ตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตั : ตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตัตั

บทนำ��แนวความค�ดเรื่��อง ปรื่ะชาธิ�ปไตย“ ” (Democracy) เป�นแนวความค�ด

ทางรื่�ฐศาสตรื่�ท��ม�ความส�าค�ญอย!างมาก เพรื่าะเก��ยวข้%องก�บการื่เม�องและการื่ปกครื่องข้องส�งคมมน(ษย�มาต�*งแต!สม�ยโบรื่าณ (กว!า 2400 ป-มาแล%ว)

นอกจากน�*ย�งเป�นแนวความค�ดท��ม�ต!อเน��องอ�กด%วย โดยบรื่รื่ดาน�กทฤษฎี�หรื่�อน�กว�ชาการื่ทางรื่�ฐศาสตรื่�ได%พยายามให%ค�าน�ยาม อธิ�บาย ตลอดจนสรื่%างทฤษฎี�เก��ยวก�บแนวความค�ดด�งกล!าวอย!างต!อเน��องตลอดเวลาจนถึ4งป5จจ(บ�น เรื่าจ4งม�ค�าน�ยามและทฤษฎี�ตลอดจนต�วแบบ (model) อย6!เป�นจ�านวนมากมายหลายชน�ด

ส�าหรื่�บแวดวงว�ชาการื่ด%านรื่�ฐศาสตรื่�ข้องไทย แม%ว!าเรื่าจะได%รื่�บอ�ทธิ�พลการื่ให%น�ยามและทฤษฎี� ตลอดจนต�วแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยจากน�กว�ชาการื่ตะว�นตก อาท� งานเข้�ยนข้อง กมล สมว�เช�ยรื่ ซึ่4�งเน%นการื่ม�ว�ฒนธิรื่รื่มทางการื่เม�องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยโดยผ่!านกรื่ะบวนการื่อบรื่มกล!อมเกลาทางการื่เม�องหรื่�องานเข้�ยนข้อง ว�ส(ทธิ�: โพธิ�แท!น ท��พยายามน�าเสนอค�าอธิ�บายในแนวความค�ด และต�วแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยท��ม�การื่น�าไปใช%ในปรื่ะเทศต!าง ๆ เป�นต%นก<ตาม แต!ก<ม�น�กว�ชาการื่ไทยรื่( !นใหม!บางส!วนพยายามแสวงหาความหมาย ค�าอธิ�บาย ในแนวความค�ดด�งกล!าว โดยอาศ�ยเง��อนไข้บรื่�บททางส�งคมข้องส�งคมไทยเองเป�นส�าค�ญในการื่ท��จะก�าหนดความหมายและให%ค�าอธิ�บายเพ��อสรื่%างทฤษฎี�ปรื่ะชาธิ�ปไตยแบบไทยข้4*น โดยม�ล�กษณะแตกต!างไปจากทฤษฎี�ปรื่ะชาธิ�ปไตยข้องตะว�นตกในบางปรื่ะการื่

ด�งน�*นจ4งกล!าวได%ว!า แนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยในทางรื่�ฐศาสตรื่�น�*น เป�นแนวความค�ดท��น�กความค�ดท��น�กว�ชาการื่รื่�ฐศาสตรื่� หรื่�อผ่6%ท��ศ4กษาด%านการื่เม�องและการื่ปกครื่อง ไม!ควรื่ละเลยในการื่ท�าความเข้%าใจ เพรื่าะเป�นแนวความค�ดหล�ก (key concept) แนวความค�ดหน4�งท��ม�น�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องหรื่�อน�กรื่�ฐศาสตรื่�ให%ความสนใจศ4กษามาอย!างต!อเน��องเป�นเวลานาน และพยายามปรื่ะย(กต�ให%เข้%าก�บบรื่�บททางส�งคมท��แตกต!างก�นข้องมน(ษย�ในส!วนต!าง ๆ ข้องโลก

อย!างไรื่ก<ตามในการื่ศ4กษาแนวความค�ดด�งกล!าวในป5จจ(บ�น น�บได%ว!าม�ป5ญหาเพ��มมากข้4*น กล!าวค�อแนวความค�ดด�งกล!าวม�การื่น�าไปปรื่ะย(กต�ใช%ในการื่

ตั�วแบบประช�ธิ�ปไตัย 1

1

ปกครื่องข้องปรื่ะเทศต!าง ๆ จนม�หล�กการื่และกรื่ะบวนการื่ในแนวความค�ดด�งกล!าวอย!างหลากหลาย ด�งท��กล!าวมาแล%วข้%างต%น จนป5จจ(บ�นไม!อาจจ�าแนกได%ว!า อะไรื่ค�อสารื่ะส�าค�ญหรื่�อหล�กการื่ส�าค�ญท��เป�นพ�*นฐานข้องแนวความค�ดด�งกล!าว ด�งน�*นในบทความน�*จ4งพยายามน�าท�ศนะ (Ideas) ข้องบรื่รื่ดาน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�อง หรื่�อน�กปรื่�ชญาทางการื่เม�อง ต�*งแต!สม�ยโบรื่าณจนถึ4งสม�ยป5จจ(บ�นท��ได%รื่�บการื่ยอมรื่�บก�นท��วไปว!าเป�นน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องช�*นน�ามาน�าเสนอไว%พอส�งเข้ป ท�*งน�*เพ��อหาข้%อสรื่(ปว!า โดยแท%จรื่�งแล%วแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยน�*น โดยหล�กการื่หรื่�อเน�*อหาสารื่ะอ�นเป�นพ�*นฐานน�*นปรื่ะกอบด%วยส��งใดบ%าง อ�นจะเป�นปรื่ะโยชน�อย!างมากในการื่ท��เรื่าจะใช%เป�นแนวทางการื่ว�เครื่าะห�ว!า ปรื่ะชาธิ�ปไตยท��น�าไปใช%ในปรื่ะเทศต!าง ๆ ในป5จจ(บ�นได%ผ่�นแปรื่แตกต!าง หรื่�อม�การื่ต!อเต�มเสรื่�มแต!ง ต!างไปจากหล�กการื่หรื่�อเน�*อหาสารื่ะอ�นเป�นพ�*นฐานอย!างไรื่บ%าง

ในการื่ศ4กษาแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตย ในบทความน�* ผ่6%ศ4กษาจะใช%ว�ธิ�การื่ศ4กษาตามล�าด�บช!วงเวลา ต�*งแต!อด�ตจนถึ4งป5จจ(บ�น (สม�ยใหม!) ในแนวความค�ดท��น�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องคนส�าค�ญ ๆ ในแต!ละช!วงสม�ยได%เสนอไว% ท�*งน�*จะแบ!งช!วงเวลาการื่ศ4กษาออกเป�น 3 รื่ะยะ ค�อ ช!วงแรื่กสม�ยกรื่�กโบรื่าณ (500 ป-ก!อน ค.ศ.) ช!วงท��สองสม�ยกลาง (ค.ศ. 550 – 1550) และช!วงท��สามสม�ยใหม! (ค.ศ. 1600 – 1900) และในแง!ข้องรื่ะเบ�ยบว�ธิ�การื่ศ4กษา (methodology) ผ่6%ศ4กษาจะใช%งานเข้�ยนจากต�วบท (text) เป�นหล�กในการื่น�าเสนอท�ศนะข้องน�กทฤษฎี�แต!ละช!วงกล!าวได%ว!า เป�นการื่ศ4กษาในเช�งปท�สถึาน (normative) โดยย4ดถึ�ออ�ตว�ส�ยข้องน�กทฤษฎี�แต!ละท!านเป�นหล�กในการื่ให%ค�าน�ยาม ค�าอธิ�บาย ตลอดจนสรื่%างทฤษฎี�ปรื่ะชาธิ�ปไตย ซึ่4�งถึ%ามองในแง!แนวทางการื่ศ4กษาแล%ว จ�ดได%ว!าเป�นแนวทางการื่ศ4กษาในเช�งค(ณภาพ (qualitative approach) เก��ยวก�บแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยเพรื่าะม(!งเน%นท�ศนะข้องน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�อง จากต�วบทท��เข้าเข้�ยนเป�นส�าค�ญ

ประช�ธิ�ปไตัยสมั�ยกร�กโบร�ณ (500 ป�ก�อนำ ค.ศ.)ตามปรื่ะว�ต�ศาสตรื่�ข้องแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตย จะพบว!าชาวกรื่�ก

โบรื่าณเป�นผ่6%สรื่%างแนวความค�ดเรื่��องน�*ข้4*น พรื่%อม ๆ ก�บทฤษฎี�ทางการื่เม�องข้4*นเป�นครื่�*งแรื่ก ความจรื่�งแล%วรื่ากฐานแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยน�* ถึ%าจะน�บย%อนข้4*นไปจรื่�ง ๆ แล%วจะเรื่��มในช!วงสม�ยกรื่�กโบรื่าณในข้ณะท��โซึ่ลอน (Solon)

เป�นผ่6%ปกครื่อง ซึ่4�งได%ท�าการื่วางรื่ากฐานการื่ปกครื่องข้องนครื่รื่รื่�ฐเอเธินส� (Athens) โดยการื่จ�ดต�*งศาลย(ต�ธิรื่รื่ม เรื่�ยกว!า เฮเล�ย“ ” (Heliaea) และ

2 ตั�วแบบประ ช�ธิ�ปไตัย

สภาส��รื่ %อย (Council of Four Hundreds) ข้4*น การื่ปฏิ�รื่6ปการื่ปกครื่องข้องโซึ่ลอนน�* น�บเป�นการื่เน%นถึ4งความเสมอภาคข้องชาวเม�องเอเธินส� ในรื่ะหว!างคนจนก�บคนรื่วย เพ��อลดความข้�ดแย%งรื่ะหว!างคนสองพวกน�*ในเรื่��องการื่ม�อ�านาจในการื่ปกครื่อง ด�งน�*นอาจกล!าวได%ว!า ปรื่ะชาธิ�ปไตยในทางปฏิ�บ�ต�ได%เรื่��มก!อต�วข้4*นจาก การื่ปฏิ�รื่6ปการื่ปกครื่องข้องนครื่เอเธินส�ในสม�ยการื่ปกครื่องข้องโซึ่ลอน ซึ่4�งถึ%าค�ดเป�นรื่ะยะเวลาแล%วสามารื่ถึย%อนข้4*นไปได%ถึ4ง 600 ป-ก!อนค.ศ.

อย!างไรื่ก<ตาม น�กว�ชาการื่ป5จจ(บ�นถึ�อว!า แนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยในฐานะข้องทฤษฎี�ทางการื่เม�องท��ได%รื่�บการื่อธิ�บายจรื่�ง ๆ น�*น เก�ดข้4*นในรื่าว 500 ป-ก!อนค.ศ. โดยเป�นผ่ลงานข้องน�กว�ชาการื่กล(!มหน4�งปรื่ะกอบด%วย โปรื่ทากอรื่�ส (Protagoras) ทรื่6ไซึ่ด�เดส (Thucydides) และด�โมไครื่ท(ส (Democritus) โดยท��คนแรื่กเป�นน�กว�ชาการื่กล(!มโซึ่ฟี-สต� (sophist) คนท��สองเป�นน�กว�ชาการื่ด%านปรื่ะว�ต�ศาสตรื่� และคนส(ดท%ายเป�นน�กว�ชาการื่ด%านจ�กรื่วาลว�ทยา (cosmologist) โดยงานเข้�ยนข้องน�กว�ชากล(!มน�*แสดงให%เห<นถึ4งความชอบธิรื่รื่มข้องการื่ปกครื่องภายใต%แนวความค�ดเรื่��อง ปรื่ะชาธิ�ปไตย“ ” (Democracy) ซึ่4�งในความหมายข้องภาษากรื่�กโบรื่าณน�*นหมายถึ4ง การื่ปกครื่องท��ม�อ�านาจเป�นข้องปรื่ะชาชนท�*งน�*จ(ดเน%นข้องโปรื่ทากอรื่�สอย6!ท��การื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยน�*นเน%นความเท!าเท�ยมก�นข้องปรื่ะชาชนในแง!ข้องการื่เม�อง ส!วนน�กปรื่ะว�ต�ศาสตรื่�ชาวกรื่�กทรื่6ไซึ่ด�เดสเน%นว!า ในปรื่ะว�ต�ศาสตรื่�ท��ผ่!านมา มน(ษย�ม�แรื่งจ6งใจและเหต(ผ่ลคล%ายคล4งก�น ไม!แตกต!างก�น ธิรื่รื่มชาต�ข้องมน(ษย�จ4งเหม�อนก�น การื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยจ4งสอดคล%องก�บธิรื่รื่มชาต� ส�าหรื่�บด�โมไครื่ท(สน�*น แม%ว!าจะเป�นน�กว�ทยาศาสตรื่�ก<ตาม ก<ได%พยายามอธิ�บายเปรื่�ยบเท�ยบว!า มน(ษย�น�*นม�ความสมด(ลย�รื่ะหว!างกายก�บว�ญญาณเหม�อนท��อะตอมข้องว�ตถึ(ม�ปฏิ�ส�มพ�นธิ�ก�นอย!างสมด(ลย�เช!นก�น ด�งน�*นเข้าจ4งม�ท�ศนะคล%าย ก�บทรื่6ไซึ่ด�เดส ท��ว!ามน(ษย�ส!วนใหญ!ไม!แตกต!างก�น น��นค�อ ม�ความสมด(ลย�รื่ะหว!างแรื่งความต%องการื่ทางกายและจ�ตใจ (ว�ญญาณ)

คล%ายคล4งก�น ธิรื่รื่มชาต�ข้องมน(ษย�จ4งเหม�อนก�น การื่ปกครื่องท��อ�านาจเป�นข้องปรื่ะชาชน (ส!วนใหญ!) จ4งสอดคล%องก�บมน(ษย�

แม%ว!าทฤษฎี�เก��ยวก�บแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยจะเก�ดข้4*นในแง!ด�ข้4*นมาก!อนก<ตาม แต!งานเข้�ยนข้องน�กว�ชาการื่กล(!มข้%างต%นน�*ไม!ได%ม�พล�งในการื่อธิ�บายสภาพความเป�นจรื่�งอย!างสอดคล%องก�บทฤษฎี�ท��เสนออย!างเพ�ยงพอ กล!าวค�อ ในรื่ะยะต!อมาได%ม�น�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องคนส�าค�ญ ค�อ เพลโต (Plato) และอรื่�สโตเต�ล (Aristotle) ได%แสดงท�ศนะต!อแนวความค�ดเรื่��อง

ตั�วแบบประช�ธิ�ปไตัย 3

ปรื่ะชาธิ�ปไตยไปแง!ลบ กล!าวค�อ ไม!เห<นด%วยก�บเหต(ผ่ลท��ว!า มน(ษย�หรื่�อปรื่ะชาชนในนครื่รื่�ฐข้องกรื่�กโบรื่าณน�*นม�ความคล%ายคล4งก�นในธิรื่รื่มชาต�โดยเฉพาะในเรื่��องข้องความสามารื่ถึ ค(ณความด� และความย(ต�ธิรื่รื่มในต�วมน(ษย�แต!ละคน

เพลโต (427-347 ป-ก!อน ค.ศ.) เป�นน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องท��สนใจปรื่�ชญาในหลายสาข้า เข้าเก�ดในนครื่รื่�ฐเอเธินส�เม�องต%นแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยสม�ยกรื่�กโบรื่าณ เพลโตได%เป�นล6กศ�ษย�ข้องน�กปรื่�ชญากรื่�กคนส�าค�ญท!านหน4�งค�อ โสเครื่ต�ส (Socrates) ในงานเข้�ยนข้องเพลโต เรื่��อง อ(ตมรื่�ฐ“ ” (Republic)

ท��ว!าด%วยการื่เม�องและการื่ปกครื่องข้องนครื่รื่�ฐในอ(ดมคต�น�*น เพลโตได%แสดงท�ศนะเก��ยวก�บการื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยไว%ในบทท�� 8 ว!าด%วยการื่เส��อมลงข้องนครื่รื่�ฐ โดยท��เข้าได%อาศ�ยว�ธิ�การื่ศ4กษาเปรื่�ยบเท�ยบการื่ปกครื่องข้องนครื่รื่�ฐต!าง ๆ ข้องกรื่�กในข้ณะน�*น แล%วน�ามาสรื่(ปเป�นรื่6ปแบบการื่ปกครื่อง 5

รื่6ปแบบด%วยก�น ค�อ อภ�ชนาธิ�ปไตย (Aristocracy) ไทโมเครื่ซึ่� (Timocracy) คณาธิ�ปไตย (Oligarchy) ปรื่ะชาธิ�ปไตย (Democracy)

และทรื่รื่าชย� (Tyranny) โดยท��แต!ละรื่6ปแบบจะเรื่�ยงตามล�าด�บจากด�ท��ส(ดไปหารื่6ปแบบท��เลวท��ส(ด โดยพ�จารื่ณาค(ณธิรื่รื่มข้องผ่6%ปกครื่องเป�นหล�ก

ในการื่กล!าวถึ4งรื่6ปแบบการื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตย เพลโตมองการื่ปกครื่องด�งกล!าวในแง!ลบ โดยพ�จารื่ณาว!าเป�นรื่6ปแบบท��เส��อมลงมาจากรื่6ปแบบคณาธิ�ปไตย ซึ่4�งเป�นการื่ปกครื่องโดยคนจ�านวนน%อยท��ม�แรื่งจ6งใจในการื่ปกครื่อง ก<ค�อต%องการื่เง�น แต!ในรื่6ปแบบปรื่ะชาธิ�ปไตย แม%ว!าจะเป�นการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากก<ตาม แต!ก<เป�นการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากท��ม�แรื่งจ6งใจจากกความต%องการื่ในส��งต!าง ๆ อย!างหลากหลาย ไม!ใช!ความต%องการื่ด%านค(ณธิรื่รื่ม และโดยท��ความต%องการื่ข้องผ่6%ปกครื่องจ�านวนมากม�หลากหลาย ไม!เฉพาะความต%องการื่เง�นเท!าน�*น ท�าให%เพลโตพ�จารื่ณาว!า การื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยเลวรื่%ายกว!าแบบคณาธิ�ปไตยเส�ยอ�ก เข้าม�ท�ศนะว!าปรื่ะชาธิ�ปไตยเป�นการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากท��ยากจนเน��องจากคนเหล!าน�*ม�ความต%องการื่ส��งต!าง ๆ อย!างหลากหลาย เข้ากล!าวว!า

“ฉ�นค�ดว!า ปรื่ะชาธิ�ปไตยเก�ดข้4*นมาเม��อคนจนได%รื่�บช�ยชนะ เข้!นฆ่!าคนบางส!วนและเนรื่เทศคนอ��น ๆ ออกไป และพวกเข้าท��เหล�อออย6!ได%แบ!งป5นอ�านาจและต�าแหน!งทางการื่เม�องก�นอย!างเท!าเท�ยม และโดยท��วไปต�าแหน!งต!าง ๆ ได%ครื่องครื่องโดยคนส!วนใหญ!ข้องนครื่รื่�ฐน�*น”

นอกจากล�กษณะข้%างต%น เพลโตย�งได%อธิ�บายต!อว!า การื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยจะม�เสรื่�ภาพอย!างมาก โดยเฉพาะเสรื่�ภาพในการื่พ6ดและท�าอะไรื่

4 ตั�วแบบประ ช�ธิ�ปไตัย

ก<ได%ตามความพ4งพอใจ ด�งน�*นในนครื่รื่�ฐท��เป�นปรื่ะชาธิ�ปไตย จ4งม�ปรื่ะชาชนหลายปรื่ะเภทอาศ�ยปะปนก�น เพลโตเปรื่�ยบเท�ยบเสม�อนว!าเป�นนครื่รื่�ฐแห!งส�สรื่รื่ท��ม�ความหลากหลาย ในแง!ข้องความสามารื่ถึและค(ณธิรื่รื่มข้องน�กการื่เม�องหรื่�อผ่6%ท��จะเข้%าไปเป�นผ่6%ปกครื่องน�*น เพลโตกล!าวว!าในการื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยจะไม!ค�าน4งถึ4งในเรื่��องการื่ฝึDกอบรื่มคนให%พรื่%อมในการื่เป�นผ่6%ปกครื่อง เพ�ยงแต!ใครื่ก<ตามท��พ6ดว!าเข้ารื่�กปรื่ะชาชน ก<สามารื่ถึได%รื่�บการื่ยกย!องให%เป�นน�กการื่เม�องหรื่�อผ่6%ปกครื่องได% ถึ%าสามารื่ถึพ6ดให%คนอ��นคล%อยตามได% ด�งน�*น ในท�ศนะข้องเพลโตการื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยจ4งม�ล�กษณะท��ถึ�อว!าท(กคนเสมอภาคเท!าก�นหมด ท�*ง ๆ ท��ค(ณสมบ�ต�ข้องมน(ษย�แต!ละคนโดยแท%จรื่�งแล%วไม!เท!าก�น

เม��อว�เครื่าะห�ท�ศนะข้องเพลโตข้%างต%นท�*งหมดเก��ยวก�บแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตย ซึ่4�งเป�นรื่6ปแบบการื่ปกครื่องหน4�งในห%าแบบท��เข้าได%เสนอไว% เรื่าอาจสรื่(ปล�กษณะส�าค�ญข้องแนวความค�ดแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยในท�ศนะข้องเพลโตได%ว!า

1) เป�นการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากหรื่�อคนส!วนใหญ!2) คนส!วนใหญ!เหล!าน�*นเป�นปรื่ะชาชนท��ค!อนข้%างยากจนในนครื่รื่�ฐ3) ม�การื่แบ!งป5นอ�านาจและต�าแหน!งทางการื่เม�องอย!างเท!าเท�ยมก�นใน

หม6!ผ่6%ปกครื่องจ�านวนมากเหล!าน�*น4) ปรื่ะชาชนและผ่6%ปกครื่องม�เสรื่�ภาพมาก เป�นการื่ปกครื่องท��คนไม!เคา

รื่พกฏิเกณฑ์� หรื่�อกต�กาท��วางไว% สามารื่ถึละเม�ดได%ตามความพอใจ5) การื่ค�ดเล�อกผ่6%ปกครื่อง ไม!เครื่!งครื่�ดค(ณสมบ�ต�ในด%านค(ณธิรื่รื่มหรื่�อ

ความสามารื่ถึในการื่ปกครื่อง แต!เน%นความสามารื่ถึในการื่พ6ดจ6งในคนให%เช��อมากกว!า

ด�งน�*น จากล�กษณะข้องปรื่ะชาธิ�ปไตยในท�ศนะข้องเพลโตข้%างต%น จ4งอาจกล!าวได%ว!า เพลโตมองปรื่ะชาธิ�ปไตยในแง!ลบ โดยเฉพาะในล�กษณะปรื่ะการื่ส(ดท%ายท��ม�การื่ค�ดเล�อกผ่6%ปกครื่องโดยไม!เครื่!งครื่�ดในเรื่��องค(ณธิรื่รื่มและความสามารื่ถึน�*น ท�าให%เพลโตจ�ดอ�นด�บการื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยไว%ในอ�นด�บท�� 4 เม��อเรื่�ยงล�าด�บจากด�ท��ส(ดไปหาเลวท��ส(ดในบรื่รื่ดารื่6ปแบบการื่ปกครื่องท�*งห%ารื่6ปแบบท��จ�ดล�าด�บไว% กล!าวอ�กน�ยหน4�งก<ค�อ ม�เพ�ยงรื่6ปแบบการื่ปกครื่องแบบทรื่รื่าชย�แบบเด�ยวเท!าน�*นท��เลวหรื่�อไม!ด�กว!ารื่6ปแบบการื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตย

อย!างไรื่ก<ตาม เม��อว�เครื่าะต!อไปถึ4งแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยข้องเพลโตอาจกล!าวได%ว!า เพลโตมองปรื่ะชาธิ�ปไตยท�*งในแง!ท��เป�นรื่6ปแบบการื่

ตั�วแบบประช�ธิ�ปไตัย 5

ปกครื่องหรื่�อรื่ะบอบการื่ปกครื่อง (regime) ข้ณะเด�ยวก�นก<อาจกล!าวได%ว!า เพลโตมองปรื่ะชาธิ�ปไตยท�*งในแง!ท��เป�นแบบแผ่น การื่ด�ารื่งช�ว�ต (way of

life) ข้องปรื่ะชาชนในนครื่รื่�ฐท��เป�นการื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยด%วย ด�งจะเห<นได%จากการื่กล!าวถึ4งความปรื่ะพฤต�ข้องปรื่ะชาชน และผ่6%ปกครื่องท��ชอบม�เสรื่�ภาพท��จะกรื่ะท�าอะไรื่ก<ได%ตามความพอใจท��หลากหลาย

ส�าหรื่�บอรื่�สโตเต�ล (384 – 322 ป-ก!อน ค.ศ.) เป�นน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องอ�กท!านท��ม�ท�ศนะต!อแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยคล%ายเพลโตซึ่4�งเป�นอาจารื่ย�ข้องตน อย!างไรื่ก<ตามจากงานเข้�ยนเรื่��อง การื่เม�อง“ ” (The

Politics) จะพบว!า อรื่�สโตเต�ลได%พยายามเปรื่�ยบเท�ยบรื่ะบอบการื่ปกครื่องข้องบรื่รื่ดานครื่รื่�ฐสม�ยกรื่�กโบรื่าณอย!างเป�นรื่ะบบม�กฏิเกณฑ์�ท��ช�ดเจนกว!าเพลโตอาจารื่ย�ข้องตน

โดยในงานเข้�ยนเรื่��องด�งกล!าวข้%างต%น ในเน�*อหาเล!มท�� 3 บทท�� 6

อรื่�สโตเต�ลได%พยายามช�*ให%เห<นว!า รื่ะบอบการื่ปกครื่องต!าง ๆ น�*นเป�นว�ถึ�ทางข้องการื่ปกครื่องท��องค�คณะบ(คคลท��ท�าการื่ปกครื่อง (governing body) จะใช%เป�นหล�กหรื่�อแนวทางในการื่ปกครื่องนครื่รื่�ฐข้องตน นอกจากน�* เข้าย�งยกต�วอย!างว!ารื่ะบอบปรื่ะชาธิ�ปไตย (Democratic regimes) เป�นรื่ะบอบการื่ปกครื่องท��ปรื่ะชาชนม�อ�านาจ

อย!างไรื่ก<ตาม อรื่�สโตเต�ลได%ข้ยายความเข้%าใจเก��ยวก�บแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยเพ��มเต�มในบทท�� 7 ข้องหน�งส�อเล!มเด�ยวก�นว!า ปรื่ะชาธิ�ปไตยเป�นรื่ะบอบการื่ปกครื่องท��เบ��ยงเบนมาจากรื่ะบอบการื่ปกครื่องท��คนจ�านวนมากปกครื่องเพ��อผ่ลปรื่ะโยชน�และความก%าวหน%าข้องส!วนรื่วมรื่!วมก�น กล!าวค�อ รื่ะบอบปรื่ะชาธิ�ปไตยกลายเป�นรื่ะบอบการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากท��จ�าก�ดผ่ลปรื่ะโยชน�และความก%าวหน%าไว%เฉพาะกล(!มปรื่ะชาชนท��ยากจนเท!าน�*น ด�งท��เข้าได%กล!าวว!า

“..เบ��ยงเบนไปจากรื่ะบอบท��กล!าวถึ4งมาแล%วได%แก! ทรื่รื่าชย� จากรื่าชาธิ�ปไตย คณะธิ�ปไตย จากอภ�ชนาธิ�ปไตย ปรื่ะชาธิ�ปไตย จากโพล�ต�* (Polity)...ปรื่ะชาธิ�ปไตย เป�นการื่ปกครื่องท��ม�ท�ศนะท��จะย�งปรื่ะโยชน�แก!คนท��ยากจน…”

จากท�ศนะข้%างต%นข้องอรื่�สโตเต�ลจะเห<นได%ว!า เข้าม�ท�ศนะคล%ายเพลโตอาจารื่ย�ข้องเข้าท��มองปรื่ะชาธิ�ปไตยเป�นการื่ปกครื่องข้องคนท��ยากจน ซึ่4�งเป�นคนจ�านวนมากในนครื่รื่�ฐข้องกรื่�กในข้ณะน�*น และเป�นการื่ปกครื่องท��ไม!ด� ในแง!ท��

6 ตั�วแบบประ ช�ธิ�ปไตัย

ว!ารื่ะบอบด�งกล!าวย�งปรื่ะโยชน�และความก%าวหน%าให%แก!คนท��ยากจนกล(!มเด�ยวเท!าน�*น โดยไม!ค�าน4งถึ4งคนช�*นกลางและช�*นส6งท��อย6!รื่วมในนครื่รื่�ฐ

ในรื่ายละเอ�ยดเก��ยวก�บรื่ะบอบปรื่ะชาธิ�ปไตยในท�ศนะข้องอรื่�สโตเต�ลน�*น เข้าได%ให%ค�าอธิ�บายอย!างล4กซึ่4*งเพ��มเต�มไว%ในหน�งส�อเล!มเด�ยวก�น แต!เป�นเล!มท�� 4

บทท�� 4 ว!าด%วยการื่ปกครื่องรื่ะบอบปรื่ะชาธิ�ปไตยไว%โดยเฉพาะ ซึ่4�งพอสรื่(ปท�ศนะข้องอรื่�สโตเต�ลท��ตอกย�*า และเพ��มเต�มได%ค�อ ไม!ควรื่มองแต!เพ�ยงว!า รื่ะบอบปรื่ะชาธิ�ปไตยเป�นการื่ปกครื่องท��คนจ�านวนมากใช%อ�านาจเท!าน�*น แต!จะต%องพ�จารื่ณาสถึานภาพ (ชนช�*น) ข้องคนจ�านวนมากท��เข้%ามาปกครื่องน�*นด%วยว!าเป�นคนรื่วย (ชนช�*นส6ง) หรื่�อคนจน (ชนช�*นต��า) การื่ปกครื่องรื่ะบอบปรื่ะชาธิ�ปไตยท��แท%จรื่�งน�*นเป�นการื่ปกครื่องคนจ�านวนมากท��เป�นคนยากจน และคนจนเหล!าน�*จะต%องเป�นเสรื่�ชน (Free man) เข้าสรื่(ปว!ารื่ะบอบปรื่ะชาธิ�ปไตยจะด�ารื่งอย6!ก<ต!อเม��อเสรื่�ชนท��เป�นคนยากจนเป�นเส�ยงข้%างมาก ม�อ�านาจในการื่ปกครื่องและรื่ะบอบปรื่ะชาธิ�ปไตยอาจแยกย!อยลงไปอ�กได%หลายปรื่ะเภท ถึ%าน�าเกณฑ์�เรื่��องความเสมอภาคและเสรื่�ภาพท��เน%นความแตกต!างก�นมากรื่!วมพ�จารื่ณา แต!ปรื่ะเด<นน�*ไม!ใช!ปรื่ะเด<นส�าค�ญ เพรื่าะเข้ายกต�วอย!างว!ารื่ะบอบปรื่ะชาธิ�ปไตยอาจม�ปรื่ะเภทท��ใช%กฎีหมาย (เน%นความเสมอภาคเป�นหล�ก หรื่�อปรื่ะเภทท��ไม!ใช%กฎีหมายเป�นหล�ก) เน��องจากปรื่ะชาชนให%ความน�ยมชมชอบในต�วผ่6%น�าทางการื่เม�องเป�นอย!างมาก

เม��อว�เครื่าะห�ท�ศนะท��เสนอมาข้%างต%นท�*งหมดข้องอรื่�สโตเต�ล เรื่าจะเห<นได%ว!า เข้าอธิ�บายว!า ปรื่ะชาธิ�ปไตยเป�นรื่ะบอบการื่ปกครื่องแบบหน4�งท��จ�ดว!าเป�นการื่ปกครื่องท��ไม!ด� เน��องจากจ(ดม(!งหมายม�ล�กษณะจ�าก�ดผ่ลปรื่ะโยชน�และความก%าวหน%าไว%ก�บกล(!มคนจนเพ�ยงกล(!มเด�ยวเท!าน�*น อย!างไรื่ก<ตาม เรื่าพอจะสรื่(ปล�กษณะส�าค�ญข้องแนวความค�ด เรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยข้องอรื่�สโตเต�ลได% ด�งน�*

1) เป�นรื่ะบอบการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากหรื่�อคนส!วนใหญ!2) คนส!วนใหญ!ท��ปกครื่องน�*นเป�นกล(!มคนยากจน (ชนช�*นต��า)3) กล(!มคนยากจนเหล!าน�*จะต%องเป�นเสรื่�ชน4) ย4ดหล�กเส�ยงข้%างมากในการื่ปกครื่อง5) เป�นการื่ปกครื่องท��ไม!เครื่!งครื่�ดในการื่ใช%กฎีหมายเป�นหล�กใน

การื่ปกครื่องอย!างไรื่ก<ตาม ข้%อสรื่(ปข้%างต%นแม%ว!าจะคล%ายคล4งก�บข้องเพลโต

ก<ตาม แต!ก<ม�ข้%อแตกต!างจากเพลโตท��ว!า อรื่�สโตเต�ลเสนอว!าปรื่ะชาธิ�ปไตยเป�นเพ�ยงรื่ะบอบการื่ปกครื่องหน4�งในบรื่รื่ดาปรื่ะเภทท��จ�ดว!าไม!ด� ซึ่4�งผ่�นแปรื่มาจาก

ตั�วแบบประช�ธิ�ปไตัย 7

รื่ะบอบท��ด�เรื่�ยกว!า โพล�ต�*“ ” (Polity) ซึ่4�งเป�นรื่ะบอบการื่ปกครื่องท��ด�ในล�กษณะท��ว!าเป�นการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากเช!นก�น แต!เป�นกล(!มคนช�*นกลาง (middle class) ท��ม�จ(ดม(!งหมายในการื่ปกครื่องท��ท�าเพ��อผ่ลปรื่ะโยชน�และความก%าวหน%าข้องคนท(กกล(!ม (ชนช�*น) ในนครื่รื่�ฐ ด�งน�*นจ4งเห<นได%ว!าอรื่�สโตเต�ลไม!ได%ปฏิ�เสธิการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากเหม�อนเพลโต เพรื่าะเพลโตมองคนจ�านวนมากเป�นคนยากจนและข้าดค(ณธิรื่รื่ม / ค(ณความด� แต!ในกรื่ณ�ข้องอรื่�สโตเต�ลเสนอรื่ะบอบการื่ปกครื่องแบบโพล�ต�* ท��อาจเป�นไปได%ว!า คนส!วนใหญ!ท��เป�นคนช�*นกลางน�*นจะสามารื่ถึม�ค(ณธิรื่รื่ม / ค(ณความด�ได% กล!าวค�อ ท�าเพ��อผ่ลปรื่ะโยชน�และความก%าวหน%าข้องคนท(กกล(!มในนครื่รื่�ฐ ไม!จ�าก�ดเฉพาะกล(!มตนเท!าน�*น

ประช�ธิ�ปไตัยสมั�ยกล�ง (ค.ศ. 500 – 1550)เม��ออารื่ยธิรื่รื่มข้องกรื่�กเส��อมลงต�*งแต! ค.ศ.476 ความค�ดทางการื่

เม�องข้องกรื่�ก ก<ไม!ได%รื่�บการื่เผ่ยแพรื่!เหม�อนแต!ก!อน ทฤษฎี�ทางการื่เม�องในย(โรื่ปในช!วงต�*งแต! ค.ศ. 550 – 1550 ได%รื่�บอ�ทธิ�พลจากความค�ดทางศาสนา โดยเฉพาะศาสนาครื่�สต�น�กายโรื่ม�นคาธิอล�ค ท��ม�ศ6นย�กลางอย6!ท��กรื่(งโรื่ม ปรื่ะเทศอ�ตาล� โดยม�ส�นตปาปา (Pope) เป�นปรื่ะม(ข้ส6งส(ดข้องศาสนจ�กรื่ (Church) ในช!วงเวลาด�งกล!าว ค�าสอนทางศาสนาครื่�สต�ได%ม�อ�ทธิ�พล และอ�านาจเหน�อสถึาบ�นการื่ปกครื่อง โดยเฉพาะในช!วงครื่�สศตวรื่รื่ษท�� 12 และ 13

อาจกล!าวได%ว!า ศาสนจ�กรื่ข้องครื่�สตศาสนาม�อ�านาจเหน�อสถึาบ�นการื่ปกครื่องอย!างเด<ดข้าด แม%การื่ปกครื่องในย(โรื่ปแทบท�*งหมดจะเป�นการื่ปกครื่องรื่ะบอบปรื่ะชาธิ�ปไตยก<ตาม แต!เน��องจากความศรื่�ทธิาต!อศาสนาและองค�ส�นตปาปา ท�าให%กษ�ตรื่�ย�ในย(โรื่ปเช��อฟี5งค�าช�*น�าข้องส�นตปาปา ในการื่ปกครื่องเป�นอย!างมาก

บรื่รื่ดาพรื่ะหรื่�อน�กบวชในครื่�สตศาสนา จ4งเข้%ามาม�บทบาทอย!างมากในการื่ให%ค�าอธิ�บายทฤษฎี�ทางการื่เม�องท��แสดงถึ4งความส�มพ�นธิ�รื่ะหว!างศาสนจ�กรื่ก�บอาณาจ�กรื่ (อ�านาจข้องส�นตปาปาก�บอ�านาจข้องกษ�ตรื่�ย�) ต�วอย!างพรื่ะหรื่�อน�กบวชท��ม�ช��อเส�ยงในฐานะน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�อง – ศาสนาในช!วงน�* ได%แก! เซึ่นต�ออก�สต�น (St. Augustine) และเซึ่นต�อาคว�น�ส (St. Thomas Aquinas)

ในกรื่ณ�ข้องเซึ่นต�ออก�สต�นน�*น เน��องจากเข้าม�ช�ว�ตอย6!ในช!วงต%น ๆ ข้องย(คกลาง (ค.ศ.354 – 430) ค�าสอนข้องเข้าจ4งไม!ม�การื่กล!าวถึ4งแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตย ซึ่4�งเป�นรื่ะบอบการื่ปกครื่องแบบหน4�งข้องกรื่�กโบรื่าณ แต!จะ

8 ตั�วแบบประ ช�ธิ�ปไตัย

เน%นไปท��การื่แบ!งแยกอ�านาจรื่ะหว!างศาสนจ�กรื่ก�บอาณาจ�กรื่ โดยถึ�อว!าผ่6%ท��ม�อ�านาจส6งส(ดทางศาสนาค�อ สถึาบ�นส�นตปาปา และผ่6%ท��ม�อ�านาจส6งส(ดทางการื่เม�องค�อ สถึาบ�นกษ�ตรื่�ย� แต!โดยท��พลเม�องส!วนใหญ!ข้องปรื่ะเทศน�บถึ�อศาสนาครื่�สต� ด�งน�*นอ�านาจส6งส(ดข้องกษ�ตรื่�ย�จ4งได%รื่�บมอบมาจากสถึาบ�นส�นตปาปาอ�กต!อหน4�ง

แต!ในกรื่ณ�ข้องเซึ่นต�อาคว�น�ส ซึ่4�งม�ช�ว�ตอย6!ในช!วง ค.ศ. 1226 – 1274

แนวความค�ดในเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยข้องกรื่�กโบรื่าณได%รื่�บการื่ค%นพบและน�ามาปรื่ะย(กต�เข้%าก�บค�าสอนทางครื่�สตศาสนา โดยอาคว�น�สน�างานเข้�ยนข้องอรื่�สโตเต�ลท��ได%หายไปจากกรื่ะแสความค�ดทางการื่เม�องข้องย(โรื่ปกว!า หลายศตวรื่รื่ษกล�บมาต�ความใหม! โดยเฉพาะงานเข้�ยนเรื่��อง การื่เม�อง“ ” ข้องอรื่�สโตเต�ลท��อธิ�บายล�กษณะรื่ะบอบการื่ปกครื่องท�*ง 6 รื่6ปแบบน�*น อาคว�น�สได%น�ามาใช%อธิ�บายความชอบธิรื่รื่มข้องการื่ปกครื่องแบบรื่าชาธิ�ปไตยหรื่�อกษ�ตรื่�ย�น�ยม (monarchy) ในช!วงย(คกลาง โดยเปรื่�ยบว!า การื่ปกครื่องแบบรื่าชาธิ�ปไตยหรื่�อกษ�ตรื่�ย�น�ยมน�*น จะเป�นการื่ปกครื่องท��ถึ6กต%องย(ต�ธิรื่รื่มตามหล�กการื่ค�าสอนข้องศาสนาครื่�สต�ก<ต!อเม��อด�าเน�นการื่ตามรื่ะบอบการื่ปกครื่องท��อรื่�สโตเต�ล เรื่�ยกว!า รื่าชาน�กปรื่าชญ�“ ” (Philosopher King) น��นค�อ พรื่ะรื่าชาหรื่�อกษ�ตรื่�ย�จะต%องปกครื่องเพ��อปรื่ะโยชน�ส(ข้รื่!วมก�นข้องคนจ�านวนมาก ไม!ใช!เพ��อตนเอง

นอกจากน�* อาคว�น�สได%อธิ�บายล�กษณะรื่ะบอบการื่ปกครื่องแต!ละแบบท��อรื่�สโตเต�ลได%เสนอไว%ท�*งแบบทด�และแบบท��ไม!ด� ในแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยก<เช!นก�น เข้าเห<นด%วยก�บอรื่�สโตเต�ล ท��ว!าเป�นรื่ะบอบการื่ปกครื่องท��เลว โดยกล!าวว!า

“ส��งน�*เรื่�ยกว!า ปรื่ะชาธิ�ปไตย ซึ่4�งก<ค�อการื่ปกครื่อง (ควบค(ม) โดยปรื่ะชาชนส!วนใหญ! (Populace) ท��เก�ดข้4*นเม��อคนเลวช�*นต��าใช%ก�าล�งจากคนจ�านวนมากท��ม�มากกว!าเข้%าบ�บบ�งค�บคนรื่วยในแนวทางท��เป�นเช!นน�* คนท�*งหมดด�งกล!าวก<จะกลายเป�นเสม�อนทรื่รื่าชย�คนหน4�ง”

ท�ศนะข้%างต%นข้องอาคว�น�สจ4งมองปรื่ะชาธิ�ปไตยเป�นรื่ะบอบการื่ปกครื่องในแง!ลบเหม�อนอรื่�สโตเต�ลเช!นก�น และองค�ปรื่ะกอบท��เป�นสารื่ะส�าค�ญก<ไม!แตกต!างจากก�นด%วย ได%แก!

1) เป�นการื่ปกครื่องข้องคนส!วนใหญ!2) เป�นการื่ใช%อ�านาจข้องคนช�*นต��าหรื่�อคนยากจน

ตั�วแบบประช�ธิ�ปไตัย 9

3) ไม!ค�าน4งผ่ลปรื่ะโยชน�และความก%าวหน%าข้องคนกล(!มอ��น ๆ โดยเฉพาะคนรื่วย

4) เป�นการื่ปกครื่องท��ไม!ด�หรื่�อไม!ม�ความย(ต�ธิรื่รื่ม (เลว) เหม�อนรื่ะบอบทรื่รื่าชย�

อย!างไรื่ก<ตาม อาคว�น�สก<ไม!ได%หมายความว!า การื่ปกครื่องโดยคนจ�านวนมาก จะไม!ด�เสมอไปเพรื่าะเม��อเข้ากล!าวถึ4งรื่ะบอบการื่ปกครื่องแบบโพล�ต�*ข้องอรื่�สโตเต�ลก<ม� ส!วนท��คล%ายคล4งก�น กล!าวค�อ เป�นการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากเช!นก�นแต!เป�นคนจ�านวนมากท��เป�นน�กรื่บ (warriors) ท��เข้%ามาม�อ�านาจเพ��อปรื่ะโยชน�ส(ข้และความก%าวหน%าข้องคนท�*งหมดโดยส!วนรื่วม ไม!ใช!เฉพาะกล(!มตน

อน4�ง ในช!วงสม�ยกลางต!อช!วงต%นสม�ยใหม! ได%ม�น�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องชาวอ�ตาล� ค�อ แมคเค�ยวเวลล� (Niccolo Machiavelli) ซึ่4�งม�ช�ว�ตอย6!รื่ะหว!าง ค.ศ. 1468 – 1527 ได%แสดงท�ศนะเก��ยวก�บแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยไว% ซึ่4�งค!อนข้%างแตกต!างจากน�กทฤษฎี�สม�ยกรื่�กโบรื่าณในงานเข้�ยนช��อ วาทะ“

กรื่รื่ม” (The Discourses) แมคเค�ยเวลล�ได%พยายามอธิ�บายความแตกต!างรื่ะหว!างการื่ปกครื่องข้องรื่�ฐต!าง ๆ ซึ่4�งในข้ณะน�*นม�ล�กษณะเป�นสาธิารื่ณรื่�ฐ (Republics) แม%ว!าจะได%รื่�บอ�ทธิ�พลในการื่จ�าแนกรื่ะบอบการื่ปกครื่องคล%ายก�บอรื่�สโตเต�บก<ตาม แต!ในรื่ะบอบการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากท��ม�ว�ตถึ(ปรื่ะสงค�เพ��อปรื่ะโยชน�ส(ข้และความก%าวหน%าข้องส!วนรื่วมแล%ว แทนท��แมคเค�ยเวลล�จะเรื่�ยกว!า โพล�ต�*“ ” เข้ากล�บเรื่�ยกว!า การื่ปกครื่องข้อง“

ปรื่ะชาชน” (Popular government) แทน และรื่ะบอบท��ผ่�นแปรื่ไปจากรื่ะบอบด�งกล!าว แทนท��จะเรื่�ยกว!า ปรื่ะชาธิ�ปไตย“ ” เข้ากล�บเรื่�ยกว!า การื่ไรื่%ศ�ล“

ธิรื่รื่ม” (licentiousness) แทน ด�งน�*นจะเห<นได%ว!าแมคเค�ยเวลล� พยายามหล�กเล��ยงท��จะใช%ค�าว!า ปรื่ะชาธิ�ปไตย“ ” ไปในความหมายข้องการื่ปกครื่องท��ไม!ด�ข้องคนจ�านวนมากเหม�อนเพลโตและอรื่�สโตเต�ล อย!างไรื่ก<ตาม เข้าก<ไม!ได%ใช%ค�าว!าปรื่ะชาธิ�ปไตยแทนรื่ะบอบการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากท��ด�เช!นก�น แต!เล��ยงไปใช%ค�าว!า การื่ปกครื่องข้องปรื่ะชาชน“ ” แทน ซึ่4�งก<ค�อรื่ะบอบการื่ปกครื่องแบบโพล�ต�*ข้องอรื่�สโตเต�ลน��นเอง อย!างไรื่ก<ด� โดยท��แมคเค�ยเวลล�ไม!ใช!น�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องท��น�ยมชมชอบการื่ปกครื่องโดยคนจ�านวนมากมากน�ก เพรื่าะเห<นว!าไม!ม�ปรื่ะส�ทธิ�ภาพท��จะรื่�กษารื่ะบอบการื่ปกครื่องข้องปรื่ะชาชนด�งกล!าวให%อย6!รื่อดเป�นเวลานานเหม�อนรื่ะบอบรื่าชาธิ�ปไตย ด�งน�*น เข้าจ4งไม!ได%อธิ�บายรื่ายละเอ�ยดในองค�ปรื่ะกอบส�าค�ญอ��น ๆ ข้องรื่ะบอบการื่ปกครื่องข้อง

10 ตั�วแบบประ ช�ธิ�ปไตัย

ปรื่ะชาชนไว% นอกจากบอกว!าเป�นการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากเพ��อส!วนรื่วมเท!าน�*น

กล!าวโดยสรื่(ป ในช!วงสม�ยกลางเก�อบตลอดช!วงด�งกล!าว แนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยได%ส6ญหายไปจากความค�ดข้องน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องไป เน��องจากอ�ทธิ�พลข้องครื่�สตศาสนาท��ม�เหน�อสถึาบ�นทางการื่เม�องในช!วงน�*นอย!างส6ง อย!างไรื่ก<ตาม ในช!วงเก�อบปลายสม�ยกลาง น�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องท��เป�นน�กบวชทางศาสนาได%พยายามน�าแนวความค�ดเรื่��องรื่ะบอบการื่ปกครื่องท��อรื่�สโตเต�ลเสนอไว%กล�บมาใช%เพ��อสรื่%างความชอบธิรื่รื่มก�บการื่ปกครื่องในรื่ะบอบรื่าชาธิ�ปไตยท��ปกครื่องสอดคล%องก�บรื่ะบอบการื่ปกครื่องท��ด�ท��อรื่�สโตเต�ลเสนอไว%อย!างไรื่ก<ตาม แนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยในท�ศนะน�กบวชทางครื่�สตศาสนาก<ย�งคงเป�นไปในแง!ลบเหม�อนอรื่�สโตเต�ลเช!นเด�ม จนกรื่ะท��งปลายช!วงย(คกลาง น�กทฤษฎี�การื่เม�องอ�ตาล� ค�อ แมคเค�ยวเวลล�ได%เปล��ยนแปลงการื่ใช%ค�าในการื่เรื่�ยกรื่ะบอบการื่ปกครื่องข้องคนส!วนใหญ!ท��ไม!ด�แตกต!างไปจากกรื่�กโบรื่าณ แต!อย!างไรื่ก<ตาม แมคเค�ยวเวลล�ก<ไม!ได%ใช%และอธิ�บายความหมายข้องแนวความค�ดน�*แต!อย!างใด เน��องจากไม!เช��อม��นในแนวความค�ดด�งกล!าว

ประช�ธิ�ปไตัยสมั�ยใหมั� (ค.ศ.1600 – 1900)อาจกล!าวได%ว!า แนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยได%กล�บมาม�ช�ว�ตในทาง

ทฤษฎี�ทางการื่เม�อง ในช!วงรื่ะหว!าง ค.ศ. 1600 – 1900 เน��องจากในย(โรื่ปตะว�นตกได%เรื่��มพ%นจากช!วงสม�ยกลาง อ�นเป�นผ่ลมาจากอ�ทธิ�พลข้อง ครื่�สตศาสนาได%ลดน%อยลง และการื่เพ��มอ�ทธิ�พบการื่ค%นพบทางว�ทยาศาสตรื่�ใหม! ๆ ซึ่4�งเก�ดข้4*นจากการื่ฟีF* นฟี6ศ�สปว�ทยาในช!วงครื่�สศตวรื่รื่ษท�� 16 – 17

ในการื่ฟีF* นฟี6ศ�ลปว�ทยา อ�นเป�นช!วงต%นข้องสม�ยใหม! (modern age)

น�*น ช!วยท�าให%น�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องสม�ยกรื่�กโบรื่าณได%รื่�บการื่ฟีF* นฟี6ข้4*นมาใหม!ด%วย นอกเหน�อจากว�ทยาการื่ด%านอ��น ๆ สม�ยกรื่�ก เช!น คณ�ตศาสตรื่� ฟีGส�กส� และดารื่าศาสตรื่� เป�นต%น

ด�งน�*นน�บต�*งแต!ป- ค.ศ.1600 เป�นต%นมา น�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องจ4งพยายามแสวงหาค�าตอบเก��ยวก�บรื่ะบอบการื่เม�องการื่ปกครื่องข้องมน(ษย�ท��จะช!วยให%มน(ษย�ได%รื่�บความเจรื่�ญก%าวหน%าท�*งทางด%านรื่!างกายและสต�ป5ญญาท��ช!วยผ่ล�กด�นให%มน(ษย�ได%สามารื่ถึใช%ความรื่6 %ความสามารื่ถึในการื่เอาชนะธิรื่รื่มชาต�ท��เรื่%นล�บได%พรื่%อม ๆ ก�บความเจรื่�ญก%าวหน%าทางว�ทยาศาสตรื่�และเทคโนโลย�ท��เจรื่�ญข้4*นมาพรื่%อม ๆ ก�นจากการื่ฟีF* นฟี6ศ�ลปว�ทยาสม�ยกรื่�กข้4*นมา

ตั�วแบบประช�ธิ�ปไตัย 11

แนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยก<เช!นก�น กลายเป�นแนวความค�ดหน4�งท��น�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องสม�ยใหม!ให%ความส�าค�ญมากข้4*น และได%รื่�บการื่น�ามาอธิ�บายข้ยายเพ��มเต�มในช!วงสม�ยน�*อย!างกว%างข้วางจากบรื่รื่ดาน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องหลายท!าน แต!ท��เด!นและม�อ�ทธิ�พลต!อการื่เปล��ยนแปลงการื่เม�องและการื่ปกครื่องในช!วงน�*มากท��ส(ด ได%แก! จอห�น ล<อค (John Locke) ฌอง ฌาค รื่(สโซึ่ (Jean – Jacques Rousseau) และจอห�น สจIวต ม�ลล� (John

Stuart Mill) ท�ศนะต!อแนวความค�ดแรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยข้องท�*งสามท!านน�*ม�ล�กษณะส�าค�ญด�งท��จะได%น�าเสนอตามล�าด�บด�งน�*

ในกรื่ณ�ข้องจอห�น ล<อค (ค.ศ. 1632 – 1704) น�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องชาวอ�งกฤษ โดยท��เข้าม�ความค�ดทางการื่เม�องท��จ�ดได%ว!าอย6!ในกล(!มทฤษฎี�ส�ญญาปรื่ะชาคม (Social contant theory) คนหน4�ง รื่6ปแบบการื่ปกครื่องท��เข้าเสนอข้4*นเพ��อใช%ก�บส�งคมมน(ษย�สม�ยใหม! จ4งม�ล�กษณะท��เป�นการื่ปกครื่องท��ปรื่ะชาชนส!วนใหญ!ย�นยอมพรื่%อมใจก�น โดยการื่ท�าส�ญญาปรื่ะชาคมมอบอ�านาจทางการื่เม�องท��แต!ละคนม�อย6!โดยส�ทธิ�ตามธิรื่รื่มชาต�ให%แก!องค�คณะผ่6%ปกครื่องหรื่�อรื่�ฐบาลเพ��อปกปJองค(%มครื่องและบรื่�หารื่งานบ%านแทนตน โดยจะต%องปกครื่องเพ��อปรื่ะโยชน�ส(ข้และความเจรื่�ญก%าวหน%าข้องปรื่ะชาชนโดยส!วนรื่วม ซึ่4�งถึ%าหากรื่�ฐบาลไม!ท�าตามพ�นธิะกรื่ณ� (Treatises) ท��ตกลงก�นไว%แล%ว ปรื่ะชาชนส!วนใหญ!ก<สามารื่ถึเปล��ยนแปลงถึอดถึอนรื่�ฐบาลได% ไม!ว!าจะเป�นว�ธิ�การื่ใด ๆ กล!าวค�อ เป�นส�ทธิ�ข้องปรื่ะชาชนท��จะเปล��ยนแปลงรื่�ฐบาลได%

ในส!วนหน4�งข้องการื่อธิ�บายล�กษณะการื่ปกครื่องข้%างต%น ล<อคได%อธิ�บายถึ4งรื่6ปแบบข้องการื่ปกครื่องต!างๆ ท��จะน�ามาใช%ก�บแนวความค�ดการื่ปกครื่องโดยความย�นยอมข้องปรื่ะชาชนวา ม�อย6!หลายรื่6ปแบบ เช!น ปรื่ะชาธิ�ปไตย คณาธิ�ปไตย และรื่าชาธิ�ปไตย ซึ่4�งใกล%เค�ยงก�บแนวความค�ดท��น�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องสม�ยกรื่�กโบรื่าณ เช!น อรื่�สโตเต�ลเสนอไว% โดยเฉพาะรื่6ปแบบการื่ปกครื่องท��เป�นปรื่ะชาธิ�ปไตยน�*น ล<อคอธิ�บายว!า

“อย!างท��แสดงให%เห<นถึ4งการื่ท��คนส!วนมากได%รื่วมต�วก�นเป�นครื่�*งแรื่กในส�งคมอ�านาจท�*งหมดข้องช(มชนโดยธิรื่รื่มชาต�ในต�วม�นเอง อาจน�าไปใช%ในการื่ออกกฎีหมายส�าหรื่�บช(มชนในช!วงเวลาหน4�ง และใช%กฎีหมายด�งกล!าวโดยเจ%าหน%าท��ท��พวกเข้าเองแต!งต�*งและเม��อเป�นเช!นน�* น��นก<ค�อรื่6ปแบบการื่ปกครื่องท��เ ป� น ป รื่ ะ ช า ธิ� ป ไ ต ย ท�� ส ม บ6 รื่ ณ� แ บ บ ห น4� ง ”

ท�ศนะต!อแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยข้%างต%นข้องล<อค แสดงให%เห<นว!าปรื่ะชาธิ�ปไตยในฐานะท��เป�นรื่6ปแบบการื่ปกครื่องแล%ว อ�านาจในการื่ออก

12 ตั�วแบบประ ช�ธิ�ปไตัย

กฎีหมายท��จะน�ามาใช%โดยเจ%าหน%าท��ข้องรื่�ฐบาลน�*นจะต%องเป�นอ�านาจท��มาจากคนส!วนมาก ซึ่4�งอาจจะย�นยอมมอบอ�านาจด�งกล!าวให%สภาผ่6%แทนรื่าษฎีรื่หรื่�อองค�กรื่น�ต�บ�ญญ�ต�ใช%อ�านาจแทน และเม��อออกเป�นกฎีหมายแล%ว ผ่6%ท��จะใช%กฎีหมายด�งกล!าวในการื่ปกครื่องบรื่�หารื่บ%านเม�อง ก<จะต%องเป�นบ(คคลท��เป�นเจ%าหน%าท��ข้องรื่�ฐท��ปรื่ะชาชนส!วนใหญ!ย�นยอมมอบอ�านาจให% โดยการื่แต!งต�*งเข้%าไปด�ารื่งต�าแหน!งในคณะรื่�ฐบาล กล!าวโดยสรื่(ปก<ค�อ การื่ปกครื่องท��เป�นรื่6ปแบบหรื่�อรื่ะบอบปรื่ะชาธิ�ปไตยในท�ศนะข้องล<อคน�*น ปรื่ะชาชนส!วนใหญ!จะต%องเป�นผ่6%มอบอ�านาจหรื่�อใช%อ�านาจน�*นในด%านน�ต�บ�ญญ�ต�และด%านบรื่�หารื่ น��นค�อ ท��มาข้องอ�านาจในการื่ปกครื่องมาจากปรื่ะชาชนส!วนใหญ! โดยท��ไม!จ�าเป�นว!าปรื่ะชาชนส!วนใหญ!เหล!าน�*นจะต%องท�าหน%าท��ปกครื่องโดยตรื่ง ล�กษณะด�งกล!าวน�*อาจต�ความได%ว!า ล<อคยอมรื่�บการื่ปกครื่องรื่6ปแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยท��ม�ต�วแทนด%วย

นอกเหน�อไปจากหล�กการื่ปกครื่องท��อ�านาจข้องรื่�ฐบาลมาจากความย�นยอมข้องคนส!วนใหญ!แล%ว ล<อคย�งได%เสนอหล�กการื่ว!า ส�ทธิ�และเสรื่�ภาพข้องปรื่ะชาชนท��จะได%รื่�บการื่ค(%มครื่องจากรื่�ฐบาลท��พวกเข้ามอบอ�านาจให%ปกครื่องด%วย โดยมน(ษย�ม�เสรื่�ภาพตามธิรื่รื่มชาต�ท��เป�นอ�สรื่ะ นอกจากน�*มน(ษย�ม�เหต(ผ่ลตามธิรื่รื่มชาต�ท��จะครื่อบครื่องทรื่�พย�ส�นส!วนบ(คคล ซึ่4�งจ�ดได%ว!าเป�นส�ทธิ�ตามธิรื่รื่มชาต�อย!างหน4�ง ด�งน�*น ล�กษณะการื่ปกครื่องข้องรื่�ฐบาลใดๆ ท��ได%รื่�บมอบหมายอ�านาจจากปรื่ะชาชนส!วนใหญ! จะต%องม�หน%าท��ค(%มครื่องส�ทธิ�และเสรื่�ภาพด�งกล!าวข้องปรื่ะชาชน ไม!ให%ถึ6กละเม�ดอ�กด%วย

จากแนวความค�ดเรื่��องการื่ปกครื่องโดยความย�นยอมข้องปรื่ะชาชน และท�ศนะเก��ยวก�บแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยข้%างต%นท�*งหมดข้องล<อค เรื่าอาจสรื่(ปล�กษณะส�าค�ญข้องการื่ปกครื่องรื่ะบอบปรื่ะชาธิ�ปไตยข้องเข้าได%ว!า

1) เป�นการื่ปกครื่องท��อ�านาจเป�นข้องปรื่ะชาชนจ�านวนมาก2) ปรื่ะชาชนจ�านวนมากท�าส�ญญามอบอ�านาจให%รื่�ฐบาลปกครื่องแทน3) รื่�ฐบาลด�งกล!าวจะเป�นรื่�ฐบาลปรื่ะชาธิ�ปไตยต!อเม��อปกครื่องเพ��อผ่ล

ปรื่ะโยชน�และความเจรื่�ญก%าวหน%าข้องปรื่ะชาชนโดยส!วนรื่วม4) ปรื่ะชาชนม�ส�ทธิ�ท��จะเปล��ยนแปลงรื่�ฐบาลได% เม��อรื่�ฐบาลปกครื่องผ่�ด

พลาด ไม!ได%ท�าเพ��อผ่ลปรื่ะโยชน�ข้องปรื่ะชาชนโดยส!วนรื่วมด�งน�*นเรื่าจ4งอาจกล!าวได%ว!า ในแง!ข้องอ�านาจทางการื่เม�องแล%วท�ศนะข้อง

ล<อคไม!แตกต!างจากน�กทฤษฎี��ทางการื่เม�องคนอ��น ๆ ท��ว!า ปรื่ะชาธิ�ปไตยค�อการื่ปกครื่องท��อ�านาจเป�นข้องปรื่ะชาชนจ�านวนมาก แต!ในแง!ข้องการื่ใช%อ�านาจแล%ว ล<อคม�ท�ศนะท��แตกต!างออกไป เพรื่าะเข้าเสนอให%ม�การื่มอบอ�านาจให%รื่�ฐบาลใช%

ตั�วแบบประช�ธิ�ปไตัย 13

ปกครื่องแทน และปรื่ะชาชนท��เป�นแหล!งท��มาข้องอ�านาจสามารื่ถึเปล��ยนรื่�ฐบาลได% ซึ่4�งแตกต!างจากท�ศนะข้องน�กทฤษฎี�ก!อนหน%าน�* ท��เน%นการื่เปล��ยนรื่ะบอบการื่ปกครื่องไปเลยเม��อเก�ดว�กฤต�การื่ณ�ก�บรื่ะบอบเด�ม

ส�าหรื่�บ ฌอง ฌาค รื่(สโซึ่ (ค.ศ. 1712 – 1778) เข้าเป�นน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องชาวฝึรื่��งเศสคนส�าค�ญคนหน4�งในกล(!มสน�กทฤษฎี�ส�ญญาปรื่ะชาคม แต!ทฤษฎี�เก��ยวก�บการื่ปกครื่องข้องเข้า แตกต!างไปจากคนอ��น ๆ ในกล(!มเด�ยวก�น โดยเฉพาะการื่มอบอ�านาจทางการื่เม�องในการื่ปกครื่อง

ในท�ศนะข้องรื่(สโซึ่ เม��อมน(ษย�มารื่วมต�วก�นเป�นปรื่ะชาคมทางการื่เม�องหรื่�อรื่�ฐข้4*นน�*น มน(ษย�ได%ท�าส�ญญารื่!วมก�นหมดท(กคน โดยไม!ได%สละอ�านาจในการื่ปกครื่องให%แก!ใครื่หรื่�อคณะบ(คคลใด หากแต!มน(ษย�ซึ่4�งเป�นปรื่ะชาชนท(กคนในช(มชนทางการื่เม�อง เป�นองค�อธิ�ป5ตย�ท��ใช%อ�านาจด�งกล!าวรื่!วมก�น ท�*งในฐานะท��เป�นผ่6%ปกครื่อง (รื่�ฐบาล) และผ่6%อย6!ใต%ปกครื่อง (พลเม�อง) ท�*งน�*องค�อธิ�ป5ตย�จะใช%อ�านาจ ส�ทธิ� และเสรื่�ภาพภายใต% เจตจ�านงท��วไป“ ” (general will) ซึ่4�งจะแสดงไว%ในรื่6ปข้องกฎีหมายต!างๆ

ท�ศนะเก��ยวก�บแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยข้องรื่(สโซึ่ จะพบว!าเข้าม�ท�ศนะคล%ายก�บน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องท��กล!าวมาข้%างต%น กล!าวค�อ มองว!าปรื่ะชาธิ�ปไตยเป�นรื่6ปแบบการื่ปกครื่องท��อ�านาจอธิ�ปไตยอย6!ในม�อข้องปรื่ะชาชนท�*งหมดหรื่�อส!วนใหญ! แต!เข้าก<ไม!เห<นด%วยก�บปรื่ะชาธิ�ปไตยโดยตรื่งสม�ยกรื่�กโบรื่าณท��ปรื่ะชาชนส!วนมากเข้%าไปปกครื่องโดยตรื่ง เพรื่าะเห<นว!า ปรื่ะชาธิ�ปไตยในล�กษณะด�งกล!าวเหมาะก�บสภาพแวดล%อมทางภ6ม�ศาสตรื่� และปรื่ะว�ต�ศาสตรื่�ข้องกรื่�กสม�ยโบรื่าณมากกว!าในสม�ยข้องเข้า นอกจากน�* โดยท��เข้าเป�นน�กทฤษฎี�ส�ญญาปรื่ะชาคมคนหน4�ง เข้าจ4งเห<นว!า การื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยโดยตรื่งเป�นส��งไม!จ�าเป�นในสม�ยข้องเข้า เพรื่าะปรื่ะชาชนสามารื่ถึตกลงก�นเล�อกปรื่ะชาชนจ�านวนหน4�งข้4*นมาปกครื่องแทนเป�นรื่�ฐบาลได% แม%ว!าจะเป�นรื่6ปแบบการื่ปกครื่องแบบอภ�ชนาธิ�ปไตยก<ตาม แต!ถึ%าปกครื่องภายใต%เจตจ�านงท��วไปแล%วก<ไม!ใช!เรื่��องเส�ยหายแต!อย!างใด

อาจกล!าวได%ว!า รื่(สโซึ่ม�ท�ศนะในแง!ลบต!อการื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยคล%ายเพลโต อรื่�สโตเต�ล และแมคเค�ยเวลล� เน��องจากเข้าเห<นว!า การื่ปกครื่องโดยคนจ�านวนมากโดยตรื่งยากท��ผ่6%ปกครื่องจะม�ค(ณธิรื่รื่มหรื่�อปฏิ�บ�ต�ตามเจตจ�านงท��วไปได% เพรื่าะผ่6%ปกครื่องม�จ�านวนมากเก�นไป การื่ตรื่วจสอบในเช�งค(ณธิรื่รื่มและเจตจ�านงท��วไปจ4งท�าได%ยากและล!าช%า ด�งน�*นรื่(สโซึ่จ4งพ4งพอใจ

14 ตั�วแบบประ ช�ธิ�ปไตัย

ปรื่ะชาธิ�ปไตยโดยอ%อมหรื่�ออภ�ชนาธิ�ปไตยท��ปรื่ะชาชนสามารื่ถึเล�อกต�วแทนข้องตนเข้%าไปท�าการื่ปกครื่องมากกว!า โดยเข้ากล!าวว!า

“ม�นจะเป�นการื่ด�ท��ส(ดและเหมาะสมท��ส(ดข้องการื่จ�ดรื่ะเบ�ยบตามธิ รื่ รื่ ม ช า ต� ส�า ห รื่�บ ค น ท�� ฉ ล า ด ท�� ส( ด ท�� จ ะ ป ก ค รื่ อ ง ค น จ�า น ว น ม า ก ”

จากค�ากล!าวข้%างต%นข้องรื่(สโซึ่ อาจต�ความได%ว!า ปรื่ะชาชนท��วไปอาจไม!ม�ความเหมาะสมหรื่�อข้าดความฉลาดท��เพ�ยงพอท��จะปกครื่องได% ด�งน�*นจ4งต%องม�การื่ให%ปรื่ะชาชนเล�อกผ่6%ท��เหมาะสม ค�อ ฉลาดท��ส(ดเข้%าไปปกครื่องแทน เข้%าล�กษณะปรื่ะชาธิ�ปไตยโดยอ%อมท��ม�ล�กษณะผ่สมผ่สานรื่ะหว!างปรื่ะชาธิ�ปไตยและอภ�ชนาธิ�ปไตยเข้%าด%วยก�น

จากท��กล!าวมาท�*งหมดข้%างต%น เรื่าอาจสรื่(ปล�กษณะส�าค�ญข้องแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยในท�ศนะข้องรื่(สโซึ่ ได%ด�งน�*

1) เป�นการื่ปกครื่องท��อ�านาจเป�นข้องปรื่ะชาชนท�*งหมดหรื่�อส!วนใหญ!2) ปรื่ะชาชนสามารื่ถึท��จะปกครื่องได%ท�*งทางตรื่งและทางอ%อม ข้4*นก�บ

สภาพแวดล%อมข้องช(มชนทางการื่เม�องและเง��อนไข้ป5จจ(บ�น3) ปรื่ะชาธิ�ปไตยโดยอ%อมเหมาะสมก�บเง��อนไข้ป5จจ(บ�น4) ปรื่ะชาธิ�ปไตยโดยอ%อมก<ค�อ ให%ปรื่ะชาชนเล�อกรื่�ฐบาล / ผ่6%ปกครื่องท��

เป�นคนจ�านวนน%อยท��ม�ค(ณธิรื่รื่ม / ความฉลาด5) รื่�ฐบาลข้องปรื่ะชาชนจะต%องปกครื่องภายใต%เจตจ�านงท��วไปข้อง

ปรื่ะชาชนกล!าวโดยสรื่(ป ท�ศนะข้องรื่(สโซึ่ก�บล<อคคล%ายคล4งก�นในแง!ท��ว!า สน�บสน(น

ให%ปรื่ะชาธิ�ปไตย โดยม�ต�วแทนหรื่�อปรื่ะธิ�ปไตยโดยอ%อม และอ�านาจในการื่ปกครื่องข้องรื่�ฐบาลท��เป�นต�วแทนปรื่ะชาชนม�ท��มาจากอ�านาจอ�นเป�นข้องปรื่ะชาชนท�*งหมดหรื่�อส!วนใหญ!

ส�าหรื่�บจอห�น สจIวต ม�ลล� (ค.ศ. 1806 – 1873) แม%ว!าเข้าจะไม!ได%เป�นน�กทฤษฎี�ในกล(!มส�ญญาปรื่ะชาคมเหม�อนล<อคและรื่(สโซึ่ก<ตาม แต!ท�ศนะในเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยก<น�บว!าน!าสนใจมากส�าหรื่�บในช!วงย(คสม�ยใหม!

ม�ลล�เป�นน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องชาวอ�งกฤษท��ได%รื่�บอ�ทธิ�พลจากล�ทธิ�อรื่รื่ถึปรื่ะโยชน�น�ยม (Utilitarianism) ท��ก�าล�งแพรื่!หลายในช!วงปลายครื่�สศตวรื่รื่ษท�� 18 – ต%นศตวรื่รื่ษท�� 19 ท�*งน�*ส�บเน��องจากความเจรื่�ญก%าวหน%าข้องภาวะเศรื่ษฐก�จในรื่ะบบท(นน�ยมท��เก�ดข้4*นในย(โรื่ปตะว�นตกในช!วงด�งกล!าว ส�าหรื่�บปรื่�ชญาข้องล�ทธิ�อรื่รื่ถึปรื่ะโยชน�ท��สรื่(ปได%ช�ดเจนท��ส(ดก<ค�อ ปรื่ะโยชน�ส6งส(ดแก!“

ปรื่ะชาชนจ�านวนมากท��ส(ด”

ตั�วแบบประช�ธิ�ปไตัย 15

อย!างไรื่ก<ตาม แม%ว!าคนท��วไปจะรื่6 %จ�กม�ลล�ในฐานะน�กเศรื่ษฐศาสตรื่� แต!ในแง!ข้องงานเข้�ยนข้องเข้าแล%ว ได%รื่�บการื่ยอมรื่�บในภายหล�งว!าสะท%อนถึ4งความเป�นน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องท��เด!นคนหน4�งในช!วงครื่�สตศตวรื่รื่ษท�� 19 เน��องจากเข้าได%แสดงให%เห<นถึ4งท�ศนะทางการื่เม�องในรื่6ปแบบท��เป�นรื่ะบบเก��ยวก�บเสรื่�ภาพและการื่ปกครื่องภายใต%รื่ะบอบการื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยท��ก�าล�งแพรื่!หลายในข้ณะน�*น

ในงานเข้�ยนเรื่��อง ว!าด%วยเสรื่�ภาพ“ ” (On Liberty) ซึ่4�งเข้�ยนข้4*นใน ค.ศ. 1859 เข้าได%กล!าวถึ4งการื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยว!า สาธิารื่ณรื่�ฐท��เป�นปรื่ะชาธิ�ปไตยได%แพรื่!ข้ยายครื่อบคล(มพ�*นผ่�วโลกส!วนใหญ! และท�าให%กล(!มปรื่ะเทศท��เป�นสาธิารื่ณรื่�ฐแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยเหล!าน�*เป�นช(มชนข้องบรื่รื่ดาปรื่ะเทศท��ม�อ�านาจมากท��ส(ด ด%วยเหต(น�*เอง รื่�ฐบาลท��มาจากการื่เล�อกต�*ง และม�ความรื่�บผ่�ดชอบข้องสาธิารื่ณรื่�ฐเหล!าน�*จ4งได%รื่�บการื่ส�งเกต และว�พากษ�ว�จารื่ณ�อย!างมาก เข้าจ4งถึ�อโอกาสว�พากษ�ว�จารื่ณ�การื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยในข้ณะน�*น โดยแสดงท�ศนะว!า โดยท��วไปจะยอมรื่�บก�นว!า ปรื่ะชาธิ�ปไตยเป�นการื่ปกครื่องต�วเองข้องปรื่ะชาชน (self - government) และเป�นการื่ใช%อ�านาจข้องปรื่ะชาชนเหน�อต�วพวกเข้าเอง แต!ม�ลล�ช�*ว!า เข้าไม!เห<นส��งท��ยอมรื่�บก�นข้%างต%นจะเป�นจรื่�ง เพรื่าะในสภาพท��เป�นจรื่�งท��เก�ดข้4*นม�ปรื่ะชาชนบางส!วนไม!ได%ม�ส!วนรื่!วมในการื่ปกครื่อง ค�อ ไม!ได%ใช%อ�านาจ และคนเหล!าน�*ไม!ได%ปกครื่องตนเอง แต!ถึ6กปกครื่องจากคนอ��นๆ ซึ่4�งอาจจะเป�นคนส!วนใหญ!ท��สามารื่ถึเล�อกต�*งพรื่รื่คการื่เม�องท��ตนน�ยมชมชอบเข้%าไปเป�นรื่�ฐบาลเส�ยงข้%างมากได% และคนส!วนน%อยท��เหล�อซึ่4�งพรื่รื่คการื่เม�องข้องตนไม!ได%รื่�บ เส�ยงข้%างมากก<หมดโอกาสท��จะเข้%าไปม�ส!วนรื่!วมในการื่ปกครื่องท��ว!าเป�นปรื่ะชาธิ�ปไตยด�งกล!าวข้%างต%น

ด�งน�*น ม�ลล�จ4งเสนอแนะว!า เพ��อปJองก�นส��งท��เรื่�ยกว!า ทรื่รื่าชย�เส�ยงข้%าง“

มาก” (tyranny of the majority) ท��อาจจะเก�ดข้4*นได%จากการื่ท��รื่ �ฐบาลเส�ยงข้%างมากปรื่ะพฤต�ตนในการื่ปกครื่องผ่�ดไปจากหล�กการื่ท��ถึ6กต%อง เข้าจ4งเสนอให%รื่�ฐบาลด�งกล!าวเปGดรื่�บฟี5งความค�ดเห<นข้องฝึKายค%านหรื่�อเส�ยงปรื่ะชาชนข้%างน%อย ซึ่4�งอาจจะเป�นชนกล(!มน%อยในส�งคม กล(!มสตรื่�ท��ด%อยโอกาสทางการื่เม�อง เป�นต%น และหล�กปรื่ะก�นท��จะให%แก!ปรื่ะชาชนเส�ยงข้%างน%อยเหล!าน�*ก<ค�อ การื่เปGดโอกาสให%ม�เสรื่�ภาพมากท��ส(ดในการื่ปกครื่อง โดยเฉพาะเสรื่�ภาพในการื่แสดงความค�ดเห<น การื่แสดงความรื่6 %ส4กต!าง ๆ ท��อาจจะสวนทางก�บคนส!วนใหญ!หรื่�อรื่�ฐบาลได%

16 ตั�วแบบประ ช�ธิ�ปไตัย

นอกจากการื่เน%นในเรื่��องเสรื่�ภาพในการื่แสดงความค�ดเห<นข้องปรื่ะชาชนเส�ยงข้%างน%อยแล%ว ม�ลล�ย�งสนใจในเรื่��องรื่6ปแบบการื่ปกครื่องอ�กด%วย ในงานเข้�ยนเรื่��อง การื่ปกครื่องแบบผ่6%แทน“ ” (Representative government)

ซึ่4�งเข้�ยนใน ค.ศ. 1861 ม�ลล�ถึ�อว!ารื่6ปแบบการื่ปกครื่องท��ด�ท��ส(ดก<ค�อ รื่6ปแบบท��อ�านาจอธิ�ปไตยได%ให%ไว%ก�บคนโดยส!วนรื่วมข้องช(มชน ซึ่4�งก<ค�อรื่ะบอบปรื่ะชาธิ�ปไตย พรื่%อมก�นน�*เข้าได%แสดงเหต(ผ่ลว!าท�าไมอ�านาจอธิ�ปไตยควรื่ตกอย6!ในม�อปรื่ะชาชนนจ4งจะด�ท��ส(ดไว%ด�งน�*

1) ปรื่ะชาชนจะเป�นผ่6%ต�ดส�นใจได%ด�ท��ส(ดถึ4งผ่ลปรื่ะโยชน�ข้องตนเองและเป�นหน%าท��ข้องรื่�ฐบาลท��จะต%องปฏิ�บ�ต�ตามภายใต%การื่ควบค(มข้องปรื่ะชาชนท��เก��ยวข้%องก�บผ่ลปรื่ะโยชน�ข้องเข้าเอง

2) เพ��อพ�ฒนามน(ษย�ให%เป�นคนด� จะต%องให%เข้าปกครื่องด6แลก�นเอง รื่6 %จ�กส�ทธิ�ทางการื่เม�องและความรื่�บผ่�ดชอบ ซึ่4�งจะน�าไปส6!การื่พ�ฒนาศ�ลธิรื่รื่มพ(ทธิ�ป5ญญาและความเช��ยวชาญในการื่ปฏิ�บ�ต�งานข้องมน(ษย� หน%าท��ข้องปรื่ะชาชนท��เป�นผ่6%แทนไม!ใช!การื่ออกกฎีหมายเท!าน�*น แต!จะต%องเข้%าไปตรื่วจสอบอย!างรื่ะม�ดรื่ะว�งต!อการื่ท�างานข้องรื่�ฐบาล รื่วมถึ4งการื่แต!งต�*งถึอดถึอนบ(คคลท��เป�นสมาช�กในคณะรื่�ฐบาลด%วย

นอกจากน�* ม�ลล�ย�งได%กล!าวถึ4งจ(ดอ!อนข้องการื่ปกครื่องแบบผ่6%แทน กล!าวค�อ เส�ยงข้%างมากข้องผ่6%แทนรื่าษฎีรื่อาจจะครื่อบง�าหรื่�อบ�บบ�งค�บผ่6%แทนรื่าษฎีรื่เส�ยงข้%างน%อยได% ด�งน�*นในการื่เล�อกต�*งสมาช�กสภาผ่6%แทนรื่าษฎีรื่ เข้าจ4งเป�นคนแรื่กท��แนะน�าให%น�ารื่ะบบการื่เป�นผ่6%แทนแบบส�ดส!วน (proportional

representative) เข้%ามาใช%เพ��อเป�นเครื่��องม�อท��จะเป�นหล�กปรื่ะก�นว!า เส�ยงข้องคนกล(!มน%อยจะได%รื่�บฟี5ง พรื่%อมก�นน�*นเข้าย�งแนะน�าให%ม�การื่ออกเส�ยงอย!างหลากหลายไม!จ�าก�ดเพศ ศาสนา อาช�พ หรื่�อรื่ายได% เพ��อให%การื่ต�ดส�นใจเล�อกเก�ดจากพ(ทธิ�ป5ญญาข้องคนจ�านวนมาก ไม!จ�าก�ดไว%ก�บคนบางกล(!มเท!าน�*น

จากท��กล!าวมาท�*งหมดถึ4งท�ศนะข้องม�ลล�เก��ยวก�บแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตย ตลอดจนรื่ายละเอ�ยดท��เก��ยวข้%องในบางเรื่��องข้%างต%นแล%ว เรื่าอาจสรื่(ปล�กษณะส�าค�ญข้องปรื่ะชาธิ�ปไตยข้องม�ลล� ได%ด�งน�*

1) เป�นการื่ปกครื่องท��อ�านาจอธิ�ปไตยเป�นข้องคนส!วนใหญ! (เส�ยงข้%างมาก)

2) ปรื่ะชาธิ�ปไตยท��แท%จรื่�งจะต%องรื่�บฟี5งความค�ดเห<นข้องคนส!วนน%อย (เส�ยงข้%างน%อย)

ตั�วแบบประช�ธิ�ปไตัย 17

3) จะต%องม�เสรื่�ภาพอย!างกว%างข้วางโดยเฉพาะเสรื่�ภาพในการื่แสดงความค�ดเห<นและความรื่6 %ส4ก

4) เป�นการื่ปกครื่องแบบม�ผ่6%แทน ซึ่4�งท�าหน%าท��ออกกฎีหมายและตรื่วจสอบรื่�ฐบาล

กล!าวโดยสรื่(ป ท�ศนะข้องม�ลล�ข้%างต%นสะท%อนให%เห<นถึ4ง ทฤษฎี�ทางการื่เม�องแบบเสรื่�ปรื่ะชาธิ�ปไตย (Liberal Democracy) ซึ่4�งในเวลาต!อมาได%รื่�บการื่ยอมรื่�บอย!างกว%างข้วางในกล(!มปรื่ะเทศปรื่ะชาธิ�ปไตยตะว�นตก ตลอดช!วงครื่�สศตวรื่รื่ษท�� 20

บทสร"ป : ตั�วแบบประช�ธิ�ปไตัยในำอ"ดมัคตั�เม��อพ�จารื่ณาท�ศนะข้องน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องต�*งแต!ช!วงสม�ยกรื่�ก

โบรื่าณช!วงสม�ยกลางและช!วงสม�ยใหม! เรื่าอาจสรื่(ปล�กษณะข้องต�วแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยในอ(ดมคต�ในแต!ละช!วงสม�ยได%ด�งน�*

1. ตั�วแบบประช�ธิ�ปไตัยสมั�ยกร�กโบร�ณจากท�ศนะข้องทฤษฎี�ทางการื่เม�องสม�ยกรื่�กโบรื่าณ ได%แก! โปรื่ทากอ

รื่�ส ทรื่6ไซึ่ด�เดส ด�โมไครื่ท(ส เพลโต และอรื่�สโตเต�ล สามารื่ถึสรื่(ปเป�นต�วแบบป รื่ ะ ช า ธิ� ป ไ ต ย ส ม� ย ก รื่� ก ม� ล� ก ษ ณ ะ ด� ง ต! อ ไ ป น�*

1.1 ม�ล�กษณะเป�นรื่ะบอบการื่ปกครื่องหรื่�อรื่6ปแบบการื่ปกครื่องปรื่ะเภทหน4�งท��ปรื่ะชาชนส!วนใหญ!เข้%าไปม�อ�านาจในการื่ปกครื่องโดยตรื่ง

1.2 การื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยข้องปรื่ะชาชนส!วนใหญ!น�* จะด�หรื่�อไม! ไม!ได%ข้4*นอย6!ก�บจ�านวนผ่6%ปกครื่องว!าจะต%องม�เป�นจ�านวนมากเท!าน�*น แต!ข้4*นก�บค(ณธิรื่รื่มข้องต�วผ่6%ปกครื่องเป�นส�าค�ญอ�กด%วย

1.3 จะต%องให%เสรื่�ภาพแกปรื่ะชาชนอย!างกว%างข้วาง เพรื่าะแสดงถึ4งว�ถึ�การื่ด�ารื่งช�ว�ตแบบปรื่ะชาธิ�ปไตย

ล�กษณะด�งกล!าวข้%างต%น จะเป�นล�กษณะเน�*อหาสารื่ะข้องปรื่ะชาธิ�ปไตยท��น�กทฤษฎี�คนต!าง ๆ ในสม�ยกรื่�กโบรื่าณเห<นรื่!วมก�นเพ��อหาข้%อสรื่(ปในหล�กการื่ส�าค�ญ ๆ ท��เห<นพ%องต%องก�นเท!าน�*น

2. ตั�วแบบประช�ธิ�ปไตัยสมั�ยกล�งเม��อพ�จารื่ณาท�ศนะข้องน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องสม�ยกลางคนส�าค�ญ

เช!น ออก�สต�น อาคว�น�ส และแมคเค�ยเวลล�แล%วพบว!า ให%ความสนใจเก��ยวก�บแนวความค�ดปรื่ะชาธิ�ปไตยน%อยมาก โดยเฉพาะเซึ่นต�ออก�สต�นน�*นไม!ได%แสดงท�ศนะไว%เลย อย!างไรื่ก<ตาม อาจสรื่(ปท�ศนะข้องอาคว�น�สและแมคเค�ยเวลล�ได%ว!า

18 ตั�วแบบประ ช�ธิ�ปไตัย

ต�วแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยย(คกลางไม!แตกต!างไปจากย(คสม�ยกรื่�กโบรื่าณ กล!าวค�อม�ล� ก ษ ณ ะ ด� ง ต! อ ไ ป น�*

2.1 ม�ล�กษณะเป�นการื่ปกครื่องข้องคนส!วนใหญ!โดยตรื่ง2.2 จะเป�นการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากท��ด�หรื่�อไม!ด�ข้4*นก�บ

ค(ณธิรื่รื่มข้องผ่6%ปกครื่องเหล!าน�*นเป�นส�าค�ญ ไม!ใช!จ�านวนผ่6%ปกครื่องจากล�กษณะข้%างต%นจ4งอาจกล!าวได%ว!า ต�วแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยข้องสม�ย

กลาง ไม!ได%ให%ความสนใจต!อแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยมากน�ก เพ�ยงน�าหล�กการื่หรื่�อสารื่ะส�าค�ญ ๆ ข้องน�กทฤษฎี�สม�ยกรื่�ก เช!น อรื่�สโตเต�ล มาน�าเสนอไว%บางส!วนท��ส�าค�ญเท!าน�*น อาจเรื่�ยกได%ว!า เป�นย(คม�ดข้องทฤษฎี�ปรื่ะชาธิ�ปไตยก<ว!าได% เพรื่าะน�กทฤษฎี�ย(คสม�ยกลาง นอกจากไม!ได%เพ��มเต�มเน�*อหาสารื่ะส�าค�ญอ��น ๆ เข้%าไปแล%ว ย�งน�าเสนอทฤษฎี�อย!างไม!ครื่บถึ%วนอ�กด%วย เพ��อให%ด6แตกต!างออกไปเล<กน%อย เช!น ในกรื่ณ�ท��แมคเค�ยเวลล�หล�กเล��ยงการื่ใช%ค�าว!า ปรื่ะชาธิ�ปไตย“ ” อธิ�บายล�กษณะข้องการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากท��ไม!ด� และใช%ค�าอ��น ๆ เรื่�ยกล�กษณะการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากท�*งท��ด�และไม!ด�เส�ยใหม! โดยท��เน�*อหาสารื่ะไม!แตกต!างก�นเลย

3. ตั�วแบบประช�ธิ�ปไตัยสมั�ยใหมั�จากงานเข้�ยนข้องน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องสม�ยใหม! รื่ะหว!าง ค.ศ.

1600 – 1900 ได%แก! จอห�น ล<อค , ฌอง ฌาค รื่(สโซึ่ และจอห�น สจIวต ม�ลล� เรื่าอาจสรื่(ปล�กษณะแนวความค�ดเก��ยวก�บปรื่ะชาธิ�ปไตยสม�ยใหม! ได%เป�นต�วแบบท��ม�ล�กษณะด�งน�*

3.1 ม�ล�กษณะท��เป�นการื่ปกครื่องท��อ�านาจอธิ�ปไตยเป�นข้องคนจ�านวนมาก

3.2 คนจ�านวนมากไม!ได%เข้%าไปเป�นรื่�ฐบาลท�*งหมด แต!เล�อกผ่6%แทนข้องตนเข้%าไปท�าหน%าท��แทนจ4งม�ล�กษณะปรื่ะชาธิ�ปไตยโดยอ%อม

3.3 การื่ปกครื่องแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยโดยอ%อม ย4ดเจตนาจ�านงท��วไปหรื่�อผ่ลปรื่ะโยชน�ข้องปรื่ะชาชนโดยส!วนรื่วมเป�นส�าค�ญ ถึ%ารื่�ฐบาลไม!ย4ดถึ�อส��งด�งกล!าว ปรื่ะชาชนม�ส�ทธิ�เปล��ยนแปลงหรื่�อถึอดถึอนรื่�ฐบาลท��เป�นผ่6%แทนข้องตนได%

ล�กษณะข้%างต%นเป�นเพ�ยงล�กษณะรื่!วมก�นจากท�ศนะข้องน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องสม�ยใหม!คนส�าค�ญๆ เท!าน�*น เน��องจากในย(คสม�ยน�*อาจเรื่�ยกได%ว!า ย(คทองข้องปรื่ะชาธิ�ปไตย“ ” ท�ศนะส!วนใหญ!ข้องน�กทฤษฎี�จ4งค!อนข้%างแตกต!าง

ก�น และม�ความหลากหลาย ในรื่ายละเอ�ยดซึ่4�งเป�นจ(ดเน%น ข้องแต!ละคนล�กษณะ

ตั�วแบบประช�ธิ�ปไตัย 19

รื่!วมก�นข้%างต%น จ4งเป�นต�วแบบครื่!าว ๆ เท!าน�*นข้องล�กษณะปรื่ะชาธิ�ปไตยสม�ยใ ห ม!

จากต�วแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยท�*ง 3 สม�ยข้%างต%น ถึ%าเรื่าน�าล�กษณะรื่!วมก�นท��เด!น ๆ หรื่�อส�าค�ญมาเป�นเกณฑ์�ในการื่พ�จารื่ณาแล%ว จะพบว!าล�กษณะท��ส�าค�ญอ�นด�บแรื่ก ได%แก! ล�กษณะข้องการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมาก (rule by

many) ซึ่4�งสามารื่ถึแยกย!อยออกเป�นว�ธิ�การื่ในการื่ปกครื่องได%อ�ก 2 ล�กษณะย!อย ค�อ การื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากทางตรื่งและการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากทางอ%อม ส!วนล�กษณะส�าค�ญปรื่ะการื่ท��สองได%แก! ล�กษณะข้องจ(ดม(!งหมายในการื่ปกครื่อง ซึ่4�งสามารื่ถึแยกย!อยออกเป�นจ(ดม(!งหมายท��ด�เพ��อผ่ลปรื่ะโยชน�ข้องส!วนรื่วม และจ(ดม(!งหมายท��ไม!ด�ท��เป�นการื่ปกครื่องเพ��อผ่ลปรื่ะโยชน�เฉพาะกล(!มผ่6%ปกครื่อง แม%ว!าจะเป�นคนส!วนใหญ!ก<ตาม

จากล�กษณะส�าค�ญรื่!วมก�นท�*ง 3 สม�ย ในล�กษณะส�าค�ญ 2 ปรื่ะการื่ข้%างต%น เรื่าสามารื่ถึน�ามาสรื่%างกรื่อบแนวความค�ด (conceptual framework)

ในการื่มองต�วแบบ ปรื่ะชาธิ�ปไตย โดยอาศ�ยการื่สรื่%างตารื่างอธิ�บายต�วแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยได%ด�งน�*

โดยทางตรื่ง(

จ(ดม(!งหมายในการื่ปกครื่อง

ด�(เน%นผ่ลปรื่ะโยชน�ส!วน

รื่วม)

ไม!ด�(เน%นผ่ลปรื่ะโยชน�เฉพาะ

กล(!ม)

โพล�ต�* (Polity)

(สม�ยกรื่�กโบรื่าณและสม�ยกลาง)

ปรื่ะชาธิ�ปไตยทางอ%อม(Direct Democracy)(สม�ยกรื่�กโบรื่าณและสม�ย

กลาง)

ปรื่ะชาธิ�ปไตยทางอ%อม(Indirect

Democracy)(สม�ยใหม!)

ทรื่รื่าชย�เส�ยงข้%างมาก(Tyranny of Majority)

(สม�ยใหม!)

20 ตั�วแบบประ ช�ธิ�ปไตัย

จากตารื่างข้%างต%นจะพ�จารื่ณาได%ว!า ท�ศนะเก��ยวก�บการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากทางตรื่งท��ด�ข้องอรื่�สโตเต�ล และการื่ปกครื่องข้องปรื่ะชาชน (populace government) ข้องแมคเค�ยเลล�จะจ�ดอย6!ในต�วแบบท�� 1 ค�อ โ“

พล�ต�*” ส!วนท�ศนะเก��ยวก�บการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากทางตรื่งท��ไม!ด�ข้องเพลโต อรื่�สโตเต�ล ตลอดจนการื่ปกครื่องท��แมคเค�ยเวลล� เรื่�ยกว!า การื่ไรื่%ศ�ล“

ธิรื่รื่ม” (licentiousness) น�*น จะจ�ดอย6!ในต�วแบบท�� 2 ค�อ ปรื่ะชาธิ�ปไตย“

ทางตรื่ง”

ในท�านองเด�ยวก�นท�ศนะเก��ยวก�บการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากทางอ%อมท��ด�ข้อง จอห�น ล<อค รื่(สโซึ่ และม�ลล� น�*น จ�ดอย6!ในต�วแบบท�� 3 ค�อ ปรื่ะชาธิ�“

ปไตยทางอ%อม” ส!วนท�ศนะเก��ยวก�บการื่ปกครื่องข้องคนจ�านวนมากทางอ%อมท��ไม!ด�ข้องม�ลล�น�*นจ�ดได%ว!าอย6!ในต�วแบบท�� 4 ค�อ ทรื่รื่าชย�เส�ยงข้%างมาก“ ”

อาจสรื่(ปได%ว!า จากการื่ศ4กษาท�ศนะข้องน�กทฤษฎี�ทางการื่เม�องท�*ง 3

สม�ย เก��ยวก�บแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยท��กล!าวมาท�*งหมดข้%างต%นสามารื่ถึน�ามาสรื่(ปสรื่%างเป�นต�วแบบปรื่ะชาธิ�ปไตยโดยอาศ�ยกรื่อบแนวความค�ดท��น�าล�กษณะรื่!วมก�นจากท�ศนะข้องน�กทฤษฎี�คนต!าง ๆ มาพ�จารื่ณารื่!วมก�นได%ถึ4ง 4 ต�วแบบ ซึ่4�งเป�นต�วแบบหยาบ ๆ ท��จะท�าความเข้%าใจล�กษณะส�าค�ญข้องแนวความค�ดเรื่��องปรื่ะชาธิ�ปไตยในรื่ายละเอ�ยดต!อไป

บรรณ�นำ"กรมั

ภ�ษ�ไทย

1. กนก วงษ�ตรื่ะหง!าน ก�รเมัืองในำระบอบประช�ธิ�ปไตัยไทย กรื่(งเทพฯ : โรื่งพ�มพ�จ(ฬาลงกรื่ณ�มหาว�ทยาล�ย , 2527.

ตั�วแบบประช�ธิ�ปไตัย 21

2. กมล สมว�เช�ยรื่ ประช�ธิ�ปไตัยก�บส�งคมัไทย กรื่(งเทพฯ : ไทยว�ฒนาพาน�ช , 2520.

3. ปรื่�ชา ช%างข้ว�ญย�น คว�มัย"ตั�ธิรรมั“ ” เอกส�รก�รสอนำช"ดว�ช�ปร�ชญ�ก�รเมัอืง หนำ�วยท�) 2 สาข้าว�ชารื่�ฐศาสตรื่� มหาว�ทยาล�ยส(โข้ท�ยธิรื่รื่มาธิ�รื่าช รื่วบรื่วม กรื่(งเทพฯ : ปรื่ะชาชน , 2532 :

น. 55 – 102.

4. ว�ส(ทธิ�: โพธิ�แท!น ประช�ธิ�ปไตัย : แนำวคว�มัค�ดและตั�วแบบแบบประเทศประช�ธิ�ปไตัยในำอ"ดมัคตั� กรื่(งเทพฯ : ส�าน�กพ�มพ�มหาว�ทยาล�ยธิรื่รื่มศาสตรื่� , 2524.

ภ � ษ � อ� ง ก ฤ ษ

1. Benoit – Smullyan, Emile An outline of the Histtory of Political Theory. (Part 2-Montesquieu to Present) Boston : Student Outline Company, 1957.

2. Farrar, Cynthia The Origins of Democratic Thinking:the Invention of Politics in Classical Athens. Cambridge: Cambridge University Press, 1989.

3. Holden, Barry. The Nature of Democracy. London:Thomas Nelson and Sons, 1974.

4. Porter, Jene M. (ed.) Classic in Political Philosophy. Scarborough, Ontario : Prentice-Hall Canada Inc., 1989.

22 ตั�วแบบประ ช�ธิ�ปไตัย