วิ�ชาสั�งคมและการเม�องSocial and Politics

อ. มานิ�ตา หนิ�สัวิ�สัดิ์��

สั�ปดิ์าห�ที่�� 5: วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�อง

Political Culture

วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�อง (Political Culture)

• ควิามหมาย• วั�ฒนธรรมทางการเม อง คื อ ร�ปแบบของการก�าหนด

ท�ศทางสู่��เป�าหมายทางการเม อง สู่�วันใหญ่�แสู่ดงออกในร�ปแบบของคืวัามเชื่ !อ, สู่�ญ่ลั�กษณ์% แลัะคื'ณ์คื�า (Heywood 2002: 206)

• วั�ฒนธรรมทางการเม อง คื อ แบบอย�างของท�ศนคืติ�แลัะคืวัามโน*มเอ+ยงซึ่-!งบ'คืคืลัในฐานะสู่มาชื่�กของระบบการเม อง

ม+ติ�อการเม อง (Almond and Powell 1966)• วั�ฒนธรรมทางการเม อง หมายถึ-ง คืวัามคื�ดแลัะคืวัาม

เข*าใจเก+!ยวัก�บคืวัามสู่�มพั�นธ%ทางสู่�งคืม โดยเฉพัาะคืวัามคื�ด แลัะคืวัามเข*าใจติ�อการจ�ดสู่รรแบ�งป3นทร�พัยากรในสู่�งคืม

( น�ธ� เอ+ยวัศร+วังศ% 2554: 51)

ควิามสั าค�ญและบที่บาที่ของ วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�อง

• สั าหร�บบ$คคล วั�ฒนธรรมทางการเม องท�าหน*าท+!เป4นเคืร !องชื่+5แนะแนวัทางการประพัฤติ�ทางการเม องให*แก�

บ'คืคืลั โดยการชื่�วัยติ+คืวัามสู่�!งท+!เป4นการเม อง• สั าหร�บสั�งคมโดิ์ยรวิม วั�ฒนธรรมทางการเม องเปร+ยบเสู่ม อนแบบแผนของคื�าน�ยมแลัะบรรท�ดฐาน

ทางการเม อง ซึ่-!งชื่�วัยให*การท�างานของสู่ถึาบ�นแลัะองคื%กรทางการเม องติ�างๆม+คืวัามสู่อดคืลั*องก�นพัอสู่มคืวัร

• บที่บาที่ที่��สั าค�ญของวิ�ฒนิธรรมที่างการเม�อง คื อม+สู่�วันสู่น�บสู่น'นให*คืวัามชื่อบธรรมก�บระบอบ

การเม องในสู่�งคืมน�5นๆด�ารงอย��แลัะม+คืวัามม�!นคืงแลัะในขณ์ะเด+ยวัก�นอาจเป4นอ'ปสู่รรคืข�ดขวัางติ�อการด�าเน�นงานของระบบการเม อง

ควิามสั าค�ญและบที่บาที่ของ วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�อง

• การศ-กษาวั�ฒนธรรมทางการเม อง ไม�ได*ม'�งเน*นแติ� การศ-กษาโคืรงสู่ร*างทางการเม องเท�าน�5น แติ�ม'�งเน*น

ติ+คืวัามวั�าคืนม+คืวัามเชื่ !ออย�างไรเก+!ยวัก�บโคืรงสู่ร*าง แลัะพัฤติ�กรรมด�งกลั�าวั ท�5งน+5เพัราะคืวัามเชื่ !อเหลั�าน+5

เองท+!ให*คืวัามหมายติ�อพัฤติ�กรรมของคืนท�5งสู่�าหร�บ ติ�วัเขาเอง แลัะสู่�าหร�บคืนอ !น การศ-กษาคืวัามเชื่ !อเหลั�า

น+5จ-งเป4นแนวัทางในการอธ�บายวั�า ท�าไมคืนจ-งม+ พัฤติ�กรรมทางการเม องออกมาในร�ปแบบอ !นๆ (พัฤ

ทธ�สู่าร ชื่'มพัลั 2550: 97)• วั�ฒนธรรมทางการเม องม+ผลัติ�อคื'ณ์คื�า คืวัามเชื่ !อคืวัามคื�ดแลัะคืวัามเห:นติ�อระบอบการเม องท+!เราอาศ�ยอย��

ร�ปแบบของวิ�ฒนิธรรมที่างการ เม�อง

• 1. วั�ฒนธรรมทางการเม องแบบคื�บแคืบ (Parochial political culture)

• 2. วั�ฒนธรรมทางการเม องแบบไพัร�ฟ้�า (Subject political culture)

• 3. วั�ฒนธรรมทางการเม องแบบม+สู่�วันร�วัม(Participant political culture)

ร�ปแบบของวิ�ฒนิธรรมที่างการ เม�อง

• 1. วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�องแบบค�บแคบ(Parochial political culture)

• วั�ฒนธรรมทางการเม องแบบน+5 ประชื่าชื่นแทบไม�ม+คืวัามสู่�มพั�นธ%ก�บระบบการเม องแลัะขาดสู่�าน-กคืวัาม

เป4นพัลัเม องของร�ฐ เขาไม�คื�ดวั�าการเม องระด�บชื่าติ� จะกระทบเข*าได* แลัะเขาไม�หวั�งวั�าระบบการเม องระด�บ

ชื่าติ�จะติอบสู่นองคืวัามติ*องการอะไรของเขาได*

ร�ปแบบของวิ�ฒนิธรรมที่างการ เม�อง

• 2. วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�องแบบไพร(ฟ้*า (Subject political culture)

• วั�ฒนธรรมทางการเม องในร�ปแบบน+5 ประชื่าชื่นสู่�วันใหญ่�ในสู่�งคืมร� *จ�กสู่ถึาบ�นทางการเม องแลัะม+คืวัาม

ร� *สู่-กติ�อม�นไม�วั�าในแง�บวักหร อลับ ประชื่าชื่นเร�!มม+ สู่นใจแลัะคืวัามสู่�มพั�นธ%ก�บระบบการเม อง คื อ เขาร� *วั�า

ระบบการเม องสู่ามารถึจ�ดสู่รรแลัะจ�ดการผลั ประโยชื่น%ให*เขาได* แติ�เขาไม�สู่ามารถึบทบาทหร อ

อ�ทธ�พัลัติ�อระบบการเม องน�5นได* เขาร� *เร !องราวัเก+!ยวั ก�บอ�านาจร�ฐแลัะการเม องแลัะยอมร�บก�บระบบน�5นๆ

แติ�ไม�ร� *วั�าตินจะสู่ามารถึเข*าไปม+สู่�วันร�วัมผ�านชื่�องทางหร อกลัไกใด

ร�ปแบบของวิ�ฒนิธรรมที่างการ เม�อง

• 3. วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�องแบบม�สั(วินิร(วิม(Participant political culture)

• วั�ฒนธรรมการเม องแบบน+5 ประชื่าชื่นม+คืวัามร� *เก+!ยวัก�บระบบการเม องแลัะร� *สู่-กเป4นสู่�วันหน-!งของ

การเม องไม�วั�าจะเป4นทางบวักหร อลับ ประชื่าชื่นม+สู่�าน-กแลัะติระหน�กถึ-งบทบาทของตินในการเข*าไปม+

สู่�วันร�วัมทางการเม อง พัวักเขาเชื่ !อม�!นวั�าตินเองสู่ามารถึม+อ�ทธ�พัลัติ�อการเม องได*แลัะม+อ�านาจท+!จะก�อให*เก�ดการเปลั+!ยนแปลังได*

ร�ปแบบของวิ�ฒนิธรรมที่างการ เม�อง

• อย�างไรก:ด+จากการศ-กษาพับวั�าในสู่�งคืมหร อประเทศหน-!งๆไม�ได*ม+วั�ฒนธรรมทางการเม องเพั+ยงติ�วัแบบ

หร อประเภทเด+ยวั แติ�ม�กเป4นในร�ปแบบการผสู่ม ผสู่านของ 3 ประเภทของวั�ฒนธรรมทางการเม อง

เหลั�าน+5• แบบคื�บแคืบ-ไพัร�ฟ้�า, แบบไพัร�ฟ้�า-ม+สู่�วันร�วัม, แบบคื�บแคืบ- ม+สู่�วันร�วัม

ควิามสั�มพ�นิธ�• การกล(อมเกลาที่างการเม�อง (Political

Socialization)

วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�อง (Political Culture)

การม�สั(วินิร(วิมที่างการเม�อง (Political Participation)

ผลกระที่บต(อระบบการเม�อง (Effects of Political System)

ข,อสั�งเกตเก��ยวิก�บควิามค�ดิ์เร��องวิ�ฒนิธรรมที่างการเม�อง

• 1. แนวัทางการศ-กษาวั�ฒนธรรมทางการเม องใน แบบพัลัเม อง (Civic culture) เน*นการศ-กษาท�ศนคืติ�

แลัะคื'ณ์คื�าท+!ประชื่าชื่นม+ติ�อการเม อง (เป4นการศ-กษาในเชื่�งจ�ติวั�ทยา) ซึ่-!งเชื่ !อวั�าท�ศนคืติ�หร อวั�ฒนธรรมทางการเม องแบบพัลัเม องม+สู่�วันในการเสู่ร�มสู่ร*างคืวัามม�!นคืงของระบอบการปกคืรองแบบ

ประชื่าธ�ปไติย• เสู่ถึ+ยรภาพัหร อคืวัามม�!นคืงของประชื่าธ�ปไติยติ*องม+พั 5นฐานจากวั�ฒนธรรมทางการเม องท+!ผสู่มผสู่าน

ระหวั�างคืวัามพัอด+ของการบ�งคื�บ การย�นยอมให* ปกคืรอง แลัะการแสู่ดงออกการม+สู่�วันร�วัมทางการ

เม อง

ข,อสั�งเกตเก��ยวิก�บควิามค�ดิ์เร��องวิ�ฒนิธรรมที่างการเม�อง

• 2. วั�ฒนธรรมทางการเม องแบบพัลัเม องเป4นสู่าเหติ'หร อผลัติ�อประชื่าธ�ปไติยวั�ฒนธรรมทางการเม องจะ

เป4นชื่+5วั�ดคื'ณ์ภาพัของประชื่าธ�ปไติยได*หร อไม� หร อวั�ฒนธรรมทางการเม องเป4นเง !อนไขท+!สู่น�บสู่น'นให*เก�ด

คืวัามเป4นประชื่าธ�ปไติยได*หร อไม�• 3. – วั�ฒนธรรมทางการเม องย�อย กลั'�มเชื่�งชื่นชื่�5น

ชื่าติ�พั�นธ'% ศาสู่นา ฯลัฯ ในสู่�งคืมม�นม+คืวัามซึ่�บซึ่*อน ของวั�ฒนธรรมทางการเม องหลั�กแลัะย�อย แลัะแติ�ลัะ

สู่�วันม+พัลัวั�ติติ�อก�นแลัะก�นอย�างมาก วั�ฒนธรรมทางการเม องย�อยอาจม+ผลักระทบในแง�เสู่ถึ+ยรภาพั

ของระบบการเม องการปกคืรอง

ข,อสั�งเกตเก��ยวิก�บควิามค�ดิ์เร��องวิ�ฒนิธรรมที่างการเม�อง• 3. แนวัทางการศ-กษาวั�ฒนธรรมทางการเม องในฐานะเป4น

อ'ดมการณ์%หร ออ�านาจ (Hegemony) – การอธ�บายท+!ชื่�ดเจน มากท+!สู่'ดคื อการอธ�บายของ Marxist ท+!มองวั�า วั�ฒนธรรม

เป4นสู่�วันหน-!งของโคืรงสู่ร*างสู่�วันบน เป4นสู่�วันท+!สู่�าคื�ญ่ของ ลั�กษณ์ะชื่นชื่�5นเพั !อใชื่*บอกติ�าแหน�ง ฐานะ ผลัประโยชื่น%

วั�ฒนธรรมในแบบท+!สู่องเป4นร�ปแบบของคืวัามคื�ดของ ชื่นชื่�5นปกคืรอง (อ'ดมการณ์%) ในคืวัามหมายน+5วั�ฒนธรรม

ทางการเม อง คื อ สู่�!งท+!เร+ยกวั�าอ'ดมการณ์%ของชื่นชื่�5นน�าเป4น พัลั�งอ�านาจทางวั�ฒนธรรม คื'ณ์คื�า แลัะคืวัามเชื่ !อ ท�าหน*าท+!

สู่�าคื�ญ่ คื อ การประน+ประนอมแลัะเป4นก�นชื่นก�บชื่นชื่�5นใติ*ปกคืรองซึ่-!งท�าให*ชื่นชื่�5นนายท'นย�งสู่ามารถึคืรองอ�านาจทาง

เศรษฐก�จแลัะการเม องได* โดยผ�านเคืร !องม อ เชื่�น การ โฆษณ์าชื่วันเชื่ !อ ติ�านาน

วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�องไที่ย• การศึ.กษาวิ�ฒนิธรรมการเม�องไที่ยในิช(วิงหนิ.�งม$(ง

ศึ.กษาที่��จะตอบค าถามวิ(า วิ�ฒนิธรรมการเม�องของ ผ�,ที่��ถ�กศึ.กษาเป3นิเช(นิไร เป4นประชื่าธ�ปไติยมากน*อย

เพั+ยงใด แลัะท+!เป4นเชื่�นน�5นม+สู่าเหติ'จากการกลั�อมเกลัา ในสู่ถึาบ�นการเม องใด แต(ไม(ค(อยศึ.กษาเช��อมโยง

ควิามสั�มพ�นิธ�ระหวิ(างวิ�ฒนิธรรมที่างการเม�องก�บระบอบการปกครองในิการศึ.กษาวิ(าวิ�ฒนิธรรมที่างการเม�องม�นิต�กรอบก าหนิดิ์ควิามเป3นิไปของ

ระบอบการปกครองไดิ์,อย(างไร ( พัฤทธ�สู่าร ชื่'มพัลั2550: 113)

วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�องไที่ย• จากบทคืวัาม “ ” วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�องไที่ย อ. นิ�ธ� เอ�ยวิศึร�วิงศึ�

• การอธ�บายล�กษณะของวิ�ฒนิธรรมที่างการเม�องของชนิช�5นิ กลางไที่ย เพ��อสัามารถที่ าควิามเข,าใจพฤต�กรรมที่างการ

เม�องที่��ผ(านิมา เชื่�น คื�าถึามวั�าท�าไมคืนชื่นชื่�5นกลัางในเม อ ง (กทม.) ถึ-งสู่น�บสู่น'นหร อให*คืวัามชื่อบธรรมติ�อการใชื่*คืวัาม

ร'นแรงของร�ฐในการสู่ลัายการชื่'มน'ม เมษา- พัฤษภา 2553, ท�าไมชื่นชื่�5นกลัางในเม องสู่น�บสู่น'นการท�าร�ฐประหาร แติ�ไม�

สู่น�บสู่น'นร�ฐบาลัท+!มาจากการเลั อกติ�5ง, ท�าไมเร !องการเม อง สู่�าหร�บคืนบางกลั'�มเป4นเร !องสู่�าคื�ญ่แลัะแลักมาด*วัยการติ�อสู่�* ใน

ขณ์ะท+!คืนบางกลั'�มกลั�บไม�เด อดร*อนไม�เห:นใจเหติ'การณ์%ทางการเม องท+!ม�นร'นแรงหร อป3ญ่หาคืวัามเด อดร*อนของกลั'�มคืนท+!อย��ห�างไกลัออกไป

วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�องไที่ย• วั�ฒนธรรมทางการเม อง ของอ. น�ธ� คื อ คืวัามคื�ดแลัะ

– คืวัามเข*าใจเก+!ยวัก�บการเม อง เก+!ยวัก�บคืวัามสู่�มพั�นธ%ทางสู่�งคืมแลัะการจ�ดสู่รรแลัะแบ�งป3น

ทร�พัยากร สู่�!งท+!เก�ดจากวั�ฒนธรรมทางการเม องเป4นผลัติ�อพัฤติ�กรรมการเม องของกลั'�มคืนติ�างๆแลัะสู่�งผลัติ�อระบบการเม องด*วัย

• วั�ฒนธรรมทางการเม องของไทยเก�ดข-5นแลัะม+คืวัาม สู่�มพั�นธ%เชื่ !อมโยงก�บวั�ฒนธรรมการเม องท+!ม+มาก�อน

วั�ฒนธรรมทางการเม องม+ลั�กษณ์ะไม�หย'ดน�!งแลัะลั�กษณ์ะวั�ฒนธรรมทางการเม องบางอย�างก:สู่ บทอด

ถึ-งป3จจ'บ�น ผ�านการศ-กษา สู่ !อ ปฏิ�สู่�มพั�นธ%ระหวั�างร�ฐก�บประชื่าชื่น

วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�องไที่ย• วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�องไที่ยในิ 3 ย$ค 1. ไที่ยโบราณ ( ก(อนิ ร.5) • สู่�งคืมสู่ม�ยน�5นอ�านาจกระจายอย��ในชื่นชื่�5นปกคืรอง

– ม+การติ�อรองแลัะเลั�นการเม องระหวั�างข'นนาง เก�ด ลั�กษณ์ะคืวัามสู่�มพั�นธ%แบบพั-!งพัาหร อระบบอ'ปถึ�มภ%

เป4นคืวัามสู่�มพั�นธ%เชื่�งอ�านาจท+!พั-!งพัาก�นแลัะก�น2. สัมบ�รณาญาสั�ที่ธ�ราชย�• วั�ฒนธรรมการเม องแบบรวัมศ�นย% หลั�งร.5 สู่ถึาปนาร�ฐสู่มบ�รณ์าญ่าสู่�ทธ�ราชื่ย%โดยรวัมอ�านาจท�5งหลัาย

อย��ภายใติ*การก�าก�บคืวับคื'มของกษ�ติร�ย%

วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�องไที่ย2. สัมบ�รณาญาสั�ที่ธ�ราชย�• – การเม องเป4นเร !องของชื่นชื่�5นน�าเท�าน�5น เป4นเร !อง

เฉพัาะของชื่นชื่�5นน�า ท+!ม+คืวัามร� *แลัะฐานะทาง เศรษฐก�จ มองวั�าการเม องเป4นเร !องของคืวัามร� *แลัะ

การใชื่*เทคืน�คืข�5นสู่�งในการบร�หาร (ก+ดก�นประชื่าชื่นจากพั 5นท+!การเม อง) ให*คื'ณ์คื�าก�บการเม องท+!ม+คืวัาม

สู่งบเร+ยบร*อย ฉะน�5นคืวัามหวัาดกลั�วัติ�อคืวัามไม� ม�!นคืงของชื่นชื่�5นตินเองจ-งม+อย�� เป4นเหติ'ให*การ

จ�ดการทางการเม องม+แนวัโน*มในการใชื่*คืวัามร'นแรง อย�างมาก ( เชื่�น ร�ฐใชื่*คืวัามร'นแรงในการปราบปราม กลั'�มกบฏิ กลั'�มท+!คื�ดติ�าง)

• พั�ฒนาการของชื่นชื่�5นกลัางไทยมาติ�5งแติ�ชื่�วังสู่ม�ย – สู่มบ�รณ์าญ่าสู่�ทธ�ราชื่ย% พัวักพั�อคื*า, ข*าราชื่การ

วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�องไที่ย3. ในิระบอบการเล�อกต�5งและร�ฐประหาร• วั�ฒนธรรมการเม องท+!ใชื่*คืวัามร'นแรงเป4นเคืร !องม อ

ย�งม+อย�� แติ�อาจม+สู่มรรถึภาพัในการใชื่*คืวัามร'นแรงเพั�!มมากข-5น, วั�ฒนธรรมทางการเม องของระบอบ

สู่มบ�รณ์าญ่าสู่�ทธ�ราชื่ย%ย�งคืงอย�� (ภายใติ*สู่ถึาบ�นกษ�ติร�ย%ท+!เคืารพัยกย�อง) ในขณ์ะเด+ยวัก�นชื่นชื่�5นกลัางย�งสู่ามารถึคืวับคื'มอ�านาจสู่มบ�รณ์าญ่าสู่�ทธ�ราชื่ย%ได*ผ�านอ�านาจทางกฎหมายแลัะสู่ !อ

• คืนชื่นชื่�5นกลัางนอกระบบราชื่การม+เพั�!มมากข-5น ซึ่-!งพั�ฒนาวั�ฒนธรรมของสู่�งคืมใหม�ๆ ข-5นแลัะสู่ถึาปนาวั�ฒนธรรมทางการเม องใหม�ผ�านการวัางกฎเกณ์ฑ์%มาติรฐานวั�ถึ+ชื่+วั�ติแทนชื่นชื่�5นสู่�งในระบบเก�า

อ,างอ�งและเร�ยบเร�ยง• น�ธ� เอ+ยวัศร+วังศ%. (2554) วิ�ฒนิธรรมที่างการเม�องไที่ย.

วัารสู่ารสู่ถึาบ�นวั�ฒนธรรมแลัะศ�ลัปะ มหาวั�ทยาลั�ยศร+นคืร�นทรวั�โรฒ. 12, 49-63.

• บ�ฆอร+ ย+หมะ. (2554) ควิามร�,เบ�5องต,นิที่างร�ฐศึาสัตร�. พั�มพั% คืร�5งท+! 3. กร'งเทพัฯ: คืณ์ะมน'ษยศาสู่ติร%แลัะสู่�งคืมศาสู่ติร%

มหาวั�ทยาลั�ยราชื่ภ�ฎสู่งขลัา. • พัฤทธ�สู่าณ์ ชื่'มพัลั. (2550) ระบบการเม�อง: ควิามร�,เบ�5องต,นิ.

พั�มพั%คืร�5งท+! 9. กร'งเทพัฯ: สู่�าน�กพั�มพั%แห�งจ'ฬาลังกรณ์%มหาวั�ทยาลั�ย.

• Heywood, A. (2002) Politics. 2nd edition. New York: Palgrave Macmillan.