1 · Web view1.3 สภาพภ ม ประเทศ เช ยงรายม ภ ม ประเทศเป นเท อกเขาส งในทว ปตอนเหน

สญลกษณจงหวดเชยงราย

ตราประจำาจงหวดเชยงรายรปชางสขาวใตเมฆ

เมอพญามงรายไดทรงรวบรวมหวเมองฝายเหนอในอาณาเขตรอบ ๆ ไดแลว จงทรงกรฑาทพไปแสดงฝมอในการยทธตอหวเมองฝายใตลงมา จงไดไปรวมพล ณ เมองลาวกเตา และหมอควาญไดนำาชางมงคลของพญามงรายไปทอด (ผก) ไวในปาหวดอยทศตะวนออกพลดหายไป พญามงราย จงไดเสดจตดตามรอยชางไปจนถงดอยทองรมแมนำ4ากกนทธ ไดทศนาการเหนภมประเทศเปนทราบลม อดมสมบรณเปนชยภมทด จงไดสรางเมองใหม ข4นในทนน ใหกอปราการโอบเอาดอยจอมทองไวในทามกลางเมอง ขนานนามเมองวา เวยงเชยงราย“ ” ตามพระนามของพญามงรายผสราง เมอวนท 26 มกราคม พ.ศ. 1805 ดงน4น จงไดนำารปชางสขาวใตเมฆแหงความรงเรอง และอยเยนเปนสข บนพ4นสมวงของ วนเสารซงตรงกบวนประสตของพญาเมงราย เปนสประจำาจงหวด

คำาขวญของจงหวดเชยงราย

“เหนอสดในสยาม ชายแดนสามแผนดนถนวฒนธรรมลานนา ลำ4าคาพระธาตดอยตง”

วสยทศนการพฒนาจงหวดเชยงราย (Vision)

“เชยงราย : ประตทองของวฒนธรรมลานนา และการคาสสากล”

Chiangrai : Global Golden Gateway of Lanna Culture and International Trade

/ธงประจำา...- 2 -

ธงประจำาจงหวดเชยงราย

ดอกไมประจำาจงหวด

ชอดอกไม ดอกพวงแสด

ชอ วทยาศาสตร : Pyrostegia Venusta (ker) Miers

วงศ : Bignonia Ceae

ลกษณะชนดพนธไม : ไมเล4อยตางประเทศ

ชออน ๆ : Orange trumpet, Flane Flower, Fire – Cracder Vine

ตนไมประจำาจงหวด

ชอพนธไม กาสะลองคำา

ชอวทยาศาสตร Radermachera ignea (Kurz) Steenisวงค Dignoniaceaeชออน ๆ ปบทอง, แคเปาะ, สำาเภาหลามตน, สะเภา, ออยชาง, จางจด

/เชยงราย...

- 3 -เชยงรายในอดต

จากหลกฐานทางประวตศาสตรของบางยคบางสมยในดนแดนเหลาน4 บางคร4งกมความคลาดเคลอนกนไปท4งทางดานสถานทหรอดานของเวลา จงยากทจะช4ชดลงไปอยางชดเจนวา หลกฐานใดถกตอง สำาหรบอาณาจกรโบราณและเมองตางๆ อนเปนทต4งของจงหวดเชยงรายในปจจบน ทปรากฏในตำานานหรอพงศาวดารและหลกฐานทางประวตศาสตรน4น นกวชาการในทองถนไดแบงประวตเชยงรายออกเปนยคตางๆ ดงน4

1. ยคอาณาจกรโยนกไชยบรศรชางแสน2. ยคหรญนครเงนยาง3. ยคเชยงราย (มงราย)4. ยคพนธมตรตนอาณาเขต

1. ยคอาณาจกรโยนกไชยบรศรชางแสนเรองราวของอาณาจกรโยนกไชยบรศรชางแสน (ชางแสงกเรยก) ทม

ศนยกลางอยทเมองโยนกนครราชธานศรชางแสน หรอเมองนาคพนธสงหนวตนครน4น เปนเรองราวทปรากฏอยในพงศาวดารโยนกไดกลาวถงมหากษตรยองคหนง ชอวา เทวกาละ ครองราชยสมบตเปนใหญแกไทยท4งหลายในเมองนครไทยเทศ อนมเมองราชคหะ (ราชคฤห) เปนนครหลวงมหากษตรยพระองคน4นมราชโอรส 30 พระองค

ราชธดา 30 พระองค รวมท4งหมด 60 พระองค ราชโอรสองคแรกมพระนามวา พมพสารราชกมาร องคทสองมพระนามวา สงหนวตกมาร (บางตำาราเปนสงหนตกมาร และเพ4ยนไปเปน สหนตกมาร หรอศรหนตกมาร กม) ดวยเหตวามลกษณะและกำาลงดจราชสหนนเอง

เมอน4น มหากษตรยผเปนพอไดแบงราชสมบตใหแกราชโอรสและธดาท4ง 60 พระองคแลว ไดแตงต4งใหเจาพมพสารโอรสองคแรกเปนอปราชา และใหอภเษกสมรสกบพระราชธดาผหนงใหอยในเมองราชคฤหนครหลวง สวนโอรสและราชธดา 29 คน4น ใหจบคกนแลวแยกยายออกไปต4งบานเมองอยตามทตางๆ

สวนเจาสงหนวตกมารโอรสทสองกบนองหญงผหนงไดแบงเอาราชสมบตพรอมไพรพลแสนหนงแลวกเสดจออกจากเมองราชคฤหนครหลวง ขามแมนำ4าสระพมงหนาไปทางทศอาคเนยออกจากเมองราชคฤหได 4 เดอน พอถงเดอน“ 5 ออก 11 คำา วนศกร กจงไดไปถงประเทศทหนงมสณฐานราบเปยงเรยงงาม มแมนำ4าใหญ นำ4าฮาม นำ4านอยมากนก กบอพอไกลขรนท (แมนำ4าโขง) เทาใดนก แลมนำ4าหวยนอยอนจกสรางไรนาดนกแลเปนแวนแควนเมองสวรรณโคมคำาเกาอนรางไปแลวน4น ในกาลน4น มแตพวกลวะ มละข คอ ชาวปาชาวดอยท4งหลาย ยงอยในซอกหวยราวเขาภดอยไควจทแลว และมขนหลวงผหนง นามวา ปเจาลาวจก เปนใหญแกมละขท4งหลายกยงอยดอยดนแดงอนมหนประจมทศประเทศน4น แลยามน4นสงหนวตกมารกมารอดถงทหนงหมดใสกวางนก บไกลแมนำ4าใหญ แมนำ4าฮาม แมนำ4านอยมากแล แลหางจากแมนำ4าขรนทน4น 7,000 วา แลเมองสวรรณโคมคำาเกาน4น อยเบ4องฝายแมนำ4าขรนทกำ4าหนาน4นแล”

/ในตำานาน...- 4 -

ในตำานานน4นไดกลาวอกวา เมอน4นทานกใหแปงปางจอดย4งเ“ อาชยอยทน4นรอดเดอนส ข4นหนงคำา วนศกร มหาศกราชข4นใหมแถมตวหนงเปน 18 ตวปลวงเปา วนน4นยงมพญานาค

ตวหนง มชอวา พนธนาคราช“ ” กมาเนรมตตนเปนพราหมณผหนง แลวเขามาสทแหงเจาสงหนวตกมาร แลวกลาววา ดกรเจากมารทานน4“ เปนลกทาวพระยามหากษตรย หรอวาเปนลกเศรษฐหรอคหบด กระฎมพ แลวาพอคา อ4นจา ลกบานใดเมองใดมาน4นจากแลเจากมารเหนวามประโยชนอนใดจา จงมาย4งพกยงสถานทน4 วาอ4น วาดงน4 เมอน4นเจาสงหนวตกมาร กลาววาดกรทานพราหมณ เราน4หากเปนลกกษตรยตนหนง ชอวาเทวกาละ ผเปนเจาแผนดนเมองราชคฤหนครหลวงพนแล เรามานเพอจกแสวงหาทควรสรางบานต4งเมองอยแล วาอ4น เมอน4น นาคพราหมณกวา ดแทแล ทานจงมาต4งทน4ใหเปนบานเมองอยเทอะ จกวฒจำาเรญด จกบรบรณดวยขาวของราชสมบตประการหนง ขาศกศตรท4งหลาย เปนตนวาศกมหานครเมองใหญท4งหลาย จกมารบกเปนอนยากเหตวาแมนำ4าใหญ สะเภาเลากาจกมากไมถง แตวาขอใหมสจจะรกษายงขาคนและสตวท 4งหลายแดเทอะ”

เมอน4น เจาสงหนวตกมารจงกลาววา ดกร“ ทานพราหมณ ทานน4อยทใด อยบานเมองใด และมชอวาดงฤา” นาคพราหมณกกลาววา ขาน4มชอวาพนธพราหมณ“ อยรกษาประเทศทนมาต4งแตตระกลเคามาแล” ทานจงใชสปปรรสะแหงทานไปตามดทอยแหงขาเทอะ วาอ4น” แลวกกลาวอำาลาเจาสงหนวตกมารออกไปแล เจาสงหนวตกมารจงใชใหบาวแหงทานตามไปด 7 คน ไปทางหนหรด ไกลประมาณ 1,000 วา แลวกลวดหายไปเสยแล เมอน4นบาวท4ง 7 คน จงกลบคนมาบอกแกเจาแหงเขา ตามดงทไดเหนมาน4นทกประการแล เจาสงหนวตกมารไดยนคำาดงน4นกสลงใจอยแล สวนวานาคพราหมณผน 4นกเอาเพศเปนพญานาคดงเกาแลวกทวนบนไปใหเปนเซตคเวยง กวาง 3,000 วา รอดชกลำ4า แลวกหนไปสทอยแหงตนในกลางคนน4นแล คร4นรงแจงแลว เจาสงหนวตกมารเหนเปนประการฉนน4นแลว กมใจชนชมยงนก จงใหหาพราหมณอาจารยมา แลวกตรสถามวา พราหมณ“ผมาบอำาใหแกเราน4น จกเปนเทวบตร เทวดาพระยาอนทรพรหมดงฤา พราหมณอาจารยจงกลาววา ตามดงขาผเฒามาพจารณาดน4 คงจะเปนพญานาคเปนแนแท เมอน4นกพรอมกนเขายงเรอนหลวง แลงต4งหอเรอนบรบรณแลวกเขาอยเปนเมองใหญ แลวพราหมณอาจารยผน4นกพจารณาเอาชอพญานาคพนธน4น กบชอกมารผเปนเจาน4นชอ สงหนวตน4นมาผสมกน แลวเรยกนามเมองน4นวา เมองพนธสงหนวตนคร น4นแล

เมอเจาสงหนวตกมารไดเปนเจาเมองพนธสงหนวตนครแลว ไดมอาชญาเรยกวาเอาขนหลวงมลกขท4งหลาย ใหเขามาสสมภารแหงพระองคนนแล แตน4นไปภายหนาได 3 ป ยงมเมองอนหนงอยหนหรดไกลประมาณ 4 คนทาง มขางหวกกกะนท (แมนำ4ากก) ทนน ชอวา เมองอมงคเสลานคร เมองน4นเปนทอยของชาวขอมท4งหลาย และสวนวาเมองขอมน4กเปนเมองพรอมกนกบเมองสวรรณโคมคำา แตคร4งสมยศาสนาพระกสสปะและยงไมเคยเปนเมองรางเลย พระยาขอมเจาเมองอมงคเสลานครน4น มมานะกระดางไมยอมเขาสบรมโพธสมภารเจาสงหนวต พระองคจงยกกำาลงร4พลไปรบเอาเมองอมงคเสลานครไดเขาสบรมโพธสมภารแตน4นมา มหาศกราชได 22 ตว ปดงไส ต4งเมองพนธสงหนวตนครได 5 ป ถงปน4นทานกปราบไดลานนาไทยท4งมวลแลฯ

/เสนา...

- 5 -

เสนาอำามาตย พราหมณอาจารย ไรไทยท4งหลาย กพรอมใจกนราชเษกยงเจาสงหนวตราชกมารข4นเปนเอกราชมหากษตรยต4งแตน4นมา และเมองน4กบรบรณดวยผคน ชางมาววควายสมบตมากนก เกดเปนเมองใหญแตน4นมา มอาณาเขตดงน4

ในทศบรพา มแมนำ4าขรนทเปนแดนในทศปจฉมมดอยรปชางชนนำ4ายอยมาหาแมคงเปนแดนในทศอดร มตาง (เขอน) หนองแสเปนแดนในทศทกษณ มลวะรฐเปนแดนบานเมองกมความสงบสขรมเยนตลอดสมยของพระเจาสงหนวต

พระองคครองราชยสมบตได 102 ป มอายได 120 ป (บางตำานานกวาครองราชยได 52 ป) ในภายหลงอาณาจกรโยนกไชยบรศรชางแสน ทมเมองพนธสงหนวตนครเปนเมองหลวงน4น ตำานานไดกลาวไววา ไดมกษตรยปกครองสบเนองตอกนมาประมาณกวา 40 พระองค ซงบางพระองคกจะปรากฏพระนามในตำานานของการสรางเมองใหม หรอโบราณสถานทยงคงมมาอยจนถงยค

ปจจบน ไดแก พระเจาอชตราช กษตรยองคท 3 เปนผสรางพระธาตเจาดอยตง โอรสองคทสองของพระเจามงรายนราช กษตรยองคท 4 คอ พระองคไชยนารายณ เปนผสรางเวยงไชยนารายณ พระองคเวาหรอพระองคเวา กษตรยองคท 10 เปนผสรางพระธาตดอยเวา อำาเภอแมสาย เปนตน

รายนามกษตรยทปกครองอาณาจกรโยนกไชยบรศรชางแสน(จากพงศาวดารโยนก ของพระยาประชากจกรจกร)

1. สงหนกมาร 2. คนธกมาร 3. อชตราช 4. มงรายนราช 5. พระองคเช

อง 6. พระองคชน

7. พระองคดำา 8. พระองคเกง 9. พระองคชาต10. พระองคเวา 11. พระองคแวน 12. พระองคแกว13. พระองคเงน 14. พระองคตน 15. พระองคงาม16. พรองคลอ 17. พระองครวย 18. พระองคเชง19. พระองคกง 20. พระองคเกา 21. พระองคพง 22. พระองคศร 23. พระองคสม 24. พระองคสวรรย

(สวน)25. พระองคแพง 26. พระองคพวน 27. พระองคจกทร28. พระองคฟ 29. พระองคผน 30. พระองควง31. พระมงสงห 32. พระมงแสน 33. พระมงสม

/รายนาม...

- 6 -รายนามกษตรยทปกครองอาณาจกรโยนกไชยบรศรชางแสน

(จากพงศาวดารโยนก ของพระยาประชากจกรจกร)

34. พระองคทพ 35. พระองคกอง

36. พระองคกม (กลม)

37. พระองคชาย (จาย)

38. พระองคชน (จน)

39. พระองคชม (จม)

40. พระองคกง (ปง)

41. พระองคกง (พง)

42. พระองคเกยง (เปยง)

43. พระองคพง (พงคราช)

44. ทกชต 45. มหาวน

46. มหาไชยชนะ

อาณาจกรโยนก ไดมกษตรยปกครองสบตอกนมาจนสมยพระองคมหาไชยชนะ อาณาจกรจงไดถงกาลลมจม ดงปรากฏในตำานานสงหนวตทกลาววา ไดมชาวเมองไปไดปลาไหลเผอก พระองคจงใหตดเปนทอนแจกกนกนทวท4งเวยง และในคนน4นกไดเกดมเหตเสยงดงสนนเหมอนกบแผนดนไหวถงสามคร 4ง จนเปนเหตใหเมองโยนกถลมกลายเปนหนองนำ4าขนาดใหญ แตกเปนทนาอศจรรยทยงคงเหลอบานของหญงหมายคนหนง ซงไมไดรบสวนแบงเน4อปลาน4นจากชาวเมองไปบรโภค ในปจจบนหนองนำ4าดงกลาวจงไดมผสนนษฐานไปตางๆ กน บางกสนนษฐานวาคอทะเลสาบเชยงแสน (หนองบงกาย) ในเขตอำาเภอเชยงแสน บางกวาคอเวยงหนองลม (เวยงหนองหรอเมองหนองกวา) ในเขตอำาเภอแมจน เนองจากมชอสถานทตางๆ ไดปรากฏอยในปจจบนน4อยใกลเคยงบรเวณน4น เชน บานแมลาก กหมายถงตอนทชาวเมองไดชวยกนลากปลาไหลตวน4น บานแมลว (คงเลอนมาจากคำาวาคว) กหมายถงตอนทไดชำาแหละปลาไหลน4นเพอแจกจายกน แมนำ4ากก หมายถงตดเปนช4นๆ ซงชอดงกลาวน4ปจจบนมอยในทองทของอำาเภอทาขาวเปลอก อำาเภอแมจน และยงมผสนนษฐานวา คอ หนองหลวง ในเขตอำาเภอเวยงชยอกดวย

หลงจากทอาณาจกรโยนกไดลมสลายพรอมดวยราชวงศดงกลาวแลว ชาวเมอง จงไดปรกษากนพรอมใจกนยกใหขนลง ซงเปนผใหญบานข4นมาเปนผปกครองแทนราชวงศ วากนวาเปนตนแบบของประชาธปไตย เนองจากผนำาไดมาจากการประชมปรกษาหารอกนคลายระบบการเลอกต4ง จงเปนทมาของชอ เวยง

ปรกษา เวยงปรกษาไดมผปกครองสบตอกนมา 15 คน เปนระยะเวลา 93 ป

2. ยคหรญนครเงนยางในยคน4ไดกลาวถงลวจงกราชหรอลวจกกราช ปฐมกษตรยของราชวงศ

น4 ซงในหลกฐานบางฉบบเรยกวา ราชวงศลาว เนองจากพระนามของกษตรยในราชวงศน4ลวนข4นตนดวยคำาวา ลาว“ ” มอำานาจอยในเมองเชยงลาว (เชยงเรอน) สนนษฐานวาอยใกลบรเวณดอยตงและแมนำ4าสาย ตอมาไดขยายจากเมองเชยงลาวมาสเมองเงนยางหรอเงนยง ซงต4งอยรมแมนำ4าโขง สนนษฐานวาเมองเงนยางน4อยใกลกบเมองเชยงแสน หรออาจเปนบรเวณเดยวกนกเปนได เมองเงนยางมชอเรยกเปนภาษาบาลวา หรญ“นคร” อนเปนทมาและเรยกชอเมองน4วาหรญนครเงนยาง

/ลวจงกราช...- 7 -

ลวจงกราช (ลาวจง) มราชบตร 3 พระองค คอ ลาวครอบ ลาวชาง และลาวเกาแกวมาเมองลวจงกราชไดสงราชบตรออกไปสรางบานแปงเมอง คอ ใหลาวครอบราชบตรองคโตไปครองเมองเชยงของ ลาวชางราชบตรองคทสองไปครองเมองยอง สวนลาวเกาแกวมาเมองราชบตรองคเลกน4ใหครองเมองเชยงลาวสบเนองมาดวยเหตน4ภายหลงจงทำาใหราชวงศลาว (ลวจงกราช) เปนตนของราชวงศเมองตางๆ เชน พะเยา เชยงของ เชยงคำา จนถงสมยพญามงราย ไดสรางเมองเชยงรายแลว พบวาเจาเมองตางๆ ไดมเช4อสายมาจากวงศลวจงกราชดวยกน จงมพระราโชบายรวบรวมใหเปนปกแผนเปนอนหนงอนเดยวกน

รายนามกษตรยราชวงษลาว (ลวจงกราช หรอวงษหรญนคร)รชกาลท

พระนาม รชกาลท พระนาม

1. ลวจงกราช (ลาวจง) 2. ลาวเกาแกวมาเมอง3. ลาวเสา (ลาวเสา) 4. ลาวตง (ลาวพง)5. ลาวกลม (ลาวหลวง) 6. ลาวเหลว

7. ลาวกบ 8. ลาวคว (ลาวกน)9. ลาวเคยง 10. ลาวคว

11. ลาวเทง (ลาวตง) 12. ลาวทง (ลาวเตง)13. ลาวคน 14. ลาวสม15. ลาวกวก (ลาวพวก) 16. ลาวกว (ลาวกวน)17. ลาวจง 18. จอมผาเรอง19. ลาวเจง (ลาวเจอง) 20. ลาวเงนเรอง21. ลาวซน (ลาวชน) 22. ลาวมง23. ลาวเมอง (ลาวเมง) 24. ลาวเมง

ลาวจงมราชบตร 2 พระองค องคพชอ ลาวชน ไดใหปกครองเมองไชยนารายณ สวนผนองชอจอมผาเรองน4น ใหครองเมองเชยงลาวตอมา จอมผาเรอง (ลาวจอมเรอง) มราชบตรชอ ลาวเจอง (ขนเจอง) ลาวเจองไดครองเมองเชยงลาวอยระยะหนง และไดแผขยายอาณาเขตไปถงเมองของพระยาแกว แลวไดอยครองหลายเมอง สวนทางเมองเงนยาง (เชยงลาว) น4น ไดใหลาวเงนเรองราชบตรปกครองแทน และในสมยของลาวเจองน4ไดใหราชบตรอกหลายพระองคไปครองยงเมองตางๆ เชน เมองลานชาง เมองนาน เปนตน อนเปนการกระจายราชวงศลาว (ลวจงกราช) ไปยงหวเมองตางๆ อกสมยหนง

มาจนถงสมยลาวเมง ลาวเมอง พระบดาไดสขอนางอ4วมงจอมเมองหรอนางเทพคำาขยาย ธดาทาวรงแกนชาย เจานครเชยงรง เมองใหญแวนแควนสบสองปนนา มาอภเษกเปนชายาเจาลาวเมง คร4งภายหลงอภเษกแลวไมนานเทาใด นางเทพคำาขยายกทรงมครรภแลวประสตพระราชโอรส เมอ พ.ศ.1782 ทรงพระนามวา เจามงราย“ ”

/จะเหน...- 8 -

จะเหนไดวาอาณาจกรหรญนครเงนยาง (เชยงลาว หรอเชยงเรอง หรอหรญนครเงนยาง เชยงแสนกเรยก) น4น เคยมความรงเรองมากอน มประวตความเปนมาทยาวนาน

ไดมกษตรยปกครองสบตอกนในราชวงศลวจงกราชมาหลายพระองค มาจนถงสมยพญามงราย จงไดมการสรางเมองใหญข4นทเชยงราย และหลกฐานทางประวตศาสตรไดเรมมความชดเจนข4น นบแตการสรางเมองเชยงรายเปนตนมา

3. ยคเชยงราย (มงราย)พญามงราย ไดข4นครองราชยสมบตทเมองหรญนครเงนยาง เมอ พ.ศ.

1802 ในขณะมพระชนมได 20 ป พระองคจงไดใหพระยามหานครท4งหลายไปถวายบงคม เมองใดขดแขงมยอมออนนอมแตโดยดกแตงกองทพยกออกไปปราบปราม ตไดเมองมอบ เมองไร เมองเชยงคำา ไดปลดเจาผครองนครออกแลวแตงต4งใหขนนางอยร 4งเมองเหลาน4น แตน4นหวเมองท4งหลาย มเมองเชยงชาง เปนตน กพากนออนนอมยอมเปนเมองข4น

เมอรวบรวมหวเมองฝายเหนอไดแลว คดจะปราบหวเมองฝายใต จงไดลงไปอยทเมองหนง ชอเมองวา เวยงเตารอง เผอญชางมงคลของพญามงรายไดพลดไป พญามงรายเสดจตามชางไปถงยอดจอมทอง รมแมนำ4ากก เหนภมประเทศทเปนชยภมด จงใหสรางพระนครไว ณ ทน4นกอปราการโอบลอมเอาดอยจอมทองไวในทามกลางเมอง ขนานนามวา เมองเชยงราย ใน พ.ศ. 1805 แลวพญามงรายกยกจากเมองหรญนครเงนยางข4นมาประทบอยทเมองเชยงรายในปเดยวกนน4ยงไดตเมองเชยงตงอกดวย ถดมาอก 3 ป พญามงรายไดเสดจจากเมองเชยงรายไปประทบอยทเมองฝาง (เวยงไชยปราการ) โดยมพระราชประสงคทจะแผขยายอาณาเขตไปทางลานนา หลงจากน4น 1 ป กไดยกทพไปตเมองผาแดง เชยงของ ตไดเมองเชยงของแลวกกลบประทบทเมองฝางอก ตอมาราว 6 ป ไดเสดจยกทพไปตเมองเชงแลวกลบมาประทบ ณ เมองฝางดงเกา

เมองฝางทพญามงรายประทบอยตดตอกบแควนลานนาพอคาวานชชาวเมองหรภญไชย ไปมาทเมองฝางเปนอนมาก พญามงรายทราบวาเมองหรภญไชยเปนเมองมงคงสมบรณ กอยากไดไวในอำานาจ จงทรงใหอายฟา เขาไปเปนไสศกอยในเมองหรภญไชย แลวจงสามารถตเมองหรภญไชยจากพระยายบาไดในเวลาตอมา รวมท4งตไดเมองเขลางคจากพระยาเบก เจาเมองเขลางค ซงเปนนองของพระยายบาในภายหลงอกดวย

ในป พ.ศ. 1819 พญามงรายไดยกกองทพลงไปตเมองพะเยา พระยางำาเมอง เจาเมองพะเยา เหนวาสดวยกำาลงมได จงยกกองทพออกไปรบปลายแดน ตอนรบอยางไมตร แลวยกตำาบลปากนำ4าใหแกพญามงราย พญามงรายกรบปฏญาณเปนมตรกน ตอมาไดยกทพไปตเมองหงสาวด พระยาหงสาวดสทธโสม เจาเมอง จงไดยกนางปายโค พระธดาใหเปนราชธดา เพอจะเปนพระราชไมตร ในภายหลงไดยกกองทพไปตเมองพกามองวะ เจาเมององวะไดนำาเอาเครองราชบรรณาการมาถวายตอนรบขอพระราชไมตรดวย ในคร4งน4ไดนำาเอาชางตางๆ เชน ชางฆอง ชางเหลก ชางเงน ชางคำา ชางทอง กลบมาเผยแพรอกดวย พรอมท4งไดบำารงพระพทธศาสนา โดยไดรบอทธพลตามแบบอยางขององวะ ในป พ.ศ. 1839 พญามงรายไดสรางเมองเชยงใหม และขนานนามเมองวา นพบรศรนครพงค“ เชยงใหม” พระองคไดเสดจไปประทบอยทเมองเชยงใหมตราบจนสวรรคต ขณะเสดจประพาสกลางเมอง เมอ พ.ศ. 1860 สวนเมองเชยงรายน4นไดใหขนครามมาครองเมองแทน นบเปนจดเรมตนทเมองเชยงรายเรมลดบทบาทลง และในขณะเดยวกน เมองเชยงใหมกไดเรมมความสำาคญในฐานะเปนศนยกลางของอาณาจกรลานนา ซงมความเปนปกแผนมนคงและรงเรองอยางสงสดในสมยของพญามงราย

/ในป...- 9 -

เมอพญามงรายสวรรคต พระยาไชยสงคราม (ขนคราม) ราชโอรส จงครองเมองเชยงรายตอมาและสถาปนาใหพระยาแสนภ โอรสองคใหญไปครองเมองเชยงใหม ใน พ.ศ. 1861 ใน พ.ศ. 1870 พระยาแสนภโอรสองคใหญไปครองเมองเชยงใหม ใน พ.ศ. 1861 ใน พ.ศ. 1870 พระยาไชยสงครามถงแกทวงคต พระยาแสนภไดใหเจาคำาฟราชโอรสไปครองเมองเชยงใหม แลวพระองคไดกลบมาครองเมองเชยงราย

รงข4นป พ.ศ. 1871 พระยาแสนภ มพระราชประสงคจะสรางพระนครอยใหมตองการชยภมทด

ขนนางไดสำารวจหาไดทเมองเการมแมนำ4าโขง อนเปนเมองโบราณของเวยงไชยบร จงโปรดใหสรางนครใหมข4นทน4น เอาแมนำ4าโขงเปนคปราการเมองดานตะวนออก อก 3 ดาน ใหขดโอบลอมพระนครไว ต4งพธฝงหลกเมองวนศกร เดอน 5 (เดอน 7 เหนอ) ข4น 2 คำา ปมะโรง พ.ศ. 1871 ขนานนามวา หรญนครชยบรศรเชยงแสน (ตามพระนามของพระองค) แตคนตอมาภายหลงเรยกวา เชยงแสน คออำาเภอเชยงแสนในปจจบน ซงยงมซากกำาแพงเมองปรากฏอย พระยาแสนภ ครองอยเมองเชยงแสนได 7 ป กไดถงแกทวงคต พระยาคำาฟ ราชโอรส จงไดครองเมองเชยงแสนตอมา พระยาคำาฟจงไดใหทาวผายราชโอรสไปครองเมองเชยงใหม เมอพระยาคำาฟถงแกทวงคต ทาวผายราชโอรส ซงครองเมองเชยงใหมอยกไดครองเมองเชยงใหมตอไป แลวใหทาวกอนา (ต4อนา) ราชโอรส มาครองเมองเชยงรายแทน นบแตน4นมาเมองเชยงราย (รวมท4งเชยงแสนดวย) ไดเรมมฐานะคลายเมองลกหลวง โดยมเชยงใหมเปนเมองหลวง แตกยงคงมเช4อพระวงศปกครองสบตอกนมาอกหลายพระองค สดทายในสมยพระยากลม เปนเจาเมองเชยงแสน โดยมพระเจาเมกฏครองเมองเชยงใหม ใน พ.ศ. 2101 เมองเชยงใหมและเชยงแสนกเสยใหแกบเรงนอง เจากรงหงสาวด อาณาจกรลานนา (รวมท4งเชยงรายและเชยงแสนดวย) จงไดตกเปนเมองข4นของพมาต4งแตน4นมา แตมบางคร4งกเปนอสระและบางคร4งกตกอยในอำานาจของกรงศรอยธยา รวมเปนระยะเวลาอนยาวนานนบ 200 ป จนถงสมยธนบร แมวาบางสมยจะมการจบอาวธข4นตอสเพอเปนอสระจากพมาแตกไมประสบผลสำาเรจ ในระยะหนง พมาไดฟ4 นฟเมองเชยงแสนใหเปนเมองเอกในการปกครองเนองจากตองการใหเปนหวเมองเพอปองกนการรกรานจากกรงศรอยธยา และยงสามารถใชเปนแหลงสะสมเสบยงในยามศกสงครามกบกรงศรอยธยาอกดวย

4. ยคพนธมตรตนอาณาเขตในสมยพระเจากรงธนบร ยกทพมาปราบปรามขบไลขาศกพมาทางหว

เมองฝายเหนอ แตไมสำาเรจเดดขาด คร4นสมยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช แหงราชวงศจกร พ.ศ. 2347 กรมหลวงเทพหรรกษและพระยายมราช ยกกองทพข4นมาขบไลพมาออกจากเชยงแสนไดสำาเรจ ใหเผาเมองเสยส4น กวาดตอนเอาผคนพลเมอง

23,000 ครอบครว แบงเปน 5 สวน โดยใหไปอยเมองเชยงใหม นครลำาปาง นครนานเมองเวยงจนทน และลงมายงกรงเทพฯ บางสวนใหต4งบานเรอนอยเมองสระบร เมองราชบร บาง

หลงจากทไดกวาดตอนเอาผคนพลเมองใหไปอยตามเมองตางๆ แลว เชยงแสนจงกลายเปนเมองราง จงทำาใหนบแตน4นมา หลกฐานทางประวตศาสตรเกยวกบเมองเชยงแสนไดขาดหายไประยะหนง สวนใหญแลวมกจะกลาวถงเมองเชยงใหมทเปนศนยกลางของลานนาในยคน 4น โดยมตระกลเจาเจดตนปกครอง ซงจะเกยวพนกบการทำาศกสงครามกบพมา บางคร4งกถกพมารกราน บางคร4งกยกทพไปตเขตหวเมองข4นของพมาและกวาดตอนเอาผคนลงมาดวย อนไดแก พวกไทยใหญ ไทยล4อ ไทยเขน เปนตน

/พ.ศ.2386...- 10 -

พ.ศ. 2386 ในรชกาลท 3 ไดมการจดต4งเมองเชยงรายฟ4 นคนใหเปนบานเมองข4นมาใหม เพอเปนกำาลงชวยเหลอเชยงใหมปองกนภยจากพมา โดยมฐานะเปนเมองบรวารของเชยงใหม พระเจามโหตรประเทศเจาเมองเชยงใหม ไดใหญาตพนอง อนมเจาหลวงธรรมลงการเปนเจาหลวงเมองเชยงราย เจาอนเรอนเปนพระยาอปราช เจาคำาแสนเปนพระยาราชวงศ เจาชายสาม เจาพเกยง เปนพระยาราชบตร และพระยาบรรตน มราษฎรทถกกวาดตอนมากจากหวเมองข4นของพมา ในสมย เกบผกใสซา“ เกบขาใสเมอง” พรอมดวยพอคาทเปนคนพ4นเมองของไพรเมอง 4 เมอง คอ เมองเชยงตง เมองพยาก เมองเลน และเมองสาด ประมาณ 1,000 ครอบครว ข4นมาต4งสรางบานเมอง เมองเชยงรายในยคน4ไดมการกอกำาแพงสรางประตเมองตางๆ เพมเตมในสวนทเคยเปนเมองเกามาแตสมยพญามงรายใหเปนเมอง พนธมตรตนอาณาเขต“ ” มสะดอเมองอยทวดจนทโลก (ปจจบนคอ วดกลางเวยง) ในสมยน4นเมองเชยงใหมมชอวา เมองรตตน

ตงสาวภวนบร การปกครองเมองเชยงรายในฐานะเปนเมองบรวารของเมองเชยงใหมในสมยน4เปนยคทเรยกวา เจาขน 5 ใบ ซงเปนเช4อสายในตระกลเจาเจดตนทไดรบการแตงต4งจากเมองเชยงใหมมาเปนคณะปกครองเมองเชยงราย ประกอบดวยเจาหลวง (มฐานะเปนเจาเมอง) และผชวยอก 4 ตำาแหนง คอ พระยาอปราช พระยาราชวงศ พระยาราชบตร พระยาบรรตน

พ.ศ. 2413 ในสมยรชกาลท 5 เจาอปราช เจาราชวงศ นครเชยงใหม มใบบอกขอราชการไปยงกรงเทพฯ วา พมา ล4อ เขน เมองเชยงตง ประมาณ 300 ครอบครว มาอยเมองเชยงแสน ต4งตวเปนอสระไมยอมอยใตการปกครองของไทย จงใหอปราชแตงคนไปวากลาวใหถอยออกจากราชอาณาจกร ถาอยากจะต4งอยใหอยในบงคบบญชาเมองเชยงรายและนครเชยงใหม แตกไมไดผล เพราะพวกน4นไมยอมออกไป พ.ศ. 2417 เจาอนทวไชยยานนท เจานครเชยงใหมเกณฑกำาลงจากเชยงใหม นครลำาปาง เมองลำาพน มไพรท4งส4น 4,500 คน ยกจากเชยงใหมมาเชยงรายและเชยงแสนไลตอนพวกน4นออกจากเชยงแสน จงทำาใหเชยงแสนกลายเปนเมองรางไประยะหนง จวบจนถงป พ.ศ. 2423 จงไดให เจาอนตะ บตรเจาบญมา (เจาบญมาเปนนองของเจากาวละ เจานครเชยงใหม) เจาผครองเมองลำาพนเปนหวหนา นำาราษฎรเมองลำาพน เชยงใหม ประมาณ 1,500 ครอบครว ข4นมาต4งรกราก ปกซ4งต4งถน“ ” อยเมองเชยงแสน นบเปนการ สรางบานแปงเมอง คร4งใหญของเมองเชยงแสน กลมทอพยพมารนแรกไดมาต4งถนฐานทำากนอยเรยงรายตามลำาแมนำ4าแมคำา ต4งแตบานแมคำา บานหวยนำ4าราก จงถงเขตเชยงแสน ตลอดถงบานกวานบญเรอง ในเขตประเทศลาวปจจบน

ตอมา เจาอนตะ ไดรบพระราชทานสญญาบตร เปนพระยาราชเดชดำารง ตำาแหนง เจาเมองเชยงแสน สมยน4นการปกครองลานนาเฉพาะมณฑลพายพเหนอ มเจาเมองบรวารหวเมอง ม 5 ชอ ประจำาเมองตางๆ คอ

พระยาประเทศอตรทศ เจาเมองพะเยาพระยามหทธวงศา เจาเมองฝางพระยารตนเขตต เจาเมองเชยงรายพระยาราชเดชดำารง เจาเมองเชยงแสนพระยาจตวงศวรยศรงษ เจาเมองเชยงของ

/.ในป...- 11 -

ในป พ.ศ. 2437 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท 5 โปรดเกลาฯ ให พระศรสหเทพ(เลง วรยสร) จดการปกครองมณฑลพายพใหม เมองใหญ มเกาสนามหลวง เปนศนยกลางจดใหมแควนแกบาน(กำานน – ผใหญบาน) แตละแควนข4นกบเมอง เรยกผปกครองเมองวา เจาเมอง เมองข4นกบ บรเวณ เรยกผเปนหวหนาวา ขาหลวงบรเวณ ขาหลวงบรเวณข4นตอเกาสนามหลวง โดยไดจดทำาข4นเปนพระราชบญญต เรยกวา พระราชบญญตจดต4งมณฑลพายพ ต4งนครเชยงใหมเปนตวมณฑล และเมองเชยงแสนสมยน4นข4นตอกระทรวงกลาโหม ตอมา พ.ศ. 2453 ตรงกบ ร.ศ. 129 ไดมประกาศกระทรวงมหาดไทย ยกเมองเชยงราย เปนเมองจตวารวมอยในมณฑลพายพ ดงตอไปน4

ประกาศยกเมองเชยงรายเปนหวเมองจตวา รวมอยในมณฑลพายพมพระราชโองการดำารสเหนอเกลาฯ ใหประกาศทราบทวหนากนวา แตเดม

เมองเชยงราย เมองฝาง เวยงปาเปา เมองพะเยา อำาเภอแมใจ อำาเภอดอกคำาใต อำาเภอแมสรวย อำาเภอเชยงคำา อำาเภอเชยงของ ไดจดรวมเขาเปนจงหวด เรยกวา จงหวดพายพภาคเหนอ ตอมาเมองเหลาน4มความเจรญยงข4น จนเปนเหตใหเหนวา การจดใหเปนเมองไมพอแกราชการและความเจรญสมควรเลอนการปกครองข4นใหสมกบราชการและความเจรญในทองถน จงทรงพระกรณาโปรดกลาฯ ใหรวมเมองเชยงแสน เมองเชยงราย เมองฝาง เวยงปาเปา เมองพะเยา อำาเภอแมใจ อำาเภอดอกคำาใต อำาเภอแมสรวย อำาเภอเชยงคำา อำาเภอเชยงของ ต4งเปนเมองจตวา เรยกวา เมองเชยงราย อยในมณฑลพายพ และจดแบงการปกครองออกเปน 10 อำาเภอ คอ อำาเภอเมองเชยงราย อำาเภอเมองเชยงแสน อำาเภอเมองฝาง อำาเภอเวยงปาเปา อำาเภอเมองพะเยา อำาเภอแมใจ อำาเภอดอกคำาใต อำาเภอแมสรวย อำาเภอเชยงคำา อำาเภอเชยงของ เหมอนอยางหวเมองช4นในทข4นกบกรงเทพฯ ท4งปวง และพระทรงกรณาโปรดเกลาฯ ใหพระภกดณรงค ซงเปนขาหลวงประจำาจงหวดพายพ

ภาคเหนอเปนผวาราชการจงหวดเชยงราย รบราชการสนองพระเดชพระคณสบไป

ศาลาวาการกระทรวงมหาดไทยประกาศ ณ วนท 9 มถนายน รตนโกสนทร

ศก 129 (ลงพระนาม) ดำารงราชานภาพ เสนาบดกระทรวงมหาดไทย

/ตราประจำาเมอง...

- 12 -

ตราประจำาเมองเปนรปหนมาน (หอระมาน)ดวงตราประจำาเมองพนธมตรตนอาณาเขต คอ เมองเชยงรายในอดต

ทแปลมาตรงกบตวอกษรลานนา (ตวเมอง) ในดวงตราน4น สวนอกษรไทยขางลางเขยนวา เมองพนธมตอะณาเขรษ เปนการสะกดผด เนองจากการทำาตราตางๆ ในสมยน4นตองสงไปทำาตางประเทศทใกลทสด คอ ประเทศอนเดย ชอเมองพนธมตรตนอาณาเขต เลยตองใชอยางน4นมา แตคนเชยงรายในสมยน4นอานภาษาไทย (กลาง) ไมออก

สภาพบานเมองในยคพนธมตรตนอาณาเขตน4น ไดเกดความยงยากเกยวกบกบฏเง4ยว ซงไดเกดข4นตามหวเมองตางๆ ในอาณาจกรลานนา ซงเปนผล

มาจากยคการลาอาณานคมของชาวตะวนตก ทไดเขามามอทธพลในดนแดนพมาและลาว และตอมาไดมการยยงสนบสนนใหเง4ยวกอความไมสงบข4นตามหวเมองตาง ๆ เพอจะขยายอทธพลเขามายงลานนา ทไดเปนสวนหนงของราชอาณาจกรไทยแลว แตทางการกสามารถปราบปรามลงได

ยคพนธมตรตนอาณาเขต ไดมการพฒนารปแบบการปกครองจากหวเมองทมเจาเมองครองมาจนถง พ.ศ. 2453 (ร.ศ. 129) จงไดเขาสการเปลยนแปลงการปกครองเปนแบบมณฑลเทศาภบาล อนเปนตนแบบมาสการปรบปรงพฒนามาสในยคปจจบนทมฐานะเปนจงหวด แบงเขตการปกครองออกเปน 16 อำาเภอ 2 กงอำาเภอ

ความสมพนธกบอาณาจกรตางนบต4งแตสมยราชวงศลวจงกราช ไดใหพระโอรสไปสรางและครองเมอง

ตางๆ จงทำาใหมการกระจายเช4อพระวงศออกไปยงเมองตางๆ ดวย อนเปนการขยายอาณาเขตในลกษณะหนงมาจนถงสมยพญามงราย จงไดมการรวบรวมหวเมองตางๆ เขาดวยกน โดยมเมองหรญนครเงนยางเปนศนยกลาง เมอมความเปนปกแผนแลว ตอมาจงไดขยายลงมาสรางเมองเชยงราย เพอใชเปนศนยกลางในการแผขยายอาณาเขตตอไปยงอาณาจกรอนๆ รวมท4งการมสมพนธไมตรกบอาณาจกรใกลเคยงอาณาจกรตางๆ เหลาน4 ไดแกอาณาจกรหรภญไชย

อาณาจกรหรภญไชย ไดมความเจรญรงเรองมากอนสมยการสรางเมองเชยงราย โดยเปนศนยกลางของเมองตางๆ ทอยในบรเวณลมแมนำ4าปงและแมนำ4าวง ซงตำานานจามเทวไดกลาววา ฤาษวาสเทพเปนผสรางเมองหรภญไชยข4น เมอราว พ.ศ. 1310-1311 หลงจากทไดสรางเสรจแลว จงไดทลเชญพระนางจามเทวธดาของกษตรยเมองละโว (ลพบร) มาครองเมอง จงทำาใหวฒนธรรมของละโวแพรขยายมายงอาณาจกรหรภญไชยดวย

ดวยเหตอาณาจกรหรภญไชย มความเจรญรงเรองและมงคงสมบรณ พญามงรายมพระประสงคอยากไดไวในอำานาจ จงไดใชกลอบายใหอายฟาเขาไปเปนไสศก วางแผนใหเกดความแตกแยกกนในอาณาจกรในภายหลง กองทพของพญามงรายจงเขายดอาณาจกรหรภญไชยจากพระยายบา

กษตรยองคสดทายของอาณาจกรหรภญไชยไวในอำานาจไดสำาเรจ ในป พ.ศ. 1835 และไดผนวกหรภญไชยเขาไวเปนสวนหนงของอาณาจกรลานนาต4งแตน4นเปนตนมา

- 13 -อาณาจกรสโขทย หลงจากทพญามงรายไดแผขยายอาณาเขตและรวบรวมบานเมองจนเปนปกแผนมนคงจนเปนทมาของอาณาจกรลานนาแลว จงไดสรางเมองเชยงใหม หรอนพบรศรนครพงคเชยงใหมข4นใน พ.ศ. 1839 เพอเปนศนยกลางของอาณาจกรลานนา ในการสรางเมองน4น พระองคทรงไดทลเชญพอขนรามคำาแหงจากกรงสโขทยและพญางำาเมองเจาเมองพะเยาซงเปนพระสหาย ไดเสดจมาชวยเลอกชยภมการสรางเมอง จงเหนไดวาอาณาจกรเหลาน4มสมพนธไมตรตอกนอยางแนบแนน ในตำาราราชวงศปกรณกลาววา กษตรยท4งสามไดต4งสจจะปฏญาณตอกนโดยนงหลงพงกนทฝงแมนำ4าขนภ แลวเอามดมาแทงมอกนทกคน เอาเลอดใสแพงฝาสกนกน ใหเปนมตรสนทตอกนทกพระองค ตอมาแมนำ4าขนภ จงเรยกวาแมนำ4าอง ในปจจบนน4ไดมอนสรณสถานคอ อนสาวรยสามกษตรย ประดษฐานอยทหนาศาลากลาง (เกา) จงหวดเชยงใหม

อาณาจกรลานนาสมยหรญนครเงนยาง อาณาจกรลานนามความเปนมาหลงจากทพญา

มงรายไดรวบรวมหวเมองตางๆ อนมเจาเมองทมเช4อสายมาจากวงศลวจงกราชดวยกนจนเปนปกแผนในอาณาจกรหรญนครเงนยาง ตอมาไดตอาณาจกรหรภญไชยแลวผนวกเขาไวในอาณาจกรดวยนบเปนการเรมตนของอาณาจกรไปอยทเมองนพบรศรนครพงคเชยงใหม ทำาใหเมองเชยงรายซงเดมน4นเปนศนยกลางของอาณาจกรหรญนครเงนยางไดลดความสำาคญลงไปในระยะหลงๆ

ดงน4น จงกลาวไดวา เมองเชยงรายเปนเมองแหงจดเรมตนทกอใหเกดเปนอาณาจกรลานนา ดงมคำากลาววา ถาไมมเชยงราย คงไมมเชยงใหม ในปจจบน

สมยรตนโกสนทร อาณาจกรลานนาไดมบทบาทสำาคญในการทำาสงครามกบพมา โดยไดนำากำาลงรวมกบกองทพทางกรงเทพฯ ทำาสงครามกบพมาในระหวาง

พ.ศ. 2312 – 2347 สงครามในระยะดงกลาวน4ไดเกดลทธ เกบผาใสซา เกบขาใสเมอง ไดกวาดตอนเอาผคนจากเมองเชยงตง สบสองปนนา ฯลฯ ผคนทถกกวาดตอนมาเหลาน4นสวนใหญ ไดแก ชาวไทยใหญ ชาวไทยล4อ และชาวไทยเขน ซงมวฒนธรรมประเพณทคลายคลงกบชาวไทยโยนกของอาณาจกรลานนา แลวมาไวตามหวเมองตางๆ ในอาณาจกรลานนา กลมทถกกวาดตอนมาน4นไดเอาศลปวฒนธรรมเขามาเผยแพรดวย เชน การทำาเครองเขน แกงฮงเล นำ4าพรกอองของชาวไทยเขน ขนมจนนำ4าเง4ยวของชาวไทยใหญ การทอผาของชาวไทยล4อ เปนตน

ในปจจบน กลมชาวไทยล4อหรอชาวไทยเขน มถนฐานกระจายอยในหลายอำาเภอของจงหวดเชยงราย และจงหวดในภาคเหนอ และไดถายทอดศลปวฒนธรรมตางๆ ไวอยางมาก เชน วฒนธรรมการแตงกาย อาหารการกนและงานหตถกรรม

/1.สภาพภมศาสตร...

- 14 -

เชยงรายในปจจบน1. สภาพภมศาสตร

1.1 ทตงจงหวดเชยงรายต4งอยเหนอสดของประเทศไทย อยระหวางเสนรงท

19 องศาเหนอ ถง 20 องศา 30 ลปดาเหนอ และเสนแวงท 99 องศา 15 ลปดา ถง 100 องศา 45 ลปดาตะวนออก อยหางจากกรงเทพฯ 785 กโลเมตร

1.2 อาณาเขต ทศเหนอ ตดตอกบ ประเทศสหภาพพมาและสาธารณรฐ

ประชาธปไตยประชาชนลาว

ทศตะวนออก ตดตอกบ สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ทศใต ตดตอกบ จงหวดพะเยาและลำาปาง ทศตะวนตก ตดตอกบ ประเทศสหภาพพมาและจงหวดเชยงใหม

แนวเขตชายแดนตดตอกบประเทศพมา ดานอำาเภอแมจน แมสาย แมฟาหลวง และเชยงแสน รวม 130 กโลเมตร แยกเปนแนวภเขา 100 กโลเมตร แนวแมนำ4าสาย 10 กโลเมตร และแนวแมนำ4ารวก 20 กโลเมตร

แนวเขตชายแดนตดตอกบสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว มระยะทาง 180 กโลเมตร โดยเปนแนวแมนำ4าโขง 90 กโลเมตร และแนวภเขา 94 กโลเมตร

1.3 สภาพภมประเทศ เชยงรายมภมประเทศเปนเทอกเขาสงในทวปตอนเหนอ (North

Continental Highland) มพ4นราบสงเปนหยอมๆ ในเขตอำาเภอแมสรวย เวยงปาเปา และเชยงของ บรเวณเทอกเขาจะมความสงประมาณ 1,500 - 2,000 เมตร จากระดบนำ4าทะเล บรเวณสวนทราบตามลมแมนำ4าสำาคญในตอนกลางของพ4นท ไดแก อำาเภอพาน เมอง แมจน แมสาย เชยงแสน และเชยงของ มความสงประมาณ 410 - 580 เมตร จากระดบนำ4าทะเล

1.4 สภาพภมอากาศอณหภม ในหวงป 2544 – 2548 จงหวดเชยงรายมอณหภมเฉลย

ตลอดปอยระหวาง 33.1 องศาเซลเซยส อณหภมสงสด 38.8 องศาเซลเซยส เมอวนท 28 เมษายน 2544 และวนท 9 พฤษภาคม 2546

ฝน ปรมาณนำ4าฝนเฉลยปละ 1,768 มลลเมตร มากทสดในป 2544 จำานวน 2,287.60 มลลเมตรนอยทสดในป 2546 จำานวน 1,404.10 มลลเมตร จำานวนวนทมฝนตกเฉลย 143 วนตอป ฤดหนาว (พฤศจกายน – กมภาพนธ) จงหวดเชยงรายมอณหภมเฉลยประมาณ 15.0 องศาเซลเซยส อณหภมตำาสด 8.0 องศาเซลเซยส เมอวนท 28 มกราคม 2544

/1.5 ปาไม...- 15 -

1.5 ปาไม พ4นทจงหวดเชยงรายมท4งส4น 11,678.369 ตารางกโลเมตร หรอ 7,298,981 ไร ในป 2542 มพ4นทปาไมจำานวน 2,365,967 ไร คดเปนรอยละ 32.42 ของพ4นทท4งหมด พ4นทปาไมแบงออกเปนประเภทตางๆ ดงน4 1.5.1 อทยานแหงชาต (National Park) มอย 3 แหง คอ อทยานแหงชาตดอยหลวง เน4อท 731,250 ไร ครอบคลมพ4นทอำาเภอพาน แมสรวย เวยงปาเปา จงหวดเชยงราย และอำาเภอแมใจ อำาเภอเมอง จงหวดพะเยา อำาเภอวงเหนอ อำาเภองาว จงหวดลำาปาง อทยานแหงชาตขนแจ มเน4อท 168,750 ไร ครอบคลมพ4นทอำาเภอเวยงปาเปา จงหวดเชยงราย อทยานแหงชาตภซาง เน4อท 178,050 ไร ครอบคลมพ4นทอำาเภอเทง จงหวดเชยงราย อำาเภอเชยงคำาและกงอำาเภอภซาง จงหวดพะเยา อทยานแหงชาตแมปม มเน4อท 227,312 ไร ครอบคลมพ4นทอำาเภอเมอง อำาเภอพาน อำาเภอปาแดด จงหวดเชยงราย, อำาเภอแมใจ อำาเภอเมอง กงอำาเภอภกามยาว จงหวดพะเยา อทยานแหงชาตลำานำากก มเน4อท 467,185 ไร ครอบคลมพ4นทอำาเภอเมอง อำาเภอแมจน อำาเภอแมลาว อำาเภอแมสรวย จงหวดเชยงราย

1.5.2 วนอทยาน (Forest Park) เปนแหลงธรรมชาตทรฐจดไวใหเปนสถานทพกผอนหยอนใจของประชาชน และสามารถพฒนาเปนแหลงทองเทยวของจงหวด ในจงหวดเชยงรายมวนอทยานท4งหมด 10 แหง คอ 1. วนอทยานถำ4าหลวง-ขนนำ4านางนอน มเน4อท 5,000 ไร อยในเขตปาสงวนแหงชาต ปาดอยนางนอน ทองทตำาบลโปงผา อำาเภอแมสาย จงหวดเชยงราย 2. วนอทยานดอยหวแมคำา มเน4อท 3,500 ไร อยในเขตปาสงวนแหงชาตปานำ4าแมคำาปานำ4าแมสลอง และปานำ4าแมจนฝงซาย ทองทตำาบลแมสลองใน อำาเภอแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย

3. วนอทยานนำ4าตำาตาดควน มเน4อท 2,100 ไร อยในเขตปาสงวนแหงชาตปาหวยสก และปาแมกกฝงขวา และปาสงวนแหงชาตปาดอยหลวง ปานำ4ายาว และปานำ4าซอ ทองทอำาเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย 4. วนอทยานนำ4าตกแมโท มเน4อท 4,000 ไร อยในเขตปาสงวนแหงชาตปาแมปนนอย ปาแมปนหลวง และปาหวยโปงเหมน ทองทอำาเภอเวยงปาเปา จงหวดเชยงราย 5. วนอทยานภช4ฟา มเน4อท 2,500 ไร อยในเขตปาสงวนแหงชาตปาแมองฝงขวา และปาแมงาว ทองทอำาเภอเทง อำาเภอเวยงแกน จงหวดเชยงราย 6. วนอทยานสนผาพญาไพร มเน4อท 3,000 ไร อยในเขตปาสงวนแหงชาตปานำ4าแมคำา ปานำ4าแมสลอง และปานำ4าแมจนฝงซาย ทองทอำาเภอแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย 7. วนอทยานนำ4าตกวงธารทอง มเน4อท 8,000 ไร อยในเขตปาสงวนแหงชาตปาสบกกฝงขวา ทองทอำาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย 8. วนอทยานดอยพระบาท มเน4อท 3,000 ไร อยเขตปาสงวนแหงชาตปาหวยสก และปาแมกกฝงขวา ทองทกงอำาเภอเวยงเชยงรง จงหวดเชยงราย 9. วนอทยานนำ4าตกหวยแมสก มเน4อท 2,800 ไร อยในเขตปาสงวนแหงชาตปาหวยสก และปาแมกกฝงขวา ทองทกงอำาเภอเวยงเชยงรง จงหวดเชยงราย

/10. วนอทยาน...- 16 -

10. วนอทยานพญาพภกด มเน4อท 3,750 ไร อยในเขตปาสงวนแหงชาตปาปาแดง และปาหวยปาตาล และปาหวยไคร ทองทอำาเภอขนตาล จงหวดเชยงราย

1.5.3 สวนรกชาต (Arboretum) จงหวดเชยงรายมสวนรกชาตเพยงแหงเดยว คอ สวนรกชาตโปงสล อำาเภอเมอง มพ4นท 668.75 ไร พนธไมสวนใหญเปนไมสกขนาดใหญ ซงเปนปาเดมทเหลออยและมการปลกตนไมอนๆ แทรกบาง

1.5.4 ปาสงวนแหงชาต (National Reserved Forest) จงหวดเชยงรายมปาสงวนท4งหมด 30 แหงมพ4นทรวม 4,485,966 ไร คดเปนรอยละ 61.46 ของพ4นทจงหวด แบงเปนพ4นทเพอการอนรกษ จำานวน 3,525,896 ไร พ4นทมอบ สปก. จำานวน 960,070 ไร แยกออกเปนพ4นทปาเศรษฐกจ 513,683 ไร ปาเพอการเกษตร 425,832 ไร และพ4นทกนคนกรมปาไม 20,555 ไร

1.5.5 ปาชมชน (Community Forest) ปาชมชนเปนปาธรรมชาตทชาวบานไดชวยกนปองกนรกษาเอาไวสำาหรบเปนแหลงซบนำ4าและใชสอย ปจจบนมการสรางปาชมชนข4นในพ4นทสาธารณะ เพอใชประโยชนของชมชน

1.5.6 เขตหามลาสตวปา มจำานวน 1 แหง คอ เขตหามลาสตวปาหนองบงคาย อำาเภอเชยงแสน มพ4นท 2,711 ไร

1.6 ทรพยากรธรรมชาต แหลงแรทพบในจงหวดเชยงราย ประกอบดวยทงสเตน แรทงสเตนเปนแรทพบในเทอกเขาดานตะวนตกของจงหวด

ในเขตอำาเภอแมสรวย และเวยงปาเปา ซงอาจเกดเปนแหลงแรอสระเชนซไลทและวลแฟรม หรออาจเกดรวมกบแรอน ๆ เชน ดบก และพลวง ดบกและพลวง แรท4งสองประเภทเปนแรในกลมโลหะพ4นฐาน อาจเกดรวมกบแรทงสเตนมอยมากในเทอกเขาดานตะวนตก เชนกน แตมปรมาณและการผลตนอยกวาทงสเตน

แมงกานส เปนแหลงแรทมขนาดเลก เคยมการผลตในเขตอำาเภอเทง ปจจบนมแปลงประทานในเขตอำาเภอพญาเมงราย แตไมมการผลต

ไพโรฟลไลต และกลก เปนแรทพบกระจายในเขตอำาเภอเทงและเชยงของ แตไมมการผลต

ดนขาว และบอลเคลย เปนแรทพบกระจายในอำาเภอเวยงปาเปา มผลผลตจำานวนนอย ปจจบนยงคงมการผลตบอลเคลยจากเหมองเพยงแหงเดยว

หนปนอตสาหกรรม เปนหนปนทใชในอตสาหกรรมปนซเมนต ใชทำาปนขาวสำาหรบอตสาหกรรมฟอกหนง และอตสาหกรรมนำ4าตาล มการผลตหนปนในเขตอำาเภอเมองและเวยงชย

2. การปกครองและการเมอง 2.1 หนวยการปกครอง จงหวดเชยงรายแบงหนวยปกครองออกเปน

- สวนราชการสงกดสวนภมภาค 27 หนวยงาน- สวนราชการสงกดสวนกลาง 85 หนวยงาน

/สวนราชการ...- 17 -

- สวนราชการสงกดสวนทองถนไดแกองคการบรหารสวนจงหวด 1 แหงเทศบาลนคร 1 แหงเทศบาลตำาบล 25 แหงองคการบรหารสวนตำาบล 120 แหง

- อำาเภอ 16 อำาเภอ และกงอำาเภอ 2 กงอำาเภอ 124 ตำาบล 1,738 หมบาน

ลำาดบ

อำาเภอ/กงอำาเภอ

ตำาบล

หมบาน

เทศบาล

นคร

เทศบาล

ตำาบล

อบต.

สภา

ตำาบล

ระยะทางจาก

อำาเภอถง

จงหวด กม.

1. เมองเชยงราย

16 228 1 1 15 - -

2. เชยงของ 7 101 - 2 6 1 1453. เวยงปาเปา 7 92 - 2 7 - 914. เทง 10 152 - 2 10 - 645. ปาแดด 5 58 - 2 5 - 526. พาน 15 323 - 1 15 - 477. เวยงชย 5 71 - 1 5 - 12

8. แมจน 11 138 - 24 9 - 289. เชยงแสน 6 70 - 1 6 - 6010.

แมสาย 8 88 - 2 8 - 63

11.

แมสรวย 7 128 - 2 7 - 62

12.

พญาเมงราย 5 69 - 1 5 - 48

13.

เวยงแกน 4 41 - - 4 - 150

14.

ขนตาล 3 55 - 1 3 - 63

15.

แมฟาหลวง 4 76 - - 4 - 65

16.

แมลาว 5 63 - 2 5 - 19

17.

กง อ.เวยงเชยงรง

3 43 - 1 3 - 45

18.

กง อ.ดอยหลวง

3 33 - - 3 - 40

รวม 124

1,738

1 25 120

1

ทมา : ททำาการปกครองจงหวดเชยงราย

- 18 -2.2 ประชากรประชากร ณ ป 2549 รวมท4งส4น 1,003,174 คน เปนชาย

499,844 คน หญง 503,330 คน สำาหรบอำาเภอทมประชากรมากทสด ไดแก อำาเภอเมองมจำานวน 141,245 คน รองลงมา ไดแก อำาเภอพานมจำานวน 120,887 คน และอำาเภอเทงมจำานวน 77,818 คน สำาหรบอำาเภอทมความหนาแนนของประชากรมากทสด คอ อำาเภอแมสาย 208.74 คน/ตร.กม. รองลงมาไดแก อำาเภอเวยงชย 146.82 คน/ตร.กม. และอำาเภอพาน 118.17 คน/ตร.กม.

จำานวนประชากรแยกตามเพศ รายอำาเภอ ตามจำานวนประชากร ป 2549อำาเภอ รวม ชาย หญง จำานวน

บานเมองเชยงราย 141,245 69,428 71,817 50,209เชยงของ 52,466 26,406 26,060 17,189เวยงปาเปา 60,331 30,489 29,842 19,331เทง 77,818 38,921 38,897 23,678ปาแดด 12,008 6,043 5,965 3,343พาน 120,887 59,812 61,075 40,337เวยงชย 37,992 18,900 19,092 12,273แมจน 77,804 38,363 39,441 27,249เชยงแสน 47,574 23,602 23,972 16,584แมสาย 59,491 28,799 30,692 24,279แมสรวย 74,422 37,840 36,582 22,272พญาเมงราย 37,620 18,944 18,676 10,607เวยงแกน 32,642 16,619 16,023 9,396ขนตาล 26,852 13,451 13,401 7,962แมฟาหลวง 77,568 38,808 38,760 19,750แมลาว 24,729 12,273 12,456 8,601กง อ.เวยงเชยงรง

22,318 11,212 11,106 6,436


19,407 9,934 9,473 7,029

รวมทงจงหวด 1,003,174

499,844 503,330

326,525


/ความหนาแนน...

- 19 -ความหนาแนนของประชากร รายอำาเภอ ลำาดบตามความหนาแนน

ของประชากร ณ ป 2549

อำาเภอ จำานวนประชากร

พนท ตร.กม.

ความหนาแนน

รวมทงจงหวด 1,003,174 11,678.339

1,660.403

เมองเชยงราย 141,245 1,216.082 116.148เชยงของ 52,466 836.900 62.691เวยงปาเปา 60,331 1,217.000 49.574เทง 77,818 821.000 94.784ปาแดด 12,008 333.300 36.028พาน 120,887 1,023.000 118.169เวยงชย 37,992 258.770 146.818แมจน 77,804 790.973 98.365เชยงแสน 47,574 554.000 85.874แมสาย 59,491 285.000 208.740แมสรวย 74,422 1,428.610 52.094พญาเมงราย 37,620 620.000 60.677เวยงแกน 32,642 526.000 62.057ขนตาล 26,852 234.000 114.752แมฟาหลวง 77,568 641.404 120.935แมลาว 24,729 406.000 60.909กง อ.เวยงเชยงรง

22,318 263.300 84.763


19,407 223.000 87.027


/ประชากร...- 20 -

ประชากรของจงหวดจำาแนกตามหมวดอายและเพศ จงหวดเชยงราย ป 2545

สดสวนประชากร จำาแนกตามหมวดอายและเพศ จงหวดเชยงราย ป 2544 และ 2545

อาย (ป)

ขอมลทะเบยนราษฎร ป 2544

ขอมลทะเบยนราษฎร ป 2545

ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม0- 4 33,2

1631,76

664,98

232,03

130,37

162,402

5 – 9 41,079

39,104

80,183

40,947

39,024

79,971

10 - 14

40,873

39,015

79,888

42,478

40,712

83,190

15 - 19

42,812

41,134

83,946

41,942

40,124

82,066

20 - 24

43,854

43,858

87,712

44,422

44,410

88,832

25 - 29

44,451

44,759

89,210

44,227

44,269

88,496

30 - 34

45,911

49,341

95,252

45,329

48,265

93,594

35 - 39

51,758

55,164

106,922

50,491

54,599

105,090

40 - 44

49,839

51,197

101,036

50,547

52,476

103,023

45 - 49

42,817

43,379

86,196

45,148

46,214

91,362

50 - 54

28,894

28,396

57,290

31,131

31,186

62,317

55 - 59

18,666

18,289

36,955

19,644

19,202

38,846

60 - 64

17,311

17,486

34,797

17,211

17,523

34,734

65 - 69

15,301

16,457

31,758

14,939

16,073

31,012

70+ 22,573

25,568

48,141

23,085

27,933

51,399

ไมทราบ/

ปจนทรค

ต

17,482

16,634

34,116

17,432

16,544 33,976

รวมแยกตามอาย

556,837

561,547

1,118,384

562,014

568,287

1,130,301

ทมา : แหลงขอมลสถตจำานวนประชากรตามหลกฐานทางทะเบยนราษฎร ป 2544 และป 2545

/2.4 โครงสราง...

- 21 -

2.3 โครงสรางกำาลงแรงงาน จากการสำารวจสถานภาพแรงงานในจงหวดเชยงรายในหนา

ไตรมาสท 3 พ.ศ. 2548 พบวามประชากรรวม 1,301,656 คน แบงเปนชาย 639,589 คน หญง 662,067 คน เปนประชากรทมอายต4งแต 15 ป

ข4นไป 1,012,552 คน มประชากรอยในกำาลงแรงงาน 745,257 คน เปนผมงานทำา 736,790 คน วางงาน 8,304 คน และเปนกำาลงแรงงานรอฤดกาล 163 คน

-

/3. สภาพเศรษฐกจ...

- 22 -3. สภาพเศรษฐกจ

3.1 ผลตภณฑมวลรวมจงหวด

ประชากรรวม1,301,656

อาย 15 ปข4นไป

อายตำากวา 15 ป

อยในกำาลงแรงงาน

อยนอกกำาลงแรงงาน

ผมงานทำา736,790

คน

ผวางงาน8,304 คน

ทำางานบาน66,580 คน

ผรอฤดกาลเกษตร 163 คน

เรยนหนงสอ115,345

คนอน ๆ

85,731 คน

ภาคเกษตรกรรม

นอกภาคเกษตรกรรม

ในป 2546 จงหวดเชยงราย มผลตภณฑมวลรวม ( GPP) 39,835 ลานบาท ประชากรมรายไดเฉลย

31,448 บาท ตอคนตอป เปนลำาดบท 16 ของภาคเหนอ และลำาดบท 61 ของประเทศ รายไดหลกของจงหวดเชยงรายคอ สาขาการเกษตร 10,340 ลานบาท (คดเปนรอยละ 25.96) รองลงมาไดแก สาขา การคาปลกคาสง จำานวน 10,278 ลานบาท (คดเปนรอยละ 25.80) และสาขาการศกษา 2,798 ลานบาท (คดเปนรอยละ 7.02) ตามลำาดบ

สาขาการผลต254

2254

32544 254

5254

6(1999)

(2000)

(2001)

(2002)

(2003)

ภาคเกษตร 5,757

6,692

7,569

8,768

10,340

เกษตรกรรม การลาสตว และการปาไม

5,608

6,512

7,400 8,555

10,150

การประมง 149 180 169 213 190ภาคนอกเกษตร 26,8

3726,9

7927,2

2828,7

2329,4

96การทำาเหมองแรและเหมองหน 207 180 200 248 260การผลตอตสาหกรรม 1,19

71,25

91,296 1,37

91,64

8การไฟฟา กาซ และการประปา 603 672 643 622 628การกอสราง 1,76

71,23

21,160 1,82

31,92

7การขายสง การขายปลก การซอมแซมยานยนต จกรยานยนต ของใชสวนบคคลและของใชในครวเรอน

9,861

10,008

10,151

10,075

10,278

โรงแรงและภตตาคาร 1,063

1,078

1,035 1,081

1,005

การขนสง สถานทเกบสนคา และการคมนาคม

2,149

2,279

2,072 2,144

2,137

ตวกลางทางการเงน 1,483

1,331

1,337 1,456

1,524

บรการดานอสงหารมทรพย การให 2,29 2,35 2,354 2,44 2,44

เชา และบรการทางธรกจการบรหารราชการแผนดนและการปองกนประเทศ

9 6 4 7

รวมท4งการประกนสงคมภาคบงคบ 1,708

1,945

2,009 2,341

2,452

การศกษา 2,798

2,849

3,064 3,717

3,257

การบรการดานสขภาพและงานสงคมสงเคราะห

1,345

1,426

1,545 1,585

1,534

การใหบรการชมชน สงคม และบรการสวนบคคลอนๆ

293 295 285 271 308

ลกจางในครวเรอนสวนบคคล 64 69 77 83 91ผลตภณฑจงหวด 32,5

9233,6

7134,7

9737,4

9039,8

35มลคาผลตภณฑเฉลยตอคน (บาท)

28,396

29,229

29,541

31,020

32,132

ประชากร (1,000 คน) 1,148

1,152

1,178

1,209

1,240

- 23 -รายไดเฉลยตอหวของประชากร ภาคเหนอ เปนรายจงหวด พ.ศ. 2546

จงหวดมลคา

ผลตภณฑ(ลานบาท)

รายไดเฉลยตอหวตอป(บาท)

การเรยงลำาดบภาค ประเทศ

ลำาพน 5,008

115,320

1 12

กำาแพงเพชร

51,824

67,876

2 24

เชยงใหม 94,118

59,943

3 33

นครสวรรค

54,798

53,063

4 39

พษณโลก 40,923

51,437

5 42

พจตร 22,368

43,827

6 44

ลำาปาง 37,708

47,703

7 45

อตรดตถ 19,508

42,029

8 46

ตาก 21,691

44,456

9 47

อทยธาน 12,924

42,354

10 48

แพร 16,967

35,720

11 51

สโขทย 21,423

35,897

12 52

เพชรบรณ 34,576

33,867

13 54

นาน 15,475

33,117

14 57

พะเยา 15,963

31,407

15 59

เชยงราย 39,835

32,132

16 61

แมฮองสอน

6,946

29,467

17 62

ทมา: สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

3.2 เงนฝากและสนเชอ ในป 2547 จงหวดเชยงรายมธนาคารรวม 52 สาขา มเงนฝาก

จำานวน 28,245 ลานบาท แยกเปนเงนกระแสรายวน 859 ลานบาท เงนฝากประจำา 12,522 ลานบาท และเงนออกทรพย 14,864 ลานบาท เงนสนเชอ รวม 18,925ลานบาท แยกเปนเงนใหสนเชอเบกเกนบญช 5,087 ลานบาท เงนใหกและอนๆ 9,327 ลานบาท และตวเงน 4,511 ลานบาท

/จำานวน...- 24 -

จำานวนเงนฝากและเงนใหสนเชอของสาขาธนาคารพาณชยในจงหวดเชยงราย ป 2541 – 2547

หนวย : ลานบาท

ป

จำานวนสาข

า

เงนฝาก เงนใหสนเชอกระแสรายวน

ประจำาออม

ทรพยรวม

เบกเกน

บญช

เงนใหกและอนๆ

ตวเงน

รวม

2541

56 272.47

21,741.9

0

6,611.63

28,626.0

0

8,928.51

9,887.34

2,239.75

21,005.6

02542

56 309.84

20,048.7

7

7,104.36

27,462.9

7

7,800.03

10,521.3

0

1,612.43

19,933.7

62543

55 365.25

19,825.3

6

9,130.72

29,321.3

3

6,219.62

10,175.4

0

1,581.13

17,976.1

52544

53 512.56

19,205.7

5

10,419.6

0

30,137.9

1

5,600.35

9,166.40

1,585.72

16,352.4

72545

50 625.36

16,000.2

7

11,495.0

0

28,120.6

3

5,734.60

9,726.07

2,310.36

17,771.0

32546

50 618.00

13,931.0

0

13,043.0

0

27,592.0

0

5,730.00

9,182.00

3,285.00

18,197.0

02547

52 859.00

12,522.0

0

14,864.0

0

28,245.0

0

5,087.00

9,327.00

4,511.00

18,925.0

0ทมา : ธนาคารแหงประเทศไทย สำานกงานภาคเหนอ

3.3 สถานประกอบการ

จงหวดเชยงรายมสถานประกอบการ ณ วนท 31 ธนวาคม 2548 แบงเปน หางหนสวนสามญนตบคคล 6 รายหางหนสวนจำากด 1,693 ราย บรษทจำากด 856 ราย นตบคคลรวมท4งส4น 2,555 ราย

จำานวนผจดทะเบยนประกอบธรกจการคาทคงอย ป 2540 - 2548

ปนตบคคล (ราย)

รวม บรษทจำากด

หางหนสวนจำากด

หางหนสวนสามญ

2540

2,507 1,013 1,486 8

2541

2,579 1,044 1,519 6

2542

3,086 1,142 1,936 6

2543

2,973 1,135 1,822 6

2544

3,241 1,304 1,929 8

2545

3,321 1,351 1,963 7

2546

1,958 664 1,288 6

2547

2,275 753 1,516 6

2548

2,555 856 1,693 6

ทมา : สำานกงานพฒนาธรกจการคาจงหวดเชยงราย- 25 -

3.4 อตสาหกรรมและเหมองแร จงหวดเชยงราย มโรงงานทข4นทะเบยนกบสำานกงานอตสาหกรรม

จงหวดเชยงราย รวมท4งส4น 1,673 โรงงาน เงนลงทนรวม 5,234.52 ลานบาท มแรงงานรวม 11,743 คน แยกเปนชาย 7,717 คน หญง 4,026 คน ประเภทอตสาหกรรมท สำาคญไดแก อตสาหกรรมการเกษตร จำานวน 1,243

โรงงาน เงนทน 1,902.24 ลานบาท ประเภทอตสาหกรรมทสำาคญไดแก อตสาหกรรมอโลหะ จำานวน 107 โรงงาน เงนทน 534.47 ลานบาท และอตสาหกรรมเครองดม จำานวน 100 โรงงาน เงนทน 1,358 ลานบาท ตามลำาดบ

สถตจำานวนโรงงาน จำานวนโรงงาน แยกตามหมวดอตสาหกรรม พ.ศ. 2549

ท รายการ จำานวน

เงนลงทนจำานวนแรงงาน

ชาย หญง รวม

รวม 714 2,312,430,736

2,004

1,132

3,136

1 อตสาหกรรมการเกษตร 218 1,902,235,790

3,206

999 4,205

2. อตสาหกรรมอาหาร 97 1,353,002,299

1,099

2,103

3,202

3. อตสาหกรรมเครองดม 5 113,400,000

31 13 44

4. อตสาหกรรมสงทอ 3 45,842,000

131 151 282

5. อตสาหกรรมเครองแตงกาย 4 30,436,679

17 218 235

4 อตสาหกรรมไมและผลตภณฑจากไม

15 63,740,291

264 129 393

5. อตสาหกรรมเฟอรนเจอรและเครองเรอน

35 103,174,999

564 39 603

6. อตสาหกรรมกระดาษผลตภณฑจากกระดาษ

15 118,780,868

186 194 380

7. อตสาหกรรมสงพมพ 2 16,200,000

11 9 20

8. อตสาหกรรมเคม 4 144,445,000

35 0 35

9. อตสาหกรรมปโตรเคมและผลตภณฑ

6 117,258,000

56 6 62

10.

อตสาหกรรมยาง 2 11,730,000

20 14 34

อตสาหกรรมพลาสตก 11 109,200,000

79 50 129

8 อตสาหกรรมอโลหะ 99 498,278,279

817 111 928

9 อตสาหกรรมโลหะ 0 0 0 0 0อตสาหกรรมผลตภณฑโลหะ 23 118,519,

000203 7 210

10

อตสาหกรรมเครองจกรกล 21 88,438,400

152 1 153

11

อตสาหกรรมไฟฟา 5 8,278,000

15 132 147

12

อตสาหกรรมขนสง 72 736,275,647

888 127 1,015

13

อตสาหกรรมอน ๆ 76 837,176,068

831 676 1,507

ทมา : สำานกงานอตสาหกรรมจงหวดเชยงราย/3.5 การคา...

- 26 -3.5 การคาชายแดน ในป 2548 จงหวดเชยงรายมการคากบประเทศเพอนบาน คอ

ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน (ตอนใต) สหภาพพมา และสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว จดผานแดนถาวร คอ ดานศลกากรอำาเภอแมสาย ดานศลกากรเชยงแสน และดานศลกากรเชยงของ รวมท4งจดผานแดนและจดผอนปรนบรเวณชายแดน โดยมมลคาการคารวมเพมข4นจากปกอนรอยละ 46.44 เปน 10,804.05 ลานบาท มลคาการสงออกเพมข4นจากปกอนรอยละ 69.86 เปน 8,934.20 ลานบาท แตมลคาการนำาเขาลดลงจากปกอนรอยละ 11.17 เปน 1,869.85 ลานบาท

การคาชายแดน ป 2548 (มกราคม –ธนวาคม 2548) เทยบกบป 2547 หนวย :

ลานบาทประเทศ

นำาเขา สงออก การคารวม ดลการคาป

254ป

254ขยายตว

ป 254

ป 254

ขยายตว

ป 254

ป2548

ขยายตว

ป254

ป2548

ขยายตว

7 8 (%) 7 8 (%) 7 (%) 7 (%)จน 1,24

2.371,057.79

-14.8

6

2,110.22

4,210.83

99.54

3,352.59

5,268.62

57.15

867.85

3,153.04

263.32

พมา 515.16

323.17

-37.2

7

2,236.73

3,211.06

43.56

2,751.89

3,534.23

28.43

1,721.57

2,887.89

67.75

ลาว 360.44

488.89

35.64

912.67

1,512.31

65.70

1,273.11

2,001.20

57.19

552.23

1,023.42

85.32

รวม 2,117.97

1,869.85

-11.71

5,259.62

8,934.20

69.86

7,377.59

10,804.0

5

46.44

3,141.65

7,064.35

124.86

ทมา : สำานกงานพาณชยจงหวดเชยงราย

4. การเกษตรกรรม 4.1 การใชทดน

จงหวดเชยงรายมพ4นทท4งหมดรวม 7,298,981 ไร แบงเปนพ4นทปาไม 4,505,130.50 ไร พ4นทถอครองทางการเกษตร 2,584,165 ไร และพ4นทไมไดจำาแนก 209,685.50 ไร คดเปนรอยละ 61.72 , 35.41 และ 2.87 ของพ4นทท4งหมดตามลำาดบ สำาหรบพ4นทถอครองทางการเกษตร แบงออกเปนทนา 1,463,010 ไร พ4นทปลกพชไร 753,033 ไร พ4นทปลกไมผลไมยนตน 335,122 ไร พ4นทปลกพชผกและไมดอก 33,000 ไร

4.2 พชเศรษฐกจ พชเศรษฐกจทสำาคญของจงหวดเชยงรายมหลายชนด ไดแก

ขาวนาป ซงอาศยนำ4าฝนเปนหลก สภาพภมอากาศจงมอทธพลตอการปลกขาวพอสมควร เกษตรกรจงหวดเชยงรายนยมปลกขาวเหนยวเปนสำาคญ คดเปนรอยละ 66.09 ของพ4นทปลกขาวท4งหมด เนองจากประชาชนนยมบรโภคขาวเหนยวเปนหลก โดยในป 2548 พ4นทปลกขาวเหนยวนาป จำานวน 923,701 ไร พ4นทเกบเกยวจำานวน 624,136 ไร ผลผลตจำานวน 387,979 ตนเฉลย 622 กโลกรม/ไร แหลงเพาะปลกขาวเหนยวทสำาคญ ไดแก

/อำาเภอ...- 27 -

อำาเภอพานเมอง และเทง ขาวเจานาปพ4นทปลกจำานวน 467,551 ไร พ4นทเกบเกยวจำานวน 398,640 ไร ผลผลตจำานวน 227,283 ตน เฉลย 570 กโลกรม/ไร แหลงเพาะปลกขาวเจาทสำาคญ ไดแก อำาเภอแมจน ปาแดด และเชยงของ ขาวนาปสวนใหญจะเรมปลกในเดอนมถนายน - สงหาคม และเกบเกยวชวงเดอนพฤศจกายน - ธนวาคม ขาวนาป รง สวนใหญจะเพาะปลกในเขตทมนำ4าชลประทาน รวมพ4นทปลกขาวเหนยวนาปรงในป 2548 จำานวน 73,661 ไร ผลผลตจำานวน 53,491 ตน เฉลย 726 กโลกรม/ไร แหลงเพาะปลกขาวเหนยวนาปรง ทสำาคญ ไดแก อำาเภอเวยงชย เมอง และพาน ขาวเจานาปรงมพ4นทปลกจำานวน 88,083 ไร ผลผลตจำานวน 74,105 ตน เฉลย 841 กโลกรม/ไร แหลงเพาะปลกขาวเจานาปรงทสำาคญ ไดแก อำาเภอแมสาย และแมจน ขาวนาปรงสวนใหญ จะเรมปลกในเดอนมกราคม – มนาคม และเกบเกยวในเดอนพฤษภาคม - มถนายน

ขาวโพดเลยงสตว เปนพชเศรษฐกจทสำาคญอกพชหนงของจงหวดเชยงราย เพาะปลกได 2 รน คอ รนท 1 ฤดฝน ปลกในเดอนพฤษภาคม – มถนายน เกบเกยวในเดอนสงหาคม – ตลาคม และรนท 2 ฤดแลงปลกในเดอนกนยายน – พฤศจกายน เกบเกยวในเดอนมกราคม – มนาคม ในป 2548 มพ4นทปลกรนท 1 จำานวน 482,987 ไร พ4นทเกบเกยวจำานวน 428,242 ไร ผลผลตจำานวน 317,983 ตน เฉลย 742กโลกรม/ไร แหลงเพาะปลกทสำาคญ ไดแก อำาเภอเชยงแสน เทง และเวยงปาเปา สำาหรบรนท 2 ในป 2547/2548 มพ4นทปลกจำานวน 32,883 ไร พ4นทเกบเกยว จำานวน 31,790 ไร ผลผลตจำานวน 32,334 ตน เฉลย 1,017 กโลกรม/ไร แหลงเพาะปลกทสำาคญ ไดแก กง อ.เวยงเชยงรง อำาเภอเมอง และเทง ถวเหลอง ปลกได 2 รนเชนเดยวกบขาวโพดเล4ยงสตว แตสวนใหญจะปลกในฤดแลง ในป 2547/2548 มพ4นทปลกรวม 40,089 ไร พ4นทเกบเกยว 39,499 ไร ผลผลตจำานวน 8,090 ตน เฉลย 205 กโลกรม/ไร แหลงปลกทสำาคญ คอ อำาเภอแมจน เมอง และเชยงแสน

ขง มพ4นทปลก 14,203 ไร พ4นทเกบเกยว 11,753 ไร ผลผลต 27,633 ตน เฉลย 2,351 กโลกรม/ไร สวนใหญปลกท อำาเภอเวยงปาเปา แมสาย และแมฟาหลวง ปลกชวงเดอนมนาคม – มถนายน เกบเกยวมากทสดในเดอนมกราคม

กระเทยม มพ4นทปลก 6,671 ไร พ4นทเกบเกยว 6,594 ไร ผลผลต 15,167 ตน เฉลย 2,300 กโลกรม/ไร สวนใหญปลกทอำาเภอแมสาย ปลกชวงเดอนพฤศจกายน – มกราคม เกบเกยวชวงเดอนมนาคม - พฤษภาคม

ลำาไย เปนไมผลยนตนทสำาคญของจงหวดเชยงราย สวนใหญเปนพนธอดอ ป 2548 มพ4นทปลกรวม 150,525 ไร พ4นทใหผล 115,043 ไร ผลผลต 95,266 ตน เฉลย 828.09 กโลกรม/ไร ปลกมากในอำาเภอพาน แมสรวย ปาแดด เกบเกยวชวงเดอนกรกฎาคม – สงหาคม ลนจ เปนไมผลยนตนทสำาคญอกชนดหนง ปลกไดทกอำาเภอทมนำ4าอดมสมบรณ สงใหญเปนพนธฮงอวย ป 2548 มพ4นทปลกรวม 50,962 ไร พ4นทใหผล 38,364 ไร ผลผลต 22,819 ตน เฉลย 594.80 กโลกรม/ไร ปลกมากในอำาเภอเมอง แมสรวย แมจน แมฟาหลวง เกบเกยวชวงเดอนพฤษภาคม – มถนายน

/สมโอ...- 28 -

สมโอ เปนพชเศรษฐกจทสำาคญอกชนดหนงของจงหวดเชยงราย ปลกมากทอำาเภอเวยงแกนเชยงของ แมจน สวนใหญเปนพนธทองด ป 2548 มพ4นทปลกรวม 11,694 ไร พ4นทใหผล 6,929 ไร ผลผลต 8,900 ตน เฉลย 1,284.46 กโลกรม/ไร เกบเกยวผลผลตในชวงเดอนกนยายน - ตลาคม

สมเขยวหวาน คาดวาจะเปนพชเศรษฐกจทสำาคญอกชนดหนงของจงหวดเชยงราย ปลกมากในอำาเภอแมสรวย เวยงแกน เชยงของ เชยงแสน พนธทนยมปลกคอ สทอง และสายนำ4าผ4ง ป 2548 มพ4นทปลกรวม 35,355 ไร ใหผล 24,017 ไร ผลผลต 66,880 ตน เฉลย 2,784.69 กโลกรม/ไร เกบเกยวในชวงเดอนพฤศจกายน – กมภาพนธ

ชา คาดวาจะเปนพชแขงขนทสรางรายไดอกชนดหนง พ4นทปลกรวม 47,937 ไร พ4นทเกบเกยว 39,476 ไร ผลผลต 15,677 ตน เฉลย 397 กโลกรม/ไร (แหง) แหลงปลกชาอสสมอยทอำาเภอเวยงปาเปา และแมสรวย แหลงปลกชาจนอยทอำาเภอแมฟาหลวง

ไมดอกไมประดบ ทมการปลกเชงการคา ไดแก กหลาบ เบญจมาศ ปทมมา มะล เยอบราไมตดใบ ไมประดบกระถาง และไมชำาถง สวนใหญปลกในพ4นทอำาเภอเมอง แมจน แมลาว แมฟาหลวง และเวยงปาเปา พชผกตางๆ ทมการปลกเพอการคา สวนใหญเปนพชผกทมการปลกหลงฤดกาลผลตพชหลกเชน ปลกหลงการเกบเกยวขาวนาป หรอปลกบนพ4นทสง ทมนำ4าตลอดป พชผกทมการปลกมาก ไดแก หอมแดงกะหลำาปล ขาวโพดฝกออน คะนา แตงกวา ถวแขก ถวฝกยาว ถวลนเตา บวบ ผกกวางตง ผกกาดขาวปล ผกช ผกบง พรก ฟกทอง มะเขอเทศ มะเขอมวง เปนตน แหลงทนยมปลก ไดแก อำาเภอแมจน แมสาย เวยงปาเปา แมสรวย พาน เมอง เวยงแกน และเชยงแสน

พชเศรษฐกจของจงหวดเชยงราย

ชนดพชทเพาะปลก(ไร)

พนทเกบเกยว (ไร)

ผลผลต (ตน)

ผลผลตเฉลย

(กก./ไร)ขาวนาป (ขาวเจา)ขาวนาป (ขาวเหนยว)ขาวนาปรง (ขาวเจา)ขาวนาปรง (ขาวเหนยว)

467,551923,70188,08373,661

398,640624,13688,08373,661

227,283

387,979

74,10553,491

570622841726

ขาวโพดเล4ยงสตว (ฤดฝน)ขาวโพดเล4ยงสตว (ฤด

482,98732,88340,089

428,24231,79039,499

317,983

32,3348,090

7421,017205

แลง)ถวเหลอง

/ชา...

- 29 -

ชนดพชทเพาะปลก(ไร)

พนทเกบเกยว (ไร)

ผลผลต (ตน)

ผลผลตเฉลย

(กก./ไร)ชาลำาไยสมเขยวหวานล4นจสมโอ

47,937150,52535,35550,96211,694

39,476115,04324,01738,3646,929

15,67795,26666,88022,8198,900

397828.092,784.6

9594.801,284.4

6ขงกระเทยม

14,2036,671

11,7536,594

27,63315,167

2,3512,300

4.3. สตวเศรษฐกจ 4.3.1. ปศสตว

จงหวดมการเล4ยงสตวขนาดใหญและเลก ซงสวนใหญเปนรายไดเสรมนอกเหนอจากอาชพการปลกพช ในป 2548 มสตวเศรษฐกจทสำาคญ ไดแก

- โคนม มจำานวนท4งส4น 2,950 ตว โดยมการเล4ยงมากทสดทอำาเภอเทง จำานวน

726 ตว รองลงมา ไดแก อำาเภอเมอง จำานวน 708 ตว และอำาเภอพาน จำานวน 491 ตว

- โคเนอ มจำานวนท4งส4น 170,671 ตว โดยมการเล4ยงมากทสดทอำาเภอเมอง จำานวน 33,310 ตว รองลงมาไดแกอำาเภอพาน จำานวน 21,929 ตว และอำาเภอแมจน จำานวน 13,934 ตว

- กระบอ มจำานวนท4งส4น 17,562 ตว มการเล4ยงมากทสดในอำาเภอแมจน จำานวน 4,330 ตว รองลงมาไดแก อำาเภอแมฟาหลวง 3,584 ตว และอำาเภอเมอง จำานวน 1,927 ตว

- สกร มจำานวนท4งส4น 183,650 ตว มการเล4ยงมากทสดในอำาเภอพาน จำานวน 51,827 ตว รองลงมาไดแก อำาเภอเมอง 25,773 ตว และอำาเภอแมสาย จำานวน 15,867 ตว

- ไกพนเมอง มจำานวนท4งส4น 2,579,566 ตว โดยมการเล4ยงมากทสดในอำาเภอพาน จำานวน 431,091 ตว รองลงมาไดแก อำาเภอเมอง จำานวน 297,154 ตว และอำาเภอเทง จำานวน 217,591 ตว

- ไกเนอ มจำานวนท4งส4น 559,240 ตว โดยมการเล4ยงมากทสดทอำาเภอเมอง จำานวน156,000 ตว รองลงมาไดแกอำาเภอพาน จำานวน 110,500 ตว และอำาเภอแมสรวย จำานวน 84,798 ตว

- ไกไข มจำานวนท4งส4น 440,362 ตว โดยมการเล4ยงมากทสดทอำาเภอเชยงแสน จำานวน 136,447 ตว รองลงมาไดแก อำาเภอพาน จำานวน 98,484 ตว และอำาเภอแมสาย จำานวน 55,785 ตว

/ประมง...- 30 -

4.3.2 ประมง ในป 2547 จงหวดเชยงรายมเพาะเล4ยงสตวนำาจดและการจบ

สตวนำ4าจากแหลงนำ4าธรรมชาต มครวเรอนเกษตรกรทเพาะเล4ยงสตวนำ4า จำานวน 15,448 ครวเรอน เปนบอเล4ยงสตวนำ4าจดในบอ 28,771 บอ พ4นท 26,099.57 ไร โดยเปนการเล4ยงแบบยงชพประมาณ 80 เปอรเซนต และการ

เล4ยงแบบพาณชยอก 20 เปอรเซนต รองลงมาเปฯหลาดกประมาณ 25 เปอรเซนต กงกามกรามประมาณ 4 เปอรเซนต และสตวนำ4าจดอนๆ อกประมาณ 5 เปอรเซนต (ปลาตะเพยนขาว ปลานวลจนทรเทศ ปลายสกเทศ ปลาไน และกบ) พ4นททมการเพาะเล4ยงสตวนำ4าทสำาคญ ไดแก อำาเภอพาน เปนแหลงผลตปลานำ4าจดทใหญทสดของจงหวดเชยงราย โดยเล4ยงปลานลในบอเปนหลก และเปนการเล4ยงในรปแบบเชงพาณชยมผลผลตเฉลยตอไรประมาณ 1,200 – 1,500 กโลกรม มกลม/สหกรณ/ชมรม ทประกอบกจการเกยวกบเล4ยงปลานำ4าจด 9 แหง สามารถผลตปลานำ4าจดไดวนละประมาณ 15 – 20 ตน โดยจำาหนายเพอบรโภคในพ4นทจงหวดเชยงรายและจงหวดใกลเคยง เชน จงหวดเชยงใหม พะเยา ลำาปาง และลำาพน ฯลฯ

อำาเภอเทง เปนแหลงเล4ยงกงกามกรามทสำาคญ ปจจบนมเกษตรกรทเล4ยงกงกามกราม จำานวน 45 ราย รวม 187 บอ เปนเน4อท 1,063 ไร มผลผลตเฉลยตอไรประมาณ 250 กโลกรม สามารถผลตกงกามกรามไดปละ 250 ตน คดเปนมลคาประมาณ 45 ลานบาทตอป ผลผลตทไดจำาหนายเพอบรโภคในเขตจงหวดเชยงราย และจงหวดใกลเคยง จากการคำานวณผลตภณฑมวลรวมจงหวดเชยงราย สาขาประมง ประจำาป 2547 มมลคาเทากบ282,844,808.88 บาท แบงเปน

ก. การเพาะเล4ยงสตวนำ4าจด มลคา 98,733,476.88 บาท

ข. การจบสตวนำ4าจดจากแหลงนำ4าธรรมชาต มลคา 179,597,158.00 บาท

ค. การเพาะพนธ/อนบาลสตวนำ4าจด มลคา 4,514,174.00 บาท5. โครงสรางพนฐาน

5.1 ไฟฟา

การจำาหนายกระแสไฟฟา และจำานวนผใชไฟฟา เปนรายอำาเภอ ปงบประมาณ 2546

อำาเภอ/กง การจำาหนายกระแสไฟฟา (กโลวตต / ชวโมง) จำานวน

อำาเภอผใช

ไฟฟารวม ทอยอาศย

สถานธรกจและ

อตสาหกรรม

สถานทราชการ

และสาธารณะ

อนๆ

เ มองเชยงราย

1,660,262,531.36

463,483,879.30

1,181,082,472.00

12,936,827.32

2,759,352.74

58,183

ขนตาล 5,944,884.00

4,170,541.00

1,380,045.00

305,439.00

88,859.00 9,008

เชยงของ 13,381,086.00

7,781,397.00

3,647,800.00

1,480,883.00

471,006.00

17,619

เชยงแสน 30,465,190.00

13,052,459.00

14,491,946.00

2,560,777.00

360,008.00

16,007

/กง อ.ดอยหลวง...- 31 -


การจำาหนายกระแสไฟฟา (กโลวตต / ชวโมง)จำานวน

ผใชไฟฟารวม ทอยอาศย

สถานธรกจและ

อตสาหกรรม

สถานทราชการ

และสาธารณะ

อนๆ


5,123,622.00

3,943,560.00

792,314.00

354,900.00

32,848.00 6,641

เทง 17,950,156.00

9,508,799.00

5,498,051.00

2,239,501.00

703,805.00

21,666

ปาแดด 11,135,986.00

5,607,373.00

4,709,557.13

802,755.33

16,301.00 8,633

พญาเมงราย

7,670,131.00

5,124,183.00

1,434,221.00

1,034,262.00

77,465.00

10,892

พาน 50,894,391.59

25,601,498.00

22,123,066.06

2,885,664.53

284,163.00

37,858

แมจน 36,017,107.00

17,073,597.00

14,666,616.00

3,924,672.00

352,222.00

20,330

แมฟาหลวง 7,092,973.00

3,536,318.00

1,336,724.00

2,199,368.00

20,563.00 5,643

แมลาว 25,142,9 12,504, 10,512,3 1,966,0 159,83 15,13

50.57 795.62 00.74 16.01 8.20 4แมสรวย 16,313,1

23.629,940,7

12.504,678,21

8.671,350,0

58.45343,93

4.00161,1

89แมสาย 63,242,8

19.0034,851,993.00

24,573,829.00

2,991,635.00

825,362.00

32,391

เวยงแกน 3,702,757.00

2,266,898.00

1,076,895.00

332,597.00

26,367.00 5,861

เวยงชย 22,742,461.84

15,429,570.00

6,259,317.41

999,195.63

54,378.80

13,733

กง อ.เวยงเชยงรง

7,076,495.76

4,543,045.00

1,825,416.89

691,014.87

17,019.00 6,983

เวยงปาเปา 23,280,407.33

12,904,167.19

8,921,280.83

1,253,839.31

201,120.00

17,540

ทมา : การไฟฟาสวนภมภาคจงหวดเชยงราย

5.2 ประปาในป 2546 มกำาลงการผลตนำ4าประปา รวมท4งส4น 20,235,600

ลกบาศกเมตร ผลตนำ4าประปาได 9,402,358 ลกบาศกเมตร ปรมาณนำ4าจำาหนายแกผใช 6,665,594 ลกบาศกเมตร นำ4าจายเพอสาธารณประโยชนและรวไหล 2,317,946 ลกบาศกเมตร ปรมาณทใชในระบบ 417,860 ลกบาศกเมตร มผใชนำ4ารวมท4งส4น 28,605 ราย กำาลงการผลตนำาประปา และจำานวนผใชนำาประปา เปนรายอำาเภอ พ.ศ. 2546

อำาเภอ/กงอำาเภอกำาลง

การผลต(ลบ.ม.)

นำาทผลตได(ลบ.ม.

)

ปรมาณนำาท

จำาหนายแกผใช (ลบ.ม.)

ปรมาณนำาทจายเพอ

สาธารณประโยชน

และรวไหล (ลบ.ม.)

ปรมาณนำาทใช

ในระบบ(ลบ.ม.)

จำานวนผใชนำา(ราย)

ยอดรวม 20,235,600

9,402,358

6,665,594

2,317,946

417,860

28,605

เ มองเชยงราย 8,760,000

5,238,458

2,528,302

1,505,023 205,133

11,939

ขนตาล - - - - - -- 2 -


กำาลงการผลต

(ลบ.ม.)

นำาทผลตได(ลบ.ม.

)

ปรมาณนำาท

จำาหนายแกผใช (ลบ.ม.)

ปรมาณนำาทจายเพอ

สาธารณประโยชน

และรวไหล (ลบ.ม.)

ปรมาณนำาทใช

ในระบบ(ลบ.ม.)

จำานวนผใชนำา(ราย)

เชยงของ 700,800

362,070

300,640

55,867 5,563 1,875

เชยงแสน 876,000

382,212

275,649

84,339 22,224

1,452

กงอำาเภอดอยหลวง

- - - - - -

เทง 876,000

166,462

148,957

11,455 6,050 764

ปาแดด - - - - - -พญาเมงราย 438,00

062,27

153,45

43,317 5,500 241

พาน 1,226,400

567,591

446,823

101,031 19,737

2,703

แมจน 1,314,000

535,598

372,462

135,745 27,391

1,315

แมฟาหลวง - - - - - -แมลาว - - - - - -แมสรวย - - - - - -แมสาย(รวมหนวยบรการหวยไคร)

4,292,400

1,787,294

1,298,543

381,234 107,508

6,608

เวยงแกน - - - - - -เวยงชย - - - - - -กงอำาเภอเวยงเชยงรง

- - - - - -

เวยงปาเปา (ต.แมขะจาน)

1,752,000

95,529

80,487

10,298 4,744 510

5.3 ยานพาหนะ

ในป 2548 จงหวดเชยงราย มจำานวนยานพาหนะ ทจดทะเบยนกบสำานกงานขนสงจงหวดเชยงราย

รวมท4งส4น 526,276 คน แบงตามประเภทตางๆ ทสำาคญไดแก รถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน จำานวน 29,956 คน รถยนตนงสวนบคคลเกน 7 คน จำานวน 7,082 คน รถยนตบรรทกสวนบคล 118,060 คน รถจกยานยนต 329,968 คน และประเภทอนๆ 28,244 คน รถทจดทะเบยนตามกฎหมายวาดวยการขนสงทางบก รถโดยสาร จำานวน 3,698 คน รถบรรทก จำานวน 9,268 คน

/สถต...- 33 -

สถตจำานวนรถตามกฎหมายวาดวยรถยนต จำาแนกตามประเภทรถ และการชำาระภาษประจำาป

ณ วนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2548

ประเภทรถรวม(คน)

ชำาระภาษแลว(คน)

คางชำาระภาษจำานวนรถ(ค

น)

จำานวนเงนภาษ (บาท)

จำานวนเงนเพม (บาท)

จำานวนเงนรวม (บาท)

รถยนตทนงสวนบคคลไมเกน7 คน

26,242

20,936

5,306

8,820,953.55

1,161,307.05

9,982 ม 260.60

รถยนตทนงสวนบคคลเกน 7 คน

3,795

2,306 1,489

1,787,050.00

307,922.50

2,094,972.50

รถยนตบรรทกสวนบคคล

64,138

44,675

19,508

15,184,200.0

0

2,607,388.50

17,791,588.50

รถยนตสามลอสวนบคคล

2 2 - - - -

รถยนตรบจางระหวางจงหวด

2 - 2 - - -

รถยนตรบจางบรรทก - - - - - -

คนโดยสารไมเกน 7 คนรถยนตสลอเลกรบจาง - - - - - -รถยนตรบจางสามลอ 209 137 72 13,320

.001,470.

7514,790.75

รถยนตบรการธรกจ 36 32 4 5,400.00

472.50 5,872.50

รถยนตบรการทศนาจร - - - - - -รถยนตบรการใหเชา - - - - - -รถจกรยานยนต 203,

877119,6

7394,2

048,306,

900.001,181,014.00

9,187,914.00

รถแทรกเตอร 656 399 257 181,450.00

29,303.00

210,753.00

รถบดถนน 179 147 32 3,000.00

510.00 3,510.00

รถใชงานเกษตรกรรม 608 4 604 - - -รถพวง 5 4 1 100.00 12.00 112.00รถจกรยานยนตสาธารณะ

- - - - - -

รวมรถตามกฎหมายวาดวยรถยนต

299,794

188,315

111,479

34,302,373.5

5

5,289,400.30

39,591,773.85

รวมลอเลอน - - - - - -รวมทงสน 299,

794188,3

15111,479

34,302,373.

55

5,289,400.3

0

39,591,773.85

/5.4 การขนสง...

- 34 -5.4 การขนสงทางอากาศ

สถตการขนสงทางอากาศ เดอน มกราคม – ธนวาคม 2548

เดอน/ป

จำานวนเทยวบนเขา-ออก

ผโดยสาร สนคา ไปรษณยภณฑ

(คน) (ก.ก.) (ก.ก.)เขา ออก ผา

นเขา ออก ผา

นเขา ออก

มกราคม 437 32,020

35,305

- 135,704

239,130

- - -

กมภาพนธ

397 29,329

31,110

- 127,426

252,305

- - -

มนาคม 463 28,698

28,491

- 137,085

256,388

- - -

เมษายน 440 30,400

29,136

- 132,333

316,663

- - -

พฤษภาคม

421 23,957

25,261

- 136,163

407,991

- - -

มถนายน

376 21,967

22,133

- 142,313

363,718

- - -

กรกฎาคม

391 25,708

25,622

2 146,917

313,782

- - -

สงหาคม 424 25,455

29,201

- 125,827

313,904

- - -

กนยายน

380 21,235

21,744

- 125,069

261,048

- - -

ตลาคม 442 29,921

29,047

- 128,452

269,043

- - -

พฤศจกายน

494 31,585

30,653

- 132,335

280,056

- - -

ธนวาคม 534 41,289

36,074

- 140,419

210,414

- - -

รวม 5,199

341,564

343,777

2 1,610,04

3

3,484,44

2

- - -

5.5 บรการโทรศพท ในป 2548 จงหวดเชยงรายม ผใหบรการโทรศพท จำานวน 2

บรษท ไดแก บรษท ทโอท จำากด(มหาชน) สามารถใหบรการโทรศพทจำานวน 45,122 เลขหมาย มผใชบรการรวมรวม 40,992 ราย ประเภทผใชโทรศพททสำาคญไดแก ธรกจ 3,751 ราย บานพก 31,501 ราย สวนราชการ 2,640 ราย และมการใหบรการโทรศพทสาธารณะจำานวน 2,571 ราย ผใหบรการอกประเภทคอ ผไดรบสมปทาน สามารถใหบรการโทรศพทไดจำานวน 52,764 เลขหมาย และมผเชา จำานวน 45,640 ราย

5.6 บรการโทรคมนาคม ในป 2548 บรษท กสท.โทรคมนาคม จำากด (มหาชน) โดยสำานกงานบรการลกคาเชยงรายมการใหบรการดานโทรคมนาคม แบงออกเปน 3 ประเภท ดงน4

1. บรการโทรศพทระหวางประเทศ จำานวน 41,617 ราย 2. บรการ DATA COM จำานวน 3,337 ราย 3. บรการวทยคมนาคม จำานวน 225 ราย

- 35 -สถตผใชบรการโทรคมนาคม จำาแนกตามประเภทบรการ ป 2548

ประเภทบรการปรมาณการใชงาน/จำานวนลกคา (ราย)

หมายเหต

1. โทรศพทระหวางประเทศ- โทรศพท + สาธารณะตางประเทศ

528 - พ4นท ใหบรการในจงหวด เชยงราย

- BILLING 34,549 จำานวน 16 อำาเภอ 2 กงอำาเภอ

- บตร THAICARD 672 - การใหบรการวทยคมนาคม Cellular

- บตร PHONENET 5,851 โดยรวมกบสมปทาน

- CAT 2 CALL 5 1. DTAC- ONE CONNECT 12 2. Orange

3. Hutch2. สอสารขอมล 4. CDMA ของ กสท.ฯ

จะเปดบรการ - FAX สาธารณะในประเทศ

108 ไตรมาส 1 ป 2549

- THAIPAK 11 - FRAMELINK 17 - CAT 400 EDI 24 - บตร CATNET 209 - CAT INTERNET SERVICE

264

- HINET BY CAT (Premium)

468

- HINET BY TT&T 1,993 - วงจรสวนบคคล – ในประเทศ

204

- IP VPN 3 - Dark Fiber 363. วทยคมนาคม - CELLULAR - CDMA

188

- วทยคมนาคมเฉพาะกจ 37

/6. ดานสงคม ...- 36 -

6. ดานสงคม 6.1 สาธารณสข จงหวดเชยงรายมจำานวนสถานพยาบาลทกประเภท รวมท4งส4น 794 แหง แบงออกเปน

โรงพยาบาลของรฐ 18 แหง โรงพยาบาลเอกชน 2 แหง สถานอนามย 213 แหงบ และคลนกทกประเภท รวม 558 แหง สำาหรบสถานพยาบาลทมเตยงผปวยรบไวคางคน ไดแก โรงพยาบาล จำานวน 20 แหง จำานวนเตยงรวม 1,976 เตยง

จำานวนบคลากรทใหบรการประชาชนในสถานบรการภาครฐและเอกชน เปนแพทย 194 คน คดเปนอตราสวนตอประชากร 1 : 6,552.58 ทนตแพทย 52 คน คดเปนอตราสวนตอประชากร 1:24,446.15 เภสชกร 119 คน คดเปนอตราสวนตอประชากร 1:10,682.35 พยาบาลวชาชพ 1,364 คน คดเปนอตราสวนตอประชากร 1:931.96 และพยาบาลเทคนค 243 คน คดเปนอตราสวนตอประชากร 1:5,231.28 จำานวนผปวยรวมท4งส4น 642,486 ราย แบงเปน ผปวยในสถานบรการภาครฐ 610,864 ราย จำานวนผปวยนอก 2,628,916 คร4ง ผปวยในสถานบรการภาคเอกชน 31,622 ราย จำานวนผปวยนอกของสถานบรการภาคเอกชน 283,682 คร4ง

6.2 การศกษา จงหวดเชยงรายไดกำาหนดยทธศาสตร ดานการพฒนาสงคม และทรพยากรมนษย โดยให

จงหวดเชยงรายเปนศนยกลางการศกษาทมคณภาพและมาตราฐานสากล จงไดมการสงเสรมและจดต4งสถานศกษา ต4งแตระดบพ4นฐาน ระดบอดมศกษา เพอใหเยาวชนไดรบการศกษาอยางครบถวน รวมท4งสามารถใหบรการแกจงหวดใกลเคยงและประเทศเพอนบาน ในป2546 จงหวดเชยงรายมสถตเกยวกบการศกษาดวย

6.2.1 การศกษาขนพนฐาน ไดแกสถานศกษาต4งแตระดบ เดกเลก อนบาล ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตนและมธยมศกษาตอนปลาย โดยมโรงเรยนท4งส4น 736 โรงเรยน แยกตามสงกด คอ สงกดคณะกรรมการศกษาข 4นพ4นฐาน 682 โรงเรยน สงกดสำานกงานบรหารคณะกรมการสงเสรมการศกษาทองถน 6 โรงเรยน จำานวนหองเรยนรวม 8,523 หอง แยกเปนกอนประถมศกษา 1,653 หอง ระดบประถมศกษา 5,122 หอง มธยมศกษา 1,748 หอง จำานวนคร อาจารย รวมท4งส4น 9,861 คน แยกเปนชาย 3,761 คน และหญง 6,100 คน แยกตาม

ระดบการศกษา คอ ระดบกอนประถมศกษา 31,919 คน ประถมศกษา 110,788 คน และมธยมศกษา 66,907 คน

6.2.2 ระดบอาชวศกษาและอดมศกษา แยกเปนสถาศกษาสงกดกรมอาชวศกษา มจำานวมรวม 7 แหง มอาจารยรวม 385 คน นกศกษา 4,603 คน สงกด สำานกงานคณะกรรมการเอกชน มสถานศกษา จำานวน 4 แหง อาจารย 237 คน นกศกษา 5,544 คน และสถานศกษาระดบอดมศกษา จำานวน 3 แหง ไดแก สถาบนราชภฏเชยงราย มหาวทยาลยแมฟาหลวง และสถาบนเทคโนโลยราชมงคลวทยาเขตเชยงราย มอาจารยรวมท4งส4น 454 คน นกศกษา รวม 21,410 คน

/จำานวน...- 37 -

จำานวนโรงเรยน /หองเรยน /คร อาจารย และนกเรยน ในภาพรวมของจงหวดหองเร

ยนนกเรยน/นกศกษา คร/อาจารย

ชาย หญง รวม ชาย หญง รวมกอนประถมศกษา

- 13,843

28,390

184 1,070

1,254

ประถมศกษา - 50,223

103,215

2,052

3,075

5,127

มธยมศกษา - 39,662

72,129

1,192

1,485

2,677

อาชวศกษา - - - 10,725

- - 315

ม.แมฟาหลวง

- - - 5,310

- - 139

ม.ราชภฏเชยงราย

- - - 13,108

- - 308

ม.เทคโนโลยราชมงคลลานนาฯ

- - - 1,377

- - 83

จำานวนโรงเรยน /หองเรยน /คร อาจารย และนกเรยน สำานกงานประสานและพฒนา(ทองถน)

กอนประถมศกษา

- - 354 720 2 33 35

ประถมศกษา - - 1,594

3,218

49 95 144

มธยมศกษา - 695 923 1,618

19 35 54

จำานวนโรงเรยน /หองเรยน /คร อาจารย และนกเรยน แยกตามสงกด

รายการ รวมกรรมการการศกษาขนพนฐาน

สำานกงานบรหารคณะกรรมการสงเสรมการ

ศกษาเอกชนเขต.1 เขต.2 เขต.3 เขต.

4เขต.1 เขต.

2เขต.3

เขต.4

โรงเรยน 732 139 219 176 173 25 11 14 8หองเรยน

8,582 1,622 2,351

2,165

1,947

497 174 166 142

คร รวม

9,153

2,641

2,393

2,185

1,934

726 297 230 173

ชาย

3,408 892 954 791 771 211 56 48 38

หญง

5,745 1,749 1,439

1,394

1,163

515 241 182 135

นกเรยน รวม

203,690

54,488

51,953

55,345

41,878

15,869

6,639

4,724

4,548

ชาย

99,940

26,026

25,830

27,411

20,646

7,362

3,103

2,340

2,221

หญง

103,751

28,462

26,123

27,934

21,232

8,507

3,536

2,384

2,327

/จำานวน...- 38 -

จำานวนหองเรยน ครอาจารย และนกเรยน (สพท.1)

รายการ รวมระดบการศกษา (ไมได

สอน)กอนประถมศกษา

ประถมศกษา

มธยมศกษา

หองเรยน 2,119 340 1,068 711คร/อาจารย รวม

2,641 310 1,250 1,081

ชาย

892 33 440 419

หญง

1,749 277 810 662


54,488

6,112 22,051 26,325

ชาย

26,026

3,172 11,332 11,522

หญง

28,462

2,940 10,719 14,803







2,393 240 1,408 685

ชาย

1,013 26 621 326 40

หญง

1,380 214 787 359 20


51,953

7,549 27,861 16,543

ชาย

25,853

3,858 14,332 7,663

หญง

26,100

3,691 13,529 8,880







2,185 481 1,158 346 200

ชาย

791 108 345 159 179

หญง

1,394 373 813 187 21


55,345

8,330 31,198 15,817

ชาย

27,411

4,218 15,925 7,268

หญง

27,934

4,112 15,273 8,549

- 39 -จำานวนหองเรยน ครอาจารย และนกเรยน (สพท.4)






1,934 223 1,129 565 17

ชาย

772 17 464 288 3

หญง

1,162 206 665 277 14


41,878

6,399 22,035 13,444

ชาย

20,646

3,299 11,333 6,014

หญง

21,232

3,100 10,702 7,430

จำานวนหองเรยน ครอาจารย และนกเรยน สำานกงานประสานและพฒนา (ทองถน)





หองเรยน 151 26 89 36 -คร/อาจารย รวม

233 35 144 54 12

ชาย

70 2 49 19 8

หญง

163 33 95 35 4


5,556 720 3,218 1,618

ชาย

2,685 366 1,624 695

หญง

2,871 354 1,594 923

จำานวนสถานศกษา อาจารย และนกศกษาในระดบอาชวศกษาและอดมศกษา ป การศกษา 2548

สงกด จำานวนสถานศกษา

จำานวนอาจารย จำานวนนกศกษา(คน)รวม ทำาการ

สอนไมทำาการ

สอน- มหาวทยาลยราชภฏ เชยงราย

1 308 308 - รวม 13,108- ภาคปกต 8,370 คน- ภาคพเศษ 4,738 คน

- มหาวทยาลยแมฟาหลวง

1 139 113 26ลาศกษา

ตอ

รวม 5,310ป.ตร 4,829ป.โท 293ป.เอก 8

- มหาวทยาลยเทคโนโลย ราชมงคลลานนา วทยา

1 83 83 - 1,377

เขตเชยงราย- สำานกงานอาชวศกษา

7 315 287 28 10,725

- 40 -6.3 วฒนธรรมประเพณ จงหวดเชยงรายเปนเมองเกาแก มวฒนธรรมด4งเดมทตอเนอง

มาเปนเวลานาน และมการตดตอสมพนธไมตรกบประเทศใกลเคยง เชน พมา และลาว มาชานาน ประกอบกบพลเมองทยายถนฐานมาจากทตาง ๆ กน จงเปนเหตใหวฒนธรรมประเพณตาง ๆ ทปรากฏสบทอดกนมาเปนลกษณะผสมผสานกลมกลน หรอประยกตข4นใหม วฒนธรรมทางภาษาทใชสอสารกนทวไป คอ ภาษาคำาเมอง สวนวฒนธรรมทางดานวตถซงแสดงออกในรปของอาคาร วดวาอาราม จะเปนลกษณะผสมผสานระหวางพมากบลาวเวยงจนทนมาเปนศลปะลานนา แตทถอเปนเอกลกษณสำาคญของจงหวดเชยงราย คอ วฒนธรรมเชยงแสน โดยเฉพาะในเชงชางสกลเชยงแสน เชน ศลปของพระพทธรปเชยงแสนสงห หนง สงห สอง และสงห สาม ทมรปแบบเฉพาะ สำาหรบประเพณของทองถนทสำาคญ คอ

1. ประเพณสงกรานต สงกรานต แปลวา ยายท หรอ เคลอนท คอดวงอาทตยจากราศมนยกเขาสราศเมษ กำาหนดใหวนท 13 เมษายน เปนวนข4นปใหมของไทยในสมยกอน ป ใหมเมองของชาวลานนายงคงสบทอดกนมา ดงน4 13 เมษายน เปนวนสงขารลอง ในตอนเชามดจะมการยงปนจดประทดเพอเปนการขบไล เสนยด จญไร ปญหาอปสรรค เคราะหกรรมตาง ๆ โดยจะมการทำาความสะอาดบานเรอน เส4อผาเครองใชใหเรยบรอย 14 เมษายน เปนวนเนา หรอวนเนาว คอเปนวนตระเตรยมอาหาร ขนมเพอนำาไปถวายวด โดยชวงบายจะมการขนทรายเขาวดเพอกอเจดยทราย วนน4 ไมควรประกอบการมงคลใด ๆ และไมควรพดหยาบหรอโกหก15 เมษายน เปนวนพญาวน ชวงเชาจะมการทำาบญตกบาตร ตานขนขาว ตามเจดยทราย ตานตงป ใหม ปลอยนก ปลอยปลา ฟงเทศน สรงนำ4าพระพทธรป ดำาหวพระสงฆ แลวจงไปดำาหวญาตผใหญ15 เมษายน เปนวนปากป คอวนเรมตนปใหม จะมการประกอบพธ สะเดาะหเคราะห สงเคราะห สงสะตวงสบชะตา บางแหงมการสขวญเพอความเปนสรมงคล

2. ประเพณรดนำาดำาหว

เปนประเพณทลกหลานไปราบคารวะพอแม ญาตผใหญ ชวงเทศกาลสงกรานต โดยเรมต4งแตวนพญาวน (วนท 15 เมษายน) จนถงส4นเดอน กลาวคอ เชาวนท 15 เมษายน เมอกลบจากทำาบญทวดและดำาหวคารวะบรรพบรษทลวงลบแลว บรรดาลกหลานจดเตรยมขาวตอก ดอกไม ธป นำ4าขม4น นำ4าสมปอย พรอมท4งของกน สงของอน ๆ เชน ขนม ผลไม หมากพล เส4อผา เงนทอง เปนตน จดตกแตงในภารชนะ เชน สลงเงน (ขนเงน) พาน หรอถาด การดำาหว เปนการสลดนำ4าสมปอยลงบนศรษะเพอขบไลเสนยดจญไร กอใหเกดสรมงคล

3. ประเพณสบชะตา โดยทวไปม 3 ประเภท ไดแก 1. การสบชะตาบคคล กระทำาไดทกโอกาส (วนเกด หรอเจบปวย ไดรบอบตเหต) 2. การสบชตาบาน ทำาไดปละคร 4ง คอ ตอนสงกรานต หรอเมอมเภทภยทเกดข4น

3. การสบชะตาเมอง จะทำาเมอถงโอกาสครบรอบสรางเมอง การสบชะตาเมอง สบชะตาบาน และสบชะตาบคคล เพอความเปนสรมงคล ความเจรญรงเรองมการเตรยมเครองบชาเซนไหวตาง ๆ มากมาย เพอบชาพระเส4อเมอง พระทรงเมอง

- 41 – 4. ประเพณตานกวยสลาก การตานกวยสลาก (สลากภตต) จะเรมในราววนเพญเดอน 12 เหนอ และส4นสดในเดอนเกยงดบ (เดอนตลาคม) กอนวนทำาพธ ตานกวยสลาก“ ” 1 วน เรยกวา วน“ดา” เปนวนจดเตรยมสงของเครองไทยทานจดการจกตอกสถาน กวย“ ” ไว เตรยมหอขาวสาร พรก หอม กระเทยม เกลอ กะป ปลารา ขนม ขาวตม และอาหาร ตามแตศรทธาและฐานะ สงของตาง ๆ เหลาน4จะบรรจลงในกวย ซงกรดวยใบตองหรอกระดาษสตาง ๆ แลวนำา ยอด“ ” คอ ธนบตรผกตดไมเรยวเสยบไว เชาวนรงข4นจะนำา กวยสลาก“ ” ไปวดทจดงานเพอถวายพระภกษสามเณร มการเขยนคำาอทศสวนกศลไปใหผตาย และเทวดาท4งหลาย มการจบสลากในการถวายตามหมายเลขวาตรงกบพระรปใด พระรปน4นกจะรบประเคนและใหพร

5. ประเพณยเปง (ลอยกระทง) ในวนเพญเดอนย (เดอนสอง) ของทกป คอ วนลอยกระทง ชาวลานนามพธสำาคญนอกเหนอจากการลอยกระทง คอ พธกรรมต4งธรรมหลวงหรอฟงเทศนมหาชาต ชาวบานจะมการประดบประดาวดวาอาราม บานเรอน ดวยประทปโคมไฟ โคมระยา ทำาอบะดอกไมไปถวายวด ทำาซมประตปาดวยตนกลวย

ออย กานมะพราว เตรยมขาวปลาอาหารเปนพเศษ เชน หอนง แกงออม แกงฮงเล ลาบ และขนมตาง ๆ ไปทำาบญ บางแหงมพธกวนขาวมธปายาส หรอขาวพระเจาหลวง ถวายเปนพทธบชาในตอนเชามดของวนเพญเดอน 12 น4ดวย จากน4นกจยะมการทานขนขาวหรอสำารบอาหารไปถงบรรพชนคนตาย ถวายอาหารและกณฑเทศนแดพระภกษสงฆ และมการฟงธรรมมหาชาต ต4งแตเชาถงกลางคน บางแหงกจะมการสบชะตาดวย จะมการปลอยโคมลอย ในชวงพลบคำาจะมการเทศนธรรมชอ อานสงสผางประทส“ ” และชาวบานจะมการจดประทป โคมหกระตาย โคมแขวน เปน

พทธบชากนทกครวเรอนสวางไสว 6. ประเพณนมสการพระมหาชนธาตเจาดอยตง

พระมหาชนธาตเจาดอยตง นบเปนโบราณสถานอนเกาแกแหงหนงในภาคเหนอและเปนปฐมเจดยในดนแดนลานนา ทก ๆ ปจะมนกทองเทยวข4นไปนมสการพระมหาชนธาตเจาดอยตงอนศกดสทธ รวมท4งชมทวทศนและทศนยภาพบนดอยตง เมอถงกำาหนดวนเพญเดอน 6 เหนอ (ราวมนาคม) จะมประเพณนมสการทยงใหญของจงหวด ศาสนกชนเลอมใสศรทธา ท4งชาวเชยงรายเอง ชาวจงหวดใกลเคยง ชาวเชยงตงจากรฐฉาน ประเทศพมา ชาวหลวงพระบาง จากประเทศลาว ตลอดถงชนกลมนอยตามแนวชายแดน กจะหลงไหลข4นไปนมสการในวนสำาคญน4อยางเนองแนน 7. ประเพณเปงพธ

เปนประเพณเกยวกบความเชอทางศาสนาอยางหนงของชาวเชยงราย ถอเอาวนเพญทตรงกบวนพธในรอบป (เปง คอ คนวนเพญ) เปนวนทจะทำาบญตกบาตรเพอบชาพระอปคต ซงเชอวาวนน4 พระอปคตเถรเจาจะลงมาโปรดสตวโลก หากผใดไดตกบาตรพระอปคตแลว จะไดอานสงสแรง เปนสรมงคลแกตนเอง ซงชาวบานจะจดเตรยมอาหารหรอขาวสารอาหารแหงไวรอใสบาตรเวลากลางคน พอใกลจะถงเทยงคน กจะพากนออกมายนเรยงรายตามทองถนนในหมบาน หรอในเมอง พอหลงเทยงคนผานไป (ยางขาววนพธ) พระจากหลายวดในตวเมอง และวด ตามทองถนกจะออกมาบณฑบาตกน ปจจบนมกทำาเปนประจำาสมำาเสมอ

/8. ประเพณ...- 42 -

8. ประเพณตานหาแมฟาหลวง กำาหนดจดในวนท 18 กรกฎาคมของทกป ซงเปนวนคลายวนสวรรคตของสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน องคแมฟาหลวงของปวงชนชาวไทย ซงพระองคทานเคยเสดจมาพำานกทพระตำาหนกดอยตง จงหวดเชยงรายจงจดพธถวายพานพมสกการะทไรแมฟาหลวงในชวงเชา และพธทำาบญอทศถวายแดองคสมเดจยา ในชวงบายทพระตำาหนกดอยตง ขาราชการ องคกรท4งภาครฐและเอกชน รวมท4งประชาชน เขารวมพธอยางเนองแนน เพอรำาลกถงพระมหากรณาธคณทพระองคมตอประชาชนชาวเชยงราย

9. ประเพณทำาบญปอย ม 3 อยางคอ 1) ปอยหลวง มการทำาบญฉลองอยางใหญโต เชน ฉลองโบสถ วหารหรอเจดย มกจะทำากนในเดอน 5 - 8 เหนอ (ระหวางเดอนกมภาพนธ-พฤษภาคม) ซงเปนระยะเวลาหลงจากเกบเกยวขาวแลว

2) ปอยนอย หรอปอยบวชลกแกว เปนประเพณบวชพระหรอบวชเณร กอนทำาบญปอยนอยเจาภาพตองปรกษาญาตพนองกอนวาผใดจะรบเอาอะไรในอฐบรขารโดยการบอกบญดวยปาก เรยกวา “แอง” ผาอม“ ” “ทนทอ” “แองพระอม” คอ เอาผาสบงจวรหรอหมวกทพระใสเรยกวา “จอม” ใสในถาดหรอพานแลวใหคนถอไปบอกบญ

3) ปอยขาวสงข คอ การทำาบญอทศสวนกศลใหแกผทตายเนองจากการคลอดบตรการทำาบญปอยขาวสงฆ จะตองนมนตพระมาสวด และเทศนทบาน เครองไทยทานทนยมถวายมกจะเปนบานเลก ๆ หรอเรอสำาเภา มขาวของตางๆ เชน เส4อผา หมอถงนำ4า กระจก หว ฯลฯ เปนตน

10. ประเพณจดบองไฟ ภาษาถนเรยกชอประเพณน4วา “จบอกไฟ” บอกไฟ คอ กระบอกไมไผอดดนปนขางใน ใชไมไผยาวท4งลำาผกเปนหาง รอบหวของบอกไฟตดกระบอกไมไผขนาดเลกหลายขนาดลดหลนกน ยาวประมาณ 1 ฟต เรยกวา โหว“ ” เพอให

เกดเสยงเมอบอกไฟข4นและลง การประดษฐบอกไฟแตละคร4งใชเวลาต4งแต 7 วน ถง 1 เดอนแตเดมการจดไฟจะอยในชวงเดอนพฤษภาคม – มถนายน คอกอนทจะมการทำานา คงจดเพอบชาเทวดาทชอปชชน คอเทวดาแหงฝน เพอเปนการขอฝนใหตกตองตามฤดกาล เชอวาฝนจะตกหรอตกมาก ตกนอยข4นอยกบเทวดาองคน4 ตอมาจดกนในชวงต4งแตเดอนมนาคม – เดอนมถนายน ความมงหมายของการจดเดยวมความเชอวาจะทำาใหหมบานเจรญรงเรอง และมฝนตกตามฤดกาล นยมจดกนในเวลาพลบคำาถงกลางคน

6.4 ขอมลดานศาสนา ศาสนสถาน

อำาเภอ วดพทธสม

า

สำานกสงฆ

โบสถครสต

มสยด

เมอง 102 67 57 3เวยงชย 26 20 5 -เชยงของ 29 17 7 1เทง 46 45 4 -พาน 92 55 15 1

- 43 -

ศาสนสถานอำาเภอ วด

พทธสมา

สำานกสงฆ

โบสถครสต

มสยด

ปาแดด 18 14 3 -แมจน 59 47 9 2เชยงแสน 25 32 8 -แมสาย 41 22 9 2แมสรวย 16 34 47 1เวยงปาเปา 27 18 12 -

พ ญ า เ ม งราย

14 37 4 1

เวยงแกน 3 16 8 -ขนตาล 20 9 1 -แมฟาหลวง 1 - 29 2แมลาว 25 18 4 -กง อ.เวยงเชยงรง

19 13 1 -

ก ง อ .ดอ ยหลวง

8 18 2 -

รวม 571 502 225 13

ศาสนบคคล- พระภกษ 2,628 รป สามเณร 4,217 รป- ครพระสอนศลธรรมในโรงเรยน 236 รป

- ศษยาภบาล โปแตสแตนท 148 องค นกายคาทอลก 14 องค

ศาสนสถาน- พทธ 1,180,853 คน (รอยละ 97.24)- ครสต 25,752 คน (รอยละ 2.12)- อสลาม 2,342 คน (รอยละ 0.19)- อน ๆ 5,458 คน (รอยละ 0.45)

/7.สถานท...

- 44 -7. สถานททองเทยว 7.1 แหลงทองเทยว

1. อำาเภอเมอง วดพระแกว เปนวดเกาแกเคยเปนทประดษฐานพระแกวมรกต ต4งอยทถนน

ไตรรตน เดมชอวา ญรกขวนาราม หรอ วดปานญะ

วดพระสงห เคยเปนทประดษฐานพระพทธสหงส ซงอญเชญมาจากกำาแพงเพชร ปจจบนประดษฐานอยทเชยงใหม นอกจากน4ยงมรอยพระพทธบาทจำาหลกบนแผนศลา กวาง 5 น4ว ยาว 24 น4ว

พระธาตดอยจอมทอง ต4งอยบนดอยจอมทองรมฝงแมนำ4ากกสรางในสมยพระยาเรอนแกวประมาณ พ.ศ. 1483

วดงำาเมอง-กพระยาเมงราย ต4งอยหลงวดดอยจอมทอง รมฝงแมนำ4ากก เปนกบรรจพระอฐของพอขนเมงรายมหาราช สรางโดยพระเจาชยสงครามพระราชโอรสผครองเมองเชยงรายสบตอจากพอขนเมงรายมหาราช

วดเมงรายมหาราช อยบนดอยฮองล เปนวดสรางใหมมบรรยากาศรมรนมากในบรเวณวดเปนทต 4งของชมรมโหราศาสตรจงหวดเชยงราย มประชาชนไปตรวจโชคชะตาเปนประจำาทกวน

วดพระนอน สรางเมอประมาณ พ.ศ. 2191 ในวหารมพระนอนองคใหญ วดเจดยอด สรางตามศลปลานนา มเจดยเจดยอดทไดเลยนแบบมาจากวดเจดยอดทจงหวดเชยงใหม

อนสาวรยพอขนเมงรายมหาราช ประดษฐานบรเวณหาแยกทางไปอำาเภอแมสาย เปนอนสาวรย ทศกดสทธ เปนทเคารพสกการะของชาวเชยงราย

แมนำากก เปนแมนำ4าสายสำาคญของจงหวดเชยงราย มตนนำ4าในประเทศเมยนมารไหลผานอำาเภอฝาง อำาเภอแมอาย จงหวดเชยงใหม ผานตวเมองเชยงราย ไปลงแมนำ4าโขงทอำาเภอเชยงแสน นกทองเทยวนยมลองแพจากอำาเภอแมอายมายงจงหวดเชยงราย ซงทาเรอทเชยงรายต4งอยดานขางศาลากลางจงหวดหลงใหม มเรอหางยาว และแพใหเชาตลอดเวลา ธรรมชาตสองฝงแมนำ4าสวยงามมากมท4ง ชายหาด ถำ4า บอนำ4ารอน บอนำ4าพ หมบานชาวเขาและเกาะแกงตาง ๆ

นำาตกขนกรณ หางจากตวเมองไปทางทศตะวนตกประมาณ 15 กโลเมตร อยในเขตตำาบลแมกรณเปนนำ4าตกทสงทสด และสวยงามทสดในจงหวดเชยงราย

นำาตกหวยแมซาย อยในเขตตำาบลแมยาว หางจากตวเมองประมาณ 15 กโลเมตร

สวนสมเดจพระศรนครนทรเชยงราย เปนสวนสาธารณะทนาพกผอนหยอนใจภายในสวนประกอบดวย หนองนำ4าขนาดใหญ ชอวา หนองบว มถนนดอกไม สวนรกขชาต สวนไผ สวนปาลมและสวนสก เปนตน

ชายหาดเชยงราย เปนหาดทรายทอดยาวตามแมนำ4ากก มทวทศนสวยงามจนถกขนานนามวา "พทยา 2" บรรยากาศรมรน นอกจากน4มกจะใชเปนสถานทจดงานตาง ๆ ของจงหวด

/2. อำาเภอ...- 45 -

2. อำาเภอเชยงแสน เมองโบราณเชยงแสน ต4งอยบรเวณรอบ ๆ ตวอำาเภอตดแมนำ4าโขงสามารถเดนเทยวชมโบราณวตถ เจดยเกา ๆ และซากปรกหกพง ทบงบอกถงอารยธรรมสมยเชยงแสน ในบรเวณเมองโบราณมพพธภณฑสถานแหงชาตเรยงรายต4งอยดวย เมองโบราณน4เดมชอ เวยงหรญนครเงนยาง

สามเหลยมทองคำา หางจากทวาการอำาเภอเชยงแสนไปทางทศเหนอประมาณ 9 กโลเมตร มแมนำ4า 2 สายมาบรรจบกน คอ แมนำ4ารวกกบแมนำ4าโขง เกดเปนดนแดนรอยตอของ 3 ประเทศ คอ ไทย พมา ลาว ณ ทแหงน4น ในอดตเปนแหลงคายาเสพตดทสำาคญของโลก ปจจบนคงไวแตทวทศนบนเขาลกน4

วดธาตผาเงา ต4งอยบานสบคำา หม 5 ตำาบลเวยง หางจากตวอำาเภอเลยบแมนำ4าโขงไปทางทศใตประมาณ 3 กโลเมตร เปนวดเกาแก มพระธาตสรางบนกอนหนใหญและมพระพทธรปฝงอยในพ4นดน

วดพระธาตจอมกตต อยบนเนนเขานอกกำาแพงเมองพระเจาพงคราชเปนผสรางข4นเมอป พ.ศ.1483

สมยเดยวกบการสรางพระธาตจอมทอง มเจดยบรรจพระบรมสารรกธาต ยอดปลองไฉนเปนเปนลกแกว ฐานกวาง 8.5 เมตร สง 24 เมตร

ทะเลสาบเชยงแสน ต4งอยทบานกเตา หมท 7 ตำาบลเวยง หางจากตวอำาเภอประมาณ 4 กโลเมตร มทางแยกจากถนนพหลโยธนเขาไปประมาณ 1,500 เมตรเปนหนองนำ4ากวางใหญมเน4อทประมาณ 1,000 ไร มนำ4าขงตลอดป กลางหนองนำ4ามเกาะเลก ๆ ทแหงน4เดมเรยกวา หนองบงกาย“ ”

นำาตกบานไร หางจากทวาการอำาเภอไปทางทศใตประมาณ 15 กโลเมตร อยในเขตตำาบลบานแซว เปนนำ4าตกธรรมชาต มนำ4าตกตลอดป บรเวณนำ4าตกเปนปารมรนมาก เชยงแสนมวดทนาสนใจหลายแหง เชน วดพระธาตสองพนอง วดพระเจาลานทอง วดกเตาและวดปาสก เปนตน แตละวดลวนมประวตอนยาวนาน ต4งแตสมยอดตกาล

3. อำาเภอแมสาย ดานชายแดน-ทาขเหลก ชายแดนไทยทอำาเภอแมสาย ตดตอกบอำาเภอทา

ข4เหลก

4. อำาเภอแมจน มวดและโบราณสถานทนาสนใจหลายแหลง เชน พระธาตดอยกแกว ตำาบล

จนจวา พระธาตจอมสวรรค และพระธาตจอมจนทร ตำาบลสนทราย นอกจากน4ยงมนำ4าตกหวยทองแป เขตตำาบลปาตง

5. อำาเภอพาน นำาตกทรายขาว เปนนำ4าตกเลก ๆ อยรมถนนพหลโยธนหางจากตว

จงหวดประมาณ 37 กโลเมตร อยในเขตตำาบลทรายขาว บอนำ4ารอนอยใกลเคยงกบนำ4าตกทรายขาว

นำาตกปแกง อยในเขตตำาบลแมเยน มทางแยกจากถนนพหลโยธนเขาไปทางทศตะวนตกประมาณ 12 กโลเมตร มนำ4าตกไหลจากเขาสงสลบซบซอน

พระธาตจอมแว อยบนดอยจอมแว หมท 12 ตำาบลเมองพาน ตดถนนพหลโยธน เปนสถานทศกดสทธแหงหนงของอำาเภอพาน

/6.อำาเภอ...- 46 -

6. อำาเภอเวยงชย ผางาม เปนภเขาโดด ๆ อยกลางทงนา ในเขตตำาบลผางาม หางจากตว

อำาเภอประมาณ 10 กโลเมตร ลกษณะภเขาทโดดเดน ตดกบธรรมชาตโดยรอบซงเปนทงนาทำาใหผางามดเดนยงนก คควรกบชอผางาม

หนองหลวง เปนหนองนำ4าขนาดใหญมเน4อทหลายพนไร นบเปนสถานพกผอนหยอนใจอกแหงหนงในอำาเภอเวยงชย อยหางจากตวจงหวดไปทางทศตะวนออกประมาณ 18 กโลเมตร

พระเจากอนา อยทบานไตรแกว หมท 8 ตำาบลเวยงเหนอ เปนพระพทธรปศกดสทธอยรมแมนำ4ากกเปนพระพทธรปนงและมรากไมปกคลมเหนองคพระอยภายใน

พระพทธรปโพธชย หมท 7 ตำาบลเวยงเหนอ สรางดวยหนทรายขนาดใหญ ถกดนและจอมปลวกถมไวอยกลางทงนา เปนพระพทธรปเกาแกองคหนงสรางในสมยใดไมปรากฎ

7. อำาเภอปาแดด พระธาตจอมคร ต4งอยบานหมท 11 ตำาบลปาแดด หางจากทวาการ

อำาเภอปาแดดไปทางทศตะวนออก ประมาณ 2 กโลเมตร พระธาตจอมครเปนพระธาตโบราณสรางในสมยใดไมปรากฎ

พระธาตมอนดอนแกว ต4งอยทหมท 5 ตำาบลปาแดด เปนโบราณสถานอกแหงหนง ของอำาเภอปาแดด ซงเปนทเคารพสกการะของชาวบานมากโดยไดจดใหมงานประเพณฉลองสมโภชเปนประจำาทกป

วดถำาพระภรมย อยบนเสนทางไปอำาเภอปาแดด หางจากอำาเภอประมาณ 10 กโลเมตร ภายในวดสงบรมรนมาก แวดลอมดวยปาเขาลำาเนาไพร มถำ4าตาง ๆ หลายแหง

วดถำาผาจรย หางจากตวอำาเภอไปทางทศเหนอประมาณ 5 กโลเมตร มถำ4าทสวยงาม บรรยากาศสงบและรมรน ปกคลมดวยตนไมใหญ

8. อำาเภอเชยงของ

ทวทศนรมแมนำาโขง เชยงของเปนอำาเภอชายแดนและเปนจดยทธศาสตรทสำาคญเพราะมอาณาเขตตดตอกบประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว โดยมแมนำ4าโขงเปนเสนก4นพรมแดน

อยางไรกตามแมนำ4าโขงนบเปนสายใยทเชอมโยงความสมพนธอนแนนแฟนของประชาชนทอยสองฝงโขงเสมอนบานพเมองนอง

สถานทอน ๆ ในเขตอำาเภอเชยงของ มนำ4าตกหลายแหงไดแก นำ4าตกหวยเมง นำ4าตกหวยตอง นำ4าตกเหาดง นำ4าตกตาดหมอก นำ4าตกผาหมอก และมนำ4าหวยเมยง เปนตน

9. อำาเภอเวยงปาเปา เมองโบราณ เวยงกาหลง เปนเมองโบราณ อยในเขตบานทงมาน ตำาบล

เวยงกาหลง หางจากทวาการอำาเภอเวยงปาเปา ไปทางทศใต ประมาณ 16 กโลเมตร ทเวยงกาหลง มซากวตถโบราณและโบราณสถานตาง ๆ ทแสดงใหเหนถงความรงโรจนของเวยงกาหลงในอดตกาล

/พระธาต...- 47 -

พระธาตแมเจดย อยในเขตตำาบลแมเจดยใหม สถานทแหงน4มเจดย 2 องค มลกษณะเปนศลปะแบบเมยนมาร

โปงนำารอน อยทบานสบโปงตำาบลแมเจดยใหมนกทองเทยวทผานไปทางอำาเภอเวยงปาเปามกจะแวะพกทแหงน4

10. อำาเภอแมสรวย ถำาชางเผอก อยในเขตตำาบลแมสรวย เปนถำ4าทสวยงามถำ4าหนงภายใน

ถำ4ามหนงอกหนยอยตามธรรมชาต ทมมหนงของถำ4าน4มแทงศลาใหญมรปรางเหมอนชางจงไดชอวาถำ4าชางเผอก ถำ4าน4ชาวบานถอวาเปนถำ4าศกดสทธ มชาวบานเขาไปสกการะสงศกดสทธในถำ4าเปนประจำา

ทพกรมทางหวยคอนกอม เปนสวนพกผอนสำาหรบผเดนทางไปบนเสนทางสายเชยงราย - แมสรวย ภายในสวนมลำาธารเลก ๆ ไหลผาน ทำาใหบรรยากาศโดยรอบ รมรนเหมาะสำาหรบการพกผอน ในระยะส4น เพอเปลยนอรยาบถ

11. กงอำาเภอเวยงเชยงรง นำาตกเวยงชย อยทบานหม 7 ตำาบลทงกอ หางจากทวาการอำาเภอ

ประมาณ 30 กโลเมตร

12. กงอำาเภอดอยหลวง นำาตกตาดทอง อยทหมท 1 ตำาบลหนองปากอ นำาตกหวยทองแป เขตตำาบลปาตง

7.2 ปชนยสถานเชยงรายมปชนยสถานทสำาคญเปนทเคารพสกการะ และเปนแหลง

ศลปกรรมโบราณสถานสงคาตอการศกษาและทองเทยว คอ1. อนสาวรยพอขนเมงรายมหาราช ต4งอยรมถนนพหลโยธน กอนเขา

ตวเมองเชยงรายพอขนเมงรายมหาราชไดทรงสรางเมองเชยงราย เมอพทธศกราช 1805 (1781 เปนปทประสต) และเสดจสวรรคต ณ. เมองเชยงใหม ในปพทธศกราช 1861 รวมพระชนมมายได 80 พรรษา

2. วดพระแกว ต4งอยใจกลางเมองเชยงราย ทถนนไตรรตน เปนวดทคนพบพระแกวมรกตหรอพระพทธมหามณรตนปฏมากร ปจจบนเจดยทพบพระแกวมรกตไดรบการบรณะใหมและเพอเปนอนสรณวาวดพระแกวแหงน4เปนวดทคนพบพระแกวมรกตจงไดมการสราง พระหยกเชยงราย“ ” ซงสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนไดพระราชทานนามวา พระพทธรตนากรวตวสสานสรณมงคล“ ” มขนาดใกลเคยงกบพระแกวมรกต เพอใหพทธศาสนกชนไดสกการบชา

/3. วดพระสงห...

- 48 -3. วดพระสงห เดมเคยเปนทประดษฐานพระพทธสหงค องคท

ประดษฐานอย ณ วหารลายคำาวดพระสงหเชยงใหม ภายในวดน4มรอยพระพทธบาทจำาลองบนแผนศลากวาง 5 น4ว ยาว 2 ฟต มอกษรขอมโบราณจารกวา “กศลาธมมา” สนนษฐานวาสรางในสมยพระเจาเมงรายมหาราช

4. กพระเจาเมงราย ต4งอยหนาวดงำาเมอง บนดอยงำาเมอง เปนบรรจอฐของพอขนเมงรายมหาราช

5. พระธาตจอมทอง อยบนดอยทองรมฝงแมนำ4ากก เปนพระธาตเกาแกทมกอนทพอขนเมงรายมหาราชจะทรงสรางเมองเชยงราย สนนษฐานวาสรางข4นเมอป พ.ศ. 1483

6. พระธาตดอยตง อยหางจากตวเมองเชยงรายประมาณ 48 กโลเมตร เปนทบรรจพระรากขวญเบ4องซาย (กระดกไหปลารา) ของพระพทธเจาซงนำามาจากมธยมประเทศเมอกอสรางพระสถปบรรจพระบรมสารรกธาตน4 ไดทำา ธงตะขาบ (ภาษาพ4นเมองเรยกวา ตง) เสาธงสง 8,000 วา ผนธงกวาง 500 วา ยาว 700 วา ปกไวกลางยอดดอย ถาหากปลายธงปลวไปไกลถงเมองไหนกกำาหนดหมายเปนฐานพระสถปน4น ดวยเหตน4ดอยซงเปนทประดษฐานปฐมเจดยแหงลานนาไทยจงปรากฎนามวาดอยตง

7. พระธาตดอยเวา พระองคเวา หรอเวาผปกครองนครนาคพนธโยนกเปนผสรางเพอบรรจพระเกศาธาตองคหนง เมอ พ.ศ. 364 นบเปนพระบรมธาตทเกาแกองคหนง รองลงมาจากพระบรมธาตดอยตง

8. วดปาสก อยหางจากทวาการอำาเภอเชยงแสนประมาณ 1 กโลเมตร พระเจาแสนภโปรดใหสรางข4นเมอประมาณ พ.ศ. 1930 เปนทประดษฐานพระธาตโคปปะ ซงพระพทธโฆษาจารย นำามาถวาย

9. วดพระธาตจอมกตต อยในทองทอำาเภอเชยงแสน ต4งอยบนเนนเขานอกกำาแพงมทางแยกซายมอ เขาไปประมาณ 1.7 กโลเมตร ตามพงศาวดารกลาววา พระเจาพงคราชโปรดเกลาฯ ใหสรางเมอ พ.ศ. 1483 สมยเดยวกบการสรางพระธาตจอมทองของเชยงราย ท4งน4เพอบรรจพระบรมสารรกธาตเปนเจดยกอเหลยมไมสบสอง สมยเชยงแสน

10. วดพระเจาลานทอง วดน4ต4งอยในเขตกำาแพงเชยงแสน เจาทองงว ราชโอรสพระเจาตโลกราชเปนผสรางเมอ พ.ศ. 2023 ไดทรงหลอพระพทธรปองคหนงหนกลานทอง (1,200 กโลกรม) ขนานนามวาพระเจาลานทอง ในวดน4ยงมพระพทธรปอกองคหนงจากวดทองทพยซงเปนวดรางเรยกกนวา พระเจาทอง

ทพย เปนพระพทธรปทองเหลองพระพกตรงดงามมาก แตลกษณะเปนพระพทธรปสมยสโขทย

11. วดเจดยหลวง ต4งอยในเขตกำาแพงเชยงแสนวดน4มเจดยขนาดใหญ เรยกวาเจดยหลวงเปนเจดยใหญทสดในอำาเภอเชยงแสนขนาดสง 48 เมตร ฐานกวาง 24 เมตร

12. วดพระธาตผาเงา อยหางจากอำาเภอเชยงแสนไปตามถนนสายเชยงแสน-บานแซว ประมาณ 4 กโลเมตร จากหลกฐานทปรากฏอย เชน พระธาตเจดยอด พระธาตจอมจน พระธาตผาเงา 2 ซากโบราณสถานอน ๆ ในบรเวณเดยวกน ทำาใหกรมศลปากรเชอวาสถานทน4เคยรงเรองมาก และมอายราว 1,000 กวาปมาแลว

/ยทธศาสตร...- 49 -

8. ยทธศาสตรการพฒนาจงหวดเชยงราย

วสยทศนจงหวด (Vision) “เชยงรายประตทองของวฒนธรรมลานนาและการคาสสากล”

“Chiangrai : Global Golden Gateway of Lanna Culture and International Trade”

ประเดนยทธศาสตรของจงหวด

1. การขจดความยากจน โดยการสรางระบบการบรหารจดการการแกไขปญหาสงคมและความยากจนเชงบรณาการในพ4นทจงหวดเชยงรายใหเปนไปอยางมประสทธภาพ พฒนาชมชนใหเขมแขง แกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชนยากจน ใหประชาชนยากจนไดรบการพฒนาศกยภาพทดข4น และไดรบโอกาสในการเขาสทนและททำากน

2. พฒนาทรพยากรมนษย คณภาพชวต ดำารงฐานวฒนธรรมลานนาและความเขมแขงใหกบกระบวนการประชาสงคม โดยพฒนาคนใหมความร สามารถปรบตว คดเปนทำาเปน มคณภาพชวตทด สบทอดวฒนธรรมและ

ภมปญญาทองถน ชมชนมสวนรวมในการพฒนาสงคม และสงคมมความปลอดภยในชวตและทรพยสน

3. สรางความเขมแขงใหกบภาคเกษตร อตสาหกรรม หตถอตสาหกรรม การทองเทยว เพอเพมมลคาใหกบฐานเศรษฐกจเดมอยางยงยน โดยพฒนากระบวนการผลตเพอเพมมลคาภาคเกษตร อตสาหกรรม หตถ-อตสาหกรรม และการทองเทยวโดยใหความสำาคญกบการพฒนาเปนสนคาสงออกเพอเพมรายไดใหจงหวด

4. ดำารงความเปนฐานทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ และจดการคณภาพสงแวดลอมทด โดยพฒนาระบบการปองกนและรกษาความสมบรณของทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมลอมท4งในเมองและชมชน เพอคณภาพชวตทดและการพฒนาทยงยน

5. พฒนาใหเปนประตการคาการลงทนเชอมโยงกบตางประเทศ โดยเรงดำาเนนการตามแผนพฒนาเขตเศรษฐกจชายแดนเชยงราย สงเสรม

การคาการลงทน การตลาดกบตางประเทศ เพอเปนประตการคาการลงทนของภาคเหนอและของประเทศ

6. การสงเสรมการบรหารกจการบานเมองทด โดยพฒนาระบบการบรหารงานภาครฐใหใสสะอาด โปรงใส ตรวจสอบได

เพมประสทธภาพ ขดสมรรถนะ ความทนสมยใหกบบคลากรภาครฐ เพอยกระดบความพงพอใจของผรบบรการ 7. การรกษาความมนคงของรฐ

โดยรกษาความมนคงชายแดนใหปลอดภยจากการคกคามทกดาน พฒนาระบบเครอขายขาวกรอง ระบบเตอนภย และบรหาร ภยพบตใหมประสทธภาพ รวมท4งสามารถปองกนการลกลอบเขาเมอง และบรหารจดการแรงงานตางดาวอยางมประสทธภาพ รวมท4งสามารถกำาหนดสถานะบคคลอยางชดเจน

/ประเดน...- 50 -

ประเดนยทธศาสตรท 1

การขจดความยากจน

เปาประสงค

1. การสรางระบบการบรหารจดการการแกไขปญหาสงคมและความยากจนเชงบรณาการในพ4นทจงหวดเชยงรายใหเปนไปอยางมประสทธภาพ

2. พฒนาและดำารงไวซงชมชนเขมแขง

3.ปญหาและความเดอดรอนของประชาชนไดรบการแกไข และประชาชนยากจนไดรบการพฒนาศกยภาพทดข4นและไดรบโอกาสในการเขาสทน การประกอบอาชพ และททำากน

กลยทธหลก

เพมประสทธภาพในการบรหารจดการการแกไขปญหาสงคมและความ

ยากจนเชงบรณาการ

- บรณาการการบรหารจดการขอมล งบประมาณ และการปฏบตการแกไขปญหาความยากจนท4งระบบต4งแตบคคล ชมชน อำาเภอ และจงหวด

สงเสรมความเขมแขงใหกบชมชน

- สงเสรมและพฒนากองทนหมบาน/แหลงทนในหมบานใหมประสทธภาพ- สงเสรมองคการปกครองสวนทองถนใหใชขบวนการมสวนรวมของชมชนใน

การแกไขปญหาความยากจนและระดมทรพยากรจากองคกรปกครองสวนทองถนเพอตอบสนองความตองการข4นพ4นฐานของชมชน

- สงเสรมและสนบสนนใหมการจดทำาแผนชมชนในทกตำาบลของจงหวดเชยงราย

- สงเสรมและพฒนาประสทธภาพ ศกยภาพ องคกรชมชน และชมชน ใหเขมแขง

- เสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถหมบาน/ชมชนตามโครงการ SML ใหแกไขปญหาทองถนดวยตนเอง

พฒนาศกยภาพการผลตและสรางโอกาสในการประกอบอาชพ

- พฒนาคณภาพ/มาตรฐานผลตภณฑ สรางนวตกรรมและมลคาเพมใหกบผลตภณฑสนคา OTOP ตลอดจนสนบสนนสงเสรมอาชพงานหตถกรรมอตสาหกรรมและ OTOP ไปสวสาหกจชมชน (SME)

- พฒนาระบบโครงสรางพ4นฐานดานการเกษตรในระดบชมชนเพอเพมขดความสามารถในการผลตสนคาเกษตร

- เรงรดกระจายกรรมสทธทดน การจดททำากน และทอยอาศย

/เรงรด...- 50 -

- เรงรดการแกไขหน4สนของเกษตรกรอยางตอเนองและเปนธรรม ท4งหน4สนทเกดจากโครงการของรฐและหน4สนนอกระบบ

- จดคาราวานแกจนทใหบรการและคำาแนะนำาเพอสรางโอกาสและทางเลอกในทางประกอบอาชพและเสรมสรางทกษะตางๆ

- ขยายโอกาสการเขาสทน พรอมท4งเสรมสรางกลไกทมประสทธภาพเพอรองรบการดำาเนนงานใหคนจนมแหลงเงนทนในการผลตและมความมนคงในอาชพ

- สงเสรมกระบวนการเรยนร การประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง- สรางระบบคมครองทางสงคมใหกบกลมผดอยโอกาสในสงคม


พฒนาทรพยากรมนษย คณภาพชวต ดำารงฐานวฒนธรรมลานนา และความ

เขมแขงใหกบกระบวนการประชาสงคม

เปาประสงค คนดมความร สามารถปรบตว คดเปนทำาเปน มคณภาพชวตทด สบทอดวฒนธรรมและภมปญญาทองถน ชมชนมสวนรวมในการพฒนาสงคม และ

สงคมมความปลอดภยในชวตและทรพยสน

กลยทธหลก พฒนาทรพยากรมนษยรองรบเศรษฐกจฐานความร

- สรางคนใหมความร ปรบตวรเทาทนการเปลยนแปลงของเทคโนโลยสมยใหม- ตอยอดพฒนาภมปญญาทองถนใหเกดประโยชนตอการพฒนาเศรษฐกจ

และสงคม พฒนาคณภาพชวตและเสรมสรางสงคมทสงบสข

- เสรมสรางสขภาพของประชาชนอยางครบวงจรและมคณภาพ- ฟ4 นฟคณธรรม จรยธรรม และคณคาของสถาบนครอบครว- พฒนาและสงเสรมการมสวนรวมของประชาสงคม- เสรมสรางความมนคงและเครอขายการเฝาระวงของชมชนบรเวณชายแดน

ดำารงฐานวฒนธรรมและเสรมสรางทนทางสงคม - สงเสรม สบคนภมปญญา/เอกลกษณทองถน- สงเสรมการเรยนร และฟ4 นฟจตวญญาณวฒนธรรมทองถน- นำาทนวฒนธรรมทองถนมาสรางใหเกดคณคาทางสงคมและเพมมลคาทาง

เศรษฐกจ

/สงคม...

- 52 -

สงคมมความปลอดภยในชวต ทรพยสน และปลอดภยจากยาเสพตด - เสรมสรางประสทธภาพในการปองกนปราบปรามอาชญากรรม- สงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการปองกน ปราบปรามอาชญากรรม และ

ยา เสพตด- ขยายขอบเขตเปาหมายของงานปองกนปราบปราม ในดานการรกษาความ

ปลอดภยในชวตและทรพยสน การปองกนอาชญากรรมและยาเสพตด


สรางความเขมแขงใหกบภาคเกษตร อตสาหกรรม หตถอตสาหกรรม การทองเทยว เพอเพมมลคาใหกบฐานเศรษฐกจเดม

อยางยงยน


เพมมลคาภาคเกษตร อตสาหกรรม หตถอตสาหกรรม และการทองเทยว โดยใหความสำาคญกบการพฒนาเปนสนคาสงออก เพอเพมรายไดใหจงหวด


สงเสรมการเกษตรปลอดภย เกษตรอนทรย และเกษตรอตสาหกรรม โดยการเกษตรปลอดภยและเกษตรอนทรย เนนการผลตเพอเปนสนคาสงออก ตอบสนองตลาดอาหารสขภาพ สำาหรบเกษตรอตสาหกรรม สงเสรมอตสาหกรรมการแปรรปดานพช อาทเชน ชา ยางพารา ขาวหอมมะล ดานปศสตว เชน โคนม โคเน4อ ไก สกร และดานประมง เชน กงกามกราม ปลานล ปลาดก ท4งน4 ดำาเนนกรสงเสรมโดย - สนบสนนการพฒนาปจจยการผลต ในเรองนำ4า ดน และพนธ- สรางกระบวนการใหความรแกเกษตรกร ในเรองการพฒนาเกษตรแนวใหม ท

เนนเรอง Good Agricultural Practice (GAP) และผลลพธทจะไดจากการผลตเกษตรปลอดภยเกษตรอนทรย และเกษตรอตสาหกรรม รวมท4งแนวโนมความตองการของตลาด

- สนบสนนการวจยและพฒนา ในเรองกระบวนการพฒนาเกษตรปลอดภย เกษตรอนทรย และเกษตรอตสาหกรรม

- สรางระบบการตรวจสอบคณภาพและรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร พฒนาความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรม โดยเฉพาะ

อตสาหกรรมแปรรปเกษตร - สนบสนนการสรางความเขมแขงของกลมธรกจและผประกอบการ

- พฒนาเทคโนโลย รปแบบผลตภณฑ บรรจภณฑและการตลาดใหมประสทธภาพ

/สงเสรม...- 53 -

สงเสรมและพฒนาหตถอตสาหกรรมทมเอกลกษณลานนาใหมความ โดดเดนเปนทยอมรบในตลาดโลก โดย

- พฒนากจกรรมตนนำ4า แหลงผลตวตถดบ โดยเฉพาะพชวตถดบ- พฒนาการออกแบบผลตภณฑ ท4งดานความสวยงาม มคณภาพและประโยชน

ใชสอยตรงความตองการของตลาด - พฒนาความเขมแขงของผประกอบการทมศกยภาพไปสผผลตทเปนเจาของ

ตราสนคา - สรางกระแสแนวโนมตลาดในรปแบบ Lanna Trend

พฒนาและสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศ ประวตศาสตร ศลปวฒนธรรมและเชงสขภาพ โดย

- ฟ4 นฟแหลงทองเทยวเดม พฒนาแหลงทองเทยวใหม และเชอมโยงกจกรรมตอเนองภายในกลมจงหวด ในลกษณะ OTOP Tourism Village

- พฒนามาตรฐานบรการและบคลากรดานการทองเทยวระดบสากล - เตรยมการพฒนาแหลงทองเทยวเมองเกาเชยงแสนสการเปนมรดกโลก - พฒนารปแบบการทองเทยวเฉพาะกลม (Niche Market) ในลกษณะ กลม

Long Stay กลม Ecotourism กลมการทองเทยวเพอการศกษาเรยนร กลมทองเทยวเพอสขภาพ ฯ ทเปนศกยภาพของชมชน / กลม MICE

- การพฒนาความเปนศนยกลางการทองเทยวประเทศเพอนบานในอนภมภาคลม นำ4าโขงตอนบน (GMS)

- ประชาสมพนธและสงเสรมการตลาดทองเทยวตลอดป


ดำารงความเปนฐานทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ และจดการคณภาพสงแวดลอมทด

06-32-189 / 06-32-193 / 0-32-194 / 06-32-195


ระบบการปองกนและรกษาความสมบรณของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดรบการพฒนา ท4งในเมองและชมชน เพอคณภาพชวตทดและ การพฒนาทยงยน

กลยทธหลก การสรางสมดลของการใชประโยชนและการอนรกษเพอการพฒนาทยงยน

- จดทำาแนวเขตปาอนรกษทชดเจนและปองกนรกษาปาเชงรก- เพมความสมบรณและฟ4 นฟปาอนรกษปาสงวนแหงชาตรวมท4งการปองกนไฟ

ปา- สำารวจเอกสารสทธการครอบครองใชประโยชนทดนและใหสทธทำากนแก

ราษฏรทอยอาศย ฟ4 นฟปาสงวนแหงชาตทเสอมโทรม

/การคมครอง...- 54 -

การคมครองและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยนและ

เปนธรรม - จดทำาฐานขอมลและการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพในระบบนเวศ

และระดบชมชน รวมท4งพ4นทชมนำ4า การฟ นฟทรพยากรดนและใชประโยชนใหเหมาะสมกบสภาพพนท

- ฟ4 นฟและปองกนการชะลางพงทลายของดน โดยการใชระบบอนรกษดนและนำ4า และการปลกหญาแฝกตามแนวพระราชดำาร

- สงเสรมการผลตและการใชปยชวภาพและปยอนทรย การบรหารจดการนำาอยางเปนระบบ

- จดทำาระบบบรหารจดการลมนำ4าแบบบรณาการและสรางความเปนเอกภาพในกลไกการบรหารจดการนำ4าใหเกดประสทธผลเพยงพอตอความตองการ รวมท4งปองกนอทกภยและรกษาคณภาพนำ4า - จดทำาฝายแมว (Check Dam) เพอชะลอนำ4า เสรมความชมช4น เพอความสมบรณของปาและดกตะกอน โดยการมสวนรวมของชมชน

การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมภายใตการมสวนรวมของเอกชนและชมชนทองถน- ใหชมชนมสวนรวมในการดแลรกษาและจดการทรพยากรธรรมชาตและสง

แวดลอม พรอมท4งสรางองคความรและศกยภาพการบรหารจดการใหกบชมชนและบคลากรของรฐในทองถน

การควบคมมลพษจากขยะ นำาเสย ฝนละออง กาซ กลนและเสยง - สนบสนนใหมการรวมกลมธรกจชมชนและเอกชนในการจดการและ

เพมมลคาขยะอยางครบวงจร เพอนำากลบมาใชใหเกดประโยชนไดมากทสด- สงเสรมและสนบสนนการบำารงรกษาเครองยนตและการใชเช4อเพลงสะอาดและ

การใชรถยนตใหมทมมลพษตำา


พฒนาใหเปนประตการคาการลงทนเชอมโยงกบตางประเทศ 9 / 06-32-193 / 06-32-194 / 06-32-195


พฒนาใหเปนประตการคาการลงทนเชอมโยงกบตางประเทศ โดยมระบบบรการโลจสตกสและเชอมโยงเครอขายในความรวมมอทางเศรษฐกจ เพอเพมรายไดจากการคาการลงทนกบตางประเทศ

/กลยทธหลก...

- 55 -

กลยทธหลก เรงดำาเนนการตามแผนพฒนาเขตเศรษฐกจชายแดนจงหวดเชยงราย

- เรงการประกาศใชเรวผงเมองเฉพาะโดยเรว - จดระบบโครงขายคมนาคมเชอมโยงระหวางเขตเศรษฐกจชายแดนกบพ4นทอนๆ ในจงหวดเชยงราย - เรงใหมศนยบรการเบดเสรจจำานวน 3 แหง

สงเสรมการคา การลงทน การตลาด กบตางประเทศ - จดต4งหนวยงานระหวางภาครฐและภาคเอกชนดานวเทศสมพนธ - จดต4งศนยขอมลเศรษฐกจ การคา และการลงทน - จดกจกรรมสงเสรมการคา การลงทน การตลาดกบตางประเทศ

พฒนาบคลากรดานแรงงานและผประกอบการเพอเสรมสรางจดสมรรถนะความสามารถในการแขงขน

- พฒนาบคลากรดานพาณชย - พฒนาบคลากรดานแรงงาน - พฒนาผประกอบการและภาครฐ

จดระบบการคมนาคมขนสงทเชอมโยงเพอเปนศนยกลางการขนสงสนคาทางบก ทางนำา ทางอากาศ (Logistic)

กบประเทศเพอนบานและตางประเทศ - พฒนาระบบการคมนาคมขนสงทางบก - พฒนาระบบการคมนาคมขนสงทางนำ4า - พฒนาระบบการคมนาคมขนสงระบบราง - พฒนาระบบการคมนาคมทางอากาศยานระหวางประเทศเพอนบานใหเปน Twin Hub - พฒนาเครอขายวงจรความเรวสงดานการสอสาร


การสงเสรมการบรหารกจการบานเมองทด


พฒนาระบบการบรการประชาชนเพอยกระดบความพงพอใจ - จดระบบการบรการใหตรงกบความตองการของประชาชน (การจดต4งศนยบรการรวม One-stop Service หรอกระจายสถานทใหบรการสชมชน)

- สงเสรมการเผยแพรขอมลขาวสารและการใหบรการผานระบบบรการอเลกทรอนกส (e-Service)

/สงเสรม...- 56 -

สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนในการบรหารจดการภาครฐใหมความใสสะอาด โปรงใส ตรวจสอบได - สงเสรมใหภาคเอกชนและภาคประชาสงคมมสวนรวมในกจกรรมของภาค

รฐ - เปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการประเมนผลการปฏบตงานของสวนราชการ

- จดใหมระบบรบฟงขอรองเรยนและเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวม - วเคราะหความเสยงทอาจกอใหเกดการทจรตและประพฤตมชอบ

เพมประสทธภาพบคลากรและระบบการบรหารงานภาครฐ - ปรบปรงกระบวนงานใหมประสทธภาพโดยการนำาเทคนคการบรหารจดการ

สมยใหมมาใชยกระดบการทำางานไปสระดบมาตรฐานทยอมรบได - เนนการกระจายภารกจและอำานาจการตดสนใจลงสระดบปฏบตการ - พฒนาขดสมรรถนะของบคลากรใหสอดคลองกบกลยทธและยทธศาสตรท

กำาหนดไวอยางเปนระบบ (Competency-based Management) - พฒนาระบบฐานขอมลใหครบถวน และทนสมย


การรกษาความมนคงของรฐ

เปาประสงค ชายแดนดานจงหวดเชยงรายมความมนคงปลอดภยจากการคกคามทกดาน

ระบบเครอขายขาวกรอง ระบบเตอนภย และบรหารภยพบตมประสทธภาพ

การกำาหนดสถานะบคคลมความชดเจน และมระบบฐานขอมลเพอปองกนการลกลอบเขาเมองและบรหารจดการแรงงานตางดาวทมประสทธภาพ

กลยทธหลก พฒนาระบบการรกษาความมนคงชายแดน

- มการบรณาการของหนวยงานทเกยวของเพอพฒนาระบบปองกนประเทศ โดยผนกกำาลงทกภาคสวนเขามา

มสวนรวม- จดระเบยบหมบานตามแนวชายแดนใหมความพรอมตอการเผชญสถานการณ

และปญหาตามแนวชายแดน

/พฒนา...- 57 -

พฒนาระบบเครอขายขาวกรอง ระบบเตอนภย และบรหารภยพบตใหมประสทธภาพ

- พฒนาศกยภาพและประสทธภาพงานการขาวกรองของภาครฐเชงบรณาการและใหความสำาคญกบการพฒนาการการขาวภาคประชาชน

- จดต4งศนยเตอนภยพบตจงหวดเชยงราย ซงสามารถเชอมโยงกบศนยเตอนภยแหงชาตภายในป 2548

- จดต4งศนยบรหารวกฤตการณจงหวดเชยงรายทสามารถเชอมโยงกบศนยบรหารวกฤตการณทเปนภยพบต ขนาดใหญใหแลวเสรจในป 2551

เพมประสทธภาพการกำาหนดสถานะบคคล และจดระบบฐานขอมลเพอปองกนการลกลอบเขาเมองและบรหาร

จดการแรงงานตางดาวทมประสทธภาพ

- แกไขปญหาความมนคง ผลกลอบเขาเมองและแรงงานตางดาวผดกฎหมาย โดยพฒนาระบบการตรวจคน เขาเมอง การสกดก4นการเขามาใหม ปราบปรามกระบวนการนำาเขา และจดระเบยบแรงงานตางดาว ทผดกฎหมาย

- แกไขปญหาสถานะและสทธของบคคลทยงไมมสถานภาพทชดเจนใหสมดลระหวางสทธพ4นฐานกบการรกษา ความมนคงแหงชาต

- การจดระเบยบแรงงานตางดาวผดกฎหมายใหเปนไปตามขอตกลงกบประเทศตนทาง

- สำารวจขอมลบคคลตกหลนเพอปองกนการเขามาใหม โดยการรบรองโดยชมชน

ผลการวเคราะหสภาพแวดลอมและขดสมรรถนะ (โอกาส-อปสรรค-จดแขง-จดออน)

จงหวดเชยงรายจดแขง ( Strengths)

1. ทำาเลทต4งทางภมศาสตรเหมาะแกการเปนจดศนยกลางเชอมโยงกบประเทศเพอนบานอนภมภาคลมแมนำ4าโขงตอนบน (GMS) (สปป.ลาว, สหภาพพมา , จนตอนใต)

2. พ4นทอดมสมบรณเปนแหลงอาหารและพชเศรษฐกจทสำาคญ ไดแก ขาว ผก ผลไม (ชา ล4นจ ลำาไย สบปะรด) ขาวโพดเล4ยงสตว ขง มนสำาปะหลง

3. มแหลงทองเทยวทางธรรมชาตทสวยงามและมชอเสยง

จดออน (Weaknesses)1. ประชาชนมฐานะยากจน (ในป

พ.ศ. 2547 จำานวนครวเรอนทตกเกณฑความยากจน รวม 50,289 ครวเรอน คดเปนรอยละ 26 จากครวเรอนท4งหมด 190,515 ครวเรอน

2. ปญหาทางสงคม ไดแก ยาเสพตด โรคเอดส แรงงานตางดาว และความมนคงตามแนวชายแดน

3. แรงงานไมมคณภาพ วางงาน ขาดการพฒนาอยางตอเนองและจรงจง

4. การจดการดานการตลาด การ

4. มทรพยากรธรรมชาตด และอากาศด

ผลต และแปรรปสนคาเกษตรยงไมมคณภาพ

- 58 -จดแขง ( Strengths) จดออน (Weaknesses)

5. มเอกลกษณลานนาดานวฒนธรรม ประเพณ ภาษา ศลปกรรม และโบราณสถาน6. มภมปญญาทองถน มศลปน / สลา ทมชอเสยง

7. มประชาชน / ชมชน เขมแขง และมสขภาพด

5. โครงสรางพ4นฐานโดยเฉพาะถนนและสะพานตาม เสนทางหลกทเชอม กบลาว พมา และจนตอนใต ยงไมสะดวกในการขนสงสนคา

โอกาส (Opportunities)1. มความตกลงวาดวยเดนเรอง

พาณชยในแมนำ4าลานชาง-แมนำ4าโขง ระหวางไทย-จน-พมา-ลาว

2. นโยบายตางๆ ของรฐบาล ไดแก พฒนาการเกษตรเพอการสงออก (ครวของโลก) สนคาหนงตำาบลหนงผลตภณฑ (OTOP) เขตเศรษฐกจชายแดน สงเสรมรฐวสาหกจขนาดกลาง และขนาดยอม SMEs การกระจายอำานาจในทองถน การปราบปรามยาเสพตดและผมอทธพล การเปด FTA กบตางประเทศ เอ4ออำานวยในการพฒนาจงหวดเชยงราย

3. ภาวะเศรษฐกจของประเทศดข4น

ภยคกคาม (Threats)1. กฎระเบยบ มาตรการแลกเปลยน

และการเคลอนยายสนคาของประเทศเพอนบานในอนภมภาคลมแมนำ4าโขงตอนบนไมเปนมาตรฐานเดยวกน

2. นกลงทน นกทองเทยว ของประเทศ GMS โดยเฉพาะจากประเทศจนเดนทางเขาออกประเทศไทย (ทางจงหวดเชยงราย) ตองขออนญาต Visa จากรฐบาลกลางจนเปนอปสรรคดานการคาการลงทน เดนทางเขาประเทศไทยโดยไมถกกฎหมาย

3. ปญหาความมนคงตามแนวชายแดน

4. ความรวมมอนโยบายการคาและการลงทนของกลมประเทศเพอนบาน GMS , BIMS มการประสานความรวมมอชดเจนและเปนรปธรรมข4น

นโยบายและสถานการณของประเทศ เพอนบานไมแนนอนมการเปลยนแปลง บอยคร4ง

สารบญ

หนา1. เชยงรายในอดต 3 1. ยคอาณาจกรโยนกไชยบรศรชางแสน

3

2. ยคหรญนครเงนยาง 6 3. ยคเชยงราย (มงราย) 8 4. ยคพนธมตรตนอาณาเขต 92. เชยงรายในปจจบน 14 1. สภาพทางภมศาสตร 14 1.1 ทต4ง 14 1.2 อาณาเขต 14 1.3 สภาพภมประเทศ 14 1.4 สภาพภมอากาศ 14 1.5 ปาไม 15

1.6 ทรพยากรธรรมชาต 16 2. การปกครองและการเมอง 16 2.1 หนวยการปกครอง 16 2.2 ประชากร 18 2.3 โครงสรางกำาลงแรงงาน 213. สภาพทางเศรษฐกจ 22 3.1 ผลตภณฑมวลรวมจงหวด 22 3.2 เงนฝากและสนเชอ 23 3.3 สถานประกอบการ 24 3.4 อตสาหกรรมและเหมองแร 25 3.5 การคาชายแดน 264. การเกษตรกรรม 26 4.1 การใชทดน 26 4.2 พชเศรษฐกจ 26 4.3 สตวเศรษฐกจ 29

- 2 –

หนา5. โครงสรางพนฐาน 30 5.1 ไฟฟา 30 5.2 ประปา 31 5.3 ยานพาหนะ 32 5.4 การขนสงทางอากาศ 34 5.5 บรการโทรศพท 34 5.6 บรการโทรคมนาคม 346. ดานสงคม 36 6.1 สาธารณสข 36 6.2 การศกษา 36

6.3 วฒนธรรมประเพณ 407. สถานททองเทยว 448. ยทธศาสตรการพฒนาจงหวดเชยงราย 49

Documents

1 · Web view1.3 สภาพภ ม ประเทศ เช ยงรายม ภ ม ประเทศเป นเท อกเขาส งในทว ปตอนเหน