Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişimkomutlar n içeren bir e itim ö retim arac d r. SÜRE 40/32 ÖN KO UL Bilgisayar destekli iki boyutlu çizim dersinin bir numaral temel geometrik

i

AÇIKLAMALAR.................................................................................................................... iiG�R�� ........................................................................................................................................1Ö�RENME FAAL�YET�-1 .....................................................................................................31. GÖRÜNTÜ KONTROL KOMUTLARI..............................................................................3

1.1. Görüntü Kontrol Komutlar�n�n Önemi ve Özellikleri..............................................31.1.1. Pan (Ekran Kayd�rma).............................................................................................31.1.2. Yak�nla�t�rma/Uzakla�t�rma (Zoom) Komutlar� .....................................................4

UYGULAMA FAAL�YET� ...........................................................................................7Ölçme Ve De�erlendirme ...............................................................................................8

Ö�RENME FAAL�YET�-2 .....................................................................................................92.TEXT (YAZI) KOMUTLARI ...............................................................................................9

2.1. Text (Yaz�) Komutu .................................................................................................92.2. Özel Sembol Ve Harflerin Yazd�r�lmas� Seçene�i.................................................102.3. Mtext (Çok Sat�rl� Yaz�) Komutu ..........................................................................102.4. Text Style (Yaz� Stili) Komutu ..............................................................................11UYGULAMA FAAL�YET� .........................................................................................14Ölçme ve De�erlendirme ..............................................................................................15

Ö�RENME FAAL�YET�-3 ...................................................................................................163. ÖLÇÜLEND�RME KOMUTLARI....................................................................................16

3.1. Do�rusal ( Yatay ve Dikey) Ölçülendirme (Dimlinear).........................................163.2.Aç�l� kenarlar� ölçülendirme (Dimaligned).............................................................173.3. Aç� Ölçülendirme (Dimangular) ............................................................................183.4. Koordinat Ölçülendirme (Dimordinate).................................................................193.5. Çap Ölçülendirme (Dimdiameter) .........................................................................203.6. Yar�çap Ölçülendirme (Dimradius)........................................................................203.7. Referansa Göre Ölçülendirme (Dimbaseline ) .......................................................213.8. Sürekli Ölçülendirme (Dimcontinue).....................................................................223.9. Aç�klama (Tan�mlama ) Oku (Leader)...................................................................233.10. Tolerans (Tolerance) ............................................................................................243.11. Ölçülendirmede De�i�iklik (Dimedit)..................................................................253.12. Ölçü Yaz�s�n�n Düzenlenmesi (Dimtedit) ............................................................263.13. Ölçülendirme Ölçe�i (Dimscale) .........................................................................273.14. Ölçülendirme Stili (Dimstyle).............................................................................283.15.Tarama Yapmak (Hatch).......................................................................................39UYGULAMA FAAL�YET� .........................................................................................42ÖLÇME VE DE�ERLEND�RME ...............................................................................44

Ö�RENME FAAL�YET�-4 ...................................................................................................454. ÖZELL�K VE SORGULAMA (HESAP) KOMUTLARI..................................................45

4.1. Sorgulama ve Konum Belirleme Komutlar� (List)...............................................454.2. Alan Hesab� Komutu (Area) ..................................................................................474.3.Uzunluk Komutu (Dist) ..........................................................................................48UYGULAMA FAAL�YET� .........................................................................................50Ölçme ve De�erlendirme ..............................................................................................51

CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................52MODÜL DE�ERLEND�RME...............................................................................................53KAYNAKLAR.......................................................................................................................55

�Ç�NDEK�LER

ii

AÇIKLAMALARKOD 520TC0029

ALAN Makine Teknolojisi

DAL/MESLEK

Bilgisayar Destekli Makine Ressaml��Bilgisayar Destekli Endüstriyel ModellemecilikMakine �malatç�l��Endüstriyel Kal�pç�l�k

MODÜLÜN ADI Özellik ve Tan�mlamaDERS�N ADI Bilgisayar Destekli �ki Boyutlu Çizim

MODÜLÜN TANIMI Bu modül bilgisayar destekli iki boyutlu çizimlerin üzerindegörüntü kontrollerinin yap�lmas�n�, Çizimlere yaz�eklenmesini, ölçülendirilmesini, özellik ve sorgulama (hesap)komutlar�n� içeren bir e�itim ö�retim arac�d�r.

SÜRE 40/32

ÖN KO�UL Bilgisayar destekli iki boyutlu çizim dersinin bir numaral�temel geometrik çizimler modülünü alm�� olmak.YETERL�K Bilgisayarda özellik ve tan�mlama komutlar�n� kullanmak

MODÜLÜN AMACI

GENELAMAÇGerekli ortam sa�land��nda görüntü kontrolleriniyapabileceksiniz, çizimlere yaz� ekleyebileceksiniz. Çizimleriölçülendirebileceksiniz. Sorgulama ve hesap komutlar�n�çizimlerde kullanabileceksiniz.AMAÇLAR:� Çizim ekran�n� kontrol edebileceksiniz.� Çizimlere standarda uygun yaz� ekleyebileceksiniz.� Çizimleri kurallara uygun ölçülendireceksiniz.� Özellik ve sorgulama (hesap) komutlar�n� do�ru

kullanabileceksiniz.E��T�MÖ�RET�MORTAMLARI VEDONANIMLARI

Bilgisayar destekli çizim ortam�,Örnek model parça resimleri

ÖLÇME VEDE�ERLEND�RME

� Modül içerisinde yer alan her faaliyetten sonra sizeverilen ölçme sorular�yla kazand��n�z bilgiyide�erlendirebilir ve örnek parça resimlerini uygulayarakbecerilerinizi geli�tirebilirsiniz.

� Ö�retmen, modül sonunda sizlere ölçme arac�uygulayarak modül uygulamalar� sonucundakazand��n�z bilgi ve becerileri ölçerekde�erlendirecektir.

AÇIKLAMALAR

1

G�R��

Sevgili Ö�renciler,

Günümüzde insan ihtiyaçlar�n�n h�zla art�yor olmas�na paralel olarak teknolojide çokh�zl� geli�meler meydana gelmektedir. Makine sektörü olarak bizler de üretim içerisindebulunarak bu ihtiyaçlar� kar��lamak yolunda büyük bir çaba sarf etmek durumunday�z.Ürünlerimizin piyasada kabul görebilmesi için sürekli kendini yenilemesi yeni modellerinpiyasaya ç�kar�lmas� gerekmektedir. Bu ba�lamda yak�n zamanlara kadar tasar�mc�lar veteknik ressamlar; çizim a�amas� sürecinde uzun zamanlar harcamakta, çok çe�itli çizimortamlar� kullanmakta, onlarca tip çizim arac�ndan faydalanmakta, defalarca yenidençizmeye gerek duymakta ve daha önemlisi tasar�m hatalar�n�n çok yüksek orana vard��süreçlerden geçildi�i bilinmektedir. Günümüzde ise geli�en teknolojiye paralel olaraktasar�m i�ine bilgisayar girmi�tir. Biz buna Bilgisayar Destekli Tasar�m (Computer AidedDesign) diyoruz.

Sonuçta teknolojik geli�melere paralel olarak Teknik ve Meslek Resim konular�bilgisayar ortam�nda ö�renilip uygulanabilir hale gelmi�tir. Böylece çok daha h�zl�, düzenli,en az hata ile parça imalat ve montaj resimleri çizilebilir hale gelmi�tir. Endüstrinin ihtiyaçduydu�u h�z ve performansta çizimler çok daha sa�l�kl� bir �ekilde ortaya ç�km��t�r. Ayr�caCAD (Computer Aided Drafting/Design-Bilgisayar Destekli Çizim/Tasar�m) ortam�ndaçizilen resimler CAM (Computer Aided Manufacturing-Bilgisayar Destekli �malat)programlar� taraf�ndan kullan�labilir oldu�u için CNC (Computer Numerical Control-Bilgisayarl� Say�sal Denetim) tezgahlar�n programlanabilmesi çok daha kolay hale gelmi�tir.Sizler bu konuyu ö�renerek sanayinin ihtiyaç duydu�u niteliklerden önemli bir k�sm�n�kazanm�� olacak ve gelecekte bu alanda yetkin teknik elemanlar olacaks�n�z.

G�R��

3

Ö�RENME FAAL�YET�-1

Çizim ekran�n� kontrol edebileceksiniz.

Bilgisayar destekli tasar�m yapan i� kollar�na giderek programlar�nda uygulad�klar�görüntü ayarlar�n� inceleyiniz. Bu ayarlar�n niye yap�ld��n� arkada�lar�n�zla tart��n�z

1. GÖRÜNTÜ KONTROL KOMUTLARI1.1. Görüntü Kontrol Komutlar�n�n Önemi ve Özellikleri

Bilgisayar destekli tasar�m programlar� kullan�c�lar�; çizim ekran�n� ve ekrana çizilmi�görüntüyü ne kadar etkin kullanabilirlerse, kontrol edebilirlerse, zaman� o oranda verimlikullanm�� ve bir o kadar da do�ru tasar�mlar ve teknik resimler çizmi� olurlar.

1.1.1. Pan (Ekran Kayd�rma)

Çizim ekran�n� istenilen tarafa kayd�rmak için kullan�lan bir komuttur. Bu komutçizimin yerini ve ölçe�ini de�i�tirmez. Komut girildikten sonra ekranda el i�areti görülür.Farenin sol tu�u bas�l� tutularak ekran istenilen yöne do�ru kayd�r�l�r.

Standard toolbar : Standart araç çubu�uView menu : View menüsüCommand line : Komut sat�r�


AMAÇ

ARA�TIRMA

4

Pan Komutundan Önce Pan Komutundan Sonra�ekil 1.1

1.1.2. Yak�nla�t�rma/Uzakla�t�rma (Zoom) Komutlar�

Çizimlerin bilgisayar ekran�nda nas�l görünece�ini kontrol etmek amac�yla kullan�lankomutlard�r. Çizimin herhangi bir detay� istenilen oranlarda büyültülebilir veyaküçültülebilir.

Standard toolbar : Standart araç çubu�uView menu : View menüsüCommand line : Komut sat�r�

Bu komut araç çubuklar�ndan, View menü çubu�undan veya komut sat�r�ndangirilerek yap�l�r. Araç çubu�unda bulunan Zoom seçenekleri a�a��daki gibidir (�ekil 1.2).

�ekil 1.2�ekil 1.2’deki araç çubu�undaki komutlar a�a��da aç�klanm��t�r:

Pencere içerine al�nan bölgeyi ekran� kaplayacak �ekilde büyütür (ZoomWindow).

5

Çizim üzerinde istenilen ayr�nt�y� görüntülemeye yarayan bir seçenektir. Fareyard�m�yla büyültülecek bölge seçilir (Zoom Dynamic).Bir katsay� yard�m�yla ekrandaki görüntüyü büyültmeye veya küçültmeyeyarayan seçenektir. Katsay� 1’den büyük girilirse görüntü büyütülür, 1’denküçük girilirse görüntü küçültülür (Zoom Scale).

Seçilen noktay� ekran�n merkezine göre verilen oranda gösterir (Zoom Center).

Varsay�lan bir de�er kadar büyütme sa�lar (Zoom In).

Varsay�lan bir de�er kadar küçültme sa�lar (Zoom Out).

Tüm çizim nesnelerini ekrana s��d�r�r (Zoom All).

Çizimin tamam� ekran s�n�r�na kadar büyütülür (Zoom Extends).

Farenin sol tu�u bas�l� iken, fare yukar� hareket ettirilince �ekil dinamik olarakbüyür; a�a�� hareket ettirilince küçülür (Zoom Realtime).

Zoom komutu çal��t�r�ld��nda komut sat�r�na a�a��daki mesaj gelecektir.

Command: zoom ��

Specify corner of window, enter a scale factor (nX or nXP), or

[All/Center/Dynamic/Extents/Previous/Scale/Window] :

� Zoom (all): Tüm nesneleri ekrana s��d�r�r.� Zoom (Center): Seçilen noktay� ekran�n merkezine alarak gösterir.� Zoom (Dynamic): Çizim üzerinde istenilen ayr�nt�y� görüntülemeye yarayan bir

seçenektir. Fare yard�m�yla büyültülecek bölge seçilir.� Zoom (Extents): Çizimin tamam� ekran s�n�rlar�na kadar büyütülür.� Zoom (previous): Bir önceki zoom i�lemlerine s�rayla dönmeyi sa�lar.� Zoom (scale): Bir katsay� yard�m�yla ekrandaki görüntüyü büyültmeye veya

küçültmeye yarayan seçenektir.� Zoom (window): pencere içerine al�nan bölgeyi ekran� kaplayacak �ekilde

büyütür.

�ekil 1.3’te Zoom komutunun uygulamas� görülmektedir:

6

Zoom Komutundan Önce Zoom Komutundan Sonra

�ekil 1.3

7

UYGULAMA FAAL�YET�

ZOOM komutu için a�a��daki uygulamalar� yap�n�z.

Zoom Komutundan Önce Zoom Komutundan Sonra

�ekil 1.4

Yukar�daki uygulamay� yaparken a�a��daki tabloda verilmi� olan i�lem basamaklar� veönerileri dikkate al�n�z.

��lem Basamaklar� Öneriler

� Görüntü kontrol komutlar�n�seçiniz.

� Görüntü kontrol komutlar� standart araççubu�u üzerinde oldu�u için ilgiliçubu�un ekranda olmas�n� sa�lay�n�z.

� Yak�nla�t�rma – Uzakla�t�rma(Zoom) yap�n�z.

� Zoom komutunu uygulad��n�zda komutsat�r�na gelen:( nX or nXP),[All/Center/Dynamic/Extens/Provious/Scale/Window ] gibiseçeneklerin anlamlar�n� ö�retmeninizleirdeleyiniz.

� Görüntü ölçe�ini (Scale)kullan�n�z.

� Scale komutunu kullan�rken; büyültmeölçeklerinin: 1,2,3,4… Küçültmeölçekleri 0.2, 0.5, 0.8 … oldu�unuhat�rlay�n�z. Ö�retmeninizle tek tekirdeleyiniz.

� Görüntü kayd�rma (Pan)i�lemi yap�n�z.

� Ekrana çizdi�iniz bir �ekli önce Zoom ilebüyültün daha sonra Pan ile sa�a-sola,yukar�-a�a�� kayd�rarak istedi�inizbölgeyi merkeze getirin.


8

Ölçme Ve De�erlendirme

1. ZOOM komutu a�a��daki i�lemlerden hangisini yapar?A) Ekrandaki nesnelere yak�ndan ve uzaktan bakmak için kullan�l�rB) Katman olu�turmak için kullan�l�rC) K�rpmak için kullan�l�rD) Radius (yay) olu�turmak için kullan�l�r

2. ZOOM SCALE komutu a�a��daki i�lemlerden hangisi için kullan�l�r?A) Blok olu�tururken kullan�l�rB) Pah k�rarken kullan�l�rC) Ölçek vererek yak�nla�t�rma-uzakla�t�rma için kullan�l�rD) Çokgen olu�tururken kullan�l�r

3. PAN komutunun kulan�m amac� a�a��dakilerden hangisidir?A) Slayt olu�turmakB) Çizimin görünüm ölçe�ini de�i�tirmekC) Çizim Penceresini ta��makD) Resmi ölçülendirmek.

4. ZOOM-WINDOW komutunun i�levi a�a��dakilerden hangisidir?A) Limits komutuyla ayarlanm�� çizim limitlerini ekrana yerle�tirmekB) Seçilen noktay� ekran�n merkezine göre verilen oranda göstermek.C) Çizimin tamam�n� ekranda görüntülemek.D) Pencere içerine al�nan bölgeyi ekran� kaplayacak �ekilde büyütmek.

5. ZOOM- PREVIOUS komutunu a�a��daki i�lemlerden hangisi için kullan�r�z?A) Bir önceki Zoom i�lemlerine s�rayla dönmek için kullan�r�zB) Pencere içerine al�nan bölgeyi ekran� kaplayacak �ekilde büyütmek için

kullan�r�z.C) Limits komutuyla ayarlanm�� çizim limitlerini ekrana yerle�tirmek için

kullan�r�zD) Çizim üzerinde istenilen ayr�nt�y� görüntülemek için kullan�r�z.

ÖLÇME VE DE�ERLEND�RME

9


Çizimlere standarda uygun yaz� ekleyebileceksiniz.

Bilgisayar ortam�nda çizilmi� resimleri inceleyiniz. Resim üzerindeki uyarmalara vebilgi veren yaz�lara inceleyiniz. Yaz�lar�n önemini arkada�lar�n�zla tart��n�z.

2.TEXT (YAZI) KOMUTLARI

2.1. Text (Yaz�) Komutu

Çizimin herhangi bir bölgesine yaz� yazmak için kullan�lan bir komuttur. Teknik resimsadece çizgilerden olu�maz; resimlerin üzerine ço�u zaman de�i�ik bilgiler vermek amac�ylayaz�lar yaz�l�r. Yaz� komutlar� uygulanmadan önce yaz� stillerinin ayarlanmas� gerekir. Baz�yaz� stilleri Türkçe karakterleri kapsamamaktad�r. Birçok çizim uygulama program�,Windows yaz� stillerini kullanmaktad�r. Türkçe karakterler için yanlar�nda Tur ifadesi olankarakterler seçilmelidir.

Text komutu a�a��daki yöntemlerle çal��t�r�labilir.Draw menu : Draw menüsüCommand line : Komut sat�r�

Draw menu: Text Single Line Text

Command line: text

Command : TEXT �Specify start point of text or [ Justify/Style]: N1 (Yaz�n�n ba�lang�ç noktas�n�

belirtiniz, N1 gibi bir nokta seçiniz. [Uydur/Stil])Specify height : (Geçerli yaz� yüksekli�ini 2.5 de�i�tirmek için yeni bir de�er

yaz�n�z ve enter tu�una bas�n�z.)Specify rotation angle of text : (Geçerli döndürme aç�s� “0” d�r de�i�tirmek için

yeni de�eri girip enter tu�una bas�n�z.)Enter text: Küçükköy Teknik (Yaz�y� yaz�n�z)Enter text: (Komuttan ç�kmak için bir �ey yazmadan enter tu�una bas�n�z.)

�ekil 2.1.


AMAÇ

ARA�TIRMA

10

Justify (Hizala) Seçene�iYaz�n�n nereye hizalanaca�� konusunda seçenekler sunmaktad�r. Bunlardan en uygunu

BL=Bottom- Left (sol-alt) seçene�idir. Çünkü anted doldurma esnas�nda bu seçenek oldukçakullan��l�d�r.

Command : TEXT �Specify start point of text or [ Justify/Style]:J� (Yaz�n�n ba�lang�ç noktas�n�

belirtiniz veya uydur/yaz� stili])Enter an option [Align / Fit / Center / Middle /Right /TL /TC/TR/ML/MC/MR/

BL/BC/BR ]: BL�(Bir seçenek giriniz [Hizala/Uydur/Merkez/Orta/Sa�/Sol Üst/Merkez Üst/Sa� Üst/OrtaSol/Orta Merkez/Orta Sa�/Sol Alt/Alt Merkez/Sa� Alt/]: BL (Sol Alt seçene�i)

Specify bottom-left point of text: N1 (Yaz�n�n sol alt noktas�n� belirtiniz)Specify height : 3 (Yüksekli�i belirtiniz.)Specify rotation angle of text : � ( Yaz�n�n döndürme aç�s�n� belirtiniz.)Enter text: Küçükköy Teknik�Enter text: �

2.2. Özel Sembol Ve Harflerin Yazd�r�lmas� Seçene�i� %%O karakterleri yaz�n�n önüne yaz�l�rsa yaz�n�n üstüne çizgi çizilir.� %%U karakteri yaz�n�n önüne yaz�l�rsa yaz�n�n alt� çizilir.� %%c yaz�n�n önüne yaz�l�rsa çap (Ø) i�areti konulur.� %%d karakteri yaz�n�n sonuna yaz�l�rsa derece (°) i�reti konulur.� %%p karakteri yaz�n�n önüne yaz�l�rsa ± tolerans i�areti konulur.

2.3. Mtext (Çok Sat�rl� Yaz�) KomutuÇok sat�rl� (multiline text) yaz� yazmak için kullan�l�r. Yaz� birden fazla sat�rdan

olu�sa da metin tek bir nesnedir. Multiline text editör (çok sat�rl� yaz� düzenleyicisi) birkelime i�lem program� gibi i�lev görür. Text yaz� komutuna göre daha geli�mi� bir yaz�komutudur.

Mtext komutu a�a��daki yöntemlerle çal��t�r�labilir.Draw toolbar : Draw araç çubu�uDraw menu : Draw menüsüCommand line : Komut sat�r�

11

Command: MTEXT�

Specify first corner : (Yaz�n�n ba�layaca�� birinci kö�eyi belirtiniz.)Specify opposite corner or [Hight/Justify/Line spacing/Rotation/Style/Width]:

(Çapraz kö�eyi belirtiniz veya [Yükseklik/Hizala/Sat�r aral��/Döndür/Stil/Geni�lik])

Burada yap�lacak tercihten sonra ekrana gelecek olan ileti�im kutusu (TextFormatting) küçük bir yaz� düzenleyicisi �eklindedir. Yaz� yaz�ld�ktan sonra OK dü�mesinebas�ld��nda komut sonland�r�lm�� olur. (�ekil 2.2).

�ekil 2.2.

2.4. Text Style (Yaz� Stili) Komutu

Windows’un kulland�� standart yaz� tiplerini seçmek veya farkl� bir yaz� tipitan�mlamak için bu komut kullan�l�r.

Text toolbar : Text araç çubu�uFormat menu : Format menüsüCommand line : Komut sat�r�

Command: STYLE �Komuta çal��t�r�ld�ktan sonra “Text style” isimli ileti�im penceresi kar��n�za gelecektir

(�ekil 2.3).

12

�ekil 2.3

Bu ileti�im penceresinde: A�a��da aç�klamalar� olan ifadeler vard�r.

Style name: Olu�turulmu� stil isimleriNew: Yeni stil olu�turma a�amas�nda olu�turulan stile isim vermek için kullan�l�r.Rename: Önceden verilmi� stil isimlerini tekrar adland�rmak için kullan�l�r.Font Name: Font tipinin seçildi�i liste.Height: Yaz� yüksekli�inin belirlendi�i kutu.Witdh Factor: Geni�lik ölçek katsay�s� ayar�.Oblique Angle: E�ik yaz� yazmak için aç� tercihinin girildi�i kutu.Preview: Seçilen yaz� stilinin ön izlemesinin yap�ld�� yer.Upside down: ��aretlenmesi durumunda yaz�, a�a��ya do�ru ters yaz�l�r.Backwards: ��aretlenmesi durumunda yaz� geriye do�ru yaz�l�r.Vertical : ��aretlenmesi durumunda yaz�, dik yaz�l�r.

�ekil 2.4’te farkl� font ve büyüklüklerle yaz�lm�� yaz� örnekleri görülmektedir.

�ekil 2.4

13

2.5. Edit Text (Yaz� Düzenleme) Komutu

Daha önceden yaz� komutlar� veya ölçülendirme esnas�nda yaz�lm�� olan yaz�lar�nüzerinde de�i�iklik yapmak için kullan�lan bir komuttur. Komuta ula�mak için Commandsat�r�ndan “ddedit” yaz�l�r; yaz� üzerine gelerek fare ile çift t�klan�r veya Modify� Text �Edit komutu seçilir.

Command: DDEDIT ��Select an annotation object or [Undo] : Yaz�lm�� olan metni seçiniz.E�er seçilen yaz� Text komutu ile yaz�ld�ysa “Edit Text” ileti�im penceresi

ç�kacakt�r.

E�er seçilen yaz�Mtext komutu ile yaz�ld�ysa “Text Formatting” ileti�im penceresiç�kacakt�r.

�ekil 2.5

Burada gerekli de�i�iklikler yaz�n�n seçilmesi ile (yaz� tipi, büyüklü�ü vs) ilgilitercihler yap�ld�ktan sonra OK butonuna bas�l�r.

14

Uygulama Faaliyeti

�ekil 2.6

�ekil 2.6’daki parça listesi antedi ve ba�l�k antedi çal��mas�n� yaparken a�a��dakii�lem basamaklar�n� ve önerileri dikkate al�n�z.


� Mtext (Çok sat�rl� yaz�)komutunu kullan�n�z. � Command : T�

� Yaz� alan�n� Belirleyin

� Yaz� alan�n� belirlerken yaz�n�nyaz�laca�� bölgeyi obje kenetlememodlar�n� kullanarak kö�eden kö�eyei�aretleyiniz.

� Yaz� tipini seçiniz� “Text formatting” ileti�im

penceresinden Türkçe karakter içeren birstil seçiniz.

� Yaz� yüksekli�ini seçiniz. � Yaz� yüksekli�ini 2.5 seçiniz.

� Yaz�n�n hizalamas�n� yap�n�z.� Farenin sa� tu�una t�klayarak

Justification “Middle center” seçene�inikullan�n�z.


15

Ölçme ve De�erlendirme

A�a��da bir k�sm� do�ru bir k�sm� da yanl�� olan cümleler verilmi�tir. Do�ru olanlar�nba��ndaki parantezin içine (D), yanl�� olanlarda (Y) harfi yaz�n�z.

(….) 1. Yaz� komutlar�, teknik resimde de�i�ik bilgiler vermek amac�yla yaz� yazmadakullan�l�r.

(….) 2. Justify komutu, yaz�n�n nereye hizalanaca�� konusunda size seçenekler sunmaktad�r

(….) 3. %%c yaz�n�n önüne yaz�l�rsa; % i�areti konulur.

(….) 4.Mtext yaz� komutu, daha önceden yaz� komutlar� veya ölçülendirme esnas�ndayaz�lm�� olan yaz�lar�n üzerinde de�i�iklik yapmak için kullan�lan bir komuttur.

(….) 5. Yaz� karakterlerini seçerken yabanc� dil karakterleri içeren stillerin seçilmesi, yaz�yazarken size kolayl�k sa�layacakt�r.

(….) 6. Text Style komutu, kullan�c�lara, çizim programlar�n�n sundu�u standart yaz�tiplerinin d��nda; çizimlerinde kendi yaz� tiplerini olu�turmalar�na olanak sa�layanbir komuttur.

(….) 7. Edit Text komutu, çok sat�rl� (multiline text) yaz� yazmak için kullan�l�r.


16


Çizimleri kurallara uygun ölçülendirebileceksiniz.

Temel teknik resimde ölçülendirme konusuyla ilgili çe�itli örnekler getiriniz.Ölçülendirmenin önemini ara�t�r�n�z.

3. ÖLÇÜLEND�RME KOMUTLARI

�ekil 3.1.

3.1. Do�rusal ( Yatay ve Dikey) Ölçülendirme (Dimlinear)Herhangi bir çizim nesnesinin çizgisine paralel yatay veya dikey ölçülendirilmesi için

kullan�l�r.Dimension toolbar : Dimension araç çubu�uDimension menu : Dimension menüsü

Bu komut çal��t�r�ld��nda komut sat�r�na a�a��daki mesajlar gelecektir.

Command :Dimlinear �DIMLINEAR Specify first extension line origin or :

(Ölçülendirilecek do�runun birinci noktas�n� tan�mlay�n�z veya direk ölçülendirilecekdo�ruyu seçmek için Enter tu�u ile onaylanmas� istenmektedir.)

Specify second extension line origin or [Mtext/Text/ Angle /Horizontal /Vertical/Rotated] : Ölçülendirilecek çizginin biti� (ikinci) noktas�n� tan�mlay�n�z).


AMAÇ

ARA�TIRMA

17

Parantez içindeki seçenekler de�i�ik fonksiyonlar için kullan�lmaktad�r.� Mtext : Ölçülendirilmek istenilen do�ruyu otomatik olarak (hesaplayarak) ölçer.

Ölçülen bu de�er üzerinde de�i�iklik yapmak için ve çoklu ölçü yaz�s� sat�rlar�olu�turmak için kullan�l�r.

� Text : Bu seçenek ile ölçü yaz�s� de�i�tirilebilir.� Angle : Ölçü yaz�s�na aç� vermede kullan�l�r.� Horizontal : Yatay ölçülendirme yapmak için kullan�l�r.� Vertical : Dü�ey ölçülendirme yapmak için kullan�l�r.� Rotated : Ölçü çizgisinin aç�s�n� de�i�tirerek do�rusal ölçülendirme yapmay� sa�lar.

Command: Dimlinear veya dli�Specify firt extension line origin or < selecet object>: N1Specify second extension line orijin: N2Specify dimension line locationor[Mtext/Text/Angle/Horizontal/Vertical/Rotated]: N3

�ekil 3.2

3.2.Aç�l� kenarlar� ölçülendirme (Dimaligned)Aç�l� kenarlara paralel ölçülendirme yapmak için kullan�l�r. Bu ölçülendirme e�ik

kenara paralel konumda olur.Dimension toolbar : Dimension araç çubu�uDimension menu : Dimension menüsü

Command: Dimaligned veya dal�Specify first extension line origin or : N1Specify second extension line orijin: N2Specify dimension line location or [Mtext / Text / Angle]: N3

18

�ekil 3.33.3. Aç� Ölçülendirme (Dimangular)

Çizim nesnesi üzerinde aç�sal geometriye sahip kenarlar�n, yaylar�n veya kö�elerinaç�lar�n�n ölçülendirilmesi için kullan�l�r.


Select arc, circle, line, or : (Aras�nda aç� ölçülendirilecekkenarlardan birincisinin seçilmesi istenmektedir. Bu bir yay, çember veya çizgi olabilir. Üçnokta aras�ndaki aç� ölçülendirilecekse Enter ile onaylanmas� gerekir.)

Select second line : (Aras�nda aç� ölçülendirilecek kenarlardan ikincisinin seçilmesiistenmektedir.)

Specify dimension arc line location or [Mtext/Text/Angle] : (Ölçü yay� çizgisininyerinin belirtilmesi istenmektedir.)

Command : Dimangular veya dan�Select arc, circle, line, or : N1Select second line: N2Specify dimension arc line location or [Mtext/Text/Angle]: N3

�ekil 3.4

19

3.4. Koordinat Ölçülendirme (Dimordinate)Çizim üzerindeki herhangi bir noktan�n o an için geçerli orijine veya istenilen noktaya

göre koordinatlar�n�n ölçülendirilmesine denir.

Dimension toolbar : Dimension araç çubu�uDimension menu : Dimension menüsü


Specify feature location : (“X” ya da “Y” koordinat� ölçülendirilecek olan noktan�nseçilmesi istenmektedir.)

Specify leader endpoint or [Xdatum/Ydatum/Mtext/Text/Angle] : (Kullan�c�danölçünün belirtilece�i son noktas� istenir. Son nokta i�aretlenirken (F8) modununaç�k olmas� kolayl�k sa�lar. )

Parantez içindeki seçenekler farkl� amaçlar için kullan�l�r.

� Xdatum : “X” koordinat�n� ölçülendirmek için referans nokta.� Ydatum : “Y” koordinat�n� ölçülendirmek için referans nokta.

Command: dimordinate� veya dor�Specify feature location: N1Sepecify leader endpoint or [Xdatum/Ydatum/Mtext/Text/Angle] : N2

�ekil 3.5

20

3.5. Çap Ölçülendirme (Dimdiameter)Resim üzerindeki yuvarlanm�� kö�e, çember ve yay gibi nesnelerin çaplar�n�n

ölçülendirilmesi için kullan�l�r. Bu ölçülendirme i�leminde program otomatik olarak ölçüyaz�s�n�n önüne� (çap) i�areti koyacakt�r.


Select arc or circle : (Çap ölçülendirme yap�lacak yay veya çemberin seçilmesiistenmektedir.)

Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle] : (Ölçü çizgisinin yerininbelirlenmesi istenmektedir.)

Command: Dimdiameter veya ddi�Select arc or circle : N1Dimension text: 22 (ölçü yaz�s� 22 ön bilgilendirme için)Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: N2

�ekil.3.6.

3.6. Yar�çap Ölçülendirme (Dimradius)Resim üzerindeki yuvarlanm�� kö�e, çember ve yay gibi nesnelerin yar�çaplar�n�n

ölçülendirilmesi için kullan�l�r. Bu ölçülendirme i�leminde program otomatik olarak ölçüyaz�s�n�n önüne R (yar�çap) i�areti koyacakt�r.

21


Select arc or circle : (Yar�çap verilecek yay veya çemberin seçilmesi istenmektedir.)Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle] : (Ölçü çizisinin yerinin

belirlenmesi istenmektedir.)

Command: Dimradius veya dra�Select arc or circle: N1Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: N2

�ekil 3.7

3.7. Referansa Göre Ölçülendirme (Dimbaseline )

Ölçülendirmeyi seçilmi� bir referans kenar�na göre yapan komuttur. Bu komutuygulanmadan önce Linear, Angular ve Ordinate ölçülendirmelerinden birinin yap�lmas�zorunludur.

Bu komut çal��t�r�ld�ktan sonra komut sat�r�na a�a��daki mesajlar gelecektir.

22

Specify a second extension line origin or[Undo/Select] : (Bu mesajlakullan�c�dan, ikinci uzant� çizgisi ba�lang�ç noktas�n�n seçilmesi istenmektedir. Seçimyap�lmak istenirse Enter ile onaylanmas� gerekir. Bir önceki i�lemin iptali için Undoseçene�i seçilmelidir )

Command: Dimbaseline veya dba�Specify a second extension line origin or[Undo/Select] :N1Dimension text: 20Specify a second extension line origin or[Undo/Select] :N2Dimension text: 28

�ekil 3.8

3.8. Sürekli Ölçülendirme (Dimcontinue)

Ard��k ölçülendirme yapan komuttur. Bu komut uygulanmadan önce Linear, Angularve Ordinate ölçülendirmelerinden birinin yap�lmas� zorunludur.


Specify a second extension line origin or [Undo/Select] : (Bu mesajlakullan�c�dan ölçü çizgisi olacak ikinci noktan�n seçilmesi istenilmektedir. Bir önceki i�leminiptali için Undo seçene�i seçilmelidir.)

Command: dimcontinue veya dco�Specify a second extension line origin or [Undo/Select] : N4Dimension Text: 10Specify a second extension line origin or [Undo/Select] : N5Dimensoin Text: 7.66

23

�ekil 3.9

3.9. Aç�klama (Tan�mlama ) Oku (Leader)

Resim üzerinde herhangi bir noktayla ilgili özel tan�mlama yapmak veya imalatesnas�nda dikkat edilmesi gereken önemli hususlar� göstermek için kullan�lan yöntemdir.Resme aç�klay�c� bir yaz� eklenmesi gerekecekse bu yöntem kullan�l�r.


Specify leader start point : Okun ba�lang�ç noktas� istenmektedir.Specify next point : Okun son noktas� istenmektedir.Specify next point or [Annotation/ Format/Undo] : Okun uzant�s�

istenir.

� : Seçene�iyle ile istenen bilgi okun ucuna yerle�tirilebilir.� Format : Spline e�ri �eklinde ok olu�turulabilir.� Undo : Bir önceki i�lemi geri al�r.

Command: Leader�Specify leader start point: N1Specify next point: N2Specify next point or [Annotation/Format/Undo] :�Enter first line of annotation text or : Referans Yüzey veya kenar�Enter next line of annotation text:�

24

�ekil 3.10

3.10. Tolerans (Tolerance)Çizimlere �ekil ve konum tolerans� eklemek için kullan�lan komuttur.

Bu komut çal��t�r�ld�ktan sonra a�a��daki ileti�im penceresi gelecektir.

�ekil 3.11.

Bu pencere üzerinde;

� Sym : Bu kutu t�klan�rsa ekrana Symbol penceresi gelir (�ekil 3.11).� Tolerance 1 ve Tolerance 2 : Bu bölümler tolerans de�erlerinin girilmesi içindir.

Tolerans bölgesi daire olarak tan�mlanacaksa, tolerans yazma bölgesi sol kutucu�u(siyah) t�klanarak çap i�aretinin ç�kmas� sa�lanmal�d�r. Tolerans bölgesinekutucu�una (beyaz) verilecek tolerans yaz�l�r. Tolerans bölgesi sa� kutucu�u (siyah)t�klan�rsa, ekrana malzeme durumu i�aretleri “Material Condition” diyalog kutusugelir.

25

�ekil 3.12.

Maxsimum materials condition:Maksimum malzeme durumu

Least materials condition: En küçük malzeme durumu

Regardles of feature size: Kay�ts�z ölçülerde belirtmek

� Datum 1, Datum 2, Datum 3 : Referans yüzeylerinin i�aretlerini (A, B, C.....vs)vermek için kullan�l�r.

�ekil 3.13’te TS 1304-Tm 1995 ve ISO 1101 standartlar�na göre: Tolerans uygulamas�görülmektedir.

�ekil 3.13

3.11. Ölçülendirmede De�i�iklik (Dimedit)

Ölçülendirmede önceden yap�lm�� baz� hatalar� düzeltmek ve ölçülendirmeyidüzenlemek için kullan�lan komuttur.

26

Bu komut çal��t�r�ld�ktan sonra komut sat�r�na a�a��daki mesajlar gelecektir.Enter type of dimension editing [Home/New/Rotate/Oblique] :

� Home : Ölçme yaz�s�nda herhangi bir de�i�iklik yap�lm��sa, yaz�n�n eski halinedönmesini sa�lar.

� New : Bu seçenekle, ölçü yaz�lar� de�i�tirilir. Bu seçenek seçildi�inde, ilk olarakekrana “Multiline Text Editor” diyalog kutusu gelir. Ölçü yaz�s�n�n yeni de�eriverilir. Sonra “Select Objects” mesaj� geldi�inde, ölçüsü de�i�tirilecek ölçü seçilir.Art�k yeni girilen de�er ölçü yaz�s� olmu� olacakt�r.

� Rotate : Ölçü yaz�s�n�n aç�s�n� de�i�tirmek için kullan�l�r. Önce ölçü yaz�s�n�nyeni aç�s�n�n girilmesi istenir “Specify angle for dimension text :” Sonra, ölçüseçilerek ölçü yaz�s�n�n yeni aç�s� atanm�� olur.

� Oblique : Normalde uzant�, ba�lama çizgileri, ölçü çizgilerine diktir. Buseçenekle uzant� çizgileri belirli bir aç�yla e�ik duruma getirilir.

Command: Dimedit�Enter type of dimension editing [Home/New/Rotate/Oblique] :O�Select objects: (Ölçü seçilir)Enter obliquing angle: 45 �

�ekil 3.14

3.12. Ölçü Yaz�s�n�n Düzenlenmesi (Dimtedit)

Ölçü yaz�lar�n� sa�a sola kayd�rmak, döndürmek ve ölçü çizgisinin konumunude�i�tirmek için kullan�lan komuttur.

27

Bu komut çal��t�r�ld�ktan sonra komut sat�r�na a�a��daki mesajlar gelecektir.Specify new location for dimension text or [Left/Right/Center/Home/Angle] :

� Select Dimension : De�i�iklik yap�lacak ölçünün seçilmesi istenmektedir.� Left : Ölçü yaz�s�n�n, ölçü çizgisinin soluna kaymas�n� sa�lar.� Right : Ölçü yaz�s�n�n, ölçü çizgisinin sa��na kaymas�n� sa�lar.� Center : Ölçü yaz�s�, ölçü çizgisine ortalan�r.� Home : Ölçü yaz�s�nda herhangi bir de�i�iklik yap�lm��sa, ölçü yaz�s�n�n önceki

haline dönmesini sa�lar.� Angle : Ölçü yaz�lar�n�n aç�s�n� de�i�tirmek için kullan�l�r.

Command : dimtedit ��

Select Dimension: (Ölçü seçilir)Specify new location for dimension text or[Left/Right/Center/Home/Angle] : R�

�ekil 3.15

3.13. Ölçülendirme Ölçe�i (Dimscale)Ölçü oklar� ve ölçü yaz�lar�n�n, çizimin ebatlar�na göre orant�l� olarak büyültüp

küçültmeyi sa�layan komuttur.

Bu komut çal��t�r�ld�ktan sonra a�a��daki mesaj komut sat�r�na gelecektir.

Enter new value for DIMSCALE : Yeni ölçek de�erini giriniz. ( Bu de�er1’den büyük olursa ölçülendirmede ölçü oku ve yaz�s� orant�l� olarak büyüyecektir. 1’denküçük olursa küçülecektir.)

Not: Bu komutla yap�lan yeni de�er sonraki ölçülendirmelerde geçerli olacakt�r.Önceden yap�lan ölçülendirmeleri de yeni ölçek de�erine getirmek için komut sat�r�ndandim �, update � yap�lmal�d�r.

28

�ekil 3.163.14. Ölçülendirme Stili (Dimstyle)

Bilgisayar destekli çizim programlar�n� geli�tiren üretici firmalar daha fazlakullan�c�ya ula�abilmek için çizim program� içerisinde bir çok ülkenin standartlar�na yervermeye çal��m��lard�r. Bilindi�i üzere Türkiye’de TSE, Almanya’da DIN, Amerika’daANSI ve ço�u ülkenin ortak kullanmaya ald�� ISO (International StandardOrganization/Uluslararas� Standart Kurumu) standartlar� kullan�lmaktad�r.

Bilgisayar destekli çizim programlar�nda çizime ba�lamadan önce tasar�mc� yapaca��tasar�ma uygun ölçülendirme ayarlar�n� yapmas� gerekecektir. Bu ayarlar� yaparken istedi�itakdirde yaz�l�m firmas� taraf�ndan yüklenmi� ülkelerin standartlar�n� kullanabilir.

Buna ra�men de�i�ik meslek alanlar�nda, farkl� ölçülendirme stillerikullan�ld��ndan, çizim program�nda ölçülendirmeye ba�lamadan bu ölçülendirmeayarlar�n�n yap�lmas� gerekir. Bunlar; yeni ölçülendirme stili olu�turmak, daha önceolu�turulmu� ölçülendirme stilleri üzerinde de�i�iklik yapmak, herhangi bir ölçülendirmestilini aktif hale getirmek için, ayr�ca ölçü oklar�n�n tiplerini, renklerini, büyüklüklerini vs.ayarlamak gibi özellikleri kapsar.

Bu ayarlar�n tümünün yap�labilmesi için “Dimension style” ileti�im kutusunu ekranagetirmek gerekecektir.

Styles toolbar : Styles araç çubu�uFormat menu : Format menüsüDimension menu : Dimension menüsü

29

Bu komut çal��t�r�ld��nda ekrana a�a��daki ileti�im penceresi gelecektir.

�ekil 3.17

Bu ileti�im penceresinde kar��m�za a�a��daki seçenekler gelir.

Styles: Program taraf�ndan otomatik olarak olu�turulmu� veya bizler taraf�ndanolu�turulacak ölçülendirme stillerini görüntüler.

List: Sol alt kö�ede aç�lan list seçene�inde ise kullan�lan ölçülendirme stillerigörülmektedir. Bu listede “styles in use” seçildi�inde sadece kullan�lan ölçülendirme stillerigörüntülenir.

Set Current: Butonu style listesinden seçilen ölçülendirme stilini aktif hale getirmekiçin kullan�l�r.

New: Butonu ile yeni ölçülendirme stili olu�turulur. (Örnek “makine” adl�ölçülendirme stili olu�turulmu�)

Modify: Seçilen ölçülendirme stili özelliklerinde de�i�iklik yapmak için kullan�l�r.Override: Butonu ile mevcut ölçülendirme stillerinin özelliklerini kullanarak daha

farkl� ölçülendirme stili olu�turmak için kullan�l�r. Ayarlar önceden olu�turulmu� ölçülerietkilemez.

Compare: Butonu ile seçilen iki ölçülendirme stilini kar��la�t�rarak farkl� özellikleriniay�rt etmek için kullan�l�r.

Ölçülendirme Stili Ayarlar�Daha önce New butonuyla olu�turulmu� “makine” isimli ölçü stili “set current”

butonuyla aktif hale getirillir, makine isimli ölçülendirme stilinin ayarlar�n� yapmak için ise“modify” t�kland��nda a�a��daki diyalog kutusu ekrana gelecektir.

30

�ekil 3.18� Lines and Arrows : Ölçü çizgileri, ba�lama çizgileri, ok ba�lar� ve merkez

i�aretlerinin biçimini ve özelliklerini ayarlamak için kullan�lan sekmedir.

� Dimension Lines: Ölçü çizgisi özelliklerini ayarlamak için kullan�lan altbölümdür.� Color : Ölçü çizgisi renk ayar�n�n yap�lmas�n� sa�lar.� Lineweight : Ölçü çizgisinin çizgi kal�nl��n� ayarlar� Extend beyond ticks : D�� ölçü çizgisinin, ta�ma mesafeseni belirtir.� Baseline spacing : Temel ölçü (baseline) çizgisine göre paralel

ölçülendirmede, ölçü çizgileri aras�ndaki mesafeyi ayarlamak için kullan�l�r.� Suppress: Ölçü çizgilerinin istenirse birinci ucunun, istenirse ikinci ucunun

veya her ikisinin çizilmesini sa�lamak için kullan�l�r. 1st seçene�i seçilirse,birinci ölçü çizgisini göstermez, 2nd seçene�i seçilirse, ikinci ölçü çizgisinigöstermez.

� Extension Lines : Ba�lama çizgilerinin ayarlar�n� denetler.� Color : Ba�lama çizgisinin rengini gösterir ve ayarlar.� Lineweight : Ba�lama çizgisinin çizgi kal�nl�� ayarlan�r.� Extend beyond dim lines : Ba�lama çizgisinin ölçü çizgisine göre

uzunlu�unu ayarlar.� Offset from origin : Ba�lama çizgilerinin ölçüsünün tan�mland�� orijin

noktalar�ndan itibaren ba�lama mesafesini gösterir.� Suppress : Ba�lama çizgilerinin görünürlü�ünü denetler.

31

� Arrowheads : Ölçü çizgisi ok ba�lar�n�n ayarlar�n� denetler. Ölçü çizgilerinininbirinci ve ikinci uçlar�na farkl� ok ba�lar� belirlenebilir. Kullan�c� taraf�ndan farkl�ölçü oku, bloklama yöntemiyle olu�turulabilir.� 1st : Ölçü çizgisi birinci ucu için, ok ba�� belirlenir.� Kullan�c�, kendi olu�turdu�u ok ba��n� tan�mlamak istiyorsa; User Arrow…

seçimini yaparak, ekrana gelen Select Custom Arrow Block diyalogkutusundan, daha önce haz�rlanan blok ismini seçer.

� 2nd : Ölçü çizgisi ikinci ucu için, ok ba�� belirlenir.� Leader : Bu aç�lan ok listesinde, leader aç�klama çizgilerinde kullan�lacak ok

ba��n� belirlememizi sa�lar.� Arrow size : Ok ba�lar�n�n büyüklü�ünü gösterir ve ayarlar.

� Center Marks for Circles : Çap ve yar�çap ölçülendirmede merkez eksençizgilerinin ve merkez çizgisinin ayarlar�n� kontrol eder.� Type :Merkez i�areti tipi seçilir.� Mark :Merkez i�aretçisi olu�turmak için kullan�l�r.� Line :Merkez eksen çizgisi olu�turmak için kullan�l�r.� None: Merkez çizgisi veya i�aretçisi olu�turmamak için kullan�l�r.� Size :Merkez çizgisi ve i�aretçisi büyüklü�ü ayarlan�r.

� Text : Ölçü yaz�s�n�n biçimini, yerle�imini, hizalanmas�n� denetlemek içinkullan�lan bölümdür.

�ekil 3.19

� Appearance : Ölçü çizgisi özelliklerini ayarlamak için kullan�lan alt bölümdür.

32

� Text style : Ölçü yaz�s� için aktif stili gösterir ve ayar�n�n yap�lmas�n� sa�lar.Üzerinde üç nokta bulunan ikon t�klan�rsa, ölçü yaz�s� için yeni bir stilolu�turulabilir.

� Text color : Ölçü yaz�s� için bir renk seçiminin yap�lmas�n� sa�lar.� Text height : Aktif ölçü yaz�s� stilinin yüksekli�ini gösterir ve ayar�n�n

yap�lmas�n� sa�lar. Bu seçenek ölçü stilinin yaz� yüksekli�i belirli de�ilsesönük, görünmezdir.

� Franction height scale: Kesirli yaz�lar�n yüksekli�i için bir ölçek faktörübelirlemek için kullan�l�r.

� Draw frame around text : Ölçü yaz�s� etraf�na çerçeve çizmek için kullan�l�r.

� Text Placement : Ölçü yaz�s�n�n yerle�imini, kontrol eden bölümdür. Yaz�n�nölçü çizgisinden mesafesi de belirtilebilir.� Vertical : Bu aç�lan liste, ölçü çizgisine göre yaz�n�n dikey konumunu

belirtmek için kullan�lan alt bölümüdür.o Centered: Yaz�y� ölçü çizgisine ortalayarak yerle�tirir. Ölçü çizgisi

yaz�ya yer açmak üzere k�r�l�r.o Above : Yaz�y� ölçü çizisinin üzerine, ölçü çizgisi k�r�lmadan koyar.o Outside : Ölçü yaz�s�n�, ölçü çizgisinin d��na yerle�tirir.o JIS : Japon Entüstri Standard� JIS’a uygun olarak, ölçü yaz�s�n�

yerle�tirir.

� Horizontal : Bu aç�lan liste, yaz�n�n yatay konumunu uzant� (ba�lant�)çizgilerine göre belirlemeyi sa�layan alt bölümdür.

� Centered : Ölçü yaz�s�n�, uzant� (ba�lant�) çizgilerinin aras�nda ölçü çizgisiboyunca ortalar.� Alt Ext Line 1 : Yaz�y�, ölçü çizgisi boyunca birinci uzant� (ba�lant�) çizgisi

taraf�na yerle�tirmek için kullan�l�r.� Over Ext Line 2 : Yaz�y�, ikinci uzant� çizgisi ilerisine veya yukar�s�na

konumlamak için kullan�l�r.� Offset from dim line : Yaz� ölçü çizgisi üzerine yerle�tirildi�inde, yaz�n�n

temel çizgisinden ölçü çizgisine mesafesini belirtmek için kullan�l�r. E�er,ölçü yaz�s� ölçü çizgisiyle ayn� hizada olursa, ölçü yaz�s� ve ölçü çizgisininson noktas� aras�ndaki mesafeyi ayarlar.

� Text Alignment : Ölçü yaz�s�n�n uzant� çizgilerinin iç taraf�nda veya d��taraf�ndaki yönelimini yatay veya hizal� olarak belirler.

� Horizontal : Ölçü yaz�s�n� yatay konumda yerle�tirir.� Aligned with dimension line : Ölçü yaz�s�n� ölçü çizgisine paralel

yerle�tirilir.� ISO Standard : Yaz�, ba�lama çizgileri içerisinde oldu�u zaman ölçü

çizgisine paralel yerle�tirilir. E�er, yaz� ba�lama çizgileri d��nda ise yatayolarak hizalan�r.

� Fit : Ölçü yaz�s�, ok ba�lar�, k�lavuz çizgileri ile ölçü çizgisinin yerle�imininkontrolü için kullan�lan bölümdür.

33

�ekil 3.20

� Fit Options : Ölçü uzant� (ba�lama) çizgileri aras�ndaki bo�lu�a ba�l� olarak, yaz�ok ba�lar�n�n uzant� çizgileri içerisine veya d��ar�s�na yerle�imini denetler. Ölçüba�lama çizgileri aras�ndaki bo�luk yetersiz oldu�unda, ok ba�lar� fit seçene�inegöre yerle�tirilir.

� Either the text or the Arrows, Whichever Fits Best : Uzant� çizgileriaras�na, en iyi �ekilde yaz�n�n, oklar�n ya da her ikisinin s��aca��n� otomatikolarak belirler ve onlar� buna göre yerle�tirir. Örne�in, yaz�lar�n ve oklar�nbirlikte s��aca�� kadar yer yoksa ve yaz�n�n geni�li�i iki okun toplamgeni�li�inden fazlaysa, yaz� uzant� çizgilerinin d��na yerle�tirilir. Oklar�ngeni�li�i yaz�n�n geni�li�inden fazlaysa, oklar uzant� çizgilerinin d��na al�n�r.Uzant� çizgileri aras�ndaki bo�luk, yaz� veya oklar�n s��amayaca�� kadarküçükse, yaz� ve oklar�n her ikisi de uzant� çizgilerinin d��na al�n�r.

� Arrows : Uzant� (ba�lant�) çizgileri aras�nda oklar�n ve yaz�n�n birliktes��aca�� kadar yer yoksa, oklar� uzant� çizgisinin d��na al�r. Uzant� çizgileriaras�ndaki bo�luk, yaz� veya oklar�n s��amayaca�� kadar küçükse, hem oklar,hem de yaz�lar uzant� çizgilerinin d��na al�n�r.

� Text : Yaz� veya oklar�n uzant� çizgilerinin aras�na s��aca�� kadar yer yoksa,yaz�y� uzant� çizgilerinin d��na al�r. Uzant� çizgileri aras�ndaki bo�luk yaz� yada oklardan birinin s��amayaca�� kadar darsa, oklar yaz�n�n her ikisi uzant�çizgilerinin d��na al�n�r.

34

� Both text and arrows : Uzant� çizgilerinin aras�nda yaz� ve oklar�n birliktes��aca�� kadar yer yoksa, yaz� ve oklar�n uzant� çizgisinin d��na al�nmas�n�sa�lar.

� Always Keep Text Between Ext Lines : Normalda yaz� s��s�n s��mas�n, herdurumda yaz�y� uzant� çizgileri aras�na konumlar.

� Suppress arrows if they don’t fit inside extension lines : Oklar uzant�çizgilerinin aras�na s��mazsa, bunlar� tamamen kald�r�r.

� Text Placement: Ölçü yaz�s�, varsay�lan yerinden ta��nd��nda ölçü yaz�s�n�nnas�l davranaca��n�, yerle�imini belirler.

� Beside the dimension line : Ölçü çizgisine göre yaz�y� normal yerinde (ölçüçizgisi yan taraf�nda) tutar.� Over the dimension line, with a leader : Ölçü yaz�s�n� ölçü çizgisinden, ölçü

çizgisi ve yaz�s� aras�na bir aç�klama çizgisi eklenerek, ba��ms�z olarakta��nmas�n� sa�lar.

� Over the diminesion line, without a leader : Ölçü yaz�s�n� ölçü çizgisindenba��ms�z olarak, aç�klama çizgisi olu�turmadan ta��nmas�n� sa�lar.

� Scale for Dimension Features : Seçenekleriyle, ölçü bile�enlerinin ölçe�iüzerinde kontrol sa�lan�r. Sabit bir ölçek verilebilir ya da ölçü bile�enlerininpaper space görünü� penceresinde görülmesine göre ölçeklenmesi sa�lanabilir.� Use overall scale of : Ölçü bile�enlerini ölçe�ini belirlememizi sa�lar. Yaz�

ve oklar için ölçek tan�mlar.� Scale dimensions to layout (paperspace) : Bütün ölçü bile�enlerini çizimin

görüldü�ü paper space görünü� penceresindeki ölçek faktörüne uygun olarakölçekler.

� Fine Tuning : Seçenekleri, ölçü yaz�s� ve ölçü seçenekleri için alternatifler sunar.� Place text manually when dimensioning : Çizim ölçülendirilirken, ölçü

yaz�s�n� ölçü çizgisinin üzerine elle yatay olarak yerle�tirmeyi sa�lar.� Always draw dim line between ext lines : Uzant� (ba�lama) çizgileri

aras�ndaki mesafe ne kadar dar olursa olsun, program bu uzant� çizgileriaras�na bir ölçü çizgisi çizer.

� Primary Units : Seçenekleriyle, do�rusal ve aç�sal ölçülerin birim sistemleridahil, ölçü yaz�s�n�n format� ve hassasiyetini ayarlamaya sa�lar.

35

�ekil 3.21

� Linear Dimensions : Seçenekleri, do�rusal ölçülerde birim stili ve ölçü yaz�s�n�nformat� üzerinde denetimi sa�lar.

� Precision : Bu aç�lan menü, ölçü yaz�s�n�n hassasiyetini belirlemeyi sa�lar.� Unit format : Bu aç�lan menü, ölçü yaz�lar�n�n birim sitillerini belirlemeyi

sa�lar.� Fraction format : Bu aç�lan menü, mimari ve kesirli birim formatlar�nda

kullan�labilir. Dikey, çapraz ve yatay düzenlenmi� kesirler aras�nda seçimyapmay� sa�lar.

� Decimal sparator : Ondal�kl� say�lar� gösteren birimler için, bir ondal�k ay�r�c�s�seçmemizi sa�lar.

� Round off : Ölçülere uygulanan derece yuvarlamas�n� belirlemeyi sa�lar.� Prefix : Bütün yaz�lara, ön yaz� eklemeyi sa�lar.� Suffix : Bütün yaz�lara, son yaz� eklemeyi sa�lar.

� Measurement Scale: Ölçme ölçe�i seçenekleri sunar.� Scale Factor : Ölçü yaz�s� için, ölçek faktörü belirlemek için kullan�l�r.

Ölçü yaz�s�n�n de�erini girilen de�ere göre ölçekler. Örne�in, çizim inçolarak gösterilmek isteniyorsa, bu de�er 2.54 olmal�d�r. Santimetre-incdönü�ümü yapmak isteniyorsa bu de�er 0.3937 olmal�d�r.

36

� Measurement Scale için, Zero Suppression : S�f�rlar� ölçü yaz�lar�ndagörünmemek üzere kald�rmay� sa�lar.

� Leading : Ondal�kl� ölçülerin tamam�nda, sol taraftaki s�f�rlar� atar. Örne�in0.033 de�eri .033 olur.

� Trailing : Ondal�kl� ölçülerin tamam�nda, sa� taraftaki s�f�rlar� atar. Örne�in: 53.03000 de�eri 53.03 olur.

� 0 Feet : Ölçü, bir foot’tan az oldu�unda feet ve inç’in feet k�sm�gösterilmez.

� 0 Inches : Ölçü, feet’in tam say�lar� oldu�unda feet ve inç’in inçk�sm�n� göstermez.

� Angular Dimensions : Aç� ölçülerinin format�n� ayarlamak için kullan�l�r.� Units format : Aç� ölçüleri için format (birim) seçmek için kullan�l�r.� Percision : Aç�sal ölçü yaz�s�n�n hassasiyetini belirtmek için kullan�l�r.

� Angular Dimensions için, Zero Suppression : Aç�sal ölçülerde ba�taki yadasondaki s�f�rlar� kald�rmak için kullan�l�r.

� Alternate Units : Bu bölüm do�rusal ölçülerin birim stili ve format� üzerindekontrol sa�lar.

�ekil 3.22

37

� Display alternate units : Bu onay kutucu�u i�aretlenirse alternatif birimleri açar.�stenilen formatta bir alternatif ölçü yaz�s� eklenmesini sa�lar.

� Alternate Units : Bütün ölçülendirme biçimleri için (aç� ölçülendirmeleri hariç)aktif birim biçimini gösterir.� Unit format : Bu aç�lan liste, alternatif ölçü yaz�s�n�n birim stilini belirlemeye

yarar.� Precision : Tolerans ölçü yaz�s�n�n hassasiyetini ayarlamay� sa�lar.� Round distances to : Alternatif ölçülere uygulanan yuvarlama miktar�n�

belirlemeyi sa�lar.� Prefix : Alternatif bütün ölçü yaz�lar�n�n ön yaz� eklemeyi sa�lar.� Suffix : Alternatif Bütün yaz�lara, son yaz� eklemeyi sa�lar.

� Zero Supperission : S�f�rlar� ölçü yaz�lar�nda görünmemek üzere kald�rmay�sa�lar.

� Leading : Ondal�kl� ölçülerin tamam�nda, sol taraftaki s�f�rlar� atar. Örne�in :0.033 de�eri .033 olur.

� Traling : Ondal�kl� ölçülerin tamam�nda, sa� taraftaki s�f�rlar� atar. Örne�in :53.03000 de�eri 53.03 olur.

� 0 Feed : Ölçü, bir foot’tan az oldu�unda feet ve inc’in feet k�sm� bask�lan�r.� 0 Inches : Ölçü, feet’in tam say�lar� oldu�unda feet ve inc’in inc k�sm�n�

göstermez.� Placement : Alternatif birimlerin konumlanmas�n�, yerle�imini kontrol eder.� After primary value : Alternatif ölçü yaz�s�n�, as�l ölçü yaz�s�n�n ve ölçü

çizgisinin arkas�nda ve hizal� olarak yerle�tirir.� Below primary value : Alternatif ölçü yaz�s�n�, as�l ölçü yaz�s�n�n ve ölçü

çizgisinin alt�na yerle�tirir.� Tolerances : Seçenekleri, ölçü yaz�lar�na tolerans yaz�lar�n� dahil etmenizi ya da

hariç tutman�z� sa�lar.

38

�ekil 3.23.

� Tolerance format : Bu alternatifler tolerans ölçü yaz�s�n�n format� üzerindekontrol sa�lar.

� Method : Tolerans ölçü yaz�s�n� açmay� ve format�n� ayarlamay� sa�lar.

� None : Tolerans ölçü yaz�s�n� kapat�r.� Symmetrical : Bir art�/eksi tolerans yaz�s� ekler. Bu kendisinden önce bir

art�/eksi i�areti gelen ölçüdür� Deviation : Üst ve alt tolerans de�erlerini gösteren bir ölçü ekler.� Limits : As�l ölçünün yerine, minimum ve maksimum ölçü de�erlerini

gösteren bir ölçü koyar.� Basic : As�l ölçü de�erinin çevresine kutu çizer.

.� Precision : Bu aç�lan liste, tolerans ölçü yaz�s�n�n hassasiyetini ayarlar. Ölçü

yaz�s�n� belirlenen en yak�n hassasiyet de�erine yuvarlar. Bu çizimin gerçekhassasiyetini etkilemez

� Upper value: Symmetrical, Deviation ve Limits tolerans metotlar�n�n üst toleransde�erini ayarlamay� sa�lar

� Lower Value: Deviation ve Limits tolerans yöntemlerinin alt tolerans de�eriniayarlamay� sa�lar.

39

� Scaling for height : Tolerans ölçü yaz�s�n�n yüksekli�ini, as�l ölçü yaz�s�n�nyüksekli�ine oranlayarak belirlemeyi sa�lar.

� Vertical position : Tolerans yaz�s�n�n dikey konumunu belirlemeyi sa�lar.

� Top : Bir tolerans de�eri çiftinin, üst tolerans de�erini as�l ölçü yaz�s�ylahizalar.

� Bottom : Tolerans de�eri çiftinin alttaki de�erini as�l ölçü yaz�s�yla hizalar.

� Zero Suppression : S�f�rlar� ölçü yaz�lar�nda görünmemek üzere kald�rmay�sa�lar.� Leading : Ondal�kl� ölçülerin tamam�nda, sol taraftaki s�f�rlar� atar. Örne�in :

0.033 de�eri .033 olur.� Traling : Ondal�kl� ölçülerin tamam�nda, sa� taraftaki s�f�rlar� atar. Örne�in :

53.03000 de�eri 53.03 olur.� 0 Feet : Ölçü, bir foot’tan az oldu�unda feet ve inç’in feet k�sm� gösterilmez..� 0 Inches : Ölçü, feet’in tam say�lar� oldu�unda feet ve inç’in inç k�sm�n�

göstermez.

� Alternatif Unit Tolerance : Alternatif tolerans ölçülerinin hassasiyeti ve s�f�rlar�ngösterilmemesi ayarlar� üzerinde kontrol sa�lar.� Precision : Bu aç�lan liste, tolerans ölçü yaz�s�n�n hassasiyetini ayarlar. Ölçü

yaz�s�n� belirlenen en yak�n hassasiyet de�erine yuvarlar.� Zero Suppression : S�f�rlar� ölçü yaz�lar�nda görünmemek üzere kald�rmay�

sa�lar.

3.15.Tarama Yapmak (Hatch)

Resim üzerindeki kapal� bir alan� belli bir desenle kaplamak için BHATCH komutukullan�l�r. Komutun çal��t�r�lmas� a�a��daki yöntemlerle yap�l�r.

Draw toolbar : Draw araç çubu�uDraw menu : Draw menüsü

Bu komut çal��t�r�ld�ktan sonra “Boundary Hatch and Fill” ileti�im penceresi gelir. Budiyalog kutusunda Type ve Pattern bölgelerinden tarama deseni seçimi ve özellikleritan�mlan�r. Daha sonra tarama aç�s� (Angle) ve tarama aral�klar�n�n ölçek (Scale) de�erigirilir. Pick Points veya Select Objects butonlar�ndan biri ile taranacak bölge seçilerektarama i�lemi gerçekle�tirilir.

40

�ekil 3.24

Pick Points ; Butonu ile taranacak alan fare yard�m� ile i�aretlenir.Select objects; Butonu ile taranacak bölgeyi çevreleyen elemanlar seçilir.Remove Island; Butonu taranmas� istenmeyen bölgelerin seçilmesinde kullan�l�r.View Selections; Butonu tarama için seçilen nesnelerin kontrol edilmesinde kullan�l�r.Inherit Properties; Butonu önceden yap�lm�� tarama sitilini tarama yap�lacak yeni

alanlara ta��mak için kullan�l�r.Advanced butonuna bas�l�rsa tarama ile ilgili daha geli�mi� özelliklere ula��l�r (�ekil

3.25).

�ekil 3.25

Normal; Seçilen bölgenin iç s�n�r�na kadar olan bölgeyi tarar.Outer; Tarama için seçilen bölgenin tespit edilen en d�� k�sm�na tarama yapar.Ignore; Taramak bölgesinin en d��ndaki s�n�r�n içerisindeki tüm bölge taran�r.

�ekil 3.26’da Pattern ile ANSI 31 tarama stili seçilmi�tir. �ekil 3.27’de taranacakbölgenin içi i�aretlenmi� ve �ekil 3.28’de taranacak bölgedeki nesneler seçilerek taramayap�lm��t�r.

41

�ekil 3.26

�ekil 3.27

�ekil 3.28

42

UYGULAMA FAAL�YET�A�a��da verilmi� olan “Di�i Plaka” ve “V kay�� kasna��” isimli parçalar� çizim

program� komutlar�n� kullanarak çiziniz ve ölçülendiriniz.

�ekil 3.29


43


� Ölçülendirme komutlar�n�bar�nd�ran dimensiontoolbar’� ekrana getiriniz

� Bunun için View menüsünden Toolbarskomutunu çal��t�r�n�z; veya fare herhangi biraraç çubu�unun üzerinde iken farenin sa�tu�una bas�n

� Ölçülendirmeparametreleriniziayarlay�n�z.

� Bu ayarlar� yapmak için dimstyle komutuyladimension style ileti�im kutusunu ekranagetiriniz. Lines and Arrows bölümündenrenk ayarlar�n�, primary units bölümündenbirimleri ve hassasiyetleri ayarlay�n�z.Resme göre yap�lan ölçülendirmeninbüyüklü�ünü veya küçüklü�ünü dimscalekomutuyla uygun hale getiriniz.

� Ölçülendirme i�lemlerinikurallar�na göre yap�n�z.

� Resimde fazla ölçülendirme gerekece�indendairenin X ve Y eksenlerini göstermek için“dimordinate”komutunu, yatay ve dikeyölçülendirmeleri olu�turmak için“dimlinear” komutunu, deliklerin çaplar�n�göstermek için “dimdiameter”komutunu,kö�e noktas�na orijin noktas� ifadesiniyazmak için “leader” komutunu, radyüslerive yar�çaplar� ifade etmek için “dimradius”komutunu, aç�l� yüzeyleri ölçülendirmek için“dimaligned” komutunu, referans kenaragöre ölçülendirme yapmak için“dimbaseline” komutlar�n� kullan�n�z.

� Ölçüleri de�i�tirme i�leminiyap�n�z.

� M14 ölçüsünü olu�tururken dimdiameterkomutunu çal��t�rd�ktan sonra c�vatadeli�inin di� üstü çap�n� seçiniz. Daha sonra“t” tu�una basarak M14 yaz�n�z.

� Ölçülere tolerans ekleyiniz

� 160 ölçüsüne gerekli tolerans� eklemek içinTolerance komutunu çal��t�r�n�z ve gereklitoleranslar� kar��n�za ç�kan beyaz kutularagiriniz.

� Ölçülere aç�klama yaz�s�ekleyiniz.

� Sol üst kö�edeki pah� ölçülendiriniz.Dimedit komutu, New seçenene�inikullanarak Mtext kutusuna “10 x 45 %%d”ifadesini yazarak ölçü yaz�s�n�n 10 x 45°olmas�n� sa�lay�n�z

� Tarama Yap�n�z � Kasna�� standarda uygun çizerek taray�n�z.

44

ÖLÇME VE DE�ERLEND�RME1. A�a��dakilerden hangisi do�rusal ölçülendirme komutudur?

A) Dimangular C) DimradiusB) Dimordinate D) Dimlinear

2. A�a��dakilerden hangisi çap ölçülendirme komutudur?A) Dimradius C) DimdiameterB) Dimbaseline E) Dimaligned

3. A�a��dakilerden hangisi ölçü yaz�s�n�n düzenlenmesi komutudur?A) Dimscale C) DimeditB) Dimangular D) Scale

4. A�a��dakilerden hangisi ölçü yaz�s� ve oklar�n�n ölçe�ini ayarlar?A) Dimedit C) LeaderB) Dimscale D) Dimaligned

5. Aç�lar a�a��daki hangi komutla ölçülendirilir?A) Dimradius C) DimangularB) Dimaligned D) Dimcontinue

6. Ölçülendirme stilleri a�a��daki hangi komutla ayarlan�r?A) Dimstyle C) DimformatB) Dimscale D) Dimordinate

7. Ölçülendirme stilinde oklar ve ba�lama çizgileri a�a��dakilerden hangisiyle ayarlan�r?A) Lines and Arrows C) Alternate UnitsB) Text D) Primary Units

8. Ölçülendirme stilinde yaz�lar�n özellikleri ve stilleri a�a��dakilerden hangisi ile ayarlan�r?A) Primary units C) TolerancesB) Fit D)Text

9. Tolerance komutunun görevi a�a��dakilerden hangisidir?A) Ölçülendirme esnas�nda ekrana çap i�aretini getirir.B) Ekrana geometrik toleranslar� getirir.C) Ölçü yaz�lar�n� de�i�tirir.D) Ölçülendirme yaz� stilini de�i�tirir.

10.Ölçülendirmede aç�klama yaz�lar� a�a��daki hangi komutla yaz�labilir?A) Dimbaseline C) DimtextB) Dimstyle D) Leader


45


Özellik ve Sorgulama (hesaplama) komutlar�n� kullanabileceksiniz.

Temel geometrik �ekillerin alan formüllerini bulunuz. Karma��k geometrilerinhesaplamalar�ndaki zorluklar�n� ara�t�r�n�z.

4. ÖZELL�K VE SORGULAMA (HESAP)KOMUTLARI

4.1. Sorgulama ve Konum Belirleme Komutlar� (List)

Bu komutla ekranda bulunan herhangi bir çizimin geometrik özelliklerini ça��rmakiçin kullan�l�r. Ayr�ca bu komutla seçilen nesnelerin özelliklerinin listelenmesi sa�lan�r. Bulistede nesnelerin katman�, rengi, çizgi tipi, çizgi geni�li�i, koordinat eksenindeki yerleri gibiözellikleri listelenir. Kapal� nesnelerin alan� ve çevresi verilir.

Inquiry toolbar : Inquiry araç çubu�uTools menu : Tools menüsü


Select Objects: (Özellikleri listelenecek objeyi seçiniz)�Enter tu�undan sonra ekrana yeni bir pencere aç�lacak ve bu penceredeki bilgiler

seçilen nesneye göre de�i�iklik gösterecektir.

Seçilen nesne ;

Do�ru (line) ise do�runun katman�, ba�lang�ç ve biti� noktalar�, iki biti� noktas�aras�ndaki aç�, uzunlu�u, X, Y ve Z koordinatlar�ndaki de�i�im verilir.

Daire (circle) ise katman�, merkez noktas�n�n koordinatlar�, yar�çap�, alan� ve çevresiverilir.


AMAÇ

ARA�TIRMA

46

Yay (arc) ise katman�, merkez noktas�n�n koordinatlar�, yar�çap�, ba�lang�ç ve biti�aç�lar� verilir.

Polyline (Pline) ise her kö�enin katman�, koordinatlar�, ba�lang�ç ve biti� geni�li�i,alan ve çevre uzunluklar� verilir.

Command: List ��

Selecet Objects: �

�ekil 4.1

[Line]; Seçilen nesne düz çizgi[Layer]; Seçilenen nesnenin bulundu�u katman[From point]; Seçilen nesnenin ba�lang�ç noktas�n�n X ve Y koordinatlar�[to point]; Seçilen nesnenin biti� noktas�n�n X ve Y koordinatlar�[Length]; Seçilen nesnenin uzunlu�u[Angle in XY plane]; Seçilen nesnenin XY düzleminde yapt�� aç�[Delta X]; Seçilen nesnenin X eksenindeki uzunlu�u[Delta Y]; Seçilen nesnenin Y eksenindeki uzunlu�u

Command: List�

Selecet Objects: (Objeyi seç) �

�ekil 4.2

47

[radius]: Seçilen nesnenin yar� çap�[center point]: Seçilen nesnenin merkez koordinatlar�[circumference]: Seçilen nesnenin çevresi[area]: Seçilen nesnenin alan�.

4.2. Alan Hesab� Komutu (Area)

Kapal� geometrik �ekillerin alanlar�n� hesaplamak için kullan�lan komuttur.

Bu komut çal��t�r�ld��nda a�a��daki mesaj komut sat�r�na gelecektir.

Command: Area �Specify first corner point or [Object/Add/Subtract]:Specify first corner point: Alan� hesaplanacak objenin kö�e noktas�n� seçiniz. Daha

sonra, noktalar s�rayla seçilir.“Specify next corner point or press ENTER for total:” Alan� hesaplanacak di�er

kö�eleri seçiniz. Kö�e seçme i�lemi bitince Enter tu�una bas�larak toplam alan ö�renilir.Object: Bu seçenekle sonradan Pedit’le birle�tirilmi� veya Polyline ile olu�turulmu�

nesneleri seçmek için kullan�l�r. Ayr�ca çember gibi tek kapal� nesnelerin seçimindekullan�l�r.

Add: Bu seçenekle, alan ölçüsüne di�er alan ölçülerini ekleyerek toplam alan ölçüsübulunur.

Subtract: Bu seçenekle, alan ölçüsünden di�er alan ölçüleri ç�kart�larak toplam alanölçüsü bulunur.

Örnek 1: Command: Area veya AA�Specify first corner point or [Object / Add / Subtract]: N1Specify next corner point or pres ENTER fr total: N2Specify next corner point or pres ENTER fr total: N3Specify next corner point or pres ENTER fr total: N4

48

�ekil 4.3

Sonuç: Area = 700.0000, Perimeter = 115.0000 (Alan 700 çevre 115 )

Command: Area veya AA �

�ekil 4.4

Specify first corner point or [Object/Add/Subtract]: A �Specify first corner point or [Object/Subtract]: O �(ADD mode) Select objects: (Polyline çizgiyi seçiniz.)Area = 1150.0000, Perimeter = 128.2843Total area = 1150.0000(ADD mode) Select objects: �� ( çemberi seçiniz.)Area = 78.5398, Circumference = 31.4159Total area = 1228.5398

4.3.Uzunluk Komutu (Dist)

49

�ki nokta aras�ndaki uzunlu�u ölçmek için kullan�lan komuttur.Inquiry toolbar : Inquiry araç çubu�uTools menu : Tools menüsü

Bu komut çal��t�r�ld�ktan sonra a�a��daki mesaj komut sat�r�na gelecektir.

Specify first point: (Uzakl�� ölçülecek ilk noktay� belirleyiniz).Specify second point: (Uzakl��n� ölçülecek ikinci noktay� belirleyiniz).Daha sonra uzakl�� ölçülen mesafenin bilgileri verilir;Distance: �ki nokta aras�ndaki mesafedir.Angle in XY Plane: Do�runun XY-düzlemindeki aç�s�n� verirAngle from XY Plane: Do�runun XY-düzlemine göre aç�s�n� verirDelta X : Noktan�n X eksenine göre de�i�im ölçüsünü verirDelta Y : Noktan�n Y eksenine göre de�i�im ölçüsünü verir.Delta Z : Noktan�n Z eksenine göre de�i�im ölçüsünü verir.

Örnek : Command: dist veya di �

�ekil 4.5

Specify first point: N1Specify second point: N2Distance = 51.4782, Angle in XY Plane = 29, Angle from XY Plane = 0Delta X = 45.0000, Delta Y = 25.0000, Delta Z = 0.0000[Distance] Mesafe: 51.7828


50


�ekil 4.6Yukar�daki uygulamay� yaparken a�a��daki i�lem basamaklar� ve önerileri dikkate

al�n�z.


� Sorgulama komutlar�n�uygulayabilmek için yukar�daki�ekli çiziniz. (Parçay� çizerkenö�retmeninizin belirledi�i ölçülerikullan�n�z.)

� Resimde verilen parçan�n alanhesaplar�n�n ve boy ölçülerininmatematiksel ifadelerle bulman�ngüçlüklerini dü�ününüz.

� Sorgulama komutlar�n� hat�rlay�n�z. � Yukar�daki �ekille ilgili bilgilere;list, area, dist komutlar�ylaula�abilirsiniz.

� Yukar�daki geometriye sahipparçan�n alan�n� çizim ekran�ndahesaplat�n�z.

� Yukar�daki �ekilde taral� alan�bulabilmek için “Area” komutunukullan�n�z ve içinde iki tane daireyiç�kartmay� unutmay�n�z.

� Yukar�daki parçan�n çevresinin nekadar oldu�unu çizim ekran�ndahesaplat�n�z.

Area veya List komutunu kullan�n. �kinokta aras�n� A-B, B-C veya A-Gnoktalar� aras�ndaki mesafeyi ölçmekiçin “Distance” komutunu kullan�n�z.

� Ayn� makine parças�n�n konumunubuldurunuz.

� Yukar�daki �ekildeki çizgilerin vedairelerin konumlar�n�,koordinatlar�n� bulmak için Listkomutunu kullan�n�z.

51

Ölçme ve De�erlendirme1. List komutunun görevi a�a��dakilerden hangisidir?

A) Ekranda seçilen nesnelerin mesafelerini verir.B) Ekranda seçilen nesnelerin alanlar�n� verir.C) Ekranda seçilen nesnelerin konumlar�n� verir.D) Hepsi

2. �ki nokta aras�ndaki mesafeyi bulmak için a�a��dakilerden hangi komut kullan�l�r?

A) AreaB) DistC) Match PropertiesD) Dimleader

3. Area komutundan sonra Object seçene�i a�a��daki hangi özellikte kullan�l�r?

A) Seçilen nesnenin polyline komutuyla birle�tirildi�i durumlardaB) Seçilen nesnenin içinin taranm�� oldu�u durumlardaC) Seçilen nesnin explode komutuyla patlat�lm�� oldu�u durumlardaD) Seçilen nesnenin X ekseniyle yapt�� aç�y� bulmak için

4. Ekrandaki nesnelerin konumlar�n� bulmak için a�a��daki hangi komut kullan�l�r?

A) AreaB) DistC) DimlistD) List


52

CEVAP ANAHTARLARIÖ�renme Faaliyeti 1 Cevap Anahtar�

1 A2 C3 C4 D5 A

Ö�renme Faaliyeti 2 Cevap Anahtar�

1 Do�ru2 Do�ru3 Yanl��4 Yanl��5 Yanl��6 Do�ru7 Yanl��

Ö�renme Faaliyeti 3 Cevap Anahtar�1 D2 C3 C4 B5 C6 A7 A8 D9 B10 D

Ö�renme Faaliyeti 4 Cevap Anahtar�

1 D2 B3 A4 D

DE�ERLEND�RMESorulara verdi�iniz yan�tlar� cevap anahtar�yla kar��la�t�r�n�z. Bu faaliyet

kapsam�nda hangi bilgileri kazand��n�z� belirleyiniz.Yanl�� cevapland�rd��n�z sorularlailgili konular� tekrar inceleyip ö�renmeye çal��n�z.

CEVAP ANAHTARLARI

53

MODÜL DE�ERLEND�RME

�ekil 4.7

MODÜL DE�ERLEND�RME

54

DE�ERLEND�RME KR�TERLER� EVET HAYIR

1. Çizim program�nda yeni bir dosya açarak gerekliayarlar� yapt�n�z m�?

2. Temel çizim komutlar�n� kullanarak çizimiolu�turdunuz mu?

3.Çizim esnas�nda ekran kontrol komutlar�n� (zoom, pan,vb.) kullanabildiniz mi?

4. Çizim üzerine yaz� (text) ekleyebildiniz mi?

5. Ekledi�iniz yaz�lar� biçimlendirebildiniz mi?

6. Çizim üzerindeki bütün elemanlar� ölçülendirmekomutlar�n� kullanarak ölçülendirebildiniz mi?

7. Olu�turdu�unuz çizimin üzerindeki kesilmi� yüzeyleriilgili komutlar� kullanarak tarayabildiniz mi?

8. Kö�eleri yuvarlat�lm�� dikdörtgenin çevresini ilgilihesaplama komutunu kullanarak hesaplatabildiniz mi?

DE�ERLEND�RME

Yukar�daki sorulara cevaplar�n�z olumsuz ise ilgili bilgi konular�n� ve uygulamalar�tekrarlay�n�z. Cevaplar�n�z olumlu ise bir sonraki modüle geçebilirsiniz.

55

KAYNAKLAR� KOCABIÇAK, Ümit. AutoCAD 2000 ile Bilgisayar Destekli Teknik Resim,

De�i�im Yay�nlar�, 2001

� �EN, �brahim Zeki. – BORA Halil, Bilgisayar Destekli Çizim, Ege Reklam Bas�m

Sanatlar�, �stanbul 2004

� GÜLES�N, Mahmut. GÜLLÜ, Abdülkadir. AVCI Özkan, AKDO�AN Gökalp,AutoCAD ile Çizim ve Modelleme, Asil Yay�n Da��t�m, Ankara 2004

� http://www.autodesk.com

KAYNAKLAR

Documents

Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişimkomutlar n içeren bir e itim ö retim arac d r. SÜRE 40/32 ÖN KO UL Bilgisayar destekli iki boyutlu çizim dersinin bir numaral temel geometrik