องการืรื�กษาคนไขึ้$ในโรืงพัยาบาลัขึ้องหมีอแพัทั อด้�มีสั� 7.ไมีเคลั มีคอลัก�บแนวิคด้การืเป็ลั��ยนภาพัลั�กษณ�ธ์,รืกจิบรืการืด้$านอาหารื 8.เฮนรื� ฟอรื�ด้ ก�บรืะบบการืทั�างานแบบใหมี�ในโรืงงานอ,ตสัาหกรืรืมีรืถยนต� 9.ชีารื�ลั เป็Bยรื�ก�บการืแก$ป็7ญหาการืจิรืาจิรืตด้ขึ้�ด้ 10.การใชี.เคร/�องกล

91

เตมอากาศึทั��ผวิน่�2าแก.ป็7ญหาน่�าเสั�ยใน่ป็ระเทัศึไทัย (ของพระบาทัสัมเดำ6จิพระเจิ.าอย( ห�วิ)

กจิกรรมควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�น�ามีาใชี$ป็รืะโยชีน�ในการืแก$ป็7ญหาในการืด้�ารืงชี�วิต

อย�างไรื = ใน่การดำ�ารงชี�วิตอาจิเกดำป็7ญหาต�ดำข�ดำจิากสัภาพแวิดำล.อมทั�าให.ไม สัามารถดำ�าเน่น่การใน่สั�งทั��เคยทั�าแบบเดำมๆไดำ. คน่ทั��ม�ควิามคดำสัร.างสัรรค�จิะร(.จิ�กการมองต างม5มและค.น่พบทัางแก.ป็7ญหาน่�2น่ๆ ออกมาไดำ. เชี น่ แม คร�วิทั��ขาดำวิ�ตถ5ดำบบางป็ระการใน่การป็ร5งอาหาร ก6สัามารถคดำเอาวิ�ตถ5ดำบทั��ม�อย( มาดำ�ดำแป็ลงใชี.แทัน่ก�น่ กลายเป็!น่อาหารสั(ตรใหม ข&2น่มาไดำ..

ค,ณสัมีบ�ตด้$านใด้บ$างขึ้องคนทั��มี�ควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค� ทั��มี�ควิามีสั�มีพั�นธ์�ก�บการืพั�ฒนาค,ณภาพัชี�วิตขึ้องบ,คคลั= การเป็!น่คน่ขย�น่ อดำทัน่ ร(.จิ�กการแก.ป็7ญหาการทั�างาน่และป็7ญหาชี�วิตดำ.วิยการมองต างม5ม และการม�อารมณ์�ข�น่ ไม เคร งเคร�ยดำ ม�ผลให.สั5ขภาพจิตดำ�ดำ.วิย.

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองก อน่เร�ยน่ หน่ วิยทั�� 13

1.ควิามีหมีายขึ้องควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�ทั��ก�าหนด้ให$ต�อไป็น�+ย�งไมี�สัมีบ3รืณ� ป็รืะเด้?นทั��ขึ้าด้หายไป็ค�อขึ้$อใด้ ควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค� หมีายถ*งควิามีคด้นอกกรือบทั�าให$เกด้สั�งใหมี� = เป็!น่สั�งป็ระดำษฐ�2.ขึ้$อใด้เป็!นต�วิอย�างป็รืะโยชีน�ขึ้องควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�ต�อสั�งคมีด้$านเศิรืษฐกจิ = การค.น่คดำระบบการขายตรง3.ขึ้$อใด้กลั�าวิถ*งองค�ป็รืะกอบขึ้องควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�ด้$านการืคด้รืเรื�มี = บอกควิามคดำทั��จิะทั�าอาหารจิากวิ�ตถ5ดำบเหม/อน่ก�น่ไดำ.แป็ลกแตกต างจิากคน่อ/�น่4.ขึ้$อใด้กลั�าวิถ*งองค�ป็รืะกอบขึ้องควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�ด้$านคด้ย�ด้หย,�น = บอกวิธ์�การดำ�ดำแป็ลงเอากระดำาษหน่�งสั/อพมพ�มาใชี.ป็ระโยชีน่�ให.ไดำ.จิ�าน่วิน่แบบมากทั��สั5ดำ5.การืทั�างานขึ้$อใด้อย3�ในควิามีควิบค,มีขึ้องสัมีองซึ่�กซึ่$ายทั�+งหมีด้ = ภาษาการฟ7ง การวิเคราะห� รายละเอ�ยดำ6.ในขึ้�+นตอนขึ้องการืคด้สัรื$างสัรืรืค�ขึ้�+นตอนใด้ต$องอาศิ�ยการืจินตนาการื = การมองเห6น่ภาพพจิน่�ใน่ผลงาน่7.อ,ป็นสั�ยขึ้$อใด้สั�งเสัรืมีค,ณสัมีบ�ตไมี�ยอมีแพั$ต�ออ,ป็สัรืรืคขึ้องคนทั��มี�ควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค� = ไม กล�วิควิามล�าบาก8.ขึ้$อใด้เป็!นการืจิ�ด้บรืรืยากาศิทั��สั�งเสัรืมีควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�ทั��ตรืงก�นขึ้$ามีก�บอ,ป็สัรืรืคด้$านควิามีเคยชีน = การให.คดำอย างอสัระ

92

9.การืสัรื$างทัางรืถไฟใต$ด้นเป็!นผลังานควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�เพั��อแก$ป็7ญหาขึ้$อใด้

= การจิราจิรตดำข�ดำ10.คนทั��มี�ค,ณภาพัชี�วิตด้�ก�บคนทั��มี�ควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค� มี�ค,ณสัมีบ�ตขึ้$อใด้เหมี�อนก�น = การเป็!น่คน่อดำทัน่ไม ยอมแพ.อ5ป็สัรรค.

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองหล�งเร�ยน่ หน่ วิยทั�� 13

1.ขึ้$อใด้กลั�าวิถ*งควิามีหมีายขึ้องควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�ได้$ถ3กต$องครืบถ$วินทั��สั,ด้ =

การคดำน่อกกรอบทั�าให.เกดำสั�งใหม ทั��ม�ป็ระโยชีน่�2.ขึ้อใด้เป็!นต�วิอย�างป็รืะโยชีน�ขึ้องควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�ต�อสั�งคมีด้$านการืแพัทัย� = การค.น่คดำยาป็ฏิชี�วิน่ะ3.ขึ้$อใด้กลั�าวิถ*งองค�ป็รืะกอบขึ้องควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�ด้$านควิามีคด้คลั�องแคลั�วิ = บอกค�าศึ�พทั�ทั��ให.ควิามหมายของดำอกไม.มากทั��สั5ดำใน่เวิลาจิ�าก�ดำ4.ขึ้$อใด้กลั�าวิถ*งองค�ป็รืะกอบขึ้องควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�ด้$านคด้ลัะเอ�ยด้ลัะออ =

บอกวิธ์�การป็ระดำษฐ�สั�งของจิากวิ�ตถ5ดำบใน่ทั.องถ�น่ไดำ.ครบทั5กข�2น่ตอน่5.การืทั�างานขึ้$อใด้อย3�ควิามีควิบค,มีขึ้องสัมีองซึ่�กขึ้วิาทั�+งหมีด้ = การจิน่ตน่าการ อารมณ์�ควิามร(.สั&ก ควิามคดำสัร.างสัรรค�6.ในขึ้�+นตอนขึ้องการืคด้สัรื$างสัรืรืค�ขึ้�+นตอนใด้ต$องอาศิ�ยการืคด้รืเรื�มีนอกกรือบ = การขยายป็7ญหา7.การืเป็!นคนทั��ไมี�กลั�วิต�อควิามีลั�าบากเป็!นอ,ป็นสั�ยทั��ชี�วิยสั�งเสัรืมีค,ณสัมีบ�ตขึ้$อใด้ขึ้องคนทั��มี�ควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค� = ไม ยอมแพ.ต ออ5ป็สัรรค8.ขึ้$อใด้เป็!นการืจิ�ด้บรืรืยากาศิทั��สั�งเสัรืมีควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�ทั��ตรืงก�นขึ้$ามีก�บอ,ป็สัรืรืคด้$านนสั�ยใจิแคบ = ควิามเป็!น่ป็ระชีาธ์ป็ไตย9.การืใชี$รืะบบสัารืสันเทัศิชี�วิยในการืทั�างานในโรืงงานป็รืะกอบรืถยนต�เป็!นผลังานควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�เพั��อแก$ป็7ญหาขึ้$อใด้ = การทั�างาน่ล าชี.า10.ค,ณสัมีบ�ตขึ้$อใด้ขึ้องคนทั��มี�ควิามีคด้สัรื$างสัรืรืค�เป็!นป็7จิจิ�ยสั�าค�ญขึ้องการืพั�ฒนาค,ณภาพัชี�วิต = ควิามอดำทัน่ ไม ยอมแพ.ต ออ5ป็สัรรค�

หน่ วิยทั�� 14 (ชี�วิตครอบคร�วิ)

ชี�วิตครือบครื�วิเป็!นชี�วิงรืะยะสั�าค�ญขึ้องการืด้�าเนนชี�วิตรื�วิมีก�นรืะหวิ�างบ,คคลัต�+งแต�สัองคนขึ้*+นไป็ทั��ผ(กพ�น่ก�น่ทัางกฎีหมาย สัายโลหต หร/อทัางสั�งคม โด้ยมี�ควิามีผ3กพั�นแลัะเก�+อก3ลัก�นตามีสัถานภาพัทั��ก�าหนด้ขึ้*+นในแต�ลัะรืะยะขึ้องการืเป็ลั��ยนแป็ลังทั��เกด้ขึ้*+นภายในครือบครื�วิ การืให$ควิามีสั�าค�ญก�บชี�วิต

93

ครือบครื�วิย�อมีสั�งผลัต�อการืพั�ฒนาป็7จิเจิกบ,คคลั ครือบครื�วิ ชี,มีชีน แลัะสั�งคมี

ตลัอด้จินป็รืะเทัศิชีาต ไป็ในทัศิทัางทั��เหมีาะสัมีค�าจิ�าก�ด้ควิามีขึ้องค�าวิ�า ครอบคร�วิ แตกก�นไป็ตามีทั�ศินะในแง�มี,มีต�างๆ

ทั�+งในแง�ชี�วิวิทัยา ทั��กลั�าวิถ*งกลั,�มีบ,คคลัทั��ผ3กพั�นก�นทัางสัายโลัหต ในแง�กฎีหมาย ทั��กลั�าวิถ*งกลั,�มีบ,คคลัทั��เก��ยวิพั�นก�นตามีกฎีหมีายขึ้องการืจิด้ทัะเบ�ยนสัมีรืสัหรื�อจิด้ทัะเบ�ยนเป็!นบ,ตรืบ,ญธ์รืรืมี ในแง�สั�งคมขึ้องกลั,�มีทั��กลั�าวิถ*งบ,คคลัทั��อย3�บ$านหลั�งเด้�ยวิก�นแลัะมี�ป็ฏิสั�มีพั�นธ์�ต�อก�นด้$วิยควิามีรื�กควิามีเอาใจิใสั� แลัะการือบรืมีขึ้�ด้เกลัาทัางสั�งคมี ในแง�เศึรษฐกจิทั��กลั�าวิถ*งกลั,�มีบ,คคลัทั��มี�การืพั*�งพังก�นในการืใชี$จิ�ายรื�วิมีก�นแลัะมี�สั�วินรื�วิมีในการืต�ด้สันใจิใชี$ทัรื�พัยากรืครือบครื�วิเพั��อการืด้�ารืงชี�วิตรื�วิมีก�น.

ครอบคร�วิจิะเกด้ขึ้*+นได้$อย�างน$อยทั��สั,ด้จิะต$องมี�สัมีาชีกต�+งแต� 2 คนขึ้*+นไป็ แลัะมี�ควิามีเก��ยวิขึ้$องสั�มีพั�นธ์�ก�นในสัถานภาพัใด้สัถานภาพัหน*�ง สั�วินคร�วิเร/อน่น�+นอาจิมี�คนโสัด้เพั�ยงคนเด้�ยวิอาศิ�ยอย3�ในบ$าน หรื�ออาจิอย3�รื�วิมีก�นหลัายคนโด้ยไมี�จิ�าเป็!นต$องเก��ยวิขึ้$องก�นเลัยก?ได้$ สัรื,ป็ได้$วิ�า ทั5กครอบคร�วิเป็!น่คร�วิเร/อน่ แต ไม ทั5กคร�วิเร/อน่ทั��เป็!น่ครอบคร�วิ.

ชี�วิตครือบครื�วิเป็!นชี�วิงรืะยะสั�าค�ญขึ้องการืด้�าเนนชี�วิตรื�วิมีก�นรืะหวิ�างบ,คคลัต�+งแต�สัองคนขึ้*+นไป็ ทั��ผ3กพั�นก�นทัางกฎีหมีาย สัายโลัหต หรื�อทัางสั�งคมี

บนพั�+นฐานขึ้องควิามีรื�กควิามีเขึ้$าใจิก�น โด้ยทั��ครือบครื�วิมี�บทับาทัหน$าทั��หลั�กต�อสั�งคมีในการืผลัตสัมีาชีกใหมี�ให$ก�บสั�งคมี แลัะบ�มีเพัาะจินพั�ฒนาเตบโตเป็!นคนทั��สัมีบ3รืณ�ทั�+งรื�างกาย อารืมีณ� จิตใจิ สั�งคมี สัตป็7ญญา แลัะจิตวิญญาณ เพั��อเป็!นทัรื�พัยากรืมีน,ษย�ทั��จิะเป็!นก�าลั�งสั�าค�ญต�อการืพั�ฒนาตนเอง ครือบครื�วิ ชี,มีชีน

สั�งคมี แลัะป็รืะเทัศิชีาตในอนาคต.

วิงจิรชี�วิตครอบคร�วิและพ�ฒน่กจิของครอบคร�วิควิามีหมีายขึ้องวิงจิรืชี�วิตครือบครื�วิ หรื�อบางครื�+งเรื�ยกวิ�า วิ�ฏิจิ�กรืขึ้อง

ครือบครื�วิ หมีายถ*ง ลั�าด้�บขึ้�+นขึ้องการืเป็ลั��ยนแป็ลังชี�วิตครือบครื�วิเป็!นรืะยะต�างๆ ตามีพั�ฒนาการืขึ้องครือบครื�วิ โด้ยแต�ลัะขึ้�+นจิะมี�งานพั�ฒนาการื ขึ้องครือบครื�วิทั��คาด้หวิ�งไวิ$ด้$วิย

สัรื,ป็ได้$วิ�า วิงจิรืชี�วิตครือบครื�วิในทั��น�+จิะหมีายถ*งลั�าด้�บขึ้�+นขึ้องการืเป็ลั��ยนแป็ลังชี�วิตครือบครื�วิจิากการือย3�รื�วิมีก�นขึ้องหญงชีาย เรื�มีต�+งแต�แต�งงาน สัรื$างครือบครื�วิตนเอง จินกรืะทั��งสั+นสั,ด้การืเป็!นครือบครื�วิ เมี��อทั�+งค3�สั+นอาย,หรื�อมี�ป็7ญหาการืแยกจิากหรื�อหย�ารื$าง จิ*งจิะถ�อวิ�าเป็!นการืสั+นสั,ด้รือบขึ้องวิงจิรืชี�วิตครือบครื�วิ (end of family life cycle).

94

ระยะของวิงจิรชี�วิตครอบคร�วิ1.ระยะครอบคร�วิเร�มต.น่ (Beginning Stage) เป็!นชี�วิงขึ้องการืสัรื$าง

รืากฐานชี�วิตครือบครื�วิขึ้องค3� สัามี�-ภรืรืยา2.ระยะครอบคร�วิขยายต�วิ (Expanding Stage) เป็!นชี�วิงขึ้องการืมี�บ,ตรื

แลัะเลั�+ยงด้3บ,ตรืจินสั�าเรื?จิ การืศิ*กษา3.ระยะครอบคร�วิหดำต�วิ (Contracting Stage) เป็!นชี�วิงขึ้องการืใชี$ชี�วิตค3�

ขึ้องสัามี�-ภรืรืยาเมี��อ บ,ตรืออกจิากบ$าน จินกรืะทั��งสัามี�ภรืรืยาเขึ้$าสั3�เกษ�ยณอาย,.

การแบ งระยะของวิงจิรชี�วิตครอบคร�วิตามพ�ฒน่าการของครอบคร�วิ ดำ(วิ�ล ( Duvall )

1.ระยะครอบคร�วิเร�มต.น่ (1.รืะยะบ,ตรืแรืกเกด้ 0-2 ป็Bครื*�ง, 2.รืะยะบ,ตรืเขึ้$าสั3�วิ�นก�อนเรื�ยน 2 ป็Bครื*�ง – 6 ป็B, 4.รืะยะบ,ตรืเขึ้$าสั3�วิ�ยเรื�ยน 6-13 ป็B, 5.รืะยะบ,ตรืเขึ้$าสั3�วิ�ยรื, �น 13-20 ป็B)

2.ระยะครอบคร�วิหดำต�วิ (6.รืะยะบ,ตรืเขึ้$าสั3�วิ�ยผ3$ใหญ�ตอนต$น/แยกครือบครื�วิ 20 ป็Bขึ้*+นไป็, 7.รืะยะค3�สัมีรืสัเขึ้$าสั3�วิ�ยผ3$ใหญ�ตอนกลัาง, 8.รืะยะค3�สัมีรืสัเขึ้$าสั3�วิ�ยอาย,แลัะสั�นอาย,ขึ้�ย).

การแบ งระยะของวิงจิรชี�วิตครอบคร�วิของดำ(วิ�ลเป็!น่ 8 ระยะข.างต.น่ไดำ.ร�บควิามน่ยมใชี.ก�น่อย างแพร หลายสั�าหร�บวิงจิรชี�วิตครอบคร�วิทั��ม�บ5ตร

สัะทั.อน่ถ&งพ�ฒน่าการของครอบคร�วิตามบรรทั�ดำฐาน่ทัางสั�งคมของครอบคร�วิตะวิ�น่ตก ซึ่&�งแตกต างไป็จิากครอบคร�วิตะวิ�น่และครอบคร�วิไทัย

โดำยเฉพาะใน่ระยะทั��บ5ตรแยกต�วิออกจิากครอบคร�วิไป็ใชี.ชี�วิตของตน่เองและพ&�งพาตน่เอง ถ&งแม.จิะย�งไม ไดำ.แต งงาน่ใน่ชี วิงวิ�ยผ(.ใหญ ตอน่ต.น่

สั�าหร�บครอบคร�วิไทัยย�งไม ป็รากฏิการณ์�น่�2ชี�ดำเจิน่น่�ก เน่/�องจิากบ5ตรม�กแยกครอบคร�วิออกไป็เม/�อแต งงาน่ม�ครอบคร�วิตน่เอง หร/อบางครอบคร�วิอาจิไม แยกไป็เลยก6ไดำ..

พั�ฒนกจิขึ้องครือบครื�วิ หรื�อภารืกจิขึ้องครือบครื�วิ = วิงจิรชี�วิตครอบคร�วิเป็!น่ล�าดำ�บข�2น่ของการเป็ล��ยน่แป็ลงครอบคร�วิเป็!น่ระยะต างๆ

ตามพ�ฒน่าการของครอบคร�วิ เร�มต�2งแต ระยะครอบคร�วิเร�มต.น่ ครอบคร�บขยาย และครอบคร�วิหดำต�วิ โดำยแต ละระยะม�พ�ฒน่กจิของครอบคร�วิทั��จิ�าเป็!น่ต.องป็ฏิบ�ตให.สัอดำคล.องก�บควิามต.องการของสัมาชีกใน่ครอบคร�วิใน่ระยะน่�2น่ เพ/�อให.การดำ�าเน่น่ชี�วิตครอบคร�วิเป็!น่ไป็อย างราบร/�น่ ม�ควิามสั5ข

95

เชี น่ ครอบคร�วิม�บ5ตรวิ�ยร5 น่จิะอย( ใน่ระยะครอบคร�วิขาย ซึ่&�งพ�ฒน่กจิของครอบคร�วิไดำ.แก การตอบสัน่องควิามต.องการและสั งเสัรมพ�ฒน่าการของบ5ตรวิ�ยร5 น่ การป็ร�บต�วิต อพฤตกรรมของบ5ตรวิ�ยร5 น่ การจิ�ดำการหน่.าทั��การงาน่เป็!น่ต.น่.

บทับาทัหน่.าทั��และสั�มพ�น่ธ์ภาพใน่ครอบคร�วิ1.การืสัรื$างสัมีาชีกใหมี�ขึ้องครือบครื�วิ 2.การืค,$มีครืองเด้?กทั��เกด้มีาให$

เตบโตขึ้*+นในสั�งคมี 3.การืก�าหนด้ฐานะขึ้องบ,ตรืทั��เกด้มีา 4.การือบรืมีสั��งสัอนให$บ,ตรืได้$เรื�ยนรื3 $การือย3�รื �วิมีในสั�งคมี.

หน่.าทั��ของครอบคร�วิต อสัมาชีกใน่ครอบคร�วิและต อสั�งคม1.หน่.าทั��ทัางชี�วิวิทัยา –สัรื$างสัมีาชีกให$ก�บสั�งคมี –ตอบสันองควิามี

ต$องการืทัางเพัศิขึ้องค3�สัมีรืสั2.หน่.าทั��ทัางจิตวิทัยา –หลั�อหลัอมีสัมีาชีกให$มี�บ,คลักภาพัทั��พั*งป็รืะสังค�

ในสั�งคมี –ให$ควิามีรื�ก ควิามีอบอ,�น แลัะควิามีผ3กพั�นทัางใจิก�บสัมีาชีกในครือบครื�วิ

3.หน่.าทั��ทัางสั�งคม –อบรืมีขึ้�ด้เกลัาเด้?กให$รื3 $จิ�กกฎีเกณฑิ�แลัะรืะเบ�ยบวิน�ยในการือย3�รื�วิมีก�บผ3$อ��นในสั�งคมี –ให$การืเลั�+ยงด้3แลัะอบรืมีสั��งสัอนบ,ตรืให$เจิรืญเตบโตแลัะมี�พั�ฒนาการืขึ้องสัมีาชีกในครือบครื�วิ

4.หน่.าทั��ทัางเศึรษฐกจิ –สัรื$างฐานะทัางเศิรืษฐกจิโด้ยการืป็รืะกอบอาชี�พัสั,จิรืต แลัะมี�รืายได้$เพั�ยงพัอก�บการืบรืโภค –จิ�ด้หาป็7จิจิ�ยในการืด้�ารืงชี�วิตแลัะตอบสันองควิามีต$องการืขึ้องสัมีาชีกในครือบครื�วิ

5.หน่.าทั��ทัางวิ�ฒน่ธ์รรม –รื�กษาแลัะสั�บทัอด้ขึ้นบธ์รืรืมีเน�ยมี ป็รืะเพัณ� แลัะวิ�ฒนธ์รืรืมีทั��ด้�งามี -อบรืมีสั��งสัอนแลัะถ�ายทัอด้ควิามีเป็!นเอกลั�กษณ�ขึ้องวิ�ฒนธ์รืรืมี ขึ้นบธ์รืรืมีเน�ยมี ป็รืะเพัณ�ในสั�งคมีให$ก�บสัมีาชีกในครือบครื�วิต�+งแต�วิ�ยเยาวิ�

6.หน่.าทั��ทัางศึาสัน่า –รื�กษาแลัะสั�บทัอด้ค�าสัอน/หลั�กการื/กจิกรืรืมีทัางศิาสันาในชี�วิตป็รืะจิ�าวิ�น -อบรืมีสั��งสัอนแลัะป็ลั3กฝึ7งค,ณธ์รืรืมี จิรืยธ์รืรืมีค�าสัอน/หลั�กศิาสันาให$ก�บสัมีาชีกในครือบครื�วิต�+งแต�วิ�ยเยาวิ�

7.หน่.าทั��ทัางการศึ&กษา –ต��นต�วิต�อการืเรื�ยนรื3 $แลัะการืพั�ฒนาตนเองแลัะสัมีาชีกในครือบครื�วิ -ให$สัามีารืถป็รื�บต�วิเทั�าทั�นการืเป็ลั��ยนแป็ลังต�างๆ ในสั�งคมีได้$ อบรืมีสั��งสัอนแลัะสัน�บสัน,นให$บ,ตรืได้$รื�บการืศิ*กษาสั3งสั,ด้ตามีศิ�กยภาพัขึ้องเด้?ก

96

8.หน่.าทั��ทัางน่�น่ทัน่าการ –เสัรืมีสัรื$างสั,ขึ้ภาพัจิตทั��ด้�ขึ้องสัมีาชีกในครือบครื�วิทั��น�าไป็สั3�ควิามีสังบสั,ขึ้ในสั�งคมี –สัรื$างควิามีสั�มีพั�นธ์�ทั��เป็!นสั,ขึ้รืะหวิ�างสัมีาชีกในครือบครื�วิในการืทั�ากจิกรืรืมีรื�วิมีก�น.

โฟร�ม ( Fromm ) กล าวิถ&งอทัธ์พลของครอบคร�วิทั��ม�ผลต อการกระ ทั�า / พฤตกรรมทั�2งดำ.าน่บวิกและลบทั��จิะหล อหลอมเป็!น่บ5คลกภาพของบ5คคล แบ งเป็!น่ 5 ป็ระเภทั ได้$แก�

1.บ5คลกภาพป็ระเภทัเป็Eดำใจิกวิ.าง ได้$แก� ยอมีรื�บฟ7งควิามีคด้เห?นขึ้องบ,คคลัอ��น

2.บ5คลกภาพป็ระเภทัเห6น่แก ไดำ. ค�อ ชีอบเอาเป็รื�ยบผ3$อ��น แสัวิงหาผลัป็รืะโยชีน�จิากผ3$อ��น

3.บ5คลกภาพป็ระเภทัตระหน่�� ค�อ จิ3$จิ�+ จิ,กจิก หย,มีหยมี ลัะเอ�ยด้ถ��ถ$วินจินเกนไป็

4.บ5คลกภาพป็ระเภทัเป็!น่คน่สั วิน่รวิม ทั�าตนเป็!นคนขึ้องสั�งคมี วิางตนให$มี�ค,ณค�า สั3งสั�ง

5.บ5คลกภาพป็ระเภทัชีอบคดำค.น่ อย3�น�งไมี�ได้$ ชีอบทั�าน��นทั�าน��ตลัอด้เวิลัานยมีชีมีชี��นผ3$อ��นเชี�นเด้�ยวิก�บตนสัร5ป็ไดำ.วิ า สั�มีพั�นธ์ภาพัในครือบครื�วิเป็!นองค�ป็รืะกอบสั�าค�ญในการืสัรื$างควิามีสังบสั,ขึ้แลัะควิามีมี��นคงขึ้องครือบครื�วิ ครือบครื�วิทั��สัมีาชีกในครือบครื�วิต�างป็ฏิบ�ตตนตามีบทับาทัหน$าทั��เหมีาะสัมีแลัะมี�การืสั��อสัารืทั��ด้�บนพั�+นฐานขึ้องควิามีรื�ก ควิามีเขึ้$าใจิ แลัะการืใชี$เหต,ผลั ย�อมีเป็!นครือบครื�วิทั��มี�สั�มีพั�นธ์ภาพัทั��ด้� อ�นสั�งผลัต�อลั�กษณะพัฤตกรืรืมีแลัะบ,คลักภาพัขึ้องสัมีาชีกในครือบครื�วิไป็ในทัางสัรื$างสัรืรืค�.การเป็ล��ยน่แป็ลงชี�วิตครอบคร�วิและป็7จิจิ�ยทั��ม�อทัธ์พล

ลั�กษณะครือบครื�วิไทัยมี�เอกลั�กษณ�ขึ้องควิามีสั�มีพั�นธ์�ทั��อบอ,�น ใกลั$ชีด้

แลัะเอ�+ออาทัรืรืะหวิ�างสัมีาชีกในครือบครื�วิ โด้ยเฉพัาะครือบครื�วิไทัยในอด้�ตจิะมี�ชี�วิตครืบครื�วิแบบเรื�ยบง�ายแลัะย*ด้ขึ้นมีธ์รืรืมีเน�ยมีป็รืะเพัณ�แลัะวิ�ฒนธ์รืรืมีเป็!นหลั�ก ในขึ้ณะทั��ครือบครื�วิไทัยสัมี�ยใหมี�ด้�าเนนชี�วิตครือบครื�วิแบบอสัรืะแลัะพั*�งพัาตนเองตามีแบบวิ�ฒนธ์รืรืมีตะวิ�นตก

ป็7จิจิ�ยทั��มี�อทัธ์พัลัต�อการืเป็ลั��ยนแป็ลังชี�วิตครือบครื�วิป็รืะกอบด้$วิย ภาวิะทัางเศิรืษฐกจิ ค�านยมีขึ้องสั�งคมีไทัย โอกาสัทัางการืศิ*กษา ค�านยมีทัางสั�งคมี

ควิามีก$าวิหน$าทัางเทัคโนโลัย� อ�นเป็!นผลัให$ครือบครื�วิต$องป็รื�บเป็ลั��ยนโครืงสัรื$างแลัะรื3ป็แบบการืด้�าเนนชี�วิตให$สัอด้คลั$องก�น.

97

สัภาพการเป็ล��ยน่แป็ลงของครอบคร�วิไทัย1.ล�กษณ์ะของครอบคร�วิไทัยใน่อดำ�ต สั�งคมีไทัยในอด้�ตน�บต�+งแต�สัมี�ย

ก�อนสังครืามีโลักครื�+งทั��สัองสั+นสั,ด้ลังน�+นเป็!นสั�งคมีอน,รื�กษ�นยมี ค�อ ย*ด้มี��น ถ�อมี��นในขึ้นบธ์รืรืมีเน�ยมีป็รืะเพัณ�ทั��เคยป็ฏิบ�ตต�อก�นมีาค�อนขึ้$างจิะเครื�งครื�ด้ อ�นได้$แก� บด้ามีารืด้า ป็3Cย�าตายาย หรื�อผ3$ป็กครือง ซึ่*�งสั�งผลักรืะทับต�อการืเลั�อกค3�ครืองแลัะการืก�อรื3ป็ครือบครื�วิ.

รื3ป็แบบแลัะโครืงสัรื$างขึ้องครือบครื�วิ ครือบครื�วิไทัยในอด้�ตมี�ลั�กษณะควิามีเป็!นครือบครื�วิขึ้ยาย (extended family) ซึ่*�งป็รืะกอบด้$วิยสัมีาชีกในครือบครื�วิ 3 รื, �นอาย,อย3�รื �วิมีก�นในครื�วิเรื�อนเด้�ยวิก�น ได้$แก� พั�อแมี�แลัะลั3ก รืวิมีทั�+งป็3Cย�าตายายแลัะญาตพั��น$อง ทั��มี�ควิามีสั�มีพั�นธ์�ก�นอย�างแน�นแฟ:น ขึ้นาด้ขึ้องครือบครื�วิค�อนขึ้$างใหญ� โด้ยมี�จิ�านวินบ,ตรืต�+งแต� 5-6 คนขึ้*+นไป็ แลัะบางครือบครื�วิมี�บ,ตรืจิ�านวิน 9-10 คน เน��องจิากครือบครื�วิสั�วินใหญ�ป็รืะมีาณรื$อยลัะ 80 ป็รืะกอบอาชี�พัเกษตรืกรืรืมีซึ่*�งมี�การืใชี$แรืงงานคนแลัะสั�ตวิ�ในกรืะบวินการืผลัต จิ*งต$องการืแรืงงานครือบครื�วิชี�วิยในการืทั�าไรื�นา รืวิมีทั�+งงานบ$านด้$วิย

ทั�+งน�+ การืมี�ลั3กมีากไมี�ได้$มี�ผลักรืะทับต�อฐานะทัางเศิรืษฐกจิขึ้องครือบครื�วิ เพัรืาะครือบครื�วิไทัยในอด้�ตมี�ลั�กษณะเป็!นทั�+งหน�วิยผลัตแลัะหน�วิยบรืโภค ไมี�จิ�าเป็!นต$องเสั�ยค�าใชี$จิ�ายในการืซึ่�+อหาสันค$าน�ก.

กจิกรรมจิากป็รืะสับการืณ�ขึ้องทั�าน ครือบครื�วิไทัยในชี�วิงทั��ผ�านมีามี�การื

เป็ลั��ยนแป็ลังไป็ในลั�กษณะใด้ = ครอบคร�วิไทัยใน่อดำ�ตม�ล�กษณ์ะเป็!น่ครอบคร�วิขยายทั��ม�สัมาชีกหลายคน่อย( ร วิมก�น่หลายชี วิงอาย5 และม�ควิามสั�มพ�น่ธ์�ทั��อบอ5 น่ ใกล.ชีดำ ย&ดำม��น่ใน่ควิามเชี/�อ ขน่มธ์รรมเน่�ยม ป็ระเพณ์� และวิ�ฒน่ธ์รรมทั��ดำ�งามของสั�งคมไทัย

ขณ์ะทั��ครอบคร�วิไทัยสัม�ยใหม ม�ล�กษณ์ะเป็!น่ครอบคร�วิเดำ��ยวิทั��ม�ขน่าดำของครอบคร�วิเล6กลง อย( ก�น่เฉพาะพ อแม ล(ก และใชี.ชี�วิตอสัระทั��พ&�งพาตน่เองมากข&2น่.

ในควิามีคด้เห?นขึ้องทั�าน ป็7จิจิ�ยใด้บ$างทั��มี�ผลัต�อการืเป็ลั��ยนแป็ลังขึ้องครือบครื�วิไทัย = การเป็ล��ยน่แป็ลงทัางเศึรษฐกจิ การศึ&กษา สั�งคม และเทัคโน่โลย� ทั��เป็!น่ไป็ตามกระแสัโลกและภาวิะแวิดำล.อมต างๆ ล.วิน่สั งผลต อการเป็ล��ยน่แป็ลงโครงสัร.างของครอบคร�วิและควิามสั�มพ�น่ธ์�ใน่ครอบคร�วิทั��ม�ผลต อร(ป็แบบการดำ�าเน่น่ชี�วิตของครอบคร�วิ.

การวิางแผน่ชี�วิตครอบคร�วิ

98

1.การเตร�ยมควิามพร.อมก อน่ม�ชี�วิตค( -ควิามีพัรื$อมีด้านเศิรืษฐกจิ –

สั,ขึ้ภาพั –อารืมีณ�2.การป็ร�บต�วิสั( ชี�วิตครอบคร�วิ –การืป็รื�บต�วิในบทับาทัขึ้องสัามี�ภรืรืยา

–เพั��อการือย3�รื�วิมีก�น –ด้$านการืเงน –ทัางสั�งคมี3.การก�าหน่ดำเป็:าหมายชี�วิตครอบคร�วิ –แสัด้งขึ้อบเขึ้ตขึ้องเป็:าหมีายทั��

ชี�ด้เจิน –ก�าหนด้รืะยะเวิลัาทั��จิะบรืรืลั,เป็:าหมีาย –เกด้จิากควิามีต$องการืขึ้องสัมีาชีกในครือบครื�วิ –มีองเห?นแนวิทัางทั��จิะบรืรืลั,เป็:าหมีาย

4.การจิ�ดำการทัร�พยากรของครอบคร�วิ –การืจิ�ด้การืกาเงนขึ้องครือบครื�วิ –เวิลัาขึ้องครือบครื�วิ -แรืงงานขึ้องครือบครื�วิกจิกรรม

ทั�านคด้วิ�าการืวิางแผนชี�วิตครือบครื�วิจิะชี�วิยให$ชี�วิตค3�ป็รืะสับควิามีสั�าเรื?จิได้$อย�างไรื = ค( แต งงาน่ทั��ม�การเตร�ยมควิามพร.อมก อน่ใชี.ชี�วิตค( เข.าใจิวิธ์�การป็ร�บต�วิสั( ชี�วิตครอบคร�วิ ร(.จิ�กก�าหน่ดำเป็:าหมายชี�วิตครอบคร�วิ และร(.หล�กการจิ�ดำการทัร�พยากรของครอบคร�วิใน่การน่�ามาใชี.ให.เกดำป็ระสัทัธ์ภาพสั(งสั5ดำ จิะเข.าใจิการดำ�าเน่น่ชี�วิตครอบคร�วิทั��ม�ควิามละเอ�ยดำล&กซึ่&2งและจิ�าเป็!น่ต.องอาศึ�ยทั�กษะการจิ�ดำการชี�วิตครอบคร�วิทั�2งทัางเศึรษฐกจิและสั�งคม.

การสัร.างควิามอย( ดำ�ม�สั5ขใน่ครอบคร�วิ1.องค�ป็ระกอบของการสัร.างควิามอย( ดำ�ม�สั5ขใน่ครอบคร�วิ

F = Faith (ควิามซึ่/�อสั�ตย�) ย*ด้ถ�อสั�จิจิะเป็!นพั�+นฐานในการือย3�รื�วิมีก�นA = Acceptance (การยอมร�บ) เคารืพัควิามีแตกต�างรืะหวิ�างบ,คคลัขึ้องสัมีาชีกในครือบครื�วิM = Magnanimity (ควิามไม เห6น่แก ต�วิ) เขึ้$าใจิในควิามีรื3 $สั*กแลัะควิามีเป็!นน�+าหน*�งใจิเด้�ยวิก�นขึ้อง

สัมีาชีกในครื�วิI = Interest (ควิามเอาใจิใสั ) สันใจิด้3แลัทั,กขึ้�สั,ขึ้แลัะตอบสันองควิามีต$องการืขึ้องทั,กคนในครือบครื�วิด้$วิย

ควิามีเอ�+ออาทัรืL = Love (ควิามร�ก) ให$ควิามีรื�กแลัะฝึ0กฝึนให$เรื�ยนรื3 $การืแสัด้งควิามีรื�กต�อสัมีาชีกในครือบครื�วิแลัะผ3$อ��นY = Yearning (ควิามป็รารถน่า) ให$ควิามีป็รืารืถนาทั��ด้�ต�อทั,กคนในครือบครื�วิ

99

สัมาชีกใน่ครอบคร�วิจิ�าเป็!น่ต.องร วิมก�น่ป็ร�บใจิเข.าหา ป็รืะกอบด้$วิย1.ควิามีรื�ก ควิามีผ3กพั�น ห�วิงใยซึ่*�งก�นแลัะก�น2.ควิามีเป็!นอสัรืะ เป็!นต�วิขึ้องต�วิเอง3.ควิามีมี�น�+าใจิ เอ�+ออาทัรื แลัะชี�วิยเหลั�อซึ่*�งก�นแลัะก�น4.การืพั�กผ�อนหย�อนใจิแลัะสัน,กรื�วิมีก�น5.ควิามีเป็!นป็รืะชีาธ์ป็ไตยในครือบครื�วิ

แน่วิทัางการสัร.างครอบคร�วิอย( ดำ�ม�สั5ข1.การืสัรื$างควิามีรื�ก ควิามีอบอ,�นในครือบครื�วิ2.การืไวิ$วิางใจิซึ่*�งก�นแลัะก�น3.การืให$ก�าลั�งใจิแลัะสัน�บสัน,นซึ่*�งก�นแลัะก�น3.การืให$อภ�ยซึ่*�งก�นแลัะก�น4.การืสั��อสัารืรืะหวิ�างก�น

บทับาทัหน่.าทั��ของพ อต อครอบคร�วิ1.ให$ควิามีค,$มีครืองป็กป็:องครือบครื�วิ2.ให$การืค�+าจิ,นเก�+อหน,นเศิรืษฐกจิ3.เป็!นทั��พั*�งทั��ป็รื*กษาในยามีต$องการื4.ให$ควิามีรื�ก ควิามีอบอ,�นแก�ครือบครื�วิ5.เป็!นแบบอย�างทั��ด้�แก�ลั3ก6.ให$เก�ยรืตแลัะเคารืพัในสัทัธ์ขึ้องคนในครือบครื�วิ

บทับาทัหน่.าทั��ของแม ต อครอบคร�วิ1.สัรื$างการืมี�สั�วินรื�วิมีในกจิกรืรืมีขึ้องครือบครื�วิ2.เสัรืมีสัรื$างบรืรืยากาศิทั��ด้�ในครือบครื�วิ3.สัรื$างสัานควิามีผ3กพั�นขึ้องครือบครื�วิ.

การเผชีญป็7ญหาชี�วิตครอบคร�วิ1.สัภาพป็7ญหาชี�วิตครอบคร�วิ (ป็7ญหาภายใน่ครอบคร�วิ สัามี�ภรืรืยา

พั�อแมี� เด้?กแลัะเยาวิชีน ผ3$สั3งอาย, ผ3$พัการื ป็7ญหาภายน่อกครอบคร�วิ ป็7ญหาด้$านเศิรืษฐกจิ สั�งคมี)

2.แน่วิทัางการจิ�ดำการก�บป็7ญหาชี�วิตครอบคร�วิ1.ฝึ0กการืควิบค,มีอารืมีณ� 2.เลั�อกเวิลัาทั��เหมีาะสัมี 3.เลั�อกใชี$ค�าพั3ด้ในทัาง

สัรื$างสัรืรืค� 4.ต�+งใจิรื�บฟ7งควิามีคด้เห?นขึ้องผ3$อ��น.

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองก อน่เร�ยน่ หน่ วิยทั�� 14

100

1.ขึ้$อใด้รืะบ,ควิามีหมีายขึ้องชี�วิตครือบครื�วิได้$ถ3กต$อง = หมายถ&ง สัภาพการใชี.ชี�วิตของกล5 มบ5คคลทั��เก��ยวิพ�น่ก�น่ทัางสัายโลหตหร/อกฎีหมาย2.ชี�วิตครือบครื�วิมี�ควิามีสั�าค�ญต�อการืด้�าเนนชี�วิตขึ้องบ,คคลัอย�างไรื = พ�ฒน่าควิามร(.สั&กม�ค5ณ์ค าใน่ตน่เอง3.ขึ้$อใด้กลั�าวิถ*งวิงจิรืชี�วิตครือบครื�วิได้$ถ3กต$อง = เป็!น่ล�าดำ�บข�2น่ของการเป็ล��ยน่แป็ลงทั��เกดำข&2น่ใน่ครอบคร�วิ4.ขึ้$อใด้ค�อพั�ฒนกจิขึ้องครือบครื�วิ = สัมศึร�เล�2ยงล(กวิ�ยแรกเกดำดำ.วิยน่มแม 5.สั�มีพั�นธ์ภาพัในครือบครื�วิเก��ยวิขึ้$องก�บบทับาทัหน$าทั��ขึ้องสัมีาชีกในครือบครื�วิอย�างไรื = บทับาทัหน่.าทั��ของสัมาชีกใน่ครอบคร�วิบ งบอกล�กษณ์ะสั�มพ�น่ธ์ภาพใน่ครอบคร�วิ -สัมาชีกใน่ครอบคร�วิต างม�บทับาทัหน่.าทั��และสั�มพ�น่ธ์ภาพตามสัถาน่ภาพใน่ครอบคร�วิ -บทับาทัหน่.าทั��และสั�มพ�น่ธ์ภาพใน่ครอบคร�วิเป็!น่พฤตกรรมป็ฏิสั�มพ�น่ธ์�ของสัมาชีกใน่ครอบคร�วิ –

สั�มพ�น่ธ์ภาพทั��ดำ�เกดำจิากควิามร�บผดำชีอบต อบทับาทัหน่.าทั��ของสัมาชีกใน่ครอบคร�วิ6.ขึ้$อใด้กลั�าวิถ*งสัภาพัครือบครื�วิไทัยในอด้�ตได้$อย�างถ3กต$อง = ย&ดำถ/อขน่บธ์รรมเน่�ยมป็ระเพณ์�7.ขึ้$อใด้กลั�าวิถ*งสัภาพัครือบครื�วิไทัยในป็7จิจิ,บ�นได้$อย�างถ3กต$อง = ดำ�าเน่น่ชี�วิตตามสัม�ยน่ยม8.ต�อไป็น�+เป็!นกลัไกทั��น�าไป็สั3�ควิามีสั�าเรื?จิขึ้องการืวิางแผนครื�วิ ยกเวิ.น่ ขึ้$อใด้ =

การเป็ล��ยน่แป็ลงค าน่ยมของครอบคร�วิ9.องค�ป็รืะกอบใด้เสัรืมีสัรื$างควิามีอย3�ด้�มี�สั,ขึ้ขึ้องครือบครื�วิ = การอบรมข�ดำเกลาทัางสั�งคม10.ขึ้$อใด้รืะบ,แนวิการืเผชีญป็7ญหาชี�วิตครือบครื�วิอย�างสัรื$างสัรืรืค� = การใชี.เหต5ผล

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองหล�งเร�ยน่ หน่ วิยทั�� 14

1.ขึ้$อใด้ไม ใชี ควิามีหมีายขึ้องชี�วิตครือบครื�วิ = สัภาพการอย( ร วิมก�น่ของกล5 มบ5คคลทั��ม�พ�น่ธ์ะผ(กพ�น่และบทับาทัทั��ดำ�ต อก�น่2.ชี�วิตครือบครื�วิมี�ควิามีสั�าค�ญต�อป็รืะเทัศิอย�างไรื = พ�ฒน่าค5ณ์ภาพป็ระชีากร3.วิงจิรืชี�วิตครือบครื�วิหมีายถ*งอะไรื = ล�าดำ�บข�2น่ของการเป็ล��ยน่แป็ลงการใชี.ชี�วิตใน่ครอบคร�วิเป็!น่ระยะๆ4.ขึ้$อใด้ไมี�ใชี�พั�ฒนกจิขึ้องครือบครื�วิ = ครอบคร�วิเดำน่ขบวิน่เร�ยกร.องค าเล�2ยงดำ(บ5ตร

101

5.ขึ้$อใด้รืะบ,บทับาทัหน$าทั��ขึ้องครือบครื�วิต�อสั�งคมี = การอบรมข�ดำเกลาทัางสั�งคม6.ขึ้$อใด้ไมี�ใชี�สัภาพัครือบครื�วิไทัยในอด้�ต = ดำ�าเน่น่ชี�วิตตามสัม�ยน่ยม7.ขึ้$อใด้ไม ใชี สัภาพัครือบครื�วิไทัยในป็7จิจิ,บ�น = ดำ�าเน่น่ชี�วิตแบบเร�ยบง าย8.ขึ้$อใด้กลั�าวิถ*งการืวิางแผนครือบครื�วิทั��เหมีาะสัมี = การตรวิจิสั5ขภาพก อน่แต งงาน่9.การืเสัรืมีสัรื$างควิามีอย3�ด้�มี�สั,ขึ้ขึ้องครือบครื�วิสัามีารืถทั�าได้$อย�างไรื = พ อแม อย( ใกล.ชีดำร�บฟ7งควิามคดำเห6น่ล(ก10.ขึ้$อใด้ไม ใชี แนวิทัางการืเผชีญป็7ญหาชี�วิตครือบครื�วิทั��สัรื$างสัรืรืค� = การยอมร�บสัภาพ

หน่ วิยทั�� 15 (ค5ณ์ธ์รรมและจิรยธ์รรมใน่การดำ�าเน่น่ชี�วิต)

ค5ณ์ธ์รรม หมีายถ*ง มีาตรืฐานควิามีรื3 $สั*กน*กคด้ทั��เก��ยวิก�บค,ณควิามีด้�อ�นเป็!นหลั�กย*ด้เหน��ยวิการืป็รืะพัฤตการืป็ฏิบ�ตทั��มี�อย3�ภายในใจิขึ้องคน เมี��อใด้มี�การืป็รืะพัฤตป็ฏิบ�ตหรื�อแสัด้งให$เห?นออกมีาภายในนอก หรื�อแมี$แต�จิะเป็!นพัฤตกรืรืมีทั��ป็รืากฏิอย3�ภายใน ไมี�สัามีารืถแสัด้งออกมีาให$เห?นได้$ เชี�น ควิามีเมีตตา ควิามีชี��นชีมียนด้� สัภาพัค,ณควิามีด้�ด้�งกลั�าวิถ�อเป็!นจิรืยธ์รืรืมีขึ้องคน –

บางแนวิคด้มีองค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีจิะต$องเป็!นสั�งทั��แป็รืตามีลั�กษณะขึ้องสั�งคมีแต�ลัะสั�งคมี สั�งทั��ด้�งามีในสั�งคมีอาจิไมี�เป็!นทั��ยอมีรื�บในอ�กสั�งคมีหน*�งก?ได้$.ควิามีหมีายขึ้องค�าวิ�า ค5ณ์ธ์รรม แลัะ จิรยธ์รรม

1.ควิามีหมีายตามีการืต�ควิามีในพัจินาน,กรืมี รืาชีบ�ณฑิตฯ ค5ณ์ธ์รรม

หมีายถ*ง สัภาค5ณ์งามควิามดำ� สั�วินค�าวิ�า จิรยธ์รรม หมีายถ*ง ธ์รรมทั��เป็!น่ข.อป็ระพฤต ป็ฏิบ�ต ศึ�ลธ์รรม กฎีศึ�ลธ์รรม แต�หากแยกค�าซึ่*�งเป็!นค�าสัมีาสัทั��มีาจิากค�าวิ�า จิรืย+ธ์รืรืมี ก?จิะมี�ควิามีหมีายย�อยลังไป็อ�กวิ�า จิรืยะ หมีายถ*ง ควิามีป็รืะพัฤต กรืยาทั��ควิรืป็รืะพัฤต ธ์รืรืมี หมีายถ*ง ค,ณควิามีด้�

2.ควิามีหมีายตามีควิามีเห?นขึ้องบ,คคลัฝึCายต�างๆ สัาโรืชี บ�วิศิรื� ได้$อธ์บายไวิ$สั�+นๆ วิ�า ค,ณธ์รืรืมีเป็!นสั�วินหน*�งขึ้องจิรืยธ์รืรืมี ซึ่*�งป็รืะกอบด้$วิยศิ�ลัธ์รืรืมีป็รืะการืหน*�ง แลัะค,ณธ์รืรืมีอ�กป็รืะการืหน*�ง แลัะอธ์บายเพั�มีเตมีวิ�า

จิรืยธ์รืรืมี ค�อ แนวิทัางในการืป็ฏิบ�ตตนเพั��อจิะอย3�ก�นได้$อย�างรื�มีเย?นในสั�งคมี

จิรืยธ์รืรืมีองค�ป็รืะกอบสั�าค�ญอย�างน$อย 2 ป็รืะการื ค�อ ศิ�ลัธ์รืรืมีแลัะค,ณธ์รืรืมี

ซึ่*�งทั�+งสัองป็รืะการืน�+รืวิมีเรื�ยกวิ�า จิรืยธ์รืรืมี.

ควิามสั�าค�ญของ ค5ณ์ธ์รรม และ จิรยธ์รรม

102

1.ทั�าให$คนเป็!นคนด้� เป็!นทั��ยอมีรื�บขึ้องสั�งคมี 2.ชี�วิยยกรืะด้�บมีาตรืฐานสั�งคมีให$สั3งขึ้*+น 3.เป็!นเครื��องชี�วิยยกมีาตรืฐานค,ณภาพัการืด้�ารืงชี�วิตทั��ด้� 4.เป็!นแบบอย�างทั�ด้�ด้$านค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมี.

ทั��มาของค5ณ์ธ์รรมและจิรยธ์รรมสั�งคม1.เกดำจิากอทัธ์พลของสัภาพแวิดำล.อมทัางธ์รรมชีาต ในรืะยะแรืกๆ ใน

รืะยะทั��สั�งคมีน,ษย�ย�งไมี�เจิรืญ ค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีน�าจิะมี�ต$นก�าเนด้มีาจิากอทัธ์พัลัขึ้องสัภาพัแวิด้ลั$อมีทั��เป็!นธ์รืรืมีชีาต

2.เกดำจิากอทัธ์พลของข.อม(ลข าวิสัารและการเร�ยน่ร(. เมี��อสั�งคมีเจิรืญมีากขึ้*+น คนมี�โอกาสัทั��จิะแสัวิงหาควิามีรื3 $ด้$วิยตนเองได้$กวิ$างขึ้วิางขึ้*+น การืรื�บรื3 $ ควิามีเชี��อ แลัะศิรื�ทัธ์าขึ้องคนแต�ลัะคนมี�ผลัโด้ยตรืงต�อค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีมีากขึ้*+น ซึ่*�งควิามีรื3 $ ควิามีเชี��อ แลัะศิรื�ทัธ์าน�+น อาจิเกด้จิากควิามีเห?นคลั$อยตามีก�น เกด้จิากอารืมีณ�รื�วิมี

3.เกดำจิากอทัธ์พลของการจิ�ดำระเบ�ยบทัางสั�งคม เมี��อสั�งคมีขึ้ยายต�วิแลัะเจิรืญมีากขึ้*+น คนมี�อสัรืะในการืเคลั��อนไหวิแลัะเลั�อกถ�นทั��อย3�ด้$วิยตนเองได้$มีากขึ้*+น ควิามีแตกต�างด้$านควิามีเชี��อ พัฤตกรืรืมี แลัะวิถ�การืด้�ารืงชี�วิตในสั�งคมีต�างก�นมีากขึ้*+น ทั�าให$คนเกด้ควิามีจิ�าเป็!นทั��จิะต$องจิ�ด้รืะเบ�ยบสั�งคมีเพั��อควิบค,มีพัฤตกรืรืมีขึ้องคนมีากขึ้*+น สั�งคมีจิ�าเป็!นต$องก�าหนด้รืะบบการืป็กครืองแลัะก�าหนด้กฎีหมีายหรื�อกฎีเกณฑิ�ทั��แน�ชี�ด้บ�งค�บให$คนต$องป็รืะพัฤตหรื�อป็ฏิบ�ตตามี ซึ่*�งสั�วินใหญ�จิะสัอด้คลั$องก�บควิามีเชี��อทัางค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีทั��มี�มีาแต�เด้มี

อย�างไรืก?ตามี รืะเบ�ยบสั�งคมีทั��ก�าหนด้จิะมี�อทัธ์พัลัต�อจิรืยธ์รืรืมีขึ้องคน

เพัรืาะคนไมี�อาจิฝึCาฝึOนรืะเบ�ยบสั�งคมีทั��ก�าหนด้ได้$ ผ3$ใด้ฝึCาฝึOนหรื�อมี�จิรืยธ์รืรืมีทั��ผด้ไป็จิากสั�งทั��สั�งคมียอมีรื�บจิะอย3�ในสั�งคมีได้$ยาก พั�ฒนาการืขึ้องค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีจิ*งขึ้*+นอย3�ก�บพั�ฒนาการืด้$านการืจิ�ด้รืะเบ�ยบสั�งคมีด้$วิย.

ทั��มาของค5ณ์ธ์รรมและจิรยธ์รรมบ5คคล1.เกดำจิากการยอมร�บค าน่ยมหร/อล�กษณ์ะทั��ป็รากฏิอย( ใน่สั�งคม ทั��เห?น

วิ�าด้� ถ3กต$อง แลัะเหมีาะสัมีก�บตน2.เกด้จิากการืไตรื�ตรืองด้$วิยเหต,ผลัขึ้องตนเองวิ�าควิรืจิะป็รืะพัฤตหรื�อ

ป็ฏิบ�ตอย�างไรื3.เกด้จิากกฎีหมีายแลัะกฎีเกณฑิ�ทั��แต�ลัะสั�งคมีวิางไวิ$4.เกด้จิากการืเรื�ยนรื3 $หรื�อเลั�ยนแบบ

103

จิากแนวิคด้แลัะควิามีเห?นต�างๆ ทั��สัรื,ป็น�ามีาเสันอน�+ เรืาอาจิจิะเมีนได้$วิ�าค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีขึ้องคน น�าจิะเกด้จิากอทัธ์พัลัขึ้องสัภาวิะแวิด้ลั$อมีทั��ป็รืากฏิอย3�ในสั�งคมีมีากกวิ�ามี�ผลัมีาจิากพั�นธ์,กรืรืมี -พัฤตกรืรืมีเก��ยวิก�บค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีขึ้องคนสัามีารืถเป็ลั��ยนแป็ลังได้$ตลัอด้เวิลัาตามีเง��อนไขึ้แลัะสัถานการืณ�ทั��เป็ลั��ยนแป็ลังไป็ ไมี�จิ�าก�ด้เวิลัา แลัะแมี$วิ�าขึ้�+นตอนพั�ฒนาการืด้$วิยจิรืยธ์รืรืมีขึ้องคนจิะคลั$ายก�น แต�อ�ตรืาพั�ฒนาการืจิะแตกต�างก�นตามีรืะด้�บสัตป็7ญญาแลัะสัภาพัแวิด้ลั$อมีทั��ต�างก�น.

แน่วิคดำและทัฤษฎี�เก��ยวิก�บค5ณ์ธ์รรมและจิรยธ์รรมแน่วิคดำของน่�กคดำใน่ป็ระเทัศึไทัย พัรืะเทัพัเวิทั� ป็รืะย,ทัธ์ ป็ย,ตโต ได้$

พัจิารืณาตามีหลั�กการืขึ้องพั,ทัธ์ศิาสันา โด้ยเน$นวิ�า จิรืยธ์รืรืมี เป็!นค�าทั��ตรืงก�บค�าวิ�า พัรืหมีจิรืรืย� ซึ่*�งในทัางศิาสันาพั,ทัธ์หมีายถ*ง มี�ชีฌิมีาป็ฏิป็ทัา อ�นเป็!นแนวิทัางป็ฏิบ�ตตนในสัายกลัางซึ่*�งมี�องค�ป็รืะกอบ 8 ป็รืะการืค�อ

1.รื3 $แลัะเขึ้$าใจิในสั�งทั��ด้�แลัะชี��วิ มีองเห?นเหต,ผลัทั��ถ3กต$องด้$วิยตนเอง –

สั�มมาทัฏิฐ2.ด้�ารืแลัะน*กคด้ในทัางทั��ถ3กต$อง –สั�มมาสั�งก�ป็ป็ะ3.ใชี$วิาจิาแลัะภาษาทั��เกด้ผลัในทัางสัรื$างสัรืรืค� –สั�มมาวิาจิา4.ด้�ารืงตนอย�างถ3กต$องเหมีาะสัมีไมี�เป็!นโทัษไมี�วิ�าในทัางใด้ -สั�มมาก�ม

ม�น่ตะ5..มี�อาชี�พัทั��ชีอบธ์รืรืมีแลัะเป็!นค,ณ –สั�มมาอาชี�วิะ6.มี�ควิามีบากบ��นหมี��นเพั�ยรืในทัางทั��ถ3กทั��ชีอบ –สั�มมาวิายามะ7.มี�ควิามีต��นต�วิ รืะลั*กถ*งสั�งทั��ถ3ก ทั��ควิรื ทั��ชีอบได้$ตลัอด้เวิลัา –สั�มมาสัต8.มี�ควิามีแน�วิแน�มี��นคงทั��จิะคด้แลัะป็รืะพัฤตแต�ในสั�งทั��ด้�งามี –สั�มมาสัต

สัาโรืชี บ�วิศิรื� มี�ควิามีเชี��อด้$านค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีโด้ยน�าหลั�กศิาสันาพั,ทัธ์มีาเป็!นแนวิทัาง สัรื,ป็ได้$วิ�า จิรืยธ์รืรืมี ป็รืะกอบด้$วิยค,ณค�าทั��สั�าค�ญสัองป็รืะการื ค�อ

ศิ�ลัธ์รืรืมี (Moral Value) ซึ่*�งหมีายถ*งสั�งทั��ควิรืงด้เวิ$นไมี�พั*งป็ฏิบ�ต แลัะค,ณธ์รืรืมี (Ethical Value) ซึ่*�งหมีายถ*งสั�งทั��ควิรืป็รืะพัฤตป็ฏิบ�ต แลัะได้$แบ�งจิรืยธ์รืรืมีเป็!นรืะด้�บใหญ�ๆ สัองรืะด้�บ ค�อ ระดำ�บโลก�ยธ์รรม เป็!นธ์รืรืมีขึ้องผ3$ครืองเรื�อนทั��ย�งเก��ยวิขึ้$องอย3�ก�บโลัก�ย� ระดำ�บโลก5ตตรธ์รรม เป็!นจิรืยธ์รืรืมีขึ้องผ3$สัลัะบ$านเรื�อนแลั$วิ อย3�เหน�อควิามีเป็!นไป็ขึ้องโลัก�ย� เป็!นไป็เพั��อควิามีหลั,ด้พั$น

เพั��อ มีรืรืค ผลั แลัะนพัพัาน จิรืยธ์รืรืมีรืะด้�บน�+จิ*งเป็!นจิรืยธ์รืรืมีซึ่*�งหลั,ด้พั$นจิากโลักแน่วิคดำของน่�กคดำต างป็ระเทัศึ

104

แนวิคด้ขึ้อง อมมาน่(เอล ค.าน่ทั� เขึ้าย�งมี�ควิามีคด้ค�ด้ค$านควิามีเห?นทั��วิ�า

จิรืยธ์รืรืมีพัจิารืณาได้$จิากผลัทั��เกด้จิากการืป็ฏิบ�ต เพัรืาะการืทั��อ$างวิ�าทั�าด้�ย�อมีได้$ด้�แลัะทั�าชี��วิย�อมีได้$ชี��วิน�+น ด้�แลัะชี��วิทั��ได้$จิะมี�ผลัมีาจิากควิามีชีอบใจิแลัะไมี�ชีอบใจิขึ้องผ3$ทั��เก��ยวิขึ้$องอย3�ด้$วิยเสัมีอ จิรืยธ์รืรืมีขึ้องค$นจิ*งมี�ค�าอย3�ในต�วิขึ้องมี�นเอง ไมี�ใชี�ผลัขึ้องพัฤตกรืรืมีทั��ทั�าให$คนในสั�งคมีชีอบใจิหรื�อไมี�ชีอบใจิแนวิคด้ด้$านจิรืยธ์รืรืมีขึ้อง ลอร�เรน่ซึ่� โคลเบร�ก ซึ่*�งเป็!นแนวิคด้ทั��มี�ผ3$สันใจิกลั�าวิถ*งไวิ$มีากอธ์บายวิ�า

1.ควิามร(.ทัางจิรยธ์รรม หมีายถ*ง การืรื�บรื3 $ในแต�ลัะสั�งคมีวิ�าอะไรืควิรืแลัะอะไรืไมี�ควิรื ซึ่*�งป็รืะมีาณควิามีรื3 $ทัางจิรืยธ์รืรืมีจิะขึ้*+นอย3�ก�บอาย, การืศิ*กษา แลัะรืะด้�บพั�ฒนาการืทัางสัตป็7ญญาขึ้องคน เด้?กเกด้ใหมี�จิ*งไมี�มี�พัฤตกรืรืมีใด้ๆ

เก��ยวิก�บจิรืยธ์รืรืมี สั�งทั��แสัด้งออกเป็!นควิามีต$องการืทัางรื�างกายแลัะอารืมีณ�เป็!นสั�วินใหญ� 2.ทั�ศึน่คตทั��ม�ต อจิรยธ์รรม 3.เหต5ผลเชีงจิรยธ์รรม 4.พฤตกรรมทัางจิรยธ์รรม

แนวิคด้ขึ้อง อ�ลเบร�ต บ�น่ดำ(รา ทัฤษฎี�น�+เชี��อวิ�าจิรืยธ์รืรืมีเป็!นเพั�ยงสั�วินหน*�งขึ้องพัฤตกรืรืมีสั�งคมี การืเรื�ยนรื3 $ การืแสัด้งพัฤตกรืรืมี แลัะการืต�ด้สันควิามีถ3กผด้ขึ้องพัฤตกรืรืมีจิ*งเกด้ขึ้*+นโด้ยอาศิ�ยกรืะบวินการืทั��มีน,ษย�ใชี$ในการืเรื�ยนรื3 $พัฤตกรืรืมีสั�งคมีอ��นๆ

1.สั�งทั��มีน,ษย�เรื�ยนรื3 $ค�อควิามีสั�มีพั�นธ์�รืะหวิ�างเหต,การืณ�ก�บเหต,การืณ� แลัะควิามีสั�มีพั�นธ์�รืะหวิ�างพัฤตกรืรืมีก�บผลัทั��เกด้จิากพัฤตกรืรืมี ซึ่*�งจิะกลัายเป็!นควิามีเชี��อทั��มี�ผลัในการืควิบค,มีพัฤตกรืรืมีขึ้องมีน,ษย�

2.การืเรื�ยนรื3 $ขึ้องมีน,ษย�เกด้ได้$ทั�+งจิากป็รืะสับการืณ�ตรืงขึ้องตนเองแลัะสั�งเกตจิากพัฤตกรืรืมีแลัะผลักรืรืมีขึ้องผ3$อ��น

3.ผลัขึ้องการืเรื�ยนรื3 $อย3�ในรื3ป็ขึ้องควิามีเชี��อวิ�าอะไรืสั�มีพั�นธ์�ก�บอะไรื แลัะสั�มีพั�นธ์�อย�างไรื ซึ่*�งไมี�จิ�าเป็!นต$องสัอด้คลั$องก�บควิามีเป็!นจิรืง

4.ทัฤษฎี�การืเรื�ยนรื3 $ทัางสั�งคมีเน$นการืเรื�ยนรื3 $ควิามีสั�มีพั�นธ์�รืะหวิ�างการืกรืะทั�าแลัะผลักรืรืมี (การืควิบค,มีพัฤตกรืรืมีด้$วิยป็7ญญามี�ต�วิแป็รืหลั�กทั��เก��ยวิขึ้$อง 3 ต�วิค�อ ควิามีเชี��อ ควิามีคาด้หวิ�ง แรืงจิ3งใจิ)

กจิกรรมให$น�กศิ*กษารืะบ,พัฤตกรืรืมีสัองพัฤตกรืรืมี ซึ่*�งน�าจิะเป็!นจิรืยธ์รืรืมีสัากลั

ตามีแนวิคด้ขึ้องค$านทั�ได้$ =ควิามซึ่/�อสั�ตย�สั5จิรต ควิามขย�น่หม��น่เพ�ยร.

จิรยธ์รรมและค5ณ์ธ์รรมสั�าหร�บบ5คคล

105

การสัร.างเสัรมค5ณ์ธ์รรมและจิรยธ์รรม ค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีทั��มี�อย3�ในต�วิคนเป็!นสั�งไมี�คงต�วิ เพัรืาะคนมี�กจิะป็รื�บต�วิเป็ลั��ยนแป็ลังไป็ตามีเง��อนไขึ้

แลัะสัภาพัแวิด้ลั$อมีซึ่*�งเป็!นเป็ลั��ยนแป็ลังอย3�ตลัอด้เวิลัา หากเง��อนไขึ้แลัะสัภาพัแวิด้ลั$อมีทั��รืองรื�บด้� การืสัรื$างเสัรืมีค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีก?จิะสัะด้วิกแลัะง�ายขึ้*+น –ค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีทั��มี�ป็รืะสัทัธ์ภาพัจิ*งมี,�งเน$นให$คนเกด้ควิามีสั�าน*กขึ้*+นได้$ด้$วิยตนเอง เกด้จิากควิามีคด้ภายในจิตใจิทั��สัามีารืถต�ด้สันใจิได้$อย�างถ3กต$องด้$วิยตนเอง เป็!นจิตสั�าน*กขึ้องตนเอง ค,ณลั�กษณะด้�งกลั�าวิมี�กจิะเรื�ยกวิ�า

มโน่ธ์รรมอย�างไรืก?ตามี การืสัรื$างเสัรืมีจิรืยธ์รืรืมีแลัะค,ณธ์รืรืมีน�+น ขึ้$อสั�งเกตต�อ

ไป็น�+น�าจิะเป็!นป็รืะโยชีน�ต�อผ3$ทั��มี�สั�วินเก��ยวิขึ้$องได้$บ$างไมี�มีากก?น$อย ค�อ1.จิรืยธ์รืรืมีแลัะค,ณธ์รืรืมีน��นเป็!นสั�งไมี�คงต�วิ มี�ลั�กษณะอ�อนไหวิ ป็รื�บต�วิ

เป็ลั��ยนแป็ลังตามีสัภาพัแวิด้ลั$อมีแลัะพั�+นฐานทั��รืองรื�บ2.มีาตรืฐานขึ้องจิรืยธ์รืรืมีแลัะค,ณธ์รืรืมีขึ้องแต�ลัะสั�งคมี กลั,�มีคน หรื�อ

แต�ลัะอาชี�พั ย�อมีมี�มีาตรืฐานต�างก�น3.จิรืยธ์รืรืมีแลัะค,ณธ์รืรืมีเกด้ขึ้*+นได้$ทั�+งด้$วิยการืใชี$อ�านาจิบ�งค�บแลัะการื

ใชี$แรืงจิ3งใจิสัรื$างให$เกด้ขึ้*+นได้$ด้$วิยต�วิเอง4.ภาวิะผ3$น�ามี�อทัธ์พัลัต�อการืสัรื$างเสัรืมีจิรืยธ์รืรืมีแลัะค,ณธ์รืรืมี

กจิกรรมให$น�กศิ*กษายกต�วิอย�างพัฤตกรืรืมีทัางค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีทั��น�าจิะ

ถ�อวิ�าเป็!นผลัเน��องจิากการืขึ้�ด้เกลัาทัางสั�งคมีมีา 3 ต�วิอย�าง = การใชี.ภาษาพ(ดำ

การแต งกาย และมารยาทัทัางสั�งคมให$น�กศิ*กษาก�าหนด้รืายการืค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีทั��เห?นวิ�าจิ�าเป็!นต�อ

การืด้�ารืงชี�วิตขึ้องน�กศิ*กษาเองโด้ยเรื�ยบลั�าด้�บควิามีสั�าค�ญ 5 รืายการื = ควิามขย�น่หม��น่เพ�ยร –ควิามซึ่/�อสั�ตย� –ควิามย5ตธ์รรม –ควิามเอ/2อเฟN2 อเผ/�อแผ -ควิามอดำทัน่อดำกล�2น่ค5ณ์ธ์รรมและจิรยธ์รรมองบ�ณ์ฑิตใน่การดำ�ารงตน่อย( ใน่สั�งคม ดำ�งน่�2

1 บ�ณฑิตควิรืมี�ควิามีรื3 $ควิามีเขึ้$าใจิในสั�งทั��ด้�แลัะชี��วิอย�างชี�ด้เจิน2.บ�ณฑิตมี�หลั�กค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีทั��มี� �นคงในการืด้�ารืงตน3.บ�ณฑิตย�อมีฝึ0กฝึนตนให$มี�ค,ณสัมีบ�ตทั��พั*งป็รืะสังค� 4 ป็รืะการืต�อไป็น�+ได้$

ค�อ ฝึ0กตนให$เก�ง, ฝึ0กตนให$เป็!นผ3$ทั��เพั�ยบพัรื$อมีด้$วิยควิามีรื3 $ ป็7ญญา ควิามีสัามีารืถ แลัะค,ณธ์รืรืมี, ฝึ0กตนเองให$สัามีารืถเสัรืมีสัรื$างค,ณลั�กษณะทั��เหมีาะสัมีให$ก�บตนเองได้$ทั�+งภายนอกแลัะภายใน, ฝึ0กตนให$เป็!นคนมี�ค,ณค�า.

106

ค5ณ์ธ์รรมและจิรยธ์รรมใน่การครองเร/อน่1.การืยอมีรื�บน�บถ�อซึ่*�งก�นแลัะก�น (คารวิธ์รรม)

2.การืรื3 $จิ�กแบ�งป็7น เป็Eด้โอกาสัให$มี�สั�วินรื�วิมีแลัะรื�วิมีมี�อก�น

(สัาม�คค�ธ์รรม)

3.การืรื3 $จิ�กใชี$วิธ์�การืแห�งป็7ญญา (ป็7ญญาธ์รรม)

จิรยธ์รรมทั��พ&งป็ระสังค�ใน่การทั�างาน่ไม วิ าจิะป็ระกอบอาชี�พอะไรม� 8 ป็ระการ 1.การืรื3 $จิ�กคด้อย�างมี�เหต,ผลั 2.การืรื3 $จิ�กใชี$ป็7ญญาในการืแก$ป็7ญหา

3.ควิามีมี�เมีตตาแลัะกรื,ณา 4.ควิามีมี�สัต-สั�มีป็ชี�ญญะ 5.ควิามีไมี�ป็รืะมีาทั

6.ควิามีซึ่��อสั�ตย�สั,จิรืต 7.ควิามีขึ้ย�นหมี��นเพั�ยรื 8.หร-โอต�ป็ป็ะ (ค�อควิามีเกรืงกลั�วิต�อการืทั�าชี��วิแลัะลัะอายใจิถ$าทั�าชี��วิ ค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีในขึ้$อน�+เน$นการืควิบค,มีกาย วิาจิา แลัะใจิให$ถ3กต$องทั�านองคลัองธ์รืรืมีด้$วิยตนเอง เป็!นค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีขึ้�+นสั3งทั��จิะสั�งผลัถ*งคนแลัะสั�งคมีอย�างกวิ$างขึ้วิาง)

The Seven Social Sins (มีหาตมีะคานธ์� เสันอขึ้$อเต�อนใจิสั�าหรื�บน�กการืเมี�อง)

1.Politics without principle เลั�นการืเมี�องโด้ยไมี�มี�หลั�กการื2.Pleasure without conscience หาควิามีสั,ขึ้สั�ารืาญโด้ยไมี�ย�+งคด้3.Wealth without work รื��ารืวิยเป็!นอกนษฐ�โด้ยไมี�ทั�างาน4.Knowledge without character มี�ควิามีรื3 $มีหาศิาลัแต�ควิามีป็รืะพัฤตไมี�

ด้�5.Commerce without morality ค$าขึ้ายโด้ยไมี�มี�หลั�กศิ�ลัธ์รืรืมี6.Science without humanity วิทัยาศิาสัตรื�เลัศิลั�+าแต�ไมี�มี�ธ์รืรืมีแห�ง

มีน,ษย�7.Worship without sacrifice บ3ชีาสั3งสั,ด้แต�ไมี�มี�ควิามีเสั�ยสัลัะ.

พ�ฒน่าการของค5ณ์ธ์รรมและจิรยธ์รรมใน่สั�งคมไทัยหากสั�งคมีใด้ย�งยอมีรื�บน�บถ�อผ3$มี�หลั�กฐานบ�งชี�+ได้$ชี�ด้วิ�าทั,จิรืตคด้โกง

สั�งคมีน�+นควิรืจิะมี�มีาตรืฐานค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีด้$านควิามีซึ่�+อสั�ตย�สั,จิรืตอย3�ในรืะด้�บต��า สั�งคมีใด้ย�งป็ลั�อยป็ลัะลัะเลัยให$คนในสั�งคมีมี�มีาตรืฐานการืด้�ารืงชี�วิตในฐานะมีน,ษย�ด้$วิยก�นเหลั��อมีลั�+าจินเป็!นทั��น�าสัมีเพัชีรืเวิทันา สั�งคมีน��นน�าจิะมี�มีาตรืฐานค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีด้$านควิามีเมีตตาแลัะเอ�+อเฟO+ อเผ��อแผ�อย3�ในรืะด้�บต��า.

องค�ป็ระกอบทั��พอจิะชี�2วิ�ดำค5ณ์ธ์รรมและจิรยธ์รรมต อไป็น่�2ค/อ1.ค�านยมีทัางสั�งคมี 2.วิธ์�การืแก$ป็7ญหาสั�งคมีแลัะการืหาเหต,ผลัขึ้อง

คนในสั�งคมี 3.มีาตรืฐานควิามีสั�มีพั�นธ์�ในการืด้�ารืงชี�วิตขึ้องคนในสั�งคมี

107

แน่วิทัางพ�ฒน่าการของค5ณ์ธ์รรมและจิรยธ์รรมใน่สั�งคมไทัย1.ขึ้�+นทั��ต$องใชี$การืลังโทัษหรื�อก�าหนด้เง��อนไขึ้ให$มี�การืเชี��อฟ7งแลัะทั�าตา

มีกรือบหรื�อแนวิทัางทั��ก�าหนด้2.ขึ้�+นการืเรื�มีใชี$เหต,ผลัมีาพัสั3จิน�สัน�บสัน,นการืกรืะทั�าขึ้องตน3.ขึ้�+นการืใชี$ควิามีสัอด้คลั$องต$องก�นขึ้องคนในสั�งคมีเป็!นเครื��องต�ด้สัน

ค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมี4.ขึ้�+นการืใชี$รืะเบ�ยบ กฎีหมีาย แลัะมีาตรืการืขึ้องสั�งคมีเป็!นแนวิทัาง

พั�ฒนาค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมี5.ขึ้�+นการืย*ด้ป็รืะโยชีน�ทั��จิะเกด้ก�บบ,คคลัแลัะสั�งคมีเป็!นหลั�ก6.ขึ้�+นการืใชี$หลั�กจิรืยธ์รืรืมีสัากลัหรื�อมีโนธ์รืรืมี7.ขึ้�+นการืใชี$เหต,ผลัรื�วิมีก�นจิากการืสันทันาหรื�อการืสั��อสัารื.

พระธ์รรมป็Eฏิก ป็ระย5ทัธ์� ป็ย5ตโต ให.ควิามเห6น่วิ า สัภาพของคน่ไทัยใน่เวิลาน่�2 3 อย างค/อ

1.มองแคบ ค�อมี�วิแต�มีองก�นไป็มีองก�นมีาอย3�ขึ้$างใน ในหมี3�ขึ้องพัวิกเรืาเอง เหมี�อนไก�อย3�ในแขึ้�งทั��เขึ้าจิะเอาไป็ฆ่�าทั�าเครื��องเซึ่�นไหวิ$ตอนตรื,ษจิ�น

2.คดำใกล. ค�อรือคอย คอยตามีรื�บจิากเขึ้า จิ*งคด้ใกลั$หรื�อคด้สั�+น ไป็หย,ด้ไป็ต�นแต�ทั��เขึ้าทั�าเทั�าน$นเอง

3.ใฝึHต��า ค�อ หวิ�งแต�ลัาภยศิ มี,�งจิะหาวิ�ตถ,บ�ารื,งบ�าเรือควิามีสั,ขึ้ แลัะลั,�มีหลังเพัลัด้เพัลันอย3�ก�บการืเสัพัอามีสัแน่วิทัางใน่การร�กษาและพ�ฒน่าค5ณ์ธ์รรมและจิรยธ์รรม

แนวิทัางในการืรื�กษาแลัะพั�ฒนาค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีในสั�งคมีไทัยถ3กก�าหนด้ไวิ$แลั$วิในแผนพั�ฒนาเศิรืษฐกจิแลัะสั�งคมีแห�งชีาต ฉบ�บทั�� 8 พั.ศิ. 2540-

25441.พ�ฒน่าให.เป็!น่คน่เก งทั��ม�ป็7ญญา ใฝึCรื3 $ รื3 $จิ�กคด้ มี�เหต,ผลั ขึ้ย�นขึ้�นแขึ้?ง

รื3 $จิ�กพั*�งตนเอง มี�จิตสั�าน*กรื�บผด้ชีอบต�อสั�วินรืวิมี สั�งคมี แลัะป็รืะเทัศิชีาต2.พ�ฒน่าให.เป็!น่คน่ทั��ม�เมตตา กร5ณ์า กต�ญญู3รื3 $ค,ณ สัามี�คค� ซึ่��อสั�ตย�

สั,จิรืต ลัะเวิ$นอบายมี,ขึ้ มี�รืะเบ�ยบวิน�ย ป็รืะพัฤตป็ฏิบ�ตตามีจิรืรืยาบรืรืณ แลัะมี�ควิามีเป็!นป็รืะชีาธ์ป็ไตย

3.พ�ฒน่าให.เป็!น่คน่ทั��ม�ควิามสั5ข มี�สัมีาธ์ สังบ เย�อกเย?น แจิ�มีใสั รื�าเรืง

พัอใจิในสั�งทั��มี�แลัะยนด้�ในสั�งทั��ทั�า.

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองก อน่เร�ยน่ หน่ วิยทั�� 15

108

1.ขึ้$อใด้สั�งผลักรืะทับถ*งสั�งคมีมีากทั��สั,ด้ = พฤตกรรมดำ.าน่ค5ณ์ธ์รรมและจิรยธ์รรมของคน่ใน่สั�งคม2.ค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีขึ้องคนในสั�งคมีเกด้จิากขึ้$อใด้มีากทั��สั,ด้ = วิ�ธ์�การอบรมสั��งสัอน่คน่ของแต ละสั�งคม3.ขึ้$อใด้น�าจิะถ�อวิ�าเป็!นค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีสัากลัได้$ = ควิามซึ่/�อสั�ตย�สั5จิรต4.ขึ้$อใด้ไม ป็รากฏิในค�านยมีพั�+นฐาน 5 ป็รืะการืตามีป็รืะกาศิขึ้องสั�าน�กวิ�ฒนธ์รืรืมีแห�งชีาต = การสัร.างตน่เองให.เป็!น่บ5คคลแห งการเร�ยน่ร(.5.สัมีาชีกขึ้องแต�ลัะครือบครื�วิมี�แนวิทัางทั��จิะป็รืะพัฤตป็ฏิบ�ตต�อก�นต�างก�นเพัรืาะเหต,ใด้ = ล�กษณ์ะน่สั�ยของคน่แต ละคน่ต างก�น่ ครอบคร�วิแต ละ–

ครอบคร�วิม�วิ�ฒน่ธ์รรมต างก�น่ ควิามเชี/�อและควิามคดำของคน่ไม เหม/อน่–

ก�น่ -ล�กษณ์ะควิามสั�มพ�น่ธ์�ของคน่ใน่ครอบคร�วิของแต ละสั�งคมต างก�น่6.คนหลัายคนไมี�นยมีใชี$ผลัผลัตทั��ทั�าจิากงาชี$างโด้ยมี�เหต,ผลัต�างก�น ขึ้$อใด้น�าจิะมี�เหต,ผลัทัางค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีขึ้�+นสั3งสั,ด้ = จิะเป็!น่การสั งเสัรมการทั�าลายชี�วิตสั�ตวิ�มากข&2น่7.จิรืยธ์รืรืมีวิชีาชี�พัสั�งผลัต�อขึ้$อใด้มีากทั��สั,ด้ = ทั�าให.อาชี�พน่�2น่เป็!น่ทั��เชี/�อถ/อศึร�ทัธ์า8.ขึ้$อใด้สัามีารืถใชี$เป็!นเครื��องชี�+วิ�ด้มีาตรืฐานทัางค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีขึ้องสั�งคมีได้$ด้�ทั��สั,ด้ = ค าน่ยมของคน่ใน่สั�งคม9.ขึ้$อใด้มี�ผลัต�อมีาตรืฐานค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีในองค�กรืได้$มีากทั��สั,ด้ =

ล�กษณ์ะน่สั�ยของคน่ใน่องค�กร10.ผ3$ใด้เป็!นน�กคด้ทัฤษฎี�เก��ยวิก�บค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมี = โคลเบร�ก (Laerence Kolhberg) –ค.าน่ทั� (Immanuel Kant) –บ�น่ดำ(รา (Albert

Bandura) พ�อาเจิต� (Jean Piaget)

แบบป็ระเมน่ผลตน่เองหล�งเร�ยน่ หน่ วิยทั�� 15

1.ขึ้$อใด้สั�งผลักรืะทับถ*งสั�งคมีมีากทั��สั,ด้ = พฤตกรรมดำ.าน่ค5ณ์ธ์รรมและจิรยธ์รรมของคน่ใน่สั�งคม2.ค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีขึ้องคนในสั�งคมีเกด้จิากขึ้$อใด้มีากทั��สั,ด้ = วิธ์�การอบรมสั��งสัอน่คน่ของแต ละสั�งคม3.ขึ้$อใด้น�าจิะถ�อวิ�าเป็!นค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีสัากลัได้$ = ควิามซึ่/�อสั�ตย�สั5จิรต4.ขึ้$อใด้เป็!นในค�านยมีพั�+นฐาน 5 ป็รืะการืตามีป็รืะกาศิขึ้องสั�าน�กวิ�ฒนธ์รืรืมีแห�งชีาต = การป็ระหย�ดำและอดำออม –การป็ฏิบ�ตตามค5ณ์ธ์รรมทัางศึาสัน่า –การม�ระเบ�ยบวิน่�ยและเคารพกฎีหมาย -การพ&�งตน่เองและขย�น่หม��น่เพ�ยร

109

5.สัมีาชีกขึ้องแต�ลัะครือบครื�วิมี�แนวิทัางทั��จิะป็รืะพัฤตป็ฏิบ�ตต�อก�นต�างก�นเพัรืาะเหต,ใด้ = ควิามเชี/�อและควิามคดำของคน่ไม เหมี�อนก�น ลั�กษณะควิามี–

สั�มีพั�นธ์�ขึ้องคนในครือบครื�วิขึ้องแต�ลัะสั�งคมีต�างก�น = ล�กษณ์ะควิามสั�มพ�น่ธ์�ของคน่ใน่ครอบคร�วิของแต ละสั�งคมต างก�น่ ล�กษณ์ะน่สั�ยของแต ละคน่–

ต างก�น่ ครอบคร�วิแต ละครอบคร�วิม�วิ�ฒน่ธ์รรมต างก�น่–

6.คนหลัายคนไมี�นยมีใชี$ผลัผลัตทั��ทั�าจิากงาชี$างโด้ยมี�เหต,ผลัต�างก�น ขึ้$อใด้น�าจิะมี�เหต,ผลัทัางค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีขึ้�+นสั3งสั,ด้ = จิะเป็!น่การสั งเสัรมการทั�าลายชี�วิตสั�ตวิ�มากข&2น่7.จิรืยธ์รืรืมีวิชีาชี�พัสั�งผลัต�อขึ้$อใด้มีากทั��สั,ด้ = ทั�าให.อาชี�พน่�2น่เป็!น่ทั��เชี/�อถ/อศึร�ทัธ์า8.ขึ้$อใด้สัามีารืถใชี$เป็!นเครื��องชี�+วิ�ด้มีาตรืฐานทัางค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีขึ้องสั�งคมีได้$ด้�ทั��สั,ด้ = ค าน่ยมของคน่ใน่สั�งคม9.ขึ้$อใด้มี�ผลัต�อมีาตรืฐานค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมีในองค�กรืได้$มีากทั��สั,ด้ =

ล�กษณ์ะน่สั�ยของคน่ใน่องค�กร10.ผ3$ใด้เป็!นน�กคด้ทัฤษฎี�เก��ยวิก�บค,ณธ์รืรืมีแลัะจิรืยธ์รืรืมี = โคลเบร�ก (Laerence Kolhberg) –ค.าน่ทั� (Immanuel Kant) –บ�น่ดำ(รา (Albert

Bandura) พ�อาเจิต� (Jean Piaget).

---จิบ---

110