1 แบบฝึกทักษะ เรื่อง แสงและทัศนอุปกรณ์ ชุดที่ 3 เรื่อง ... · 1 แบบฝึกทักษะ

1

แบบฝกทกษะ เรอง แสงและทศนอปกรณ ชดท 3 เรอง เลนสบาง

2


การพฒนาการจดกจกรรมการเรยนรฟสกส 3 รายวชาเพมเตม ว32202 เรอง แสงและ ทศนอปกรณ ชนมธยมศกษาปท 5 โดยใชแบบฝกทกษะประกอบการจดการเรยนรแบบวฏจกรการเรยนร 7 ขน (7Es) โดย นางสายฝน แกวชย ต าแหนง คร วทยฐานะ ครช านาญการ ไดจดท าแบบฝกทกษะประกอบการจดกจกรรมการเรยนร เรอง แสงและทศนอปกรณ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร จ านวน 7 ชด นบวาเปนประโยชนตอนกเรยน ครผสอนและผทเกยวของ เพราะการจดการเรยนรมงเนนใหผเรยนบรรลตามผลการเรยนร จงเปนสงส าคญอยางยงและเปนการสงเสรมดานการผลตสอนวตกรรมทเปนการพฒนาการเรยนร ซงนวตกรรมแหงการเรยนรในครงนคอ แบบฝกทกษะ การจดท านวตกรรมจงนบวาเปนหวใจของความคดสรางสรรคทจะพฒนาการจดการ เรยนรใหมประสทธภาพสงสด และสามารถแกปญหาทเกดจากการจดการเรยนรใหส าเรจลลวงไปได ขอชนชม นางสายฝน แกวชย ต าแหนง คร วทยฐานะ ครช านาญการ โรงเรยนโพธสมพนธพทยาคาร สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 18 ทไดทมเทความรความสามารถและเวลา มงมนทจะพฒนานกเรยนใหมความรความสามารถตามจดมงหมายของการจดการศกษา หวงวาการพฒนาการจดกจกรรมการเรยนร เรอง แสงและทศนอปกรณ ชนมธยมศกษาปท 5 โดยใชแบบฝกทกษะประกอบการจดการเรยนรแบบวฏจกรการเรยนร 7 ขน (7Es) จะเปนประโยชนตอนกเรยน คร และผทสนใจ และเพอเปนแนวทางในการพฒนาผเรยนในระดบชนมธยมศกษาปท 5 ตอไป ขอขอบคณทกทานทมสวนเกยวของท าใหแบบฝกทกษะชดนบรรลจดมงหมายของการจดกจกรรมการเรยนรของกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

นายสมศกด ดวงเจรญ ผอ านวยการโรงเรยนโพธสมพนธพทยาคาร

ค านยม

3


การพฒนาการจดกจกรรมการเรยนรฟสกส 3 รายวชาเพมเตม ว32202 เรอง แสงและ ทศนอปกรณ ชนมธยมศกษาปท 5 โดยใชแบบฝกทกษะประกอบการจดการเรยนรแบบวฏจกรการเรยนร 7 ขน (7Es) ประกอบดวยแบบฝกทกษะ จ านวน 7 ชด ไดแก ชดท 1 เรอง การสะทอนของแสง จ านวน 4 ชวโมง ชดท 2 เรอง การหกเหของแสง จ านวน 4 ชวโมง ชดท 3 เรอง เลนสบาง จ านวน 4 ชวโมง ชดท 4 เรอง ปรากฏการณทเกยวกบแสง จ านวน 2 ชวโมง ชดท 5 เรอง ทศนอปกรณ จ านวน 4 ชวโมง ชดท 6 เรอง ความสวาง การถนอมสายตา ตาและการมองเหนส จ านวน 2 ชวโมง ชดท 7 เรอง ส จ านวน 2 ชวโมง ส าหรบเลมนเปนแบบฝกทกษะ ชดท 3 เรอง เลนสบาง ผจดท าหวงวา การพฒนาการจดกจกรรมการเรยนรฟสกส 3 รายวชาเพมเตม ว32202 เรอง แสงและทศนอปกรณ ชนมธยมศกษาปท 5 โดยใชแบบฝกทกษะประกอบการจดการเรยนรแบบวฏจกรการเรยนร 7 ขน (7Es) จะเปนเครองมอในการพฒนาผเรยนใหเกดความสามารถในการเรยนร เรอง แสงและทศนอปกรณ ในรายวชาฟสกส 3 ไดเปนอยางดและเปนแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนรใหมประสทธภาพตอไป นางสายฝน แกวชย

ค าน า

4


การพฒนาการจดกจกรรมการเรยนรฟสกส 3 รายวชาเพมเตม ว32202 เรอง แสงและ ทศนอปกรณ ชนมธยมศกษาปท 5 โดยใชแบบฝกทกษะประกอบการจดการเรยนรแบบวฏจกรการเรยนร 7 ขน (7Es) เปนแบบฝกทกษะทนกเรยนสามารถศกษาเรยนรดวยการศกษาดวยตนเองและการเรยนรผานกระบวนการกลม ครผสอนควรแนะน าในเรองตอไปน 1. แบบฝกทกษะ เรอง แสงและทศนอปกรณ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 มทงหมด จ านวน 7 ชด ซงเนอหาแตละชดประกอบดวย แบบทดสอบกอนเรยน ใบความร แบบฝกทกษะ แบบทดสอบหลงเรยน เฉลยแบบฝกทกษะ เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน และเฉลยแบบทดสอบหลงเรยน 2. ครควรแนะน าการศกษาใบความรและการท าแบบฝกทกษะในแบบฝกทกษะ เพอกระตนใหนกเรยนเกดความอยากเรยนร พรอมใหก าลงใจ ซงจะท าใหนกเรยนไมรสกเบอหนาย เพอเปนการปลกฝงนสยรกการอาน คดวเคราะห และการเขยนของนกเรยน 3. ครควรแนะน าใหนกเรยนศกษาดวยตนเองอยางแทจรง ใชกระบวนการกลมในการศกษาเรยนร สมาชกในกลมจะตองชวยเหลอซงกนและกน คนเกงหรอความสามารถระดบสงจะตองคอยชวยเหลอเพอนทมความสามารถระดบปานกลางหรอออนใหสามารถเรยนรไปดวยกน นกเรยนจะตองซอสตยตอตนเอง ไมดค าตอบลวงหนากอนท าแบบฝกทกษะ โดยมครคอยใหก าลงใจและแกไขปญหาในกรณทนกเรยนไมเขาใจในการท าแบบฝกทกษะ 4. แบบฝกทกษะชดนใชประกอบการจดการเรยนร 4 ชวโมง

ค าแนะน าส าหรบคร

ก

5


แบบฝกทกษะ เรอง แสงและทศนอปกรณ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษา

ปท 5 ทนกเรยนจะศกษาเรยนรน เปนแบบฝกทกษะทนกเรยนจะตองใชประกอบการจดการเรยนร

แบบวฏจกรการเรยนร 7 ขน (7Es) ซงจะตองฝกปฏบตดวยตนเองและเรยนรผานกระบวนการกลม

สมาชกในกลมจะตองชวยเหลอซงกนและกน คนเกงหรอความสามารถระดบสงจะตองคอยชวยเหลอ

เพอนทมความสามารถระดบปานกลางหรอออนใหสามารถเรยนรไปดวยกน ตามกจกรรมทก าหนด

ซงนกเรยนควรปฏบตดงน 1. นกเรยนอานค าชแจงของแตละแบบฝกทกษะใหเขาใจ 2. ท าแบบทดสอบกอนเรยน 3. ศกษาใบความร ท าแบบฝกทกษะในแบบฝกทกษะใหครบ 4. ตรวจสอบค าตอบจากเฉลยแบบฝกทกษะหลงท าแบบฝกแตละแบบฝก และตองซอสตย ตอตวเองโดยไมเปดดเฉลยกอนการท าแบบฝกทกษะ 5. ทบทวนการท าแบบฝกทกษะใหถกตองอกครงจากใบเฉลยแตละแบบฝกทกษะ เสรจแลวท าแบบทดสอบหลงเรยน 6. ใชเวลาในการศกษาเรยนร 4 ชวโมง

ค าแนะน าส าหรบนกเรยน

ข

6


เรอง หนา ค าแนะน าส าหรบคร ก ค าแนะน าส าหรบนกเรยน ข สวนประกอบของแบบฝกทกษะ 1 ผลการเรยนร 2 สาระส าคญ 2 จดประสงคการเรยนร 2 ค าชแจง 4 ล าดบขนตอนการเรยนโดยใชแบบฝกทกษะ 5 ตอนท 1 แบบทดสอบกอนเรยน 6 แบบทดสอบกอนเรยน 7 ตอนท 2 สวนประกอบของเนอหา 11 ใบความรท 3.1 12 ใบความรท 3.2 14 แบบฝกทกษะท 3.1 23 แบบฝกทกษะท 3.2 27 ตอนท 3 แบบทดสอบหลงเรยน 29 แบบทดสอบหลงเรยน 30 ตอนท 4 ใบเฉลยค าตอบ 34 เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 35 เฉลยแบบฝกทกษะท 3.1 36 เฉลยแบบฝกทกษะท 3.2 40 เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน 44 บรรณานกรม 45

สารบญ

ค

7


ประกอบดวย 4 ตอน ดงน ตอนท 1 แบบทดสอบกอนเรยน

แบบทดสอบกอนเรยน เรอง เลนสบาง จ านวน 10 ขอ เปนแบบทดสอบปรนยเลอกตอบชนด 4 ตวเลอก

ตอนท 2 สวนประกอบของเนอหา เรอง เลนสบาง

ประกอบดวย • ใบความรท 3.1 • ใบความรท 3.2 • แบบฝกทกษะท 3.1 • แบบฝกทกษะท 3.2

ตอนท 3 แบบทดสอบหลงเรยน แบบทดสอบหลงเรยน เรอง เลนสบาง จ านวน 10 ขอ เปนแบบทดสอบปรนยเลอกตอบชนด 4 ตวเลอก ตอนท 4 ใบเฉลยค าตอบ

• เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน • เฉลยแบบฝกทกษะท 3.1 • เฉลยแบบฝกทกษะท 3.2 • เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

สวนประกอบของแบบฝกทกษะ เรอง แสงและทศนอปกรณ ชดท 3 เรอง เลนสบาง

1

8


\

อธบายการหาต าแหนง ขนาดและชนดของภาพทเกดจากเลนสบางทงโดยการเขยนภาพ และการค านวณ เลนสบางทงเลนสนนและเลนสเวาใชหลกการของการหกเหแสง ภาพจากเลนสเกดจากรงส ตกกระทบ รงสหกเห และรงสตกกระทบผานศนยกลางเลนสตดกน ถารงสตดกนจรงหลงเลนสเรยกวา ภาพจรงซงจะเปนภาพหวกลบ ถาภาพไมตดกนจรงแตตองตอออกมาตดกนหนาเลนสเรยกวาภาพเสมอน ซงจะเปนภาพหวตง เมอวตถอยหนาเลนสนนและเลนสเวา ระยะวตถ s ระยะภาพ sและความยาวโฟกส f

มความสมพนธดงสมการ ssf

111 ขนาดภาพ y และขนาดของวตถ y มความสมพนธดงสมการ

s

s

y

y

1. อธบายสวนประกอบส าคญของเลนสบาง และความแตกตางของเลนสนนกบเลนสเวาได (K) 2. เขยนรงสของแสงเพอแสดงการหาต าแหนงของภาพทเกดจากเลนสนนและเลนสเวาได (P) 3. บอกความสมพนธระหวาง ระยะวตถ ระยะภาพ และความยาวโฟกสได (K) 4. ค านวณหาต าแหนงและชนดของภาพทเกดจากเลนสนนและเลนสเวาได (P) 5. ยกตวอยางและอธบายประโยชนของเลนสบางในชวตประจ าวนได (K) 6. มความสนใจใฝเรยนรและกระตอรอรนตอการท างาน (A) 7. มความรบผดชอบในการท างานของตนเองและการท างานรวมกบผอน (A) 8. มความรกในการแสวงหาความรจากสอและแหลงเรยนรตาง ๆ (A)

สาระส าคญ

ผลการเรยนร

จดประสงคการเรยนร

2

9


เรมศกษากนไดเลย เวลาทใช 240 นาท

3

10


1. สมาชกในกลมทกคนอานค าชแจง แลวรวมกนศกษา แบบฝกทกษะเรอง แสงและทศนอปกรณ ชดท 3 เรอง เลนสบาง ตามล าดบขนตอน นกเรยนไมควรขามเนอหา หรอขนตอนตามทก าหนด และไมควรเปดดใบเฉลยกอน โดยสมาชกทกคนในกลมไดแสดงความคดเหนตกลงรวมกนเกยวกบ เนอหาสาระการเรยนรทไดศกษา 2. สมาชกทกคนในกลมท าแบบทดสอบกอนเรยน ชดท 3 เรอง เลนสบาง 3. สมาชกในกลมรวมกนปฏบตกจกรรมลงในแบบฝกทกษะตามล าดบ เสรจแลวน าเสนอตอกลม เพอตรวจสอบความถกตองของค าตอบ แลวชวยกนเพมเตมผลงานใหสมบรณ แลวมอบหมายให ตวแทนกลมเตรยมน าเสนอผลงานทเปนของกลมตอเพอนนกเรยนกลมอน ๆ ทงชนเรยน เพอเปน การแลกเปลยนเรยนรและรวมแสดงความคดเหน 4. เมอหมดเวลาการปฏบตกจกรรม แตละกลมรวบรวมผลงานสงคร โดยสงแบบฝกทกษะของ สมาชกทกคนในกลม แลวเตรยมพรอมรบฟงการน าเสนอของตวแทนแตละกลมทไดรบการ คดเลอกใหน าเสนอ โดยสมาชกแตละกลมรวมกบครรวมกนอภปรายและประเมนผลงาน 5. สมาชกแตละกลมหรอนกเรยนคนใดมปญหาหรอขอสงสย ใหแสดงความคดเหนและรวมกน อภปราย ซกถามรวมกน จากนนครและนกเรยนรวมกนสรปความร สาระส าคญ ทไดรบจากการ เรยนดวยแบบฝกทกษะ ชดท 3 เรอง เลนสบาง 6. นกเรยนแตละคนท าแบบทดสอบหลงเรยนแบบฝกทกษะ ชดท 3 เรอง เลนสบาง 7. หลงจากนกเรยนปฏบตกจกรรมเสรจเรยบรอยแลว นกเรยนสามารถตรวจสอบค าตอบหรอศกษา เพมเตมดวยตวเองโดยศกษาจากใบเฉลยค าตอบ

ค าชแจง

4

11


ล าดบขนตอนการเรยนโดยใชแบบฝกทกษะ เรอง แสงและทศนอปกรณ ชดท 3 เรอง เลนสบาง

อานค าชแจง

ท าแบบทดสอบกอนเรยน

กระบวนการจดการเรยนร • ศกษาใบความร ตวอยาง • ตอบค าถาม ท าแบบฝกทกษะ • ตรวจค าตอบ ทบทวนวธท า

ผานเกณฑ 80%

ไมผานเกณฑ 80%

ศกษาชดตอไป

ท าแบบทดสอบหลงเรยน

5

12


ตอนท 1 แบบทดสอบกอนเรยน

แบบทดสอบกอนเรยน แบบฝกทกษะ เรอง แสงและทศนอปกรณ

ชดท 3 เรอง เลนสบาง

6

13


ค าชแจง 1. แบบทดสอบฉบบนมจ านวน 10 ขอ ใชเวลาท า 15 นาท 2. นกเรยนโปรดอยาเขยนขอความหรอท าเครองหมายใด ๆ ลงบนแบบทดสอบ 3. ใหนกเรยนกรอกขอมลบนหวกระดาษใหสมบรณและอานค าชแจงกอนตอบขอสอบ 4. แบบทดสอบเปนแบบปรนยเลอกตอบชนด 4 ตวเลอก ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกทสด เพยงขอเดยวดวยเครองหมาย X ลงในกระดาษค าตอบ ตวอยาง ถานกเรยนตองการตอบขอ ข ใหท าดงน ขอ 0

ขอ ก ข ค ง

0 X

ถานกเรยนตองการเปลยนค าตอบจากขอ ข เปนขอ ค ใหท าดงน


0 X X

5. เมอนกเรยนท าขอสอบเสรจหรอหมดเวลาแลว ใหสงกระดาษค าตอบพรอมกบแบบทดสอบ

นางสายฝน แกวชย ครผสอน

แบบทดสอบกอนเรยนแบบฝกทกษะ เรอง แสงและทศนอปกรณ ชดท 3 เรอง เลนสบาง

7

14


1. เมอเลอนวตถจากระยะซงหางจากเลนสนน f ไปยงระยะ f2 ภาพของวตถจะเคลอนทอยางไร ก. จาก f ไปยง f2 ข. จาก f2 ไปยง f ค. จาก f2 ไปยงระยะอนนต ง. จากระยะอนนตไปยง f2

2. จะตองวางวตถหนาเลนสเวาเปนระยะทางเทาใดจงเกดภาพเสมอนขนาดเลกกวาวตถ ก. ใกลกวาความยาวโฟกสของเลนส ข. ไกลกวา 2 เทาของความยาวโฟกสของเลนส ค. ไกลกวาความยาวโฟกสแตใกลกวาสองเทาของความยาวโฟกส ง. หางจากเลนสเทาใดกได

3. แวนขยายท าดวยเลนสชนดใด เพราะเหตใดจงตองใชเลนสชนดนน ก. เลนสนน เพราะใหภาพเสมอนขนาดขยาย ข. เลนสนน เพราะใหภาพจรงเทาวตถ ค. เลนสเวา เพราะใหภาพเสมอนขนาดขยาย ง. เลนสนน เพราะใหภาพจรงขนาดขยาย

4. ภาพทเกดจากการวางวตถไวทต าแหนงมากกวา 2 เทาของความยาวโฟกสหนาเลนสนนจะเกด ภาพชนดใด

ก. ภาพหวตง ขนาดโตขน ข. ภาพหวกลบ ขนาดโตขน

ค. ภาพหวตง ขนาดเลกลง ง. ภาพหวกลบ ขนาดเลกลง

5. จดโฟกสของเลนสเวาเกดจากขอใดตอไปน ก. รงสหกเหของแสงขนานไปตดกน ข. รงสสะทอนของแสงขนานไปตดกน ค. เสนสมมตทลากยอนหลงของรงสหกเหของแสงขนานไปตดกน ง. เสนสมมตทลากยอนหลงของรงสสะทอนของแสงขนานไปตดกน

6. วางวตถไวหนาเลนสนนซงมความยาวโฟกส 5 เซนตเมตร เปนระยะ 10 เซนตเมตร ภาพทเกดขน จะเปนตามขอใด ก. ภาพจรงหวตง อยหลงเลนสเปนระยะ 10 เซนตเมตร ข. ภาพจรงหวกลบ อยหลงเลนสเปนระยะ 10 เซนตเมตร ค. ภาพเสมอนหวตง อยหนาเลนสเปนระยะ 10 เซนตเมตร ง. ภาพจรงหวกลบ อยหนาเลนสเปนระยะ 10 เซนตเมตร

8

15


7. ภาพเสมอน คอ ภาพตามขอใด ขอ ขอ 1. เกดจากเลนสนน 5. เกดจากกระจกเวา 2. เกดจากเลนสเวา 6. หวกลบกบวตถ 3. เกดจากกระจกราบ 7. เกดจากแสงไปตดกนจรง 4. เกดจากกระจกนน 8. เกดจากแสงเสมอนไปตดกน

ก. ขอ 1,3,5,7 ข. ขอ 2,4,6,8 ค. ขอ 3,4,5,6,8 ง. ขอ 1,2,3,4,5,8

8. วางวตถไวหนาเลนสเวาหางจากเลนส 15 เซนตเมตร เกดภาพหางจากเลนส 10 เซนตเมตร จงหาความยาวโฟกสของเลนสเวามขนาดกเซนตเมตร ก. – 30 เซนตเมตร ข. + 30 เซนตเมตร ค. – 40 เซนตเมตร ง. + 40 เซนตเมตร

9. มเลนสนนความยาวโฟกส 10 เซนตเมตร อย 1 อน ถาตองการภาพจรงขยายเปน 2 เทาของวตถ จะตองวางวตถหางจากเลนสเทาใด ก. 5 เซนตเมตร ข. 10 เซนตเมตร ค. 15 เซนตเมตร ง. 20 เซนตเมตร

10. วตถอยทางดานซายมอของเลนสนน (ความยาวโฟกส 5 เซนตเมตร) ระยะทาง 10 เซนตเมตร และมเลนสเวา (ความยาวโฟกส 10 เซนตเมตร) ทางดานขวามอของเลนสนนนนเปนระยะทาง 5 เซนตเมตร ภาพทเกดเปนดงขอใด ก. ภาพเสมอนอยทางดานซายมอของเลนสเวาเปนระยะทาง 10 เซนตเมตร ข. ภาพจรงอยทางดานขวามอของเลนสเวาเปนระยะทาง 10 เซนตเมตร ค. ภาพเสมอนอยทางดานขวามอของเลนสเวาเปนะระยะทาง 10 เซนตเมตร ง. ภาพจรงอยทางดานซายมอของเลนสเวาเปนระยะทาง 10 เซนตเมตร

*******************************************************

9

16


ชอ-สกล…………………….………………………………...........……..........ชน…….....…………เลขท…….....………ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกทสดเพยงขอเดยว แลวท าเครองหมาย X ลงใน

คะแนนทได คะแนนเตม

ลงชอ…………………………………………........…ผประเมน (…………………………………………………) วนท……….เดอน…………………….พ.ศ…………..

กระดาษค าตอบ แบบทดสอบกอนเรยน

ขอ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ผลการประเมน

ดมาก ด

พอใช

ปรบปรง

10

17


ตอนท 2 สวนประกอบของเนอหา

สวนประกอบของเนอหา แบบฝกทกษะ เรอง แสงและทศนอปกรณ

ชดท 3 เรอง เลนสบาง ประกอบดวย

1. ใบความรท 3.1 2. ใบความรท 3.2 3. แบบฝกทกษะท 3.1 4. แบบฝกทกษะท 3.2

11

18


เลนส (Lens) คอ ตวกลางโปรงใสทมผวหนาเปนผวโคง พนผวโคงของเลนสอาจจะมรปรางเปนพนผวโคงทรงกลม ทรงกระบอก หรอพาราโบลากได เลนสแบบงายสดเปนเลนสบางมพนทผวหนาโคง แบบทรงกลมและเลนสทเราจะศกษาในแบบฝกทกษะชดนเปนเลนสทมสวนหนาทสดมคานอยเมอเทยบกบรศมความโคง เลนสแบบนเรยกวา เลนสบาง ซงแบงออกเปน 2 ชนด คอ เลนสนน (Convex lens) กบเลนสเวา (Concave lens) 1. เลนสนน (Convex lens) คอ เลนสทมตรงกลางหนากวาตรงขอบ ซงมหลายลกษณะ เชน เลนสนนสองหนา เลนสนนแกมระนาบ เลนสนนแกมเวา 2. เลนสเวา (Concave lens) คอ เลนสทมตรงกลางบางกวาตรงขอบ ซงมหลายลกษณะ เชน เลนสเวาสองหนา เลนสเวาแกมระนาบ เลนสเวาแกมนน

3.1.1 สวนประกอบทส าคญของเลนส

รปท 3.2 สวนประกอบทส าคญของเลนส

ใบความรท 3.1 เรอง เลนสบาง

รปท 3.1 เลนสนนและเลนสเวาลกษณะตาง ๆ

12

19


1. แกนมขส าคญ (Principle Axis) คอ เสนตรงทลากผานจดศนยกลางความโคง 2. จดโฟกสมขส าคญ (Principle Focus , F ) คอ จดทรงสขนานเดมตบไปตดกน 3. Optical Center ( จดO ) คอ จดทอยบนแกนมขส าคญ ซงรงสเมอผานเขาเลนสและผานจดนแลวแสงทผานออกมาจะมแนวขนานกบรงสเดม 4. จดโฟกสจรง เปนจดทอยบนแกนมขส าคญของเลนสนน ล าแสงขนานเมอผานเลนสนนจะหกเหไปตดกนจรงทจดโฟกส ซงอยในดานตรงขามกบวตถ 5. จดโฟกสเสมอน เปนจดทอยบนแกนมขส าคญของเลนสเวา ล าแสงขนานเมอผานเลนสเวา จะหกเหออกจากกน โดยมแนวรงสเสมอนไปตดกนทจดโฟกสเสมอน ซงอยดานเดยวกบวตถ 6. จดศนยกลางความโคงของผวเลนส ( )C ม 2 จด อยดานหนาและดานหลงเลนส 7. ความยาวโฟกส ( f ) คอ ระยะจากจดโฟกสถงจด Optical Center ซง f มความสมพนธกบ R

กลาวคอ 2

Rf ดงรป 3.2

3.1.2 การหกเหของแสงผานเลนส การหกเหของแสงผานเลนสนน เลนสนนท าหนาทรวมแสงใหมารวมกนทจด ๆ หนง เมอรงสของแสงขนานจากแหลงก าเนดแสง มาตกกระทบเลนสนน จะเกดการหกเหของแสงไปตดกนจรงทจดโฟกสจรง ( Real Focus ) ดงรป 3.3 การหกเหของแสงผานเลนสเวา เลนสเวามสมบตในการกระจายแสงเหมอนกระจกนน แสงขนานทผานเลนสเวาจะกระจายออก เมอตอแนวรงสทกระจายออกมาจะตดกนทจดโฟกสเสมอน (Virtual Focus) ดงรป 3.3

รปท 3.3 การหกเหของแสงผานเลนสนนและเลนสเวา

13

20


ภาพทเกดจากการวางวตถ ณ ต าแหนงตาง ๆ ของเลนสนน 1. ถาวตถอยทต าแหนงทไกลมากหรอระยะอนนต จะไดภาพจรงมขนาดเปนจดอยท จดโฟกส

3.2.1 วธเขยนทางเดนแสงเพอหาต าแหนงภาพของวตถของเลนสทงสอง มขนตอนดงน 1. จากวตถลากรงสขนานกบแกนมขส าคญ ตกกระทบกบเลนส แลวหกเหผานจดโฟกส 2. จากวตถลากรงสผานจด Optical Center แลวตอรงสใหตดกบรงสในขนตอนแรก ต าแหนงทรงสตดกน คอ ต าแหนงภาพ ดงรป

รปท 3.4 การเขยนทางเดนแสงเพอหาต าแหนงภาพของวตถ

ภาพทเกดจากการวางวตถ ณ ต าแหนงตาง ๆ ของเลนสนน 1. ถาวตถอยทต าแหนงทไกลมากหรอระยะอนนต จะไดภาพจรงมขนาดเปนจดอยทจดโฟกส

2. ถาวตถอยหางมากกวาจดศนยกลางความโคง แตไมถงระยะอนนต จะเกดภาพจรงหวกลบ ขนาดเลกกวาวตถ อยระหวางจด F และ C ซงอยคนละดานกบวตถ

ใบความรท 3.2 เรอง ต าแหนงและชนดของภาพทเกดจากเลนสบาง

14

http://3.bp.blogspot.com/-hiX9u53MGrY/TkgLE1KRNBI/AAAAAAAAAeg/GYJKjrR825Q/s1600/0k3.JPG

21


3. ถาวตถอยทจด C จะเกดภาพจรงหวกลบทต าแหนง C ขนาดเทากบวตถ และอยคนละดาน กบวตถ

4. ถาวตถอยระหวางจด C และจด F จะเกดภาพจรงหวกลบ ขนาดขยายอยนอกจด C ซงอย คนละดานกบวตถ

5. ถาวตถอยทจด F จะท าใหเกดภาพทระยะอนนต เพราะรงสแสงทออกมาจะเปนรงสแสงขนาน

6. ถาวตถอยระหวางจด F กบจด O จะพบวารงสทผานเลนสมการเบนออก และเมอเราตอแนวรงสทหกเหผานเลนส จะพบวาเกดภาพเสมอนขนาดขยาย หวตงอยดานเดยวกบวตถ

15

http://3.bp.blogspot.com/-VTBH34MBfiQ/TkgL4VgrdsI/AAAAAAAAAes/V6mweeUqRys/s1600/0k5.JPG

http://1.bp.blogspot.com/-Tmgkny3pWK8/TkgLpUN_F_I/AAAAAAAAAeo/i7DwmifhC78/s1600/0k4.JPG

22


Oฯ

ขอสงเกต 1. การใหภาพของเลนสนน มลกษณะเดยวกบการใหภาพของกระจกเวา คอ เลนสนนใหทงภาพจรงและภาพเสมอน 2. ส าหรบเลนส การทจะรวาปรมาณใดเปนปรมาณจรงหรอเสมอนนน ดไดจากต าแหนงของปรมาณตาง ๆ คอ ถาปรมาณนนมต าแหนงอยคนละดานกบวตถ กถอวาเปนปรมาณจรง แตถาปรมาณนนมต าแหนงอยดานเดยวกบวตถ กใหถอวาเปนปรมาณเสมอน 3. ภาพจากเลนสนน จะมทงภาพจรงและภาพเสมอน ถาเปนภาพจรงมไดทกขนาด ถาเปนภาพเสมอนจะมขนาดใหญกวาวตถเสมอ ยกเวนขณะวางวตถชดเลนสจะไดภาพเสมอนขนาดเทาวตถ ภาพทเกดจากการวางวตถ ณ ต าแหนงตาง ๆ ของเลนสเวา

1. ถาวตถอยทต าแหนงทไกลมากหรอระยะอนนต จะไดภาพเสมอนหวตงขนาดเลกทสดเปนจด อยดานเดยวกบวตถทจดโฟกส

2. ถาวตถอยหนาเลนสไกลนอยกวาระยะอนนต จะไดภาพเสมอนหวตงขนาดเลกกวาวตถอยระหวางเลนสกบจดโฟกสดานเดยวกบวตถ

3. ถาวตถอยระหวางจด F กบเลนส จะไดภาพเสมอนหวตงขนาดเลกกวาวตถอยดานเดยวกบวตถ

16

23


ขอสงเกต การเกดภาพของเลนสเวา จะเหมอนกบการเกดภาพของกระจกนน คอ จะใหภาพเสมอนหวตง และมขนาดเลกกวาวตถเสมอ สรปการเกดภาพจากเลนสบาง 1. ภาพจากเลนสนน เปนภาพจรงมไดทกขนาด เกดดานหลงเลนสหรอคนละดานกบวตถ ถาเปนภาพเสมอนจะมขนาดใหญกวาวตถเสมอเกดดานเดยวกบวตถ ยกเวนขณะวางวตถชดเลนสจะไดภาพเสมอนขนาดเทาวตถ 2. ภาพจากเลนสเวา เปนภาพเสมอนขนาดเลกกวาวตถเสมอเกดดานเดยวกบวตถ ยกเวนเมอวางวตถชดเลนสจะไดภาพเสมอนขนาดเทาวตถ 3.2.2 การหาต าแหนงภาพของวตถของเลนสทงสองโดยวธการค านวณ การหาต าแหนงภาพทผานมา ใชวธเขยนแผนภาพของรงส ยงมอกวธทใชหาต าแหนงภาพคอ วธค านวณ และสามารถท าไดดงน 1. กรณเลนสนน

รปท 3.5 การเกดภาพการหกเหของแสงผานเลนสนน

จากรป 3.5 ให sQO เปนระยะวตถ sOQ เปนระยะภาพ yPQ เปนขนาดของวตถ yQP เปนขนาดภาพ fOF เปนความยาวโฟกส และรป fsQF จะได OQPPQO

s

y

s

y

……………………..(1)

และจาก FQPROF

fs

y

f

y

…………………….(2)

17

24


น าสมการท (1) หารดวยสมการท (2)

จะได s

fs

s

f

หรอ fssssf น า sfs หารตลอด จะได .......................(3.1)

และก าลงขยายจะเทากบ s

s

y

ym

เมอ s หมายถง การใชคาบวกของ s และอาจสรปในอกรปแบบหนงไดวา .......................(3.2) 2. กรณเลนสเวา

รปท 3.6 การเกดภาพจากการหกเหของแสงผานเลนสเวา

ส าหรบกรณของเลนสเวา จากรป 3.6 เมอวเคราะหในท านองเดยวกน

จะได fss

111

ดงนนเราสามารถหาต าแหนงภาพทเกดจากเลนสไดจาก .........................(3.3)

การก าหนดเครองหมายของ ssf ,, และ m ของเลนสเปนดงน 1. f (ความยาวโฟกส) = + เมอเปนจดโฟกสจรง (เลนสนน) = เมอเปนจดโฟกสเสมอน (เลนสเวา) 2. s (ระยะวตถ) = + เมอเปนวตถจรงวางอยหนาเลนส = เมอเปนวตถเสมอนวางอยหลงเลนส 3. s (ระยะภาพ) = + เมอเปนภาพจรงแสงตดกนจรงอยหลงเลนส = เมอเปนภาพเสมอนแสงเสมอนวาตดกนอยหนาเลนส 4. m (ก าลงขยาย) = + เมอเปนก าลงขยายของภาพจรง = เมอเปนก าลงขยายของภาพเสมอน

fss

111

f

fs

fs

f

O

I

s

sm

fss

111

18

25


วธท า สงทโจทยใหหา ชนดของภาพและต าแหนงทเกดภาพ ( s ) สงทโจทยก าหนดให ระยะวตถ ( s ) = 20 เซนตเมตร ความยาวโฟกสของเลนสนน ( f ) = 10 เซนตเมตร

สมการ ssf

111 ..................................(a)

แทนคา 20s cm , 10f cm ลงในสมการ (a)

จะไดวา s

1

20

1

10

1

s

1

20

1

10

1

s

1

20

1

20

2

s

1

20

1

20s เซนตเมตร ตอบ จะเกดภาพขนทระยะหางจากเลนส 20 เซนตเมตร เนองจากเครองหมายของ s เปนบวก แสดงวาเปนภาพจรงหวกลบอยหลงเลนส

วธท า สงทโจทยใหหา ชนดของเลนสและความยาวโฟกส ( f ) สงทโจทยก าหนดให ระยะวตถ ( s ) = 30 เซนตเมตร ระยะภาพ ( s ) = 15 เซนตเมตร (ภาพเสมอน)

สมการ ssf

111 ..................................(a)

แทนคา 30s cm , 15s cm ลงในสมการ (a)

จะไดวา 15

1

30

11

f

เซนตเมตร

ตวอยางท 1

เลนสนนความยาวโฟกส 10 เซนตเมตร มวตถอยดานหนาหาง 20 เซนตเมตร จงหาวาสดทายจะเกดภาพชนดใดและทต าแหนงใด


วางวตถหางจากเลนสเปนระยะ 30 เซนตเมตร ปรากฏวาเกดภาพเสมอนหางจากเลนส 15 เซนตเมตร เลนสนเปนเลนสชนดใดและมความยาวโฟกสเทาไร

19

26


30

2

30

11

f

30

11

f

30f เซนตเมตร ตอบ ความยาวโฟกสของเลนสมคาเทากบ 30 เซนตเมตร เนองจากความยาวโฟกสมคาเปน เลนสจงเปนเลนสเวา

วธท า สงทโจทยใหหา ความยาวโฟกส ( f ) ของเลนสนน และขนาดภาพ ( y ) สงทโจทยก าหนดให ระยะวตถ ( s ) = 20 เซนตเมตร ขนาดวตถ ( y ) = 2 เซนตเมตร ระยะภาพ ( s ) = 10 เซนตเมตร

สมการ ssf

111 ..................................(a)

y

y

s

sm

…………………………….(b)

แทนคา 20s cm , 10s cm ลงในสมการ (a)


1

20

11

f

20

2

20

11

f

20

31

f

3

20f

67.6f เซนตเมตร แทนคา 20s cm , 10s cm , 2y cm ลงในสมการ (b)


10 y

y220

10


วตถสง 2 เซนตเมตร อยหางจากเลนสนน 20 เซนตเมตร เกดภาพจรงหางจากเลนส 10 เซนตเมตร จงหาความยาวโฟกสของเลนสนนและขนาดภาพ โดยการค านวณ

20

27


1y เซนตเมตร ตอบ ความยาวโฟกสของเลนสนนเทากบ 6.67 เซนตเมตร ขนาดของภาพเทากบ 1 เซนตเมตร

วธท า สงทโจทยใหหา หาต าแหนงของภาพสดทาย คอ ระยะภาพ ( s ) สงทโจทยก าหนดให เลนสนนความยาวโฟกส ( f ) = 24 เซนตเมตร เลนสเวาความยาวโฟกส ( f ) = 28 เซนตเมตร ระยะวตถหางจากเลนสนน ( s ) = 12 เซนตเมตร

สมการ ssf

111 ………………………………….(a)

แทนคา หาต าแหนงของภาพแรกทเกดจากเลนสนน 24f cm , 12s cm ลงใน (a)

s

1

12

1

24

1

s

1

12

1

24

1

s

1

24

2

24

1

s

1

24

1 24s เซนตเมตร


เลนสนนความยาวโฟกส 24 เซนตเมตร อยทางซายของเลนสเวาทมความยาวโฟกส 28 เซนตเมตร โดยอยหางกน 56 เซนตเมตร วางวตถทางซายของเลนสนนและหางจาก เลนสนน 12 เซนตเมตร จงหาต าแหนงของภาพสดทายเทยบกบเลนสเวา

วาดรปจากโจทย

21

28


แบบฝกทกษะท 4.1 เรอง เลนสนน

ชอ-สกล.........................................................................ชน................เลขท............ ค าชแจง ใหนกเรยนแกโจทยปญหาทก าหนดใหตอไปน

1. วตถสง 2.0 เซนตเมตร อยหางจากเลนสนน 20.0 เซนตเมตร เกดภาพจรง หางจากเลนส 10.0 เซนตเมตร จงหาความยาวโฟกสของเลนสนนและขนาดภาพ โดยการค านวณ ............................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................

2. วางวตถหนาเลนสนนและหางจากเลนสนน 1.0 เมตร ถาเลนสนนมความยาวโฟกส 0.50 เมตร และอยหางจากกระจกเงาราบ 2.0 เมตร

จะไดวา ภาพแรกทเกดจากเลนสนนเปนภาพเสมอนอยหนาเลนสนน 24 เซนตเมตร หาต าแหนงของภาพทสองทเกดจากเลนสเวา ซงภาพแรกจากเลนสนนจะท าหนาทเปนวตถใหกบเลนสเวา จงไดวาระยะวตถของเลนสเวามคา 24 + 56 = 80 เซนตเมตร แทนคา 28f cm , 80s cmลงใน (a)

s

1

80

1

28

1

s

1

80

1

28

1

s

1

560

7

560

20

s

1

560

27

27

560s

74.20s เซนตเมตร ตอบ ต าแหนงของภาพสดทายเทยบกบเลนสเวาอยท 20.74 เซนตเมตร เปนภาพเสมอน เกดทหนาเลนสเวา ประโยชนของเลนสบางในชวตประจ าวน เลนสนนใชท าแวนขยาย แวนตาส าหรบคนสายตายาว เปนสวนประกอบกลองถายรป กลองจลทรรศน กลองสองทางไกล เลนสเวาน ามาใชในกลองโทรทรรศน และแวนตาส าหรบคนสายตาสน ในแวนตานนเลนสเวาชวยปรบสายตาส าหรบคนสายตาสนได เลนสเวาสามารถสรางภาพเสมอนได

*****************************************************

ถายงไมเขาใจ กลบไปศกษาเรยนรอกรอบครบ

22

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%82%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%99%E0%B9%8C

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A7%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%B2

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B9%89%E0%B8%99

29


แบบฝกทกษะท 4.2 เรอง เลนสเวา

1. วตถสง 3 เซนตเมตร วางวตถหางจากเลนสเวาเปนระยะทาง 20 เซนตเมตร เกดภาพ หนาเลนสและอยหางจากเลนส 8 เซนตเมตร จงหาความยาวโฟกสของเลนสเวาและ ขนาดของภาพ ............................................................................................................................................ .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ .................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ชอ-สกล........................................................................................ชน....................เลขท....................... ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามใหตอไปนใหถกตอง 1. จากรป จงบอกสวนประกอบของเลนส

3.1 หมายเลข 1 คอ.................................. 3.2 หมายเลข 2 คอ..................................... 3.3 หมายเลข 3 คอ................................... 3.4 หมายเลข 4 คอ..................................... 3.5 หมายเลข 5 คอ................................... 3.6 หมายเลข 6 คอ..................................... 2. ใหนกเรยนบอกความแตกตางระหวางเลนสนนกบเลนสเวา .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................................

แบบฝกทกษะท 3.1 เรอง สวนประกอบ ความแตกตาง การเกดภาพ และประโยชนของเลนสบาง

23

30


3. จงเขยนแผนภาพแสดงการเกดภาพ เมอวางวตถไวหนาเลนสนนเปนระยะตาง ๆ กน

ก. fS 2 ข. fS 2 ค. fSf 2 ง. fS จ. fS

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

24

31


4. จงเขยนแผนภาพแสดงการเกดภาพ เมอวางวตถไวหนาเลนสเวาเปนระยะตาง ๆ กน


..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

25

32


5. ใหนกเรยนยกตวอยางการใชประโยชนจากเลนสในชวตประจ าวนอยางนอยเลนสละ 1 ตวอยาง .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

เรยนรอยางมสต

ขยนฝกนะครบจะไดเกง

26

33


ชอ-สกล............................................................................................ชน....................เลขท.......................ค าชแจง ใหนกเรยนแกโจทยปญหาทก าหนดใหตอไปน ............................................................................................................................. ............................................................... ......................................................................................................................................................................... ................... ............................................................................................................... ............................................................................. ............................................................................................................................. ..................................................... .......... ............................................................................................................................. ............................................................... ........................................................ ............................................................................................................................. ....... ........................................................................................................................... ................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................... .............................................................................................................................. .............................................................. ................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................. ............................................................... ............................................................................................................................. ............................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................... ............................................................................ ................................................................................................................ ............................................................................................................................. ............................................................... ............................................................................................................................. ............................................................... .................................................................................................................................................. .......................................... ........................................................................................ .................................................................................................... ............................................................................................................................. ...............................................................

แบบฝกทกษะท 3.2 เรอง ต าแหนงและชนดของภาพทเกดจากเลนสบางโดยวธการค านวณ

1. วางวตถหางเลนสนน 12 เซนตเมตร ความยาวโฟกสเลนสนน 18 เซนตเมตร จงหาต าแหนง และชนดของภาพทเกด

2. วตถสง 9 เซนตเมตร อยหางจากเลนสเวา 27 เซนตเมตร ถาเลนสมความยาวโฟกส 18 เซนตเมตร ขนาดของภาพมความสงกเซนตเมตร

27

34


............................................................................................................................. ............................................................... ......................................................................................................................................................... ................................... ............................................................................................... ............................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................... ............................................................................................................................. ............................................................... ..................................................................................................................................................................... ....................... ........................................................................................................... ................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................... ............................................................................................................................. ............................................................... ................................................................................................................................................................................. ........... ....................................................................................................................... ..................................................................... ............................................................................................................................. ....................................................... ........ ............................................................................................................................. ............................................................... .......................................................... ............................................................................................................................. ..... ............................................................................................................................. ............................................................... ............................................................................................................................. ............................................................... ................................................................................................................................ ............................................................ ...................................................................... ...................................................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................................... ............................................................................................................................. ............................................................... ............................................................................................................................................ ................................................ .................................................................................. .......................................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................................... ............................................................................................................................. ............................................................... ....................................................................................................................................................... .....................................

4. เลนสนนและเลนสเวามความยาวโฟกสเทากน 20 เซนตเมตร วางอยในแนวแกนมขส าคญ เดยวกนและหางกน 30 เซนตเมตร วตถวางอยหนาเลนสนนหาง 40 เซนตเมตร จงหาชนด ต าแหนงของภาพทเกดขนหลงจากแสงหกเหผานเลนสทงสอง

3. เลนสนนความยาวโฟกส 10 เซนตเมตร เมอวางวตถสง 5 เซนตเมตร ไวหางจากเลนส 15 เซนตเมตร จงหาชนด ต าแหนงและขนาดของภาพ

28

35


ตอนท 3 แบบทดสอบหลงเรยน

แบบทดสอบหลงเรยน แบบฝกทกษะ เรอง แสงและทศนอปกรณ

ชดท 3 เรอง เลนสบาง

29

36


ค าชแจง 1. แบบทดสอบฉบบนมจ านวน 10 ขอ ใชเวลาท า 15 นาท 2. นกเรยนโปรดอยาเขยนขอความหรอท าเครองหมายใด ๆ ลงบนแบบทดสอบ 3. ใหนกเรยนกรอกขอมลบนหวกระดาษใหสมบรณ และอานค าชแจงกอนตอบขอสอบ 4. แบบทดสอบเปนแบบปรนยเลอกตอบชนด 4 ตวเลอก ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกทสด เพยงขอเดยวดวยเครองหมาย X ลงในกระดาษค าตอบ ตวอยาง ถานกเรยนตองการตอบขอ ข ใหท าดงน ขอ 0


0 X

ถานกเรยนตองการเปลยนค าตอบจากขอ ข เปนขอ ค ใหท าดงน


0 X X

5. เมอนกเรยนท าขอสอบเสรจหรอหมดเวลาแลว ใหสงกระดาษค าตอบพรอมกบแบบทดสอบ

นางสายฝน แกวชย ครผสอน

แบบทดสอบหลงเรยนแบบฝกทกษะ เรอง แสงและทศนอปกรณ ชดท 3 เรอง เลนสบาง

30

37


1. จดโฟกสของเลนสเวาเกดจากขอใดตอไปน ก. รงสหกเหของแสงขนานไปตดกน ข. รงสสะทอนของแสงขนานไปตดกน ค. เสนสมมตทลากยอนหลงของรงสหกเหของแสงขนานไปตดกน ง. เสนสมมตทลากยอนหลงของรงสสะทอนของแสงขนานไปตดกน

2. จะตองวางวตถหนาเลนสเวาเปนระยะทางเทาใดจงเกดภาพเสมอนขนาดเลกกวาวตถ ก. ใกลกวาความยาวโฟกสของเลนส ข. ไกลกวา 2 เทาของความยาวโฟกสของเลนส ค. ไกลกวาความยาวโฟกสแตใกลกวาสองเทาของความยาวโฟกส ง. หางจากเลนสเทาใดกได

3. เมอเลอนวตถจากระยะซงหางจากเลนสนน f ไปยงระยะ f2 ภาพของวตถจะเคลอนท อยางไร ก. จาก f ไปยง f2 ข. จาก f2 ไปยง f ค. จาก f2 ไปยงระยะอนนต ง. จากระยะอนนตไปยง f2

4. วางวตถไวหนาเลนสเวาหางจากเลนส 15 เซนตเมตร เกดภาพหางจากเลนส 10 เซนตเมตร จงหาความยาวโฟกสของเลนสเวามขนาดกเซนตเมตร ก. – 30 เซนตเมตร ข. + 30 เซนตเมตร ค. – 40 เซนตเมตร ง. + 40 เซนตเมตร

5. วางวตถไวหนาเลนสนนซงมความยาวโฟกส 5 เซนตเมตร เปนระยะ 10 เซนตเมตร ภาพท เกดขนจะเปนตามขอใด ก. ภาพจรงหวตง อยหลงเลนสเปนระยะ 10 เซนตเมตร ข. ภาพจรงหวกลบ อยหลงเลนสเปนระยะ 10 เซนตเมตร ค. ภาพเสมอนหวตง อยหนาเลนสเปนระยะ 10 เซนตเมตร ง. ภาพจรงหวกลบ อยหนาเลนสเปนระยะ 10 เซนตเมตร

31

38


6. มเลนสนนความยาวโฟกส 10 เซนตเมตร อย 1 อน ถาตองการภาพจรงขยายเปน 2 เทาของวตถ จะตองวางวตถหางจากเลนสเทาใด ก. 5 เซนตเมตร ข. 10 เซนตเมตร ค. 15 เซนตเมตร ง. 20 เซนตเมตร

7. วตถอยทางดานซายมอของเลนสนน (ความยาวโฟกส 5 เซนตเมตร) ระยะทาง 10 เซนตเมตร และมเลนสเวา (ความยาวโฟกส 10 เซนตเมตร) ทางดานขวามอของเลนสนนนนเปนระยะทาง 5 เซนตเมตร ภาพทเกดเปนดงขอใด ก. ภาพเสมอนอยทางดานซายมอของเลนสเวาเปนระยะทาง 10 เซนตเมตร ข. ภาพจรงอยทางดานขวามอของเลนสเวาเปนระยะทาง 10 เซนตเมตร ค. ภาพเสมอนอยทางดานขวามอของเลนสเวาเปนะระยะทาง 10 เซนตเมตร ง. ภาพจรงอยทางดานซายมอของเลนสเวาเปนระยะทาง 10 เซนตเมตร

8. แวนขยายท าดวยเลนสชนดใด เพราะเหตใดจงตองใชเลนสชนดนน ก. เลนสนน เพราะใหภาพเสมอนขนาดขยาย ข. เลนสนน เพราะใหภาพจรงเทาวตถ ค. เลนสเวา เพราะใหภาพเสมอนขนาดขยาย ง. เลนสนน เพราะใหภาพจรงขนาดขยาย

9. ภาพทเกดจากการวางวตถไวทต าแหนงมากกวา 2 เทาของความยาวโฟกสหนาเลนสนนจะเกด ภาพชนดใด

ก. ภาพหวตง ขนาดโตขน ข. ภาพหวกลบ ขนาดโตขน

ค. ภาพหวตง ขนาดเลกลง ง. ภาพหวกลบ ขนาดเลกลง

10. ภาพเสมอน คอภาพตามขอใด ขอ ขอ 1. เกดจากเลนสนน 5. เกดจากกระจกเวา 2. เกดจากเลนสเวา 6. หวกลบกบวตถ 3. เกดจากกระจกราบ 7. เกดจากแสงไปตดกนจรง 4. เกดจากกระจกนน 8. เกดจากแสงเสมอนไปตดกน

ก. ขอ 1,3,5,7 ข. ขอ 2,4,6,8 ค. ขอ 3,4,5,6,8 ง. ขอ 1,2,3,4,5,8

32

39


ชอ-สกล…………………….……………………………………......................ชน……….....………เลขท……………........ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกทสดเพยงขอเดยว แลวท าเครองหมาย X ลงใน

คะแนนทได

คะแนนเตม

ลงชอ…………………………………………........…ผประเมน (…………………………………………………) วนท……….เดอน…………………….พ.ศ…………..

กระดาษค าตอบ แบบทดสอบหลงเรยน

ขอ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ผลการประเมน

ดมาก ด พอใช

ปรบปรง

33

40


ตอนท 4 ใบเฉลยค าตอบ

เฉลย แบบทดสอบกอนเรยน แบบฝกทกษะและแบบทดสอบหลงเรยน


ประกอบดวย 1. เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 2. เฉลยแบบฝกทกษะท 3.1 3. เฉลยแบบฝกทกษะท 3.2 4. เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

34

41


ขอ ก ข ค ง 1 X 2 X 3 X 4 X 5 X 6 X 7 X 8 X 9 X 10 X

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนแบบฝกทกษะ เรอง แสงและทศนอปกรณ ชดท 3 เรอง เลนสบาง

ดเฉลยแลว...

ผลเปนอยางไรบางคะ

35

42


ชอ-สกล........................................................................................ชน....................เลขท....................... ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามใหตอไปนใหถกตอง 1. จากรป จงบอกสวนประกอบของเลนส

แนวค าตอบ 3.1 หมายเลข 1 คอ รศมความโคง ( R ) 3.2 หมายเลข 2 คอ ความยาวโฟกส ( f ) 3.3 หมายเลข 3 คอ จดศนยกลางความโคงของเลนส ( C ) 3.4 หมายเลข 4 คอ จดโฟกส ( F ) 3.5 หมายเลข 5 คอ จดกงกลางของเลนส (O ) 3.6 หมายเลข 6 คอ แกนมขส าคญ 2. ใหนกเรยนบอกความแตกตางระหวางเลนสนนกบเลนสเวา แนวค าตอบ

เลนสนน เลนสเวา - มลกษณะตรงขอบเลนสบางกวาตรงกลาง ของเลนส - มผวดานโคงนนรบแสง - มหนาทรวมแสง - ใหภาพไดทงภาพจรงและภาพเสมอน - ประโยชนใชท าแวนตาส าหรบคนสายตายาว ใชท าแวนขยาย เปนสวนประกอบของ กลองถายรปและกลองสองทางไกล

- มลกษณะตรงกลางเลนสบางกวาตรงขอบ ของเลนส - มผวดานโคงเวารบแสง - มหนาทกระจายแสง - ใหภาพเสมอนเทานน - ประโยชนใชท าแวนตาส าหรบคนสายตาสน กลองโทรทรรศน

เฉลยแบบฝกทกษะท 3.1 เรอง สวนประกอบ ความแตกตาง การเกดภาพ และประโยชนของเลนสบาง

36


43


3. จงเขยนแผนภาพแสดงการเกดภาพ เมอวางวตถไวหนาเลนสนนเปนระยะตาง ๆ กน ก. fS 2 ข. fS 2 ค. fSf 2 ง. fS จ. fS

แนวค าตอบ ก. fS 2

ข. fS 2

ค. fSf 2

37

44


ง. fS

จ. fS

4. จงเขยนแผนภาพแสดงการเกดภาพ เมอวางวตถไวหนาเลนสเวาเปนระยะตาง ๆ กน


แนวค าตอบ ก. fS 2

ข. fS 2

38

45


ค. fSf 2

ง. fS

จ. fS

5. ใหนกเรยนยกตวอยางการใชประโยชนจากเลนสในชวตประจ าวนอยางนอยเลนสละ 1 ตวอยาง แนวค าตอบ เลนสนนน ามาใชใน 1. แวนขยาย เปนกระจกทท าจากเลนสนน ใชในการขยายภาพวตถ 2. แวนตาส าหรบคนสายตายาว โดยหลกการเราจะตองใสแวนทเปนเลนสนน (มก าลงเปนบวก) เพอเพมก าลงในการ focus ใหมองใกลได เพอทดแทนก าลงมองใกลทสญเสยไป 3. สวนประกอบกลองถายรป หลกการท างานของกลองถายรปนคอการทแสงสะทอนจากวตถ เดนทางเปนเสนตรงผานเลนสและเกดเปนภาพบนฉากรองรบซงกไดแกฟลมนนเอง 4. กลองจลทรรศน กลองจลทรรศนเปนอปกรณทชวยใหเรามองเหนวตถทมขนาดเลกมาก ประกอบดวยเลนสนนความยาวโฟกสสน ๆ 2 อน 5. กลองสองทางไกล เปนอปกรณทชวยใหสามารถมองวตถระยะไกลได เลนสเวาน ามาใชใน 1. กลองโทรทรรศน เปนกลองทใชดวตถทอยไกล ๆ เชน เรยกวากลองสองทางไกล กลองดดาว 2. แวนตาส าหรบคนสายตาสน ตองสวมแวนตาเลนสเวา (ปกตใชเลนสเวาแกมนน) เพอเลอนระยะ วตถทอยไกล ๆ ใหอยใกลเขามาโดยไมเกนระยะไกลทสดทตาเปลามองเหนชด

39

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B9%8C%E0%B8%99%E0%B8%B9%E0%B8%99

https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%82%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%A2&action=edit&redlink=1

https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%82%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%A2&action=edit&redlink=1


https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A7%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%B2

46


ชอ-สกล........................................................................................ชน....................เลขท....................... ค าชแจง ใหนกเรยนแกโจทยปญหาทก าหนดใหตอไปน

สงทโจทยตองการใหหา ต าแหนงของภาพ ( s ) และชนดของภาพ โจทยก าหนดมา ระยะวตถ ( s ) = 12 เซนตเมตร

ความยาวโฟกสเลนสนน ( f ) = 18 เซนตเมตร สมการทใช คอ

ssf

111

แทนคาไดดงน s

1

12

1

18

1

s

1

12

1

18

1

s

1

36

3

36

2

s

1

36

1

36s เซนตเมตร

ตอบค าถามทวนโจทย ตอบ ภาพทเกดขนหางจากเลนสนน 36 เซนตเมตร เครองหมายของ s เปนลบ แสดงวาเปนภาพเสมอน อยหนาเลนส

เฉลยแบบฝกทกษะท 3.2 เรอง ต าแหนงและชนดของภาพทเกดจากเลนสบางโดยวธการค านวณ

1. วางวตถหางเลนสนน 12 เซนตเมตร ความยาวโฟกสเลนสนน 18 เซนตเมตร จงหาต าแหนง และชนดของภาพทเกด

40

47


สงทโจทยตองการใหหา ขนาดของภาพ ( y ) โจทยก าหนดมา ขนาดของวตถ ( y ) = 9 เซนตเมตร

ระยะของวตถ ( s ) = 27 เซนตเมตร ความยาวโฟกสเลนสเวา ( f ) = 18 เซนตเมตร

สมการทใช คอ fs

f

y

ym

แทนคาไดดงน fs

f

y

y

1827

18

9

y

1827

18

9

y

45

18

9

y

945

18

y

6.3y เซนตเมตร

ตอบค าถามทวนโจทย ตอบ ขนาดของภาพสง 3.6 เซนตเมตร เครองหมายของ y เปนลบแสดงวาเปนภาพเสมอน

สงทโจทยตองการใหหา ชนด ต าแหนงของภาพ ( s ) และขนาดของภาพ ( y ) โจทยก าหนดมา ความยาวโฟกสเลนสนน ( f ) = 10 เซนตเมตร

ขนาดของวตถ ( y ) = 5 เซนตเมตร ระยะของวตถ ( s ) = 15 เซนตเมตร

สมการทใช คอ ssf

111 .....................(a)

y

y

s

sm

.....................(b)

2. วตถสง 9 เซนตเมตร อยหางจากเลนสเวา 27 เซนตเมตร ถาเลนสมความยาวโฟกส 18 เซนตเมตร ขนาดของภาพมความสงกเซนตเมตร

3. เลนสนนความยาวโฟกส 10 เซนตเมตร เมอวางวตถสง 5 เซนตเมตร ไวหางจากเลนส 15 เซนตเมตร จงหาชนด ต าแหนงและขนาดของภาพ

41

48


แทนคาไดดงน หาชนดและต าแหนงของภาพ ( s )

แทนคา 10f cm , 15s cm ลงใน (a)

s

1

15

1

10

1

s

1

15

1

10

1

s

1

30

2

30

3

s

1

30

1

30s เซนตเมตร เครองหมายของ s เปนบวก แสดงวาเปนภาพจรงอยหลงเลนสนน 30 เซนตเมตร หาขนาดของภาพ ( y ) แทนคา 5y cm , 15s cm , 30s cm ลงใน (b)

15

30

5

y

515

30y

10y เซนตเมตร

ตอบค าถามทวนโจทย ตอบ ภาพทเกดจากเลนสนนจะเปนภาพจรงอยหลงเลนสนนหาง 30 เซนตเมตรและภาพนมความสง 10 เซนตเมตร

สงทโจทยตองการใหหา หาชนด ต าแหนงของภาพสดทาย ( s ) โจทยก าหนดมา ความยาวโฟกสเลนสนน ( f ) = 20 เซนตเมตร

ความยาวโฟกสเลนสเวา ( f ) = 20 เซนตเมตร ระยะของวตถเลนสนน ( s ) = 40 เซนตเมตร

4. เลนสนนและเลนสเวามความยาวโฟกสเทากน 20 เซนตเมตร วางอยในแนวแกนมขส าคญ เดยวกนและหางกน 30 เซนตเมตร วตถวางอยหนาเลนสนนหาง 40 เซนตเมตร จงหาชนด ต าแหนงของภาพทเกดขนหลงจากแสงหกเหผานเลนสทงสอง

วาดรปจากโจทย

42

49


สมการทใช คอ

ssf

111 .....................(a)

แทนคาไดดงน ขนท 1 หาต าแหนงของภาพแรกทเกดจากเลนสนน แทนคา 20f cm , 40s cm ลงใน (a)

s

1

40

1

20

1

s

1

40

1

20

1

s

1

40

1

40

2

s

1

40

1

40s เซนตเมตร เครองหมายของ s เปนบวก แสดงวาเปนภาพจรง อยหลงเลนสนน 40 เซนตเมตร ขนท 2 หาต าแหนงของภาพทสองทเกดจากเลนสเวา ภาพทเกดจากเลนสนนในขนท 1 เปนวตถส าหรบเลนสเวาในขนท 2 น จะพบวาวตถของเลนสเวาดงกลาว อยหลงเลนสเวา เปนระยะ 10 เซนตเมตร แทนคา 20f cm , 10s cm

s

1

10

1

20

1

s

1

10

1

20

1

s

1

20

2

20

1

s

1

20

1

20s เซนตเมตร เครองหมายของ s เปนบวก แสดงวาเปนภาพจรงอยหลงเลนสเวา

ตอบค าถามทวนโจทย ตอบ จะเกดภาพจรงอยหลงเลนสเวาหาง 20 เซนตเมตร

เพอความส าเรจในการเรยนร อยาลมใช ฟง คด ถาม และเขยนบนทก

43

50


ขอ ก ข ค ง 1 X 2 X 3 X 4 X 5 X 6 X 7 X 8 X 9 X 10 X

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยนแบบฝกทกษะ เรอง แสงและทศนอปกรณ ชดท 3 เรอง เลนสบาง

ขอปรบมอใหคนเกง... ทตอบถกทกขอเลยคะ

44

51


จกรนทร วรรณโพธกลาง. (2551). ตวเขมตะลยโจทยฟสกส ม.5. กรงเทพฯ: พฒนศกษา. ชวง ทมทตชงค และคณะ. (2555). Hi-ED’s Physics ฟสกส ม.4-6 เลม 3 (รายวชาเพมเตม). กรงเทพฯ: ไฮเอดพบลชชง. ณฐภสสร เหลาเนตร. (2555). หนงสอเรยน ฟสกสเพมเตม เลม 3 ชนมธยมศกษาปท 4-6. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: แมคเอดดเคชน. นรนดร สวรตน. (2553). คมอสาระการเรยนรพนฐานและเพมเตม ฟสกส ม.5 เลม 2 (แสง เสยง แสงกบทศนอปกรณ). กรงเทพฯ: พฒนศกษา. ประสทธ จนตะภา. (ม.ป.ป.). ตวสบายสไตลลยโจทย ฟสกสเพมเตม เลม 3 ม.4-6. กรงเทพฯ: ภมบณฑต. พงษศกด ชนนาบญ. (2557). ฟสกส เลม 3 ม.4-6. กรงเทพฯ: วทยพฒน. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2554). คมอคร รายวชาเพมเตม ฟสกส เลม 3 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 4-6 ตามหลกสตร แกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ: สกสค.ลาดพราว. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2554). หนงสอเรยน รายวชาเพมเตม ฟสกส เลม 3 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 4-6 ตามหลกสตร แกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ: สกสค.ลาดพราว.

บรรณานกรม

45

52


Documents

1 แบบฝึกทักษะ เรื่อง แสงและทัศนอุปกรณ์ ชุดที่ 3 เรื่อง ... · 1 แบบฝึกทักษะ