Konvensiya Konvensiya ççəərrççivivəəsindsindəəttəəhlhlüükkəəli fli fəəaliyyaliyyəətltləərin rin mmüüəəyyyyəən edilmn edilməəsi si üçüüçün n

Serbiya yanaSerbiya yanaşşmasmasıı

Təhlükəli fəaliyyətlərin müəyyən edilməsinə dair təlim

27-28 Oktyabr 2010, Bakı

Suzana MilutinovićƏtraf Mühit və Ərazi Planlaşdırılması NazirliyiSebiya Respublikası

SERBISERBIYAYA QANUNVERQANUNVERİİCCİİLLİİYYİİ

SSəənaye qnaye qəəzalarzalarıınnıın transsn transsəərhrhəəd td təəsiri haqqsiri haqqıında nda KonvensiyanKonvensiyanıın Ratifikasiyasn Ratifikasiyasıına dair Qanunna dair Qanun((RRəəsmi Qsmi Qəəzetzet RS No. 42/09)RS No. 42/09)ƏƏtraf Mtraf Müühitin Mhitin Müühafizhafizəəsi haqqsi haqqıında Qanunnda Qanun((RRəəsmi Qsmi Qəəzetzet RS No. 135/04)RS No. 135/04)ƏƏtra Mtra Müühitin Mhitin Müühafizhafizəəsi haqqsi haqqıında Qanuna nda Qanuna ddüüzzəəlilişşlləər haqqr haqqıında Qanunnda Qanun ((RRəəsmi Qsmi Qəəzetzet RS RS No. 36/09)No. 36/09)KimyKimyəəvi maddvi maddəəlləər haqqr haqqıında Qanunnda Qanun ((RRəəsmi smi QQəəzet zet RS No. 36/09)RS No. 36/09)

kimykimyəəvi qvi qəəzalarzalarıın qarn qarşışıssıınnıın aln alıınmasnmasııvvəə kimykimyəəvi maddvi maddəəlləərin idarrin idarəə olunmasolunmasıı

haqqhaqqıında nda Hüquqi ssəənnəədldləər r TTəəhlhlüükkəəli maddli maddəəlləərin vrin vəə onlaronlarıın miqdarn miqdarıınnıın siyahn siyahııssııhaqqhaqqıında Qaydanda Qayda ƏƏlavlavəə I ilI iləə uyuyğğunlaunlaşışıbb

MMəəlumatlandlumatlandıırma haqqrma haqqıında Qaydanda Qayda

QQəəzalarzalarıın qarn qarşışıssıınnıın aln alıınmasnmasıı siyassiyasəəti vti vəəmetadologiyasmetadologiyasıı, T, Təəhlhlüükkəəsizlik hesabatsizlik hesabatıı vvəə FFöövqvqəəlada lada hallar planhallar planıı haqqhaqqıında Qaydanda Qayda

KimyKimyəəvi maddvi maddəəlləərin vrin vəə mmüüəəyyyyəən mn məəhsullarhsullarıın n ttəəsnifatsnifatıı, qabla, qablaşşddıırrıılmaslmasıı, markalanmas, markalanmasıı vvəə reklamreklamııhaqqhaqqıında Qaydanda Qayda

BMTBMT--ıın tn təəsnifatlasnifatlaşşma vma vəə markalanmaya dair GHSmarkalanmaya dair GHS--a a mmüüvafiq kimyvafiq kimyəəvi maddvi maddəəlləərin vrin vəə mmüüəəyyyyəən n mməəhsullarhsullarıın tn təəsnifatsnifatıı qabla, qablaşşddıırrıılmaslmasıı markalanmas, markalanmasıı

TTəəhlhlüükkəəli fli fəəaliyyaliyyəətltləərin mrin müüəəyyyyəən n edilmedilməəsi si üçüüçün n MeMexanizmlxanizmləərr

CAVABDEHLİK METODOLOGİYA

MÜƏYYƏN ETMƏPROSESİ

CavabdehliklCavabdehlikləərr

LEP LEP cavabdehliklcavabdehlikləəri mri müüəəyyyyəən edirn edirTTəəhlhlüükkəəli fli fəəaliyyaliyyəətltləə mməşəşgul olan fgul olan fəəaliyyaliyyəət gt gööststəərdiyi rdiyi sahsahəəddəə ttəəyin edilmiyin edilmişş vvəə ya onu aya onu aşşan miqdarda bir van miqdarda bir vəəya bir neya bir neççəə ttəəhlhlüükkəəli maddli maddəə istifadistifadəə edirsedirsəə NazirliyNazirliyəəMMəəlumat tlumat təəqdim etmqdim etməəlidirlidirNazirlik MNazirlik Məəlumatlumatıın tn təəqdim edilmqdim edilməə formasformasıınnıımmüüəəyyyyəən etmn etməəlidirlidir-- MMəəlumatlandlumatlandıırma haqqrma haqqıında nda Qayda Qayda

CavabdehliklCavabdehlikləərr

TTəəftiftişş nnəəzarzarəətt –– Qanunla mQanunla müüəəyyyyəən edilmin edilmişş ööhdhdəəlikllikləər r yerinyerinəə yetirilirmi vyetirilirmi vəə mməəlumat hlumat həəqiqqiqəəttəə uyuyğğundurmuundurmu..ToplanmToplanmışış mməəlumata lumata əəsassasəən, Nazirlik transsn, Nazirlik transsəərhrhəəd d ttəəsirli kimysirli kimyəəvi qvi qəəzaya szaya səəbbəəb ola bilb ola biləəccəək tk təəhlhlüükkəəli li ffəəaliyyaliyyəətltləəri mri müüəəyyyyəən edir vn edir vəə bu tbu təəhlhlüükkəəli li ffəəaliyyaliyyəətltləərin reyestrrin reyestrıınnıı aparaparıırr. . Nazirlik belNazirlik beləə qqəəzanzanıın nn nəəticticəəlləərinin trinin təəsirinsirinəə mməəruz qala ruz qala bilbiləəccəək k öölklkəənin mnin müüvafiq orqanlarvafiq orqanlarıınnıı ttəəhlhlüükkəəli li ffəəaliyyaliyyəət haqqt haqqıında mnda məəlumatlandlumatlandıırrıırr..

CavabdehliklCavabdehlikləərrƏtraf Mühit və Ərazi

Planlaşdırılması Nazirliyi

Riskin İdarə edilməsi üçün qrup

Ətraf Mühitə Nəzarət, Kimyavi maddələrin və Seveso-un həyata keçirilməsinin idarə edilməsi

Milli səviyyədə təhlükəli fəaliyyətlər üzrə məlumatın toplanması və işlənməsinə cavabdeh dövlət organıƏtraf Mühit və Ərazi Planlaşdırılması nazirliyidir

(ƏMƏPN)

MMüüəəyyyyəən etmn etməə prosesinin prosesinin metodikasmetodikasıı

MMəəlumatlumatıın toplanmasn toplanmasıı

MMəəlumatlumatıın tn təəhlilihlili

MMəəlumatlumatıın yoxlanmasn yoxlanmasıı

MMəəlumatlumatıın yenidn yenidəən nn nəəzzəərdrdəən ken keççirilmirilməəsisi

MMəəlumatlumatıın toplanmasn toplanmasıı

TTəəhlhlüükkəəli fli fəəaliyyaliyyəətltləə mməşəşgul olangul olanıın vn vəəzifzifəəsi fsi fəəaliyyaliyyəətin tin yerlyerləşəşmməəsi vsi vəə istifadistifadəə edilediləən/saxlann/saxlanıılan/emal edillan/emal ediləən n ttəəhlhlüükkəəli maddli maddəəlləər vr vəə onlaronlarıın miqdarn miqdarıı haqqhaqqıında nda MMəəlumatlumatıı NazirliyNazirliyəə ttəəqdim etmqdim etməəkdirkdirMMəəlumat tlumat təəhlhlüükkəəli maddli maddəəlləərin Siyahrin Siyahııssıında gnda gööststəərilriləən n hhüüdudlarda vdudlarda vəə ya onu aya onu aşşan iqdarda tan iqdarda təəhlhlüükkəəli maddli maddəəlləəri ri olan bolan büüttüün mn müüəəssisssisəəlləərdrdəən toplann toplanııllıırr ((TTəəhlhlüükkəəli li maddmaddəəlləərin vrin vəə onlaronlarıın miqdarn miqdarıınnıın siyahn siyahııssıı haqqhaqqıında nda QaydaQayda))MMəəlumat mlumat müüvafiq formada toplanvafiq formada toplanııllıırr ((MMəəlumatlandlumatlandıırma rma haqqhaqqıında Qaydanda Qayda))

MMəəlumatlumatıın toplanmasn toplanmasııOperator (tOperator (təəhlhlüükkəəli fli fəəaliyyaliyyəətltləə mməşğəşğul olan) tul olan) təəqdim qdim ediredir::

-- Yeni vYeni vəə ya mya möövcud tvcud təəsisatlar haqqsisatlar haqqıında mnda məəlumatlumat,,-- TTəəhlhlüükkəəli maddli maddəəlləərin miqdarrin miqdarıı mmüüəəyyyyəən edilmin edilmişş

miqdardan az olmumiqdardan az olmuşş, bu maddd, bu madddəəlləərin miqdarrin miqdarıımmüüəəyyyyəən edilmin edilmişş miqdara qmiqdara qəəddəər artdr artdııqda mqda möövcud vcud ttəəsisatlar haqqsisatlar haqqıında mnda məəlumatlumat,,

-- TTəəsisatsisatıın, texnoloji prosesin yeniln, texnoloji prosesin yeniləənmnməəsi halsi halıında, nda, ttəəhlhlüükkəəli maddli maddəəlləərin xrin xüüsusiyysusiyyəətinin vtinin vəə ya miqdarya miqdarıınnıın n ddəəyiyişşmməəsi vsi vəə ya digya digəər dr dəəyiyişşiklikliklikləər, hansr, hansıılar kimylar kimyəəvi vi qqəəzanzanıın ban başş vermverməə ttəəhlhlüükkəəsinsinəə ttəəsir edsir edəə bilbiləərr. .

MMəəlumatlumatıın toplanmasn toplanmasıı

MMəəlumatlumatıın toplanmasn toplanmasıı üçüüçün mn müüddddəət mt müüəəyyyyəən n edilir edilir (LEP)(LEP)

MMəəlumatlumatıın yenidn yenidəən nn nəəzzəərdrdəən ken keççirilmirilməəsi ilsi iləəəəlaqlaqəə

NNəəzarzarəət tt təəftiftişş Qanunla mQanunla müüəəyyyyəən edilmin edilmişşööhdhdəəlikllikləər icra olunurmur icra olunurmu

MMəəlumatlumatıın tn təəhlilihlili

KimyKimyəəvi maddvi maddəəlləərin fiziki rin fiziki -- kimykimyəəvi, vi, toksikoloji vtoksikoloji vəə ekotoksikoloji xekotoksikoloji xüüsusiyysusiyyəətltləərinrinəəggöörrəə ttəəsniflsnifləşəşdirilmdirilməəsi si üçüüçün sistemdn sistemdəən istifadn istifadəəetmetməəkk::-- TTəəhlhlüükkəəli maddli maddəəlləərin siyahrin siyahııssıı ((QadaQada) ) -- KimyKimyəəvi maddvi maddəəlləər haqqr haqqıında Qanunnda Qanun//kimykimyəəvi vi maddmaddəəlləərin vrin vəə mmüüəəyyyyəən mn məəhsullarhsullarıın tn təəsnifatsnifatıı, , qablaqablaşşddıırrıılmaslmasıı, markalanmas, markalanmasıı vvəə reklamreklamııhaqqhaqqıında Qayda nda Qayda -- UN/ADR UN/ADR KimyKimyəəvi maddvi maddəəlləərin trin təəsnifatsnifatıı-- SDS (SDS (TTəəhlhlüükkəəsizlik Msizlik Məəlumat Vlumat Vəərrəəqiqi))

MMəəlumatlumatıın tn təəhlilihlili

ToplanToplanıılan mlan məəlumatlumatıın real vn real vəəziyyziyyəəttəə cavab cavab verib vermverib verməədiyini toxlamaqdiyini toxlamaq

MMöövcud tvcud təəhlhlüükkəəli maddli maddəəlləərin vrin vəə onlaronlarıın n hhəəcminin siyahcminin siyahııssıınnıı hazhazıırlamaqrlamaq

ƏƏlavlavəə I I –– maddmaddəə vvəə miqdar kriteriasmiqdar kriteriasıına na uyuyğğunluunluğğu yoxlamaqu yoxlamaq

MMəəlumatlumatıın tn təəhlilihlili

KonvensiyanKonvensiyanıın n əəhathatəə dairdairəəsinsinəə baxmaqbaxmaq ––İİstisna kriterialarstisna kriterialar ((MadMad.2.2).2.2)

YerlYerləşəşmməə kriteriaskriteriasıınnıın tn təəbiqibiqi

RRiskin qiymiskin qiyməətltləəndirilmndirilməəsi, ehtiyac varsasi, ehtiyac varsa

15

Serbiya Serbiya RespublikasRespublikasıında nda

ttəəhlhlüükkəəli li ffəəaliyyaliyyəətltləərr

Yuxarı yarus

Aşağı yarusKonvensiyaya uyğun

Konvensiya çərçivəsində təhlükəli fəaliyyətlərin ilkin siyahısıTTəəhlhlüükkəəli fli fəəaliyyaliyyəətt CoCoğğrafi yerlrafi yerləşəşmməə FFəəaliyyaliyyəətin ntin nöövvüü

11 Chemical industry PrahovoChemical industry Prahovo PrahovoPrahovo Mineral gMineral güübrbrəəlləərin rin istehsalistehsalıı

22 BorBor mis mmis məəddəənini BorBor TailingTailing

33 MajdenpekMajdenpek mis mmis məəddəənini MajdanpekMajdanpek TailingTailing

44 PancevoPancevo neft emalneft emalıı PancevoPancevo Neft emalNeft emalıı

55 GGüübrtbrtəə şşirkirkəətiti PancevoPancevo Mineral gMineral güübrbrəə,, nitric nitric birlbirləşəşmməəlləərr and and ammoniaammonia istehsalistehsalıı

66 NeftNeft--kimya kimya şşirkirkəətiti PancevoPancevo Polimer istehsalPolimer istehsalıı

77 Novi SadNovi Sad neft emalneft emalıı Novi SadNovi Sad Neft emalNeft emalıı

88NIS NIS Benzin Jugoneft Benzin Jugoneft –– mmüüəəssisssisəəsi si PrahovoPrahovo

PrahovoPrahovo Neft mNeft məəhsullarhsullarıırezervuarrezervuarıı

99NIS NIS BenzinBenzinJugoJugoneftneft–– IImmüüəəssisssisəəsisiSmederevoSmederevo

SmederevoSmederevo Neft mNeft məəhsullarhsullarıırezervuarrezervuarıı

MMəəlumatlumatıın yoxlanmasn yoxlanmasıı,,yenidyenidəən nn nəəzzəəddəən ken keççirilmirilməəsisi

TTəəhlhlüükkəəli fli fəəaliyyaliyyəətltləərin ilkin siyahrin ilkin siyahııssııyoxlanyoxlanıılmallmalııddıırrYoxlama prosesinin mYoxlama prosesinin müüəəyyyyəən edilmn edilməəsi si vacibdirvacibdirMMəəlumatlumatıın hazn hazıırlanmasrlanmasıı, yoxlan, yoxlanıılmaslmasıı vvəəyenidyenidəən nn nəəzzəərdrdəən ken keççirilmirilməəsi si üçüüçün Birgn BirgəəMMüüttəəxxəəssis Grupunu formalassis Grupunu formalaşşddıırmaqrmaq (MESP, (MESP, MoI, MAFW, MLSPMoI, MAFW, MLSP ttəərrəəflfləəriri, , digdigəər institutlarr institutlar, , mmüüttəəxxəəssislssisləərr))

Mexanizmin mMexanizmin məəlumatlumatıın n qiymqiyməətltləəndirilmndirilməəsinsinəə ttəətbiqitbiqi

Təhlükəli maddələrin Dunabe çayına axmasında, fövqəlada halların birgə idarə edilməsinə dair Bolgariya, Rumuniya və Serbiya üçün birgə layihə çətçivəsindəPrahovo regionunda çöl təcrübəsində baş tutmuşdurSerbiyanın Prahovo regionunda Dunabe çayının sahilindəyerləşən neft rezervuarları qəza olduqda transsərhəd təsirəsəbəb ola biləcək mənbə kimi müəyyən edilmişdirBu layihə çərçivəsində təsdiq edilmişdir ki, təhlükəli fəaliyyətlərin ilkin siyahısı çərçivəsində müəyyən edilmişfəaliyyətlər transsərhəd təsirə səbəb ola bilər

MaddMaddəə vvəə miqdar kriteriasmiqdar kriteriasıı

Neft mNeft məəhsullarhsullarıınnıın rezervuarn rezervuarııBenzin vBenzin vəə dizel yanacadizel yanacağığı ççəənlnləəri ri –– ƏƏlavlavəə II--ddəəki kriterialara ki kriterialara uyuyğğundurundurBBöölmlməə II II –– siyahsiyahııssıı verilmiverilmişş maddmaddəəlləərrNeft mNeft məəhsullarhsullarıı: : benzin vbenzin vəə nafta kerosinnafta kerosin ((hhəəmmççinin reaktiv yanacainin reaktiv yanacağığı); ); neftneft--qaz qaz ((hhəəmmççinin dizel yanacainin dizel yanacağığı, m, məəiişəşət qt qıızdzdıırrııccıılarlarıı üçüüçün neft vn neft vəə qaz, neft qaz, neft qarqarışıışıqlqlıı axaxıımm)) –– əətraf mtraf müühit hit üçüüçün tn təəhlhlüükkəəli 25 000 ton hli 25 000 ton hüüdudududu

RezervuarRezervuarıın n üümumi hmumi həəcmi cmi : : neft mneft məəhsullarhsullarıı 224000 m4000 m33 ((≈≈ 20 20 000 ton) 000 ton) –– ƏƏlavlavəə I I ––ddəə ggööststəərilriləən hn hüüdudlar dudlar ççəərrççivivəəsindsindəə

YerlYerləşəşmməə kriteriaskriteriasıı

MMüüəəssisssisəəlləər/qurr/qurğğular ular ŞəŞərqi Serbiyada Dunabe rqi Serbiyada Dunabe ççayayıınnıın san sağğ sahilindsahilindəə yerlyerləşəşmimişşdirdir. . RumRumııniya ilniya iləə ssəərhrhəəd Dunabe d Dunabe ççayayıındadndadıırr..Rezervuar BolqarRezervuar Bolqarııstandan hava xstandan hava xəətdi iltdi iləə ttəəqribqribəən n 9 km m9 km məəsafsafəəddəədirdir; ; Su yolu ilSu yolu iləə BolqarBolqarııstana stana ttəəqribi mqribi məəsafsafəə 13 km13 km--dirdir. . QurQurğğularularıın n əətraftrafıında 3 kmnda 3 km--lik diametrdlik diametrdəəmmüühafizhafizəə olunan tolunan təəbii ehtiyat, mbii ehtiyat, məəddəəni vni vəə sosial sosial obyekt yoxduobyekt yoxdu. .

ÜçÜç öölklkəə arasarasıında snda səərhrhəədd

Serbia

Romania

Bulgaria

rezervuar

• Neft məhsullarının rezervuarı• Neft məhsulları rezervuara tankerlər (çayla) və dəmir yolu vasitəsiləgəlir• Operator ərazidəki fəaliyyətlərə nəzarət edir• sxem avtomatik və yarı avtomatik tədbirlərlə aparılır

Axma müddəti = 3 dəq.Axma müddəti = 3 dəq.

Ümumi axan miqdar = 21250 kg dizel yanacağı

senariSenari üçün məlumat Tədbirlər

• yükləmə qanadının birdən yarılması(diametr 200 mm)

• 118 kg/s dizel yanacağınınDanube çayına axması

• Operatorların fasiləsis iştirakı• nasosların dayandırılması vəxətdin izolyasiyası imkanı

9:00 a.m.

1 m/s

Rezervuardan aşağıda bəzi qeyd olunmuş müəssisələr/qurğular

Çirkləndiric Serbiya sahilində qalır

Sahildə çirkləndiricinin yayıla biləcəyi ərazi

MODELLƏŞMƏ – NƏTİCƏNİN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİAxıntının yayılmasınıqiymətləndirərkən modelləşmə vasitələrindən istifadə etMODELLƏŞMƏ – NƏTİCƏNİN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİAxıntının yayılmasınıqiymətləndirərkən modelləşmə vasitələrindən istifadə et

Yağışlı mövsümdə Timoka çayında suyun səviyyəsi

çirkləndiricini çayın ortasına yönəldməyə çalışır.

Çirkləndirici Timok çayının qovşağına yönəlir

Ekoloji qiymətli ərazi

Buna baxmayaraq, isti dövrdəTimoka çayında suyun

səviyyəsi çox aşağı ola bilər vəçirkləndiricini sahildən kənara itələk üçün yetərli olmaya bilər.

13:00 p.m. Çirkləndirici Timoko çayına çox yaxındı

Vidin (Bolqarıstan) sahildən 50 km aşağıdadır

Suyun aşağı səviyyəsində(sentyabrr) , neft axıntısının Vidin ərazisinə çatması ən azı 12 saat

çəkəcək

NNəəticticəəTTəəhlhlüükkəəli fli fəəaliyyaliyyəətt maddmaddəə kkriteriaskkriteriasıına uyna uyğğundurundurHHəəcm kriteriascm kriteriasıı –– hhəəcm hcm hüüdudu altdudu altıındandaTranssTranssəərhrhəəd vd vəə ssəərhrhəəd d ççayayıın hn höövzvzəəsindsindəə –– ssəərhrhəəddddəən n 13 km 13 km mməəsafsafəəddəəRiskRiskin qiymin qiyməətltləəndirilmndirilməəsisi –– ççirklirkləənmnməənin nin hhəərrəəkkəətinin qiymtinin qiyməətltləəndirilmndirilməəsisiHesablanmHesablanmışışddıır ki, r ki, ççirklirkləəndirici sndirici səərhrhəəddddəə ddöörd saata rd saata ççatacaqatacaqKonvensiya Konvensiya ççəərrççivivəəsindsindəə ttəəhlhlüükkəəli fli fəəaliyyaliyyəət.t.

YekunYekunTranssTranssəərhrhəəd td təəsirli kimysirli kimyəəvi qvi qəəzalara szalara səəbbəəb ola bilb ola biləəccəək k ttəəhlhlüükkəəli fli fəəaliyyaliyyəətltləərin Siyahrin Siyahııssıınnıı hazhazıırlayan, yoxlayan vrlayan, yoxlayan vəəyenidyenidəən nn nəəzarzarəətdtdəən ken keççirirəən Birgn Birgəə MMüüttəəxxəəssis Qrubunun ssis Qrubunun yaradyaradıılmaslmasııTranssTranssəərhrhəəd td təəsirli kimysirli kimyəəvi qvi qəəzalara szalara səəbbəəb ola bilb ola biləəccəək k ttəəhlhlüükkəəli fli fəəaliyyaliyyəətltləərin mrin müüəəyyyyəən edilmn edilməəsi si üçüüçün prosedurun n prosedurun hazhazıırlanmasrlanmasıı, y, yəəni tni təəhlhlüükkəəli fli fəəaliyyaliyyəətin vtin vəə istehsalistehsalıın n yoxlanyoxlanıılmaslmasıı üçüüçün riyestrn riyestrıın aparn aparıılmaslmasııTranssTranssəərhrhəəd td təəsirli kimysirli kimyəəvi qvi qəəzalara szalara səəbbəəb ola bilb ola biləəccəək k ttəəhlhlüükkəəli fli fəəaliyyaliyyəətltləərin mrin müüəəyyyyəən edilmn edilməəsi si üçüüçün prosedurun n prosedurun ttəətbiq edilmtbiq edilməəsi si üçüüçün cavabdeh n cavabdeh şəşəxslxsləər r üçüüçün tn təəlimllimləərin trin təşəşkil kil edilmedilməəsisi