1. Razred Odgovori Hrvatski Matura

8/16/2019 1. Razred Odgovori Hrvatski Matura

1/27

1. RAZRED

KNJIŽEVNOST

1. Književnost je umjetnost riječi. U širem smislu nji!e"nost #i #il$s"e što je n$%is$no. K$&$ se oristi riječ nji!e"nost misli se n$ one

je'ične t"ore"ine oje se r$'liuju i o& s"$(&$šnje o#ično( (o"or$ i(o"or$ u s"im onim lju&sim &jel$tnostim$ oje nem$ju oso#ituumjetniču s"r)u i *un+iju.

Z$ su% &ijel$ oj$ se o&nose n$ neu temu ili n$ neo'n$nst"eno

%o&ručje u%otre#lj$"$ se n$'i" literatura ,l$t. liter$-slo"o-me/un$ro&ni termin '$ nji!e"nost.

Beletristika ,*r$n+. #elles letters je lije%$ nji!e"nost0$ o&nosi seu(l$"nom n$ rom$ne i no"ele

Podjela književnosti

• po podrijetlu usmen$2n$ro&n$ ,%renosi se s oljen$ n$ oljenoi %is$n$2umjetnič$ ,%o'n$t $utor

• po jeziku: )r"$ts$ nji!e"nost0en(les$ nji!e"nost it&.

• po vremenu:l$sičn$ i mo&ern$

3.Književni rodovi

• lirika,(rč. lijr$0lir$ je %jesništ"o u sti)u i %ro'i oje jesu#jeti"no0 i'nosi osje4$je i '$sni"$ se n$ ritmu.

• epika ,(rč. e%os-riječ0%jesnič$ %ri%o"jest mo!e #iti u sti)o"im$i %ro'i0 $ %o 'n$č$j$m$ je o#jeti"n$.

• drama ,(rč. &r$m$0 r$&nj$ je %is$n$ u o#liu &ij$lo($ in$mjenjen$ i'"o/enju n$ %o'orni+i


2/27

• diskurzivni književni oblici ,l$t.&isurso0r$'mišlj$nje.

5. Znanost o književnosti

-%rouč$"$ n$r$" nji!e"nosti0'n$čenje u +jelini0te nje'in r$'"oj ro'%o"ijest.

On$ se &ijeli n$ teoriju književnosti, povijest književnosti,književnu kritiku i metodologiju.

-teorija književnosti ili poetika %rouč$"$ '$onosti nji!e"no-umjetničo( o#lio"$nj$ n%r.nji!e"ne ro&o"einji)o"e oso#itosti0sti)0

stils$ sre&st"$..• povijest književnosti %rouč$"$ nji!e"n$ &jel$ u %o"jesnom

slije&u0$ o#u)"$4$

• povijest nacionalne književnosti - o#r$/uje r$'"oj0 %ormjene ioso#itosti nee n$+ion$lne nji!e"nosti

• komparativnu (poredbenu) književnost- istr$!uje "e'e io&nose i'me/u &"oje ili "iše n$+ion$lni) nji!e"nosti

• opu povijest književnosti - n$stoji o#u)"$titi s"e nji!e"ne%oj$"eo& s"jetso( 'n$čenj$.

6o"ijest nji!e"nosti n$stoji o&re&iti io%is$ti $o je&nost$"ne oso#ine+ijele %o"ijesti0 t$o i %ose#ne oso#ine nji!e"ni) &jel$ u neimr$'&o#ljim$.Rel$ti"no &u($ r$'&o#lj$ u ojim$ semo(u %ron$4i'$je&niče oso#ine +jelou%ne ili #$rem &jelomične nji!e"nostin$'i"$ju se književnim epo!ama0 $ m$nj$ r$'olj$ se n$'i"$ju

književnim razdobljima.

7. "irkse pjesme

-#ematska podjela lirike: mis$on$0 lju#$"n$0 ro&olju#n$0 reli(io'n$0%ej'$!n$0 so+ij$ln$0)um$nistič$


3/27

-#radicionalni oblici: )imn$0o&$0 ele(ij$0 &itir$m#0 e%i(r$m0 e%it$*0i&il$0 %s$l$m0e%it$l$m

8. $pska poezija

-u(l$"nom se slu!i %ri%o"ije&$njem i o%isi"$njem. 9$#ul$ i li su u'%ri%o"je&$č$ s$st$"ni elementi struture e%se %oe'ije.

%abulu n$jčeš4e čineo%4e%o'n$ti &o($/$ji i' %o"jesne ili mitloše%rošlosti n$ro&u ojemu %ri%$&$ e%s$ %jesm$0$ lio"i su u(l$"nom)eroji tj jun$+i oji %re&st$"lj$ju oso#ine +ijelo( n$ro&$ o ojemu jeriječ.

#eme epske poezije: r$t0 %uto"$nj$0otri4$ o& o%4e "$!nosti0o&nosilju&i i :o($0suine i'nimno "$!ni) lju&i i sl.

$pska te!nika ,ni' i'r$!$jni) %ostu%$$ očituje se %on$j%rije u%ose#noj om%o'i+iji oju '$)tje"$ &uljin$ tj #rojnost0 #o($tst"o ir$'no"rsnost moti"$ što s$&r!i s"$o e%so &jelo. Kom%o'i+iju e%so(&jel$ r$'m$tr$mo $o r$s%ore& %oje&ini) "e4i) +ijelin$ unut$r +jelin$e%so( &jel$.

K$o &jelo e%se %oe'ije %re&%ost$"lj$ &$ n$m je "e4 %o'n$to n$čelo'#i"$nj$ oje 4e se &o(o&iti0on$ re&o"ito %očinju in medias res (usredi&tu zbivanja). Z#i"$nje oje o%isuje e%so &jelo se u#r'o r$'"ij$%rem$ r$s%letu. Z$"ršet$ '#i"$nj$ "e4 je %o'n$t čit$telju0%$ se%jesni slu!i us%or$"$njem r$&nje. T$j %ostu%$ se n$'i"$retardacija.

N$jčeš4$ sre&st"$ ret$r&$+ije su

• degresija-m$nje o&stu%$nje o& *$#ul$rno( to($

• epizoda-"e4$ tem$tsi '$oru!en$ &e(resij$ oj$ semo!ei'&"ojiti i' +jeline &jel$0$ &$ se %ritom s$ču"$ nje'in$"l$stit$ +jelo"itost %očet$0 sre&ine i '$"ršet$.

• ponavljanje-je sre&st"o us%or$"$nj$0$li i sre&st"o %o"e'i"$nj$i'me/u %oje&ini) &ijelo"$ e%so( &jel$.


4/27

'rste epske poezije:

• epska pjesmae%so &jelo u sti)o"im$ m$nje( o%se($,#u($ršti+$

• ep (spjev) e%so &jelo u sti)o"im$ "e4e( o%se($. 6rem$tem$ti+i r$'liujemo %o"jesni0reli(io'ni0i&iloi0!i"otinjsi0omični0 &i&$tični0 rom$ntiči.

• epopeja-)erojsi e%

likarske zna*ajke epa:

• in medias res-#e' "e4e( u"o&$ %is$+ n$s u"o&i u r$&nju

• ab ovo (od jajeta)-o%se!$n u"o&

• invokacija-'$'i"$nje :o(o"$ i mu'$ u %omo4 %ri %is$nju

• peri+raza-&e;ni+ij$ ili i'r$'0 $!e se umjesto n$'i"$ '$ nešto,širi0 o%isni i'rič$j

• ustaljeni epiteti-e%iteti oji se st$lno %on$"lj$ju


5/27

Kompozicija-su% &jelo"$ e%so( &jel$0 nje(o" %ore&$ i me/uso#nio&nosi. 'anjsku kompoziciju o&re/uje #roj "e4i) s$most$lni) +jelin$oje čine &jelo. 0nutarnju kompoziciju o&re/uju *$#ul$0 si!e0e%i'o&e i me/uso#ni o&nos s$most$lni) +jelin$ oje čine &jelo.

%abula je slije& u'ročno-%oslje&ično %o"e'$ni) &o($/$j$ ,es%o'i+ij$0'$%let0 ulmin$+ij$0 r$s%let.

1. 234K$ K56/7$'5$ '3#$

5ovela ,l$t. no"ellus-no" je r$t$ i '$t"oren %ro'ni o#li ojin$češ4e s$&r!i s$mo je&$n &o($/$j0je&$n ili &"$ $r$ter$0$ '#i"$nje

je ome/eno u %rostoru i "remenu. O%4enito '$"rš$"$ neom %o$ntom.

"irska novela je no"el$ oj$ s$&r!i elemente lirso( i'r$'$,slio"itost0 stils$ i'r$!$jn$ sre&st"$..

Pripovjetka se o#ično sm$tr$ sre&nje &u(om %ro'nom "rstom. U%ri%o"jet$m$ se n$l$'i temeljitij$ $r$teri'$+ij$0mo(u+nostu"o/enj$ i %oneo( s%ore&no( li$0 te širi o%is i &u!e %ri%o"je&$nje.

3oman "rste

tematska kvalisi8kacija romana, dru&tveni, obiteljski,psi!olo&ki, povjesni, pustolovni, ljubavni, vite&ki, pikarski,kriminalisti*ki i 8lozo+ski.

podjela romana prema stanju autora i opem dojmu

satiri*ni: %o&ru(lji"o(0&u)o"ito( ton$ ojim se o&u/uje lju&se m$ne

i &rušt"o u +jelini.

!umoristi*ni: ismij$"$ju se lju&se m$ne ili &rušt"o u +jelini.

sentimentalni: n$(l$š$"$ osje4$jnost u $r$teri'$+iji lio"$ ir$'"oju r$&nje.

2idakti*ni: %oučni


6/27

Pendeciozni

podjela romana prema na*inu izgradnje sižea

lan*ani ili stepenasti roman i'(r$/uje se t$o &$ se %riče $o&jelo"i rom$n$ n$&o"e'uju je&$n n$ &ru(u0 s tim što je '$"ršet$s"$e %riče uje&no %očet$ i&u4e ,%ustolo"ni rom$n.

prstenasti roman: i'(r$/uje se t$o &$ je&n$ o"irn$ %rič$o#u)"$4$ s"e ost$le %o%ut %rsten$ n$ t$j n$čin što nei &o($/$jomo(u4uje on$j o"ir unut$r oje( se '$tim %ri%o"je&$ +ijeli rom$n.

paralelni roman: (r$/en je t$o što se neolio *$#ul$rni) ni'o"$r$'"ij$ us%ore&no.

povjesna klasi8kacija romana

realisti*ni: $r$teri'ir$ ($ č"rst$ *$#ul$0 %si)ološ$ $n$li'$$r$ter$0 n$stoj$nje &$ se slije&i %riro&ni tije '#i"$nj$ i &$ se$r$teri i nji)o"i %ostu%+i tum$če u'ročno-%oslje&ičnim o&nosim$i'me/u st"$ri i %oj$"$ 0te %o'&$nost %ri%o"je&$č$.

moderni: o#ilje!$"$ ($ s"jesno o&stu%$nje o& on"en+ij$ oje$r$teri'ir$ju rel$ističi rom$n.

-prema temeljnim +abularnim elementima

roman likakaraktera

roman zbivanja

roman vremena

#ragedija n$st$l$ u st$roj =rčoj i' o#re&n) s"eč$nosti %os"e4eni)#o(u Dioni'u ojim$ se0 u' %les0 %rinosio j$r$+. >l$no"i '#or$ S$tiri #ilisu o#učeniu j$rče"e ili #io"e o!e0 $ "o&io i) je oo !rt"eni$


7/27

'#oro"o/$ Kori*et. U


8/27

9. 2iskuzivni književni oblici %o"e'uju 'n$nst"eni i'r$' s elementim$ lirie0 e%ie i &r$me0$ te!e%rouč$"$nju. Disu'i"ni nji!e"ni o#li+i su

esej (ogled) nji!e"no-'n$nst"en$ "rst$ test$ u ojoj se o#r$/uju

teme i' r$'ličiti) %o&ručj$ !i"ot$0 ulture0 umjetnosti i 'n$nosti.N$jčeš4e se #$"i umjetničim tem$m$0te r$'liujemo lio"ni0nji!e"ni0 $'$lišni0 ;lmsi esej. Esej se slu!i sre&st"im$ 'n$nst"eni( i%jesničo( i'r$!$"$nj$ 0tj. %ojmo"nim (o"orom0 (o"orom met$*or$ i%jesniči) sli$. Esejist (o"ori o %re&metu ojim se #$"i subjektivno,is$'uje s"oj o&nos0emo+ije i objektivno ,s$ 'n$nst"eno( (le&$nj$.

Utemeljitelj esej$ je *r$n+. ;lo'o* Michel de Montaigne 0$ %r"i oji je%očeo %is$ti eseje je en(l. ;lo'o* Francis Bacon.

Esej je &$n$s n$jčeš4i o#li t'". književnosti o književnosti tj.književne kritike oj$ o&nos %rem$ nji!e"nom &jelu i "re&no"$njuis$'uje %rije s"e($ n$ $n$li'i "l$stito( &o!i"lj$j$ ili n$ o&re/enim$s%etim$ &jel$ oji $utor$ %ose#no '$nim$ju.

K$&$ nji!e"n$ o#r$&$ n$ nei n$čin %ot%uno n$&"l$&$ 'n$nst"enen$mjere0 esej %rel$'i u rom$n0 o&nosno o&re/eni ti% ne*$#ul$rno(rom$n$ t'". roman-esej.

K$& 'n$nst"en$ "rije&nost %reo"l$&$"$ n$& umjetničimo#lio"$njem0 j$"lj$ju se 'n$nst"eni %ro'ni o#li+i $o što su studija ilitraktat .

rasprava %is$+ 'n$nst"ene stu&ije ili r$s%r$"e i'l$!e sust$"no0temeljito i is%r$"no s &et$ljnom $n(urment$+ijom0 $ $n$li'i %ristu%$$n$litiči i r$+ion$lno.

dnevnik "rst$ test$ u ojem %is$+ '$%isuje &ne"ne &o($/$je ii'r$!$"$ &ne"ni o&nos %rem$ njim$0te i'nosi s"oje tum$čenje&o($/$j$ i oso#$.

memoari "rst$ test$ u ojem %is$+ ,memo$rist i'nosi s"oj$sje4$nj$ i us%omene n$ lju&e0 &o($/$je0 te &o($/$jei' "l$stito( !i"ot$.

autobiogra8ja "rst$ test$ u ojem %is$+ %ri$'uje s"oj !i"ot.


9/27

biogra8ja (životopis) "rst$ test$ u ojem se %ri$'uje !i"ot'n$menite oso#e.

reportaža i'"ješ4e o neom &o($/$ju0 &o!i"lj$ju ili &rušt"enoj&jel$tnosti n$ n$čin n$ oji se u "e4oj ili m$njoj mjeri mo4e %ri#li4iti

umjetničom i'l$($nju 0jer %is$+ re%ort$!e i'l$!e i "l$stite st$"o"e0&ojmo"e i r$'mišlj$nj$.

+eljton ili podlistak n$ %o%ul$r$n i !i" n$čin o#r$/uje %it$nj$umjetnosti0 'n$nosti i ;lo'o;je0 te %it$nj$ oj$ su trenutno o& o%4e(&rušt"eno( 'n$č$j$. Tu se r$'"io %ose#$n ti% '$#$"no( rom$n$roman-feljton s u'#u&lji"om tem$tiom i oso#itom om%o'i+ijom%o&re/enom i'l$!enju u n$st$"+im$.

polemika%ose#$n n$čin r$'r$&e nei) !i"otni)0 nji!e"ni) ili'n$nst"eni) %ro#lem$. U r$'r$&i neo( %ro#lem$ n$ '$nimlji" n$činsuo#lj$"$ju se %re&st$"ni+i r$'ličiti) mišljenj$ i u"jerenj$.

putopis%ose#n$ "rst$ %ro'e uojoj se is%re%le4u elementi %jesničo(i 'n$nst"eno( istr$!i"$nj$. 6uto%is$+ otri"$ s"oje "i/enjer$je"$0'em$lj$0(r$&o"$....

. tilske 8gure ili izražajna sredstva temelj su %jesničo( je'i$0te one o#liuju stil %jesni$.

%igure dikcije ili glasovne (zvu*ne) 8gure

asonancija ? %on$"lj$nje s$mo(l$sni$ u sti)u

aliteracija ? %on$"lj$nje su(l$sni$ u sti)u

onomatopeja ? o%on$š$nje '"uo"$ i' %riro&e

ana+ora ? %on$"lj$nje riječi n$ %očetu sti)o"$

epi+ora ? %on$"lj$nje riječi n$ r$ju sti)o"$

simploka ? %on$"lj$nje riječi n$ %očetu i n$ r$ju sti)o"$

anadiploza ? %on$"lj$nje riječi s r$j$ je&no($ n$ %očetu &ru(o($sti)$


10/27

!omoaktron ? %o&u&$r$nje %očetno( slo"$ riječi isto( sti)$

anaklaza ? u istom sti)u se %on$"lj$ ist$ riječ0 $li u n$(l$šenijemo#liu

rima ? (l$so"no %o&u&$r$nje slo(o"$ n$ r$ju sti)o"$

poliptolon ? u istom se sti)u %on$"lj$ju riječi0 $li u r$'ličitim(r$m$tičim o#li+im$

anagram ? &"ije se riječi u sti)u oje se s$stoje o& isti) slo"$0 $li&ru($čije( r$s%ore&$

intakti*ke 8gure ili 8gure konstrukcije

inverzija ? re& riječi ili &ijelo"$ rečeni+e o#rnut o& (r$m$tiči%r$"ilno(

asindeton ? ni'$nje riječi #e' (r$m$tičo( %o"e'i"$nj$i'ost$"lj$njem "e'ni$@ oriste se '$re'i

polisindeton ? ni'$nje "e'ni$ #e' (r$m$tiče %otre#e

elipsa ? i'ost$"lj$nje riječi i' rečenične +jeline %ri čemu se smis$o

+jeline mo!e s)"$titi

retori*ko pitanje ? %it$nje n$ oje se ne '$)tje"$ o&(o"or

apostro+a ? o&"r$4$nje o& %u#lie

%igure misli

!iperbola ? %reu"elič$"$nje

litota ? um$nji"$nje ,su%rotn$ )i%er#oli

gradacija ? %ostu%no %oj$č$"$nje ili sl$#ljenje

poredba ? us%ore/i"$nje n$ temelju sličnosti

antiteza ? "rst$ %oree oj$ se temelji n$ su%rotnosti


11/27

paradoks ? mis$o oj$ u se#i s$&r!i %rotuslo"nost

oksimoron ? s%$j$nje %rotuslo"ni) %ojmo"$ u no"i %oj$m

ironija ? ;(ur$ u ojoj se misli su%rotno o& ono($ što se $!e

etimolo&ka 8gura ? %on$"lj$nje isto( orijen$ riječi

%igure rije*i ili tropi

meta+ora ? sr$4en$ %ore$ ili %rijenos 'n$čenj$ s je&ne riječi n$&ru(u n$ temelju sličnosti

sinegdo!a ? ;(ur$ u ojoj se &io u'im$ $o '$mjen$ '$ "e4u +jelinu

metonimija ? %rijenos 'n$čenj$ s je&ne riječi n$ &ru(u %rem$ neimst"$rnim o&nosim$

alegorija ; met$*or$ %ro&u!en$ n$ &jelo u +jelini

epitet ? ur$sni %ri&je"

eu+emizam ? u#l$!$"$nje ,'$mjenju se o%$sne ili ne%ristojne riječi#l$!im i'r$'im$

personi8kacija ? ;(ur$ u ojoj se st"$rim$0 !i"otinj$m$ i #ilj$m$&$ju lju&se oso#ine

simbol ? '$mjenji"$nje riječi0 !i"otne %oj$"e ili %ojm$ nji)o"om$le(orijsom o'n$om


12/27

Proza #$je0 %ri%o"ijete0 %riče0 le(en&e0 %re&$je - %re&$je o(r$/e"in$m$0 (re#ljim$0 tur#etim$@ %re&$je o e"lij$m$ i er$meti-s$)i#ij$m$@ %re&$je o 'n$č$jnim )istorijsim &o($/$jim$@ %re&$je o'n$č$jnim )istorijsim ličnostim$...

2ramski radovi(djela)

N$st$n$ usmene njii!e"nosti

kolektivisti*ka teorija '$stu%$ mišljenje &$ je n$š$ usmen$nji!e"nost %lo& oleti"no(,'$je&ničo( st"$r$nj$ n$še( n$ro&$.

individualisti*ka teorija '$stu%$ st$j$lište %o ojem je n$š$usmen$ nji!e"nost %lo& n$še(,oso#no( st"$r$l$čo( r$&$.

kombinirana teorija stoji i'me/u %r"e &"ije. Istr$!i"$nj$ su%o$'$l$ &$ je n$š$ usmen$ nji!e"nost n$st$l$ %o %rin+i%u N$j%rije

je #io &o($/$j0%$ oo nje($ je st"oren s$!et$.


13/27

6etonji!je o#u)"$4$ 8 #i#lijsi) nji($ Postanak, Izlazak, Ponovljeni zakon, evitski zakon i !njiga Brojeva. Tri su%ine tem$ u 6etonji!juteme "ostanka, sinajska objava,savez-zakoni-"onovljeni zakon.

Krš4$ni &ijele :i#liju n$ #tari zavjet i $ovi zavjet . St$ri '$"jet o#u)"$4$

5C %roto$nonsi) ,isto"jetne s )e#rejsim $nonom i se&$m&eutero$nonsi) nji($ ,%rotest$nti i)0 $o ni !i&o"i0 ne %ri'n$ju -$%ori;. No"i '$"jet0 n$%is$n u &ru(oj %olo"i+i I. st.0 o#u)"$4$ 3Bnji($ %etiri &van'elja-radosna vijest ,$ro0 $tej0 u$ i I"$n-još se'o"u sino"ti%ka jer su sro&n$ s$&r!$jem0slije&om &o($/$j$0 č$ ii'r$'im$ i riječim$0 (jela a"ostolska, )* "oslanicu ,17 6$"lo"i) i B$%ostolsi) i +tkrivenje ,A%o$li%s$.


14/27

n$j%o%ul$rnije nji!e"n$ "rst$ u o"om r$t&o#lju je e"igram, $%oj$"ljuje se i "astirska "jesma.

rimsko (carsko) razdoblje (?=. g. pr. Kr do ?. g.)

(rč$ nji!e"nost se r$'"ije unut$r rimse &r!$"e. N$j"e4u

%o%ul$rnost u tom r$'&o#lju &o!i"lj$"$ roman.


15/27

Sre&njo"jeo"n$ nji!e"nost o#u)"$4$ %erio& o& 8. &o 18. stolje4$.6o"ijesni &o($/$ji oji uo"iruju o"o r$'&o#lje su 345. g. %ro%$st

6a"adnog imskog 7arstva 0te *389. %$& Bizantskog imskog 7arstva&o *3:). - +tkri;e merike. O& 7. &o C. stolje4$ st"$r$ se n$latinskom jeziku, $ %oslije n$ narodnim jezicima.

E%o"i - :eoul* - staroengleski e" , F. st.@ 6jes$n o Rol$n&u-starofrancuski e" ,1.3t.@ 6jes$n o i&u - 2"anjolski e" ,13. st. i6jes$n o Ni#elun'im$-staronjema%ki e" ,15.st..

Rom$ni - Rom$n o Troji@ Rom$n o Ales$n&ru@ Rom$n o Trist$nu i I'ol&i

iri$ - Žon(leri@ Tru#$&uri@ nnesLn(eri.

Dr$m$- Žon(leri0 Gistrioni0 im0 itur(ijs$ &r$m$0 r"eno

%ri$'i"$nje

Disu'i"ni nji!e"ni o#li+i-S"eti Aurelije Au(ustin. Is%o"ijesti- &u)o"n$$uto#io(r$;j$.

Pjesni&tvo

U 11. st. u ju!noj 9r$n+usoj j$"lj$ju se trubaduri -%lemi4i0 %jesni+i i

sl$&$telji oji su %je"$li o "itešoj lju#$"i %rem$u'"išenoj ine&osti!noj =os%i.


16/27

Još u st$roj =rčoj u' tr$(e&iju iome&iju %ost$o je i mim $o %ose#$no#li %učo( $'$lišt$ s r$tim %ri'orim$ i' !i"ot$ %u$.

im %ostoji i u sre&njem "ijeu0 $ i'"o&e ($ žongleri i histrioni/"utuju;i glumci0 i to n$ s$jmištim$ 0 $li i n$ &"orsim s"eč$nostim$.

U 17. st. i' mim$ se r$'"ij$ju farse i sotije.

9$rse - u'im$ teme i' s"$i&$šnje(!i"ot$0$ %ri$'uju se #r$čni%ro#lemi0 su&s$ %r$s$ it&.

Sotije - r$'"ilo se u &"orim ru(o"im$ 0%re&st$"e u ojim$ su (l$"ni%rot$(onisti &"orse lu&e0 oje 'n$ju "rlo oštro riti'ir$ti r$'ličite&rušt"ene %oj$"e.

U C. st. u o"iru #o(oslu!j$0 oso#ito '$ Usrs i :o!i40 u +r"$m sei'"o&e litur(ijse &r$me n$ l$tinsom je'iu0$ %o$'uju n%r. ro/enjeKristo"o0 %olonst"o triju r$lje"$ i sl.

S "remenom u litur(ijse &r$me ul$'e inei s"jeto"ni moti"i0 %$ seone%očinju i'"o&iti n$ n$ro&nom je'iu i is%re& "t"r0$ te se %olilitur(ijse&r$me 'o"u %olulitur(ijs$ %ri$'$nj$.

isterij - %ri$'uju muu Kristo"u.

or$liteti -o&nose se n$ rš4$nso mor$lno %rouč$"$nje .

ir$uli-%ri$'uju le(en&e o !i"otim$ s"et$+$.

O& ;lo'o*$ u o"om r$'&o#lju je 'n$č$je s". Aurelije Au(ustin0 $nje(o"e n$j%o'n$tije &jel$ su Is%o"jesti ,&u)o"n$ $uto#io(r$;j$.I'me/u ost$lo(0Au(ustin (o"ori o rš4$nst"u $o :o!joj t$jni ojem semo!emo %ri#li!iti s$mo "jerom. :o( je nei'mjer$n0 čo"je je si4uš$n ismrt$n0 $ )"$le4i :o($ tr$!i r$&ost i smirenje. MMNemirno je sr+e n$še0

&o se ne smiri u Te#iMM. Je&$n o& n$j"$!niji) s"e4eni$ o"o( &o#$ #io je s". Jeronim oji je %re"eo :i#liju n$ l$tinsi0 $ t$j se %rije"o& 'o"e"ul($t$.


17/27

-lagoljica- %r"o %ismo ojim su se slu!ili Gr"$ti0 $ &ol$'i o& riječi(l$(olj$ti-(o"oriti0 %rič$ti0 re4i.

F5


18/27

rstioni+i0 ne'$ :r$nimir$-ur$sn$ (re&$ +r"e.

$tinsi je'i je %r"i je'i &r!$"ni) &oumen$t$. N$jist$nutiji test%is$n l$tini+om je ed i zakon sestara dominikanskog reda ,i' 1578.st.0$ n$jst$rij$ %jesm$ %is$n$ n$ l$tini+i je @ibenska molitva ,i' 17.

st.. O& sre&nje( "ije$ &o 1C. st. Gr"$ti%išu s"im trim$ %ismim$0 $ o&sre&ine 17. st. s"e "iše oristi l$tini+u oj$ 4e %ost$ti jedino )r"$tso%ismo.

=l$(olj$šo r$'&o#lje )r". nji!e"nosti %očinje %oj$"om %r"i) %is$ni)s%omeni$ i tr$je s"e &o senjse (l$(olj$še tis$re ,18F.

Inkonabule-%r"e tis$ne nj(e. 6r"$ tis$n$ )r". nji($-Misal "o zakonu rimskog dvora.

6OVJESNI I 6RAVNI TEKSTOVI GRVATSKO= SREDNJOVJEKOVJA

Ba2%anska "lo%a - n$j%o'n$tiji )r". e%i(r$*si s%omeni- N$st$l$ je11. (. n$on smrti r$lj$ Z"onimir$. Slu!il$je $o %re(r$&n$ %lič$i'me/u %rostor$ '$ s"e4eništ"o i %rostor$ '$ %u u #ene&it$nsoj+r"i s".u+ije u Ju$n&"oru r$j :$še n$ otou Kr#i. To je &$ro"ni+$ uojoj r$lj Z"onimir &$je 'emljište u +r"i s". u+ije0 'i&$r +r"e je o%$t

(obrevit 0$ %is$+ test$ je o%$t (ržiha. 6očinje reli(io'nim moti+om0$n$st$"lj$ se s"jeto"nim. 6is$n$ je (l$(olji+om n$ )r". je'iu.N$%r$"ljen$ je o& "$%nen+$. S$&r!i 1 riječi u 15 re&$$ 0$ o#liujese ritmičnoš4u.Z$%očinje MU ime O+$ i Sin$ i Du)$ S"eto($M. S$&r!iin"o$+iju0 '$%is o%$t$ Dr!i)e. Je'i st$ro)r"$ts$ č$$"štin$ selementim$ +r"eno-sl$"enso( je'i$. 6ismo%rijel$'ni o#li i' o#le u"$lo"itu (l$(olji+u.

Zn$č$ji

1. %o"jesno-ulturni

"ovjesno-%r"i %ut se s%ominje )r". ime

kulturno- %r"i )r". %is$ni s%omeni

)."ravno-&$ro"ni+$


19/27

5. jezi%no-%o$'uje $o se )r". je'i r$'"ij$ i' slo"enso( %ism$%rem$ )r"$tsom. N$njoj se %r"i %ut %iše )r". %ismom i je'iom.

7. likovno-slo"$su #il$ o#oj$n$0 $ n$ "r)u :$šč$nse %loče se n$l$'il$rom$nič$ lo'i+$.

8. književni-%o$'uje $o se u s$mom sre&njem "ijeu r$'"ij$)r"$tsi nji!e"ni i'r$' i%o%rim$ju4i %oti+$je ,tr$jn$ strutur$rečeni+e0 $lir$+ije0 $son$n+$ i u(r$/uju+i i) u s"eč$ni (o"or %loče.

1inodolski zakonik -n$jst$riji s%omeni )r". n$ro&$. N$%is$n je 13FF.(.n$ s"et$ tri r$lj$. To je n$jst$riji %r$"ni '$on n$ )r" je'iu.Ure/uje%r$"ne o&nose i'me/uno"i) *eu&$lni) (os%o&$r$0 rči) ne'o"$9r$no%$n$ i&o t$&$ slo#o&ni) Vino&olsi) o%4in$0ure/en je %o&jelom

n$ čl$ne.jeto"is "o"a (ukljanina-n$jst$riji )r". ljeto%is0 n$st$o u Dulju. Je&$n&io n$st$o u 13. st.0$ &ru(i u 17. st. 6ri$'$o je r$&oslo"lje )r"."l$&$r$ i osni"$nje )r". &r!$"e. U 17. st. %re"e&en n$ )r". O%is$n$ je"l$&$"in$ i smrt r$lj$ Z"onimir$ ,le(en&$.

6a"is "o"a Martina -n$l$'i se uo"iru Dru(o( no"$ljso( :re"ij$r$.=o"ori o Kr#$"soj #it"i C.C.17C5. u ojoj Turse "ojs$ %or$!$"$

)r"$tsi n$ro&.

6JESNI>KI TEKSTOVI GRV. SREDNJOVJEKOVJA

@ivenska molitva ,liri$-n$#o!n$ nji!e"nost. N$jst$rij$ %ot"r&$%is$no( test$ n$l$tini+i i n$ro&nom ,č$$"som (o"oru. Dru($%olo"i$ 17. st. 6o)"$l$ =os%i. Ti% l$u&e ,%o)"$lne %jesme %je"$li sui) $(el$nti ,liče"$l+i. 6ri%$&$ n$jst$rijim l$tiničim '$%isim$ n$

n$šem%rostoru.Dijeli se n$ &"$ &ijel$1. &io- $rij$ je %ri$'$n$ u ne#esim s*er$m$ ,u'"išen$n$&'em$ljs$. Velič$se i sl$"ili :o(oro&i+e.

3. &io- %ri$'$no nje'ino 'n$!enje '$ lju&e.$rij$ je %ri$'n$ $outje)$ s"im$ n$'emlji0$o mor$ln$ %o&rš$0u'or0utočište. O%isuje se%risust"o :o(oro&i+e me/u lju&im$.


20/27

#vit se kon%a s$tirični test. S$tir$ je u%eren$ %roti" %re&sje&ni$r$'ličiti) r$"$ ,#isu%$0 o%$ti+$0 *r$t$r$0 $r&in$l$... Oni (riješe jer%ro&$ju +r"ene mo4i0 %re%ustili su se %oro+im$. 6jesni %ri nji)o"u

o%isu oristi ironiju.

Muke svete margarete +r"en$ &r$m$0 %oisto"je4uje se lje%ot$ %riro&ei osje4$j %$stiri+e.Dr$m$ s$st$"ljen$ u osmeričim &istisim$0 sre$lističim o%isim$ mue0 s$ sn$!nim riječim$0 &ijelo(u mučeni+e imučitelj$.

ucidar sre&njo"jeo"n$ en+ilo%e&ij$ ,nji($ o%4e( 'n$nj$. N$j%rijen$st$l$ n$ l$tinsom0 %$ %re"e&en$ n$ njem$či0 %$ n$ češi0 %$ n$)r"$tsi. 6re"o&itelj je %o% (l$(olj$š Istr$nin ,Uču us%ore/uje sOlim%om. 6is$n u o#liu &ij$lo($ i'me/u učeni$ iučitelj$. u+i&$r'n$či nji($ oj$ %ros"jetljuje . Teološi i%riro&oslo"ni s$&r!$j.

=RAATIKA

.%unkcije jezika (priopajna i pjesni*ka) nis$m n$šl$


21/27

?. Književni standardni jezik

o&$#r$n je '$ o%4e sre&st"o s%or$'umije"$nj$ neo( n$ro&$ ili&rušt"$0 o&nosno je&ne je'ične '$je&ni+e. St$n&$r&ni je'i se $oslu!#eni je'i u%otre#lj$"$ u me&ijim$ te u &r!$"nim i j$"nim

slu!#$m$. Nje(o"$ osno"n$ 'n$č$j$ jest normir$nost. Norm$st$n&$r&no( je'i$ P sust$" %r$"il$ ojim$ se o&re/uje što je ust$n&$r&nom je'iu %r$"ilo0 $ što nije.

U )r"$tsoj &ij$letolo(iji se r$#i n$'i" n$rječje '$ su%inu &ij$le$t$.Gr"$ts$ se n$rječj$ &ijele n$ 2tokavsko, kajkavsko i %akavsko0$unut$r nji) r$'liujemo &ij$lete0 oje u(l$"nom &ijelimo %rem$reesu j$t$ ikavski, ekavski, jekavski, ikavsko-ekavski.

S"$o o& n$ši) n$rječj$ r$s%rostr$njeno je u o&re/enom &ijeluGr"$tse i o&liuje se *onološim0 mor*ološim i lesičimoso#itostim$ u o&nosu n$ st$n&$r&ni je'i.

?. -las ili +on n$jm$nji o&sječ$ i'(o"orene riječi0te su% $ustiči)s"ojst$"$ oji se o%$!$ju i 'o"u se r$'lio"n$ o#ilje!j$.

+tvornici n$st$ju slo#o&nim %rol$'om 'r$čne struje ro' (o"orne

or($ne ,$0e0i0o0u.-"o$li. 6atvornici n$st$ju r$'ličitim '$%re$m$ 'r$čnoj struji,#0+0č040&0&!...it&

%onem je'ičn$ je&ini+$ oj$ nem$ 'n$čenj$. I$o nem$ 'n$čenje0 $li#it$n je '$ 'n$čenje %o tome što u&ru!i"$njem s &ru(im *onemim$n$st$ju riječi r$'ličit$ 'n$čenj$. n%r. (o"or-lo"or. Fonologija

'n$nst"en$ &is+i%lin$ oj$ %rouč$"$ *oneme o&nosno *un+ion$lnos"ojst"o (l$so"$. Fonetika je 'n$nst"en$ &is+i%lin$ oj$ %rouč$"$(l$so"e ili *one@ %rouč$"$ $ustičn$ i $rtiul$+ijs$ s"ojst"$ (l$so"$.

4lo+on (l$so"n$ in$či+$ *onem$. I'(o"or (l$s$ o"isi o %oje&in+u ,tj. o(o"orniu i o oolini u ojoj se (l$s n$/e.


22/27

C. 3azdioba +onema

6o&jel$ (l$so"$ %rem$ mjestu t"or#e

Asneni&"ousneni ,%0#0m-usneno'u#ni ,*0"

>ezi%ni%re&njone%č$ni+i ,&ent$li

&ent$li ,t0&0n0+0'0s'$&njoje'ični2%$l$t$li,j0/040!0š0lj0nj0&!0č

sre&njoje'ični ,0(0) &esni+i ,e0l

6o&jel$ %rem$ n$činu t"or#e-%rem$ "rsti '$%ree oju(o"orni or($ni čine 'r$čnoj struji %ri nje'inu%rol$su ro' usnu šu%ljinu.

@umnici-(l$so"i s "eliim ili %ot%unim '$t"orom i'r$'ito su šumni

-'$%orni+i ,#0&0(0%0t0 -tjesn$čni+i ,'0!0s0š0*0) -sli"eni+i ,+0č040&!0/

6von%anici-(l$so"is m$njim '$t"orom i'r$'ito su '"oni-son$nti

-nosni ,m0n0nj -usneni ,l0lj0r0j0"

6o&jel$ '$t"oreni$ %rem$ '"učnosti

Z$t"oreni+i se &ijele i %rem$ '"učnosti0$ o"$ se %o&jel$ 'o"e i zatvornika "rema "oložaju i radu glasnicaglasiljki. Z"učnost im i'$'i"$titr$nje (l$sni+$.

K$&$ (l$sni+e titr$ju n$st$ju zvu%nici0$ $&$ ne titr$ju n$st$jube2umnici.

,'"učni-#e'"učni #-%@ &-t@ (-@ '-s@ &!-č@ /-4@ !-š@ -* @ -)@ -+


23/27

. -"4@'5$ P3@6$5$

ibilarizacija je '$mjenji"$nje "el$r$ ,0(0) is%re& i s$ si#il$ntim$,+0'0s

-D i je&.im.!.r. -N i V mn.im.m.r. -D00Imn.im.m.r.-uim%er$ti"u

-u nes"ršenim (l$(olim$ %rem$ s"ršenim$.

Si#il$ri'$+ij$ se NE %ro"o&i

-u = mn. im. !.r. is%re& n$st$"$ I ,m$ji

-u !ensi) imen$ i imeni+$ oje 'n$če st$no"nie n$seljeni) mjest$,:r$ni

-u muši) imen$ i %re'imen$ #e' o#'ir$ n$ %o&rijetlo ,ii

-u "e4ini 'emljo%isni) imen$0 &om$4i) i str$ni) ,:$ši06o!e(i

-u imeni+$m$ o&mil$ n$ -$0-o ,l$$0uji0'ei

-u imeni+$m$ n$ -+$0-4$0-4$ ,i(r$či

-i'meni+$m$ n$ -t$ ,četi

-u "e4ini imeni+$ ojim$ osno"$ '$"rš$"$ n$ su(l$sni Q ( ,$l(i

-u "e4ini imeni+$ s osno"nim '$"ršetom su(l$sni - ) ,%$s)i

Palatalizacija je '$mjenji"$nje ne%$l$t$lni) su(l$sni$ ,00(0)0is%re& e,i %$l$t$lim$ ,č0!0š.

6ro"o&i se u

-u V je&. im.m.r. -u %re'entu nei) (l$(ol$ -u $oristu nei)

(l$(ol$ -u t"or#i nei) imeni+$ -u t"or#i nei) (l$(ol$

U neim riječim$ %$l$t$li'ir$ se is%re& e,i u >. Te Z u Ž.

5epostojano a

-nee riječi i'me/u &"$ '$&nj$ su(l$sni$ im$ju s$mo(l$sni A oji ne


24/27

&ol$'i u s"im o#li+im$ t$"e riječi.

-N je&. i = mn. im nei) imeni+$ mušo( ro&$

-u = mn. nei) imeni+$ !enso( ro&$

-u N j&. m. r. %ri&je"$ u neo&re/eni o#li-u N j&. m.r. nei) '$mjeni+$

5epostojano e

-$&$ semjesn$ imen$,to%onimi %renose i' mjesno( (o"or$unji!e"ni je''i,)r"$tsi st$n&. je'i0 '$&r!$"$ju ne$ s"oj$ i'"orn$

o#ilje!j$. U sl$&u s tim mjesto ne%ostoj$no( A st$"lj$ se ne%ostoj$noE.

1okalizacija -zamjena u + - to je '$mjenji"$nje su(l$sni$ us$mo(l$sni O n$ r$ju slo($.

-u m.r. (l$(olso( %ri&je"$ r$&no(

-u N je&. im. m.r.

-u mušom ro&u %ri&je"$-u o#li+im$ imeni+$ -l$+

-is%re& su;s$ -#$

6otacija je st$%$nje nene%č$ni$ s (l$som J u ne%č$ni.

-+Qj-č ..........it&&&

K$&$ se i'me/u usneni) su(l$sni$ ,"0%0m0# i (l$s$ J ume4e su(l$sni oji se on&$ s (l$som J st$%$ u e"entetsko l. ,(ro#Qje-(ro#je-(ro#lje

6edna*enje suglasnika po zvu*nosti


25/27

K$& #i se n$šl$ '$je&no &"$ šumni$ r$'ličite '"učnosti je&n$česet$o &$ se %r"i su(l$sni su%$ '$mjenjuje su(l$sniom %o'"učnosti je&n$im &ru(om su(l$sniu su%$

,'"učni-#e'"učni #-%@ &-t@ (-@ '-s@ &!-č@ /-4@ !-š@ -* @ -)@ -+

@zvu*ivanje -$o se '$je&no n$/u &"$ šumni$ o& oji) je%r"i#e'"uč$n0 $ &ru(i '"uč$n0 %r"ise '$mjenjuje s$ s"ojim '"učnim%$rom

%-# t-& -( s-' š-! č-&!

@bezvu*ivanje -$o se '$je&no n$/u &"$ šumni$ o& oji) je %r"i'"uč$n0 $ &ru(i #e'"uč$n %r"i se '$mjenjuje s"ojim #e'"učnim %$rom.

#-% &-t (- '-s !-š /-4@dstupanje

-$o je D is%re& su(l$sni$ s0 š0 + 0č 04 ,#ro&si0 o&šet$ti0 %o&+rt$ti0o&če%iti0o&4ušnuti

-u neim %oje&in$čnim riječim$ n$jčeš4e str$no( %o&rijetl$ i u neimslo!eni+$m$ ,)$#s#ur(o"+i0 %$st&i%lomsi

-u t"oreni+$m$ s is%o&0i'n$&

6edna*enje po mjestu tvorbe (s,z,n,!)

-su(l$sni+i r$'ličiti %o mjestu t"or#e je&n$če se t$o &$ se %r"isu(l$sni su%$ '$mjenjuje su(l$sniom oji je %o mjestu t"or#e

je&n$ &ru(om su(l$sniu su%$.Zu#ni+i s0 ' %re& ne%č$ni+im$ š0 !0 č040 &!0 /0 lj0 nj mijenj$ju se u š0 !.

-$&$ se nosni 'u#ni n n$/e %re& &"ousneni+im$ '$mjenjuje senosnim &"ousneniom m.

-je&reni ) se '$mjenjuje s ne%č$niom š is%re& 40 š.

Je&n$čenje se NE %ro"o&i

-(l$s n ne4e se mijenj$ti $o se n$l$'i n$r$ju %r"o( &ijel$


26/27

slo!eni+ečiji &ru(i &io%očinje s$ #0 %.

-ni s ni ' se ne mijenj$ju s$ š0 !.

$ $&$ se n$/e u slo!enoj riječi $o '$"ršet$ %re;s$ ,slju#iti0r$'ljutiti

# $&$ se n$/e %re& '"onč$ni+im$ lj0nj u ojim$ je j &o#i"eno %rem$str$nom j$tu.

-ubljenje i ispadanje suglasnika

-r$&i l$še( i'(o"or$ (u#e se nei su(l$sni+i u o&r$/enimsu(l$sničim su%o"im$. T$ %romjen$ se &o($/$&$ u t"or#i riječi i

neim (l$so"nim %romjen$m$

$ t"or#$ riječi %re&Q&"oje-%re&&"orje-%re&"orje

# u (l$so"nim %romjen$m$

• n$on je&n$čenj$ %o '"učnosti i'Qs%$ti-i's%$ti-isi%$ti

• n$on je&n$čenj$ %o mjestu t"or#e #e'Q!ični-#e'!ični-#e!ični

@dstupanja

$ u su%erl$ti"u %ri&je"$ oji %očinju su(l$sniom j n$jj$či0n$jje*tiniji

#u neim slo!eni+$m$ r$&i l$še( r$'umije"$nj$ n$&&rušt"eni0su%erre"ij$..

/spadanje suglasnika-'$%orni+i &0 t (u#e se $&$ se n$/u u neim$ '$ i'(o"or te!imsu(l$sničim su%o"im$ i to

$ is%re& +0 č ot$+-ot+$-o+$

# is%re& š0t )r"$tštin$-)r"$štin$

+ u su%o"im$


27/27

-stni -štn -!&n stl st -štnj

& su(l$sni s (u#i se i' su;s$ -si $&$ se n$/e i'$ 40 č

@dstupanja

$ (l$so"e &0 t u onim o#li+im$ riječi u ojim #i se u t"oreni+$m$ n$-si

# u t"oreni+$m$ n$ -st"o

+ u slo!eni+$m$ n$ -što

& u neim %rimjerim$ t"oreni+e tu/i+$m$

5avezak ili pokretni samoglasnik

-n$ r$ju nei) riječi &ol$'e s$mo(l$sni+i #e' oji) &otičn$ riječ mo!e#iti0 $ &$ se nim$lo ne mijenj$ nje'ino 'n$čenje.

N$"e'$ im$ju

$ '$"ršni %$&e!i %ri&je"$ ,s"i osim nomin$ti"$ i lo$ti"$ &o#ro(-&o#ro($

#'$isni %$&e!i '$mjeni+$ mo(-mo($

+ %rije&lo'i s-s$0 -$

& %rilo'i t$&-t$&$

Documents

1. Razred Odgovori Hrvatski Matura