ОНЦЛОх

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

0 0 7 5 2

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

ЦаГ аГаар

УЛААНБААТАР2017.10.27

ХУР ТУНАДАСТАЙ

-3° -5°

УЛС ТӨРЕрөнхийлөгч Засгийн газрын сайд нарын томилгоонд хэсэгчлэн хориг тавилаа. Ерөнхий сайд төрийн ажлын хариуцлагыг чангатгаж, дэг журам тогтоохыг үүрэгдэв.Засгийн газраас Төв цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх Ажлын хэсэг байгууллаа.Төрийн албаны тухай хуулийн анхны хэлэлцүүлгийг хийлээ.Зарим Байнгын хорооны бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт оруулав.

ЭДИЙН ЗАСАГхөрөнгийн биржийн "MSE ALL индекс 1141.76 нэгж болж, 0.43 хувиар өсөв.БНСУ-ын дотоодын нийт бүтээгдэхүүн 1.4 хувиар өссөн үзүүлэлттэй гарлаа.Экспорт импортоос давснаар гадаад худалдааны тэнцэл ашигтай гарав. “Эрдэнэс Монгол” эхний хагаст 864.3 тэрбум төгрөгийн орлого олжээ. СЗх-ноос криптовалютаар төлбөр, тооцоо гүйцэтгэх боломжгүй гэв.

НИЙГЭМЕБС-ийн сурагчдын нэгдүгээр улирлын амралт ирэх долоо хоногт эхэлнэ.Цагдаагийн ерөнхий газрын даргаар С.Баатаржавыг томиллоо.Ерөнхийлөгчийн зарлигаар өнөөдөр П.Орхонд МУГТ цол олгоно. “МАЗ” компани гал унтраах, аврах ажиллагаанд 39 автомашин нийлүүлнэ.Ц.Цогзолмаа шинжлэх ухааны салбарт хийх ажлаа танилцууллаа.

ДЭЛХИЙАНУ-ын Ерөнхийлөгч хКН-ын даргаар дахин сонгогдсон Ши Жиньпинд баяр хүргэлээ. Amazon захиалагч эзгүй үед ч барааг нь хүргэж өгөх үйлчилгээ нэвтрүүллээ. Цахилгаан машины tesla компани Хятадад үйлдвэр байгуулахаар хэлэлцээ хийж байна. Япон улс тамхины онцгой албан татварыг ирэх онд дахин нэмэхээр тооцоолж байна.

2017.10.27, БААСАН ~ №206 (752) yНЭ: 600¥~ СОЁЛТ ХҮНИй ӨГЛӨӨ СОНИН УНШИХААС ЭХЭЛдЭГ ~

ЗГМ

хувьсаж буй өөрчлөлт шинэ горим тогтооноХатуухан нөхцөл дотооддоо тулгаж мэдэх нь. > 12

Лалын их арми нүүгэлтэн айсуй

Тэд шариатыг мөрдөн, олон цагаар сунаж мөргөөд, ажлаа алдaхыг хүссэнгүй. > 4

Европын төв банк санал зөрөлдлөө

Crispr хэрэглүүрээр ген өөрчилдөг болно

Ubinfo.mn сайт шилдэгт багтлааGogo.mnXopom.comIkon.mnCaak.mnZaluu.com

“Засгийн газрын мэдээ” сонины цахим хуудас Ubinfo.mn нь Монголын мэдээллийн шилдэг сайтуудын зургадугаарт бичигдлээ.

Ubinfo.mnNews.mnMedee.mnZindaa.mnView.mn

Эх сурвалж: Alexa.com©

Төвөггүй сурдаг эрдэм гэж үгүйÑ.Галсан

ам.ДОЛЛар юаНЬ руБЛЬ

2455.05 370.31 42.52

ЗЭС 5-чИНГИС БОНД

100.430.07%

аЛТmSe aLL 10-чИНГИС БОНД

1277.560.05%

1135.930.08%

99.400.06%

6984.500.4%

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

Б.Хурц даргын хэлснээр Ц.Нямдорж өөрийн хүүтэй нь амидаа С.Анхбаяр гэгч хуурай дүүгээрээ дамжуулан “Эрдэнэт” үйлдвэрт 42 сая ам.долларын бараа материал шахсан юм байна. Шинэхэн сайд барьц алдсан уу, С.Анхбаярыг багшийнхаа хүүхэд хэмээн хэлэв. 2

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

ЗаХ ЗЭЭЛ

Европт хуучин, азид шинэ

Европын зах зээлийг битүү эзэгнэсэн нэгэн үйлчилгээний салбар Ази тив рүү хараа бэлчээж байна. Анх 1912 онд Германд эхлэлээ тавьсан машин түрээсийн үйлчилгээ өдгөө бизнесийн хувьд эрийн цээнд хүрсэн. Энэ зах зээл өнгөрсөн онд 58.26 тэрбум ам.доллараар хэмжигдсэн гэж lucintel судалгааны байгууллага тооцжээ.

Сүүлийн жилүүдэд энэ зах зээлийн өсөлт удааширч, тогтмол хэмжээнд байлаа. Европ тивд машин түрээслэх үйлчилгээ иргэдийнх нь амьдралын хэв маягийн нэг хэсэг болж, зах зээл нь

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

ханасан тул ийнхүү компаниудын үйл ажиллагаа нэгэн жигд байв. Харин саяхнаас Европт хөлөө олсон том компаниуд Азийн зах зээлийг ихэд сонирхож эхэллээ.

Автомашины түрээсийн үйлчилгээний гол хэрэглэгчид нь жуулчид. Цүнхээ үүрээд хоёр хөлөөрөө хилийн дээс давж буй жуулчдад найдвартай, баталгаатай унаа нэн чухал. Ази тивийн эдийн засаг сайжирч, гаднын болон дотоодын жуулч­дын урсгал нэмэгдсэнээр Европт “хөгшрөөд” байсан энэ зах зээл Азид цус сэлбэх боломжтой болж байна. Ялангуяа, Энэтхэг, Япон, Хятадад тун эрэлттэй үйлчилгээ болох төлөвтэй.

5

841,500Тээврийн хэрэгсэл бүртгэгдсэн байна

Нийслэлд бүртгэлтэй автомашины

77.2% суудлын

Нийслэлд

339,600 автомашин бүртгэлтэй

18.1% Ачааны

3.0% Автобус

1.7% Тусгай зориулалтын

Амины 275,100

ЗГм: СЭДЭв

Хотоос хөөе, энэ компаниудыг

Японы хотуудын нэг онцлог байдаг юм. Төлөвлөлт гэж янзтай.Тун цэвэрхэн, бүх юм тэнд хачин цэгцтэй. Эх толгойгоо алдсан зах замба раагүй юм нэгээхэн ч үгүй. Нэг км.хавтгай дөрвөлжин газар нутагт ногдох хүн амын нягтаршлаараа дэлхийд нэгд ордог улс хэрнээ шахалдаж чихэлдээд, түгжирч бөглөрөөд тээр бухимдал үүсгэх шалт гаан огт үгүй.Энэ бол "япон мээнэжмэнт"­ийн

агуу чанар. Тэр жаахан газар нутаг дээр амьдралыг хэрхэн үнэлж, "ургуулж" чадаж байна вэ. Японы хотуудын, тэр амьдралынх нь зохион байгуулалтыг Монголтойгоо харьцуулах аваас бид нэг л тийм найгүй зутарсан, үүд хоймор нь мэдэгдэхээ байсан отрын айл шиг санагддаг юм

Нү үдэлчин зоргоороо Монголыг арлын суурьшмал япончуудтай харьцуулаад гэж эгдүүцэх нэгэн байж болох юм. Бид чинь XXI зуунд "хавтгай" болчихсон, Токиод болсон үйл явдлыг тэр дор нь

сонсож дуулан, Вашингтонд байгаа ажлаа Улаанбаатараас амжуулаад, Англи руу хэдхэн хоромд мөнгө гуйвуулаад сууж болдог болсон дэлхий ертөнцийн иргэд шүү дээ!

Хэдэн сая, живаа жилийн тэртээх сансар огторгуйгаас малаа хаана бэлчиж явааг, маргааш хаагуур цас бороо орохыг нь хэдхэн хоромд л харж мэдэж болдог болсон цаг үеийн хүмүүс атлаа ингэж муухай “хоцрогдож” үлдэх шалтгаан юу байна аа.

ЗГм: ИНФОГраФИК

Ш.ДаваадоржЗГМ

3

Нийслэлийн Статистикийн газар©

МОНГОЛ УЛСАд БүРТГЭЛТЭй ТЭЭвРийН хЭРЭГСЭЛ

2016 оны эцсийн байдлаар

Ц.Нямдорж Эрдэнэтээс мөнгө угаасан уу?

ЭДИЙН ЗаСаГ

Өр дарах хувилбараа өөрчлөх дөрвөн жил

Монголоор овоглосон шинэ бонд олон улсад мэндэллээ. Эртний монгол төрийн итгэмжит жуух болсон “Гэрэгэ”­ээр нэрлэсэн уг бондын хэмжээ 800 сая ам.доллар, хүү нь 5.625 хувьд тогтов. Энэ нь Монгол Улсын Засгийн газрын 18 сарын өмнө босгосон 500 сая ам.долларын бондынхоос даруй хоёр дахин бага хүү. Үүгээр зогсохгүй энэ оны эхээр босгосон “Хуралдай” бондын хүүгээс гур­ван суурь нэгжээр хямд өртөг юм. Ингэснээр Монгол Улс дэлхийн

Г.Байгал@baigalZGM

хөрөнгө оруулагчдын хараанд өртөж байсан 2012, 2013 оноос хойших хамгийн хямд өртөгтэй үнэт цаасаа ийн босголоо.

“Гэрэгэ” бондын хэмжээ хий­гээд хүү санхүүгийн зах зээлийн лангуун дээр багагүй хэлбэлзжээ. Энэ нь ч учиртай. Албаны эх сурвалжийн мэдээлс нээр Монгол Улсын Засгийн газраас 650 сая ам.долларын сан хүүжилт татах хүсэлт гаргасан. Харин олон улсын хөрөнгө оруулагчид үүнээс найм да хин өндөр буюу 5.8 тэрбум ам.долларын захиалга илгээжээ.

11

2 ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭдЭЭ СОНИН 2017.10.27, БААСАН ~ №206 (752)

Улс төр

ТОдРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай

санал, хүсэлт байвал

› iNFO@ZAsAG.CO

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

ТОвчХОН

Б.ТогтохЗГМ

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Ц.Нямдорж Эрдэнэтээс мөнгө угаасан уу?

» ЗАСГийН ГАЗАР Шадар сайд Ө.Энхтүвшин Беларусь улсын “МАЗ” компанийн ерөнхий захирал Д.С.Катеринич тэргүүтэй төлөөлөгчдийг хүлээн авч уулзлаа. Беларусийн тал Онцгой байдлын ерөнхий газарт гамшигтай тэмцэх тусгай зориулалтын техник, тоног төхөөрөмжийн хүчин чадлыг сайжруулах төсөл хэрэгжүүлэх сонирхолтой байгаагаа илэрхийлэв. Энэ хүрээнд гал унтраах, аврах ажиллагаанд зориулсан 12 төрлийн 39 автомашин нийлүүлэхээр хоёр улсын холбогдох яам, агентлаг, компани урьдчилан тохиролцсон байна.

» ТОМиЛГОО Өөр ажилд шилжсэнтэй нь холбогдуулан Цагдаагийн ерөнхий газрын дарга, хурандаа Ө.Энхтөрийг ажлаас нь чөлөөлж, Хууль сахиулахын их сургуулийн захирал, хурандаа С.Баатаржавыг томиллоо.

» ТОО

40Хувь. “Монголын цахилгаан холбоо” хувьцаат компанийн 54.67 хувийг Монгол Улсын Засгийн газар, 40 хувийг БНСУ-ын “Кореа Телеком” корпораци, 5.33 хувийг дотоод, гадаадын иргэд эзэмшдэг юм. Тус компани 1996 оноос хойш өнөөг хүртэл 18 тэрбум төгрөгийн ногдол ашиг тарааж, Засгийн газарт 10 гаруй тэрбумын ногдол ашиг хуваарилжээ.

» АЖЛЫН хЭСЭГ“Эрдэнэт үйлдвэр”, “Монголросцветмет” компанийн талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” УИХ-ын 23 дугаар тогтоолыг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж, танилцуулах үүрэг бүхий Ажлын хэсгийг шинэчлэн байгууллаа.

» СЕхМонгол Улс сонгуулийн үйл ажиллагаандаа автоматжуулсан системийг ашиглаж буй туршлагаас судлахаар Узбекистан улсын Сонгуулийн төв комиссын төлөөлөгчид Монгол Улсад ажиллаж байна. Сонгогчийн бүртгэлийн мэдээллийн сан бүрдүүлэх, сонгогчийн бүртгэл хийх, сонгогчийн санал авах, тоолох, мэдээлэл дамжуулахад техник технологи ашиглаж байгаа байдал, түүний аюулгүй байдлыг хангах зэрэг асуудалд гол анхаарлаа хандуулж туршлага судалж байгаа аж.

» УУЛЗАЛТГадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатар Энэтхэг улсаас Монгол Улсад суугаа Элчин сайд Суреш Бабуг хүлээн авч уулзаж, хоёр талын харилцаа, хамтын ажиллагааны талаар санал солилцов. Уулзалтаар худалдаа, хөрөнгө оруулалт, соёл, боловсролын чиглэлээр хэрэгжүүлж буй төсөл, хөтөлбөрүүдийг эрчимжүүлэхээр ярилцлаа. Мөн олон улс, бүс нутгийн талбарт Монгол, Энэтхэгийн стратегийн түншлэлийг гүнзгийрүүлэхээр тохиролцов.

Засгаа унагахад гол үүрэг гүйцэтгэсэн Ц.Нямдорж дөрөв дэх удаагаа Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдаар томилогдоход хүн бүхэн гайхсан. Учир нь УИХ­ын дэд даргын албан тушаалаасаа татгалзаж, хуучин салбар луугаа улайрах болсон шалтгааныг хүн бүр олон янзаар тайлбарлаж байв. Сайд болмогцоо олон жи лийн туршид олон нийтийн ан хаарлын төвд байсан С.Зориг ийг хөнөөсөн хэргийн захиа лаг чийг илрүү лэхээ амлаж, нийгмээс багагүй оноо цуглуулав. Тагнуулын ерөн хий газрын дарга, хошууч генерал Б.Хурц С.Зоригийг хөнөөсөн хэрэг зэврэх болсонд Ц.Нямдоржийг буруутгав. Энэ хүү мэдээлэлтэй зэрэгцүүлэн Ц.Нямдоржийн

уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэрт шахаа хийсэн удаах баримтыг ил болголоо.

Б.Хурц даргын хэлснээр хүүтэй нь нэр нэгтэй С.Анхбаяр гэгч хуурай дүүгээрээ дамжуулан Ц.Нямдорж “Эрдэнэт” үйлдвэрт 42 сая ам.долларын бараа материал шахсан юм байна. Шинэхэн сайд барьц алдсан уу, ямартай ч уг

баримтыг хүлээн зөвшөөрч, С.Анхбаярыг багшийнхаа хүүхэд хэмээн тодотгов. “Эрдэнэт” үйлд вэрийн 49 хувийг дотоодын компани худал дан авсан асууд­лыг улстөржүүлэх үеэрээ мөн л хүүгийнхээ бизнесийг өргө­жүүлэхийн тулд хөндлөнгөөс нөлөөлсөн гэдгээ хээвнэг хүлээн зөвшөөрсөн удаатай. Түүний хүү Н.Анхбаяр 2004 болон 2006 онд “Эрдэнэт” үйлдвэртэй хамтын ажиллагааны гэрээ байгуулахад нь “шударга” сайд шууд лоббидож, их хэмжээний мөнгө салгаж байсан юм. Хийсэн “хэрэг”­ээ ийнхүү хүлээсэн атал хууль хяналтын байгууллагынхан нүдээ аниад, чихээ таглаад хариуцлага тооцолгүй чимээгүй өнгөрсөн. Харин энэ удаад Ц.Нямдоржийг мөнгө угаасан, эсэхийг шалгах болов уу гэсэн хүлээлт нийгэмд хэдийнэ үүсчээ.

Танихгүй гэсэн С.Анхбаярын

тухай асуултад

хариулахдаа түүнийгээ

багшийнхаа хүүхэд

гэдгийг хүлээн зөвшөөрөв.

С.Зоригийн хэргийг илрүүлэх үүрэгтэй Ажлын хэсгийг дөрвөн удаа тараасан шалтгаан þу байв?

Ц.Нямдорж: Миний гарын үсэгтэй баримтыг нь гаргаад ир.

ТЕГ-ын дарга Б.Хурц таныг С.Зоригийг хөнөөсөн хэргийг шалгаж байгаа Ажлын хэсэгт улс төрийн албан тушаалаар шууд нөлөөлж байна хэмээн мэдэгдсэн. Та Ажлын хэсэгт нөлөөлсөн үү?

Ц.Нямдорж: Цагдаагийн байгууллагаас энэ төлөөлөлд орсон хүмүүсийг би солиулна.

Та дөрөв дэх удаагаа Хуулü çүй, дотоод хэргийн сайдаар томилогдлоо. Энэ хугацаанд С.Зоригийн хэрэг яагаад илэрсэнгүй вэ?

... хариулаагүй.

Таны хүү Н.Анхбаяр “Эрдэнэт” үйлдвэртэй хо¸р удаа гэрээ байгуулж ажилласан. 2004 онд байгуулсан гэрээгээр 300 сая төгрөгийн ажил гүй-цэтгэсэн хэмээн та тайлбар хийж байсан. Гэрээг байгуулах үед “Эрдэнэт” үйлдвэрт ажил ладаг танил руугаа холбоо тогтоож, дэмжлэг хүссэн гэдгээ ч хэлсэн. Гэтэл Н.Анхбаярын “Анлимитед” комïани “Эрдэнэт” үйлдвэрт 2006 онд 255 мянган ам.долларын үнэтэй хэвлэлийн машин шахсан баримтыг ТЕГ-аас олон нийтэд ил болголоо. Энэ гэрээг хийхэд ч гэсэн та лоббидсон уу?

... хариулаагүй.

Б.Хурц даргын хэлснээр хүүтэй чинü нэр нэгтэй С.Анхбаяр гэж хуурай дүү танд байдаг гэсэн. Та энэ хүнээр дамжуулан “Эрдэнэт” үйлдвэрт 42 сая ам.долларын бараа материал шахсан байна. С.Анхбаяр таны þу þм бэ?

Ц.Нямдорж: С.Анхбаяр бол миний багшийн хүүхэд.

“Эрдэнэт” үйлдвэрийн 49 хувийн энгийн хувü цааг “Монголын çэс корïорац” ХХК худалдан авсан асуудлыг улстөржүүлэх болсон нü энэхүү шахааны наймаатай холбоотой þу?

... хариулаагүй.

С.Зоригийг хөнөөсөн хэрэг “Эрдэнэт” үйлд вэр тэй холбоотой байж магадгүй гэсэн тайл барыг ТЕГ-ын дарга Б.Хурц хийлээ. Үүнд ямар тайлбар хийх вэ?

Ц.Нямдорж: С.Зоригийн хөнөөсөн хэрэгт надтай холбоотой зүйл огт байхгүй.

С.Зоригийг хөнөөсөн хэрэг нотлох баримтын хүрээнд шийдэгдчихсэн, бүх үйлдэл нü нот лох баримтаар тогтоогдчихсон байхад та çахиалагчийг илрүүлнэ хэмээн мэдэгдсэн. Энэ хэргийг салбарын сайдаар ажиллаж байхдаа илрүүлэх үү?

Ц.Нямдорж: Мэдэхгүй байна.

Таныг Хятадын тагнуул гэх 42 хуудас баримтыг няцааж чадахгүй байгаа шалтгаан þу вэ?

Ц.Нямдорж: Би тагнуул байсан бол шалгаж, шийтгэх нь яасан юм. Б.Хурц энэ мэдэгдлийг хийснээрээ улстөрчдийг тагнадаг гэдгээ ил болголоо.

ТЕГ-тай “дайн” çарлах бол сон шалтгаан þу вэ?

Ц.Нямдорж: Би ТЕГ­ын даргыг солино.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

УИХ­ын зарим гишүүн сай даар томилогдсонтой хол­богдуулан УИХ­ын зарим Байн гын хорооны бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт орууллаа. Тухайлбал, УИХ­ын гишүүн Г.Занданшатар, д.Цогтбаатар, Ц.Цогзолмаа нарыг Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооноос, Х.Баделхан, Ж.Бат­Эрдэнэ нарыг Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооноос чөлөөлөв. Мөн Ө.Энхтүвшинг Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны, Б.Батзоригийг Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны, Х.Баделхан болон д.Сумъяабазар нарыг Төсвийн байнгын хорооны бүрэлдэхүүнээс хаслаа. Үүнээс гадна д.Цогтбаатарыг Хууль зүйн байнгын хорооны, УИХ­ын гишүүн Ч.Хүрэлбаатар, Ц.даваасүрэн нарыг Эдийн засгийн байнгын хорооны гишүүнээс чөлөөллөө.

Харин Ж.Эрдэнэбатын тан химд ажиллаж байсан Ц.Мөнх­Оргил, Н.Номтойбаяр, д.Оюунхорол нарыг Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байн гын хорооны гишүүнээр то ми лов. С.Бямбацогтыг Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны, Ж.Эрдэнэбат болон Ж.Мөнхбат нарыг Төсвийн байнгын хорооны бүрэлдэхүүнд багтсан бол Б.Чойжилсүрэн, Я.Содбаатар нарыг Эдийн засгийн байнгын хорооны гишүүнээр баталлаа. Батлан хамгаалахын сайд асан Б.Бат­Эрдэнэ Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны гишүүнээс томилогдсон юм. Харин өөрсдөөс ирсэн саналын дагуу д.Цогтбаатарыг Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны, Х.Баделханыг Нийгмийн бод­лого, боловсрол, соёл, шинж лэх ухааны байнгын хорооны бүрэл­дэхүүнд оруулав.

БаЙНГыН ХОрОО

Байнгын хорооны бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт оруулав

ЗАЙЛШГҮЙ 10 АСУУЛТ, Ц.НßМДОРЖИЙН ХАРИУЛТ

Õóóëü ç¿é, äîòîîä õýð ãèéí ñàéä ìýäýýëýë õèéñýí ÷ çàéëøã¿é õàðèóëàõ ¸ñòîé õýä õýäýí àñóóëòàä õàðèó ºãººã¿éã òîéìëîí õ¿ðãýæ áàéíà.

НЭЭЛТТЭй АЖЛЫН БАйРАНд УРЬЖ БАйНА ЗАхиРГАА, хУУЛЬ ЗүйН хЭЛТЭСТ хУУЛЬч

АЖЛЫН БАйРАНд ТАвиГдАх шААРдЛАГА:• Хууль,эрхзүйнмэргэжлээрбакалавр,түүнээсдээшзэрэгтэй• Мэргэжлээрээ3-аасдээшжилажилласантуршлагатай• Компьютерийнхэрэглээнийпрограмууддээражиллахчадвартай• Бүтээлчхандлагатай,шударга,хариуцлагатай,хувийнзохионбайгуулалтсайтай• Хөдөлмөрийнхарилцаагзохицуулахурчадвартай• Харилцааныөндөрсоёлтой• Шийдвэргаргахчадвартай• Компанийгтөлөөлөхчадвартай• Компанийнүйлажиллагаанытөлөвлөлттайлангболовсруулахтайлагнахчадвартай,/эдийн

засагчийн мэдлэг давуу тал болно/• Нас28-40

САНАЛ БОЛГОх НөхЦөЛ: • Сайнажилтантанднийгэмахуйнтаатайорчингбүрдүүлэнбагаархамтранажиллахадбид

бэлэн байна.

холбогдох баримт бичиг (иргэний үнэмлэх, компанийн анкет /www.khutulcement.mn цахим хуудаснаас/, диплом, мэргэжлийн үнэмлэхийн баталгаажуулсан хуулбар, ажиллаж байсан байгууллагын тодорхойлолт, 3 үеийн намтар зэрэг)-ийн хамт доорх хаягаар ирүүлнэ үү.

Баримт бичгийг хүлээн авах эцсийн хугацаа: 2017 оны 9-р сарын 11-ний өдрийн 11-00 цаг

хүлээн авах хаяг: Сэлэнгэ аймаг, Сайхан сум, хөтөл, “Цемент-шохой” хК-ийн захиргааны байр, Захиргаа, хууль зүйн хэлтэс

холбоо барих утас: 99014028

хөТөЛийН “ЦЕМЕНТ-шОхОй” хК

Ц.Нямдоржийг мөнгө угаасан, эсэхийг шалгах болов уу гэсэн

хүлээлт нийгэмд хэдийнэ үүсчээ

байгуулалтыг илтгэсэн шинжлэх ухаан болж. Эртний Грек, Ром, Византын эзэнт гүрний үед цэрэг армид шаардлагатай зэр зэвсэг, хүн хүчин, санхүү, төлөв лөлт, нийлүүлэлт хариуцсан офи­церуудыг “ложистикс” хэмээн нэрлэдэг байсан юм билээ. Цэрэг, армид хамгийн шаард­лагатай бүхнийг цаг тухайд нь хэрхэн ханган нийлүүлж, яаж зөв хуваарилж байснаас шууд ялалт, амжилт нь шалтгаалдаг байсан аж. Эндээс үүдэлтэй эдийн засагт, орчин үеийн хүний нийгмийн хөгжилд эрэлт хэрэгцээг хэрхэн зөв зохицуулах, нийлүүлэлт хуваарилалтыг яаж хийх, ачаа бараа, энэ их материалыг хэрхэн хадгалах, хамгаалах, яаж татах төвлөрүүлэх вэ гэдгийг зайлшгүй зохицуулах ухаан буюу бодлого менежмент болон хувирчээ. “Ложистик­гэдэг нь зай талбайг хамгийн үр ашигтай ашиглах, цагийг хэмнэх, үнэ цэнийг нь нэмэгдүүлэх үл тасрах гин жин урсгал юм” хэмээн Окс фордын тольд тайлбарлаж. Өөрөөр хэлбэл, хотыг хот шиг

байлгахад ложистик зайлшгүй чухал хүчин зүйл болсон байдаг юм байна. Улаанбаатар хотод нэгдсэн ложистик­терминал байдаггүйгээс хоногт дунджаар 135 сая төгрөг буюу жилд 50 шахам тэрбум төгрөгийн үргүй зардал гарч байдаг гэсэн тооцоог эрхэм дарга нарт бодвол танилцуулсан байдаг байх.Бас ачаатай вагонуудыг цагт нь суллаж, тавьж өгч чаддаггүйгээс үйлчлүүлэгчид ямар их бухимдаж, хугацаа алдаж, хөрөнгө мөнгө урсаж, хохирч байдгийг бүгд мэднэ дээ. Үйлчлүүлэгчид ачаа бараагаа цаг тухайд нь авч чаддаггүйгээс торгуульд орж, мөнхүү сулласан чингэлгийг цаг тухайд нь буцааж чадахгүй түгждэгээсээ болж Олон улсын далайн тээврийн байгууллагад торгуулийн 250 мянган ам.долларыг Монгол Улс өнгөрсөн онд төлсөн байх юм. Ийм арчаагүй байж болохгүй ээ. Өөрсдөдөө төдийгүй өрөөлд саад болсон ийм бодлогоо тэгээд цаашаа үргэлжлүүлээд л байх юм гэж үү.

1Бид хүн төрөлхтний өнөө

цагийн хөгжлийн бүхий л сайн сайхан жишээнээс хормын зуурт ч суралцан, хэрэгжүүлж өөрсдийгөө харьцуулж, цаг ямагт урагшлах том боломжийг маш сайн ашиглах хэрэгтэй юм. Улаанбаатар маань ямар хот болчихоод байгааг, бид яаж амьдарч байгааг тэр Токио,

ЗГМ: Сэдэв

2017.10.27, БААСАН ~ №206 (752) 3ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭдЭЭ СОНИН

Хотоос хөөе, энэ компаниудыг

Энэ бол жинхэнэ чад вартай, ча дал ­тай мене же рүү дийн зайлш гүй хэрэгжүү­лэх ёстой бодлого

гэдгийг хэлэх гэсэн юм. Бид дэлхийн улс орнуудаар бишгүй л явцгааж байгаа, хэзээ хот ийм байсан юм бэ? Манайхан шиг хэн дуртай нэг нь хот дотроо төмөр зам салаалаад, ачаа тээврийн ло жис тик нэр тэй компани бай­гуулчихсан нэвсийгээд, хогийн цэгээс ч долоон дор терминал гэхээс цаашгүй баахан агуулах босгон шавааралдуулж, бөглөрөл гацаа үүсгэн, цаг зав бараад, хотын хөдөлгөөнд садаа болон, хотын бүтцийг алдагдуулж, осол, аваарын шалтгаан өдөөж, бухимдал чирэгдэл бо лоод бай­даггүй шүү дээ. Түрүүн дурдсан гурван өртөөг даган хотын төвийн хамгийн хөдөлгөөнтэй хэсгүүдэд 40 гаруй ачаа тээвэр, зуучлалын нэртэй компани хөглөрч байдаг юм байна. Эдгээр компаниудыг хотын төвөөс даруй хөөж гаргах нь хотын иргэдийн төдийгүй улс орны эрх ашиг.

Бид олон улсын жишигт нийцсэн ачаа тээврийн нэгдсэн, орчин үеийн терминал, ложистик төвтэй болох ёстой. Ийм төв хотоос зах зайдуу байж, эндээс ачаа бараагаа зөөдөг, хадгалдаг, хуваарилдаг байж, хот эмх цэгцэд орох том эхлэл тавигдана. Олон улсын жишиг яг л ийм байдаг шүү дээ. Хүнд даацын тэрэгнүүд ачаа зөөж, хотынхоо төв замаар явдаггүй учир бусад улс орны хотын зам эвдэрдэггүй,

Хэдий болтол зуунаар хоц­рогд сон сэтгэлгээгээр хөгжилд хандаж явах юм бэ? Цөөхөн монголчууд хувийн явцуу эрх ашгаа нэгтгэн “Нэг бөгөөд хүчирхэг­Монгол” гэсэн ит­гэл үнэмшил, зорилгын дор зангидагдаасай гэж ямар их хүснэм. Утаагүй болцгооё гэж хэдэн жил ярив. Хотын хөдөлгөөний ачааллыг багасгая гэж хэчнээн зөвлөлдөв. Тэгээд юу хийлээ бид. Ямар их хөрөнгө зарлаа. Үр дүн нь хаана байна вэ? Одоо ингэж бие биенээ хуу­рахаа больж, нийгмийн эрх ашиг, ирээдүйнхээ төлөө бодитой зүйлийг хийх цаг болсон гэж бод ном. Аливаа юманд цаг, хэмжээ гэж байдаг. Алдах л юм бол дуусаа. Ядаж Улаанбаатарын энэ зах замбараагүй байдлыг журамд оруулъя гэж байгаа юм бол ачаа,тээвэр зуучлалын бизнес эрхлэгч энэ олон компани явцуу эрх ашгаа тэвчээд нийслэлээс зах зайдууд НЭГдСЭН ТЕРМИ­НАЛТАй болчихвол бидний зовлонгийн тал нь алга болно доо.

орчин бохирддоггүй, хот дуу чимээгүй тайван амгалан бай­даг юм. 1920­иод оны Хята дын худалдааны пүүсүүд шиг хөглөрсөн ийм байдлаа бид одоо цэгцлэхгүй, хэзээ гэж хойш тавьж суух юм бэ? Монголын Засгийн газар, тэр тусмаа НИТХ­ын дарга С.Амарсайхан, Улаанбаатар хотын захирагч бөгөөд Нийслэлийн Засаг дарга С.Батболд, хотын ерөнхий ме­нежер Т.Гантөмөр нар ажлаа яг одоо үүнд чиглүүлээсэй билээ. Улаанбаатар хот нэгдсэн терми­налтай болсноор энэ замбараагүй компаниудыг цэгцэлж, хотын төвийг чөлөөлс нөөр иргэдээ орон сууцжуулах ямар их зай, талбайтай болох билээ. Хотын зам сайжирч, ачаалал бууран, амьсгалах агаар, иргэдийн аюул гүй амьдрах орчны баталгаа чанаржиж дээшлэх боломжтой болох нь тодорхой.

Ложистик­гэдэг бол нийгэмд чиглэсэн асар том цогц бодлого байдаг юм. Тэр тусмаа хүнд чиг­лэсэн. Хотын иргэд хэдий чинээ уур уцаар бухимдалтай байна төдий чинээ хот төлөв лөлтийн бодлого муу байна аа гэсэн үг.

Энэ бол жинхэнэ чадвартай, чадалтай менежерүүдийн зайлш­гүй хэрэгжүүлэх ёстой бодлого.

Грекийн “логос” (зохицуу­лалт) гэдэг үгнээс гаралтай ложис тик эдүгээ зөв төлөв­лөлт хуваарилалт, зохион

Парис, Нью­йорк, Сингапур, дубай, Бээжинтэй харьцуулах хэрэгтэй байна.

Ядаж л Эрээнийг харж, тэндээс суралцах юм мөн ч их байна аа! Улаанбаатарын хүн ам нэг сая хагасаас давчихлаа. Энэ чинь дэлхийн том хотын статус. Тэгэхээр том хотын зангарагтай болох ёстой. Тэгэхийн тулд бид хотоо шал өөрөөр төлөв­лөх, өөрчлөх хэрэгтэй. Энд нэг зүйлийг онцлон хөндөх гэсэн юм. Хот төлөвлөлттэй хол­боо той асуудал л даа.Үүнийг цаашдаа үндэстнийг хамарсан хэлэлцүүлэг болоосой, тэгээд үр дүнд хүрээсэй гэж хүснэм. Хот төлөвлөлт гэдэг амар зүйл биш. Хэн дуртай нэгэн шийдвэр гаргаад, хүссэн газартаа шавар, төмөр овоолоод байдаггүй. Бид ингэж ойлгож, зоргоороо байсныхаа үр дүнг одоо энэ их бухимдалтай, учиргүй заваан балгас шиг болсон хотоосоо харж байна.

Улаанбаатар хот дотор Улаанбаатар­Толгойт­Амгалан гэсэн өртөөдөөс салбарласан 80 гаруй төмөр зам байдаг гэвэл та итгэх үү!

Энэ замуудыг хэн хэзээ тавь­сан, ямар учиртайг бид бараг л анзаар даггүй байх. Хотыг хөг жихөд, хот шиг болоход хамгийн том “шавар” болсон энэ заваан юмнуудыг даруй эмхлэн цэгцлэх шаардлагатай болжээ

Энэ олон жижиг терминал тус бүр дээр ажиллаж байгаа техникүүд бүрэн хүчин чадлаа ашиглах боломжгүй, үргүй зардал ихтэйгээс гадна, терминал бүрт зайлшгүй ажиллаж байх ёстой Улсын мэргэжлийн хяналт болон гаалийн үйлчилгээ байдаггүй. Тийм болохоор ямар их үргүй зардал эдийн засагт үүсдэгийг холбог дох байгууллагууд өөрсдөө “үглэж” эхэллээ. Энэ нь сайн хэрэг. Бид нэгдсэн терминал, ложистик төвтэй болсноор юу хожихыг, Улаанбаатар хот хэрхэн өөрчлөгдөхийг, ямар хөгжил дэвшил гарахыг эрх мэдэлтнүүд, тэр тусмаа тээвэр зуучлалын бизнес эрхлэгчид сайн тунгаагаасай гэж чинхүү сэтгэлээсээ хүсье.

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Нийслэлийн Засаг дарга асан Э.Бат­Үүл Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн төслийг засаглал байх хугацаандаа хэрэгжүүлсэн боловч дорвитой амжилтад хүрч чадахгүй зогссон. Мэдээж улс төр, эдийн засаг гээд олон хүчин зүйл үүнд хамаатай. Уг нь Улаанбаатарыг хөгжүүлэх хот төлөвлөлтөд нөлөөлж болохуйц хамгийн бодит үр дүнд хүрэх магадлалтай төслийн нэг нь энэ байсан юм. Энэ бүхэн хууль эрх зүйн орчин дутмаг, бодлого боловсруулагчид нөөц бололцоогоо бүрэн дүүрэн харж, асуудалд бодитой хандаж чадаагүйтэй шууд хамаатай. Буруу төлөвлөлтийн уршиг иргэдийн нуруун дээр бууж байна. дахин төлөвлөлтөд итгэж, газраа орон сууцаар солих хүсэлтэй байсан иргэд өнөөдөр орох оронгүй болтлоо хохирч үлдсэн. Явж явж энэ бүхэн хот төлөвлөлтийн алдаатай бодлогтой холбоотой болчихоод байна. Агаар, хөрсний бохирдлыг бууруулах, иргэдийн тав тухтай орчинд амьдрах орчин нөхцөлөөр хангахад томоохон түлхэц үзүүлэх ёстой төсөл ийн зогсчихлоо.

Хэдийгээр одоогийн хотын мэр хөдөөнөөс Улаанбаатарт шилжин суурьшигчдын урсгал хөдөлгөөнийг хаасан боловч 2030 онд Улаанбаатар хотын хүн ам 1.7 саяд хүрэх төлөв гарсан. Тэгвэл Улаанбаатар хотыг 2020, цаашлаад 2030 он хүртэл хөгжүүлэх, нэг үгээр хэлбэл, энэ хотын амин сүнс болсон Ерөнхий төлөвлөгөө бодит амьдрал дээр

хэрэгжиж байна уу. Энэ бүхний аль нь ч өнгөрсөн хугацаанд биелээгүй төдийгүй ирэх хоёр жилд ч биелэх боломжгүй гэдгийг хүн бүр мэднэ. Энэ байдлаараа 2030 оныг хүргэвэл Улаанбаатар ямар хот болох бол. ЖАйКА­гаас гаргасан судалгаагаар дэд бүтцийн хүртээмж, гэр хорооллын тэлэлт, агаарын бохирдол гэсэн үндсэн гурван том асуудалд анхаарал хандуулж, нэн даруй шийдэхгүй бол Улаанбаатар хот 2030 онд замын хөдөлгөөний ачааллаа дийлэхгүйд хүрч, явган алхах орчин багасна. Мөн хүн ам өсөхийн хэрээр хот улам хүрээгээ тэлж, өндөр өртөг, чанар муутай дэд бүтэц бүхий гэр хороолол нэмэгдэж, амьдрах орчин нөхцөл улам муудна.

Гаднын хот төлөвлөлтийн экспертүүдийн зөвлөж буйгаар аливаа хотын төлөвлөлт иргэ­дийн оролцоотой явдаг юм байна. Улаанбаатар хотын иргэд ямар хотод амьдрахыг хүснэ, түүнд нийцүүлж хотыг төлөв­лөх ёстой аж. Монгол Улсын хот байгуулалтын салбарын чадав хийг бэхжүүлэх төслийн хоёрдугаар үе шатын төслийн дэд ахлагч Риеко Сасаки “Аливаа

хотод стандарт гэж байдаггүй. Тухайн хотын түүх, иргэдийн хүсэл эрмэлзлээс шалтгаалан хотыг хэрхэн хөгжүүлэх, төлөвлөхөө шийддэг. Жишээлбэл, 50 жилийн өмнө Токио хотын иргэд нэг цэгээс нөгөө газарт хүрэхийн тулд хамгийн ихдээ нэг цаг зарцуулдаг болмоор байна гэж хүссэний дагуу өнөөгийн Токиогийн төлөвлөлтийг гаргасан. Тиймээс аливаа хотын төлөвлөлт тухайн хотод амьдарч буй иргэдийн хүсэлттэй шууд хамааралтай гэж ойлгож болно. Жишээлбэл, Хамамацу нь өөр улсад бараг танигдаагүй хот боловч дэлхийд мотоциклийн үйлдвэрлэлээр тэргүүлдэг хот. Хонда, Сүзүки, Ямаха, Кавай зэрэг үйлдвэрүүд байрладаг. Хотыг зөв эсвэл буруу замаар хөгжиж байна гэж хэлэх нь утгагүй хэрэг. дэлхийн өнцөг булан бүрт янз бүрийн хотууд байдаг. Хэрэв стандарт тогтоон, нэгэн хэвд оруулбал одоогийн Токио дэлхийн хэмжээний хот болж чадахгүй байсан болов уу” гэв.

Иймд Улаанбаатар хотыг зөв төлөвлөлтөд оруулахын тулд нэг цэгт төвлөрсөн бөөгнөрлийг задалж, орон сууцны дэд төвүүдийг байгуулж, улмаар гэр хорооллын айл өрхийг олон төрлийн орон сууцны сонголт, ажлын байр бүхий шинэ хотхон, хороололд шилжүүлэн суурьшуулах хэрэгтэй. Түүнчлэн нийтийн тээвэрт зүүнээс баруун чиглэлтэй бат бэх тээврийн тэнхлэгийг байгуулж, авто замын босоо тэнхлэгийг нэвтрүүлэх нь нэг цэгээс нөгөө цэгт түгжрэлгүй хүрэх хамгийн бодит үр дүн болно гэж зөвлөж байна.

Иргэдийн хүсэлтээс шалтгаалан хотыг хөгжүүлж, төлөвлөдөгБ.Бямбасүрэн@byambaab_ZGM

“Монголын Ипотекийн Корпораци ОССК” ХХК нь Хөрөнгөөр баталгаажсан үнэт цаас гаргах үйл ажиллагааны хүрээнд Тусгай зориулалтын компаниуд үүсгэн байгуулсан бөгөөд Монгол Улсын Компанийн тухай хуулийн дагуу Улсын Бүртгэлийн Ерөнхий Газар болон Хөрөнгөөр баталгаажсан үнэт цаасны тухай хуулийн дагуу Санхүүгийн Зохицуулах Хорооноос тусгай зөвшөөрөл аван үйл ажиллагаа явуулж буй Тусгай зориулалтын компаниудын Төлөөлөн Удирдах Зөвлөлийн Нарийн бичгийн даргын сонгон шалгаруулалтад урьж байна.

Гүйцэтгэх үндсэн чиг үүрэг:Тусгай зориулалттай компаниудын Төлөөлөн Удирдах Зөвлөлийн хурлыг тогтоосон хугацаанд зохион байгуулах, Гүйцэтгэх удирдлага болон Тусгай зориулалтын компанийн Төлөөлөн удирдах зөвлөл, Хувьцаа эзэмшигчийн хурал болон бусад оролцогч талуудын хоорондын үйл ажиллагааны тасралтгүй уялдаа холбоо, хэвийн үйл ажиллагааг хангахад дэмжлэг үзүүлэх, Компанийн засаглалын асуудлыг хариуцах;

Ажлын байранд тавигдах шаардлага: Хууль эрх зүйн чиглэлээр бакалавр болон түүнээс дээш зэрэгтэй; Компанийн өрсөлдөгч хуулийн этгээдийн хувьцаа эзэмшигч, эрх бүхий албан тушаалтнаар ажиллаж байгаагүй байх;

Зөв бичгийн дүрэм, хэл найруулгын сайн мэдлэг, чадвартай; Англи хэлний бичгийн болон ярианы ахисан түвшний мэдлэгтэй; Компьютерийн хэрэглээний программыг бүрэн эзэмшсэн; Хүмүүстэй харьцаж ажиллах арга барил эзэмшсэн, харилцааны болон илтгэх ур чадвартай; Компанийн ТУЗ­ийн нарийн бичгийн дарга эсхүл хууль, эрх зүйн чиглэлээр ажиллаж байсан бол давуу тал болно.

Ерөнхий шаардлага: Хариуцсан нэгжийн өдөр тутмын үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулах, чиглүүлэн төлөвлөх, компанийн шийдвэрийн хэрэгжилтийг хангах, гүйцэтгэлийг тайлагнах ур чадвартай;

Ажлын ачаалал даах; Нууц хадгалах чадвар, дадалтай; Байгууллагад тогтвор суурьшилтай ажиллах; Багаар болон бие даан ажиллах чадвартай; Харилцааны соёлтой, хувийн зохион байгуулалт сайтай; Ёс зүйн өндөр шаардлага өөртөө болон бусдад тавьдаг.

Бүрдүүлэх материал: Анкет (www.mik.mn вэб­хуудаснаас татаж авна уу); Ажилд орохыг хүссэн өргөдөл (гараар бичсэн); дипломны хуулбар (нотариатаар баталгаажуулсан байх); Иргэний үнэмлэхний хуулбар; 3 үеийн түүх (гараар бичсэн); Компанийн засаглалын сургалтад хамрагдсан бол гэрчилгээний хуулбар; Өмнө нь хийж байсан ажил, туршлагын тухай товч мэдээлэл.

Сонгон шалгаруулалтад оролцох хүсэлтийг 2017 оны 11 дүгээр сарын 03­ны өдрийн дотор “Монголын Ипотекийн Корпораци ОССК” ХХК­ийн байранд хүлээн авах буюу altantuya@mik.mn хаягаар хуулбарыг илгээж болно.

Урьдчилсан шалгуурт тэнцсэн нэр дэвшигчидтэй утсаар холбоо барин, ярилцлагад орох мэдэгдэл хүргүүлнэ.

ТУСГАЙ ЗОРИУЛАЛТЫН КОМПАНИЙНТУЗ-ИЙН НАРИЙН БИЧГИЙН ДАРГЫН

СОНГОН ШАЛГАРУУЛАЛТАД УРЬЖ БАЙНА

Хаяг: 14210, Улаанбаатар хот Сүхбаатар дүүрэг, 1-р хороо 13-р хороолол, Энхтайваны өргөн чөлөө-19, Худалдаа хөгжлийн банкны байр

10 давхар, Утас: 328267 /ext-828/ Вэбсайт: www.mik.mn

ажиллахгүй болсон, нураасан, шинэ Египет нь ХАМАС­ыг ивээх гүй. Туннелийн үлдэгдэл нь “Ленинградын блокад” гэдэг шиг л “Газын блокад”­ын түүх болж үлджээ.

Ингэхэд исламистууд энд тэнд­гүй ялагдахад Израиль баяр бахдал болох нь мэдээж. Лалын ахан дүүс улс төрөөс зайлж, “Лалын улс”­ыг Иракт устгаж байхад палестины ХАМАС хөшигний араар орчихно, түүнд жүүдүүд баярлана. Исламистуудыг улс төрөөс тонилго гэж өрнөдийнхөн шууд хэлж зүрхэлдэггүй. Хэрэв шударга сонгуулиар тэд ялбал уухайлан баяр хүргэж ардчиллаа наах гэж хөглөсөн түүх хуучраагүй ч бас гандан буурахгүй.

Исламистуудыг дэмжих хэцүү, болих бас хэцүү ацалсан байр сууринаасаа болоод Европ, Обама­гийн үеийн Америк урам нь хугарч байсан. Ойрх дорнод дахь тэдний ашиг сонирхол нь ардчилал байж таарахгүй юм байна. Гэхдээ тэр “ардчилал” гэх гонгинуураасаа салах дургүй. Бүтэхгүй, болохгүй, эвлэрэхгүй нийгмийг ятгахдаа тэд залхахгүй.

Египетийн цэргийнхнийг шал­саар байж Европын Холбооны комиссар хатагтай К.Эштон Мухам мед Мурсийг эргэж очсон шог түүх хуучраагүй байна. Исла­мистуудыг өөхшүүлж байгаагаа энэ хатагтай ойлгоогүй юм. “Ардчилал” гэх гонгинуур нь энэ хатагтайг хөтлөөд харанхуй шөнө таньж мэдэхгүй нууц гяндан руу хөтөлж байв. Эвлэрэхгүй хоёр хүчнийг эвлэрүүлэхийн төлөө, хямралыг зохицуулахын төлөөx “Ta нарын чармайлт чинь дампуурлаа

4 ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭдЭЭ СОНИН 2017.10.27, БААСАН ~ №206 (752)

Судлаачийн үг

Миний бие Египетэд эх орноо төлөөлөн Элчин сайд, мөн Кувейт, Саудын Араб, Иран, Иорданд хавсран суугаа Элчин сайдаар ажил лаж, чухам халуун тогоон дотор нь байсных, мөн “Арабын хавар”­тай нүүр тулж, түүний түүх ба орчин үеийг гайгүй судалсных дүнг нь гаргахыг энэ удаа хичээв. “Исламын улс” гэх террорист бүлэг энэ үйл явцын шууд үр дагавар, чухам төрүүлсэн “хүүхэд” нь болс­ных түүнд нь ч бас дүгнэлт өгье.

“Исламын улс”ыг хөндөхийн өмнө Египетэд төвтэй Лалын ахан дүүс­ийг бас сөхье. Лалын ахан дүүс засгийн эрх авсан, эр­гээд нурсан, хориглогдсон байр байдлаас харвал ерөөсөө лалын төсөл гэж эдийн засаг дээр юу ч байхгүй байсан, төсөл зохиогоод ч ямар ч шанс байхгүй, бусад улсад ч тэрхүү “лалын” нэртэй экстремист хөдөлгөөнүүдэд яг л тэгж буусан хэмээн би олон жил бичиж байна. Байлдаад байдаг, ялалт байхгүй, эзэлсэн ба хянасан нутаг дэвсгэрт нь лалын шашнаас өөр тэр гэх дэвшлийн шинж тэмдэг ганц ч үлдэлгүй алга болж байгааг би тэгж хэлсэн хэрэг. Лалын шашин нь ялагд санаас өширхсөн исламистууд Ев ропыг онилон терроризм үйлдсээр.

Яг үйлдэл дээрээ чухам юу болсон гээч? Үнэндээ бол эх­лээд Египе тэд, дараа нь Сири, Иракийн зарим нутагт, мөн йеменд исламистуудын өнгөн дээр шашны–консерватив засаг, засаглал түр оршин тогтнож, VII зууны ла лын шашны цэцэглэл мандлын диваа жин руу хүн ардаа

Лалын их арми нүүгэлтэн айсуй

Тийм ээ, эднээс Арабын ертөнц залхаж эхэллээ, цус их урслаа шүү дээ!

орж, улс төр нь дампуурлаа. Зари­мыг нь заслаа, зарим нь засал ава­хаасаа бараг өнгөрлөө.

Арабын хаврын аль ч оронд ардчилсан төрт­улс төлөвшиж хөгжсөнгүй. Уг нь тийм төрт–улсыг ард түмний олонх нь тойрч нягтрах ёстой байсансан. Тэгсэнгүй. Цэр­гийнхэн нь ямагт локомотив байж ирсэн, шашинжихгүй хөгжихийн төлөөх хатуу нийгэм бүхий тийм орнуудад (Тунис ба Египет) аядуу исламистууд засгийн эрх аваад хөгжлийн альтернатив хувилбар дэвшүүлж чадсангүй. Харин ч мусульман­христиан, суннит­шии түүдийг өвөр хооронд нь сөр­гөлдүүлж, түүнийгээ бүс нут гийн хэмжээнд дэвэргэжээ.

Тэглээ гээд аядуу исламизм моод ноос гарлаа. Тэд Египет, Тунист эрх бариад бүтэлгүйтсэн нь ямар нэг өөр үйл явцын эхлэл боллоо. Египет дэх өнөөгийн нөх цөл нь исламистуудын хувьд нэг ёсны тоглолт, эсвэл амсхийлт байж болно. Египетэд исламистууд ялагдсантай зэрэгцэн Жамаат­и­ислами, Талибан, Аль­Каедагийн эгнээнд хямрал нүүрлэсэн. Лалын ахан дүүс шиг шившиг болохгүйн тулд Сири­Иракийн исламистууд “Лалын улс” болж Халифатаа бай­гуулан үзэлцээд бас л ялагдлаа. Аядуу исламын халааг радикал ислам авсны нотолгоо нь “Лалын улс” болж таарч байгаа юм. Хэрэв аядуу лал улс иргэдээ аллага байд­лаар хөгжүүлж чадахгүй аваас илүү радикал байгууллага, дэглэм ээлжээ хүлээж байна шүү гэдгийг тэд хоёр гуравхан жилд яалт ч үгүй харуулаадахлаа.

Ерөөсөө Арабын хаврын орнуу­дад исламистууд, жихадистууд ялагдаж, хөөгдсөнөөр лалын ер­төнц шинээр өөрийгөө олж харж, тодорхойлоход хүрнэ гэсэн дүг­нэлтийг туркийн нэг судлаач хийснийг би зөв зүйтэй гэж үзэж байна. Лалын бүтцээ шинэчлэх, сайжруулах эхлэл тавигдана. Олон улсжихын сацуу юуны өмнө дотооддоо зөв хэлбэрээр төлөвших шаардлагатай, дотооддоо тулгарсан бэрхшээлийн өмнө хэлэх үггүй сууж байж таарахгүй аж.

Гэхдээ түүх сөхөж үзвэл “Жа­маат­и­ислами”, “Талибан”, “Аль­Каеда”, “Лалын ахан дүүс”, “Лалын улс” шиг ийм улайрсан, шийдсэн, мохошгүй хөдөлгөөн бүл гийг устгаад арилгачихсан түүх байхгүй. Харин ч ялагдах тусмаа хатуурхах тал руугаа 2­3 давалгаа явагдсан байдаг юм.

1. Аядуу лал радикал лал болж хувирсан эхний давалгаа 1979 онд Афганистан руу Зөвлөлтийн арми халдcанаар эхэлдэг. Лалын ертөнц рүү зөвлөлтүүд ийм бүдүүн зүрх гарган халдан түрэмгийлсэнд нийт ертөнц нь тэр чигээрээ хилэнтэйгээр боссон ба афганы аядуу номхон мусульманчууд бараг бүгд радикал болж хувирсан, тэмцэлд боссон. Тэр тэмцэл одоо ч эрчээ алдаагүй.

2. Хоёр дахь давалгаа нь лалын ертөнцийг хагалахыг зорьсон өрнийнхний балгаар эхэлсэн байдаг. Тэр үед улс төрийн ис­лам төлөвшиж аядуу ислам гэдэгтэйгээ эсрэгцсэн. Ливан дахь иргэний дайн, Ирак дахь сун нит­шиитүүдийн мөргөлдөөн зэрэг мусульманы ертөнц доторх дотоодын зөрчлөөр хоёр дахь давалгаа үргэлжилсэн.

3. Гурав дахь давалгааг энэхүү Арабын хавар эхлүүлчихсэн гэж үзэж болно. Гурван давалгаанд

ухраахыг зорьсон.Чухам үнэнийг хэлье. Хот хө­

дөө гийн мөргөлдөөн, лалжсан хөдөөгийнхөн, шашинжихгүйн төлөөх хотынхны хооронд ангал цав хэрээс хэтэрч, улс үндэстнээ сүйрүүлсэн л дайнууд болж өнгөрлөө. Энэ тэмцэлд хот нь ялс ны шинж тэмдэг бол Ирак чөлөөлөгдсөн, Сирид Засгийн га зар нь ялж буй, Египетэд исла­мистуудын эсрэг цэргийн эргэлт амжилттай явагдсанаар харагдлаа. Хөдөөгийнхний зах зээл хотод байдаг учраас хөдөөгийнхөн хо­тоо соо хамааралтай, хотынхон хө­дөөг дийлэх тавилантай нь Араб ертөнцөд харагдлаа.

Хаа очиж лалын орнууд дотроо Египет, Тунис, Сири гурав эдийн засгийн хувьд бусдаасаа хөгжилтэй гэж тооцогдож ирсэнсэн. Тэр гурав дээр Турк, Ираныг нэмж нэрлэж болно. Гэтэл ийм хөгжингүй ну­тагт Лалын ахан дүүс­ийнхэн, мөн “Исламын улс” дундад зууны дэг жаяг тогтоож, дундад зууны хэлээр ярихыг зорьсон нь хамгийн том алдаа байлаа.

Египетчүүд, иракчууд, сиричүүд исламистуудаасаа үнэндээ залхсан. Тэд шариатыг мөрдөөд, олон цагаар сунаж мөргөөд, ажлаа алдаад бай­хыг хүссэнгүй. Египетэд сон гуу­лиар итгэл хүлээлгэсэн лалын улс төрийн тэр нам нь, Ирак, Сири, йеменд түр эзэрхсэн тэрхүү лалын бүлгүүд нийгэмдээ санал болгочих олигтой ганц ч хөтөлбөргүй ирсэнд оршин суугчид нь гайхахын ихээр гайхсан, хаа хаанаа буулт хий гээд хэл амаа олоод хөгжлөө жигд лэе гэж ард иргэд нь тэвчсэн. Гэ тэл мөргөл залбирал, мэгзэм, мече­тийн унзад дуунаас өөр ямар ч хариулт олж сонсоогүй. Исла­мистуудын ноёлсон улс бүрт өрсөлдөх чадвар, эдийн засгийн эрх чөлөө илт унасан, түүнд нь Аллах нь тусалсангүй. Ерөөсөө ажил хийхгүй, залбираад амь зууя гэсэнд нь тэр Аллах бурхан нь хишгээ хайрласангүй. Ийм л үр дүн байна. Тэдний засагласан, ноёрхсоны гайгаар сөнөж нурсан хот балгас, үй олон өнчин хүүхэд, бэлбэсэн эхнэр, цус нулимс л үлдлээ. Аллах ба лалын шашин иймийг хүслээ гэж үү? Шашны завхруулга гэж чухам үүнийг л хэлнэ.

Эдийн засаг өсөлтгүй болсонд “Арабын хавар” гэх тэрхүү хувьсгал өөрөө ямар ч буруугүй юм. Харин ямарваа хувьсгал эдийн засгийн хөгжлийг түлхэн урагшлуулдаг болохыг бид дэлхийн түүхээс олныг харсан. Эхлээд унагадаг, дараа нь хурдан босгодог. Францад болсон 1789–1794 оны хувьсгал үүний яруу тод жишээ. Харин хувьс гал шинэ эрин үеийг нээдэг бол Арабын ертөнцөд Мубарак, Асад, Салехын дараагийн шинэ эрин үе ирээгүй байна. Харин ч тэдний эхлүүлсэн, хэрэгжүүлсэн хөгжлийн стратеги ор мөргүй алга болж, орыг нь нөхөөгүйгээр иргэ­ний дайн руу шилжсэн.

Египетэд олон жилийн тэмцлийн хур туршлагатай исламист Лалын ахан дүүс гар мухардлаа. Олон улсын хэмжээнд энэ явдал ямар нөлөө үзүүлсэн бэ? Энэ талаар би олон таа бичсэн дээ. Арабын хавар­аар Арабын хавар жинхэнээсээ ялсан Египетэд исламистууд зас гийн эрх нэг удаа авч үзсэн. Зэрэг цээд Сири, Ливид цус урсган тэмцлээ, бүрэн ялсангүй, харин ч ялагдлаа. Египет, Сири, Тунис, йемен эдийн засгийн хувьд уналтад

Тэд шариатыг мөрдөөд, олон цагаар сунаж

мөргөөд, ажлаа алдaхыг хүссэнгүй

Олхонуд БаярхүүСудлаач профессор

Абу Гейт гэгч исламист нөхрийн хэлсэн занасан үгийг сануулууштай. “2001.09.11”–ний Нью­йорк, Вашингтон руу онгоц барьцаалан халдсан хэргийн захиалагч ба зохион байгуулагчаар Осама бен Ладены хүргэн Сулейман Абу Гейт гэж Аль­Каеда­гийн төлөөлөгч тодроод байгаа. Тэрээр 2002 онд Иран руу зугтаж очоод тэндээс Иорданд дүрвээд байхад нь тус улсын тусгай албаныхан баривчилж АНУ­д шилжүүлж өгсөн. 2001 оны есдүгээр сарын 12­нд хадам аав болон Айман Завахири нарын хамт энэ нөхөр баяр бахдалтайгаар мэдэгдэл хийж, өмнөх өдрийнх шиг халдлага цаашид ч давтагдах болно хэмээн ам тангараг тавьж байхыг тэр үеийн видео бичлэгээс бишгүй харсансан. Түүний хэлсэн үг байна.

“Та нарын эсрэг аугаа их арми хөдөллөө. Анхааруулчихъя. Лалын бүх үндэстнүүд (the nation of Islam) жүүд, христиан, америкчуудын эсрэг байлдахаар бослоо шүү!”

Тэрээр АНУ­д шилжүүлэгдэн очоод Нью­йорк хотын шүүхэд хэргээ хүлээх нь бүү хэл салаавч үзүүлэн яг энэ үгээ дахин давтан хэлээд хээв нэг зогсож байв.

Ерөөсөө панисламизм­ыг үгүй хийх гүй бол дэлхий тайвш­рах гүй нь хэмээн америкийн неокон сервативчүүд, христиан европчууд, жүүдүүдийн израиль үздэг болсон нь нууц биш. Би энд эргэлзэж асуулт тавьж байгаа юм биш, дүгнэлт ойлгоорой. Тийм учраас өрнийнхөн Ойрхи дорнод руу тулгаж байсан өөрийн итгэл үнэмшил, үнэт зүйл сээсээ татгалзаж, ислам дээр анхаарлаа төвлөрүүлэх хэ рэг­тэй. Хүний эрхийг зөрчин, ард­чиллыг өлгийд нь нугасалж, цэр­гийнхнийг дэмжиж түлхэх замаар исламыг хазаарлах тэр зорилгодоо хүрэхийг ч үгүйсгэхгүй. Одоо барууны орнууд дахь зүүн либерал үзэлтнүүд дарангуйлагч Асадыг дэмжиж, Сири дэх засгийн эрхийг исламистуудад өгүүлэхгүй байх дээр санал нэгдэж байгаа нь ямар гээч үзэгдэл вэ?

ямагт суннит урсгал гол тоглогч нь болж байсан, байна чиг.

Эдүгээ лалын ертөнц бол 1.7 тэрбум хүн ам бүхий эрчтэй хөгжиж буй ертөнц, чухам гурав дахь хүч гэвэл тэр л байна. дэлхийн шинэ дэг тогтоох дээр тэд л гурав дахь ертөнцийг төлөөлж чадна. Энэ том хүч өөрийгөө хянах чадвартай байх ёстой. Нөгөө талаас өрнийнхөн лалын газрын зураг дээрх хяналтаа сулруулж, алдаж, үйл явцаас хоцорч байх магадлалтай. Тийм учраас давуу талаа (жанжлал хэмээн ираны хэвлэлд бичдэг) алдахгүйн тулд хэд хэдэн арга барил боловсруулж, туршиж үзсэн, хойшдоо ч тэгнэ чиг.

Эхнийх нь хөрндлөнгөөс шууд оролцох (Афганистан, Ирак) бол удаах нь өөр улс, өөр дэглэм рүү өөрсдөөсөө бусдыг түлхэх маягаар шууд бусаар оролцох байна. Ха­рин гурав дахь нь дээрх хоёр хэлбэрийг нэгэн зэрэг ашиглах (Ливи) бол эцсийнх нь лалын бүлгүүдийг дотроос нь хагалах, дайсагналцуулах (аядуу Талибан ба радикал Талибан) гэх мэт.

Исламистуудаас залхсан Ара­бын орнууд бараг тэр чигээрээ Египетийн одоогийн цэргийн Ерөнхийлөгчийг дэмжиж, итгэл үзүүлж буй. Үнэндээ тэд Египетээс үлгэр жишээ авахыг хүссэн. Исламистуудыг давраалгүй дараад авдаг, хүчирхэг тогтвортой төрийг сэргээж чаддаг, түүнийг нь ард түмний олонх дэмждэг, бас тэгээд өрнийнхний заавар зөвлөлгөөг хэрэгсдэггүй жишиг Египетээр нотлогдлоо. Мэргэжсэн сайн за­саг лал, нийгмийн хариуцлагаа таньсан олон түмэн хоёроос их зүйл шалтгаалдаг болохыг Египет харуулжээ. Ливи, Сири, йементэй харьцуулбал Египет нь бүс нутгийн том гүрэн, хааш хаашаа сайн муугаар нөлөөлөх бүрэн бололцоотой. Ливи, Сири, Египет гурав хямарлаа гэхэд Газар дундын тэнгис тогтворгүй бүс нутаг болж хувирах магадлал өндөр. Энэ нь Европын Холбоонд очиж шууд нөлөөлнө. Ийм нөхцөлд исламыг тогтоон барьж, иргэний засаглал

БОРЛУУЛАЛТЫН МЕНЕЖЕР:

АЖЛЫН БАйРАНд ТАвиГдАх шААРдЛАГА:• Сурталчилгаа,борлуулалтыгнэмэгдүүлэхчиглэлээрбайнгынхарилцагчдынхүрээллийг

тогтмол тэлэх, санаачилга гаргах, гэрээ хэлэлцээр хийх, албан бичиг боловсруулах, танилцуулах чадвартай байх• Борлуулалтынхэлцэлхийх,уулзалтзохионбайгуулж,танилцуулгабэлтгэх,танилцуулах• Байгууллагаасзахиалсансурталчилгаагхүлээнавах,хянах,эцсийнбайдлаархүлээлгэнөгөх• Байгууллагынбусадажилтнуудтайхамтранажиллах

АЖиЛ ГОРиЛОГчид ТАвиГдАх шААРдЛАГА:• Цагүеийнөөрчлөлтийгмэдэрч,шинэсанаачилгагаргах,үүнийгээхэрэгжүүлэх,хянах,

тайлагнах чадвартай байх• Шинийгсанаачлагч,багааражиллахчадвартай,тогтворсуурьшилтайажиллахэрмэлзэлтэй

байх• Уулуурхайнсалбартмэргэжлээрээажиллажбайсанболдавууталболно• Төлөвлөлтболонбэлтгэлажлыгоновчтойхийдэгбайх• Англихэлнийөндөрмэдлэгтэйбайхбахятадэсвэлоросхэлийгхоёрдогчхэлээболгон

эзэмшсэн бол давуу тал болно• Холбогдохчиглэлээрмэргэжилэзэмшсэн,эсвэлажлынтуршлагатайбайх

Хэрэв та өөрийгөө дээрх ажлын байранд нийцэх боловсон хүчин гэж үзэж байгаа бол англи эсвэл Монгол хэлээр бэлтгэсэн танилцуулгаа доорх хаягаар илгээгээрэй. Бид тантай холбогдож, дараагийн алхмуудыг хэлэлцэх болно.

НЭЭЛТТЭй АЖЛЫН БАйРНЫ ЗАР

хОЛБОО БАРих: 9913 5112 info@asiamining.mn хаягаар холбоо барина уу.

шүү” гэдгийг АБНЕУ­ын эрх баригчид зарлачихаад байхад шүү.

Ерөөсөө өрнөдийнхөн эрх аш гаа шинээр олж томъёолох хэрэг тэй болсон мэт. Хотууд руу нь исла мис тууд халдаад байдаг, дэл бэлдэг, бууддаг, галладаг, том ачааны машинаар дайрдаг. Хариуд нь “ардчилал” гэх гонгинуураа яриад суух ямар хэрэг байна вэ? Арабын орнуудад ч, Афганистанд ч эвлэрэхгүй нийгмийг эвлэрүүлдэг мэргэн арга олж чадахгүйгээс хойш тэр эрх ашиг гэдэгтээ исламыг хазаарлая, болж өгвөл зогсооё. Исла мистуудыг засгийн эрхээс яаж ийгээд холдуулъя, Европ руу зүглүүлэхгүй байя гэсэн шинэ үүрэг өөртөө авч болох мэт. дарангуйлагч ба ардчилсан сонгуулиар ялсан захирагчийн хооронд ялгаа гэхээр юм лалжcан нийгэмд харагдахгүй нь тодорхой боллоо шүү дээ!

руу хүчээр оруулсан египетийн цэргийнхнийг буруушаах аргагүй.

Эдүгээ исламистууд энд тэндгүй ялагдаж байгаагаас палестины ХАМАС тун хүнд байдалд орлоо. Египетэд Лалын ахан дүүс яллаа гэх тэр мөчид Газад юу болсон билээ. ХАМАС эдийн засаг, улс төрийн ганцаардлаасаа гарлаа хэмээн лут их баяр баясал болж байсансан. Тэд өөрсдөө ялчихсан мэт л уухайлан хашгичсансан. Мубарак 2007 оноос хойш хилээ хаачихсан байсныг Лалын ахан дүүс шууд нээчихсэн. Газын зурвасыг Египетээс заагласан газар хэмээн Мурсийн Засгийн газар үзэж 1.7 сая палестинчуудыг чадлаараа л “сайхан” байлгасан. Контра­банд сэргэсэн. Туннелээр хангалт хийгд сэн, израилийн хоригийг дав сан. Гэтэл исламистуудыг Еги петэд хүчээр хөөж буулгалаа. Хил хаагдлаа. Туннелийн 80 хувь

0 0 7 5 2

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДуЛамХОрЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДавааДОрж

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СуГармаа

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Даваатогтох

Утас: 99901637

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас: 99901532

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Э.ЭнхбаатарУтас: 99903578

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

ubinfo.mn

Дугаарын удирдагчБ.Энхжаргал

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

РЕдАКЦи

ЗАР СУРТАЛчиЛГАА

хАЯГ

ЦАхиМ хУвиЛБАР

хувьд гол үйлчлүүлэгчид нь гаднын зочид төлөөлөгчид байдаг бол арай бага хэмжээтэй компанийх нь жуулчид. Манай оронд зуны жуулчдын урсгал нэмэгдэж,

Зах зээл

2017.10.27, БААСАН ~ №206 (752) 5ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭдЭЭ СОНИН

Европт хуучин, азид шинэ“Ланд 570”­ын нэг өдрийн түрээс 450 мянган төгрөг

12015 онд Бээжингийн замын

хөдөлгөөнд 14 мянган түрээсийн автомашин оролцож байсан бол өдгөө энэ тоо хоёр дахин өсөж, 26 мянгад хүрчээ.

Roland Berger компанийн таа­маг лалаар, Бээжингийн за мын хөдөлгөөнд оролцож буй түрээсийн автомашины тоо 2025 он гэхэд 600 мянга болно гэв. Тиймээс машин түрээсийн том корпорациуд хөрөнгө оруулалтаа энэ зүгт хандуулж эхэлснийг судалгааны байгууллагууд дурдаж байна. Үүнийг дагаад машин түрээсийн зах зээлийн цаашдын төлөв ч сэргэжээ. Энэ зах зээл 2020 онд 90 тэрбум ам.доллараар хэмжигдэх бөгөөд үүнээс жилийн дараа даруй 5.1 тэрбум ам.доллараар ахина хэмээн судалгааны байгууллагууд таамаглажээ.

Европт 100 жилийн тэртээ үүссэн энэ үйлчилгээ манайд нэвтрээд 10 гаруй жил болж байна. дэлхийн 105 оронд үйл ажиллагаа явуулдаг Sixt компани Монголд 2006 онд салбараа нээсэн. Өдгөө 12 нэр төрлийн төмөр хүлгээр үйлчилдэг. Өд рийн түрээсийн үнэ 69 мянган төг рөгөөс эхэлдэг бөгөөд хам гийн үнэтэй нь 300 мянган төгрөг юм байна. Тус компани жолоочгүй авто машинаа 500 мянгаас хоёр сая төгрөгийн барьцаа төлбөрөөр гурван жил хүртэлх хугацаанд тү рээс лүүлдэг. “Манай үйлч­лүү лэг чид дунд Монголд түр хугацаагаар ажиллаж буй олон улсын байгууллагынхан, Элчин сайдын яамны дипломат ажилчид

хүйтэнд татардаг онцлогтой тул улирлын чанартай бизнес гэж болно. “Мустанг” компа нид тү р ээсээр үйлчилдэг 100 гаруй автомашин байдаг аж. Түрээс нь маркаас хамаараад өдрийн 60­450 мянган төгрөгийн үнэтэй. Эднийд хамгийн үнэ тэй нь “Ланд 570” юм байна. Үйлчлүүлэгчдийн ихэнх нь жуулчдын том оврын автобус болон “Старекс” захиалдаг гэд гийг тус компанийн захирал Б.Өнөр хүү хэллээ. Эднийх шиг автомашины түрээс, жолоочийн үйлчилгээ үзүүлдэг албан ёсны компани болон хувь хүмүүс Монголд цөөнгүй

байна. Хувь хүмүүс Соната­7 автомашиныг компаниудаас 2­3 дахин хямд буюу өдрийн 25­30 мянган төг рөгөөр түрээслүүлж байна.

Жижиг компаниудын хувьд жуулчдын урсгалыг дагаад хүйтний улиралд орлого нь эрс мууддаг. Харин намрын улиралд хурим найрын үеэр автомашины түрээсийн үйл чилгээ багагүй идэвхждэг юм байна. Хосууд хуримын цуваагаа үнэтэй, чамин хүлгээр чимэх сонирхол жил ирэх тусам нэмэгдэж байгаа гэдгийг үйлчилгээ эрхлэгчид хэллээ.

Sixt-ийн жо-лооч гүй авто

түрээ сийн үйлчил-гээний эрэлт 40

хувиар өсчээ

цөөнгүй байдаг. Мөн дугаарын хязгаарлалттай өдөр тогтмол автомашин түрээ сэл дэг мон гол үйлчлүүлэг чид ч бий” гэж тус компа нийн ерөнхий мене жер Б.Бо­лор хэлэв. Түүнчлэн, гаднын зочдыг онгоцны бууд лаас тосох, хүүхэд хүргэх зэргээр үйлчилгээний төрлөө нэмсэн байна. Сүүлийн нэг жилд Sixt компанийн жолоочгүй авто түрээсийн үйлчилгээний эрэлт 40 хувиар өсчээ.

Харин Sixt­ийн Монгол дахь сал бартай зэрэгцэн хаалгаа нээсэн “Мустанг” компанийн хэрэг лэгчид эднийхээс өөр. Том компаниудын

Өмнөговь аймаг, тус аймгийн Ханбогд сум болон “Оюу толгой” компанийн хоо ронд байгуулсан Хам тын ажиллагааны гэрээг хэрэг жүүлэх үүрэг бүхий “Говийн оюу хөгжлийг дэмжих сан”­гаас санхүүжүүлэн хэрэг­жүүл сэн үлэг гүрвэлийн мөрт газар “Шар цав”­ын палеон­тологийн олдворт газрыг аялал жуулчлалтай хослуулан хамгаалах төслийн нээлт энэ сарын 22­нд боллоо. Нээлтийн ёслолд Өмнөговь аймгийн ИТХ­ын дарга Х.Сугир, “Оюу толгой” ХХК­ийн Орон нутгийн харилцааны Ерөнхий менежер Ш.Байгалмаа, Шинжлэх ухааны академийн Палеонтологи, гео­логийн хүрээлэнгийн захирал доктор Х.Цогтбаатар, БСШУЯ, БОАЖЯ­н асуудал хариуцсан

мэргэ жилтэн зэрэг албаны болон эрдэм шин жилгээний байгуул­лагын төлөөлөл, Мон голын аялал жуулчлалын тэр гүүлэх ком панийн удирдлага, нутгийн иргэд оролцлоо.

“...Үлэг гүрвэлийн мөрийг өдий хүртэл хадгалсан

Онгон цэнхэр талыг эзэг нэн­хэн төрлөө би” хэмээн дорнын их найрагч Б.Явуухулангийн “Би хаана төрөө вэ” алдарт найраг­лалд шүлэглэсэнчлэн Монгол орон, тэр дундаа говь нутаг үлэг гүрвэлийн эртний олдвороор баялаг бөгөөд алдартай билээ.

Палеонтологийн шинжлэх ухаанд оруулж, Монголын нэрийг дуурсгасан олон олдвор нээлт, энэ салбарын эрдэмтдийн бүтээл туурвилаараа алдартай.

Монголын нэрийг дуурсга даг энэ онцлог нь Монголын их говийг зорих жуулчдын сэтгэлийг соронздон татаж, эртний үлэг гүрвэлийн өлгий, түүх болсон говь нутгийг зорих нэгэн шалтгаан болдог.

Өмнөговь аймаг нь уламж­лалт хөдөө аж ахуй, сүүлийн үед аймгийн төдийгүй улс ор­

ны эдийн засагт чухал тулгуур болсон уул уурхайгаас гадна аялал жуулчлалын салбарын үзүүлэлтээрээ улсдаа томоохон байр суурийг эзэлдэг. Эдийн зас­гийн тулгын гурван чулууны нэг аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхэд “Оюу толгой” компанийн хө­рөн гө оруулалттай “Говийн оюу хөгжлийг дэмжих сан” бага гүй хувь нэмэр оруулж, олон төсөл хөтөлбөрийг дэмжин санхүү­жүүлж байна.

Тэдгээрийн нэг нь энэхүү үлэг гүрвэлийн мөрт газар Шар цав, цайны замын түүхийг өгүүлэх Хүрдэт агуйн соёлын өвийг аялал жуулчлалтай хос луулан хөгжүүлэх төсөл юм. Уг төслийг аймгийн ЗдТГ, Шинжлэх ухаа­ны академийн Палеонтологи, геологийн хүрээлэн санаачлан

“Говийн оюу хөгжлийг дэмжих сан” санхүүжүүлэн хэрэг жүүл­лээ. Төслийн хүрээнд Өмнөговь аймгийн Манлай, Ханбогд сумын нутгийн заагт орших эдүгээс 90 орчим сая жилийн тэртээ амьдарч байсан 4­5 төрлийн үлэг гүрвэлийн 18000 орчим мөрийг хадгалсан, бай галийн өвөрмөц тогтоц бүхий газарт хадгалалт хамгаа лалт хийж, жуулчдад үзүүлэх аяллын шинэ маршрут бий болгох ажил хийж байгаа юм.

Монгол­Японы хамтарсан экспедиц 1996 онд анх нээсэн энэ мөрт газар төслийн хүрээнд Палеонтологийн хүрээлэн, Монголын палеонтологийн олдворыг хамгаалах нийгэмлэг гүйцэтгэгчээр ажиллахдаа үлэг гүрвэлийн мөрийг бэхжүүлэн

мөр бүхий газар хамгаалах хорго, сүүдрэвч, музейн барилга барьж, гол олдвор бүхий газарт хүний мөр хүрэхээргүй газраас хөндий шат, явган хүний зам барьж тохижууллаа.

Үлэг гүрвэлийн мөр, зам, хөлийн дардас нь хадгалагдан үлдсэн байгалийн бүтээл нь эрт галавын амьтдын сүргийн бүтэц, тоо толгой, хэмжээ, авир араншин, хөдөлгөөн зэрэг чу луужсан ясан дээр тог­тоох боломжгүй олон чухал мэдээл лийг агуулж байдаг энэ гайхамшигт олдвор уг төслийн хүрээнд хамгаалагдан цаашдаа аялал жуулчлалын нэгэн шинэ маршрут болох шанг ийнхүү татаж, төслийн эхний шатанд хийсэн бүтээн байгуулалтыг нээлээ.

ҮЛЭГ ГҮРВЭЛИЙН МӨРТ ГАЗАР “ШАР ЦАВ”-ЫГ САНХҮҮЖҮҮЛСЭН ТӨСЛИЙН НЭЭЛТ БОЛЛОО

“Шар цав”-ын олдворт газрыг

аялал жуулчлалтай хослуулан хамгаална

Гэхдээ энэ салбарт үйлчил гээ эрхлэгчдийн ихэнх нь авто ма­шинтай холбоотой өөр төрлийн бизнес эрхэлж буй. Тэдний олонх нь авто машин худалдахын зэрэгцээ түрээсийн үйлчилгээ үзүүлдэг аж. Европт хуучин, Азид шинэ соёлд тооцогдож буй автомашин түрээсийн үйлчилгээ зөвхөн бизнес эрхлэгчдэд хожил авчирдаггүй. Агаарын бохирдолтой том хотуудад гэхэд л хувийн автомашин эзэмшигчдийн тоог хязгаарлах, нийтийн тээврийн сул зайг нөхөх, замын хөдөлгөөний ачааллыг бууруулахад тустай гэж үздэг.

Автомашины түрээсийн үйлчилгээний зах зээлийн өсөлтЗГм: ИНФОГраФИК

2006 20102008 2012 20152007 2011 20142009 2013 2016

8.6 -7 5.7 4.1 6.1 2.57.3 -8.09 5.2 4.1 3.5% % % % % % % % % % %

ВВМ©

Агаарын бохирдолтой том хотуудад энэ үйлчилгээ нь хувийн автомашин эзэмшигчдийн тоог хязгаарлах, нийтийн тээврийн сул зайг нөхөх, замын хөдөлгөөний ачааллыг бууруулахад тустай гэж үздэг.

6 ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭдЭЭ СОНИН 2017.10.27, БААСАН ~ №206 (752)

Спорт

Гадаадын шилдэг тамирчидтай өрсөлдөх хэрээр ур чадвар нь ахих болжээ

Г.Баярсайхан@bayarsaikhanZGM

Төв номын сангийн эсрэг талын Business Center­т байрлах Монголын сонгодог дартсын холбооны байраар зочиллоо. Өрөө нь жижгэвтэр хэдий ч аятайхан тохижуулжээ. Нэг хананд нь байрлуулсан дартсын дөрвөн самбар дээр залуус хичээллэж байна. Ирэх амралтын өдрүүдэд болох нийслэлийн ойн нэрэмжит тэмцээний бэлтгэлээ хийж байгаа гэнэ. Сонирхогч, мэргэжлийнхэн холилдон нэг баг болж оролцох нэлээд том тэмцээн бололтой. Тус клуб өмнө нь өөр газар байрладаг байсан ч хүмүүс ирэхэд амрыг бодож хотын төвд төвхнөжээ.

Эднийх Монголдоо л томд тооцогдох клуб. Тиймээс идэвх­тэй хичээллэдэг, албан ёсны 50 гаруй гишүүнтэй. Харин сонирхон хичээллэгчийн тоог нэмбэл 120 болох аж.

“Клубийнхээ байрыг тохи­жуулах гэж бүгд л эрвийх дэр вийхээрээ зүтгэсэн. “Тэргүүн дизайн” компани биднийг ивээн тэтгэж, загварыг нь гаргаж өгсөн. Харин дотоод засал чимэглэлийг клубийн гишүүд бүгд нийлж хийлээ. дагалдах хэрэгсэл, тавилгуудыг өөрсдөө хийх зэргээр байж болох хамгийн бага зардлаар эхний ээлжийн тохижилтоо хийхийг бодсон. Гэхдээ л таван сая гаруй төгрөгийн зардал гарсан шүү. Одоо зарим зүйл дутуу л байна. Яваандаа гүйцээнэ дээ” хэмээн Монголын сонгодог дартсын холбоог үүсгэн байгуулагчдын нэг Л.Шинэцэцэг ярив.

Түүний хэлснээс үзвэл сүү­лийн үед дартсаар хичээллэх сонирхолтой залуусын тоо нэмэгдсээр байгаа аж. Зүгээр нэг зав чөлөөгөөрөө тоглох бус, байнгын бэлтгэл хийж, өндөр түвшинд өрсөлдөх зорилго тавьсан хүн ихэссэн нь тэдний хувьд сайн мэдээ юм.

дартс бол бидний сайн мэдэх спорт. дартсын сум барьж, самбар руу шидэж үзээгүй хүн цөөхөн болов уу. Гэхдээ мэр­гэжлийн түвшинд хичээллэж байгаа тамирчныг тоолж үзвэл тун ч бага тоо гарна. Нийт 200­300 орчим хүн идэвхтэй тоглодог аж.

Уг нь энэ спорт 1993 оноос хойш Монголд эрчтэй хөгжсөн юм билээ. Тэр жил Монголын дартсын холбоо байгуулаг­даж, тэмцээн зохиож эхэлсний ачаар сонирхон хичээллэгс­дийн тодорхой хүрээлэл бий бол сон. Харин холбоог үүсгэн байгуулагч нь нар барснаар 1990­ээд оны сүүлээс унтаа байдалд оржээ.

Англид сурч байсан нэгэн залуу 2009 онд нутагтаа ирсний дараа дартсаар хичээллэх гээд сураглатал тийм газар байсангүй. Тиймээс санаа нийлсэн хүмүүстэй ярилцаж байгаад 2010 онд холбоог эргэн

сэргээсэн байна. Үүнээс хойш дартс Монголд эрчтэй дэлгэрэх болжээ.

Харин Монголын сонгодог дартсын холбооны тухайд 2013 онд байгуулагдсан. “Намайг 2011 онд анх дартсаар хичээл лэж эхэлж байхад зааж сургах багш ховор байв. Бүгд сайн дураараа, сонирхогчийн зарчмаар явдаг байсан. Өөрсдөө сурсан арга барилаараа л шиднэ. Эндээ тоглож болоод байсан ч гадагшаа тэмцээнд явахад яах аргагүй хоцрогдоод байлаа. дартс бол техникт суурилж байж ахиц гаргадаг онцлогтой спорт. Харин манайд зөв техникээр шиддэг хүн бараг байгаагүй. Тиймээс бид мэргэж лийн дасгалжуулагчийн удирдлага дор нэгдсэн зохион байгуулалттай бэлтгэл хийж, өөрсдийгөө сайжруулахын тулд клуб байгуулахаар шийд сэн юм. Санаа нийлсэн залуус өөр өөрийн хөрөнгөө нийлүүлээд анх клубээ байгуулж бай лаа” хэмээн Л.Шинэцэцэг сонир­хууллаа.

дартс бол гэрийнхээ хананд самбар зоочихоод бэлтгэлээ хийж болдог амар спорт. Гэртээ ингэж байнга бэлтгэл хийгээд байвал хурдан сайжирч, гаднынхантай үзэлцэж болмоор санагдана. Гэхдээ бэлтгэл, тэмцээн хоёр тэс өөр байдгийг мэргэжлийн тамирчид хэлж байна. Бэлтгэл дээр хэдий сайн байсан ч яг тэмцээнд ороход биеэ барьж, сандарснаас болоод үндсэн тоглолтоо гаргаж чадахгүй байх тохиолдол их гэнэ. Товчхондоо бол тэмцээнд байнга орж, сайн өрсөлдөгчийн эсрэг халз тулж байж тамирчин сайжирна. Тэр ч

утгаараа манайхан хилийн дээс алхаж, олон улсын тэмцээнд оролцохыг эрмэлзэх болжээ.

Эхэндээ бараг л өрсөлдөгч бүртээ хожигддог байсан нь мэдээж. Гэхдээ гаднын сайн дасгалжуулагчийн удирдлагад сис темтэй бэлтгэл хийж, гадаадын шилдэг тамирчидтай өрсөлдөх хэрээр ур чадвар ахих болжээ. Улмаар 2013 онд Монголын тамирчин электрон дартсын төрлөөр дэлхийн цомын аварга болж байв. Мөн Азийн зохиогддог томоохон гранпри тэмцээнээс манайхан алт шүүрэх нь энгийн үзэгдэл болжээ.

Түүнчлэн Монголын тамир­чид энэ жил анх удаа дАШТ­д тоосоо өргөөд хэдхэн хоногийн өмнө ирсэн юм. 2015 онд дэлхийн дартсын холбоонд манайх гишүүнээр элссэн нь дэлхийн аваргад өрсөлдөх эрх олгосон байна. дэлхийн холбоонд эдүгээ 71 улс гишүүнчлэлтэй байдаг аж. Тус холбоо ирээдүйд дартсын спортыг олимпийн хөтөлбөрт оруулах том амбийцтай.

Монголд үйл ажиллагаа явуулдаг дартсын клубүүд сонирхогчдын хүрээг тэлэхийн тулд албан байгууллагуудтай нягт хамтран ажилладаг. Мөн ерөнхий боловсролын сургуульд тусгай секц хичээллүүлж туршсан нь тун амжилттай болжээ. Тодруулбал, Багануурын 125 дугаар сургуульд ийм секц хичээллэдэг. Одоогоор 20 гаруй хүүхэд хамрагдаад байгаа гэнэ. Хичээллэж эхлээд хагас жил хүрэхгүй хугацаа өнгөрсөн ч тус сургуулийн хүүхдүүд өсвөрийн төрөлд хүчтэй өрсөлдөгчид тооцогдох болжээ. Зардал бага, зай талбай шаардаад байхгүй болохоор сургууль дээр хичээллүүлэх санаа амжилтад хүрсэн нь энэ.

Ер нь хүүхдийг багаас нь бэлдвэл ахиж сайжрах магадлал тэр хэрээр нэмэгддэг. Анх­наасаа зөв техникээр шидэж, мэргэжлийн дасгалжуулаг­чийн удирдлагад хичээллэсэн залуус хоёрхон жилийн дотор мэргэжлийнхнийг хождог болоод байгаа гэнэ. Зөв техник

дартсын спортод ямар чухал нөлөөтэй нь эндээс харагдах болов уу.

Ер нь дартс өртөг багатай спорт. Эхлэн суралцагчдад бол самбар, сум байхад л болоод явчихна. Харин мэргэжлийн түвшинд хичээллэхээр шийдсэн бол бүх хэрэглэл материалын үнэ нийлээд 300 мянгад багтчихна. Үүнд 5­6 жилийн

сумны хэрэглээ, хоёр жилийн самбарын хэрэглээнээс гадна хананы хамгаалалт, гэрэл гээд хэрэгтэй бүхэн багтсан юм. Аль ч насныхан хичээллэх боломж­той, хэрэглэл материал бага шаарддаг, зардал багатай учраас хичээллэх сонирхолтой хүний тоо нэмэгдсээр байгаа гэдгийг холбооныхон хэлж байлаа.

“Монголд дартсын хоёр,

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Дартс сонирхогчдын тоо нэмэгджээ

Нийслэлд жил бүр гарч байгаа мал амьтны гаралтай гоц халдварт өвчинтэй тэмцэх, хор уршгийг арилгах үйл ажиллагаанд оролцож байгаа Нийслэлийн Онцгой байдлын газрын албан хаагчдын ажиллах нөхцөлийг

сайжруулахад хөдөлгөөнт түр байр, дулаан майханы хэрэгцээ шаардлага гарч байна.

Иймд энэ чиглэлээр хамтран ажиллах иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагууд саналаа ирүүлнэ үү.

НИЙСЛЭЛИЙН ОНЦГОЙ БАЙДЛЫН ГАЗАР

Холбоо барих утас: 51-263542, 99180983

ХАМТРАН АЖИЛЛАХ УРИЛГА

гурван холбоо үйл ажиллагаа явуулдаг. Гэхдээ бид энэ спор­тыг эх орондоо хөгжүүлэх нэг л зорилготой. Магадгүй өөр холбоо байгуулагдаж, үйл ажил ла гаагаа эрчимжүүлсэн нь өрсөлдөөнийг илүү нэ­мэгдүүлсэн байх. Өрсөлдөөн байх нь бидэнд л хэрэгтэй шүү дээ” хэмээн Шинэцэцэг хэлсэн юм.

Хүүхдийг багаас нь бэлдвэл

амжилт гаргах магадлалтай

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

ZGM: hiGhliGhts

PoliticsPresident of Mongolia Battulga Khaltmaa imposes partial ban on appointments of some members of the cabinet.

Mongolian delegation, led by the Deputy Prime Minister Enkhtuvshin Ulziisaikhan, are attending the 21st meeting of the Mongolia-Russia Intergov-ernmental Commission on trade, economic, scientific, and technical cooperation in Russian Federation.

EconomyKincora Copper Ltd announces drilling at its wholly owned Argalant, Central West Ulgii Khud and prospects located on the margins of the Ulgii Khud massif in the Southern Gobi, Mongolia.

Foreign currency reserves rose by 693 million USD from the same time in 2016, reaching 1.5 billion USD, Bank of Mongolia reported.

A number of MPs demand the Government of Mon-golia to update its offshore zone list claiming the list doesn’t include 13 key off-shore regions.

sociEtyMongolian and Belarusian delegation discusses possibilities of enhancing the capability of techniques and facilities of the National Emergency Management Agency of Mongolia.

400 students of 35 schools demonstrate their 270 cre-ativity works under “Waste and resource” competition organized by Inspection Agency of UB.

Z.Tselmeg@tselmegZGM

The accident at Ot­gontenger Mountain is the biggest disaster of Mongolian moun­tain sport

ZGM EnGlish2017.10.27, fRIday ~ №206 (752) 7The offICIal gazeTTe

4008m

Group of 27 climbers started here

Eight-hour climbing path

07.00lake Badar hundaga:

16.30Reached the peak

Probable point hit by avalanche

50m

17 out of 27 climbers lost their lives in avalanche on 4008­me­ter­high otgontenger mountain, situated in zavkhan aimag re­ported by National emergency Management agency (NeMa) on Wednesday. The bodies,

17 climbers dead in avalanche

were found in three­day­search operation and were brought by helicopter MI­171 to Ulaanbaatar by 25 october.

Preliminary investigation shows the group, claimed to be a mountain­eer named Surenjav Navaan, ignored the ban on climbing otgontenger Mountain and started their climbing at 07.00 am on october 21. after eight­hour­climbing or by 16.00 pm, the group reached the peak. after that the climbers, divided into three groups, made their way down 50 meters from the peak when an ava­lanche hit fell two of the groups off a cliff. The casualties people consisted of 13 men and four women, officials said.

The emergency Management agency in zavkhan province re­

ceived a report that 17 climbers had been missing since late Saturday from the ten survivors, who for­tunately survived the avalanche. NeMa conducted a search opera­tion from 06.05 am on Monday. That day the rescue teams, made up of climbers, NeMa’s servicemen, dug through the deep snow and found 10 bodies while four were recovered the next day. Some bodies were found at 3400­3200 meters above sea level and depth of the snow reached 3­5 meter in some places.

14 bodies of 17 missing climbers were brought to the capital and delivered to the National Institute of forensic Science on Tuesday. The bodies were identified by their family members.

death toll from the avalanche

at otgontenger Mountain rose to 17 early Wednesday after rescuers found the bodies of remaining three climbers.

The deceased were members of different hiking clubs. In recent years, numbers of hiking clubs in UB grew rapidly to exceed 30. however otgontenger Mountain

isn’t considered as an extreme climbing for mountaineers, but tra­ditional Mongolian belief suggests that women shouldn’t climb sacred mountains.

for the geological age, the ot­gontenger, capped with permanent glaciers, is one of the oldest peaks in Central asia.

The accident at otgontenger Mountain is the biggest disaster in the 72 year­history of Mongolian mountain sport. Conforming to the statistics, between 1961­1980, two climbers died on Turgen Mountain in Uvs Province. But in the last five years death toll of the mountain climbing reached 24. at least seven climbers accidentally died between 2014 and 2015 on altai Tavan Bogd of altai range.

Unit of output and sale of ERDENEs tAVANtOlGOi(million tons)

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Output Sale

0.0100200

300400500900

0

2.0

4.0

6.0

8.0

0.92.5 5.3 4.5

2.4 2.0 5.7

3.8

4.1

7.6

7.5

7.5

6.40.3

Closing price of tAVANtOlGOi stock

Units sold

IV

IV

V

V

VI

VI

VII

VII

VIII

VIII

IX

IX

X

X

2000

4000

6000

8000

0510

stock price of MONGOliAN MiNiNG CORPORAtiON (in HKD)

0.150.160.170.180.190.200.210.220.230.240.250.260.270.280.290.300.310.320.33

2017.V 2017.VI 2017.VII 2017.VIII 2017.IX 2017.X

The debt­ridden asian country raised 800 million USd from international investors at 5.625%. The bond, named “gerege” after another traditional item matures in 5.5 years. The offer exceeds expec­tation as the country was aiming for 650 million USd at 6.125%.

a close source reported that the expected settlement date is Nov.1st.

With the closing of the deal for ge­rege bond, Mongolia avoids default risk for repayments of sovereign bonds until 2021.

Mongolia also got about 373 million acceptance in 2018 USd bond Buyback tender offer from investors. Investors also tendered 95 million RMB of the 7.5% 2018 notes after the country made tender offer on october 16, expiring on october 24.

Between 2012­2016, Mongolia’s fiscal deficit increased due to the

end of commodities super cycle. Consequently, in 2016 the govern­ment issued 500 USd “Mazaalai” bond at 10.875 which is the highest price Mongolia paid for its debt. The twice as low rate of interest of the gerege bond implies that investors see less risk from Mon­golia’s securities market. But the 75 percent drop in rate of national currency since 2012 when Chinggis bond was issued means the cost of “gerege” bond could be much higher in tugrik terms.

Number of trucks, carrying coal from Mongolia to China through gashuunsukhait port has declined significantly since July. Currently, only 600 trucks cross the border daily as limited by the Chinese authorities which is three times less that its July figure. Coal exports crossed through gashuusukhait port, situated 260 km from Tav­antolgoi mine, stood at 13 million tons last year growing to estimated 14.1 million tons in the first nine months of 2017. But the growth stalled as a result of China’s tight­

ened border control policy. Mongolia exports coal to China

through 7 ports. over 90 percent of total exports crossed the border through Shiveekhuren and gashu­unsukhait ports in Umnugovi province.

Whereas Mongolia’s coal ex­ports to China fell constantly since July, its import from Australia, Indonesia, Canada still stand on. also, China’s coal import from Russia grew 50 percent in volume since 2016.

Officials in China explained that the country is tightening its border control due to national holidays as well as the 19th meeting of the Communist Party.

CommodiTieS

mongolia's coal exports shrink

markeT

mongolia raises 800 million USd through “Gerege” bond

B.Bayartogtokh@bayartogtokhZGM

Batsaikhan.S / ZGM©

0.38

0.36

0.34

0.32

0.30

10/25 0.36

50 meters from the peak when an avalanche hit fell two of the groups

off a cliff

Ts.dayanZGM interest rate of bonds

2012.12.1 2014 2015 2016 2017 2017.10.25

1. Chinggis 5 2. Chinggis 10 3. Mazaalai

4. Huraldai 5. Gerege

0

16002.0

18004.0

20006.0

2200

2400

8.0

2600

10.0

12.0%

12

3

4

5

USD VS MNT

Khurelbaatar.T / ZGM©

stock price of Kincora Copper ltd. (5 days)

8 ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭдЭЭ СОНИН 2017.10.27, БААСАН ~ №206 (752)

Лавлах

Билгийн тооллын 7Намрын адаг цагаан нохой сарын найман цагаан мэнгэтэй улаагчин гахай өдөр.Үс засуулбал: Хэл ам, хэрүүл тэмцэл ирнэНаран ургах, шингэх: 07.35-17.45 Барилдлага: ШидШүтэн барилдлага: Нэр өнгөСуудал: Хий

аргын тооллын аравдугаар сарын 27, Сугар гараг. Билгийн тоол лын 7, Элдэв тэнгэртэн одтой, улаагчин гахай өдөр.

Өдрийн наран 07.35 цагт мандаж, 17.45 цагт жаргана. Тухайн өдөр хонь жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба бар, туулай жилт нээ сөрөг муу нөлөөтэй тул эл дэв үйлд хянам-гай хандаж, биеэ энхрий лүүштэй. Эл өдөр буян номын үйлд шамдах, бүтээл туурвил эхлэх, зэрэг дэвших, сан тавиулах, угаал үйлдэх, нялхсын хурим хийх, хийморийн дарцаг хатгахад сайн. Газар ухах, худаг гаргах, сэтгэлд сэвтэй газар очиход муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, луу, морь, хонь, нохой, гахай болой. Хол газар яваар одогсод урагш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

(Өмнөх дугаарын хариу)

3 5 7 6 2 9 4 8 1

2 1 8 4 7 6 5 3 9

4 9 1 7 8 5 6 2 3

6 4 5 8 9 3 2 1 7

8 2 6 1 3 4 7 9 5

7 3 9 2 5 1 8 4 6

9 7 4 3 6 2 1 5 8

5 6 2 9 1 8 3 7 4

1 8 3 5 4 7 9 6 2

3 2 1 8

4 9 2

7 8 2

6 4 1

8 2 3

6 1 7

5 9 4

9 5 3 6

2 7 9

ЗГм: СҮДОКҮ

08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

09:00 “Миний жаахан нар” Хятадын уран сайхны кино 27,28 дугаар анги

11:00 “Монголын мэдээ” мэдээллийн хөтөлбөр (шууд)

16:00 “Соёл-Эрдэнэ” хөтөлбөр

18:00 MNB олон ангит кино:” Огцом эргэлт” 3 дугаар анги

21:05 “Баасан гараг” цэнгээнт нэвтрүүлэг (шууд)

22:10 “Миний жаахан нар” Хятадын уран сайхны кино 29,30 дугаар анги

08:05 "Монголчууд XX зууны эхэнд" нэвтрүүлэг

11:15 "Флаш" ОАК 1.5 дугаар анги

14:10 "Миний дуунууд 2017"

17:05 "Оддын дайн босогчид" хүүхэлдэйн кино 7-8 дугаар анги

21:05 Дэлхийн санхүүгийн түүхүүд

22:00 "Нууц материалууд" ОАК 1.5 дугаар анги

09:30 "Тог тог тог" (season-5) 29 дүгээр хэсэг

11:40 "Нугасны муухай дэгдээхэй" хүүхэлдэйн кино 97 дугаар анги

13:30 "Ан амьтдын ертөнцөөр" 9,10 дугаар хэсэг

17:00 “Галилео” 17 дугаар хэсэг

21:00 "Миний дүрсгүй гүнж" СОАК 16 дугаар анги

22:30 "Ноён Селфриж" ОАК (season-4) 10 дугаар анги

11:30 "Сорилт Боломж 2017" тусгай хөтөлбөр

14:10 '"Дэвид Рубенштэйний шоу" нэвтрүүлэг

17:00 "Bloomberg Surveillance"

20:00 "Блумбергийн ярилцах цаг" нэвтрүүлэг

22:00 "Гол сэдэв" нэвтрүүлэг

mNB Bloomberg Боловсрол монгол Тв07:00 "Эзэнт гүрнийг босгосон нь" нэвтрүүлэг

Тв ХӨТӨЛБӨр

ЗурХаЙ

ҮЗвЭр

ЦаГ аГаар

уЛааНБааТар

УВС 0o

-10o

ХОВД -1o

-10o

ЗАВХАН -4o

-13o

БАЯНХОНГОР -3o

-8o

ГОВЬ-АЛТАЙ -7o

-13o

ӨВӨРХАНГАЙ-3o

-6o

АРХАНГАЙ -4o -8o

ХӨВСГӨЛ -2o

-9o

БУЛГАН -2o

-9o

ТӨВ -3o

-5o

ДУНДГОВЬ 1o -3o

ӨМНӨГОВЬ 4o

1o

ГОВЬ-СҮМБЭР 2o

-2o

ДОРНОГОВЬ 10o

2o

СҮХБААТАР 8o

1o

ХЭНТИЙ 2o

-3o

СЭЛЭНГЭ -1o

-7o

ОРХОН -2o

-7o

ДАРХАН-УУЛ -1o

-5o

ДОРНОД 6o

1o

БАЯН-ӨЛГИЙ -4o

-14o

ОНЦЛОХ ҮЗвЭр

Төрийн шагналт, яруу найрагч, төр нийг мийн нэрт зүтгэлтэн О.Дашбалбарын мэндэлсний 60 жилийн ойг энэ сарын 27-29-нд тэмдэглэн өнгөрүүлнэ. Ойд зориулан уран бүтээлийн үзэсгэлэн, но мын баяр, эрдэм шинжилгээний бага хурал зохион байгуулах аж. Яруу най рагч О.Дашбалбарын зурсан зураг, бусад бүтээ лийн үзэсгэлэн, ойд зориулж шинээр хэвлүүлсэн таван номын нээлт, баярын арга хэмжээ өнөөдөр Монголын Уран зургийн галерейд, эрдэм шинжилгээний бага хурал, "Миний мэдэх Очирбатын Дашбалбар" эссэ бичлэгийн уралдааны шагнал гардуулах ёслол Хүүх дийн төв номын санд тус тус болно.

X.29 4o

-10o 8 м/с

6 м/с

Багавтар үүлтэй

X.28 -3o

-11o 8 м/с

9 м/с

Багавтар үүлтэй

X.27 -3o

-5o 13 м/с

11 м/с

Бага зэргийн хур тундасай

X.31 -6o

-4o 8 м/с

6 м/с

Багавтар үүлтэй

X.30 5o

-7 6 м/с

8 м/с

Үүлшинэ

ЗГм: ҮГИЙН СҮЛжЭЭӨм

нөх д

угаа

рын

хари

у / 10

.25

Ерөнхий боловсролын сур­гуу лийн сурагчдын нэг дүгээр улирлын амралт долоо хоно ­гийн дараа эхэлнэ. Хуваа рийн дагуу нийслэл болон орон нутгийн сурагчид ирэх сарын 3­наас эхлэн долоо хоног амарна. Харин хоёрдугаар улиралд бага ангийн сурагчид гурван долоо хоног, дунд, ахлах ангийнхан хоёр долоо хоногийн хугацаатай амрах аж.

НийслэлдНэгдүгээр улирал 1­12 дугаар анги XI/03­09

Хо¸рдугаар улирал1­5 дугаар анги XII/29­I/18 6­12 дугаар анги I/05­I/18

Гуравдугаар улирал 1­12 дугаар анги III/23­IV/05

Дөрөвдүгээр улирал1­2 дугаар анги V/253­5 дугаар анги VI/016­12 дугаар анги VI/08

Сурагчдын амралт Xi сарын 3-нд эхэлнэ

БОЛОвСрОЛ

ЗГм: КОмИКС

ЭрҮҮЛ мЭНД

жирэмсэн эхийг томуугаас хамгаална

Жирэмсэн эмэгтэйчүүд улир­лын томуугийн эсрэг вак циныг өрх болон харьяа дүүр гийнхээ эрүүл мэндийн төвд хандан, үнэ төлбөргүй хийл гэх боломж той. Томуугийн вакцинд хамрагд­санаар ур гийг томуугийн шалт гаант хүнд рэлээс хамгаалж, төрс ний дараах зургаан сарын хуга цаанд томуу гийн халдвараас хамгаалдаг байна.

Түүнчлэн зургаан сар хүртэлх нярай томуугийн шалтгаанаар эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэх эрс дэл өндөр байдаг. Тиймээс урьд чилан сэргийлэхийн тулд жирэмсэн байх хугацаандаа томуугийн вакцинд хамрагдах хэрэгтэй. Улирлын томуугийн вакцин нь жирэмсэн эмэг тэй­чүүдийг томуугаас хамгаалах, халдвар авсан ч хүндрэх эрс дэ­лийг бууруулдаг аж. Вакциныг жирэмсний аль ч хугацаанд хийж болох бөгөөд ямар нэг сөрөг нөлөөгүй гэдгийг эмч нар зөвлөж байна.

Б.БямбаЗГМ

Гачууртын уулзвараас На лайх­Чойрын уулзвар хүртлэх 20.9 км авто замыг шинэчлэхээр болж, бэлтгэл ажлыг хангаад дуусчээ. Налайхын авто замыг 50 гаруй жилийн өмнө барьж, ашиглалтад оруулжээ. Одоо тус зам ачааллаа даахгүйд хүрснээс гад на эвдрэлд орж, улмаар замын хөдөлгөөний ачаалал бо лон аюулгүй байдалд сөргөөр нө лөөлж байгаа юм. Налайхын за мыг өргөтгөн, шинэ­чилснээр за мын хөдөлгөөний түгжрэл буурч, аюулгүй байдал сайж ирна. Мөн аялал жуулч лалыг дэмжих, хүрээлэн буй орчныг хамгаалах чухал ач хол бог ­долтой. Энэхүү төсөл нь 2020 онд хэрэгжиж дуусах бөгөөд дөрвөн эгнээ бүхий зорчих хэсэг, гэрэл­түүлэг, явган болон дугуйн зам, явган хүний гүүрэн гарц бү хий байгууламжийг барих юм.

БҮТЭЭН БаЙГууЛаЛТ

Налайхын замыг шинэчлэх бэлтгэл хангагджээ

О.Дашбалбарын 60 насны ойг тэмдэглэнэ

БОСООГООр:2. Бичлэгийн нэгэн төрөл3. МУ-ын гурав дахь Ерөнхийлөгч4. 64 болон 100-н буудалт хөлөгт тоглоом5. "Дуут нуур" шүлгийг зохиосон яруу найрагч6. ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд

байсан, Хар тэнгисийн зүүн эрэг дээр орших улс10. Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг (товчилсон нэр)11. Өдөр дундын үе12. Бөмбөгтэй тоглоом14. Хамгийн олон хүн амтай тив

УБ-Хон Конг 06.20 10.50Хон Конг-УБ 12.00 16.40УБ-Бээжин 17.55 20.10 Бээжин-УБ 21.10 23.40

НИСЛЭГИЙН ЦаГИЙН ХуваарЬ

ГаЛТ ТЭрЭГНИЙ ЦаГИЙН ХуваарЬ

УБ-Москва 13.50 14.28Хөх хот-УБ 22.50 11.15УБ-Хөх хот 20.10 20.40Эрхүү-УБ 15.35 06.20УБ-Эрхүү 21.10 02.40Эрдэнэт-УБ 19.10 05.48УБ-Эрдэнэт 20.30 07.45

15. Буддын шашны зан үйлэнд бурханыг залахад уугиулж хэрэглэдэг тансаг үнэрт ургамал

ХӨНДЛӨНГӨӨр:1. Антарктидад хөл тавьж, ажилласан анхны монгол хүн, эрдэмтэн7. Гоймон баатар

8. Шагнал9. ОХУ-ын автомашин13. Радио долгионы тусламжтай холын бараа хардаг төхөөрөмж16. Афганистан улсын Ерөнхийлөгч17. Ойрадыг нэгтгэн захирагч хүчирхэг улс байгуулсан аймаг

уДБЭТЖ.Россини "Севилийн үсчин" дуурийг маргааш, нөгөөдөр 17.00 цагт тоглоно. Дэлхийн хамгийн алдартай хошин дууриудын нэг болох уг дуурийг Итали улсын нэрт найруулагч Стефано Монтигийн цоо шинэ тавилтаар үзэгч та бүхэнд хүргэнэ.

уДЭТ“Домогт Ану хатан” түүхэн жүжгийг маргааш, нөгөөдөр 17.00 цагт тоглоно.

уЛааНБааТар чууЛГаУлаанбаатар чуулгын өвөл цагийн нээлт "World music II" концертыг тайзнаа тавихад бэлэн боллоо. Монголын үндэсний хөгжмөөр дэлхийн улс орнуудын чихэнд хоногшиж, сэтгэлд мөнхөрсөн гайхалтай зохиолуудыг сонсохыг хүсвэл өнөөдөр 19.00 цагт морилон ирж үзээрэй.

мОНГОЛ БӨХИЙН ӨрГӨӨ“Аялгуут намар" рок поп, нийтийн дуучид, хошин урлагийн уран бүтээлчдийн хамтарсан тоглолт өнөөдөр 19.00 цагт болно.

ТуСГаар ТОГТНОЛыН ОрДОН

Морин хуурын чуулга “Сор бүтээлийн дээжис" тоглолтоо маргааш, нөгөөдөр 19.00 цагт үзэгчдэд толилуулах гэж байна. Удирдаачаар соёлын тэргүүний ажилтан Д.Түвшинсайхан ажиллана.

мИШЭЭЛ ЭКСПОӨвлийн хувцасны өргөтгөсөн худалдаа “Black expo” энэ сарын 31-нд болно. Уг үзэсгэлэн худалдаа шөнийн 12.00 цаг хүртэл үргэлжлэх юм. Харин ирэх сарын 3-5-нд “Хямдралын шуурга-2017” өргөтгөсөн худалдаа болно.

mNG eVeNT“Dracula Halloween 2017” өнөөдөр 21.00 цагт Дракулагийн цайзад болох гэж байна. Залуучуудад зориулсан үдэшлэгийг энэ удаа соёл амралтын хүрээлэнгийн нууран дунд байрлах цайзад бүхэлд нь зохион байгуулахаар болжээ. Тасалбарын үнэ 25000 төгрөг нэг тасалбараар хоёр хүн үзэх боломжтой.

1 2 3 4 5 6

7

8 9

10 11 12

13 14 15

16 17Б

АН Я

Я В

М

З

Н

А

Д

И

У А

Г

Ч

А

О

О

С

У

В

Н

А

Г

О

А

И

Ы

Э

А

Ё О

А

Л

Э

Р

Г

Ү

Н

М

И

Ү

Н

Д

Ү

А

А

А

Р

Ц

Э

Р

О

Д

Ч

С

Ганц юм уух уу?

Хөгшин нь уухгүй

байгаа. Ммм за за.

Чи ямар хөгийн

шаар вэ? Ятгадаггүй

юм уу?

Mr. Баагийгийн ПАЯН.....

Төв ба Зүүн Европын эрсдэл нэмэгдэж байнаТүүнчлэн Польш, Унгар ул суу дад өөр хэлбэрийн эрсдэл үүслээ. > 10

Орос технологийн шинэчлэл хийнэ

Өмнөх үеээс ялгаатай нь шинэ цагийн уурхайчид 80 хүнтэй багаар ажиллаж, ухаалаг машин ашигладаг. > 10

Роботон хувьсгалыг зөгнөсөн шинэ шүтлэг дэлгэрчээХүмүүс үүнийг хүлээн зөвшөөрхгүй бол шинжлэх ухааны уран зөгнөл гэлтэй. > 10

Клайв КүүксонГен өөрчлөх зориулалттай

Crisprs хэмээх хэрэглүүр биотех­нологийн салбарыг хувьсган өөрчилж байна. Лхагва гарагт нийтэд ил болсон хоёр ч эрдмийн судалгаа генийн гаралтай өвчин эмгэгийг анагаах найдварыг ихэсгэв.

Массачусетсын технологийн болон Харвардын их сургуулийн хамтарсан байгууллага болох Broad хүрээлэнгийн эрдэмт­дийн хоёр баг судалгааны ажлаа нийтэд толилууллаа. Crispr хэмээх хуучин хэрэглүүрийг сайжруулан, ген шинээр оруу­лах, бүхэлд нь устгахын оронд генийн кодын дНХ дэх бодгаль химийн “үсэг”­ийг хялбархан өөрч лөх боломж олгосон шинэ хэрэглүүрийг хоёр багийн нэг нь бүтээжээ.

Генийн засвар хийхэд ашиг­ладаг хуучин хэрэглүүрийг геном хайчилдаг хайч гэж үзэх аваас шинэ хэрэглүүрийг хурц үзүүртэй харандаатай зүйрлэхээр байгааг Nature сэтгүүлд тайлбарлав.

Science сэтгүүлд судалгаагаа нийтэлсэн нөгөө бүлэг шинэ хэрэглүүрийг ашиглан бүхий л амьд бодисын геномыг хадгалдаг химийн бодис болох дНХ­г өөрчлөөд зогссонгүй. Тус баг биологийн үндсэн молекул болох генийн мэдээллийг уурагт хувиргадаг РНХ­г хүртэл амжилт тай өөрчилсөн байна.

Өөрөөр тайлбарлавал ном дээр арилгахын аргагүй тэмдэглэгээ тавьдаг ердийн бэхний оронд түр ашиглах үед хэрэг болоод хожим нь арилчихдаг бэх ашиглаж буйтай адил.

“Генийн судалгаанд тод үлдэх амжилт байгуулсан долоо хоног боллоо. Энэ хоёр судалгаагаар геном засварлах ажил алхам алхмаар урагшилж, анагаах ухаанд нэвтрэх мөчийг ойртуулж байна” хэмээн Лондоны их сургууль, коллежийн эмэгтэйчүүдийн эрүүл мэнд, нөхөн үржихүй хариуцсан захирал Хелен О’Нил тайлбарлав.

“Судалгааны болон ана гаа­хын хэрэглээнд өргөн нэвтрэх технологи хөгжүүлсэн бүтээл” хэмээн Харвардын их сургуулийн хими, биологийн профессор, дНХ­ийн суурь өөрчлөлт эрхэл дэг баг тэргүүн дэвид Лю өгүүллээ. “Түр засвар үр дүнтэй, хурц хэлбэрийн үрэвсэл зэрэг зарим өвчин эмгэгийг эдгээхэд РНХ өөрчлөх нь хамгийн шалгарсан арга. Мөн генийн гаралтай өвчин анагаахад ч дНХ­ийн суурь засвар хийх аргаар геномд ганц удаагийн өөрчлөлт оруулах хэрэг гарч болно” хэмээн профессор Лю үзэж байв.

дөрвөн үсгээс бүтдэг генийн кодны нэгж дНХ­ийн “суурь” буюу үсгийг нь өөрчлөн солих замаар геномд суурь засвар оруулдаг. Профессор Люгийн

баг генийн кодын С үсгийг Т болгон хувиргах энгийн аргын талаар жилийн өмнө судалгааны материал хэвлүүлсэн. Лабора­торын нөхцөлд явуулсан тур шил тыг одоогоор клиник туршил тад нэвтрүүлээгүй юм. Хятадын эрдэмтэд өнгөрсөн сард хүний үр хөврөл дэх талассеми буюу цус багадах нэг төрлийн эмгэгийг засахад уг аргыг ашигласан.

Эрдэмтэд энэ удаад a­г g­д хувиргах арга нээсэн нь суурь засвар хийх замаар эмчилж болох генийн гаралтай өвчний цар хүрээг тэлж өглөө. Энэхүү ганц үсэг буюу цэг өөрчлөгдөх нь олон мянган өвчин эмгэгийн шалтгаан болдог.

Broad хүрээлэн шинээр нээсэн технологио генийн гаралтай сохор, дүлий, удамшсан цусны өв чнийг анагаахад ашиглах сонир­холтой байна. РНХ засварлах ажилд гарч буй хөгжил дэвшил нь Crispr технологи хөгжүүлэхэд гол үүрэг гүйцэтгэсэн Фэн Жан профессор тэргүүтэй судалгааны багтай нягт уялдаатай. Түүний баг ген, уураг хоёрыг холбож өгдөг биохимийн холбогч болох РНХ дэх a үсгийг g­д хувиргасан юм. Өөрчлөлтөөр тэр чигээрээ үлддэг дНХ засварлах аргатай харь цуулахад РНХ­гийн засвар илүү уян хатан, эрсдэл багатайг судлаачид тайлбарлав.

“Энэ арга нь геномд нэвт­рэлгүйгээр мутаци засах боломж олгодог. РНХ нь байгалиасаа элэгдэж явдаг эд учраас хийсэн өөрчлөлтийг анхны байдалд нь эргүүлэх бололцоо ч бий” хэмээн Broad хүрээлэнгийн судалгааны багийн гишүүн дэвид Кокс өгүүл­сэн юм.

дНХ, РНХ­д суурь засвар оруулах туршилтыг адгуус болон хүмүүний эсийн өсгөвөрт хийхээр төлөвлөсөн. Харин өвч­төнд хийх клиник туршилт ойрын бус, ихээхэн ал сын ирээдүйд бий болохыг эрдэм тэд анхаарууллаа.

Клэйр жонсЕвропын төв банк энэ оны хам­

гийн чухал уулзалтдаа бэлт гэж байна. Тус банкны удирдлага евробүсийн эдийн засгийг сэргээх зорилгоор 2.1 их наяд еврогийн актив худалдан авах нь зүйтэй эсэхийг хэлэлцэх юм. Ирэх жил гэхэд Qe буюу мөн­гөний нийлүүлэлтийг ихэсгэх бодлогыг зогсоож болохуйцаар эдийн засгийг сэргэж чадах уу гэдгийг Европын төв банк энэ долоо хоногт тодорхойлно. Энэ тодорхойлолт валютын зах зээлд нөлөөлж, бодлогын хүү өсөх буурах эсэхийг шийдвэрлэх учиртай.

Цаашид байдлыг харзнаж шийдвэр гаргах хүсэлтэй Европ ы н т өв ба н к н ы ерөнхийлөгч Марио драги пүрэв гарагт болох хэлэлцүүлгийн нэг талд нь зогсож байна. Нөгөө талд нь санхүүгийн бодлого тодорхойлогч харцагууд буюу Европын төв банкны ультра сул бодлогод дургүйцэгч, мөнгөний нийлүүлэлт ихэсгэхийг тэглэх хүсэлтэй германчууд зогсож байгаа.

Европын төв банкны Удирдах зөвлөл бонд ахиу худалдаж авах бодлогыг бүрмөсөн огоорох аргагүйг харцагууд хүртэл ойл годог. “Удирдлага хаалгаа

түгжчихэж болохгүйг бид ойлгож байгаа. Гэхдээ хаал гыг урьдынх шиг нээх боломж бараг бүрдсэнийг зөвлөлд багтдаг олон хүн хэлэх сэн гэдэг боллоо” хэмээн уг уулзалтад ойр эрхэм тайлбарлав.

Үүргээ гүйцэтгэсэн Qe бодлого нь евробүс бэхэжсэн одоогийн нөхцөлд суларсан эдийн засгийг өөд татах утгаа алдсаныг Bundesbank­ний ерөн хийлөгч йенс Вайдман, Нидер ландын төв банкны тэр гүүн Клаас Кнот нар багтаж буй харцагын бүлэг тайлбарладаг.

Ноён драги шадруудынхаа хамт 2015 оноос хэрэгжүүлсэн

Европын төв банк санал зөрөлдлөөмаргаантай хөтөлбөр евробүсийн ажилгүйдлийг 11.3­аас 9.1 хувь болгон бууруулж, эдийн засгийн өсөлтийн хурдцаар ч АНУ­ыг гүйцэх гэж байна. Төв банкнаас Засгийн газар, компанийн бондыг ихээр худалдан авч, бодлогын хүүг бууруулах замаар хэрэгжсэн мөнгөний нийлүүлэлтийг ихэсгэх бодлого үр дүнгээ өгсөн бололтой. Нэгд сэн валюттай бүсийн хамгийн эмзэг хэсэгт хүртэл зээл хям дарч, үр дүнтэй боллоо.

Евробүсийн инфляц 1.5 хувьтай сул хэвээр байгаа ч Европын төв банк үнэ унаж, эрэлт эрс суларсан ноцтой үеийг давж чадсаныг ноён

драги мэдэгдсэн. “Мөнгөний нийлүүлэлтийг

ихэсгэх бодлого амжилттай хэрэг жиж, үр дүн гарч, аж­лын байр нэмэгдэж, инфляц өссөн”­ийг BNP Paribas asset Mana gement­ийн эдийн засагч Ричард Барвел тайлбарлав.

Эдийн засгийн нөхцөл байдал Европын төв банкны удирдах зөвлөлийн 25 гишүүнээс хэн нь ч маргаж зүрхлэхээргүй сайн байгаа. Ийм нөхцөлд ирэх онд, сар тутам худалдаж авах активын хэмжээгээ одоогийн 60 тэрбумаас бууруулж 20­40 тэрбум еврогоор тогтоох төлөвлөгөөг тус банк­ны эдийн засагч Питер Прает гаргажээ.

Энэ нь эргээд Европын төв банкнаас мөнгөний ний­лүүлэлтийг ихэсгэх бодлогоо цаашид хэр удаан баримтлахыг тодорхойлж өгнө. дараагийн хагас жилд сар тутам 40 тэрбум еврогийн бонд худалдаж авахын оронд Европын төв банк жишээ нь, илүү урт буюу ирэх оны ес, эс бөгөөс 12 дугаар сар хүртэл бондыг одоогийнхоос ба га худалдаж авах нь зүйтэй хэмээн зарим эдийн засагч үздэг.

Ийм төлөвлөгөөг дэмжих хандлага бүрдсэн. Гэвч Европын төв банк евробүсийн бондын зах зээлд сүүлчийн удаа орол­цож буйгаа тунхаглахаар эдийн

засаг сайжирсан уу гэд гийг тодорхойлоход удирдах зөв­лөлийн санал хуваагдмал хэвээр.

Төв банк цаашид ахиухан зээл худалдаж авахад бэлэн байх ёстой хэмээдэг. Италийн төв банкны тэргүүн Игнацио Виско зэрэг хүмүүс ноён драгийг дэмждэг.

Евробүсийн эдийн засаг сайжирсан нь үнэн ч эрсдэл ихтэй байгааг энэ бүлгийн эрхмүүд анхааруулдаг. Испани дахь улс төрийн тогтворгүй байдал, Италид ирэх оны эхээр болох сонгуулийн дүн нь хөрөнгө оруулагчдын өөдрөг үзлийг мохоох шалтгаан юм. Европын төв банк Qe бодлогоо эцэс болгохоос өмнө АНУ­ын

Холбооны нөөц, Их Британийн төв банк бодлогын хүүгээ ихэсгэх магадлал өндөр байгаа ч еврог одоогийнхоос нь илүү бэхжүүлэх шаардлагатай хэвээр.

Европын төв банкинд тул­гараад байгаа бэрхшээл бол худалдаж авах актив дутагдаж буй явдал хэмээдэг эдийн засагч ч бий. Тус банк 2018 онд 240­300 тэрбум еврогийн бонд худалдан авах төлөвтэй байна. Мөнгөний нийлүүлэлтийг ихэсгэх бодлогод өөрчлөлт оруулахгүй бол тус банк үүнээс илүүг худалдаж авах нь хүндрэлтэй болно.

Crispr хэрэглүүрээр ген өөрчилдөг болно

Евробүсийн инфляц 1.5 хувьтай сул хэвээр байгаа ч Европын төв банк үнэ унаж, эрэлт эрс суларсан ноцтой үеийг давж чадсаныг ноён Драги мэдэгдэв.

BBM©

Нил БаклиТөв, Зүүн Европ, Орос, Евро­

Азийг бүхэлд нь харвал хөрөнгө оруулах боломж бүрджээ. Төв Европын олонх эдийн засаг энэ онд гурав ба түүнээс дээш хувиар өсөх төлөвтэй байхад Румынд бүр дөрвөн хувьд хүрэх таамаг бий. Орос, Украйн хоёр хүртэл 2014 оны хямралын дараах уналтаас гарлаа. Хөрөнгө оруулалтаас өөр чухал хүчин зүйлд өрнөдөөс бага боловч хэрэглээг нэмэгдүүлэхэд хангалттай дээшилж буй цалинтай, сайн боловсролтой ажиллах хүч багтана. Гэхдээ хөрөнгө оруулагчид зарим газарт сөрөг элементүүдийг тооцох ёстой агаад энэ нь геополитик ба дотоод улс төрийн эрсдэл юм.

2004 оноос хойш Европын холбоонд нэгдсэн хуучин ком­мунист 11 орон ардчиллыг хү лээн авч, хууль дээдэлсэн институц байгуулж буй. Харин саяхан Польш, Унгар улсад популистууд засгийн эрхэнд гарснаар институцын статус хязгаарлагдаж, гадаадын бизнест таатай бус хандах бодлого илэрч байна. Ийм байдал цаашид ч газар авах төлөвтэй. Чехэд болсон сонгуульд популист тэр бумтан Анджей Бабичийн нам ялсан. Румынд өнгөрсөн оны эцсээр сонгогдсон социал демократуудын тэргүүлсэн

Төв ба Зүүн Европын эрсдэл нэмэгдэж байна

Левандовскиг гэгээнтэн гэж үзэх аргагүй. Гэхдээ л түүний шашинд ямар нэгэн сэтгэл татах зүйл байгаа бөгөөд зорилгоо “Бурхны дүрийг ухамсарлан шүтэх замаар нийгмийг сайжруулахад хувь нэмрээ оруулах” хэмээн тодорхойлжээ. Бурхны дүр нь мэдээж хиймэл оюун ухаан.

Левандовски Цахиурын хөндий дэх хиймэл оюун ухааны хамгийн авьяаслаг инженерүүдийн нэг агаад автомат жолоодлоготой

роботон хувьсгалыг зөгнөсөн шинэ шүтлэг дэлгэрчээ

BBM©

Лесли Хукgoogle­д инженер байсан залуу

роботын хувьсгалыг зөгнөсөн шашны урсгалыг үндэслэжээ. Цахиурын хөндий ирээдүйн мөрөөдөлд автсан боловч өнгөрснийг мартах нь олонтаа. Энэ оны эхээр Цахиурын хамгийн маргаантай технологичид энэхүү ирээдүйн шүтлэгийг шинэ шатанд гаргаж, Ирээдүйн зам гэдэг шашныг бий болголоо. Түүний зорилго нь Wired сэтгүүлд мэдээлснээс “Хиймэл оюун ухаанд суурилсан бурхны дүрийг бүтээж, хөгжүүлэн түгээх явдал” гэнэ. Хүмүүс үүнийг хүлээн зөвшөөрхгүй бол шинжлэх ухааны уран зөгнөл гэлтэй. Ирээдүйн замыг үндэслэгч Энтони Левандовски alphabet, Waymo, Uber компаниудын шүүхийн маргааны төвд байгаа хүн.

Цахиурын хөндийг доргиосон уг хэрэгт Waymo компани өөрийн ажилтан асан Левандовскиг автомат жолоодлогын мэдрэгчийн худалдааны нууцыг хулгайлж Uber­т өгсөн хэмээн буруутгаж буй. Мэдээж тэр Үндсэн хуулийн тавдугаар нэмэлтийг ашиглан өөрийнхөө тухай мэдүүлэг өгөхөөс татгалзсан. Шүүхийн шийдвэр гараагүй тул ноён

машин бүтээгчдийн анхдагч нь. Иймээс тэрбээр компьютер газар сайгүй нэвтэрч, бүхнийг чадах ирээдүйд бэлтгэж байгаа бол ярьж буй зүйлээ мэдэж байна гэсэн үг. Тэр ганцаараа биш. Цөөн тооны боловч үнэнч зүтгэлтэй хэдэн технологич компьютерийн оюун ухаан хүнийхээс давах онцгой мөч буюу “Singularity”­д бэлтгэж байна. Тэднээс хамгийн итгэлтэйгээ “Singulatarians” хэмээн нэрлэж, нэгэн цаг үед

Катрин ХиллеЗуны нэгэн нарлаг өглөө

хал тарт сан нүүртэй, 31 настай уур хайчин Евгений Космин инээм сэглэсээр уурхайгаас гарч ирлээ. Түүний бригад нэгт цооно гоос сард 1.5 сая тонн нүүрс олбор лосон нь Орост үзэг дээ гүй хэмжээ. Оросын нүүрс ний нөөцийн 60 хувийг агуул даг Өмнөд Сибирийн Куз­басст тэрбээр алдартай нэгэн. 1935 онд нормоо 14 дахин давуу лан бие лүүл сэн Алексей Ста ха нов алдаршиж, Зөвлөлтийн баатар болж байв. Гэвч өнөөгийн стаха нов чуудад өөрийн нууц бий. Жижиг цохиуртай өрөм барьдаг байсан өмнөх үеээс ялгаатай нь шинэ цагийн уурхайчид 80 хүнтэй багаар ажиллаж, ухаалаг машин ашигладаг.

Косминий ажилладаг уурхай Оростоо технологийн дэвшлээр тэргүүлдэг аж. Гар багажуудаа Германд үйлдвэрлэсэн хагас автомат машинуудаар сольжээ. Том өгөгдлийн систем уур­хайч дын малгайд бэхэлсэн

Орос технологийн шинэчлэл хийнэ

оюунаа компьютертэй нэгтгэж, мөнх амьдарна гэдэгт итгэдэг.

Энэ хөдөлгөөний удирдагчдын нэг Рей Курцвейл “Эцэстээ бид байгалийн байгууламжийг технологитой нэгтгэн өргөжүүлэх чадвартай болно” хэмээн зөгнөжээ. Үхэшгүй мөнх гэдэг нь энэ хавьд анхаарал татдаг сэдвийн нэг. Энэ нь нэг талаар эрэг хавьд амьдардаг олон тэрбумтан амьдралаа уртасгах судалгаанд үлэмж хөрөнгө

Польш, Унгарын үндсэрхэг Засгийн газрууд зарим салбарт гаднын хөрөнгө оруулалтыг эсэргүүцэн дотоодод хяналтаа чангатгахыг эрмэлзэж байна.

Засгийн газар авлигын хэргийг хаацайлахыг оролдсон тул 1989 оноос хойш хамгийн том жагсаал цуглаан өрнөлөө. Ийм цаг үед хөрөнгө оруулагчид Румы ний засаг захиргааны са­нал болгосон хуулийн тө сөл, компанийн засаглалын стан­дартыг доошлуулах байх хэмээн болгоомжилж байна.

2014 онд Киевт өрнөдийг барим талсан хувьсгал гарсны дараа, ОХУ, Крымийг эзлэн авч, Зүүн Украйны салан тус­гаарлагчдыг дэмжсэний улмаас өрнөдийн орнууд Моск вагийн эсрэг хориг арга хэмжээ авсан. Ийнхүү өрнө, дорнын харилцаа хүйтэн дайн руу эргэсэн бөгөөд дональд Трамп сонгогдсоноор хөрөнгө оруулагчдын найдвар талаар болов. Ийм эрс дэ лүүд хөрөнгө оруулагчдад сэрэмж­лүүлэг болохын сацуу шийдвэрээ сайтар тунгааж, хөрөнгө оруу­лалтын загвараа өөрчлөх дохио өгчээ.

10 тэрбум ам.долларын санхүү­жилттэй Оросын шууд хөрөнгө оруулалтын сангийн захирал Кирилл дмитриев хэлэхдээ, сүүлийн гурван жилд АНУ­ын зүгээс сонирхол эрс буурсныг онцлов. Украйны асуудлаар хориг болон эрчим хүчний үнэ унасан зэрэг нь Оросын эдийн засгийг доош чангааж буй. Гэвч түүний

хэлснээр одоо багагүй сэргэлт ажиглагдаж, Европын хөрөнгө оруулагчид илүү идэвхтэй ажилласан хэвээр байна. Тэрбээр “АНУ­ын хөрөнгө оруулагчид мөнгөө оруулж байгаа боловч шууд хөрөнгө оруулалт бус хувь цааны нээлттэй зах зээл рүү хандаж байна. Харин Азийн, ялангуяа Хятад, Ойрхи дорнодын хөрөнгө оруулалт мэдэгдэхүйц нэмэгдлээ. Тэд зарим талаар Ев роп, Америкийн хөрөнгө оруу лал тыг орлож байна” хэмээн тайлбарлав.

Мөнгөний ханшийн уналт ба ноён Путин хариу хориг тавьж, өрнөдийн хүнсний импортыг хаасан нь хөдөө аж ахуй цэцэглэн хөгжих үндэс болсон юм. Оросын зарим салбар цалин хөлсний хувьд Хятадаас илүү өрсөлдөх чадвартай болсон. Гэвч Macro advisory зөвлөх фирм АНУ­ын Конгресс энэ онд хоригт шинэ хууль баталсан нь Оросын сэр гэл тийг боож болзошгүйг ан­хаа руул жээ. Уг хуулиар одоо гийн хоригийг чангатгахын зэрэгцээ хэрэгжилтийн тайлан гар гаж, шинэ арга хэмжээ төлөв лө хийг Сангийн яаманд даал гасан юм.

Түүнчлэн Польш, Унгар ул суу­дад өөр хэлбэрийн эрсдэл үүслээ. Үндсэрхэг Засгийн газрууд зарим салбарт гаднын хөрөнгө оруулалтыг эсэргүүцэн дотоод

хяналтаа чангатгахыг эрмэлзэж байна. Унгар, Польшийн Ерөнхий сайд Виктор Орбан, Бита Шидло нар Европын холбооны интеграцчлалыг эсэргүүцэх бодолтой байж болзошгүй. 2010 оноос Унгарт засгийн эрх барьж буй ноён Орбан гаднынхны зонхилдог жижиглэн худалдаа, цахилгаан холбоо, эрчим хүчний сал барт хямралын татвар гэг чийг тогтоосон. Түүнчлэн га даа дын банкуудад чиглэсэн Европт хам­гийн өндөр татвар бий болгожээ. Польшийн эрх баригч Хууль, шударга ёсны нам Унга раас арай бага ч гэсэн банк ба жижиг лэн худалдааны татвар ног дуулсан байна.

Төв ба Зүүн Европын орнууд эрүүл өсөлтөөрөө анхаарал та таж байгаа боловч хөрөнгө оруу лагчид хаана гэдгийг сайтар сонгох шаардлагатай. franklin Templeton­ын Зүүн Евро пыг хариуц сан захирал Грег Кониецни “Хуулийн өөрчлөлтөд хам гийн бага өртдөг салбар буюу компа ниудад хөрөнгө оруул. Түүнчлэн төрийн оролцоо багатай салбарыг сонго. Стратегийн гэж нэрлэгддэг уул уурхай, эрчим хүч хамгийн эрсдэлтэй. Эрүүл мэнд, мэдээллийн технологи зэрэг хэрэглээний чиглэ­лийн салбар хам гийн аюулгүй” хэмээн зөвлөв.

мэд рэгчүүдээр дамжуулан 200 метрийн гүнээс интернэтээр мэдээлэл авч байна. 18 настай­даа уурхайчин болсон Космин “Хэдхэн жилийн өмнө бүхнийг сохроор хийдэг байлаа. Мас тер хонхоор дохио өгч, юу болж байгааг мэдээлнэ. Юу ч харагд­даггүй байсан” хэмээв. Тэрбээр өнгөрсөн онд Кузбассын баатар хэмээх социалист маягийн цол авсан боловч үнэндээ Оросын аж үйлдвэрийн шинэ цагийн төлөөлөгч юм.

дэлхий даяар компаниуд аж үйлдвэрийн дөрөв дэх хувьсгал руу хошуурч, автоматчилал, том өгөгдлийн ачаар өсөлт, бүтээм жээ дээшлүүлж буй. Гэвч Орос хөрөнгө оруулалтын гачигд лаас тоног төхөөрөмжөө шинэч лээгүй учир өрнөдөөс хол хоцорсон. Иймээс үсрэлт

хийхийн тулд Зөвлөлт нурснаас хойш бараг өөрчлөгдөөгүй бүхэл бүтэн бүс нутгийг дор­гиох шаардлага тулгарав. Тухайл бал, нүүрс олборлогч Suek компани Кемерово муж болон Өмнөд Сибирийн 26 уур хайд технологийн шинэчлэл эхлүүлжээ. Зарим уурхайд ажилч ныг машинаар орлуулах тур шилт хийж байгаа гэнэ.

Ноён Космин “Тэнд маш цөөн хүн шаардлагатай. Би аавынхаа хэрхэн ажиллаж байсан яриаг сонссон. Тэд тэргэнцэрийг хүр­тэл бөөнөөрөө түлхэж, хүрзээр нүүрс ачдаг байсан. Одоо бол товч луур дараад л гүйцээ” хэ­мээн тайлбарлав. Орос улс хоёр жилийн уналтаас аажмаар гарч байна. Технологийн шинэч­лэлийг дээрээс дэмжиж буй. Ерөнхийлөгч Путины эдийн засгийн зөвлөхүүд улсыг удирдах арга барилаа өөрчлөхгүй бол дэлхийн дундаж өсөлтийг ч хэрэгжүүлж чадахгүй хэмээн анхааруулсан. Улсын том ком­паниуд мөн уг хандлагыг дагах

хэрэгтэй болж байна.Оросын Сангийн сайд асан

Алексей Кудрин “Гол зорилго маань дэлхийн чиглэл болж буй технологийн хувьсгалд оролцох явдал. Энэ нь биднийг цоо шинэ бүтээмжийн түвшинд аваачих ёстой” хэмээн хэлсэн юм. Гэвч нэг уурхай дагасан томоохон хотуудад байдал хүнд хэвээр байгаа. Жишээ нь, Полисаво мэтийн газрууд ирээдүйдээ сэтгэл түгшиж байгааг шинжээчид тэмдэглэжээ. Москвагийн их сургуулийн судлаач дмитрий Землянкий “Ийм ганц уурхайтай хотууд одоохондоо тогтвортой мэт харагдавч технологийн шинэчлэлийн гадна үлдвэл хөдөлмөрийн зах зээлээс шахагдах аюултай” хэмээн өгүүлээ.

оруулсантай холбоотой. Хамгийн гол нь үүнийг яаж хэрэгжүүлэхүү гэдэг асуулт гардаг. Клонийн аргаар өөрийгөө хувилаад шинэ хувилбарынхаа цусаар бодит биеэ тэтгэх гэх мэт зүйлс яригддаг. Гэвч цөөн хүн ийм төслүүдийн оюун санааны учир холбогдолд ач холбогдол өгдөг.

Хэрэв бидний бүтээсэн технологи хүний оюун ухаанаас давах юм бол түүнд сэтгэл байх уу. Хүмүүс урт насалж эхэлбэл, магадгүй мөнхөрвөл тэд бурхан болох уу? гэх мэт асуулт гарна. Цахиурын хөндий бол шашинлаг бус газар. Энд шинжлэх ухаан, технологиор дэлхийн асуудлыг шийдэж болно гэж үздэг. Сингулатарианчууд шашны тухай ярихаар эрс эсэргүүцдэг. Ноён Курцвейл “Бидний нэг байна гэдэг бол шашин шүтлэгийн асуудал биш. Харин ухаарал, ойлголт юм” гэж бичжээ. Хиймэл оюун ухаанд суурилсан бурхны дүрийг бүтээх зорилго, Ирээдүйн замын үзэл санаа цааш ахиж байна.

Энэ талаар бага зүйл мэдэгдсэн бөгөөд ноён Левандовски тайлбар өгөх хүсэлтэд хариулаагүй. Гэвч компьютер дэлхийг удирдана гэдэгт итгэдэг бол ийм зүйл тохиолдох цагт оюун санааны

баримжаа бий болгохоор ажиллах нь утга учиртай юм. Мөнх амьдралыг хүсэмжлэх нь эрэг хавийн бүсэд нэлээд газар авсан сэдэв бөгөөд уламжлалт шашны удирдагчид энэ талаар ярьсан байна. Католик сүмийн нэгэн холбоо 2013 онд гаргасан мэдэгдэлдээ зохиомлоор удирдаж болох хүний шинэ төрлийг бий болгох эрх олгохын эсрэг сануулга өгч байсан.

Энд “Хүн гэдэг бол генетикийн бүтцийн нэгдэл төдий зүйл биш гэдгийг мартсан бололтой. Манай шинжлэх ухаанд сэтгэл алга” хэмээн бичжээ. Ийм зүтгэлтнүүд Ирээдүйн замыг эсэргүүцэх нь дамжиггүй. Гэвч Левандовскийн хачирхалтай шашин Цахиурын хөндийд хэдийнэ эхэлсэн энэ зүйлд нэр өгсөн байна. Технологийн салбарын олон мэргэжилтэн үнэн хэрэгтээ хиймэл оюун ухаанаар дамжуулан бурхныг бүтээх буюу өөрсдөө мөнх амьдралаар бурхан болохын төлөө ажилладаг. Тэд уг төслөө сүсэг бишрэлийн талаас нь боддоггүй байж магадгүй. Гэвч Singularity гарч ирэхээс өмнө үүнийг бодох ёстой байсан. Энтони Левандовски ганцаараа биш гэдэгт найдъя.

шиг үрэн таран хийдэг, үрэлгэн зангаа гээхгүй бол санхүүжилт салхинд хийсээд үгүй болдгийг өнгөрсөн жилүүдийн түүх хан­галттай бидэнд харуулсан.

Үнэндээ өрийг нь дарах гэж буй 660 сая ам.долларыг гадаадаас зээл авалгүй, дотоодын нөөц бололцоогоо ашиглан, төлөх боломж өнгөрсөн жилүүдэд Монгол Улсад байсан гэдгийг эдийн засагчид хэлдэг. Гэвч энэ боломжоо ашиглаж чадаагүйгээс ийм байдалд хүрчихээд байгаа. Ойрын жилүүдэд Монголын эдийн засагт өсөлтийн цонх үе тохиох нь тодорхой байгаа. Эдийн засгийн зүтгүүр болсон түүхий эдийн ханш тогтвортой, экспортын орлого нааштай байх төлөвтэй. дээрээс нь олон улсын түншүүдээс үлэмж хэмжээний мөнгөний урсгал орж ирэхээр байна.

Хэрэв энэ санхүүгийн урс­галыг богино хугацаанд өгөөж өгдөг, бодит салбарт оруулж чадвал өр, төлбөрөө бараг дуулах боломж бий. Иймд эргэн төлөлт хийх хувилбараа ирэх дөрвөн жилийн хугацаанд өөрчилж, өрийг өрөөр бус өрийг өөрийн хөрөнгөөс барагдуулдаг арга барилд шилжих цаг болжээ. Учир нь өрийн тоолуур зогсоогүй, гүйсээр буй.

Эдийн засаг

2017.10.27, БААСАН ~ №206 (752) 11ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭдЭЭ СОНИН

Өр дарах хувилбараа өөрчлөх дөрвөн жил

ЗГм ТОвчХОН

Ам.доллар 2456.05

Евро 2902.56

Япон иен 21.58

ОХУ рубль 42.52

БНХАУ юань 370.31

БНСУ вон 2.18

ваЛюТыН ХаНШ

Өрийг өрөөр төлдөг гинжин хэлхээ хэзээ дуусах вэ

1Мон голд мөнгө өгөх хөрөнгө

оруу лагч дын сонирхол ийн өндөр байснаас бондын хэмжээ өсөж, хүү буурсан байна.

Эртний хаадын итгэлийн бэл гэдэл “Гэрэгэ”­ээр нэрлэсэн шинэ бонд эдүгээ цагт Монголд итгэх хөрөнгө оруулагчдын найд варыг илтгэж буй. Хөрөнгө оруу лагчдын сонирхол Мон­голын хүсэлтээс өндөр байгаа нь Монголд итгэж, манай эдийн засгийг өөдрөгөөр төсөөлөгчдийн тоо төдий чинээ дээгүүр байна гэсэн үг. Нөгөө талд, эрсдэлтэй, ирээдүй нь бүүдгэр зах зээлд хөрөнгө оруулагчид мөнгө цутгахгүй нь лавтай. Тэгэхээр ирэх жилүүдэд Монголын эдийн засагт эерэг дүр зураг голлох төлөвтэй байна. Өөрөөр хэлбэл, гадаадын хөрөнгө оруулагчдын хандлагаас дотоодын нөхцөл байдлаа тольдож болох юм.

Шинэ бондыг даган шинэ

БОНД

С.Батсайхан / ЗГМ©

• Монгол Улс дэлхийн хөрөнгө оруулагчдын хараанд өртөж байсан 2012, 2013 оноос хойших хамгийн хямд өртөгтэй үнэт цаасаа босголоо.

• Эртний хаадын итгэлийн бэлгэдэл “Гэрэгэ”-ээр нэрлэсэн шинэ бонд эдүгээ цагт Монголд итгэх хөрөнгө оруулагчдын найдварыг илтгэж буй.

• хямд эх үүсвэр татлаа хэмээн тайвшрах бус шинэ эргэн төлөлтийн эх үүсвэрээс ч бодолцох үе нь одоо.

600 сая(Хуралдай)

МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГийН ГАЗРЫН хүЛЭЭГдЭЖ БУй ЭРГЭН ТөЛөЛТ (ам.доллар)

500 сая

1 тэрбум 800 сая (Гэрэгэ)

2021IV

2022XII

2023III

2024III

0 2.0 4.0 6.0

Монгол Улсын Засгийн газрын бондын хүү (хувиар)

Хуралдай

Гэрэгэ

Чингис 5

Димсам

Самурай

8.75

5.625

4.125

7.5

1.52

8.0 10.0

» АЗи

1.4Хувь. БНСУ-ын дотоодын нийт бүтээгдэхүүн 1.4 хувиар өссөн үзүүлэлттэй гарлаа. Энэ нь сүүлийн долоон жилийн дээд өсөлт бөгөөд барилгын салбарын хөрөнгө оруулалт нэмэгдэж, экспорт өссөн нь гол жин даржээ.

» МОНГОЛБАНК

1.5 Тэрбум. Монгол Улсын гадаад валютын албан нөөц 1.5 тэрбум ам.доллар болж, өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 693 сая ам.доллараар өсөв.

» ГАдААд хУдАЛдАА

33.4 Хувь. Гадаад худалдааны нийт бараа эргэлтийн хэмжээ энэ оны есдүгээр сарын байдлаар өнгөрсөн оны мөн үеэс 33.4 хувиар өсчээ. Тайлант хугацаанд экспортын дүн импортын дүнгээс 1.4 тэрбум ам.доллараар давснаар гадаад худалдааны тэнцэл ашигтай гарлаа.

» УУЛ УУРхАй

52.17Ам.доллар. West Texas төрлийн газрын тосны ханш 0.05 хувиар буурч, 52.17 ам.долларт хүрлээ.

» Түүхий Эд

0.05Хувь. Алтны ханш 0.05 хувиар суларч, 1277.56 ам.доллартай тэнцэв.

0.4 Хувь. Зэсийн ханш 0.4 хувиар үнэт 6984.5 ам.доллар болов.

» БАНК, САНхүүСанхүүгийн зохицуулах хорооноос “Олон улсын зах зээл дээр сүүлийн үед олноор бий болж байгаа биткойн, итериум зэрэг криптовалютаар төлбөр, тооцоо гүйцэтгэх, арилжаа хийх нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт төлбөр хуулиар зөвшөөрөгдөөгүй” хэмээн мэдэгдэв.

» УУЛ УУРхАй

864.3 Тэрбум. “Эрдэнэс Монгол” компани энэ оны эхний хагас жилийн санхүүгийн тайлангаа танилцууллаа. Тус компанийн орлого 864.3 тэрбум төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеэс дөрөв дахин нэмэгджээ.

» дЭЛхийдХөрөнгө оруулалтын Global Infrastructure сан Equis Energy-г таван тэрбум ам.доллараар худалдан авахаар тохиролцсон байна. Гэрээнд Equis Energy-гийн 1.3 тэрбум ам.долларын өр төлбөр багтжээ

“Монгол Шуудан” ХК дэл­хийн дэвшилтэт технологид суурилсан, чанартай, цогц үйл чилгээг хэрэглэгч бүрт хүргэх зорилгын хүрээнд орчин үеийн үйлчилгээний стандарт шаардлагад нийцсэн шуудангийн үйлчилгээний жишиг салбараа нээлээ. Жишиг салбарын нээл­тийн арга хэмжээнд “Монгол Шуудан” ХК­ийн ТУЗ­ийн дарга д.Нарангэрэл, ТУЗ­ийн гишүүн Ч.Эрдэнэчимэг, “Монгол Шуу­дан” ХК­ийн Гүйцэтгэх захирал Б.Анхбаатар нар болон албаны бусад хүмүүс оролцлоо.

Энэхүү жишиг салбар нь шуудангийн тохижилт үйлчил­гээний стандартын дагуу шинэ өнгө төрхийг бүрдүүлэн, иргэд, байгууллагыг ая тухтай орчинд үйлчлүүлэх боломжоор хангасан, хэрэглэгч төвтэй шуудангийн шинэ салбар болж байгаагаараа онцлог юм. Мөн хэрэглэгчдийн хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн найдвартай, хямд, хурдан шуур­хай шуудангийн үйлчилгээг үзүүлэхээс гадна бичиг хэрэг, бэлэг дурсгалын “Пост Шоп” сүлжээ дэлгүүрийг орон даяар эхлүүлэн ажиллаж байна.

“МОНГОЛ ШУУДАН” ХК ШУУДАНГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЖИШИГ САЛБАРАА НЭЭЛЭЭ

“МОНГОЛ ШУУДАН” ХК

асуулт урган гарлаа. Уг нь Монгол Улс ирэх оноос эргэн тө лөлт нь эхлэх “Чингис”, “димсам” бондын үндсэн болон хүүгийн төлбөр болох 660 орчим сая ам.долларыг төлөхийн тулд дахин зээл авч байгаа. Гэтэл шинэ бондын хэмжээ нь 800 сая ам.доллар буюу эргэн төлөлтөөс 150 орчим сая ам.доллараар илүү санхүүжилтийг гадаад зах зээлээс татах нь тодорхой боллоо. Үүнийг төгрөгт шилжүүлбэл ойролцоогоор 400 орчим тэрбум төгрөгтэй тэнцэх энэ их мөнгийг Засгийн газар юунд зарцуулах вэ.

Одоогоос хэд хоногийн өм нө шинэ Засгийн газрын бүрэл дэхүүнийг томилох үеэр Сан гийн сайд Ч.Хүрэлбаатар Зас гийн газар хувийн хэвшлийн санхүүжилтийн эх үүсвэрийг булааж, дотоодод үнэт цаас гаргахгүй гэж мэдэгдсэн. Тий­мээс дотоодоос санхүүжилт бос гохгүй гэдгээ амласан шинэ Зас гийн газар гадаадаас мөнгө босгож буй нь энэ аж. Өөрөөр хэлбэл, Засгийн газар ирэх онд эргэн төлөлтөө хийгээд үлдсэн 400 орчим тэрбум төгрөгийг төсөвт шилжүүлэхээр төлөвлөснийг албаны эх сурвалж мэдээллээ. Гэхдээ гадаадаас эх

үүсвэр татсан нь хүүгийн хувьд харьцангуй бага боловч ханшийн савлагаанд өртөх эрсдэлтэйг мартаж болохгүй. дээрээс нь ингэж их эрсдэл хүлээж байж босгосон мөнгөө өчигдрийн Засгийн газрын шийдвэр шиг нөхөн олголт, тэтгэвэр, тэтгэмж нэрийдлээр тараачихвал бонд босгож, бадар барьсны гавьяа гарах уу.

Хэдийгээр харьцангуй хямд үүсвэр татаж байгаа ч Монгол Улс сүүлийн өрийн эргэн тө­лөлтүүдээ бүгдийг нь өрөөр санхүүжүүлсээр өдий хүрлээ. Өөрөөр хэлбэл, бид хугацааг нь сунгахаас өөрөөр өр, төлбөрөө өөрчилж байгаа юм алга. Хойд хормойгоороо урдахаа нөхөх энэ арга Монголын ирээдүйг өрөнд хүлэхээс өөр үр дүн дагуулахгүй. Энэ байдлаар бол Монгол Улс хамгийн ойрын буюу 2021 оны дөрөвдүгээр сарын 6­нд эргэн төлөх 500 сая ам.доллараа дахиад л зээл авч, төлбөрөө хийх нь. Ингээд л өрийн хэлхээ ирэх жилүүдэд ч хөвөрч өгөх нь. Тэгвэл энэ чөтгөрийн тойрог хэдий хүртэл үргэлжлэх бол. Энэ хэлхээ үргэлжилсээр байвал Монгол Улс өөрийн гинжнээс өндийхгүй. Тиймээс хямд эх үүсвэр татлаа хэмээн тайвшрах бус ирэх жилүүдэд Монголын Засгийн газрын үүдийг тогших шинэ эргэн төлөлтийн эх үүсвэрээс ч бодолцох үе нь одоо. Эс бөгөөс дөрвөн жилийн дараа хурааж, хуримтлуулсан хөрөнгөгүй Монгол Улс хадаг бариад, дахин хөрөнгө оруулагчдын үүдийг сахина. Иймд үүнээс өмнө мөн гө олох, ам.доллар даллах арга хэрэгслийг эрэлхийлэх нь чухал байна. дээрээс нь олон улсад өртэй атлаа мөнгөтэй хүн

Сангийн яам ©

Нүүрстэй холбоотой бизнес хэр урт нас-тай вэ гэсэн асуулт

орол цогчдын санааг чилээж байна

Хувьсаж буй өөрчлөлт шинэ горим тогтооно

12 ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭдЭЭ СОНИН 2017.10.27, БААСАН ~ №206 (752)

Эдийн засаг

Монголын хөрөнгийн бир жийн “MSe all” индекс пүрэв гарагт 1141.76 нэгж болж, 0.43 хувиар өсөв. Энэ өдөр 21 компанийн хувьцааны ханшид өөрчлөлт орсон байна. Үүнээс долоон компанийн хувьцаа ны ханш өсөж, 14 компа нийнх буурснаар зах зээлд өсөлт да вамгайллаа. “Монгол шуу дан” компанийн хувьцааны ханш хамгийн өндөр

буюу 3.33 хувиар өссөн бол “Э­Транс ложис тикс” компанийнх 9.44 хувиар уналаа.

Засгийн газрын үнэт цаасны хоёрдогч зах зээлийн арилжаа энэ өдөр явагдсангүй. Монголын хөрөн гийн бирж өдөрт дунджаар 1.54 тэрбум төгрөгийн гүйлгээ хийж байна. “Монгол шуу дан”­гийн хувьцааны ханш өсөлттэй хэвээр.

Хөрөнгийн зах зээлд өсөлт давамгайллаа

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНООАПУ ХК APU 730.95 -0.07% 10/27/2017ГОВЬ ХК GOV 21700 1.88% 10/27/2017МИК ХОЛДИНГ ХК MIK 11000 0.18% 10/27/2017МАХ ИМПЕКС ХК MMX 2675 0.94% 10/27/2017МОНГОЛ ШУУДАН ХК MNP 485.36 3.33% 10/27/2017СҮҮ ХК SUU 206.37 -1.53% 10/27/2017ТАЛХ ЧИХЭР ХК TCK 26140 0% 10/27/2017ТАВАНТОЛГОЙ ХК TTL 9245 -1.70% 10/27/2017МОГОЙН ГОЛ ХК BDL 6015 -0.08% 10/27/2017БАЯНГОЛ ЗОЧИД БУУДАЛ ХК BNG 35000 -1.41% 10/27/2017Э-ТРАНС ЛОЖИСТИКС ХК ETR 81.5 -9.44% 10/27/2017ХАЙ БИ ОЙЛ ХК HBO 66.2 -4.22% 10/27/2017МАТЕРИАЛ ИМПЕКС ХК MIE 10000 0% 10/27/2017РЕМИКОН ХК RMC 39.72 0.08% 10/27/2017ШИВЭЭ ОВОО ХК SHV 2300 -2.46% 10/27/2017ТҮШИГ УУЛ ХК TUS 280.07 0.03% 10/27/2017

▼▲▲▲▲▼

◄► ▼ ▼▼▼▼

◄►▲▼▲

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ ГАДААД КОМПАНИУД

Түүхий Эд

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1277.74 0.02% 10/26/2017

ЦАГААН АЛТ PLA унци 923.4 -0.36% 10/26/2017

МӨНГӨ SIA унци 16.96 0.21% 10/26/2017

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 317.65 -0.20% 10/26/2017

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 60.72 -0.02% 10/26/2017

WTI ТОС CLA баррель 51.99 -0.36% 10/26/2017

БРЕНТ COA баррель 58.22 -0.38% 10/26/2017

БЕНЗИН XBA 172.48 -0.58% 10/26/2017

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 2.913 -0.21% 10/26/2017

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 336.55 0.21% 10/26/2017

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 96 0.47% 10/26/2017

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 14.23 0.35% 10/26/2017

БУДАА RRA центнер 11.985 0.13% 10/26/2017

БУУДАЙ WA бушель 435.25 -0.06% 10/26/2017

КАКАО CCA тонн 2085 -0.19% 10/26/2017

КОФЕ KCA фунт 124.1 0.73% 10/26/2017

Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▼

▼

▼

▲

▲

▼

▲

▲

▲

▲

▼

▲

▼

▲

▼

▼

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 6563.891 -34.54 -0.52% 10/26/2017DAX INDEX DAX 12978.03 +24.62 +0.19% 10/26/2017TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 15854.77 -50.37 -0.32% 10/26/2017S&P/ASX 200 AS51 5916.297 +10.7 +0.18% 10/26/2017S&P 500 INX 2557.15 -11.98 -0.47% 10/26/2017SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3407.567 +10.67 +0.31% 10/26/2017DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 23329.46 -112.3 -0.48% 10/26/2017TOP 20 MSETOP 20412.94 +3.87 +0.02% 10/26/2017FTSE 100 UKX 7463.94 +16.73 +0.22% 10/26/2017HANG SENG HSI 28202.38 -100.51 -0.36% 10/26/2017NIKKEI 225 NKY 21739.78 +32.16 +0.15% 10/26/2017

▼▲▼ ▲▼▲▼▲ ▲▼▲

дЭЛхийН ГОЛЛОх иНдЕКСүүд

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

69.66 0.03% 10/26/2017

0.02 5.26% 10/26/2017

7 3.70% 10/26/2017

0.019 5.56% 10/26/2017

0.013 -7.69% 10/26/2017

4.82 2.55% 10/26/2017

3.96 -0.25% 10/26/2017

0.175 -31.37% 10/26/2017

0.56 -1.79% 10/26/2017

0.28 -3.45% 10/26/2017

▲

▲

▲

▲

▼

▲

▼

▼

▼

▼

Хатуухан нөхцөл дотооддоо тулгаж мэдэх нь

Б.Баяртогтох @bayartogtokhZGM

БНХАУ энэ онд 417 уурхайг урьдчилж хаахаар төлөвлөөд байна. Эдгээр уурхайн нийт хүчин чадал 106.3 сая тонн. Ийм хэмжээний нүүрсний үйлдвэрлэлээ хумихаар урд хөрш зориг шулууджээ. Энэ нь агаарын бохирдлын эсрэг авч хэрэгжүүлж байгаа дорвитой алхам мөн. Гэвч нүүрсний салбартаа хатуухан хэлэхэд харгис хандах болсны нэг илрэл. дэлхийн нүүрсний хамгийн том олборлогч бас хэрэглэгч орны бодлого “хар алт”­ны ханшийг тодорхойлдог. Тиймээс нүүрстэй болгон өмнөд хөршид хөл алдах нь холгүй байна.

Хятад нүүрсний гүн боловс­руулалтад ихэд анхаардаг болж эхэлсэн. Ингэснээр “эр чим хүчний хаан” хэмээн тодот годог уг таваарт нарийн стандарт хүртэл зааж хэвших нь. Тэрчлэн уламжлалтаас ааж­маар татгалзаж, орчин үеийн

цөөлсөн. Энэ нь үйлдвэрлэл багасаж, үнэ өсөхөд давхар нөлөөлсөн нь бий. Тэгвэл үүнээс ч илүү хатуу нөхцөл дотооддоо тулгаж мэдэх нь.

БНХАУ нүүрстөрөгчийн хийн ялгаруулалттай тэмцэх зорилтын хүрээнд нүүрсний хэрэглээг 2020 он гэхэд 60 хувь болгон бууруулахаар зорьж буй. Нүүрсний оронд эрчим хүчний өсөн нэмэгдэж буй хэрэгцээгээ ирэх гурван жилд сэргээгдэх эрчим хүчээр нөхөх төлөвлөгөө боловсруулж, үүнийгээ даруй­хан хэрэгжүүлэхээр зэхэж байна. Тодруулбал, сэргээгдэх эрчим хүчний хэрэглээг 13­аас 15 хувь болгон өсгөх зорилт дэвшүүлэв. Нүүрстэй холбоотой бизнес хэр урт настай вэ гэсэн асуулт уг зах зээлд оролцогчдын санааг чилээж байна.

үйлдвэрлэлд гар сунгаж байна. Хаалга тогшиж буй эрсдэлээ өнөөдөр урьтаж хаах аргыг компаниуд сүвэгчлэх болов. Томоохон гүний уурхай барих, нүүрсний хүлэмжийн хийг эрс багасгах чиглэлд шаргуу оржээ.

Өмнөд хөршид нүүрсний гүн боловсруулалтын технологи нь олон улсын тэргүүлэх хэмжээнд хүрсэн гэдэг. Харин бид тусгаар улс хэмээн зэрэгцэн орших атлаа нүүрсээ түүхийгээр нь зөөсөөр олон оныг үдэв. Энэ “хувь заяа”­тайгаа ч эвлэрсэн гэлтэй дасал болжээ. Хэдий Хятадын нүүрсний зах зээлд импортын орон зай бий болж эхэлсэн ч шаардлага, шахалт нь улам нарийсч байна. дотоодын үйлдвэрлэлээ танах болсон хөрш “айл” уурхайнуудынхаа ажлын өдрийг жилийн 276 хоног болгон

Нүүрсний гол тоглогчид орло­гын эх үүсвэрээ төрөлжүүлэх талаар цаана чинь хэдийнэ бо доод эхэллээ. “Shenhua” ком пани гэхэд байгальд ээлтэй биз нест анхаарал хандуулж байна. Компанийн болгон хэ тийн төлөв лөгөөндөө ийнхүү зас вар оруулж, зах зээлд хэр хэн удаан оршин тогтнох эсэхээ шийдэж ядна. Худалдан авагч орны “хувьсаж буй” энэхүү өөрчлөлт нийлүүлэгч орны зах зээлийн горимыг ч тодотгох нь лавтай. Жишиг ийм хойно дагах шаардлага ч жижиг компаниудад үүсэх нь дамжиггүй.

Хятадын импортын нүүрсний төрлийг авч үзвэл, эрчим хүчний нүүрс зонхилж байна. Харин ган үйлдвэрлэлийн үндсэн түүхий эд коксжих нүүрс импортын 25 хувиас төдийлэн хэтэрдэггүй. Урд хөршийн нүүрсний импорт өнгөрсөн онтой харьцуулахад өссөн дүнтэй гарсан. Тус улсын зах зээлд Австрали болон Ин до ­нези нийлүүлэлтээрээ тэр гүүлсэн хэвээр. ОХУ­ын хувьд Хятадад экспортлох эрчим хүчний нүүрсээ 185 сая тонн болгон нэмэхээр төлөвлөж байна. Хятад руу нийлүүлэх хойд хөршийн нийт нүүрсний экс порт өмнөх оны мөн үетэй харь цуу лахад 53.8 хувиар өссөн билээ.

Өвөлжилтийн бэлтгэл ханга­хаар БНХАУ­ын эрх баригчид нүүрс ний импортод тавих хяз­гаарлалтаа багасгасан. Энэ нь импорт дөрөвдүгээр улиралд өсөхөд нөлөөлж байна. Есдүгээр сарын байдлаар нүүрсний им­порт өмнөх сарынхаас 11 хувиар өсөж, 2014 оны дөрөвдүгээр сарын хаас хойш хамгийн өндөр үзүүлэлтэд хүрсэн. Тайлант хугацаанд 27.08 сая тонн нүүрс импортолсон өмнөд хөршийн энэ сарын үзүүлэлт ч өсөлттэй гарах төлөвтэй.

С.Батсайхан / ЗГМ©

Нүүрс олборлох хүчин чадал, 3.8 тэрбум тонн/жил

ЗГм: ИНФОГраФИК

Бусад 15%

12%21%

27%

2%

3%3%

3%

4%4%

6%

Нинсиа

Хэлонжиан

Анвэй

Шандон

Шинжиан

Хэнан

ГүйжоуШаанси

ӨМӨЗО

Шанси

MsE Аll индекс(нэгжээр)

10/25 1141.76800

900

1,100

1,000

1,200

ууЛ уурХаЙ