#04 - Media Theorie - HC 4 - Semiotiek en Structural

HC 1 – MEDIA THEORIE - NOTES Media & Cultuur : Media Theorie : 2011

M a d e b y A s e f e h @ w w w . d o u b l e m i n d s p r o d u c t i o n s . c o m

HC 3 – Semiotiek en structuralisme Copyright © Dropbox Media&Cultuur Vak Media Theorie -- onderdeel bij studie Media & Cultuur aan de UvA --

!"#$%&$'( 14

08 !&))(

2011

Media Theorie - HC 3 - Semiotiek en structuralisme - 14/02/'11!

1!

mediatheorie: semiotiek en structuralisme

14 februari 2011 Dr. Tarja Laine!

1 2

semiotiek

•  Bestudeert tekens en de wetten die de tekens betekenis geven in relatie tot elkaar

•  Semeion (grieks) = teken = iets dat voor iets anders staat

3

opzet college

1)  De grondleggers van semiotiek: Ferdinand de Saussure & Charles Sanders Peirce

2)  Cinema als taal: Christian Metz & Umberto Eco

3)  Cine-semiotiek: Raymond Bellour 4)  Psycho-semiotiek: Laura Mulvey &

Raymond Bellour

4

c.s. peirce

•  Charles Sanders Peirce (1839-1914; filosoof/logicus); teken kan drie functies hebben afhankelijk van de context: icoon (is wat het is), index (oorzakelijk verband), symbool (conventie) [! Gilles Deleuze]

•  American Psycho (Mary Harron, 2000); masker als masker (icon), aanwijzing voor “puffy face” (index), symbool voor Bateman’s ijdelheid, leegheid, dubbelleven (symbol).

http://www.youtube.com/watch?v=rEgxTKUP_WI “I simply am

not there.”

5 ferdinand de saussure •  De Saussure (1857-1913, structureel linguïst);

onderscheid in taal tussen taalsysteem (langue, language system) en taaluiting (langage/parole, language)

•  Teken = betekenaar (signifier) + betekende (signified); huis = (woord) h-u-i-s + (concept)

•  De relatie tussen betekenaar en betekende in een teken is willekeurig en arbitrair (berust op afspraken)

•  Een teken krijgt een betekenis pas in relatie tot andere tekens; deze relaties kunnen syntagmatisch en paradigmatisch zijn

“In language there are only differences without positive terms […] phonic differences make it possible to distinguish this word from all others, for differences carry signification.”

6

MEDIA THEORIE – 14/02/’11 - HC 3 – Semiotiek en structuralisme

1 DIA 1

Volgens Laine, is met semiotiek een ‘hardcore fase’ van mediatheorie begonnen

Lijkt moeilijk door vele begrippen/concepten ..

>> maar hebben het nodig om psychoanalyse en postmodernisme te kunnen begrijpen welk na (mede

door) semiotiek op gang komen

Eigenlijk zijn wij allemaal semiotici, want we hebben er dagelijks mee te maken, doordat we dagelijks

geconfronteerd worden door middel van bv. reclame

DIA 2

Betekenis uit reclame komt tot stand door de semiotische betekenis die rol spelen, deze is vaak cultureel

geladen.. voorbeeld foto sheet 2 >>

>> auto nissan primera vergeleken met dolfijn door

>>>> visueel , naast dolfijn geplaats.. is er ook een

>>>> auto gaat door water, net als dolfijn

>>>> heeft zelfde kleur en vorm als dolfijn

>>>> zelfs intelligentie wordt vergeleken met dolfijn, zie tekst “inteligenta atrage intelligenta ”

(intelligentie trekt intelligentie )

DIA 3

Semiotiek = tekenleer

>> betekenis word niet zomaar gegeven, maar GECREERD

Voorbeeld Hitchcock en wodka sheet 3

>> suggestie dat de wodka net zo spannend is als een Hitchcock thriller

DIA 4

Opzet college.. zie sheet

DIA 5

Lees H3,, lessen van Hitchcock.. staat zelfde in, geen reden tot herhaling..

DIA 6



2!

syntagmatische relaties •  Een reeks (‘ketting’) van elementen

(‘kralen’) die een combinatie maken (woorden in een zin, zinnen in een verhaal).

•  Horizontale as aan de oppervlakte •  Syntagmatische relaties op het

niveau van beeld (American Psycho) en op het niveau van verhaal (James Bond reeks)

•  Metonymie (contigüiteit; een deel staat voor een geheel)

Broek Trui Schoen Sok

7 8

paradigmatische relaties

KORTE BROEK

TUIN BROEK

JEANS

KILT

•  Verborgen dieptestructuren tussen tekens; alternatieven waaruit gekozen kan worden

•  Verticale as •  Binaire opposities: Bond vs. schurk; het

Westen vs. het Oosten; goed vs. kwaad •  Metafoor (een alternatieve keuze,

analogie)

9 cinema als taal: christian metz

Christian Metz (1931-1993): Cinema is een taal zonder langue (taalsysteem)

omdat 1)  Cinema geen inter-communicatie is maar

eenrichtingscommunicatie (of expressie) 2)  De relatie tussen betekenaar en

betekende minder willekeurig is wegens de materiële relatie tussen het beeld en het object in het beeld

3)  Cinema geen verschil kent tussen klankverschillen en betekenisverschillen

! Cinema is een langage/parole (concrete taaluiting)

10

grande syntagmatique

11 umberto eco

•  Een beeld is geen non-arbitraire duplicaat van materiële werkelijkheid maar cultureel gecodeerd; dit geldt ook voor de relatie tussen denotatie/connotatie (Barthes): “What constitutes a connotation as such is

the cultural convention which establishes it.”

12


2 DIA 7

Syntagmatische relaties altijd een patroon

>> Bv, James Bond films >>

>>>> Bond is bezig met een love-interest >> krijgt opdracht van M >> krijgt gadgets van Q >> wordt

gevangen door schurk >> krijgt hulp van Bond Girl >> confrontatie schurk >> Bond wint >> bond weer bezig

met love-interest

Syntagma’s zijn de onderdelen die het verhaal voortstuwen

>> voorbeeld metanomie psycho >> bloed uit scene y op lakens, staat voor moord op meisje in scene x..

zien meisje niet in scene y, maar zien deel van haar, wat dus refereert aan haar

DIA 8

Voorbeeld syntagma in ‘Amercian Psycho’

>> onderdelen los zien er uit als onderdelen van een thriller >> druppels bloed, wapen = moordwapen

>>>> echter zijn het onderdelen van een haute cuisine >> geen bloed, maar framboossiroop en geen

moordwapen, maar hakmes.. )

DIA 9

Paradigmatisch voorbeeld

>> verschillende bonden, zelfde ‘bond’ idee

>> verschillende schurken in bond films,, >> idee blijft intact

Voorbeeld “American Psycho”

>> verschillende personen hebben verschillende visite kaartjes, de kaartjes staan voor de personen

>>>> dus een beter visitekaartje staat voor beter persoon

DIA 12

Umberto Eco bekritiseerd Christaan Metz

>> beelden zijn volgens hem gecodeerd, en niet talige tekens >> ze zijn bepaald door culturele context

>>>> wij begrijpen ze, omdat we op de hoogte zijn van de culturele context

VB plaatjes in sheet

>> rechtsonder , is plaatje van man met geweer >> wij weten dat het Rambo is, dus voor ons is het een

plaatje van een man die ‘singlehanded’ de wereld aan kan

>> rechtsboven, is plaatje van vrouw in een vreemde houding op een man >> wij weten dat een mode

plaatje is, en vinden de houding niet vreemd, een vreemde die niet op de hoogte is van deze culturele

context zou dit wel vreemd vinden en niet begrijpen

>>>> onbekend met culture context beleef je een “wat is dit??” gevoel, WIJ weten dus voelen het niet


3!

cine-semiotiek: raymond bellour •  Gebaseerd op de semiotiek en

structuralisme van culturele antropoloog Claude Lévi-Strauss (1908-2009); o.a. The Raw and the Cooked (1964)

•  Een paradigmatische analyse legt de ‘verborgen boodschap’ van een verhaal bloot ! Oedipus mythe

•  Mythe = diepliggende betekenisstructuur van mythemes in een binaire verhouding tegenover elkaar (raw vs. cooked)

•  Verschil Roland Barthes: mythe is een ‘second orded sign’ (connotatie)

13 bellour: the symbolic bloackage in north by northwest (1959)

Oedipale code

Oedipus Moeder Vader

Thornhill Mrs. Thornhill Townsend

Eve Kendall

Van Damm

‘Mrs. Thornhill’

CIA professor

Code v/d vervoermiddelen

Taxi

Auto

Trein

Bus

Vliegtuig

14

psychosemiotiek: laura mulvey

•  Oedipus-mythe belichaamt de verschillende (tegengestelde) functies van ‘man’ en ‘vrouw’ als narratieve ‘betekenaars’; het sekseverschil is een ‘personification’ van ‘actieve’ en ‘passieve’ elementen in het verhaal: man = held = active vs. vrouw = damsel in distress = passive

•  ‘Filmplezier’ is niet gender-neutraal: “The female spectator’s fantasy of masculinization is at cross-

purposes with itself, restless in its transvestite clothes.” •  Psychosemiotiek is een politieke wapen die de onbewuste

structuren van de patriarchale maatschappij blootlegt. “I therefore claim to show not how men think in myths, but how

myths operate in men's minds without their being aware of the fact” (The Raw and the Cooked, 12).

15

hitchcock, the enunciator

•  Enunciatie: vanuit welke positie er wordt verteld?

•  De origine van de filmfantasie (aan de kant van de ‘auteur’) verbonden met de ‘toe-eigening’ van de filmfantasie (aan de kant van de toeschouwer) dmv filmische technieken (continuïteitsmontage).

•  Bellour: ‘Hitchcock’s’ verlangen (‘film-wish’) in Marnie (1964); Hitch’s cameo maakt de film-wish kenbaar dmv voyeurisme en fetisjisme (PSY)

16

the five obstructions (2003)

•  Een ‘semiotisch spel’ tussen Lars von Trier en Jørgen Leth

•  The Five Obstructions (‘signifier’) en The Perfect Human (‘signified’)

•  Een oefening in filmtaal: de ‘inhoud’ blijft ‘intact’ en de esthetische keuzes bepalen de betekenis.

17


3 DIA 13


DIA 14

Raymond Bellour ziet een moderne Oedipus in ‘North by Northwest’ van Hitchcock, beschrijving in schema

vorm hoe het te vergelijken is..

DIA 15

Laura Mulvey neemt anders dan Bellour niet de Oedipus mythe, maar sekse verschil als uitgangspunt

>> vrouwen zijn er om gered te worden ( passief )

>>>> mannen zijn er om vrouwen te redden ( actief )

Volgens Mulvey is zelfs kijken naar films, ‘het plezier dat je eraan beleeft’ gender bepaald

DIA 16

Mede door continuïteitsmontage lijkt het net alsof wij het verhaal sturen, de regisseur wordt onzichtbaar

en het is net alsof we onze eigen film aan het regisseren zijn.

DIA 17

Een van de films uit viewing.. meer over film in eigen onderdeel.. vette film naar mijn mening!! : - )

Documents

#04 - Media Theorie - HC 4 - Semiotiek en Structural