Մելլաթ բանկ ՓԱԿ ԲԱԺՆԵՏԻՐԱԿԱՆ ԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆ … Rep/Audit/MELLAT_arm2017.pdf · Տարեկան բարեփոխումներ՝ 2012-2014թթ. 2012-2014թթ

«Մելլաթ բանկ» ՓԱԿ ԲԱԺՆԵՏԻՐԱԿԱՆ ԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆ

ՖԻՆԱՆՍԱԿԱՆ ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԴՐԱՄՈՎ

31 ԴԵԿՏԵՄԲԵՐ 2017թ.

ԵՐԵՎԱՆ 2018

2

Բովանդակություն

Անկախ աուդիտորի եզրակացություն 3 Շահույթի կամ վնասի և այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների մասին

6

Ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվություն 7 Սեփական կապիտալում փոփոխությունների մասին հաշվետվություն 8 Դրամական միջոցների հոսքերի մասին հաշվետվություն 9 Ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ 10

<<Մելլաթ բանկ>> ՓԲԸ Ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ 31 դեկտեմբերի 2017թ.

10

Ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ 1. Հիմնական գործունեություն <<Մելլաթ բանկ>> ՓԲԸ (այսուհետ՝ Բանկ) հիմնադրվել է 02.09.1997 թվականին և հանդիսանում է փակ բաժնետիրական ընկերություն՝ գործելով Հայաստանի Հանրապետության (այսուհետ՝ ՀՀ) օրենսդրության շրջանակներում: Բանկը գրանցվել է 02.09.1997թ. ՀՀ կենտրոնական բանկի (այսուհետ՝ ՀՀ ԿԲ) կողմից N 78 արտոնագրային համարով: Բանկը հանդիսանում է Հայաստանի Հանրապետությունում ֆիզիկական անձանց ավանդների հատուցում երաշխավորող պետական համակարգի, Հայաստանի բանկերի միության և ՍՎԻՎԹ-ի (SWIFT) անդամ: Բանկի հիմնական գործունեությունը վարկավորումն ու ավանդների ընդունումն է, ՀՀ-ում և արտերկրներ փոխանցումների և փոխարկման գործարքների իրականացումը, ինչպես նաև իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց արտարժութային և այլ բանկային ծառայությունների մատուցումը: Բանկի գլխավոր գրասենյակը գտնվում է Երևանում: Բանկը մասնաճյուղեր չունի: Բանկի իրավաբանական հասցեն է՝ ՀՀ, ք.Երևան, 0010, Թումանյան 5ա, թիվ 45, ոչ բնակելի տարածք: 2. Գործարար միջավայր Բանկն իր գործունեությունն իրականացնում է հիմնականում Հայաստանում։ Հետևաբար Բանկի գործունեության վրա ազդեցություն են ունենում Հայաստանի տնտեսությունը և ֆինանսական շուկաները, որոնց բնորոշ են զարգացող շուկայի հատկանիշներ։ Որպես զարգացող շուկա, Հայաստանը չունի կատարյալ գործարար միջավայր և համապատասխան ենթակառուցվածքներ, որոնք սովորաբար գոյություն ունեն ազատ շուկայական տնտեսություն ունեցող զարգացած երկրներում։ Հայաստանում շարունակական բնույթ են կրում իրականացվող քաղաքական և տնտեսական փոփոխությունները։ Իրավական, հարկային և օրենսդրական համակարգերը շարունակում են զարգանալ, սակայն դրանք ենթակա են հաճախակի փոփոխությունների և կարող են ունենալ տարբեր մեկնաբանություններ, ինչը, այլ իրավական և ֆինանսական խոչընդոտների հետ մեկտեղ, լրացուցիչ բարդություններ է ստեղծում Հայաստանում գործող կազմակերպությունների համար։ Հետևաբար, Հայաստանում ծավալված գործունեությունը կապված է որոշակի ռիսկերի հետ, որոնք բնորոշ չեն զարգացած երկրների շուկաներին: Նման ռիսկերը և դրանցից բխող հետևանքները կարող են ազդեցություն թողնել Բանկի գործունեության վրա կանխատեսելի ապագայում: Սույն ֆինանսական հաշվետվություններն արտացոլում են Բանկի գործունեության և ֆինանսական վիճակի վրա գործարար միջավայրի ազդեցության ղեկավարության գնահատականը։ Ապագա գործարար միջավայրը կարող է տարբերվել ղեկավարության գնահատականից։


11

3. Պատրաստման հիմունքներ Համապատասխանության մասին հայտարարություն Սույն ֆինանսական հաշվետվությունները պատրաստվել են Ֆինանսական հաշվետվությունների միջազգային ստանդարտների (’’ՖՀՄՍ’’) պահանջների համաձայն: Չափման հիմունքները Ֆինանսական հաշվետվությունները պատրաստվել են իրական արժեքի սկզբունքի հիման վրա՝ ֆինանսական արդյունքներով ճշգրտվող, իրական արժեքով հաշվառվող ֆինանսական ակտիվների ու պարտավորությունների, ինչպես նաև վաճառքի համար մատչելի ակտիվների համար՝ բացառությամբ այն ակտիվների, որոնց իրական արժեքը հնարավոր չէ որոշել: Այլ ֆինանսական ակտիվները և պարտավորությունները հաշվառվում են ամորտիզացված արժեքով, իսկ ոչ ֆինանսական ակտիվներն ու պարտավորությունները հաշվառվում են պատմական արժեքով: Գործառնական և ներկայացման արժույթ Բանկի գործառնական արժույթն է հանդիսանում ՀՀ դրամը (դրամ), որը, լինելով Հայաստանի Հանրապետության ազգային արժույթը, արտացոլում է Բանկի գործունեության հիմքում ընկած իրադարձությունների և հանգամանքների տնտեսական էությունը: Դրամը հանդիսանում է նաև սույն ֆինանսական հաշվետվությունների ներկայացման արժույթը: Ֆինանսական տեղեկատվությունը ներկայացված է դրամով` հազարների ճշտությամբ: Գնահատումների և դատողությունների օգտագործում Այս ֆինանսական հաշվետվությունները ՖՀՄՍ-ի պահանջներին համապատասխան պատրաստելու համար ղեկավարությունը կատարել է մի շարք դատողություններ, գնահատումներ և ենթադրություններ, որոնք ազդեցություն ունեն հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության կիրառման, ինչպես նաև ակտիվների, պարտավորությունների, եկամտի և ծախսի ներկայացված գումարների վրա: Փաստացի արդյունքները կարող են տարբերվել այդ գնահատումներից: Գնահատումները և համապատասխան ենթադրությունները շարունակաբար վերանայվում են: Հաշվապահական գնահատումների վերանայումները ճանաչվում են այն ժամանակաշրջանում՝ որում վերանայվել են և այն ապագա ժամանակշրջաններում, որոնց վրա կարող են ազդեցություն ունենալ: 3.1 Կիրառված նոր և փոփոխված ՖՀՄՍ-ներ, որոնք էական ազդեցություն չեն ունեցել ֆինանսական հաշվետվությունների վրա Ստորև թվարկված նոր և փոփոխված ՖՀՄՍ-ները նույնպես ընդունվել են այս ֆինանսական հաշվետվությունները պատրաստելիս: Դրանց կիրառումը որևէ էական ազդեցություն չի ունեցել ընթացիկ և նախորդ տարիներին ներկայացված գումարների վրա, սակայն կարող է ազդել ապագա գործարքների կամ պայմանավորվածությունների հաշվապահական հաշվառման վրա: ՀՀՄՍ 16 (Փոփոխություններ) «Հիմնական միջոցներ» և ՀՀՄՍ 38 (Փոփոխություններ) «Ոչ նյութական ակտիվներ»: Մաշվածություն և ամորտիզացիայի ընդունելի մեթոդների պարզաբանում:


12

Փոփոխությունները պարզաբանում են ՀՀՄՍ 16-ում և ՀՀՄՍ 38-ում առկա սկզբունքները, համաձայն որոնց հասույթն արտացոլում է այն տնտեսական օգուտների մոդելը, որոնք առաջանում են գործառնական գործունեությունից (որի մասն է կազմում ակտիվը), այլ ոչ թե այն տնտեսական օգուտները, որոնք սպառվում են ակտիվի օգտագործման միջոցով: Արդյունքում, հիմնական միջոցների մաշվածության հաշվարկի ժամանակ չի կարող օգտագործվել հասույթի վրա հիմնված մեթոդը: Այն կարելի է օգտագործել միայն ոչ նյութական ակտիվների ամորտիզացիայի հաշվարկի ժամանակ՝ խիստ սահմանափակ հանգամանքներում: Տարեկան բարեփոխումներ՝ 2012-2014թթ. 2012-2014թթ. տարեկան բարեփոխումները միշարք ՖՀՄՍ-ներում կատարել են որոշ աննշան փոփոխություններ: Բանկին վերաբերվող փոփոխությունները ամփոփված են ստորև. ՖՀՄՍ «Վաճառքի համար մատչելի ոչ ընթացիկ ակտիվներ և ընդհատվող գործունեություն» Փոփոխվում է ՖՀՄՍ 5-ը՝ պարզաբանելու համար, որ երբ ընկերությունը ակտիվը (կամ օտարվող խումբը) վաճառքի համար մատչելիից վերադասակարգում է ուղղակիորեն որպես իրացման համար մատչելի (կամ հակառակը), ՖՀՄՍ 5-ի 27-29 պարագրաֆներում հաշվապահական ուղեցույցը չի կիրառվում: Փոփոխությունները նաև վկայում են, որ երբ ընկերությունը որոշում է, որ ակտիվը (կամ օտարվող խումբն) այլևս հասանելի չէ շտապ իրացման համար, կամ որ իրացման տեղի ունենալն այլևս հավանական չէ, ընկերությունը պետք է կասեցնի իրացման համար մատչելի հաշվառումը և կիրառի 27-29 պարագրաֆների ուղեցույցը: ՀՀՄՍ 12 (Փոփոխություններ) «Շահութահարկեր» ՀՀՄՍԽ-ը թողարկել է «Չիրացված վնասների համար հետաձգված հարկային ակտիվների ճանաչում» պարզաբանումը, որը ՀՀՄՍ 12-ում՝ «Շահութահարկեր», կատարում է որոշակի փոփոխություններ: Փոփոխությունները պարզաբանում են, թե ինչպես պետք է հաշվառել իրական արժեքով չափվող պարտքային գործիքներին վերաբերող հետաձգված հարկային ակտիվները, հատկապես այն դեպքում, երբ շուկայական տոկոսադրույքի փոփոխությունները նվազեցնում են պարտքային գործիքի իրական արժեքը սկզբնական արժեքից ցածր մակարդակի: Սույն փոփոխությունները պարզաբանում են հետևյալը.

• այն պարտքային գործիքների գծով չիրացված վնասները, որոնք չափվում են իրական արժեքով, իսկ հարկային առումով՝ սկզբնական արժեքով, առաջացնում են նվազեցվող ժամանակավոր տարբերություններ՝ անկախ նրանից, թե պարտքային գործիքին տիրապետողն ակնկալում է վերականգնել դրա հաշվեկշռային արժեքը՝ այն վաճառելու, թե օգտագործելու միջոցով,

• ակտիվի հաշվեկշռային արժեքը չի սահմանափակում հարկման ենթակա ապագա հավանական շահույթների գնահատումը,

• հարկման ենթակա ապագա շահույթների գնահատումները չեն ներառում նվազեցվող ժամանակավոր տարբերությունների հակադարձումից առաջացող հարկային նվազեցումները,

• ընկերությունը պետք է հաշվի առնի, արդյոք հարկային օրենսդրությունն արգելում է հարկվող շահույթների այն աղբյուրները, որոնց առումով այն կարող է նվազեցումներ կատարել նվազեցվող ժամանակավոր տարբերությունների հակադարձման մասով: Եթե հարկային օրենսդրությունում չկան այդպիսի արգելքներ, ընկերությունը գնահատում է նվազեցվող ժամանակավոր տարբերությունը բոլոր այլ նվազեցվող ժամանակավոր տարբերությունների հետ համատեղ:


13

Փոփոխություններն ուժի մեջ են մտնում 2017թ. հունվարի 1-ին և դրանից հետո սկսվող տարեկան ժամանակաշրջանների համար և պետք է կիրառվեն հետընթաց: Ղեկավարության գնահատմամբ այս փոփոխություններն էական ազդեցություն չեն ունենա Բանկի ֆինանսական հաշվետվությունների վրա:

3.2 Դեռևս չկիրառվող ՖՀՄՍ-ները և մեկնաբանությունները Այս ֆինանսական հաշվետվությունների հաստատման ամսաթվի դրությամբ Հաշվապահական հաշվառման միջազգային ստանդարտների խորհրդի (ՀՀՄՍԽ) կողմից թողարկվել են որոշակի նոր ստանդարտներ, փոփոխություններ և մեկնաբանություններ գործող ստանդարտների վերաբերյալ, սակայն դեռևս չեն գործում և նախօրոք չեն ներդրվել Բանկի կողմից: Ղեկավարությունը կանխատեսում է, որ բոլոր կիրառելի հրապարակումները կներդրվեն Բանկի հաշվապահական հաշվառման քաղաքականությունում սկսած հրապարակման ուժի մեջ մտնելու ամսաթվին հաջորդող առաջին իսկ ժամանակաշրջանից: Ստորև ներկայացված է տեղեկատվություն նոր ստանդարտների, փոփոխությունների և մեկնաբանությունների վերաբերյալ, որոնք նախատեսվում է, որ կիրառելի կլինեն Բանկի ֆինանսական հաշվետվությունների համար: Որոշ այլ նոր ստանդարտներ և մեկնաբանություններ թողարվկել են, սակայն չի ակնկալվում, որ դրանք Բանկի ֆինանսական հաշվետվությունների վրա էական ազդեցություն կունենան: ՖՀՄՍ 9 «Ֆինանսական գործիքներ» (2014թ.) ՀՀՄՍԽ-ը թողարկել է ՖՀՄՍ 9-ը «Ֆինանսական գործիքներ» (2014թ.)՝ ներկայացնելով իր ծրագրի ավարտը, ինչը պետք է փոխարինի ՀՀՄՍ 39-ին «Ֆինանսական գործիքներ. Ճանաչումը և չափումը»: Նոր ստանդարտն ընդարձակ փոփոխություններ է ներկայացնում ՀՀՄՍ 39-ի ուղեցույցում ֆինանսական ակտիվների դասակարգման և չափման վերաբերյալ և ներկայացնում է ֆինանասական ակտիվների արժեզրկման նոր «կանխատեսվող վարկային կորուստներ» մոդելը: ՖՀՄՍ 9-ը նաև ապահովում է նորուղեցույց՝ հեջի հաշվառման վերաբերյալ: Բանկի ղեկավարությունը դեռ պետք է գնահատի այս նոր ստանդարտի ազդեցությունը Բանկի ֆինանսական հաշվետվությունների վրա: Նոր ստանդարտը պետք է կիրառվի 2018թ. հունվարի 1-ին և դրանից հետո սկսվող տարեկան ժամանակաշրջանների համար: ՖՀՄՍ 15 «Հաճախորդների հետ պայմանագրերից հասույթ» ՖՀՄՍ 15-ը հասույթի ճանաչման նոր պահանջներ է ներկայացնում՝ փոխարինելով ՀՀՄՍ 18-ը «Հասույթ», ՀՀՄՍ 11-ը «Կառուցման պայմանագրեր» և հասույթի հետ կապված որոշ այլ մեկնաբանություններ: Նոր ստանդարտը սահմանում է հասույթի ճանաչման մոդել՝ հիմնված վերահսկողության վրա և լրացուցիչ ուղեցույց է տրամադրում գործող ՖՀՄՍ-ներում մանրամասնորեն չներկայացված տարբեր ոլորտների վերաբերյալ, ներառյալ՝ ինչպես հաշվառել բազմակի պարտավորությունների կատարման, փոփոխուն գնագոյացմամբ, հաճախորդներին փոխհատուցման իրավունքների, մատակարարների՝ հետգնման տարբերակների պայմաններ և այլ բարդություններ պարունակող պայմանագրերը: ՖՀՄՍ 15-ը ուժի մեջ է մտնում 2018թ. հունվարի 1-ին և դրանից հետո սկսվող ժամանակաշրջանների համար: Բանկի ղեկավարությունը դեռևս չի գնահատել ՖՀՄՍ 15-ի ազդեցությունը սույն ֆինանսական հաշվետվությունների վրա: ՖՀՄՍ 16 «Վարձակալություն» ՖՀՄՍ 16-ում ներկայացված են վարձակալության հաշվառման նոր պահանջներ և փոփոխություններ: ՖՀՄՍ 16-ը սահմանում է, որ վարձակալները պետք է հաշվառեն


14

վարձակալությունները «հաշվապահական հաշվեկշռում»՝ ճանաչելով «օգտագործման իրավունքը» որպես ակտիվ և վարձակալության գծով համապատասխան պարտավորությունը: Միևնույն ժամանակ ՖՀՄՍ 16-ը՝

• փոփոխում է վարձակալության սահմանումը, • սահմանում է ակտիվի և պարտավորության հաշվառման պահանջները, այդ թվում՝ դրանց

այնպիսի առանձնահատկությունների, ինչպիսիք են ոչ-վարձակալական տարրերը, փոփոխվող վարձակալական վճարները և արտոնյալ (օպցիոն) ժամանակաշրջանները;

• ազատման հնարավորություն է տալիս կարճաժամկետ վարձակալությունների և ցածրարժեք ակտիվների համար,

• փոփոխում է «վաճառք հետադարձ վարձակալությամբ» պայմանավորվածությունների հաշվառումը,

• մեծապես պահպանում է ՀՀՄՍ 17-ի մոտեցումը՝ վարձատուների հաշվառման մասով; • ներկայացնում է նոր բացահայտման պահանջներ:

ՖՀՄՍ 16-ը ուժի մեջ է մտնում 2019թ. հունվարի 1-ին և դրանից հետո սկսվող տարեկան ժամանակաշրջանների համար: Թույլատրվում է ստանդարտի վաղաժամկետ կիրառումը՝ պայմանով, որ ՖՀՄՍ 15-ը «Հաճախորդների հետ պայմանագրերից հասույթ», նույնպես կիրառվի: Բանկի ղեկավարությունը դեռևս չի գնահատել ՖՀՄՍ 16-ի ազդեցությունը սույն ֆինանսական հաշվետվությունների վրա:

ՖՀՆՍԿ 22 «Արտարժույթով գործարքներ և կանխավճարների դիտարկում» ՖՀՄՍԿ 22-ը պարզաբանում է, թե ինչ փոխարժեքով պետք է իրականացվի փոխարկումը, երբ վճարումները կատարվել կամ ստացվել են նախքան համապատասխան ակտիվը կամ եկամուտը ստանալը, կամ ծախսը կատարելը: ՖՀՄՍԿ 22-ն անդրադառնում է այս հարցին՝ պարզաբանելով, որ համապատասխան ակտիվի, ծախսի կամ եկամտի (կամ դրանց մի մասի) սկզբնական ճանաչման փոխարժեքը որոշելիս գործարքի ամսաթիվ է համարվում այն ամսաթիվը, երբ Բանկը սկզբնապես ճանաչում է կանխավճարի վճարումից կամ ստացումից առաջացած ոչ դրամային ակտիվը կամ պարտավորությունը: Եթե կանխավճարները վճարվել կամ ստացվել են բազմակի անգամ, Բանկը պետք է գործարքի ամսաթիվ որոշի կանխավճարի յուրաքանչյուր վճարման կամ ստացման համար: ՖՀՄՍԿ 22-ը ուժի մեջ է մտնում 2018 թ. հունվարի 1-ին և դրանից հետո սկսվող տարեկան հաշվետու ժամանակաշրջանների համար: Թույլատրվում է ստանդարտի վաղաժամկետ կիրառում: 4. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականություն 4.1 Եկամուտների և ծախսերի ճանաչում Եկամուտը ճանաչվում է այն դեպքում, երբ հավանական է, որ տնտեսական օգուտերը կհոսեն Բանկ, և ստացված եկամուտը հնարավոր է արժանահավատորեն չափել: Ծախսը ճանաչվում է այն ժամանակ, երբ հավանական է, որ տնտեսական օգուտները կարտահոսեն Բանկից, և ծախսը հնարվոր է արժանահավատորեն չափել: Տոկոսային ծախսեր և եկամուտներ Բանկի հիմնական եկամուտը գոյանում է տրամադրված վարկերից ստացվող տոկոսներից։ Տոկոսային եկամուտը և ծախսը ճանաչվում են շահույթում կամ վնասում՝ կիրառելով արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդը։ Վարկերի տրամադրման, սպասարկման և այլ վճարներից եկամուտները, գործարքի հետ կապված ծախսերի հետ միասին դիտվում են որպես վարկի ընդհանուր


15

շահութաբերության անբաժան մաս, հետաձգվում և ամորտիզացվում են տոկոսային եկամտի կազմում ֆինանսական գործիքի ակնկալվող ժամկետի ընթացքում՝ կիրառելով ադյունավետ տոկոսադրույքը, որն այն դրույքն է, որը ֆինանսական ակտիվի ակնկալվող ժամկետի ընթացքում գնահատված ապագա դրամական ներհոսքերը ճշգրիտ կերպով զեղչում է մինչև այդ ակտիվի սկզբնական ճանաչման պահի զուտ հաշվեկշռային արժեքը: Երբ ֆինանսական ակտիվի կամ համանման ֆինանսական ակտիվների խմբի արժեքը նվազեցվել է արժեզրկումից կորստի արդյունքում, դրանից հետո տոկոսային եկամուտը ճանաչվում է՝ օգտագործելով այն տոկոսադրույքը, որը կիրառվել է՝ արժեզրկման կորուստը չափելու նպատակով ապագա դրամական միջոցների հոսքերը զեղչելու համար։ Միջնորդավճարներից և այլ նմանատիպ վճարներից եկամուտներ ու ծախսեր Միջնորդավճարները, վարձավճարները և այլ եկամտային ու ծախսային հոդվածները հիմնականում ճանաչվում են հաշվեգրման սկզբունքով, ծառայությունների մատուցման ընթացքում:

Զուտ առևտրային եկամուտ Զուտ առևտրային եկամուտը ներառում է առևտրային նպատակներով պահվող ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների իրական արժեքի փոփոխությունից իրացված և չիրացված եկամուտը և ծախսը, տոկոսներից, շահաբաժիններից և արտարժութային տարբերություններից գոյացող բոլոր եկամուտները և ծախսերը: Զուտ առևտրային եկամուտը ներառում է նաև արտարժույթի առք ու վաճառքից զուտ եկամուտը կամ ծախսը և ճանաչվում է շահույթում կամ վնասում երբ համապատասխան ծառայությունն արդեն մատուցված է: Շահաբաժիններից եկամուտ Եկամուտը ճանաչվում է, երբ Բանկի վճարը ստանալու իրավունքը հաստատված է: Շահաբաժիններից եկամուտը ՀՀ հարկային օրենսդրությամբ հարկման ենթակա չէ: 4.2 Փոխարժեքային տարբերությունների ճանաչում Ֆինանսական հաշվետվություններ պատրաստելիս Բանկի համար գործառնական արժույթից տարբեր այլ արժույթով իրականացված գործարքները գրանցվում են գործարքի օրվա դրությամբ Հայաստանի Հանրապետության Կենտրոնական բանկի («ՀՀ ԿԲ») կողմից հրապարակված փոխարժեքով։ Յուրաքանչյուր հաշվետու ամսաթվի դրությամբ արտարժույթով դրամային հոդվածները վերահաշվարկվում են` կիրառելով հաշվետու ամսաթվի դրությամբ ՀՀ ԿԲ կողմից հրապարակված փոխարժեքը։ Ոչ դրամային հոդվածները, որոնց սկզբնական արժեքը հաշվառվում է արտարժույթով, չեն վերահաշվարկվում։ Իրական արժեքով չափվող արտարժույթով ոչ դրամային հոդվածները վերահաշվարկվում են (ներկայացվում են) իրական արժեքի որոշման օրվա փոխանակման փոխարժեքով։ Փոխարժեքային տարբերությունները, որոնք առաջանում են դրամային հոդվածների մարման արդյունքում, կամ երբ դրամային հոդվածները վերահաշվարկվում են մի փոխարժեքով, որը տարբերվում է տվյալ հաշվետու ժամանակաշրջանում դրանց սկզբնապես ճանաչման կամ նախորդ ֆինանսական հաշվետվություններում վերահաշվարկման փոխարժեքից, ճանաչվում են շահույթում կամ վնասում այն ժամանակաշրջանում, որում դրանք առաջացել են:

Ստորև ներկայացվում են ֆինանսական հաշվետվությունների պատրաստման ընթացքում Բանկի կողմից օգտագործված տարեվերջյան փոխարժեքները.

31 դեկտեմբեր 2017թ. 31 դեկտեմբեր 2016թ.

ՀՀ դրամ/ 1ԱՄՆ դոլար 484.1 483.94 ՀՀ դրամ/ 1 Եվրո 580.1 512.2 ՀՀ դրամ/ 1 Անգլիական ֆունտ ստերլինգ 653.54 595.54 ՀՀ դրամ/ 1 Իրանական ռիալ 1.34 1.34


16

4.3 Հարկային հաշվառում Հաշվետու տարվա շահութահարկը բաղկացած է ընթացիկ և հետաձգված հարկերից: Շահութահարկը ճանաչվում է ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում՝ բացառությամբ այն հարկերի, որոնց գծով գործառնությունների արդյունքները ճանաչվել են սեփական կապիտալում, որի դեպքում հարկերը նույնպես ճանաչվում են սեփական կապիտալում: Ընթացիկ հարկը տարվա համար հարկվող եկամուտներից վճարվելիք հարկն է՝ հաշվապահական հաշվեկշռի ամսաթվին գործող հարկային դրույքներով, ինչպես նաև նախորդ տարիների համար վճարվելիք հարկերի ճշգրտումները: Հետաձգված հարկերը հաշվարկվում են ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվության պարտավորությունների մեթոդի համաձայն: Հետաձգված հարկերը հաշվի են առնում բոլոր ժամանակային տարբերությունները, որոնք առաջանում են ֆինանսական հաշվետվություններում ճանաչված ակտիվների և պարտավորությունների հաշվեկշռային գումարների միջև, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ այդ հետաձգված շահութահարկը առաջացել է գուդվիլի կամ կազմակերպությունների միավորում չհանիդիսացող գործառնություններում ակտիվների կամ պարտավորությունների նախնական ճանաչման ժամանակ և ազդեցություն չունի հաշվապահական կամ հարկման նպատակով հաշվարկվող շահույթի վրա: Հետաձգված հարկային ակտիվը ճանաչվում է միայն այն չափով, որքանով հավանական է, որ ապագայում առկա կլինի հարկման ենթակա շահույթ, որի հաշվին կարող են օգտագործվել ժամանակավոր տարբերությունները: Հետաձգված հարկային ակտիվները և պարտավորությունները հաշվարկվում են այն հարկային դրույքով, որը ենթադրվում է, որ կգործի ակտիվների իրացման և պարտավորությունների մարման ժամանակ՝ հիմնվելով տվյալ ժամանակաշրջանի կամ հաշվետու ժամանակաշրջանի փաստացի գործող դրույքների վրա: ՀՀ-ում գործում են նաև բազմաթիվ այլ գործառնական հարկեր, որոնք հաշվարկվում են ելնելով Բանկի գործունեությունից: Այս հարկերը ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում ճանաչվում են ՙայլ ծախսեր՚ հոդվածում: Անուղակի հարկերի գումարներն ներառվում են այն նյութական կամ ոչ նյութական արժեքի գուվարի մեջ որին վերաբերվում են այդ հարկերը: 4.4 Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ Դրամական միջոցները և դրանց համարժեքները բաղկացած են կանխիկ դրամից, ՀՀ ԿԲ-ում պահվող միջոցներից (բացառությամբ ԱրՔա վճարային համակարգով իրականացվող փոխհաշվարկների համար դեպոնացված գումարների) և այլ բանկերում հաշիվներից, որոնք կարող են փոխարկվել կանխիկի կարճ ժամանակամիջոցում, այդ թվում, բարձր իրացվելի ներդրումները, որոնց մարման ժամկետը ձեռք բերման օրից 90 օր է, որոնք հեշտությամբ փոխարկելի են հայտնի կանխիկ գումարների, և չեն ենթարկվում արժեքի փոփոխման զգալի ռիսկի: Դրամական միջոցները և դրանց համարժեքները հաշվառվում են ամորտիզացված արժեքով: 4.5 Պահանջներ բանկերի նկատմամբ Իր բնականոն գործունեության ընթացքում Բանկը օգտագործում է բանկերում տարբեր ժամանակաշրջանների համար բացված ընթացիկ և ավանդային հաշիվներ: Բանկերում տեղաբաշխված ավանդները հաշվառվում են ամորտիզացված արժեքով՝ օգտագործելով արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդը: Ոչ ֆիքսված ժամկետներով միջոցներն ամորտիզացվում են Բանկի ղեկավարության կողմից գնահատված ժամկետներում: 4.6 Ֆինանսական գործիքներ Բանկը ֆինանսական ակտիվը կամ պարտավորությունը հաշվեկշռում ճանաչում է այն ժամանակ,


17

երբ այն դառնում է գործիքի պայմանագրային կողմ: Ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների սովորական առուվաճառքի դեպքում դրանք ճանաչվում են գործարքի օրվա դրությամբ: Սովորական ճանապարհով ձեռք բերված ֆինանսական գործիքները, որոնք հետագայում պետք է հաշվառվեն իրական արժեքով, գործարքի օրվա և պայմանագրի օրվա միջև ընկած ժամանակահատվածում հաշվառվում են նույն եղանակով, որով հաշվառվում են ձեռքբերված գործիքները: Սկզբնական ճանաչման ժամանակ ֆինանսական ակտիվներն ու պարտավորությունները չափվում են իրական արժեքով՝ գումարած, ներդրումների դեպքում, գործարքին անմիջապես վերագրելի ծախսերը, բացառությամբ ֆինանսական արդյունքներում ճշգրտվող՝ իրական արժեքով հաշվառվող ներդրումները: Սկզբնական ճանաչումից հետո, ֆինանսական արդյունքներում իրական արժեքով հաշվառվող ֆինանսական պարտավորություններին չվերաբերող բոլոր ֆինանսական պարտավորությունները (ներառյալ վաճառքի համար պահվողները) չափվում են ամորտիզացված արժեքով՝ օգտագործելով արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդը: Սկբնական ճանաչումից հետո ֆինանսական արդյունքներում իրական արժեքով հաշվառվող ֆինանսական պարտավորությունները հետագայում հաշվառվում են իրական արժեքով: Բանկի կողմից ֆինանսական ակտիվները դասակարգվում են հետևյալ կատեգորիաների` մինչև մարման ժամկետը պահվող ներդրումներ, վարկեր և դեբիտորական պարտքեր, Վաճառքի համար մատչելի ֆինանսական ակտիվներ: Մինչև մարման ժամկետը պահվող ներդրումներ Ֆիքսված մարման ժամկետով ներդրումները դասակարգվում են որպես մինչև մարման ժամկետը պահվող, երբ Բանկի հաստատապես մտադրված է և հնարավորություն ունի պահել այդ ներդրումները մինչև դրանց մարման ժամկետի լրանալը: Եթե Բանկի կողմից իրականացվում է մարման ժամկետին ոչ մոտ ակտիվների էական գումարի վաճառք, ապա ամբողջ դասը վերադասակարգվում է որպես վաճառքի համար մատչելի: Մինչև մարման ժամկետը պահվող ներդրումները հաշվառվում են ամորտիզացված արժեքովª կիրառելով արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդըª հանած դրանց գծով արժեզրկումից պահուստները: Վարկեր և դեբիտորական պարտքեր Վարկերը և դեբիտորական պարտքերը ֆիքսված կամ որոշելի վճարումներով ֆինանսական ակտիվներն են, որոնք ստեղծվում են Վարկային Բանկի կողմից ուղղակիորեն պարտապանին դրամ տրամադրելու միջոցով՝ առանց պարտքը վաճառելու մտադրության: Հետագայում վարկի հաշվեկշռային արժեքը որոշվում է օգտագործելով արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդը: Հաճախորդներին տրամադրված վարկերը, որոնք չունեն մարման հաստատուն ժամկետներ, հաշվառվում են ակնկալվող մարման ժամկետի վրա հիմնված արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդով: Հաճախորդներին տրված վարկերի գումարները նվազեցվում են դրանց գծով արժեզրկման կորուստների պահուստներով: Վաճառքի համար մատչելի ֆինանսական ակտիվներ Վաճառքի համար մատչելի ակտիվները պարտքային, ինչպես նաև կապիտալի գործիքներում կատարված այն ներդրումներն են, որոնք Բանկը մտադիր է պահել անորոշ ժամկետով, և որոնք կարող են վաճառվել իրացվելիության կարիքների բավարարման համար, ինչպես նաև տոկոսադրույքներում, փոխարժեքներում կամ բաժնետոմսերի գներում փոփոխությունների դեպքում: Վաճառքի համար մատչելի ֆինանսական ակտիվները նախնական ճանաչումից հետո


18

հաշվառվում են իրական արժեքով: Վաճառքի համար մատչելի ֆինանսական ակտիվների իրական արժեքի փոփոխություններից առաջացած օգուտն ու վնասը վերագրվում է սեփական կապիտալին մինչև ֆինանսական ակտիվի օտարումը կամ արժեզրկումը, որի դեպքում սեփական կապիտալում ճանաչված օգուտը կամ վնասը վերաձևակերպվում է ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում: Ամեն դեպքում, տոկոսները հաշվարկվում են արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդով՝ շահույթի կամ վնասի և այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում: Վաճառքի համար մատչելի կապիտալի գործիքների գծով շահաբաժինները շահույթի կամ վնասի և այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում գրանցվում են այն ժամանակ, երբ Բանկը իրավունք է ձեռք բերում ստանալու այդ շահաբաժինները: Ակտիվ ֆինանսական շուկաներում գործող ֆինանսական ակտիվի իրական արժեքը հաշվետու ամսաթվին բորսայի փակման պահին այդ ակտիվի գծով գնանշվող գինն է: Եթե գնանշված շուկայական գինը առկա չէ, ապա գործիքի իրական արժեքը որոշվում է գնային մոդելների կամ զեղչված դրամական հոսքերի տեխնիկայի միջոցով: Հակառակ դեպքում ներդրումները հաշվառվում են ինքնարժեքով՝ նվազեցնելով արժեզրկումից կորուստները: 4.7 Ֆինանսական ակտիվների արժեզրկում Հաշվեկշռային ամսաթվի դրությամբ Բանկը գնահատում է ֆինանսական ակտիվների կամ ֆինանսական ակտիվների խմբի արժեզրկման աստիճանը: Ամորտիզացված արժեքով հաշվառվող ակտիվներ Ֆինանսական ակտիվը կամ ֆինանսական ակտիվների խումբը արժեզրկվում է և արժեզրկումից կորուստը ճանաչվում է միայն այն դեպքում, եթե կա օբյեկտիվ վկայություն արժեզրկման մասին՝ որպես ակտիվի նախնական ճանաչումից հետո կատարված մեկ կամ մի քանի իրադարձությունների արդյունք, և երբ այդ իրադարձությունը կամ իրադարձություններն ազդեցություն ունեն ֆինանսական ակտիվի կամ ակտիվների խմբի ակնկալվող ապագա դրամական հոսքերի վրա, որոնք կարելի է արժանահավատորեն չափել: Արժեզրկման խմբային գնահատման նպատակով, ֆինանսական ակտիվները խմբավորվում են Բանկի ներքին վարկային դասակարգման հիման վրա, որը հաշվի է առնում պարտքային ռիսկի բնութագրիչները, ինչպես՝ ակտիվի տեսակը, արդյունաբերական ոլորտը, աշխարհագրական դիրքը, գրավի տեսակը, ժամկետանց կարգավիճակը և այլ կապակցված գործոններ: Ֆինանսական ակտիվների ապագա դրամական հոսքերը, որոնց արժեզրկումը խմբային է գնահատված, որոշվում են խմբում գտնվող ակտիվների պայմանագրային դրամական հոսքերի և նմանատիպ ակտիվների պատմական ծախսերի պրակտիկայի հիման վրա: Վերջինս ճշգրտվում է ընթացիկ տեսանելի տեղեկատվությամբ, որպեսզի արտացոլվեն ներկա պայմանները, որոնք չեն ազդել այն ժամանակահատվածում, որի վրա հիմնված է պատմական ծախսերի պրակտիկան, և պատմական ժամանակաշրջանում ներկայում գոյություն չունեցող պայմանների հետևանքները չեզոքացնելու նպատակով: Ակտիվների խմբերի ապագա դրամական հոսքերում փոփոխությունների գնահատականը պետք է արտացոլի և համապատասխան լինի դրանց հետ կապված տեսանելի տվյալների ժամանակաշրջանից ժամանակաշրջան փոփոխությունների հետ (օրինակ՝ փոփոխություններ գույքի գնի, վճարումների կարգավիճակի կամ խմբում կորուստների հավանականությունը մատնանշող այլ գործոնների և կորուստների ծավալների մեջ): Ապագա դրամական հոսքերի գնահատման համար օգտագործվող մեթոդոլոգիան և վարկածները պարբերաբար վերանայվում են Բանկի կողմից՝ կորուստների իրական և գնահատված արժեքների միջև տարբերությունները


19

նվազեցնելու համար: Վարկերը համապատասխան պահուստների հետ միասին դուրս են գրվում, եթե ապագայում չկա վարկը հավաքագրելու իրատեսական հեռանկար: Եթե հաջորդող տարում, գնահատված արժեզրկման ծախսը ավելանում կամ նվազում է արժեզրկման ճանաչումից հետո կատարված իրադարձությունների պատճառով, նախկինում ճանաչված արժեզրկման ծախսը ավելացվում կամ նվազեցվում է պահուստի գումարը ճշտելով: Եթե ապագա դուրսգրումը հետագայում վերականգնվում է, ապա վերականգնված գումարը կրեդիտագրվում է պահուստի հաշվին: Ֆինանսական ակտիվների արժեզրկման պահուստները ֆինանսական հաշվետվություններում ձևավորվել են գոյություն ունեցող տնտեսական պայմանների հիման վրա: Բանկը չի կարող կանխատեսել՝ ինչպես Հայաստանում կարող են փոխվել տնտեսական պայմանները, և ինչ ազդեցություն կարող են ունենալ այդ փոփոխությունները ֆինանսական ակտիվների արժեզրկման պահուստների ճշտության վրա հետագա ժամանակաշրջաններում: 4.8 Ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների ապաճանաչում

Ֆինանսական ակտիվներ Ֆինանսական ակիտվը (կամ ֆինանսական ակտիվի մի մասը կամ նմանատիպ ֆինանսական ակտիվների խմբի մի մասը) ապաճանաչվում է, երբ. • լրացել է ակտիվից դրամական հոսքեր ստանալու իրավունքը • Բանկը փոխանցել է ակտիվից դրամական հոսքեր ստանալու պահանջի իրավունքը, կամ պահպանել է այդ իրավունքը, բայց պարտավորվում է ստացված գումարներն ամբողջությամբ և ժամանակին փոխանցել երրորդ կողմին՝ համաձայն փոխանցման համաձայնագրի, և • Բանկը (ա) փոխանցել է ակտիվի գծով բոլոր ռիսկերի և օգուտների զգալի մասը, կամ (բ) չի փոխանցել և չի պահպանել ակտիվի գծով բոլոր ռիսկերի և օգուտների զգալի մասը, սակայն փոխանցել է ակտիվի նկատմամբ վերահսկողությունը: Եթե Բանկը փոխանցել է ակտիվից դրամական հոսքեր ստանալու իրավունքը և չի փոխանցել ու չի պահպանել ակտիվի գծով բոլոր ռիսկերի և օգուտների զգալի մասը, ինչպես նաև չի փոխանցել ակտիվի նկատմամբ վերահսկողությունը, ապա ակտիվը ճանաչվում է մինչև Կազմկերպության՝ ֆինանսական ակտիվում շարունակական մասնակցությունը: Փոխանցվող ակտիվի երաշխիքային ապահովման ձև ստացած շարունակական մասնակցությունը որոշվում է հետևյալ երկու մեծություններից նվազագույնով՝ ակտիվի սկզբնական հաշվեկշռային արժեքը կամ փոխհատուցման վճարվելիք գումարը, որ Բանկից կարող է պահանջվել: Ֆինանսական պարտավորություններ Ֆինանսական պարտավորությունը ապաճանաչվում է այն ժամանակ, երբ այն մարվում կամ չեղյալ է համարվում, կամ լրանում է դրա ուժի մեջ մնալու ժամկետը: Երբ գոյություն ունեցող ֆինանսական պարտավորությունը փոխարինվում է էականորեն տարբերվող պայմաններով, բայց միևնույն փոխառուին վերաբերող պարտավորությամբ, կամ էականորեն փոփոխվում են գոյություն ունեցող պարտավորության պայմանները, նման փոխանակումը կամ փոփոխությունը պետք է հանգեցնի սկզբնական պարտավորության ապաճանաչման և նոր պարտավորության ճանաչման, իսկ համապատասխան հաշվեկռային արժեքների տարբերությունը ճանաչվում է ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում:

4.9 Ռեպո և հակադարձ ռեպո համաձայնագրեր Հետգնման պայմանով արժեթղթերի վաճառքի գործառնությունները (ռեպո) դիտարկվում են որպես ապահովված ֆինանսական գործարքներ: Հետգնման պայմանով վաճառված արժեթղթերը շարունակվում են հաշվառվել ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում, և այն դեպքում, երբ գնորդն ունի նշված արժեթղթերի վաճառքի կամ գրավադրման պայմանագրային իրավունք կամ


20

համաձայնություն, դրանք վերադասակարգվում են որպես <<Հետգնման պայմանագրերով գրավադրված արժեթղթեր>> և ներկայացվում են որպես առանձին հաշվեկշիռային հոդված: Համապատասխան պարտավորությունն արտացոլվում է ֆինանսական ընկերությունների կամ հաճախորդների նկատմամբ հաշիվներում: Հետվաճառքի պայմանով գնված արժեթղթերը (հակադարձ ռեպո` չեն ճանաչվում ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում, իսկ տրամադրված գումարները հաշվառվում են որպես պահանջներ ֆինանսական Բանկների նկատմամբ կամ հաճախորդներին տրված վարկեր և փոխատվություններ: Արժեթղթերի գնման և վաճառքից առաջացած եկամուտը կամ ծախսը իրենից ներկայացնում է տոկոսային եկամուտ կամ ծախս, որոնք հաշվեգրվում են հետգնման պայմանագրերի գործողության ժամկետների ընթացքում` օգտագործելով արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդը: Եթե հակադարձ ռեպո պայմանագրով գնված ակտիվները վաճառվեն երրորդ կողմին, արժեթղթերի վերադարձի պարտավորությունը գրանցվում է որպես առևտրային պարտավորություն և չափվում է իրական արժեքով:

4.10 Վարձակալություն Ակտիվների վարձակալությունը, որի դեպքում ակտիվի սեփականության հետ կապված բոլոր ռիսկերն ու օգուտները պահպանվում են վարձատուի մոտ, դասակարգվում է որպես գործառնական վարձակալություն: Գործառնական վարձակալության շրջանակներում վարձավճարները ճանաչվում են որպես ծախս ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում: 4.11 Հիմնական միջոցներ Հիմնական միջոցների միավորը, որը համապատասխանում է ակտիվի ճանաչման չափանիշներին, սկզբնապես չափվում է իր սկզբնական արժեքով (ինքնարժեքով): Հիմնական միջոցների միավորի սկզբնական արժեքն ընդգրկում է նրա գնման գինը, հարկերը, ներկրման տուրքերը, պարտադիր այլ վճարները, որոնք համապատասխան մարմնի կողմից ենթակա չեն Վարկային Բանկիը ետ վերադարձման: Հիմնական միջոցները ներկայացվում են սկզբնական արժեքի և կուտակված մաշվածության տարբերությամբ` հաշվի առնելով արժեզրկումից կուտակված կորուստը: Մաշվածությունը հաշվարկվում է գծային մեթոդով ակտիվի օգտակար ծառայության ժամկետի ընթացքում: Օգտակար ծառայության գնահատված տոկոսները հետևյալն են՝

Շենքեր 5 Համակարգիչներ և կապի միջոցներ 33.3 Տրանսպորտային միջոցներ 20 Այլ հիմնական միջոցներ 20

Հիմնական միջոցների ընթացիկ վերանորոգման և պահպանման հետ կապված ծախսումները ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում ճանաչվում են որպես ծախս՝ դրանց կատարման պահին: Այն ծախսումները, որոնք բարձրացնում են հիմնական միջոցի միավորի շահագործման արդյունավետությունը սկզբնապես գնահատված նորմատիվային ցուցանիշների համեմատ, ճանաչվում են որպես կապիտալ բնույթի ծախսումներ և ավելացվում են ակտիվի սկզբնական արժեքին: Նշված ծախսումներն ամորտիզացվում են՝ կիրառելով գծային մեթոդը՝ համապատասխան ակտիվի օգտակար ծառայության մնացորդային ժամկետի ընթացքում, եթե դրանք չեն գերազանցում տվյալ տարվա (հիմնական միջոցի տվյալ միավորի արժեքին նշված ծախսումները ավելացնելու տարվա) հունվարի 1-ի դրությամբ հիմնական միջոցի մնացորդային արժեքը, հակառակ դեպքում ամորտիզացվում են օգտակար ծառայության ամբողջ ժամկետի ընթացքում:


21

Հիմնական միջոցի դուրսգրումից կամ իրացումից առաջացած արդյունքը որոշվում է որպես ակտիվի իրացումից զուտ մուտքերի և հաշվեկշռային արժեքի տարբերություն և ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում ճանաչվում է որպես եկամուտ կամ ծախս: Հիմնական միջոցների իրական (շուկայական) արժեքի էական տատանման դեպքում դրանք վերագնահատվում են: Վերագնահատման արդյունքները արտացոլվում են ՀՀՄՍ 16-ով սահմանված կարգով: 4.12 Ոչ նյութական ակտիվներ Ոչ նյութայան ակտիվները ներառում են համակարգչային ծրագրերը, լիցենզիաները և այլ ոչ նյութական ակտիվներ: Ոչ նյութական ակտվիները սկզբնական ճանաչման ժամանակ չափվում են ինքնարժեքով: Սկզբնական ճանաչումից հետո ոչ նյութական ակտվիները հաշվառվում են ինքնարժեքով` հանած կուտակված ամորտիզացիան և ցանակացած կուտակված արժեզրկման ծախս: Ոչ նյութական ակտիվների օգտակար ծառայության ժամկետները կարող են լինել որոշակի և անորոշ: Որոշելի օգտակար ծառայության ժամկետ ունեցողները ամորտիզացվում են գծային մեթոդով 1-10 տարվա ընթացքում և գնահատվում են արժեզրկման համար, երբ առկա են արժեզրկման հատկանիշները: Որոշելի օգտակար ծառայության ժամկետ ունեցող ակտիվների ամորտիզացիայի ժամանակահատվածներն ու մեթոդները վերանայվում են առնվազն յուրաքանչյուր ֆինանսական տարվա վերջին: Բանկը անորոշ օգտակար ծառայությամբ ոչ նյութական ակտիվների չի տիրապետում: Համակարգչային ծրագրերի ընթացիկ սպասարկման ծախսերը հաշվառվում են որպես ծախս դրանց կատարման ժամանակ: 4.13 Բռնագանձված ակտիվներ Որոշ դեպքերում, ակտիվները բռնագանձվում են վարկային պարտավորությունների չկատարման արդյունքում: Բռնագանձված ակտիվները չափվում են սկզբնական արժեքից և իրացման զուտ արժեքից նվազագույնով: 4.14 Ներգրաված միջոցներ Ներգրաված միջոցները, որոնք ներառում են ֆինանսական կազմակերպությունների և հաճախորդների հաշիվները սկզբնապես ճանաչվում են ստացված միջոցների իրական արժեքով՝ հանած գործառնությունների գծով ուղղակի ծախսերը: Սկզբնական ճանաչումից հետո ներգրաված միջոցները հաշվառվում են ամորտիզացված արժեքով՝ օգտագործելով արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդը: Եկամուտները և ծախսերը գրանցվում են շահույթի կամ վնասի և այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում, ինչպես պարտավորությունների ապաճանաչման ժամանակ, այնպես էլ ամորտիզացիայի ընթացքում: 4.15 Ֆինանսական երաշխիքներ Ֆինանսական երաշխիքների պայմանագրերը այն պայմանագրերն են, որոնք պահանջում են, որ երաշխիքը տրամադրողը փոխհատուցի երաշխիքը ստացողին կոնկրետ պարտապանի կողմից պարտքային գործիքի ժամկետներին համաձայն վճարումները ժամանակին չկատարելու պատճառով վերջինիս կողմից կրած վնասների դիմաց: Նման ֆինանսական երաշխիքներ տրամադրվում են բանկերին, ֆինանսական և այլ կազմակերպություններին հաճախորդների վարկերը, օվերդրաֆտները և այլ բանկային գործիքները ապահովելու նպատակով:


22

Ֆինանսական երաշխիքները ֆինանսական հաշվետվություններում սկզբնապես ճանաչվում են իրական արժեքով <<Այլ պարտավորություններ>>-ում՝ որպես կոմիսիոն վճար: Սկզբնական ճանաչումից հետո Բանկը յուրաքանչյուր երաշխավորության տակ պարտավորությունը չափում է ամորտիզացված վճարից և երաշխավորության արդյունքում առաջացած ցանկացած ֆինանսական պարտավորություն լուծելու համար անհրաժեշտ ելքերի լավագույն գնահատումից առավելագույնով: 4.16 Պահուստներ Պահուստը ճանաչվում է այն ժամանակ, երբ Բանկը անցյալ դեպքերի արդյունքում ունի իրավական կամ կառուցողական պարտավորություն և, հավանական է, որ պարտավորության մարումը կպահանջի տնտեսական օգուտներ մարմնավորող միջոցների արտահոսք և հնարավոր կլինի պարտավորության գումարը արժանահավատորեն գնահատել: 4.17 Սեփական կապիտալ Բաժնետիրական կապիտալ Սովորական բաժնետոմսերը դասակարգվում են որպես կապիտալ: Նոր բաժնետոմսերի թողարկմանը, բացի ընկերությունների միավորման դեպքում թողարկվող բաժնետոմսերի, վերաբերող ուղղակի ծախսերը նվազեցվում են կապիտալի աճից: Երբ թողարկման արդյունքում ստացված գումարների իրական արժեքը գերազանցում է բաժնետոմսերի անվանական արժեքը, տարբերությունը հաշվառվում է որպես հավելավճար: Չբաշխված շահույթ Չբաշխված շահույթը ներառում է ընթացիկ և նախորդ ժամանակաշրջանների չբաշխված շահույթը: Շահաբաժիններ Հաշվապահական հաշվեկշռի ամսաթվով շահաբաժինները դուրս են գրվում կապիտալից և ճանաչվում են որպես պարտավորություն, միայն երբ դրանք հաստատվում են հաշվապահական հաշվեկշռի ամսաթվով կամ մինչև այդ: Հաշվապահական հաշվեկշռի ամսաթվից հետո մինչև ֆինանսական հաշվետվությունների հրապարակման ամսաթիվը հայտարարված կամ հաստատված շահաբաժինները բացահայտվում են: Բաժնետերերին վճարվող շահաբաժինները վճարվում են հարկված շահույթից և ՀՀ հարկային օրենսդրության համաձայն՝ հարկման ենթակա չեն: 4.18 Հիմնական միջոցների վերագնահատման պահուստ Հիմնական միջոցների վերագնահատման աճը օգտագործվում է գրանցելու համար հիմնական միջոցների իրական արժեքի աճը և նվազումը այն չափի, որ նման նվազումը վերաբերում է նույն ակտիվի աճին, որը նախկինում ճանաչվել էր սեփական կապիտալում: 4.19 Հաշվանցում Ֆինանսական ակտիվներն ու պարտավորությունները, եկամուտներն ու ծախսերը հաշվանցվում են և զուտ գումարը արտացոլվում է հաշվեկշռում, եթե գոյություն ունի ճանաչված գումարների հաշվանցման օրենսդրորեն հաստատված իրավունք, և առկա է զուտ գումարների հիման վրա հաշվանցման կամ ակտիվի իրացման ու միաժամանակ պարտավորության մարման մտադրություն:


23

5. Կարևորագույն հաշվապահական գնահատումներ և դատողություններ ՖՀՄՍ համաձայն ֆինանսական հաշվետվությունների պատրաստումը պահանջում է, որ Բանկի ղեկավարությունը կատարի կարևորագույն հաշվապահական գնահատումներ, դատողություններ և ենթադրություններ, որոնք ազդեցություն են թողնում ֆինանսական հաշվետվությունների ամսաթվի դրությամբ ակտիվների և պարտավորությունների ներկայացվող գումարների, ինչպես նաև հաշվետու ժամանակաշրջանի եկամուտների և ծախսերի վրա: Գնահատումները և դրանց հետ կապված ենթադրություննեը, հիմնվելով պատմական փորձի և այլ գործոնների վրա, որոնք հիմնավորված են տվյալ պայմաններում, հիմք են հանդիսանում դատողություններ անելու այն ակտիվների և պարտավորությունների հաշվեկշռային արժեքների վերաբերյալ, որոնց արժեքը հնարավոր չէ որոշել այլ վստահելի աղբյուրներից: Ամեն դեպքում, չնայած գնահատումները հիմնվում են ղեկավարության կողմից ընթացիկ իրադարձությունների լավագույն պատկերացումների վրա, փաստացի արդյունքները վերջին հաշվով կարող են տարբերվել կատարված գնահատումներից: Ներկայացվող ֆինանսական հաշվետվությունների առումով նշանակալից դատողությունները և գնահատումները ներկայացվում են ստորև: Իրական արժեքի չափումը Ֆինանսական գործիքների (երբ ակտիվ շուկայի գնանշումներ չկան) և ոչ ֆինանսական ակտիվների իրական արժեքը սահմանելու համար ղեկավարությունն օգտագործում է գնահատման տեխնիկան: Սա ներառում է զարգացող գնահատումները և ենթադրությունները համապատասխան նրան, թե շուկայի մասնակիցները ինչպես կգնահատեն գործիքները: Ղեկավարությունն իր ենթադրություններում որքան հնարավոր է հիմնվում է դիտարկվող տվյալների վրա, սակայն դրանք միշտ չէ, որ հասանելի են: Այդ դեպքում, ղեկավարությունն օգտագործում է իր ունեցած ամենալավ տեղեկատվությունը: Գնահատված իրական արժեքը կարող է տարբերվել փաստացի արժեքից, որը հաշվետու ժամանակաշրջանի դրությամբ կարող է հասանելի լինել անհատական գործարքների դեպքում (տես՝ ծանոթագրություն 28): Ներդրումային արժեթղթերի դասակարգում Բանկի ներդրումային արժեթղթերը ներառում են ՀՀ պետական պարտատոմսերը և ոչ պետական բաժնետոմսերը: Սկզբնական ճանաչման ժամանակ Բանկը դասակարգում է արժեթղթերը որպես մինչև մարման ժամկետը պահվող ֆինանսական ակտիվներ և վաճառքի համար մատչելի ֆինանսական ակտիվներ: Հիմնական միջոցների օգտակար ծառայության ժամկետ Հիմնական միջոցների օգտակար ծառայության ժամկետի գնահատումը դատողության արդյունք է՝ հիմնված նման ակտիվի հետ կապված փորձի վրա: Ապագա տնտեսական օգուտները մարմնավորվում են ակտիվներում և սպառվում հիմնականում օգտագործմանը զուգընթաց: Այնուամենայնիվ, այնպիսի գործոնները, ինչպիսիք են գործառնական, տեխնիկական կամ առևտրային մաշվածությունները, հաճախ հանգեցնում են ակտիվի տնտեսական օգուտների նվազեցմանը: Ղեկավարությունը մնացորդային օգտակար ծառայության ժամկետը գնահատում է ակտիվի ընթացիկ տեխնիկական վիճակին համապատասխան և ըստ այն գնահատված ժամանակաշրջանի, որի ընթացքում Բանկը կանխատեսում է ստանալ օգուտներ: Մնացորդային օգտակար ծառայության ժամկետի գնահատման համար հաշվի են առնվում հետևյալ հիմնական գործոններն. ակտիվների կանխատեսվող օգտագործումը, գործառնական գործոններից և պահպանման ծրագրից կախված՝ մաշվածությունը և շուկայական պայմանների փոփոխություններից առաջացող տեխնիկական և առևտրային մաշվածությունը:


24

Ածանցյալ գործիքներ Ակտիվ շուկայում չհաշվառվող ֆինանսական ածանցյալ գործիքների իրական արժեքները սահմանվում են գնահատման մեթոդների կիրառմամբ: Ածանցյալ գործիքների գնահատումը ներառվում է մեկ արժութային տոկոսադրուքի սվոփի, բազմարժութային տոկոսադրույքի սվոփի գործարքներում և փոխարժեքի ֆորվարդային պայմանագրերում: Այս գործարքների իրական արժեքը սահմանվում է որպես հաստատուն դեբիտորական պարտքերի և լողացող պարտավորության ներկա արժեքների միջև տարբերություն կամ հակառակը: Լողացող պարտավորության ներկա արժեքը սահմանվում է ըստ զրոյական արժեկտրոնային կորից ստացված զեղչային գործոնների: Եթե գնահատման մեթոդները կիրառվում են իրական արժեքը սահմանելու համար, դրանք հաստատվում կամ պարբերաբար վերլուծության են ենթարկվում որակավորված մասնագետների կողմից՝ անկախ առաջացման պայմաններից: Այնքանով, որքանով գործնականում հնարավոր է, մոդելները կիրառում են միայն դիտարկելի տվյալները, այնուամենայնիվ, այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսին պարտքային ռիսկն է (ինչպես սեփականատիրոջ, այնպես էլ պայմանագրային գործընկերոջ), փոփոխականությունները և կոռելյացիաները պահանջում են Ղեկավարության գնահատականը: Այս ապագա դրամական միջոցներից ցանկացածի գերագնահատումը և թերագնահատումը կարող է պահանջել այս ածանցյալների հաշվեկշռային արժեքների էական ճշգրտում: Կապակցված կողմերի հետ գործառնություններ Բանկն իր գործունեության ընթացքում իրականացնում է գործառնություններ կապակցված կողմերի հետ: Նշված գործառնությունները հիմնականում իրականացվում են շուկայական պայմաններով: Գործող շուկայի բացակայության դեպքում Բանկը կատարում է դատողություններ գործառնությունների շուկայական կամ ոչ շուկայական բնույթի վերաբերյալ: Դատողությունները հիմնվում են այլ հաճախորդների հետ նմանատիպ գործառնությունների, ինչպես նաև արդյունավետ դրույքների վերլուծությունների վրա: Տես 27 ծանոթագրությունը: Վարկերի և այլ փոխատվությունների արժեզրկում Բանկը գնահատում է խնդրահարույց վարկերը և փոխատվությունները յուրաքանչյուր հաշվետու ամսաթվի համար՝ պարզելու համար, թե արդյոք առկա են արժեզրկման օբյեկտիվ հայտանիշներ: Մասնավորապես, ղեկավարության դատողությունն անհրաժեշտ է ապագա դրամական հոսքերի գումարը և պարբերականությունը գնահատելու համար, երբ անհրաժեշտ է պահանջվող պահուստի չափը որոշել: Նման գնահատումները հիմնված են որոշ գործոնների շուրջ ենթադրությունների վրա և ներկա արդյունքները կարող են տարբեր լինել՝ հանգեցնելով պահուստում հետագա փոփոխությունների: Նշանակալի վարկերի և փոխատվությունների համար անհատական ստեղծված հատուկ պահուստներից բացի, Բանկը նաև ստեղծում է արժեզրկման խմբային պահուստներ, այն ռիսկերի գծով, որոնք չնայած որ անհատապես չեն գնահատվել, սակայն պարունակում են չվճարման ավելի մեծ ռիսկ, քան սկզբնապես որոշվել էր: Սա հաշվի է առնում այնպիսի գործոնների ազդեցությունը, ինչպիսիք են վատթարացումը երկրի ռիսկում, արդյունաբերության մեջ և տեխնոլոգիական հնացումը, ինչպես նաև բացահայտված կառուցվածքային թերությունները կամ դրամական հոսքերի նվազումները: Հարկային օրենսդրություն ՀՀ հարկային օրենսդրությունը ենթակա է տարակարծիք մեկնաբանությունների: Տես 26 ծանոթագրությունը:


25

Բանկի ղեկավարությունը չի վերանայել իր նախորդ գնահատումները, այսինքն չի ապաճանաչել հիմնական միջոցների հետ կապված իր նախկինում գնահատված հետաձգված հարկային պարտավորությունը և շարունակում է կատարել իր հարկային հաշվառումը, ինչպես նախկինում: Կապիտալի գործիք հանդիսացող վաճառքի համար մատչելի ներդրումների արժեզրկում Բանկը համարում է կապիտալի գործիք հանդիսացող վաճառքի համար մատչելի ներդրումն արժեզրկված, երբ դրա իրական արժեքի նվազումը էական է կամ կրում է երկարատև բնույթ: Որոշելու համար էական է կամ երկարատև նվազումը՝ Բանկը կատարում է որոշակի դատողություններ: Այդ դատողությունները կատարելիս, այլ գործոնների հետ մեկտեղ, Բանկը հաշվի է առնում նաև բաժնետոմսերի գնի փոփոխականությունը: Բացի դրանից, արժեզրկումը հնարավոր է, երբ առկա են ապացույցներ, որ վատացել է ֆինանսական վիճակը տվյալ կազմակերպության, արդյունաբերության կամ ճյուղի, որտեղ կատարվել է ներդրումը, կատարվել են փոփոխություններ տեխնոլոգիաներում և գործառնական կամ ֆինանսական դրամական հոսքերում:

6. Զուտ տոկոսային եկամուտ

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Տոկոսային և նմանատիպ եկամուտներ Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ 2,625 12,357 Վարկեր հաճախորդներին 791,447 792,422 Մինչև մարման ժամկետը պահվող պարտքային արժեթղթեր 2,102,623 1,159,060 Ֆինանսական կազմակերպությունների հաշիվներ 19,917 301,252 Հակադարձ ռեպո գործառնություններ 206,911 323,737 Այլ տոկոսային եկամուտ 7,183 - Ընդամենը տոկոսային և նմանատիպ եկամուտներ 3,130,706 2,588,828 Տոկոսային և նմանատիպ ծախսեր Հաճախորդների հաշիվներ (2,096) (647) Ֆինանսական կազմակերպությունների հաշիվներ (71,818) (179,019) Ընդամենը տոկոսային և նմանատիպ ծախսեր (73,914) (179,666) Զուտ տոկոսային և նմանատիպ եկամուտ 3,056,791 2,409,162 7. Կոմիսիոն և այլ վճարների տեսքով եկամուտներ և ծախսեր

Ñ³½³ñ ¹ñ³Ù 2017թ. 2016թ.

Կոմիսիոն և այլ վճարների տեսքով եկամուտներ Դրամարկղային գործառնություններ 17,937 8,880

Հաշվարկային գործառնություններ/փոխանցումներ 74,870 28,143 Երաշխիքներ և ակրեդիտիվներ 61,885 51,699 Քարտերի սպասարկումից միջնորդավճարներ - 9,035 Այլ վճարներ և կոմիսիոն եկամուտներ 5,418 3,685

160,110 101,442

Կոմիսիոն և այլ վճարների տեսքով ծախսեր

Դրամարկղային գործառնություններ (2,735) (8,128) Հաշվարկային գործառնություններ/փոխանցումներ (233) (319) Ֆոնդային բորսայում գործառնություններ - (5) Այլ ծախսեր (3,955) (2,085) (6,923) (10,537) Ստացված զուտ կոմիսիոն և այլ վճարներ 153,187 90,905


26

8. Զուտ առևտրային եկամուտ հազար դրամ

2017թ. 2016թ. Արտարժութային գործարքներից զուտ եկամուտ 150,242 195,470 Արտարժութային սվոպից զուտ վնաս (10,753) (34,636) Ընդամենը զուտ առևտրային եկամուտ 139,489 160,834

9. Այլ եկամուտներ

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Ստացված տույժեր և տուգանքներ 26,567 22,044 Վարկերի վաղաժամկետ մարումներից տուգանքներ 8,373 3,985 Վնասի փոխհատուցումից եկամուտ - 6,519 Այլ եկամուտ - 168 Ընդամենը այլ եկամուտներ 34,940 32,716 10. Արժեզրկման ծախս/(հակադարձում)

հազար դրամ 2017թ. 2016թ.

Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ (Ծանոթ.14) (62,536) (123,745) Վարկեր հաճախորդներին (Ծանոթ.16) (235,551) 320,978 (298,087) 197,233

11. Անձնակազմի գծով ծախսեր

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Աշխատավարձ և դրան հավասարեցված այլ վճարումներ 683,238 558,527 Անձնակազմի ուսուցման ծախսեր 3,805 3,739 Արտահագուստի գծով ծախսեր 8,484 4,017 Այլ ծախսեր 11,047 9,785 Ընդամենը անձնակազմի գծով ծախսեր 706,574 576,068


27

12. Այլ ծախսեր հազար դրամ

2017թ. 2016թ. Հիմնական միջոցների վերանորոգման և սպասարկման ծախսեր 27,846 22,579 Գովազդի ծախսեր 30,196 28,317 Գործուղման ծախսեր 17,716 15,276 Կապի և հաղորդակցման միջոցների գծով ծախսեր 10,600 10,495 Վարձակալության գծով ծախս 105,720 124,557 Հարկեր, (բացառությամբ շահութահարկի) և տուրքեր 13,806 12,957 Խորհրդատվական և այլ ծառայությունների գծով ծախսեր 44,574 42,736 Անվտանգության գծով ծախսեր 16,789 13,073 Ներկայացուցչական ծախսեր 23,179 24,519 Անդամավճարներ 11,650 11,400 Գրասենյակային ծախսեր 5,941 6,097 Վճարված տուգանքներ 3,871 2,044 Ապահովագրության գծով ծախսեր 20,201 14,158 Հիմնական միջոցների վաճառքից (դուրս գրումից) վնաս 96 87 Համակարգչային ծրագրերի սպասարկում 18,616 13,809 Ավանդների ապահովագրության գծով ծախսեր 4,029 2,920 Վճարումներ Ֆինանսական համակարգի հաշտարարին 4,121 2,936 Ֆոնդային բորսայի մասնակցության վճարներ 1,440 1,200 Ոչ առևտրային ակտիվների և պարտավորությունների արտարժութային փոխարկումներից զուտ վնաս

36,491 23,560

Այլ ակտիվների արժեզրկումից կորուստներ 4,047 11,774 Հողի, շենքի, շինությունների վերագնահատումից կորուստներ - 70,402 Սվիֆթի ծախս 31,416 49,528 Այլ ծախսեր 27,755 48,922 460,100 553,346

13. Շահութահարկի գծով ծախս հազար դրամ 2017թ. 2016թ.

Ընթացիկ հարկի գծով ծախս 465,488 310,223 Հետաձգված հարկ 30,489 (25,794) 495,977 284,429

Ընթացիկ հարկի գծով կիրառվող հարկի դրույքը 20% է: Հետաձգված հարկերի գծով կիրառվող հարկի դրույքը կազմում է 20%:

հազար դրամ

2017թ. ²ñ¹ÛáõÝ³í»ï

¹ñáõÛù³ã³÷ (%) 2016թ. ²ñ¹ÛáõÝ³í»ï

¹ñáõÛù³ã³÷ (%) Շահույթ ÙÇÝã¨ Ñ³ñÏáõÙÁ 2,286,090 1,288,029 Þ³ÑáõÃ³Ñ³ñÏ՝ 20% ¹ñáõÛù³ã³÷áí 457,218 20 257,606 20

âÝí³½»óíáÕ Í³Ëë»ñ 31,461 1 22,111 2 ´³ó³ë³Ï³Ý ÷áË³ñÅ»ù³ÛÇÝ ï³ñբ»ñáõÃÛáõÝ

7,298 - 4,712 -

ÀÝ¹³Ù»ÝÁ ß³ÑáõÃ³Ñ³ñÏÇ գÍáí

Í³Ëë

495,977 21 284,429 22


28

Ֆինանսական հաշվետվությունների պատրաստման նպատակով օգտագործվող ակտիվների ու պարտավորությունների հաշվեկշռային արժեքների և հարկային նպատակով օգտագործվող արժեքների ժամանակավոր տարբերություններն առաջացնում են զուտ հետաձգված հարկային պարտավորություն 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի և զուտ հետաձգված հարկային ակտիվ 2016թ. դեկտեմբերի 31 դրությամբ:

2017 և 2016 թվականի դեկտեմբերի 31-ին ավարտվող տարվա ընթացքում ժամանակավոր տարբերությունների շարժը ներկայացված է հետևյալ կերպ.

հազար դրամ 2016Ã.

¹»Ïï»Ùբ»ñÇ 31- Ç ¹ñáõÃÛ³Ùբ

Þ³ÑáõÛÃáõÙ Ï³Ù íÝ³ëáõÙ

×³Ý³ãí³Í

2017Ã. ¹»Ïï»Ùբ»ñÇ 31-

Ç ¹ñáõÃÛ³Ùբ

Հիմնական միջոցներ 14,080 (13,270) 810 Այլ պարտավորություններ 22,441 (364) 22,077 ÀÝ¹³Ù»ÝÁ Ñ»ï³Óգí³Í Ñ³ñÏ³ÛÇÝ ³ÏïÇí 36,521 (13,634) 22,887 Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ

(115) 18 (97)

äահանջներ ýÇÝ³Ýë³Ï³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÝÏ³ïÙ³Ùբ

(5,542) (15,166) (20,708)

ÐÇÙÝ³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñ (934) 277 (657) Այլ ակտիվներ (869) (758) (1,627) Պայմանական պարտավորություններ (2,459) (1,227) (3,686) ÀÝ¹³Ù»ÝÁ Ñ»ï³Óգí³Í Ñ³ñÏ³ÛÇÝ å³ñï³íáñáõÃÛáõÝ

(9,919) (16,856) (26,775)

¼áõï Ñ»ï³Óգí³Í Ñ³ñÏ³ÛÇÝ

Պարտավորություն 26,602 (30,490) (3,888)

հազար դրամ 2015Ã.

¹»Ïï»Ùբ»ñÇ 31- Ç ¹ñáõÃÛ³Ùբ

Þ³ÑáõÛÃáõÙ Ï³Ù íÝ³ëáõÙ

×³Ý³ãí³Í

2016Ã. ¹»Ïï»Ùբ»ñÇ 31-

Ç ¹ñáõÃÛ³Ùբ

Հիմնական միջոցներ - 14,080 14,080 Այլ պարտավորություններ 18,880 3,561 22,441 ÀÝ¹³Ù»ÝÁ Ñ»ï³Óգí³Í Ñ³ñÏ³ÛÇÝ ³ÏïÇí 18,880 17,641 36,521 Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ

(87) (28) (115)

äահանջներ ýÇÝ³Ýë³Ï³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÝÏ³ïÙ³Ùբ

(13,487) 7,945 (5,542)

ÐÇÙÝ³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñ (2,814) 1,880 (934) Այլ ակտիվներ (246) (623) (869) Պայմանական պարտավորություններ (1,438) (1,021) (2,459) ÀÝ¹³Ù»ÝÁ Ñ»ï³Óգí³Í Ñ³ñÏ³ÛÇÝ å³ñï³íáñáõÃÛáõÝ

(18,072) 8,153 (9,919)

¼áõï Ñ»ï³Óգí³Í Ñ³ñÏ³ÛÇÝ

³ÏïÇí

808 25,794 26,602


29

14. Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ հազար դրամ

2017թ. 2016թ. Կանխիկ դրամական միջոցներ 772,569 408,391 Թղթակցային հաշիվներ ՀՀ ԿԲ-ում 3,387,480 6,507,507 Թղթակցային հաշիվներ այլ բանկերում 1,676,221 2,669,076 5,836,270 9,584,974

2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 1,489,120 հազար դրամ գումարով (89%) հաշիվները կենտրոնացված են չորս բանկերում (2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ՝ 2,648,275 հազար դրամ (99%) չորս բանկերում): 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ թղթակցային հաշիվները ՀՀ ԿԲ-ում ներառում են նաև ՀՀ բանկային օրենսդրության համաձայն ՀՀ ԿԲ-ում տեղաբաշխված պարտադիր պահուստները, որոնք հաշվարկվում են Բանկի կողմից ներգրաված դրամային որոշ միջոցների 2%-ի (2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ՝ 2%) և արտարժույթով միջոցների 18%-ի (2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ՝ 18%) չափով՝ ամբողջությամբ ՀՀ դրամով: Այդ միջոցները 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ կազմել են 2,204,708 հազար դրամ (2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ՝ 1,273,680 հազար դրամ): Այդ միջոցների ելքագրումն արգելված չէ, սակայն պահուստավորման նվազագույն չափի չպահպանելը հանգեցնում է ՀՀ Կենտրոնական բանկի կողմից տույժերի կիրառման: Պարտադիր պահուստավորման միջոցների դիմաց Բանկը տոկոսներ չի ստանում: 2017թ. ընթացքում իրականացվել են հետևյալ անկանխիկ գործառնությունները. • վարկի մարում գրավների բռնագանձման միջոցով 504,170 հազար դրամ գումարով (2016թ.՝

144,291 հազար դրամ): • ՄԱԿ-ի անվտանգության Խորհրդի կողմից Իրանի Իսլամական Հանրապետության նկատմամբ

ընդունված պատժամիջոցների կիրառմամբ պայմանավորված՝ էականորեն կրճատվեցին Բանկի գործունեության ոլորտները, որի հետևանքով օտարերկրյա բանկերում թղթակցային հաշիվների մի մասը ճանաչվել էր որպես անհուսալի և արժեզրկվել էր Բանկի կողմից: Պատժամիջոցների մասնակի դադարեցման արդյունքում Բանկի թղթակցային հաշիվների 62,536 հազար դրամ մնացորդները դարձել են հասանելի և վերականգնվել են միջբանկային հարաբերությունները:

15. Պահանջներ բանկերի և այլ ֆինանսական կազմակերպությունների նկատմամբ

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Բանկերին տրամադրված վարկեր 1,461,027 - Այլ ֆինանսական կազմակերպություններին տրամադրված վարկեր 48,576 57,331 Պահանջներ ոչ ռեզիդենտ բանկերի նկատմամբ 2,282,191 - Հակադարձ ռեպո պայմանագրեր 507,353 1,495,795 4,299,147 1,553,126

2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ բանկերին տրամադրված վարկերը կենտրոնացված են մեկ բանկում: Վարկերը ժամկետանց կամ արժեզրկված չեն:


30

Ոչ ռեզիդենտ բանկերի նկատմամբ պահանջներն իրենցից ներկայացնում են ԻԻՀ Մելլաթ Բանկից վերաֆինանսավորման պայմանագրի շրջանակներում իրականացրած վճարումների դիմաց ստացվելիք գումարները: 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ վերոնշյալ պայմանագրով Բանկին հասանելիք գումարը կազմում է 3,898,063 հազար դրամ: 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ հակադարձ ռեպո համաձայնագրերով գնված արժեթղթերի իրական արժեքը և տրամադրված վարկերի հաշվեկշռային արժեքը ներկայացվում է ստորև.

հազար դրամ 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ

Գրավի իրական արժեքը

Վարկի գումարը

Գրավի իրական արժեքը

Վարկի գումարը

ՀՀ Կառավարության արժեթղթեր

512,900 507,353 1,530,061 1,495,795

512,900 507,353 1,530,061 1,495,795

16. Հաճախորդներին տրված վարկեր

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Վարկեր 5,471,259 5,494,288 Օվերդրաֆտներ 492,036 608,060 5,963,295 6,102,348 Արժեզրկումից պահուստներ վարկերի գծով (151,364) (346,543) Ընդամենը վարկեր և փոխատվություններ հաճախորդներին 5,811,931 5,755,805

2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ ավարտված տարվա ընթացքում Բանկը ձեռք է բերել հաճախորդներին տրամադրված վարկերի դիմաց ստացած գրավը, այդ ակտիվների հաշվեկշռային արժեքը կազմել է 504,170 հազար դրամ (2016թ.՝ 144,291 հազար դրամ): Բանկը մտադիր է վաճառել այս ակտիվները կարճ ժամանակահատվածում: 2017թ-ի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ հաճախորդներին տրված վարկերի միջին կշռված արդյունավետ տոկոսադրույքը կազմում են ՀՀ դրամով վարկերի համար 13.91% (2016թ.՝ 14.87%) և ԱՄՆ դոլարով վարկերի համար 10.59% (2016թ.՝ 12.75%), եվրոյով տրված վարկերի համար 6.54% (2016թ.՝ եվրոյով տրված վարկեր չեն եղել):

2017թ-ի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ թվով տասը վարկառուներին տրամադրված վարկերի գումարը կազմում ՝ 1,851,491 հազ. դրամ (համախառն վարկային պորտֆելի 30.8%-ը) (2016թ.՝ 1,715,819 հազ. դրամ կամ 28%-ը): Նշված վարկերի գծով արժեզրկումից պահուստները կազմում են 18,515 հազ. դրամ (2016թ.՝ 43,106 հազ. դրամ):


31

Տրամադրված վարկերի վերլուծությունն ըստ տնտեսության ճյուղերի ներկայացված է ստորև. 2017 թ.

հազար դրամ

Արդյունաբե- րություն

Շինա-րարութ-

յուն

Առևտուր Սպառո-ղական

Գյուղա-տնտե-

սություն

Հիփոթեք Այլ Ընդամենը

Վարկեր 463,885

339,250

1,740,264

618,144

89,150

2,604,018

108,584

5,963,295

Արժեզրկումից պահուստներ վարկերի գծով

(11,176)

(21,828)

(17,403)

(16,111)

(892)

(82,870)

(1,084)

(151,364)

Զուտ վարկեր 452,709

317,422

1,722,861

602,033

88,258

2,521,148

107,500

5,811,931

2016 թ. հազար դրամ



յուն



սություն


Վարկեր 594,866

648,061

1,283,295

611,550

129,089

2,640,778

194,709

6,102,348

Արժեզրկումից պահուստներ վարկերի գծով

(40,879)

(44,522)

(73,040)

(12,231)

(2,582)

(169,395)

(3,894)

(346,543)

Զուտ վարկեր 553,987

603,539

1,210,255

599,319

126,507

2,471,383

190,815

5,755,805

ì³ñÏ»ñÇ գÍáí ³ñÅ»½ñÏÙ³Ý å³ÑáõëïÇ ß³ñÅÝ Áëï ¹³ë»ñÇ Ñ»ï¨Û³ÉÝ ¿.

հազար դրամ



յուն



սություն


2017թ. հունվարի 1-ի դրությամբ

40,879 44,522 73,040 12,231 2,582 169,395 3,894 346,543

Տարվա հակադարձում

(112,086)

(22,694)

(51,705)

(2,781)

(1,637)

(41,840)

(2,808)

(235,551)

Դուրս գրում - - (34,215) (5,776) (53) (178,873) - (218,917)

Վերադարձ 82,383 - 30,283 12,437 - 134,188 - 259,291

2017թ. դեկտոմբերի 31-ի դրությամբ

11,176 21,828 17,403 16,111 892 82,870 1,086 151,366


32

հազար դրամ



յուն



սություն

Հիփոթեք Այլ Ընդա-մենը


30,595 18,912 18,461 3,920 1,146 48,285 908 122,227

Տարվա ծախս 6,087 11,062

70,835 19,239 1,436 209,333 2,986 320,978

Դուրս գրում - - (16,256) (10,928) - (106,095) - (133,279)

Վերադարձ 4,197 14,548 - - - 17,872 - 36,617

2016թ. դեկտոմբերի 31-ի դրությամբ

40,879 44,522 73,040 12,231 2,582 169,395 3,894 346,543

Տրամադրված վարկերի վերլուծությունն ըստ դասերի ունի հետևյալ տեսքը.

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Մասնավոր ձեռնարկություններ 2,568,472 2,711,422 Ֆիզիկական անձիք 3,259,696 3,345,158 Անհատ ձեռնարկատերեր 135,127 45,768 5,963,295 6,102,348 Արժեզրկումից պահուստներ վարկերի գծով (151,364) (346,543) Ընդամենը հաճախորդներին տրված վարկեր 5,811,931 5,755,805

Ֆիզիկական անձանց տրամադրված վարկերը ներկայացվում են ստորև.

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Հիփոթեքային 2,604,018 2,640,778 Սպառողական 535,058 533,138 Ավտոմեքենաների ձեռք բերում 83,086 78,412 Շինարարություն 37,534 92,830 Ընդամենը ֆիզիկական անձանց տրված վարկեր (համախառն) 3,259,696 3,345,158

17. Ներդրումային արժեթղթեր

հազար դրամ 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ

Վաճառքի համար

մատչելի

Մինչև մարման

ժամկետը պահվող

Ընդամենը Վաճառքի համար

մատչելի

Մինչև մարման

ժամկետը պահվող

Ընդամենը

Չգնանշվող ներդրումներ

ՀՀ կազմակերպությունների բաժնետոմսեր

19,140 - 19,140 19,140 - 19,140

ՀՀ պետական պարտատոմսեր - 24,484,178 24,484,178 - 21,226,178 21,226,178 Ոչ պետական պարտատոմսեր - 2,467,355 2,467,355 - 50,888 50,888 19,140 26,951,533 26,970,673 19,140 21,277,066 21,296,206

Բոլոր պարտքային արժեթղթերն ունեն հաստատուն տոկոսներ:


33

Բանկը տարվա ընթացքում ամորտիզացված արժեքով չափվող որևէ ֆինանսական ակտիվ չի վերադասակարգել որպես իրական արժեքով չափվող (2016թ. նույնպես): Բոլոր չգնանշված վաճառքի համար մատչելի բաժնեմասային արժեթղթերը գրանցված են ինքնարժեքով, քանի որ իրական արժեքը չի կարող արժանահավատորեն գնահատվել: Այս ներդրումների համար չկա գնանշվող շուկա և Բանկը նախատեսում է դրանք պահել երկար ժամկետով: Չգնանշվող վաճառքի համար մատչելի պարտքային արժեթղթերը չափվում են իրական արժեքով, օգտագործելով գնահատման տեխնիկա՝ հիմնված տվյալ պահին գործող շուկայական տոկոսադրույքների վրա, որպես տվյալ ֆինանսական գործիքի ապագա դրամական հոսքերի զեղչատոկոս: Մինչև մարման ժամկետը պահվող արժեթղթեր

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Անվանական արժեք 25,936,796 21,480,736 Հավելավճար 488,353 51,358 Զեղչատոկոս (8,824) (51,358) Հաշվեգրված տոկոսներ 535,208 203,144 26,951,533 21,277,066

Մինչև մարման ժամկետը պահվող արժեթղթերն ըստ եկամտաբերության և մարմանը մնացած ժամկետների.

հազար դրամ

2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ

% Ժամկետ % Ժամկետ Պետական պարտատոմսեր 7.03-13.75 2018-2036 6.24-13.75 2017-2021

Ոչ պետական պարտատոմսեր

5.0-12.75 2018-2023 10.75 2018


34

18. Հիմնական միջոցներ հազար դրամ

Հող, շենք, շինություն

Համակարգչային

տեխնիկա և կապի

միջոցներ Փոխադրա

միջոցներ

Այլ հիմնական

միջոցներ

Անավարտ շինարա-րություն

Կապիտալ ներդրումներ

վարձակալված հիմնական միջոցներում Ընդամենը

Սկզբնական արժեք

2016թ. հունվարի 1-ի

դրությամբ - 137,436 31,206 100,554 887,758 138,293 1,295,247

Ավելացում - 103,839 450 75,053 - 266,790 446,132 Վերադասակարգում 1,313,402 (11,872) - - - - 1,301,530 Օտարում - (259) - (126) - (138,293) (138,678) Վերագնահատում (70,402) - - - - - (70,402)

Առ 31 դեկտեմբերի 2016 1,243,000 229,144 31,656 175,481 887,758 266,790 2,833,829 Ավելացում 903 40,521 - 14,122 3,844 59,390 Օտարում - (1,959) - - - - (1,959) Առ 31 դեկտեմբերի 2017 1,243,903 267,706 31,656 189,603 887,758 270,634 2,891,260 Կուտակված մաշվածություն


- 48,834 24,352 80,912 - 135,520 289,618

Հատկացումներ - 44,285 1,650 14,742 - 12,526 73,203 Օտարում - (223) - (75) - (138,293) (138,591) Առ 31 դեկտեմբերի 2016 - 92,896 26,002 95,579 - 9,753 224,230 Հատկացումներ 69,106 72,893 1,690 19,967 - 54,241 217,898 Օտարում - (1,763) - - - - (1,763) Առ 31 դեկտեմբերի 2017 69,106 164,026 27,692 115,546 - 63,994 440,365

Հաշվեկշռային արժեք

Առ 31 դեկտեմբերի 2016 1,243,000 136,248 5,654 79,902 887,758 257,037 2,609,599 Առ 31 դեկտեմբերի 2017 1,174,797 103,680 3,964 74,057 887,758 206,640 2,450,895

Ակտիվների վերադասակարգում Բանկի ղեկավարությունը 2016թ-ին որոշում է կայացրել բռնագանձված գույքի դասում հաշվառվող շենքը օգտագործել բանկային գործունեության նպատակով, ուստի այն դասակարգել է որպես հիմնական միջոց: Բանկի ղեկավարությունը 2016թ-ին որոշում է կայացրել համակարգչային տեխնիկա և կապի միջոցներ դասում հաշվառվող որոշակի ակտիվներ վերադասակարգել որպես ոչ նյութական ակտիվներ (Ծանոթ. 19): Ակտիվների վերագնահատում Հողի և շինության վերագնահատումը կատարվել է 2016թ. դեկտեմբերի 30-ին լիցենզավորված գնահատողի կողմից, կիրառելով եկամտային, ծախսային և համեմատական մեթոդները, որի արդյունքում առաջացել է վերագնահատումից արժեքի նվազում 70,402 հազար դրամ գումարով: Իրական արժեքով հողի և շինության գնահատման համար Բանկի Ղեկավարությունը հիմք է ընդունում գնահատողի կողմից ներկայացված արդյունքները: 2017թ-ի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկի ղեկավարությունը գնահատել է, որ համակարգչային տեխնիկայի և կապի միջոցների, փոխադրամիջոցների և այլ հիմնական միջոցների իրական արժեքը էականորեն չի տարբերվել հաշվեկշռային արժեքից:


35

Հիմնական միջոցների իրական արժեքի հիերարխիայի համար տես ծանոթագրություն 28.1-ը:

Եթե վերագնահատված հիմնական միջոցները ներկայացվեին սկզբնական արժեքի և կուտակված մաշվածության տարբերությամբ, հաշվեկշռային արժեքը 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ կկազմեր 1,247,732 հազար դրամ (2016թ.՝ 1,313,402 հազար դրամ):

Անավարտ շինարարություն 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկի պայմանագրային պարտավորվածություններ շինարարության ավարտին վերաբերվող ծախսումների գծով գնահատվում է 204,530 հազար դրամ (2016թ.` 204,530 հազար դրամ): Բանկի կողմից շինարարությունը ժամանակավորապես դադարեցվել է (Ծանոթ. 26): Ամբողջությամբ մաշված ակտիվներ 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ հիմնական միջոցների ցանկում ներառված ամբողջությամբ մաշված ակտիվների սկզբնական արժեքը կազմել է 264,292 հազար դրամ (2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ՝ 109,318 հազար դրամ): Հիմնական միջոցների սահմանափակումներ 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկը չի տիրապետել պարտավորությունների դիմաց գրավադրված կամ որևէ այլ սահմանափակման ենթակա հիմնական միջոցների (2016թ. նույնպես):

19. Ոչ նյութական ակտիվներ հազար դրամ

Լիցենզիաներ Համակարգչային

ծրագրեր Այլ Ընդամենը

Սկզբնական արժեք


20,400 4,224 1,750 26,374

Ավելացում 5,462 14,495 - 19,957

Վերադասակարգում - 11,872 - 11,872

Առ 31 դեկտեմբերի 2016 25,862 30,591 1,750 58,203 Ավելացում 1,511 7,200 - 8,711 Օտարում (2,384) - - (2,384) Առ 31 դեկտեմբերի 2017 24,989 37,791 1,750 64,530 Ամորտիզացիա


4,694 2,736 152 7,582

Մասհանումներ 3,771 1,792 175 5,738 Առ 31 դեկտեմբերի 2016 8,465 4,528 327 13,320 Մասհանումներ 6,345 5,313 175 11,832 Օտարում (2,384) - - (2,384) Առ 31 դեկտեմբերի 2017 12,426 9,841 502 22,768

Հաշվեկշռային արժեք

Առ 31 դեկտեմբերի 2016 17,397 26,063 1,423 44,883 Առ 31 դեկտեմբերի 2017 12,563 27,950 1,248 41,762

2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկը չի տիրապետել պարտավորությունների դիմաց գրավադրված կամ որևէ այլ սահմանափակման ենթակա ոչ նյութական ակտիվների:


36

20. Բռնագանձված ակտիվներ

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Անշարժ գույք 577,085 246,213 Այլ ակտիվներ 1,660 1,660 578,745 247,873

Բռնագանձման ամսաթվի դրությամբ գրավը չափվում է չմարած վարկային պարտավորության հաշվեկշռային արժեքից և գրավի իրացման զուտ արժեքից նվազագույնով: Բանկի քաղաքականությունն է հետամուտ լինել բռնագանձված ակտիվների իրացմանը պատշաճ կերպով և սեղմ ժամկետներում: 2016թ -ին Բանկի ղեկավարությունը բռնագանձված ակտիվներում ներառված 1,313,402 հազար դրամ արժողությամբ շենքը որոշել է օգտագործել Բանկի սեփական գործունեության իրականացման համար (Ծանոթ. 18): 2017թ. ընթացքում Բանկը ճանաչել է բռնագանձված ակտիվների արժեզրկում 4,048 հազար դրամ գումարի չափով, որը պայմանավորված է անշարժ գույքի շուկայական արժեքների նվազումով (2016թ.՝ 11,774 հազար դրամ):

21. Այլ ակտիվներ

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Դեբիտորական պարտքեր և այլ ստացվելիք գումարներ 1,943 385 Ընդամենը այլ ֆինանսական ակտիվներ 1,943 385 Կանխավճարներ 267,717 111,727 Ապագա ժամանակաշրջանի եկամուտ 24,134 4,247 Պահեստ 11,036 5,924 Ընդամենը այլ ոչ ֆինանսական ակտիվներ 302,887 121,898 Ընդամենը այլ ակտիվներ 304,830 122,283

22. Պարտավորություններ ֆինանսական կազմակերպությունների նկատմամբ

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Բանկերի թղթակցային հաշիվներ 4,580,155 4,803,194 Բանկերից ներգրաված ավանդներ 2,321,870 - Ֆինանսական կազմակերպությունների ընթացիկ հաշիվներ 143,986 71,679 7,046,011 4,874,873

Բանկերից ներգրաված ավանդներն իրենից ներկայացնում է ԻԻՀ Մելլաթ Բանկից ներգրաված ավանդը:


37

23. Պարտավորություններ հաճախորդների նկատմամբ

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Իրավաբանական անձինք

Ընթացիկ/հաշվարկային հաշիվներ 2,170,253 649,507 2,170,253 649,507 Ֆիզիկական անձինք Ընթացիկ/հաշվարկային հաշիվներ 2,192,461 1,815,198 Ժամկետային ավանդներ 106,666 10,118 2,299,127 1,825,316 4,469,380 2,474,823

Ավադներն ունեն հաստատուն տոկոսադրույքներ: 2017թ. դեկտեմբերի 31 -ի դրությամբ իրավաբանական անձանց ընթացիկ ավանդներում ներառված են ավանդներ, որոնք հանդիսանում են ապահովածություն տրամադրված ակրեդիտիվների գծով 1,351 հազար դրամ գումարով (2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ՝ 9,693 հազար դրամ): Այդ ավանդների իրական արժեքը մոտ է դրանց հաշվեկշռային արժեքին: 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկի ամենամեծ տաս հաճախորդների հաշիվների ընդհանուր գումարը (ներառյալ կապակցված անձինք, տես ծանոթ. 27) կազմում է հազար 2,504,361 հազար դրամ (2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ` 1,240,078 հազար դրամ) կամ հաճախորդների հաշիվների ընդհանուր գումարի 55% (2016թ. 50%): Հաշվետու տարվա ընթացքում հաճախորդներից ԱՄՆ դոլարով ներգրաված ժամկետային ավանդների գծով արդյունավետ տոկոսադրույքը կազմել է՝ 1.5% (2016թ.` 1.8%):

24. Այլ պարտավորություններ

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Վճարվելիք գումարներ 103,378 105,882 Պարտավորություն անձնակազմի նկատմամբ 103,155 93,877 Այլ 6,690 1,958 Ընդամենը այլ ֆինանսական պարտավորություններ 213,223 201,717 Պարտավորություններ հարկերի գծով՝ բացառությամբ Շահութահարկի

262,076 17,408

Ընդամենը այլ ոչ ֆինանսական պարտավորություններ 262,076 17,408 Ընդամենը այլ պարտավորություններ 475,299 219,125

25. Սեփական Կապիտալ

2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկի գրանցված և ամբողջությամբ վճարված կանոնադրական կապիտալը կազմում էր 32,100,000 հազար դրամ: Համաձայն Բանկի կանոնադրության, բաժնետիրական կապիտալը կազմված է թվով 1 բաժնետոմսից` 32,100,000 հազար դրամ անվանական արժեքով: Բանկի միակ բաժնետերը Իրանի Իսլամական Հանրապետության <<Մելլաթ բանկ>> ԲԲԸ-ն է:


38

2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկի կողմից հետ գնված բաժնետոմսեր չեն եղել: 2016թ. Բանկն ավելացրել է բաժնետիրական կապիտալը 14,000,000 հազար դրամ գումարով, որից ԻԻՀ <<Մելլաթ բանկ>> ԲԲԸ միջոցներից` 13,400,000 հազար դրամ գումարով և չբաշխված շահույթի հաշվին` 600,000 հազար դրամ գումարով: Համաձայն Բանկի 2017թ. ապրիլի 16-ի տարեկան Ընդհանուր ժողովի որոշման, Բանկի 2016թ-ի զուտ շահույթի մնացորդից վճարվել է 1,163,270 հազար դրամ շահաբաժին: Բաշխման ենթակա Բանկի պահուստները սահմանափակվում են կուտակված շահույթով: Բաշխման ոչ ենթակա միջոցները ներկայացված են գլխավոր պահուստով, որը ստեղծված է համաձայն ՀՀ օրենսդրության պահանջների՝ ընդհանուր բանկային ռիսկերը, ներառյալ հնարավոր կորուստները և այլ չնախատեսված ռիկերը և ծախսերը փոխհատուցելու նպատակով: Պահուստը ստեղծվել է համաձայն Բանկի կանոնադրության, որը նախատեսում է պահուստի ստեղծում այդ նպատակների համար ոչ պակաս քան հաշվապահական հաշվառման հաշիվներում արտացոլված բաժնետիրական կապիտալի 15 %-ի չափով: 26. Պայմանական պարտավորություններ Հայաստանում հարկային համակարգը համեմատաբար նոր է, և նրան բնորոշ է օրենսդրության, պաշտոնական հայտարարությունների և դատարանի որոշումների հաճախակի փոփոխությունները, որոնք երբեմն անհասկանալի են, հակասական և ենթակա տարբեր մեկնաբանությունների: Հարկերը ենթակա են ստուգման և ուսումնասիրման հարկային մարմինների կողմից, որոնք իրավասու են կիրառել տույժեր և տուգանքներ: Հարկային օրենսդրության խախտման դեպքում, հարկային մարմինների կողմից չի կարող կիրառվել հավելյալ հարկերի պարտադրումներ, տույժեր և տուգանքներ, ավելի քան ստուգման նախորդող հաշվետու 3 տարիների համար: Այս հանգամանքները Հայաստանում կարող են առաջացնել հարկային ռիսկեր, որոնք ավելի զգալի են քան այլ երկներում: Ղեկավարությունը համոզված է, որ պատշաճ կերպով կատարել է իր հարկային պարտավորությունները, հիմնվելով Հայաստանում կիրառվող հարկային օրենսդրության, պաշտոնական հայտարարությունների և դատարանի որոշումների իր մեկնաբանությունների վրա: Այնուամենայնիվ, համապատասխան մարմինների մեկնաբանությունները կարող են տարբերվել, և եթե ղեկավար մարմիններին հաջողվի հարկադրել իրենց մեկնաբանությունները, ապա այս ֆինանսական հաշվետվությունների վրա ազդեցությունը կարող է էական լինել: Ղեկավարությունը համոզված է, որ Բանկն իր գործունեությունը ծավալում է օրենսդրությամբ նախատեսված պահանջների շրջանակներում, և ամբողջությամբ կատարել է իր հարկային պարտավորությունները: Բանկը իր սեփականությունը հանդիսացող ք.Երևան, Արգիշտի 2/2 հասցեում իրականացվող շինարարական աշխատանքների ընթացքում կապալառու ընկերության հետ ծագած վեճի (փոխադարձ հաշվարկների և աշխատանքների որակի հետ կապված) հետևանքով հանդիսանում է դատարանում հայցվոր և հակընդեմ հայցով պատասխանող: Բանկին ներկայացվող դատական հայցերի առումով Բանկի ղեկավարությունը համոզված է, որ դրանց հետևանքով առաջացող պարտավորությունները էական ազդեցություն չեն ունենա Բանկի ֆինանսական վիճակի կամ ապագա գործառնությունների արդյունքների վրա:


39

Պարտքային ռիսկ պարունակող պարտավորություններ, երաշխիքներ և այլ ֆինանսական պայմանագրեր Իր գործունեության ընթացքում Բանկը տրամադրում է իր հաճախորդներին հետհաշվեկշռային ռիսկ պարունակող ֆինանսական գործիքներ: Նշված ֆինանսական գործիքները, որոնք ունեն վարկային ռիսկի տարբեր մակարդակներ, չեն արտացոլվում ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվության մեջ: Դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ անվանական կամ պայմանագրային գումարները հետևյալն են.

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Չօգտագործված վարկային գծեր 671,072 544,473 Տրամադրված երաշխիքներ 1,171,899 655,923 1,842,971 1,200,396

Վարկային պարտավորությունների, երաշխիքների և այլ ֆինանսական միջոցների պարտքային ռիսկի առավելագույն չափը լավագույնս ներկայացված է այս պարտավորությունների և պայմանական պարտավորությունների ընդհանուր գումարում: Պարտավորություններ գործառնական վարձակալության գծով-Բանկը որպես վարձակալող

Չեղյալ չհայտարարվող գործառնական վարձակալության գծով վճարվելիք ապագա ընդհանուր նվազագույն վարձավճարները հետևյալն են.

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Մինչև 1 տարի 103,776 51,709 1-5 տարի 242,288 - Ընդամենը պարտավորություններ գործառնական վարձակալության գծով

346,064 51,709

Ապահովագություն Հայաստանում ապահովագրության ոլորտը գտնվում է զարգացման փուլում, և այլ երկրներին հատուկ բազմաթիվ ապահովագրության ձևաչափեր հիմնականում դեռևս կիրառելի չեն: Բանկը նախատեսում է իր գործունեության դադարեցմանը, ինչպես նաև իր գույքի կամ գործունեության հետ կապված ապահովագրական դեպքերի ժամանակ առաջացող գույքի և շրջակա միջավայրի վնասի՝ երրորդ կողմի նկատմամբ պարտավորությանը վերաբերող մասնակի ապահովագրություն: Բանկին սեփականության իրավունքով պատկանող փոխադրամիջոցները ապահովագրված են: Բանկն ունի ապահովագրություն նաև բանկային ընդհանուր պարտավորվածությունների, էլեկտրոնային և համակարգչային հանցագործությունների և մասնագիտական պատասխանատվության համար: Քանի դեռ Բանկը չի նախատեսել ամբողջական ապահովագրություն, առկա է ռիսկ, որ որոշակի ակտիվների կորուստը կամ ոչնչացումը կարող է ունենալ բացասական ազդեցություն Բանկի գործունեության և ֆինանսական վիճակի վրա: Բանկի տարածքը ապահովված է հրդեհից և գույքին հասցված այլ վնասներից:


40

27. Գործարքներ փոխկապակցված կողմերի հետ

Համաձայն ՀՀՄՍ 24–ի՝ ՛՛Փոխկապակցված կողմերի բացահայտում՛՛, կողմերը համարվում են փոխկապակցված, եթե մի կողմը հնարավորություն ունի վերահսկել մյուս կողմին կամ էական ազդեցություն ունենալ մյուս կողմի ֆինանսական և գործառնական որոշումների կայացման վրա: Սույն ֆինանսական հաշվետվությունների տեսանկյունից, փոխկապակցված կողմերը ներառում են բաժնետերերին, Բանկի ղեկավարության անդամներին և նրանց հետ փոխկապակցված անձանց, ինչպես նաև այլ անձանց և կազմակերպություններին, որոնք փոխկապակված են կամ համապատասխանորեն վերահսկվում են նրանց կողմից: Բանկի վերջնական վերահսկող է համարվում Իրանի Իսլամական Հանրապետության <<Մելլաթ բանկ>> ԲԲԸ-ն: Բանկն իր գործունեության ընթացքում ներգրավված է լինում կապակցված կողմերի հետ մի շարք գործարքներում: Այդ գործարքները ներառում են վարկերը, ավանդները և այլն: Գործարքների ծավալները, մնացորդները տարվա վերջի դրությամբ և հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջում եկամուտ և ծախսերը հետևյալն են.

2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ


Բաժնետեր

Ղեկավար անձնակազմ Բաժնետեր

Ղեկավար անձնակազմ

Ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվություն

Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ

Մնացորդը ժամանակաշրջանի սկզբի

դրությամբ 1,356,573 - 15,905 -

Տարվա ընթացքում մուտքեր 15,103,695 - 15,351,797 - Տարվա ընթացքում ելքեր (16,314,930) - (14,011,129) -

Մնացորդը դեկտոմբերի 31-ի դրությամբ

145,338 - 1,356,573 -

Պահանջներ ֆինանսական կազմակերպությունների նկատմամբ


դրությամբ - - - -

Տարվա ընթացքում տրամադրված վարկեր

2,405,896 - - -

Տարվա ընթացքում մարված վարկեր (123,705) - - - Մնացորդը ժամանակաշրջանի վերջի դրությամբ

2,282,191 - - -


41

Հաճախորդներին տրված վարկեր և փոխատվություններ


դրությամբ - 32,194 - 17,024

Տարվա ընթացքում տրամադրված վարկեր

- 18,566 - 29,214

Տարվա ընթացքում մարված վարկեր - (29,673) - (14,044)

Մնացորդը ժամանակաշրջանի վերջի դրությամբ

- 21,087 - 32,194

Արժեզրկումից պահուստ - (211) - (644)

Զուտ մնացորդը դեկտոմբերի 31-ի դրությամբ

- 20,876 - 31,550

Պարտավորություններ ֆինանսական կազմակերպությունների նկատմամբ


դրությամբ 2,472,463 - 3,147,451 -

Տարվա ընթացքում մուտքեր 29,648,403 - 43,838,243 - Տարվա ընթացքում ելքեր (26,605,948) - (44,513,231) -

Մնացորդը դեկտոմբերի 31-ի դրությամբ

5,514,918 - 2,472,463 -

Պարտավորություններ հաճախորդների նկատմամբ Մնացորդը ժամանակաշրջանի սկզբի դրությամբ

- 41,660 - 17,085

Տարվա ընթացքում ստացված ավանդներ

- 423,308 - 322,251

Տարվա ընթացքում վճարված ավանդներ

- (445,063) - (297,676)

Մնացորդը ժամանակաշրջանի վերջի դրությամբ

- 19,905 - 41,660

Շահույթի կամ վնասի և այլ համապարփակ Ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվություն

Տոկոսային եկամուտ վարկերի գծով - 1,633 - 1,206

Տոկոսային եկամուտ ֆինանսական կազմակերպությունների գծով

7,135

Տոկոսային ծախսեր ֆինանսական կազմակերպությունների գծով

70,265 - 179,019 -

Վարկերի կորուստի գծով արժեզրկման ծախս

- 433 - (474)

Ղեկավար անձնակազմի գծով փոխհատուցումները ներկայացված են ստորև

հազար դրամ 2017թ. 2016թ.

Աշխատավարձ և պարգևատրումներ 205,744 222,972 Այլ հատուցումներ 3,111 5,113 Ընդամենը ղեկավար անձնակազմի գծով փոխհատուցումներ 208,855 228,085


42

28. Ֆինանսական գործիքների իրական արժեք

Իրական արժեքով չչափվող ֆինանսական գործիքներ Ստորև բերված աղյուսակը ներկայացնում է ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների իրական արժեքը, որոնք ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում չեն չափվել իրենց իրական արժեքով և ըստ մակարդակի վերլուծում է դրանք իրական արժեքի հիերարխիայում, թե իրական արժեքի չափումը որ դասում է դասակարգված: Իրական արժեքի հիերարխիան ունի հետևյալ երեք մակարդակները՝

• Մակարդակ 1` նույն ակտիվների և պարտավորությունների գծով ակտիվ շուկաներում գնանշվող գները (չճշգրտված):

• Մակարդակ 2` Մակարդակ 1-ում ներառված գնանշվող գներից տարբեր այլ ելակետային տվյալներ, որոնք ակտիվի և պարտավորության համար դիտարկելի են ուղղակիորեն (այսինքն՝ որպես գներ) և թե° անուղղակիորեն (այսինքն՝ գների հիման վրա ստացվող):

• Մակարդակ 3` ակտիվի կամ պարտավորության գծով ելակետային տվյալներ, որոնք հիմնված չեն դիտարկվող շուկայական տվյալների վրա (ոչ դիտարկելի ելակետային տվյալներ):

2017թ. հազար դրամ

Մակարդակ 1 Մակարդակ 2 Մակարդակ 3 Ընդամենը իրական

արժեք

Ընդամենը հաշվեկշռային

արժեք Ֆինանսական ակտիվներ


- 5,836,270 - 5,836,270 5,836,270


- 4,299,147 - 4,299,147 4,299,147

Հաճախորդներին տրված վարկեր

- 5,811,931 - 5,811,931 5,811,931

Մինչև մարման ժամկետը պահվող ներդրումներ

- 27,618,598 - 27,618,598 26,951,533

Այլ ակտիվներ - 1,943 - 1,943 1,943

Ֆինանսական պարտավորություններ


- 7,046,011 - 7,046,011 7,046,011

Պարտավորություններ հաճախորդների նկատմամբ

- 4,469,380 - 4,469,380 4,469,380

Այլ պարտավորություններ - 213,223 - 213,223 213,223


43

2016թ. հազար դրամ Մակարդակ 1 Մակարդակ 2 Մակարդակ 3 Ընդամենը

իրական արժեք

Ընդամենը հաշվեկշռային

արժեք Ֆինանսական ակտիվներ


- 9,584,974 - 9,584,974 9,584,974


- 1,553,126 - 1,553,126 1,553,126


- 5,724,896 - 5,724,896 5,755,805

Մինչև մարման ժամկետը պահվող ներդրումներ

- 21,447,028 - 21,447,028 21,277,066

Այլ ակտիվներ 385 385 385



- 4,874,873 - 4,874,873 4,874,873


- 2,474,823 - 2,474,823 2,474,823

Այլ պարտավորություններ

- 201,717 - 201,717 201,717

Պահանջներ և պարտավորություններ այլ ֆինանսական կազմակերպությունների նկատմամբ Մեկ ամիս մարման ժամկետ ունեցող ակտիվների և պարտավորությունների համար, հաշվեկշռային արժեքը մոտավոր արտացոլում է իրական արժեքը, քանի որ այս ֆինանսական գործիքների մարման ժամկետները բավականին կարճ են: Մեկ ամսից ավելի մարման ժամկետ ունեցող ակտիվների և պարտավորությունների իրական արժեքը սահմանվում է ակնկալվող ապագա դրամական հոսքերի հաշվարկից ելնելով և զեղչվում է տարվա վերջի դրությամբ գործող համապատասխան տոկոսադրույքներով, որոնք հիմնականում համընկնում են գործող տոկոսադրույքներին:

Հաճախորդներին տրված վարկեր Ֆիքսված դրույքաչափերով գործիքների իրական արժեքը հավասար է իրենց հաշվեկշռային արժեքին: Այն միջոցների գնահատաված իրական արժեքները, որոնք ունեն ֆիքսված տոկոսադրույք, սահմանվում են ելնելով ակնկալվող ապագա դրամական հոսքերի հաշվարկից, որոնք զեղչվում են նման պարտքային ռիսկ և մարման ժամկետ ունեցող գործիքների ընթացիկ տոկոսադրույքներով: Կիրառվելիք տոկոսադրույքերը կախված են վարկառուի վարկային ռիսկից և տատանվում են տարեկան 10% մինչև 17%:


44

Մինչև մարման ժամկետը պահվող ներդրումներ Մինչև մարման ժամկետը պահվող ներդրումների իրական արժեքը հիմնված է շուկայում գործող տոկոսադրույքների վրա: Այն արժեթղթերի իրական արժեքը, որոնց վերաբերյալ բացակայում են գնանշումները, հիմնված են ակնկալվող ապագա դրամական հոսքերի հաշվարկի վրա, որոնք զեղչվում են տարվա վերջին շուկայում գործող տոկոսադրույքներով:

Պարտավորություններ ֆինանսական կազմակերպությունների և հաճախորդների նկատմամբ Ֆինանսական կազմակերպությունների և հաճախորդների ավանդների իրական արժեքը գնահատվում է օգտագործելով զեղչված դրամական հոսքերի մեթոդը, կիրառելով նմանատիպ մարման ժամկետ ունեցող ավանդների համար առաջարկվող դրույքաչափերը: Ցպահանջ վճարվելիք ավանդների իրական արժեքը հաշվետու ամսաթվին վճարվելիք գումարն է:

Վաճառքի համար մատչելի արժեթղթեր 19,140 հազար դրամ բաժնային ներդրումային արժեթղթերի համար իրական արժեքի բացահայտումներ չեն տրամադրվում (2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ՝ 19,140 հազար դրամ), դրանք չափվում են սկզբնական արժեքով, քանի որ դրանց իրական արժեքը հնարավոր չէ արժանահավատորեն չափել: Դրանք հանդիսանում են ներդրումներ այն ընկերությունում, որը տրամադրում է վարկային բյուրոյի ծառայություններ վարկառուների վարկային վարկանիշի վերաբերյալ: Այդ ներդրումները ոչ հնարավոր է մարել և ոչ էլ փոխանցել, ինչպես նաև դրանց համար շուկա գոյություն չունի:

28.1 Ոչ ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների իրական արժեքի հիերարխիա 2017թ.

հազար դրամ

Մակարդակ 1

Մակարդակ 2 Մակարդակ 3 Ընդամենը

Ոչ ֆինանսական ակտիվներ

Հիմնական միջոցներ

Շենք, շինություն և հող - - 1,243,903 1,243,903

Համակարգիչներ և կապի միջոցներ

- - 267,706 267,706

Փոխադրամիջոցներ - - 31,656 31,656

Այլ հիմնական միջոցներ - - 189,603 189,603 Զուտ իրական արժեք - - 1,732,868 1,732,868

2016թ. հազար դրամ

Մակարդակ 1 Մակարդակ 2 Մակարդակ 3 Ընդամենը

Ոչ ֆինանսական ակտիվներ

Հիմնական միջոցներ

Շենք, շինություն և հող - - 1,243,000 1,243,000

Համակարգիչներ և կապի միջոցներ

- - 229,144 229,144

Փոխադրամիջոցներ - - 31,656 31,656

Այլ հիմնական միջոցներ - - 175,481 175,481 Զուտ իրական արժեք - - 1,679,281 1,679,281


45

Իրական արժեքի չափումը Մակարդակ 3-րդում 3-րդ մակարդակում դասակարգված Բանկի ոչ ֆինանսական ակտիվների գնահատման մեխանիզմների օգտագործումը հիմնված է այն ելակետային տվյալների վրա, որոնք հիմնված չեն դիտարկվող շուկայի տվյալների վրա: Այս մակարդակում ոչ ֆինանսական ակտիվները սկզբից մինչև վերջ կարելի է համաձայնեցնել հետևյալ կերպ.

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Ոչ ֆինանսական ակտիվներ

Հիմնական միջոցներ Մնացորդը հունվարի 1-ի դրությամբ 1,679,281 269,196 Ֆինանսական արդյունքում ճանաչված զուտ վնաս - (70,402) Առք 55,546 179,342 Վերադասակարգում - 1,301,530 Օտարում (1,959) (385) Զուտ իրական արժեք դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 1,732,868 1,679,281

Բանկի հիմնական գույքային ակտիվների իրական արժեքը հաշվարկվում է գնահատումների հիման վրա` իրականացված անկախ, մասնագիտական որակավորում ունեցող գույքի գնահատողների կողմից: Նշանակալի ելակետային տվյալները և ենթադրությունները մշակվում են համաձայն ղեկավարության հետ սերտ խորհրդակցության: Գնահատման գործընթացները և իրական արժեքի փոփոխությունները վերանայվում են տնօրենների խորհրդի կողմից յուրաքանչյուր հաշվետու ամսաթվին: 29. Ֆինանսական ակտիվների և ֆինանսական պարտավորությունների հաշվանցում

Իր գործունեության ընթացքում Բանկը ֆինանսական գործիքների հետ իրականացնում է տարբեր գործառնություններ, որոնք կարող են ներկայացվել զուտ արժեքով, եթե գոյություն ունի օրենսդրորեն հաստատված իրավունք իրականացնելու հաշվառված գումարների հաշվանցում, ինչպես նաև մտադրություն իրականացնելու հաշվանցում կամ միաժամանակ իրացնելու ակտիվը և մարելու պարտավորությունը: 2017 և 2016թթ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվության մեջ Բանկը չունի ֆինանսական ակտիվներ և ֆինանսական պարտավորություններ, որոնք ներկայացված են զուտ արժեքով կամ կհաշվանցվեն համաձայն հաշվանցման գլխավոր համաձայնագրի կամ համանման պայմանագրերի:


46

30. Ակտիվների և պարտավորությունների մարման ժանկետների վերլուծություն Ստորև ներկայացված աղյուսակը ներկայացնում է ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների վերլուծությունը ըստ նրանց սպասվող մարման ժամկետների: առ 31 դեկտեմբերի 2017թ. հազար դրամ

Ցպահանջ և մինչև 1

ամիս 1-3 ամիս 3-12 ամիս 1-5 տարի

5տարուց ավել

Ընդամենը

Ակտիվներ Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ

5,836,270 - - - - 5,836,270


- 1,256,956 3,004,346 37,845 - 4,299,147


218,261 271,791 690,857 3,166,971 1,464,052 5,811,931

Ներդրումային արժեթղթեր 19,140 1,455,385 3,570,069 15,981,088 5,944,991 26,970,673

Այլ ակտիվներ 1,943 - - - - 1,943 6,075,614 2,984,132 7,265,272 19,185,904 7,409,043 42,919,964 Պարտավորություններ Պարտավորություններ ֆինանսական կազմակերպությունների նկատմամբ

4,724,255 1,356 2,320,400 - - 7,046,011


4,313,752 72,663 82,965 - - 4,469,380

Այլ պարտավորություններ 125,232 - 87,991 - - 213,223 9,163,239 74,019 2,491,356 - - 11,728,614 Զուտ դիրք (3,087,625) 2,910,113 4,773,916 19,185,904 7,409,043 31,191,350 Կուտակային ճեղքվածք (3,087,625) (177,513) 4,596,403 23,782,307 31,191,350

առ 31 դեկտեմբերի 2016թ. հազար դրամ

Ցպահանջ և մինչև 1

ամիս 1-3 ամիս 3-12 ամիս 1-5 տարի

5տարուց ավել

Ընդամենը


9,584,974 - - - - 9,584,974


1,497,027 1,437 6,605 46,000 2,057 1,553,126


200,774 210,085 968,139 3,612,096 764,711 5,755,805

Ներդրումային արժեթղթեր 1,194,636 3,365,982 9,332,092 7,384,356 19,140 21,296,206

Այլ ակտիվներ 385 - - - - 385 12,477,796 3,577,504 10,306,836 11,042,452 785,908 38,190,496


47

Պարտավորություններ Պարտավորություններ ֆինանսական կազմակերպությունների նկատմամբ

4,874,873 - - - - 4,874,873


2,464,705 - 10,118 - - 2,474,823

Այլ պարտավորություններ 113,726 - 87,991 - - 201,717 7,453,304 - 98,109 - - 7,551,413 Զուտ դիրք 5,024,492 3,577,504 10,208,727 11,042,452 785,908 30,639,083 Կուտակային ճեղքվածք 5,024,492 8,601,996 18,810,723 29,853,175 30,639,083

31. Ռիսկի կառավարում Բանկային գործունեությանը բնորոշ է ֆինանսական ռիսկերի բազմազանություն և այդ գործունեությունը ենթադրում է ռիսկերի որոշակի աստիճանի և համադրությունների վերլուծություն, գնահատում, ընդունում և կառավարում:

Ռիսկերի կառավարումը Բանկն իրականացնում է բացահայտման, գնահատման և մոնիթորինգի մշտական գործընթացների, ինչպես նաև ռիսկերի սահմանաչափերի հաստատման և ներքին վերահսկողության այլ միջոցառումների միջոցով: Ռիսկերի կառավարման գործընթացը էական նշանակություն ունի Բանկի շահութաբերության կայունության ապահովման գործում, և Բանկի յուրաքանչյուր աշխատակից պատասխանատվություն է կրում իր պարտականությունների հետ կապված ռիսկերի առաջացման համար: Բանկի գործունեությունը ենթարկվում է պարտքային, իրացվելիության ռիսկերի և շուկայական ռիսկի, որն իր հերթին բաժանվում է առևտրային և ոչ առևտրային գործառնությունների հետ կապված շուկայական ռիսկի: Բանկը նաև ենթարկվում է գործառնական ռիսկերի:

Ռիսկերի անկախ կառավարման գործընթացը չի ներառում գործարար ռիսկերը, ինչպիսիք են միջավայրի փոփոխությունները, տեխնոլոգիաների կամ արդյունաբերության փոփոխությունները: Դրանք կառավարվում են Բանկի կողմից ռազմավարական պլանավորման գործընթացում:

Ռիսկերի կառավարման կառուցվածք Ռիսկերի բացահայտման և վերահսկմանն ուղղված ամբողջ պատասխանատվությունը կրում է Բանկի խորհուրդը և Գործադիր մարմինը, սակայն, գոյություն ունեն ռիսկերի կառավարման և վերահսկման համար պատասխանատու առանձին անկախ մարմիններ:

Բանկի Խորհուրդ Խորհուրդը պատասխանատու է ռիսկերի կառավարման ընդհանուր վերահսկողության, ռազմավարության հաստատման և ռիսկերի կառավարման սկզբունքների հաստատման համար:

Տնօրինություն Տնօրինությունը պատասխանատու է ռիսկերի կառավարման գործընթացի վերահսկման համար:

Ռիսկերի կոմիտե Ռիսկերի կոմիտեն ընդհանուր պատասխանատվություն է կրում ռիսկերի կառավարման ռազմավարության, սկզբունքների, հայեցակարգերի, քաղաքականության և սահմանների մշակման ու կիրառման համար: Այն պատասխանատու է ռիսկերի կառավարման կարևոր խնդիրների համար և վերահսկում է դրանց նկատմամբ ընդունած համապատասխան որոշումների կատարումը:


48

Ռիսկերի կառավարում Ռիսկերի կառավարման ստորաբաժանումը պատասխանատու է գործընթացների ներդրման և իրականացման համար, որոնք կապված են ռիսկերի կառավարման հետ, որպեսզի ապահովեն կառավարման անկախ գործընթացը:

Ռիսկերի կառավարման ստորաբաժանում Ռիսկերի կառավարման ստորաբաժանումը պատասխանատու է ռիսկերի կառավարման սկզբունքների վերահսկման, քաղաքականության և Բանկի ռիսկի սահմանաչափերի համար: Տվյալ բաժինը նաև ապահովում է ռիսկերի գնահատման և հաշվետվության համակարգում ամբողջական տեղեկատվության հավաքը:

Բանկի հաշվապահական հաշվառման և ռեսուրսային բազայի կառավարման բաժին Բանկի հաշվապահական հաշվառման և ռեսուրսային բազայի կառավարման բաժինը պատասխանատու է Բանկի ակտիվների և պարտավորությունների կառավարման, ինչպես նաև ողջ ֆինանսական համակարգի համար: Բանկի հաշվապահական հաշվառման և ռեսուրսային բազայի կառավարման բաժինը պատասխանատվություն է կրում նաև Բանկի իրացվելիության ռիսկի և ֆինանսավորման ռիսկի համար:

Ներքին աուդիտ Բանկի կողմից իրականացվող ռիսկի կառավարման գործընթացը յուրաքանչյուր տարի աուդիտի է ենթարկվում ներքին աուդիտի բաժնի կողմից, որը ստուգում է ինչպես ընթացակարգերի ամբողջականությունը, այնպես էլ Բանկի գործունեության համապատասխանությունը ընթացակարգերին: Ներքին աուդիտի բաժինը անցկացված ստուգումների արդյունքները քննարկում է ղեկավարության հետ և իր եզրակացություններն ու առաջարկները ներկայացնում է Բանկի Խորհրդին:

Ռիսկի գնահատման և ռիսկերի ներկայացման համակարգեր Բանկի ռիսկերը գնահատվում են այն մեթոդով, որն արտացոլում է ինչպես սպասվող կորուստը, որը հնարավոր է սովորական գործունեության ընթացքում, այնպես էլ անսպասելի կորուստները, որոնք իրենցից ներկայացնում են փաստացի ամենաշատ կորուստների արժեքը:

Ռիսկերի մոնիթորինգը և կառավարումը հիմնականում հիմնված է Բանկի կողմից սահմանված ռիսկերի սահմանաչափերի վրա: Այս սահմանաչափերը արտացոլում են Բանկի գործարար ռազմավարությունը և շուկայական պայմանները, որոնցում գործում է Բանկը, ինչպես նաև Բանկի համար ընդունելի ռիսկի մակարդակը, որը Բանկը պատրաստ է ընդունել, ընդ որում հատուկ ուշադրություն է դարձվում առանձին բնագավառների վրա: Բացի դրանից, Բանկը վերահսկում և գնահատում է իր ընդհանուր կարողությունը կրել ռիսկեր՝ կապված բոլոր տեսակի ռիսկերի և գործառնությունների համապարփակ դիրքերի հետ:

Գործունեության բոլոր տեսակների գծով ստացվող տեղեկատվությունը ուսումնասիրվում և մշակվում է ռիսկերի վերլուծության, վերահսկողության և գնահատման նպատակով: Տվյալ տեղեկատվությունը բացատրություններով ներկայացվում է Տնօրինությանը և բոլոր բաժինների ղեկավարներին:

Բանկի բոլոր մակարդակների համար կազմվում են ռիսկերի վերաբերյալ տարբեր հաշվետվություններ, որոնք տարածվում են, որպեսզի Բանկի բոլոր բաժիններին ապահովեն հասանելիություն ընդհանուր, անհրաժեշտ և ժամանակին համապատասխան տեղեկատվությանը: Ռիսկի չափազանց կենտրոնացումներ Ռիսկի կենտրոնացումները առաջանում են, երբ մի շարք գործընկերներ իրականացնում


49

են նմանատիպ գործունեություն, կամ գործունեությունը կատարվում է միևնույն շրջանում, կամ նրանք ունեն համանման տնտեսական հատկանիշներ, և տնտեսական, քաղաքական կամ այլ պայմաններում փոփոխության արդյունքում ցուցաբերում են նմանատիպ ազդեցություն այդ գործընկերների պայմանագրային պարտավորությունների կատարման ունակության վրա: Ռիսկի կենտրոնացումները արտացոլում են Բանկի գործունեության արդյունքների հարաբերական զգայունությունը պայմանների փոփոխություններին, որոնք ազդեցություն են ունենում կոնկրետ բնագավառի կամ աշխարհագրական շրջանի վրա:

Ռիսկի չափազանց կենտրոնացումներից խուսափելու համար, Բանկի քաղաքականությունը և գործընթացները ներառում են հատուկ սկզբունքներ, ուղղված բազմաբնույթ պորտֆելի պահպանմանը: Իրականացվում է կառավարում ռիսկի սահմանված կենտրոնացումներով:

31.1Պարտքային ռիսկ Պարտքային ռիսկը ֆինանսական վնաս կրելու ռիսկն է, երբ փոխառուն կամ պայմանագրային կողմն ի վիճակի չի լինում կատարել իր պարտավորությունները Բանկի նկատմամբ: Բանկը մշակել է քաղաքականություն և ընթացակարգեր պարտքային ռիսկը կառավարելու համար: Բանկում կարևորագույն խնդիր է վարկերի չվերադարձման ռիսկը կառավարելը: Այդ նպատակով Բանկի ղեկավարության կողմից մշակվել և հաստատվել է վարկային քաղաքականություն, որը սահմանում է վարկային դիմումների դիտարկման և հաստատման ընթացակարգերը, պայմանագրային կողմերի վճարունակության, գրավի գնահատման մեթոդաբանությունը, վարկային փաստաթղթերի պահանջները, վարկերի և այլ վարկային գործիքների շարունակական վերահսկման ընթացակարգերը:

Բանկը շարունակաբար վերահսկում է առանձին վարկերի վիճակը և կանոնավոր կերպով վերագնահատում է իր հաճախորդների վճարունակությունը: Ուսումնասիրությունն իրականացվում է հաճախորդի ամենավերջին ֆինանսական հաշվետվությունների և վարկառուի կողմից տրամադրված կամ Բանկի կողմից այլ կերպ ձեռք բերված տեղեկատվության հիման վրա: Գրավի ներկա շուկայական արժեքը կանոնավոր կերպով գնահատվում է կա′մ անկախ գնահատողի, կա′մ Բանկի մասնագետների կողմից: Բանկը ղեկավարում, սահմանափակում և վերահսկում է ցանկացած բացահայտված պարտքային ռիսկի կենտրոնացումները` մասնավորապես, մեկ փոխառուի կամ փոխառուների խմբի, ինչպես նաև տնտեսական ճյուղերի և աշխարհագրական սեգմենտների կտրվածքով: 31.1.1 Պարտքային ռիսկի առավելագույն չափի կենտրոնացումներ Աշխարհագրական սեգմենտներ Հետևյալ աղյուսակը ցույց է տալիս դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկի պարքային ռիսկերի կենտրոնացումները հաշվեկշռային արժեքներով՝ դասակարգված ըստ աշխարհագրական սեգմենտների.

հազար դրամ

ՀՀ ՏՀԶԿ երկրներ Ոչ ՏՀԶԿ Ընդամենը Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ

4,424,003 101,187 1,311,080 5,836,270


2,016,956 - 2,282,191 4,299,147

Հաճախորդներին տրված վարկեր 5,097,394 22,181 692,356 5,811,931 Ներդրումային արժեթղթեր 26,970,673 - - 26,970,673

Այլ ակտիվներ 1,943 - - 1,943

2017թ.-ի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 38,510,969 123,368 4,285,627 42,919,964 2016թ.-ի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 35,855,097 - 2,335,399 38,190,496


50

Ակտիվները դասակարգվում են, հիմք ընդունելով երկիրը, որտեղ գործընկեր կողմը գրանցված է: Արդյունաբերության ճյուղեր Հետևյալ աղյուսակը ցույց է տալիս դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկի պարտքային ռիսկի կենտրոնացումները հաշվեկշռային արժեքներով՝ դասակարգված ըստ տնտեսության ճյուղերի.

հազար դրամ Ֆինան-

սական հատված

Արդյունաբե-

րություն

Շինա-րարութ

-յուն

Առև-տուր

Սպառո-ղական


սություն



5,836,270 - - - - - - - 5,836,270


4,299,147 - - - - - - - 4,299,147


- 452,709 317,422 1,722,861 602,033 88,258 2,521,148 107,500 5,811,931

Ներդրումային արժեթղթեր

2,486,495 - - - - - - 24,484,178 26,970,673

Այլ ակտիվներ - - - - - - - 1,943 1,943


12,621,912 452,709 317,422 1,722,861 602,033 88,258 2,521,148 24,593,621 42,919,964


11,208,128 553,987 603,539 1,210,255 599,319 126,507 2,471,383 21,417,378 38,190,496

31.1.2 Ռիսկի սահմանաչափերի վերահսկողություն և զսպողական քաղաքականություն Բանկը կարգավորում է վարկային ռիսկի մակարդակները՝ մեկ փոխառուի կամ փոխառուների խմբի, ինչպես նաև վարկավորման ճյուղային կամ աշխարհագրական սեգմենտների գծով ընդունելի ռիսկի գումարների սահմանաչափեր սահմանելով: Նման ռիսկերը պարբերաբար վերահսկվում են և դրանց կառավարումը ենթակա է վերանայման տարեկան կամ ավելի հաճախակի կտրվածքով: Ըստ ապրանքների, արդյունաբերության ճյուղերի և երկրների վարկային ռիսկի սահմանաչափերը հաստատվում են եռամսյակային կտրվածքով Բանկի Խորհրդի կողմից: Մեկ փոխառուի գծով վարկային ռիսկի չափը, ներառյալ բանկերը և ֆինանսական կազմակերպությունները, ավելի սահմանափակված է Բանկի Խորհրդի կողմից սահմանված լրացուցիչ սահմանաչափերով հաշվեկշռային և հետհաշվեկշռային ռիսկերի համար, ինչպես նաև օրական սահմանաչափերով կապված առևտրային գործարքների հետ, ինչպիսիք են արտարժութային ֆորվարդի պայմանագրերը: Ընթացիկ ռիսկերի ենթարկվելու սահմանաչափերը վերահսկվում են օրական կտրվածքով: Վարկային ռիսկը նաև կառավարվում է վարկառուների և պոտենցիալ վարկառուների՝ մայր գումարի և տոկոսների վճարման կարողությունը պարբերաբար վերլուծելով և անհրաժեշտության դեպքում վարկի տրամադրման սահմանաչափերը փոխելով:


51

Ստորև ներկայացված են հատուկ հսկողության և զսպողական մի քանի այլ միջոցներ: Գրավ Բանկը կիրառում է բազմաթիվ միջոցներ վարկային ռիսկը զսպելու համար: Համընդհանուր գործելակերպ է հանդիսանում և հիմնական միջոցներից մեկն է համարվում տրամադրված դրամական միջոցների դիմաց գրավ վերցնելը: Բանկը կանոններ է սահմանում գրավի հատուկ տեսակների ընդունելի լինելու կամ ռիսկերի զսպման վերաբերյալ: Վարկերի և փոխատվությունների համար գրավի հիմնական տեսակներն են.

• Հիպոթեքային պայմանագրերով գրավադրվող անշարժ գույքը, • Կազմակերպությունների գործառնական ակտիվները՝ շենքերը, պաշարները և

դեբիտորական պարտքերը, • Ֆինանսական գործիքները՝ բաժնային արժեղթղթերը, • Դրամական միջոցներ:

Կորպորատիվ կազմակերպությունների երկարաժամկետ ֆինանսավորումը և վարկավորումը հիմնականում ապահովվում են, ֆիզիկական անձանց գծով վերաձևակերպվող վարկային գծերը հիմնականում չեն ապահովվում: Ի լրումն, վարկային կորուստը նվազագույնի հասցնելու համար Բանկը վարկառուից լրացուցիչ երաշխիքներ է պահանջում, հենց որ համապատասխան անհատական վարկերի և փոխատվությունների արժեզրկման հատկանիշներ են նկատվում: Վարկեր և փոխատվություններից տարբեր ֆինանսական ակտիվներ ապահովող գրավները որոշվում են ֆինանսական գործիքի բնույթով: Հիմնականում ֆինանսական հաստատություններին, հատկապես բանկերին, վարկեր և կանխավճարներ տրամադրելու համար գրավներ չեն պահանջվում: Բացառություն են կազմում այն գրավները, որոնք ձեռք են բերվել ըստ հետգնման պայմանագրերի և արժեթղթերի փոխառության գործարքներից: Պարտատոմսերը և այլ պարտքային արժեթղթերը հիմնականում չեն ապահովվում: Ստորև ներկայացված է վարկային պորտֆելի վերլուծությունն ըստ գրավի տեսակների.

հազար դրամ 2017թ. 2016թ. Անշարժ գույք 5,486,542 5,576,640 Շրջանառու միջոցներ 259,146 288,746 Կազմակերպության երաշխիքներ 73,053 60,858 Ավտոմեքենա 83,082 102,768 Աշխատավարձով ապահովված 61,472 73,336 5,963,295 6,102,348

Վերը նշված աղյուսակում ներկայացված արժեքները վարկերի հաշվեկշռային արժեքներն են, և պարտադիր չէ ներկայացնեն գրավների իրական արժեքը: Գրավների շուկայական արժեքների գնահատումները հիմնված են գրավի գնահատման վրա ըստ տրամադրված վարկերի ամսաթվի: Հիմնականում դրանք չեն թարմացվում մինչև վարկերը չգնահատվեն, որպես անհատապես արժեզրկված:


52

Պարտքային ռիսկ պարունակող պայմանական պարտավորություններ Այս գործիքների հիմնական նպատակը անհրաժեշտության դեպքում հաճախորդներին միջոցներ տրամադրելն է: Երաշխիքները և ակրեդիտիվները ենթակա են նույն պարտքային ռիսկին, ինչ վարկերը: Ապրանքային և թղթային ակրեդիտիվները՝ Բանկի գրավոր հավաստումներն են հաճախորդների անունից, որոնք թույլ են տալիս երրորդ անձանց գումարներ ստանալ բանկից հատուկ պայմանների կատարման դեպքում, ապահովված են դրանց հետ կապված ապրանքների առաքմամբ և հետևաբար դրանք ավելի ապահով են, քան ուղղակի տրամադրվող վարկերը: Վարկի տրամադրման պայմանական պարտավորություններն իրենցից ներկայացնում են վարկային գծերի չօգտագործած մասերը: Այս դեպքում, հնարավոր կորուստների գումարը, որ Բանկը կարող է կրել, հավասար է չօգտագործված վարկային գծերի գումարին: Սակայն հնարավոր վնասի իրական գումարն ավելի փոքր է, քան չօգտագործված վարկային գծերի ընդհանուր գումարը, քանի որ վարկային պարտավորությունները տրամադրվում են վարկառուների կողմից վարկերի տրամադրման որոշակի ստանդարտների պահպանման դեպքում: Բանկը հետևում է պարտավորությունների մարման ժամկետներին, քանի որ երկարաժամկետ պարտավորությունները պարունակում են ավելի բարձր վարկային ռիսկ, քան կարճաժամկետ պարտավորությունները: 31.1.3 Արժեզրկում և պահուստավորման քաղաքականություն Վարկերի արժեզրկման գնահատման հիմնական հատկանիշներն են մայր գումարի կամ տոկոսների վճարումների ուշացումները, վարկառուների դրամական հոսքերի հետ կապված դժվարությունները, վարկային ռեյտինգների նվազումները, պայմանագրերի նախնական պայմանների խախտումները: Բանկը արժեզրկման գնահատումը կատարում է անհատապես և խմբային եղանակով: Արժեզրկման անհատական գնահատում Բանկը որոշում է յուրաքանչյուր անհատապես նշանակալի վարկի կամ փոխատվության համապատասխան պահուստի չափը անհատական հիմքով: Պահուստի գումարի որոշման ժամանակ հաշվի առնվող գործոններից են վարկառուի բիզնես ծրագրի վստահելիությունը, ֆինանսական դժվարությունները հաղթահարելու կարողությունը, ծրագրված հասույթները, այլ ֆինանսկան օգնության հնարավորությունը, գրավի իրացվելության արժեքը, սպասվող դրամական հոսքերի ժամկետները: Արժեզրկումից կորուստները գնահատվում են յուրաքանչյուր հաշվետու ամսվա դրությամբ, եթե չնախատեսված հանգամանքները չեն պահանջում հատուկ ուշադրություն: Արժեզրկման խմբային գնահատում Խմբային գնահատումը կատարվում է ոչ նշանակալի վարկերի գծով, ինչպես նաև անհատապես նշանակալի վարկերի և փոխատվությունների գծով, որոնց համար դեռ չկան արժեզրկման ակնհայտ հատկանիշներ: Արժեզրկումից կորուստները գնահատվում են յուրաքանչյուր հաշվետու ամսվա դրությամբ՝ դասակարգված յուրաքանչյուր խմբի համար առանձին: Խմբային գնահատումը հաշվի է առնում այն արժեզրկման գումարը, որը հնարավոր է առաջանա վարկային պորտֆելում, նույնիսկ եթե անհատական գնահատման մեջ արժեզրկման օբյեկտիվ վկայություն չկա: Արժեզրկման կորուստները գնահատվում են հաշվի առնելով հետևյալ տեղեկատվությունը՝ պորտֆելում կորուստների պատմությունը, ընթացիկ տնտեսական իրավիճակը, կորուստն առաջանալու և անհատապես բացահայտվելու մոտավոր ժամկետները, արժեզրկման դեպքում սպասվող վճարումները:


53

31.2 Շուկայական ռիսկ Շուկայական ռիսկը ֆինանսական գործիքների իրական արժեքի կամ դրանից ստացված դրամական միջոցների ապագա հոսքերի տատանման ռիսկն է շուկայական գների փոփոխության արդյունքում: Շուկայական ռիսկը ներառում է արտարժույթի, տոկոսադրույքի և այլ գնային ռիսկերը: Շուկայական ռիսկն առաջանում է տոկոսադրույքի, արտարժույթի բաց դիրքերի գծով, որոնք ենթարկվում են շուկայի ընդհանուր և առանձին փոփոխություններին ու շուկայական գների փոփոխությունների ազդեցությանը: Շուկայական ռիսկի կառավարման նպատակը ռիսկի այնպիսի կառավարումն ու վերահսկումն է, որը թույլ կտա պահպանել այս ռիսկին ենթարկվածության չափն ընդունելի սահմաններում՝ միաժամանակ ապահովելով ռիսկի դիմաց եկամտաբերության օպտիմալացումը: Բանկը կառավարում է շուկայական ռիսկը սահմանելով բաց դիրքերի սահմանաչափեր ֆինանսական գործիքների, տոկոսադրույքների ժամկետայնության և արտարժույթի դիրքերի գծով, որոնք կանոնավոր կերպով վերահսկվում են: 31.3. Տոկոսադրույքի ռիսկ Տոկոսադրույքի ռիսկը ֆինանսական գործիքի իրական արժեքի կամ դրանից ստացվող դրամական միջոցների ապագա հոսքերի տատանման ռիսկն է շուկայական տոկոսադրույքների փոփոխության արդյունքում: Ղեկավարությունը չունի ֆորմալ քաղաքականություն՝ որոշելու, թե Բանկը որքանով պետք է ենթարկված լինի փոփոխական, և ինչքանով ֆիքսված դրույքներին: Այնուամենայնիվ, նոր փոխառությունների ձեռք բերման կամ տրամադրման դեպքում ղեկավարությունը օգտագործում է իր դատողությունը, որպեսզի որոշի, թե մինչև մարումն ընկած ակնկալվող ժամկետում Բանկի համար որը կլինի առավել նպաստավոր՝ փոփոխական, թե ֆիքսված տոկոսադրույքը: Բանկը իր հաճախորդներին փոփոխական տոկոսադրույքով վարկեր չի տրամադրում:


54

Արտարժութային ռիսկ Արտարժույթի ռիսկն այն ռիսկն է, որ ֆինանսական գործիքների արժեքը կտատանվի արտարժույթի փոխարժեքներում փոփոխությունների հետևանքով: Բանկի արտարժույթի ռիսկի վերլուծությունն ըստ ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների ունի հետևյալ տեսքը՝

հազար դրամ

ՀՀ դրամ

Ազատ փոխարկելի

արժույթ Ոչ փոխարկելի

արժույթ Ընդամենը


2,558,450 3,198,907 78,913 5,836,270


48,576 3,743,218 507,353 4,299,147

Հաճախորդներին տրված վարկեր 3,680,354 1,373,117 758,460 5,811,931

Ներդրումային արժեթղթեր 26,970,673 - - 26,970,673

Այլ ակտիվներ 1,943 - - 1,943

33,259,996 8,315,242 1,344,726 42,919,964 Պարտավորություններ Պարտավորություններ ֆինանսական կազմակերպությունների նկատմամբ

1,339,010 5,707,001 - 7,046,011

Պարտավորություններ հաճախորդ-ների նկատմամբ

384,134 4,085,246 - 4,469,380

Այլ պարտավորություններ 125,092 96 - 125,188 1,848,236 9,792,343 - 11,640,579

Զուտ դիրք 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ

31,411,760 (1,477,101) 1,344,726 31,279,385

Ընդամենը ֆինանսական ակտիվներ 30,547,045 7,569,274 74,177 38,190,496 Ընդամենը ֆինանսական պարտավորություններ

841,676 6,709,287 450 7,551,413

Զուտ դիրք 2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ

29,705,369 859,987 73,727 30,639,083

Ազատ փոխարկելի արտարժույթը ներկայացնում է ԱՄՆ դոլարը և Եվրոն: Ոչ փոխարկելի գումարները վերաբերվում են Իրանի Իսլամական Հանրապետության արժույթին:

Հետևյալ աղյուսակը ցույց է տալիս այն արտարժույթները, որոնք կարող են ազդել 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկի ոչ առևտրային դրամային ակտիվների և պարտավորությունների և դրանց կանխատեսված դրամական հոսքերի վրա: Վերլուծությունը հաշվարկում է արտարժույթի ՀՀ դրամի նկատմամբ հնարավոր տատանումների ազդեցությունը, այլ փոփոխականները հաստատուն մնալու պայմանով, ֆինանսական արդյունքների մասին


55

հաշվետվության վրա (կապված արտարժույթի նկատմամբ զգայուն ոչ առևտրային դրամային ակտիվների և պարտավորությունների իրական արժեքի փոփոխմամբ): Աղյուսակում հանդիպող բացասական արժեքը արտացոլում է համապարփակ ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում պոտենցիալ զուտ նվազում, մինչդեռ դրական արժեքը ցույց է տալիս պոտենցիալ զուտ աճ:

2017 2016 Փոփոխություն

արտարժույթի փոխարժեքում

Ազդեցությունը շահույթի վրա մինչև

հարկումը

Փոփոխություն արտարժույթի փոխարժեքում

Ազդեցությունը շահույթի վրա մինչև

հարկումը ԱՄՆ դոլար +5% 32,151 +5% 43,545 ԵՎՐՈ +5% (1,294) +5% (546)

31.4 Իրացվելիության ռիսկ

Իրացվելիության ռիսկն այն ռիսկն է, որ Բանկը չի կարողանա մարել իր վճարման պարտավորությունները սթրեսային և նորմալ իրավիճակներում: Այս ռիկսի սահմանափակման համար Ղեկավարությունը կառավարում է ակտիվները հաշվի առնելով իրացվելիության ռիսկը և վերլուծում է ապագա դրամական հոսքերը և իրացվելիությունը օրական կտրվածքով: Սա ներառում է նաև սպասվելիք դրամական հոսքերի գնահատումները և բարձր իրացվելի ապահովվածության հասանելիությունը, որն անհրաժեշտության դեպքում կարող է օգտագործվել լրացուցիչ ֆինանսավորում ստանալու նպատակով:

Բանկի իրացվելիության վերահսկողությունը պահանջում է հաշվի առնել իրացվելի ակտիվների այն մակարդակը, որն անհրաժեշտ է պարտավորությունները մարելու համար ըստ ժամկետների, ինչպես նաև ապահովել ֆինանսավորման տարբեր աղբյուրների հնարավորությունը, ֆինանսավորման արտակարգ պլանի առկայությունը և վերահսկել իրացվելիության հաշվեկշռային գործակիցները: Ստորև ներկայացված աղյուսակը ամփոփում է Բանկի ֆինանսական պարտավորությունները ըստ մարման ժամկետների՝ 2017թ. 31 դեկտեմբերի դրությամբ, հիմնվելով չզեղչված վճարումների պայմանագրային պարտավորությունների վրա: Ցպահանջ վճարումները դասակարգված են այն ենթադրությամբ, որ դրանք կպահանջվեն անմիջապես: Առ 31 դեկտեմբեր 2017թ.

հազար դրամ

Ցպահանջ,

մինչև 1 ամիս 1-3

Ամիս 3-12

ամիս 1-5

տարի

5 տարուց

ավել Ընդամենը



4,724,255

8,080 2,320,400 - - 7,052,735


4,313,752 73,720 83,216 - - 4,470,688

Այլ պարտավորություններ 125,232 - 87,991 - - 213,223 Ընդամենը չզեղչված ֆինանսական պարտավորություններ

9,163,239 81,800 2,491,607 - - 11,736,646


56

Առ 31 դեկտեմբեր 2016թ.

հազար դրամ

Ցպահանջ,

մինչև 1 ամիս

1-3 ամիս

3-12 ամիս

1-5 տարի

5 տարուց

ավել Ընդամենը



4,874,873 - - - - 4,874,873

Պարտավորություններ հաճախորդների նկատմամբ 2,464,705 - 10,197 - - 2,474,902

Այլ պարտավորություններ 113,726 - 87,991 - - 201,717 Ընդամենը չզեղչված ֆինանսական պարտավորություններ 7,453,304 - 98,188 - - 7,551,492

31.5 Գործառնական ռիսկ Գործառնական ռիսկը ուղղակի կամ անուղղակի կորստի ռիսկն է, որն առաջանում է պատճառների լայն բազմազանությունից՝ կապված Բանկի ֆինանսական գործիքների մեջ ներգրավվածության, գործընթացների, անձնակազմի, տեխնոլոգիաների և ենթակառուցվածքների հետ, և արտաքին գործոններից՝ բացառությամբ վարկային, շուկայական և իրացվելիության ռիսկերի, ինչպիսիք են իրավական և կարգավորիչ պահանջները և կորպորատիվ վարքագծի ընդհանուր ընդունված չափանիշները: Բանկի նպատակն է կառավարել գործառնական ռիսկը՝ ֆինանսական վնասներից և հեղինակության կորստից խուսափումը հավասարակշռելով ռիսկի կառավարման ծախսային արդյունավետության հետ: Գործառնական ռիսկի կառավարմանն ուղղված վերահսկողության մշակման և իրականացման հիմնական պատասխանատվությունը կրում է Ռիսկերի կառավարման և մեթոդոլոգիայի բաժինը: Այս պատասխանատվությունը ուղեկցվում է գործառնական ռիսկի կառավարման համար համընդհանուր չափանիշների մշակմամբ հետևյալ ոլորտներում՝

• պարտականությունների համապատասխան տարանջատման պահանջներ, այդ թվում գործարքների անկախ հաստատում,

• գործարքների համաձայնեցման և մոնիթորինգի պահանջներ, • կարգավորիչ և այլ իրավական պահանջների համապատասխանեցում, ներառյալ ՀՀ ԿԲ

ներքին վերահսկողության համակարգի վերաբերյալ նվազագույն պահանջները, • վերահսկողական մեխանիզմների և ընթացակարգերի փաստաթղթավորում, • առաջացած գործառնական ռիսկերի պարբերաբար գնահատման պահանջներ, ինչպես նաև

ռիսկերի կառավարմանն ուղղված ընթացակարգերի համապատասխանություն, • գործառնական կորուստների զեկուցման պահանջներ և առաջարկվող մեղմացուցիչ

գործողություններ, • արտակարգ իրավիճակների ծրագրերի մշակում, • վերապատրաստում և մասնագիտական զարգացում, • էթիկայի և գործարար չափանիշներ, • ռիսկերի մեղմացում:


57

Բանկի ստանդարտների համապատասխանությունը ուղեկցվում է ներքին աուդիտի կողմից իրականացվող պարբերական դիտարկումներով: Ներքին աուդիտի դիտարկումների արդյունքերը քննարկվում են Բանկի ղեկավարության այն ներկայացուցչի հետ, որին դրանք վերաբերում են: Դիտարկումների ամփոփագրերը ներկայացվում են Խորհրդին: 32.Կապիտալի համարժեքություն Բանկը պահպանում է ակտիվ կառավարվող կապիտալի կառուցվածք բանկային գործունեությանը բնորոշ ռիսկերը ծածկելու համար: Բանկի կապիտալի համարժեքությունն այլ միջոցների հետ մեկտեղ վերահսկվում է նաև օգտագործելով 1988թ. Բանկային Վերահսկողություն Բազելյան Հանձնաժողովի, ինչպես նաև ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից հաստատված կանոնները և նորմատիվները: Բանկի կապիտալի կառավարման առաջնային նպատակներն են համոզվել, որ Բանկի կապիտալը համապատասխանում է հաստատված պահանջներին, և որ Բանկը պահպանում է ամուր վարկային վարկանիշ և առողջ կապիտալի ցուցանիշներ՝ իր գործունեությունը ամրապնդելու և բաժնետերերի շահույթը առավելագույնի հասցնելու համար: Բանկը կառավարում է իր կապիտալի կառուցվածքը և իրականացնում համապատասխան ճշգրտումները տնտեսական պայմանների և իր գործունեության ռիսկերի փոփոխությանը համապատասխան: Կապիտալի կառուցվածքը պահպանելու կամ փոփոխելու համար Բանկը կարող է փոփոխել բաժնետերերին վճարվող շահաբաժինների գումարը, կապիտալը վերադարձնել բաժնետերերին կամ բաժնետոմսեր թողարկել: Նախորդ տարիների համեմատ նպատակներում, քաղաքականությունում և գործընթացներում փոփոխություններ չեն եղել: Ընդհանուր կապիտալը կազմված է հիմնական կապիտալից, որը ներառում է բաժնետիրական կապիտալը, չբաշխված շահույթը, այդ թվում ընթացիկ տարվա շահույթը, գլխավոր պահուստը: Կապիտալի մեկ այլ բաղադրիչ է լրացուցիչ կապիտալը, որը ընդգրկում է վերագնահատման պահուստները: Ռիսկով կշռված ակտիվները չափվում են ըստ ռիսկերի կշիռների՝ դասակարգված համաձայն վարկային, շուկայական և գործառնական ռիսկերի գնահատման: Բանկը պահպանում է ակտիվ կառավարվող կապիտալի կառուցվածք բանկային գործունեությանը բնորոշ ռիսկերը ծածկելու համար: Նպատակ ունենալով խթանել բանկային համակարգի գործունեության արդյունավետության բարձրացմանը, բանկային համակարգի կայունության ու տնտեսական տարբեր իրավիճակներում շոկերին դիմակայելու ունակության ամրապնդմանը, ինչպես նաև նպաստել բանկային համակարգի կողմից առավել արդյունավետ և մատչելի բանկային ծառայությունների մատուցմանը` Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհուրդը 2015թ. որոշում է կայացրել 2017 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ և դրանից հետո բանկերի համար ընդհանուր կապիտալի նվազագույն չափը սահմանել 30,000,000 հազար Հայաստանի Հանրապետության դրամ:

Documents

Մելլաթ բանկ ՓԱԿ ԲԱԺՆԵՏԻՐԱԿԱՆ ԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆ … Rep/Audit/MELLAT_arm2017.pdf · Տարեկան բարեփոխումներ՝ 2012-2014թթ. 2012-2014թթ