27
İÇTEN YANMALI MOTOR  YÖNETİMİ Bölüm 1: Motor Parçaları ve Çalışma Prensipleri Yrd. Doç. Dr. Ertan Alptekin 11/26/15 1  Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&' &çten Yanmalı Motor Y önetimi ers 'otları

1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 1/27

İÇTEN YANMALI MOTOR YÖNETİMİBölüm 1: Motor Parçaları ve ÇalışmaPrensipleriYrd. Doç. Dr. Ertan Alptekin

11/26/15 1 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 2: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 2/27

Piston

Pistonun Görevleri Şunlardır; Yanma sırasında oluşan gaz basıncını alır ve

piston pimi üzerinden biyel koluna taşır. Yanma sıcaklığını piston segmanı üzerinden

silindir duvarlarına aktarır  Yanma odasında oluşan basınçlı gazın

silindir cidarlarından sızarak karteregeçmesini !nler.

11/26/15 2

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 3: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 3/27

Piston(n )ısımları

11/26/15 *

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 4: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 4/27

Piston $asarımında i))at !dile+e),-elli)lerPiston malzemesi olarak alüminyum ve silisyum kullanılır. Bumalzemeler kullanılarak aşağıdaki özellikler sağlanır:

 Alüminyum alaşımı pistonlar ısı iletme yeteneği da"a iyi olduğundandiğer pistonlara g!re da"a iyi soğutulur. #a$i$ olduklarından atalet

kuvvetleri de azdır.Düşük ağırlıkYüksek dayanım%ok iyi ısı iletkenliğiDüşük ısı genleşmesi

&yi "areket !zelliği Aşınmaya karşı yüksek oranda dayanıklılık

Vİ!": 'iston (asıl Yapılır 

11/26/15

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 5: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 5/27

e0manlar

11/26/15 5

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 6: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 6/27

e0manlar

'iston segmanlarının g!revleri şunlardır.

Yanma odasında alt tara$a sıkışmış veyanmış gazların silindir cidarlarından kartere

sızmasını !nler. 'iston ısınının bir miktarını soğutulan silindire

iletir.

)azla yağları sıyırarak yağ karterine gerig!nderir  *&DE+, -ekman Yapımı ve /

11/26/15 6

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 7: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 7/27

e0manlar

11/26/15

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 8: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 8/27

Biel %ol( 0iyeller pistonla krank milini

ma$sallı olarak birbirinebağlar. 'istondan aldığıyanmış gaz basıncını krankmiline iletir.

'istonun yanmış gaz basıncıetkisiyle silindirde yaptığı düz"areketi krank milinde süreli1dairesel2 "areket "aline

d!nüşmesine yardım eder. *&DE+, 0iyel 3olu Yapımı

11/26/15 3

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 9: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 9/27

Biel %ol(

11/26/15 4

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 10: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 10/27

Piston Pimleri

'istonu biyel kolunabağlar 

'iston kuvvetini pistonkoluna aktarır.

11/26/15 1

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 11: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 11/27

Piston Pimleri

'iston pimi büyük basınç altında çalıştığı için basınca veaşınmaya dayanıklı alaşım çeliklerinden yapılır. 'iminaşınmaya dayanıklılığını artırmak için ısıl işlemler ileyüzey sertleştirilmesi yapıldıktan sonra taşlanıp "assasbir şekilde biyel ayağı ve pistondaki yuvalarına takılır.

'istonun !lü noktalardan titreşim yapmadan atalet1eylemsizlik2 kuvvetlerini yenerek atlayabilmesi için pistonpimlerinin içi boşaltılır. 0!ylece pimin yüksek basıncadayanıklılığı da artırılmış olur.

*&DE+, 'iston 'imi 4akılması

11/26/15 11

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 12: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 12/27

%ran) Mili Doğrusal piston "areketini dairesel

"arekete çevirir.

0iyel kolundan gelen d!ndürmekuvvetini d!ndürme momentineçevirir.

D!ndürme momentini kavramayaaktarır.

-ubap düzeneğine distribüt!re

yağ pompasına su pompasınavantilat!re ve diğer yan ünitelere"areket verir 

*&DE+, 3rank mili nasıl işlenir5

11/26/15 12

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 13: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 13/27

%ran) Mili D!rt silindirli d!rt zamanlı bir motorda iş zamanlarının sıralanışı

11/26/15 1*

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 14: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 14/27

Motor Yata)ları

6otor yataklarının g!revid!nerek "areket eden motorparçalarını gerekli durumdatutmaktır. Yataklar ayrıcamotorda meydana gelen yükleribozulmadan taşıyabilmelidir.

0ir motorun çok !nemli parçalarıolan krank mil ve kam milinindeğiştirilmesi ve tamiri çokmaliyetli olduğundan yataklar

sürtünme sonucu oluşabilecekaşınmayı kendi üzerindetoplayabilecek nitelikte yapılırlar.

11/26/15 1

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 15: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 15/27

Motor Yata)ları

 #atak $rızalarının %e&e'leri:

Yatağın yorulması ve $azla yük binmesi

Yatak yüzeyleri üzerinde yabancı maddeler  0iyellerin ayarsızlığı 0iyel keplerinin kayması

Yağ boşlunun "atalı olması Yağlama güçlükleri 3orozyon

11/26/15 15

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 16: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 16/27

ilindir Blo)ları

'istonlara yataklık yapar.

6otoru tamamlayan bir çokiç ve dış parçayı üzerinde

bulundurur.

6alzeme olarak d!kmedemir kullanılır ayrıca

dayanımı ve sertliğiarttırmak için içerisine nikelkrom ve silisyum gibikatıklar katılır.

11/26/15 16

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 17: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 17/27

ilindir Blo)ları

11/26/15 1

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

*&DE+, -ilindir 0loğu 7retimi

Page 18: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 18/27

ilindir %apa) ontası0lok ile silindir kapağı arasındaki sızdırmazlığı sağlamak

için kullanılan motor elemanıdır.

*&DE+, 8onta Yapımı

11/26/15 13

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 19: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 19/27

Mani7oldlar -ilindir kapağına veya silindir bloğuna bağlanan boru sistemleridir. 9enellikle d!kme demir veya alüminyum alaşımlardan imal edilirler. *&DE+, 6ani$old 7retimi

11/26/15 14

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 20: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 20/27

 8olan *olan iş zamanında bir kısım

ener:iyi üzerine alarak diğerzamanlarda pistonların kolayca !lünoktaları aşmasını sağlar.

;zellikle ateşleme aralığı $azlaolan d!rt veya da"a az silindirlimotorlarda volana düşen iş da"a$azladır.

*olan kavramaya yataklık eder vekavrama diskine "areket veren birkavrama parçası olarak da g!rev

yapar. Ayrıca volanın üzerindebulunan volan dişlisi yardımıylamotora ilk "areket verilir.

11/26/15 2

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 21: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 21/27

(paplar

Emme supabı üzerinden taze "avanın girişbaşlangıcı ve giriş sonunu

Egzoz supabı üzerinden yanmış gazların çıkışbaşlangıcını ve çıkış sonunu

-ıkıştırma ve iş zamanlarında da sızdırmazlığısağlamaktadırlar.

-ıcağa basınca ve korozyona dayanıklı olmaları

için krom<nikelli çelikten yapılırlar.

*&DE+, -upap &malatı

11/26/15 21

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 22: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 22/27

(paplar

11/26/15 22

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 23: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 23/27

(pap %ılav(-ları

11/26/15 2*

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 24: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 24/27

(pap Yaları Eksantrik mili vasıtası ile açılan supapları kapatır.

9enellikle yay çeliklerinden "elezon şeklinde sarılarak yapılırlar.(ikela: veya kroma: yapılarak pas ve korozyona karşı korunurlar.

*&DE+, Yay 7retimi

11/26/15 2

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 25: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 25/27

%am Mili -upapları uygun zamanda açıp kapamak

-upapları istenen miktarda kaldırmak

0elirli bir süre açık bırakmak

3am mili "er bir supap için ayrı bir kama sa"iptir. 3am şekli supapların "areket

süreçlerini belirler.

*&DE+, 3am mili 7retimi

11/26/15 25

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 26: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 26/27

511/26/15 26

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları

Page 27: 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

7/24/2019 1 Bölüm - Motor Parçaları Ve Çalışma Prensipleri - İçten Yanmalı Motor Yönetimi

http://slidepdf.com/reader/full/1-boeluem-motor-parcalari-ve-calisma-prensipleri-icten-yanmali 27/27

%"Y'"%#"9 

3aynaklar için iletişime geçebilirsiniz=

3ocaeli 7niversitesi 4eknolo:i )akültesi+tomotiv 6ü"endisliği

>muttepe 3ampüsü 3+8AE?&

[email protected]  /B/ CC /C/

11/26/15

 Yrd. oç. r. !rtan "#P$!%&'

&çten Yanmalı Motor Yönetimi ers 'otları 2