Γαλλική επανάσταση 1789 στη Γαλλία: η γαλλική επανάσταση ήταν η κοινωνική επανάσταση που κατήργησε την απόλυτη μοναρχία στη Γαλλία, γκρέμισε το φεουδαρχικό σύστημα και ώθησε σε αναδιοργάνωση τη ρωμαιοκαθολική εκκλησία. Ενέπνευσε τους λαούς όλης της Ευρώπης να παλέψουν ενάντια στην εκμετάλλευση και την απολυταρχική μοναρχία αποτελώντας το έναυσμα για τον ξεσηκωμό στην Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα. Η επανάσταση οργανώθηκε από την ανερχόμενη αστική τάξη που εμπνευσμένη από τα κηρύγματα του διαφωτισμού θέλησε να μετατρέψει την υπάρχουσα μοναρχία σε συνταγματική και όχι να την καταργήσει. Στην πορεία όμως η μοναρχία καταργήθηκε. Η νεοσύστατη όμως δημοκρατία καταλύθηκε με τη σειρά της από τη δικτατορία του Ναπολέοντα Βοναπάρτη.

Αίτια γαλλικής επανάστασης : 1. οικονομικά και κοινωνικά. Η αύξηση του πληθυσμού, η πίεση στα είδη πρώτης ανάγκης, οι αλλαγές στην αγροτική οικονομία, η εμφάνιση των μεγάλων βιομηχανιών(η γαλλική αγορά κατακλύζεται από φθηνά βιομηχανικά προιόντα). Οι αλλαγές που επήλθαν στη γαλλική κοινωνία είχαν ως αποτέλεσμα τη δυσαρμονία ανάμεσα στην αυξανόμενη ισχύ της αστικής τάξης από τη μια και στην ισχνή της πολιτική παρουσία από την άλλη σε αντίθεση με τη διογκωμένη συμμετοχή της αριστοκρατίας στη διαχείριση του κράτους. Οι δύο πρώτες τάξεις οι ευγενείς και ο κλήρος μοιράζονταν ως τότε την πολιτική εξουσία. Οι αστοί, οι φτωχοί εργαζόμενοι των πόλεων και οι αγρότες δεν είχαν κανένα δικαίωμα στην εξουσία, παρόλο που η αστική τάξη είχε αποκτήσει αξιόλογη δύναμη. Δυσαναλογία παρατηρήθηκε και μεταξύ των ανώτερων κληρικών με την τεράστια περιουσία της εκκλησίας και των φτωχών ιερέων. Οι προνομιούχες τάξεις προσπαθούσαν να αποφύγουν τη φορολογία που την επωμίζονταν οι κατώτερες τάξεις. Ευγενείς και κλήρος ήταν απαλλαγμένοι από τη φορολογία. Ο βασιλιάς ήθελε να επιβάλλει φόρους και στους αριστοκράτες και αυτοί δεν δέχονταν. Στην ουσία η προεπανάσταση ξεκίνησε από τους αριστοκράτες που ήθελαν να περιορίσουν την εξουσία του μονάρχη χωρίς όμως να θιγούν τα προνόμιά τους. Καθώς όμως οι αστοί αποκτούν οικονομική δύναμη και έχουν στα χέρια τους την παραγωγή διεκδικούν και την εξουσία. Έτσι χωρικοί και αστοί στράφηκαν κατά της αριστοκρατίας. 2. Η αμερικανική επανάσταση συνέβαλε στην εκδήλωση της γαλλικής επανάστασης. Οι Γάλλοι επαναστάτες υιοθέτησαν τα αμερικανικά επαναστατικά συνθήματα όμως η οικονομία της Γαλλίας επιβαρύνθηκε σοβαρά με την βοήθεια στους Αμερικανούς επαναστάτες εναντίον της Αγγλίας. Το έλλειμμα της χώρας επιχειρήθηκε να αντιμετωπιστεί με δανεισμό. Το γαλλικό κράτος ήταν στα πρόθυρα οικονομικής καταστροφής. Το δημόσιο χρέος διογκώθηκε και οι κυβερνήσεις αδυνατούσαν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους με αποτέλεσμα να κλονιστεί η πίστη απέναντί τους. Αλλά και η αγροτική οικονομία παρουσιάζει κρίση. Με αποτέλεσμα να αυξηθεί η τιμή των προιόντων (κυρίως του σταριού) και επιβαρύνθηκε το βιοτικό επίπεδο των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων. Δραστική μείωση των δημητριακών λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών.

Έτσι οι μάζες έπαυαν να αγοράζουν βιομηχανικά προιόντα αφού οι αποδοχές τους ήταν ισχνές για την κάλυψη των βιοτικών τους αναγκών με αποτέλεσμα την απόλυση των εργατών και το κλείσιμο των βιομηχανιών (ανεργία).Όλα αυτά οδήγησαν σε έντονη κοινωνική αναταραχή και ήταν φυσικό άνεργοι και ζητιάνοι να συρρέουν στους επαναστάτες για το όραμα ενός καλύτερου κόσμου.

Ξεκινά η επανάσταση Συνέλευση γενικών τάξεων-εθνοσυνέλευση Οι προνομιούχες τάξεις αντιδρούσαν σθεναρά στις μεταρρυθμίσεις. Στη συνέλευση των αντιπροσώπων των Γενικών τάξεων το Μαίο 1789 για να αποφευχθεί η αντίδραση των ευγενών και του κλήρου (δύο πρώτες τάξεις)διπλασιάστηκε ο αριθμός των αντιπροσώπων της τρίτης τάξης(αγροτών και αστών) με αποτέλεσμα η τάξη αυτή να διαθέτει τα μισά μέλη από όσα οι άλλες δύο (ευγενείς και κλήρος). Οι τελευταίοι άμεσα θιγόμενοι έθεσαν σε κίνηση το μηχανισμό που οδήγησε στην έκρηξη της επανάστασης κατά της απόλυτης μοναρχίας προκειμένου να διατηρήσουν τα προνόμια τους και να περιορίσουν τον απολυταρχισμό. Πάντως ούτε οι αστοί ούτε οι ευγενείς επιθυμούσαν την κατάργηση της μοναρχίας. Στην Εθνοσυνέλευση οι αστοί υποστήριζαν κοινή συνεδρίαση και ψηφοφορία αντιπροσώπων. Οι άλλες τάξεις δε δέχτηκαν και οι αντιπρόσωποι των αστών ανακηρύχτηκαν μόνοι τους <<Εθνική συνέλευση >> υποστηρίζοντας ότι εκπροσωπούν την πλειοψηφία του έθνους. Διακήρυξαν ότι ήταν αρμόδιοι να εγκρίνουν τους κρατικούς φόρους .Τους ακολούθησαν κάποιοι προοδευτικοί άλλων τάξεων που πίστευαν ότι χρειάζονται μεταρρυθμίσεις. Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ έδειξε διαλλακτικότητα γιατί φοβήθηκε εξέγερση των μαζών. Και έτσι η εθνοσυνέλευση είχε και τη βασιλική έγκριση. Όμως υπήρχε πάντα η υποψία μεταξύ αριστοκρατών και χωρικών λόγω των φημών που κυκλοφορούσαν ότι ο βασιλιάς μαζεύει στρατό για στρατιωτική επέμβαση με σκοπό τη διάλυση της συνέλευσης στις Βερσαλλίες. Έτσι στις 14 Ιουλίου ο λαός του Παρισιού ξεσηκώθηκε κατά της εξουσίας και καταλήφθηκε η Βαστίλη(φυλακές πολιτικών και ποινικών κρατουμένων-σύμβολο της μοναρχικής καταπίεσης). Η εξέγερση στο Παρίσι ξεσήκωνε τους χωρικούς και επιτέθηκαν εναντίον των ευγενών με αίτημα την κατάργηση των φεουδαλικών τους υποχρεώσεων. Επειδή το αίτημά τους δε γινόταν δεκτό ακολουθούσαν βιαιοπραγίες εκ μέρους τους. Εξαιτίας των εκτρόπων αστοί και κλήρος + ευγενείς στις 14 Αυγούστου 1789 συμφώνησαν σε μεταρρυθμίσεις:1. κατάργηση φεουδαλικού καθεστώτος και σχετικής φορολογίας και θέσπιση καθολικής ψηφοφορίας. Έτσι αποκαταστάθηκε η τάξη στην ύπαιθρο.

Πρώτη επαναστατική περίοδος 1789-1792 επιτεύγματα πρώτου σταδίου (γενικά) : 1. ρήξη των αστών και των αριστοκρατών με το βασιλιά 2. κατάργηση φεουδαλικών προνομίων 3. ισότητα απέναντι στο νόμο 4. Εκκλησία και κράτος- αναδιοργάνωση εκκλησίας. Κρατικοποίηση της εκκλησίας Στην εθνοσυνέλευση διατυπώθηκε η άποψη ότι η εκκλησιαστική περιουσία πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους και η πολιτεία θα αναλάμβανε τα έξοδα της εκκλησίας και τη μισθοδοσία κλήρου. Άλλοι πρότειναν να δημευτεί η εκκλησιαστική περιουσία ώστε να εξαφανιστεί ο κλήρος ως κοινωνική τάξη. Η εκκλησιαστική περιουσία τελικά εθνικοποιήθηκε και δημοπρατήθηκε και μπορούσαν οι γαίες της να αγοραστούν. Οι φτωχοί όμως χωρικοί δε διέθεταν χρήματα για την αγορά τους .Έτσι η εκκλησιαστική περιουσία δεν πέρασε τελικά στα χέρια των ακτημόνων αλλά των αστών και η ακτημοσύνη εξακολουθούσε να είναι πρόβλημα που διευκόλυνε όμως την εκβιομηχάνιση της χώρας. Ακολουθεί ο καταστατικός χάρτης της εκκλησίας Σε κάθε νομό υπήρχαν επίσκοποι και ο κλήρος πληρώνονταν από το δημόσιο και εκλέγονταν, Αυτός ο καταστατικός χάρτης έγινε δεκτός από τους κατώτερους κληρικούς αλλά προκάλεσε την αντίδραση των επισκόπων. Ο πάπας Πίος καταδίκασε τον καταστατικό χάρτη και την επανάσταση με αποτέλεσμα το σχίσμα στην εκκλησία.

Η μία εκκλησία η συνταγματική που υπόσχονταν πίστη στο κράτος και αναγνωρίζονταν από την πολιτεία και οι κληρικοί που δήλωναν πίστη στον πάπα. Οι χωρικοί έμειναν πιστοί στην παραδοσιακή εκκλησία , το ίδιο και ο Λουδοβίκος. Η εκκλησιαστική κρίση οδήγησε σε ρήξη το βασιλιά και την εθνοσυνέλευση τον Ιούνιο 1791 όταν ο βασιλιάς προσπάθησε να δραπετεύσει στο εξωτερικό και να οργανώσει εκστρατεία συντονισμένη κατά της επανάστασης. 5. Το πρώτο γαλλικό γραπτό σύνταγμα 1791 : διατηρήθηκε η μοναρχία και περιορίστηκε το δικαίωμα ψήφου. Πολίτες δύο κατηγοριών. Οι παθητικοί πολίτες που δεν είχαν δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι και οι ενεργητικοί πολίτες (όσοι πλήρωναν ετήσιους φόρους). Οι ενεργητικοί πολίτες εξέλεγαν μόνο τους κοινοτικούς άρχοντες και τους εκλέκτορες. Οι εκλέκτορες εξέλεγαν τους υπόλοιπους αιρετούς άρχοντες. Η Βουλή εκλεγόταν κάθε διετία , ψήφιζε νόμους και αποφάσιζε την κήρυξη πολέμου ή την ειρήνη. 6. το έθνος κυρίαρχο όργανο μαζί με το βασιλιά. Ο μονάρχης διατηρούσε ακόμη μεγάλη δύναμη, έλεγχε το στρατό , το ναυτικό και είχε το δικαίωμα αρνησικυρίας(βέτο), δεν είχε όμως το δικαίωμα να διαλύσει τη βουλή. 7. το πολίτευμα αγγίζει τα όρια του φιλελευθερισμού όχι όμως και της δημοκρατίας. 8. Τη χώρα κυβερνούν οι οικονομικά ανεξάρτητοι γιατί μόνο αυτοί μπορούν να είναι και πολιτικά ανεξάρτητοι(φιλελευθερισμός).(δικαίωμα ψήφου μόνο για τους άνδρες πλούσιους) 9. Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου .

Διακήρυξη δικαιωμάτων : Μια από τις πρώτες πράξεις της εθνικής συνέλευσης είναι η Διακήρυξη που απευθύνεται σε όλη την ανθρωπότητα. Κοινό χαρακτηριστικό των άρθρων της η Ελευθερία= το δικαίωμα να πράττει κανείς ότι δεν ενοχλεί τους άλλους. Αναφέρεται η ελευθερία του τύπου , της γνώμης, (όχι όμως και η θρησκευτική ελευθερία ,) το οικιακό άσυλο, η ελευθερία του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι , της εκπαίδευσης. Οι ελευθερίες ήταν περιορισμένες. Η διακήρυξη προβάλλει

και την ισότητα χωρίς να την περιλαμβάνει στα αναφαίρετα δικαιώματα του ανθρώπου. Διακηρύσσεται η ισονομία , το δικαίωμα κατοχής περιουσίας . Άλλη βασική αρχή: η κυριαρχία που πηγάζει από το έθνος μας είναι αδιαίρετη. Τάξεις δεν πρέπει να υπάρχουν (ταξικά προνόμια) και ο μονάρχης είναι μόνο αντιπρόσωπος του έθνους και όχι πηγή εθνικής κυριαρχίας. Οι νόμοι εκφράζουν τη γενική βούληση και η παραβίαση τους τιμωρείται. Αναφορά στην ευθύνη των κυβερνώντων και στο δικαίωμα αντίστασης στην καταπιεστική εξουσία. Σύντομα η διακήρυξη βρήκε απήχηση σε όλο τον κόσμο. Βιομηχανία και εμπόριο: Η εθνοσυνέλευση ψήφισε την κατάργηση των συντεχνιών. Δεν επιτρέπονται όμως τα εργατικά συνδικάτα και η απεργία. Καταργείται η νομοθεσία που απαγόρευε την εξόρυξη και εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου. Στο εμπόριο καταργήθηκαν οι δασμοί ,τα διόδια θεσπίστηκαν ενιαία μέτρα και σταθμά , ιδρύθηκαν πιστωτικά καταστήματα. Καταργήθηκαν τα προνόμια κάποιων λιμανιών (Μασσαλία). Διοικητικές μεταρρυθμίσεις : Διοίκηση : η χώρα διαιρέθηκε σε 83 νομούς και οι νομοί σε επαρχίες. Και οι επαρχίες σε κοινότητες. Επικεφαλής αυτών ήταν εκλεγμένα συμβούλια. Οι δικαστές ήταν αιρετοί απαγορεύονταν τα βασανιστήρια , η δημόσια εκτέλεση της θανατικής ποινής . Ο Μπεκαρία συνέταξε τον νέο ποινικό κώδικα. Δικαίωμα έφεσης στους διαδίκους. Στρατιωτικός τομέας: νομιμοποίηση εθνοφυλακής που δεν υποκατέστησε τον τακτικό στρατό και φρόντιζε για την τήρηση της τάξης. Οι στρατιώτες μπορούσαν να γίνουν αξιωματικοί και αυτό οδήγησε τους ευγενείς αξιωματικούς σε παραίτηση.

Δεύτερη επαναστατική περίοδος 1792-1794: Η αντίδραση της Ευρώπης στη γαλλική επανάσταση: η επανάσταση έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από προοδευτικούς λόγιους ενώ οι πολιτικοί ηγέτες με ανάμικτα συναισθήματα. Υπήρχαν φόβοι μήπως οι ταραχές εξαπλωθούν και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Θορυβήθηκαν μονάρχες, ευγενείς και κλήρος και συνιστούσαν τη λήψη μέτρων κατά της επανάστασης. Η αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών έθετε σε αμφισβήτηση τις δυναστικές κτήσεις. Ο Λουδοβίκος στράφηκε κυρίως στην αυτοκρατορία της Πρωσίας και στον Λεοπόλδο Β΄ο οποίος εκδίδει την πρώτη προειδοποίηση στους Γάλλους επαναστάτες με αποτέλεσμα να σκληρύνει η στάση των επαναστατών. Ολλανδοί και Βέλγοι επαναστάτες ζήτησαν καταφύγιο στη Γαλλία και διεκδικούσαν για τη χώρα τους καθεστώτα ανάλογα με εκείνο της Γαλλίας. Την επανάσταση υποστήριζαν οι Γιρονδίνοι που εκπροσωπούσαν τα συμφέροντα των μικροαστών. Αντίθετοι ήταν οι Ιακωβίνοι που πίστευαν πως η πολεμική αναμέτρηση με τους μονάρχες της Ευρώπης θα οδηγούσε στην κατάρρευση της επανάστασης. Επικεφαλής τους ο Ροβεσπιέρος. Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ κηρύσσει πόλεμο εναντίον της αυτοκρατορίας του Φραγκίσκου Β. Ο πόλεμος αυτός προκάλεσε την επανάσταση γιατί έθεσε σε κίνδυνο την ανεξαρτησία της χώρας. Ο Λουδοβίκος ταυτίζονταν με τα συμφέροντα των μοναρχών της Ευρώπης. Η Γαλλία είχε να αντιμετωπίσει εκτός από την Αυστρία και την Πρωσία. Οι πρώτες συγκρούσεις οδήγησαν τους Γάλλους σε ταπεινωτικές ήττες. Τον Ιούλιο 1792 συνέρρευσαν στο Παρίσι επαναστατικά στρατεύματα από τις επαρχίες. Οι παρισινές μάζες εξεγέρθηκαν περισσότερο με την υποκίνηση του Ροβοσπιέρου. Υπό τη λαική πίεση ο μονάρχης προκήρυξε εκλογές για ανάδειξη συντακτικής εθνοσυνέλευσης. Το Σεπτέμβριο 1792 η πρώτη νίκη των Γάλλων κατά της Πρωσίας. Η νίκη επιτεύχθηκε γιατί οι Πρώσοι αναγκάστηκαν να αποσύρουν τα στρατεύματά τους για να αντιμετωπίσουν τους Ρώσους. Στις εκλογές

νίκησαν τα ριζοσπαστικά στοιχεία. Την πλειοψηφία της νέας συνέλευσης αποτελούσαν δικηγόροι, μικρέμποροι(αστοί). Η συντακτική συνέλευση καταργεί τη μοναρχία και το πολίτευμα της Γαλλίας γίνεται αβασίλευτο. Βασικές επιδιώξεις: η τιμωρία του μονάρχη, η εκδίωξη των ξένων στρατευμάτων και η εξασφάλιση της ειρήνης. Οι Αυστριακοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το γαλλικό έδαφος και τα γαλλικά στρατεύματα κατέλαβαν το Βέλγιο. Η συνέλευση διακήρυξε ότι οι Γάλλοι επαναστάτες θα βοηθούσαν όλους τους λαούς να αποκτήσουν την ελευθερία τους. Ο Λουδοβίκος θεωρήθηκε ένοχος εσχάτης προδοσίας. Και καταδικάστηκε σε θάνατο . Εκτελέστηκε το 1793. Έξω από τον αντιγαλλικό συνασπισμό ήταν μόνο η Ελβετία, η Σουηδία και η Οθωμανική αυτοκρατορία . Μεταξύ Γιρονδίνων και Ιακωβίνων ξεσπά θανάσιμη πάλη για τον έλεγχο της εξουσίας. Επικρατούν οι Ιακωβίνοι. Νέο σύνταγμα 1793 : καθολική ψηφοφορία για τους άρρενες και δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών. Οικονομικές ενισχύσεις στους φτωχούς,

εκπαίδευση για όλους. Τρομοκρατία- νέα γεγονότα έλαβαν χώρα το καλοκαίρι 1793 από την αποπομπή των Γιρονδίνων από την εξουσία και τις προσπάθειες στρατολόγησης περισσότερων νέων για τις ανάγκες του πολέμου. Την εποχή του Ροβεσπιέρου επικρατούσε μεγάλη τρομοκρατία. Για την πρόληψη νέων εξεγέρσεων οργανώθηκε συστηματική τρομοκρατία. Με ειδικό διάταγμα καθορίστηκαν οι κατηγορίες υπόπτων που έπρεπε να συλληφθούν. 17.000αντιφρονούντες καταδικάστηκαν σε θάνατο. Η δημόσια εκτέλεση των προδοτών συνοδευόταν και από την απαλλοτρίωση των περιουσιών τους και τη διανομή τους στο λαό είτε ήταν αριστοκράτες είτε ήταν αστοί. Έντονη η τρομοκρατία από τον Οκτώβρη 1793 μέχρι τον Ιούλιο 1794. Στρατός : στρατολογήθηκαν 300.000 άντρες αρχικά και αργότερα προκηρύχτηκε γενική στρατολογία. Όλοι οι ανύπαντροι άντρες 18-25 ήταν υποχρεωμένοι να καταταγούν στο

στρατό. Ριζοσπαστικοποίηση: Αβράκωτοι : οι φτωχοί των πόλεων –η αριστερά της εποχής. Δεν αποτελούν ιδιαίτερη τάξη. Σε αυτούς στηρίχτηκαν οι Ιακωβίνοι για να επιβάλλουν την εξουσία τους. Ήταν εργάτες , τεχνίτες, πλανόδιοι πωλητές, μικροκαταστηματάρχες, ζητιάνοι και ζητούσαν από το κράτος κατανομή των αγαθών και να μπορούν και οι ίδιοι να αποκτούν περιουσία. Υποστήριζαν τον άμεσο έλεγχο την κυβέρνησης από τον λαό. Εκπρόσωποί τους ο ¨Εμπέρ και οι <<έξαλλοι>> και ιδιαίτερα ο Ρου. Κάτω από την πίεσή τους κυβέρνηση επέβαλε αυστηρό έλεγχο στις τιμές των προιόντων. Επιδίωκαν την αύξηση της φορολογίας των πλούσιων. Πολλοί από αυτούς δικάστηκαν και εκτελέστηκαν.

Τρίτη περίοδος 1794-1799: Διευθυντήριο: 1793 κατάργηση του συντάγματος που θεωρήθηκε πολύ δημοκρατικό, κατάργηση της καθολικής ψηφοφορίας. Το διευθυντήριο ασκούσε εκτελεστική εξουσία και είχε 5 μέλη , διόριζε υπουργούς, διοικούσε το στρατό και την αστυνομία. Τα οικονομικά ζητήματα ήταν έξω από τις αρμοδιότητες του Διευθυντηρίου. Καταργήθηκε ο έλεγχος των τιμών και ο τύπος τέθηκε υπό έλεγχο. Το διευθυντήριο προσπάθησε να αποκαταστήσει την εσωτερική ηρεμία στη Γαλλία ενώ αυτή βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με όλη την Ευρώπη.

Εμφάνιση του Ναπολέοντα Βοναπάρτη που γίνεται το κέντρο των εξελίξεων καταλαμβάνει την εξουσία το 1797 και επιβάλλει δικτατορική εξουσία, περιορίζοντας τις αρμοδιότητες των βασικών οργάνων της κυβέρνησης. Οι Γάλλοι δέχτηκαν το πραξικόπημα γιατί έλπιζαν ότι ο Βοναπάρτης θα τους εξασφάλιζε την ειρήνη. Με το νέο σύνταγμα ανακηρύχτηκε <<ο πρώτος ύπατος>>. Ο Βοναπάρτης είχε εκτεταμένες εκτελεστικές εξουσίες και νομοθετικές αρμοδιότητες. Καθιέρωση καθολικής ψηφοφορίας, θεσμός εκλεκτόρων, υποχρεωτική στράτευση των νέων. Κονκορδάτο: προσπάθεια συμφιλίωσης της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας με την επανάσταση. Οι ιεράρχες θα ορίζονταν από τον Βοναπάρτη. Αρχή ανεξιθρησκείας. Αστικός κώδικας: άρθρα για την προστασία της περιουσίας, δικαίωμα διαζυγίου, κλπ. Το κονκορδάτο και ο αστικός κώδικας ήταν μια προσπάθεια να κρατηθούν οι ισορροπίες ανάμεσα στο παλιό και νέο καθεστώς. Στο εξωτερικό ο Βοναπάρτης είχε να αντιμετωπίσει δύο εχθρούς: την Αυστρία και την Αγγλία. Με τη συνθήκη Λυνεβίλ η Γαλλία είχε τον έλεγχο της περιοχής της Αυστρίας.

Η Ευρώπη του Ναπολέοντα: Αντιγαλλικός περισπασμός: Αγγλία, Ρωσία, Πρωσία, Αυστρία. Το Μαιο 1803 κηρύττει τον πόλεμο εναντίον της Βρετανίας. (Με τη Βρετανία η Γαλλία είχε διαφορές οικονομικές – εμπορικές δραστηριότητες) Και τον Μαίο 1804 ο Ναπολέων ανακηρύσσει τον εαυτό του αυτοκράτορα των Γάλλων. Το 1808 καταλαμβάνει την Ισπανία. Το 1809 νίκη του Ναπολέοντα κατά των Αυστριακών. 1809 = γαλλική αυτοκρατορία (Γερμανία, Ισπανία, Πολωνία, Βέλγιο Ολλανδία)- Η Γαλλία επιδίωκε να γίνει το πιο ισχυρό έθνος στην Ευρώπη. Ο Ναπολέων επέβαλε την ισχύ του στην Ευρώπη τοποθετώντας μέλη της οικογένειά τους σε άλλες χώρες. Ο Ναπολέων από τη μια ήταν μονάρχης και από την άλλη ακολουθούσε τα ιδανικά της επανάστασης. Προσπαθεί να ενοποιήσει την Ευρώπη με βάση τις αρχές του διαφωτισμού. Κηρύσσει εμπορικό αποκλεισμό στη Βρετανία (απαγόρευση εισαγωγών και εξαγωγών ). Η γαλλική γλώσσα γίνεται η επίσημη γλώσσα στην Ευρώπη Σύνταγμα 1812: Μεταρρυθμίσεις: κατάργηση φεουδαλικών υποχρεώσεων και προνομίων και η συγκέντρωση της εξουσίας. Ισότητα πολιτών απέναντι στο νόμο. Μεταρρυθμίσεις στον εκκλησιαστικό τομέα: σε όλες τις γαλλοκρατούμενες χώρες η εκκλησία έπαψε να αποτελεί ανεξάρτητη εξουσία από το κράτος. Καταργήθηκε η δικαιοδοσία των εκκλησιαστικών δικαστηρίων και η ιερά εξέταση στην Ισπανία. Επιβολή ανεξιθρησκείας.

Αντίδραση της Ευρώπης στη γαλλική αυτοκρατορία-

Εθνικά κινήματα: ο εθνικισμός παρουσιάστηκε ως αντίδραση στον αυταρχικό διεθνισμό της ναπολεόντειας αυτοκρατορίας. Η έννοια έθνος διέφερε από περιοχή σε περιοχή. Στην Αγγλία ο εθνικισμός πήρε τη μορφή υποστήριξης των παραδοσιακών θεσμών της χώρας. Στην Ισπανία εκδηλώθηκε ως αντίσταση εναντίων των Γάλλων. Στην Ιταλία η αντίδραση κατά της γαλλικής παρουσίας ήταν περιορισμένη. Στη Γερμανία το εθνικό κίνημα στρεφόταν κατά της γαλλικής κυριαρχίας και ήταν επηρεασμένο από το ρομαντισμό. Ο Herder υποστηρίζει ότι το εθνος έχει κληρονομικά χαρακτηριστικά, υπάρχει φύσει και παίρνει δύναμη από την ιστορία και τις παραδόσεις.

Πτώση Ναπολέοντα: Το 1811 Ναπολέων έλεγχε το σύνολο σχεδόν της ηπειρωτικής Ευρώπης. Μεγάλος εχθρός του Ναπολέοντα η Ρωσία. Ο

Ναπολέων εισβάλλει τον Ιούνιο του 1812 στη Ρωσία με πολλές απώλειες. Το 1813 η Πρωσία και η Αυστρία συνάπτουν συμμαχία με τη Ρωσία. Ο Ναπολέων νικιέται στη Λειψία (Γερμανία)από τα συμμαχικά στρατεύματα στη <<μάχη των εθνών>>. Το 1814 η Αυστρία , η Πρωσία , η Ρωσία και η Βρετανία αποτελούν το γνωστό αντιγαλλικό συνασπισμό <<τετραπλή συμμαχία>> εναντίον της Γαλλίας.

Συνέπειες ναπολεόντειων πολέμων- Συνέδριο Βιέννης- νέος χάρτης της Ευρώπης: Το συνέδριο στη Βιέννη ήταν καθοριστικής σημασίας για τη διαμόρφωση του γεωπολιτικού χάρτη της Ευρώπης τον 19ο αιώνα. Η Γαλλία (η ηττημένη) περιορίζεται στα προπολεμικά της σύνορα. Στόχος της ειρήνης η προστασία της ανεξαρτησίας των ευρωπαικών χωρών με την αποφυγή κυριαρχίας μιας μεγάλης δύναμης. Οι μοναρχίες παλινορθώνονται. Επικεφαλής του συνεδρίου Ο Μετερνιχ Το 1815 συντριπτική ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλώ. Αναδιατάσσεται ο ευρωπαικός πολιτικός χάρτης. Ενισχύεται η Ρωσία , η Πρωσία και η Αυστρία και η Βρετανία επικυρώνει το ρόλο της ως κυρίαρχη δύναμη στην Ευρώπη. Η Βρετανία θεωρώντας ότι η Γαλλία είναι μείζονα απειλή για τη διαταραχή της ισορροπίας των δυνάμεων στη Ευρώπη επιδιώκει τη δημιουργία ενός τείχους ισχυρών κρατών στα ανατολικά της: δημιουργείται το βασίλειο της Ολλανδίας στο οποίο πρασαρτήθηκε το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο. Η Ρηνανία(άλλοτε γαλλικό προτεκτοράτο) προσχώρησε στην Πρωσία. Το βασίλειο της Σαρδηνίας νότια προσάρτησε τη Γένοβα. Η Αυστρία ανακτά τη βόρεια Ιταλία παίρνοντας τη Λομβαρδία , την Βενετία, την Τεργέστη και τις Δαλματικές ακτές. Δημιουργία ενός μικρού πολωνικού κράτους με ηγεμόνα τον τσάρο της Ρωσίας. Την Πολωνία τη διεκδικούσε ο τσάρος και οι αυστριακοί και οι Πρώσοι ήταν πρόθυμοι να παραχωρήσουν κάποια πολωνικά εδάφη με την προυπόθεση να πάρουν τμήματα της Σαξονίας. Το 1815 ο Μέτερνιχ, ο Κάσρλη και ο Γάλλος κόμης Ταλευράνδος υπογράφουν μυστική συμφωνία με την οποία δεσμεύονται να κηρύξουν πόλεμο ενάντια στη Ρωσία και τη Πρωσία εάν ήταν απαραίτητο. Ϊδρύεται η ιερή συμμαχία το 1815 ως μορφή αντιδραστικής δύναμης σε κάθε επανάσταση. Επιθυμία των μοναρχών να αποτρέψουν έναν νέο ευρωπαικό πόλεμο ή μια νέα επανάσταση που θα έθιγε τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων της εποχής. Η ιερή συμμαχία αποτελούνταν από Ρωσία, Αυστρία και Πρωσία με σκοπό την καταστολή κάθε επαναστατικής εξέγερσης, με αποτλελεσμα μικρές επαναστατικές οργανώσεις αναγκάζονταν να δρουν συνωμοτικά (τρομοκρατία) για να διαφύγουν από συλλήψεις για αυτό και αποτυχαίνουν.

. Ο αντίκτυπος της επανάστασης την περίοδο 1815-1848 μετά τη συνθήκη της Βιέννης- τα μεταπολεμικά ρεύματα: Επεκτείνεται η βιομηχανική επανάσταση και οι κοινωνίες γίνονται καπιταλιστικές. Στα επόμενα χρόνια των ναπολεόντειων πολέμων υπήρχε ένας λανθάνων ανταγωνισμός ανάμεσα στις δυνάμεις της συντήρησης(θεσμός μοναρχίας) από τη μια και της προόδου από την άλλη. Οι κυβερνήσεις των μεγάλων δυνάμεων συμφωνούσαν να αποτραπεί ένας πόλεμος διατηρώντας μια ισορροπία ισχύος μεταξύ τους(δες παραπάνω Ιερή συμμαχία). Αγγλία: το πολιτικό σύστημα εξισορροπούσε τους διάφορους τομείς της εξουσίας(μονάρχης-κοινοβούλιο). Στην επαρχία επικρατούσε η γαιοκτητική αριστοκρατία και ο κλήρος. Στην πόλη κυριαρχούσε η αστική τάξη και ιδιαίτερα οι έμποροι

και οι βιομήχανοι. Η Βρετανία είχε αποφύγει τα δεινά της πρόσφατης επανάστασης . Το σύνταγμά της δεν ήταν γραπτό για αυτό και μπορούσε να προσαρμοστεί στα δεδομένα των καιρών. Ρωσία: οι φιλελεύθερες ιδέες δεν είχαν πολύ καλή τύχη , επικράτηση απολυταρχικής παράδοσης. Οι μόνες αντιδράσεις κατά του απολυταρχικού οικοδομήματος προήλθαν από νεαρούς αξιωματικούς του στρατού που είχαν γνωρίσει τις απολυταρχικές ιδέες της Ευρώπης. Το επαναστατικό κίνημα των Δεκεμβριστών αρνήθηκε πίστη στο νέο μονάρχη Νικόλαο Α΄αλλά με τις πρώτες βολές του μονάρχη το επαναστατικό κίνημα των στρατιωτικών διαλύθηκε. Αυστρία: Δεν υπήρχαν αντιδράσεις κατά της απολυταρχίας και ο καγκελάριος Μέτερνιχ μπορούσε να επιδοθεί απερίσπαστος στην επιβολή της διατήρησης της τάξης στην Ευρώπη. Ο Μέτερνιχ για 40 χρόνια υπήρξε η προσωποποίηση του παλαιού καθεστώτος και το σύμβολο αντιδράσεως εναντίον όλων των φιλελεύθερων δυνάμεων της Ευρώπης. Πρωσία: παρατηρήθηκε οπισθοδρόμηση.

Ένας νέος θεσμός <<η γερμανική συνομοσπονδία>> ιδρύθηκε το 1815 με 35 κράτη χωρίς εθνικούς ενωτικούς στόχους αλλά με διάθεση συνεργασίας σε όλους τους τομείς. Γαλλία: στην ηττημένη Γαλλία επανορθώθηκε πλήρως το προεπαναστατικό καθεστώς. Ο βασιλιάς ο Λουδοβίκος ΙΗ΄, αδελφός του καρατομημένου Λουδοβίκου ΙΣΤ΄πίστευε στην ελέω Θεού βασιλεία αλλά ήταν και ρεαλιστής. Παραχώρησε σύνταγμα που κατοχύρωνε την ισότητα απέναντι στο νόμο , την προσωπική ελευθερία , άφηνε α΄θικτο τον αστικό κώδικα του Ναπολέοντα, υποσχέθηηκε αμνηστία στα πολιτικά εγκλήματα και ανακήρυξε τον καθολικισμό επίσημη θρησκεία του κράτους. Θεσπίστηκαν περιουσιακά στοιχεία για να έχει κάποιος δικαίωμα ψήφου και εκλογής. Ο βασιλιάς ασκούσε νομοθετική και εκτελεστική εξουσία και είχε το δικαίωμα απονομής τίτλων ευγενείας. Το γαλλικό σύνταγμα άρα και εξελίξιμο. Υπήρχαν τρεις πολιτικές δυνάμεις : 1. οι φανατικοί βασιλικοί που ήταν νέοι με επικεφαλής λόγιους όπως τον Μπονέλ και τον ρομαντικό συγγραφέα Σατωμβριάνδιο που έγινε και υπουργός εξωτερικών. 2. Οι φιλελεύθεροι (η ριζοσπαστική και κεντρώα παράταξη με τους Γκιζώ, το δούκα Μπρολί. 3. οι ρεμπουπλικάνοι με τους Λαφαγιετ και Κονσταν.

Το 1818 δούκας Ρισελιέ είναι στην κυβέρνηση υποστηρίζοντας δεξιότροπη πολιτική. Από το 1820 στην Ισπανία σοβαρά επαναστατικά κινήματα λαμβάνουν χώρα , με σημαντικότερο το κίνημα το κίνημα στον Κάδικα με αρχηγό τον αξιωματικό Ριέγο. Επαναστάσεις λαμβάνουν χώρα στα βαλκάνια με σημαντικότερη την ελληνική επανάσταση του 1821.. Η άλλοτε μεγάλη Οθωμανική αυτοκρατορία φαινόταν να βρίσκεται στο έλεος των μεγάλων δυνάμεων και η κυριαρχία τους στα βαλκάνια απειλούνταν από τους υπόδουλους λαούς. Σιγά – σιγά σε όλες τις ευρωπαικές χώρες ο φιλελευθερισμός και κοινοβουλευτισμός κέρδισαν έδαφος.

Τρία επαναστατικά ρεύματα: 1. οι επαναστάσεις του 1820. ‘Ελαβαν χώρα στην Ισπανία, τη Νάπολη και την Ελλάδα 2. οι επαναστάσεις του 1830 με επίκεντρο το Βέλγιο ,την Πολωνία , την Γαλλία και τις εμφύλιες διαμάχες στην Ισπανία και Πορτογαλία. Οριστικοποιήθηκε η ήττα της αριστοκρατίας και για τα επόμενα χρόνια η άρχουσα τάξη είναι βιομηχανική.

Γιατί δεν έγιναν επαναστάσεις στην Αγγλία: Στην Βρετανία ήδη από τον 17ο αιώνα υπήρχε ένα κοινοβούλιο ισχυρό .Στο κοινοβούλιο οι συντηρητικοί έχουν την πλειοψηφία ( Tories ) έναντι των Ουίγων που ήταν φιλελεύθεροι. Οι κοινωνικές διακρίσεις δεν ήταν τόσο σοβαρές. Η σύγκρουση φιλελευθέρων και δημοκρατικών οδηγεί το 1832 στην ψήφιση του μεταρρυθμιστικού νόμου. Ακόμη βέβαια δε μιλάμε για δημοκρατικό κράτος. Μεταρρυθμίσεις φιλελεύθερες: 1. κατάργηση του δικαιώματος να διορίζονται στα δημόσια αξιώματα μόνο Βρετανοί.2. η νομοθεσία που θεσπίστηκε το 1834 για τους άπορους- πένητες. Ελάφρυνση στα οικονομικά βάρη των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων – οι πένητες που έπαιρναν επίδομα απορίας πρέπει να εργάζονται σε ειδικά εργοστάσια και ζουν χωριστά από τις οικογένειές τους ώστε να μην τεκνοποιούν. 3. Κατάργηση των νόμων για τα σιτηρά. Επιβολή υψηλών δασμών στην ντόπια παραγωγή. 4. κατάργηση του δουλεμπορίου. Ωστόσο οι κατώτερες τάξεις συνέχιζαν να πιέζουν για συμμετοχή στα δρώμενα. Πρώτα σκιρτήματα του αγγλικού συνδικαλιστικού κινήματος Καταστρέφουν τις μηχανές στα εργοστάσια, ιδρύουν φιλικές εταιρείες και συνδικαλιστικές οργανώσεις. Διεκδικούν δικαίωμα ψήφου. Ο Χαρτισμός είναι ένα κίνημα του οποίου η εργατική ηγεσία διεκδικεί την εξασφάλιση ψήφου στους εργάτες. Εκδόθηκε καταστατικός χάρτης σύμφωνα με τον οποίο Οι Χαρτιστές διεκδικούν δικαίωμα ψήφου, μυστική ψηφοφορία, μισθοδοσία βουλευτών. Δεν αποτελούν ενιαίο κίνημα γιατί φοβούνται την εξουσία

Γαλλία -Ιουλιανή επανάσταση 1830 Στη Γαλλία ο Κάρολος ο Ι΄ο τελευταίος των Βουρβόνων, προσπαθεί να αναστηλώσει τα προνόμια της φεουδαρχίας και αριστοκρατίας. Δημοσιεύει ένα διάταγμα περιορίζοντας τις ελευθερίες και μάλιστα το δικαίωμα της ψήφου που θα περιοριστεί μόνο στους μεγαλοκτηματίες και τους ευγενείς. Ο Λαός εξεγείρεται = Ιουλιανή επανάσταση το 1830. Η ανερχόμενη αστική τάξη αντιδρά. Συμμετέχουν στην επανάσταση εργάτες και φοιτητές. Οι λαικές μάζες δεν κατόρθωσαν να επιβάλλουν δημοκρατία όμως η πολιτική κυριαρχία της αριστοκρατίας και η εξουσία πλέον περνά στην χρηματιστική αστική τάξη. Ο Λουδοβίκος ο Φίλιππος, δούκας της Ορλεάνης γίνεται ο νέος μονάρχης. Είναι συμβιβαστικός ανάμεσα στην επανάσταση και την παλινόρθωση και μάλιστα έγινε και σύμβολο όταν ο Γάλλος επαναστάτης της γαλλικής επανάστασης Λαφαγιετ στάθηκε δίπλα του με τη σημαία της γαλλικής πενάστασης. Ένα νέο καθεστώς της Ιουλιανής μοναρχίας εγκαινιάζεται από το 1830-1848. Η Ιουλιανή μοναρχία ανταποκρίνεται στα συμφέροντα της επιχειρηματικής αστικής τάξης. Το νέο καθεστώς συμμετέχουν οι μεγαλοαστοί και εμφανίζονται και οι πρωτοσοσιαλιστές που μιλούν για την ανάγκη προστασίας των κατώτερων τάξεων. Η πολιτική μοναρχία αρχίζει να δέχεται ήττα. Το 1848 σε όλες τις μεγάλες ευρωπαικές χώρες έλαβαν χώρα επαναστάσεις που ονομάστηκαν η <<άνοιξη των λαών>> Περιλάμβαναν αντιδράσεις στην ανάπτυξη του καπιταλισμού. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους δεν ήταν το μεγάλο τους μέγεθος αλλά η γρήγορη διάδοσή τους. Οικονομικά και κοινωνικά υπήρξαν τα αίτια των επαναστάσεων. Συγκεκριμένα η πτώση του βιοτικού επιπέδου των λαικών τάξεων, η παρακμή της αγροτοβιομηχανικής παραγωγής, η ανεργία, τα χαμηλά ημερομίσθια, οι κακές σοδειές και η αυξημένη φορολογία. Οικονομική κρίση που ξεκινάει από τη Βρετανία τη δεκαετία του 40΄.Αρχικά ξέσπασαν οι επαναστάσεις στη Γαλλία με βασικό αίτημα των επαναστατών το καθολικό δικαίωμα ψήφου, δικαίωμα εργασίας και

την αντιμετώπιση ανεργίας. Ο βασιλιάς Λουδοβίκος Φίλιππος παραιτείται και ο λαός κατέλαβε το κοινοβούλιο και ανακήρυξε τη δεύτερη δημοκρατία στις 25 Φλεβάρη 1848. Η φιλελεύθερη μεσαία αστική τάξη , οι μικροαγρότες και γενικά τα κατώτερα στρώματα συμμάχησαν. Η κυβέρνηση αρνιόταν να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις. Τα κατώτερα στρώματα ικανοποιήθηκαν βραχυπρόθεσμα κυρίως με το εκλογικό δικαίωμα, οι φιλελεύθεροι αστοί όμως όχι. Οι μετριοπαθείς και ριζοσπαστικοί φιλελεύθεροι συγκρούστηκαν και ηττήθηκαν οι ριζοσπαστικοί. Τελικά η ταξική σύγκρουση έλαβε τέλος και εξελέγη ο Λουδοβίκος ο Ναπολέων απόλυτος μονάρχης. Το Μάρτιο του 1848 επεκτάθηκαν οι επαναστάσεις στην Πρωσία, Πράγα, Νάπολη κλπ. Υπήρξαν δύο ζώνες: στη δυτική Ευρώπη δεν επικράτησε η αριστοκρατία της γης ενώ στην ανατολική επικράτησε η φεουδαρχία. Η επανάσταση δεν επεκτάθηκε στη Ρωσία ούτε σε απομακρυσμένες περιοχές ούτε στη Βρετανία όπου τα πράγματα είχαν ήδη ισορροπήσει. Στη Γερμανία οι επαναστάσεις ξέσπασαν ταυτόχρονα με τις γαλλικές. Διαπλέκονταν οικονομικά, εθνικά και πολιτικά αιτήματα των επαναστατών. Στην αρχή η επανάσταση ξεκίνησε ως <<συνέλευση της Φραγκφούρτης>> με σκοπό την ενοποίηση της Γερμανίας. Υπήρχαν οι υποστηρικτές της μεγάλης και της μικρής Γερμανίας. Το αίτημα για ενοποιημένη Γερμανία απορρίφθηκε από τις δυνάμεις της Αυστρίας και Πρωσίας. Η Γερμανία όμως δεν ενοποιήθηκε και οι φιλελεύθεροι ηττήθηκαν. Στην Αυστρία η λαική εξέγερση ανάγκασε το Μέτερνιχ να απομακρυνθεί κρυφά.

Ιρλανδικό κίνημα: αποσκοπούσε στην αποχώρηση της Ιρλανδίας από τη Βρετανία Επικεφαλής του κινήματος ο Κόνελ . Υποστηρίχτηκε από τους Ιρλανδούς χωρικούς. Οι Ιρλανδοί ένιωθαν μίσος εναντίον των Άγγλων λόγω της μακρόχρονης καταπίεσης τους από την προτεσταντική άρχουσα τάξη. Ο Ιρλανδικό εθνικισμός όμως είχε έναν μεγάλο εχθρό : την Αγγλία και για έναν ακόμη αιώνα δεν είδε να πραγματοποιούνται οι επιδιώξεις του.

Συμπεράσματα- συνέπειες των επαναστάσεων 1848 : Όλα τα κινήματα του 1848 απέτυχαν και κατεστάλησαν λόγω έλλειψης συνοχής, ενιαίων στόχων και διαφωνιών μεταξύ ριζοσπαστικών και συντηρητικών φιλελεύθερων. Καταργήθηκε ο θεσμός της φεουδαρχίας και η δουλοπαροικία. Εκτός Γαλλίας παντού έγινε επαναφορά του παλαιού καθεστώτος. Τα επαναστατικά κινήματα του 1848 χαρακτηρίζονταν από έντονο εθνικισμό και φιλελευθερισμό. Ανέδειξαν την ταξική αντιπαλότητα ανάμεσα στους αστούς και τους εργάτες και αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη σύγκρουση της βιομηχανικής εποχής Με τις επαναστάσεις του 1830 και 1848 η γεωπολιτική κατάσταση στην Ευρώπη υπέστη αλλαγές Επαναστάσεις του 1848- αποτελούν το τρίτο επαναστατικό κύμα

Ιδεολογικά ρεύματα με αφορμή τη γαλλική επανάσταση 1.Συντηρητισμός στην Βρετανία :Θεμελιωτής του νεότερου ευρωπαικού συντηρητισμού ο Μπερκ , Ιρλανδός πολιτικός στοχαστής , μέλος του βρετανικού κοινοβουλίου και πρέσβευε την πίστη στην κοινωνική ιεραρχία, την προσήλωση στην παράδοση και την αφοσίωση στη θρησκεία. Κόλεριτζ: πίστευε πως καθήκον του κράτους είναι να καλλιεργεί τους πολίτες με την εκπαιδευτική μέριμνα. Ο ευρωπαικός συντηρητισμός ήταν αντίθετος στον ατομισμό των φιλελεύθερων που μάχονταν κατά του κρατικού παρεμβατισμού.

Συντηρητισμός στη Γαλλία : Ο Ιωσήφ ντε Μαιστρ κληρικός, που πρέσβευε την πιστή υπακοή στα κελεύσματα του πάπα και ανάλογη υπακοή στον κοσμικό ηγεμόνα για τη διατήρηση της κοινωνικής τάξης. Θεωρούσε το διαφωτισμό εχθρό της κοινωνικής τάξης. Πίστευε ότι η κοινωνική τάξη έχει ιστορικές καταβολές και απορρέει από την παράδοση ενός λαού. Για αυτό και δεν πρέπει να δέχονται επεμβάσεις. Η εκκλησία είναι ο κατάλληλος θεσμός για τον έλεγχο της απόλυτης εξουσίας του μονάρχη. 2. Φιλελευθερισμός Μπέντθαμ: Άγγλος φιλόσοφος. Υποστήριζε πως στόχος σε μια κοινωνία είναι η ευημερία και η ευτυχία των μελών της και αυτό πρέπει να είναι το κριτήριο για τις μεταρρυθμίσεις. Αυτό που έχει σημασία για την ευημερία του συνόλου δεν είναι τα φυσικά δικαιώματα αλλά τα δικαιώματα που πηγάζουν από το κράτος. Θεωρία του ωφελιμισμού. Στους φιλελεύθερους ανήκει ο Μάλθος τέλη 18 ου αιώνα, , Άγγλος που υποστήριζε πως τα αγαθά αυξάνονται με αριθμητική πρόοδο ενώ ο πληθυσμός με γεωμετρική πρόοδο. Έτσι κάποια στιγμή ο πληθυσμός θα πεινάσει. Ρικάρντο: Γερμανός φιλελεύθερος οικονομολόγος: το μεροκάματο του φτωχού δεν πρέπει να ξεπερνά αυτό που του αναλογεί γιατί διαφορετικά θα αυξηθεί ο πληθυσμός. Άνταμ Σμιθ 18 ai : Σκωτσέζος οικονομολόγος που υποστήριζε πως το βασικό στοιχείο ενός οικονομικού συστήματος είναι το άτομο που επιδιώκει για τον εαυτό του το μέγιστο κέρδος .Κάθε παρέμβαση του κράτους καταστρατηγεί την ελεύθερη οικονομία. Μιλ 19 ai : Άγγλος φιλόσοφος, οικονομολόγος και μέλος του βρετανικού κοινοβουλίου. Πρέσβευε ότι όλοι οι άνθρωποι μπορούν να βελτιωθούν με την παιδεία. Μισούσε καθετί που περιόριζε την ελευθερία του ανθρώπου. Στο Δοκίμιο <<Περί ελευθερίας>> υποστηρίζει ότι το άτομο μπορεί να πράττει ότι θέλει στην προσωπική ζωή αλλά δεσμεύεται για πράξεις που αφορούν άλλους. Κοντ : 19ος αι Γάλλος φιλόσοφος, θεμελιωτής του Θετικισμού . Ήταν εχθρικός με τον ατομικισμό των φιλελεύθερων. Υποστηρίζει ότι υπάρχουν τρία στάδια εξέλιξης 1. το θεολογικό 2. το μεταφυσικό 3. θετικό στο οποίο κυριαρχεί η επιστήμη = η κοινωνία πρέπει να οργανωθεί σύμφωνα με τις επιταγές της επιστήμης για να πάει μπροστά . Σπένσερ 19 ai : Βρετανός κοινωνιολόγος kκαι φιλοσοφος που συνδύασε το θετικισμό με τις δαρβινικές θεωρίες. Μπρουντόν- Γάλλος και Μπακούνιν -Ρώσος 19 αι. , αναρχικοί. Θεωρούνται ιδρυτές του αναρχισμού. Ο Μπακούνιν εναντιωνόταν σε κάθε μορφή κράτους ακόμη και σοσιαλιστικού.

Μαρξισμός Ο Μαρξ 19 αι. έδωσε επιστημονική βάση στο σοσιαλισμό που μέχρι τότε ήταν ουτοπικός. Μίλησε για την πάλη των τάξεων . Οι εργάτες πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι μόνοι τους πρέπει να αντιμετωπίσουν τις τάξεις που κατέχουν τα μέσα παραγωγής. Οραματίστηκε μια αταξική κοινωνία. Η κοσμοθεωρία του ανθρώπου εξαρτάται από τη θέση του στη παραγωγική διαδικασία και τον τρόπο παραγωγής των αγαθών. Κάτι ανάλογο υποστήριζε και ο Έγελος (Χεγκελ) Γερμανός φιλόσοφος μόνο που για αυτόν η παραπάνω διαδικασία δεν είναι ατομική αλλά συλλογική και το πνεύμα και όχι η ύλη είναι η πραγματικότητα. Για τον Μαρξ ο άνθρωπος είναι δημιούργημα και δημιουργός της κοινωνίας. Η κοινωνία είναι ένα σύστημα σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων. Ο τρόπος παραγωγής αγαθών και παροχής υπηρεσιών

καθορίζει τις κοινωνικές σχέσεις. Οι τάξεις διακρίνονται με βάση την ιδιοκτησία. Υπάρχουν οι καπιταλιστές που κατέχουν τα μέσα παραγωγής και οι προλετάριοι που διαθέτουν την εργασία τους. Η κυβέρνηση είναι προιόν της ταξικής κοινωνίας και ευνοεί τους καπιταλιστές. Το κράτος είναι όργανο της άρχουσας τάξης. Ελευθερία θεωρούσε την ικανότητα του ανθρώπου να ασκεί συνειδητά τον έλεγχο του φυσικού περιβάλλοντος και των κοινωνικών δυνάμεων . Αλλοτρίωση είναι η αλλοίωση της αρχικής ύπαρξης. Ο άνθρωπος αλλοτριώνεται στο καπιταλιστικό σύστημα Μετά την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής ένας νέος άνθρωπος θα δημιουργηθεί.

Ιδεολογικά ρεύματα γενικά

Διαφωτισμός ήταν ένα πολιτικό , πολιτιστικό και κοινωνικό κίνημα του 18ου αι και 19ου αι . Βασικές αρχές του ήταν 1) ή πίστη στον ορθολογισμό , την λογική. Ο άνθρωπός πρέπει να βασίζεται στην λογική του και όχι σε μεσαιωνικές θεολογικές αντιλήψεις . 2) ο Διαφωτισμός θέτει τον άνθρωπό στο κέντρο της κοσμοθεωρίας του , λέγοντας ότι μπορεί να φτάσει στην ευδαιμονία μέσω της εφαρμογής της κοινής λογικής καταδικάζοντας τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες 3) Δέχεται τον κλασσικό ελληνορωμαϊκό πολιτισμό ως πρότυπο κοινωνίας που στηρίζεται στην λογική και στην θρησκευτική ανεκτικότητα μέσω αυτού ο άνθρωπος ελευθερώνει όλες του τις δυνάμεις και προοδεύει . 4) Πρεσβεύει τον ανθρωπισμό και την ισονομία και ισοπολιτεία , λέγοντας ότι αν οι άνθρωποι εφαρμόσουν την λογική θα μπορούσαν να οικοδομήσουν μια δικαιότερη και τελειότερη κοινωνία . Μεγάλοι στοχαστές του Διαφωτισμού Ρουσσώ Βολταίρος ,Μοντεσκιέ Λοκ . Τέλος το κίνημα αυτό έδωσε την ώθηση προς την εξέλιξή των επιστημών .

Έθνος – Κράτος Το εθνικό κράτος ήταν η πολιτική όψη του Διαφωτισμού.Είναι ένα πολιτικό σύστημα που εδράζεται στην συμφωνία του κράτους και των πολιτών να οικοδομήσουν ένα κράτος στο οποίο οι πολίτες μετέχουν σε αυτό και το κράτος προστατεύει αφενός μεν τα συμφέροντα των πολιτών και αφετέρου να σέβεται τα δικαιώματά τους . Πολίτης του κράτους αυτού μπορεί να γίνει όποιος συμφωνεί με αυτή την σύμβαση . Δεν μετρά το θρήσκευμα η καταγωγή ή πολιτιστική ταυτότητα . Βέβαια αυτό είναι το μοντέλο του απόλυτου εθνικού κράτους που δεν μπόρεσε να εφαρμοστεί . Το μοντέλο του εθνικού κράτους που εφαρμόστηκε στηρίζεται στον εθνικισμό δηλαδή στο συναίσθημά ,την πεποίθησή των μελών μιας ομάδας ότι ανήκουν σε μία παράδοση που απορρέει από γλωσσικές ιστορικές πολιτιστικές περιστάσεις και διαφέρει από τις παραδόσεις των άλλων . Το εθνικό κράτος λοιπόν είναι η πολιτική έκφραση αυτής της πεποίθησής . Στόχος του εθνικού κράτους είναι η διαμόρφωση εθνικής ταυτότητας μέσω των μηχανισμών του και η πολιτισμική ομοιογένεια .

Ρομαντισμός Το κίνημα αυτό ήταν ένα πολιτικοκοινωνικό ρεύμα που προήλθε ως αντίδραση στον ορθολογισμό του Διαφωτισμού , άκμασε τον 19ο αι κυρίως στην Γερμανία . Αντί για τον ορθολογισμό οι ρομαντικοί έθεσαν το συναίσθημα ως θεμέλιο της κοσμοθεωρίας τους . Οι ρομαντικοί πίστευαν στην παράδοση και στην κληρονομικότητα των λαών εξυμνούσαν το παρελθόν , γιατί μέσω αυτού μπορούσαν να κατανοήσουν το παρόν . Τα όρια του εθνικού κράτούς πρέπει να είναι μέχρι εκεί που κατοικεί ο λαός Volk , τα φυσικά του δηλαδή όρια . Ο άνθρωπος πρέπει να οικοδομήσει το μέλλον του , βασιζόμενος στις αξίες και τις παραδόσεις του . Ο Ρομαντισμός είναι αντιθέτως με την αρχή του Διαφωτισμού ότι όλοι οι άνθρωποι αντιδρούν στις ίδιες συνθήκες με τον ίδιο τρόπο αλλά βάσει του πολιτισμικού τους υπόβαθρού . Ο πολιτισμός

είναι για τους ρομαντικούς δεν είναι προϊόν μίας ελίτ αλλά του απλού λαού . Οι αρχές του ρομαντισμού βοήθησαν στην ωρίμανσή των συνθηκών που οδήγησε στην Γερμανική ενοποίηση το 1871 .

Φιλελευθερισμός Η ιδεολογία της αστικής τάξης που εξέφραζε την αρχή της ελεύθερης οικονομίας χωρίς κρατικό παρεμβατισμό και το δικαίωμα της αστικής τάξης στην νομή της εξουσίας . Οι βασικές αρχές του φιλελευθερισμού ήταν

Αποτελεσματικό κράτος έτοιμο να αναγνωρίσει την εμπορική κ βιομηχανική ανάπτυξη

Ένα κράτος που θα προστατεύει τα συμφέροντα της αστικής τάξης μέσω της άμεσης νομοθετικής αντιπροσώπευσής κ, ένα πολίτευμα πιθανόν συνταγματικής μοναρχίας και όχι δημοκρατίας .

Εξωτερική πολιτική που θα διέποταν από τις αρχές τις ειρήνης κ, του ελεύθερου εμπορίου .

Πίστη στον ατομικισμό και στην δυνατότητα του ατόμου να ανέλθει οικονομικά και κοινωνικά όπως και στα δόγματα περί ελεύθερής οικονομίας .

Ο Φιλελευθερισμός εξελίχθηκε σε πολιτικό κίνημα που κυριάρχησε στην Ευρώπη .

Ιμπεριαλισμός θα τον ορίζαμε ως την πολιτική των Μ Δυνάμεών κατά τον 19ο αι και τα μέσα του 20ο αι εξασφάλισής όσο το δυνατόν μεγαλύτερής επιρροής και εκμετάλλευσης των χωρών και περιοχών που χαρακτηρίζονται ως υπανάπτυκτες . Ο ανταγωνισμός των Μεγάλων Δυνάμεων ανά την υφήλιο και η αποικιοκρατία στην οποία εμπλέκτηκάν όλες οι ευρωπαϊκές δυνάμεις ονομάζεται ιμπεριαλισμός και τα αίτια του είναι κυρίως οικονομικής φύσης δηλ η εξασφάλιση φτηνών πρώτων υλών και διαθέσιμες αγορές για την προώθηση των μεταποιητικών προϊόντων . Από θεωρητικής πλευράς ο ιμπεριαλισμός βασίζεται στην πεποίθηση ότι η λευκή φυλή υπερέχει των άλλων και είναι προορισμένη να εκσυνχρονίσει τους άλλους λαούς .

Σοσιαλισμός γεννήθηκε ως αντίρροπη δύναμη προς τον καπιταλισμό και την αστική τάξη που από τα μέσα του 19ου αι κυριάρχησε πολιτικά στην Ευρώπη . Ο σοσιαλισμός έγινε το πολιτικό όχημα της εργατικής τάξης που δεχόταν την εκμετάλλευση από την αστική τάξη και τώρα ζητούσε την εκπροσώπηση της στην εξουσία . Γενάρχης του σοσιαλιστικού κινήματος ήταν ο Κάρλ Μαρξ που με το έργο του κεφάλαιο έβαλε τις βασικές αρχές του σοσιαλισμού . Το κίνημα αυτό πρεσβεύει την εξίσωση των πολιτών και τον έλεγχο της οικονομίας από το κράτος με γνώμονά την αυτάρκεια και την προστασία των εργατών που πρέπει να καταλάβουν την εξουσία , καταλύοντας τον καπιταλισμό . Οι εργάτες καταλαμβάνοντας την εξουσία θα οικοδομούσαν ένα κράτος δικαίου και μια δίκαιη κοινωνία χωρίς ταξικούς φραγμούς και αδικίες προς τους πολίτες .Οι Σοσιαλιστές χωρίστηκαν έπειτα σε Ορθόδοξους οι οποίοι έμειναν πιστοί στον Μαρξ και δεν αποδέχονταν συνεργασία με την αστική τάξη και στους Ρεβιζιονιστές που αποδέχονταν μια συνεργασία υπό όρους με τα αστικά κόμματα , ώστε να έχουν ένα μερίδιο εξουσίας . Έτσι θα μπορούσαν να ελέγχουν την αστική τάξη και να προστατεύουν τα δικαιώματα των εργατών .

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ Συνέδριο της Βιέννης Ιανουάριος 1815

Ιουλιανή επανάσταση Ιούλιος 1830

Φεβρουριανή επανάστασή Φεβρουάριος 1848

Κριμαϊκός Πόλεμος 1854

Συνθήκη Παρισίων 30 Μαρτίου 1856

Ενοποίηση Ιταλίας 17 Μαρτίου 1861

Γαλλοπρωσικός Πόλεμός 1870

Ενοποίηση Γερμανίας 18 Ιανουάριος 1871

Ρωσοτουρκικός Πόλεμος 24 Απριλίου 1877

Συνθήκη Αγίου Στεφάνου 3 Μαΐου 1878

Συνέδριο Βερολίνου 13 Ιουλίου 1878

Βιομηχανική επανάσταση : Είναι η ευρύτατη αντικατάσταση της χειροκίνητης εργασίας από τις μηχανές. Συνδέεται με το καπιταλιστικό σύστημα. Ο 18ος αιώνας χαρακτηρίζεται ως προβιομηχανικός. Κίνητρο της βιομηχανικής επανάστασης η ποσότητα. Παρατηρείται αύξηση της παραγωγής, αύξηση των εισοδημάτων και ανάπτυξη του βιοτικού επιπέδου. Το τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα αρχίζει η βιομ. Επανάσταση και ολοκληρώνεται τον 20 αιώνα. Τα στάδια της: πρώτη βιομηχανική επανάσταση , δεύτερη βιομ. Επανάσταση: επιστημονική και τεχνολογική επανάσταση, Τρίτη βιομ. επανάσταση της πληροφορίας και ανακάλυψη της ατομικής ενέργειας. Γιατί οι επαναστατικές αλλαγές στην τεχνολογία και στην οργάνωση της βιομηχανικής παραγωγής συνέβησαν πρώτα στην Αγγλία; Η εκβιομηχάνιση του δευτερογενούς τομέα παραγωγής στην Αγγλία συντελέστηκε από τον ιδιωτικό τομέα. Απουσία πολεμικών αναστατώσεων-πολιτική ηρεμία, πλεονεκτική θέση της χώρας λόγω διεθνούς διαμετακομιστικού εμπορίου, η ύπαρξη εκτεταμένου δικτύου δρόμων, η απουσία εσωτερικών δασμών, η σχετική ευημερία. Οι Άγγλοι ήταν περισσότερο δεκτικοί στους νεωτερισμούς. Ο αστικός χαρακτήρας πολλών αγγλικών πόλεων. Μεγάλα ημερομίσθια. Αξιόλογος εμπορικός στόλος-εμπορική και ναυτική κυριαρχία των Άγγλων, πιστωτικό σύστημα, ύπαρξη των απαραίτητων κεφαλαίων . Η πρώτη εκβιομηχάνιση έγινε στην υφαντουργία με την κλωστική μηχανή, τον μηχανοκίνητο αργαλειό και τέλος με την ατμομηχανή. Στην Αγγλία υπήρχε άφθονος γαιάνθρακας. Αμαξιτοί δρόμοι, δίκτυο καναλιών και πλωτών ποταμών για τη διακίνηση των προιόντων. Βελτιωμένες

συγκοινωνίες: Σιδηροδρομικό δίκτυο με αποτέλεσμα ένα μέρος τόσο του οδικού όσο και του πλωτού δικτύου να αχρηστευθεί. Το σιδηροδρομικό δίκτυο αυξάνει τη ζήτηση του γαιάνθρακα και του σιδήρου και προωθεί τα βιομηχανικά προιόντα στο εξωτερικό, συνέδεσε την ύπαιθρο με τις πόλεις και ευνόησε τη μαζική μετανάστευση από το χωριό στην πόλη. Ο σιδηρόδρομος αποτέλεσε κίνητρο βιομηχανικής ανάπτυξης. Στην Βρετανία ο σιδηρόδρομος αποτέλεσε αποτέλεσμα βιομηχανικής ανάπτυξης ενώ στα άλλα ηπειρωτικά κράτη προυπόθεση. Υπήρχαν διαθέσιμα κεφάλαια(καλή οικονομική κατάσταση) και κατάλληλο εργατικό δυναμικό. Εμπορικές επιχειρήσεις και επενδύσεις κεφαλαίων από την αγροτική οικονομία. Οι επιχειρηματίες προέρχονταν από όλα τα κοινωνικά στρώματα και συνήθιζαν να επενδύουν τα κεφάλαιά τους σε περισσότερες από μία επιχειρήσεις. Η γεωργική επανάσταση. Ήδη από τον 16ο αιώνα παρατηρείται στην Αγγλία εξέλιξη των μεθόδων καλλιέργειας και ο γεωργός δεν ήταν πλήρως συνδεδεμένος με το γαιοκτήμονα. Διάταγμα Περίφραξης: τόσο ο γεωργός όσο και ο γαιοκτήμονας είχε το δικαίωμα να περιφράζει την περιουσία του. Εργατικό δυναμικό: αρχικά υπήρχε ο φόβος του αγνώστου , η καχυποψία απέναντι στο εργοστάσιο και στην μηχανή. Οι κανονισμοί εργασίας, τα συγκεκριμένα ωράρια έκαναν υποψήφιους εργάτες να αποφεύγουν τα εργοστάσια. Οι εργάτες των πρώτων εργοστασίων προέρχονταν από τα περιθωριακά στοιχεία ή ήταν γυναίκες και παιδιά. Μεγάλες μάζες εργατών προέρχονταν από Σκωτία και Ιρλανδία. Η βιομηχανία στην υπόλοιπη ηπειρωτική Ευρώπη: Πολλές ηπειρωτικές ευρωπαικές χώρες προσπάθησαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Αγγλίας. Τα προιόντα των συντεχνιών δεν μπορούσαν να συναγωνιστούν τα βιομηχανικά προιόντα. Η εκβιομηχάνιση τους όμως παρουσίασε καθυστέρηση για λόγους πολιτικούς, οικονομικούς , κοινωνικούς και πολιτισμικούς. Οι συγκοινωνίες δεν ήταν αναπτυγμένες, υπήρχε έλλειψη πρώτων υλών οι οποίες έπρεπε να εισαχθούν με υψηλό κόστος μεταφοράς, μεταξύ κάποιων χωρών υπήρχαν επίσης και εχθρικές σχέσεις. Υπήρχε αυστηρή ταξική διαφοροποίηση που δεν ευνοούσε την κατανάλωση από όλες τις τάξεις. Η αστική τάξη αντιμετώπιζε την απέχθεια των αριστοκρατών και το μίσος των χωρικών. Τα κεφάλαια διοχετεύονταν κυρίως στην ύπαιθρο στην απόκτηση γαιών. Η οικογενειακή επιχείρηση της ηπειρωτικής Ευρώπης προτιμούσε την ασφάλεια από το επιχειρηματικό ρίσκο. Σε κάποιες χώρες έλειπε το απαραίτητο εργατικό δυναμικό και η εξοικείωση με τα μηχανήματα. Σιγά- σιγά όλες οι ευρωπαικές χώρες άρχισαν να εκβιομηχανίζονται. Μετά από την Αγγλία ακολουθεί το Βέλγιο που διέθετε άφθονα κοιτάσματα γαιάνθρακα. Η εκβιομηχάνιση της Γαλλίας ήταν σταδιακή λόγω των μεγάλων αποστάσεων και του υψηλού κόστους μεταφοράς και της έλλειψης γαιάνθρακα. Η εκβιομηχάνιση των γερμανικών χωρών υπήρξε βραδεία λόγω του δασμολογικού κατακερματισμού όμως με την πρωτοβουλία της Πρωσίας προωθήθηκε η δασμολογική ένωση των γερμανικών χωρών. Η Ηπειρωτική Ευρώπη αναπτύχθηκε βιομηχανικά κυρίως στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.

Γενικά χαρακτηριστικά της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης: οι τεχνολογικές καινοτομίες εφαρμόστηκαν σταδιακά και όταν κρίνονταν οικονομικά επωφελείς. Η τεχνολογική και η θεωρητική βάση ήταν περιορισμένη. Η βιομηχανική επανάσταση βασίστηκε στις οικονομικές και πολιτικές αντιλήψεις του φιλελευθερισμού(κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί την

περιουσία του όπως θέλει- ελεύθερος ανταγωνισμός- εμπόριο).Αρχικά το βιοτικό επίπεδο της εργατικής τάξης ήταν πολύ χαμηλό

Δεύτερη βιομηχανική επανάσταση- μέσα 19ου αιώνα 1850 και μετά Οικονομική ανάπτυξη. Η Βρετανία γίνεται πρώτη δύναμη. Ελευθερία εμπορίου και κατάργηση δασμών. Νομισματικές και τελωνειακές ενώσεις. Η καπιταλιστική οικονομία γίνεται παγκόσμια. Ανάπτυξη χημικής και ηλεκτρικής βιομηχανίας- διείσδυση επιστήμης στη βιομηχανία Την περίοδο 1850-1914 αλλάζουν τα δημογραφικά δεδομένα της Ευρώπης. : αυξάνεται ραγδαία ο πληθυσμός λόγω της μείωσης των θανάτων , της αύξησης του μέσου όρου ζωής και της μείωσης της παιδικής θνησιμότητας. Αυξάνει ο πληθυσμός κυρίως στις πόλεις. Ανάγκη ύπαρξης εργατικών χεριών στις πόλεις λόγω της βιομηχανικής επανάστασης. Εμφανίζονται εργατικά , σοσιαλιστικά κινήματα. Εκτός από την εσωτερική μετανάστευση προς τις πόλεις έντονο είναι το φαινόμενο της εξωτερικής μετανάστευσης προς τον Νέο κόσμο(Αμερική). Η μετακίνηση των Ευρωπαίων προς τον νέο κόσμο υποβοηθήθηκε από τις συγκοινωνίες και τα ωπερωκεάνια πλοία. . Η περίοδος 1850-1914 χαρακτηρίζεται από τον ηλεκτρισμό. . Το 1885 κατασκευάζεται το πρώτο αυτοκίνητο. Η αγροτική οικονομία παρακμάζει και η ύπαιθρος συρρικνώνεται Έτσι η Ευρώπη αναγκάζεται να εισάγει προιόντα από τον νέο κόσμο. Οι κυβερνήσεις παίρνουν προστατευτικά μέτρα επιβάλλοντας υψηλούς δασμούς στα εισαγόμενα προιόντα. Εμφάνιση μεγάλων οικονομικών τραστ= συνασπισμοί βιομηχανιών . Η επιστήμη προοδεύει και εμφανίζεται η χημική βιομηχανία κυρίως στη Γερμανία που παίρνει τα ηνία από την Αγγλία στην οποία εμφανίστηκε η βιομηχανική επανάσταση. Εργάτες συσπειρώνονται στις πόλεις , γίνονται μεγάλες απεργίες , προωθούνται μαρξιστικές ,σοσιαλιστικές ιδέες. Εμφανίζεται το φεμινιστικό κίνημα , οι γυναίκες αποκτούν δικαιώματα . Υδροηλεκτρικά εργοστάσια σε όλη την Ευρώπη.

Συνέπειες βιομηχανικής επανάστασης-αστικοποίηση : η εκβιομηχάνιση συντέλεσε στην αύξηση μεγέθους και αριθμού των πόλεων. Εντυπωσιακός αριθμός αύξησης αστικού πληθυσμού. Τεχνολογικές καινοτομίες (ατμομηχανή)επέτρεψε τη δημιουργία εργοστασίων. Ο συνωστισμός στις πόλεις είχε ως αποτέλεσμα τη μόλυνση , τις επιδημίες. Η παραγωγή αυξήθηκε, παρατηρείται οικονομική ανάπτυξη αλλά και έντονες κοινωνικές συγκρούσεις και ανάπτυξη του εργατικού κινήματος. Ιμπεριαλιστικές τάσεις για αναζήτηση νέων αγορών. Αρχίζει η εποχή του ιμπεριαλισμού –της αποικιοκρατικής πολιτικής των ισχυρών κρατών κρατών της Ευρώπης. Η αστική τάξη ήταν ανομοιογενής: οικογένειες βιομηχάνων, χρηματιστές, έμποροι, ελεύθεροι επαγγελματίες. Επιδειξιμανία στις αστικές οικίες και στα δημόσια κτίρια. Εφικτή η κινητικότητα όμως για την εργατική τάξη ήταν η άνοδος σε άλλες τάξεις δύσκολη υπόθεση. Εργατική τάξη: υπήρχε ανομοιογένεια. Ειδικευμένοι εργάτες, εργάτες σε λατομεία , ανειδίκευτοι εργάτες ‘όπως γυναίκες και παιδιά. Η προσαρμογή στις συνθήκες των εργοστασίων ιδιαίτερα δύσκολη λόγω της πειθαρχίας , των κανονισμών της επιτήρησης. Ανθυγιεινές συνθήκες εργασίας. H βιομηχανική επανάσταση είχε ως κύριο αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας νέας τάξης εργατών οι οποίοι δεν είχαν τη παραμικρή ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Δημιουργήθηκε το προλεταριάτο που συνειδητοποίησε γρήγορα τη θέση και τη δύναμή του. Σε αυτό

συντέλεσαν βέβαια και οι σοσιαλιστικές θεωρίες του Μαρξ , του Έγελου, του Λένιν.

Εκπρόσωποι της βιομηχανικής επανάστασης : Θωμάς Μάλθος 18 a ιώνας : έγραψε ένα βιβλίο: η θέση των φτωχών δεν θα αλλάξει γιατί μπορεί να κάνουν περισσότερα παιδιά όταν βελτιωθεί η ζωή τους και έπειτα να φτωχύνουν πάλι. Ρικάρντο : το μεροκάματο για το φτωχό δεν πρέπει να ξεπερνά αυτό που του αναλογεί γιατί διαφορετικά θα αυξηθεί ο πληθυσμός. Και ο Μάλθος και ο Ρικάρδο μίλησαν για σχέση πληθυσμού και παραγωγής .Οι μεγάλες μαζες του πληθυσμού είναι πάντα καταδικασμένες να ζουν στοιχειωδώς. Bentham : κάθε θεσμός πρέπει να κρίνεται με το όφελος που προκαλεί στον καθένα. Το επίκεντρο είναι η ευτυχία του ατόμου= ωφελιμισμός. Cont: αναφέρει ότι είναι ανούσιο να εξηγούμε τον κόσμο με τρόπο μεταφυσικό από τη στιγμή που υπάρχουν πιο αξιόπιστα μέσα όπως η τεχνολογία και η επιστήμη. Θεμελιωτής του θετικισμού. Την περίοδο 1850-1914 αλλάζουν τα δημογραφικά δεδομένα της Ευρώπης. : αυξάνεται ραγδαία ο πληθυσμός λόγω της μείωσης των θανάτων , της αύξησης του μέσου όρου ζωήςκαι της μείωσης της παιδικής θνησιμότητας. Αυξάνει ο πληθυσμός κυρίως στις πόλεις. H Ευρώπη τον 19 αιώνα: χάρτης: Ο γεωπολιτικός χάρτης της Ευρώπης παρουσιάζει σημαντικές ανακατατάξεις με εκείνον του 18ου αιώνα. Δύο νεοσύστατα κράτη κάνουν την εμφάνισή τους. Η Ιταλία που ήταν κατακερματισμένη σε πλήθος κρατών ενοποιήθηκε το 1860 και το 1866έγινε η προσάρτηση της Βενετίας και το 1871 της Ρώμης. Η Γερμανία είναι πλέον ενοποιημένη. Καταλύτης για την ενοποίησή της υπήρξε η Πρωσία και ο Βίσμαρκ , πρωθυπουργός της Πρωσίας, ο οποίος επηρέασε όσο κανείς άλλος τις διεθνείς εξελίξεις. Η νέα μεγάλη δύναμη , η νέα γερμανική αυτοκρατορία .Με τη συνθήκη της Φραγκφούρτης η Γερμανία παίρνει την Αλσατία και τη Λοραίνη από τη Γαλλία. Η Αυστρία αποκλείεται από τα γερμανικά σύνορα με τη συνθήκη της Πράγας το 1866 με τον πόλεμο των επτά βδομάδων και χάνει το κύρος της. Η Αυστροουγγρική αυτοκρατορία αποτελείται από δύο ανεξάρτητα κράτη. Ακολουθεί η εποχή του ιμπεριαλισμού με την αποικιοκρατική πολιτική που οδήγησε στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.

Πρώτος παγκόσμιος πόλεμος Γνωστός και ο Μεγάλος πόλεμος. Ξέσπασε το 1914 μετά την εποχή του ιμπεριαλισμού και διήρκεσε ως το 1918. Δύο ήταν τα αντιμαχόμενα στρατόπεδα: η Ανταντ(τριπλή συνεννόηση) και η τριπλή συμμαχία (κεντρικές δυνάμεις δηλαδή Γερμανία , Αυστρία , Ιταλία). Ο πρώτος παγκόσμιος μεταβάλλει τον χάρτη της Ευρώπης και το κόσμου ολόκληρου.

Αίτια: η διαμάχη των εκβιομηχανισμένων ευρωπαικών κρατών για την επέκταση των ζωνών επιρροής τους στον υπόλοιπο κόσμο(υποανάπτυκτες χώρες- Αφρική και Ασία). Απώτερος σκοπός η αναζήτηση νέων αγορών και πηγών ενέργειας. Η νέα αυτή αποικιοκρατία έμεινε γνωστή ως ιμπεριαλισμός. Η αφορμή δόθηκε με τη δολοφονία του αρχιδούκα των Αμβούργων Φερδινάνδου στο Σεράγεβο. Πώς είδαν αρχικά τον πόλεμο οι λαοί Αρχικά ο πόλεμος θεωρήθηκε λύτρωση από την πεζή καθημερινότητα του αστικού πολιτισμού. Οι Γερμανοί θεώρησαν τον πόλεμο ευκαιρία να απαλλαγούν από τη Γαλλία και τη Ρωσία. Η Βρετανία ήθελε να βάλει τέλος στις προσπάθειες των Γερμανών να αποκτήσουν αξιόλογο ναυτικό. Οι Γάλλοι ήθελαν να πάρουν εκδίκηση για την ταπείνωση της Γαλλίας από τη Γερμανία το 1870 όταν η Γαλλία έχασε την Αλσατία και την Λοραίνη. Η

Αυστρία προσπαθεί να επιβάλλει το γόητρό της στη Σερβία. Οι λαοί της νοτιοανατολικής Ευρώπης επιζητούσαν να επιλύσουν προβλήματα που είχαν με τους Οθωμανούς ή γειτονικού τους λαούς. Αρχικά οι εμπλεκόμενοι πίστευαν πως ο πόλεμος αυτός ήταν υπόθεση λίγων βδομάδων τελείωσε όμως το 1918.Τα μέτωπα του πολέμου : το δυτικό μέτωπο :Το κύριο και αποφασιστικό μέτωπο του πολέμου. Η Γερμανία επιτίθεται κατά της Γαλλίας, παραβιάζοντας την ουδετερότητα του Βέλγιου και η Γαλλία προσπαθεί να αναχαιτίσει τη γερμανική επίθεση. Στον ποταμό Μάρνη σταθεροποιείται το πολεμικό μέτωπο για 4 χρόνια. Ανατολικό μέτωπο: Γερμανία και Αυστρία πολεμούν κατά των Ρώσων. Οι αντίπαλοι αδυνατούσαν να επιβληθούν στο πεδίο της μάχης. Η ήττα των Ρώσων οδήγησε στη ρωσική επανάσταση(δες πιο κάτω) και την αποχώρηση της Ρωσίας από τον πόλεμο. Βαλκανικό μέτωπο : βρέθηκαν αντιμέτωπες οι δυνάμεις της Τουρκίας και Βουλγαρίας εναντίον δυνάμεων της Αγγλίας και Γαλλίας Σερβίας και Ελλάδας. Η αποφασιστική μάχη δόθηκε στο Σκρα με νίκη των Ελλήνων. Όπλα πολέμου: κυριότερο όπλο ήταν το πολυβόλο που έφερε πραγματική επανάσταση τόσο στην επίθεση όσο και στην άμυνα και αχρήστευσε το ιππικό. Άλλο σημαντικό όπλο ήταν το πυροβολικό που προσαρμόστηκε στις απαιτήσεις του πολέμου των χαρακωμάτων. Επιστρατεύθηκε και η νέα τεχνολογία: δηλητηριώδη αέρια και το άρμα μάχης. Χρησιμοποιήθηκαν και δύο παλιά όπλα : η χειροβομβίδα καιι το ολμοβόλο. Χρήση αυτοκινήτου στις μεταφορές, υποβρύχια και αεροπλάνα.

Συνέπειες πρώτου παγκοσμίου πολέμου : Διεξήχθησαν πολύνεκρες μάχες. Η Γαλλία θρήνησε 3.3 εκατομμύρια νεκρούς, η Γερμανία 2.5 εκατομ, η Βρετανία 1 εκατομ.. Μεγάλες και οι απώλειες και για τη Ρωσία. Πρώτη φορά η Ευρώπη θρηνούσε τόσα θύματα. Και ενώ αρχικά η κοινή γνώμη ήταν σύμφωνη με τον πόλεμο , ο πατριωτισμός άρχισε να κλονίζεται. Ο πόλεμος επεκτάθηκε γεωγραφικά και έγινε παγκόσμιος. Οι αρχικοί αντίπαλοι προσπάθησαν να προσεταιρίσουν τις ουδέτερες χώρες. Η Οθωμανική αυτοκρατορία τάχθηκε με τις κεντρικές δυνάμεις. Το ίδιο και η Βουλγαρία. Η Ελλάδα τάχθηκε στο πλευρό της Ανταντ (Αγγλία, Γαλλία , Ρωσία). Για τη συμμετοχή της Ελλάδας στο πόλεμο ήλθαν σε ρήξη (διχασμός) Ο Βενιζέλος και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος. Οι συνέπειες του πολέμου ήταν σημαντικές για την οικονομία. Ο κρατικός παρεμβατισμός αυξήθηκε για να προσαρμοστεί η οικονομία στις ανάγκες του πολέμου. Αυξήθηκε η φορολογία. Οι κυβερνήσεις καθόριζαν τον όγκο της βιομηχανικής παραγωγής , έλεγχαν τις εισαγωγές και εξαγωγές. Εμφανίστηκε ο πληθωρισμός (αύξηση των εξόδων έναντι των εσόδων). Σημαντική η απώλεια κεφαλαίων κίνησης. Επλήγησαν οικονομικά κυρίως οι αγροτική και αστική τάξη ενώ κάποιοι επωφελήθηκαν από τον πόλεμο και άντλησαν τεράστια κέρδη όπως βιομήχανοι, τραπεζίτες κλπ. Πείνα λόγω μειωμένης παραγωγής δημητριακών και περιορισμένων διεθνών συναλλαγών. Το παγκόσμιο εμπόριο διαταράχτηκε. Τα ευρωπαικά προίνόντα έπαψαν να είναι ανταγωνιστικά. Ο πόλεμος όμως είχε και πολιτικές συνέπειες. Υπονόμευσε την κοινοβουλευτική δημοκρατία , την ελεύθερη οικονομία τα φιλελεύθερα ιδεώδη την παρέμβαση του στρατού στην πολιτική. Αποσταθεροποίηση της Αυστροουγγαρίας και της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αντιδράσεις παρατηρήθηκαν σε πολλές χώρες όπως στη Ρωσία με τη ρωσική επανάσταση. Τα αντιπολεμικά αισθήματα ώθησαν πολλούς στα σοσιαλιστικά κόμματα. Οι οικονομίες της Αγγλίας και

Γαλλίας που ανέκαμψαν ήρθαν αντιμέτωπες με το συνδικαλισμό που απαιτούσε καλύτερα μεροκάματα. Γενικότερα οικονομική δυσπραγία, κοινωνικά προβλήματα, πολιτική αστάθεια. Σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα δημιουργήθηκε με τα εκατομμύρια των προσφύγων. Με τη συνθήκη των Βερσαλιών καταρρέει η γερμανική αυτοκρατορία και διαλύθηκαν 4 αυτοκρατορίες. Επικράτησε μισαλλοδοξία, εκδίκηση και αρπακτική διάθεση με αποτέλεσμα ένας νέος πόλεμος να ξεσπάσει στα επόμενα 20 χρόνια.

Χάρτης α΄ παγκόσμιου πολέμου- συνθήκη Βερσαλιών : οι συμμαχικές δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία και από το 1917 οι ΗΠΑ) νίκησαν τις κεντρικές δυνάμεις (Γερμανία, Αυστροουγγαρία , Οθωμανική αυτοκρατορία, Βουλγαρία) και προκλήθηκαν ριζικές αλλαγές στο χάρτη της Ευρώπης. Αρχικά η Ιταλία , η Πορτογαλία και η Ελλάδα ήταν ουδέτερες ,αργότερα όμως εντάχθηκαν στις συμμαχικές δυνάμεις. Ενώ η Ισπανία, η Ελβετία, ,η Αλβανία η Σουηδία , η Δανία και η Ολλανδία έμειναν ουδέτερες μέχρι το τέλος του πολέμου. Τα μέτωπα του πολέμου ήταν τρία Δυτικό , ανατολικό και βαλκανικό. Ενεπλάκησαν όχι μόνο ευρωπαικές δυνάμεις αλλά και οι αποικίες των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας. Με τη συνθήκη των Βερσαλιών 1919 καταρρέει η γερμανική αυτοκρατορία. Χάνει την Αλσατία και τη Λοραίνη που τις κέρδισε με τη συνθήκη της Φραγκφούρτης. Τα εδάφη αυτά επανήλθαν στη Γαλλία. Κάποιες γερμανικές πόλεις και το Σλεσβιγκ-Χολσταιν ενσωματώθηκαν στη Δανία. Η Γερμανία χάνει τα εμπορικά της προνόμια και δικαιώματα στην Κίνα, την Αίγυπτο και Μέση Ανατολή και υποχρεώθηκε να πληρώσει βαρύτατες πολεμικές αποζημιώσεις. Στη νεοδημιουργηθείσα Πολωνία προσαρτήθηκε η δυτική Πρωσία. Αποστρατικοποιείται η περιοχή της Ρηνανίας και καταλήφθηκε από τους συμμάχους. Τέσσερις αυτοκρατορίες διαλύθηκαν. Στην Οθωμανική αυτοκρατορία αναπτύσσεται το εθνικιστικό κίνημα του Κεμάλ που οργάνωσε τη Τουρκία σε εθνικό κράτος και στη Γερμανία έχουμε άνοδο του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος με αρχηγό τον Χίτλερ(δες πιο κάτω) Τα νέα κράτη που δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο ήταν η Φινλανδία, η Εσθονία, η Λετονία, η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Γιουγκουσλοβακία, η Τσεχοσλοβασκία.

Ρωσική-Οκτωβριανή επανάσταση 1917- πτώση τσαρισμού : ενώ βαδίζουμε προς το τέλος του πρώτου παγκόσμιου πολέμου και οι κεντρικές δυνάμεις οδηγούνται προς την ήττα ένα γεγονός έρχεται να ανατρέψει τις ισορροπίες του πολέμου. Πρόκειται για τη ρωσική επανάσταση που προκάλεσε την κατάρρευση του ανατολικού μετώπου. Η είσοδος της Τουρκίας στον πόλεμο στο πλευρό των κεντρικών δυνάμεων υπήρξε για τους Ρώσους ατυχής γιατί μειώθηκε ο ανεφοδιασμός της από τους συμμάχους λόγω του κλεισίματος των στενών. Ελλείψεις σε πολεμοφόδια που έγιναν πιο έντονες με την είσοδο της Βουλγαρίας στον πόλεμο στο πλευρό των κεντρικών δυνάμεων με αποτέλεσμα να μην μπορεί η Ρωσία να ενισχυθεί ούτε από τα Βαλκάνια. Οι συνεχείς αποτυχίες των Ρώσων προκάλεσαν δυσαρέσκεια στο εσωτερικό της. Τα παράπονα ολοένα και μεγάλωναν και το 1917 το Φλεβάρη και οι εργάτες ξεσηκώθηκαν στην Πετρούπολη με απεργίες και δυναμικές εκδηλώσεις και ο τσάρος υπέβαλε την παραίτησή του. Μετά την πτώση του τσαρισμού οι Ρώσοι εξέφρασαν την επιθυμία τους για ένα καλύτερο κόσμο. Η κινητήρια δύναμη της επανάστασης ήταν ο καταπιεσμένες

μάζες. Η προσωρινή κυβέρνηση προσπαθούσε να επιλύσει προβλήματα χωρίς όμως αποτέλεσμα. Εμψυχωτής του μπολσεβικικού- επαναστατικού κινήματος ο Λένιν ο οποίος μάλιστα κρυφά στην Πετρούπολη και αναλαμβάνει την αρχηγία της ένοπλης εξέγερσης-ηγέτης των Μπολσεβίκων . Με την επικράτηση της επανάστασης ο Λένιν γίνεται μέλος του νέου υπουργικού συμβουλίου. Η επανάσταση ξεσπάει στις 24 Οκτωβρίου και η κυβέρνηση θέτει περιοριστικά μέτρα κατά των Μπολσεβίκων(επαναστατών). Οι επαναστάτες όμως αντιδρούν και ρίχνουν την κυβέρνηση , η εξουσία πλέον περνάει στα χέρια των σοβιετ(συνελεύσεις εργατών και στρατιωτών). Ο Τροστκυ πρωτεργάτης της επανάστασης και επίτροπος εξωτερικών υποθέσεων. H ρωσική επανάσταση ήταν το αποτέλεσμα μιας σειράς παραγόντων όπως απολυταρχικό καθεστώς, θεσμός δουλοπαροικίας με αποτέλεσμα την κορύφωση των κοινωνικών αντιθέσεων. Η χιλιετής ρωσική μοναρχία είχε φτάσει στο τέλος της. Οι ξένες ένοπλες δυνάμεις δεν είδαν με καλό μάτι τη ρωσική επανάσταση και σχημάτισαν πολεμικά μέτωπα γύρω από τη Ρωσία. Επιπλέον στο εσωτερικό της Ρωσίας οι εσωτερικές ανακατατάξεις και η νέα νοοτροπία δεν είχαν γίνει ακόμη καθεστώς. Το 1918 υπογράφτηκε η συνθήκη Μπρεστ- Λιτοφσκ με την οποία η Ρωσία εγκατέλειπε στη Γερμανία, την Πολωνία, την Ουκρανία, τη Λιθουανία και στην Οθωμανική αυτοκρατορία την περιοχή του Καυκάσου. Ακολούθησαν εμφύλιες διαμάχες μέχρι το 1920 όταν πια το νέο κράτος προχωρεί στην ανασύνταξή και αναδιοργάνωσή του. Άλλα γεγονότα του 1917: Το 1917 ήταν έτος καμπής γιατί εκτός από τη ρωσική επανάσταση(δες παραπάνω) ανήλθε στη γαλλική εξουσία ο Κλεμανσώ από τους πιο ανένδοτους πολιτικούς της Γαλλίας. Την ίδια χρονιά έχουμε την έξοδο των ΗΠΑ στον πόλεμο στο πλευρό των συμμάχων Ο Ουίλσον διακηρύσσει πως οι ΗΠΑ μπήκε στον πόλεμο για να συμβάλλει στο σταμάτημά του και διακήρυξη την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών. Δημιουργήθηκε η κοινωνία των εθνών.

Μεσοπόλεμος Εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα(Ναζισμός)- άνοδος Χιτλερ:Με τη συνθήκη των Βερσαλιών και τη λήξη του πρώτου παγκόσμιου πολέμου και τους σκληρούς όρους προς τη Γερμανία που θεωρήθηκε ένοχη πολέμου, ξέσπασε κύμα αντιδράσεων στον γερμανικό λαό. Παράλληλα κατάρρευσε το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης και ξέσπασε οικονομική κρίση. Από τη μια η οικονομική κρίση και από την άλλη το αίσθημα ότι οι Γερμανοί στερούνταν βασικά τους δικαιώματα οδήγησαν στην έξαρση του εθνικισμού και στην άνοδο του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος με αρχηγό τον Χίτλερ(Φύρερ). Υπό την ηγεσία του οι οπαδοί του, οι εθνικοσοσιαλιστές εγκαθίδρυσαν στη Γερμανία τη δικτατορία του τρίτου Ραιχ. Η πολιτική του Χίτλερ ήταν να αναδημιουργήσει τη Γερμανία και να κάνει ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών με όλους αυτούς που είχαν φέρει τη Γερμανία στην κακή της κατάσταση. Ο ρατσισμός και ο αντισημητισμός αποτελούν ιδεολογικές βάσεις του κινήματος. Στόχος του Χίτλερ να κάνει τη Γερμανία παγκόσμια δύναμη ακυρώνοντας τη συνθήκη των Βερσαλιών και να τη κάνει να βρει το ζωτικό της χώρο. Εξόντωσαν τους Εβραίους της Ευρώπης και άλλες μειονότητες και εξαπέλυσαν το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. <<Η νέα τάξη>> αποτελεί το σχέδιο εκτοπίσεως των Εβραίων και άλλων μειονοτήτων από τους Γερμανούς. Πρόκειται για ένα παραστρατιωτικό σώμα , τα γνωστά SS. Ta SS εξόντωσαν 11

εκατομμύρια ανθρώπους. Στρατόπεδα συγκέντρωσης (Νταχάου, Αουσβιτς) που έγιναν τόποι βασανιστηρίων. Αρχικά ο Χίτλερ διαβεβαίωνε για τις ειρηνικές του διαθέσεις. Τον πόλεμο πυροδότησε η επίθεση του Χίτλερ στην Πολωνία. Όπως ο φασισμός στην Ιταλία με τον Μουσολίνι έτσι και οι εθνικοσοσιαλιστές υποστηρίχτηκαν οικονομικά από Γερμανούς και ξένους επιχειρηματίες ενάντια στον μπολσεβικισμό.

Δεύτερος παγκόσμιος-τα γεγονότα Ο πόλεμος πυροδοτήθηκε με την επίθεση του Χιτλερ στην Πολωνία το 1939. Η Βρετανία και η Γαλλία τηρώντας τις συμμαχικές υποχρεώσεις τους κηρύσσουν τον πόλεμο κατά της Γερμανίας δυο μέρες αργότερα. Ο δεύτερος παγκόσμιος αρχίζει. Η Πολωνία καταρρέει στρατιωτικά και κατακτάται. Η Πολωνία διαμελίστηκε μεταξύ ΕΣΣΔ(Ρωσία-τότε σοβιετική ένωση) και Γερμανίας. Ο Χίτλερ πήρε το μεγαλύτερο μέρος της Πολωνίας και άφησε στον Στάλιν την ανατολική Πολωνία. Οι νίκες της ναζιστικής Γερμανίας ήταν πολλές με την τακτική του αστραπιαίου πολέμου. Κατακτά τη Δανία την Νορβηγία, το Βέλγιο , την Ολλανδία ,το Λουξεμβούργο και την Γαλλία. Η Βρετανία ήταν η μόνη εμπόλεμη αντίπαλος που δεν είχε υποταχτεί στη Γερμανία. Οι βλέψεις του Χίτλερ στρέφονται τώρα στην Ανατολή. Στόχος του μετά την πτώση της Γαλλίας ήταν η Σοβιετική ένωση. Πριν γίνει κάτι τέτοιο έπρεπε να εξουδετερωθεί η Βρετανία ως στρατιωτικός και πολιτικός παράγοντας. Επιχείρηση <<Θαλάσσιος Λέων>>. Η σύγκρουση Γερμανίας και Αγγλίας έγινε στον αέρα και ονομάστηκε μάχη της Αγγλίας. Επικράτησαν οι Βρετανοί και ο νέος πρωθυπουργός της Αγγλίας Τσώρτσιλ ήταν ανένδοτος να υποκύψει μπροστά στη ναζιστική Γερμανία. Το 1941 οι Γερμανοί εισβάλλουν στην ΕΣΣΔ. Η μεγάλη επιχείρηση έμεινε γνωστή με το όνομα <<Μπαρμπαρόσα>> και είχε ως στόχο να εξασφαλίσει η Γερμανία τον <<ζωτικό της χώρο>>. Η αντίσταση του κόκκινου στρατού και η επέλαση του χειμώνα συνέβαλαν στην υποχώρηση των Γερμανών . Η Ελλάδα δέχεται την επίθεση της Ιταλίας. Ο Μεταξάς είχε φιλική διάθεση απέναντι στους Βρετανούς και η επίθεση των Ιταλών αποσκοπούσε συν τοις άλλοις να πλήξει μια χώρα που συνδέονταν με τη Βρετανία. Πάντως και η Ιταλία και η Βρετανία ήθελαν την ουδετερότητα της Ελλάδας. Οι Έλληνες απώθησαν με επιτυχία τους Ιταλούς. Μεσολαβούν οι Γερμανοί για συνθηκολόγηση , οι Έλληνες αρνιούνται να συμβιβαστούν με το καθεστώς της τριπλής κατοχής (Γερμανία , Ιταλία , Βουλγαρία) Δημιουργούνται ισχυρές μαζικές οργανώσεις ΕΑΜ, ΕΚΚΑ ΕΔΕΣ. Ξεσπάει ο εμφύλιος αμέσως μετά μεταξύ των φιλοδυτικών δυνάμεων και του εθνικού στρατού από τη μια και των δυνάμεων των κομμουνιστικών κομμάτων και του δημοκρατικού στρατού από την άλλη. Κερδίζουν οι φιλοδυτικοί. Οι ΗΠΑ εισέρχονται στον πόλεμο. ΟΙ ΗΠΑ και η Βρετανία κηρύσσουν τον πόλεμο κατά των Ιαπώνων μετά από αιφνίδια αεροπορική επίθεση των Ιαπώνων σε αμερικανική βάση. Η Γερμανία και η Ιταλία κηρύσσουν τον πόλεμο κατά των ΗΠΑ. Στην ουσία υπήρχαν δύο μέτωπα πολέμου. Η μεγάλη συμμαχία με Βρετανία, Σοβιετική ένωση και ΗΠΑ(με διαφορετικά

καθεστώτα η καθεμία και με βασικό στόχο τη συντριβή της Γερμανίας ) και ο Άξονας με Γερμανία , Ιταλία και Ιαπωνία. Το 1942 πόλεμος πήρε νέα τροπή και η ναζιστική Γερμανία βρέθηκε να αμύνεται στους συμμάχους. Το 1942 γίνεται η μεγαλύτερη και η πιο πολυαίμακτη μάχη των νεότερων χρόνων, η Μάχη του Στάλινγκραντ. Οι Γερμανοί εξαπολούν επίθεση κατά της Ουκρανίας με στόχο την κατάληψη του Καυκάσου(πετρελαιοφόρος περιοχή και σπουδαίο βιομηχανικό κέντρο) Τα στρατεύματα του Χίτλερ περικυκλώνονται. ¨ηττα των δυνάμεων του Άξονα και στο Ελ Αλαμείν. Το 1944 αποβιβάζονται οι συμμαχικές δυνάμεις στην Νορμανδία. ΟΙ Αμερικανοί κάνουν χρήση της ατομικής βόμβας στο Ναγκασάκι και στη Χιροσίμα. Αντιμέτωπος με την ολοκληρωτική ήττα ο Χίτλερ αυτοκτονεί και το τέλος του σημαίνει και το τέλος του καθεστώτος του που άφησε τη Γερμανία σε ερείπια.

Συνέπειες του δεύτερου παγ. πολέμου : Τεράστιες οι ανθρώπινες και υλικές απώλειες παγκοσμίως. Ο δεύτερος παγκόσμιος στοίχισε τη ζωή σε 55 εκατομμύρια ανθρώπους , διαλύθηκε το γερμανικό κράτος και η Ευρώπη και η Γερμανία χωρίστηκαν σε δύο αντίθετα στρατόπεδα. (Βλέπε ψυχρός πόλεμος).Χρήση ατομικούς βόμβας από Αμερικανούς στο Ναγκασάκι και τα Χιροσίμα. Οι μεγαλύτερες δυνάμεις τα Ευρώπης έχουν υποστεί μεγάλες καταστροφές. Δυο συνασπισμοί κρατών , ο δυτικός με ηγέτη τις ΗΠΑ (Καναδάς Αυστραλία , Νέα Ζηλανδία)κλπ. και ο ανατολικός με ηγέτη την ΕΣΣΔ(Πολωνία, Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Βουλγαρία) επικρατούν στην Ευρώπη. (Στις συνέπειες βλέπε και τον χάρτη). Δίκη Νυρεμβέργης το 1846: Κλήθηκαν να λογοδοτήσουν οι υπεύθυνοι για την πρόκληση πολέμου και εγκλημάτων πολέμου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Η γενοκτονία των Εβραίων αποτελεί μείζον έγκλημα. Συνθήκη Παρισίων -Χάρτης : Τα εδαφικά όρια της μεταπολεμικής Γερμανίας διαμορφώθηκαν νωρίς. Μετακινήθηκε κατά 200 χιλιόμετρα προς τα δυτικά σύνορα της Πολωνίας. Χωρίστηκε σε δύο κράτη. Την δυτική με πρωτεύουσα τη Βόννη και Ανατολική με πρωτεύουσα το Βερολίνο. Αυτή τη διαίρεση την επιδίωξε από τη μια η ΕΣΣΔ που φοβόταν την επανεμφάνιση του γερμανικού μιλιταρισμού και οι δυτικοί που δεν ήθελαν τον απόλυτο έλεγχο τα Γερμανίας από την ΕΣΣΔ. Το εδαφικό καθεστώς της Ρουμανίας και Βουλγαρίας δε διαφοροποιήθηκε αισθητά από τα προπολεμικά χρόνια. Στην Ιταλία η νέα κυβέρνηση ήταν υποχρεωμένη να παραιτηθεί από κάθε τίτλο κυριαρχίας επί Αιθιοπίας, Αλβανίας, και Δωδεκανήσων,τα οποία ενσωματώνονται στην Ελλάδα. Με τη συνθήκη του Αγίου Φραγκίσκου 19511 η Ιαπωνία παραιτείται κάθε δικαιώματος της από Ασία, Ανταρκτική και των νότιων κτήσεων στον Ειρηνικό

Ψυχρός πόλεμος: ήταν ο γεωπολιτικός , ιδεολογικός και οικονομικός αγώνας μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων ΗΠΑ και ΕΣΣΔ μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Κράτησε από το 1947 μέχρι την πτώση του τείχους του Βερολίνου 1989 και την πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων σε διάφορα κράτη. Ονομάστηκε ψυχρός πόλεμος γιατί ποτέ δεν έγινε πόλεμος των ΗΠΑ και τα ΕΣΣΔ. Ο πόλεμος έγινε με τη μορφή αγώνα επικράτησης σε διάφορους τομείς όπως τα συμβατικά όπλα και τα πυρηνικά όπλα , κατασκοπεία, και ανταγωνισμό για την κατάκτηση του διαστήματος. Ο ψυχρός πόλεμος βασίστηκε στο φόβο και των δύο πλευρών για την απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων και για το λόγο αυτό και οι δύο πλευρές ανέπτυξαν πολιτικές αποφυγής της χρήσης τους. Κατά

τη διάρκειά του δε χρησιμοποιήθηκαν πυρηνικά όπλα. Οι σημαντικότεροι σταθμοί του ψυχρού πολέμου ήταν : 1. το τείχος του Βερολίνου 2. η ίδρυση του ΝΑΤΟ το 1949( στρατιωτική, αμυντική συμμαχία των χωρών της Δύσης, Βέλγιο, Αγγλία, Γαλλία, Δανία ΗΠΑ, Ισλανδία ,Ιταλία κλπ. το 1952 έγινε μέλος του Νάτο και η Ελλάδα 3. ο πόλεμος της Κορέας,

4. το σύμφωνο της Βαρσοβίας( μια στρατιωτική συμμαχία των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης (Μόσχα, Ουγγαρία, Αλβανία, Ανατολική Γερμανία Πολωνία, κλπ και υπογράφτηκε στη Βαρσοβία της Πολωνίας ως ανταπόδοση στο ΝΑΤΟ 5. ο πόλεμος στο Βιετνάμ ,6. το σύμφωνο πυρηνικού αφοπλισμού που υπογράφτηκε μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ. Το 1991 η ΕΣΣΔ διαλύεται και τελειώνει ο ψυχρός πόλεμος.

*******Επίσης πολύ καλά ενοποίηση Γερμανίας-Ιταλίας-Βελγίου

Τέλος