İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİakademik.duzce.edu.tr/Content/Dokumanlar/omererkan/...Kayıt ve İstatistik (4) İşveren,işçilerve temsilcileri ile varsa işsağlığıve

İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİBÖLÜM 3

İŞ KAZALARI

Öğr.Gör.Dr. Ömer ERKAN

Kaza Kavramı

Genel olarak “kaza” kavramı, kasıt sözkonusu olmaksızın meydana gelen,beklenmedik ve sonucu istenmeyen birolayı belirtmektedir.

Kaza, dıştan ve ani bir etkiyle meydanagelen ve kişilere zarar veren istenmeyenbir olaydır.

2

Domino Taşları Örneği

Kazanın oluşumunu inceleyen araştırmacıların, ilginç bir açıklama örneği olarak“dik duran domino taşları” modelini kullandıkları görülmektedir.

Bu modele göre, kaza zinciri faktörleri şöyle sıralanmaktadır:

1. Doğa koşulları (doğal yapı)

2. Kişisel eksiklikler

3. Güvensiz durum ve davranışlar

4. Kaza

5. Zarar (ölüm veya yaralanma)

3

İŞ KAZASI5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 13. maddesine göre, işkazası;

a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,

b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalıkendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusunedeniyle işyeri dışında,

c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yeregönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

d) Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,

meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratanolaydır.

4

Meslek Hastalığı

• 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel SağlıkSigortası Kanununun 14. maddesine göre,meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veyayaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlananbir sebeple veya işin yürütüm şartlarıyüzünden uğradığı geçici veya süreklihastalık, bedensel veya ruhsal özürlülükhalleridir.

5

Meslek Hastalığı• İş kazası ya da meslek hastalığı sonucunda,

meslekte kazanma gücü kaybının oranı neolursa olsun, beden tamlığının korunmasıilkesi nedeniyle, sigortalının işverenihakkında maddi ve manevi tazminat davasıaçması hakkı mevcuttur.

• Açılacak davanın, Borçlar Kanunuhükümlerine göre, akde muhalefettendoğan davalarda olduğu gibi, 10 yıllık zamanaşımı süresi içinde, İş Mahkemelerinebaşvurularak açılması gerekmektedir.

• Bundan başka, işveren hakkında, işçinintazminat davası açma hakkı mevcut olduğugibi,

6

Manevi Tazminat

• İşçinin, işverenden isteyebileceği manevi tazminat, 818 sayılı BorçlarKanununun 47. maddesine göre, cismani zarara uğrayan kişiye veya bunedenle vefat eden kişinin ailesine, çekilen acı, elem ve ıstıraplarıhafifletmek amacıyla, hakimin takdir edeceği uygun bir miktar paradanibaret olup, matematiksel yönden herhangi bir hesabıgerektirmemektedir.

7

Maddi Tazminat

• İşçinin, işverenden isteyebileceği madditazminat ise, daima matematiksel yöndenhesaplamayı gerektiren ve zararın gerçekmiktarını bulmaya ve karşılamaya yönelik birtazminat çeşididir. Maddi tazminat üç çeşittir:

8

Rücu Tazminatı

Sosyal Güvenlik Kurumunun da, işveren veüçüncü şahıslar hakkında, 5510 sayılı SosyalSigortalar ve Genel Sağlık SigortasıKanununun 21. ve 23.maddelerine görerücu tazminatı davası açma hakkıbulunmaktadır.

9Maddi Tazminat Çeşitleri 1/3

Rücu, bir kişinin, hukuken diğerinin yerine geçerek üçüncü kişilere karşı onun haklarını ve sorumluluklarını devralması durumu.

Örnek Olay: A aracı ile B araçlarının trafikte çarpışması sonucu, A aracında 1.000 TL hasar meydana gelir. Polis, olay yeri tespit

tutanağında, A aracına 2/8, B aracına ise 6/8 kusur verir. A aracının sahibi, hukuken, zararının 1.000 TL / 8 x 6 = 750 TL'sini B

aracından talep edebilecek durumdadır. Ancak, A aracının sahibi, kendisine daha kolay geldiği için zararını Kasko sigortasından

almayı tercih eder. A'nın sigortacısı X Sigorta Şirketi, kendisine, zararının tümünü (1.000 TL öder). Bunu takiben, X Sigorta

Şirketi halefiyet ilkesi uyarınca, ödediği hasar oranında hukuken A'nın yerine geçtiğinden, B'ye rücu ederek 750 TL ister. B, bu parayıödemekle yükümlüdür.

İş Görmezlik Tazminatı

• Bu tazminat, Borçlar Kanununun 46. maddesiile tanımlanmıştır. Buna göre, cismani birzarara uğrayan kimsenin, iş göremezliğiölçüsünde çalışmasının aksayacağı ve bunedenle maruz kalacağı zarar ve ziyanın,kendisini çalıştırandan isteyebileceği prensipolarak kabul edilmiştir.

• Buna göre, iş kazası veya meslek hastalığısonucunda, meslekte kazanma gücünü azveya çok kaybeden bir işçinin, kaybı ile ilgiligerçek zararını, kendisinin olayda tam kusurluolması dışında, işverenden talep etmeyehakkı bulunmaktadır.


Destekten Yoksunluk Tazminatı

Bu tazminat, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölümlerde, ölen kimsenindestek olduğu kişiler tarafından işverenden istenebilecek bir tazminattürüdür.

Bu kişiler tarafından, işverenden tazminat istenebilmesi için, destekdurumundaki işçinin ölümü ile yardım gören kişilerin para ile ölçülebilecek birzarara uğramış olmaları gerekmektedir.

Bu durum, Borçlar Kanununun 45. maddesinin 2. fıkrasındaki, “Ölüm neticesiolarak, diğer kimseler müteveffanın yardımından mahrum kaldıkları takdirde,onların bu zararını da tazmin etmek lazım gelir” hükmü ile düzenlenmiştir.


İş Kazası İstatistikleri

Endüstriyel kazalarla ilgili istatistik bilgilerini derleyen kaynaklar aşağıdagösterildiği gibidir:

1. Ulusal istatistik ofisleri

2. Tazminat ajansları

3. Ulusal sigorta veya sosyal sigorta ajansları

4. İş Teftiş Kurulları

5. Kaza önleme ajansları

12

İstatistik Kaynakları

1998 yılında Cenevre’de gerçekleştirilen 16. Uluslararası Çalışma İstatistikçileriKonferansında (ICLS) alınan ilke kararında (Resolution) aşağıdaki istatistikterimlerinin göz önüne alınması kararlaştırılmıştır:

1. Mesleki kaza

2. Mesleki yaralanma

3. İş göremezlik

13

İstatistik Kaynakları

İş günü kaybına neden olan mesleki yaralanma olayları aşağıdaki hususlar içindikkate alınacaktır:

1. Toplam olay sayısı

2. Ölümlü olaylar sayısı

3. Ölümlü olmayan olaylar sayısı

4. Geçici iş göremezlik olayları sayısı

Meslek hastalığı olayları, kaza istatistikleri kapsamı dışında tutulmaktadır.

14

Kaza Sıklık Oranı (Accident Frequency Rate)

• Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmalarıntoplam sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin çalışmasaatlerinin toplamına bölünmesiyle elde edilen değerin 1.000.000 katsayılı ileçarpılmasıyla hesaplanır. Kaza sıklık oranı, aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

15

Örnek

850 işçinin çalıştığı bir işletmede, bir yıl içerisinde toplam 100 adet iş kazasınınmeydana geldiği ve kaybedilen iş günü toplamının (yıllık izin+işegelmeme+hastalık+ iş kazası) 40.000 olduğu varsayılsın. (Bir yıl içerisinde 300 işgününün bulunduğu ve bir iş gününde 7.5 saat çalışıldığı kabul edilmektedir.)

Bu durumda kaza sıklık oranı;

16

Bu değer, söz konusu işletmede, 300 iş gününde birer milyon insan-saat çalışma süresi başına, 62 adet kaza meydana geldiğini gösterir.

Kaza Ağırlık Oranı (Accident Severity Rate)

• Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan meslekiyaralanmalardan dolayı toplam kayıp gün sayısının, aynı yıl içerisinde referansgrupta yer alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına bölünmesiyle elde edilendeğerin 1000 katsayısı ile çarpılmasıyla hesaplanır. Kaza ağırlık oranı, aşağıdakiformüle göre hesaplanır:

17

Kaza Olabilirlik Oranı (Accident Insidence Rate)

Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmalarıntoplam sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin toplamsayısına bölünmesiyle elde edilen değerin 100.000 katsayısı ile çarpılmasıylahesaplanır.

Bu oran, istatistik verilerinin elde edilmesi ve değerlendirilmesi açısından dahabasit ve sade bir oranı temsil etmektedir.

Oran tipleri, çeşitli ülkelerde, istihdam edilen her 100.000 işçi, her 100.000çalışan veya her 100.000 sigortalı işçi olarak dikkate alınmaktadır.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) istatistiklerinde, Türkiye için, her 100.000sigortalı işçi sayısına göre değerlendirme yapılmaktadır.

18

19

Yıl Sigortalı Sayısı İş Kazası Sayısı Kaza Sıklık

Oranı

Kaza Sıklık Hızı

1980 2.204.807 159.600 7.22 7.227

1985 2.607.865 148.027 5.67 5.676

1990 3.446.502 155.857 4.50 4.505

1995 4.163.880 87.960 2.14 2.146

2000 5.224.125 74.847 1.41 1.417

2001 4.886.881 72.367 1.48 1.480

2002 5.223.283 72.344 1.38 1.385

2003 5.615.238 76.668 1.36 1.365

2004 6.181.251 83.830 1.24 1.356

2005 6.918.605 73.923 - 1.068

2006 7.818.642 79.027 0.91 1.010

2007 8.505.390 80.602 0.81 947

İş Kazası Sayıları

20

9831891895

7795574847 72367 72344

76668

83830

7392379.027

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

2006 Yılı SSK İstatistikleri

Meslek Hastalıkları


1055

1400

1025

803

883

601

440384

519574

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

İş Kazası ve Meslek Hastalıkları Sonucu Ölümler


1473

12521333

1173

1008

878811

843

1096

1601

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

İş Kazası ve Meslek Hastalıkları Sonucu Kaybedilen İş Günü Sayıları


İş Kazası Sonucu Ölüm Hızları (100.000 işçide)


25

19 20

14

21

17

14 14

16

20

0

5

10

15

20

25

30

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

İş Kazası Sıklık Hızları (100.000 işçide)


İş Kazalarının Kaza Tiplerine Göre Dağılımı


İş Kazalarının Sektörlere Göre Dağılımı


iş kazası sonucu ölümlerin sektörlere göre dağılımı

28

iş kazası sonucu sürekli iş göremezliklerin sektörlere göre dağılımı

29

İş Kazası Kayıt ve Bildirimleri• 4857 sayılı İş Kanunu’nun 77. maddesine göre,

işverenler, işyerlerinde meydana gelen işkazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını engeç iki iş günü içinde yazı ile BölgeMüdürlüğüne bildirmek zorundadır.

• Bundan başka, İş Kanununun 81 inci maddesi ile9/1/1985 tarihli ve 3146 sayılı Çalışma ve SosyalGüvenlik Bakanlığının Teşkilat ve GörevleriHakkında Kanunun 2. maddesinin (r) bendi ve12. maddesinin (k) ve (l) bentlerine dayanılarakhazırlanan “İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri İleOrtak Sağlık ve Güvenlik Birimleri HakkındaYönetmeliğin 23. maddesinde de kayıt veistatistik ile ilgili hususlar, düzenlenmiştir:

30

Kayıt ve istatistikMADDE 23 –

(1) İşçilerin sağlık gözetimine ve çalışma ortamınıngözetimine ait bütün bilgiler, işyeri sağlık ve güvenlik birimiveya ortak sağlık ve güvenlik birimince kayıt altına alınır vebelgeler 10 yıl süreyle saklanır.

(2) İşçilerin sağlığının çalışma şartlarından etkilenipetkilenmediğinin belirlenmesinde; işe giriş ve periyodiksağlık kontrolleri, hastalık ve sağlık sorunları ile ilgili yapılanbaşvuruların günlük ve aylık kayıtları ile iş kazaları ve meslekhastalıkları, işe devamsızlık, zararlı ve tehlikeli maddekayıtları kullanılır.

(3) İşyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlikbirimleri, işçilerin sağlık bilgileri, yaptıkları işler ve çalıştıklarıortamdaki maruziyet bilgileri ile bu maruziyetlerindeğerlendirme sonuçlarının, işyerindeki kişisel sağlıkdosyalarında, gizlilik ilkesine uyularak saklanmasını sağlar.

31

Kayıt ve İstatistik

(4) İşveren, işçiler ve temsilcileri ile varsa iş sağlığı ve güvenliği kurulunun, işsağlığı ve güvenliği ile ilgili kayıt ve istatistiklere ulaşabilmesini sağlar.

(5) İşyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlik birimleri, işyerindemeydana gelen bütün iş kazalarını ve meslek hastalıklarını kaydeder ve bunlarlailgili rapor hazırlar, iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili kayıt ve takipişlemlerinde aşağıda belirtilen örnek formları kullanır, iş kazaları ve meslekhastalıklarının kayıtlarını değerlendirerek kaynaklarını belirler ve bunlara yöneliktedbirleri geliştirir.

32

Kaza incelemesi niçin yapılır?

Kazanın nedenini, nasıl olduğunu tespit etmek ve tekrarını önleyici tedbirlergeliştirmek,

Güvenlik kurallarının ne düzeyde uygulandığını belirlemek,

Kazanın verdiği zararı tespit etmek,

amacıyla yapılmaktadır.

İşyerinde kaza incelemesi yapılırken inceleme prosedürünün uygulanmasındançok, kazanın gerçek nedenlerini bulmak için çaba sarf edilmelidir.

33

İş kazası nerelere bildirilir?

İş kazası bildirimi, kaza meydana geldiğinde, vakit geçirmeden, iki iş günü içindederhal

en yakın mülki amirliğe (polis veya jandarma karakoluna),

bağlı bulunulan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğüne ve

SGK İl Müdürlüğüne,

“İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu” ile yapılır.

34

İş kazalarını kim / kimler incelemelidir?

İşveren veya vekili, resmi makamlarabildirimde bulunmak ve kazaları inceleyipiş kazası raporu hazırlamaktan sorumludur.

İdeal olanı, kaza incelemesinin işyeriortamını ve endüstriyel ilişkileri, iş akışşemalarını, üretim prosedürlerini iyi bilen,inceleme teknikleri konusunda deneyimli,kaza nedenlerini araştırmada uzman birkişi tarafından yapılmasıdır. Ancak, küçükve orta ölçekli işletmelerde kazaincelemesi, işveren veya iş sağlığı vegüvenliği uzmanları tarafındanyapılmalıdır.

35

İş kazası olduğunda izlenecek prosedür nedir?

İş kazası incelemesi;

Kazanın işletme içinde ilgili kişiye bildirilmesi,

Yaralı kişi ya da kişilere tıbbi bakım ve ilk yardım sağlanması,

Kazanın incelenmesi,

Bulguların rapor edilmesi,

Kazanın tekrarını önleyici tedbirleri içeren bir plan geliştirilmesi,

Bu planın uygulanması,

Kazanın tekrarını önleyici tedbirlerin alınması,

Sürekli iyileştirmenin sağlanması, adımlarından oluşmalıdır.

36

İş kazası olduğunda neler yapılır?

Kazazedenin tıbbi tedavisi ve olay yerigüvenliği sağlanır.

Mümkünse kaza yeri sınırlandırılmalı,tehlike yoksa araştırma sona erenekadar muhafaza edilir.

Mümkünse fotoğrafı çekilir, olay yeri veolayla ilgili her şeyin kroki ile gösterimiyapılır.

Kazazede, şahitler ve olaylar hakkındabilgi sahibi olan herkesin görüşleri yazılıveya mümkünse teyple kayıt ederekalınmalıdır.

37

Kaza nedenleri neler olabilir?

Kazalar aşağıdaki faktörlerden kaynaklanabilir;

1. Yapılan işle ilgili faktörler

2. Kullanılan makine /ekipman/malzeme ile ilgili faktörler

3. Çevresel faktörler

4. Kişisel faktörler

5. Yönetim ile ilgili faktörler.

Kaza nedenini araştırılmasında bu model kullanıldığında, her gruptaki muhtemelnedenler araştırılmalıdır.

38

Yapılan iş nedir?

Kaza anında ne iş yapıldığı ve işin yapılış şekli anlaşılmaya çalışılır.

Kaza inceleme ekibi veya kazayı inceleyen kişi şu sorulara cevap arayacaktır.

Güvenli çalışma prosedürü kullanılıyor muydu?

Şartların değişmesi mi, normal prosedürü güvensiz hale getirdi ?

Uygun makine ekipman ve/ veya malzeme kullanıma hazır mıydı?

Bunlar kullanılıyor muydu? Güvenlik donanımları tam olarak çalışıyor muydu?

Bu tarz soruların çoğuna eğer öyle değilse, niçin? sorusu ilave edilmelidir.

39

Kullanılan makine, ekipman ve/veya malzemeler nelerdir?

Kullanılan makineler, ekipman ve/veya malzemelerdenkaynaklanabilecek muhtemel nedenler araştırılmalıdır. Kazayıinceleyen kişi şu soruları sorabilir;

Kullanılan makine, ekipman ve/veya malzemelerde bir aksaklıkvar mıydı?

Bu aksaklığa ne neden oldu?

Makine tasarımı mı kötüydü?

Tehlikeli maddeler var mıydı?

Açıkça tanımlanmışlar mıydı?

Daha az tehlikeli olan alternatif madde kullanılması mümkünmüydü ve elde mevcut muydu?

Hammaddenin standardı düşük müydü?

KKD kullanılmalı mıydı?

KKD kullanıldı mı?

Yine cevaplar güvenli olmayan koşulların varlığını doğruluyorsa,kazayı inceleyen kişi, bu aksaklığın oluşmasına niçin izinverildiğini sormalıdır.

40

Çevre ve çalışma ortamı koşulları nasıldır?

Fiziksel çevre ve özellikle işyeri ortamkoşullarındaki ani değişikliklerin tanımlanmasıgereklidir. Kazayı inceleyen kişi için genel olarakortamın nasıl olduğu değil, kazanın olduğuandaki durum önemlidir ve şu hususları bilmekisteyebilir;

Hava koşulları nasıldı?

İşyerindeki düzenin (housekeeping) iyiolmaması bir problem yaratıyor muydu?

Çok sıcak ya da çok soğuk muydu?

Gürültü bir problem miydi?

Aydınlatma yeterli miydi?

Zehirli ve tehlikeli gazlar, tozlar ve dumanmevcut muydu?

41

Kişisel nedenler nelerdir?

Doğrudan olayın içinde yer alan kişilerin fiziksel veruhsal durumları anlaşılmaya çalışılmalıdır. Kazaincelemesinde amaç, kişi veya kişileri suçlamakdeğildir. Görüşmeler kişilerin karakter özellikleridikkate alınarak yapılmalıdır. Bu özelliklerin bazılarıgünden güne değişebilirken, bazı faktörlerdeğişmeden kalacaktır:

İşçilerin yapılan işte tecrübeleri var mıydı?

Yeterli eğitim almışlar mıydı?

Fiziksel olarak bu işi yapabilecek durumdalarmıydı?

Sağlık durumları nasıldı?

Yorgunluk durumu mevcut muydu?

Stres altındalar mıydı ?

42

Yönetim faktörünün rolü nedir?

Yasal olarak işyeri güvenliğinden yönetim sorumludur. Bu nedenleiş güvenliği uzmanı ve daha üst düzey yönetimin rolü kazaincelemesinde her zaman dikkate alınmalıdır. Yönetime sorulacaksorular;

Güvenlik kuralları bütün işçilere iletilmiş, anlaşılması sağlanmışmıydı?

Nasıl uygulanacağına ilişkin yazılı metin elde mevcut muydu?

Tatbik edilmesi sağlanmış mıydı?

Yeterli gözetim yapılıyor muydu?

İşin nasıl yapıldığı konusunda işçiler eğitilmiş miydi?

Tehlikeler daha önce tanımlanmış mıydı?

Tehlikeleri yok etmek için bir prosedür ( plan) geliştirilmiş miydi?

Güvenli olmayan koşullar düzeltilmiş miydi?

Makine ve teçhizatın bakımları düzenli olarak yapılmış mıydı?

Güvenlik teftişleri yapılıyor muydu?

43

Fiziksel deliller nelerdir?Kaza yeri mümkünse araştırma bitene kadar muhafaza edilmelidir. Fiziksel delil, eldebulunan en tartışmasız ve şüphe götürmez bilgidir. Ayni zamanda çok çabuk değişebilir vesilinip yok edilmeye müsaittir. Bu nedenle öncelikle fiziksel deliller kayıt altına alınmalıdır.Kazayı inceleyen kişi, iş akış şeması hakkındaki bilgisi dahilinde şu hususları kontrol etmekisteyebilir;

Yaralı işçi veya işçilerin pozisyonları,

Kullanılan ekipman,

Kullanılan maddeler,

Kullanılan güvenlik donanımları

Uygun koruyucuların pozisyonu

Makine kontrollerinin yapılıp yapılmadığı

Makine ve teçhizat hasarı,

İşyeri düzeni,

Hava koşulları,

Aydınlatma düzeyleri,

Gürültü düzeyleri

44

Görgü tanıkları kimlerdir? Bazı durumlarda incelemeyi yapacak uzman geç haberdar edildiği için kazadan hemen

sonra işyerinin incelenmesi mümkün olamamıştır. Bu durumda esas bilgi kaynağı görgütanıkları olacaktır. Kaza incelemesi yapan uzman için en güç iş, görgü tanıkları ciddiduygusal stres altında olabileceklerinden, onlarla karşılıklı görüşmedir.

Görgü tanıklarıyla kazadan sonra mümkün olduğunca pratik bir görüşme yapılır.Gerçeğin ne olduğu hususunda şüpheler var ise ve iş kazasını, olayı kendi aralarındatartışma fırsatı bulurlarsa, kişisel algılamaları, ortak görüş yönünde değişebilir.

Görgü tanıkları ile toplu görüşme yapılması yerine yalnız görüşme tercih edilmelidir.Görüşmenin kazanın vuku bulduğu yerde yapılmasına karar verilebilir. Bu durum kazaanında ilgili kişi / kişilerin nerde olduğunun, duruş pozisyonlarının ve olayın kolaycaanlaşılması açısından yararlı olacaktır. Ya da görüşmenin sessiz bir ofis ortamındayapılması tercih edilebilir. Bu karar görgü tanıklarının ruhsal durumlarına ve iş kazasınınşekline bağlı olarak değişebilir.

45

Görgü tanığı ile görüşme nasıl yapılır?

Üzgün olan görgü tanığını rahatlatın.

Kaza incelemesinin gerçek nedeninin, kaza sırasında ne olduğu ve niçinolduğunun tespit edilmesi olduğunu vurgulayın.

Görgü tanıklarının konuşmalarına izin verin ve onları dinleyin.

Yapılan açıklamanın doğru olduğundan emin olun.

Görgü tanığının gerçek duygularını hissetmeye çalışın.

Görüşme sırasında, yalnızca kısa notlar alın.

Görgü tanığı ile görüşürken, aşağıdaki hususlar ise yapılmamalıdır:

Görgü tanığını korkutmayın.

Tanığın sözünü kesmeyin.

Tanığı kışkırtmayın.

Yönlendirici sorular sormayın.

Kendi duygularınızı belli etmeyin.

Görgü tanığı konuşurken uzun notlar almayın.

46

Görgü Tanığına Yöneltilebilecek Soru Örnekleri

Kaza olduğu anda neredeydiniz?

O sırada ne yapıyordunuz?

Ne gördünüz ya da ne duydunuz?

Kaza olduğu anda çevresel koşullar (sıcaklık, ışık, gürültü vb.) nasıldı?

Yaralanan işçi o sırada ne yapıyordu?

Sizin düşüncenize göre kazanın nedeni neydi?

Bundan sonra benzeri kazalar nasıl önlenebilir?

Başlangıçtaki bir kaç sorunun cevapları genellikle tanığın neler olduğunu, iyigözlemleyip gözlemlemediğini gösterir. Olayların oluş sırasını belirlemek içinbazen kullanılan diğer bir teknik ise görgü tanıklarına kaza anınıcanlandırmalarını istemektir. Ancak bir daha hasar ya da yaralanmaolmamasına özen gösterilmelidir.

47

İşyerindeki mevcut bilgi nasıl kullanılır?

Gözden kaçan bazı bilgiler veipuçları; eğitim raporları, kabuledilmiş güvenli çalışmaprosedürleri, geçmişte olan kazaraporları, bakım onarım kayıtları,teknik bilgi formları (cihazların elkitapları vb...)gibi dokümanlararasında bulunabilir.

48

İş kazası analizi ve karara bağlanması nasıl yapılır?

Analiz tamamlandığında, geriye dönerek kaza anından itibaren verilen bütünkararların adım adım gözden geçirilmesi, her bir karar için muhtemelnedenlerin listelenmesi önerilmektedir. Sonuç raporunda yer alacağından buişlem fazladan bir iş gibi düşünülmemelidir. Alınan her bir karar şunları görmekiçin kontrol edilmelidir;

Bir delil ile destekleniyor mu ?

Delil, fiziksel ya da belge niteliğinde mi veya görgü tanıklarının ifadelerine midayanıyor?

Delil varsayımına mı dayanıyor ?

49

Hangi önerilerde bulunmak gereklidir ?

Bir kaza inceleme raporunun en önemli bölümü, benzeri kazaların tekrarınıönlemek amacıyla iyi düşünülmüş ve hazırlanmış öneriler listesidir.

Zamandan kazanmak için sadece genel önerilerde bulunma yaklaşımındansakınılmalıdır.

Örneğin, işyerindeki kör noktaların kazanın meydana gelmesinikolaylaştırdığına karar verildi ise, bu durumda sadece “kör noktaları yok edin”önerisi yerine;

Binanın kuzey batı köşesine aynalar yerleştirilmesi (belirli bir kazaya özel)

İşyerinin tamamında, gereken bütün kör noktalara aynalar yerleştirilmesi (genelolarak) gibi önerilerde bulunulmalıdır.

50

Rapor nasıl yazılır?

Önceden hazırlanmış standart bir kaza inceleme raporu formu varsa, bu formkullanılmalıdır. Ancak bazı hususlara dikkat edilmesi önerilmektedir;

Sorunun cevabı için kısıtlı bir yer ayrılmışsa, ”gerekirse formun arka sayfasını kullanın”uyarısına rağmen genel eğilim sadece ayrılan bölümün kullanılması yönünde olur.

Kaza İncelemesi Raporu’nun “Konu” bölümünde kazanın nasıl olduğu anlatılırken,okuyucuların konu hakkında hiçbirşey bilmediklerinin dikkate alınması ve olaysıralamasının yanısıra konu ile ilgili detaylı fotoğraf ve diyagramların ilave edilmesi,sadece kelimelerin kullanılmasından daha uygun olabilir.

“Tespit Edilen Hususlar” bölümünde kaza nedenleri anlatılırken esas kaza nedeni ilekazanın meydana gelmesini kolaylaştıran faktörlerin karıştırılmamasına özengösterilmelidir.

Kaza incelemesi raporuna bütün delillerin ve tanıkların ifadelerinin olduğu gibi yazılmasıönerilmektedir. Kararlarınızın nedenleri belirtilmeli ve bunu önerileriniz izlemelidir.Kazanın tam olarak anlaşılması için gerekli olmayan materyal (fotoğraf, diyagram, ifade)rapordan çıkarılmalıdır. İyi bir kaza inceleme raporu kısa , öz ve anlaşılabilir olmalıdır.

51

İnceleme, kaza nedeninin insan hatası olduğunu gösterirse ne yapılmalıdır?

İşyerinde baştan sona yapılan kaza incelemesi, yönetici, formen ya daişçiler arasından bir ya da birden fazla kişinin hatalı olduğunu gösterirse,bu gerçek, rapora yazılmalıdır.

Burada amaç şahısları cezalandırmak değil, duruma bir çözüm bulmaktır.

Kişinin o hatayı yapmasına izin veren sistemin sorgulanması ve daha iyi birduruma getirilmesi, daha sonra olabilecek kazaların önlenmesine katkıdabulunacaktır.

Kazaya neden olan insan hatasına dikkat çekilmesi, inceleme raporununkalitesini azaltacak ve gerçek nedenin üzerinde odaklanılmadığı için,ileride benzer nedenlerden dolayı yeni kazalar da ortaya çıkabilecektir.

52

BÖLÜM 3 SONU

BÖLÜM 4

MESLEK HASTALIKLARI

53

TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ

MAKİNE ve İMALAT

MÜHENDİSLİĞİ

54

Documents

İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİakademik.duzce.edu.tr/Content/Dokumanlar/omererkan/...Kayıt ve İstatistik (4) İşveren,işçilerve temsilcileri ile varsa işsağlığıve