เศรษฐกจการเมองวาดวยสวสดการสาหรบแรงงานขามชาต: กรณศกษาแรงงานพมาในจงหวด

สมทรปราการ

นายษษฐรมย ธรรมบษด

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญารฐศาสตรดษฎบณฑต

สาขาวชารฐศาสตร

คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ปการศกษา 2555

ลขสทธ ของจฬาลงกรณมหาวทยาลย

บทคดยอและแฟมขอมลฉบบเตมของวทยานพนธตงแตปการศกษา 2554 ทใหบรการในคลงปญญาจฬาฯ (CUIR)

เปนแฟมขอมลของนสตเจาของวทยานพนธทสงผานทางบณฑตวทยาลย

The abstract and full text of theses from the academic year 2011 in Chulalongkorn University Intellectual Repository(CUIR)

are the thesis authors' files submitted through the Graduate School.

THE POLITICAL ECONOMY OF TRANSNATIONAL WORKER’S WELFARE: A CASE

STUDY OF BURMESE WORKER IN SAMUTHPRAKARN PROVINCE

Mr. Sustarum Thammaboosadee

A Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements

for the Degree of Doctor of Philosophy Program in Political Science

Faculty of Political Science

Chulalongkorn University

Academic Year 2012

Copyright of Chulalongkorn University

ง

ษษฐรมย ธรรมบษด: เศรษฐกจการเมองวาดวยสวสดการสาหรบแรงงานขามชาต:

กรณศกษาแรงงานพมาในจงหวดสมทรปราการ (THE POLITICAL ECONOMY OF

TRANSNATIONAL WORKER’S WELFARE: A CASE STUDY OF BURMESE

WORKER IN SAMUTHPRAKARN PROVINCE)

อ.ทปรกษาวทยานพนธหลก: รศ.ดร.วระ สมบรณ,

อ.ทปรกษาวทยานพนธรวม: ศ.ดร.สภางค จนทวานช, 205 หนา.

งานวจยชนนมเปาหมายเพออธบายสวสดการสาหรบแรงงานขามชาตในสงคมการผลต

แบบทนนยมในกระแสเสรนยมใหม ผานมมมองภววทยาทางเศรษฐกจการเมอง โดยชใหเหนถง

พลวตของกลไกการผลตซาในระบบทนนยมทมงแปรเปลยนแรงงานในฐานะมนษยใหเปนแรงงาน

ในฐานะสนคา ผานการเกบขอมลผานการสมภาษณเชงลกแรงงานขามชาตชาวพมาในจงหวด

สมทรปราการ และการสงเกตอยางมสวนรวมในพนทสนามวจยระหวางป 2553-2555

ผลการศกษาสวสดการในฐานะกลไกการผลตซาในระบบทนนยมผานกรณศกษา

แรงงานขามชาตชาวพมาในจงหวดสมทรปราการ ไดแสดงใหเหนถงความสมพนธการผลตแบบ

ทนนยมในกระแสเสรนยมใหมทมลกษณะดงน 1.มกระบวนการทาใหเปนสนคาทเขมขนขน

โดยเฉพาะกบผใชแรงงานทอานาจการตอรองตาอยางแรงงานขามชาต 2.สภาพการจางงาน

เปลยนแปลงไป โดยผใชแรงงานรบผดชอบตอความเสยงในระบบทนนยมมากขน เชนการจาง

แรงงานขามชาตแบบเหมาคาแรง รบงานกลบมาทาทบานหรอการจางลกษณะชวคราว 3.ระบบ

สวสดการไดมการแปรสภาพใหเปนการรบผดชอบของปจเจกชนมากขน ผานระบบสวสดการแบบ

เนนคาจาง และดวยเงอนไขขางตนนาส 4. ปรากฏการณการขยายตวของกลม “แรงงานเสยง”-

Precariat อนมลกษณะแตกตางจากชนชนกรรมาชพ แรงงานเสยงคอกลมแรงงานทถกถายโอน

ความเสยงจากชนชนนายทน และถกวางเงอนไขใหการตอส เพอประโยชนทางชนชนเปนไปได

อยางยากลาบาก

การวเคราะหสวสดการในทางภววทยาอนปรากฏในงานวจยไดชใหเหนถง แนวทางการ

จดสวสดการในสงคมเสรนยมใหมทจาเปนตองพจารณาผานมตความถวนหนาทตองขามผาน

ความเปนพลเมองของรฐชาตและมตการลดระดบการทาใหเปนสนคาเพอหลกเลยงการแปลกแยก

ทเกดขนในสงคมการผลต

สาขาวชา รฐศาสตร ลายมอชอนสต

ปการศกษา 2555 ลายมอชออ.ทปรกษาวทยานพนธหลก

ลายมอชออ.ทปรกษาวทยานพนธรวม

จ

# #5181511124 : MAJOR POLITICAL SCIENCE

KEYWORDS:TRANSNATIONALWORKER/WELFARE/NEO-LIBERALISM/

GLOBALIZATION/REPRODUCTION

SUSTARUM THAMMABOOSADEE: THE POLITICAL ECONOMY OF

TRANSNATIONAL WORKER’S WELFARE; A CASE STUDY OF BURMESE

WORKERS IN SAMUTHPRAKARN. ADVISOR: ASSOC.PROF. VIRA

SOMBOON, CO-ADVISOR: PROF. SUPANG CHANTHAVANICH, 205 pp.

The purpose of this study is to explain the transnational worker’s welfare

under the neo-liberalism mode of productions via the political economy approach.

Indicating the dynamic of the capitalism reproduction process, the research attempts

to clarify how capitalism system transforms labor (as human being) into labor power

(as commodity). The research field had been conducted during 2010-2012; depth

interview and participatory observation in Samuthprakarn has utilized as research

methodology.

The research shows that the Burmese workers in Samutprakarn represent the

condition of neoliberalism relations of production consist of four elements include the

following 1. The commoditization of labor power had been intensified 2. The

transformation of employment relations system by the rising of the out-sourcing and

temporary employment. 3. The conversion of welfare provision by changing from

state-citizen to market membership and 4.The emergence of ‘Precariat’ which

diverges from the traditional definition of proletariat in proto-industrial society.

The major contribution of the research is to demonstrate new mode of welfare

system. Besides the state-citizen integration model, welfare should be considered on

the aspect of de-commoditization level and get through the nation-state centric

approach on welfare provision.

Field of Study : Political Science Student’s Signature

Academic Year : 2012 Advisor’s Signature

Co-advisor’s Signature

ฉ

กตตกรรมประกาศ

ผ เขยนวทยานพนธฉบบนไดรบทนสนบสนนจากสานกงานกองทนสนบสนนการวจย

ภายใตโครงการปรญญาเอกกาญจนาภเษกรวมกบจฬาลงกรณมหาวทยาลย รนท 10 โดยม ศ.ดร.

สภางค จนทวานช เปนอาจารยทปรกษาผ รบทน และไดรบการสนบสนนจาก โครงการสงเสรมการ

วจยในอดมศกษาและการพฒนามหาวทยาลยวจยแหงชาต ของสานกงานคณะกรรมการการ

อดมศกษา (HS1069A)

ขอขอบคณเปนพเศษตอ ศ.ดร.สภางค จนทวานช อาจารยทปรกษาวทยานพนธในความ

เมตตาและเอาใจใสอยางมากในการทางานรวมกน การสนบสนนทางวชาการและเปดโลกทศนของ

ผเขยนเกยวกบการศกษาดาน “การอพยพศกษา” การใหความคดเหน วพากษตอแนวคดตางๆของ

ผเขยนเพอใหเกดการพฒนาองคความรทรอบดานเพอสามารถนาไปพฒนาประโยชนอยางแทจรง

แกเพอนมนษย รศ.ดร.วระ สมบรณ อาจารยทปรกษาอกทานในความเมตตาสนบสนนผ เขยนทงใน

แงวชาการและหลกคดในการใชชวตนบแตผเขยนเขาศกษาในคณะรฐศาสตรจฬาลงกรณ

มหาวทยาลยตงแตระดบปรญญาตร จนถงระดบปรญญาเอก ดร.นฤมล ทบจมพล ประธาน

กรรมการวทยานพนธ ผศ.ดร.ประภาส ปนตบแตง ซงจดประกายผเขยนเกยวกบการทาความเขาใจ

ประชาธปไตยในฐานะวถชวตของคนทกระดบในสงคม รศ.สชาย ตรรตน ครเศรษฐศาสตรการเมอง

คนสาคญของผเขยน รศ.ดร.สรยพร พนพง ผใหความกรณาอานและตชมงานวจยชนน

ขอขอบคณผมสวนสาคญในการใหความร คาแนะนา ทงทางตรงและทางออม

รศ.ใจ องภากรณ ผ เปดโลกเศรษฐศาสตรการเมองแนวมารกซใหแกผเขยน ผศ.สรวช ชยนาม

สาหรบความเหนดานภาษาองกฤษในการตพมพบทความในวารสาร Transnational Social

Review , Prof.Ronald Skeldon ผใหคาแนะนาผ เขยนในแงวชาการอยางดยงตลอดเวลาการวจยท

ประเทศสหราชอาณาจกร

ขอบพระคณ องคกร รกษไทย สมทรปราการ มลนธบานเดกเรรอน โดยเฉพาะอยางยง คณ

ชดซงทาหนาทเปนทงผใหขอมล และลามรบเชญทงภาษา พมา กระเหรยง มอญ ตลอดระยะเวลา

การเกบขอมลภาคสนามของผเขยนกวา 1 ปเศษ และ พนองแรงงานขามชาตซงเสยสละเวลาท

วางเวนจากการทางานอนนอยนดเพอใหขอมลแกผ เขยนดวยเงอนไขตางๆทยากลาบากยง

ทายทสดแลว ขอบพระคณครอบครวของผเขยน นางสายรก-นายเกษม ธรรมบษด

ผสนบสนนและจดประกายการเหนคณคาของการศกษาและการเคารพศกด ศรของเพอนมนษย

อยางเทาเทยม และ นางสาว เกวลน จตตงบญญา มตรยามสขและทกข กาลงใจอนไมมเงอนไข

ตลอดระยะเวลาหลายปทผานมา

ช

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย...................................................................................................... ง

บทคดยอภาษาองกฤษ................................................................................................. จ

กตตกรรมประกาศ …..……………………………………………………………………... ฉ

สารบญ....................................................................................................................... ช

สารบญตาราง............................................................................................................. ญ

สารบญรปภาพ............................................................................................................ ฎ

1.บทนา.......……………………………………………………………….………………. 1

1.1 ทมาและความสาคญ............................................................................................. 1

1.2 ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบการศกษาสวสดการสาหรบแรงงานขามชาต………. 5

1.3 วตถประสงคของการวจย…………………………………………………………........ 16

1.4 ขอตกลงเบองตน………………………………………………………….................... 16

1.5 ขอบเขตการศกษา................................................................................................. 17

1.6 นยามศพทเฉพาะ.................................................................................................. 19

1.7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ..................................................................................... 25

บทท 2 กรอบความคดและทฤษฎทใช...................................................................... 28

2.1 ความนา............................................................................................................... 28

2.2 สาเหตการศกษาเศรษฐกจการเมองวาดวยสวสดการ................................................ 29

2.3 แนวทางการบรณาแนวคดเชงทฤษฎหลากระดบ (Multi-Level) ................................. 32

2.4 กรอบการวเคราะห……………………………………………………………………… 62

บทท 3 วธดาเนนการวจย และขอมลภาคสนาม…................................................... 65

3.1 ความนา............................................................................................................... 65

3.2 แนวทางศกษาชาตพนธวทยาในระบบโลก……........................................................ 65

3.3 กรณศกษา............................................................................................................ 67

3.4 การไดมาซงขอมลและผใหขอมลสาคญ................................................................... 69

3.5 การสงเคราะหตวแบบระเบยบวธวจย “ตดตามอปลกษณ” ในวทยานพนธ.................. 69

3.6 การวเคราะหขอมล................................................................................................ 71

3.7 กระบวนการสรางสนามวจย................................................................................... 72

ซ

3.8 จรยธรรมการวจยในมนษย .................................................................................... 74

3.9 การลงพนทและขอมลภาคสนาม.……...………..…………………………………….. 75

3.10 ขอมลเชงบรรยายโดยสงเขปจากกลมตวอยางและผใหขอมล................................... 77

3.11 ขอจากดของระเบยบวธวจย.................................................................................. 82

3.12 สรป.................................................................................................................... 82

บทท 4 สมทรปราการในฐานะพนทเสรนยมใหม…………....................................... 83

4.1 ความนา............................................................................................................... 83

4.2 พฒนาการผลตของสมทรปราการ........................................................................... 85

4.3 คนจนเมอง และโครงสรางอานาจภายในเมอง.......................................................... 97

4.4 เงอนไข อนวฒนาการของเมอง............................................................................... 103

4.5 พนทเสรนยมใหมและการกาหนดโครงสรางทางชนชน.............................................. 106

4.6 สรป...................................................................................................................... 115

บทท 5 ลกษณะผอพยพ และเงอนไขเศรษฐกจการเมองประเทศตนทาง………….. 116

5.1 ความนา............................................................................................................... 116

5.2 แรงงานอพยพชวง ทศวรรษ 2540 และแรงงานอพยพชวง ทศวรรษ 2550................... 117

5.3 การคานวณคาเสยโอกาสวาดวยการอพยพ.............................................................. 125

5.4 กระบวนใหเหตผลของการอพยพ............................................................................ 127

5.5 สรป...................................................................................................................... 139

บทท 6 สวสดการในฐานะการผลตซาแบบทนนยมภายใตกระแสเสรนยมใหม

ตอแรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการ..........................................................

141

6.1 ความนา............................................................................................................... 142

6.2 การผลตซาแบบการกระจดของเวลาและสถานท……………………………………… 142

6.3 สวสดการดานทอยอาศย........................................................................................ 149

6.4 สวสดการดานสาธารณสข...................................................................................... 155

6.5 สวสดการดานการศกษา........................................................................................ 159

6.6 ลกษณะระบอบสวสดการเนนคาจางตามแนวชมปเตอรในสมทรปราการ.................... 161

6.7 วกฤตความชอบธรรม............................................................................................. 167

6.8 สรป...................................................................................................................... 169

ฌ

บทท 7 ระบอบสวสดการเนนคาจางตามแนวชมปเตอร

บนเสนทางการเปลยนแปลง………………………..……………………………………

171

7.1 ความนา............................................................................................................... 171

7.2 แนวโนมสวสดการหลงเสรนยมใหม……….............................................................. 172

7.3 สมทรปราการกบการกาวพน อนวฒนาการเมอง ………........................................... 178

7.4 สรป………………………………………………….……….…………………………. 183

บทท 8 บทสรป......................................................................................................... 185

8.1 ความนา............................................................................................................... 185

8.2 บทสรปขอคนพบและขอจากดงานวจย...…………................................................... 187

8.3 ขอเสนอแนะสาหรบอนาคต.................................................................................... 191

รายนามเอกสารอางอง.............................................................................................. 193

ประวตผแตง.............................................................................................................. 205

ญ

สารบญตาราง

หนา

ตาราง 3.1 สถตแรงงานขามชาตในพนทกรงเทพและปรมณฑล

แยกตามประเภทการเขาเมอง........................................................................................

68

ตาราง 3.2 ตวเลขผอยอาศยในจงหวดสมทรปราการ ป 2553……………………………… 68

ตาราง 3.3 แสดงขอมลผใหขอมล ผใชแรงงานขามชาต…………………………………….. 77

ตาราง 3.4 แสดงขอมลผใหขอมล ผ เกยวของกบผใชแรงงานขามชาต………….………….. 81

ตาราง 4.1 แสดง พฒนาการ พลงการผลตในสงคมไทย……………………………………. 86

ตาราง 4.2 แสดงลกษณะประชากรในสมทรปราการจาแนกตามการประกนตน…………… 107

ตาราง 5.1 แสดงลกษณะคาใชจายเมอเทยบกบรายได…………………………………….. 120

ตาราง 5.2 แสดงชองทางการตดตอของแรงงานขามชาต…………………………………… 132

ตาราง 6.1 แสดงลกษณะการคมครองดานสาธารณสขตอผใชแรงงาน……….………….... 156

ตาราง 6.2 ประยกตจากขอเสนอของ แนวคด Legitimation Crisis ของ Habermas ……... 168

ตาราง 7.1 แสดงเงอนไขการกาวพน อนวฒนาการของเมองสมทรปราการ………………... 182

ฎ

สารบญรปภาพ

หนา

รปภาพ 2.1 แสดงความสมพนธของกรอบแนวคดทใชในวทยานพนธ………………………. 32

รปภาพ 2.2 แสดงการจดระบบการอพยพ………………………………………………….... 49

รปภาพ 2.3 แสดงการจดระบบการอพยพในวทยานพนธ………………………………….... 50

รปภาพ 2.4 แสดงโครงสรางชนชนทางเศรษฐกจ ในระนาบเดยวกนกบโครงสราง

ภมศาสตร……………………………………………………………...................................

58

รปภาพ 2.5 แสดงกรอบวเคราะหเศรษฐกจการเมองวาดวยสวสดการ……………………… 62

รปภาพ 3.1 หนาหางสรรพสนคาอมพเรยล สาโรง…………………………………………… 72

รปภาพ 3.2 ตลาดสาโรง……………………………………………………………………… 72

รปภาพ 4.1 ปายหาเสยงของผสมครจากตระกล อศวเหม

ในการเลอกตง นายก องคการบรหารจงหวดสมทรปราการ………………………………….

99

รปภาพ 4.2 แสดงการผลตซาพลงแรงงาน…………………………………………………… 108

รปภาพ 5.1 การเคลอนยายของแรงงานขามชาตในชวงอายของพลงแรงงาน………………. 122

รปภาพ 5.2 ศนย Drop In; แหลงเรยนรของแรงงานขามชาต………………….................... 132

รปภาพ 5.3 เครองแบบพนกงานหองเยน……...……………………………….................... 136

รปภาพ 6.1 แสดงพนทถนนป เจาสมงพราย เทศบาลสาโรงเหนอ

ซงมรองรอยของการปดตวของอตสาหกรรมขนาดยอมและขนาดกลาง……………..………

149

รปภาพ 6.2 ชมชนสะพานปลา ทอยอาศยสาหรบสองครอบครว……………………………. 150

รปภาพ 6.3 สภาพทางเดนเขาชมชนทายบาน (อนดามน)…………………………………... 152

รปภาพ 6.4 ภาพทอยอาศยยานทายบาน…………………………………..……………….. 153

รปภาพ 6.5 การปรบตวของคาจางขนตาในสมทรปราการ 2554-2555…….……………… 162

รปภาพ 6.6 วกฤตความชอบธรรมตามมมมอง Jurgen Habermas……………………….. 166

รปภาพ 8.1 แสดง การบรณาการสวสดการ…………………………………………………. 188

1

บทท 1

บทนา “ผคนยอมบรรลเงอนไขความเปนมนษยอยางสมบรณเมอพวกเขาเขาสกระบวนการผลตโดยปราศจาก

แรงจงใจดานความจาเปนทางชวภาพทตองขายแรงงานของพวกเขาในฐานะสนคา”

Ernesto Che Guevara (1965)

1.1 ทมาและความสาคญ

วกฤตเศรษฐกจทเกดขนอยางตอเนองในระบบทนนยมโลกตงแตชวงปลายศตวรรษท 20 สงผล

ตอการปรบตวของระบบทนนยมทงในลกษณะรปแบบการสะสมทนและนาสการปรบความสมพนธ

อนๆทเกยวของกบการสะสมทนไปพรอมกน1 วกฤตสาคญของระบบทนนยมยอมหมายถง วกฤตใน

“กระบวนการสรางแรงงาน” หรอการผลตซาแรงงานเพอเขาสระบบ ทงนรปธรรมของการผลตซาใน

ระบบทนนยมทปรากฏในศตวรรษท 20 คอ “นโยบายสวสดการ” ความลมเหลวของกระบวนการผลต

ซาทปรากฏนสงผลตอวกฤตความชอบธรรมของระบบทนนยมอนนาสความพยายามในการแปรสภาพ

เงอนไขการสะสมทนรปแบบใหม ซงเปนมากกวาการยายฐานการผลตหรอการนาเขาแรงงานชดใหม

เขาสระบบ หากแตหมายรวมถงการแปรสภาพ “ความเขมขนของกระบวนการทาใหเปนสนคา” ใหม

ความเขมขนสงขน รปธรรมสาคญของการแปรสภาพครงน คอ นโยบายเสรนยมใหม และ คาอธบายวา

ดวยโลกาภวตน2 คาอธบายทงสองนมงเนนใหถงพลงทางเศรษฐกจทผลกดนใหเกดความสมพนธ

แนวราบขามรฐชาต (Held, 2010 : 1-27)

ในทน ผ วจยเสนอวา สวสดการ คอ รปแบบหนงของการผลตซาในระบบทนนยม อน

หมายความวาเมอระบบทนนยมไดมการปรบเปลยนลกษณะการผลตซายอมสงผลตอลกษณะ

สวสดการทเปลยนแปลงไป การปรบเปลยนลกษณะการผลตซานมใชเงอนไขทางเศรษฐกจเพยงลาพง

หากแตรวมถงเงอนไขทางสงคม หรอท Marx (1970 : 49-63) ไดนยามลกษณะการผลตซานในฐานะ

1วกฤตเศรษฐกจทเกดขนอยางตอเนองหมายถงวกฤตนามน ป 1972 , 1977 อนนาสการยายฐานการผลตและการลดคาเงน เยน และคาเงนมารค

ในชวงทศวรรษ 1980 (Cox 1987) ตลอดจนวกฤตการเงนในเอเชยป 1997 คาอธบายวกฤตเศรษฐกจสามารถแบงออกเปนสามคาอธบายหลก กลมแรก มองวกฤต

เศรษฐกจในฐานะความผดพลาดเชงเทคนคของรฐ กลมทสอง อธบายแนวระบบโลกโดยใหความสาคญกบประเทศทนนยมศนยกลางทมอทธพลในการวางเงอนไข

ทางเศรษฐกจของประเทศ ขณะทกลมทสาม มองวกฤตศรษฐกจในฐานะวกฤตของระบบทนนยมโดยมจดเรมตนจาก แนวโนมการลดลงของอตรากาไร อนเปนเรอง

ทวไปของระบบทนนยมมากกวาเรองเฉพาะของการกาหนดนโยบาย โดยในวทยานพนธฉบบนจะใชคาอธบายหลงสดเปนกรอบการมอง “วกฤตเศรษฐกจ” หากมการ

อางถง 2 David Held(2002b)ไดชใหเหนวาเงอนไขโลกาภวตน และการผลกดนเสรนยมใหมเปนเรองเดยวกนตามมมมองของสานกโลกานยม โดยมองวา

เงอนไขเศรษฐกจเปนปจจยเกอหนนการเชอมรอยระหวางกน

2

สวนหนงของ “ความสมพนธการผลต” การใชคาวา “ความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสร

นยมใหม” ทปรากฏในวทยานพนธฉบบนจงมไดหมายความวา ระบบทนนยมไดมการเปลยนแปลงไป

อยางถอนรากถอนโคนเขาสวถการผลตใหม แตมงชใหเหนวาระบบทนนยมกมการปรบตวจนทาใหเกด

“ความสมพนธการผลตแบบทนนยมในกระแสเสรนยมใหม” หมายถงลกษณะของกระบวนการทาให

เปนสนคาทมความเขมขนสงขนตามรอบของการสะสมทนในศตวรรษท 21 กลาวอกนยหนงคอ

ความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยมใหมเปนสวนหนงของพฒนาการของระบบทน

นยมทมงขดรดผใชแรงงานจนกอใหเกดการเปลยนแปลงความสมพนธเชงคณภาพดงเชน ความเขมขน

ของการทาใหเปนสนคาทเกดขนในความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยมใหม

การยกกรณศกษา แรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการ มเจตนาเพอฉายภาพใหเหนการ

แปรสภาพของลกษณะการผลตซาในระบบทนนยมโลก ดงทปรากฏในคาอธบายวาดวย “การสะสม

ผานการชวงชง” ซงเสนอโดย David Harvey (2003 : 137-183) นกภมศาสตรชาวองกฤษอนชใหเหน

การแปรสภาพเงอนไขทางภมศาสตรใหสอดรบตอการสะสมทนซงมใชเพยงแคการยายฐานการผลต

เทานน แตยงหมายรวมถงการนาเขาแรงงานชดใหม ตลอดจนความสมพนธในการสราง “แรงงานใน

ฐานะสนคา” รปแบบใหมทเออตอการสะสมทน ในประเดนนสอดรบกบแนวคดของ Bob Jessop

(1990 )ซงชใหเหนกลไกการทางานของรฐทนนยมทมการปรบตวในแงยทธศาสตรการผลตซา อนจะ

เหนไดจากความพยายามสราง “รฐ(ชาต)สวสดการแนวเคนส” ในชวงหลงสงครามโลกครงทสอง สการ

ปรบตวเพอสราง “ระบอบเนนคาจางตามแนวชมปเตอร” อนสะทอนเงอนไขการผลตซาทมความเขมขน

แตกตางกนตามรอบการสะสมของทน3

ภาพกรณศกษาเชงพนทในจงหวดสมทรปราการ ไดฉายภาพกระบวนการสรางพนทเสรนยม

ใหม อนกลายเปนสนามในการปฏสมพนธกจกรรมตางๆในระบบทนนยม พนท (Space) จงมไดเปน

เพยงพนทกายภาพทมความเปนวตถวสย หากแตเปนภาพสะทอนความสมพนธเชงอานาจทาง

การเมองและเศรษฐกจ แมสมทรปราการจะถกแปรสภาพใหเปนสวนหนงของหวงโซอปทานนบแต

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 5 แตการแปรสภาพสมทรปราการสการเปนพนทเสร

นยมใหม สงผลใหกระบวนการแปรสภาพแรงงานใหเปนสนคามความเขมขนทสงขนตอเนอง การ

เกดขนของโรงงานหองแถวขนาดเลก การเปลยนแปลงเงอนไขการจางตลอดจนกระบวนการนาเขา

3 John Maynard Keynes และ Joseph Schumpeter มไดพดถงสวสดการในฐานะนโยบายโดยตรงหากแตพจารณาเงอนไขวกฤตเศรฐกจในระบบทน

นยมในฐานะปญหาทางเทคนค Keynes พจารณาวกฤตสาคญคอปญหาการวางงาน ขณะท Schumpeter พจารณาถงระบบทขาดความสรางสรรค กลาวโดยสรป

คอ Keynes มงแกไขวกฤตโดยการแปรสภาพคนเขาสระบบการจางงานในฐานะแรงงาน ขณะท Schumpeter มองทางออกโดยการแปรแรงงานใหเปนผประกอบการ

3

แรงงานขามชาต นบเปนสวนสาคญในการแปรสภาพใหกระบวนการทาใหเปนสนคามความเขมขน

สงขนในพนทเมองสมทรปราการ แตความเขมขนนกลบกลายเปนความเขมขนทถกทาใหหยดนง และ

จากดเงอนไขตางๆทจะนาสการเปลยนแปลง เชนการนาเขาแรงงานขามชาตรนหนมสาวอยางตอเนอง

เขามาแทนทแรงงานรนกอนหนาทม “อายขยแรงงาน” หดสนลงตามรอบของการสะสมของทน สถาน

ประกอบการทดาเนนการลอกบกระบวนการสะสมแบบยดหยน

เงอนไขขางตนเปนไปเพอตอบสนองการสรางสมทรปราการใหเปนพนทสาหรบเฉพาะ

“แรงงานในฐานะสนคา” ขณะทแรงงานในฐานะมนษยถกลดทอนและถายโอนไปสกระบวนการผลตซา

นอกพนทการผลตเชนการอพยพหรอสงเงนกลบของแรงงานอพยพสพนทตนทางการอพยพหลงจาก

ทางานไดระยะหนง ความซบซอนเชงปรมาณทปราศจากการพฒนาเชงคณภาพสมทรปราการจงเผชญ

กบเงอนไข อนวฒนาการของเมอง (Urban Involution) เมอกระบวนการสะสมทนแบบเสรนยมใหมได

ดาเนนไปจงไมไดกอใหเกดการ “วฒนา” อนมตวชวดคอการผลตซาแรงงานในฐานะมนษยใหมความ

เขมขนสงขน ตรงกนขาม ความเขมขนของกระบวนการผลตซาแรงงานในฐานะสนคากลบเปนเงอนไขท

ทาใหเมองหยดนง และจมดงไปในความซบซอนของการสรางแรงงานราคาถกในการตอบสนองรอบ

การสะสมทน การศกษาสวสดการสาหรบแรงงานขามชาตในสมทรปราการจงจาเปนตองฉายภาพ อน

วฒนาการของเมองประกอบกนเพอฉายภาพกระบวนการทาใหเปนสนคาในพนทเสรนยมใหมทม

ลกษณะทวไปและเฉพาะควบคกน

การศกษาเศรษฐกจการเมองวาดวยสวสดการ มความจาเปนตองวเคราะหและวพากษกรอบ

แนวคดหลกวาดวยการศกษา สวสดการสาหรบแรงงานขามชาต ในพนทเมองทผานมาซงถกฉายภาพ

ผานมมมองหลกสองแนวคดคอ แนวทางนโยบายสาธารณะทมองวานโยบายตางๆเกดจากการตอรอง

ผลประโยชนของกลมทเกยวของตางๆ ซงเปนการพจารณาในลกษณะปรากฏการณนยมอนไมสามารถ

ฉายใหเหนความไมเทาเทยมกนในการปฏสมพนธเพอจดทานโยบายตางๆ ขณะทแนวคดมานษยวทยา

กมแนวโนมทจะสรางขอสรปในลกษณะสมพทธนยมโดยละเลยลกษณะรวมของชวตประจาวนภายใต

ระบบทนนยมโลกทเกดขนกบแรงงานขามชาตชาวพมาในฐานะผใชแรงงานทอยภายใตความสมพนธ

การผลตทผนแปรไปตามรอบการสะสมของทน การศกษาในวทยานพนธฉบบนจงมงใชกรอบการศกษา

แบบ เศรษฐกจการเมองวาดวยสวสดการเพอ ฉายภาพสวสดการในฐานะกลไกผลตซาของระบบทน

นยมซง มทงในมตการผลตซาแรงงานในฐานะมนษย และแรงงานในฐานะสนคาควบคกน (Marx,

1976 :428-447;Harvey 2006a; Jessop 2002)

4

แรงงานขามชาตชาวพมาจงมใชผ ยากจน หรอดอยโอกาสตามคาอธบายแบบดงเดม

(Skeldon, 1997) พวกเขาเปนพลงการผลตรปแบบใหมทเผชญกบความเปราะบางในสงคมทนนยม

ภายใตกระแสเสรนยมใหม ซงดานหนงเปนการเปดโอกาสแกพวกเขาในการกาหนดเงอนไขชวตของ

ตนเอง แตในขณะเดยวกนความเปราะบางทพวกเขาเผชญกมไดทาใหพวกเขาตองยอมจานนอยางไมม

เงอนไขตามคาอธบายการอพยพแบบนโอคลาสสคซงระบวาแรงงานขามชาตอพยพดวยเงอนไขการ

คานวณคาเสยโอกาสดงนนพวกเขามแนวโนมยอมรบเงอนไขการทางานทแยกวาโดยเปรยบเทยบได

การศกษาครงนจงมงชใหเหนวาแรงงานขามชาตชาวพมาแมจะไมมลกษณะการเปนชนชนกรรมาชพ

(Proletariat) ทมความทรงจาทางสงคมรวมกน (Standing, 2011) เงอนไขการผลตซาในระบบทนนยม

ไดสรางใหพวกเขาเปน กลมแรงงานเสยง (Precariat) แรงงานภายใตความสมพนธแบบเสรนยมใหมท

ถกขบเคลอนดวยแนวคดปจเจกนยมแบบเขมขน มวธคดแบบผประกอบการ แมสานกของชนชน

กรรมาชพจะยงไมปรากฏ แตนนกมไดหมายความวาแรงงานขามชาตชาวพมาเปนผถกกระทาจาก

ระบบอยางวางาย ในทางตรงขามการขยายของความรสกถกลดรอนสทธโดยสมพทธ(Relative

Deprivation) ทาใหแรงงานขามชาตเปนกลมชนชนทมศกยภาพในการตงคาถามตอความสมพนธการ

ผลตเมอระบบทนนยมไดเผชญกบวกฤตการสรางความชอบธรรมเปนระยะ (J. M. Olson, Herman,

Zanna, and University of Western Ontario., 1986)

งานวทยานพนธชนนจงมงสรางจดเรมตนในการพจารณาสวสดการของแรงงานขามชาตทม

ความเกยวของกบระบบทนนยมโลก ตลอดจนชวตประจาวนในสงคมการผลตนน และพจารณา

แรงงานขามชาตชาวพมาในฐานะตวแบบของแรงงานขามชาตทมลกษณะทวไป เปนภาพสะทอน

กองทพสารองของแรงงาน อนมลกษณะเออตอการสะสมแบบยดหยนและยอมรบลกษณะความ

ชวคราวในประเทศปลายทาง อนไดแสดงรายละเอยดในบทท 5 วาดวยลกษณะผอพยพ และเงอนไข

เศรษฐกจการเมองประเทศตนทาง งานวทยานพนธนจงมงตอบคาถามหลกอนเกยวของกบลกษณะ

สวสดการในสงคมความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยมใหมทรฐไดถายโอน

ความสมพนธใหแกผประกอบการและตวผ ใชแรงงาน ทาใหภาพการจดสวสดการแบบเนนรฐกบ

พลเมองชาตตนไมสามารถฉายภาพทงหมดของความขดแยงได เชนเดยวกนกบการทผประกอบการ

พยายามผลกดนสวสดการผานระบบคาจางดวยกลไกตลาดแทน การศกษาในพนทเมองอตสาหกรรม

เขมขนสามารถกอใหเกดความเขาใจความสมพนธในชวตประจาวนของความสมพนธการผลตแบบ

โลกาภวตนเสรนยมใหมไดชดเจนมากขน

5

การศกษาในวทยานพนธฉบบนจงเปนไปเพอชใหเหนพลวตของระบบทนนยมซงมหวใจหลก

คอการผลตซาแรงงานในฐานะสนคาเขาสกระบวนการผลต วกฤตสาคญของระบบทนนยมคอการไม

สามารถสรางแรงงานเขาสระบบการผลตอกครงได ระบบสวสดการอนเปนหนงในกระบวนการผลตซา

จงมการปรบตวอยางตอเนองใหสอดรบกบความขดแยงทางชนชนทสงขนในการผลตแตละครง

ลกษณะการปรบตวของสวสดการจงเปนตวบงชสองดาน ดานแรกคอความพยายามของทนในการผลต

ซาความสมพนธการผลต และดานทสองคอความขดแยงและการตอสของชนชนแรงงานทพยายาม

เรยกรองสวสดการทคนความเปนมนษยมากกวาการผลตซาสภาวะการเปนสนคา อนไดมการวเคราะห

เงอนไขการผลตซาแรงงานขามชาตในฐานะตวแทนของแรงงานในฐานะสนคาซงปรากฏในบทท 4 และ

บทท 5 การศกษานนอกจากจะชใหเหนถงความพยายามในการปรบตวของระบบทนนยมแลว ยง

ชใหเหนความเปราะบางรปแบบใหมทเกดขนแกผใชแรงงาน ผานระบบสวสดการแบบเนนคาจางตาม

แนวชมปเตอรซงมนยยะของการเปดพนททางโอกาสแกผใชแรงงานในการแสวงประโยชนจากระบบทน

นยม แตในอกดานหนงกลบเพมอตราการทาใหเปนสนคาทสงขน พรอมกบการขดรดมลคาสวนเกน

จากผ ใชแรงงานอยางมหาศาลไปพรอมกน โดยสรปแลววทยานพนธฉบบนไดพยายามฉายภาพ

ลกษณะสาคญของความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยมใหมอนมลกษณะสาคญคอ ม

กระบวนการทาใหเปนสนคาทเขมขนขน มการปรบสภาพการจางงานทใหผใชแรงงานเปนผ รบผดชอบ

ความเสยงในระบบทนนยมมากขน สวสดการหรอการผลตซาถกถายโอนใหเปนความรบผดชอบของ

ปจเจกชนเพอลดตนทนของวถการผลตแบบทนนยม และปรากฏการณการขยายตวของกลมแรงงาน

เสยง

1.2 ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบการศกษาสวสดการสาหรบแรงงานขามชาต

การศกษาเศรษฐกจการเมองวาดวยสวสดการสาหรบแรงงานขามชาตในวทยานพนธนมงฉาย

ภาพสาคญคอ

1.พจารณาสวสดการในฐานะการผลตซาของระบบทนนยม เปนกระบวนการสรางแรงงานใน

ฐานะสนคา

2.ระบบทนนยมมการปรบตวจากครงหนงทรฐชาตเปนกลไกสาคญในการผลตซาแรงงานใน

ฐานะสนคา ไดมการปรบตวสการใชระบอบเนนคาจางในการผลตซาแรงงานในฐานะสนคาตวอยาง

ลกษณะสวสดการรปแบบตางๆนนไดมการพจารณาโดยละเอยดในสวนคาจากดความและบททสองวา

ดวยกรอบวเคราะห

6

3.จากคาอธบายสองขอแรก แรงงานขามชาตในวทยานพนธฉบบนจงหมายถง พลงการผลตท

ตอบสนองการสะสมทนแบบเสรนยมใหมมากกวา การพจารณาในประเดนชาตพนธทมลกษณะเฉพาะ

การพจารณาสวสดการในฐานะกระบวนการผลตซาของระบบทนนยมไดมการพจารณาโดย

แนวเศรษฐศาสตรการเมองมารกซสตดงท Marx (1973: 144-150) ไดพจารณาปรากฏการณ “เวลา

วาง” ในระบบทนนยม ในหนงสอ Grundrisse อนชใหเหนวา สาหรบระบบทนนยมแลว การประหยดท

สาคญคอการประหยดเวลาการผลต การมงประหยดเวลานเปนหนงในภาพสะทอนพฒนาการการผลต

เวลาการทาการผลตลดลงเทาไรยอมหมายความวา เวลาวางของปจเจกชนมเพมขนเทานน เวลาวางจะ

เปนกระบวนการสาคญในการแปรสภาพปจเจกชนจากตวตนของตนเองสการเปนแรงงานอกครงเพอ

เขาสกระบวนการผลต “สงคม”จงเปนผลผลตทายสดของสงคมทนนยม ทงมนษยในสงคมและ

ความสมพนธในสงคมไปพรอมกน ดงนน สวสดการในฐานะความสมพนธของมนษยในชวงเวลาหลง

การผลต จงเปนภาพสะทอนทแยกไมออกจากกระบวนการสะสมทนและความสมพนธการผลตทมการ

แปรสภาพไป

เพอทาใหกรอบอธบายในวทยานพนธฉบบนมความชดเจนมากขนจงทบทวนวรรณกรรม

การศกษาสวสดการสาหรบแรงงานขามชาตใน 5กลมวรรณกรรมตอไปน 1.กลมวรรณกรรมแนวคดพห

นยม 2.กลมวรรณกรรมดานมานษยวทยา-ชาตพนธวทยา 3.กลมวรรณกรรมดานวฒนาการของระบอบ

เสรนยมใหม 4.กลมวรรณกรรมฝายซายซงพจารณากลไกการครอบงาผานรฐทนนยม และกลม 5 กลม

วรรณกรรมดานชมชนผอพยพ

1.2.1 กลมวรรณกรรมพหนยม

แนวคดพหนยมไดรบการวางรากฐานสาคญจากนกสงคมวทยาชาอเมรกนอยาง Mancur

Olson (2003 : 33-49)ซงชใหเหนวากลไกการตอรองผลประโยชนทเกดขนผานรฐในฐานะชมชนทาง

การเมอง สวสดการจงถกพจารณาในฐานะนโยบายอนเกดจากการตอรองของกลมผลประโยชนท

หลากหลาย นโยบายสวสดการจงเปนการสงเคราะหคากลางของการตอรองของกลมประโยชนตางๆท

เกยวของ ผานการเชอมรอยสการสรางอตลกษณของกลมผลประโยชนของตนเอง และตอรองผานรฐท

เปนเวทการปฏสมพนธและการตอรองของกลมตางๆ โดยแนวคดนมมมมองรฐในฐานภววทยาเดยวกน

กบแนวคดรฐในฐานะสญญาประชาคม T.H.Marshall (1992 : 147-154)ไดชใหเหนถงลกษณะ

สวสดการทเกดขนในฐานะสญญาประชาคม อนหมายความวา สทธ และสวสดการจงเปนเรองเดยวกน

โดยสามารถแยกออกเปนสามระดบดงน คอ สทธดานเศรษฐกจ หมายถงสทธการจาง และการถกจาง

7

การไดรบคาจาง โดยเงอนไขนจะพฒนาส สทธทางการเมองอนหมายถงอานาจในการตอรองเงอนไข

ทางเศรษฐกจขางตน และสดทายคอสทธทางสงคม อนเปนภาพสะทอนการตอรองเพอเงอนไขคณภาพ

ชวตทมากกวาเรองเศรษฐกจการเมอง โดยพจารณาถงมตวฒนธรรม อตลกษณ และการใชชวตของตน

หลงจากไดเตมเตมในสองเงอนไขขางตนแลวดงนนปญหาของสวสดการในมมมองพหนยมหรอรฐ

สญญาประชาคมจงพจารณาทปญหาทางเทคนควาดวยการขาดขอมล การขาดเวทในการทาความ

เขาใจระหวางกน รวมถงความไมโปรงใสของการจดการภาครฐ

งานวจยของ ณพอร รพพฒน (2547:25-38) ไดระบถงแรงงานเดกขามชาตทตองทางานใน

ลกษณะทไมเปดเผย ไมมเอกสารสทธ งานในลกษณะคนรบใชในบาน ไมมวนหยดทตายตวและตอง

คอยหลบหนเจาหนาทรฐ โดยมากแลวแรงงานเดกมตนตอมาจากความยากจนและไมมทางเลอกการ

ทางานจงตองทางานอยางไมมเงอนไข พรอมทงอคตจากนายจาง ประชาชนและเจาหนาทรฐไทยใน

การพจารณาวาแรงงานขามชาตเปนปญหาตนตอของอาชญากรรม โรคตดตอ และการเขาเมองผด

กฎหมายแรงงานขามชาตเดกจงนบเปนแรงงานทเปราะบาง และมตนทนตาทสดในตลาดแรงงาน ทงน

งานของ ณพอร (2547) ถอเปนแบบฉบบการพจารณาปญหาแรงงานขามชาตทเกดจากการขาดความ

เขาใจในตนตอปญหา การมอคตทางชาตพนธ และการฝาฝนมาตรฐานดานสทธมนษยชน อนเปนการ

มองความบกพรองของรฐตามมมมองแนวสญญาประชาคมทมองถงการละเลยสทธสวสดการทรฐพง

จดให ขอเสนอแนะปญหาขางตนคอการพจารณาการแกไขเชงสถาบน ผานการจดสรางนโยบาย การ

ออกกฎหมายเพอคมครองกลมผลประโยชนตางๆใหมการปฏสมพนธกนอยางเปนธรรม4

เชนเดยวกนกบองคกรพฒนาเอกชนทมลกษณะปฏบตนยม ซงใหความสาคญกบการแกไข

ปญหาในกรณเฉพาะดงเชนการศกษาของเครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงาน โดยสมพงษ สระแกว

และปฏมา รงกระจาง (2552) ไดมองปญหาแรงงานขามชาตในฐานะ การท เปนกจกรรมซงม

ผลประโยชนในลกษณะ “ใตดน” โดยมผไดเสยผลประโยชนทงในองคกรภาครฐ เอกชน รวมถงกลม

ตวแทนนาเขา สทธสวสดการของแรงงานขามชาตสามารถพฒนาขนมาไดผานการยกระดบปญหา

ขนมาอยบนดน การนาแรงงานเขาสระบบการจางทถกตอง และจดสวสดการใหตามกฎหมายตาม

มาตรฐานทรฐสามารถจดใหไดแกแรงงานขามชาต

4นอกจากนงานวจย ของศนยวจยอพยพแหงเอเซย โดย สภางค จนทวานชกเปนกล มงานวจยทใหความสาคญตอขอเสนอทางนโยบาย และการคมกน

สทธทางกฎหมายในลกษณะสวสดการแบบเกบตก (Residual Welfare) (Allden et al., 1996; Chantavanich and Makcharoen, 2008 :391-411)

8

แมการศกษาแนวพหนยมหรอแนวรฐสญญาประชาคมจะมคณปการอยางมากตอการศกษา

สวสดการสาหรบแรงงานขามชาตแตกมอยางนอยสามประเดนทจาเปนตองวพากษและกาวผานกลม

วรรณกรรมกลมน

(1) การวเคราะหแนวพหนยม มงเนนการอธบายการเมองในเชงอตลกษณ ความตองการ

สวสดการจงเปนสวนหนงของอตลกษณทางการเมอง ในแงนจงเปนการลดระนาบ

คาอธบายทางเศรษฐกจ การเมอง สงคมใหลงมาอยในระนาบเดยวกน ภายใตกรอบ

อธบายอตลกษณทางการเมองในแงนจงไมสามารถฉายใหเหนพลวตทางเศรษฐกจทเปน

ตวกาหนดเงอนไขผลประโยชนทางการเมอง กลาวคอ ผลประโยชนทางการเมองมใช

เงอนไขอสระทถกกาหนดดวยผลรวมผลประโยชนของแตละปจเจกชน หากแตเปนภาพ

สะทอนบรบททางเศรษฐกจทมการเปลยนแปลงไป

(2) รฐมลกษณะตายตวตามคาจากดความรฐชาตในชวงศตวรรษท 20 การพจารณาสทธ

สวสดการตามแบบ Marshall (1992: 148)เผชญขอจากดสาคญเมอมนษยผกตดกบ

องคกรทางการเมองมากกวาหนงองคกร ซงมความซบซอนมากกวาคาอธบายแบบเนนรฐ

หรอ กระทง รฐบาลโลก เครอขายชมชนจนตกรรม ถกสรางขนผานความทรงจารวมท

ซบซอนอนเนองจากพลวตการผลตทมความยดหยน และเขมขนในกระบวนการทาใหเปน

สนคาสงขน

(3) มมมองใตดน-บนดน เปนภาพสานกแนวคดการจดการนยม ซงในแงนเปนการมอง

สวสดการในระนาบเดยวคอ ระนาบเชงปรมาณในแงการขยายสทธผ เขาถงหรอเพมระดบ

การใหสทธ ซงเปนการละเลยสวสดการในเชงคณภาพท

Gosta Esping Anderson (1988 : 77-111) ไดพจารณาถงระดบของกระบวนการทาให

เปนสนคาซงเปนเงอนไขสาคญของการจดสวสดการทเปนประเดนเพมเตมสาคญ

นอกเหนอจากประเดน การถกกฎหมาย หรอไมถกกฎหมาย5

1.2.2 กลมวรรณกรรมดานมานษยวทยา-ชาตพนธวทยา

แนวคดมานษยวทยาเรมกาวเขามามบทบาทในการอธบายความสมพนธในเขตเมองผานฐาน

คาอธบาย ชาตพนธวทยาเมอง แนวคดสวสดการเปนเรองของการแยงชงคาจากดความวาดวย “พวก

5อยางไรกดงานของ Esping Adersen ในป 1988 ไดวพากษนโยบายสวสดการของกลมประเทศนอรดกทไมสามารถปรบตวเขากบรปแบบการสะสมทน

ในชวงปลายศตวรรษทยสบ นาสขอเสนอทสอดคลองกบงานของ Anthony Gidden (Beck, Giddens, and Lash, 1994)ซงสรางแนวนโยบายทางเลอกทสาม ซง

ทายทสดแลวกมไดหาทางออกใหกบกระบวนการทาใหเปนสนคาภายใตการสะสมทนรอบใหม

9

เรา” และ “ผอน”แนวความคดนไดรบการพฒนาโดย Ernest Gellner (1992 :155-162) โดยระบวาการ

สรางความแตกตางทางชาตพนธเปนเพอความสะดวกในการควบคมชนชนในสงคมอตสาหกรรม ในแง

นชาตพนธจงเปนประดษฐกรรมสมยใหมของรฐทนนยม เปนการสลายจตสานกทางชนชน หรอการให

สทธโอกาสแกกลมชาตพนธหนงเหนอกวาอกกลมหนง เพอควบคมโครงสรางการผลตดงนนความเปน

อนจงถกสรางขนไดเสมอ ชาตพนธจงมใชเรองของชนชาตในพนทเฉพาะ หากแตเกยวพนกบการ

ควบคมของระบบสงคมตางๆ

กรอบชาตพนธวทยายงมจดรวมสาคญกบแนวคดหลงสมยใหม พชญ พงษสวส ด

(Pongsawat, 2007 :25-30) ใชกรอบความคดความสมพนธเชงอานาจตามแนวคดหลงสมยใหม

พจารณากลไกการควบคมและครอบงาของรฐในพนทชายแดนพชญชใหเหนกลไกการควบคมท

แตกตางกนในการควบคมแรงงานขามชาตในพนทอาเภอแมสอด กลไกสทธพลเมองทไมสมบรณ

(Partial Citizenship) ถกนามาใชผานการใหบตรสตางๆแกแรงงานขามชาต แตทงนพชญไดโตแยง

กรอบความคดเชงสถาบนและกรอบกฎหมายนยมในการพจารณาความสมพนธของแรงงานขามชาต

ในเขตเมอง โดยพชญชใหเหนถงกลไกควบคมทเกดขนในชวตประจาวนทงระหวางเจาหนาทรฐไทย

และแรงงานขามชาต หรอระหวางแรงงานขามชาตดวยกนเอง ทงนพชญไดชใหเหนถงขนตอนของการ

สะสมบพกาลทเกดขนในเมองแมสอด กระบวนการสรางแรงงานเพอตอบสนองตอระบบทนนยม แตใน

อกดานหนงนนพชญเลอกใชกรอบความสมพนธเชงอานาจระหวางบคคลทเกดขนในเมองชายแดน

มากกวาการใชกรอบพฒนาการความขดแยงทางชนชน โดยชใหเหนกลไกการสราง อดมการณหรอ

แนวทางการควบคมตางหากทถกพฒนาขนมาจากความสมพนธในช วตประจาวนมากกวา

ความสมพนธโครงสรางรฐ (Pongsawat, 2007)

เชนเดยวกบงานของ ธงชย วนจจะกล(1995) ซงชใหเหนถงการสรางความเปนอนทเกดขนผาน

กระบวนการทาใหเปนสมยใหม การสรางภาวะ “ตางดาวในแดนตน” คอผทมสถานะเปนอนแมจะอยใน

ระบบสงคมเดยวกนและม ชมชนจรง (Actual Community) เดยวกนหากแตถกกดกนทางชมชนจนตก

รรมออกไป ลกษณะนมไดปรากฏเฉพาะแรงงานขามชาตเทานน หากแตยงหมายรวมถงชนชนลางทถก

กดกนออกจากพนทความทรงจารวมของสงคม ทมการขยายตวอยางตอเนองนบจากการขยายตวทาง

เศรษฐกจและสงคม การมองตามมมมองชาตพนธวทยาเมองมคณปการในการฉายภาพความสมพนธ

เชงอานาจและการกดกนกลมทางสงคมออกจากพนททางความคดของสงคมหลก หรอการสรางกลม

คนชายขอบขนมา แตกมขอจากดสาคญทควรวเคราะหและกาวผานดงน

10

(1) แนวชาตพนธวทยาเมองมงเนนการอธบายในลกษณะสญลกษณทางการเมอง หรอ

อตลกษณทางการเมองอนเกดจากการสะสมสงตอการใหความหมายรวมกน แตมสามารถ

แสดงใหเหนถงความเชอมรอยของหลายระบบสงคมทซอนทบกนอยได โดยยงมองวาแต

ละชมชนทางการเมองเปนปรมณฑลทแยกขาดออกจากกนมความเฉพาะของแตละชมชน

โดยมไดชใหเหนถงความสาคญของโลกาภวตนและระบบทนนยมโลก ทเชอมรอยพนท

ตางๆเขาสตรรกะและมผลกระทบระหวางกนตลอดเวลา

(2) ในแงนการศกษาดานชาตพนธวทยาจงมขอจากดในการสราง วธวทยาของตนขนมา ผาน

การศกษาในพนท หรอกลมเฉพาะผานการใชเวลาอยางเขมขนในพนทนน อนทาใหไม

สามารถฉายภาพใหเหนความเชอมโยงระหวางกลมตางๆกบโครงสรางการเปลยนแปลงท

เกดขนในระดบใหญ หรอในยคสมยทมการเคลอนยายของประชากรอยางตอเนอง

(3) George E. Marcus (1998 : 79-105)ไดชใหเหนถงขอจากดของแนวคดชาตพนธวทยา

แบบสนามเดยวดงทไดพจารณาไปในสองขอแรก Marcus ไดชใหเหนการพยายามบรณา

การสนามทางชาตพนธวทยาเขาไวดวยกนเพอชใหเหนพฒนาการของระบบสงคม การ

ปฏสมพนธทเกดขนอยางตอเนองในชวตประจาวนของผคนทอยตางสนาม การศกษา

แรงงานขามชาตจงจาเปนตองมการฉายภาพเงอนไขทถกสรางขนในพนทตนทางและ

ปลายทางประกอบกน ภายใตโครงสรางทางเศรษฐกจทยดโยงพนทตนทางและปลาย

ทางเขาไวดวยกน

1.2.3 กลมวรรณกรรมดานวฒนาการแบบเสรนยมใหม

ภายใตเงอนไขวกฤตเศรษฐกจในชวงปลายศตวรรษทยสบ แนวคดเสรนยมใหมมอทธพล

สาคญในฐานะชดคาอธบายทแสดงใหเหนวาระบบทนนยมกาลงดาเนนเขาสวงจรการวฒนาวงจรใหม

ผานกลไกการสรางระบบเศรษฐกจแบบสรางสรรค การสลายความขดแยงทางชนชนผานจตสานกของ

การเปนผประกอบการ ขอจากดทางเศรษฐกจในยคสายพานทรฐทนนยมเปนตวแสดงหลกในการผลต

ซาผใชแรงงานถกโอนผานมาสตวปจเจกชนเอง เงอนไขนไดแสดงใหเหนวา แนวคดเสรนยมใหมกาลง

ขบเคลอนสงคมมนษย สความมงคง พงพา และสนตสข ดงปรากฏในงานของ Thomas Friedman

(2005)

รปแบบสงคมในศตวรรษท 21 ถกนาเสนอผานหนงสอ “โลกแบน” ของ Thomas Friedman

(2005)ในฐานะแบบสะทอนสงคมในอดมคตแบบเสรนยมใหม การทโลกเชอมรอยเขาไวดวยกน ผาน

11

ระบบเทคโนโลย มการจางงานผานตลาดแรงงานทมประสทธภาพ กอใหเกดการสรางงานในพนทกาลง

พฒนา และประเทศพฒนาแลวกไดประโยชนจากการลงทนนน โลกมไดอยทปลายทางของ

ประวตศาสตร หากแตกาลงขบเคลอนสหนทางแหงความกาวหนาของมนษยชาตหากพจารณาในเชง

เนอหาแลวรากฐานทางปรชญาของแนวคดเสรนยมใหม มไดมรากฐานจากแนวคดเสรนยมแนวสญญา

ประชาคมโดยตรงหากแตเปนรากฐานทางปรชญาจากนกเศรษฐศาสตร ชาวออสเตรย อยาง Hayek ซง

ไดทบทวนรากฐานทางภววทยา โดย Hayek เลอกทจะอธบาย วฒนาการของสงคมผานทฤษฎ

ววฒนาการของ Lamarck แทนทของ Darwin โดยชวาทฤษฎววฒนาการของ Lamarck สะทอนใหเหน

การพฒนาของสตวแตละสายพนธทตอบสนองตอเงอนไขประโยชนเฉพาะหนาของตนเอง มากกวา

ทฤษฎของ Darwin ทพยายามชใหเหนกลไกการคดเลอกทองประโยชนของสตวทงสายพนธ

แนวคดโลกาภวตนเสรนยมใหมชใหเหนโลกทเชอมรอยระหวางกนตามแนวราบขามพรมแดน

ระหวางรฐ และกอใหเกดวฒนาการทางเศรษฐกจทมความมงคงมากขน การเมองทความเปน

ประชาธปไตยและกระจายอานาจ และปจเจกชนใชชวตดวยความสมครใจบนฐานประโยชนของตนเอง

โดยชใหเหนวาโลกไดขบเคลอนผานความขดแยง ทางเศรษฐกจการเมองอนเปนความขดแยงทาง

โครงสราง เขาสรปแบบความขดแยงเชงสญลกษณและประเดนอตลกษณระหวางกลมแทน แนวคดเสร

นยมใหมจงไมใชเปนแนวคด ไรอดมคต (Dystopia) อยางท Hayek พยายามเสนอ ในทางตรงขาม

แนวคดนไดสรางและกาหนดแบบแผนและอดมคตแบบเสรนยมใหมวาดวยความเปนปจเจกชน และ

การแขงขนไวอยางเครงครด ทงนแมแนวคดเสรนยมใหมจะนบเปนแนวคดทพลงในการขบเคลอนสงคม

และการก คนอตรากาไรในระบบทนนยมแตมประเดนสาคญทตองกาวผานดงน

1) การพยายามอธบาย “รฐ” ในฐานะขอจากด การสรางความพฒนาโดยชใหเหน

การเชอมตรงแนวราบในการแกไขขอจากดทางเทคนคและกฎระเบยบตางๆ การ

ลดกฎระเบยบและการคมกนทางการลงทนในแงนกอใหเกดการขยายตวของการ

ลงทนซงกอใหเกดการขยายตวของเศรษฐกจการคาและ ชวตความเปนอย

โดยรวมทดขน มมมองนเปนการละเลยเงอนไขสาคญของการทางานในระบบทน

นยมทมใชเงอนไขของการคาและการแลกเปลยนสนคาสดทาย เพราะเงอนไข

สาคญของการทางานของระบบทนนยมตองพจารณาถงกระบวนการสรางผ ใช

แรงงานในฐานะสนคา วกฤตเศรษฐกจแตละครงจงมใชเพยงวกฤตของการผลต

(สนคา) เทานน หากแตเปนวกฤตในการผลตซา (ผ ใชแรงงาน) แนวคดเสรนยม

12

ใหมจงมเปาประสงคสาคญในการแกไขปญหาการสรางแรงงานใหเปนสนคา อน

หมายความวา กลไกการก คนระบบทนนยมของแนวคดเสรนยมใหมจงมใชการ

แกไขปญหาทางเทคนคผานการเชอมรอยในแนวราบทางพนทภมศาสตรเทานน

หากแตหมายถงการเพมความเขมขนของกระบวนการทาใหเปนสนคา ทเกด

ขนกบปจเจกชนทกระดบ

2) ดงนนกลไกวฒนาการแบบเสรนยมใหม จงมใชการวฒนาการทางตรงและไดผล

ประโยชนรวมกน ดงเชนแนวคดของ Schumpeter ซงเสนอใหเหนวาระบบทน

นยมดารงอยไดดวยกลไกการทาลายลางแบบสรางสรรค ผานระบบแนวคดนจะ

เหนไดวาระบบทนนยมจงจาเปนตองแสวงหา พลงการผลตรปแบบใหมทอย

ภายใตเงอนไขความสมพนธการผลตทนนยมในกระแสเสรนยมใหมทม

กระบวนการทาใหเปนสนคาทมความเขมขนมากขนในแงนรปธรรมคอการนาเขา

แรงงานขามชาต ตวแบบของแรงงานทมความเปนผประกอบการสง การกดข

แปลกแยกซงเคยเปนเงอนไขสาคญของชนชนผประกอบการถกถายโอนมายงผใช

แรงงานเอง ในการสรางจตสานกแบบผ ประกอบการ และการสรางสถานะ

ชวคราวแบบเสรนยมใหม ความชวคราววาดวย การแปลกแยก แขงขน และ

สญเสยความเปนหนงเดยวเพอการเลอระดบฐานะในอนาคต

3) ในแงน หากพจารณาเจาะลงมาในพนทความสมพนธของผใชแรงงานขามชาต ใน

ฐานะตวแบบของพลงการผลตแบบทนนยมในกระแสเสรนยมใหมเมอระบบ

เศรษฐกจดาเนนไปพวกเขามไดรบการวฒนาอยางครบถวนตามคามนสญญา

ในทางตรงกนขามเปนแคสวนนอยเทานนทสามารถเขาถงการเตบโตทาง

โครงสรางได ขณะทในอกดานหนงแรงงานอพยพรนแลวรนเลาตองเผชญเงอนไข

ทถกดดซบในพนทเมองเสรนยมใหม โดยในวทยานพนธฉบบนจะใชคาอธบายถง

ปรากฏการณในลกษณะนวา อนวฒนาการของเมอง (Urban Involution) ท

ชใหเหนวาความสมพนธการผลตทนนยมในกระแสเสรนยมใหมมไดมการพฒนา

ไปตามเงอนไขแบบแผนอดมคตทไดอธบายไว ในทางตรงขามกลบเปนการวาง

เงอนไขการซอนทบใหเสมอนไมมการพฒนาเปลยนแปลงและผ ใชแรงงานมอาจ

ยกระดบชวตไดตามคาอธบายทวางไว

13

1.2.4 กลมวรรณกรรมการครอบงาตามสานก Gramsci ใหม

ในชวงครงหลงของศตวรรษทยสบ งานของนกวชาการฝายซายในยโรปตะวนตกไดฉายใหเหน

ภาพการครอบงาของระบบทนนยมทมกระบวนการทางานอยางเปนระบบ ซงโดยมากเปนการตอยอด

ของนกมารกซสตชาวอตาล Antonio Gramsci ดวยขอจากดของปรากฏการณทเกดขนใน

สหภาพโซเวยต และสาธารณรฐประชาชนจน ขอเสนอเรองชนชนปฏวตและการเปลยนแปลงแบบถอน

รากถอนโคนจงมไดไดรบการพฒนาในชวงเวลาดงกลาว นอกเสยจากกลไกการครอบงาของระบบทน

นยมทเกดขนผาน กลไกความสมพนธการผลต ระบบการศกษา หรอความสมพนธการบรโภค โดยม

สาระสาคญรายละเอยดการครอบงาของระบบทนนยมดงน (Rupert,1995 : 14-83)

1. การครอบงาเปนการครอบงาเชงระบบ ทเกดขนภายในระบบทนนยมมไดมการแยกสวนใน

มตทางเศรษฐกจ สงคม หรอวฒนธรรม ในอกทางหนง วฒนธรรมและประชาสงคมกถก

พฒนาขนมาในฐานพนททการปฏสมพนธกนของระบบ มการตอสชวงชงกนตลอดเวลา

2. ระบบทนนยมเปนระบบทมความยดหยน มพลวตและการปรบตว ดงขอเสนอของ Jessop

(1991) ซงชใหเหนถงการปรบตวของรฐทนนยม ทสรางระบบสงคมนยมประชาธปไตย

ขนมาในฐานะเกราะกาบงทางการเมอง เพอลดแรงเสยดทางและวางเงอนไขการปรบตว

ของระบบทนนยม

3. การตอสและการครอบงาเปนกลไกระหวางระบบและตวแทน ไมใชการปฏสมพนธกน

ระหวางตวแทน ในแงนการเปลยนแปลงสาคญจงวางอยบนเงอนไขการยดอานาจรฐทจะ

นาสการยดครองพนททางอดมการณและสนองตอบประโยชนของชนชนตวเองในทายทสด

การศกษาระบบทนนยมในยโรปตะวนตกจงเผชญกบเงอนไขสาคญเมอตวระบบทนนยมมไดม

โครงสรางทางพนททตายตว ตามคาอธบายของ Lefebvre ไดชใหเหนวา พนทของระบบทนนยมเปนสง

ทถกสรางขน ทงในพนททางกายภาพ พนททางสงคม ตลอดจนพนททางความคดลวนเปนสงทลอตาม

ความสมพนธการผลตทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาทงสน ดงจะเหนในชวงตนศตวรรษท 21 การ

ปรบตวของระบบทนนยมไดสรางพนทการผลตใหม พรอมทงควาสมพนธการผลตแบบใหมทม

กระบวนการทาใหเปนสนคาทมความเขมขนมากขน ดงในพนทสมทรปราการเปนภาพสะทอนการ

เกดขนของความสมพนธการผลตทนนยมในกระแสเสรนยมใหมทการครอบงามความยดหยนขยาย

และถายโอนมาสในระดบปจเจกชนมากขน เพอความสมบรณวทยานพนธฉบบนจงมงขยายใหเหนถง

เงอนไขทตองเพมเตมนอกเหนอจากแงมมการครอบงาของระบบทนนยมดงน

14

1) ฉายภาพกระบวนการครอบงาของระบบเสรนยมใหมอนเปนกลไกทเกดขนผาน พนท

กายภาพและความสมพนธการผลตทมความเขมขนของกระบวนการทาใหเปนสนคาสงขน

2) ชใหเหนถงพลงการผลตรปแบบใหม ซงแมแต “ทฤษฎ”หรอคาอธบายเองกสามารถถอเปน

พลงการผลตได กระบวนการใหเหตผบบเสรนยมใหมกลายเปนพลงขบเคลอนใหระบบทน

นยมดาเนนไปไดแมมการแปลกแยกอยางมหาศาล

3) การพยายามชใหเหนถงชนชนการผลตรปแบบใหมในรปแบบของ แรงงานเสยง –

Precariat (Standing, 2011) อนเปนภาพสะทอนการปรบตวของระบบทนนยม ดานหนง

แรงงานเสยงดคลายกบสภาพของแรงงานทมสภาพชวคราวและยอมจานนกบเงอนการ

ครอบงาโดยงาย แตในอกดานหนงวทยานพนธฉบบนกมงชใหเหนถงศกยภาพและ

ความสามารถในการตงคาถามตอระบบของแรงงานเสยง อนปรากฏในกรณศกษาแรงงาน

ขามชาตชาวพมาในสมทรปราการ ในแงนจงชใหเหนวา แรงงานขามชาตมใชผ ทอย

เงอนไขวฒนาการแบบเสรนยมใหมทสามารถเตบโตไดตามแบบในอดมคต เชนเดยวกน

พวกเขากมใชแรงงานทยอมจานนและถกกระทาอยางไมมเงอนไข พลวตการเปลยนแปลง

ของชนชนการปฏวตจงเปนซงทวทยานพนธฉบบนพยายามพดถงเชนกน

1.2.5 กลมวรรณกรรมดานชมชนผอพยพ (Diaspora Community)

แนวคดชมชนผอพยพไดรบการพฒนาอยางเปนระบบชวงหลงสงครามโลกครงทสองโดยนก

สงคมวทยาชาวแอฟรกาใตอยาง Robin Cohen (1999 : 1-21)ซงไดชใหเหนถงบทบาทของผอพยพใน

การสงผานลกษณะการรบรทางสงคม จากพนทหนงสอกทหนง ผอพยพจงไมไดดารงอยในฐานะ

ผถกกระทาดานเดยว หรอเปนผกระทาตอชมชนปลายทางดานเดยว พวกเขามสวนสาคญในการ

ขบเคลอนสงคมดวยการเชอมโยงวทยาการระหวางพนทตนทางและปลายทาง การเกดขนของชมชนผ

อพยพขามชาตเปนภาพสะทอนใหเหนการรวมตวการตอรองและไมยอมจานวนของผอพยพขามชาต

ในอกทางหนงพวกเขามการสงกลบทางสงคมทมพลงอนกอใหเกดการเปลยนแปลงทงในประเทศตน

ทางและปลายทาง

ประเดนสาคญจากขอเสนอของ Cohen คอมมมมองตอแรงงานอพยพขามชาตแตกตางจาก

วธการมองเศรษฐศาสตรการเมองแบบ Marx ซงพจารณาแรงงานขามชาตในชวงการสะสมบพกาลของ

ระบบทนนยมวามใชพลงการปฏวตเนองจากไมไดถกดดกลนเขาไปในระบบทนนยมเยยงชนชน

กรรมาชพทวไป จงไมมศกยภาพในการเปลยนแปลงสงคมเพราะมไดมบทบาทในสงคมการผลตอยาง

15

เตมท พวกเขามสานกแบบปจเจกชนและพยายามเอาตวรอดไปวนตอวนเทานน ซง Cohen ชใหเหนวา

การมองเชนนเปนการละเลยพลงการผลตทแทจรง เชนเดยวกนกบ

Peter Dicken (2011: 427-454) ซงฉายภาพใหเหนวากลมผอพยพขามชาตในฐานะคนจนเมองม

บทบาทอยางสงในการตอรองนโยบายกบผ ถอครองอานาจรฐและมบทบาทสาคญในการกาหนดทศ

ทางการพฒนาเมองในยคโลกาภวตน

กลมแนวคดชมชนผอพยพมคณปการสาคญทไดฉายถงพลวตของพลงการผลตทมการเชอม

รอยไปทวโลก รวมถงพลงการเปลยนแปลงทเกดขนผานการรวมตว และเครอขายของผอพยพทเกดขน

ผานการเชอมตรงระหวางพนทตนทางละปลายทางอนกอใหเกดการเปลยนแปลง ทงสงคมตนทาง

สงคมปลายทางหรอกระทงตวผอพยพเอง แตแนวคดดงกลาวกมขอจากดสาคญทจาเปนตองวพากษ

เพอกาวผานดงน

1) ขณะท Robin Cohen ชใหเหนวาการรวมตวเปนเครอขายของผอพยพมสวนสาคญในการ

เพมอานาจตอรองหรอสงกลบทางความคด การศกษาของ Ronald Skeldon (1997)

ชใหเหนวาเครอขายผ อพยพเปนความสมพนธเชงอานาจแนวดงมากกวาความสมพนธ

แนวราบ และเมอพจารณาแลวจะพบวาความสพนธเชงอานาจนเปนการผกตดกบ

คณลกษณะทางชนชนทางการเมองและเศรษฐกจมากกวาอตลกษณรวมของผอพยพ ผ

ผกขาดขอมลเครอขายกลายเปนผมอทธพลสาคญในประเทศปลายทาง และเครอขายน

ไมไดเปนประโยชนตอแรงงานขามชาตในชมชนทงหมดแตอยางใด นอกเสยจากเปนการ

สรางความเขมแขงของโครงสรางอานาจผ นาชมชนทมมา และไมไดมผลตอการพฒนา

สงคมในภาพใหญในทางตรงขามกลมอทธพลของชมชนขามชาตกลบมบทบาทสาคญใน

การผลตซาโครงสรางความสมพนธเชงอานาจทมอยเดม เชนชมชนผอพยพชาวอตาลซง

เครอขายความสมพนธถกผกขาดโดยกลมผ มอทธผลอนมสวนสาคญในการผลตซา

โครงสรางอานาจของเมองใหญในสหรฐอเมรกาชวงตนศตวรรษท 20

2) ขณะท แนวคดชมชนผอพยพใหความสาคญตอเครอขายความสมพนธระหวางพนทตน

ทางและปลายทาง (Nexus) รวมถงบทบาทของการสงกลบทางสงคม (Social

Remittance) แนวคดดงกลาวสอดรบกบกบอธบายของนกสงคมวทยาการเมอง อยาง

Rostow (1964)ซงชใหเหนถงการเปลยนแปลงทางสงคมจากการสงกลบทางความคดของ

กลมคนจานวนหนงซงไดรบอทธพลจากสงคมภายนอก อยางไรกตามคาอธบายแบบ

16

Rostow เผชญขอวพากษสาคญในการใหความสาคญการเปลยนแปลงสงคมทเกดขนจาก

ปจเจกชนสวนนอย หรอกรอบอธบายแบบทฤษฎวรชน (Great men theory) โดยละเลย

เงอนไขการสะสมทางประวตศาสตรภายในพนทนนและความเกยวกนเชงโครงสรางกบ

สงคมภายนอก โดยเพมความสาคญในระดบปจเจกชนแทน

3) ขอจากดสาคญคอแนวคดนมแนวโนมในการพฒนาสกรอบอธบายแบบสมพทธนยม และ

การสรางอตลกษณเฉพาะของแตละกลมอพยพเพอเพมอานาจตอรองในพนทใหม

คาอธบายนมลกษณะลดทอนใหลกษณะทางชาตพนธกลายเปนเงอนไขกาหนด ลกษณะ

พนทางเศรษฐกจและชวตประจาวนทเกดขนใน ชมชนจรง ( Actual Community) โดยเพม

ความสาคญแกชมชนจนตกรรมทเชอมโยงปจเจกชนทมลกษณะรวมทางจนตกรรมเขาไว

ดวยกน(Sassen, 1997 : 1-22) แมชมชนจนตกรรมจะมบทบาทในการใหความหมายและ

ยดโยงการรบรของปจเจกชนเขาไวในลกษณะชมชน แตกมไดมอสระหรอเปนตวกาหนด

ลกษณะทางเศรษฐกจของพนทปลายทาง ดงนนกรอบแนวคดชมชนผอพยพจงมปญหา

สาคญในการกลบหวกลบหางตนตอความสมพนธระหวางชมชนจตกรรมและชมชนทอย

จรง วาอะไรคอเงอนไขตนทางในการกาหนดสวนตรงขามของมน

1.3 วตถประสงคการวจย

1.อธบายเงอนไขสวสดการและการปรบตวของระบบทนนยมภายใตคาอธบายแบบเสรนยม

ใหม ผานกรณศกษาเมองสมทรปราการ

2.วเคราะหลกษณะสวสดการภายใตคาอธบายแบบเสรนยมใหม และกลไกการผลตซาแรงงาน

ในฐานะสนคา

3.วเคราะหลกษณะชวตประจาวนของแรงงานขามชาตชาวพมาในจงหวดสมทรปราการ ใน

ฐานะสวนหนงของพลงการผลตในพนทจงหวดสมทรปราการ

4.ฉายภาพกระบวนการทาใหเปนสนคาทเกดขนในแรงงานขามชาตชาวพมาในจงหวด

สมทรปราการความเปราะบาง และการตงคาถาม ในฐานะตวแทนของแรงงานทปฏสมพนธในพนทเสร

นยมใหม

1.4 ขอตกลงเบองตน

1.การใชวล “แรงงานขามชาตชาวพมา” เปนเงอนไขสะทอนสงคมวทยาภาษาศาสตรในสงคม

การผลตไทยโดยมไดมเจตนาการเหมารวมทางชาตพนธ ทงนผใหขอมลในงานวทยานพนธฉบบนมชาต

17

พนธทหลากหลาย ทงกระเหรยง พมา มอญ พะโอ ดงนน “แรงงานขามชาตชาวพมา” จงหมายรวมถง

แรงงานทกชาตพนธทมตนทางการอพยพขากพรมแดนทางดานตะวนตกของประเทศไทย หรอกลมผ

ผานกลไกการสรางความเปนอนสการเปน “แรงงานพมา” ในสงคมการผลตไทย

2.การใชวล “ความสมพนธการผลตทนนยมในกระแสเสรนยมใหม” มไดหมายถงการเปนวถ

การผลตแบบใหมซงเขาแทนท วถการผลตทนนยมซงยงคงมและมไดสญสลายหรอถกแทนท หากแต

หมายถงลกษณะการปรบเปลยนของความสมพนธการผลตแบบทนนยม โดยมหวใจคอการควบคม

แรงงานในฐานะสนคาทผานกระบวนการแปรสภาพสการเปนสนคาทมความเขมขนสงขน ดงนน

“ความสมพนธการผลตทนนยมในกระแสเสรนยมใหม” จงเปนเพยงการทาใหความสมพนธการผลต

แบบทนนยมเขมขนขนเหนอการขยายตวของพลงแรงานใหม เชน แรงงานขามชาต อนปรากฏใน

วทยานพนธฉบบน

3.งานวจยชนนเปนการศกษาสวสดการเชงภววทยามากกวาการศกษาสวสดการในรปแบบ

ของนโยบายสาธารณะ แตมไดเปนการปฏเสธขอเสนอเชงรปธรรมหากแตชใหเหนวา หวใจของระบบ

สวสดการคอกลไกการผลตซาของระบบทนนยม ผานระบบมลคาแลกเปลยนของผ ใชแรงงาน

การศกษาในเชงภววทยาของสวสดการยอมมผลตอขอเสนอรปธรรมโดยออม

4.การศกษาพนทสมทรปราการและกลมชาตพนธเฉพาะ แมจะใชระเบยบวธวจยทางชาตพนธ

วทยาแตมไดมเจตนามงเนนใหเหนความเปนพนทเฉพาะของสมทรปราการทแยกขาดจากพนทอน

ในทางตรงกนขาม วทยานพนธฉบบนมงฉายใหเหนความเชอมตอเกยวของระหวางพนทตางๆ

โดยเฉพาะความสมนธระหวางพนทตนทางในฐานะแหลงผลตแรงงานในฐานะมนษย และพนท

ปลายทางซงทาหนาทแปรสภาพใหกลายเปนสนคาความเชอมตรงระหวางสองสนามนมจดยดโยง

สาคญคอการทางานของระบบทนนยมโลก

1.5 ขอบเขตการศกษา

การศกษาวทยานพนธฉบบนเปนการศกษาพนทเฉพาะ โดยพยายามเชอมตรงพนทนเขากบ

พนทอนซงทางานภายใตระบบทนนยมโลก อนเปนภาพสะทอนภววทยาของการศกษาชาตพนธวทยา

หลากสนามซงไดรบการพฒนาโดย George E.Marcus (1998) งานวทยานพนธฉบบนจงกาหนด

ขอบเขตของการศกษาดงน

1) ขอบเขตดานพนท ศกษาพนทจงหวดสมทรปราการ โดยใหความสาคญสมทรปราการใน

ฐานะพนททางสงคมอนเปนสนามของการปฏสมพนธกจกรรมทางการผลต ละการผลตซา

18

มากกวาพนททางการปกครอง โดยการสมภาษณผใชแรงงานขามชาตชาวพมา ซงพานก

หรอทางานในพนท สาโรงเหนอ สาโรงใต อาเภอเมอง (ปากนา) ตาบลสะพานปลา และม

การตดตามสมภาษณผ ใหขอมลสาคญอนแมลกษณะการอยอาศยทางกายภาพจะอย

นอกพนทสมทรปราการตความเกยวพนในแงการผลตซาผใชแรงงาน เชน พนทตลาดพระ

โขนง สแยกบางนา เปนตน

2) ขอบเขตดานผ ใหขอมล ดวยสมทรปราการเปนเมองทมบทบาทสาคญในฐานะเมองตน

ทางของหวงโซอปทานผ ใชแรงงานขามชาตจงมความหลากหลายทางดานชาตพนธและวถ

ชวต ผวจยเลอกศกษาแรงงานขามชาตชาวพมา ดวยเหตปจจยสาคญขอการเปนแรงานท

มลกษณะยดหยน ทงตอเงอนไขการจาง การกลบบานเกด การเปลยนงาน ดวยเงอนไขน

ลกษณะพนฐานทางประชากรดานการอพยพ จงมใชปจจยสาคญเชน จานวนปทอยอาศย

รายได หรอลกษณะงาน ในวทยานพนธฉบบนมงฉายภาพผใหขอมลในฐานะผ มสวน

รวมกบโครงสรางการผลตระดบโลกมากกวา คณลกษณะของปจเจกชนทแยกขาดเปน

กลม ผวจยอาศยการเลอกผใหขอมลผานความเกยวพนกบลกษณะการผลตเปนสาคญ

โดยจาเพาะผใชแรงงานในภาคการผลตกงทางการ ทงนไดสมภาษณผใชแรงงานขามชาต

ชาวพมาจานวน 51 คน และผ เกยวของกบแรงงานขามชาตจานวน 8 คน

3) ขอบเขตดานเวลาผ วจยไดเกบขอมลเอกสารท เกยวของ นบแตแผนพฒนาเมอง

สมทรปราการ กฎหมายแรงงานทเกยวของนบแต ป พ.ศ.2552 โดยลงพนทภาคสนามท

จงหวดสมทรปราการระหวางป 2554-2555 เปนเวลาหนงป ดวยเงอนไขเวลาดงกลาวม

เหตปจจยสาคญตอไปนทสงผลตอสนามการวจย

ก. รฐบาลพรรคประชาธปตยภายใตการนาของ นายอภสทธ เวชชาชวะ ดารง

ตาแหนงระหวางป 2552-2554 ประกาศใช พรบ.แรงงานตางดาวป 2552 มผล

โดยออมตอจานวนการลงทะเบยนแรงงานขามชาต การควบคมผานระบบบตรส

ตางๆ รวมถงการขยายตวของแนวคดการควบคมอตราการวางงานของคนใน

ประเทศ

ข. หลงป 2552 เปนชวงฟนตวหลงวกฤตการเงนธนาคารพาณชยมการปรบตวเพอ

ลกคารายยอยมากขน ในแงนไดสงผลตอการยดหยนในแงธรกรรมตอผใชแรงงาน

ขามชาต ซงสามารถเปดบญชธนาคารของตวเอง และรบเงนผานบตร ATM ได

19

ค. ตนป 2554 ชนมสวสด อศวเหมชนะการเลอกตงโดยมนโยบายหลกในการรอฟน

สมทรปราการสการเปนพนทอตสาหกรรมเทคโนโลยสงแทนทพนทอตสาหกรรม

ปดรางในเขตอาเภอเมอง โดยมนยยะการเพมความยดหยนในตลาดแรงงาน

รวมถงการนาเขาแรงงานขามชาต

ง. กลางป 2554 รฐบาลพรรคเพอไทยประกาศนโยบาย คาจาง 300บาท ในพนท 7

จงหวด รวมถงสมทรปราการและมผลบงคบใชในชวงตนป 2555 อนสงผลตอการ

เปลยนแปลงทศนะของแรงงานขามชาตโดยออมตอการใชชวตในพนท

จ. การผอนปรนของรฐบาลพมาตอนางอองซานซจผ นาเรยกรองประชาธปไตยสงผล

ตอการยกเลกการควาบาตรทางการคาและการลงทนตอรฐบาลพมา อนเปน

จดเรมตนของการเปดเผยการลงทนระหวางไทยและพมาในพนทเขตปกครอง

ทะวาย และมผลโดยออมตอการตดสนใจกลบบานเกดของแรงงานอพยพเชอชาต

พมา

จากเงอนไขเวลาขางตนจะเหนถงพลวตของการเปลยนแปลงทงจากปจจยภายในประเทศและ

ปจจยระหวางประเทศ โดยในวทยานพนธฉบบนมงฉายภาพเงอนไขชวตประจาวนของแรงงานขามชาต

ในชวง ป 2554-2555 โดยเงอนไขในชวงตนป 2555 นนจะพจารณาในฐานะสวนประกอบในการ

วเคราะหเพมเตม

1.6 นยามศพทเฉพาะ

-ความสมพนธการผลต (Relations of Production) จากการศกษาคานยามซงสรปโดย

Bottomore (1983: 178-180) และ Volkov (1985: 306-307) สามารถสรปนยามทเกยวของกบ

การศกษาในวทยานพนธฉบบนไดดงน ความสมพนธการผลตหมายถงองคประกอบหนงในสองของวถ

การผลต โดยทางานควบคกบพลงการผลต (Forces of production) อนหมายถงปจจยการผลตและ

แรงงานในฐานะสนคาในวถการผลตแบบทนนยม สององคประกอบนจะเปนตวกาหนดเงอนไขความ

ขดแยงรวมมอในวถการผลตนนๆ ลกษณะความสมพนธการผลตจะสามารถพจารณาไดผาน

1.รปแบบการถอครองเปนเจาของปจจยการผลต

2.ตาแหนงของกลมทางสงคมตางๆในกระบวนการผลต

3.รปแบบการกระจายทรพยากรและรายได

20

สาหรบความสมพนธการผลตในระบบทนนยมนน วางอยบนรากฐานสาคญคอระบบกรรมสทธ

ทางเศรษฐกจ ( Economic Ownership) เหนอพลงการผลต โดยชนชนกรรมาชพถอครองพลงการผลต

เดยวคอแรงงานในฐานะสนคา ซงแตกตางจากกรรมสทธ ตามกฎหมาย (Legal Ownership) กรรมาชพ

อาจมกรรมสทธ ตามกฎหมายได เชนการถอหนในกจการตางๆ แตตราบทพวกเขาไมสามารถควบคม

พลงการผลตไดยอมหมายความวาพวกเขามไดมกรรมสทธ ทางเศรษฐกจ ทงนพลงการผลตสาคญใน

ระบบทนนยม คอแรงงานในฐานะสนคา ความสมพนธการผลตแบบทนนยมไดวางเงอนไขใหชนชน

กรรมาชพตองขายพลงการผลตเดยวทพวกเขาครอบครองคอแรงงานในฐานะสนคา โดยทการขาย

แรงงานในฐานะสนคานแตกตางจากการขายสนคาประเภทอนทผขาย (แรงงาน) ไดถกดงเขาไปส

ความสมพนธชดใหมทกาหนดโดยผซอ(ชนชนนายทน) ทาใหกจกรรมไมจบสนเพยงแคการแลกเปลยน

สนคาเทานน

การปฏสมพนธระหวางความสมพนธการผลตและพลงการผลตกอใหใหเกดวถการผลตทวาง

เงอนไขเพอควบคมพลงการผลตในสงคมนน แตมไดหมายความวาความสมพนธการผลตถกกาหนด

โดยพลงการผลตเพยงดานเดยว ( Volkov 1985:306 ) ความสมพนธการผลตอาจสงเสรมหรอกดขวาง

การทางานของพลงการผลต ดงจะเหนไดจากพฒนาการของวถการผลตแบบทนนยมทถกทาทายดวย

การตอสทางชนชน และมการปรบตวเพอสรางความสมพนธการผลตทสามารถควบคมพลงการผลตได

ดงตวอยางการปรบตวทกอใหเกด ระบบประกนสงคม รฐสวสดการ หรอกระทงการพยายามสรางพลง

การผลตแบบใหมทงายตอการควบคมเขาแทนทพลงการผลตเดม เชนการสรางระบบเทคโนโลยการ

ผลตรปแบบใหม หรอ แรงงานในฐานะสนคารปแบบใหมทสามารถควบคมผานความสมพนธการผลต

ในวถการผลตแบบทนนยม การปรบตวและปฏสมพนธระหวาง ความสมพนธการผลตและพลงการ

ผลตของระบบทนนยมทปรากฏในวทยานพนธฉบบน จะพจารณาในฐานะการปรบตวเพอกอใหเกด

“ความสมพนธการผลตแบบทนนยมในกระแสเสรนยมใหม” อนมลกษณะสาคญคอ มกระบวนการทา

ใหเปนสนคาทเขมขนขน มการปรบสภาพการจางงานทใหผ ใชแรงงานเปนผ รบผดชอบความเสยงใน

ระบบทนนยมมากขน และสวสดการหรอการผลตซาถกถายโอนใหเปนความรบผดชอบของปจเจกชน

เพอลดตนทนของวถการผลตแบบทนนยม

-แรงงานในฐานะสนคา และการทาใหแรงงานกลายเปนสนคา (Labour Power and

Comoditization of Labour Power) เปนองคประกอบหนงของผ ใชแรงงานทอยในระบบทนนยม

แรงงานในฐานะสนคาคอสงทระบบทนนยมตองการจากผ ใชแรงงาน โดยเปนสวนทสรางมลคาเพม

21

ใหแกการผลต ภายหลงรอบการผลตแลวระบบทนนยมตองมงผลตซาแรงงานในฐานะสนคาเพอใหม

การผลตรอบใหม ซงเผชญกบความขดแยงเพราะ ในตวผใชแรงงานกยงมองคประกอบของแรงงานใน

ฐานะมนษย (Labour) ทไมสามารถวดประเมนเปนสนคาได (Marx, 1976 : 428-447)

Bottomore (1983:266) ไดสรปแนวคดของ Marx วาการสรางความแตกตางระหวาง แรงงาน

ในฐานะสนคา กบ แรงงานในฐานะมนษย เปนลกษณะสาคญของการศกษาเศรษฐศาสตรการเมอง

แนวมารกซซงแตกตางจากเศรษฐศาสตรการเมองคลาสสคของ Ricardo ซงไมเจาะจงความแตกตาง

ระหวางคาจางและมลคาแรงงาน สาหรบ Marx แลวคาจางคอแรงงานในฐานะสนคาทผใชแรงงานถก

กาหนดใหขายแกชนชนนายทนผานระบบมลคาแลกเปลยน โดยทมลคาใชสอยของแรงงานในฐานะ

สนคาตอชนชนนายทนคอการสรางมลคาสวนเกน การซอขายแรงงานในฐานะสนคาจงมไดสนสดท

ระบบแลกเปลยนตามคาอธบายแบบเศรษฐศาสตรแรงงานคลาสสค มากไปกวานน มนไดดงผขาย

สนคา (แรงงาน) เขาสชดความสมพนธใหมทกาหนดโดยความสมพนธการผลตแบบทนนยม ใน

วทยานพนธฉบบนไดเนนใหเหนถงกระบวนการทาใหเปนสนคาทเขมขนขนในระบบทนนยม เพอ

ควบคมใหวถการผลตแบบทนนยมสามารถดาเนนตอไปได ผานการสราง “ความสมพนธการผลตแบบ

ทนนยมในกระแสเสรนยมใหม” ดงขอสรปเชงนยามของ Volkov (1985: 187-188) วาระบบทนนยมม

การสรางแรงงานในฐานะสนคาเพอใหสถานะของแรงงาน (ในฐานะมนษย)ถกแปรสภาพและสามารถ

ถกครอบครองไดในฐานะสนคาผานระบบกรรมสทธ ของทน โดยสรางเงอนไขใหแรงงานยอมรบวา

“ความสามารถในการขาย” แรงงานในฐานะสนคา เปนสทธอนชอบธรรมเดยวทพวกเขามในระบบทน

นยม

-โลกาภวตนเสรนยมใหม (Neo-Liberal Globalization) หมายถงกรอบความคดดาน

นโยบายเศรษฐกจและสงคม ทใชพลงกลไกตลาดเปนตวขบเคลอน ผานฐานคดของเศรษฐศาสตรนโอ

คลาสสค โดยเนนการลดบทบาทของภาครฐโดยเฉพาะกฎระเบยบ ทงในแงเศรษฐกจสงคมโดยเพม

บทบาทใหภาคธรกจเขามาควบคมความสมพนธตางๆผานกลไกราคา และสงเสรมความเปน

ผประกอบการและรบผดชอบตวเองของประชาชน (Held and McGrew, 2003 : 73-117) การ

พจารณาความสมพนธแบบเสรนยมใหมนมงชใหเหนในฐานะลกษณะหนงของความสมพนธการผลต

แบบทนนยม ผานการรอฟนแนวคดเสรนยมทลดบทบาทการแทรกแซงของรฐเพอใหความชอบธรรมแก

การสะสมทนรอบใหมทพยายามลดบทบาทของรฐทผ ใชแรงงานมอานาจตอรองสงขน เพอประโยชนใน

การแปรสภาพใหแรงงานมความเปนสนคาทเขมขนและรบผดชอบตวเอง ดงนน เสรนยมใหม ทปรากฏ

22

ในวทยานพนธนจงมใชปรากฏการณใหมทมความเฉพาะ หากแตเปนปรากฏการณของการพยายาม

ปรบตวทมลกษณะทวไปในวถการผลตแบบทนนยม

-อนวฒนาการของเมอง (Urban Involution) หมายถงปรากฏการณทบซอนเชงปรมาณใน

พนทหนงซงทาใหเงอนไขความสมพนธทางสงคมไมพฒนาไปตามเงอนไขภายนอกหากแตใชเงอนไข

ความสมพนธแบบเดมในการควบคมความสมพนธแบบใหม โดยไมพฒนาสรปแบบความสมพนธใหม

ปรากฏการณ อนวฒนาการไดรบการอธบายเรมแรกโดย Clifford Geertz (1963 : 1-12 )โดยหมายถง

ระบบการดดซบของตลาดแรงงานในพนทชายของของระบบทนนยมในภาคเกษตรกรรม ทระบบทน

พาณชยของเจาอาณานคมดทชใชกบการผลตสนคาเกษตรในพนทอนโดนเซยในปจจบน T.G.Mcgee

(1991)ไดเพมเ ตมปรากฏการณอนวฒนาการของเมองในประเทศโลกทสามการ เกดขนของ

ตลาดแรงงานราคาถกธรกจกงทางการทดดซบปรมาณแรงงานเขามาโดยไมพฒนาเงอนไขตอบสนอง

ชวตประจาวน ในวทยานพนธฉบบนจะใชรวมไปกบวล อนวฒนาการของเสรนยมใหม (Neoliberal

Involution) โดยชใหเหนกระบวนการทเมองพยายามใชเงอนไขความสมพนธแบบเดมในการควบคม

ความสมพนธแบบใหมทเขามาแทนท เชนการเกดโรงงานหองแถว ชมชนแรงงานขามชาต ตลาดนด

สนคาราคาถกเพอดดซบแรงงานทมความยดหยน ตามรอบของการสะสมทน

-สวสดการ (Welfare) มกถกนยามโดยความหมายทางนโยบายสาธารณะวาดวยประโยชนท

ไดจากการมสวนรวมจากกจกรรมทางเศรษฐกจการเมองและสงคม (M. Olson et al., 2003 : 33-49)

ในวทยานพนธฉบบนมงอธบายสวสดการในฐานะ ลกษณะการผลตซาของระบบทนนยม อน

ประกอบดวยสวสดการเชงคณภาพทหมายถงการลดระดบความเปนสนคาของผ ใชแรงงาน และ

สวสดการเชงปรมาณทเปนการขยายอานาจซอตอรองของผ ใชแรงงาน (Esping-Andersen et al.,

1988 :77-111)

-สวสดการเนนรฐแบบเคนส (Keynesian Welfare Nation state) หมายถงการจด

สวสดการโดยรฐเปนตวแสดงหลก ตามฐานแนวคดเศรษฐศาสตรมหภาคแบบเคนส โดยมองประชาชน

ในฐานะผบรโภคการกระตนการเตบโตเศรษฐกจจงตองกระทาในสวนผบรโภคใหมศกยภาพพอทจะ

ออกไปใชชวตในระบบทนนยม (Jessop, 2002 : 106-120)

-สวสดการเนนคาจางแนวชมปเตอร(Schumpeterian Workfare Post National Regime)

รปแบบการพจารณาความสมพนธผานคาตอบแทนรายชน ลกษณะยงทายงมาก โดยพจารณา

ประชชนในฐานะผประกอบการทตองไดรบการสงเสรม ไดรบคาตอบแทนการลงทน (การทางาน) ท

23

เหมาะสม และรบผดชอบตนเองผานกลไกตลาด (Jessop, 2002 :120) โดยในวทยานพนธนจะใชสลบ

กบวล “สวสดการแบบเนนคาจาง”ในบางโอกาส

-สวสดการแนวสงคมประชาธปไตย หมายถงระบบสวสดการทไดรบการผลกดนในยโรป

ตะวนตกและกลมประเทศยโรปเหนอ อนเปนภาพสะทอนจากการตอสทางชนชน ในประเทศอคสาหกร

รมกาวหนา ทมการรวมกลมของสหภาพแรงงาน มลกษณะสาคญคอระบบอตราภาษกาวหนา และการ

สรางสวสดการถวนหนาครบวงจร Earnst Wigfross รฐมนตรวาการกระทรวงการคลงของประเทศ

สวเดนไดผลกดนแนวนโยบายดงกลาว ชวงตนศตวรรษทยสบ แนวนโยบายดงกลาวมผลโดยออมตอ

แนวคดเศรษฐศาสตรมหภาคของเคนสในชวงวกฤตเศรษฐกจ ทศวรรษ 1930 ในวทยานพนธฉบบนให

ถอวาสวสดการลกษณะน เปนหนงในสวสดการเนนรฐตามแนวเคนส (Tilton 1990)

-สวสดการทางเลอกทสาม ขอเสนอของ Anthony Giddens (2000) ทปรกษาคนสาคญของ

นายกรฐมนตร Tony Blairขององกฤษโดยมนยยะการยกเลกบทบาทของรฐในการรบผดชอบสวสดการ

ของพลเมอง มการผลกดนการแปรรปรฐวสาหกจ และใชระบบการควบคมโดยรฐแทนการทรฐเปน

เจาของ ในวทยานพนธฉบบนจะพจารณา สวสดการตามแนวทางทสามในฐานะจดเปลยนผานจาก

สวสดการสวสดการเนนรฐตามแนวเคนสสสวสดการเนนคาจางตามแนวชมปเตอร

-ทนนยมโดยรฐ (State Capitalism) หมายถงลกษณะกลมประเทศทปกครองในระบอบเผดจ

การ โดยรฐเปนผผกขาดวสาหกจทงหมด ภายใตกระบวนการตดสนใจของสมาชกพรรค เชน อดต

สหภาพโซเวยต สาธารณรฐประชาชนจน-เวยดนาม-ควบา ชวงสงครามเยน และเกาหลเหนอเปนตน

ลกษณะสวสดการในกลมประเทศนมความแตกตางกบกลม สงคมประชาธปไตยทงเชงปรมาณและ

คณภาพ (ใจ องภากรณ 2552)

-สวสดการแบบเกบตก (Residual Welfare) หมายถงสวสดการสวนเสรม หรอ บางครง

ปรากฏในลกษณะโครงขายความปลอดภยทางสงคม (Social Safty Net) โดยเปนการจดสวสดการเกบ

ตกใหผ ทดอยโอกาสทสดในสงคมทมการแขงขนสง ไดรบการผลกดนตอเนองเพอนาสการยกเลกรฐ

สวสดการในประเทศอตสาหกรรมกาวหนา และในประเทศอตสาหกรรมใหมเพอลดตนทนการจด

สวสดการแบบถวนหนาครบวงจรแกผประกอบการ และรฐทนนยม (Cousins 2005:107-203)

-ระบบอตสาหกรรมสายพาน (Fordism) ระบบการผลตทองอยกบระบบสายพานการผลต

มลกษณะการผลตและการผลตซาทตายตวเพอลดตนทนการผลต เปนการซอผใชแรงงานทงในสวน

แรงงานในฐานะมนษยและแรงงานในฐานะสนคา ผานระบบการจดสวสดการแบบตายตวซงเผชญกบ

24

วกฤตในชวงปลายศตวรรษท 20 นาสการปรบโครงสรางความสมพนธการผลตสระบบหลงสายพาน

(Post Fordism) ซงมงซอผใชแรงงาน ในฐานะสนคาเพยงลาพง (Rupert, 1995 : 14-83)

-การผลตซา (Reproduction) Bottomore (1983: 469-471) ไดทาการสรปแนวคดของ Marx

ซงปรากฏในวาดวยทนเลมท 1 วาการผลตซา หมายถงกระบวนการทเกดขนคขนานกบการผลตสนคา

Marx ระบไววาการทแรงงานทาการผลตกประหนงเครองจกรทหมดสภาพ การผลตซาจงเปนการคน

เนอหนงมงสาใหแกแรงงานเพอเขาสสายพานการผลตตอไป ในทางรปธรรมเชน การไดรบสวสดการ

หรอการพกผอน การอยกบครอบครว หรอการรบฟงคาอธบายตางๆ เพอใหตวแรงงานยอมรบสภาพท

เกดขนกบตวเอง และเขาสกระบวนการผลตตอไป จงหมายความวาการผลตซามไดหมายถงแคการ

สราง (แรงงานในฐานะ) สนคา หรอการสรางมลคาสวนเกนแกชนชนนายทนเทานน แตเปนการสราง

เงอนไขการคงอยของชดความสมพนธทงหมดในวถการผลตแบบทนนยม

ทงน Bottomore (1983: 469) ไดชใหเหนวานอกจากงาน วาดวยทนของ Marx แลว การ

ตความนยามของการผลตซา เกดขนผานงาน Grundrisse ซงพจารณาถงกลไกการผลตซาทางสงคม

อนหมายความวา การผลตซามจาเปนตองเปนวงจรตอเนองจากการผลตเสมอไป สามารถเปนกลไกท

เกดขนเพอรกษาวถการผลต เชนการนาเขาแรงงานอพยพ หรอการสรรหาแรงงานชดใหมเขาสระบบ ก

สามารถนบเปนการผลตซาความสมพนธการผลตแบบทนนยมเชนกน นอกจากงานของ Marx แลวใน

วทยานพนธเลมนไดพจารณางาน The Conditions of the Working Class in England ของ Engels

(1993) ประกอบ อนเปนแบบฉบบของการศกษาเงอนไขการผลตซาความสมพนธการผลตแบบทนนยม

ในสงคมอตสาหกรรม

-การสะสมแบบยดหยน ไดรบการอธบายโดย David Harvey (1990 : 338-346) ซงฉายภาพ

ใหเหนกลไกการสะสมทนทมความยดหยนในเงอนไขการจางการผลต และผลตซา ความยดหยนนม

นยยะสะทอนกระบวนการสะสมแบบหลงสายพานโดยการสรางเงอนไขวา ผประกอบการมใชเจาของ

ชวตผ ใชแรงงานในทางตรงกนขาม ผใชแรงงานคอเจาของชวตของพวกเขาเอง โดยวางเงอนไขให

ผประกอบการและแรงงานไดถกเชอมรอยกนกนดวยมลคาแลกเปลยนในทายสด อนปรากฏในลกษณะ

การจางงานทมความเปนชวคราวสงขน แรงงานเหมาคาแรง หรอการรบงานกลบไปทาทบาน แม

ลกษณะการจางงานขางตนจะมใชปรากฏการณใหมในระบบทนนยม อนหมายความวาการสะสมแบบ

ยดหยนจงมใชปรากฏการณใหมโดยสมบรณหากแต หากแตเปนทางเลอกหนงในการกาหนดรอบการ

สะสมทนรอบใหมหลงระบบทนนยมเผชญกบวกฤต วทยานพนธฉบบนไดแสดงใหเหนถงความแตกตาง

25

เชงคณภาพสาคญระหวางการสะสมแบบยดหยนกบกระบวนการสะสมทนกอนหนาในวถการผลตแบบ

ทนนยม คอความกาวหนาของพลงการผลต ทนการเงน รวมถงปรากฏการณโลกาภวตนของทน อนทา

ใหการขดรดและกระบวนการทาใหเปนสนคามความเขมขนสงขนผานการสะสมแบบยดหยน

-การสะสมผานการยดครอง (Accumulation by Dispossession)(Harvey, 2003 : 137-

183)กระบวนการสะสมทนรอบใหม หลงจากระบบทนนยมไดเผชญกบวกฤตการลดลงของอตรากาไร

โดยการแสวงหาพนทใหมในการผลต เพอการคงอยของระบบทนนยมจงตองมการปรบตวเพอสราง

ความสมพนธการผลตแบบทนนยมรปแบบใหม รวมถงพลงแรงงานชดใหม ซงในบรบทนหมายถง

กระบวนการสะสมแบบทนนยมในกระแสเสรนยมใหม

-การสะสมบพกาลของทน (Primitive accumuilation of Capital)จดเรมตนของระบบทนท

กอใหเกดชนชนผ ถอครองปจจยการผลต และปราศจากปจจยการผลต David Harvey (2005) ไดสรป

ขอแตกตางขอเสนอ ของ Marx และ Adam Smith ซงฝายหลงมองการสะสมบพกาลเปนกระบวนการ

สนตทเกดจากคนทขยนมากกวาและนอยกวา ขณะทมมมองของ Marx ระบถงความสมพนธเชงอานาจ

ทเกดขนและการสะสมบพกาลเกดจาก การปลน เผา และขบไล ผ ถอครองทดนเดม และลอมรวอาง

กรรมสทธ โดยเกดขนในชวงปลายยคกลาง การอางถงการสะสมบพกาลในวทยานพนธฉบบนใหถอ

ตาม คาอธบายความสมพนธเชงอานาจแบบ Marx เปนหลก

-กรรมาชพเทยม (Lumpen Proletariat) ปรากฏในงาน The Eighteenth Brumaire of

Louis Bonaparte (Marx, 1963 :118-119) ชนชนกรรมาชพเทยม หรอ ชนชนตากวากรรมาชพ

หมายถงกลมพลงการผลตทปราศจากสานกทางชนชนแมจะมสภาพการทางานทยากลาบากแตอาศย

อยไดบนฐานของระบบโครงสรางในสงคมและไดประโยชนจากชนชนสงในสงคมมากกวาขดแยงกน

การตความกรรมาชพเทยมโดยขบวนการฝายซายมกมนยยะทางการเคลอนไหวทางการเมองมากกวา

การจดวางชนชนทางเศรษฐกจ ในบรบทสงคมการผลตไทยอาจหมายถง โสเภณ พนกงานบรการ คน

เกบของเกาขาย แมคาหาบเรแผงลอยเปนตน ในวทยานพนธฉบบนใชระบในความหมาย กลมผ ใช

แรงงานทไมสามารถผานการคดกรองเขาสระบบอตสาหกรรมเยยงชนชนกรรมาชพ

-แรงงานเสยง (Precariat, Precarious Prolettariat) กลมชนชนใหมซงนยามโดย Guy

Standing (2011) ซงชใหเหนพลงการผลตแบบใหมในสงคมเสรนยมใหมซงทางานในลกษณะทมความ

ยดหยน ชวคราว อนเปนผลจากการปรบตวของความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยม

ใหม เพอลดอานาจการตอรองของชนชนกรรมาชพทมอานาจตอรองเพมมากขนจากการสะสมความ

26

ขดแยงในวถการผลตทนนยม แรงงานเสยงนอกจากตองรบผดชอบชวตตวเองแลวยงตองรบผดชอบตอ

ความเสยงในระบบทนนยมอนๆทถายโอนมาจากชนชนนายทน เชน แรงงานเหมาคาแรง ทางานราย

ชน คนงานรบงานกลบมาทาทบาน แรงงานตามฤดกาล หรอแรงงานขามชาต ทาใหชวตของพวกเขา

ผานกระบวนการทาใหเปนสนคาทเขมขนสงผลใหไมสามารถพฒนาความทรงจารวมในสงคมการผลต

แต Standing (2011) ตงขอสงเกตวากลมแรงงานเสยงเปนกลมทมพลงในการผลกดนสงคมในฐานะ

สวนหนงของพลงการผลตของระบบทนนยมในศตวรรษท 21 ควบคกบชนชนกรรมาชพ ทงน

รายละเอยดของชนชนการผลตในความสมพนธการผลตแบบทนนยมในกระแสเสรนยมใหม ไดแสดงใน

บทท 2 หวขอ 2.3.4

จากการนยามคาศพททเกยวของทงหมด ความหมายเชงปฏบตการของความสมพนธการผลต

แบบทนนยมในกระแสเสรนยมใหม และ แรงงานในฐานะสนคา หมายถง การปรบตวของความสมพนธ

การผลตแบบทนนยม โดยมนายทนเปนผควบคมปจจยการผลต ทนยงคงมบทบาทสาคญและมงหา

หนทางการผลตผานการใชแรงงานอยางเขมขนเขา รวมทาการผลตกบปจจยการผลตอน โดย

เปลยนแปลงมาใชแรงงานขามชาตทสามารถ กดคาแรง เรงรดการทางาน ละเลยเรองสวสดการ กด

ขวางการรวมตว เขาแทนทแรงงานทองถนเดม เพอใหกระบวนการทางานของวถการผลตแบบทนนยม

สามารถดาเนนตอไปได การสรางความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยมใหมนไดวาง

เงอนไขใหเกดปรากฏการณ อนวฒนาการของเมองเพอดดซบแรงงานและเออตอการผลตซาแรงงานใน

ฐานะสนคา ผานการสรางระบบสวสดการเนนคาจางทมความเขมขนของกระบวนการทาใหเปนสนคา

1.7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

แมวทยานพนธฉบบนจะจะมไดมจดหมายสาคญในการสรางขอเสนอเชงนโยบายแตการศกษา

สวสดการของแรงงานขามชาตในเชงภววทยาสามารถคาดหมายประโยชนจากการศกษาโดยสามารถ

แบงออกเปนสามระดบคอ 1. การพฒนาองคความรทางวชาการดานสวสดการและการคมกนทาง

สงคม 2. การใชประโยชนในระดบทองถนและการกาหนดทศทางพฒนาเมอง 3.ขอเสนอตอการบรณา

การการคมกนทางสงคม

1) การพฒนาองคความรทางวชาการ เนองจากวทยานพนธฉบบนมลกษณะการทบทวน

ในเชงภววทยาของแนวคดเกยวกบสวสดการ ดงนนภาพของสวสดการจงมใชเรองของการ

ตอรองทางการเมองในพนทสาธารณะตามแนวทางพหนยม เชนเดยวกนกมใชสวสดการ

นานะการจงใจทางเศรษฐกจตามแนวอธบายของเศรษฐศาสตรคลาสสค หากแตเปนการ

27

พจารณาเชงบรณาการตามมมมองเศรษฐกจการเมอง ดงนนจงเปนการฉายภาพกลไกการ

ทางานของ “สวสดการ”ในฐานะการผลตซาของ ระบบทนนยมทมความยดหยน

เปลยนแปลง ตามลกษณะการสะสมทนและกระบวนการทาใหเปนสนคา

2) การใชประโยชนในระดบทองถนและทศทางพฒนาเมอง สมทรปราการเปนเมอง

ขนาดใหญทมผลประโยชนทางการเมองและธรกจมหาศาล แตระบบโครงสรางพนฐาน

ของเมองกลบถกกาหนดเพอการผลตซาของทนเปนสาคญ ซงอายขยการสะสมทนนนม

การผนแปรอยตลอดเวลาทาใหสมทรปราการเผชญกบเงอนไข อนวฒนาการของเมอง

การศกษาสวสดการในแงการผลตซาของระบบทนนยม ซงมงเนนฉายภาพทวลกษณของ

แรงงาน คอแรงงานในฐานะมนษย และแรงงานในฐานะสนคา ยอมนาสการนาเสนอ

สวสดการในฐานะการผลตซาแรงงานในฐานะมนษยมากกวา การผลตซาทน หรอแรงงาน

ในฐานะสนคา

3) การบรณาการและการคมกนทางสงคม วทยานพนธฉบบนมงฉายภาพใหเหน

กระบวนการการสะสมของทนซงชใหเหนรอบการสะสมทมอายสนลงอนสงผลตออายขย

ของแรงงานในฐานะสนคา อนจาเปนตองสรางรอบสะสมใหมทง โดยการปร บ

ความสมพนธการผลตสความสมพนธการผลตแบบทนนยมในกระแสเสรนยมใหมทม

กระบวนการทาใหเปนสนคาทเขมขนสงขน ควบคไปกบการยายฐานการผลตเพอแสวงหา

แรงงานรนใหมเชนเดยวกน ในแงนจงจะเหนวาทนม ความยดหยนมากขนและตองการ

สรางแรงงานในฐานะสนคาใหมความยดหยนตาม แตการคมกนทางสงคมซงเปนเงอนไข

การสรางสวสดการทผลตซาแรงงานในฐานะมนษยมไดมความยดหยนหรอตดตวทนและ

แรงงานในฐานะสนคาไปพรอมกน วทยานพนฉบบนจงมงฉายใหเหนกระบวนการสราง

สวสดการ หรอการคมกนทสามารถตดตวและยดหยนผใชแรงงาน (Portable Justice)

เพอใหสอดรบกบการบรณาการของทนในประชาคมเศรษฐกจเอเชยตะวนออกเฉยงใต

28

บทท 2

กรอบแนวคดและทฤษฎทใช 2.1 ความนา

ในบทนผวจยจะนาเสนอกรอบแนวคดและทฤษฎทใชในวทยานพนธฉบบนหลงจากทไดฉาย

ภาพ คณปการและขอจากดของวรรณกรรมทเกยวของกบการศกษาเศรษฐกจการเมองวาดวย

สวสดการสาหรบแรงงานขามชาต ในพนทเมองอตสาหกรรมในบททผานมา กรอบวเคราะหทใชใน

วทยานพนธฉบบนจงเปนภาพลอกบกลมวรรณกรรมทไดทบทวนมาแลว อนไดแกกลมวรรณกรรม ดาน

พหนยม มานษยวทยา ชมชนผอพยพขามชาต วฒนาการบบเสรนยมใหม และกลมแนวคด Gramsci

ใหม ซงจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของพบขอจากดสาคญของกลมวรรณกรรมขางตนท

จาเปนตองกาวผานอนประกอบดวย 1. ระดบหนวยวเคราะหทแยกขาด 2. การอธบายในระดบ

ปรากฏการณ 3. การลดทอนและอธบายตามระบบอนตวทยา(Teleology) ของแนวคดเชงทฤษฎนน

ดงนนในวทยานพนธฉบบนจงมงอธบายดวยกรอบแนวคดตางๆทสามารถเตมเตมขอจากดขางตน

ผานการบรณาการแนวคดเชงทฤษฎหลากระดบทอาศยกรอบภววทยาแนวสจจะนยมแนววพากษ

(Critical Realism) ในการพจารณาเงอนไขน

ผวจยจงนาเสนอ ประเดนสาคญอนเกยวของกบการนาเสนอกรอบวเคราะห โดยเรมตนจาก

สาเหตการศกษาเศรษฐกจการเมองวาดวยสวสดการ โดยชใหเหนความจาเปนในการศกษาสวสดการ

ในฐานะกระบวนการผลตซาของระบบทนนยม ในสวนถดมาผวจยขอเสนอกลมแนวคดเชงทฤษฎท

นามาบรณาการเพอวเคราะหปรากฏการณในลกษณะสหระดบ อนประกอบดวย

1. แนวคดเชงทฤษฎระบบการอพยพซงนาเสนอโดย Stephen Castles(2003: 12-45)

ซงฉายภาพใหเหนวาการอพยพมใชตนเหต หรอผลของโลกาภวตนหากแตเปนหนง

ในกระบวนการการแปรสภาพทางสงคมทมพลวตไมหยดนง

2. พรอมกนนนกลมแนวคดเชงทฤษฎการผลตซาในระบบทนนยมเสรนยมใหมไดตอ

เตมและฉายภาพใหเหนถงการเปลยนแปลงกระบวนการผลตซาของระบบทนนยม

เพอการคงรกษาทงระบบไว โดยมเงอนไขเศรษฐกจ การเมอง สงคมทมความอสระ

เชงสมพทธตอกนในแตละชวงเงอนไขเวลาตามขอเสนอ ของ Bob Jessop (1991)

29

3. นอกจากการวเคราะหในระดบปจเจกชนผานแนวคดเชงทฤษฎระบบการอพยพและ

ระดบระบอบการผลตแลว คาอธบายวาดวย อนวฒนาการของเมองไดฉายภาพ

เจาะจงใหเหนถงเงอนไขของสมทรปราการซงถกแปรสภาพใหเปนพนทเสรนยมใหม

แตกลบถกวางเงอนไขยกเวนจากอนตวทยาวาดวยวฒนาการแบบเสรนยมใหมและ

ปรากฏเงอนไขการยอนกลบเพอดดซบแรงงานเขาสระบบตอไป และกลมสดทาย

พจารณาถงพลงการผลตรปแบบใหมซงเปนผลจากการสะสมแบบยดหยน และ

กระบวนการผลตซาทมกระบวนการทาใหเปนสนคาอยางเขมขน

4. จากขอ 3. การวางเงอนไขใหแรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการแปรสภาพส

การเปนแรงงานเสยง (Precariat) คาอธบายของ Guy Standing (2011)ไดชใหเหน

ถงลกษณะของพลงการผลตทเปลยนแปลงไปตามรอบของการสะสมทน ในดานน

จงจะเหนวา สวสดการในฐานะกระบวนการผลตซาของระบบทนนยมม

กระบวนการทางานในหลายระดบไดแก ระดบปจเจกจน ระดบชนชน ระดบเมอง

(พนท) และระดบระบอบการผลต

ทงนจาก 4 กลมแนวคดเชงทฤษฎนาสการนาเสนอกรอบวเคราะหเพอการอธบายลกษณะการ

สรางสวสดการเพอการผลตซาแรงงานขามชาตชาวพมาในพนทจงหวดสมทรปราการ จากการบรณา

การแนวคดเชงทฤษฎหลากระดบ อนวพากษตอขอเสนอเชงอนตวทยาแบบเสรนยมใหม โดยฉายภาพ

ใหเหนความขดกนของกระบวนการผลตซาแรงงานซงมอยสองดานคอแรงงานในฐานะมนษย และ

แรงงานในฐานะสนคาตามขอเสนอมมมองเศรษฐกจการเมองแนวมารกซ (Marx 1976) โดยสวสดการ

ในความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยมใหมมงสรางแรงงานในฐานะสนคาอน

กอใหเกดความขดแยงเมอระบบดาเนนไป

2.2 สาเหตการศกษาเศรษฐกจการเมองวาดวยสวสดการ

สวสดการเปนเงอนไขสาคญของการคงอยของระบบทนนยม เนองดวยสวสดการคอตวเชอม

ระหวางการผลตและผลตซา หวใจของระบบทนนยมมใชเพยงแคการผลตสนคาและแลกเปลยนใน

ตลาดตามท เศรษฐศาสตรการเมองคลาสสคโดย Adam Smith หรอ Ricardo พยายามอธบาย กลไก

สาคญททาใหระบบทนนยมแตกตางจากวถการผลตอนในอดตคอการผลตแรงงานในฐานะสนคา

30

(Harvey, 2006a) ดงท Marx (1970 : 49-63)ไดระบไวในตนฉบบปรชญาและเศรษฐศาสตรแหงป

1844 ระบบการผลตจะไมสามารถดาเนนไดอยางเสรจสนกระบวนการหากไมผานกระบวนการผลตซา

ดงนนกระบวนการแรกของระบบทนนยมคอการแปรสภาพแรงงานในฐานะมนษยสการเปนแรงงานใน

ฐานะสนคา6 เปาหมายของระบบทนนยมคอการคงสภาพแรงงานในฐานะสนคาใหนานทสด แตเมอ

ระบบการผลตดาเนนไปกไดใชพลงแรงงานไปจนหมดสนและตองดาเนนการผลตซา หรอสรางแรงงาน

ขนมาใหม สวสดการจงเปนสะพานเชอมระหวางแรงงานในฐานะมนษยและแรงงานในฐานะสนคา แต

เงอนไขการเปนสะพานเชอมนกดารงอยขดแยงในตวเองและวกฤตของระบบทนนยมทเกดขนกคอ

วกฤตของการผลตซาอนหมายความวาสวสดการไมสามารถทาหนาทการเปนสะพานเชอมระหวาง

แรงงานในฐานะสนคาและแรงงานในฐานะมนษย

ดงนนการจะเขาใจเนอแทของลกษณะสวสดการในสงคมทนนยมคอการพจารณา

ความสมพนธระหวางสองปจจยคอ การสรางมลคาใชสอยและมลคาแลกเปลยน ซงตวแรงงาน(ใน

ฐานะมนษย)หาไดมมลคาใชสอยสาหรบชนชนนายทน หากแตพลงแรงงาน(แรงงานในฐานะสนคา)

ตางหากทเปนตวสรางมลคาในระบบทนนยม พลงแรงงานไดสรางมลคาแลกเปลยนผานระบบคาจาง

และตนทน7 และเมอมลคาแลกเปลยนไดถกสถาปนาขนในระบบทนนยมแลว มนษยยอมไมมคณคาใด

นอกจากพลงแรงงานของเขา ขอกาหนดนกลายเปนวามนษยไดถกแปลกแยกออกจากตวมนษยเอง

พวกเขากลายเปนสนคา และวตถทพวกเขาทาการผลตกลบกลายเปนนายของเขาเอง จากนนกทาการ

บรโภคเพอผลตพลงแรงงานเขาสวงจรการผลตอกครงหนง มลคาใชสอยของมนษยแตละคนถกแปร

สภาพเปนสนคาและยดโยงผานมลคาแลกเปลยน

6Marx (1976) ไดวพากษแนวคดมลคาใชสอย และมลคาแลกเปลยนของ Adam Smith และ David Ricardo โดยไดระบไวในเบองตนวา สรรพสงนนม

มลคาแลกเปลยนทเกดจากปรมาณพลงแรงงานทถกบรรจไวในสนคานน มลคาแลกเปลยนจงเปนเรองสมพทธ ผานมลคาใชสอยของแตละบคคล ตามแตละสงคม

และสถานท (รองเทาทเราใสยอมมมลคาใชสอยมากกวารองเทาทวางอยบนต แสดง หรอสรอยเพชรทอยบนคอผ อน) แตระบบทนนยมไดทาใหมลคาแลกเปลยน

กลายเปนเรองสมบรณ (เงนหนงรอยบาทในกระเปาของเรา กบรองเทาราคาหนงรอยบาทในตโชวมคาเทากน) ดวยผลประโยชนของชนชนนายทนผานการสะสม

มลคาสวนเกนและการไหลเวยนของระบบเงนตรา โดยระบบทนนยมไดสรางเงอนไขการสรางมลคาใชสอยของชนชนนายทน(คณคาทางสงคม)ใหกลายเปนเรอง

มลคาแลกเปลยนโดยสมบรณ 7 David Harvey (2006a) ไดสรปแนวคดของ Marx ในประเดนดานมลคาวา หากพจารณาวาหากชนชนนายทนจายมลคาแลกเปลยนดวยมลคาใชสอย

ของแรงงาน(แรงงานในฐานะมนษย) กจะไมมระบบทนนยมเกดขนแตอยางใด ในทางตรงขามมลคาใชสอยของพลงแรงงานภายใตระบบทนนยม คอการสรางมลคา

สวนเกนแกชนชนนายทน ประเดนนนบเปนประเดนสาคญท Marxเหนตางจากแนวคดเศรษฐาสตรการเมองกอนหนา อยาง Smith , Ricardo หรอ Malthus ทให

ความสาคญแก การสรางมลคาใชสอยของปจเจกชน หรอการพจารณาสงคมเพยงแคผลรวมของปจเจกชน โดยระบวามนษยหาไดสรางมลคาใชสอยแตเพยงเพอตว

เขาเอง หากแตในกระบวนการผลตนนมนษยไดสรางมลคาใชสอยสาหรบผ อนดวย

31

การศกษาสวสดการผานมมมองเศรษฐศาสตรการเมองยอมเปนการฉายภาพใหเหนถง

สวสดการในฐานะเงอนไขตอบสนองโครงสรางการผลตซาของระบบทนนยม แมสวสดการจะพยายาม

เปลยนมนษยใหเปนแรงงานในฐานะสนคาทมความคลายกนเชงคณภาพในพนทการผลต แตในพนท

การผลตซาทมนษยคาดหวงจะไถถอนความเปนสนคาของตนเองจากการเปนสนคา สงทแรงงานตอง

เผชญมใชเพยงแคเงอนไขทางเศรษฐกจทคาจางของพวกเขาไมเคยถกกาหนดใหเพยงพอตอการซอคน

ชวตของพวกเขาแตยงตองเผชญกบความคาดหวงในการคนความเปนมนษยจากการผลตดวย

งาน Grundrisse ของ Marx ไดมคณปการในการทาความเขาใจกลไกการเกดเวลาวางใน

ระบบทนนยมเพอนาสการผลตซาผ ใชแรงงาน Marx ไดนาเสนอใหเหนลกษณะสาคญของระบบทน

นยมทไดมการแปรสภาพการผลตแบบแยกสวนสการผลตแบบรวมหม และการผลตซาแบบรวมหม จง

หมายความวา หากในสงคมทนนยมผใชแรงงานไมอาจประกาศไดวาตนมสวนใดในสนคานเปนของตน

(ตามมลคาใชสอยของสนคาหากแตชนชนนายทนไดวางเงอนไขการจดแบงผานระบบมลคา

แลกเปลยน) อนเนองจากระบบการผลตรวมหม เชนนนการผลตซาแบบรวมหมกเปนตวชใหเหนวา ผใช

แรงงานเองกมอาจทจะประกาศไดวา แรงงานในฐานะมนษย (Labour) และแรงงานในฐานะสนคา

(Labour Power) สวนไหนทเปนของพวกเขาเอง พวกเขาเปนผลตภณฑทายสดของระบบทนนยม

(Mclllellan 1973: 144-150) พรอมกนนงานของ Engels (1993: 23-75, 90-95)ไดพจารณาถงเงอนไข

ทเกดขนจรงในระบบทนนยมทลกษณะชวตของผ ใชแรงงานยาแยลงเมอชวตถกยดโยงผานมลคา

แลกเปลยน ในวทยานพนธนมงฉายภาพกระบวนการผลตซาผานนกเศรษฐศาสตรการเมองรวมสมย

อยาง Lefebvre(2002)ทพจารณาพนทของสงคมทนนยมทมการปรบเปลยนไป โดยยงคงหวใจเดมไว

คอระบบผลตซาแรงงานในฐานะสนคาผานมลคาแลกเปลยน แนวคดของ Lefebvre จงมทงลกษณะ

ตอยอดตอแนวคดพนฐานของ Marx ทปรากฏใน Grundrisse ดงทไดพจารณามา

นอกจากนการศกษาสวสดการในมมมองเศรษฐกจการเมองมความจาเปนอยางยงเพอ

ประโยชนในการฉายภาพใหเหนถง พลวตของระบบทนนยม ซงในกรณศกษาแรงงานขามชาตชาวพมา

ในสมทรปราการทมเงอนไขสาคญดงตอไปน

1.สมทรปราการเปนพนทเสรนยมใหมทมความสมพนธกบพนทอนทวโลกภายใตโครงสรางหวง

โซอปทาน ของระบอบหลงรฐชาต

2.แรงงานขามชาตชาวพมาเปนตวแบบพลงแรงงานทผานกระบวนการทาใหเปนสนคาอยาง

เขมขน ภายใตความสมพนธแบบเสรนยมใหม มมมองสทธสวสดการทมองความสมพนธระหวาง

32

ปจเจกชนกบรฐผานปรมณฑลการตอรองทางการเมอง จงไมเพยงพอตอการอธบายเทากบแนวศกษา

สวสดการในฐานะกระบวนการผลตซาผานแนวคดเศรษฐศาสตรการเมอง

3.มมมองเศรษฐกจการเมองจงเปนการจดระนาบการพจารณาเสยใหมโดยพจารณาระบบการ

ผลตและการผลตซาในฐานะเงอนไขทางเศรษฐกจ ทบงชความสมพนธเชงอานาจในสงคมการผลตโดย

วทยานพนธฉบบนจะชใหเหน ควาพยายามสองดานคอความพยายามของระบบทนนยม ทพยายาม

สรางสวสดการเพอแปรสภาพแรงงานใหเปนสนคา และในอกดานเปนการตอสของแรงงานเพอทวงถาม

สวสดการเพอการผลตซาแรงงานในฐานะมนษย

2.3 แนวทางการบรณาการแนวคดเชงทฤษฎหลากระดบ (Multi-Level)

การพจารณาสวสดการในวทยานพนธฉบบนมความแตกตางจากกรอบความคดนโยบาย

สาธารณะทวไป ทวางอยบนกรอบขอสรปแบบเสรนยมผานการคานวณผลไดเสยทางเศรษฐกจของ

ผเกยวของหรอจากมลคาแลกเปลยนทางเศรษฐกจ (Exchange Value) วทยานพนธฉบบนมงพจารณา

สวสดการสองลกษณะคอ การผลตซาแรงงานในฐานะสนคา และการผลตซาแรงงานในฐานะมนษย

(Labour Power / Labour) จงเปนสาเหตในการบรณาการการศกษาหลายระดบเขาหากน

การเชอมรอยแนวคดเชงทฤษฎทงสามระดบไดแก ระดบกลม(แรงงานขามชาต) ระดบทองถน

(ความสมพนธชวตประจาวนในเขตเมอง) และ ระดบโลก(โครงสรางเศรษฐกจในระบบทนนยมโลก)

เปนการสรางตวแบบเพอนาสการอธบายปรากฏการณแรงงานขามชาตชาวพมาในจงหวด

สมทรปราการ และตอบคาถามทสาคญทสดของการศกษาวทยานพนธฉบบนคอ สวสดการของแรงงาน

ขามชาตภายใตความสมพนธในเขตเมองยคโลกาภวตนเสรนยมใหมมลกษณะอยางไร อนปรากฏใน

แผนภาพดานลาง

33

รปภาพ 2.1 แสดงความสมพนธของกรอบแนวคดทใชในวทยานพนธ

จากแผนภาพไดแสดงใหเหนวา สวสดการในฐานะการผลตซาของระบบทนนยมมไดดารงอย

ในลกษณะทแยกขาดหรอเปนอสระจากเงอนไขตางๆ อนจาเปนตองมการบรณาการกรอบวเคราะห

ตางๆเขาไวดวยกน Henri Lefebvre ไดอธบายแนวคดการสรางพนทของระบบทนนยมอนมผลตอการ

ผลตซาแรงงานในฐานะสนคา อนไดแกพนท ทางวตถ พนททางสงคม และพนททางความคด พนททาง

วตถเปนผลของการวางเงอนไขผานระบบทนนยมโลกตามคาอธบายของ Cox (1987: 90-104)ซง

ชใหเหนบทาทสาคญของระบบทนนยมโลกในการแปรสภาพเงอนไขชวตประจาวนในทางวตถ

เชนเดยวกนกบพนททางความคด และพนททางสงคมถกวางเงอนไขเฉพาะจากระบบการอพยพตาม

ขอเสนอของ Stephen Castles (2000 : 20-27) ในแงนจงจะเหนไดวาสวสดการมไดมลกษณะสมพทธ

แยกออกตามพนทหรอเงอนไขการเมองเฉพาะหากแตเชอมรอยกนทวโลก ระบบการอพยพเปนเงอนไข

หกนงซงชใหเหนความเชอมรอยระหวาง พนทตางๆ ในฐานะกระบวนการเคลอนยายของแรงงานใน

ฐานะสนคา

34

2.3.1 สวสดการในฐานะการผลตซาในระบบทนนยมเสรนยมใหม

เพอความเขาใจสวสดการในฐานะการผลตซาในระบบทนนยมจาเปนตองแสดงใหเหนลกษณะ

พนฐานของรฐทนนยมซงมการเปลยนแปลงและและมความพยายามในการสรางเงอนไขเพอการคงอย

ของตวระบบ ซงเปนการทางานคกนระหวางระบบเศรษฐกจและกลไกอดมการณ อนนาสการฉายภาพ

ใหเหนการเปลยนแปลงจากรฐสวสดการแนวเคนส สระบอบเนนคาจางตามแนวชมปเตอร

หากพจารณาลกษณะพนฐานของรฐทนนยม จาเปนตองพจารณาเบองตนจากงาน “วาดวย

ทน”ของ Karl Marx (1976) ไดพจารณาบทบาทรฐทนนยมไวอยางจากด โดยชใหเหนถงกลไกในการ

ผลต และผลตซาทเกดขนในระดบประชาสงคม “วาดวยทน” ไดใหความสนใจในมตประชาสงคม ท

เกยวพนกบมตเศรษฐกจและการผลตแต การแปล”ประชาสงคม”ทปรากฏในงานตนฉบบของMarx มก

มความคลาดเคลอนและใชคาวา “สงคมกระฎ มพ-Bourgeoise Society” คาอธบายใน “วาดวยทน”

เนนหนกไปทความสมพนธทเกดขนในชวตประจาวนในการผลตมากกวากลไกเชงสถาบนทเปน

ทางการ8คาอธบายเรองรฐของ Marx มาปรากฏชดขนในงาน แถลงการณของชาวคอมมวนสม โดยพด

ถงรฐในฐานะกลไกการปราบปราม การสรางความชอบธรรม และรฐในฐานะเครองมอของชนชน

นายทน เชนเดยวกบคาอธบายเรองสงคมชนชน ในงานกอนหนา อยาง 18th Brumaire of Lusie

Bonaparte ซง Marx (1963 : 118-119) อธบายโครงสรางชนชนในสงคมทนนยมไวอยางซบซอน แตใน

งาน “แถลงการณแหงพรรคคอมมวนสต”(Marx, Engels, and Stedman Jones, 2002) สงคมทนนยม

ไดพฒนาถงขนการเผชญหนาของสองชนชนหลก คอชนชนนายทน และชนชนกรรมาชพ รฐในทนจงถก

อธบายในฐานะกลไกทเปนทางการสาหรบชนชนหนงเหนอชนชนหนง9

ดงนนเมอพจารณาจากคาอธบายจากทงเศรษฐศาสตรการเมองแบบมารกซสต รฐทนนยมเอง

จงมใชเรองของการควบคมทางเศรษฐกจเพยงลาพงหากแตสะทอนความสมพนธในสงคมขณะนน รวม

ถงกระะบวนการสรางความชอบธรรม องคประกอบของรฐยอมผนแปรไปตามสภาพสงคมการผลตแต

8หากเทยบกบมาตรวดของ Held(2002a) แลวMarx ในงานชนนมลกษณะทเอนไปซกโลกานยม หากยดถอตามหนงสอ “วาดวยทน”แลว Marx ยง

หางไกลจากคาอธบาย แบบเนน"รฐ” ตามทแนวคดเศรษฐกจการเมองรนหลงพยายามจะอธบาย 9ในชวงตนศตวรรษทยสบ Lenin (1992) ไดขยายความคาอธบายเรองรฐ ใน “รฐและการปฏวต” โดยใหความสาคญรฐทนนยมในฐานะปรากฏการณ

สมยใหมทไมใชเพยงแคชดของการอยรวมกนของมนษย ตามทนกสงคมวทยาตนศตวรรษท20 ทนยมอธบายรฐในฐานะกลไกการแบงงานกนทาทซบซอนขนในสงคม

พฒนาแลว การเกด กองทพ ตารวจ และเรอนจาเปนภาพสะทอนพฒนาการขนหนงของสงคม Lenin ชใหเหนวาคาอธบายขางตนเปนเพยงกลไกการสรางความชอบ

ธรรมแกการปราบปราม รฐเปนกลไกการกดข และขดรดในระบบทนนยม ประชาธปไตยและความมอารยะจงเปนเรองเฉพาะของชนชนนายทนอนเปนคนสวนนอย

ของสงคม การปฏวตของชนชนกรรมาชพจงเปนการสถาปนารฐเผดจการของคนสวนมากเหนอคนสวนนอยและพฒนาสสงคมไรชนชนในทสด ขอสรปของเลนนนาส

ขอถกเถยงในขบวนการปฏวต Rosa Luxemburg(1964) ไดพจารณา ประเดนทเกดขนในชวตประจาวนและการตอสดวยเงอนไขเฉพาะหนา และการสนบสนนการ

พฒนาสทธสวสดการของผ ใชแรงงานวาตองเกดขนควบคกบการปฏวต

35

ละพนทและแตละยคสมย ดงนนหากพจารณารฐทนนยมในฐานะองคกรซงสะทอนความสมพนธเชง

อานาจในระบบทนนยม สามารถแสดงลกษณะไดดงน (Jessop, 1985 : 27-53)

1.เปนองคกรทางสงคมรวมศนย เพอเออประโยชนแกกระบวนการผลต วางอยบนฐานมลคา

แลกเปลยน โดยถอการสรางมลคาสวนเกนของพลงแรงงานเปนมลคาใชสอยของสงคมเพอนาสการ

กาหนดเปนมลคาแลกเปลยน

2.มหนาทในการผลตซากระบวนการทาใหเปนสนคา กระบวนการทาใหเปนวตถ รวมถง

กระบวนการทาใหเปนรปธรรม เพอสรางมลคาแลกเปลยนตอไป

3.เปนกลไกทเกดตอเนองกน ตงแตกระบวนการผลตและกระบวนการผลตซามไดแยกขาดออก

จากกน กลาวคอชวตในพนทสาธารณะและพนทสวนตวเชอมรอยกนดวย ตรรกะสองขอแรก

ขอสรปสามขอขางตนเปนการนยามรฐทนนยมในความหมายกวางทสงเคราะหจากขอววาทะ

ระหวางคาอธบายแบบเนนรฐและเนนทน โดยชใหเหนวาลกษณะและหนาทของรฐยอมมการผนแปรไป

ไมตายตว ตามลกษณะของทนและการสะสมทนกยอมมการแปรเปลยนไป แมวาลกษณะรฐและวถ

การสะสมของทนจะแปรเปลยนไป ในวถการผลตแบบทนนยมกยงคงองคกรทางสงคมรวมศนยททา

หนาทตามสามลกษณะขางตนเอาไว

แตเชนนนกมไดหมายความวารฐทนนยมมลกษณะตายตว10 คาอธบายของ Offe (1985) ,

Lash และ Urry (1994) รวมถง Hardt และ Negri (2000) ชใหเหนถงระบบทนนยมทไรระเบยบแบบ

แผน และกาลงมการจดระเบยบแบบแผนใหมอนตองมความเขาใจและกลไกการตอตานแบบใหม ใน

งาน Empireไดพฒนากรอบแนวคดวาดวย “มวลชน”(Multitude) ขนมาแทนทกรอบความคดเรองชน

ชน โดยเปนการตอส ทขามผานความสมพนธการผลต และยดโยงผานสญญะการบรโภค ทงน Eric

Olin Wright (1997 : 45-114)ไดชใหเหนวาโครงสรางทางชนชนไดมการเปลยนแปลงไป โดยพจารณา

จากการเกดขนของผประกอบการรายยอย ทเคยมแนวโนมลดลงจากการรวมศนยการผลตแบบ

สายพาน หากพจารณาพลวตของระบบทนนยมโดยรวมRobert W. Cox (1987 : 80-114) ไดระบถง

การพฒนาการของระบบทนนยมโดยพจารณาผานสามเงอนไข อนไดแก ปจจยทางวตถวสย

10ววาทะระหวาง Lenin และ Luxemburg เปนภาพสะทอน ขอถกเถยงสาคญเกยวกบหนาทหลก และขอบเขตของรฐทนนยม (Higgins,1966) อน

ปรากฏในววาทะระหวาง Miliband และ Poulantzasเชนกน โดยคาอธบายของ Miliband ไดระบถงบทบาทของทนในการสรางกลไกของรฐขนมา รฐจงดารงยใน

ฐานะเครองมอของชนชนนายทน ในทางตรงขามมมมองแบบโครงสรางนยมของ Poulantzas ชใหเหนวา การมองแบบ Miliband เปนการพจารณาแบบจากด

ขอบเขตของรฐ และมองวารฐมลกษณะตายตว โดยละเลยเงอนไขในชวตประจาวน ทรฐทนนยมตองตอบสนองเงอนไขการผลตซาความสมพนธภายในระบบทนนยม

รฐจงเปนพนททมความเปนอสระเชงสมพทธ ทไมไดถกควบคมเดดขาดโดยตวแสดงใดตวแสดงหนง ดงนนในแงนรฐทนนยมจงไมใชกลไกตายตวในลกษณะเครองมอ

(Jessop,2002)

36

(Objective Factors) ปจจยดานอตวสย (Subjective Factor) และรปแบบเชงสถาบน (Institution

Forms)

1. ปจจยทางวตถวสย หรอการพจารณาความสมพนธระหวางพลงการผลต

ประกอบดวยการจดประเภทชนชน อานาจทางการเมอง บทบาทของรฐ อนนาสวถ

การควบคมแรงงาน ผานเทคโนโลยแกระบวนการผลต และการกระจายผลผลตใน

ทายทสด

2. ปจจยดานอตวสย หรอรปแบบของจตสานกประกอบดวยการรบรรวมกน

(Inter-subjectivity) เ กยว กบรปแบบการผลตทชอบธร รม นาสกา รยอมร บ

กระบวนการการตดสนใจ และความโนมเอยงในการยอมรบการครอบงาของกลมท

มอทธพล

3. รปแบบสถาบนทเปนทางการ ไดแกกลไกการครอบงาโดยตรง และวธการ

ตอรองและจดการในกระบวนการผลต

คาอธบายเบองตนของ Cox นจงแตกตางจาก พฒนาการระบบรฐตามการศกษาตามแนวทาง

สานกกระบวนการทาใหเปนสมยใหม ซงพจารณาเงอนไขภายในสงคมของประเทศนนเปนหลกโดยตด

ขาดจากมตพฒนาการระบบทนนยมโลก เชนเดยวกนการพจารณาของทฤษฎพงพงในกลมประเทศ

ลาตนอเมรกาชวงทศวรรษ 1970 กเปนการพจารณาพฒนาการของระบบทนนยมโลกโดยตดขาดจาก

พฒนาการภายในและเงอนไขในชวตประจาวนของสงคมนน

ลกษณะสาคญประการสาคญอกประการของระบบทนนยมคอกลไกอดมการณของรฐ11 รฐ

มไดมหนาทในฐานะกลไกการปราบปรามเพอนาสการผลตเทานน เชน การทผ ใชแรงงานออกมา

ประทวง และรฐนาตารวจมาปราบปราม หรอการทรฐใชศาล เขาไกลเกลยในกรณพพาทระหวาง

นายทนและผใชแรงงาน โดยทาใหผใชแรงงานยอมรบเงอนไขการจางตามกฎหมายแรงงาน ตวอยาง

ขางตนจงเปนภาพสะทอนเฉพาะกลไกการผลต แตยงไมไดฉายภาพกลไกการผลตซาความสมพนธการ

ผลตทเกดขนผานรฐ ดงนนกระบวนการผลตจงไมไดเสรจสนทสถานประกอบการหากแตตองดภาพรวม

ของทงระบบเศรษฐกจ (Althusser, 1967 : 120-121)

11ในชวงตนศตวรรษท 20 คาอธบายของรฐทนนยมถกพฒนาขนมาอยางเปนระบบโดยเลนน ขอสรปของเลนนสามารถสรางภาพไดวา กลไกของรฐอน

ปรากฏเปนรปธรรมเชน คก ศาล ทหาร ตารวจเปนกลไกการปราบปรามเพอผลประโยชนของชนชนนายทน Althusser (1967) ชใหเหนวามมมองขางตนเปน

มองขามความสมพนธการผลตทแทจรงทเกดขนในระบบทนนยม

37

ทงน David Harvey (2006a: 5-20) ไดสรปแนวคดการผลตซาของ Marx จากงานเขยน “วา

ดวยทน” ในงาน Limits to Capital โดยพจารณากระบวนการผลตซาในระบบทนนยมตามกรอบ

คาอธบายของ Marx แลว สามารถพจารณาตวอยางไดดงน นาย ก. เปนเจาของโรงงานทอผา เมอทา

การผลตรอบหนง นาย ก.ตองทาการผลตซาสาหรบการผลตรอบใหม ซงในแงน เขาตองการฝายดบ

และเครองจกรสาหรบการผลตรอบใหม ในเบองตนจงเหนวานาย ก. ไมไดทาการผลตซาเองทงหมด

นาย ข.เจาของไรฝายเปนผทาการผลต ฝายดบสาหรบ นายก. และ นายค.เจาของโรงงานผลต

เครองจกร กเปนผผลตเครองจกรสาหรบการผลตซาของนายก. โดย นาย ข. และนาย ค. กมกลไกการ

ผลตซาเฉพาะของตวเอง กระบวนการนจงเกดขนเชอมรอยไปทวโลก ในการผลตหนง ตองคานงปจจย

การบรโภคควบคไปดวย

ใน Limitis to Capital น Harvey ไดตงขอสงเกตสาคญตอวกฤตในระบบทนนยม ซง Marx ได

เสนอไวในวาดวยทน เลมท 3 วาดวยวกฤตแนวโนมการลดลงของอตรากาไร ซง Marx ไดระบวาเปน

หลกสาคญทสดของการศกษาเศรษฐกจการเมองสมยใหม ทงน Harvey เหนตางไปและไดชใหเหนวา

ลกษณะขางตนเปนลกษณะเฉพาะของชวงเวลามากกวาลกษณะทวไป วกฤตแนวโนมการลดลงของ

อตรากาไรเปนเพยงเงอนไขหนงของวกฤตในระบบทนนยมแตมใชเงอนไขทงหมด โดยเขาไดชใหเหนถง

วกฤตสาคญในระบบทนนยม คอการผลตแรงงานในฐานะสนคา โดยไดอางถงงานของมารกซทปรากฏ

ใน Grundrisse ดงนนวกฤตของระบบทนนยมจงมใชการเกดสวนเกนของทน ตามคาอธบายแนวโนม

การลดลงของอตรากาไรแตเกดจากทนทางานมากเกนไป (Over Accumulation) ซงทาใหมลคา

แรงงานลดลงนาสการแกวกฤตของระบบทนนยมดวย Spatio-Temporal Fix หรอการแกไขดวยการ

ปรบเงอนไขพนทและเวลาการผลต ปรากฏการณโลกาภวตนของทนจงเปนเงอนไขหนงทแกวกฤตการ

ผลตแรงงานในฐานะสนคาใหแกระบบทนนยม โดยมทนการเงนเปนหนงในตวชวยดวยการสรางหน

ระยะยาว และนาสการผลตแรงงานในฐานะสนคาชดใหมเขาสระบบ

สาหรบการผลตซา “พลงแรงงาน” หรอแรงงานในฐานะสนคา สามารถพจารณาเบองตนได

ผานการใหคาจาง ทถกกาหนดมาเพอใหแรงงานสามารถมาเสนอขายแรงงานของตนไดทประตโรงงาน

ในการผลตรอบถดไป12 กลไกการผลตซาจงไมใชแคการสรางรางกายทางกายภาพ หากแตหมายรวมถง

การสรางปจเจกชนทจะยอมรบตอระบบสงคมทมากอนหนาน ปจจบนและในอนาคต กลไกสาคญคอ

12ยอมหมายความวา การผลตซาเปนไปเพยงเพอแตการตอบสนองทางชวภาพ ซงนอกจากการตอบสนองการผลตซารางกายแลว ยงมเงอนไขทาง

ประวตศาสตรทแตกตางไปตามแตละพนท แตทงนเงอนไขทางประวตศาสตรกถกกาหนดโดยชนชนทครอบครองปจจยการผลต หรอชนชนนายทนในระบบทนนยม

การผลตซาพลงแรงงานในระบบทนนยมจงตางจากการผลตซาในระบบทาสศกดนา ทมการตดขาดการบรโภคกบการผลต (Althusser, 1967 : 120-121)

38

ระบบการศกษา ในแงกายภาพการศกษาไดสรางความรเชงเทคนคสาหรบการผลต เดกนกเรยนเรยน

การอาน ภาษา วทยาศาสตรในการศกษาระดบตน แตมากกวานน คอการเรยนพฤตกรรมอนพง

ประสงค และทศนคตตอสงคม รวมถงกฎทางศลธรรมตางๆ อนจาเพาะตามกระบวนการแบงงานกนทา

ตามสายอาชพ ทพวกเขาถกลขตไวสาหรบอนาคต (destinied) และกลายเปนระเบยบของการครอบงา

ในทสด13

การศกษาจงไมใชแคการผลตซาทกษะ แตเปนการผลตซาการยอมรบความสมพนธทมมา การ

ยอมสวามภกด อยใตอดมการณ ของผครอบงาทกาหนดวถการขดรดมลคาแรงงาน โรงเรยน องคกร

ทางศาสนา จงตองสรางเงอนไขการยอมรบอดมการณทมมาอยกอนหนานน อนเปนสวนสาคญในการ

ผลตซาพลงการผลต แตยงไมใชการผลตซาความสมพนธการผลต ทตองเปนการทางานควบคกน

ระหวางกลไกรฐในการปราบปราม และกลไกอดมการณของรฐ

การผลตซาความสมพนธการผลตแบบทนนยม อนมรปธรรมคอการททนมสภาพบงคบใหผ ใช

แรงงานตองทางานกบทนผานการเปนสนคาและถกแปลกแยกความเปนมนษย จาเปนตองทาให

ปจเจกชนยอมรบในระบบคดของรฐ ไมวาจะเปนชาตนยม ชายผใชเปนใหญ เสรนยม คลงศาสนา โดย

มกลไกตางๆเชน หนงสอพมพ วทย โทรทศน กลไกดานการกฬา ประเพณทางศาสนา ทมการเฉลม

ฉลองทกชวงของอาย โรงเรยนจงเปนสถานทสาคญมาก เพราะเปนจดเชอมรอบตอของการผลตซา

ระหวาง ครอบครว และสถานททางาน เมอถงชวงเวลาหนงจะมแรงงานทถกคดออกสตลาดแรงงาน

เพอใชทกษะในการผลต ขณะทเหลอจะถกปลกฝงกลไกทางอดมการณตอเพอควบคมพลงแรงงานสวน

แรกทถกคดออกไป (Lefebvre, 1971)

กลไกการสรางระบบคดเปนกลไกสาคญทนาสการผลตซาขนในพนทของปจเจกชน การจด

สวสดการของรฐทนนยมจงไมใชเพยงแคการสรางเงอนไขการสรางแรงงานชดใหมเขาสการผลต

หากแตคอการสรางกลไกการยอมรบของปจเจกชนตอกลไกนน แตมไดหมายความวารฐทนนยมทกรฐ

13หากพจารณาเปรยบเทยบกบกลไกการปราบปรามของรฐ เชนรฐบาล หนวยงานบรหาร กองทพ คก หรอศาล เปนกลไกทมการปราบปรามโดยใช

ความรนแรง แมไมใชทางกายภาพเชน การลงโทษปรบของศาล หรอการขคกคามของตารวจ แนวคดของ Lenin ใน “รฐและการปฏวต”(V. I. Lenin, 1965) คอการ

ยดอานาจรฐในลกษณะน และสรางเผดจการของชนชนกรรมาชพ โดยละเลยมตพนท กลไกทางอดมการณของรฐ เชน ศาสนา โรงเรยน พรรคการเมอง การสอสาร

และวฒนธรรม การยกตวอยางอาจทาใหดคลมเครอโดยขอแตกตางสาคญระหวางกลไกการปราบ และกลไกทางอดมการณ คอกลไกการปราบปรามยอมเกดขนใน

พนทสาธารณะ หากแตกลไกทางอดมการณเปนการครอบงาในพนทสวนตว กลไกการปราบปรามอาจสามารถกาหนดขอบเขตตายตวได เชนการจาคกสามเดอน

ยสบป การตดเงนเดอน หรอกระทงการประหารชวต ในทางตรงขามกลไกการลงโทษของกลไกอดมการณไมสามารถกาหนดเงอนไขเชงปรมาณ แผขยายอยางไร

ขอบเขต กลไกอดมการณจงไมใชพนทผลประโยชนสาหรบการเขายดครองไดทางกายภาพแบบกลไกการปราบปราม หากแตเปนพนททตองทาการตอสโดยไม

สามารถระบคตอส ฝายตรงขามไดอยางชดเจน

39

จะสามารถเขาควบคมพนทกลไกทางอดมการณไดอยางสมบรณ การควบคม ปจเจกชนยอมขนอยกบ

เงอนไขชวตประจาวนประกอบกน (Althusser 1967)

Harvey (2006a:156-176) ไดสรปขอเสนอของ Marx ซงปรากฏในหนงสอวาดวยทน เลมท 3

โดยชใหเหนถงการเตบโตของอตสาหกรรมนบแตปลายศตวรรษท 19 ไดสรางเงอนไขการลงทนใน

ตนทนคงททสงขน ดงนนกาไรหรอมลคาสวนเกนทไดจากการผลตในแตละรอบจงถกนาไปผลตซาใน

ตนทนคงททมแนวโนมจะราคาสงขน และเพอการแขงขนไดสงผลใหตนทนแปรผนถกกาหนดใหตาโดย

เปรยบเทยบ เชนนนจงหมายความวาตนทนแปรผน หรอมลคาแลกเปลยนของพลงแรงงาน จงราคา

ตาลงและไมสามารถทาการผลตซาได ดงทพจารณาไปแลววา กระบวนการผลตซาหาใชเพยงแคการ

รบคาจางและบรโภคทางชวภาพ หากแตเปนการสงตอการผลตซาทางสงคม ทงน Jessop (1991) ได

ชใหเหนถง วกฤตเศรษฐกจอนเกดจากแนวโนมการลดลงของอตรากาไรจงสงผลตอ การไมสามารถ

ผลตซาตวเองของพลงแรงงานได แนวคดเศรษฐศาสตรมหภาครฐนยมแบบเคนสจงเปนกลจกรสาคญ

ในชวง ตนศตวรรษทยสบในการกคนกาไรและมลคาสวนเกนของระบบทนนยม14

การจางงาน และคาจางตามแนวทางเศรษฐศาสตรมหภาคแบบเคนส ในชวงหลงสงครามโลก

ครงทสอง วางอยบนฐานการควบคมอตราเงนเฟอ และอตราดอกเบยเพราะหากอตราเงนเฟอสงขน

ยอมหมายความวาแรงงานไมสามารถผลตซาตวเองได ในตนทนทเทาเดม (Harvey, 1990: 211,278)

ดงนนการผลตซาเนนรฐแนวเคนส จงเปนการซอพลงแรงงานในฐานะการเหมาคาแรง ผประกอบการ

เปนผ รบผดชอบทงการผลตและการผลตซาแรงงาน โดยมรฐทนนยมเปนกลจกรสาคญในการผลตซา

วกฤตเศรษฐกจในทศวรรษ 1970 เปนภาพสะทอนท ระบบการผลตซาของรฐทนนยมไมสามารถสราง

แรงงานในฐานะสนคาพรอมกบคนแรงงานในฐานะมนษยไดไปพรอมกน15

14 Jessop(1991) ไดขยายแนวคดยทธศาสตรแบบเคนสในกระบวนการผลตซาของรฐทนนยมวาแนวคดเศรษฐกจรฐนยมแบบเคนสไดมบทบาทในการ

เขามาปรบโครงสรางเศรษฐกจแทนแนวทางเสรนยมทเนนกระตนทซกอปทาน โดยเศรษฐศาสตรแบบเคนสมงเนนการกระตนทซกอปสงคผานการเพมกาลงซอผาน

การกระตนการจางงาน โดยมรฐเปนตวแสดงหลก การกระตนเศรษฐกจเปนไปเพอสรางเงอนไขใหกลไกตลาดกลบมาทางานได แตในเบองลกแลว การเตบโตของ

อตสาหกรรมนบแตปลายศตวรรษท19 ไดสรางเงอนไขการลงทนในตนทนคงททสงขน ดงนนกาไรหรอมลคาสวนเกนทไดจากการผลตในแตละรอบจงถกนาไปผลตซา

ในตนทนคงททมแนวโนมจะราคาสงขน และเพอการแขงขนไดสงผลใหตนทนแปรผนถกกาหนดใหตาโดยเปรยบเทยบ เชนนนจงหมายความวาตนทนแปรผน หรอ

มลคาแลกเปลยนของพลงแรงงาน จงราคาตาลงและไมสามารถทาการผลตซาได อยางทพจารณาไปแลววา กระบวนการผลตซาหาใชเพยงแคการรบคาจางและ

บรโภคทางชวภาพ หากแตเปนการสงตอการผลตซาทางสงคม วกฤตเศรษฐกจอนเกดจากแนวโนมการลดลงของอตรากาไรจงสงผลตอ การไมสามารถผลตซาตวเอง

ของพลงแรงงานได 15

กลาวโดยเปรยบเทยบใหเหนภาพชดเจนขน หากพจารณา เฉพาะ นาย ก. ในฐานะชางไม ระบบทนนยมตองการนาย ก.เพยงแคในฐานะของชางไม

(ทงในแงทกษะ และวธคดแบบชางไมเทานน) ระบบทนนยมไมตองการ นาย ก.ในฐานะลกจางขนนทา นาย ก.ขเมาหลงเลกงาน หรอนาย ก.ทมปญหากบภรรยา

นาย ก.ในฐานะพอ หรอนาย ก.ในแงมมอนๆทเปนอปสรรคตอการเปน นาย ก.ในฐานะชางไม ปญหากคอ ระบบไมสามารถหลกเลยง ทตองไดนายก.ในฐานะชางไม

และนาย ก.ขเมา ในคนคนเดยวกน ดวยขอจากดของเทคโนโลยการผลตท ระบบจาเปนตองเหมาจายพลงแรงงานของนาย ก. อนนาสปญหาการแปลกแยกการผลต

40

การปรบยทธศาสตรการผลตซาในความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยมใหมจง

วางอยบนฐานคดเดมททาอยางไรทจะทาใหระบบทนนยมรบผดชอบเฉพาะแรงงานในฐานะสนคา

เทานน แรงงานขามชาตถกนามาตอบสนองเงอนไขน เนองจากมคาใชจายการผลตซาตา ไมมเครอขาย

ทางสงคม ในแงนพวกเขาจงเปนตวแบบการผลตทตดความเปนมนษยในแงมมอนออกเหลอเพยงพลง

แรงงานทซอขายเทานน (Iredale, Castles, and Hawksley, 2003 :303-321) แตปญหาในกรณแรกก

คอ ไมมมนษยคนใดทสามารถขายพลงแรงงานของตนและไมซอกลบคนในพนทสวนตน แรงงานขาม

ชาตเองเมออยในพนทหนงนานยอมมคาใชจายในการผลตซาทางสงคม พนทหนงยอมไมสามารถดด

ซบแรงงานเขามาเรอยๆอยางไมจากด นาสเงอนไขอนวฒนาการของเมอง หรอเงอนไขการตงคาถาม

ของพลงการผลตอนจะพจารณาตอไป

วกฤตการผลตซาแบบเคนสในทศวรรษ 1970 นาสการพยายามในการปรบตวของระบบทน

นยม ความพยายามในการผลกดนให ปจเจกชนกลายเปนผรบผดชอบตอการผลตซาของตวเอง ภายใต

ลทธเสรนยมใหม ขณะทการผลตแบบสายพานเนนการพฒนาคณภาพแรงงานในมตการผลตซา

แรงงานในความสมพนธแบบเสรนยมใหม พวกเขาผลตซาตนเองดวยเงอนไขเชงปรมาณผานระบบเนน

คาจาง16

การปรบโครงสรางของระบบทนนยมจงวางอยบนการบรรลเปาหมายของการรกษาระบบทน

นยมไว การเกดขนของระบบรฐสวสดการในประเทศอตสาหกรรมกาวหนา (Esping-Andersen, 1993

:80-109) มมลเหตควบคกบการตอสในชวตประจาวนของแรงงานทไมสามารถเขาสกระบวนการผลต

ซาทางสงคมได การปรบโครงสรางทนนยมผานการกระจายรายไดและการเกบภาษอตรากาวหนา จง

นาสเงอนไขทสามารถทาการผลตได แตระบบรฐสวสดการยงวางอยบนฐานของการผลตและบรโภค

ภายใตระบบทนนยม ซงมอาจเลยงการทาทายจากวกฤตการผลตและผลตซาในระบบทนนยมได อน

เพราะนาย ก.ถกคาดหวงใหเปนนาย ก.ในฐานะชางไมในพลงแรงงานทระบบ ซอมาแต นายก.ยงคงเปน นาย ก.ขเมา ทมภรรยาขหง พอทกลบบานดก และคนชง

เหลาของเพอนๆ ความแปลกแยกนนาสความขดแยงเมอระบบเผชญกบวกตแนวโนมการลดลงของอตรากาไร นาย ก.ถกตดเงอนไขการผลตซาทงหมด เพอใหเหลอ

แคนาย ก.ในฐานะชางไม เศรษฐศาสตรแบบเคนส แกปญหาขางตนโดยใหรฐทนนยมทาการเชอมตอความสมพนธของ นาย ก.ในฐานะ พอ เพอน สาม เขาสการเปน

นาย ก.ในฐานะชางไม อนหมายความวา การเปนพอ สาม หรอการมสงคมทด สามารถนาสการเปนชางไมทดดวย วกฤตเศรษฐกจเปนตวสะทอนใหเหนขอบกพรอง

ของกระบวนการผลตซาแบบเคนส ซงแสดงใหเหนวา การเปนมนษยทสมบรณ ไมจาเปนตองนาสการเปนสนคาทด 16นาย ข. พนกงานขบรถในความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยมใหม นาย ข.ตองรบผดชอบในการพฒนาทกษะตวเอง (การศกษายอม

ถอเปนการลงทนอยางหนง) นาย ข.จะเสนอคาตอบแทนทจงใจผประกอบการและรบทางานเปนงานๆ นาย ข. สามารถทางานใหกบหลายบรษท การผลตซาของนาย

ข.จงอยบนฐานเชงปรมาณ หากนาย ข.ทางานมากยอมไดคาตอบแทนมาก และนาย ข. มหนาทในการบรหารคาตอบแทนเชงปรมาณทตนไดรบ ปญหาสาคญคอ

ความผนผวนของระบบเงนตราทถกกาหนดโดยโครงสรางทนนยม การบรหารคาจางทไดรบของนาย ข.จงวางอยบนความเปราะบาง แมการผลตจะถกทาใหมความ

เปนปจเจกชนและเฉพาะดานมากขน เงอนไขการผลตซากลบถกควบคมผานโครงสรางทนนยมในระดบทสงขนภายใตสานกของการเปนผประกอบการ

41

สะทอนใหเหนจากปญหาในบางประเทศในพนทยโรปใตอยาง ไซปรส กรซ อตาล หรอ สเปน ลกษณะ

วกฤตทนนยมในลกษณะนกกาลงทาทายตอประเทศทมระบบสวสดการและพรรคการเมองฝายซาย

เขมแขงอยางกลมประเทศนอรดกและเยอรมนนเชนเดยวกน แมกลไกการตอส ทางชนชน

ภายในประเทศดงกลาว จะยงคงสามารถรกษาระบบสวสดการทกาวหนาไวได แตกมอาจปฏเสธไดวา

ระบบสวสดการกาลงถกทาทายอยางหนกจากการปรบตวของระบบทนนยม

กอนการพจารณา ลกษณะทวไปของสวสดการแบบเนนคาจางตามแนวชมปเตอรจาเปนตอง

พจารณาลกษณะทวไปของการผลตตามระบบสายพานแบบเคนสอกครงหนง ซงมลกษณะทเนนความ

สอ ดคลองของการผลตขนานใหญ และการบร โภคขนานใหญ (Mass Production/Mass

Consumption) รปแบบวฒนธรรมแบบสมยใหม ควบคกบการจดสวสดการหลกโดยรฐ ขณะทการผลต

หลงระบบสายพานแบบฟอรด เปนการผสานระหวางการผลตแบบยดหยน กบการบรโภคทแตกตาง

กระจดกระจาย ตามรปแบบสงคมวฒนธรรมหลงสมยใหม รวมถงการปรบโครงสรางการรบผดชอบ

สวสดการของรฐ ดงนน รฐสวสดการแนวเคนส (Keynesian Welfare State) จงนบเปนแบบอดมคต

ของการสะสมทนในการผลตสายพานแบบฟอรด โดยลกษณะการผลตมลกษณะอยในสงคมปดโดย

สมพทธ ภายใตเปาหมายการจางงานเตมอตรา แตทงนแตละสงคมการผลตยอมมความแตกตางกน

ตามเงอนไขการเมอง และวฒนธรรมของพนท เชนอาจมทางออกในรป การจดการแบบเนนรฐ เสรนยม

รฐ-บรรษท แตยทธศาสตรการจดการเศรษฐกจมหาภาคแบบเคนสกยงเปนกลไกหลกในการควบคม

ผานบทบาทของรฐในการสรางใหเกดการจางงานเตมอตรา

เชนนนหาก รฐสวสดการแนวเคนสเปนแบบอดมคต ของการผลตสายพานแบบฟอรดแลว

สวสดการเนนคาจางตามแนวชมปเตอรกเปนแบบอดมคตของการสะสมทนแบบหลงฟอรด โดยม

ลกษณะสาคญทเกดขนในกระบวนการผลตดงน (Jessop 1991)

1. กระบวนการผลตแบบยดหยน อนไดแกการทางานของเครองจกร ระบบการผลต รวมถง

ตวพลงแรงงาน มการปรบเปลยนเครองจกรทเนนการผลตแบบขนานใหญ สเครองจกรท

สามารถผลตไดยดหยนตามความตองการทไมตายตว นาสการปรบระบบการผลตการ

ทางานเปนกะทยดหยนมากกวาการจางงานถาวรในลกษณะตายตว ดงนนพลงแรงงาน

สาหรบการผลตจงตองมความยดหยนเชนกน การนาเขาแรงงานขามชาต จงตอบสนอง

เงอนไขน

42

2. วกฤตการแปลกแยกการผลต จากระบบแบงงานกนทาแบบเทยเลอรส การผลตเปนรายชน

ทาใหพลงแรงงานสามารถรสกถงความมสวนรวมในสนคา รวมถงการจายคาจางตาม

ผลงานทปรากฏ เปนการลดลาดบขนและการแปลกแยกจากการผลตสายพาน

3. เปนการวางเงอนไข การใชงานอยางเตมท คมคาและเตมความสามารถ มการพฒนา

แรงงานหลากทกษะ กาไรของบรษทจะขนอยกบการสามารถปรบการผลตของตนให

หลากหลายและทนตอตลาดโลก ซงตางจากการผลตแบบสายพานทเนนการผลตสนคา

เชงปรมาณโดยสมพทธกบเวลา

4. มการสรางการบรโภคทหลากหลาย เกดทนพาณชยขนาดยอมเพอทาการแลกเปลยน

สนคาและบรการระหวางระดบโลกและระดบทองถน

ระบบสวสดการเนนคาจางตามแนวชมปเตอร จงเนนการสะสมเชงปรมาณของคาจางทไดรบ

ผานการตอบแทนในการทางาน ตามลกษณะการจางทยดหยน หรอระบบสญญาจางตามชนงาน

ยทธศาสตรการสะสมทนแนวเคนส และแนวชมปเตอรตางใหความสาคญกบ “เปาหมายระยะสน” แต

ในความหมายทแตกตางกน การผลตแบบเคนสเนนการกระตนเศรษฐกจผานการบรโถคของปจเจกชน

อนหมายความวา รฐตองวางเงอนไขเสถยรภาพในสงคมการผลต ในแงนระบบจงสรางระบบคมครอง

ระยะยาวดงตวแบบอดมคตอยางรฐสวสดการเพอใหปจเจกชนคานงเฉพาะเงอนไขระยะสน สวสดการ

จากรฐยอมเปนการแปลงสภาพเงอนไขการผลตซาในระยะยาวหลงจากกระบวนการผลต เพอสราง

สวสดการทงในแงคณภาพและปรมาณ ในพนทสวนตน (หรออาจเรยกวามลคาใชสอย-มลคา

แลกเปลยน) ขณะเดยวกนสวสดการเนนคาจางตามแนวชมปเตอร เปนการใหคาตอบแทนเชงปรมาณ

ผานมลคาแลกเปลยนเพยงลาพงอนหมายความวา ระบบมการดแลในระยะสนผานพลงแรงงานทซอ

ขายชวขณะ โดยปจเจกชนมหนาทในการตดสนใจระยะยาวในการลงทนเหนอพลงแรงงาน และ

สวสดการแบบเนนคาจางทไดรบ

Jessop (2002 :75-103)ไดพจารณา วาแมรฐจะมการปรบสภาพเปลยนแปลงไป ความเปน

พลเมองของประชาชาตทเคยมความศกด สทธ ตามตวแบบของเบเวอรลดจ หรอมารแชล ดจะ

เปลยนแปลงและมความเชอมตรงตอการผลตระดบโลก อนมาพรอมกบการรบผดชอบของตนเอง แต

มไดหมายความวา รฐหรออานาจรฐจะหายไป เพยงแคมการแปรสภาพและลกษณะการควบคมท

เปลยนไป โดยใชคาวา “รฐลองหน” การควบคมแปนไปผานการกระตนดานอปทาน โดยการเลก

สนบสนนกจการการผลตแบบสายพานทมแนวโนมไมสามารถแขงขนได เพอนาเขาการผลตทใช

43

เทคโนโลยแบบใหม การยกเลกสวสดการ การใหเกษยณกอนกาหนด หรอการใหเงนกเพอทอยอาศย

เพอใหออกจากสวสดการทอยอาศยของรฐ เพอเขาสตลาดทอยอาศยราคาถก ตามลกษณะรายไดของ

ตน รฐไมสามารถดาเนนภารกจในระบบปด ระบบเงนตราภายในประเทศมความสาคญนอยกวาอตรา

แลกเปลยนระหวางประเทศ แตรฐยงคงมบทบาทในการสงเสรมการปฏรประบบกฎหมายเพอ

ตอบสนองการสะสมทน ระหวางประเทศ เชนทรพยสนทางปญญา หรอการแลกเปลยนเทคโนโลย รฐ

ใหความสาคญกบการสรางเงอนไขการกระตนทซกอปทานเชน ลดภาษนาเขาสงออก หรอการคมกน

ตางๆทไมสามารถคานวณคาใชจายได เชนมาตรการคมกนทไมใชภาษ นอกจากนความสมพนธลาดบ

ชน ในลกษณะ โลก-ภมภาค-รฐชาต-ทองถน กมการปรบเปลยนไป เกดระบบเศรษฐกจภมภาค และ

ทองถนทสามารถสรางเงอนไขตนทนตากวาโดยเปรยบเทยบได

ระบบสวสดการเนนคาจาง ดานหนงคอการแปรเปลยนความยตธรรมแบบพกพาใหกลายเปน

มลคาแลกเปลยน แรงงานขามชาตแมจะไมไดรบการคมครองสทธพลเมองในประเทศปลายทาง ระบบ

การสะสมคาจางตามแนวทางชมปเตอร สรางเงอนไขการสะสมคาจางเชงปรมาณ โดยระยะยาวคาจาง

เชงปรมาณนยอมสามารถแปรเปลยนเปนมลคาใชสอย และมลคาแลกเปลยนสาหรบปจเจกชนได ทงน

แรงงานถงตองบรหารตวคาจางทไดรบ ผานกลไกมลคาแลกเปลยนในระบบทนนยม

2.3.2 แนวคดเชงทฤษฎระบบการอพยพ

เปนแนวคดทพฒนาเพออธบายความสมพนธเชงเหตผลของการอพยพจากประเทศตนทางส

ประเทศปลายทาง ในวทยานพนธฉบบน กรอบการอธบายระบบการอพยพไดถกนามาใชเพออธบาย

การสรางพนทการรบร และพนทจนตกรรมของแรงงานขามชาตภายใตความสมพนธแบบเสรนยมใหม

และการสะสมแบบยดหยน โดยเปนการสะทอนภาวะ การกระจดของเวลาและสถานท ผานการผลตซา

พลงแรงงานของแรงงานขามชาต ทมการผลตซาผานกระบวนการสวสดการทแตกตางจากการผลตซา

แบบระบบสายพาน

44

จากแผนภาพขางตน แสดงเงอนไขการผลตซาในระบบทนนยมทเปลยนไป จากการผลตซา

ผานการพฒนาสทธพลเมองของรฐชาตในสงคมอตสาหกรรมสายพาน สระบบการผลตซาใน

ความสมพนธแบบเสรนยมใหม ซงแรงงานอพยพเปนเงอนไขสาคญในการผลตซาผานการกระจด ของ

เวลาและสถานท อนสงผลตอสภาพการผลตและการผลตซาในพนทประเทศปลายทางมแนวโนมทจะ

หลอมเขาหากน และเปนการสรางมนษยเศรษฐกจไปในตว

Baines (1991)ไดทาการเปรยบเทยบ สมการเงอนไขของ กรอบวเคราะหแบบการตดสนใจทาง

เศรษฐกจ แบบนกประวตศาสตรเศรษฐกจดงน

การอพยพ= F [เงอนไขตลาดแรงงานในประเทศตนทางและประเทศปลายทาง, คาใชจายใน

การเดนทาง ผลลพธจากการเดนทางครงกอน

Baines (1985: 72) ชวาคาอธบายดงกลาวถกตองเพยงครงเดยวเทานน การอพยพในยคสมย

นนเปนการยากทจะรบรถงสภาพตลาดแรงงานของทงสองประเทศ แมกระทงสภาพตลาดแรงงานของ

ประเทศตนเองทยงมสภาพยดหยนและยงไมลงตวในชวงกลางศตวรรษท 19 การเดนทางขามดนแดน

จงไมใชเรองของสามญชนทจะทาความเขาใจได การอพยพขามมหาสมทรแอตแลนตกจงไมใชการหน

จากสภาพปญหาทเกดขนทภมลาเนา สสภาพมดบอดในตางแดน ผ ทจะอพยพนนตองมเครอขาย

45

ความสมพนธกบผ ทอยตางแดน และสามารถผานขดจากดการอพยพไดไมยาก (Migration

Threshold) (Baines, 1985: 280)ในชวงครงหลงของศตวรรษท19 ทการอพยพเกดขนจากเกาะองกฤษ

จงมใช เงอนไขของสภาพเศรษฐกจการลมสลายของสงคมเกษตรทถกตตลาดโดยสนคาจาก

สหรฐอเมรกา และเปนการอพยพของชาวนาทยากจนทสด ในทางตรงขามจากมายาภาพของการ

อพยพทเกดขนในพนททแรนแคน การอพยพจากเกาะองกฤษสสหรฐอเมรกานน มาจากใจกลาง

ลอนดอนมากกวาพนทอตสาหกรรมอยางแควนแลงคาเชยร สถตจากการอพยพขามแอตลนตกในชวง

กอนสงครามโลกครงทหนงนนพบวา มการอพยพกลบถงประมาณรอยละ40 อนเปนตวบงชวาเงอนไข

การอพยพทเกดขนนนไมใชการอพยพในลกษณะหนตายจากปญหาความอดอยากเปนสวนใหญ

(คาอธบายลกษณะนเกดขนในประเทศยโรปทางใตอยางไรกดการอพยพของประเทศเหลานมสดสวน

ตาหากเทยบกบการอพยพจากเกาะองกฤษ) (Baines, 1991 : 97)

คาอธบายของ Baines ในชวงเวลาขางตนสามารถสรางขอสรปเพอการทาความเขาใจ

ชวงเวลาอนไดดงน

1.การอพยพนนจาเปนตองมเงอนไขการการรบรขอมล และทนทางสงคมหากจดลาดบขน

สามารถทาไดดงน

ก. แรงงานเกษตรกรทยากจนทสด ---- อดอยากอยทบานเกดหรอเสยชวตดวยทพภกขภย

ข.แรงงานเกษตรกรทยากจนรองลงมา --- อพยพสเขตเมองของสงคมนน ดวยการขายวตถดบ

อปกรณการเกษตรทตนม (เงอนไขแรก อาจเปนชาวนาไรทดน)

ค.แรงงานอตสาหกรรมในเมองทมทกษะ---อพยพสการเปนแรงงานในเมองของประเทศเพอน

บาน เชนกรณแรงงานในไอรแลนดอพยพเขาสเมองอตสาหกรรมขององกฤษ

ง.แรงงานมทกษะในเมอง----อพยพขามทวปสดนแดนใหมทมโอกาสมากกวา

ในแงนจงสามารถขยายความไดวาการอพยพนนมสวนเกยวของกบการกระจายรายได และ

พฒนาประเทศตนทางนอยกวาทมการเขาใจกน เนองดวยผอพยพสประเทศปลายทางมกมภมหลงทาง

สงคมทคลายกน คอมาจากชนชนเดยวกน พนทเดยวกน ดงนนการกระจายรายไดผานการสงกลบ

มลคาทางเศรษฐกจ(Economic Remittance) จงไมเกดขนในประเทศตนทาง ตามพฒนาการของ

ระบบเศรษฐกจชใหเหนวาการสงเงนกลบมไดสงผลตอการยกระดบทางเศรษฐกจและสงคมอยางมนย

ยะสาคญในหมแรงงานอพยพ

46

หากเปรยบเทยบระบบการอพยพในชวงศตวรรษท 20 จะเหนไดวา ระบบบการอพยพมความ

ของเกยวกบบทบาทของรฐในการควบคมแรงงาน อนแตกตางจากชวงการสะสมบพกาลทรฐทนยม

ในชวงศตวรรษท 19 ทรฐทนนยมยงมไดสถาปนาบทบาทอยางเตมท รฐมบทบาทสาคญในการควบคม

ประสทธภาพแรงงาน และการจดสวสดการมการขยายตวอยางมาก17 อนเนองจากแรงงานในฐานะ

พลงแรงงานจงตองมคาใชจายในการผลตซาตนเองทสงขน การผลตซาหาใชเพยงแตการผลตในแง

ชวภาพภายในตวแรงงานหากแตหมายรวมถงคาใชจายทจาเปนสาหรบการอยในสงคม ดงนนการผลต

ซาจงมความแตกตางกบการรกษาสภาพแรงงาน (Maintenance) ในสภาพของระบบทนนยมทวไปแลว

แรงงานประมาณ1/3 ทไมไดรบคาตอบแทนเพยงพอตอการผลตซาชวตของแรงงานเอง นนหมายความ

วาในแงเศรษฐศาสตรการเมองพวกเขากาลง “ฆาตวตายระหวางการทางาน”(Harris, 1986: 74-75)

ดวยเงอนไขสวสดการทสง จากการตอสทางชนชนในประเทศอตสาหกรรมตงแตครงแรกของ

ศตวรรษ จงเกดชองวางระหวางเงนทดแทนรายไดกบคาจางในงานเสยงอนตราย และไดรบคาใชจายใน

การผลตซาทางสงคมตา แรงงานอพยพเขามาเตมเตมในชองวางนดวยเงอนไข การทางานคาจางตา

งานทไดรบคาตอบแทนเปนรายชน แรงงานอพยพไมใชแรงงานไรทกษะเสยทเดยว พวกเขาไดรบ

การศกษาและการฝกฝนจากประเทศตนทาง ในกรณทแรงงานทองถนตองการทจะทางานระดบลาง

เพอตอบสนองเงอนไขการวางงานระยะยาว คณสมบตของพวกเขายอมไมไดสงกวาแรงงานขามชาต

เทาใดนก แรงงานขามชาตจงเปนเงอนไขทเหมาะสมสาหรบนายจาง และเมอแรงงานขามชาตเหลาน

เรมมประสบการณและเครอขายทางสงคม นายจางกจะนาเขาแรงงานชาตชดใหมเขาสระบบ การเขา

มาของแรงงานขามชาตทาใหแรงงานในประเทศประสบกบภาวะการวางงาน ในประเดนนรฐทนนยม

จาเปนตองเสยสละโดยการสรางเงอนไขการผลตซาสาหรบแรงงานภายในประเทศ คอสวสดการทจด

ผาน ภาครฐ รฐทมพนธะรบผดชอบตอประชาชน จงตองขยายสทธสวสดการใหสงขนเพอใหมความ

แตกตางจากแรงงานขามชาต (Harris, 1986: 81-85)

17 Nigel Harris (1986 : 81) ไดชใหเหนวารฐมสวนสาคญในการสรางเงอนไขการผลตซา แกพลเมองภายในประเทศ และสรางพลงแรงงานรนตอไป ดง

คาโฆษณานโยบายรฐบาลพรรคแรงงานของฮาโรลดวลสน ในชวงทศวรรษ1960 เกยวกบการสรางประสทธภาพของแรงงานผานการสนบสนนทางการศกษา เงอนไข

ดงกลาว ดเหมอนจะเปนการสอดรบนะหวางฝายซายและขวา ในการขยายสทธสวสดการ ควบคกบการเพมประสทธภาพการผลต ปญหาสาคญคอมหาวทยาลยหลง

สงครามโลกครงทสองมแนวโนมจะสราง นกสงคมวทยา มากกวาวศวกร หมายความวาขณะทคาใชจายในการผลตซาในระบบทนนยมสงขนประสทธภาพกลบไม

เพมขน จงนาสปญหาการวางงาน ขณะทกขาดแคลนแรงงานในภาคการผลตทรายไดตาเรมขยายตวขน พรอมกบขนาดของครอบครวทเลกลง ดวยคาใชจายและ

มาตรฐานทสงขนของการมครอบครวหลงสงครามโลกครงทสอง รปแบบสงคมอตสาหกรรมกลายเปนสงคมวรรณะโดยออม มการกาหนดวถชวตและมาตรฐาน

รปแบบของชนชนกลางโดยเฉพาะ งานบางประเภทถกทาใหเปนงานสาหรบผ ไมมความชานาญเชน งานสาหรบคนสงอาย หรอนกศกษางานชวคราว พรอมกบการ

สรางผอพยพทองถน(Native Immigrant) เชนชาวเปอรโตรโกในสหรฐอเมรกา หรอชาวแอฟรกนอเมรกน ทถกกาหนดใหอยในงานเฉพาะอยาง แมจะมสญชาต

อเมรกน และอยในประเทศนมานบศตวรรษแลวกตาม

47

การนาเขาแรงงานขามชาตเพอตอบสนองตอการลดลงของอตรากาไรนน ประเทศตนทางเปนผ

แบกรบคาใชขายในการผลตซาแรงงาน ขณะทประเทศปลายทางไดแรงงานในวยทางานโดยไมตองม

คาใชจายในการฝกฝนทกษะ แตสวนตางจากมลคาสวนเกนนมไดคงทนถาวร สวนตางนจะหายไปเมอ

แรงงานขามชาตมการตงถนฐานในประเทศปลายทาง และเขาถงสทธบรการสาธารณะ สวนตางทรฐ

ทนนยมจะไดรบจากแรงงานขามชาตสมพทธกบแรงงานภายในประเทศ จะใชเวลาประมาณหนงชว

อายคนในการลดมลคานน อนสอดรบกบขอเสนอของ Bobbitt (2003) วาดวยลกษณะการปรบ

โครงสรางสวสดการ ในทศวรรษ 1980 และเปนจดสนสดของรฐชาตสมยใหม (Nation-State) และนาส

การปรบตวสรฐตลาด (Market-State)

การยายฐานการผลต เพอเลยงแนวโนมการลดลงของอตรากาไรหากพจารณาเงอนไขขางตน

แลวกจะพบวา แรงงานขามชาตทอพยพจากประเทศกาลงพฒนาจงไมไดเขามาเพอตอบสนองเงอนไข

การผลตแบบอตสาหกรรมตามแนวทาง Ford หรอ Taylor อตราการจางงานในภาคอตสาหกรรมมการ

ลดลงในหลายประเทศโดยสมพทธและสมบรณ พรอมกบการขยายตวของการดาเนนธรกจสวนตว (ใน

การพฒนาอตสาหกรรมแบบสายพานชวงแรกพบวาธรกจขนาดเลกลดลงอยางตอเนอง ในชวงทศวรรษ

1980 อตราการลดลงตาลง และเพมในบางพนท) ดงนนแรงงานขามชาตจงไมไดเขาอยในระบบการ

จางงานระยะยาว หากแตเปนการจางงานในลกษณะการผลตทแตกตางออกไปทงในภาคอตสาหกรรม

และภาคบรการ พรอมกบการสรางภาพพลงแรงงานแบบไมเปนทางกา ร (Labour Force

Casualisation) (Pugliese, 1999 : 377-390)อนสรางภาวะการวางงานระยะยาวสาหรบแรงงาน

ทองถน ดวยการสรางพลงแรงงานชนสองเพอตอบสนองการผลตทกเงอนไข และแรงงานขามชาตกเรม

เขาสตลาดแรงงานเดยวกนโดยไมมเงอนไขการคมครองมาตรฐานแรงงานแบบเดยวกบทปรากฏใน

แรงงานทองถน โดยมแรงงานขามชาตพรอมทจะทางานทมผลตภาพ และคาตอบแทนตา ลกษณะนจง

แตกตางกบผ อพยพชวงหลงสงครามโลก พวกเขายอมรบสภาพคาจาง และเงอนไขการทางานตา

ปราศจากอานาจการตอรอง และการเดนทางกลบประเทศกเกดขนไดงายกวา การขยายเครอขายทาง

สงคม ในประเทศปลายทางจงไมเกดขน

นอกจากพฒนาการของระบบทนนยมทสงผลตอระบบอพยพแลวปจจยสาคญทมผลตอระบบ

การอพยพคอคาอธบายวาดวย นคราภวตน และความสมพนธระหวางชนบทกบเมอง จากการศกษา

ของ Lucien Hanks (1978)ชใหเหนวา สงคมชนบทกมพฒนาการควบคไปกบการพฒนาของระบบทน

48

นยม18 พนทบางชนพนทชนบทของกรงเทพเมอชวงทศวรรษ 1950 ยอนกลบไปหนงศตวรรษกอนหนา

นน พนทนเปนพนทรกรางวางเปลา การขดคลองแสนแสบเพอประโยชนดานการสงครามสมยรชกาลท

สามไดกอใหเกดชมชนชาวประมง19และการผสมผสานระหวางชาวบานและผอพยพชาวจนทรบจางขด

คลอง (Hanks, 1972 :13-15)ดวยกาลงการผลตสมยนน ชาวบานจาเปนตองมทดนประมาณสองไร

เพอการดารงชวตขนพนฐานเพอการเลยงปากทองสาหรบสามชวต โดยทราคาขาวสารตองอยท

ประมาณ 40 สตางคตอไร โดยทตองไดขาวประมาณ สองเกวยน ( 1936 ลตร) ไรทสามนนจงจะเปน

สวนเกนแตการลงแรงในไรทสามนนจาเปนตองใชพลงแรงงานทเพมขน ชาวบานจงยงคงทาธรกจอนๆท

ไดคาตอบแทนสงกวาการทานา ดวยเทคโนโลยและขอจากดดานเงนทนการผลตขาวชวงนจงไม

สามารถผลกดนใหกลายเปนสนคาสงออกได ปญหาการขาดแคลนแรงงานกลายเปนเรองสาคญ

กระทงการยกเลกทาส ไดกอใหเกดการเขามาของผพยพรนทสองในชวงปลายศตวรรษทสบเกาโดยมาก

แลวเปนทาสเชลยชาวลาว ทไดรบการปลดปลอย ทาสทไดรบการปลดปลอยมสถานะทดกวาผบกเบก

รนแรกเพราะหมายความวาพวกเขามการเตรยมตว และเครองเครองมอสาหรบการเกษตรทพรอมกวา

(Hanks, 1972 : 90-93)กระทงชวงกอนสงครามโลกครงทหนงราคาขาวพงขนสงประมาณแปดเทาตว ม

การขยายพนทเพาะปลกมากขน แมราคาขาวจะตกลงในชวงวกฤตเศรษฐกจโลก แตการพฒนา

เทคโนโลยระหวางนนกกอใหเกดการทดแทนได ในชวงทศวรรษ 1940 ชาวนาเตมเวลาสองคนสามารถ

เพาะปลกไดถงประมาณสามสบไรในหนงฤดกาล (Hanks, 1972 :119) จากขอมลขางตนชใหเหนวา

ชนบท หรอพนทชายขอบของระบบทนนยมมไดเปนพนทชายขอบอยางสมบรณหากแตดารงอยใน

ฐานะภาพสะทอนการเปลยนแปลงของระบบการผลต เปนผลจากการพฒนาทตอเนองในระบบการ

18 การพฒนาทควบคกนของชนบทกบเมองเหนไดจากงานทสาคญเชน James C. Scott ไดทาการศกษาการเปลยนานของสงคมดงเดม ในชวงครง

แรกของศตวรรษทยสบ โดยศกษาสงคมชาวนาของพมา และตอนเหนอของเวยดนาม โดยไดสรางขอสรปวาชาวนาในเอเชยตะวนออกเฉยงใต จะทาการผลตเพยง

เพอตอบสนองความตองการพนฐาน และมการคานวณอรรถประโยชนผานรากฐานภววทยาแบบสงคมดงเดม มากกวาการแสวงหาอรรถประโยชนมากทสดตามแบบ

กลไกตลาด Scott ยงชใหเหนวาการพฒนาตามแบบตะวนตกผานกระบวนการทาใหเปนสมยใหมและการลาอาณานคมไดทาใหโครงสรางการลตเปลยนแปลงไป

โดยชาวนาขนาดใหญไดประโยชน และกลายเปนตวแทนของเจาอาณานคมในการแสวงหาประโยชนจากชาวนาในหมบาน (Scott, 1976: 186-190) ขอเสนอขางตน

ถกโตแยงโดย Popkin (1979)ซงชใหเหนวาสงคมดงเดมไมไดมลกษณะถอยทถอยอาศย หรอมกลไกสวสดการสาหรบคนในทองทในทางตรงขามสงคมเกษตรดงเดม

เปนสภาพสงคมแบบแขงขนตางคนตางอย ชมชนมกลไกทเปราะบางสาหรบการรบผดชอบชวตของแตละปจเจกชน เปนอานาจรฐสวนกลางทมกมสวนรบผดชอบใน

ปญหาทพภกขภย และกเปนเรองทวไปทชาวนาในชนบทจะมองวาเปนความรบผดชอบของรฐสวนกลางตอปญหาของตน อนแตกตางจากงานของ Karl Polanyi

(2001)ซงชใหเหนวาในทายทสดสงคมดงเดมไดถกทาลายลงดวยกลไกตลาดและการขบเคลอนส ตลาดแรงงานของเกษตรกร Popkin พจารณาในอกดานหนงวา

กลไกตลาดและการทาใหเปนสมยใหมไมไดทาลายสภาพชมชนเกษตรกรรมดงเดม โดยชาวนามแนวโนมทจะปรบตวเขากบกลไกตลาด และกลไกของเจาอาณานคม

เปดรบเทคโนโลยใหม เๆพอทาการผลต โดยพนฐานแลวพวกเขามแนวโนมทจะแขงขนกนมากกวารวมมอ 19ผอพยพรนแรกเขาส พนทบางชนเมอประมาณป1850 และแตงงานกบลกหลานชาวจนซงเปนลกครงจากการแตงงานระหวางคนจนและคนไทย

ชวงเวลาดงกลาวยงไมมการทานาเตมเวลา

49

ผลตโลก และสรางเงอนไขการอพยพและการนาเขาแรงงาน ดงนนภาคชนบทจงไมไดตดขาดจาก

ความสมพนธการผลตทวไป ในอกนยหนงจงหมายความวา สงคมนนกาลงมการปรบโครงสรางการ

ผลตเพอตอบสนองตอภาคการผลตในระดบทใหญขน และตองการแรงงานทมเงอนไขสอดคลองกบ

ความตองการของโครงสรางมหภาคขณะนน20 ในกรณนจงจะเปนการฉายภาพใหเหนวาในระบบการ

อพยพยคเสรนยมใหม แรงงานขามชาตชาวพมาจงมไดเปนภาพสะทอนของผอพยพจากพนทแผนดน

หางไกล หากแตจาเปนตองวางมโนทศนใหมเกยวกบพนทตนทางในฐานะกลไกการผลตซาและรองรบ

ระบบการอพยพของแรงงานแบบเสรนยมใหม

แนวคดระบบการอพยพสามารถฉายภาพใหเหนถงควาทสมพนธของการอพยพกบโครงสราง

ทนนยม โดยระบบการอพยพทใชในวทยานพนธฉบบนจะปรากฏในแผนภาพดงตอไปน

การพจารณาการแบงประเภทของ การอพยพนยมแบงเปนทวลกษณ อาท แรงงานถก

กฎหมาย/ผดกฎหมาย แรงงานอพยพภายใน/ระหวางประเทศ แรงงานหญง/แรงงานชาย แรงงานภาค

เกษตร/แรงงานอตสาหกรรม แรงงานมทกษะ/แรงงานไรทกษะ การแบงในลกษณะนนาสการอธบายใน

ขอบเขตเฉพาะและปราศจากการเชอมโยง โดยเปนการละเลยโครงสรางทกาหนดความสมพนธอนนาส

การจดประเภทดงกลาว งานของ Aihwa Ong (1995 : 124-159)ไดชใหเหนถงกระบวนการสราง

แรงงานหญงซงสะทอนการควบคมแรงงานภายใตกระแสเสรนยมใหม รวมถงกระบวนการ โอนยายการ

ผลตสภาคการผลตทไมเปนทางการ การจดประเภทแบบทวลกษณจงสรางปญหาสาหรบการเชอมโยง

ความสมพนธระหวางลกษณะทถกแบงแยก การนาทฤษฎระบบการอพยพมาใชในการจดประเภท แม

จะวางอยบนฐานของการสรางกรอบอธบายในเวลา และสถานทเฉพาะ แตกมการนาหลายปจจย เพอ

นามาวเคราะห สาเหตของการอพยพ ในแตละบรบท โดยสามารถจดเปนแผนภาพ ระบบการอพยพท

ใชวเคราะหการจดประเภทไดดงรปภาพ 2.2

20อาท การสรางแรงงานเสรเพอตอบสนองการผลตขาวเพอการสงออกดงนน ในแงนจงจะเหนไดวา สงคมเมอง ไดกอใหเกดสงคมชนบทสมยใหม และ

แรงงานรปแบบใหม หรอสงคมชนบทเองกอาจมสวนกาหนดสภาพเมองไดเชนการอพยพในยคทศวรรษ1980-1970 ซงคนชนบทไดสรางอตลกษณคนจนเมอง อน

เปนประชากร และกาลงผลตสวนใหญของเมองหลวง การพจารณาความสมพนธระหวางเมองและชนบท จงมอาจพจารณาในฐานะเสนตรงประวตศาสตรตาม

แนวทาง การทาใหเปนสมยใหม กระแสหลกทวไป

50

รปภาพท 2.2 แสดงการจดระบบการอพยพ

รปภาพ 2.2 ไดแสดงใหเหนวา ในระบบการอพยพหนงจะมการกาหนดเวลาเปนตวแปรคงท

บรบทของเวลาทเปลยนไปยอมสงผลตอลกษณะของการอพยพทเปลยนแปลงไปตามพฒนาการของ

ระบบนน เมอพจารณาในแนวตง แถวแรกคอการพจารณา มตพฒนาการของระบบระหวางประเทศ

และแถวทสองคอ มตการพฒนาระดบภมภาค ขณะทในแนวขวาง สดมภแรกคอการพจารณาสถานท

ททาการวเคราะห และสดมภทสองพจารณา แรงจงใจของการอพยพ เมอนาแถวและสดมภมาตดกนจะ

ไดตาราง 4x4 เพอพจารณาลกษณะของระบบในเวลาขณะนน

โดยแตละชองตารางนน จะทาการพจารณาปฏสมพนธระหวางพนทเมองและชนบท (ซงไมได

หมายรวมเพยงแคความสมพนธเมอง-ชนบทในประเทศในแงภมศาสตรหากแตหมายรวมถงพนททาง

สงคมดงทไดพจารณาไปแลว)

1.ชองตาราง A เปนการพจารณาพนทในระดบพฒนาการระหวางประเทศ โดยพจารณาวา

ชวงเวลาดงกลาวพนทในระดบโลกมการจดสรรอยางไร เชน พนทกอนและหลงสนธสญญาเวตฟาเลย

ยอมมความแตกตางกน หรอพนทชวงระหวางสงครามโลกทงสองครง กบพนทชวงสงครามเยน ยอมม

การจดสรรทแตกตางกน

51

2.ชองตาราง C เปนการพจารณาพนทระดบภมภาค ในชวงเวลานน อนลอกบการเปลยนแปลง

ในระดบโลกอกทหนง เชน การเกด รฐศกดนา รฐสมบรณาญาสทธราชย รฐทนนยม รฐตลาด(เสรนยม

ใหม) หรอการรวมศนยของโลกนครเพอควบคมทนการเงน เปนภาพสะทอนการจดพนทระดบภมภาค

ในพฒนาของระบบในชวงเวลาตางๆ

3.ชองตาราง B แสดงถงการพจารณาความสมพนธระหวางแรงจงใจกบการพฒนาระดบ

ระหวางประเทศ โดยชใหเหนวา โครงสรางระดบมหภาคไดสรางแรงจงใจในลกษณะใด ใหเกดการ

อพยพ เชน การพฒนาระบบการคาทางไกลกอใหเกดการอพยพขามมหาสมทรแอตแลนตก หรอ บรบท

ความขดแยงยครแจงนาสการอพยพของคนขาวสพนทอาณานคม เปนตน

4.ชองตาราง D พจารณาปฏสมพนธระหวางแรงจงใจกบปจจยภายในภมภาค เชนการสะสม

บพกาล การสงกลบทางสงคมของแรงงานทเขาไปทางานในเมอง กอใหเกดการละทงชวตในสงคม

เกษตรทไมมความแนนอน ความหวาดวตกในสงคมหลงปฏวตชวงหลงสงครามโลกครงทสองกอใหเกด

การลภยทางการเมองของชนชนกลาง ในประเทศโลกทสามหลงสนสดสงครามกลางเมอง ทงนหาก

ประยกตแผนภาพขางตนสวทยานพนธฉบบน ระบบการอพยพจะปรากฏตามรปภาพ 2.3

รปภาพท 2.3 แสดงการจดระบบการอพยพในวทยานพนธ

52

จากรปภาพ 2.3 ไดกาหนดใหเวลาททาการศกษาเปนตวแปรคงท พรอมกนนนกไดระบพนท

ระดบภมภาคคอเมองสมทรปราการ จะเหนไดวา ในชอง พนทในระดบระหวางประเทศ คอโครงสราง

พฒนาการแบบเสรนยมใหม สวนพนทระดบภมภาคในเมองสมทรปราการนน กอยในบรบทรฐตลาด

(เสรนยมใหม)โดยหากเจาะมตความสมพนธระหวางเมองและชนบท จะเหนไดวาเปนการปฏสมพนธ

ระหวางโลกนคร และพนทการผลตทมใชเพยงแคการเปน "ชานเมอง" ทรองรบสวนเกนเชงปรมาณ

หากแตแบกรบหนาทเชงคณภาพในการควบคมการผลต ขณะเดยวกนสงคมการผลตหลงฟอรดไดสราง

แรงจงใจชดใหมทแตกตางจากระบบการจางงานระยะยาวในสายพานแบบฟอรด พรอมกนนนการสราง

ความสมพนธแบบเนนคาจาง กกอใหเกดการเคลอนยายแรงงานอยางยดหยนเชนเดยวกน

การจดประเภทของการอพยพจากระบบการอพยพนจงสามารถทาไดในเบองตนดงน

1.การอพยพเปนไปเพอสระบบการจางแบบยดหยน แรงงานทไดรบการฝกฝนจากประเทศโลก

พฒนาผานระบบการจดการสมยใหม เชนการจดการหวงโซอปทาน เทคโนโลยสารสนเทศ

เศรษฐศาสตรการเงน ระบบโลจสตกส เพอควบคมแรงงานอพยพทยดหยนตอการจางในโรงงานหอง

แถว ทไดรบการถายโอนการผลตสระบบการจางแรงงานมทกษะ (แตปราศจากการคมครองหรออานาจ

การตอรอง)

2.เปนแรงงานอพยพทเขามาอยระยะสน ดวยพฒนการของระบบการเงน และเครอขายผ

อพยพกอนหนาน แมจะมลกษณะของผลภยทางการเมอง แตโครงสรางการจางแบบยดหยนทาใหผ

อพยพไมสามารถลงหลกปกฐานได

3.มการสรางเงอนไขกาหนดใหความแตกตางทางเพศสภาพมความเกยวของกบลกษณะงานท

ทา ทาใหผอพยพมความหลากหลายในแงเพศสภาพ แตยงปรากฏชดวาผอพยพโดยมากยงอยในชวง

ตนของวยแรงงาน

4.เกดชมชนทมลกษณะเฉพาะ เพอรองรบปรากฏการณอนวฒนาการของเมอง อนแตกตาง

จากปรากฏการณทเกดขนในชมชนแออดไทยเมอ ราวทศวรรษ1980 ทชมชนแออดมหนาทดดซบ

สวนเกนเชงปรมาณและเกดการจางงานในภาคบรการทสงขน ในกรณเมองสมทรปราการ ดานหนงแลว

การจางแบบยดหยนสงผลใหมการเลกจางไดงายขน ในขณะเดยวกนชมชนแรงงานขามชาตกเปนกลไก

ดดซบแรงงานเพอสราง "กองทพแรงงานสารอง" เพอนาสการปอนพลงแรงงานทมตนทนทตากวาโดย

เปรยบเทยบ แกโครงสรางการผลตน

53

2.3.3 กลมแนวคดวาดวย อนวฒนาการของเมอง

“อนวฒนาการของเมอง-Urban Involution” เปนแนวคดทถกพฒนาขนมาโดย Clifford

Geertz(1963 : 1-12)โดยพยายามชใหเหนเงอนไขเชงคณภาพของกลไกตลาดแรงงานในประเทศโลกท

สาม โดยชกรณศกษาในประเทศอนโดนเซย โดยชใหเหนวาในพนทเกษตรกรรมของโลกทสามไม

สามารถเกดภาวะประชากรลนเกนทางเศรษฐศาสตร หรอผลผลตสวนเพมของแรงงานมคาเทากบศนย

ได เพราะมกลไกเงอนไขทางวฒนธรรมในการจดการแรงงานอนนาสระบบสงคมทมความซบซอนเชง

ปรมาณ โดยทไมจาเปนตองมการพฒนาเชงคณภาพ ผานการสรางตลาดแรงงานสองตลาดในเมอง

และชนบทคขนานกนขนไปดงนนตลาดแรงงานในเมองจงมเงอนไขการพฒนาตามระบบทนนยม

ขณะทตลาดแรงงานในชนบทไมจาเปนตองมการพฒนา (Evolve) แตอยางใด การสงเงนกลบหรอการ

ปอนแรงงานรนใหมเขาสเมองเปนเพยงแคกลไกความซบซอนเชงปรมาณ แนวคดของ Geertz มผล

อยางยงตอการทาความเขาใจการพฒนาเมองกบ การอพยพของแรงงานระหวาง สองตลาดแรงงาน

โดยสรางขอสรปสาคญทตลาดแรงงานหนง จะไมสามารถเตบโตตามเงอนไขของระบบทนนยมได อน

เปนการขยายคาอธบายพนทชนบทของ Hanks ผานการเปรยบเทยบผานระบบสองตลาดทเกยวกนพน

กน

แตแนวคดวาดวยอนวฒนาการของ Geertz กถกตงคาถามอยางมากทงจากนกภมศาสตร นก

เศรษฐศาสตร รวมถงผศกษามานษยวทยา เพราะแนวคดของเขายอมเปนการโตแยงภววทยาของการ

พฒนารวมสมยทางซกเศรษฐศาสตรแนวคลาสสคอนชใหเหนวา ระบบทนนยมจะนาสการพฒนาและ

สรางสรรคของมนษยผ เกยวของทงหมดตามสดสวนทตางกน รวมถงแนวคดเศรษฐกจการเมองแบบ

มารกซสต ทชใหเหนถงการผกขาดของระบบทนนยมกาวหนาในการเขายดครองพนทตางๆเขาสการ

เปนตลาดเดยว T.G.Mcgee(1967 : 52-76) ไดนาแนวคดของ Geertz(1963) มาวเคราะห

ปรากฏการณอนวฒนาการในเมองโดยชใหเหนวา เมองในโลกทสามมไดเผชญกบปรากฏการณอน

วฒนาการแบบท Geertz พจารณา ระบบตลาดแรงงานมการพฒนาอยางตอเนองพยงแคลกษณะของ

“ชนชนกรรมาชพ” อาจมไดมลกษณะตรงตามคาอธบายกระแสหลก ซงพองกบงานของ James

Hafner (1980 : 483-500)ซงไดศกษาการเตบโตของเมองในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของไทยระหวาง

ป 1960-1980 โดยชใหเหนวาเมองชนบทไทยมการเตบโตและพฒนาทางเศรษฐกจอยางตอเนอง โดยม

ตลาดกลางเมองเปนศนยกลางพรอมกบการจางงานในพนทตลาดนน (Bazaar Economy) และการ

เชอมตอในฐานะพนทผลตซาแรงงาน การพฒนาเมองเปนเงอนไขจาเปนทจะทาให เมองชายขอบ

54

สามารถตอบสนองตอระบบทนนยมโดยรวมได แตทงน Hafner (1980)ยงพจารณาวาเมองหลกอยาง

กรงเทพยอมตองการคงสถานะความเหลอมลาของเมองไวเพอประโยชนในการดงทรพยากรเขาส

สวนกลาง สงเหลานจงเปนความสมพนธเชงอานาจในระบบเมองตางๆ

หากพจารณาเมองสมทรปราการทนบเปนเมองกงกลางในระบบโครงสรางชนชนของเมอง คอ

ดานหนงกเปนปลายทางของการอพยพของแรงงานขามชาต อกดานหนงกเปนหลงบานทรองรบการ

เตบโตของกรงเทพมหานครในฐานะโลกนคร คาถามสาคญคอสมทรปราการมโครงสรางตลาดแรงงาน

อยางไรและกาลงจะเตบโตไปในทศทางใด หากเปรยบเทยบสมทรปราการกบหวเมองใหญในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอในปจจบนยอมพบวามโครงสรางตลาดแรงงานทแตกตางกน เพราะสงท

สมทรปราการมไดเปนเมองทสงออกแรงงานฐานะสนคา หากแตเปนเมองทสงออกสนคาและรองรบ

การผลตซาของมหานครอยางกรงเทพ เชนเดยวกนสมทรปราการกมใชโลกนครทมการพฒนาอยาง

ตอเนองลอไปในฐานะเมองคแฝดของกรงเทพมหานคร แตสมทรปราการกมไดเสถยรหยดนง เพยงแต

การพฒนาของกรงเทพทสรางเงอนไขแกสมทรปราการทตางไป กลาวคอมไดมการพฒนาสการเปน

เมองท “เจรญ” ตามคาจากดความแบบระบบทนนยม ในทางตรงกนขาม สมทรปราการถกวางเงอนไข

ใหแปรสภาพความสมพนธในตลาดแรงงานทตางออกไป และมลกษณะการผลตซาของชนชน

กรรมาชพทแตกตางไปในลกษณะทมความยดหยน เพอหลกเลยงเงอนไขความขดแยงทางชนชนทจะ

สงขนในเมองอตสาหกรรม ทแมจะดดซบแรงงานอพยพมทงภายในและระหวางประเทศไวอยาง

มหาศาลกตาม ( ดเพมเตม Davis, 2004 : 5-34)

ดงนนขอพจารณาเงอนไขการพฒนาเมองของสมทรปราการภายใตกระแสเสรนยมใหม จงมใช

เงอนไข “อนวฒนาการ”ตามความหมายดงเดมของ Geertz แตมงชใหเหนการแปรสภาพผใชแรงงาน

ในพนทซงกอใหเกดความซบซอนเชงปรมาณ หากแตไมมการพฒนาเชงคณภาพ (ตอตวผใชแรงงาน –

การลดระดบการทาใหเปนสนคา) โดยมกระบวนการสะสมแบบยดหยนชวยในการกาหนดอายของพลง

แรงงาน เพอหลกเลยงกระบวนการตอรอง เมอตวผใชแรงงานเรยกรองการพฒนาเพอตอบสนองตอตว

แรงงานในฐานะมนษย โดยพจารณากลไกความซบซอนเชงปรมาณดงน

1. การสรางชมชนกระจดกระจายตามสถานประกอบการทแยกขาดออกจากกน ดงทได

พจารณาไปในสวนกอนหนาแลว กระบวนการผลตซาแรงงานทกระจดจายตามทตางๆม

สวนทาใหกระบวนการทาใหเปนสนคามความเขมขนขน พรอมกบการสรางแรงงานทม

ความยดหยนตอการจาง สมทรปราการมไดเปนเมองทมแผนการพฒนาเมองทชดเจน

55

หากแตลอไปกบการเตบโตของกรงเทพ ดงนน เมอกรงเทพปรบตวเขาสหวงโซอปทานโลก

ในลกษณะใด สมทรปราการกพรอมทจะรองรบในพนทตางๆโดยมไดมแผนของตนเอง เกด

นคมอตสาหกรรมกระจดกระจายตามตนทนระยะสนทตากวาโดยเปรยบเทยบ หาก

พจารณาในตวผใชแรงงานขามชาตชาวพมาแลว การอาศยในบานพกทใกลกบสถานท

ทางานอนแยกออกจากสถานททางานอน ทาใหโอกาสการแลกเปลยนขอมลเงอนไขใน

ชวตประจาวนเปนไปอยางจากด ชวตประจาวนถกกาหนดดวย โครงเรองแบบงายๆ ผาน

การซอสนคาในรานขายของชาในชมชน หรอ เมกะสโตรตามยานตางๆ ภาพความชวคราว

และยดหยนเปนเงอนไขสาคญ อนไมนาสของเรยกรองใหพฒนาชวตมากกวา การตองการ

ความยดหยนในชวต เกบเงน และกลบบานเกด

2. หากพจารณาการเตบโตของกรงเทพมหานครซงกาลงพฒนาสการเปนเมองหลวงทเปน

ศนยกลางดานการเงน การคาและบรการ หากพจารณาตามแนวทางเศรษฐศาสตรการ

พฒนากระแสหลกแลว สมทรปราการซงเปนเมองทา เมองอตสาหกรรม ควรไดรบการ

พฒนาสการเปนเมองอตสาหกรรมเทคโนโลยชนสงเพอการสงออก แหลงผลตสนคาบรการ

เพอตอบสนอง การบรโภคในมหานคร แตสมทรปราการมไดเตบโตในแนวทางนน เพราะ

โรงงานอตสาหกรรมเทคโนโลยสงถกพฒนาขนในบรเวณ นคมอตสาหกรรมภาคตะวนออก

ซงเชอมดวยทางดวนพเศษ ดงนนโรงงานในสมทรปราการจงกลายเปนโรงงานทอาศย

แรงงานกงทกษะ ประกอบกบการเปนพนทซงมคาแรงขนตาสงทสดในประเทศ การตอรอง

ทเกดขนผานการสะสมความขดแยงมานาน ในดานหนงสมทรปราการจงเปนเมอง

อตสาหกรรมทลมลกคลกคลาน สงนเกดขนผานระบบวฒนธรรมภายในเมองอนเนนการ

แกปญหาทปลายเหต การตอรองอยางกระจดกระจาย และในกรณแรงงานขามชาตระบบ

วฒนธรรมไดถกผลตซาโดยตว เอเยนตนาเขาแรงงานขามชาตดงทไดพจารณาไปแลว

ดงนน สมทรปราการจงเผชญกบเงอนไขภายนอกอนไดแกการผลกดนเสรนยมใหมดวย

เงอนไขการเปดเสรการคาบรการ การสรางตนทนทตาโดยเปรยบเทยบ แตขณะเดยวกนก

เผชญกบเงอนไขภายในเมองคอการอพยพของแรงงานอพยพทงภายในและระหวาง

56

ประเทศ รนตอรนการมแรงงานสารองปรมาณมหาศาลนทาให การผลต มความ”เขมขน”

มากขนแตมไดนาสการเปลยนแปลงเชงคณภาพแตอยางใด

3. ผลของปรากฏการณอนวฒนาการของเมองในยคเสรนยมใหม คอการปราศจากรองรอย

การ “ปฏวต” แต ความเขมขนของกระบวนการทาใหเปนสนคาทเกดขนตามยานตางๆนน

มใชเรองทเกดขนโดยบงเอญเปนความผดพลาด ตรงกนขามมนเปนเงอนทรองรบการ

พฒนาความสมพนธแบบเสรนยมใหมทเกดขนทง กรงเทพ สมทรปราการ และประเทศ

พมา ดงนน จงมใชเงอนไขของ “สองตลาด”แรงงานตามคาอธบายของ Geertz (1963)

ปรากฏการณอนวฒนาการเมองของสมทรปราการเปนภาพสะทอนระบบโลกระบบเดยว

ซงสรางเงอนไขความซบซอนเชงปรมาณใหเกดขนในพนทหนงโดยเฉพาะ การเกดขนของ

หาบเรแผงลอย ตลาดนดราคาถก กลายเปนเงอนไขสาคญในการทาให วงจรชวตของ

แรงงานขามชาตในฐานะสนคาสามารถดาเนนตอไปอยางเขมขน โดยมตองมการ

เปลยนแปลง ดงนนความสมพนธในเขตเมองสมทรปราการโดยพจารณาผานภาพแรงงาน

ขามชาตจงพบวา ความซบซอนเชงปรมาณนหมายถง การลดทอน พรอมกบการยกระดบ

มความซบซอนอยางมหาศาลแตกลบเรยบงายในวถของมน (กระบวนการไดงานการ

ตดตอจดทะเบยน การสงเงนกลบมความซบซอน แตวถชวตของพวกเขากลบถกทาให

เรยบงายราวกบเปนเครองจกรทเดนเครองตอนอง) มความหลากหลายพรอมกบแปรปรวน

และเปราะบาง ในแงความสมพนธระหวางปจเจกบคคลมนเตมไปดวยความลนไหล และ

ผวเผน สถาบนสงคมคงอยอยางเรยบงายมเพยงแคผกพนผคนดวยผลประโยชนพนฐาน

ในแงนมนจงกลายเปนชมชนทไรรปแบบ เงอนไขขางตนลกษณะสาคญของอนวฒนา

การเมองในยคสมยการสะสมทนแบบเสรนยมใหมจงมใชลกษณะทหยดนง แตเปน

กระบวนการสาคญททาใหพนทเมองวางอยบนเงอนไขความสมพนธเชงอานาจทเขมขน

ตามระดบของกระบวนการทาใหเปนสนคาทสงขน เปนการกดทบเพอลดทอนอานาจการ

ตอรองของผใชแรงงานในตลาดแรงงานของเมองนน ใหยอมรบตอลกษณะ อนวฒนา ของ

เมองนน

57

2.3.4 พลงการผลตรปแบบใหม และแรงงานเสยง

การศกษาระบบโลกและความสมพนธในชวตประจาวนของมนษยมมาอยางตอเนองนบจาก

การสนสดของสงครามโลกครงทสอง ทฤษฎสามโลกเปนภาพสะทอนของการแบงโลกตามลกษณะภม

รฐศาสตรตามชวงเวลาสงครามเยนโดยพนฐานโดยมขอสมมตในลกษณะวาชวตประจาวนของคนใน

ประเทศโลกทหนง สอง หรอสาม ยอมมความแตกตางกน การแบงลกษณะขางตนยงคงสะทอนในการ

แบง ประเทศเหนอใตหลงสงครามเยนทอดตประเทศสงคมนยมบางประเทศพฒนาตามแนวทางทน

นยมและกลายเปนประเทศมงคงทางเศรษฐกจ การแบงโลกลกษณะนมขอวพากษในประเดนเรองการ

ยดตดกบลกษณะภมรฐศาสตรและปฏเสธพลวตภายในประเทศนน ขณะเดยวกนทฤษฎระบบโลกของ

Wallerstein (2004)ชใหเหนถงบทบาททางดานเศรษฐกจในการวางเงอนไขการพฒนาของแตละ

ประเทศ โดยแบงประเทศออกมาเปนประเทศ ศนยกลาง ประเทศกงชายขอบ และประเทศชายขอบ ขอ

วพากษสาคญคอการแบงดงกลาวกยงคงยดตดกรอบภมรฐศาสตรแบบอานาจอธปไตยเหนอดนแดน

และไมสามารถอธบายการเกดประเทศอตสาหกรรมใหมในชวงทศวรรษ 1980 ได หลงจากการปรบ

โครงสรางการผลตและการเชอมรอยระบบการผลตโลกในปลายศตวรรษทยสบ Castells (2000 : 69-

171)ชใหเหนการเกดขนของประเทศโลกทสอนเปนภาพสะทอน ความเหลอมลา ไรอานาจ และการทา

ใหเปนปจเจกชน รวมถงการขดรดอยางสาหส ลกษณะดงกลาว มไดเกดขนภายใตเงอนไขภมรฐศาสตร

เดยว หากแตเกดขนซอนทบทงในประเทศเหนอประเทศใต ประเทศโลกทหนง ประเทศโลกทสาม อน

ไดแก แรงงานทไรหลกประกน แรงงานไรทกษะ แรงงานสตร และหมายรวมถงแรงงานขามชาต

การศกษาขององคกรพฒนาเอกชน นกกจกรรม หรอนกวชาการสายสงคมวทยา (Allden et

al., 1996; Chantavanich and Makcharoen, 2008 :391-411) มกพจารณาแรงงานขามชาตในฐานะ

เหยอหรอผถกกระทา หากไมเกดจากระบบเศรษฐกจทลมสลายของประเทศตนทาง กเปนผลจากการ

เอาเปรยบของผประกอบการ (โดยมากแลวเปนบรรษทขามชาต หรอบรษทลกทปอนผลผลตใหแกตว

บรรษทในลาดบชนทสงกวา-Supplier ในประเทศปลายทาง )21 ปรากฏการณอนวฒนาของเมอง

ในกระแสเสรนยมใหมสามารถเหนจดแจงขนเมอพจารณาผานระบบการอพยพ ผอพยพโดยมากไมใชผ

ทถกกดขทสดในพนทตนทาง การอพยพขามพนทรวมถงโอกาสในการไดงานในพนทใหมนน มตนทน

21หากพจารณาเงอนไขการผลตแบบหลงฟอรด รวมถงการเกดขนของระบบสวสดการแบบเนนคาจางตามแนวชมปเตอรแลว การพจารณา

ความสมพนธ ทนและแรงงานในพนทประเทศทมการผลตแบบเนนแรงงาน ในลกษณะการเปนภาพฉายซาของเมองในยคสะสมบพกาล อยาง ลเวอรพล กลาสโกว

หรอฮมบรกส คงไมถกตองนก เนองดวยลกษณะเงอนไขการผลตทเปลยนไป ทงในแงพลงการผลต และความสมพนธการผลต ดงนนแม ขอเสนอ “โลกทส” ของคาส

เทลจะสะทอนความสมพนธทนแรงงาน ในลกษณะทไปไกลกวาภมรฐศาสตร ยคสายพานแบบฟอรด แตดวยระบบการสะสมคาจางตามแนวชมปเตอรทเพมอานาจ

การกาหนดชวตแบบปจเจกนยม แรงงานขามชาต หรอแรงงานในโลกทส อาจไมใชผ ถกกระทาเสมอไป

58

สงทงในแง เศรษฐกจ (คาใชจายกบตวแทน ใบอนญาตทางาน) รวมถงตนทนทางสงคม (การทงภาระ

ในประเทศตนทาง หรอการตองมผคนรจก หรอเงอนไขดานทนมนษยของผอพยพเอง) ดงนนการอพยพ

จงเปนการลงทนอยางหนง (Zimmermann, Gataullina and Constant, 2008 :235-239) ในการ

เคลอนตวเองเขาสโลกทส ภายใตสานกผประกอบการ มนคอการเสยงทผลลพธอาจจะคมคา เปาหมาย

ของความสาเรจสามารถพจารณา ไดสองเงอนไขหลก คอ ประสทธภาพและพลงแรงงานของตวแรงงาน

เปนทยอมรบในสงคมการผลตปลายทางและสามารถลงหลกปกฐานและไดรบการคมครองกรรมสทธ

ของตนตามกฎหมายของประเทศปลายทาง(อาจจะไดรบสทธพลเมอง หรอสญชาต) สวนอกทางหนง

คอการสงกลบทางเศรษฐกจไปในประเทศบานเกดและลงทนในทรพยสนเอกชน โดยมากแลวคอการซอ

อสงหารมทรพย หรอเครองจกรสาหรบการผลตในสงคมเกษตร ดงนนหากพจารณาแลว “โลกทส” จง

เปนการลงทนทเปนไปในลกษณะพนฐานของระบบทนนยมท ความเสยงสงนามาซงผลตอบแทนสง

ความเสยงทจะลมเหลวจงมเยอะกวา เชน การถกหลอกโดยตวแทน การถกกดขอยางสาหสในประเทศ

ปลายทาง การไมไดรบคาจางทเหมาะสมคมคากบการลงทน การไดรบผลกระทบทงทางกายภาพและ

จตใจ การถกจบกมโดยกฎหมายวาดวยการอพยพและถกสงกลบประเทศตนทาง หรอกระทงการถงแก

ชวต ในอกดานหนงมนคอโอกาสการยกระดบฐานะของพวกเขาทไมสามารถทาไดในพนทตนทาง

Erik Olin Wright (1997 : 45-114) ไดพจารณาชนชนบรหาร หรอชนชนผประกอบการรายยอย

และชนชนบรหารระดบลาง ทเกดขนในสงคมหลงอตสาหกรรมนบแตหลงวกฤตนามนในทศวรรษ 1970

มลกษณะคลายแรงงานกงทกษะ และเปนพนกงานปกคอขาว หากแตไดรบคาตอบแทนทยดหยนไม

แนนอน เชนเดยวกนกบ Richard Robison (2006) ไดชใหเหนถงชนชนกลางใหมทเกดขนในเอเชย

อนมพลงในการเปลยนแปลงเงอนไขสงคมในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตในชวงทศวรรษ 1970 เสน

แบงระหวางชนชนกระฎ มพนอย และชนชนกลางอาจจะไมชดเจนนกแตมจดรวมเดยวกนคอ พวกเขา

ตองการระบบกฎหมายทคมครองระบบกรรมสทธ เอกชน ดวยการเชอมรอยระบบการผลตภายใต

ตรรกะมลคาแลกเปลยน แรงงานขามชาต จงมกระบวนการคดแบบผประกอบการ มากกวา ผใช

แรงงาน แตกตางจาก กระบวนการคดของแรงงานในสงคมการผลตแบบสายพานแรงงานม

กระบวนการรบรวา พวกเขาตองอยในสภาพการทางานแบบนไปตลอดชวตแรงงาน โดยคาดหวง

คาตอบแทนทคมคา และสวสดการหลงการหมดชวงอายแรงงาน สาหรบแรงงานขามชาตหรอผ ทอยใน

โลกทส ไมมใครปราถนาจะอยในเงอนไขนไปตลอด การสะสมคาตอบแทนเชงปรมาณในรปแบบคาจาง

ทาใหพวกเขาสามารถยกฐานะตนเองไดในประเทศตนทาง หรอการบรหารทดอาจทาใหเขาประสบ

59

ความสาเรจในประเทศปลายทางและยกระดบฐานะตวเองขนมาได ลกษณะสงคมการผลตจงถก

ขบเคลอนในลกษณะ Gentrification หรอการเกดขนของชมชนทมความคลายกนในทางรายได วถชวต

แรงงานขามชาตทกลบสประเทศตนกจะสามารถยกระดบตนเองสการเปนชนชนกลางใหมทตองการ

การคมครองดานกรรมสทธ สวนบคคล และเปนการเปดพนทใหแรงงานอกรนเขาไปอยในพนท โลกทส

อกครง

หนทางของการยกระดบทางชนชน คอการดาเนนวถช วตในลกษณะตามคมอของ

ผประกอบการ ตามแนวทางชมปเตอรทระบวา การพฒนาเศรษฐกจเกดขนจาก การทผแขงขนทอยใน

ระดบทดงดดตอลกคามากทสดตองการทจะคงระดบนนไว โดยมการแขงขนดานราคาและ

ประสทธภาพ ในแงตลาดแรงงานแลว ยอมหมายความถงแรงงานทมตนทนการผลตซา(การบรโภค)ท

ตา ควบคกบกบการทางานไดผลผลตมากกวาตอเวลา Aihwa Ong (1995) ไดพจารณาลกษณะของ

ชนชนกลางระดบสงจากฮองกงในชวงทศวรรษ 1980 ทสงลกหลานมายงสหรฐอเมรกา เพอประโยชน

ตอการขยายตลาด หรอการยายถนฐานในอนาคตหากมการสงคนเกาะฮองกง โดยชใหเหนถงลกษณะ

ของมนษยเศรษฐกจชาวจน (Homo Economicus) ทคดคานวณเรองรายไดและตนทนตลอดเวลาใน

ขณะทอยตางประเทศ ลกษณะนสามารถพจารณาในฐานะลกษณะทวไปของแรงงานขามชาตใน

ศตวรรษทยสบเอด การกาวพนออกจากโลกทสแมจะมโอกาสนอย แตกเปนการเสยงทคมคาและ

แนนอนวามโอกาสมากกวาการอยในพนทตนทางของตน

รปภาพท 2.4 แสดงโครงสรางชนชนทางเศรษฐกจ ในระนาบเดยวกนกบโครงสรางภมศาสตร

จากรปภาพ 2.4 แสดงการเคลอนทบนฐานคดแบบมนษยเศรษฐกจ ภายใตเงอนไขสวสดการ

แบบเนนคาจางตามแนวทางชมปเตอร ในแนวราบเปนการพจารณาพนททางภมศาสตร ทมความ

แตกตางทางรายไดโดยไมจาเปนตองเปนภมรฐสาสตร ในลกษณะรฐชาต อาจเปนการเคลอนยายจาก

60

เมองหนงสอกเมองหนง (กรงเทพจงมใชเมองชายแดนสโลกอกตอไปในกรณน เชนบางจงหวดในภาค

กลางของไทยอาจเปนพนทสงออกแรงงานไปตะวนออกกลาง เชนเดยวกบแรงงานพมาในไทยเองกม

แนวโนมมาจากเมองหนงเปนกรณเฉพาะ) ขณะทในแนวดงสะทอนลาดบชนของสงคมการผลตโลก A

สะทอนพนทโลกทสตามคาอธบายของ Castelle ระดบB แสดง ชนชนกลางระดบโลก (Global Middle

Class) และระดบCแสดงชนชนนาโลก (Global Elite) จากแผนภาพจะเหนไดวา ในทกพนทมลาดบชน

อยครบทงสามชนในปรมาณทตางกน การอพยพจากโลกทสในพนทรายไดนอยสโลกทสในพนทรายได

สง ยอมมความเสยงเชงปรมาณสง (มการกดทบจากชนชนทสงกวาจานวนมากกวา อนหมายถงการขด

รดทสงกวา) แตกหมายความวาพวกเขามโอกาสทจะขยบเลอนฐานะสการเปนชนชนกลางระดบโลก

ไดมากขนเมอเทยบกนการอยในประเทศตนทางเชนเดยวกน การเคลอนททางภมศาสตรจงยงคงม

ความสาคญตอการเลอนลาดบชนทางสงคม โดยการดาเนนตามวถผประกอบการ และการบรหาร

คาจางทไดรบ ดงนนภายใตระบบโลกของการแขงขนภายใตสานกของผประกอบการน ผใชแรงงานใน

แตละพนทแมจะมความแตกตางกนในเชงปรมาณของรายไดทไดรบ หากแตมความคลายกนเชง

คณภาพ พวกเขามเปาหมายเดยวกนในการสะสมทนผานระบบกรรมสทธ และรบผดชอบตวเอง

เชนเดยวกนกบชนชนกลางระดบโลก ทตองดาเนนการบรหารรายไดของตนเองเพอหลกเลยงการตกไป

อยในพนทโลกทส หรอการพยายามขยบขนไปอยในระดบชนชนนาระหวางประเทศ กระบวนการสะสม

ทนเพอรบรองชวตทดภายใตระบบคาจางแบบชมปเตอร จงปรากฏความซบซอนเชงปรมาณในแงการ

บรหารจดการผานทนการเงน หรอการคานวณการลงทน22

หากพจารณาเงอนไขของแรงงานขามชาตในศตวรรษท 21 ทมลกษณะ จตสานกแบบ

ผประกอบการ หากแตมความเปราะบางและความมนคงทตากวาชนชนกรรมาชพ กลมแนวคด

เศรษฐกจการเมองแบบมารกซสตไดจากดความกลมแรงงานเหลานในฐานะชนชนกรรมาชพเทยม-

Lumpen Proletariat ซงมเงอนไขสาคญคอเปนกลมซงไมมสานกทางชนชนจากเงอนไขการใชชวตของ

พวกเขาเนองดวยการใชชวตในภาคการผลตไมเปนทางการและกระจดกระจาย การดารงชวตอยของ

พวกเขามความขนตรงกบสถานะของชนชนสงดงนนพวกเขาจาเปนตองพทกษโครงสรางทางชนชนและ

ความเหลอมลาเอาไว แมบอยครงเงอนไขชวตของพวกเขาจะยาแยแตพวกเขาจะถกตรงใจดวย

22 ความขดแยงสาคญของระบบทนนยมเรมตนดวยสภาพของแรงงานในฐานะมนษยทมสามารถเปนสนคาไดตลอดเวลา การสะสมรอบใหมของระบบ

ทนนยมนนมไดเปนการผลตทมงสรางกาไรจากการพฒนาระบบอตสาหกรรมทใชเทคโนโลยทประหยดพลงแรงงานทสดหากแตเปนการผลตทเนนการเคลอนยาย

สนคาทประหยดเวลาทสด อนหมายความวาสายพานการผลตในสถานประกอบการทหดสนลงนาสความพยายามในการเชอมรอยปรมณฑลของการผลตและผลต

ซาเขาหากนในทกมมโลกโดยใชเวลาใหนอยลงทสด (Harvey 2006b)

61

ผลประโยชนระยะสนทชนชนสงหยบให โดยปฏเสธการปฏวตโครงสรางใดๆในสงคม กลม Lumpen

Proletariat นประกอบดวย คนรบใชในบาน พนกงานโรงแรม คนเกบของเกาขาย คนเดนตวภาพยนตร

เปนตน ความหรหราของชนชนสงเปนเงอนไขสาคญในการคงอยของคนกลมนไว (Dicken, 2011)

คาถามสาคญคอแรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการมลกษณะทเปน ผประกอบการ แรงงาน

หรอกรรมาชพเทยมมากกวากน

แรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการ ยอมมลกษณะแตกตางจากแรงงานในประเทศ

อตสาหกรรมในชวงศตวรรษทยสบซงเปนฐานสนบสนนหลกของพรรคแนวสงคมประชาธปไตยในยโรป

ตะวนตก ลกษณะของแรงงานขามชาตนมสวนรวมกบความสมพนธการผลตในลกษณะทเปนแรงงาน

คาตอบแทนควบคกบ ภาคการผลตทรบใชการผลตซาของพลงแรงงานอน เปนกลมคนทไมสามารถ

แขงขนในตลาดแรงงานปกตไดอยางเตมท และมอาจไดรายไดทเหมาะสมดวยการทางานเพยงอยาง

เดยว Guy Standing (2011)ไดชใหเหนวากลมของแรงงานทมลกษณะขางตนกาลงขยายใน

ความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยมใหม โดยไดระบวากลมแรงงานทมลกษณะน คอ

กลมแรงงานเสยง-Precariat แมแรงงานเสยงจะไมใชปรากฏการณใหมในระบบทนนยมแตภายใต

กระบวนการสะสมทนแบบเสรนยมใหมไดทาใหกลมแรงงานเสยงกาวขนมาสการเปนกาลงผลตหลก

ของสงคมเสรนยมใหม ซงปรากฏในทกสงคมเสรนยมใหมไมวาจะเปนประเทศ อดตสงคมนยม ทนนยม

กาวหนา หรออดตโลกทสาม ดงเชนในประเทศญป นมกลมแรงงานเสยงสงถง 20 ลานคน และเปน

แรงงานชาวญป นเอง ดงนนการเปนแรงงานเสยงจงมไดเกยวของโดยตรงกบสญชาตหรอสทธพลเมองท

ไดรบ หากแตขนกบความเปราะบางและอานาจตอรอง โดยสามารถสรปลกษณะสาคญของ แรงงาน

เสยงผานองคประกอบดงน (Standing, 1999)

1.ระยะเวลาของการวางเวนจากการจางงานในสภาพปกต

2.ลกษณะกระบวนการควบคมการทางาน การปราศจากสหภาพแรงงาน องคกรวชาชพ หรอ

กลไกตางๆในการกาหนดเงอนไขการทางาน โดยปลอยใหเงอนไขการทางานเปนเรองของปจเจกชนกบ

นายจาง

3.กลไกการคมครองทางกฎหมาย และ อตราคาจาง

กลม แรงงานเสยงขยายตวโดยทมไดรสกผกพนหรอมสวนรวมในองคกรวชาชพใด อน

หมายความวาพวกเขาไมมความทรงจารวมในสงคม ไมมอนาคตของตนเองอนเกดจากการตดสนใจ

รวมกนกบผ อนในสงคม พวกเขาเปนกลมทเตบโตกบความมนคงและการขยายขนาดของเศรษฐกจใน

62

พนทนน แตยงสงคมมความงคงเทาไรพวกเขากลบมความไมมนคงเพมขนเปนเงาตามตว แรงงานเสยง

เปนผทตองคอยฉกฉวยโอกาสในตลาดแรงงานตลอดเวลา แรงงานเสยงจงมใชเปนกลมชนชนทาง

เศรษฐกจเทานน หากแตยงเปนสภาวะทผคนพยายามทจะหลกเลยง มนกลายเปนความหวาดกลววา

ความไมมนคงทางเศรษฐกจนจะมาถงตนเมอไรและในความไมแนนอนนทาใหเกดการขยายตวของ

พรรคการเมองฝายขวาทพยายามใหอภสทธ แกกลมทางชาตพนธใดชาตพนธหนงโดยเฉพาะ ดงจะเหน

ไดจากกระแสประชานยมฝายขวาทแผขยายอยในยโรปตะวนตกในชวงเปลยนผานระหวางศตวรรษท

ยสบและยสบเอด อนนาสการกดกนแรงงานขามชาต หรอการขยายตวของกลมแรงงานเสยงทมการ

จางงานลกษณะชวคราวมากขนกบแรงงานทองถนเอง

กลม แรงงานเสยง ดคลายกบเปนชนชนลางของสงคมทไมผานการยกระดบสการเปนชนชน

กรรมาชพ (Under Class) แตหากพจารณาตามเงอนไขของความสมพนธการผลตแลวพวกเขาไมใช

ชนชนลางทถกกนหรอทงจากสงคมสวนใหญ พวกเขาคอกาลงผลตหลกเพอตอบสนองกลไกตลาดโลก

ดงนนพวกเขาจงมใชคนชายขอบตามคาอธบายแบบดงเดม เชนคนตดยา ลกเลกขโมยนอย หรอเดก

เกเรขาดความอบอน คนกลมนจะพนจากการใหสวสดการแบบเกบตกหรอการใหในลกษณะสงคม

สงเคราะหดวยความเมตตา เชนนนภาพของพวกเขาจงแตกตางจากผยากไรตามความเขาใจแบบ

มาตรฐานเชนกน ภายใตโวหารวาดวยความยดหยนในตลาดแรงงานทาใหเกดการดงแรงงานจากทกท

เขาสตลาดแรงงาน การเคลอนยายของทนไปสทกททราคาแรงงานตาบนเงอนไขนทาให ความไมมนคง

ทางเศรษฐกจขยายตวไปพรอมกบการเกดกลม แรงงานเสยงทวโลก แมลกษณะของแรงงานเสยง

ความไมมนคงนไดแผกวางไปสผคนทกอาชพและรายได คาแรงทยดหยน ควบคกบความเปราะบาง

แมวาจะอยในกองทนประกนตางๆกตาม จงจะเหนไดวาแมชนชนกรรมาชพจะยงคงเปนพลงการผลต

หลกของระบบทนนยม แตเพอประโยชนของกระบวนการสรางแรงงานในฐานะสนคา วถการผลตแบบ

ทนนยมจงมแนวโนมทจะสรางพลงแรงงานในลกษณะ “แรงงานเสยง” เพอลดทอนอานาจตอรองของ

ชนชนกรรมาชพ และการสะสมมลคาสวนเกนในระบบทนนยม

2.4 กรอบการวเคราะห

การวเคราะหสวสดการในฐานะกลไกการผลตซาของรฐทนนยม ผานมมมองเศรษฐกจ

การเมอง นอกจากการบรณาการทฤษฎการศกษาแบบหลากระดบแลว หากบรณาการทฤษฎเขาไว

ดวยกนและมงอธบายลกษณะสวสดการ ซงมเงอนไขสาคญคอกระบวนการทใหเปนสนคา ควบคกบ

63

ลกษณะความของเกยวกบระบบทนนยมโลกผานทฤษฎระบบการอพยพแลว สามารถสงเคราะหกรอบ

การวเคราะหไดตาม รปภาพ 2.5

รปภาพท 2.5 แสดงกรอบวเคราะหเศรษฐกจการเมองวาดวยสวสดการ

1.จตภาค Commodification-State Centric สวสดการรปแบบเนนรฐและมระดบความเปน

สนคาของปจเจกชนสง มลกษณะการใชอานาจเผดจการทางการเมอง (รฐทนนยม สตาลนเหมา ใน

อดต) หรอเผดจการทางสงคมในลกษณะการรอฟนคณคาจารตเพอควบคมปจเจกชน รอฟนแนวคด

ชาตนยม เพอประโยชนการสะสมทน ดงตวอยาง แนวคดอนรกษนยมใหมในองกฤษชวงทศวรรษ 1980

2.จตภาค De-Commodification/State-Centric สวสดการรปแบบเนนรฐพรอมกบมความ

พยายามลดระดบความเปนสนคาของมนษย เปนตวแบบการจดสวสดการแบบเนนผานระบบรฐ โดย

สรางเงอนไขการ “ซอคน”ชวตของปจเจกชน ในพนทการผลตซาสวนตว ผานระบบครอบครว ชมชน

หรอการบรโภค ระบบสายพานในสหรฐอเมรกาเปนหนงในตวอยางการสราง “ชดความฝนแบบ

อเมรกา” เชนเดยวกนกบระบบสงคมประชาธปไตยทมงพยายามสรางความเปนประชาธปไตยทงใน

พนทการผลตและผลตซา

3.จตภาค Comfodification/Globalist การจดสวสดการแบบลดบทบาทรฐและถายโอนความ

รบผดชอบใหปจเจกชนจงเปนระบบสวสดการทมระดบความเปนสนคาสง และมการแปลกแยก เชนใน

ระบบสวสดการแบบเนนคาจาง ซงแนวคด แนวทางทสาม พยายามประสานโดยการเพมอานาจตอรอง

64

ของปจเจกชน ผานการกาหนดคาแรงขนตา หรอ การคมครองสทธมนษยชน แตกยงนบเปนการตอสใน

ระดบปจเจกชนเทานน

4.จตภาค Decommodification/Globalist การจดสวสดการแบบระบบหลงรฐ ในพนทการ

ผลตใหมซงมการแปรสภาพตามการสะสมทนแบบใหม ตวแบบทสาคญคอ กลมพรรคการเมองฝาย

ซายในลาตนอเมรกา ผานการจดสวสดการใหแกพลเมองทอยระดบลาง ซงไมมรายไดพอทจะเสยภาษ

เพอเปนการสรางทนมนษย ขณะทแนวทางฉนทามตหลงเสรนยมใหมมแนวทางสาคญคอการกาจด

ขอจากดในฐานะพลเมองชาตใดชาตหนง ควบคกบการลดระดบความเปนสนคาโดยเพมอานาจแก

ปจเจกชนและชนชนทงในพนทผลตและผลตซา

โดยสรปแลวสวสดการสาหรบแรงงานขามชาต ควรถกพจารณาในฐานะวถการผลตซาของ

ระบบทนนยม ซงหากระบบทนนยมไดเปลยนแปลงความสมพนธการผลตไป ดวยการนาเขาพลงการ

ผลตและความสมพนธในการสะสมทนแบบใหม รปแบบการตอส เรยกรองเพอนาสการผลตซามตของ

มนษยจงจาเปนตองเปลยนแปลงไปดวย ระบบสวสดการเนนรฐเองถกทาทายเนองดวยไมสามารถคง

สภาพการผลตซาความเปนนษยได เพราะเมอสถาบนหรอองคกรไดมงมนสรางความเปนสถาบนของ

ตนอยางถาวรกจาเปนตองลดคาของมนษยใหอยใตสถาบนนนอกตอ (ดงลกศรในแผนภาพ) ดงจะเหน

ไดจากปญหาของระบบรฐสวสดการทมการจากดนยามสทธพลเมองใหแคบขนเมอเวลาผานไป อน

นาสการลดทอนความเปนมนษยในพนทการผลตและผลตซา อนเพมระดบความเปนสนคาในทสด

65

บทท3

วธดาเนนการวจย และขอมลภาคสนาม

3.1 ความนา

ในบทนจะชใหเหนถงระเบยบวธวจยทใชในวทยานพนธเลมน โดยอธบายใหเหนภาพ เหตผล

การเลอกกรณศกษา และผใหขอมล การกาหนดสนามวจย จรยธรรมการวจย รวมถงขอมลภาคสนาม

โดยมเปาประสงคหลกในการชใหเหนถงความสาคญของการใชระเบยบวธวจยชาตพนธวทยาหลาก

สนาม อนมไดหมายความถงสนามในความหมายของพนททางกายภาพ หากแตหมายถงพนทสนามใน

ความหมายของ Henri Lefebvre (2002)อนหมายถงพนททางสงคม และพนททางความคดอนนาสการ

ใชระเบยบวธวจยการตดตามอปลกษณในวทยานพนธ โดยชใหเหนวา กลไกการผลตซาของระบบทน

นยมในรปแบบสวสดการ มกลไกการทางานอยางไรผานพนททางสงคม และพนททางความคด ซงการ

เขาถงอปลกษณในพนททางสงคมและพนททางความคดนน มหนทางทหลากหลาย อาทการเขาสพนท

โรงงานหองแถวหนงในชวงเวลาเชา เปนสถานประกอบการและในชวงเวลาหลงเลกงานแปรสภาพส

การเปนพนทสาหรบพกผอน แลกเปลยนสนทนา ลกษณะขางตนจงเปนภาพของการฉายใหเหนถง

สนามวจยทมการเปลยนแปลงไปแมจะอยในพนทกายภาพเดม เชนเดยวกนกบการสารวจสนามใน

พนททางความคด ผ ใหขอมลยอมสะทอนพนททางความคดทแตกตางกน แมในครอบครวชมชน

แรงงานขามชาต ทใชชวตและปฏสมพนธทางสงคมในพนทกายภาพและพนททางสงคมเดยวกนในแง

ของกระบวนการผลตและผลตซา แตพนททางความคดกถกกาหนดใหเกดความแตกตางกนตามระบบ

โครงสรางทางชนชนท พวกเขาประสบพบผานกระบวนการทาใหเปนสนคา

นอกจากนประเดนสาคญทตองชใหเหนในสวนระเบยบวธวจยคอ การศกษาชาตพนธวทยา

หลาสนามมคณาปการสาคญในการชใหเหนปฏสมพนธระหวางสนามวจยและระบบโลกกลาวคอมได

ศกษาเฉพาะกลไกการใหความหมายของ “คนใน” ทมตอโลก หากแตเปนการมองกลบวา (ระบบทน

นยม)“โลก” ไดมกลไกการใหความหมายตอ “คนในสนาม” อยางไร

3.2 แนวทางศกษาชาตพนธวทยาในระบบโลก

George E.Marcus (Marcus, 1998)ไดบกเบกระเบยบวธวจยชาตพนธวทยาหลากสนาม โดย

ชใหเหนการเชอมรอยเขาหากนของชวตประจาวน และโครงสรางการผลตโลก ทการศกษาในพนทปด

ของนกวจยไมสามารถทาความเขาใจความสมพนธของมนษยในชวงปลายศตวรรษท 20 ไดอยาง

66

ครบถวน เชนเดยวกนการศกษาบทบาทของรฐทนนยมในฐานะตวแสดงหลกในการกาหนดนโยบาย

เหนอ พลเมองในเขตอธปไตยทตายตวกถกทาทายโดยนกวชาการทงฝายซายและแนวคดเสรนยมใหม

ในเวลาเดยวกน ระเบยบวธวจยการตดตามอปลกษณ ยอมไมสามารถแสดงผลลพธ สวสดการในฐานะ

พมพเขยว นโยบาย หากแตสะทอนการเปลยนแปลงความสมพนธในสงคมทนนยม ทมการ

เปลยนแปลงไปเพอตอบสนองการสะสมทนรปแบบใหม

เชนนนคาถามจงอยทวา อะไรคออปลกษณของสวสดการ และสามารถตดตามจากอะไร หาก

พจารณาตามแบบอดมคตแลว สวสดการถกใหความหมายโดย T.H.Marshall (1992) นกสงคมวทยา

ชาวองกฤษ ในแงนสวสดการถกใหความหมายในฐานะความสมพนธในลกษณะสญญาประชาคม

ระหวางรฐกบพลเมอง พลเมอง-Citizen มรากศพทลาตนเจาก Citadel อนหมายความถงปอมปราการ

หรอพนทภายใตการคมครอง ดงนนความสมพนธระหวางรฐและพลเมอง จงถกนยามในลกษณะ Jus

Soli หรอผกพนโดยการอยอาศย ลกษณะการผลตซาในทนคอการสรางสวสดการโดยรฐทนนยมทตอง

ผกตดกบคานยามพลเมองทตายตว (Steward, 1995 :63-78) หรอดงทปรากฏในการผลตซาในสงคม

การผลตสายพานแบบฟอรด ขณะทวกฤตทนนยมในชวงปลายศตวรรษทยสบ สรางเงอนไขใหมเพอ

หลกเลยงการผลตซาตนทนสงทตอง รบผดชอบแรงงานในฐานะมนษย ใหเหลอเพยงการรบผดชอบ

แรงงานในฐานะสนคา ดงนนแรงงานในวถการผลตซาน จงอยในฐานะสมาชกของหวงโซอปทาน

มากกวา พลเมองในปอมปราการของรฐ ในแงน สมาชก-member มรากศพทละตนจากคาวา

membrumอนหมายความวาสวนหนงของรางกาย อนสะทอนวธการมองความสมพนธระหวาง แรงงาน

และระบบทนนยมใหม กลาวคอ หากสวนหนงของรางกายไดมการบกพรองจากการใชงาน กตองมการ

เสรมดแลดวยลกษณะเฉพาะของสวนนน เชน การทนวสนกตองใชวธการรกษานวสนโดยเฉพาะ ไม

สามารถใชวธเดยวกนกบการรกษาฟนคดได ในทางรปธรรมยอมหมายความวา การผลตซาแรงงานใน

แตละภาคการผลตยอมมกลไกทแตกตางกน การผลตซาแรงงานขามชาตในอตสาหกรรมการกอสราง

ยอมแตกตางจากการผลตซาแรงงานปกคอขาวชาวไทย อนนาสการสรางการผลตซาใหกลายเปนเรอง

เฉพาะสวนของระบบทนนยม เพอการสะสมทนแบบยดหยนอนไดพจารณาไปในสวนทฤษฎในบทท

ผานมา

การสรางอปลษณจงมไดตดขาดจากความสมพนธของระบบโครงสรางใหญ Emily Martin

(1994 : 65)นกมานษยวทยาการแพทยชาวอเมรกาไดทาการศกษากระบวนการสราง อปลกษณเพอ

อธบายลกษณะภมคมกนของโรคเอดสและโปลโอ โดยชใหเหนวาแมแตวทยาศาสตรธรรมชาต การ

67

สรางอปลกษณกมไดเปนอสระ จากเงอนไขทางสงคม โดยการชใหเหนการนยาม กลมเสยงหรอผ ทมส

โอ โดยชใหเหนวาแมแตวทยาศาสตรธรรมชาต การสรางอปลกษณกมไดเปนอสระ จากเงอนไขทาง

สงคม โดยการชใหเหนการนยาม กลมเสยงหรอผทมสภาวะสขอนามยดอย (Poor Hygiene) วามได

เกดจากการกระจายตวของหนวยพนธกรรมอยางเสรตาม ทฤษฎของดารวนส หากแตสะทอนเงอนไข

ของสงคม เชนคนจน หรอแรงงานอพยพ มโอกาสทจะมภมคมกนบกพรองมากกวา ชนชนกลาง อนเหน

องมาจากวถการใชชวตอนถกวางเงอนไขจากโครงสรางทางสงคม อปลกษณของภมคมกนของโรค

โปลโอ ยอมแตกตางจากอปลกษณของภมคมกนบกพรองของโรคเอดส อนสะทอนวถชวตแบบระบบ

สายพาน และหลงสายพานในสงคมทนนยม

3.3 กรณศกษา

ชวงเวลาทศกษา (2551-2555) เปนชวงเวลาทมการปรบเปลยนนโยบายดานแรงงานขามชาต

อยางตอเนอง และเปนชวงเวลาทรฐไทยตองเผชญกบวกฤตเศรษฐกจและมการปรบนโยบายเกยวกบ

เงอนไขการจางแรงงานขามชาตอยางตอเนอง ดงนนเพอใหขอบเขตการศกษามความเฉพาะขน ใน

วทยานพนธฉบบนจงเลอกกรณศกษาเพออธบายความสมพนธการผลตดงน

1.แรงงานขามชาตชาวพมา หมายถงแรงงานจากพรมแดนดานตะวนตก ทงระบสญชาตได

และไมระบสญชาต มเอกสารสทธและไมมเอกสารสทธ รวมถงชาตพนธตางๆทไมใชชาตพนธพมา

แรงงานพมานบเปนแรงงานทมลกษณะทวไปในสาเหตของการอพยพ และเปนตวแทนของแรงงานขาม

ชาตทไมมเอกสารสทธ นอกจากนแรงงานจากพมากยงมแนวโนมทจะมความสมพนธในพนทเปน

เวลานาน เนองดวยปญหาอปสรรคดานการเมอง การเดนทางกลบยงภมลาเนาเปนสงทยากลาบาก

ตางจากแรงงานจากลาวหรอกมพชาทมแนวโนมจะเปนแรงงานอพยพตามฤดกาล

2. จงหวดสมทรปราการ เปนเขตอตสาหกรรมทสามารถสงเกตและเกบขอมลความสมพนธการ

ผลตของสงคมอตสาหกรรมทมการปรบตวสการผลตเพอการสงออก เปนพนททมความหลากหลาย

เปนสวนผสมของความเปนทองถนดงเดม (เขตพระประแดง) อตสาหกรรมเดม-โรงงานหองแถว

(สาโรง) และนคมอตสาหกรรมเพอการสงออกทดงดดแรงงานขามชาตเขามาทาการผลต

3.สวสดการมความหมายทหลากหลาย บางครงใชในความหมายแคบเกยวกบผลประโยชน

และคาตอบแทน การศกษาสวสดการแรงงานพมาในสมทรปราการ จะใชสวสดการในความหมายกวาง

เพอเปนกรณศกษาถงลกษณะการผลตซาของระบบทนนยมในชวตประจาวน ทมลกษณะทงมลคาใช

สอยและมลคาแลกเปลยน

68

ตารางท 3.1 สถตแรงงานขามชาตในพนทกรงเทพและปรมณฑลแยกตามประเภทการเขา

เมอง ทมา: สานกงานบรหารแรงงานตางดาว กรมการจดหางาน

จากตาราง 3.1 แสดงใหเหนถงแรงงานเขาเมองผดกฎหมายในจงหวดสมทรปราการในชวงตน

ป 2553 โดยทาง สานกงานบรหารแรงงานตางดาวไดตวเลขนจากแรงงานทหายไปจากการขนทะเบยน

ตาม พรบ.แรงงานตางดาว 2551 สมทรปราการนบเปนจงหวดในเขตปรมณฑลทมแรงงานขามชาตขน

ทะเบยนเปนอนดบสอง ขณะเดยวกนในแงมลคาทางเศรษฐกจสมทรปราการเปนจงหวดทประชาชนม

รายไดตอหวสงรองจากกรงเทพมหานคร

สมทรปราการยงเปนพนทซงมประชากรแฝงปรมาณมหาศาล เมอเทยบกบผอยอาศยถาวร

เขตอาเภอ ประชากร (คน) บาน (หลงคาเรอน)

เมองสมทรปราการ 488,606 194,075

พระประแดง 208,137 80,771

บางพล 177,977 90,279

พระสมทรเจดย 107,919 39,259

บางบอ 94,827 30,111

บางเสาธง 60,459 38,628

รวม 1,137,945 473,123

ตาราง 3.2 ตวเลขผอยอาศยในจงหวดสมทรปราการ ทมา สานกงานจงหวด จงหวด

สมทรปราการ(2553)

69

จาก ตาราง 3.2 จะเหนไดวาตวเลขผอยอาศยในจงหวดสมทรปราการทเปนทางการอยตากวา

ระดบความเปนจรงมาก หากเปรยบเทยบจานวนทอยอาศยแลวจะเหนไดวา เขตอตสาหกรรมใหมอยาง

บางพล บางบอ บางเสาธงมความหนาแนนของทอยอาศยสงอนเปนตวบงช การอยอาศยของแรงงาน

อพยพทงภายในประเทศ และแรงงานขามชาต

3.4 การไดมาซงขอมลและผใหขอมลสาคญ

การเกบขอมลเปนไปเพอตอบปญหาใหญ สองสวนคอ สวนแรกวาดวยลกษณะชวตประจาวน

และความสมพนธการผลต สวนทสองเกยวกบลกษณะสวสดการทมอยและทศทางในอนาคต การเกบ

ขอมลจงมการแบงขนตอนดงน

1. การสารวจเอกสารตางๆ เชน พรบ. หรอกฎหมายทองถน เอกสารสถต บนทกการประชม

เอกสารประกอบการสมมนา ขาวหนงสอพมพ บทวเคราะห หรอผลงานวจยทเกยวของ ทอธบายถง

ลกษณะความสมพนธของแรงงานพมาในเขตจงหวดสมทรปราการ หรอลกษณะเมองอนๆใน

ความสมพนธการผลตแบบเดยวกน

2.การเกบขอมลอยางมสวนรวมในพนทชมชนของแรงงานขามชาต ไดแกชมชนทอยอาศย

องคกรพฒนาเอกชน-มลนธตางๆ รานอาหาร แหลงสนทนาการ รวมถงสถานประกอบการ ควบคกบ

เกบขอมลแบบสโนวบอล (Snowball Sampling) เพอเขาสผใหขอมลสาคญของแรงงานขามชาต

ทงหมดนเพอศกษาลกษณะชวตประจาวนของแรงงานขามชาต และการวเคราะหเงอนไขชวตทพง

ประสงค (สวสดการ) ของแรงงานขามชาต

3.การสมภาษณผใหขอมลสาคญ ทเกยวของกบการตวนโยบายสวสดการ แรงงานขามชาตใน

ปจจบน อาท ตวแทนสหภาพแรงงานไทยทมแรงงานขามชาตเปนสมาชก ผปฏบตงานและกาหนด

ยทธศาสตรองคกรดานสาธารณสขทองถน องคการปกครองสวนทองถน กรมการจดหางาน สานกงาน

ตรวจคนเขาเมอง การสมภาษณผ ใหขอมลสาคญเหลานจะสามารถสรางแนวทางการวเคราะหฐาน

ประโยชนของนโยบายสวสดการทจะมตอแรงงานขามชาตวามความเกยวของกบกลมใดบาง

3.5 การสงเคราะหตวแบบระเบยบวธวจย “ตดตามอปลกษณ” ในวทยานพนธ

เพอทาความเขาใจสวสดการสาหรบแรงงานขามชาตในวถการสะสมทนแบบยดหยน จงจะทา

ความเขาใจการผลตซา ในสามมต คอ 1.การผลตซาของตวแรงงาน 2.การผลตซาของตวทน (ใน

ความสมพนธของแรงงาน) และ 3.การผลตซาของพนท (Falzon, 2009)

70

1. การผลตซาของตวแรงงาน การศกษาการผลตซาของแรงงานชาวพมา ทวางอยบน

เงอนไขการไดรบคาตอบแทนตา เพอรองรบเฉพาะการผลตซาทางชวภาพเทานน แต

เชนนนเหตใดแรงงานชาวพมานบลานคนจงอพยพเพอเขาสตลาดแรงงานคาจางตาใน

ประเทศไทย ดงนนสงทเปนเงอนไขมากกวาการผลตซาทางชวภาพคอการผลตซาทาง

สงคมควบคไปดวย ในมตของแรงงานจงจะทาการศกษาการผลตซาผานมตดงตอไปน

-การสงเงนกลบ จากสถตขององคกรแรงงานระหวางประเทศ แรงงานชาวพมาม

แนวโนมสงเงนกลบไปยงภมลาเนา (โดยมากแลวเปนพนทชนบทมากกวาเมองใหญ)

การศกษาการสงเงนกลบจะทาผานคาบรรยายเชงปรมาณเพอหาอตราสวนของการ

ผลตซาทางสงคมในมตนเทยบกบ รวมถงการสรางเรองเลา เกยวกบการสงเงนกลบ

เพอความเขาใจกลไกการผลตซาทางสงคม

-เครอขายความสมพนธ (Social Network) นกสงคมวทยาการเมองโดยทวไปแลว

อาจพจารณาเครอขายความสมพนธของแรงงานอพยพในฐานะการสรางทนทาง

สงคมเพอเพมโอกาสสาหรบการเขาสตลาดแรงงาน อยางไรกด เครอขายทางสงคม

เปนกลไกสาคญในการดดซบแรงงาน ภายใตการผลตแบบยดหยนเพอ สราง “กองทพ

สารองของแรงงาน” ททาใหมแรงงานคาจางตาเขาสตลาดแรงงานตลอดเวลา โดยไม

กระทบกบการเปลยนแปลงโครงสรางทางสงคม หรอปรากฏในภาวะ อนวฒนาการ

ของเมอง อนเปนภาวะทเกดขนในเขตเมองประเทศโลกทสามในชวงศตวรรษ 1970-

1980 ภาวะดงกลาวมการฉายซาในความสมพนธของตลาดแรงงานของแรงงานขาม

ชาต หากแตมความซบซอนมากขนภายใตการแบงงานกนทาระหวางประเทศและการ

สะสมแบบยดหยน ในสวนนจงพจารณาความสมพนธเชงปรมาณระหวาง เครอขาย

ความสมพนธทางสงคมกบลกษณะการทางานของแรงงานขามชาต

-การผลตซาทางสงคม พจารณาลกษณะชวตประจาวน ลกษณะการบรโภค พกผอน

ลกษณะภาษาในชวตประจาวน

-การผลตซาทางชวภาพ พจารณาคาอธบายเชงปรมาณในการจบจายสงจาเปน

สาหรบการผลตซาแรงงานตวเองสาหรบรอบการผลตใหมทจะมาถง

2.การผลตซาทน (ในความสมพนธกบแรงงาน)

71

-การสรางมลคาแลกเปลยนระหวางทนและแรงงาน พจารณา มลคาเพมของแรงงาน

ขามชาตตอสนคาททาการผลต ในราคาทตาเพอตอบสนองอปสงคทยดหยนของตลาดโลก โดย

ตดตามครงชวตของแรงงาน หรออายของตวแรงงานในฐานะสนคา (Labour Power) ทมแนวโนมทจะ

ลดลง โดยพจารณากระบวนการสรางแรงงานชดใหมของทน ทครงชวตของสนคาเพอการบรโภคของม

อายตาลงเชนเดยวกนกบอายของแรงงานในฐานะสนคา

-ตดตามตวแรงงานในฐานะสนคา เพอพจารณามลคาเพมของสนคาในแตละลาดบ

ของการผลต รวมถงการสรางความสมพนธของสงคมผานมลคาของสนคานน

-การผลตซาของรฐทนนยมผานการจดสวสดการตางๆ

3.การผลตซาเชงพนท

-พจารณาเงอนไขเชงภมศาสตรสงคมของจงหวดสมทรปราการ ในการวางเงอนไขการ

ผลต และกลไกตลาดแรงงานภายในพนท ผานนโยบายพฒนาเมองอนตอบสนองตอแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต

-พจารณาการแบงงานกนทาระหวางประเทศ ในการกาหนดเงอนไขของสมทรปราการ

ในฐานะ เมองตนทางของหวงโซอปทาน อนเกดจากความสมพนธเชงอานาจในโครงสรางการผลตโลก

และการตอบสนองการสะสมทนแบบยดหยน

3.6 การวเคราะหขอมล

การผลตซาในมตตางๆนาสภาพรวมของการจดสวสดการภายในรฐทนนยม การผลตซาในมต

ทนยอมนาสการแสดงลกษณะการขยายตวและรปแบบการสะสมของทน การผลตซาแรงงานยอมแสดง

ถงลกษณะของพลงแรงงานทพงประสงคในระบบทนนยม ขณะทการผลตซาในมตพนทยอมแสดงถง

การจดรปแบบความสมพนธระหวางทนและแรงงาน การวเคราะหจงนาสการคาอธบายเชงเศรษฐกจ

การเมอง ของสวสดการของแรงงานชาวพมาภายใตความสมพนธแบบเสรนยมใหม โดยชถงกลไกการ

ผลตซาของรฐทนนยมอนมทง ความเกอกล ขดแยง และนาสขอเสนอแนะในบทสดทายวาดวย

สวสดการสาหรบแรงงานขามชาตภายใตเงอนไขความขดแยงของรฐทนนยม

3.7 กระบวนการสรางสนามวจย

72

การใชระเบยบวธวจยชาตพนธ วทยาหลากสนาม สงผลตอการวเคราะหลกษณะสนามท

ยดหยนมไดตายตวในพนทปดเฉพาะ แตกมไดหมายความวาละเลยเงอนไขในโครงสรางระดบยอย โดย

สนามสาหรบวทยานพนธครงนจงมลกษณะการเชอมรอยในลกษณะดงน

1.พนทจงหวดสมทรปราการ มไดเปนพนททตดขาดจากโครงสรางเศรษฐกจโลก ดงนนจง

จาเปนตองทาความเขาใจจงหวดสมทรปราการ ทเกยวพนกบพนทอน เชนในฐานะเมองทสอดรบการ

ผลตของกรงเทพฯ หรอการเปนฐานการผลตสนคาเพอสงออก

2.สถานประกอบการหรอพนทททาการผลต จงตองเขาใจผานพนทการบรโภค หรอการผลตซา

ของแรงงานชาวพมาเชนเดยวกน

3.การทาความเขาใจสวสดการสาหรบแรงงานพมา จงมสามารถทาความเขาใจในพนท

สมทรปราการหรอรฐไทยเพยงลาพง หากแตตองพจาณาความสมพนธในพนทตนทางควบคกน การ

เชอมรอยสนามและกลมตวอยางในสามประเดนขางตนนาสการกาหนดสนามดงน

ก.ศกษาเทศบาลตาบลสาโรงในฐานะเขตเมองทมความสมพนธอยางมนยสาคญกบการเตบโต

และขยายของโครงสรางการผลตโลก

ข.การศกษาสถานประกอบการ พจารณาธรกจขนาดกลางและขนาดยอมทเขตเทศบาลตาบล

สาโรง และพจารณาเขตนคมในอาเภอบางพลและบางปในฐานะพนทททาการผลตโดยใชแรงงานแบบ

เขมขน

ค.ศกษาพนทผลตซา หางสรรพสนคา ชมชนแรงงานขามชาตในเขตนคมอตสาหกรรม

73

รปภาพ3.1 หนาหางสรรพสนคาอมพเรยล สาโรง

รปภาพ 3.2 ตลาดสาโรง

74

3.8 จรยธรรมการวจยในมนษย ยดถอหลกเกณฑแนวปฏบตของสานกงานคณะกรรมการวจย

แหงชาต โดยพจารณา สามประเดนหลกไดแก ความเคารพในบคคล หลกผลประโยชนหรอไมกอใหเกด

อนตราย และหลกยตธรรม

1) หลกเคารพในบคคล หมายรวมถง การเคารพในศกด ศร อสระ ความเปราะบาง ความเปน

สวนตวและการเกบขอมลเปนความลบ การวจยแรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการ

นบเปนกลมทมความเปราะบางในแงของกฎหมายคมครอง สถานะสทธ และการถกกดกน

จากสงคม การเขาถงขอมลผ วจยมความจาเปนตองตดตอผานลามซงเปนผปฏบตงานใน

องคกรพฒนาเอกชน โดยการวจยนนผวจยไดใหความสาคญตอการเคารพในศกด ศรของ

ผใหขอมล และคานงถงความเปราะบางดงน

ก. หลกเลยง การใชภาษาทมลกษณะ การเหยยด แบงแยก หรอเหมารวมทางชาต

พนธในการสมภาษณ และคานงถงความหลากหลายทางชาตพนธในพนทประเทศ

ตนทาง

ข. คานงถงความละเอยดออนในแงสถานะทางกฎหมาย และการใหขอมลทมความ

เกยวพนกบสภาพการจาง หรอความขดแยงกบเจาหนาทรฐ

ค. ปกปดชอผใหขอมล ทงนการเอยถงชอทปรากฏในวทยานพนธฉบบนเปนการเอย

ถงชอเพอใหเกดประโยชนแกการสอสารกบผอาน ทงนเปนชอทใชเรยกขานในการ

ทางานทประเทศไทยเปนหลก โดยเลยงการใชชอทปรากฏในเอกสารสทธ ทเปน

ทางการ

2) หลกการใชความเสยงนอย และกอใหเกดผลประโยชนสงสด ความเสยงสาคญในการ

ทาวจยกบแรงงานขามชาตชาวพมามกไดรบการพจารณาในฐานะพนททมความเสยงและ

ปลอดภยสาหรบนกวจย แตความเสยงทจาเปนตองพจารณาในแงนคอความเสยงของ

ขอมลทไดรบในฐานะการกาวเขาสพนทสวนตวทมความเปราะบาง มความคมคาตอ

ประโยชนทไดรบหรอไม ในแงนความเสยงสาคญคอการทาใหผใชแรงงานขามชาตเกดการ

ตงคาถามตอสภาพชวตความเปนอยในแงสวสดการ ผานการตงประเดนคาถามของผวจย

75

ซงมลกษณะการทบทวนถงวถชวตทมมา แตประโยชนสงสดทคาดวาจะไดรบ มประโยชน

ตอเนองในแกการจดทานโยบายเมอง ขอมลของวทยานพนธฉบบนจงนบวาเปนการศกษาท

มความเสยงในประเดน การทบทวนสถานะความเปนอยของผ ใชแรงงานขามชาตทอาจนาส

การตงคาถามตอความมนคงของรฐ อนอาจนาสการขดขนตออานาจการปราบปราม แต

ทงหมดนนบเปน กรณทแยทสด หากเปรยบเทยบกบประโยชนสงสดทไดรบในฐานะองค

ความรทสามารถสรางแนวคดการคมกนทางสงคมทเปนประโยชนแกแรงงานขามชาตอน

เปนพลงการผลตหลกในสงคมปจจบน

3.9 การลงพนทและขอมลภาคสนาม

ในสวนนจะฉายภาพกวางของการลงพนทภาคสนาม ขอมลดบ และการตความในลกษณะ

ชาตพนธวทยาเมอง และลกษณะพนฐานของขอมลทไดรบ เพอนาสการวเคราะหตความรวมถง

ขอจากดจากขอมลทไดรบ โดยสามารถแบงชวงของการเกบขอมลไดสามชวงเวลาคอ ชวงเวลา 1.

กรกฎาคม-สงหาคม 2553 2.ชวง พฤษภาคม- ตลาคม 2554 และ 3.ชวง พฤศจกายน-มกราคม 2555

การเกบขอมลภาคสนามชวงป 2553 เปนการเกบขอมลเพอฉายภาพลกษณะพนฐานของ

แรงงานขามชาตในพนทจงหวดสมทรปราการผานการเกบขอมล ผานเอกสารและผ ใหขอมลสาคญ

โดยขอมลเอกสารทเปนทางการไดจากองคการบรหารสวนจงหวดจงหวดสมทรปราการ อาทรายงาน

การประชม แผนพฒนาเมองระยะสนและระยะยาว ควบคจากขอมลของหนวยงานดานแรงงาน อาท

แรงงานจงหวดสมทรปราการ ควบคกบองคกรพฒนาเอกชน อนประกอบดวย มลนธรกษไทย

สมทรปราการ มลนธเพอเดก โดยมคาถามหลกเกยวกบลกษณะพนฐานทางสงคมเศรษฐกจของ

แรงงานขามชาตดงน

-ลกษณะอาชพของแรงงานขามชาต

-ลกษณะทางประชากรพนฐาน เพศ อาย ภมลาเนา

-สาเหตการเขาสประเทศไทย

-ลกษณะทางเศรษฐกจ ระดบรายได รายจาย เงนออมหนสนและการกยม

โดยคาถามชดนเปนคาถามชดหลกทใชในการศกษาทงสาหรบแรงงานขามชาตและผเกยวของกบ

แรงงานขามชาต เชน เจาของรานขายของชา หรอเสมยน เจาหนาทบคคล

76

การเกบขอมลชวงทสอง ในชวง พฤษภาคม ถงตลาคม 2554 เปนการเกบขอมลในพนท

ภาคสนามโดยมงศกษาทชมชนสะพานปลา อาเภอเมองสมทรปราการโดยทผ ใหขอมลโดยมาเปน

แรงงานขามชาตชาวพมาเชอสายกระเหรยง และมลกษณะรวมกนโดยทมาจากหมบานหรอเมอง

ใกลเคยงกน ผ อพยพประกอบดวยวยทหลากหลาย โดยผ อพยพทมอาย 40 ปขนป จะเคยม

ประสบการณในการทางานพนทชายแดนและมาจากภมหลงทยากจนกวา แรงงานรนหยมสาวทอพยพ

ในชวง 5-7 ปทผานมา การเกบขอมลนเปนการถามคาถามแบบกงโครงสราง โดยยดโครงสรางคาถาม

สวนแรกเปนไปเพอรวบรวมสถตเชงบรรยายเพอรวบรวมลกษณะพนฐานทางประชากร ขณะทคาถาม

ชวงทสองเปนคาถามปลายเปดเพอศกษาลกษณะชวตประจาวนทเครอขายทางสงคม กระบวนการทา

ใหเปนสนคา และความคาดหวงในอนาคต เพอชใหเหนความสมพนธของแรงงานขามชาตในพนท

ชมชนเสรนยมใหม พรอมการทา Focus Group เพอสงเคราะหขอมลโดยรวมของการศกษา ทงนการ

เกบขอมลนไดอาศยลามชาวกระเหรยงซงเปนเจาหนาท มลนธเพอเดก ทงนทาใหมขอจากดทางดาน

ภาษาเลกนอยในการถายทอดขอมล

หลงจากการเกบขอมลทตาบลทายบานอาเภอเมองสมทรปราการซงเปนชมชนของคนงานท

ทางานในธรกจหองเยน มหนาทแกะกงและอาหารทะเลนอกจากนในชมชนกยงผประกอบกจการราย

ยอย และคนงานทไดรบ MOU ระหวางรฐบาลไทยและพมา ในชมชนนประกอบดวยแรงงานขามชาต

ชาวพา ชาตพนธพมา และมอญปะปนกน โดยมากเปนแรงงานทอาศยอยในเมองไทยมาไมนานนก ใน

การเกบขอมลสวนนเปนการศกษาเพอมงเนนหาความสมพนธของแรงงานขามชาตชาวพมาใน

ตลาดแรงงานไทย และกลไกการผลตซาทซบซอนขนมากกวา ชมชนสะพานปลาทผ ใชแรงงานมภมหลง

ทใกลเคยงกน ในการเกบขอมลครงนอาศยลามซงเปนเจาหนาท มลนธรกษไทย

การเกบขอมลสวนทสาม มงเนนไปทพนทการผลตซาของแรงงานขามชาต อาท รานทอง

เอเยนตนาเขาแรงงานขามชาตหางสรรพสนคา ตลาดซงแรงงานขามชาตใชบรการ โดยใชการสงเกต

แบบมสวนรวมเพอศกษาความสมพนธในพนทเฉพาะเพอสรางขอสรปผานกรอบวเคราะหทมลกษณะ

ทวไป การเกบขอมลครงนเผชญอปสรรคหลายครงจาก ผ ใหขอมลหรอแรงงานขามชาตทถกตดตาม

เพราะเปนการสงเกตโดยทไมแจงใหทราบ แตโดยรวมแลวขอมลทไดรบครบถวนและเพยงพอตอการ

วเคราะหขอมล นอกจากนยงไดสงเกตการณการประทวงของแรงงานขามชาตรวมกบแรงงานไทยสอง

ครงอนประกอบดวย การประทวงของพนกงานโรงงานไทยอกรฟด และการประทวงของแรงงานขาม

ชาตชาวพมาบรษทไทยซมมตสมทรปราการ

77

3.10 ขอมลเชงบรรยายโดยสงเขปจากกลมตวอยางและผใหขอมล

จากการสมภาษณผ ใหขอมลสาคญทงหนวยงานรฐและองคกรพฒนาเอกชน เพอเปนการ

หลกเลยงปญหาดานทมาของแหลงขอมลรวมภงเรองสทธจรรยาบรรณของการวจย การรายงานวจยจง

รายงานผานเอกสารชนเปนทางการเกยวกบนโยบายแรงงานขามชาต ซงจะปรากฏในรายนาม

เอกสารอางอง ทไดนามาเอยถงในสวนเนอหา ในสวนขอมลภาคสนามนนจากการเกบขอมลอยาง

ตอเนองนบแต ป 2553-255 สามารถสมภาษณแรงงานขามชาตชาวพมาเชอชาตตางๆในพนท

สมทรปราการทงหมด 51 คน โดยสามารถจาแนกขอมลไดตามตาราง 3.3 ดงน

หมายเลข

ผให

ขอมล

ชาตพนธ เมอง อาย จานวนป

ทอย

เมองไทย

อาชพ คาตอบแ

ทน

สมาชก

ครอบครว

ลกษณะ

เอกสาร

สทธ

1 พะโอ พะอน 19 5 เดอน ตอเนอง

ประมง

215/วน 1 บตรสชมพ

2 กระเหรยง พะอน 41 20 ป คดปลา 4000/

เดอน

2 ใบอนญาต

ทางาน

3 กระเหรยง พะอน 46 8 ป แพปลา 10000/

เดอน

4 หนงสอ

เดนทาง+

ใบอนญาต

ทางาน

4 กระเหรยง พะอน 37 6 ป โรงงาน

หองเยน

7000/

เดอน

2 ไมม

5 กระเหรยง ลบวย 35 11 ป คดปลา 300 /วน 4 บตรสชมพ

6 กระเหรยง ลบวย 30 5 ป ลกมอคด

ปลา

200/วน 3 ไมม

7 กระเหรยง ลบวย 39 10 ป โรงงาน

ปลา

5000-

7000

2 หนงสอ

เดนทาง

8 กระเหรยง เมยวด 27 5 ป จบปลาท

บอปลา

3500 2 ไมม

9 พะโอะ พะโอ 38 6 ป คดกง ป 6000 3 หนงสอ

78

เดนทาง

10 พะโอะ พะโอ

ะ

36 8 ป คดปลาท

แพปลา

3600 3 บตรสชมพ

11 กระเหรยง พะอน 30 10 ป คดปลา 5500 3 บตรสชมพ

12 กระเหรยง พะอน 27 15ป (อย

คายผล

ภย)

แพปลา 6000 1 หนงสอ

เดนทาง

13 กระเหรยง -

15 8 ป มลนธ 5000 3 บตรผพลด

ถน

14 กระเหรยง พะอน 52 18 ป ตอเนอง

ประมง

5500 2 หนงสอ

เดนทาง

15 มอญ มะละ

แหมง

42 8ป วางงาน 4 หนงสอ

เดนทาง

16 พมา พะโค 24 4ป โรงงาน

กระดาษ

5500 3 หนงสอ

เดนทาง

17 พมา พะโค 27 7 ป โรงงาน

แกะกง

5500 3 ไมม

18 พมา มยว 27 9 เดอน โรงงาน

แกะกง

8000 1 หนงสอ

เดนทาง

(MOU)

19 พมา ทวาย

(เกาะ

สอง)

24 3 ป โรงงาน

หองเยน

6000 2 ไมม

20 มอญ มะละ

แหมง

19 4 ป โรงงาน

พลาสตก

215/วน 4 ไมม

21 กระเหรยง พะอน 27 7ป - - 4 ไมม

22 กระเหรยง พะอน 46 6 ป คดปลา 3000/

เดอน

5 บตรสชมพ

23 กระเหรยง เมยวด 40 2 ป คดปลา 3000/ 5 บตรสชมพ

79

เดอน

24 กระเหรยง เมยวด 53 16 ป ประมง 6000/

เดอน

6 หนงสอ

เดนทาง

25 พมา พะโค 28 4ป โรงงาน

กระดาษ

5500 3 หนงสอ

เดนทาง

26 พมา พะโค 26 7 ป โรงงาน

แกะกง

5500 3 ไมม

27 พมา พะโค 23 7 เดอน โรงงาน

แกะกง

8000 1 หนงสอ

เดนทาง

(MOU)

28 พมา พะโค 26 4 ป ตอเนอง

ประมง

8000 2 ไมม

29 มอญ มะละ

แหมง

35 3 ป ตอเนอง

ประมง

5500 1 หนงสอ

เดนทาง

30 พมา พะโค 28 6 ป โรงงาน

กระดาษ

5500 2 หนงสอ

เดนทาง

31 พมา พะโค 26 7 ป โรงงาน

แกะกง

6500 2 ไมม

32 พมา พะโค 23 1 ป โรงงาน

แกะกง

7000 4 หนงสอ

เดนทาง

33 พมา พะโค 29 3 ป โรงงาน

หองเยน

7000 2 ไมม

34 มอญ มะละ

แหมง

20 4 ป โรงงาน

พลาสตก

5500 4 ไมม

35 กระเหรยง เมยวด 29 7ป คดปลา 4500 2 ไมม

36 กระเหรยง เมยวด 41 6 ป คดปลา 4000 3 บตรสชมพ

37 กระเหรยง เมยวด 37 2 ป คดปลา 4500 4 บตรสชมพ

38 กระเหรยง เมยวด 42 18 ป เจาของ

รานคา

7000-

12000

3 หนงสอ

เดนทาง

39 พมา ทวาย 26 6ป โรงงาน 6500 3 หนงสอ

80

กระดาษ เดนทาง

40 พมา ทวาย 25 9 ป โรงงาน

แกะกง

5500 3 บตรสชพ

41 พมา ทวาย 24 2 ป โรงงาน

แกะกง

7000 1 หนงสอ

เดนทาง

42 พมา ทวาย 22 4 ป ตอเนอง

ประมง

6000 2 ไมม

43 มอญ มะละ

แหมง

41 8 ป โรงงาน

แกะกง

7000 4 หนงสอ

เดนทาง

44 พมา พะโค 29 7 ป โรงงาน

กระดาษ

7500 3 หนงสอ

เดนทาง

45 พมา ทวาย 27 5 ป โรงงาน

แกะกง

6500 3 ไมม

46 พมา ทวาย 27 3 ป โรงงาน

แกะกง

7000 4 หนงสอ

เดนทาง

(MOU)

47 พมา ทวาย 24 5 ป โรงงาน

หองเยน

7000 1 ไมม

48 กระเหรยง พะอน 39 17 ป คดปลา 4000 3 ใบอนญาต

ทางาน

49 กระเหรยง พะอน 46 11 ป แพปลา 12000 4 หนงสอ

เดนทาง+

ใบอนญาต

ทางาน

50 กระเหรยง พะอน 37 8 ป โรงงาน

หองเยน

7500 2 ไมม

51 กระเหรยง พะอน 35 13 ป คดปลา 7500 3 บตรสชมพ

ตาราง 3.3 แสดงขอมลผใหขอมล ผใชแรงงานขามชาต

81

พรอมกนนไดสมภาษณแรงงานชาวไทยทความเกยวของกบแรงงานขามชาตชาวพมาจานวน

8 คนโดยสามารถจาแนกขอมลดงตาราง 3.4

หมายเลข

ผใหขอมล

ภมลาเนา อาย จานวนปทอย

สมทรปราการ

อาชพ คาตอบแทน ความเกยวของกบ

แรงงานขามาต

1 นครราชส

มา

45 20 โรงงาน

ตดเยบ

9000 เคยอยในชมชน

เดยวกน

2 อบลราชธา

น

38 12 โรงงาน

ตดเยบ

9000 เคยอยในชมชน

เดยวกน

3 จนทบร 42 15 โรงงาน

ตดเยบ

9000 เคยอยในชมชน

เดยวกน

4 สพรรณบร 37 12 โรงงาน

ตดเยบ

9000 เคยอยในชมชน

เดยวกน

5 เชยงใหม 41 10 เจาของ

ราคา

10000-

15000

มลกคาเปน

แรงงานขามชาต

6 สมทรปรา

การ

26 26 พนกงา

นราน

ขาย

ทอง

8500 มลกคาเปน

แรงงานขามชาต

7 สมทรปรา

การ

28 28 พนกงา

นราน

ขาย

ทอง

8500 มลกคาเปน

แรงงานขามชาต

8 กรงเทพ 31 2 พนกงา

นราน

ขาย

ทอง

8500 มลกคาเปน

แรงงานขามชาต

ตาราง 3.4 แสดงขอมลผใหขอมล ผเกยวของกบผใชแรงงานขามชาต

82

3.11ขอจากดของระเบยบวธวจย

1.การสมตวอยางในลกษณะ Snowball Sampling มขอดในการสรางองคความรใหม ผานการ

วเคราะหขอมลเชงลกแตมขอจากดในแงการไดขอมลทมลกษณะเฉพาะจากกลมตวอยางวงแคบ และ

ตองอาศยการเชอมรอยตามแนวทางการศกษาชาตพนธวทยาหลากสนามในการสงเคราะหขอมล

2.ขอมลทไดเกดจากการแปลผานลามอนเปนขอจากดสาคญในการเขาถงขอมลปฐมภม หรอการทผให

ขอมลใหขอมลเปนภาษาไทยดวยขอจากดทางดานภาษา การมจานวนคาในระบบภาษาสอสารนอย

ยอมทาใหการนาเสนอปรากฏสองทางคอ ทางแรกอาจไมครบถวนในแงขอมล ในดานทสองคอการ

สรางอารมณความรสกทเขมขนกบปรากฏการณบางอยาง

3.การเกบขอมลอาศยการเกบขอมลในพนทผลตซาเปนหลกทาใหยงขาดสวนพนทการผลตจรงซง

สามารถนาประเดนการศกษาพนทการผลตจรงนสการศกษาวจยในโอกาสหนาได

3.12 สรป

ระเบยบวธวจยแบบชาตพนธวทยาหลากสนามมไดหมายถง การพจารณาสนามในเชงพนท

เทานน หากแตยงหมายถงความหลากสนามในทางอปลกษณททาการตดตาม วทยานพนธฉบบนไดใช

ระเบยบวธวจย การตดตามอปลกษณของการผลตซาแรงงานในฐานะสนคาทเกดขนในความสมพนธ

การผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยมใหม อปลกษณการผลตซามความหลากหลายอนขนอยกบ

เงอนไข ทางเศรษฐกจ และชวตประจาวน ผ วจยใชวธการศกษาทางชาตพนธวทยาเพอชใหเหนกลไก

การใหความหมายและมมมองของแรงงานขามชาตทมตอโลก และในขณะเดยวกน “สนาม”

นอกเหนอจากสมทรปราการคอระบบทนนยมโลกทใหความหมายตอแรงงานขามชาตชาวพมาใน

สมทรปราการ การศกษาใชวธการศกษาแบบสงเกตแบบมสวนรวม การสมภาษณผใหขอมลสาคญ

การเกบขอมลเผชญขอจากดดานภาษาในฐานะคนนอก โดยตองอาศยลามเปนผนาการสมภาษณ และ

การทา Focus-Group พรอมกนนผ วจยยงจาเปนตองคานงถงความละเอยดออนของผ ใหขอมลและ

จรยธรรมวาดวยการวจยในมนษย ขอมลภาคสนามไดชใหเหนถงขอมลของผใชแรงงานขามชาตชาว

พมาจานวน 51 คนประกอบกบผทเกยวของกบแรงงานขามชาต ผานการสมภาษณแบบกงโครงสรางท

มงหาความสมพนธการผลตซาแรงงานในรปแบบสวสดการ ควบคกบ การทางานของระบบทนนยมโลก

83

บทท 4

สมทรปราการในฐานะพนทเสรนยมใหม

4.1 ความนา

ในบทนมงฉายภาพใหเหนถงสมทรปราการในฐานะพนทเสรนยมใหม อนเปนภาพสะทอน

สาคญของความเกยวพนระหวางสมทรปราการกบระบบทนนยมโลกผานรอบการสะสมทนแตละรอบ

การสะสมทนแตละรอบนนมงเนนสกระบวนการทาใหเปนสนคาของพนทในระบบทนนยมโลก

สมทรปราการไดผานกระบวนการทาใหเปนสนคาเรมแรกจากการเปนพนทชานเมองกรงเทพมหานคร

ซงรองรบอตสาหกรรมเกษตรสาหรบอตสาหกรรมเพอทดแทนการนาดเขาในชวงกลางศตวรรษท 20

การขยายตวของกรงเทพมหานครไดนาสการลนเกนเชงปรมาณของระบบอตสาหกรรมในพนทชาน

เมอง สมทรปราการเรมแบกรบสวนเกนเชงปรมาณน และเรมรองรบแนวทางการกระจายอตสาหกรรม

ในชวงทศวรรษ 1970 นบจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมฉบบท 5 สมทรปราการปรบตวสการเปน

เมองอตสาหกรรมเพอเนนการสงออก สมทรปราการกลายเปนปลายทางของการอพยพของแรงงาน

ภายในประเทศมาอยางตอเนองตามพนทพระประแดงและสาโรง แตการปรบตวของสมทรปราการมได

มเพยงเงอนไขทางเศรษฐกจหรอการรบสวนเกนเชงปรมาณจากกรงเทพมหานครเทานน การปรบตว

ตามเงอนไขเศรษฐกจโลกจาเปนตองมการปรบเงอนไขเชงคณภาพภายในเมองและภายใตกระบวนการ

สะสมทนแบบเสรนยมใหมทมกระบวนการทาใหเปนสนคาอยางเขมขนนน จาเปนตองแปรสภาพ

โครงสรางทางชนชน และความสมพนธเชงอานาจในพนท อนนาสการกาหนดความสมพนธของ

แรงงานขามชาตทดารงอยในเมองเสรนยมใหมทมกระบวนการทาใหเปนสนคาอยางเขมขน ซงมได

ดารงอยดวยคณลกษณะเชงปรมาณเทานน ลกษณะคณภาพสาคญทปรากฏในเมองเสรนยมใหมคอ

แรงงานดารงอยในสภาพ คลายกน เหลอมลา และแตกแยก อนเปนภาพสะทอนความสมพนธเชง

อานาจบนเงอนไขเศรษฐกจอกตอหนง

สมทรปราการเปนเมองทถกกาหนดเพอตอบสนองการปรบเปลยนลกษณะการผลตของรฐไทย

ในชวงปลายศตวรรษทยสบ โดยเปนการเปลยนแปลงจากการผลตเพอทดแทนการนาเขาสการผลตเพอ

การสงออก พนทสวนภมภาคทมความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบในแงการดง ทรพยากรธรรมชาต และ

ทรพยากรมนษยเขาสการผลตไดถกพฒนาขน อนเหนไดจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมหงชาต

ฉบบท 4-5 ในชวงป 2530 โครงสรางเศรษฐกจของสมทรปราการไดมการขยายและปรบเปลยนไปอยาง

84

มาก มลคาผลตภณฑทงจงหวดรอยละ 70 มาจากภาคอตสาหกรรม คดเปนเงน 5,142.7 ลานบาท

และสงขนเทาตวใน 5 ปถดมา อตราการเตบโตตอปสงถงรอยละ 22.4 ซงสงกวาภาพรวมของภาคกลาง

และกรงเทพมหานคร การขยายตวของพนทอตสาหกรรมทสมทรปราการจงไดสรางชมชนอตสาหกรรม

รอบตวนคมขนมา (องคการบรหารสวนจงหวดสมทรปราการ, 2553)

หากพจารณาจากมมมองขางตนแลวสมทรปราการเสมอนเปนเมองทเกดขนมาเพอตอบสนอง

“สงคมหลงสายพาน” โดยเฉพาะ เพราะเปนเมองทเตบโตขนมารองรบวกฤตของระบบทนนยมในชวง

ยค 1980 อนนาสการยายฐานการผลตสประเทศโลกทสามอยางไทย แตในอกดานแลวสมทรปราการ

ในยค 1980 ยงคงมลกษณะคลายสงคมสายพานในชวงการสะสมบพกาล ในแงความสมพนธการผลต

แรงงานอพยพภายในประเทศในชวงทศวรรษ 1980 มสองลกษณะคอ การอพยสการเปน “ชนชน

กรรมาชพ” เตมขน กบชนชนกรรมาชพเทยม(Lumpen-Proletariat) ชนชนกรรมาชพเทยมมลกษณะ

เสถยรและจานนตอระบบมากกวาชนชนกรรมาชพ ดงการศกษาของ ธนส จงมงคลกาล (2549)

ชใหเหนลกษณะทางสงคมพนฐานของ “คนถบสามลอ” ในพนทอาเภอพระประแดงโดยแสดงใหเหนวา

ภมหลงของคนถบสามลอสวนใหญ เปนผอพยพภายในประเทศ และโดยมากเปนแรงงานอพยพตาม

ฤดกาล ซงสถานะทางเศรษฐกจและสงคมคอนขางคงท ขณะทกลมกรรมาชพซงแบงเปนสองกลมคอ

กลมทเปนแรงงานจากภาคเกษตรทขาดทนและลมละลาย ขณะทอกกลมเปนแรงงานหนมสาวทอพยพ

เขาเมอง ดวยหลายเหตปจจยแตปญหาการถอครองทดน หรอการคานวณผลไดทางเศรษฐกจกลม

กรรมาชพเหลานมแนวโนมทจะอาศยอยในพนทเมองและคาดหวงในการยกระดบทางเศรษฐกจและ

สงคมเทาทจะเปนไปได (Glassman, 2004 : 15-17,115-119)

โครงการพฒนาทอยอาศยบานเอออาทรในพนทจงหวดสมทรปราการเปนภาพสะทอนการ

ขยายตวของคนจนเมอง ซงสามารถผอนชาระยะยาวได จากสถตเมอป 2552 โครงการกอสราง บาน

เอออาทรถง 49,101 หนวย ถงแมจะมยอดขายเพยงประมาณรอยละ 60 (กตตมา รงกระจาง, 2552)

แตเปนภาพสะทอนวากาลงซอของกลมประชากรทมรายไดนอยไดขยายตวขน คนกลมนมใชแรงงาน

อพยพตามฤดกาล หรอมสภาพกรรมาชพเทยมอกตอไปในทางตรงกนขามพวกเขามลกษณะของความ

เปนชนชน ปฏสมพนธอยในพนทเมองและคาดหวงถงการยกระดบในชวต ดงนนการเตบโตของ

สมทรปราการในฐานะเมองอตสาหกรรมจงสามารถพจารณาองคประกอบการสะสมทนไดสองลกษณะ

คอการสะสมผานระบบสายพานควบคกบการวางเงอนไขการสะสมแบบยดหยนซงเรมมการแปรสภาพ

ในชวงป 2540หลงวกฤตเศรษฐกจการเงนในเอเชยตะวนออกเฉยงใตอนนาสกระบวนการสะสมรอบ

85

ใหม และการกาหนดความสมพนธทนและแรงงานแบบใหมเชนกน เงอนไขนทาใหสมทรปราการพฒนา

สการเปนสงคมเสรนยมใหม ในฐานะเมอง“หลงบาน” ของกรงเทพมหานครซงรองรบการขยายเชอม

ตรงตอหวงโซอปทานทงในดานปรมาณและคณภาพ(Borja, Castells, Belil, Benner, and United

Nations Centre for Human Settlements., 1997)

เพอใหภาพของการพจารณาสมทรปราการในฐานะพนทเสรนยมใหมมความชดเจนมากขนใน

บทนจะชใหเหนถง พฒนาการผลตของสมทรปราการ ปรากกฎการณอนวฒนาการของเมองเสรนยม

ใหมในสมทรปราการ และโครงสรางอานาจและการควบคมทางชนชนทปรากฏในเมอง

4.2 พฒนาการผลตของสมทรปราการ

4.2.1 การแปรสภาพทางชนชนและลกษณะการผลต

ลกษณะชนชนการผลตของไทยมความซบซอนในดานรปแบบ และมกไดรบการพจารณาใน

รปแบบสงคมทมความเฉพาะ อยางไรกตามแมรปแบบชนชนการผลตไทยจะมความซบซอนแตกมไดม

ผลประโยชนทแยกขาดจากระบบทนนยมโลกแตอยางใด แรงงานขามชาตในฐานะกลจกรการผลต

สาคญของความสมพนธเสรนยมใหมจงมไดมความสาคญในฐานะการเออประโยชนเชงปรมาณเทานน

หากแตเปนการแปรสภาพเชงคณภาพในแงการสรางพนทการรบรของพรมแดนแบบใหมเชนเดยวกน

กบยทธศาสตรความสมพนธเชงอานาจแบบใหมเชนเดยวกน โดยมลกษณะสาคญคอการสรางชนชน

ขามชาต (Transnational Class) ขนแทนลกษณะชนชนทอยภายใตการควบคมของรฐชาต อนสงผลให

ความขดแยงและการตอสระหวางชนชนจงมไดเปนการจากดเพยงการตอสผานสทธพลเมอง หากแต

แปรสภาพสการตอสตอความเปราะบางแบบใหมทมไดผกขาดโดยอานาจอธปไตยหรอรฐบาลเดยว

(Robison, 2006)

กลไกการสะสมผานการแยงชง (Accumulation by Disposition) ทเกดขนภายในพนทรฐไทย

จงมความแตกตางจากการสะสมบพกาลในรฐไทยชวงการสถาปนาของระบบทนนยม ทงในเชงปรมาณ

และเชงคณภาพ อนหมายความวาการผลตซาความสมพนธการผลตทเกดขนในระบบทนนยมไทย ตอ

แร งงา นชาว จ นในสมย ร ชกาลท 5 ในชว งตนศตว รรษทย สบ ร วมถงแรงงา นจากภา ค

ตะวนออกเฉยงเหนอภายใตแนวทางการผลตเพอทดแทนการนาเขา โดยสามารถแสดงลกษณะสาคญ

ตามตาราง 4.1 ซงไดจากการสรปจากขอเสนอและการเรยบเรยงของ รงสรรค ธนะพรพนธ (2532)

อกฤษ ปทมานนท (2542) และผาสก พงษไพจตร (2546)

86

ชวงเวลา เงอนไขระบบทนนยม

โลก

เงอนไขการสะสมทนใน

รฐไทย

พลงแรงงาน

1900-1950 การเปลยนผานจากทน

พาณชย สทน

อตสาหกรรมและการ

สรางพลเมองใตระบบ

สายพาน

การนาเขา แรงงานและ

ผประกอบการชาวจน

เพอทนพาณชยซง

ดาเนนการโดยรฐ การ

สรางแนวคดพลเมอง

สายพานในชวงหลงป

1932 เพอการควบคม

แรงงาน (วาดวยการ

เปลยนสญชาตของบตร

หลานคนจนในไทย)

แรงงานอพยพชาว

จน

1950-1985 การเตบโตของทน

อตสาหกรรมเพอ

ทดแทนการนาเขา การ

พฒนาโครงสราง

พนฐาน การกาหนด

โครงสรางระบบโลกทม

พนทศนยกลางและชาย

ขอบ

การลมสลายของ

เกษตรกรรมยงชพ

การพฒนาโครงสราง

พนฐานขนานใหญ เชน

เขอน นาสการอพยพใน

ประเทศ สพนท

อตสาหกรรม การเตบโต

ของวถคนเมองทม

กจกรรมเนนแรงงาน

เชนการกอสรางทอย

อาศย คนรบใช

พนกงานขบรถ

แรงงานอพยพ

ภายในประเทศ จาก

ภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ

1985-1997 การปรบเปลยนส

อตสาหกรรมเพอการ

การเกดพนทนคม

อตสาหกรรมตามหว

การอพยพเขาสนคม

อตสาหกรรมอยาง

87

สงออก และการเตบโต

ของประเทศ

อตสาหกรรมใหม

เมองใหญ และ

ปรมณฑล การพฒนา

ระบบขนสงและ

เทคโนโลยการสอสาร

เปนระบบ แรงงาน

ปกคอขาวและ

แรงงานกงทกษะม

สวนสาคญในระบบ

การผลต ในชวง

ทศวรรษ 1990 ม

การอพยพของ

แรงงานขามชาตชาว

พมาเขาสเมอง

ชายแดนดวยเหตผล

ทางการเมอง

1997-ปจจบน การสถาปนาบทบาท

ของทนการเงนและ

บรการอยางเตมตว การ

เรมรอบสะสมแบบเสร

นยมใหมและการถาย

โอนความเสยงสแหลง

ตนทนการผลตตา

การผลตแบบ Just-In-

Time การผลตเนนการ

สงออก /อตสาหกรรม

การเกษตรเพอการ

สงออก การขยายตวของ

ชมชนชนชนกลางตาม

พนทตางๆ นาสการ

กอสรางอาคารขนาน

ใหญ

แรงงานขามชาตทม

เงอนไขยดหยนตอ

สภาพการจาง

ตารางท 4.1 แสดง พฒนาการ พลงการผลตในสงคมไทย

ดงจะเหนไดวาลกษณะสาคญทไดแปรเปลยนไปคอ มลคาและเชงปรมาณทเกดขนจากการ

ผลต เพราะจากขอมลนยอมพบวาอตราสวนเชงปรมาณของ แรงงานอพยพแตละยคสมยมไดแตกตาง

กนนก การทมมลคาแตกตางกนขณะทพลงแรงงานทใชในการผลตมไดแตกตางยอมหมายถง การเกด

มลคาสวนเกนมหาศาล รวมถงการเพมสงของอตราการทาใหเปนสนคา ภายใตคาอธบายแบบมารก

ซสตดงเดมเงอนไขขางตนยอมดารงในเงอนไขทมความขดกนอนนาสการตอสทางชนชน แตคาถามอย

88

ทวา สาหรบ ”ชนชนขามชาต” เงอนไขมลคาสวนเกนอาจมนาสการตอส ในรปแบบเดม พรมแดนการ

ผลตทเปลยนไปยอมนาสพรมแดนทางความสมพนธการผลตทเปลยนไปดวย

1) พรมแดนการผลต

การแบงงานกนทาระดบโลก มใชเรองใหม เชนเดยวกบกลไกการคาเสร แตการเสอมสทธ

อานาจของรฐชาตในชวงปลายศตวรรษทยสบ นบเปนเรองใหมทแตกตางไปเพราะตองนาส

กระบวนการสรางพรมแดนใหม ภายใตลกษณะการผลตทมการเตบโต ปรบเปลยน และมความ

เปราะบางอยางยง การกาหนดพรมแดนใหมนจงเปนยทธศาสตรสาคญในการควบคมของระบบทน

นยม

แมลกษณะโดยพนฐานของสมทรปราการจะแตกตางจากนยามของโลกนคร (Cohen, 1999 :

50-56) แตหากผนวกพนทนเขากบกรงเทพและปรมณฑล พนทสวนขยายกรงเทพและปรมณฑล

ทงหมด (Extended Bangkok Metropolitan Area) สมทรปราการไดทาหนาทสาคญยงในฐานะแหลง

ผลตสนคาปฐมภมราคาถกในหวงโซอปทานระดบโลก การปรบเปลยนสการผลตเพอการสงออก

กรงเทพมหานครเมองหลวงของประเทศมไดเปนศนยกลางของการคาอาวธและแหลงบนเทงของทหาร

อเมรกน ศนยกลางการตอตานคอมมวนสตในภมภาคอกตอไป หากแตเปนศนยกลางดานเทคโนโลย

สารสนเทศ ทนการเงน และสานกงานใหญของบรษทขามชาตทงในเอเชยและโลกตะวนตกทเชอมรอย

นคมอตสาหกรรมตามพนทปรมณฑลเขาสหวงโซอปทานโลก (Wongsuphasawat, 1997 :196-221)

ในพนทเมองอตสาหกรรมรอบนอกนเองไดเปนปลายทางของแรงงานอพยพระหวางประเทศ แรงงาน

ขามชาตชาวพมาซงมอพยพจากพนทซงมพรมแดนตดกบประเทศไทยนบพนกโลเมตร ไดเตมเตม

เงอนไขการเปนแรงงานราคาถก อยภายใตเงอนไขการทางานทยาแย พวกเขาถกควบคมผานกลไกท

เปนทางการ เชนผานระบบกฎหมาย การพสจนสญชาต และใบอนญาตการทางานทขนตรงกบนายจาง

ทพาพวกเขาไปจดทะเบยน และไมอนญาตใหเดนทางออกนอกพนท พรอมทงกลไกทางสงคมทไมเปน

ทางการผานกระบวนการการสรางความเปนอน อยางไรกตามขอเทจจรงประการสาคญ แมพวกเขาจะ

มชวตทยากลาบากโดยเปรยบเทยบ การทางานในเมองไทยนบเปนการลงทนครงสาคญในชวตแรงงาน

พวกเขามโอกาสเดยวในชวตทจะอพยพแลวทางานสปดาหละ 70-80 ชวโมง คาจางทตากวาคาจางขน

ตาสาหรบแรงงานไทยเพยงพอสาหรบการตงตวและพาครอบครวของเขาทประเทศตนทางหลดพนจาก

ความยากจนได ดงนนในภาพกวางพวกเขาจงไมใช “ผยากจน”ตามคาอธบายแบบดงเดม หากแตเปนผ

89

เปราะบางภายใตการผลตแบบเสรนยมใหม การตอส และรบผดชอบตวเอง ภายใตจตสานกของ

ผประกอบการเหนอแรงงานตวเอง (Skeldon, 1997)

นโยบายปดประเทศของนายพลเนวนชวงทศวรรษ 1960 ทาใหพรมแดนระหวางประเทศถกตด

ขาด การพจารณาประเดนความมนคงแหงรฐทงไทยและพมาชวงสงครามเยน ทาใหพนทชายแดนของ

ทงสองประเทศกลายเปนแดนสนธยาแหลงคายาเสพตด กองกาลงชนกลมนอยรอยตอชายแดน

กลายเปนพนทสญญากาศของอานาจอธปไตย กระทงการปราบปราบประชาชนป 1988 สงผลตอการ

อพยพของนกศกษาชาวพมาเขาประเทศไทยรวมถงความขดแยงของชนชาตพนธตามพนทชายแดน

สงขน สงผลใหการอพยพในชวงเวลานจงเปนไปในลกษณะ ‘การบงคบอพยพ’ (Skidmore, 2008 :63-

87)และเปนการหนออกจากสนามรบสพนทชายแดนไทย อยางไรกตามผลจากวกฤตการเงนเอเชยในป

1997 ไดทาใหเศรษฐกจไทยซงกาลงเตบโตหยดชะงก เมองชายแดนซงมแรงงานสารองปรมาณ

มหาศาลไดรบการเลอกใหเปนฐานการผลตสาคญสาหรบ “โรงงานไรราก” แมเมองชายแดนและ

โรงงานไรรากจะไมใชทางออกระยะยาวของโครงสรางการผลตโลก แตมนเปนจดเปลยนสาคญในการ

แปรสภาพพรมแดนอนศกด สทธ ของรฐชาตยคสงครามเยนสประตของการยกระดบฐานะและกาวพน

ความยากจน ยางเขาสศตวรรษทยสบเอดนโยบายเปดเสรการคาและบรการของไทยสงผลโดยออมตอ

การนาเขาแรงงานเพอตอบสนองการขยายตวของอตสาหกรรมเพอการสงออกในพนทปรมณฑลรอบ

กรงเทพมหานคร แรงงานอพยพชวคราวตามพนทชายแดนผนตวเองสการอพยพทระยะทางยาวไกล

กวา 500 กโลเมตรสพนทเมองหลวง และระยะเวลาการทางานทยาวนานขน คาตอบแทนทเปนระบบ

มากกวา แตในฐานะแรงงานเขาเมองผดกฎหมายมนหมายความวาพวกเขามชวตทถกผกมดโดย

เอเยนตและนายจางมากขนเชนกน

หากมองในภาพกวางแลวยอมแสดงใหเหนวาลกษณะภมศาสตรการผลตของไทยไดมการแปร

สภาพไปนบจากการปรบเปลยนสการผลตเพอการสงออกในชวง ทศวรรษ 1980 แมจะมลกษณะการ

ผลตและการเชอมตรงสระบบการผลตโลกทไมตางไปจากเดมนก แตภ มศาสตรทางสงคมท

เปลยนแปลงนาสการจดระเบยบพรมแดนการผลตใหม แมพนทปรมณฑลของกรงเทพมหานครจะถก

จดวางใหรองรบตออตสาหกรรมเพอการสงออกตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมฉบบท 5 แต

ลกษณะภมศาสตรสงคมในชวงเวลานน แรงงานอพยพภายในประเทศมแนวโนมทจะถกดดกลน

ผสมผสานอยในพนท แรงงานอพยพในประเทศรนทสองมความยดหยนนอยกวาแรงงานรนกอนหนา

พวกเขาเตบโตในกรงเทพมหานคร ไดรบการศกษาขนพนฐาน คลนการอพยพในชวงทศวรรษ 2520 ทา

90

ใหอานาจตอรองของพวกเขาเพมมากขน “คนบานเฮา” มไดหมายถงผคนทมตนทางทเดยวกนเทานน

หากแตหมายรวมถงผทเผชญกบโชคชะตาแบบเดยวกน (Walker, 2008) แมจะไมมการปฏวตชนชน

หรอลกษณะทใกลเคยงกนในสงคมไทย แรงงานอพยพจากตางจงหวดโดยเฉพาะแรงงานอสานมการ

รวมตวและมอานาจตอรองในรปแบบทไมเปนทางการมากขน แมสหภาพแรงงานจะถกสลายและเลก

จางบอยครง เมอยางสทศวรรษ 1990 แรงงานอสานหาใชแรงงานหวออนทงายตอการกดขอกตอไป

การใชชวตในเมองตอเนองยาวนานหมายความวาพวกเขาตองการคาจางทเพยงพอตอการดารงชวตใน

มหานครแหงน มากไปกวาการกนอยพนฐานวนตอวน

ภมศาสตรสงคมไทยจงเสมอนการขยายขนาดเชงปรมาณของกรงเทพทแผขยายออกสพนท

ขางเคยง แตในขณะเดยวกนกเปนการแปรสภาพเชงคณภาพไปพรอมกน อนหมายความวาพนท

ปรมณฑลไมไดดงดดแรงงานเชงปรมาณอยางเดยวตามอตราสวนของพนททขยายออกไปหากแตมการ

แปรสภาพลกษณะความสมพนธในสงคมไปพรอมกน (Askew, 2002 :86-107) อนหมายถงการจด

ความสมพนธทางชนชน แรงงานขามชาตเปนการสรางเงอนไขแรงงานราคาถกมความยดหยนสง และ

ตองการเพยงแคเงอนไขการผลตซาทางกายภาพเทานน ดวยเหตนจงไดเกดการจดพนทใหมขนมา

พนทชายแดนไดกลายเปนแหลงแรงงานสารองใหแกพนทอตสาหกรรมชานเมอง ขณะทแรงงานอพยพ

ภายในประเทศเรมมลกษณะทเตมเตมในฐานะพนกงานปกคอขาว กงทกษะ ซงโดยมากแลวเปน

แรงงานสตร ขณะทงานใชแรงงานเขมขนสดสวนของลกษณะแรงงานเรมถกแทนทจากผใชแรงงานขาม

ชาตในลกษณะทกากงกบแรงงานอพยพภายในประเทศ พรอมกนนนพนกงานปกคอขาวมทกษะท

ทางานภาคเทคโนโลยสารสนเทศ การเงน และบรการ ในเขตกรงเทพมหานครชนในหรอ หวหนา

แรงงานตามโรงงานอตสาหกรรมตางๆมกเปนแรงงานทมภมหลงเปนชาวกรงเทพมหานคร หรอ

ลกหลานชนชนกลางจากพนทหวเมองใหญซงสาเรจการศกษาจากมหาวทยาลยชนนาในเขต

กรงเทพมหานคร ภายใตภมศาสตรสงคม Saskia Sassen (2003 : 1-22)ชใหเหนวาวถชวตชนชน

กลางใหมในเมอง มลกษณะ Labour Intensive พนกงานทาความสะอาด ยามรกษาความปลอดภย

คนขบแทกซเปนอาชพทรองรบการเตบและขยายของเมองในขณะเดยวกน วถชวตชานเมองเปนพนท

การผลตทเนนทนโดยเปรยบเทยบคาจางทปรากฏในตวผ ใชแรงงานจงนอยลง อาทการกอสรางถนน

หนทาง ทอยอาศย ภมศาสตรการผลตจงมการปรบเปลยนตามภมศาสตรสงคมไปในทางเดยวกน

กระบวนการสรางพนทแบบเสรนยมใหม มใชเปนการกาหนดพนทการผลตทางกายภาพ

เทานน ภายใตกระบวนการสะสมทนแบบยดหยนในพนทอตสาหกรรมชานเมองในศตวรรษทยสบเอด

91

การกาหนดพนท ทางสงคม (Social-Conception Space) และ พนทความร (Perception Space)

ดงนนเมอพจารณาองคประกอบของกระบวนสรางพนทภายใตลทธเสรนยมใหมสามารถพจารณา

รายละเอยดไดดงน

พนททางกายภาพ นบรวมตงแตพนททางกายภาพทกาหนดโดยทางการเชน ถนน ทวาการ

อาเภอ สานกงานแรงงาน ปายบอกทาง ชอสถานท สวนสาธารณะ วงเวยน หากพจารณาแลวพนท

กายภาพหรอสถาปตยกรรม ศลปกรรมตางๆกมความหมายในลกษณะโครงสรางสวนบน ทถกสราง

เพอกาหนดความชอบธรรมเหนอ พนททางสงคม และพนทความร เปนสนามทสะทอนปฏสมพนธท

เปลยนแปลงไปของมนษยในสงคมนน หากพจารณาเฉพาะมตการพฒนาทางการเมองตวอยางท

ชดเจนคอการเปลยนผานครงสาคญของประวตศาสตรสมยใหมไทยในชวง ระหวาง 2475-2485 การ

สรางสถาปตยกรรม และศลปกรรม เพอเขามาทดแทนกลมอานาจสมบรณาญาสทธราชยแบบเดม

เชนเดยวกนกบการปฏวตของจอมพลสฤษด ธนรชตในชวงป 2500 การพฒนาประเทศแบบรวมศนยส

กรงเทพมหานครภายใตวาทกรรมการพฒนานกไดสรางภมทศนแบบใหมลอกบพนททางสงคม ถนนทก

สายหลกถกตดเชอมตรงเขาสกรงเทพมหานคร ดงปรากฏในงานของ Kakizaki Ichiro (2005) ท

ชใหเหนเปาหมายเชงยทธศาสตรชวงสงครามเยนทกาหนดใหมการสรางทางหลวงมาตรฐานสง ขณะท

ผลประโยชนทางเศรษฐกจเปนผลพลอยไดทเกนคาดสาหรบรฐบาลสมยนน พรอมการรอฟน

สถาปตยกรรมแบบมกษตรยเปนศนยกลางแทนสถาปตยกรรมเนนประชาชนของคณะราษฎร การ

ปรบเปลยนภมทศนทางการเมองปรากฏตอเนองในสงคมไทยเพอสถาปนาอานาจนาของกลมตางๆ

หากพจารณามตการปรบพนททางกายภาพในแงเศรษฐกจการเมองแลว พนทกายภาพของ

สงคมการผลตแบบสายพานยอมมความแตกตาง จากพนทการผลตแบบหลงสายพาน หรอระบบการ

สะสมแบบยดหยน หากพจารณาเฉพาะกรงเทพมหานครพนทสาธารณะถกสรางขนมาเพอลอกบวาท

กรรมการพฒนา หากพจารณาลกษณะการผลตแบบสายพาน การผลตขนานใหญ สงผลตอการ

ควบคมกลไกผลตซาและชวตประจาวนของผใชแรงงาน พนทสาธารณะถกสรางขนเพอรองรบการผลต

ซาขนานใหญเชนเดยวกน “ตลาด” จงเปนแหลงของการผลตซาผใชแรงงาน พรอมดวยการลอมรอบ

พนทสาธารณะดวยทอยอาศยราคาถก เชนเดยวกนกบโรงเรยนและโรงพยาบาล ตวอยางทปรากฏชด

คอ กรณศกษาตลาดพระโขนงซงเตบโตในชวงการขยายตวของกรงเทพ รองรบลกษณะการผลตแบบ

สายพานสาหรบผอพยพ รนแรก แตนบจากป 2526 นาทวมครงใหญไดทาใหลกษณะการผลตซาแบบ

สายพานประสบปญหา ควบคกบการยายโรงงานออกนอกพนท อนเปนภาพสะทอนการแสวงหาตนทน

92

การผลตทตากวา ชมชนตลาดพระโขนงเรมซบเซาจากการเปนตลาด”ขนาดสมมเมอง” สการเปนชมชน

ของผพกอาศยขนาดกลาง กอนทจะเปลยนผานสการเปนชมชนชนชนกลางระดบสงหลงจากการตด

ผานของรถไฟฟา ตลาดพระโขนงเปนภาพสะทอนการเปลยนผานของชมชนการผลตแบบสายพาน ส

การสรางพนทกายภาพแบบเสรนยมใหมในพนทใกลเคยง

เพอการสลายสานกทางชนชนพนททางกายภาพของการผลต และการผลตซา ในสงคมเสร

นยมใหมไดรวมกนอยในพนทเดยวกน ภายใตการสรางความรสกของการเปนผประกอบการการจดการ

ตวเองแบบผใชแรงงานหายไป วธคดของการผกพนกจกรรมตางๆไวในพนทกายภาพทแตกตางกนเรม

หายไป พนท สาโรง บางพล พระประแดง ไดสราง “โรงงานผลตแรงงานขนานใหญ” ขนมาควบคกบ

โรงงานเพอการสงออกขนานใหญ ในพนทโรงงานผลตแรงงานน เปนการรวมศนยการจดการตนเองของ

ผใชแรงงาน การแบกรบภาระ คานวณตนทนตางๆอยในพนทเดยว โดยตดปฏสมพนธรวมกบแรงงาน

อนในพนทสาธารณะออกไป ไมมโรงเรยนสาหรบลกหลานแรงงานขามชาต คลนคเอกชนทยดหยนทง

ในแงการรกษาและทะเบยนประวตเปนทพงประสงคมากกวาโรงพยาบาลรฐบาล ถนนหนทางและการ

คมนาคมตางๆกลายเปนของฟ มเฟอย เมอพนทการผลตและการบรโภคเชอมเขาหากน รถรบสงจาก

โรงงานททาการเหมาชวงการผลตจะมารบแรงงานในชมชนและกลบมาสงหลงเสรจงาน พรอมกนนน

งานประจาของพวกเขากถกยดโยงอยในภาคการผลตไมเปนทางการซงอยในชมชนอยแลวเชนงาน

ตอเนองประมง หรอโรงงานหองแถวทอาศยอยกบนายจาง

ลกษณะพนททางกายภาพจงแตกตางไปจากยคสงคมอตสาหกรรมเรมแรก แรงงานถกตดขาด

ออกจากกน ชมชนการผลตและบรโภคมลกษณะคลายเกาะทตดขาดจากพนทกายภาพอนๆ อนสงผล

ตอพนททางสงคมหรอความสมพนธโดยรวมของทงสงคม อนหมายความวา แรงงานขามชาตไดถกตด

ขาดจากการรบรของสงคมประเทศปลายทาง พวกเขามความเปนอยทแยกขาดจากผคนในมองถน แต

กมไดเปนไปในลกษณะ “พนทของแตละเชอชาต”–Space of Each Race ทแรงงานขามชาตทมภม

หลงเดยวกนอาศยอยในพนทเดยวกน การมชวตทแยกขาดนหมายรวมถงการแยกขาดในฐานะการถก

ทาใหเปนปจเจกชนแบบเขมขน พวกเขามโอกาสปฏสมพนธกบแรงงานขามชาตดวยกนเองทจากด สง

เหลานสงใหผลใหวถชวตของพวกเขาถกขบเคลอน สการสรางความฝนแบบเสรนยมใหม คอการฝาก

ความหวงไวกบการทางานหนกเพอ ซอคนชวตของพวกเขาในอนาคตขางหนา “ความฝนแบบเสรนยม

ใหม” นจงเปนรปแบบหนงของการสรางพนททางความคด หรอการสรางชมชนจนตกรรมแบบพกพาให

แรงงานขามชาตรสกวา ตนมใช ชาวพมา-ไทย หรอ รอคอยการบรณาการสประเทศไทย ตรงกนขาม

93

พวกเขาไดสรางพนททางความคดชดใหม ในโลกเหนอจรง คอการเปนคนพมาในป 2015 (ปท

สมภาษณ คอป 2010) โลกจนตกรรมถกสรางขนตามแบบฉบบเสรนยมใหม สงเหลานไดหลอหลอม

ภายใตบรบทพนทกายภาพการผลตแบบเสรนยมใหม ใหวถชวตของพวกเขา มกความเปนปจเจกชนท

เขมขนมากขน

2) พรมแดนทางชนชน

พนทสมทรปราการมโครงสรางและพนททางชนชนทแตกตางจากคาอธบายเศรษฐกจการเมอง

แบบมารกซสม กลาวคอแรงงานขามชาตชาวพมามไดมลกษณะคลายชนชนแรงงานในชวงของการ

สะสมบพกาล เนองดวยพนทกายภาพไดถกปรบเปลยน พลงการผลตมไดกระจกตวอยในทเดยว ทาให

อานาจการตอรองรวมถงการรวมตวของพวกเขาแตกตางจากแรงงานโดยทวไป และในอกดานพวกเขา

กมใชชนชนทถกดดกลนในสงคมอยางไมมทางเลอก ในลกษณะชนชนกรรมาชพเทยม23 ทตองอาศย

การคงอยของชนชนสงเพอสถานะของตนเอง แรงงานขามชาตในพนทสมทรปราการ มไดมลกษณะ

ของผ อพยพโดยตรงดวยสาเหตทางการเมอง ดงนนการกลบประเทศและยกระดบฐานะจงเปน

เปาหมายแรก พวกเขาจงมใชกลมทางสงคมทจายอมทกเงอนไขเพอรกษาโครงสรางทางสงคมทมอย

ในอกดานหนงแรงงานขามชาตมความตนตวในการกษาสทธ ของตนเอง เพอยนยนวา “คาสญญา”

แบบเสรนยมใหมจะเปนจรง

คาอธบายแบบเสรนยมใหมมกสรางคาอธบายวาชนชนรปแบบเกาไดหมดสนไปแลว การเพม

โอกาสทางการคาและการลงทนเปนการชใหเหนวาไมมเสนแบงระหวาง นายทนและผ ใชแรงงานอก

ตอไป มเพยงผประกอบการทประสบความสาเรจและไมประสบความสาเรจเทานน ในมมมองน Bob

Jessop (2002)ชใหเหนวารปแบบการจดการของรฐทนนยมตอยทธศาตรเชงชนชนกมการเปลยนแปลง

ไป จากวธการมองแบบ Keynes ทเนนการอดฉดการบรโภคของผ ใชแรงงาน สวธการมองแบบชมป

เตอรโดยเปนการเนนซกอปทานแทนซกอปสงคเพอกระตนและเออโอกาสใหแกผประกอบการกลม

ตางๆ

23

หากพจารณาตามคาอธบายเศรษฐกจการเมองแบบมารกซสต การพฒนาของระบบทนนยมมแนวโนมทจะกอใหเกดการเผชญหนาระหวางชนชน

แรงงาน และชนชนนายทน แตทงน Marx (1965) ไดระบถง ชนชน กงกรรมาชพหรอ Lumpen-proletariat ตามลกษณะอาชพแลวชนชน กรรมาชพเทยมนไมมสานก

ทางชนชนตายตว ไมผกตดกบพนทใดพนทหนง แมจะมลกษณะชนชนลางแตคนกลมนมขอเรยกรองในการใหรกษา “โครงสรางทางชนชนเดมไว” เนองดวยการคงอย

ของชนชนสงกเปนการยนยนการมตวตนของพวกเขาเชนกน อาท โสเภณ คนรบใช คนเกบขยะ ขอทาน คนจรจด คาถามสาคญอยทวาในยคสมยของสงคมการผลต

ยคหลงสายพาน ชนชนการผลตมลกษณะเปลยนแปลงไปหรอไม การทระบบสายพานถกแยกสวนออกสโรงงานเหมาแรงรบชวง ในรปแบบโรงงานหองแถวหรอการ

รบงานกลบไปทาทบาน ภาคการผลตทไมเปนทางการขยายตวขน โดยมแรงงานขามชาตในฐานะแรงงานราคาถกและมความยดหยนเตมเตมเงอนไขขางตนน การ

เปลยนกระบวนการสะสมทนนาสการตงขอสงเกตวา ลกษณะของแรงงานขามชาตชาวพมาในไทยเปนไปในลกษณะแรงงานอตสาหกรรมในชวงการสะสมบพกาล

หรอเปนเพยงชนชนกงกรรมาชพทมไดมพลงในการเปลยนแปลงสงคมและมงรกษาโครงสรางชนชนไว

94

การปรบเปลยนยทธศาสตรการควบคมของทนอนกอใหเกดการเปลยนแปลงพรมแดนทางชน

ชนนนมใชเรองแปลกใหม ในชวงวกฤตเศรษฐกจทศวรรษ 1930 ระบบสายพานแบบฟอรดไดสราง

ยท ธศาสตรการควคมแรงงานในลกษณะ การพฒนาสชนชนกลาง ควบค ว ธคดดาน “ก ลม

ผลประโยชน”แนวพหนยมกพฒนาขนมาควบคกน เพออ ธบายวา ผ ใ ชแรงงานทมทกษะและ

ความสามารถมจาเปนตองดารงอยในฐานะผใชแรงงานตลอดไปหากแตสามารถพฒนาสการเปนชน

ชนกลางทมอานาจซอและชวตทมนคงในชวงปลายของชวต เชนเดยวกนกบเงอนไขการสรางสานก

ความเปนผประกอบการเพอสลายความรสกเปราะบางของผ ใชแรงงาน และเพมความหวงแบบ

ผประกอบการควบค แตในขณะเดยวกนในพรมแดนชนชนแบบใหมกไดสรางความเปราะบางแบบ

ผประกอบการขนมา

จากการศกษาพนทสมทรปราการ สามารถสรปเงอนไขของผ ใชแรงงานทสะทอนการเปลยน

ผานสการสราง ระบบชนชนแบบเสรนยมใหมดงน

1.การคานวนอรรถประโยชนเกดขนผานระบบคาจางทเปนตวเลขทางบญชมากกวาคาเสย

โอกาสอนๆ นนหมายความวา งานทใหตอบแทนมากขน เพยงแค 10% แมจะตองทางานหนกมากขน

ถงวนละ 5-6 ชวโมง (เวลาทางาน 50 %) เปนทปรารถนากวางานแรก ดานหนงคอการมเวลาการ

บรโภคและพกผอนทลดลงนาสการลดคาใชจายสวนนไปดวยเชนกน

2.งานทมความยดหยนเปนทพงประสงคมากกวางานทมเวลาเขาประจา เพราะมนหมายถง

โอกาสการหางานพเศษ ลกษณะงานทหลากหลายหมายถงการสรางเครอขายกบกลมทหลากหลาย

และโอกาสการไดงานพเศษอก

3.สาหรบพนทเมองอตสาหกรรม พนหลงของแรงงานขามชาตมใชผ มฐานะยากจนทสดใน

พนทตนทาง ในทางตรงกนขาม การอพยพมคาใชจายทสงมความเสยงมากกวาพนทชายแดน นอกจาก

เงนคาเดนทาง และเอเยนตหางานแลว พวกเขาจาเปนตองมเพอนหรอญาต ในพนทปลายทางเพอ

รบรองวาพวกเขาจะไดงานและไมถกสงกลบโดยตารวจตรวจคนเขาเมอง

4.สาหรบแรงงานทไมมเอกสารสทธใดๆหรอเขาเมองผดกฎหมาย เนองดวยความจาเปนใน

ดานเศรษฐกจรฐไทยอนญาตใหนายจางนาแรงงานเขาเมองผดกฎหมายไปจดทะเบยนได โดยแรงงาน

ผนนตองสงกดกบนายจางผนตลอดเวลาทอยเมองไทย ไมสามารถเปลยนงานหรอเดนทางออกกนอก

พนทได โดยมากแลวแรงงานจะถกหกเงนเดอนประมาณสบเปอรเซนตเพอเปนคาใชจายการจด

ทะเบยน

95

ประเดนสาคญทจาเปนตองมการพจารณาตอเนองคอแมความสมพนธการผลตจะมการ

เปลยนแปลงไปอนพจารณาไดจากวถการจดการปจจยการผลตของทงทนและแรงงาน แตเมอพจารณา

ประเดนความเปราะบางของพวกเขา แนนอนวาลกษณะของความสมพนธการผลตของแรงงานขาม

ชาตชาวพมา วถการผลต และผลตซาไดเปลยนแปลงไป ความเปราะบางทเกดขนแมจะมพนฐานท

เหมอนกน หากแตมความแตกตางจากความสมพนธการผลตและความเปราะบางของผ ใชแรงงานใน

สมยการสะสมบพกาล ทงในเชงปรมาณ และคณภาพ

ในการพจารณาลกษณะของชนชนการผลตทเปลยนแปลงไปนนหากพจารณาความ

เปลยนแปลงเชงปรมาณ จะประกอบดวย ขนาดของพนทกายภาพทเปนสนามของการปฏสมพนธพนท

ทางสงคมตางๆ ระดบการสรางมลคาสวนเกน และกระบวนการทาใหเปนสนคา ซงจะพจารณาโดย

ละเอยดในสวนกระบวนการทาใหเปนสนคา แตในเบองตนยอมเหนไดวา ขนาดของพนทกายภาพททา

การผลตไดมการเปลยนแปลงไป พนทของประเทศตนทางกลายเปน โรงงานผลตแรงงานขนาดใหญท

สรางแรงงานพรอมใชสาหรบพนทประเทศปลายทาง การตดตนทนการผลตซาออกไปในประเทศ

ปลายทางยอมกอใหเกดมลคาสวนเกนมหาศาล อนสงผลตอการสรางระดบความเปนสนคาทเกดขน

อยางเชมขน อนสงผลตอการแปรสภาพเชงคณภาพ อนไดแกความรสกแปลกแยก สญเสยตวตน และ

ไรอานาจทเกดขนทามกลางแรงงานอพยพ อยางไรกด “คาอธบายชนชนผประกอบการ” (Wright,

1997)แบบเสรนยมใหมทาใหพวกเขายอมรบเงอนไขขางตน ความเปราะบางเชงปรมาณและคณภาพท

พวกเขาเผชญนนเปนหนงในเงอนไขการลงทนตามกตกาเพอสรางความสาเรจในสงคมเสรนยมใหม

4.2.2 วถการควบคมและรปแบบอานาจอธปไตยแบบใหม

หากพนททางกายภาพ (พนททเหนและจบตองได) มการเปลยนแปลงไปยอมสงผลตอ พนท

ทางความคด (อดมการณการใหความหมาย) อนชใหเหนรปแบบความสมพนธเชงอานาจทเกดขนใน

สงคมการผลตยอมมการแปรสภาพ รปแบบอานาจอธปไตยทของอานาจรฐเหนอดนแดน และ

ประชาชน ในพนททตายตวไดมการเปลยนแปลงไป หาก พลงแรงงานมไดถกสรางถกใช และผลตซาใน

พนทเดยว อานาจรฐทนนยมทควบคมอธปไตยเหนอพนทเดยวยอมไมเพยงพอตอการควบคม แต

เชนนนมไดหมายความวารฐทนนยมไดเสอมสทธอานาจไปอยางสนเชง ในทางตรงกนขามการแปร

สภาพความสมพนธเชงอานาจชดใหมนนเปนไปเพอการขยายผลของการควบคมกลไกการผลตแรงงาน

ทครอบคลมมากขน

96

งานวจยวาดวยการเกดขนของประเทศอตสาหกรรมใหมในพนทเอเชยตะวนออกไกลนนได

ชใหเหนวา การกาวกระโดดของการพฒนาทเกดขนนนดานหนงเปนผลของการปรบยทธศาสตรการ

ควบคมพลเมองทแตกตางจากรปแบบของตะวนตกทพจารณาสทธทเสมอกนของพลเมองในพนทรฐ

ตน สาหรบประเทศอตสาหกรรมใหมนนมลกษณะ การสรางพนท “อธปไตยทไมสมบรณ” หรอ

“พลเมองแบบบางสวน” อนเปนรปแบบของการกาหนดความสมพนธแบบแยกสวนเพอประโยชนตอ

การควบคม

ในกรณไทยเงอนไขขางตนปรากฏชดในพนทเมองอตสาหกรรมชายแดน ระบบบตรสถก

นามาใชอยางเปนระบบเพอการควบคมแรงงานขามชาตพนท โดยถกจาแนกสถานะตามกลมอาชพ

อยางไรกตามแมเมองชายแดนจะสามารถตอบสนองการผลตในชวงวกฤตเศรษฐกจไดแตในระยะยาว

“โรงงานไรราก” ยอมไมใชทางออกตอการผลตเพอตอบสนองหวงโซอปทาน การผลตปจจบน

จาเปนตองอาศยเทคโนโลย และโครงสรางพนฐานทพรอมดวยเหตปจจยนพนทอตสาหกรรมรอบนอก

บรเวณปรมณฑลจงมความเหมาะสมมากกวา แตนนหมายความวาแรงงานในพนทขางตนยอมมความ

ยดหยนนอยกวาแรงงานตามพนทอตสาหกรรมชายแดน กลไกควบคมของรฐทนนยมจงจาเปนตอง

พฒนา การควบคมในสองดาน คอ ดานแรก การสามารถคงไวซงการผลตทเพมมลคาสวนเกนมหาศาล

และการคงไวซงความสามารถในการผลตซาตวแรงงานขามชาต ทมลกษณะแตกตางจากแรงงาน

อพยพภายในประเทศ รวมถงแรงงานขามชาตในพนทเมองชายแดน

หากพจารณาในสองมตขางตนปญหานเปนปญหาหลกของระบบทนนยมเนองดวยการสราง

มลคาสวนเกนปรมาณมหาศาลยอมวางอยบนความขดแยงกบการคงไวซงความสามารถในการผลตซา

พลงแรงงาน เพราะหากระบบทนนยม ณ ชวงเวลาใดไมสามารถบรรลเปาหมายนไปพรอมกนไดยอม

เกดวกฤตทางสงคมขน อาท วกฤตกอนสงครามโลกครงทสองทสงคมการผลตไมสามารถผลตซาพลง

แรงงานใหเขาสระบบได เชนเดยวกนกบ วกฤตในประเทศทนนยมกาวหนาทใชระบบรฐสวสดการท

กอใหเกดตนทนสงจนไมสามารถกอใหเกดมลคาสวนเกนในการผลตได นาสการแสวงหาแนวทางเสร

นยมใหม ในชวงเปลยนผานสศตวรรษทยสบเอด Giddens (1994) ไดเสนอแนวทางทสามอนเปนภาพ

สะทอนกลไกการควบคมประสทธภาพของการผลตซาใหสามารถทาหนาทตอไปได ทามกลางการ

แสวงหามลคาสวนเกนมหาศาล

กลไกสาคญในการสรางมลคาสวนเกนในการผลต เกดขนผานการใชตวพลงแรงงาน ของผ ใช

แรงงาน เพอนาปรมาณเงนทไดเพมขนมาเพอใชในการซอวตถดบในการผลตตอไป เพอหลกเลยง

97

แนวโนมการลดลงของอตรากาไร ระบบทนนยมจาตองทาให ผใชแรงงานสามารถดารงอยไดในระบบ

โดยทยงคงสรางมลคาสวนเกน ภาวะทยากลาบากนสามารถแกไขไดโดยการลดทอนการผลตซาใน

พนทใหเหลอเพยงการผลตซาทางกายภาพขณะเดยวกน ภายใตความสมพนธแบบเสรนยมใหมความ

กลไกการผลตซาทางสงคม ไดถกยายออกไป จาก พนทและเวลาปจจบน ในแงนไดกอใหเกน

กระบวนการทาใหเปนสนคาอยางเขมขนในพนทการผลต

“เวลาทเมองไทยเปนเงนเปนทอง เวลามนมจากดเราตองเรงทางาน มนไมเหมอนทพมา เวลา

มนเปนไปตามฤดกาล เดยวหนานา เดยวเกยวขาวเรารวาจะเปนยงไงตอกบชวต แตมาทางานทนทก

อยางมนรบหมด ถาวาเรากตองรบไปหางานทา จะไดเกบเงนไดจะไดไดงานเสยท”(แรงงานขามชาต

หมายเลข2, 2554)

สาหรบแรงงานขามชาตในพนทอตสาหกรรมชานเมองเงอนไขการผลตซาทางกายภาพของ

พวกเขา ยอมสงกวาแรงงานตามพนทเมองชายแดน ขณะทเงอนไขการผลตซาทางสงคมจะตากวา

แรงงานอพยพภายในประเทศทยงตองมคาใชจายเพอยนยนตวตน การพบปะสงสรรค หรอคาใชจาย

ดานความบนเทงตางๆสาหรบแรงงานในพนทอตสาหกรรมชานเมอง กลไกสาคญคอกระบวนการทาให

เปนสนคาของการผลตซาทางสงคม ผานการสงเงนกลบอนหมายความวา การสงเงนกลบยงประเทศ

ตนทางเปนหนทางหลกในการยนยนตวตนของพวกเขา รฐเสรนยมใหมจงมความจาเปนอยางยงทตอง

เพมเสรภาพทางการเงน สวนตางระหวางดชนผบรโภคของไทยและพมาทแตกตางกนอยางมนยยะ

สาคญทาใหกลไกการผลตซายงสามารถทางานไดในเงอนไขการผลตซาแบบกระจดตอเวลาและ

สถานท

4.3 คนจนเมอง และโครงสรางอานาจภายในเมอง

การศกษาภมรฐศาสตรมความหมายอยางกวางหมายถงการศกษาวาดวยความสมพนธ

ระหวาง การเมอง (ความสมพนธเชงอานาจ) และดนแดน ในทางความสมพนธระหวางประเทศ สานก

คดสจจะนยมทางความสมพนธระหวางประเทศจงเปนสานกคดทมอทธพลอยางมนยยะสาคญในการ

กาหนดกรอบแนวการศกษาทางภมรฐศาสตรโดยพจารณาอานาจรฐเหนอพนทเฉพาะใดๆอนนาสการ

สถาปนาอานาจอธปไตย ขณะทแนวการศกษาเศรษฐกจการเมองของพนทมงขยายกรอบอธบายทม

พลวตมากกวาโดยการฉายใหเหนถงการแปรสภาพทงในแงรปธรรมของการศกษาดานภมรฐศาสตร

ผานการสถาปนาอานาจรฐทนนยมในการควบคมปจจยการผลต และการแผขยายตรรกะของอานาจ

อธปไตยสพนทตางๆ รวมถงในรปแบบนามธรรมผานกลไกความสมพนธในชวตประจาวนระหวาง

98

ปจเจกชนและพนทซงสะสมในอดตอนสงผลตอรปแบบความสมพนธทางชนชนในเงอนไขปจจบน

ดงนนภมรฐศาสตรของสมทรปราการจงไมใชเพยงแคสวนหนงของรฐ (ทนนยม) ไทย หากแตเปนพนท

ซงสะทอนการปฏสมพนธระหวางชนชนทงในระดบ ทองถน ระดบชาต อนเชอมสระบบทนนยมโลก

ดงเชนการศกษาความสมพนธในพนททองถนกบระบบทนนยมโลก เชนงานของ E.P.Thompson

(1968) อนชใหเหนรปธรรมของภมรฐศาสตรทเกดจากการสงเคราะหบนเงอนไขชวตประจาวนของผใช

แรงงานสการเปนรฐทนนยม เชนเดยวกบแนวคดของ Fernand Braudel (Mayhew, 2011 :406-421)

ทชใหเหนลกษณะนามธรรมของภมรฐศาสตรในรปแบบของพลงสงคมทมการสะสมเงอนไขการ

เปลยนแปลงลอตอระบบทนนยมโลกอยางตอเนองอนนาสการวางเงอนไขความสมพนธเชงอานาจใน

ปจจบน

เมอพจารณาสมทรปราการแลว โครงขายความสมพนธของทนนไดยดโยงกนอยางเปนระบบ

เพอนาสการแปรสภาพพนทสมทรปราการสการเปนสนคาสาหรบการปฏสมพนธในระบบทนนยมโลก

โดยจะพจารณารายละเอยดผานโครงสรางอานาจทองถนของสมทรปราการทยดโยงตอการพฒนา

ระบบทนนยมโลก ผานพฒนาการทางเศรษฐกจ อนไดวางเงอนไขการพฒนาโครงสรางความสมพนธ

เชงอานาจในสมทรปราการในฐานะเมองหลงบานของกรงเทพมหานคร โดยแบงการพจารณาใน

ประเดนการเตบโตของกลมการเมองทองถนผานกระบวนการควบคมแรงงาน และการแปรสภาพจาก

ทนอตสาหกรรมเพอทดแทนการนาเขา สกลมทนขามชาตในการผลตแบบเนนการสงออก

แมสมทรปราการจะเปนจงหวดทมทตงทางภมศาสตรใกลกรงเทพมหานครมากทสด แตสภาพ

การรบรเกยวกบการเมองทองถนมกถกฉายภาพตามแบบฉบบมาตรฐานของการทาความเขาใจเงอนไข

การเมองทองถนไทยวาเปนเรองของผลประโยชน อานาจ และความรนแรง และยงพนทซงม

ผลประโยชนทางเศรษฐกจมากเทาไรยอมนาสการความขดแยงทรนแรงมากขน ภาพการเมองทองถน

ของสมทรปราการจงกลายเปนเรองของความขดแยงผลประโยชนระหวางชนชนนา และลดทอนพลวต

ความขดแยงในชวตประจาวนของผใชแรงงานใหเปนความขดแยงรอง การมองเชนนถอเปนการละเลย

สภาพทเกดขนจรงของการปฏสมพนธในเขตเมอง กลาวคอผลประโยชนของกลมตางๆทอยในสงคม

มไดแยกขาดกนอยางสมบรณหากแตวางอยบนฐานประโยชนชดเดยวกน ดงนนกลมอทธพลตางๆจง

จาเปนอยางยงในการสถาปนาอานาจนาในการควบคมแรงงาน ซงเปนไปผานกลไกทางเศรษฐกจ และ

กลไกทางอดมการณ อนมความเกยวของกบพลวตของการเมองระดบชาตและระดบโลกเชนเดยวกน

99

หากพจารณา วฒนา อศวเหมอนเปนเครองหมายการคาของการเมองในจงหวดสมทรปราการ

วฒนา มลกษณะทตรงกบภาพพจนของนกการเมองทองถนตามมมมองของนกวชาการทมพนหลงชน

ชนกลางในเมอง ซงงมองวาตววฒนามความเกยวของกบธรกจผดกฎหมาย การใชความรนแรงใน

การเมอง ซอเสยง และคอรปชน แตการศกษาของ Nishizaki(2011) ไดศกษาเงอนไขการเมองทองถน

ในเขตภาคกลางของไทยโดยชใหเหนวา การเลอกตงในบรบทสงคมไทยมใชเพยงแคการเสนอ

“ผสมคร” ท “เกง” หรอ ”ด” ตามความเขาใจแบบมาตรฐานหากแตเปนเรองของการสรางความมนใจ

และเชอใจแกประชาชน เชนเดยวกบงานของ Andrew Walker (2008 :84-105)ซงชใหเหนการทาความ

เขาใจลกษณะการเมองทองถนในพนทภาคเหนอวา นกการเมองทองถนเปนผไลตามความตองการของ

ประชาชนในพนทมากกวาเปนผชกนาหรอเสนอตามแบบฉบบทนกวชาการไทยมกจะสรปเมอพดถง

การเมองทองถน วฒนาเองกเผชญเงอนไขพลวตของผลงคะแนนเสยงเชนเดยวกน แมลกษณะภม

รฐศาสตรจะแตกตางจาก สพรรณบร ของบรรการ ศลปอาชา (Nishizaki, 2011) และเชยงใหมของ

ทกษณ ชนวตร (Walker, 2008) เพราะสมทรปราการเปนพนททอยในแผนการพฒนาของรฐสวนกลาง

โดยตรงในฐานะมองปรมณฑล ทรองรบการเตบโตของรฐไทยในระบบทนนยมโลก ดงนนภาพของ

สมทรปราการจงมใชเมองชมชนชาวนาทถกละเลยและตอสเรยกรองเพอการพฒนาโครงสรางพนฐาน

อยางสพรรณบร หรอหวเมองใหญอยางเชยงใหมทมสาธารณปโภคพรอมหากแตรอคอยเมกะโปรเจค

ขนาดใหญเพอเพมการหมนเวยนของเมดเงนและสรางงานในทองถน เพราะการเตบโตของพนท

สมทรปราการเปนการลอกบการขยายพนทสวนกลางไปพรอมกน ดงนนพลวตของการตอสภายในจง

มใชการเรยกรองการกระจายทรพยากรจากสวนกลาง หากแตเปนประเดนขอเรยกรองของคนจนเมอง

ในฐานะผใชแรงงาน ควบคกบการจดสรรอานาจในพนททมการเปลยนแปลงอยางตอเนองจาก พนท

เกษตรกรรม สอตสาหกรรมเพอทดแทนการนาเขา และ อตสาหกรรมเพอการสงออกตามลาดบ

วฒนา อศวเหม มพนเพเปนผประกอบการชาวไทยเชอสายจนในพนทจงหวดสมทรปราการ

และมประสบการณในระบบประชาธปไตยแบบตวแทนตงแต ป 2518 ไมปรากฏหลกฐานวาตระกล

อศวเหม สรางเนอสรางตวจากธรกจสาคญในจงหวดสมทรปราการซงในขณะนนเปนเมองกงเกษตรกง

อตสาหกรรม อทธพลของวฒนา จงมใชเรองของอานาจเงนหากแตเปนความสามารถในการจดการ

แรงงานในทองถน อนนาสความสาเรจในการเมองระดบทองถนและปฐานสอานาจตอรองในระดบชาต

วฒนามความสมพนธอนดกบกลม”บานราชคร”(นรนตเศรษฐบตร, 2553) อนเปนกลมแนวรวมของชน

ชนนาไทยทมสวนผสมระหวาง ทหาร นกธรกจ และนกการเมองทงถน ซงไดมการแปรสภาพสการเปน

100

องคกรสถาบนอยางพรรคชาตไทย และดารงตาแหนงสาคญอยาง รฐมนตรวาการกระทรวง

อตสาหกรรม ทงนทปรกษาคนสนทของวฒนาคอ มน พธโนทยเทคโนแครตคนสาคญของยคเปลยน

ผานโครงสรางการผลตโลก อนเปนภาพสะทอนความสมพนธของการเมองทองถนกบระบบโลก วฒนา

มบทบาทในการวางตวในฐานะตวแปรจดตงรฐบาลในฐานะแกนนากลม “งเหา”ซงเปนตวแปรในการ

จดตงรฐบาลในชวงทศวรรษ 2535-2542 (สมบตจนทรวงศ, 2550: 192)แตนบจากการขยายตวของ

พรรคการเมองแนวมวลชนภายใตการนาของพรรคไทยรกไทย ไดเปดโอกาสใหนกการเมองทองถนท

เชอมตรงตอผลประโยชนระดบชาตเขามามสวนในการกาหนดยทธศาสตรในการพฒนาเมอง

สมทรปราการ โดยทปจจบนอทธพลของตระกลอศวเหมเรมถกจากดเหลอเพยงการเมองระดบทองถน

เทานน (กองบรรณาธการฐานสปดาหวจารณ, 2538)

รปภาพ 4.1 ปายหาเสยงของผสมครจากตระกล อศวเหม ในการเลอกตง นายก

องคการบรหารจงหวดสมทรปราการ

ภาพเกาของสมทรปราการ ถกฉายไปยงพนท ปากนา (อาเภอเมอง) พระประแดง และเขตพระ

สมทรเจดยอนเปนพนทเมองเกา อนเปนพนทของชมชน วด ตลาด ตามแบบฉบบของสภาพตางจงหวด

ไทยทวไป ความสาเรจของนกการเมองอยางวฒนาเกดจากการคมความสมพนธในพนทเมอง และผน

101

ผลประโยชนระดบชาตสกลมทนทองถนอนๆ ขณะท สงคราม กจเลศไพโรจน ไดฉายภาพทแตกตางไป

จากบทบาทของการเปนนกธรกจระดบชาต จากการพฒนาอตสาหกรรมผลตของเลนซงมโรงงานอยท

สะพานควาย และพระประแดง ความสาเรจจากการเตบโตของธรกจดงกลาวในชวงทศวรรษ 2520

สงครามดาเนนการจดตงเครอ อมพเรยล โดยยกระดบการพฒนาพนทสาโรงอนเปนพนทจงหวด

สมทรปราการทเชอมตอกบเขตกรงเทพมหานครสการเปน ศนยกลางแหงใหมของสมทรปราการ ซง

กลายเปนศนยกลางของแรงงานอพยพภายในประเทศแทนพนทเขตพระโขนง สงครามเตบโตขนมาจาก

ธรกจการนาเขาสนคาฟมเฟอยอนเปนภาพสะทอนการเตบโตของชมชนชนชนกลางในกรงเทพฯ รวมถง

หางสรรพสนคาทรองรบแรงงานอพยพในกรงเทพสวนตอขยาย บทบาทของสงครามมผลอยางมากใน

การกาหนด ภมรฐศาสตรของสมทรปราการใหม หากพจารณาโดยผวเผนแลว สงครามมลกษณะคลาย

นกธรกจการเมองทอาศยตนทนทางเศรษฐกจเพอการลงทนทางการเมองและแยกขาดจากผลประโยชน

ของประชาชนในทองถน ในทางตรงกนขาม สงครามมสวนสนบสนนการพฒนาเครอขายระดบชมชน

และทาใหสมทรปราการกลายเปนเมองหลวง ของคน “เสอแดง”ในการชมนมชวงระหวาง 2550-2555

โดยมฐานทมนสาคญคอหางสรรพสนคาอมพเรยลสาโรง และไดกาหนดภมรฐศาสตรของสมทรปราการ

ใหมโดยมสาโรงเปนศนยกลาง

ในกลางทศวรรษ 2530 สาโรงกลายเปนพนทศนยกลางสาหรบการผลตซาของชาว

สมทรปราการแทนทพนทเมองเกา อานาจทางการเมองเองกเรมมการแปรสภาพจากพนททางกายภาพ

ทมการเปลยนแปลงดงกรณของ สงคราม กจเลศไพโรจนเจาของหางอมพเรยลสาโรงเปนตน แม

สมทรปราการจะเปนเมองอตสาหกรรมทมการพฒนาตอเนองแตกไดเผชญกบวกฤตเศรษฐกจโลกเปน

ระยะเชนกน พนทสาโรงใต พระประแดง มการปรบโครงสรางเศรษฐกจอนนาสการลมสลายของ

อตสาหกรรมนายทนทองถน เดมทงในสวนอตสาหกรรมการเกษตร และอตสาหกรรมเพอทดแทนการ

นาเขา ดงตวอยางของตระกล สขวฒน เจาของธรกจฟารมไขไกขนาดใหญในพระประแดง ซงมการลด

บทบาททางการเมองระดบชาตลงเมอเผชญกบวกฤตเศรษฐกจ พรอมกนนนการเกดนคมอตสาหกรรม

ในพนทบางพล บางบอ บางเสาธง ไดเตบโตขนมาคขนานกบการขยายตวสการผลตเพอการสงออก

วกฤตเศรษฐกจป 2540 มไดสงผลกระทบตอเงอนไขการจางแรงงานรายวนมากเทากบพนกงานปกคอ

ขาวในพนทกรงเทพฯ อนเปนภาพแสดงการพฒนาทตอเนองของพนทสการเปนฐานอตสาหกรรมเพอ

การสงออก

102

อาเภอบางพล ซงปจจบนเปนทตงของทาอากาศยานนานาชาตสวรรณภม ไดมแผนพฒนาการ

สรางเขตเมองใหมตงแตป 2520 เพอรองรบการเตบโตของกรงเทพมหานครในฐานะเมองบรวาร โดย

ตงอยท กม.ท 23 หางจากสแยกบางนา โดยใหมสาธารณปโภคสาหรบอยอาศยรวมถงเขตศนยกลาง

เมองตางๆ แตในการปฏบตจรงแลวการพฒนาเมองเปนไปอยางลาชา พนทสวสดการตางๆจงมได

พฒนาการรองรบการเตบโตของเมองอตสาหกรรม (กตตมารงกระจาง, 2552) ดงนนเมองจงกลายเปน

เพยงแคพนทเชาหรอสวสดการของโรงงาน ประกอบกบยทธศาสตรพฒนาอตสาหกรรมไดมการ

เปลยนแปลงไป การเกดขนของเมองอตสาหกรรมเทคโนโลยสงทชลบร และระยองประกอบกบการตด

ผานของทางดวนพเศษระหวางเมอง (มอเตอรเวย) ทาใหการขยายของกรงเทพมหานครตะวนออกมได

มการขยายพนทสเขตบางพล ตามทวางไวพนทรอบถนนบางนา-ตราด ระหวางสแยกบางนาสบางพล

จงถกพฒนาเปนยานทอยอาศยชานเมองแทนทการขยายของเขตธรกจและอตสาหกรรม แมจะด

เสมอนเปนความลมเหลวของการพฒนาเมองกรงเทพและปรมณฑล แตในอกดานหนงกทาใหพนท

นคมอตสาหกรรมไดมการผลตเชงอตสาหกรรมทเขมขนควบคไปกบกระบวนการทาใหเปนสนคา โดยม

แรงงานอพยพภายในประเทศเปนเงอนไขสาคญ แตภายใตการสะสมความขดแยง แรงงาน

ภายในประเทศมไดมสภาพเปนแรงงานชวคราวทจานนกบเงอนไขการกดข การนาเขาแรงงานระหวาง

ประเทศจงเปนจดเรมตนของการสะสมรอบใหมอนนาสเงอนไขการจางแบบรายวน และการจางแบบ

เหมาคาแรง

ขณะทสภาพการเมองทองถนของสมทรปราการในบรเวณ สาโรง ปากนาพระประแดง ดจะม

แบบฉบบทวไป พนทบางพล บางบอ บางเสาธง มกเปนพนทซงดเหมอนถกละเลยแมจะเปนพนท

เศรษฐกจสาคญและสรางมลคามหาศาลแกจงหวด อนเนองจากแรงงานโดยมากมภมลาเนาอย

ตางจงหวด แตการชวงชงในพนทดงกลาวกยงปรากฏและจากการเลอกตงทผานมา วรชย เหมะ แกน

นาคนสาคญของกลมคนเสอแดง ไดรบชยชนะในพนท โดยมภาพลกษณรวมกนกบคนในพนทคอการ

เปนผอพยพภายในประเทศ สมทรปราการจงเปนเมองทมสญญะของเมอง “คนบานเดยวกน” ตามนย

ยะท Andrew Walker (2008)ใชคอ ผคนทเผชญกบปลายทางและปญหาแบบเดยวกน

นอกจากสนามบนนานาชาตสวรรณภมแลว สมทรปราการไมไดมโครงการพฒนาขนาดใหญ

โดยรฐอนกอใหเกดการกระจายรายไดแกคนในทองทซงปรากฏชด (องคการบรหารสวนจงหวด

สมทรปราการ, 2553) การพฒนาโดยมากเกดผานการสะสมของทนอนนาสการแสวงหาแรงงานชดใหม

มาเรอยๆ ตามรอบของการสะสม ดงนนนอกจากคนงานในโรงงานอตสาหกรรม แลวกจการทสาคญคอ

103

งานในภาคการผลตทไมเปนทางการตามโรงงานหองแถว งานชาง การคดแยกสนคาประมง งาน

ตอเนองประมง และงานกอสรางซงเปนโครงการทลอตอการแปรสภาพและคาดหวงสการเปนผอย

อาศยถาวรของผ ใชแรงงานอพยพรนกอนหนา ดงนนความสมพนธทเกดขนในเขตเมองทเปนเรอง

มากกวาผลประโยชนของชนชนนาแตเปนเรองของการสามารถควบคมเงอนไขแรงงานทเปลยนแปลง

ไปดวย

ตระกลเดนนภาลย เปนตระกลทมเครอขายเกยวของกบการเมองระดบชาตและระดบทองถน

โดยมสมาชกในตระกลลงสมครในนามพรรคพลงธรรมและพรรคไทยรกไทย โดยพยายามขาย

ภาพลกษณของคนรนใหม และพรรคการเมองแนวชนชนกลางในชวงแรก และมความเกยวพนกบ

โครงการพฒนาทอยอาศยของของพรรคไทยรกไทย ประเสรฐ เดนนภาลยอาศยฐานเสยงจากการเปน

ผพฒนาโครงการบานเอออาทรในจงหวดสมทรปราการ ซงเปนทจบตาจากสงคมในกรณทมขอพพาท

กบตารวจซงพยายามเขาจบแรงงานขามชาตผดกฎหมายทอยในพนท (ทมขาวอาชญากรรม

manager.co.th, 2550) เพราะเปนเรองชดเจนวาการกอสรางทอยอาศยในสมทรปราการแมจะเปน

โครงการของรฐแตถกบรหารจดการผานกลไกตลาดทาให ราคาขายจาเปนตองราคาถกเพอรองรบ

ความสามารถในการซอของผใชแรงงาน ดงนน แรงงานขามชาตขงเปนกาลงการผลตหลกในโครงการท

อยอาศยตางๆ กลมการเมองทสามารถจดการกบเงอนไขชวตประจาวนของแรงงานทงแรงงานขามชาต

และแรงงานในพนทไดจงกลายเปนกลมทมอทธพลในปจจบน

4.4 เงอนไข อนวฒนาการของเมอง

การพฒนาเมองของสมทรปราการภายใตกระแสเสรนยมใหม จงมใชเงอนไข “อนวฒนาการ”

ดงเดมตามคาอธบายของ Geertz แตมงชใหเหนการแปรสภาพผ ใชแรงงานในพนทซงกอใหเกดความ

ซบซอนเชงปรมาณ หากแตไมมการพฒนาเชงคณภาพ (ตอตวผใชแรงงาน –การลดระดบการทาใหเปน

สนคา) โดยมกระบวนการสะสมแบบยดหยนชวยในการกาหนดอายของพลงแรงงาน เพอหลกเลยง

กระบวนการตอรอง เมอตวผใชแรงงานเรยกรองการพฒนาเพอตอบสนองตอตวแรงงานในฐานะมนษย

โดยพจารณากลไกความซบซอนเชงปรมาณดงน

1. การสรางชมชนกระจดกระจายตามสถานประกอบการทแยกขาดออกจากกน

ดงทไดพจารณาไปในสวนกอนหนาแลว กรบวนการผลตซาแรงงานทกระจดจายตามท

104

ตางๆมสวนทาใหกระบวนการทาใหเปนสนคามความเขมขนขน พรอมกบการสราง

แรงงานทมความยดหยนตอการจาง สมทรปราการมไดเปนเมองทมแผนการพฒนา

เมองทชดเจนหากแตลอไปกบการเตบโตของกรงเทพ ดงนน เมอกรงเทพปรบตวเขาส

หวงโซอปทานโลกในลกษณะใด สมทรปราการกพรอมทจะรองรบในพนทตางๆโดย

มไดมแผนของตนเอง นคมอตสาหกรรมไดเกดกระจดกระจายตามตนทนระยะสนทตา

กวาโดยเปรยบเทยบ หากพจารณาในตวผใชแรงงานขามชาตชาวพมาแลว การอาศย

ในบานพกทใกลกบสถานททางานอนแยกออกจากสถานททางานอน ทาใหโอกาสการ

แลกเปลยนขอมลเงอนไขในชวตประจาวนเปนไปอยางจากด ชวตประจาวนถกกาหนด

ดวย โครงเรองแบบงายๆ ผานการซอสนคาในรานขายของชาในชมชน หรอ เมกะสโตร

ตามยานตางๆ ภาพความชวคราว และยดหยนเปนเงอนไขสาคญ อนไมนาสของ

เรยกรองใหพฒนาชวตมากกวา การตองการความยดหยนในชวต เกบเงน และกลบ

บานเกด

2. หากพจารณาการเตบโตของกรงเทพมหานครซงกาลงพฒนาสการเปนเมองหลวงท

เปนศนยกลางดานการ เงน การคาและบรการ หากพจารณาตามแนวทาง

เศรษฐศาสตรการพฒนากระแสหลกแลว สมทรปราการซงเปนเมองทา เมอง

อตสาหกรรม ควรไดรบการพฒนาสการเปนเมองอตสาหกรรมเทคโนโลยชนสงเพอ

การสงออก แหลงผลตสนคาบรการเพอตอบสนอง การบรโภคในมหานคร แต

สมทรปราการมไดเตบโตในแนวทางนน เพราะโรงงานอตสาหกรรมเทคโนโลยสงถก

พฒนาขนในบรเวณ นคมอตสาหกรรมภาคตะวนออกซงเชอมดวยทางดวนพเศษ

ดงนนโรงงานในสมทรปราการจงกลายเปนโรงงานทอาศยแรงงานกงทกษะ ประกอบ

กบการเปนพนทซงมคาแรงขนตาสงทสดในประเทศ การตอรองทเกดขนผานการ

สะสมความขดแยงมานาน ในดานหนงสมทรปราการจงเปนเมองอตสาหกรรมท

ลมลกคลกคลาน สงนเกดขนผานระบบวฒนธรรมภายในเมองอนเนนการแกปญหาท

ปลายเหต การตอรองอยางกระจดกระจาย และในกรณแรงงานขามชาตระบบ

105

วฒนธรรมไดถกผลตซาโดยตว เอเยนตนาเขาแรงงานขามชาตดงทไดพจารณาไปแลว

ดงนน สมทรปราการจงเผชญกบเงอนไขภายนอกอนไดแกการผลกดนเสรนยมใหม

ดวยเงอนไขการเปดเสรการคาบรการ การสรางตนทนทตาโดยเปรยบเทยบ แต

ขณะเดยวกนกเผชญกบเงอนไขภายในเมองคอการอพยพของแรงงานอพยพทง

ภายในและระหวางประเทศ รนตอรนการมแรงงานสารองปรมาณมหาศาลนทาให

การผลต มความ”เขมขน”มากขนแตมไดนาสการเปลยนแปลงเชงคณภาพแตอยางใด

3. ผลของปรากฏการณอนวฒนาของเมองในยคเสรนยมใหม คอการปราศจากรองรอย

การ “ปฏวต” แต ความเขมขนของกระบวนการทาใหเปนสนคาทเกดขนตามยานตางๆ

นนมใชเรองทเกดขนโดยบงเอญเปนความผดพลาด ตรงกนขามมนเปนเงอนทรองรบ

การพฒนาความสมพนธแบบเสรนยมใหมทเกดขนทง กรงเทพ สมทรปราการ และ

ประเทศพมา ดงนน จงมใชเงอนไขของ “สองตลาด”แรงงานตามคาอธบายของ

Geertz (1963) ปรากฏการณอนวฒนาการเมองของสมทรปราการเปนภาพสะทอน

ระบบโลกระบบเดยวซงสรางเงอนไขความซบซอนเชงปรมาณใหเกดขนในพนทหนง

โดยเฉพาะ การเกดขนของหาบเรแผงลอย ตลาดนดราคาถก กลายเปนเงอนไขสาคญ

ในการทาให วงจรชวตของแรงงานขามชาตสามารถดาเนนตอไปผานกระบวนการทา

ใหเปนสนคาอยางเขมขน โดยมตองมการเปลยนแปลงดงนนความสมพนธในเขตเมอง

สมทรปราการโดยพจารณาแรงงานขามชาตเปนภาพแสดงจงพบวา ความซบซอนเชง

ปรมาณนหมายถง การลดทอน พรอมกบการยกระดบ มความซบซอนอยางมหาศาล

แตกลบเรยบงายในวถของมน (กระบวนการไดงานการตดตอจดทะเบยน การสงเงน

กลบมความซบซอน แตวถช วตของพวกเขากลบถกทาใหเรยบงายราวกบเปน

เครองจกรทเดนเครองตอนอง) มความหลากหลายพรอมกบแปรปรวนและเปราะบาง

ในแงความสมพนธระหวางปจเจกบคคลมนเตมไปดวยความลนไหล และผวเผน

สถาบนสงคมคงอยอยางเรยบงายมเพยงแคผกพนผคนดวยผลประโยชนพนฐาน ใน

แงนมนจงกลายเปนชมชนทไรรปแบบ ดงท Geertz เปรยบเทยบวา ลกษณะอนวฒนา

106

การกคลายกบ ชมชนทรมรวยซบซอนทเปลอกนอกหากแตกลวงเปลาดวยเนอหาทาง

สงคมเชนชมชนชนชนกลางชานเมอง ลกษณะนลวนปรากฏในชมชนแรงงานขามชาต

ในสมทรปราการเชนเดยวกน

4.5 พนทเสรนยมใหมและการกาหนดโครงสรางทางชนชน

สมทรปราการ เปนจงหวดทมประชากรมากเปนอนดบสองในภาคกลางรองเพยงแค

กรงเทพมหานคร ดงทไดพจารณาไปในสวนกอนหนานแลววา ปจจยสองปจจยในการกาหนดโครงสราง

ตลาดแรงงานในสมทรปราการคอการขยายตวของพลงเสรนยมใหมในการผลกดนใหประเทศไทยเปน

ตนทางของการผลตในหวงโซอปทานระดบโลก และแรงผลกจากการขยายตวของพลงแรงงานสารอง

อนเนองจากการอพยพของแรงงานทงภายในและระหวางประเทศ ในสวนนจะพจารณารายละเอยด

ของโครงสรางชนชนเพอรองรบแรงผลกเงอนไขเศรษฐกจจากภายนอก

ในเบองตนสภาวะแรงงานของสมทรปราการสามารถพจารณาจากขอมลเบองตน จากกาลง

แรงงาน 783,934 คน ผ มงานทา 774,250 ซงเปนการสารวจจากผมภมลาเนาตามทะเบยนบานอยใน

จงหวดสมทรปราการซงมไดเปนตวชใหเหนถงสภาวะการผลตจรงทเกดขนในจงหวดน ทงนหาก

พจารณาในตวเลขของผประกนตน จากสานกงานประกนสงคมอยท 733,689 คน ตวเลขนจงเปนตวช

เงอนไขการจางงานในสมทรปราการทชดเจนขน ในตวเลขนรอยละ 10 เปนแรงงานรขามชาต (ม

แรงงานขามชาต ทเขาเมองถกตอง จากยโรป อเมรกา ญป นประมาณ 6 พนคน) แรงงานขามชาตเขา

เมองผดกฎหมายประมาณ 7 หมนคนนเปนการเทยบเคยงจากตวเลขการจดทะเบยนเมอปกอนหนา

(2552) ซงมการเปดใหลงทะเบยนอยางถกตอง ทงนจงหมายความวายอมมแรงงานขามชาตมากกวา

ตวเลขน จากการประมาณขององคกรพฒนาเอกชน อาจมแรงงานขามชาตในจงหวดสมทรปราการ

ประมาณ 90,000-120,000 ทงนความผนแปรยงขนกบฤดกาล ซงมแรงงานขามชาตชาวกมพชา

จานวนหนงซงทางานอพยพตามฤดกาล (องคการบรหารสวนจงหวดสมทรปราการ, 2553)

107

ประเภทของประชากร จานวน รอยละ เทยบกบประชากรทม

ทะเบยนบานในจงหวด

ประชากรมทะเบยนบานใน

สมทรปราการ

1,192,959 100

ประชากรในวยแรงงานจากฐาน

ทะเบยนบาน

783,934 65%

ประชากรทขนทะเบยนเปน

ผประกนตน (ทางานในจงหวด

สมทรปราการ)

733,689 61.5%

แรงงานขามชาต 70,022 5.8%

แรงงานขามชาตผดกฎหมาย 58,117 4.8%

ตารางท 4.2แสดงลกษณะประชากรในสมทรปราการจาแนกตามการประกนตน

หากพจารณาตวเลขจากตาราง 4.2 ยอมจะเหนไดวาแรงงานขามชาต มสดสวน (อยางนอย)

รอยละสบของผประกนตนในจงหวดสมทรปราการ โครงสรางของตลาดแรงงานอาจจะยงไมเพยงพอตอ

การฉายภาพโครงสรางทางชนชน แตหากพจารณาจากสถตตอเนองวาดวยการเลกจางและปดกจการ

ในป 2552 ซงระบสาเหตของการปดกจการวาเกดจากวกฤตเศรษฐกจโลกจานวน 79 แหง มพนกงาน

ถกเลกจาง จานวน 8,089 คน และกจการดานสงทอนบเปนกจการทปดกจการมากทสดคอ 15 แหง

พรอมกนนนยงมการขยายตวของหมบานเอออาทรกวา 17 โครงการอนเปนภาพสะทอนการเตบโตของ

ชมชนคนเมองรายไดนอยเชนกน (องคการบรหารสวนจงหวดสมทรปราการ, 2553)

จากกรณขางตนหากพจารณานยามของชนชนทเปนมากกวาลกษณะการถอครองปจจยการ

ผลตระหวางผ มหรอไมมทน แตพจารณาในลกษณะความหมายกวางท วา ชนชนเปนเรองของ

ประสบการณรวม (ตงแตเกดหรอรบรภายหลง) เปนเรองของการมสวนรวมในอตลกษณและ

ผลประโยชนในหมพวกเดยวกน รวมตอตานผลประโยชนทขดกบผอนทถอผลประโยชนในรฝงตรงขาม

ในแงน ประสบการณทางชนชนจงเกยวของกบความสมพนธการผลตทพวกเขาถอกาเนดขนมสวนรวม

สานกทางชนชนกคอวธการแสดงออกประสบการณทงหลายเหลาน ทงหมดอยในประเพณ ระบบความ

เชอ หรอรปแบบของสถาบนตางๆ ประสบการณของแตละคน อาจจะทาใหปจเจกชนเชอวาการกระทา

ของเขาแตละคนจะเปนอยางไรในอนาคต แตสานกทางชนชนมไดเปนเงอนไขทจะกาหนดอะไรได

108

สานกทางชนชนอาจหลอหลอมและสรางตรรกะในการเคลอนไหวรวมกนของกลมตางๆ แตมนไม

สามารถทานายไดวาจะเกดอะไรขนตอไป สานกทางชนชนอาจแสดงออกในลกษณะทคลายกนในเวลา

และสถานททแตกตางกน แตมนยอมไมเหมอนเดมอยางแนนอน (Thompson, 1991) ในพนท

สมทรปราการเองกไดเปนการสรางพนทเพอกาหนดโครงสรางทางชนชน อนหลอหลอมประสบการณ

รวม ของผคน วธคด อนนาสผลประโยชนทเสรมและขดกนระหวางชนชนในชมชนเสรนยมใหม

4.5.1 โครงสรางทางชนชนบนพนทกายภาพ (Physical-Perception Space)

สานกและอตลกษณทางชนชนเกดจากประสบการณรวม ดงนนพนททางกายภาพในจงหวด

สมทรปราการจงมสวนสาคญในการกาหนดโครงสรางและสานกทางชนชน ในเมองอตสาหกรรมยค

เรมแรกในประเทศอตสาหกรรมท ผ ใชแรงงานอาจอาศยอยในชมชนเดมทางานโรงงานเดมมาอยาง

ตอเนอง 4-5 ชวอายคน โครงสรางทางชนชนมความชดเจนจากการกาหนดพนทกายภาพทผคนลวนม

ประสบการณรวมกน พวกเขาคาดเดาไดวาจะเกดอะไรขนในวนนและวนตอไป พวกเขามความคาดหวง

ในชวตรวมกน และผดหวงจากคาสญญาของระบบรวมกนอนนาสการตอสและการสรางขอเรยกรอง

ทางชนชน ดงนนพนทกายภาพในสงคมอตสาหกรรมสายพานแมจะมประโยชนตอการลดตนทนการ

ผลตซาของผใชแรงงาน หากแตกเปนชองทางการสะสมความขดแยงทางชนชนเชนกน หากกลบมา

พจารณาทพนทกายภาพของชมชนแรงงานขามชาต พวกเขามไดวางอยบนพนฐานประสบการณรวม

บนพนทกายภาพ คาอธบายวาดวยเสรในการเลอก เสรในการเสนอขายพลงแรงงานของตน (Peck,

2010 : 12-38) ไดขยายความตอไปวาพวกเขามทางเลอกทจะออกจากพนทกายภาพทพวกเขา

ปฏสมพนธอย แมจะมแรงงานขามชาตชาวพมาทอยเมองไทยมากกวายสบป แตหากพจารณาความ

ผกพนตอพนทกายภาพแลวพวกเขาเคลอนยายทอยอาศยไปตามสถานททางาน การยายงานเตมไป

ดวยเหตจงใจทตางกน โดยมากแลวเกยวกบเรองของสถานะการทางานและคาจาง ผลประโยชนรวมท

พงจะเกดจากประสบการณรวมกนจงถกลดทอนเพยงเรองคาตอบแทน และการเอาตวรอดสวนตน

แรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการไมมพนทสาธารณะในการปฏสมพนธ พวกเขามเพยงกลม

เพอนกลมเลกๆ และครอบครว พวกเขาไมสามารถสนทกบคนทไมรจกได ทสาคญทสดแมในชมชน

ชวคราวของพวกเขา การตง ”วงเหลา” อนเปนลกษณะของพนทสาธารณะในสงคมการผลตไทย

สาหรบแรงงานขามชาตในสมทรปราการทในชมชนของพวกเขาผสมผสานอยกบแรงงานไทยการตงวง

เหลาคอความเสยงไมวาจะเปนการตงวงเหลากนเอง หรอมคนไทยรวมวงดวย ลกหลานแรงงานขาม

109

ชาตจานวนมากเตบโตขนมาโดยทไมมเพอนในชมชนทพอแมตองยายงานบอยครง ซงไมจาเปนตองพด

ถงการมเพอนในโรงเรยนเพราะมเพยงสวนนอยเทานนทมโอกาสไดรบการศกษาอยางเปนทางการ

แมพวกเขาจะมลกษณะรวมกน ในหลายดาน พวกเขารวามแรงงานขามชาตจากประเทศ

จานวนมหาศาลหลงไหลเขาสจงหวดสมทรปราการ แตการอาศยอยางกระจดกระจายทาใหพวกเขาม

ความคดแบบปจเจกนยมและแขงขนมากกวารวมมอ (Standing, 2011) วกฤตเศรษฐกจและการเลก

จางเปนภาพทวไปของสมทรปราการ การเลกจางแรงงานไทยในโรงงานขนานใหญนาสการเปดโรงงาน

เหมาคาแรงขนาดกลางตามพนทตางๆ แรงงานขามชาตจากชมชนทกระจดกระจายเดนทางเขาส

โรงงานแหงใหมดวยเงอนไขระยะสน การผลตในสงคมสายพานตองเผชญกบการถามทาและทวงคน

ของแรงงานในฐานะมนษยตลอดเวลา แตสาหรบสงคมการผลตยคเสรนยมใหม แรงงานขามชาตหอบ

แรงงานในฐานะสนคาของตนจากพนทหนง สอกพนทหนง เปนรอบของอายไขการสะสมของทน พรอม

กบอายขยของพลงแรงงานทหดสนลง การขาดประสบการณรวมในพนทยอมทาให สานกทางชนชนม

อาจกอตวในแงทเปนปฏปกษกบการสะสมทนได พนทกายภาพของแรงงานขามชาตจงถกสรางกาหนด

เพองรองรบการเคลอนยายและการสะสมของทน มากกวาการผลตซาแรงงานในฐานะมนษย

ดงนนหากพจารณาภาพรวมของทอยอาศยของแรงงานขามชาต สามารถพจารณาไดตาม

แผนภาพน

รปภาพ 4.2 แสดงการผลตซาพลงแรงงาน

หากพจารณาระยะเวลาของการพกอาศยอยในสถานทหนงโดยพจารณาเฉพาะแรงงานทอย

อาศยในเมองไทยมากกวาสบป พบวาพวกเขามการยายสถานททางานอยางนอยสามครง และทกครง

มการยายทอยอาศย การมครอบครวไมใชเงอนไขททาใหพวกเขาลงหลกปกฐาน การยายสถานท

110

ทางานเปนเรองของสายสมพนธสวนบคคล และการหลกหนสภาพเงอนไขการจางทแยกวาทเกา เงน

รายรบไมไดมความแตกตางอยางมนยยะสาคญ ดงจะเหนไดวาแมพวกเขาจะมประสบการณในเงอนไข

ทางเศรษฐกจรวมกน ดวยการคงทของรายรบ ทเพยงพอตอการผลตซาทางกายภาพเทานน การถก

กาหนดอยในทอาศยแบบชวคราวทาใหพวกเขาไมสามารถพฒนาความเปนตวตนของชนชน ขนมาได

พนทกายภาพนจงไมเกยวกบการเปนเจาของหรอระยะเวลาเทานน เพราะหากพจารณาตามเงอนไข

แบบเสรนยมใหม การสรางพนทกายภาพทมความยดหยนอนทาใหความเปนปจเจกชนมความเขมขน

สงผลใหสานกทางชนชนไดถกพฒนาขนในฐานะผประกอบการมากกวาผใชแรงงาน

4.5.2 โครงสรางชนชนบนพนททางสงคม (Social- Conceptional Space)

พนททางสงคมหรอ Social Space คอภาพสะทอนของ ความสมพนธทางสงคมในพนท

กายภาพ ระบบทางสงคมตางสถาบนทเปนทางการและไมเปนทางการ พนททางสงคมเปน “ชองทาง

แหงโอกาส”(ภญญพนธพจนะลาวณย, 2553)อนนาสการรบรตวตนของแรงงานขามชาต และการได

ประโยชนจากระบบนน ในกรณนไดแก ระบบการจดทะเบยนแรงงานขามชาต ระบบบรการสาธารณสข

ตลอดจนชองทางการตดตอกบตวแทนทเชอถอไดอนนาสโอกาสการไดงานทมเงอนไขการจางทดขน

หรอการสงเงนกลบ “ความเปนทางการ”ของพนททางสงคมจงไมเกยวของกบ การถกกฎหมายหรอไม

หากแตเปนเรองของความนาเชอถอ และคาดหวงได สาหรบแรงงานขามชาต

การทผ ใชแรงงานถกทาใหเปนปจเจกชนภายในสถานททางานอนเปนพนทซงสะทอน

ความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยมใหมนน ทาใหการรบรตวตนของพวกเขาเตมไป

ดวยการแขงขนและการวงตามประสทธภาพ พนทททางานจงไดผลตซาความสมพนธการผลตตออก

ทอดหนง ชะตากรรมรวมของพวกเขาจงถกลดทอนใหกลายเปนเรองของความสมพนธการผลต แบบ

ปจเจกนยม หรอผประกอบการเทานน อานาจของพวกเขาจงมใชอานาจตอรองในฐานะมนษยหากเปน

เพยงแคอานาจตอรองในฐานะสนคา

4.5.3 โครงสรางชนชนบนพนททางความคด (Mental-Representational Space)

พนท ทางความคดนหมายถงอดมการณความเชอทเกดขนในสภาพปจจบนอนนาสการกาหนด

โครงสรางทางชนชน ผานกรอบมโนทศนของสถาบนตางๆ โดยในทนสามารถขยายความถงแนวคดอน

นาสการแสดงออกของผคนในพนท หรอเมองนน พนททางความคดคอผลของวภาษวธระหวางพนท

ทางกายภาพ และพนททางสงคม โดยอาจเปรยบเทยบรปธรรมไดวา ในพนทกายภาพอนไดแก บาน

หรอโรงงานถกกาหนดใหมโครงสรางเปนบานหรอโรงงานเตมไปดวยกฎเกณฑลกษณะคณคาตางๆท

111

ทาให บรเวณ15-30 ตารางเมตรนนเปนบาน เชนเดยวกนกบกฎขององคกรททาใหสงปลกสรางบนพนท

นไดกลายเปนโรงงานขนมา (Spicer and Taylor,2004) และในอกดานหนงซงกเปนเรองทางวตถ

(Material) ดงเชนพนทแบบแรกเชนกนกมกจกรรมการแลกเปลยนหมนเวยน ของแรงงาน เงน ขอมล

ขาวสาร การเคลอนททางกายภาพของผใชแรงงานในทกกจกรรม เชนการเปดประต เขาออก การเขา

หองนา การกนอาหาร การซอขายทอง การทาความสะอาดหอง พนททางความคดคอผลจากการปะทะ

กนของสองพนทน เปนเรองอตวสยบนฐานประสบการณของมนษยแตละคน เปนเรองการทาความ

เขาใจ จนตนาการ ความรสก ประสบการณจะเปนตวตดสนเกยวกบพนทกายภาพนนวาเราจะรสกอะไร

กบมน พนททางความคดจงฝงรากลงไปในพนทกายภาพและพนททางสงคมโดยมไดลดทอนพนททง

สองลง พรอมทงเชอมพนททงสองเขาดวยกน อนกอใหการกระทาของคนทอยในพนทนนไมจาเปนตอง

สอดคลองกบสงทตนคดกได พนททางความคดสาคญทถกสรางขนมาในการปฏสมพนธในสงคมเสร

นยมใหม คอ ความคลายกน ความมลาดบชน และความแตกแยกภายในสงคม (Homogenization,

Hierarchization and Social Fragmentation) (Brenner, 2009 :210-223)

ความคลายกนดเหมอนจะเปนเงอนไขทวางอยบนความขดกนของสองเงอนไขหลง ในเมอ

ปจเจกชนถกทาใหมความเหมอนและคลายกนในลกษณะหนวยของอะตอมในสงคมแลว หากพจารณา

อยางผวเผน ยอมไมกอใหเกดความแตกแยกและเกดลาดบชน หากแตในสงคมเสรนยมใหมความ

เหมอนและคลายมไดเปนไปบนเงอนไขของความเปนมนษยหากแตเปนไปในฐานะสนคา ดงนนสนคา

ยอมมความเหมอนกนในเชงคณภาพคอ มความสามารถในการแลกเปลยนไดเหมอนกน แตยอมม

ความแตกตางในเชงปรมาณซงมมาตรวดสาคญคอประสทธภาพ และประสทธภาพกจะเปนตวกาหนด

วดความเหลอมลาของสนคานน แมสนคาจะมประสทธภาพมากเพยงใด กไมใชสนคาทกชนทจะดารง

อยในฐานะสนคาทมอานาจเหนอสนคาอน กลาวอกนยหนงคอ มแรงงานหรอผประกอบการบางคน

เทานนทจะประสบความสาเรจตามจนตภาพแบบเสรนยมใหม พวกเขามความคลายกนเชงคณภาพใน

ฐานะสนคา แตระบบจาเปนตองสรางมาตรวดเชงปรมาณใหพวกเขามความแตกตางหลอมลาและ

แขงขนกนอยเสมอ โดยจะทาการพจารณาตามลกษณะสามประการของพนททางความคดแบบเสร

นยมใหมดงน (Lefebvre and Goonewardena, 2008)

-ความคลายกน ในสงคมการผลตแบบเสรนยมใหม แรงงานขามชาตชาวพมา ถกทา

ใหมความ “คลายกน” กระบวนการนนอกจากปรากฏในลกษณะการเหมารวม การเหยยดชาต

พนธ การสรางความเปนคนอน ทปรากฏชดในประชาสงคมไทยแลว ความคลายกนนเกดขน

112

จากการปะทะกนระหวางพนทกายภาพและพนททางสงคม ดงตวอยางเชนแรงงานขามชาต

ชาวพมา ตนนอนและหยบเครองแบบพนกงานจากราวตากผา พวกเขามจนตภาพรวมกนวาสง

ทพวกเขาทามนยยะแบบเดยวกนคอการเรมตนวนใหม เมอถงททางานพวกเขาตอกบตรเขา

ทางาน กมนยยะของกระบวนการทาใหเปนสนคารวมกน เชนกนในหวงเวลาทพวกเขารบเงน

คาจางพวกเขามจนตภาพรวมกนเกยวกบการจดการเงนคาจาง และถกทาใหคนชนกบความ

เหมอนกนน อนหมายความวาพวกเขาคาดหวงพฤตกรรมของตวเองในแบบทเหมอนกน

คาดหวงผลทจะไดรบเหมอนกน และมความเชอในการยกระดบในระบบชวตผานระบบ

เหมอนกน ดงบทสมภาษณแรงงานขามชาตทอยเมองไทยมาไดนานประมาณสามป

“(คดวาแรงงานขามชาตชาวพมา มอะไรทเหมอนกน) ทกคนอยากทางานอยากมเงน

อยากสงเงนกลบ มาอยนกตองดแลตวเอง ทนหาเงนงาย ขอใหขยนยงไงกมงานยงไงกมเงน”

(แรงงานขามชาตหมายเลข 5,2554)

-การสรางลาดบชน ทกสงคมลวนมลาดบชน มความสมพนธเชงอานาจ มการควบคม

ระหวางกนอยางไมสามารถลดทอนได แตสาหรบสงคมเสรนยมใหมลาดบชนเกดจาก

กระบวนการทาใหเปนสนคา และมาตรวดประสธภาพเชงปรมาณ ผานกลไกการควบคมเพอ

คงความเหลอมลาเชงปรมาณนนไว กลาวคอแมแรงงานขามชาตจะถกทาใหมความเหมอนกน

ในฐานะสนคาทดเสมอนจะสามารถพฒนาเงอนไขประสทธภาพเชงปรมาณไดเทาๆกนทกคน

แตในทางปฏบตแลวไมใชทกคนทกาวไปถง ความสาเรจตามชดคาอธบายนนได ดงจะเหนได

จากบทสมภาษณ

“ (ทกวนนทางานเกบเงนเพออะไร) กเกบไวใชจายในชวงเวลาฉกเฉน เจบปวย สงเงน

กลบ หรอตอนเปลยนงาน มเหลอกสงกลบไปใหพอแมบาง (อยากกลบพมาหรอไม) ถาเปนค

วารมรสกกอยากกลบแตอยทนมนมงานมเงน ไดสงเงนกลบถาอยทนนกไมมเงนไมมงาน ชวต

กอยแบบเดมๆ”(แรงงานขามชาตหมายเลข 7, 2554)

คาตอบเปนความยอนแยงในสงคมเสรนยมใหม เพราะคาจางทพวกเขาไดรบเพยงพอ

แคการจายวนตอวนหรอหากเหลอเกบกมไดมนยยะสาคญมากมาย จากการสารวจพบวา พน

หลงของครอบครวมาจากเกษตรกรรมแบบยงชพดงนนการสงเงนกลบจงมไดเปนเรองของการ

ลงทนทางธรกจ ในแงนการอพยพสการเปนแรงงานขามชาตในสมทรปราการเปนสญญะของ

การยกระดบทางชนชนตามจนตภาพแบบเสรนยมใหม เปนเงอนไขทดขนกวาเกา แต

113

เชนเดยวกนสภาพจรงไมไดเปนไปตามจนตภาพนเสมอไป รองรอยรปธรรมทพวกเขาเหนคอ

การยกระดบสการทางานในเมองไทย แตขอเทจจรงแลวมนเปนไปไดหรอไมทพวกเขาจะ

ยกระดบฐานะของตวเองอยางตอเนองในสงคมเสรนยมใหมน

“(มใครเปนตวอยางของความสาเรจทรจกหรอไม) มเพอนในหมบานทไปทางานแลว

กลบมามชวตทดขนมซอบานใหมใหพอแมได มนจบตองไดของแบบน (แลวเพอนททางานใน

เมองไทยดวยกนละ) ยงไมเหนนะเพราะเขามาพรอมๆกนอายเทาๆกนตองดวาสกพกจะมใคร

เกบเงนไดมากพอทจะกลบหรอเปลา แตพอมาทเมองไทยกไมคอยตดตอใครแลว สนใจแตการ

ทางาน (มโอกาสไดเงนเยอะขนหรอไดเลอนตาแหนงหรอไม) ไมมหรอกครบ พมากเปนพมาวน

ยงคาจะใหทาอะไรได กมแตงานแบบน ทตองทาคอขยนเกบตงคใหมากๆจะไดรบกลบ

บาน”(แรงงานขามชาตหมายเลข 48, 2554)

สาหรบแรงงานทอาศยอยเมองไทยมานานกจะมความเหนยนยนวา เปนไปไมไดทคน

พมาจะไดรบการยอมรบเลอนตาแหนง หรอกระทงตงตวได สาหรบเขาแลวมนกเปนการใชชวต

วนๆเหมอนกนมไดตางกนกบการทางานในนา แตกตางทอยทนมความปลอดภยในชวต

มากกวาทพมา การทางานในโรงงานมความปลอดภยและไมตองเสยงตอความอดอยากในการ

ทาเกษตรกรรมแบบยงชพ

“พอแมเรามลกมาก ถาแบงทนากคงไดไมเทาไรเลยตดสนใจมาเมองไทย ทแรกกตงใจ

วาจะเกบเงนและกลบไปซอทดน ไวทานาไมตงใจอยนาน แตพออยไปแลวมนกคดวา ถา

กลบไปทานามนกตองเจอเรองแบบเดมๆ นากทวมทกป วนไปวนมาแบบน มลกมเมยกจะ

ลาบากกเลยอยเมองไทยตอ อยางนอยถาทางานไดกมขาวกน (เคยคดเรองตงตวหรอเปลา)

หมายถงอะไร ซอบานเหรอ พเคยถามคนไทยทเปนคนงานหรอเปลา คนไทยเองททางาน

โรงงานยงซอบานไมไดเลยคนพมาอยางผมมงานใหทากดแลว มนไดเทานจรงๆ”(แรงงานขาม

ชาตหมายเลข 30, 2554)

-การแตกแยกในสงคม ในสงคมทมผคนมความคลายกนหากแตดารงอยอยางเหลอม

ลาพรอมกบมรองรอยของความสาเรจใหเหนแตไมสามารถเออมถง ระบบการผลตนนจะไม

สามารถดาเนนไปไดหากไมผลตซาชดของความเชอตอไปเรอยๆ แตหากชดของความเชอกบ

รองรอยของบความเปนจรงมความขดกนมากขน ยอมนาสการตงคาถามตอทงชดความเชอ

และสภาพจรงอนเกดในวกฤตของระบบทนนยมเปนระยะ ดงนนกลไกสาคญคอการรบรท

114

เกดขนตองเปนไปในระดบปจเจกทไมเชอมถงกน ทาใหปญหาทเกดขนเปนเรองของปจเจกชน

มากกวาปญหารวมของชนชน ทแรงงานแตละคนตองจดการปญหานดวยตนเอง ดงนนปญหา

ในชวตประจาวนจงเปนเรองสวนบคคลมากกวาเรองประสบการณรวมของแตละคน

“(เวลามปญหาปรกษาใคร) ไมคอยปรกษาใครนะ เพราะมนกไมคอยมเรองอะไร ถา

เรองเจบปวยกบอกแฟนใหพาไปหาหมอ เรองงานเรากตดสนใจเองเรองเปลยนงานไมคอยได

ปรกษาใครหรอก”(แรงงานขามชาตหมายเลข35, 2554)หญงแรงงานขามชาตชาวพมาเชอสาย

กระเหรยงแสดงความเหนเกยวกบเครอขายทางสงคมของเธอซง นบเปนเปนตวแทนของ

แรงงานขามชาตทอยในเมองไทยมาไดระยะเวลาหนง เครอขายทางสงคมของเธอมคอนขาง

จากดเชนเดยวกนกบแรงงานขามชาตทวไป ทรจกเพยงเอเยนตซงการตดตอหมายถงการ

เหตการณครงใหญเชนการเดนทางกลบหรอการรบญาตมาอยดวย

“จะวาไปกเหมอนเรองตลกนะ ไอเพอนทตงคในบตร ATM หายมนไมบอกใครเลยนะ

กระทงเวลาผานไปกนเหลาดวยกนมนถงบอก....สงสยมนจะอายมง จะวาไปจรงๆไมคอยรเรอง

ใครหรอก ไมคอยคยปญหาไรกน ทพเหนเขาคยกนกคยเรองสพเพเหระดนฟาอากาศ บางทก

ระบายปญหากนบางแตไอขอคาปรกษา ขอความชวยเหลอไมคอยมหรอก”(แรงงานขามชาต

หมายเลข50, 2554)

“(แลวปญหาเรองเงนเคยมหรอเปลา) จรงๆไมคอยมหรอก เพราะเราทางานใชวนตอ

วน บางคนอาจมหนทตองสงใหเอเยนตแตกไมไดกดดนอะไรมากมายถาเดอนไหนใหชากใหสง

เดอนหนาไป เคยมคนทเขาเจบปวยมากๆกไปใชสามสบบาทถาเจบปวยเลกนอยกซอยากนเอง

ได เคยเหนคนทประสบอบตเหตจากการทางาน บรษทกจายเงนใหแลวเขากกลบพมาไป”

(แรงงานขามชาตหมายเลข50, 2554)

“(แลวปกตมไดไปเทยวพกผอนหรอไม) ไมคอยมนะเวลาวางกเปนแบบนนงคยกน ไม

คอยคยเรองททางานหรอก ทาไมเหรอ เพราะมนกเหมอนๆกน ปญหากมกนทกคนแหละ คย

แลวเครยดกนไปเปลาๆ เรองจบกลมไปเทยวกนเหรอมนสาหรบเดกๆบางคนเพงมาเมองไทยก

ตนเตนแตเราอยมาหลายปแลวตงใจทางานดกวา”(แรงงานขามชาตหมายเลข 51, 2554)

“(เคยเหนคนพมาทะเลากนมย) มนกมเปนปกตแหละ แตไมรนแรงแบบทเปนขาววา

ฆาแกงไรกน เพราะจรงๆแลวตางคนตางอยมากกวา อยาวาแตคนพมาไมคกระเหรยงมอญ ก

ตางคนตางอยบางทกไมรจกชอกน ยกเวนเดกรนใหม ทเขาม MOU แลวมาพรอมกนทางานท

เดยวกน”(แรงงานขามชาตหมายเลข 47, 2554)

115

“กบเอเยนตไมคอยมปญหาหรอก เพราะเขามหนาทดแลเรา เราใหเงนเขาไปเขา

จดการปญหาใหเรา จะมบางคนทเขามาแลวปรากฏวาไมไดงาน หรองานไมไดเปนแบบท

เอเยนตบอกไวกอาจจะมปญหาแตกไมไดโวยวายอะไร เพราะไมรจะโวยวายกบใคร เพราะมน

กเขาเมองผดกฎหมาย ไดแตบนวาซวยไป เปนเรองของเวรกรรมไป เพราะคนสวนใหญเขาไมม

ปญหา...เพราะสดทายอาจจะนานหนอยแตยงไงกจะไดงาน”(แรงงานขามชาตหมายเลข 47,

2554)

ในทายสดแลวกระบวนการท ทาใหผ ใชแรงงานขามชาตชาวพมาแยกขาดออกจาก

ประสบการณรวมไดสะทอนในวธคดแบบปจเจกนยมในการจดการปญหา อนเปนวธการจดการปญหา

ทปลายเหตและเกบตกซงยงคงพบในวธคดขององคกรพฒนาเอกชนทวไปในการพยายามสราง “ทน

มนษย”ของแตละปจเจกชนเพอแกไขปญหาเฉพาะหนาทเกดขน ซงมไดลดทอนกระบวนการทาใหเปน

สนคาทเกดขนกบตวแรงงานแตอยางใด ในเงอนไขสามประการขางตนอนไดแก การสราง ความคลาย

ลาดบชน และความแตกแยก ทาใหพนททางความคดของแรงงานขามชาตมงเนนอยกบการเอาตวรอด

ในความสมพนธแบบเสรนยมใหมโดยมสามารถตงคาถามได

4.6 บทสรป

การแปรสภาพสการเปนพนทเสรนยมใหมของสมทรปราการมไดเปนการเปลยนแปลงเฉพาะ

เงอนไขทางเศรษฐกจเทานนหากแตหมายรวมถงเงอนไขเชงคณภาพและการกาหนดความสมพนธเชง

อานาจ และความสมพนธเชงอานาจเงอนไขสาคญคอการกาหนดกลไกการผลตซาแรงงานในฐานะ

สนคา สมทรปราการพฒนาจากการเปนปลายทางของแรงงานอพยพภายในประเทศ เพอตอบสนอง

ระบบอตสาหกรรมสวนตอขยายจากกรงเทพมหานคร สการเปนปลายทางการอพยพของแรงงานขาม

ชาต เพอการเปนพลงการผลตทตอบสนองตอ กระบวนการสะสมแบบยดหยน อนเรมตนดวยการนาเขา

พลงการผลตรปแบบใหมซงมความเปนสนคาอยางเขมขน แตความยดหยนของสมทรปราการนปรากฏ

เฉพาะในการควบคมแรงงานในฐานะสนคาเทานน ขณะทแรงงานในฐานะมนษยกลบถกดดกลนใน

เมองน ตามลกษณะ อนวฒนาการของเมอง อนนาสประเดนคาถามสาคญอนจะนาเสนอในบทถดไป

วา แรงงานขามชาตชาวพมาดารงชวตในเมองนไดอยางไร ผานระบบสวสดการของระบบทนนยมทม

กระบวการทาใหเปนสนคาอยางเขมขนภายใตความสมพนธแบบเสรนยมใหม

116

บทท 5

ลกษณะผอพยพ และเงอนไขเศรษฐกจการเมองประเทศตนทาง

5.1 ความนา

ในบทนจะชใหเหนถงลกษณะของผอพยพทปรากฏในกรณศกษาทใชในวทยานพนธฉบบนโดย

ฉายใหเหนถงมลเหตของการอพยพโดยพจารณาจากเงอนไขประเทศตนทางผานมมมองเศรษฐกจ

การเมอง โดยชใหเหนถงลกษณะของผอพยพทมความแตกตางกนเมอพจารณาตามเงอนไขเวลาของ

การอพยพ ลกษณะการอพยพในชวงทศวรรษ 2540 ชใหเหนถงแรงงานอพยพทมลกษณะการลภยทาง

การเมองควบคกบการลภยทางเศรษฐกจ การอพยพของแรงงานรนนโดยมากมลกษณะท “ไปตายเอา

ดาบหนา” และเปนการอพยพทปราศจากขอมลของประเทศปลายทางโดยเปรยบเทยบกบแรงงานรน

หลง พวกเขาเรมตนการอพยพเขาสเมองชายแดนกอนมการปรบตวเมอมการสะสมประสบการณหรอ

เครอขายทมากขนกอนการอพยพเขาสพนทเมองอตสาหกรรมตอไป เมอเปรยบเทยบกบแรงงานอพยพ

ในชวงทศวรรษ 2550 แรงงานมการเตรยมพรอมมากกวาแรงงานรนกอนโดยเปรยบเทยบ การอยใน

เมองไทยเปนไปในลกษณะการลงทนมเปาหมายทคาดการณไวกอน อนมนยยะของการอยเมองไทยใน

รปแบบแรงงานในฐานะสนคา ในสงคมการผลตแบบเสรนยมใหม นอกจากนพวกเขามความยดโยงกบ

พนทตนทางทสงกวาโดยเปรยบเทยบกบแรงงานรนกอนหนาน การเปนแรงงานรนหนมสาวพวกเขาม

ความคาดหวงในการสรางเนอสรางตวและยกระดบฐานะของตนเองในประเทศตนทางมากกวาการ

ปรบตวสการใชชวตในประเทศไทย ความแตกตางของแรงงานอพยพของแตละรนสามารถเหนไดชด

จากการคานวณคาเสยโอกาสทางเศรษฐกจ และกระบวนการใหเหตผลตามตรรกะแบบเสรนยมใหม

การคานวณคาเสยโอกาสของแรงงานขามชาตมลกษณะการคานวณผลไดทางวตถ หรอการ

ทาใหเงอนไขตางๆกลายสภาพเปนวตถทสามารถคดคานวณได การคานวณคาเสยโอกาสจงผาน

กระบวนการทาใหเปนสนคาอยางเขมขนโดยวางเงอนไขเรมตนทประเทศตนทาง เอเยนตในฐานะผ

นาเขาแรงงานขามชาตมบทบาทสาคญ แมดานหนงพวกเขาจะเปนผแสวงประโยชนจากผ ใชแรงงาน

ขามชาต แตในอกดานหนงตวแทนนาเขาแรงงานขามชาตมบทบาทสาคญอยางยงในกระบวนการทา

ใหเปนวตถของภาพชวตทประเทศปลายทาง โดยเชอมรอยกบเงนทลงทน และโอกาสทจะไดรบจากการ

อพยพ

117

เมอเขาสกระบวนการอพยพแลวสงทตามมาคอการใหเหตผลของการอพยพทเปนมากกวา

ผลไดทางเศรษฐกจ กระบวนการใหเหตผลการอพยพทปรากฏในวทยานพนธฉบบนมใชเปนเพยง

กระบวนการใหเหตผลของปจเจกชนเทานน หากแตหมายรวมถงการใหเหตผลของตวระบอบเนน

คาจางตามแนวชมปเตอรทมตอผใชแรงงานการกาหนดระเบยบและการควบคมตวเองของแรงงานขาม

ชาตถกวางบนเงอนไข “คณภาพมนษย” มนษยเศรษฐกจทมเวลาจากด ระบบคาจางกลายเปน

สวสดการพกพาอยางเดยวของพวกเขาม เปนเครองรบประกนการซอชวตของพวกเขาคนเมอสนสดการ

ทางานในประเทศไทย กลไกการควบคมผานการใหเหตผลของตวโครงสรางนทางานอยางเปนระบบ

เมอปจเจกชนคดวาพวกเขาทาดวยเจตจานงของพวกเขาเองมใชการผลกดนของตวโครงสราง การ

ควบคมนประกอบดวยการกาหนดใหปจเจกชน มความผกพนกบสงคมในระดบตาผานการรบผดชอบ

ตอตวเองระดบสงการสรางหนระยะยาว การเพมความเขมขนของการแบงงานกนทาระหวางเพศ การ

กาหนดคณภาพมนษย รวมถงกลไกการควบคมผานกลไกภาษาศาสตรสงคม เงอนไขเหลานเปน

เงอนไขสาคญททาใหสวสดการเนนคาจางดาเนนการผลตซาแรงงานในฐานะสนคาไดราบรนมากขน

ดงจะเหนไดวาแมรฐจะเลกลง แตกลไกการควบคมทเกดขนในระดบปจเจกชนสงขน ในสงคมการผลต

เสรนยมใหม

5.2 แรงงานอพยพชวง ทศวรรษ 2540 และแรงงานอพยพชวง ทศวรรษ 2550

เงอนไขสาคญทตองคานงประกอบเมอเปรยบเทยบลกษณะของผอพยพในชวงสองทศวรรษ

โดยภาพกวางของการเปรยบเทยบจะเหนไดวาแรงงานขามชาตในชวงทศวรรษ 2540 มลกษณะการ

เปนผอพยพดวยเหตผลทางการเมองหรอการลภยทางเศรษฐกจอนมความเกยวเนองกบการเมอง อน

เนองมาจากเหตการณจราจลในประเทศพมาในชวงทศวรรษ 1990 อนมความเกยวเนองจากวกฤต

เศรษฐกจ เงอนไขขางตนมความเกยวพนกบการขยายตวของเมองชายแดนในชวงวกฤตการเงนเอเชย

การยายฐานการผลตของบรรษทขามชาตสพนทการผลตทมตนทนตากวา แตโรงงานไรราก ตามพนท

เมองชายแดนกมใชคาตอบระยะยาวสาหรบการสะสมทน การพฒนาโครงสรางพนฐานยงคงปรากฏใน

พนทเมองใหญ ในอกทศวรรษถดมาแรงงานอพยพรนใหมอพยพดวยเงอนไขความเปนผประกอบการ

สงมการวางแผนมากขน การอพยพของแรงงานรนทสองมความเกยวพนกบปจจยการเมอง

ภายในประเทศนอยกวาแรงงานรนกอนหนา พวกเขาอพยพเขาสพนทใจกลางการผลตผานระบบ

ตวแทนนาเขา ทมการประสานงานและใหขอมลอยางเปนระบบ สงเหลานสงผลใหพวกเขามความ

118

คาดหวงในชวตทตางไปจากแรงงานรนกอนหนา พวกเขาใชชวตในพนทเสรนยมใหมอยางตอเนองอน

สงผลให “ครงชวต”ของแรงงานในฐานะสนคาของพวกเขาหดสนลงโดยเปรยบเทยบ ประเดนทนาสนใจ

คอพนทประเทศปลายทางมไดถกคาดหมายในฐานะพนทททาการผลตซาพวกเขา ระยะเวลาการ

ทางานในสมทรปราการถกพจารณาในฐานะสภาพชวคราวทไมจาเปนตองผกมด หรอตอส เพอเหตผล

อนใดเวนแตเงอนไขการคงอยในรปแบบแรงงานในฐานะสนคาเทานน

1.แรงงานขามชาต ชวงคาบเกยวทศวรรษ 2540

แรงงานขามชาตกลมนไมมคาใชจายทเปนเงนกอนขณะเดนทางเขาประเทศไทยโดยมากไดรบ

โอกาสจากการชกชวนของคนรจก การไดรบเอกสารสทธ เปนไปตามประกาศของรฐบาลแตละยค ภม

หลงของแรงงานอพยพกลมนมกเปนคนหนมสาวซงไมมภาระผกพน จากการสมภาษณแรงงานขาม

ชาตชาวพมาทอยเมองไทยมากกวาสบหาปขนไปมโอกาสกลบบานเพยง ครงเดยว หรอสองครงเปน

อยางมากตามความจาเปน ชวตของพวกเขาโดยมากอาศยอยในเมองไทย หลายคนใชชวตในเมองไทย

มากกวาอยในประเทศพมา (โดยมากแลวแรงงานอพยพรนนเรมอพยพสเมองชายแดนราวอาย 15-18

ป ในชวงทศวรรษ 1990) ในแงเศรษฐกจการเมองแรงงานกลมนถกควบคมดวยวธคด ซกอปทาน และม

วนยทางการคลงอยางเครงครด แตดวยรายไดทตาทาใหรายไดแทบทงหมดถกใชจายสาหรบคาใชจาย

ในชวตประจาวน แมแรงงานกลมนจะไมมคาใชจายดานการสงเงนกลบและไมมความจาเปนตองตดตอ

ตวแทนนาเขาแรงงานขามชาตเหมอนแรงงานรนหลงแตพวกเขากาลงประสบปญหาในชวตประจาวน

เมอพวกเขาตองใชชวตในเมองไทย ดวยเงอนไขเศรษฐกจแบบคนไทยแตงงาน มลก พรอมดวยอายท

มากขน ดงเรองเลา แรงงานขามชาตหมายเลข 50 (2554)แรงงานขามชาตชาวพมาเชอสายกระเหรยง

ซงเขามาเมองไทยในชวงป 1990

เขาเลาวาเขาเขามาเมองไทยทางเจดยสามองค ทางานอยทเมองชายแดนดวยวยเพยงแค15 ป

ทางานกอสรางทวไปทางานอยไดไมถงปกมคนชวนไปกรงเทพ ไมมคาใชจายแคขนรถไปทางาน

กอสรางทบางบอนโดยไดเสนอคาจางวนละ70 บาททาอยไดสกพกนายจางจายเงนคาจางไมครบ โดย

บอกคางคาจางประมาณ 2000 บาท แคไดรบภายหลงเพยง 500 บาท ขณะนนเพอนฝงทมาจาก

หมบานเดยวกนราวสบคนกเรมแยกยายกนไปในทตางๆ จงตดสนใจยายไปทางานกอสรางแถวยาน

นาวาทาอยไดปกวา ภายหลงมคนงานโดนไฟฟาชอตเสยชวต เขาจงตดสนใจยายกลบมาทางานทเดม

ทาอยสกพกจงยายมาทางานทโรงงานพลาสตกแถววดมหาวงศ (สาโรงเหนอ) ถงตอนนเรมพดไทยได

เยอะขน เรมมเพอนฝงมชวนกนกนเหลาเลน การพนน ใชยาเสพตดบาง จนในทสดในป 2538 ไดงาน

เปนคนแบกขาวสารแถวราษฎรบรณะทนทางานอยถงแปดปและไดแตงงานกบแรงงานอพยพชาวมอญ

119

ชวงน ทางานตงแต 8.00-17.00 น. ไดรบคาจางตามจานวนกระสอบทยกได นบวาเปนงานทหนกมาก

แตไดคาตอบแทนด ตกวนละ 450-500บาท ถอวาเยอะมากสาหรบสมยนน ชวงททางานเปนกรรมกร

แบกขาวสารนเปนชวงทรเรมใชใบกระทอม ซงถอวาเปนปจจยทหาของกรรมกรแบกขาวสาร ชวงนเรม

เกบเงนไดโดยแปรเปลยนทรพยสน แตหลงถกตารวจจบแถวบางปะกอกเสย สรอย นาฬกาไปหลายพน

เลยไมคดเกบตงคอกตอไป ทางานไดราวแปดปงานเรมนอยลงเนองจากเถาแกเรมเอาเครองจกรมาใช

ไมมงานเขามาวางอยสองเดอน จงตดสนใจยายมาทางานทโรงงานอนดามน (โรงงานหองเยน) ตามคา

ชกชวนของญาตฝายภรรยา ทตาบลทายบาน สมทรปราการ (สะพานปลา) ไดรบคาตอบแทน 215

บาทตอวนมลกสาวหนงคนอาย 8 ป

เรองราวของแรงงานขามชาตหมายเลข 50 เปนภาพสะทอนแรงงานอพยพระหวางประเทศรน

แรกทใชชวตในเมองไทยโดยปราศจากหลกประกนมการเปลยนงานอยบอยครง จากประสบการณการ

ทางาน เขาเคยพบวา ขณะททางานเปนกรรมกรแบกขาวสาร มแรงงานชาวกมพชาเสยชวต ขณะนนม

สหภาพแรงงานทาใหญาตแรงงานดงกลาวไดรบคาชดเชยนบแสนบาท เปนเหตใหเขามความสนใจ

ดานสทธการรวมตวของแรงงาน เนองดวยสภาพปจจบน หมละอไมมเงนเกบ และไมมภาระทตองสง

เสยใหญาตพนองททางพมา ครอบครวแมไมมหนระยะยาว แบบแรงงานทวไป สงทสรางภาระความ

กงวลดานจตใจคอ ภาระทเพมขนและสถานะของตวเขาทเรมมอายมากขน ความไมมนคงในอนาคต

สรางภาระทหนกองแกเขาแมจะไมมหนทเปนตวเงนเลยกตาม

2.แรงงานขามชาตชาวพมาทเขาสประเทศไทยหลงหลงทศวรรษ 2550

การอพยพของแรงงานรนนมการคดคานวณผลไดทางธรกจมากกวา แรงงานทอพยพใน

ทศวรรษกอนหนา หากพจารณาตามคาอธบายแบบ เศรษฐศาสตรนโอคลาสสคการอพยพของแรงงาน

รนนสามารถพจารณาผานปจจยดงและปจจยผลก โดยการคดคานวณคาเสยโอกาส การลงทนขาม

พรมแดน 7000-10000 บาท เปนจดเรมตนของการสรางหน บอยครงทเงนจากการขายและจานองทไม

เพยงพอตอการเดนทางซงงบประมาณมกจะบานปลาย คาเชาหองพกเดอนแรกมกถกหยบยมจาก

ตวแทนการนาเขา สงเหลานเปนจดเรมตนของการกอหน แตโดยมากแลวหนเหลานอยในวสยท

สามารถชาระไดไมไดเปนภาระทางตวเงนระยะยาว แรงงานกลมนเปนคนรนหนมสาวทมเครอขายและ

ทนทรพย อนาคตของพวกเขาแตกตางจากแรงงานอพยพรนแรกพวกเขามความหวงทจะกลบประเทศ

เงนทเหลอเกบสวนมากถกสงกลบไปยงประเทศตนทาง คาวาหนระยะยาวของพวกเขาจงมใชเรองตว

เงนเชนเดยวกน หากแตเปนเรองของภาระความรบผดชอบและความตงเครยดจากความมนคงในการ

120

ทางาน แรงงานกลมนมความตนตวเรองสทธแรงงานนอยกวาแรงงานรนกอน พวกเขาใสใจในอานาจ

ตอรองขอตวเองนอยกวาและคดเรองการทางานเพอใหบรรลเปาหมายในเมองไทยเปนอนดบแรก หนท

สาคญมากกวาตวเงนในชวตประจาวน คอหนทางสงคมและภาระผกพนกบประเทศตนทาง ไดเพม

อตรากระบวนการทาใหเปนสนคาของผใชแรงงานรนหนมสาวสงขนเชนกน

แรงงานจาแนกตามจานวนปท

อยในประเทศไทย

ลกษณะคาใชจายหลก ประมาณรอยละของรายได

0-10 ป คาใชจายดานการสงเงนกลบ

และใชหนคาเดนทาง

30-40%

10ปขนไป คาใชจายดานอปโภค บรโภค

พนฐาน

70-80%

ตาราง 5.1แสดงลกษณะคาใชจายเมอเทยบกบรายได

จากตาราง 5.1 แสดงใหเหนวา แรงงานรนใหมมคาใชจายหลกกบการสงเงนกลบไปยงประเทศ

ตนทาง อนเปนภาพสะทอนกลไกการวางหนทางสงคมระยะยาวแกผอพยพ ซงมสถานภาพทาง

เศรษฐกจและสงคมดกวาผอพยพรนกอนหนาโดยเปรยบเทยบ พวกเขามไดเผชญเงอนไขการอพยพใน

ลกษณะการบงคบอพยพหรอการเดนทางโดยปราศจากจดหมาย หากพจารณา องคประกอบของ

คาอธบายแบบเสรนยมใหมวา ดวย “ภาษตา และ หนสง” แรงงานอพยพรนใหมมแนวโนมทจะมความ

ผกพนกบประเทศปลายทางนอยลง และจากดตวเองอยในปรมณฑลทางเศรษฐกจเทานน การจากด

ตวเองเพอผลประโยชนดานการผลตซาทางกายภาพ ทาใหเกดภาวะความเปนปจเจกชนสงและแปลก

แยกตนเองจากชมชนทอยจรง (Actual Community) สการผกพนกบ ชมชนจนตกรรม ตามแบบฉบบ

เสรนยมใหม

Philip Mirowski ไดระบเงอนไขสาคญของแนวคดเสรนยมใหมวา “ปจเจกชน ไมวาอยในฐานะ

บคคลธรรมดาหรอนตบคคลไมสามารถกระทาผดได หากพวกเขามความสามารถ และคดวาการลงทน

ตอกจกรรมนนมความคมคา” ในบรบทแรงงานขามชาตตราบใดทพวกเขาไมถกจบและมคาใชจายพอ

สาหรบการจดทะเบยนหรอตดสนบนเจาหนาทรฐไทย การเคลอนยายขามพรมแดน ของทน บรรษท

และนตบคคลเปนเรองปกตและไดรบการสงเสรมแตการเคลอนยายเสรของแรงงานมกไดรบการตง

คาถาม สาเหตสาคญมาจากการเคลอนยายของแรงงานมกมไดหมายความเพยงการเคลอนบายของ

121

แรงงานในฐานะสนคา หากแตคอการเคลอนยายแรงงานในฐานะมนษย ความเปนมนษยเปนเงอนไขท

สรางความลาบากยงตอ “การวดได” ความเปนมนษยจงนบเปนภยคกคามตอความมนคงของรฐเสร

นยมใหมเสรนยมใหมทตองการทน ความเปนผประกอบการ และประสทธภาพโดยไมตองการความ

เปนมนษย แรงงานขามชาตเตมเตมเงอนไขการตองการพลงแรงงานราคาถก และมตนทนการผลตซา

ตา แตในขณะเดยวกนไมอาจปฏเสธไดวา ความเปนมนษยทตดตวมากบผใชแรงงานจาเปนตองทาให

อยภายใต ชดความคดวาดวยเสรภาพตามแบบแผนของคาอธบายแนวเสรนยมใหม หรอกลาวอกนย

หนงคอ เสรภาพในการควบคมตวเองของปจเจกชนใหมใหขดขวางประโยชนตอการสะสมทน

นอกจากนภาพสะทอนการควบคมของรฐไทยเปนตวแบบการแปรสภาพความมนคงของรฐส

ความมนคงแบบเสรนยมใหม24 ผานกลไกตลาดและมลคาแลกเปลยน โดยพจารณาจากเงอนไขของ

แรงงานขามชาตดงน

1.รปแบบการจดทะเบยนและการใหบตรสชมพ ปรมาณแรงงานขามชาต โดยเฉพาะแรงงาน

ขามชาตชาวพมาทงทเขาเมองถกกฎหมาย และผดกฎหมาย (ไมมเอกสารแสดงตวตน) ยงคงไมม

ตวเลขทตายตวขอมลของหนวยงานทางการมความแตกตางกนดวยวธวทยาของการเกบขอมล และ

นยามปญหา เชนเดยวกนกบหนวยงานดานการพฒนาเอกชน อนทาใหขอมลออกมาอยในลกษณะ

“สถตในบรบทสงคม” ทมความเปนอตวสย มากกวาวตถวสย อยางไรกตาม ขอมลดานปรมาณแรงงาน

ขามชาตไดรบการตความรวมกนจากหนวยงานตางๆอยางมจดรวมทนาสนใจคอ ปรมาณแรงงานขาม

ชาตทมอย กาลงทาทาย มตดานความมนคงของรฐ และ/หรอ ความมนคงของมนษย อนจาเปนตอง

นาสการควบคมและแทรกแซงบางอยาง

รปธรรมของการสงเคราะหรปแบบความมนคงของรฐเสรนยมใหมกบเสรภาพปจเจกชนปรากฏ

อยทแนวทางการจดทะเบยนของรฐไทยผานการจดทะเบยน ผาน “บตรอนญาตแรงงานตางดาว” อน

ประกอบดวย บตรสตางๆอนสะทอนกลมอาชพของแรงงานขามชาต บตรดงกลาวนเปนการจากด

24

เมอพจารณานยามรฐเสรนยมใหมไดมขอแตกตางกบแนวคดเสรนยมแบบดงเดมคอ สทธเสรภาพแบบปจเจกชน มนษยนยม สทธมนษยชนถกสราง

และนยามใหมผานปรมณฑลทางเศรษฐกจ เสรนยมใหมดเสมอนเปนแนวคดทปลอดอดมการณทางการเมอง ตามท Hayek ไดระบวา “กลไกตลาดเปนเครองมอการ

ประมวลผลขอมลไดดกวาสมองมนษยโดยทยงทางานบนรปแบบของสมองมนษย” แตในขณะเดยวกน Foucault ชใหเหนวา ลทธเสรนยมใหมมกถกเขาใจวาเปน

นโยบายการปลอยตลาดเสรแตแทจรงแลว เสรนยมใหมเปนการควบคมทางจตวทยา กจกรรมทวไปของมนษย อนเปนการแทรกแซงถาวรตลอดทกกจกรรมของ

มนษย กลาวอกนยหนงลทธเสรนยมใหมมไดทาลายอานาจรฐหากแตไดปรบเปลยนหนาทและขอบเขตของรฐ หากพจารณาวภาษวธวาดวยความสมพนธระหวาง

เสรภาพปจเจกชนและความมนคงของรฐ มใชทางสองแพรงใหมแตอยางใด หากแตสาหรบสงคมเสรนยมใหมนนกลไกการประสานความขดแยงขางตนนนถกคด

คานวณผานผลไดทางเศรษฐกจ เสรภาพของปจเจกชนและความนคงของรฐจงไมใช การแขงขนแบบ Zero-Sum ในลกษณะสญญาประชาคมตามคาอธบายเสรนยม

ดงเดมหากแตเปนการแปรสภาพเงอนไขเชงคณภาพสระบบมลคาแลกเปลยนของทง ปจเจกชน และสงคมเสรนยมใหม

122

แรงงานขามชาตใหประกอบอาชพตามทระบในบตรกบนายจางทนาไปจดทะเบยนรวมถง การไม

อนญาตใหเคลอนยายจากพนททไดลงทะเบยนไว โดยมรายละเอยดของบตรสดงน

1.อาชพประมง บตรสฟา

2.อาชพเกษตรกร (รบจางภาคเกษตร) บตรสเขยว

3.อาชพอสราง บตรสเหลอง

4.อาชพตอเนองประมง บตรสสม

5.อาชพผ รบใชในบาน เปนบตรสเทา

6.อาชพอนๆ 19กจการเปนบตรสชมพ

แมนโยบายดงกลาวของกระทรวงแรงงานในป 2552 จะเปนภาพสะทอนวธคดแบบเนนรฐชาต

ในการแกปญหาการวางงานในชวงวกฤตการวางงานโดยเปนความพยายามในการสงวนงานใหแกคน

ไทยเจาของสญชาต อยางไรกตามแนวนโยบายดงกลาวไดสรางรปแบบการควบคมความสมพนธการ

ผลตทมประสทธภาพแกสงคมเสรนยมใหมขนมา อนหมายความวาแรงงานขามชาตหนงคนจะไดรบ

การยอมรบ ในฐานะชางกอสราง หรอพนกงานแกะหวกง ในจงหวดสมทรปราการเทานน พวกเขาม

สามารถเปนอยางอนไดเวนแตจะไดรบการอนญาตหรอเสยคาใชจายในการจดทะเบยนใหม ความเปน

มนษยของเขามไดเกดจากการปฏสมพนธในสงคม (Intrinsic Value) หากแตเกดจากการ “ซอ

คน”(Exchange Value) จากคาจางทพวกเขาไดรบ ซงแนนอนวาคาตอบแทนทพวกเขาไดรบถก

กาหนดใหเพยงพอสาหรบการผลตซาทางกายภาพ เสรภาพทพวกเขาไดรบจงเปนเสรภาพในการสราง

มลคาแลกเปลยนในสงคม เชนเดยวกนความมนคงของรฐเสรนยมใหมกอยดวยการสรางมลคา

แลกเปลยนของปจเจกชน โดยใหมตความเปนมนษยถกแยกเปนอกปรมณฑลหนงซงสามารถถกซอได

ผานระบบกลไกตลาด

แมการจากดอาชพผานการลงทะเบยนรบบตรแรงงานตางดาวชวคราวจะไมมผลในทางปฏบต

กลาวคอ แมสามารถนาแรงงานนอกระบบและปราศจากเอกสารสทธมาขนทะเบยนไดในปเดยวกนแต

มไดบรรลผลตามแนวทางนโยบายทวางไว อนไดแกการจากดแรงงานขามชาตใหอยในภาคธรกจท

กาหนด หรอทาใหแรงงานไทยเขาสภาคการผลตเดยวกนกบแรงงานขามชาตดวยคาจางทเทากน แต

เปนการวางบรรทดฐานสาคญวาดวยกลไกการควบคมแรงงานภายใตความสมพนธแบบเสรนยมใหม

เพราะในทางปฏบตแลว ในแรงงานทไดรบคาจางระดบตาในเมองไทย แรงงานขามชาตมแนวโนมทจะ

เปลยนงานนอยกวาแรงงานไทยโดยเปรยบเทยบพวกเขา มเครอขายความสมพนธทจากด และการม

123

ประสบการณทมากขนในแตละสถานประกอบการมไดเปนการรบรองการไดรบคาตอบแทนทเพมมาก

ขน การยายททางานเปนไปคอนขางจากดโดยเปรยบเทยบเนองดวยความแตกตางของลกษณะงาน

และฐานคาตอบแทน รปแบบการจดทะเบยนขางตนจงเปนกระบวนการทาใหความสมพนธทมอยแลว

เปนทางการมากขนภายใตวลความมนคงของรฐ

รปภาพ 5.1 แสดงการเคลอนยายของแรงงานขามชาตในชวงอายของพลงแรงงาน

รปภาพ 5.1 แสดงการเดนทางเปลยนททางานของแรงงานขามชาตหมายเลข 50 ตลอดสบกวา

ปซงจากดอยเฉพาะพนทกรงเทพตอนใตและสมทรปราการเทานน ดงนนแมไมมกฎหมายบงคบแรงงาน

ขามชาตโดยมากกจะเผชญเงอนไขทสรางขอจากดตอการเดนทางขามพนทอยด

2.การเปดบญชธนาคารของแรงงานขามชาต ในยค 2540 บญชธนาคารนบเปนสงทไกลตว

สาหรบแรงงานขามชาต แมกบแรงงานไทยเองการมบญชธนาคารกยงเมอเปนเงอนไขจาเปนในการ

ดารงชพ ธนาคารเปนเรองของการออม และหลกประกนในการกยม และการทาธรกรรมทมความ

ซบซอน สาหรบแรงงานหาเชากนคาการออมเปนเรองไกลตวและการใหสนเชอจากธนาคารกดเปน

เรองของชนชนกลางระดบสงมากกวาประชาชนทวไป มอาจปฏเสธไดวาการเปดเสรทางการเงนเปน

หนงในนโยบายสาคญของแนวทางเสรนยมใหม ทมกถกพจารณาในฐานะกลไกการตดสนใจระดบมห

ภาคและการไดเสยผลประโยชนของชนชนนาระหวางประเทศ ในประเดนนจงจะฉายภาพใหเหนวาการ

124

เปดเสรทางการเงน มผลตอการรบรตวตน และชวตประจาวนของแรงงานขามชาตและแนวคดการ

ควบคมผานรฐ

หากเสรภาพแหงปจเจกชนตามแนวคดเสรนยมดงเดมถกปรบเปลยนส เสรภาพในการ

เคลอนยายสนคา ระบบกลไกเงนตราจงเขามามความสาคญสาหรบแรงงานขามชาตชาวพมาใน

สมทรปราการบญชธนาคารเปนสงจาเปนในการรบคาตอบแทนจากนายจาง ทสาคญหากพจารณารฐ

ไทยในฐานะรฐทนนยมทมความยดหยนโดยสมพทธ (กบทน) ป2551 ในชวงวกฤตการเงนไดมธนาคาร

พาณชยจานวนมากวางเงอนไขยดหยนให แรงงานขามชาตทถอบตรแรงงานตางดาวชวคราวสามารถ

เปดบญชธนาคารในชอของตนเองได พรอมทงการถอบตรเอทเอม บญชธนาคารในชวงปลายทศวรรษ

2530 เปนของใหมสาหรบเกษตรกรและผใชแรงงานไทยเพยงสองทศวรรษใหหลงผใชแรงงานขามชาต

ทเขาเมองผดกฎหมายสามารถเขาถงการใชบญชธนาคารได แมในทางปฏบตแลวมแรงงานขามชาตท

เปนเจาของบญชธนาคารจะมจานวนจากดการตดตอกบเจาหนาทธนาคารดคลายกบการตดตอกบ

หนวยงานราชการทแรงงานขามชาตมองเปนเรองทซบซอนและมความเสยง อยางไรกตามหาก

พจารณาลกษณะทเกดขนจรงแรงงานขามชาตปจจบนมกไดรบคาจางผานการโอนเงนสบตร ATM โดย

ทบตรนนผกตดกบบญชทเปดโดยบรษท อนหมายความวาพวกเขามความเสยงสงทจะสญเสยเงนท

เกบไวไดเนองจากบญชคาจางนนถกเปดในชอผอน ในแงน บตร ATM จงมไดกอใหเกดประโยชนดาน

การออมแตอยางใดหากแตเปนไปเพอประโยชนดานการรบจายเงน (ของนายจาง) และเนองมาจาก

การทแรงงานขามชาตชาวพมาในพนทจงหวดสมทรปราการโดยมากแลวอยในภาคอตสาหกรรมททา

การผลตจรง มากกวาภาคบรการหรอการจางงานชวคราว ระบบจายเงนผานบญชธนาคารจงเปนภาพ

สะทอนชวตประจาวนของแรงงานขามชาตทถกกาหนดโดยบรรษทขามชาต และทนการเงนระหวาง

ประเทศเปนทอดๆไป

คาถามสาคญคอกลไกการจายและถอบญชธนาคารมผลตอการรบรตวตน และสรางขอบเขต

ของเสรภาพตามแนวคดเสรนยมใหมอยางไร หากพจารณาในทางปฏบตแลวแรงงานขามชาตมการ

เคลอนยายระหวางพนทตาโดยเปรยบเทยบกบแรงงานไทยหรอกบอายขยของพลงแรงงานคน แมจะไม

มกฎหมายมาจากดกตาม ดงนนเมอเสรภาพของรางกายของพวกเขาถกจากดดวยเงอนไข

ความสมพนธการผลต สงทเดยวทเปดกวางตอการเคลอนยายอยางเสรคอ แรงงานของเขาในฐานะ

สนคาทถกแปรเปลยนเปนจานวนเงนในบญช สาหรบแรงงานขามชาตรนใหม บญชธนาคารมประโยชน

ยงตอการโอนเงนไปยงพนทชายแดน นายหนาจากหมบานจะเดนทางขามพรมแดนและทาการถอนเงน

125

จากบญชธนาคารเพอนาไปสงใหญาตพนองของตวแรงงานขามชาต ในแงนเสรภาพของการ

เคลอนยายจงถกทาใหเปนสนคาในรปแบบเงนในบญชธนาคาร ขณะทตวผใชแรงงานในฐานะมนษย

ถกควบคมในพนทจากดดวยเหตผลดานความมนคงของรฐตลาดในยคเสรนยมใหม

5.3 การคานวณคาเสยโอกาสวาดวยการอพยพ

มลคาใชสอยในสงคมมกสรางปญหาใหกบกระบวนการผลตในการ คดคานวณตนทน

ความสามารถในการจบตองไดนบเปนสงจาเปน การสรางความสมพนธการผลตทมลกษณะเปน

นามธรรมใหมลกษณะรปธรรม เชนเดยวกนกบพลงแรงงานหรอแรงงานในฐานะสนคา อนประกอบดวย

สวนแรงงานนามธรรม และแรงงานรปธรรม ไดถกทาใหเปนวตถโดยลดสภาพนามธรรมลงใหเหลอเพยง

ลกษณะรปธรรมและวดได

เวลาในสงคมมนษย ทเคยแสดงเงอนไขเชงคณภาพ อนไดแกความผนแปร และไหลเวยนไม

หยดนงถกทาใหหยดอยนงและจากดสการเปน วตถ ทสามารถวดเชงปรมาณได เชนเดยวกนกบพนท

ทางกายภาพไดมการแยกขาดออกจากกน พลงแรงงานไดกลายเปนวตถทปฏสมพนธอยในสนามของ

เวลาและสถานททถกทาใหเปนวตถเชนกน เชนนปจเจกชนจงถกลดคาใหเปน อนภาคทกระจดกระจาย

และไรพลงในระบบทพวกเขารสกแปลกแยกจากตวตนของพวกเขา พลงของระบบไดทาลายพนธะ

ตางๆทพวกเขามในฐานะมนษย การผลตซงเปนตวบงชสาคญของความเปนมนษยกลบกลายทาให

ปจเจกชนรสกแปลกแยกภายใตกฎเกณฑนามธรรมเชงกลไกและการวดได ซงผกมดพวกเขาไว25

เมอพจารณากระบวการทาใหเปนวตถตามนยามทวไปอนหมายถงกระบวนการแปรสภาพ

คณลกษณะของมนษย ความสมพนธกจกรรม สสภาพของวตถ (อนหมายถงสนคา) และตววตถนนก

อย เปนอสระอยเหนอคณลกษณะความเปนมนษยของผผลต ในลกษณะนการทาความเขาใจ

กระบวนการทาใหเปนวตถตองพจารณาใน ชมชนแรงงานขามชาต รวมถงกระบวนการผลต แรงงาน

ในประเทศตนทางเพอชใหเหนการท กระบวนการแยกขาดแรงงานในฐานะสนออกมาเปนวตถทเปน

25

แมการกดขและขดรดจะปรากฏมานานกอนกอนการพฒนาของระบบทนนยม ไมวาจะเปนการขดคคลอง หรอเหมองแรใน อยปต โรมน หรอเอเชย

แตโครงการการผลตในยคโบราณไมเคยถกใหเหตผลเชงกลไกมากอน มนเปนเพยงปรากฏการณทแยกขาดออกจากวถชวตชมชนปกต ซงมลกษณะการผลตแตกตาง

ออกไปตามแตละพนท เชนแมแรงงานทาสจะเปนสวนหนงของการขดรด แตในกระบวนการใหเหตผลแลว แรงงานทาสยงคงถกแยกขาดออกจากสงคม “มนษย”

แมแตนกปรชญาทมอทธพลในยคนนยงไมนบรวมชะตากรรมของเหลาแรงงานทาสในฐานะชะตากรรมรวมของมนษยชาต แตในยคสมยการผลตของระบบทนนยม

สถาณการณนไดเปลยนแปลงไปอยางมาก ชะตากรรมของผ ใชแรงงาน กลายเปนชะตากรรมของสงคมโดยรวม ตามลกษณะทระบบอตสาหกรรมมความจาเปนตอง

ใช “แรงงานอสระ”(Lukacs, 1978) อนหมายถง ผ ทอสระตอการเสนอขายแรงงานของพวกเขาในฐานะสนคาทพวกเขาถอครองอย ภายใตกฎของการแลกเปลยน

แรงงานในฐานะสนคา การแลกเปลยนสนคาถกกระทาโดยปราศจากจตสานกภายใตกฎธรรมชาตทถกสรางขน เวลาตามเขมนาฬกากลายเปนมาตรวดความถกตอง

ของการผลต ปรมาณแรงงานถกวดผานระยะเวลาการทางานควบคกบเครองจกร เงอนไขคณภาพตางๆไมมความหมายเงอนไขเชงปรมาณเทานนทกาหนดทกอยาง

ผานมาตรวดทางเวลา

126

อสระและควบคม แรงงานสวนทเปนมนษยโดยพจารณา ผานตวแทนการนาเขาแรงงานขามชาต

(เอเยนต)เพอมใหเกดความสบสนและขอถกเถยงในประเดนรปธรรมและนามธรรม การวเคราะหคาเสย

โอกาสของการอพยพนจงวเคราะหผานแนวคดเชงทฤษฎ Mogration Threshold ของ Baines (1985)

สาหรบสมทรปราการเมองทมลกษณะทางกายภาพ และภมศาสตรสงคมใกลเคยงกรงเทพ

มากทสดในบรรดาปรมณฑล การทางานทสมทรปราการไดรบการนยามโดยรวมวา “คอการทางานใน

กรงเทพ” ซงแตกตางจากปรมณฑลอน เชน จงหวดสมทรสาครซงเปนพนทซงมประชาการแรงงานขาม

ชาตหนาแนนทสด แรงงานขามชาตกยงไมนยามสถานททางานในลกษณะเดยวกนกบแรงงานใน

จงหวดสมทรปราการ การทางานในพนทสมทรปราการจาเปนตองอาศยเครอขาย และคาใชจายในการ

จดหางาน ในพนททมการผสมผสานระหวางแรงงานไทยและแรงงานขามชาตโดยแรงงานทงหมดจะอย

ในตลาดแรงงานเดยวกน เชนนนเอเยนตจงกลายเปนตวแทนหรอกลจกรสาคญในฐานะผผลตแรงงาน

ในฐานะสนคา เปนกระบวนการตราคา พลงแรงงานในขนพนฐาน ในแงนเอเยนตจงเปนมากกวาพอคา

คนกลางท “ซอถก” ขายแพง ในอกดานเอเยนตไดมสวนสาคญในการตราคาเงอนไขเชงคณภาพของ

ผใชแรงงานขามชาต ใหเปนเงอนไขเชงปรมาณทวดได

เอเยนตมกถกใชในความหมายแคบในฐานะ “อาชพ”หรอผ แสวงหากาไรจากการนาเขา

แรงงาน องคกรพฒนาเอกชนมกพจารณากลมนในฐานะผละเมดสทธมนษยชน และกระบวนการคา

มนษย แตหากพจารณาบทบาทของ “เอเยนต”ตามความหมายเชงโครงสราง เอเยนตเปนกลจกรสาคญ

ของกระบวนการทาใหเปนวตถของแรงงานในฐานะสนคา และหากมองในฐานะความสมพนธการผลต

“ตวแทน” จงมความหมายกวาง รวมถงญาต เพอนบานจากหมบานเดยวกน หรอความสมพนธใดๆทม

สวนตอการประมาณคาใชจาย และตราคาของตวผใชแรงงาน

“คาใชจายในการมาทางานทนประมาณ เจดพนถงหนงหมนบาท แถวนไมมใครมเงนเยอะ

ขนาดนนหรอก เพราะอยทางนนไมตองใชเงน ขาวปลกกเอาไวกนเอง ทนาขายไปกไมมใครจะซอ”

(แรงงานขามชาตหมายเลข 43, 2554)

ลกษณะสาคญทตองพจารณาในพนทอกฝงหนงของพรมแดนนนผอพยพโดยมากมาจากพนท

เกษตรกรรมแบบยงชพ แตมไดหมายความวาเปนพนททตดขาดจากการสรางมลคาแลกเปลยน

คาอธบายหลกวาดวยการอพยพมไดเรมตนทความอดอยากยากแคน หากแตเรมตนดวยการหลดพน

จากวงวนแบบเดม หากพจารณาในเบองตนแลวแรงงานขามชาตชาวพมา ดจะมเพยงตนทนทางบญช

ทตองใชในฐานะตนทนในการอพยพเทานน เพราะหากพจารณาในประเดนคาเสยโอกาสแลวโอกาสท

127

อยในประเทศตนทางไมสามารถแปรเปลยนสการเปนสนคาทวดได การพจารณาในลกษณะขางตนจง

เปนการละเลยแรงงานนามธรรมทอยในความสมพนธของสงคม ซง เอเยนตหรอตวแทนอพยพมสวน

สาคญในการผลกดนให เกดการสรางแรงงานนามธรรม หรอการสราง “ความสามารถ” ในการแปลง

เปนคณคาเชงปรมาณ ในสงคมทมการแบงงานกนทาอยางซบซอน (หรอสงคมทนนยมทวไป) มนแทบ

ทจะเปนไปไมไดทจะระบวามลคาแรงงานของกจกรรมตางๆเขาหากน “เงน” และ “เวลา” กลายเปน

เงอนไขสาคญในการกาหนดมลคาแลกเปลยน (Cross, 1993 :99-154) ดงนนตนทนเสยโอกาสของ

แรงงานขามชาตในระบบทนนยมอาจคดไดผานประเดนความสมพนธของมลคาแรงงานดงน

มลคาทแรงงานขามชาตสรางในพนทเกษตรกรรมแบบยงชพ x หนวย = มลคาทสรางขน y

หนวยในฐานะแรงงานอพยพในสมทรปราการ = มลคา z หนวย ของแรงงานไทยในพนทปลายทาง =

เงนปรมาณ p =สนคาปรมาณ q

ในแงเชงโครงสรางเอเยนตจงเปนตวเชอมกลไกดงกลาวคาเสยโอกาสจงมใชการคดคานวณ

ผานแรงงานขามชาตในฐานะปจเจกชนหากแตเปนการคานวณคาเสยโอกาสและความสมพนธของ

มลคาทงระบบ การทจะสามารถเทยบหาความสมพนธไดมอยหนทางเดยวคอ การวดทปรมาณเงน

และเวลาในการสรางแรงงานขนมาหนงคน เอเยนตทาหนาทสาคญในการกาหนดคาของแรงงาน และ

สราง “นามธรรม”ในการวดมลคาของแรงงานขามชาตนน เอเยนตจงเปนผ เชอมตรงระหวางแรงงานใน

ฐานะมนษย และแรงงานในฐานะสนคาผานกระบวนการใหคณคาทางนามธรรม

การวดวาปรมาณแรงงานขามชาตมความแตกตางจากแรงงานไทยเทาไรนนแทบจะเปนไป

ไมได หากปราศจากขอกาหนดทางนามธรรมของระบบทนนยมวาดวยมลคาแลกเปลยนผานกลไกการ

ตราคา ในเบองตนจาก สมการแสดงความสมพนธในแงมลคาขางตนสามารถสรางแบบจาลองมลคา

แรงงานนามธรรม โดยเทยบกบการสรางบานหนงหลง

แบบจาลองทหนง: การสรางบานปนหนงหลงในพนท เกษตรกรรมแบบยงชพ: ใชเวลา-อนนต:

คาอธบาย, โครงสรางเศรษฐกจแบบยงชพไมเออตอการสรางสงกอสรางทตองใชวสดกอสรางจากระบบ

ตลาด เชนเดยวกนกบการกอสรางทใชแรงงานเขมขนผานระบบการเหมาคาแรง

แบบจาลองทสอง : การกอสรางบานปนหนงหลงในพนทประเทศไทย ภายใตระบบการจาง

แบบอตสาหกรรม: ใชเวลา 15-20 ป/ ครงหนงของอายขยกาลงแรงงานเฉลย: คาอธบาย, คาจางถก

กาหนดเพอผลตซาทางกายภาพ มลคาแลกเปลยนของทดนมราคาสงกวามลคาใชสอยและทาให

กอใหเกดภาวะ การสรางหนระยะยาว เพอการผลตซาความสมพนธการผลต

128

แบบจาลองทสาม : การกอสรางบานปนหนงหลง ในพนทประเทศเมยนมาร ภายใตระบบการ

จางอตสาหกรรมในไทย: ใชเวลา 5-10 ป : คาอธบาย,แมคาจางจะถกกาหนดเพอการผลตซาทาง

กายภาพการเปนแรงงานทสภาพยดหยน จงไมไดถกกาหนดใหเปนหนระยะยาวในพนท ในทางตรง

ขามมลคาแรงงานนเพยงพอตอการปลกสรางสงกอสรางในตลาดแรงงานตน

เชนนนในเบองตนจงจะเหนไดวา แบบจาลองท 1=แบบจาลองท2=แบบจาลองท3= บานหนง

หลง ความสมพนธทเกดขนในแบบจาลองท 1-3แมจะมเงอนไขการใชเวลาทตางกนหากแตถกนามา

เทยบใหเทากนไดผาน “บาน” ในฐานะสนคา เชนนน พลงแรงงานกถกทาใหกลายเปนวตถโดยปรยาย

หากพจาณา “บานหนงหลงในระบบทนนยม”จงเปนหวใจในการผลตซา ตนทนการผลตซาทตาเทาไร

ยงทาใหระบบทนนยมดาเนนไปไดเทานน หากพจารณาความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแส

เสรนยมใหมแบบจาลองท 1-3 มไดแยกขาดออกจากกนหากแตมสวนเสรมกนทงในแงความสมพนธ

การผลต และกระบวนการสรางความชอบธรรม มลคาแลกเปลยนของบานแบบทหนงยอมมคาสงสด

เนองดวยใชเวลาสงสด รองลงมาคอแบบทสองและแบบทสามตามลาดบ ดงนน พลงแรงงานจงถก

ขบเคลอนสแบบจาลองแบบทสาม ในฐานะตวแบบทใหตนทนการผลตซาทตาทสดแกระบบทนนยม

โลก

แตกลไกการทางานของระบบทนนยมมไดผลกดนผานแรงจงใจดานมลคาดงเชนคาอธบาย

แนวเศรษฐกจการเมองคลาสสค คาอธบายเพอสรางความชอบธรรมแกการเคลอนยายของแรงงาน

นบเปนสงสาคญเชนกน เชนนน เอเยนตนาเขาจงทาหนาทสองสวนคอ สวนแรกดงทไดพจารณาไปใน

การแปลงแรงงานในฐานะมนษยสการเปนวตถสนคา สวนอกดานคอกระบวนการสรางความชอบธรรม

หรอชดความฝนแบบเสรนยมใหมควบคไปดวย

“สวนมากแลว เปนคนในหมบานเดยวกนทพามาทางานเมองไทย เงนกหยบยมกนมาโดยมาก

กยมจากคนทมาทางานเมองไทยนแหละ เพราะมนกไมมใครมเงนใหยม จะมกเฉพาะคนททางาน

เมองไทยเทานน” (แรงงานขามชาตหมายเลข8, 2554) แรงงานขามชาตชาวพมาเชอสายกระเหรยง

ชายอาย 27 ป ทางานเมองไทยมาแลวประมาณสามป เชนเดยวกนกบผอพยพทวไปเขามาจากพนท

เกษตรกรรมแบบยงชพ การอพยพนเปนการตดสนใจลงทนครงใหญของเขา หากพจารณาแลวเขาไมใช

กลมผอพยพกลมเดยวกนกบผอพยพเมองชายแดน สาหรบแรงงานรนหนม พวกเขาอพยพตรงจาก

หมบานสสมทรปราการผานการสนบสนนของคนรจกในทองถน เปาหมายในการอยอาศยในเมองไทย

เพยงแค 5-7 ปเทานน

129

“ไมอยากเรยนหนงสอหรอกครบ อยทนอยากทางาน อยทพมาไมมอะไรทา กทานาทาไรไป

บานกมแลว ถาโชคดกคดวาจะกลบไปซอรถมอเตอรไซค ปลกบานใหมแลวแตงงาน....ทนกมคยกนอย

โทรศพทคยกนแตไมไดจรงจงอะไรเทาไร”(แรงงานขามชาตหมายเลข1, 2554)แรงงานขามชาตเชอสาย

พะโอ อาย 19 ปเขามาทางานเมองไทยในอตสาหกรรมหองเยน ไดรบคาจางเจดพนบาท ตอเดอน โดย

พอแมและพสาวไดอพยพมากอนหนาแลว โดยเขาอาศยอยกบญาตทพมา การสงเงนกลบจาก

เมองไทยทาใหเขามชวตความเปนอยทดโดยเปรยบเทยบกบเพอนบาน เปนสาเหตหนงในการจงใจให

เขาอพยพมาเมองไทยอกครง แตเชนเดยวกบแรงงานอกหลายชวต มนยากทจะสรปวา เมองไทยเปน

บานของเขา

“เปนไปไมได หรอกทจะบอกวาเราเปนคนไทย ยงไงตองกลบไปท เมยวด ทนนเปนบานของเรา

ทนเรามาแคทางาน อยางนอยกอยากใหหลานเตบโตทนน เราทางานมาหนกแลวอยากใหลกหลาน

สบาย ไดเรยนหนงสออยทพมาไมตองมาเปนกรรมกร”(แรงงานขามชาตหมายเลข14, 2554) แรงงาน

ขามชาตลกจางรานขายของชาใหสมภาษณ ดวยภาษาไทยทชดถอยชดคา เธออยเมองไทยมายสบกวา

ปแลว ลกษณะภมหลงทางประชากรมความแตกตางจากสองกรณแรก เธอมาจากบานภมหลงท

ยากจนกวาโดยเปรยบเทยบ และมโอกาสทางานในพนทเมองชายแดน สาหรบเธอแลวรปธรรมของการ

เสยสละ คอโอกาสในการศกษาของลกทพมา บานใหมทไมเคยสรางเสรจแมเธอจะอพยพมาเกอบ 20

ปแลวกตาม

เอเยนตหรอตวแทนไดชวยทาให เงอนไขรปธรรมและนามธรรมไดมาบรรจบกน กระบวนการ

“ขายฝนของระบบทนนยม”ไมสามารถดาเนนไปได หากไมมรองรอยของรปธรรม การทจะทาใหเชอวา

การมสวนรวมกบระบบนสามารถนาสชวตทดขนตามคาสญญาจาเปนตองมตวอยางใหเหน เวลา

อนนตทประเทศตนทางเปนตนทนทสงเกนไปสาหรบระบบทนนยม และสาหรบผใชแรงงาน ชวตทดกวา

ถกทาใหเปนรปธรรมผานกระบวนการทาใหเปนวต เชน รถมอเตอรไซค บาน กระทงใบปรญญา เชนนน

พลงแรงงานของเขากถกทาใหเปนวตถผานกระบวนการน

5.4 กระบวนใหเหตผลของการอพยพผานคานยมเสรนยมใหม

หวใจหลกของแนวคดเสรนยมใหม คอการปฏสมพนธผานกลไกการจดการเศรษฐกจ ความ

ความสมพนธการผลต และเปนการเชอมรอยพนทการผลต และผลตซาเขาหากน อนหมายความวา

ระดบของการแปลงใหเปนสนคาจะมความเขมขนขน รวมถงรอบและ “ครงชวต” ของพลงแรงงานจะม

130

คาลดลง เพอนาสการผลตซาอยตลอดเวลา สาหรบชนชนกลางใหมในโลกนครพวกเขาจะถกสรางหน

ระยะยาวเพอสรางเจตจานงรวมตอการอาศยในระบบทนนยมตอไป แตสาหรบแรงงานขามชาตชาว

พมาในสมรปราการ “กระบวนการกระจดของเวลาและสถานทตอการผลตซา” ทาใหชวตในพนทการ

ผลตของพวกเขามความเขมขนมากขน และยดขยายเวลาของการผลตซาออกไป ในพนทประเทศตน

ทางของตน ดงนนจะเหนไดวา ไมวาจะเปนชนชนกลางใหมในโลกนคร (เขตกรงเทพมหานคร) หรอ

แรงงานขามชาตในพนทอตสาหกรรมชานเมอง พวกเขาเผชญเงอนไขทคลายกนในเชงคณภาพอน

ไดแกความเปราะบาง แปลกแยก และกระบวนการทาใหเปนสนคาอยางเขมขน การทาใหปจเจกชน

สามารถมความรสกรวมกบระบบไดจาเปนตอง สราง “อนตวทยา” ทางเศรษฐศาสตรขนมา จงเปนเรอง

มากกวา การสราง ความฝนหรอปลายทางการใชชวต หากแตเปนการสราง ชดคาอธบายของการ

ดาเนนชวต การใหความหมาย การลดคา ลาดบความสาคญ การจดลาดบความสมพนธตางๆทง

ระหวางมนษย และกบปจจยการผลตตางๆ 26

Jamie Peck (2010: 35-36) ไดชใหเหนวากระบวนการสรางเหตผลทางเศรษฐกจแบบเสรนยม

ใหมมไดเกดขนโดยการลบลางตรรกะของสงคมการผลตเกาโดยสนเชงโดยไดระบความเขาใจท

คลาดเคลอนเกยวกบลทธเสรนยมใหมดงน

1.โลกาภวตนทางเศรษฐกจเปนจดสนสดของระบบรฐชาต

2.ลทธเสรนยมใหมไดลดบทบาทอานาจของรฐ

3.ลทธเสรนยมใหมมเนอหาในการขบเคลอนโลกใหสรปแบบเดยวกน

(Neoliberalism=convergence)

4.ลทธเสรนยมใหมหมายถงการลดกฎระเบยบขอบงคบ

ทงน Peck ชใหเหนวารฐชาตมไดเพยงแตหายไปเทานนหากแตไดมบทบาทสาคญในกการ

ผลกดนและปรบเปลยนโครงสรางการผลต การพยายาม “ลดกตกา” หรอ “ทาใหเปนเอกชน” เพอเพม

บทบาทใหกลไกตลาด กยงคงจาเปนตองมการควบคม และขอเทจจรงสาคญคอ ”ตลาด” มเคยเกดขน

เองไดโดยอตโนมตอยแลว ดงนนการสถาปนาแนวคดเสรนยมใหมจงมใชเปนเรองของ การแยงชง

26

Robert W. Cox ชใหเหนกลไกการสรางอานาจนาของระบบทนนยมโลกผานกลไก สามดานอนไดแก กลไกทางอดมการณ กลไกทางสถาบน ซงจะม

การเปลยนแปลงลอไปกบวถการผลต แนวคดขางตนเปนการพจารณาเงอนไขระดบมหภาคทมการรวมศนยในการผลกดนการเปลยนแปลงในแงวถการผลตแตละยค

สมย โดยวถการผลตแบบเสรนยมใหมกมการผลกดนกลไกตางๆผานสถาบนดานการเงนระหวางประเทศ ชนชนนาระหวางประเทศ และองคกรหรอกลมบคคลเหลาน

กมสวนสาคญในการใหความหมายแกการพฒนาสงคมตามแนวทางเสรนยมใหม แตทงนกลไกทางอดมการณกมไดทางานในระดบมหภาคอยางเดยว แนวคดกลไก

ในลกษณะ “ความเมอง”-Govermentality ของนกวชาการสาย ฟโกตไดพฒนากลไกการใหความหมายในการปฏสมพนธในระดบปจเจกชน จงจะเหนไดวากลไกการ

สรางคานยมแบบเสรนยมใหมไดมการกอรางทงในระดบมหภาคในแงโครงสรางเศรษฐกจโลก พรอมทงกลไกในระดบปจเจกชน

131

อานาจเชงสมบรณ ระหวางรฐกบตลาด (Zero Sum-Game) ในทนจงหมายความวา ในระบบสงคม

แบบเสรนยมใหม จงทาให “รฐบาล”เลกลง แตการปกครองเขมขนขน และเชนกนการปฏบตการทางเสร

นยมใหมมไดมลกษณะเชงเนอหาทไปในทางเดยวกนทงหมดลกษณะนมความแตกตางกนในแตละ

พนท ผานกระบวนการสรางเหตผลในการควบคมปจเจกชนตามเงอนไขตอไปน

1) การผกพนกบสงคมในระดบตา และรบผดชอบตอตวเองสง

นบเปนอนตวทยาสาคญสาหรบเหตผลแบบเสรนยมใหมทสงผลตอการทาความเขาใจของ

ปจเจกชน แมในระดบตวแรงงานขามชาตเอง ภาษในทนเปนอปลกษณแทนวธคดแบบรวมหมนยม

(Collectivism) ทางเศรษฐกจการเมอง อนสะทอนวธคดการผกพนของปจเจกชนตอเงอนไขทางสงคม

ในระดบทใหญกวา แมการผลตในระบบทนนยมจะมเนอหาในฐานะกจกรรมทางสงคมในลกษณะ

ทางานรวมหม แตภายใตกระบวนการทาใหเปนสนคาทาใหปจเจกชนสญเสยการรบรตวตนในพนทการ

ผลต ระบบภาษในระบบทนนยมกาวหนา27ถกสรางขนมาบนเงอนไขการผลตซาและคนความเปน

ปจเจกชนแกมนษย ภายใตคาอธบายแบบเสรนยมใหมกระบวนการผลตซาถกโอนยายใหเปนการ

รบผดชอบของปจเจกชน อนหมายความวา กระบวนการทาใหเปนสนคาไดถกทาใหเขมขนในพนทการ

ผลตซาเชนเดยวกน รปธรรมของระบบภาษตาจงเปนภาพสะทอนการลดความรสกเปนอนหนงอน

เดยวกนของปจเจกชนตอสงคม การลดทอนการคมกนทางสงคมในรปแบบตางๆ และลดทอนความเปน

หนงเดยวกนทางสงคม สาหรบกรณแรงงานขามชาตชาวพมาในจงหวดสมทรปราการ การนาเรองภาษ

มาเปนมาตรวดพฤตกรรมรวมหมอาจเปนเรองผดฝาผดตว ในสงคมการผลตทมไดมวฒนธรรมภาษ

อยางไทย แตหากพจารณาแรงงานขามชาตโดยพจารณาผานความสมพนธทมกบตวแทน ของการค ม

กนทางสงคมตางๆจะพบวาอยในระดบทตาดงแสดงในตาราง 5.2 28

27ระบบภาษในสงคมทนนยมมความแตกตาง จากคาธรรมเนยม สวย หรอลกษณะทคลายภาษในสงคมศกดนา ภาษในระบบทนนยมมนยยะตอการ

ผลตซาชนชนกรรมาชพในสงคมตะวนตกในชวงศตวรรษทยสบตอนตน เชนเดยวกนกบสงคมไทยระบบภาษเพอสรางรฐวสาหกจมขนสมยหลงการเปลยนแปลงการ

ปกครอง 2475 ภายใตนโยบาย รฐวสาหกจ ดงนนตรรกะของการเกบภาษจงเปนภาพสะทอนแนวคดมนษยนยม และการผลตซาแรงงานบนฐานผลประโยชนของ

ระบบทนนยม แทนทความสมพนธอนศกด สทธ ในรปแบบความเมตตากรณา 28พจารณาจากคาถาม “ในรอบหนงเดอนทผานมาทาไดตดตอสมพนธกบหนวยงานเหลานหรอไม”

132

ชมชนจาแนกตาม

ชาตพนธใน

สมทรปราการ

องคกร

พฒนา

เอกชน

ไทย

องคกร

พฒนา

เอกชนทม

เจาหนาท

ชาตพนธ

เดยวกน

กบตน

เจาหนาทรฐ

ไทยดานการ

คมกนทาง

สงคม

เจาหนาท

ดาน

กฎหมาย

ไทย

สมาคม

ดาน

วฒนธรรม

เอเยนต

นาเขา

แรงงาน

ขามชาต

ชมชนชาวพมา 12% 15% 4% 2% 23% 35%

ชมชนชาวมอญ 11% 13% 5% 3% 31% 43%

ชมชนชาวกระเหรยง 5% 9% 0% 0% 45% 41%

ตารางท 5.2 แสดงชองทางการตดตอของแรงงานขามชาต

จากตารางไดแสดงใหเหนวา แรงงานขามชาตชาวพมาในจงหวดสมทรปราการไดมสวน

เกยวของ ตดตอ สมพนธกบหนวยงานทเปนทางการของรฐไทยนอยมาก ไมวาจะเปนหนวยงานดาน

ความมนคงของมนษย หรอหนวยงานทเนนความมนคงของรฐ การตดตอหนวยงานของรฐเปนเรองท

“มความเสยง” , “ไมอยากยงเกยว” และ “มคาใชจาย” ขณะทองคกรพฒนาเอกชนโดยทวไปแลวไม

สามารถเขาถงชวตผใชแรงงานขามชาตทวไปได และมลกษณะการทางานในรปแบบ “เกบตก” ตาม

กรณปญหาทเกดขน พรอมกนนจากตารางกสามารถสงเกตเหนไดชดวาแรงงานขามชาต มกมการ

ตดตอกบ เอเยนตนาเขาแรงงานขามชาตอยเสมอ อนไดพจารณาไปในการนาเสนอกอนหนานแลว

เกยวกบกระบวนการทาใหเปนสนคา “เอเยนต”นาเขาแรงงานขามชาตไดฉายภาพความเปนปจเจกชน

และการรบผดชอบชวตตนเองของแรงงานขามชาต หวขอททาการตดตอปรากฏหลากหลายอาท การ

เปลยนงาน การชาระเงนก การสงเงนกลบ ปญหาเรองเอกสารสทธ ตางๆ การตดตอผานตวแทนนเปน

ภาพสะทอนลกษณะการผลตแบบรวมหมของสงคมเสรนยมใหมภายใตยทธศาสตรการควบคมแบบ

ปจเจกชน คาใชจายทเกดขนผานการตดตอมลกษณะกบการจายภาษทางออมทดเสมอนไมคกคามผล

ประกอบการของปจเจกชน เปนการลงทนอยางหนงท ถกทาใหความสมพนธและคาใชจายแกเอเยนตด

สมเหตสมผลมากกวา การปฏสมพนธกบลกษณะองคกรเปนทางการอนๆ

133

รปภาพ 5.2 ศนย Drop In; แหลงเรยนรของแรงงานขามชาตจดตงโดย องคกรพฒนา

เอกชนไทย

2) การสรางหนระยะยาว

ในสงคมการผลตแบบสายพานในชวงกลางศตวรรษทย สบ หนเปนภาพสะทอนของ

หลกประกน และความมนคงในระยะยาว เปนสญลกษณของวถชนชนกลางในระบบสายพาน ใน

ประเทศโลกทสาม หนเปนสญลกษณของเกษตรกรรายยอย ในวงจรคาอธบาย สงคมวทยา

มานษยวทยากระแสหลกวาดวย โง จน เจบ ชนชนกลางใหมในรฐไทยชวงหลงสงครามโลกครงทสองไม

จาเปนตองเปนหนพวกเขาคอลกหลานขนนางเกา หรอชนชนกลางเชอสายจนทไดประโยชนจากการ

สะสมทนในรนกอนหนา ลกษณะเชนนยงคงปรากฏอยในปจจบน ในสงคมการผลตปจจบนในรฐไทย

หนเปนภาพสะทอนวถชวตชนชนกลางระดบลาง คนจนเมองและชนบทในรฐไทย นบแตยคสมยแหง

การพฒนาในชวงสงครามโลกครงทสอง แตประเดนสาคญคอ ลทธเสรนยมใหมจาเปนตองสรางหน

ระยะยาวกบพลงการผลตหลกของสงคม โดยยทธศาสตรการสรางหนระยะยาวมความแตกตางตามแต

ละพนทและสงคมการผลต ในกรณรฐไทยแลวหนระยะยาวถกสรางแก “พลงแรงงานหลกของสงคม”อน

หมายถงพลงแรงงานทถกใชในกลไกการสะสมบพกาลของการผลตแตละรน แมหนระยะยาวดจะเปน

134

วงจรทยาวนานไมจบไมสน แตหนระยะยาวยอมไมเกน “อายขยของพลงแรงงาน” และหากในสงคมเสร

นยมใหมซงมการกระชบครงชวตของพลงแรงงานลงแลว “หนระยะยาว”ยอมมความหมายในลกษณะ

ระยะยาวโดยสมพทธกบอายขยของพลงแรงงาน

กลาวโดยสรปแลว หนระยะยาวจงอยในวสยทจะสามารถชาระไดในสภาพปกตของระบบทน

นยมทดาเนนไปอยางปกต กรณแรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการภาวะหนระยะยาวมก

ปรากฏในแรงงานรนอพยพรนทสาม หลงป 2547 ซงเปนชวงทเมองชายแดนเรมอมตวและการเดน

ทางเขาสพนทกรงเทพและปรมณฑลเรมเปดกวางมากขนผานระบบ ตวแทนการอพยพ ขณะทการ

อพยพสองรนกอนหนานผอพยพมกมฐานะยากจนกวาโดยเปรยบเทยบและมคาใชจายการอพยพทไม

สงมากนก เปนการอพยพตามลาดบขนของเมองจากเมองชายแดนสเมองอตสาหกรรมหนกอน

หมายความวา แรงงานอพยพสองรนแรกมประสบการณในการทางานทประเทศไทย 15-20 ป แมจะม

สถานะทปราศจากเอกสารสทธ เชนเดยวกนกบแรงงานขามชาตชาวพมารนหลงแตในชวงตน ทศวรรษ

1990 การเดนทางขามพรมแดนเปนเรองของการ “กาวพน” ปญหาปากทองในพนทบานเกดในลกษณะ

“ไปตายเอาดาบหนา” มากกวาการลงทนอยางเปนระบบ เรองราวของแรงงานขามชาตท “มาแตตว”

นบเปนสญลกษณสาคญของแรงงานขามชาตชวงทศวรรษ 1990 ขณะทแรงงานขามชาตรนหลงทการ

เดนทางมาทางานมความเปนธรกจมากกวา ลกษณะหนของแรงงานขามทปรากฏเปนภาพสะทอน

ความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยมใหมทแตกตางจากสงคมการผลตแบบสายพาน

“หน”มไดเปนไปเพอการสรางตวในประเทศปลายทาง ขณะทแรงงานอพยพภายในประเทศเรมถกซม

ซบในสงคมการผลตในฐานะคนจนเมองทตองการสรางหนระยะยาวในการพฒนาคณภาพชวต ในกรณ

แรงงานขามชาตลกษณะสาคญคอหนโดยมากเกดขนเนองจากคาใชจายในชวตประจาวนเปนสวนมาก

เงอนไขนทาใหลกษณะการเปนหนของแรงงานขามชาตแตละรนมความแตกตางกน

3) การเพมความเขมขนของการแบงงานกนทาระหวางเพศ ระบบครอบครวสมยใหมใน

สงคมการผลตสายพานมการแบงแยกบทบาทสถานะระหวางหญงชายชดเจนเพอประโยชนในการผลต

ซาแรงงาน เพศหญงไดรบบทบาทของแมและภรรยาเพอเปนการลดภาระของผประกอบการในการ

รบผดชอบผใชแรงงาน โดยผชายถกกาหนดใหเปน “คนทางานนอกบาน”(Bread Winner) การกาหนด

บทบาททางเพศตามเงอนไขขางตนดาเนนไปไดดกระทงวกฤตเศรษฐกจ การทแรงงาน (ชาย) ไม

สามารถบรรลชวตตาม “คามนสญญา”ของระบบทนนยม นาสการเคลอนไหวปลดแอกสตรตาม

แนวทางเสรนยมออกจากกรงขงของครอบครวสการขดรดในระบบทนนยม หากพจารณาในประเดน

135

การ “ขดรด”แลวจงมไดหมายถงเงอนไขชวตประจาวนในระดบปรากฏการณนยมหากแตหมายถง

ภาวะการถกแปลกแยกจากภายในทเกดขนจากการแบงงานกนทาระหวางเพศ นนหมายความวา

แรงงานสตรอาจไดรบคาตอบแทนหรอเงอนไขการจางทดหรอแยกวาแรงงานชายกได และไมอาจ

ปฏเสธไดวาในตลาดแรงงานขามชาตบางกจการ แรงงานหญงผกขาดและมโอกาสมากกวาแรงงาน

ชาย แตนนหมายความวาพวกเขาตองถกยดโยงเขากบ “ความเปนหญง”อยางเครงครด และในสงคม

การผลตแบบเสรนยมใหม “ความเปนหญง”ถกเชอมเขาส ประสทธภาพในระบบการผลตเชนกน

สมทรปราการในฐานะพนทอตสาหกรรมหนก แรงงานชายยงคงมโอกาสในการไดรบการจาง

มากกวาแรงงานสตร แตในเมองทมการผลตอยางเขมขน กจกรรมการผลตซาตองดาเนนไปอยาง

เขมขนและแขงขนเชนเดยวกน แรงงานสตรขามชาตเตมเตมเงอนไขนดวยการประกอบอาชพบรการ

ตางๆ ตงแตพนกงานเสรฟตามรานหมกระทะ หรอลกจางรานขายของชา กจกรรมการบรการเหลาน

เปนไปเพอรองรบการผลตซาของแรงงานชาวไทยเปนหลก แรงงานสตรในภาคบรการจานวนหนงม

ประสบการณในการทางานเปนคนรบใชในบานทงในพนทชมชนชนชนกลางในจงหวดสมทรปราการ

และในกรงเทพมหานคร มอาจปฏเสธวา “ความเปนหญง”มผลตอโอกาสการไดทางานในลกษณะน

มากกวาผชาย แรงงานหญงถกสรางลกษณะให ออนนอม ยดหยน ไมเลอกงาน ในทางตรงกนขามใน

อตสาหกรรมการผลตกงทกษะแมแรงงานหญงมโอกาสทจะทางานไดคาตอบแทนไมตางจากแรงงาน

ชายแตในลกษณะการผลตน พวกเขากลบถกเพงเลงจากนายจางและหวหนางานชาวไทยมากกวา

แรงงานชาย

“ตอนหนสมครงานเขาถามวา มาอยเมองไทยนานหรอยง มแฟนหรอยง ถาบอกวามแฟนแลว

เขาอาจะไมรบเพราะเดยวทองขนมากจะมปญหา ....(ปญหาอะไร).....กคอทางานไดไมเตมท ถาเกด

ทองขนมา แลวอกอยางนายจางชอบคดวาแรงงานหญงไมอดทนเทาแรงงานชาย เพราะเปนงานทตอง

ใสเครองปองกนเยอะและตองยนตลอดทงวน บางทกบอกไปวาผหญงเสยเวลาเขาหองนานานกวา

ผชาย...เขาใหเวลาเขาหองนาทงวน 15 นาทกวาจะถอดชดเครองแบบเสรจกกนเวลาหมดแลว บางท

เรามประจาเดอน....พวกเขาเลยคดวาผหญงพมาทมแฟนหรออยเมองไทยมานาน พอมโอกาสกจะยาย

งาน....จรงๆมนไมเกยวกบผหญงผชายหรอก ใครมโอกาสมทางไปกคงไมทาทนหรอก”(แรงงานขาม

ชาตหมายเลข 16, 2554) แรงงานสตรชาวพมา วย 24 ปเธออยเมองไทยมาไดปกวา ปจจบนเธอทางาน

ทโรงงานหองเยนมหนาทในการแกะกง ความเปนผหญงทงเงอนไขทางกายภาพและเงอนไขทสงคม

กาหนด ไดสรางเงอนไขในการควบคมชวตของเธอผานมมมองประโยชนของผประกอบการ

136

ขณะทแรงงานสตรชาวพมาทมอายสงขน (วยสสบกวา) และอพยพมาพรอมกบครอบครวกเรม

ออกจากงานและรบผดชอบเรองการหงหาอาหาร เลยงดบตร เธออายเยอะเกนกวาทจะทางานในสภาพ

การจางทยากลาบากและคาตอบแทนกถกกาหนดโดยเพดานแรงงานขนตาตามกฎหมายไทย แต

สาหรบแรงงานทสงอายนายจางจะเรมปรบเปลยนโดยใหทางานเหมาแทนการไดรบคาจางแบบรายวน

นายจางและเพอนรวมงานจานวนหนงมองวาเปนการใหโอกาสเพราะเธออายเยอะ และยงมสามเลยงด

อยแลว ดงบทสมภาษณของแรงงานพมาเชอสายมอญ

“ตอนนวางงาน ใหสามเลยง (หวเราะ) ตอนแรกทเขามาเมองไทยกเรมทางานบรษทน (โรงงาน

หองเยน ป 2547) ไดรบคาจางไดรบโอท มชวงหนงปวยเปนมะเรงเตานมออกจากงานไปรกษา สดทาย

ตองฉายรงสเลยตดสนใจกลบมาทางานแตไมไดทารายวนแลวเพราะหากทายอดไดไมถง สกโลตอวน

นายจางจะปรบใหเปนแบบเหมาจายตามจานวนททาได ใครๆกวายงดทเขาใหทางาน แตมนเหนอย

มากนะ บางวนไดแครอยเดยวยนทงวน จนสามบอกใหเลกทาตอนนเรากออกมาเลยงลกอยางเดยว

พยายามหางานเลกๆนอยๆทาดวยแตกไมคอยดไปไมคอยได”(แรงงานขามชาตหมายเลข 15, 2554)

ดงจะเหนไดวาความเปนผหญงไดถกกาหนดและการสรางเงอนไขสาคญในการกาหนด

คณลกษณะอนพงประสงคของแรงงานในสงคมการผลตดงทปรากฏในกรณนซงไดพจารณาการ

ควบคมความสมพนธการผลตผานคานยมแบบเสรนยมใหม ความเสมอภาคของเพศในตลาดแรงงาน

ภายใตขอจากดและการควบคมเพอการสะสมมลคาสวนเกน

137

รปภาพ 5.3 เครองแบบพนกงานหองเยน:ลกษณะชดคลมปดทงตวพรอมซป

4) การกาหนดคณภาพมนษย (Human Quality) Kipnis (2007)ไดระบถงแนวคดคณภาพ

มนษยปรากฏแพรหลายในสงคมเสรนยมใหมในประเทศจนซงตลาดแรงงานอพยพภายในประเทศม

สภาพการแขงขนสง การทลทธเสรนยมใหมทาใหความสมพนธเชงอานาจมความเขมขนขน ทาใหเกด

ภาวะรฐทนนยมทมความอสระเชงสมพทธ ปรากฏการณ “Suzhi”ในสงคมจนแผนดนใหญ โดยระบถง

สามเงอนไขสาคญคอ การเปนสงคมทมความสมพนธเชงอานาจแบบเผดจการ มความเหลอมลาสง

และสดทายคอการใชลทธคณคานยมบางอยางเพอสรางความชอบธรรม แกระบบการแขงขนนน จงด

เสมอนเปนปรากฏการณทมลกษณะในรปแบบสมพทธนยมทมความแตกตางกนของแตละรฐ แตหาก

พจารณาในมมกวางแลวลกษณะสมพทธนยมของแตละพนท ปรากฏบนฐานของจดรวมเดยวกน งาน

ของ Luise Dumont (1980)นกมานษยวทยาชาวฝรงเศสซงศกษาระบบสงคมอนเดยในชวงทศวรรษ

1970 แม Dumond พยายามอธบายในลกษณะสมพทธนยมวาดวยความแตกตางระหวางสงคม

ตะวนออกและสงคมตะวนตกวา ดวยแนวคด มนษยเสมอภาคโดยธรรมชาต และมนษยทเหลอมลากน

ตามธรรมชาต (Homo aequalis- Homo Hierachicus)แตคาถามสาคญท Dumond ทงไวคอระบบ

138

วรรณะ (Caste) และระบบชนชน (Class) ทางานรวมกนไดอยางไร29 สาหรบสงคมเสรนยมใหมแลว

อดมการณของแตละพนทจงมสวนสาคญในการสรางความชอบธรรมเงอนไขสงคมทเปนอย ในกรณ

แรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการสามารถพจารณาผานมมมองสองดานผานฝายนายจางและ

ตวแรงงานดงน

5) การควบคมกลไกภาษาศาสตรสงคม แนวคดชาตนยมไทยและการตอตานชาวพมา

ปรากฏเดนชดในประวตศาสตรฉบบทางการของไทย รวมถงการนาเสนอในสอกระแสหลกทวไป

นบเปนเรองปกตทหวหนางานชาวไทย จะมการเปรยบเทยบแรงงานชาวพมาดวยคาดาทอหยาบคาย

ตางๆ อยางไรกตามอดมการณชาตนยมทมผลตอแรงงานขามชาตชาวพมามกปรากฏใน กลไกเปน

ทางการของรฐในระดบนโยบายซงไมสอดคลองกบสถานการณจรงอนปรากฏในแนวทางของรฐบาล

พรรคประชาธปตยในชวง ป 2551-2553 แตแนวทางชาตนยมทโหมกระพอนนโดยมากอยในหมชนชน

กลางทตดขาดจากการปฏสมพนธกบแรงงานขามชาต ดงนนกลไกชาตนยมทผนแปรตามนโยบายของ

รฐจงมผลในทางปฏบตนอยมาก แมจะมผลโดยตรงตอกระบวนการไดรบเอกสารสทธ แตขอเทจจรงคอ

แรงงานขามชาตยงคงอยในประเทศไทยตอไปดวยเหตผลดานความจาเปนทางเศรษฐกจของ

ผประกอบการไทย ดงนนประเดนท สาคญมากไปกวากลไกการปราบปรามของรฐ คอกลไก

ความสมพนธระหวางปจเจกชน ขอคนพบสาคญคอแรงงานขามชาตมกเรยก คนไทยวา “พ” ในทก

บรบท มากกวา “คณ” หรอ ”นาย” หรอ “ทาน” การเรยกระบบเครอญาตเปนสญลกษณสาคญของ

ภาษาศาสตรสงคมไทย และเอเชยตะวนออกเฉยงใต คาวาคณเปนคาเปนทางการในการปฏสมพนธ

ทวไปในททางาน ขณะท “นาย” เปนคาเรยกทถกพฒนาในบรบทของสงคมอาณานคมขณะท ทานมก

พบแพรหลายในระบบราชการ สรรพนาม”พ”ดานหนงคอภาพสะทอนความสมพนธทมลาดบชน ดาน

หนงเปนภาพสะทอนความสมพนธแบบสนทสนมไมเปนทางการ เปนกลไกการควบคมทสาคญยงใน

ระดบปจเจกชนทไมจาเปนตองมกฎหมายมารบรอง

29ตามคาอธบายของ Dumont ระบบสงคมจะวนตกทมลกษณะแบบปจเจกชนนยมเปนเงอนไขสการพฒนาสการเปนสงคมทใหความสาคญเรองความ

เสมอภาค ขณะทสงคมอนเดยซงมลกษณะองครวมจะมแนวโนมพฒนาสสงคมทมความเหลอมลา แตมอาจปฏเสธไดวาในสงคมอนเดยสมยใหม ระบบวรรณะอนม

เนอหาแบบตะวนออกสามารถทางานรวมกนกบ ระบบชนชน และการแบงงานนกนทาแบบทนนยม

139

“(ทาไมตองเรยกผสมภาษณวาพ).....ปกตเรยกคนไทยทกคนวาพ เหมอนอยในททางาน เวลา

คนไทยพดดวย ถาพดดเขาจะแทนตวเองวาพ แตสวนใหญจะแทนตวเอง วา ก เรยก เราวา มง

มากกวา เวลาเจอคนไทยไมวาจะเปนกระเปารถเมล แมคา หรอ เจานาย เรากเรยกเขาวาพหมด”

(แรงงานขามชาตหมายเลข17, 2554)

“บางครงเขา ดาเราเปน เหย เปนควาย เวลาเราทางานไมไดตามทเขากาหนด (แลวไดตอบโต

อะไรหรอไม) ไมไดตอบโตอะไรกบอกวา...ครบพ”(แรงงานขามชาตหมายเลข10, 2554)

ระบบเรยกแบบเครอญาต จงเปนกระบวนการสรางภาษาสนทนาบนความสมพนธแบบเสร

นยมใหม (Neoliberalism Pidginization) เปนการสงเคราะหเงอนไข มนษยลาดบชนและมนษยเสมอ

ภาคขนมา เปนความสมพนธทมความละมนมากกวาแนวคดปจเจกนยมแบบตะวนตกหากแตแฝงดวย

ความสมพนธเชงอานาจแบบไมเปนทางการไว ลกษณะความสมพนธเชงอานาจแบบไมเปนทางการน

ปรากฏอยในทกมตของความสมพนธของแรงงานขามชาตทอยในสงคมไทย เปนการวางลาดบชนใน

สงคมเพอประโยชนดานการผลต ประเดนดานภาษาศาสตรสงคมทไดรบการพดถงคอประเดนวาดวย

ความเปนชาตพนธ ขณะทองคการพฒนาเอกชนทวไปมกหลกเลยงการใชคาเหมารวมวา “แรงงาน

พมา” เนองจากไดตความวามนยยะดานการเหยยดชาตพนธและเหมารวมแรงงานชาตพนธอนๆใน

ประเทศ แตจากการสมภาษณพบวาแรงงานขามชาตชาวพมาโดยมากคนเคยกบการ ใชคาวาคนพมา

มากกวาการระบชาตพนธของตนเอง

“โอย...ไมมประเทศมอญแลวคะ มแตคนพมา ในบตรกเขยนวาเราเปนคนพมา จะเปนอยางอน

ไดยงไง”(แรงงานขามชาตหมายเลข 15, 2554)

5.5 บทสรป

ลกษณะแรงงานขามชาตทปรากฏในการศกษาวทยานพนธฉบบนสามารถจาแนกดวยเงอนไข

ใหญประการแรกคอปทตดสนใจอพยพเขามาทางานทประเทศไทย อนเปนภาพสะทอนเงอนไขทาง

การเมองและเศรษฐกจจากประเทศตนทาง ผอพยพในชวงทศวรรษ 2530-2540 มลกษณะการถก

กาหนดโดยเงอนไขการเมองเปนพนฐานและมการเตรยมการนอยกวาผอพยพรนหลง ทมลกษณะการ

เปนผประกอบการสงมความผกพนกบประเทศปลายทางนอยกวา อนทาใหแรงงานขามชาตชาวพมา

รนทศวรรษ 2550 มลกษณะการเปนสนคาทสงกวา พอใจกบการลงทนในชวตและสวสดการแบบเนน

คาจาง ในพนทสมทรปราการลกษณะทางชาตพนธมใชเงอนไขหลกในการจาแนกลกษณะงานของผใช

140

แรงงานขามชาต แรงงานขามชาตโดยมากประกอบอาชพทมความคลายคลงกนแรงงานทม

ประสบการณมไดเปนการรบรองวาพวกเขาจะไดคาแรงทเพมขน ตรงกนขามพวกเขาเรยนรทจะเอาตว

รอดผานการถกดดกลนในการสะสมทนแบบเสรนยมใหมมากกวาการตอตานตอระบบ

กระนนเองจะพบวาแมเงอนไขเศรษฐกจจะเปนตวกาหนดลกษณะการผลต และการผลตซา

ผานระบบเนนคาจางควบคกบการทาใหเปนสนคาอยางเขมขน ในอกดานหนงจะพบวาเมอกาลงการ

ผลตหลกในระบบคอแรงงานขามชาตทมความยดหยนตอการคมครองโดยสมพทธกบแรงงานไทย

สงผลใหรฐมขนาดเลกลงในการดแลการผลตซาหรอรบผดชอบสทธพลเมอง แตการปกครอง หรอการ

ควบคมระดบชวตประจาวนถกทาใหมความเขมขนสงขน ผานมาตรการตางๆเพอนาสการกาหนดชวต

ของปจเจกชนใหเปนไปตามอนตวทยาแบบเสรนยมใหม เชนกลไกการสรางความผกพนกบพนทตนทาง

มากกวาพนทปลายทาง สงนทาใหความคาดหวงการรบผดชอบของสงคมตอปจเจกอยในระดบตา และ

ความคาดหวงในการรบผดชอบตวเองสงขน การสรางหนระยะยาวทาใหการผลตซาแรงงานในฐานะ

มนษยถกถายโอนไปอยางหวงเวลาในอนาคตและสภาพการทางานปจจบนถกทาใหเปนสภาวะ

ชวคราว การแบงงานกนทาระหวางเพศถกทาใหมความเขมขนมากขนแรงงานสตรถกควบคมและวาง

เงอนไขทเกยวของกบเพศสภาพและไดรบคาจางทตากวาโดยเปรยบเทยบ พรอมกนนนการวางเงอนไข

ภาษาศาสตรสงคมอนมผลตอการรบตวตนของแรงงานขามชาตเงอนไขนทาใหแรงงานขามชาตชาว

พมาในพนทสมทรปราการยอมรบเงอนไข มนษยลาดบชน (Homo Hierarchicus) ไปพรอมกน ซง

เงอนไขการควบคมทเขมขนนมผลสาคญอยางมากตอกลไกการผลตซา ผานระบบสวสดการแบบเนน

คาจางทจาเปนตองควบคมแรงงานในฐานะสนคาใหดาเนนการผลตและผลตซาตามคาอธบายแบบเสร

นยมใหม

141

บทท 6

สวสดการในฐานะการผลตซาแบบเสรนยมใหมตอแรงงานขามชาตชาวพมาใน

สมทรปราการ

6.1 ความนา

ในบทนไดมงสการพจารณาประเดนหลกวาดวยระบบสวสดการในฐานะกลไกการผลตซาใน

สงคมเสรนยมใหม จากขอมลภาคสนามผ วจยไดมงฉายภาพใหเหนถงลกษณะสาคญของกลไกการ

ผลตซาในสงคมเสรนยมใหม โดยมการจดรปแบบความสมพนธเชงพนท และเวลา เชนเดยวกนกบท

ระบบการผลตเนนสายพานเคยกระทาเมอชวงตนศตวรรษท 20 ความสมพนธในเชงพนทและเวลาใน

สงคมเสรนยมใหมไดมกระบวนการ “กระจด” หรอเลอนยายเปลยนแปลงเงอนไขการผลตซาออกไป

กลาวคอในแงพนท ระบบการเคลอนยายแรงงานไดกาหนดใหการผลตซาเชงพนทถกเลอนไปยง

ประเทศตนทาง สมทรปราการอาจจะเปนโรงงานสาหรบการผลตสนคาปฐมภมสาหรบหวงโซอปทาน

แตโรงงานผลตแรงงานคอ พนทตนทางอยาง เมาะละแหมง ทวาย พะอน พรอมกนนระยะเวลาในการ

ผลตซาหรอคนแรงงานในฐานะมนษยกถก กระจดออกไปเชนกนสหวงเวลาในอนาคต อนหมายถงการ

ทางานหนกและขดรดอยางแสนสาหสในหวงเวลาปจจบนและคาดหมายทจะซอคนไดในหวงเวลาใน

อนาคตและในพนทประเทศตนทางของตนทงนตวแทนนาเขาแรงงานมสวนสาคญในการทาหนาทใน

การผลตซาแรงงานในฐานะมนษยในประเทศตนทางสการเปนแรงงานในฐานะสนคาทพรอมเขาสวงจร

การผลตในประเทศปลายทาง รวมถงระบบหนระยะยาวผานตวแทนนาเขาแรงงานขามชาตกเปนกล

จกรสาคญในการกระจดเวลาการผลตซา สพนทเวลาในอนาคต อนนาสการทาใหเปนสนคาอยาง

เขมขนในพนทประเทศปลายทาง

พรอมกนนผ วจยไดมงฉายภาพใหเหนลกษณะสวสดการมตตางๆในพนทสมทรปราการ อน

ประกอบดวยสวสดการดาน ทอยอาศย สาธารณสข การศกษา และระบบคาจาง โดยชใหเหนถง

พฒนาการของการสะสมทนควบคไปกบกระบวนการทาใหเปนสนคา จากขอมลวจยภาคสนาม ผ วจย

พบวาลกษณะสวสดการทปรากฏในหมผ ใชแรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการเปนลกษณะ

สวสดการแบบเนนคาจาง รบผดชอบตวเอง และมกระบวนการทาใหเปนสนคาในระดบทสง ดงเชน

สวสดการดานทอยอาศยถกกาหนดขนมาเพอผลตซาแรงงานในฐานะสนคามากกวาแรงงานในฐานะ

มนษย ดงปรากฏในลกษณะรปธรรมของการใชพนททมความหนาแน ประหยดและใกลสถานททางาน

142

แตดวยอานาจตอรองทตาทาใหคาใชจายดานทอยอาศยมราคาทสงโดยสมพทธกบรายได เชนเดยวกบ

สวสดการดานสาธารณสข แมผใชแรงงานจานวนหนงสามารถใชสทธประกนสขภาพถวนหนาได แต

ดวยลกษณะวถชวตทถกทาใหเปนสนคาอยางเขมขนทาใหลกษณะสวสดการดงกลาวไมสอดรบกบ

ความตองการของผใชแรงงานขามชาต พรอมกนนสวสดการดานการศกษายงไมไดถกออกแบบใหสอด

รบกบลกษณะสวนใหญของผอพยพทเปนหนมสาววยทางาน ลกษณะสวสดการดานการศกษาใน

ปจจบนถกออกแบบขนมาเพอการเกบตกและบรณาการลกหลานแรงงานขามชาต มากกวาตวพลงการ

ผลตหลกในสงคมทเปนคนหนมสาว ดวยเงอนไขขางตนจงจะเหนวาสวสดการไดถกกาหนดผานเงอนไข

สาคญคอ ระบบเนนคาจาง อนถกแปรใหเปน “ความยตธรรม” ทพกพาไดของผใชแรงงานขามชาต เปน

เงอนไขเดยวทรบประกนความเปนมนษยของพวกเขาในสงคมเสรนยมใหม

6.2การผลตซาแบบการกระจดของเวลาและสถานท (Spatio-Temporal Displacement)

กลไกการผลตซาจงเปนกลไกสาคญในการคนแรงงานในฐานะสนคาและแรงงานในฐานะ

มนษย ซงเปนองคประกอบทไมสามารถแยกออกจากกนไดในฐานะมนษยหนงคน งานของ Engels

(1993)และ Thompsom (1968)ไดพจารณาเงอนไขชวตประจาวนของผ ใ ชแรงงานในสงคม

อตสาหกรรมองกฤษชวงศตวรรษท 19 โดยเนนใหเหนถงกระบวนการผลตซาแรงงานททาใหผ ใช

แรงงานตองผกพนมสวนรวมในระบบทนนยม ทงน Harvey (2006b : 7-69)ไดระบถงกลไกสาคญของ

การพฒนาทางภมศาสตร และเงอนไขทางเวลาในการกาหนดความสมพนธเชงอานาจในสงคม อนนาส

ลกษณะการผลตซาในระบบทนนยม

143

พนทกายภาพ ถกสรางและกาหนดขนมาเพอตอบสนองวถการผลตตางๆ โดยเปนสนามของ

การปฏสมพนธความสมพนธตางๆและการใหความหมาย ดงนนการรบรเกยวกบพนทตางๆจงจดเปน

รหสของการรบร (Code of Conduct) ซงสามารถแปรผนไดตามลกษณะของวถการผลต ในสงคม

อตสาหกรรมสายพานการสรางความรบรดานภมศาสตรเกยวกบรฐชาตและความเปนพลเมองในพนท

หนงนบเปนกลไกสาคญตอการผลตซา รวมถงการสรางมโนทศนเกยวกบเวลาขนมาเพอตอบสนองตอ

ระบบสายพาน เชน การทางาน 8 ชวโมงตอวน การทางานลวงเวลา เวลาพก วนหยดสดสปดาหวนหยด

ประจาป หมนเวยนไปในลกษณะน กลไกการผลตซาจงเกดขนในพนทเฉพาะเจาะจง และในเวลาท

หมนเวยนไปตามระบบสายพาน

ตามทไดพจารณาไปแลว ระบบการผลตซาตามเงอนไขความหยดนงของสถานทและเวลาทม

ระบบการหมนเวยนตายตวนน ขดกบลกษณะการเคลอนยายของทนเพอแกไขสภาวะการสะสมแบบ

ลนเกน (Over Accumulation) ซงมไดถกจากดกบโครงสรางพนฐานของระบบทนนยมเทานนยงตอง

ผกพนกบเงอนไขความขดแยงและการตอสทางชนชนในพนทนนๆดวย หากกระบวนการผลตและการ

สะสมทนไดอยภายใต “พนท”แบบใหม ภายใต “รหสวาดวยการรบร” แบบใหมแลว เงอนไขการผลตซา

ยอมมการแปรเปลยนในประเดนความสมพนธเชงพนทไปพรอมกน เชนเดยวกนกบเงอนไขของเวลาท

ภายใตกลไกการสะสมแบบยดหยน เวลามไดหมนเวยนเปนสายพาน เพอองกบลกษณะการผลตซา

ของแรงงาน หากแตระบบเวลาทไดเชอมรอยโลกไวในหวงเวลาเดยวกน มโนทศนของเวลา จงขนกบ

รอบการสะสมและผลตซาของทนมากกวา การผลตซารางกายมนษย (Brenner, 2009 :185-196)

การผลตซาแรงงานยงคงตองคานงถงรอบและขดจากดการทางานของมนษยทงในฐานะ

มนษย (Labour) และในฐานะสนคา (Labour Power) แตการผลตซาของทนยอมมงเนนพจารณาการ

ผลตซาแรงงานในฐานะสนคาเปนหลกเงอนไขความเปนมนษยจาเปนตองถกจากดใหเหลอนอยทสด

ในแงนพนทการผลตซาจงตองถก ‘กระจดออกไป’ ควบคกบเวลาในการผลตซาแรงงานในฐานะสนคา

ในมตเงอนไขเวลาตองกระชบใหมาอยในหวงเวลาเดยวกนกบเวาการผลตการผลต ในพนทการผลตนน

ขณะทแรงงานทมองคประกอบของมนษยถกเลอนออกไปในอกพนทหนงซงมตนทนการผลตซาทตา

กวา

144

รปธรรมในกรณศกษาแรงงานขามชาตในสมทรปราการ แนวคดวาดวยเวลาวางกลายเปนเรอง

“ฟมเฟอย”ควบคไปกนกบการ “พกผอน” แรงงานอพยพรนใหมมแนวโนมทจะผลตซาเฉพาะแรงงานใน

ฐานะสนคาในประเทศไทยเทานน ขณะทแรงงานในฐานะมนษยถกคาดหวงใหเปนเรองของชวตหลง

กลบไปยงบานเกดแลวเทานน

“..เทยวเหรอ ไมไดไปไหนหรอก จะใหไปไหนอยางมากกไปบกซ แถวนขาวของเรากซอจากราน

ขายของชา เหลอตงคเทาไรกสงกลบบาน ไมกเอาไปซอทอง”(แรงงานขามชาตหมายเลข 19, 2554)

“...ทกวนนทางานวนละ 15 ชวโมง มเวลาวางจรงๆกอยากทางานเหมา อยากมเงนจะไดกลบ

บานเรวๆ ไมอยากอยหรอกเมองไทย ถามโอกาสอยากกลบไปซอบานอยทพมา”(แรงงานขามชาต

หมายเลข 26, 2554)

“(หากอายมากกวานแลวจะทาอยางไร).....คงกลบประเทศเรา อยเมองไทยยงไงกไมไดหรอก

ไมใชบานเรา ถาทางานไมไดกไมรจะอยทาไม”(แรงงานขามชาตหมายเลข 23, 2554)

ลกษณะการผลตซาแบบกระจดทางเวลาและสถานทมกจะปรากฏในมโนทศนของแรงงาน

อพยพรนใหมทมาจากเครอขายเศรษฐกจสงคมทคอนขางด และม อายนอยกวาแรงงานอพยพรนกอน

หนาโดยเปรยบเทยบ พวกเขาใหความสาคญกบการทางานหนกในชวตทกรงเทพ การเดนทางอพยพท

มคาใชจายควบคกนกบนโยบายกดกนแรงงานขามชาตของรฐบาลไทย ยากทจะทาใหคดวาการอย

เมองไทยถาวรเปนเรองทเปนไปได แมจะมตวอยางของแรงงานขามชาตจานวนหนงทสามารถทารายได

จากการการอยเมองไทยแตกยงคงเปนสวนนอยท ไมสามารถแสดงใหเหนเงอนไขรปธรรมได

“ใชมคนพมาทอยเมองไทยมาหลายป บางคนเชาบานอยดๆ มรถมอเตอรไซคขบ พวกนนโชค

ด แตไมกคนหรอกทจะโชคดอยางนน”(แรงงานขามชาตหมายเลข 24, 2554)

“อยเมองไทยสบายกวาอยพมา ....จรงจรง นะ...ทางานทนทางานในรม ตดแอร สบาย อยท

นนตองทางานกลางแจงฝนฟากไมด บางปกนาทวม แตถาใหเลอกอยกตองอยทพมาแหละอยทนคงไม

มงานใหเราทาไปตลอดตอนแก”(แรงงานขามชาตหมายเลข 18, 2554)

145

แตเชนนนคาถามอยทวาการยกระดบชวตผานการทางานหนก และการผลตซาแรงงานใน

ฐานะมนษยขามเงอนไขทางพนทและเวลา มรปธรรมเพยงพอหรอททาใหเชอไดวา จะมชวตทดขนคอย

อยทฝงพมาหลงจากการทางานหนกหลายปทเมองไทย คาตอบเปนเรองของการคาดเดา แรงงาน

อพยพรนกอนทกลบบานมกมเรองราวของความสาเรจททาใหพวกเขาเชอได (ดงทไดระบไปในสวน

เอเยนตนาเขาแรงงาน) แตเมอมาอยเมองไทยมนเปนอกเรองหนง ดวยคาจางเฉลยวนละ 210-250

บาทตอวนทาใหยากทจะแสดงใหเหนวาพวกเขาจะสามารถมเงนเกบยกระดบชวตของพวกเขาทบาน

เกดได ขอมลแสดงคาใชจายพนฐานของ แรงงานสตรชาวพมาจะเมองพะโค อาย 24 ป (แรงงานขาม

ชาตหมายเลข 16, 2554)ทางานทโรงงานหองเยน โดยสามารถแจกแจงคาใชจายของเธอไดดงน

คาจาง 250 บาทตอวน

-คาเชาหอง 30 บาท (อยกบเพอนสองคน)

-คาอาหาร วนละ 60 บาท

-คาโทรศพท มอถอวนละ 10 บาท

-คา สบ ยาสฟน ผาอนามย เฉลยตกวนละ 5 บาท

-คาใชจายดานเอกสารสทธ เฉลยวนละ 10 บาท (3500/ป)

จากขอมลของแรงงานขามชาตหมายเลข 16 เธอไดใหขอมลวาไมสามารถสงเงนกลบไดทก

เดอนเนองดวยคาใชจายในการสงเงนผานระบบตวแทน เธอจงสงเงนกลบทกครงทเกบเงนไดประมาณ

7000-8000 บาท เงนนสงกลบไปทบานเพอใชหนสาหรบการเดนทางมาเมองไทย ซงเธอเสยคาใชจาย

ประมาณ 14000 บาท ทงนเปนแคคาเดนทางเทานนไมใชคาใชจายเพอใหไดงาน หรอ เปนคาเอกสาร

แตอยางใด ดงนนหากทกอยางเปนไปตามเปา มะโซสามารถถอนทนคนไดภายในการทางานประมาณ

ครงป และหลงจากนนจะเปนชวงเวลากาไร ภายใน การทางานเจดป เธอจะสามารถสงเงนกลบไปยงท

บานไดประมาณ 80,000 ถง 100,000 บาท เธอจะสนสดการทางานทยากลาบากทกรงเทพ

(สมทรปราการ) และกลบสหมบานในฐานะชนชนกลางระดบสง

146

เรองนมใชเรองเกยวกบการหลอกลวงและการใหขอมลไมครบ แรงงานขามชาตหมายเลข 16

ตระหนกดวาจะเจออะไรบางในเมองไทยแมกระทงอาจจะเปนไปไดวา เงน 14,000 อาจไมสามารถนา

เธอสทหมายได แตเปาหมายในการกลบบานและยกระดบฐานะดเปนเงอนไขทคมคาตอการลงทน มะ

โซมาถงสมทรปราการสามเดอนแรกเธออาศยอยทวด และอยไดดวยการหยบยมเงนเพอนทไดงานทา

แลว หลงเวลาผานไปสามเดอนเธอไดงานทา และไดรบคาจางประมาณ 210 บาทตอวน หลงจาก

ทางานไดประมาณสบเดอนเธอสงเงนกอนแรกกลบบานเปนเงนประมาณ 7,000 บาท แมระยะเวลาจะ

รนออกไปเลกนอยแตสาหรบเธอแลวมนยงถอวาอยในลทางของความสาเรจ จากกรณของแรงงานขาม

ชาตหมายเลข 16 สามารถแสดงเงอนไขการผลตซาแบกระจดตอเวลาและสถานทไดตามสามเงอนไข

ตอไปน คอการผลตซาในพนทการผลต การผลตซาในประเทศตนทาง และการผลตซาในอนาคต

- การผลตซาในพนทการผลต แมจะไมมกฎหมายรบรองหรอควบคมในประเดนการ

เดนทางออกนอกพนท แตลกษณะการใชชวตของแรงงานขามชาตถกผกตดอยกบทอย

อาศยทอยในรศมเดนเทาได ในพนทชมชนมเงอนไขทรองรบการผลตซาทางกายภาพ

สาหรบแรงงานขามชาตอยครบครน อาท ตหยอดนาดม ต เตมเงนโทรศพทมอถอ รานขาย

ของชาทดาเนนการโดยชาวพมา อนหมายความวาแรงงานขามชาตสวนมากไมมความ

จาเปนตองออกจากชมชน พวกเขาเดนไปทางานในตอนเชา เดนกลบถงทพกหลงเลกงาน

และซอสนคาอปโภคบรโภค หากพจารณาแลวเปนลกษณะทเสมอนคลายกนกบชวต

สงคมการผลตแบบสายพาน แตในลกษณะเนอหาเชงลกแลวการผลตซาในพนทประเทศ

ไทยถกทาใหมความเขมขน มากกวาการผลตซาในสงคมสายพาน เพราะเวลาวาง หรอ

กจกรรมทสะทอนความเปนมนษย ถกกระจด (Displace) ออกไป ความเปนสนคาของ

แรงงานขามชาตถกทาใหเขมขน พวกเขากลายเปนผประกอบการเหนอแรงงานตวเองใน

การทจะพยายามลดตนทนตอการผลตซาของตนอยตลอดเวลา ในแงมมนจงเปนภาพ

สะทอนความสาเรจในการวางยทธศาสตรของระบบทนนยมเสรนยมใหม เพราะการตอส

หรอความขดแยงทางชนชน ยอมเกดผานเงอนไขความเปนมนษย มใชบนเงอนไขความ

เปนวตถหรอสนคา การททาใหแรงงานขามชาตรสกวาตวเองเปนสนคาตลอดเวลาจงเปน

การจากดเงอนไขในการตอสหรอความขดแยงทางชนชน ในพนท ชมชนทประสบจรง

(Actual Community) ขณะท ความเปนมนษย กลบถกผลตซาขนมาใน (Imagine

Community)ทถกสรางขนมาโดยกลไกเสรนยมใหม

147

- การผลตซาในพนทประเทศตนทาง การสงเงนกลบเปนเงอนไขรปธรรมทปรากฏชด

สาหรบการผลตซาทเกดขนในประเทศตนทาง หากนยามการผลตซาหมายถงการสราง

พลงแรงงานสการผลตรอบตอไปแลว การสงเงนกลบมสวนในการสรางแรงงานรนถดไปใน

การเขาสประเทศไทย มากกวาเปนการผลตซาหรอซอคนความเปนมนษย ทจาเปนตอง

เกดจากการปฏสมพนธกนในชวตจรง เงนทถกสงกลบมไดมจานวนมากพอตอการ

ยกระดบชวตผานการลงทนในธรกจการเกษตร ซงประชาชนถกจากดในการลงทนในธรกจ

การเกษตรขนาดใหญ เงนทสงกลบแตละครงเปนไปเพอการใชจายในชวตประจาวน

สาหรบครอบครวซงยงมสมาชกทอยในวยเดก หรอ ลกทสงกลบไปใหพอแมเลยง การ

สงกลบทางเศรษฐกจจงมไดนาสการพฒนาทางสงคมเทาใดนก เปนการธารงไวซง

ความสมพนธเชงโครงสรางในสงคม และเปนการเตรยมความพรอมสาหรบแรงงานอพยพ

รนตอไป

- การผลตซาในอนาคต เปนภาพสะทอนความคาดหวงในการอยอาศยในประเทศไทย

แรงงานขามชาตมอายขยแรงงานทสนโดยเปรยบเทยบกบอายขยของพลงแรงงานในการ

ผลตแบบสายพาน คอเปนการผลตทขนอยกบรอบการสะสมของทน การผลตแบบเหมา

คาแรง โรงงานหองแถว จายคาแรงระดบตา เพอเชอมรอยการผลตสหวงโซอปทานระดบ

โลก ไมสามารถเปนเงอนไขถาวรสาหรบการสะสมทน ระบบทนนยมดารงอยไดดวย

เงอนไขของความสามารถในการคาดเดาได เปนระบบและมเสถยรภาพ แตเงอนไขชวต

ของแรงงานขามชาตภายใตการผลตนไมไดเปนเงอนไขทสามารถคาดเดาไดสาหรบระบบ

ทนนยม กลาวโดยสรปแลวเงอนไขความเปนมนษยของแรงงานยอมแสดงออกชดเมอม

การปฏสมพนธภายใตความสมพนธแบบเดมอยางตอเนอง ทางออกของระบบทนนยมคอ

การสรางจนตภาพวาดวย “ชวตชวคราว”ในสงคมการผลต แรงงานขามชาตชาวพมามอง

วา ไมวาการทางานทประเทศไทยจะเปนอยางไร กถอเปนชวตชวคราว ซงทายทสดแลว

ชวตในอนาคตไมใชการอยเมองไทย แตภาพในอนาคตมกฉายความขดแยงอยเสมอ หาก

ยอนไปพจารณาเรองเลาของมะโซ เธอตองใชชวตในฐานะสนคาอยางเขมขนเปนเวลา 7-

10ป ในชวงเวลานเธอตองไมวางงานเกน 5 เดอน คาครองชพโดยเฉพาะคาเชาหองตองไม

สงขนไปกวาน รวมถงคาใชจายดานการจดทะเบยนซงกลายเปนคาใชจายหลกสาหรบ

แรงงานขามชาต หากเปรยบเทยบกบรายไดของพวกเขา

148

การผลตซาแบบกระจดของเวลาและสถานทจงเปนการวางเงอนไขสาคญทสะทอน อสระเชง

สมพทธของทนตอแรงงาน ดวยเงอนไขนไดกอใหเกดการแปลกแยกในชวตประจาวนขนานใหญ พวก

เขามไดเพยงไมรสกมสวนรวมตอชวตการผลตเทานน ในชวตการผลตซาพวกเขากมไดรสกถงการเปน

เจาของชวตตน ลกษณะนมใชเรองแปลกใหม กระบวนการผลตซาในสงคมการผลตแบบสายพานกม

การพยายามควบคมชวตการผลตซาใหสอดรบกบระบบการผลต แตในสงคมการผลตแบบเสรนยมใหม

(หลงสายพาน) มตของแรงงานในฐานะมนษยมไดถกปรบแตงใหสอดรบกบระบบเทานน แตไดมงทาให

มตความเปนมนษยของแรงงานไดหายไปสนในสงคมการผลตและชวตประจาวนของพวกเขา การขาย

ฝนแบบ”เสรนยมใหม” ผานการกระจดของเวลาและสถานท ทาใหเกดภาวะโศกนาฏกรรมของสามญ

ชนขน (The Tragedy of a Common Man) ดงพจารณาจากคาบอกเลาของแรงงานขามชาตทอย

เมองไทยมาไดระยะเวลาหนง ซงพจารณาถงแรงงานรนใหมทเขามาในเมองไทย

“สมยนนเขามาเมองไทย คาใชจายไมเยอะ มาเพราะความอดอยากอยไมได มาเพราะความ

เปนเดกอยากเหนอยากเทยว....ผมมคนทชอบกนตอนอยในหมบานกระเหรยงสดทายกจากกน มา

แตงงานกบคนมอญทกรงเทพ....แตไมสาคญหรอก วากระเหรยงหรอมอญ อยทนเราเปนพมา... (กงวล

อนาคตหรอไม) ใช ตอนนผมอายเยอะแลวอายสสบกวา ลกผมอาย 8 ขวบเรยนหนงสออยเมองไทย

ไมมใบเกดไมมอะไร อยากรเหมอนกนวาทาอยางไรถงจะไดเอกสารมาใหถกตอง....ผมไมเคยกลบพมา

เคยกลบครงเดยวตอนไปทชายแดน แฟนถกจบไปกาลงจะคลอดลก ขอตารวจวารออกวนเดยวให

คลอดกอนกไมได ลกผมเลยไปคลอดทแมสอด ทกวนนไมรจะกลบพมาไปไดยงไง กลบไปหาใคร

กลบไปทาไม ตอนนอายสสบกวาแลว กตองอยทนจนตายแหละ ลกผมกเปนคนพมา (หวเราะ)....เดก

รนใหมเขาตงใจมา บางคนมพาสปอรต ม MOU พวกเขาตงใจมาทางานหลายคนคดวาทางานไมกปก

จะไดกลบไป .....มนเปนไปได เพราะกมคนมาแลวกกลบไปเยอะ แตไมใชทกคน ไมใชเรองงายเลยทจะ

เกบตงคแลวกลบไปได จะวาไปผมวาสดทายแลวกคงตองเปนแบบผมแหละ”(แรงงานขามชาต

หมายเลข 2, 2554)

“อยเมองไทยมาแปดปแลว....ปทแลวออกจากโรงงานเพราะไมสบายปวยเปนมะเรงเตานม ใช

สทธสามสบบาท รกษาได แตไมรตอไปจะเปนยงไง ตอนออกมากเรากไปรบซดมาขาย เปนซดเพลง

พมา ละครไทยบางมาขายทตลาดนดโดนตารวจจบ...ตกใจมากนกวาจะโดนสงกลบแลว เขาวาละเมด

ลขสทธ เรากไมรหรอกวามนคออะไรตอนนน ตารวจบอกวาตองจายคาปรบแสนหา.....ตอนนนเรารอง

เสยงหลงเลย...คณตารวจเงนเดอนเทาไร หนอยเมองไทยมาเกดมาไมเคยเหนเงนแสนหา คณตารวจ

เคยเหนมย ....ตอนหลงแฟนมาชวยคยใหตกลงเปนจาย สองหมนแทน ตอนนนกหมดตวไปตามๆกน

149

.....มพสาวอยกบลกทพมา....ทไหนลาบากกวากนตอนนบอกยากมนลาบากคนละอยาง แตอย

เมองไทยมนยงมอะไรมากกวา ยงดนรนไปไดมากกวา...ยงถาปวยแบบนกลบพมาไมไดหรอกกลบไปก

คอยวนตายแหละ อกไมนานลกสาวกจะอาย 19 แลวตงใจใหเขามาทางานเมองไทยแหละ....มนกเปน

แบบนไปเรอยๆ จะใหอยทางนนกไมมอะไรทา แตอย ทน...มนกพดยากนะในอนาคตวาจะเปน

ยงไง”(แรงงานขามชาตหมายเลข 3, 2554)

6.3 สวสดการดานทอยอาศย

สาหรบรฐไทยแนวคดเรองสวสดการทอยอาศยนบเปนเรองใหม เปนภาพสะทอนปญหาของ

การพฒนาเมองมากกวาปญหาของพนททวไปทงประเทศ แนวนโยบายสวสดการทอยอาศยจงเปนเรอง

ของการสะทอนปญหาเฉพาะในพนทซงมการทบถมมานาน โดยเฉพาะอยางยงในเขตเมองใหญอยาง

กรงเทพมหานคร หรอหวเมองขนาดใหญ อยางหาดใหญ หรอเชยงใหม ขอสงเกตสาคญคอปญหาทอย

อาศยมกปรากฏกบแรงงานอพยพและมใชในพนทอตสาหกรรมการผลตหากแตเปนพนทอตสาหกรรม

การขนสง อาท สลมคลองเตย ถนนสาธประดษฐ พระรามสาม โดยมกมสตรสาเรจจากการจบจองพนท

รกราง และเมอชมชนมการขยายกจะมเจาของพนทเขามาอางสทธเหนอทดน และเมอเมองขยายส

พนทดงกลาวขอพพาทระหวางเจาของทดนกบ ผ เชาอาศยกจะทวความรนแรงและจบลงทการเผาไลท

หรอการประทวง แตบางครงการชดเชยสงปลกสรางกเกดขนและผอาศยกขยบขยายสหองเชาทเปน

กจลกษณะ หรอสชมชนสลมอนๆตอไป

สาหรบพนทอตสาหกรรมใหมตามนคมทอยอาศยมกมการเตรยมพรอมโดยผประกอบการ การ

ทผ ใชแรงงานพกอาศยอยในพนทกาหนดในนคมมประโยชนตอการควบคมและจดการโดย

ผประกอบการทงในแงกระบวนการตอตานและการควบคมไมใหตนทนการใชชวตของผใชแรงงานสง

เกนไปอนกอใหเกดการตอตานไดในอนาคต รวมถงประโยชนในการทางานลวงเวลา แตในกรณแรงงาน

ขามชาตภาพดานสวสดการในแงทอยอาศยจะแตกตางจากลกษณะของ ผอาศยสลมดงเดมในพนท

เมองใหญทมความยดหยนอสระในการจบจอง รวมถงแตกตางจากแรงงานในนคมอตสาหกรรมทม

ลกษณะตายตวตามสภาพเงอนไขการทางาน พนทจงหวดสมทรปราการในฐานะการเปนเมอง

อตสาหกรรมเกาแกทผานรอบการสะสมของทนมาหลายรอบ “พนททางกายภาพ”ของสมทรปราการจง

มความผนแปรไปตามเงอนไขของทนมากกวาผ อาศย หากพจารณาดวยเงอนไขการกาหนด โดยทน

แลว สมทรปราการจงมจาเปนตองพฒนาระบบทอยอาศยอยางจรงจง ในฐานะ Booming Rust Belt

City พนทสมทรปราการไดมการผนแปรไปตามรอบการสะสมตลอดเวลา กลาวโดยสรปแลวเมอสถาน

150

ประกอบการมไดมความมนคงและยดหยนตอการสะสม พนทสาหรบทอยอาศยสาหรบแรงงานจงผน

แปรไปเชนกน ในแงความสมพนธเชงพนท

สมทรปราการจงเปนสวนผสมทดไมคอยลงตวในฐานะ เมองอตสาหกรรมซงเปนปลายทางของ

แรงงานอพยพภายในและระหวางประเทศ ควบคกบการเตบโตในฐานะโซนทอยอาศยชานเมองท

รองรบสวนเกนเชงปรมาณจากกรงเทพฝงตะวนออก

รปภาพ 6.1 แสดงพนทถนนป เจาสมงพนาย เทศบาลสาโรงเหนอซงมรองรอยของการ

ปดตวของอตสาหกรรมขนาดยอมและขนาดกลาง และพนททอยอาศยแบบกงชวคราว

โดยรอบ

แรงงานขามชาตชาวพมาโดยมากแลวพวกเขาไดรบการพจารณาในฐานะแรงงานระยะสนซง

เขามาเตมเตมเงอนไขการผลตแบบชวคราวในพนทเมองสมทรปราการแมจะพวกเขาจะอยอาศย

รวมกนในพนทตางๆดวยยเงอนไขการผลต แตดวยลกษณะเงอนไขตลาดแรงงานทมการแขงขนสง

สงผลใหชวตในชมชนเปนเรองของการแขงขนมากกวารวมมอ หองเชาเปนพนทของครอบครวซงอย

อาศย 4-5 คน ซงแบงกนไปทางานตามกะ เพอนฝงทมาจากเอเยนตหรอหมบานเดยวกน ดงภาพแสดง

พนทบานพกอาศยของชมชนสะพานปลา

151

ในสมทรปราการคาใชจายดานทพกอาศยนบวาสงเมอเทยบกบรายไดและมคอยไดรบ

มาตรฐาน สาหรบแรงงานขามชาตทมประสบการณในการทางานทอนมกใหความเหนวา ลกษณะทอย

อาศยของเมองอตสาหกรรมอนมความเปนระบบมากกวาทน

“ทมหาชยเขาอยกนเปน คอนโด คาเชากไมแพงมาก สะอาดกวาน หองกใหญกวาน ตรงนแย

มากอยตดโรงฟอกหนง บางครงนากมกลน นาคลาขางลางกเหมนเหลอเกน ทจรงถาตงใจทาแลวให

เชาคนกตองเชากนอยแลว ดกวาแบบนเยอะปจจบนนคาเชาเดอนละ 1000 คานาคาไฟกอกเดอนละ

700 เบดเสรจแลวบางเดอนกเกอบสองพนแตพดสสภาพแบบนจะใหอยกนยงไงไหว”(แรงงานขามชาต

หมายเลข 19, 2554)

แตแมเงอนไขสภาพทอยอาศยจะดอยคณภาพแตแรงงานขามชาตชาวพมาบางสวนก ม

ความเหนวาสภาพทอยอาศยทประสบอยมขอดทมความยดหยน ไมวนวายและเขาออกงาย

รปภาพ 6.2 ชมชนสะพานปลา ทอยอาศยสาหรบสองครอบครว

152

“ทอยตอนนกดนะมนสะดวกดใกลททางาน มนกไมแยอะไรมากหรอกเพราะ มนงายดเรา

อยากพาใครมากไดบางทเพอนเราเพงมาจากพมาไมมทอย เอเยนตเขาฝากมา เรากเอามาอยดวยได

ระหวางทหางานไป เรากคดคาเชาเขาถกๆ พอมแลวกคอยเอามาใชกได กเปนการเพมรายไดไปในตว

ถาอยแบบเปนหอพกหรอบานเชามนจะลาบากบางทเจาของหอจะหามไมใหคนพมามาอยดวยกน

เยอะๆ แตอยแบบนมนกอสระด”(แรงงานขามชาตหมายเลข 25, 2554)

จากบทสมภาษณขางตนจงจะเหนทางสองแพรงของแนวคดสวสดการดานทอยอาศยดานแรก

ทอยอาศยถกคาดหมายใหเปนพนทสาหรบคนความเปนมนษย หลงจากการสญเสยคณคาแรงงานใน

ฐานะมนษยไปในสงคมการผลต สภาพการทางานทเกดขนในชวตประจาวนไดแปลกแนกชวตแรงงาน

ออกจากเงอนไขความเปนจรง พวกเขาสญเสยคณลกษณะของความเปนมนษยและแปรสภาพสการ

เปนเครองจกรการผลตหรอสนคา แมในสงคมเสรนยมใหมคาสญญาตางๆถกแปรเปลยนใหเปนมลคาท

วดไดและถกกระจดไปในเงอนไขของเวลาและสถานท แตในสภาพทอยอาศยทยาแยนน กเปนการ

กระตนเงอนไขแรงงานในสภาพของความเปนมนษยวา สภาพเนอทของทอยอาศย สงแวดลอม เพอน

บาน สภาพตางคนตางอย ภายใตกระบวนการทาใหเปนปจเจกชนอยางเขมขน สงนยากทจะผลตซา

รางกายของพวกเขาใหเขาสพนทการผลตในวนรงขนได ความเปนมนษยอาจถกทาลายไดในสงคมการ

ผลต แตมนษยมกคาดหวงใหไดมนกลบมาในพนทสวนตน หากพจารณาอยางตรงไปตรงมาแลว มน

หมายความวา ในพนทการผลตพวกเขาไดมสวนรวมกบการผลตขนานใหญ พวกเขาถกควบคมอยาง

เขมงวดราวกบเครองจกร และพวกเขาจะมคาเฉพาะในความเปนเครองจกรเทานน แตเมอใดเมอพวก

เขาถอดชดปองกนออกจากหองเยน รบเงนคาจางรายวน พวกเขาไดถอดถอนความเปนเครองจกรดวย

คาจาง 210บาท และไดรบคาสญญาวาปรมาณคาจางนสามารถคนความเปนมนษยแกพวกเขาได แต

สภาพทอยอาศยอนเปนเงอนไขแรกทพวกเขาไดเหนดวยตาแหงความเปนมนษย กลบเปนคนละเรอง

กบคาสญญา มนหางไกลจากนยามทอยอาศยทพงประสงค ของมนษยหนงคนอยมากทเดยว การ

ตอตานและเปรยบเทยบเกดขนในพนทของปจเจกชนทวไป

“แมแตเสมยน (พนกงานเชคสตอคหรอ Admin) วนวนไมทาอะไรเอาแตจบผดเรา แตไดเงน

เปนหมน บานกอยบานเชาแบบดๆ มแตคนพมาเทานนทอยในสลมแบบน”(แรงงานขามชาตหมายเลข

27, 2554)

153

“(แตในชมชนนกมคนไทยไมใชเหรอ) ครบ มคนไทยอยดวยแตสวนมากเปนเดกวยรนตดยา

หรอไมกคนแกๆกนเหลาขเมา ....เอาเปนวามแตคนไทยทไมไดเรอง ไมทางานอยทน แตคนพมาทางาน

หนกแตกมชวตแบบลาบาก”(แรงงานขามชาตหมายเลข 8, 2554)

“เราทาใหนายจางรวยขน ไมรเทาไร แตพดส...เราอยสลมเขาไมเหนคาเราหรอก ลกหลานเราก

อยในหองน เลกยงกะรหน”(แรงงานขามชาตหมายเลข 25, 2554)

รปภาพ 6.3 สภาพทางเดนเขาชมชนทายบาน (อนดามน)

การตอตานและเปรยบเทยบปรากฏทวไปแตคาถามเหตใดสมทรปราการเมองอตสาหกรรมทม

การดดซบแรงงานอพยพมาอยางยาวนานจงไมมรองรอยการปฏวตแมกระทง ในรอบการสะสมครงใหม

ทดดซบแรงงานขามชาตเขาสสภาพทอยอาศยทยาแยและแออด เพราะอดมการณการตอตานขดขนใน

เงอนไขของพนทกายภาพทพวกเขาเปนเจาของนนดารงอยอยางกระจดกระจายเปนปจเจก และไรซง

พลง เมอเทยบกบอดมการณเสรนยมใหมทถกวางรากฐานไวอยางเปนระบบ สดทายแลวสภาพทอย

อาศยเมอถกแปรเปลยนเปนมาตรวดมลคาแลกเปลยนสนคา มนฟงดสมเหตสมผล กบการอยในสภาพ

น

154

“อยากใหรฐบาลมายงมย...ไมเอาดกวา ถาเขามาตองมการตรวจตราเชค แลวตองจายเงน

ใหกบเจาหนาท อยแบบนแยหนอยแตเราสามารถควบคมอะไรไดดวยตนเอง สบายใจกวา เราทางาน

เกบเงนแลวทกอยางจะดเอง”(แรงงานขามชาตหมายเลข 26, 2554)

“อยางไร กตองยอมรบสภาพ เรามเงนจายเทาน มนกตองเปนแบบน (ถาไดรบคาจางเยอะกวา

นจะยายทอยหรอไม).....(นงคด) คงไมหรอก ถงไดคาจางเยอะกวานกอยากสงเงนกลบบานมากกวา

ทนวาแยแตมนกชวคราว ไมมความจาเปนอะไรทเราตองไปหาทสบายกวาน”(แรงงานขามชาต

หมายเลข 3, 2554)

ดงนนอดมการณของโครงสรางจงมบทบาทในการกาหนดเงอนไขในทายสด โดยชใหเหน

สวสดการทอยอาศยในแงของการลงทนวามความสาคญมากกวา สวสดการทอยอาศยในฐานะกลไก

การคนความเปนมนษย สภาพของทอยอาศยถกตคาออกมาเปนหนวยการลงทนทคมคาตามกลไก

ตลาด มนเปนไปไมไดทสวสดการเชงคณภาพ จะมาพรอมกนกบสวสดการเชงปรมาณ กลาวคอ หาก

ตองการลกษณะทอยอาศยทสามารถคนความเปนมนษยแกผใชแรงงานไดกยอมแลกดวยมลคา

แลกเปลยนทสงขนเปนธรรมดา ดงนนทางออกคอการยอมรบตอคาอธบายหลกของสงคมเสรนยมใหม

คอการยอมรบสภาพความเปนสนคาทคมคา ลงทนอยางถกตอง และซอชวตของตนกลบตามเวลาทตน

ไดวางแผนไว ซงหมายถงเวลาอก 7-10 ปขางหนา มใชชวงเวลาหลงเลกงาน คณภาพชวตทดของ

มนษยจงถกเลอนออกไปเพอแลกตอโอกาสการสะสมทนสวนบคคลของผใชแรงงาน

รปภาพ 6.4ภาพทอยอาศยยานทายบาน คาเชาเมอรวมคาไฟแลวประมาณ 1500-2200 บาท

155

หากพจารณาอกดานสวสดการดานทอยอาศยของสงคมไทยเปนไปอยางจากด ภายใต

นโยบายของรฐบาลพรรคไทยรกไทยนบแตป 2544 ไดมการจดตงโครงการบานเอออาทร และบาน

มนคงขน โดยโครงการแรกสงเสรมใหประชาชนทมรายไดนอยสามารถเปนเจาของบานตวเองได ผาน

โครงการพฒนาพนททอยอาศยใหมของรฐ และการจดจานองกบธนาคารดวยกลไกตลาด ขณะทบาน

มนคงเกดจากการรวมกลมผอยอาศยในลกษณะคลายนตบคคลเพอทาการจดจานองสรางชมชนใน

พนทจดสรรของ องคกรพฒนาชมชน กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ซงคลายกบ

โครงการบานเอออาทร การไดมาซงกรรมสทธ เปนการจดจานองระยะยาวกบธนาคารผานอตรา

ดอกเบยแบบตลาด

ในเบองตนแลวหากไมพจารณาความผดพลาดดานเทคนค และปญหาการจดการแลว

ลกษณะโครงการยงจากดอยเฉพาะ ผ ทมรายไดประจาแนนอน ในกรณบานเออาทร และ กลมผอย

อาศยถาวรทสามารถรวมตวกนเพอนาสการจดจานองระยะยาวได หากพจารณาแลวลกษณะ

สวสดการขางตนจงไมไดวางอยบนเงอนไขทเหมาะสมกบสภาพของแรงงานทมความยดหยนมการ

เคลอนยายตลอดเวลา ขณะเดยวกนนโยบายดงกลาวทผานระบบการจดจานองระยะยาวเปน

กระบวนการเพมระดบของการเปนสนคา ซงไมสามารถรบประกนความผนผวนจากกลไกตลาดทสงผล

ตอชวตประจาวนของแรงงานในอนาคต ดงนนเงอนไขการพฒนาสวสดการดานทอยอาศยทงสาหรบ

แรงงานขามชาตและแรงงานชาวไทย จงจาเปนตองพจารณามากไปกวา สวสดการในฐานะแหลงผลต

ซาทางกายภาพ หรอทอยอาศยเพอตอบสนองตอการผลตในระบบทนนยม สการเปนสวสดการท

สามารถลดทอนกระบวนการทาใหเปนสนคาและคนความเปนมนษยสปจเจกชน

6.4 สวสดการดานสาธารณสข

การพจารณามมองสวสดการดานสาธารณสขจงจะพจารณาผานเงอนไขหลกควบคกน คอ

สวสดการเชงปรมาณหรอความครอบคลม ของตวการรกษาพยาบาลและ สวสดการในฐานะการคน

แรงงานในฐานะมนษย สวสดการสาธารณสขในเชงปรมาณหมายถงการขยายสการครอบคลมสผคนท

เกยวของในปรมาณทมากขน หรอการเพมสทธประโยชนดานสาธารณสขใหครอบคลมมากขน อน

หมายถงการผลตซาแรงงานในฐานะสนคาสระบบ ขณะทสวสดการสาธาณสขเชงคณภาพมนยยะสอ

ถงการลดระดบของกระบวนการทาใหเปนสนคาซงหมายถงการผลตซาแรงงานในฐานะมนษย ในทาง

รปธรรมยอมหมายถงสวสดการทไมมการพสจนตน และคาใชจายตงตน โดยสามารถพจารณาจาก

156

ตาราง 6.1 สามารถเปรยบเทยบคณลกษณะเชงปรมาณและเชงคณภาพในสวสดการสาธารณสขของ

ไทยดงน

ลกษณะเชงปรมาณ ลกษณะเชงคณภาพ

ความครอบคลม ผเขาสระบบประกนสขภาพถวนหนา มกระบวนการทาใหเปนสนคา

ตา

คาใชจายเบองตน คาใชจายเบองตนในระดบตาไมม

คาใชจายสาหรบผเขาสระบบ

มกระบวนการทาใหเปนสนคา

ตา

การบรการ ใชเวลานานและครอบคลมเฉพาะ

เวลาราชการ

มกระบวนการทาใหเปนสนคาสง

คาเสยโอกาสจากการลางาน

สาหรบพนกงานรายวน

คาใชจายสาหรบผปวย

ระยะยาว

คาใชจายสงและบญชยาในระบบ

ประกนสขภาพถวนหนาไมครอบคลม

สาหรบผปวยระยะยาวบางโรค

มกระบวนการทาใหเปนสนคา

ระดบสง และมผลอยางมากตอ

ผใชแรงงานขามชาตทตองตอ

อายรายป

แรงงานขามชาตจด

ทะเบยนถกกฎหมาย

ครอบคลมสาหรบผปวยในและ

อบตเหตฉกเฉน

การไมครอบคลมผปวยนอก

รวมถงการใชบรการนอกเวลา

ราชการทาใหการใชบรการ

โดยมากไปอยทคลนคเอกชน

แรงงานขามชาตเขาเมอง

ผดกฎหมาย

ระบบเกบตก ไมครอบคลม มกระบวนการทาใหเปนสนคาใน

ระดบสงผานคลนคเอกชน

ตาราง 6.1 แสดงลกษณการคมครองดานสาธารณสขตอผใชแรงงาน

สวสดการดานสาธารณสขในไทยมการพฒนาอยางตอเนองนบแตชวงทศวรรษ 1990 การ

ปฏรปสวสดการดานสาธารณสขและการถอกาเนดของกองทนประกนสงคมเปนภาพสะทอนการตอส

อยางตอเนองของขบวนการผใชแรงงานไทย เชนเดยวกนกบนโยบายประกนสขภาพถวนหนาในชวง

สมยรฐบาลไทยรกไทยกเปนภาพสะทอนการตอบสนองตอขอเรยกรองของของผลงคะแนนซงเปนผ ใช

แรงงานในภาคการผลตทไมเปนทางการ (เกษตรกรรายยอย หาบเรแผงลอย เจาของธรกจขนาดยอม

157

แรงงานเหมาคาแรง) ระบบประกนสขภาพถวนหนานบเปนการปฏรปแนวคดวาดวยสวสดการ

สาธารณสขจากการใหแบบเกบตกสการจดการแบบถวนหนา

สาหรบแรงงานขามชาตในประเทศไทย กลมทอพยพในชวงทศวรรษ 1990 มลกษณะเขาเมอง

ผดกฎหมาย และปราศจากเอกสารระบตวตนอยางถกตองตามกฎหมาย การเขาถงสวสดการดาน

สาธารณสขเปนไปอยางจากดอยางไรกตามภายใตมาตรการสงเสรมการลงทนของรฐบาลไทยในชวง ป

2544 แรงงานขามชาตทเขาเมองถกกฎหมายและจางงานภายใตเงอนไขทกฎหมายกาหนดสามารถ

เขาถงสทธประกนสงคมได นโยบายจดทะเบยนแรงงานขามชาตในชวงป 2544-2549 เปดโอกาสให

แรงงานขามชาตเขาถงสทธสวสดการไดอยางหลากหลายมากขน จนนโยบายจดทะเบยนลาสดในป

2552-2553 แรงงานขามชาตสามารถเขาถงสทธประกนสขภาพถวนหนาได ผานการซอประกนสขภาพ

ซงคาใชจายรวมอยในคาจดทะเบยน ตวเลขทเปนทางการอยท 1,300 บาทขณะทการจดทะเบยนผาน

นายหนา ผใชแรงงานอาจตองมคาใชจายทมากกวานน

หากพจารณากลไกการดแลของรฐไทยตอสวสดการดานสาธารณสขของแรงงานขามชาตม

ความกาวหนามาก ในแงของการลดทอนการพสจนจนผานกลไกตางๆ ลาสดตามประกาศของรฐบาล

ใน เดอนมนาคม 2555 การบรณาการกองทนประกนสขภาพสามกองทนสระบบเดยวกน อนไดแก

สวสดการราชการ ประกนสขภาพถวนหนา และประกนสงคม สงผลสาคญตอการเขาถงสวสดการของ

แรงงานขามชาตซงโดยมากแลวเปนการเขาถงการรกษาพยาบาลในกรณฉกเฉนเปนสวนใหญ อยางไร

กตามแมแนวโนมการพฒนาสวสดการสาธารณสขไทยจะมความกาวหนามากขนแต กลไกสวสดการ

สาธารณสขนยงมงตอบสนอง ตอการผลตซาแรงงานในฐานะสนคา มากกวาแรงงานในฐานะมนษย

แรงงานขามชาตโดยมากเขาสประเทศไทยอยในกลมวยรนหรอผใหญตอนตน อนหมายความ

วาถงแมวาพวกเขาจะเผชญกบโรคภย หรออบตเหตทอาจเกดขนจากการทางานแตเปนสวนนอยเทานน

การเจบปวยจากโรคทางอายรกรรมจงปนเพยงสวนนอยเทานน จงเปนสงทเกนเลนหากจะสรปวาการ

อพยพของแรงงานขามชาตในประเทศไทยนาสการแยงชงสวสดการและทาใหกองทนดานสขภาพ

ขาดทน นอกจากนภายใตกระบวนการทาใหเปนสนคาอยางเขมขน แรงงานขามชาตจานวนหนงมองวา

การใชบรการสทธประกนสขภาพจากทางภาครฐไมสอดคลองกบวถชวตตน

“เราซอประกนมาแลวตอนจดทะเบยนเรากอยากใชแหละ แตเวลาเจบปวยจรงๆมนกเลอก

ไมได บางทเปนไขปวดหว เลกนอย เรากไมไดไปใชหรอก มาตองรอนานแลวหมอทโรงพยาบาล

158

โดยมากกจะใหยา ตองกนกนหลายวนถงจะหาย แตถาไปหาหมอตามคลนคเสยสองสามรอยบาท แลว

ฉดยาใหเราเลย มนกหาย พรงนทางานตอได”(แรงงานขามชาตหมายเลข 10, 2554)

“อยมาสบกวาปแลว ไมเคยเจบปวยใหญๆ กแคปวดหวตวรอนกซอยากนเองมนกไมแพงมาก

ไมมเวลาไปหาหมอ อกอยางนโยบายบางทกเปลยน ไมแนนอนตอนนกไมรวาตวเองมสทธแค

ไหน”(แรงงานขามชาตหมายเลข 5, 2554)

ดงนนปญหาสาหรบแรงงานขามชาตในการเขาถงสวสดการจงมใชปญหาทางเทคนค หรอ

ชองทางแตเปนผลโดยตรงจากกระบวนการทาใหเปนสนคาและวธการคดเกยวกบ “รางกาย”ของผ ใช

แรงงาน ดงนนภาวะความเจบปวยของรางกายนอกจากจะเปนเรองของเงอนไขทางกายภาพแลว ดาน

หนงกเปนภาพสะทอนเงอนไขทางสงคมวาดวยการรบรเกยวกบรางกายตนเองผานกลไกการหลอหลอม

ทางสงคม ดงเชนการศกษาวาดวยแนวคดภมคมกนในสงคมอเมรกาในงานของ Emily Martin

(1994)ซงขยายความตอจากแนวคดการสะสมแบบยดหยนของ David Harvey (1990 :338-346)ท

ชใหเหนกลไกการสราง วาทกรรมหลงสมยใหม ใหชวตมนษยมความยดหยน จดการตวเอง Martin

เสนอวา ความเขาใจเกยวกบโรคภยและรางกายมนษยมการผนแปรไปตามลกษณะสงคมการผลต โดย

ศกษากรณเปรยบเทยบระหวาง โรคโปลโอในชวงทศวรรษ 1950 และไวรส HIV ในชวง ทศวรรษ 1990

โดยรางกายของมนษยในชวงยคสายพาน (Fordism) มลกษณะตงรบ (Passive) มากกวามลกษณะ

เชงรก (Active) ขณะทในสงคมหลงสายพาน ถกกาหนดใหมความตนตวเพอตอสกบโรคภยดวยตนเอง

อนเปนภาพสะทอนของการลดทอนความรบผดชอบของสงคมการผลตเหนอตวปจเจกชน สสงคม

ปจเจกนยมทผใชแรงงานเปนผ รบผดชอบและตอสโรคภยดวยตนเอง

หากพจารณาตามเงอนไขขางตนแลว แรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการไดแสดงให

เหนเงอนไขทตอบสนองตอกลไกการผลตผานการสะสมแบบยดหยน รางกายของพวกเขาถกรบรใน

ฐานะเครองจกรทสามารถเอาชนะตอโรคภยได ดงจากบทสมภาษณทระบถงการพยายามคง

ประสทธภาพของรางกายผานการรบการรกษาแบบฉดยาตามคลนคเอกชนเพอใหรางกายสามารถ

ทางานไดทนทในวนรงขน หรอคาตอบอนๆทเกยวของกบเรอง สาธารณสขและสวสดภาพเอกชน ดงบท

สมภาษณ

“คนไทยอาย 40-50 ยงแขงแรง แตคนพมา อาย 50 กแกมากแลว เลยงหลานอยบาน ทางาน

ไมไหวแลว คงอยทนไปไดไมตลอดหรอก มนหมดเวลาของมน” (แรงงานขามชาตหมายเลข 9, 2554)

159

“(ถาอาย 40 จะทาอะไร)....คงตองกลบบานแลวละตอนนน รางกายไมไหว เหนคนทอยทน

นานๆแลวรางกายไมคอยแขงแรง คงอยไดแตตอนสาวๆแหละ ถามลกเกดทนคงลาบาก คาหมอคา

อะไรคงแพงคงสงกลบไปใหทบานเลยง”(แรงงานขามชาตหมายเลข 7, 2554)

ดงจะเหนไดวา วาทกรรมวาดวยเรองหมดอาย ไมไดเปนภาพสะทอนการหมดอายทาง

กายภาพแตอยางใด แตเปนการหมดอายของพลงแรงงาน หรอแรงงานในฐานะสนคา ภายใต

กระบวนการทาใหเปนสนคาอยางเขมขน การเขาถงสวสดการดานสาธารณสขเพอสรางคณภาพชวตท

ดถกทาใหเปนเรองเกนความจาเปน แคเปนเรองของการทาใหรางกายทสกหรอกลบเขาสภาวะปกต

เทานน ในแงนการรกษาพยาบาลทปรากฏจงเปนหนงในกลไกการผลตซาแรงงานในฐานะสนคา

มากกวา การพจารณาแรงงานในฐานะมนษย

6.5สวสดการดานการศกษา

สาหรบสงคมการผลตไทยและพมา การศกษาไดรบการพจารณาในฐานะเงอนไขสาหรบ

ประชากรรนเยาวมากกวาการพจารณาการศกษาในฐานะการพฒนาฝมอแรงงาน หรอการเรยนรตลอด

ชวต สาหรบผอพยพในวยทางานมองวาการศกษาไมใชเงอนไขจาเปนในการยกระดบฐานะของพวกเขา

ในฐานะแรงงานขามชาต ขณะทแรงงานขามชาตซงอาศยอยในเมองไทยมาเปนเวลานานและมบตร

หลานอยทนมแนวโนมใหความสาคญกบการศกษา และตองการใหลกหลานไดรบการศกษาในระบบ

อยางเปนทางการ สวสดการดานการศกษาในไทยวางอยบนเงอนไขสาคญ อนไดแกเงอนไขการสราง

แรงงานรนตอไปควบคกบการศกษาในแงของกลไกอดมการณการครอบงาของระบบอกตอหนง

การเขาสระบบการศกษาอยางเปนทางการของบตรหลานทมพอแมเปนแรงงานขามชาตชาว

พมานน มแนวโนมในการพฒนาทดขน บคลากรทางการศกษาเรมมการเปดกวางตอความแตกตางทาง

ชาตพนธมากขนแตการศกษาในระดบสงยงคงจากด และเมอตนทนคาเสยโอกาสสงขนผปกครองมก

ตดสนใจใหลกหลานออกจากโรงเรยนเพอเขาสตลาดแรงงาน และแรงงานบางสวนกตดสนใจให

ลกหลานเตบโตทพมาแทนทการโตขนมาในฐานะผ ใชแรงงาน ดงนนในเบองตนการศกษาในสายตา

ของแรงงานขามชาตชาวพมาในจงหวดสมทรปราการ การศกษาจงเปนเรองของการบรณาการเขาส

สงคมไทยมากกวา การพฒนาศกยภาพของตวแรงงาน หรอชองทางการปฏสมพนธแลกเปลยนใน

ฐานะมนษยกลาวอกนยหนงคอ การศกษาในฐานะอดมการณของรฐอนนาสการรบรตวตนของปจเจก

ชนทเหมาะสมกบอดมการณของรฐ (Althusser, 1967)

160

“หนเกดทพมากจรง แตจาอะไรเกยวกบพมาไมไดแลว อายประมาณสามขวบพอแมกรบมาอย

ทสมทรปราการ พชายกอยทเมองไทย มลกแลวกแตงงานอยทเมองไทย หนเรยนหนงสอจน จบป.6 แต

ไมไดเรยนตอเขาวาเพราะเปนคนพมา ไมมใบเกด จรงๆกอยากเรยนตอคะ นพๆทมลนธกพยายามหา

ชองทางใหไดเรยน กศน.เพราะตอนนกอย 15 แลว ตอนนกไดแตรอ ถอวาโชคดทไดทางานทมลนธทา

ใหเราไดเรยนรอะไรเพม”(แรงงานขามชาตหมายเลข13, 2554)

แรงงานขามชาตหมายเลข 13 ไดชใหเหนวาสาหรบเธอแลวภาพของประเทศพมาเปนอะไรท

พรามวจบตองไมได พอของเธอวย 43 ปมาอยเมองไทยไดเกอบยสบปแลวแมของเธอวย 41 ป

รบผดชอบเฉพาะงานบานและเลยงลก ของลกชายคนโตการศกษาในชนตนชวยใหเธอสามารถอาน

ออกเขยนภาษาไทยไดในระดบด แตเอกสารแสดงผลการเรยนของเธอพยงอยางเดยวไมเพยงพอตอการ

เขาเรยนตอในระดบทสงขน สาหรบเธอแลวเธอคอคนไทย เพอนรวมโรงเรยนจะไมรถาครไมขานชอเธอ

ซงเปนภาษาพมาอนปรากฏอยในบตรประจาตว เมอถามถงเปาหมายแลว เธอคาดหมายวาจะไดเรยน

ถงระดบ ปวช. ทางานหรอเปดรานเสรมสวยเปนของตนเอง การกลบพมาไมเคยอยในแผนการดาเนน

ชวตของครอบครวเธอ ตอนนสงทเปนไปไดคอการไดทางานทมลนธในฐานะพนกงานเตมเวลา

“ผมอยากใหมนไดเรยนหนงสอ จะไดมชวตเหมอนคนทวไป ไมงนกตองทางานหนก

เราเปนคนกระเหรยง อยทนตารวจกจบตามากเปนปกตอยแลว นยงไปทาตวใหเปนปญหาอก”

ผใหขอมลชาวกระเหรยงซงอยเมองไทยมาไดราวยสบปเชนกน เขามบตรประจาตวคนไทยพนทสง ซง

ลกชายของเขาเองกไดบตรลกษณะดงกลาว แตเมอลกชายของเขาเขาสวยรนและตดสนใจออกจาก

โรงเรยน ลกชายของเขาคบกบเพอนคนไทยและรสกอายทจะพดภาษากระเหรยงกบสมาชกใน

ครอบครว ลกชายตดสนใจออกจากบานไปสมครเปนเดกวดและทางานโรงงานนาแขงแถวฟารมจระเข

และไมตดตอกบทบานอกเปนเวลาหลายเดอน กระทงพระทวดตดตอเขามาวาลกชายไมอยทวดและยม

เงนของพระทวดไป เขาพยายามตดตอกบเพอนซงพบวาตอนนลกชาย เรมของเกยวกบยาเสพตด ใน

ฐานะเดกเดนยา เขาไดคยกบลกอกครงซงเหมอนทกครง ลกชายของเขาปฏเสธทจะพดภาษา

กระเหรยง และปฏเสธทจะกลบบาน ตอนนเขาไดแตฝากความหวงไวกบลกสาววยหกขวบซงกาลงจะ

เขาโรงเรยน เขาใหความเหนวา ถงแมจะเขาใจวาการศกษาเปนเงอนไขจาเปนสาหรบลกหลานของ

แรงงานขามชาต แตดานหนงมนเปนการสรางเครอขายและชกนาใหเดกแรงงานขามชาตรจกกบ กลม

อาชญากรตางๆ ซงแรงงานขามชาตโดยทวไปแลวจะไมยงเกยวกบกจกรรมทผดกฎหมายเพราะมความ

161

เสยงสง มกไมไดรบการคมครองจากอทธพลของกลมอาชญากร และตกเปนแพะรบบาปเมอเกดคด

เดกวยรนชาวพมาสวนมากรจกกบขบวนการอาญากรรมจากโรงเรยนและการชกนาของเพอนชาวไทย

ดงนนการศกษาซงถกพจารณาในฐานะการบรณาการเขาสสงคมยงคงเปนประเดนทสงผลสอง

ดานอยเสมอ ปญหาสาคญคอระบบการศกษาปจจบนทงสาหรบชนชนลางทวไปในสงคมไทย ทง

แรงงานไทยและแรงงานพมา เปนกลไกสาคญในการผลตซาคาสญญาของวถการผลต หลอหลอม

พฤตกรรมและความคาดหวงของปจเจกชนใหสอดคลองกบวถการผลตนน แนนอนทสดวามนเปนไป

ไมไดททกคนจะผานการคดกรองตามคาสญญาเหลานน สงจาเปนทตองทบทวนเกยวกบระบบ

การศกษาคอการศกษาในฐานะพนทในการปฏสมพนธของคนในฐานะมนษย มใชพนทของการเตรยม

ผลตแรงงานปอนสสงคมการผลต รนตอรน ความผดหวงและตอตานจากประชากรรนใหมจะมความ

รนแรงมากขน หากการศกษายงคงเปนเพยงกระบอกเสยของอดมการณหลกของระบบ และผลตซา

ความเหลอมลาในสงคมตอไปเปนทอดๆ ลกหลานแรงงานขามชาตซงเปนกลมทมอานาจตอรองตา

ทสดในสงคมยอมเปนภาพฉายของความเหลอมลาในระบบการศกษาไดชดเจนเมอเวลาผานไป

6.6 ลกษณะระบอบสวสดการเนนคาจางตามแนวชมปเตอรในสมทรปราการ

การแปรสภาพของรปแบบชนชนในชวงปลายศตวรรษทยสบอนเนองมาจากวกฤตทนนยมโลก

นาสขอถกเถยงวาดวย แนวโนมการพฒนาชนชนตามกรอบมมมองเศรษฐกจการเมองแบบMarxท

อธบายวาระบบทนนยมจะพฒนาสการเผชญหนาของสองชนชนหลกคอ ชนชนกรรมาชพและชนชน

นายทน Erik Olin Wright (1997)นกวชาการฝายซายไดชใหเหนวาผลประโยชนทางชนชนของแรงงาน

มทกษะและแรงงานระดบผจดการมความใกลเคยงกนกบผลประโยชนของชนชนนายทนผ เปนเจาของ

ปจจยการผลต ลกษณะทางชนชนจงมอาจนบเหมารวมพวกเขาเขาเปน “ผขายแรง” เชนเดยวกนกบ

แรงงานไรทกษะอนๆ ทงนหากไมตความระบบชนชนตามลกษณะการถอปจจยการผลต หากแตถอ

ประเดนผลประโยชนและชะตากรรมรวมตามคานยมของ E.P.Thompson (1991)แลวชนชนกลางปก

คอขาว แรงงานขามชาต กระทงแรงงานไทยกอยภายใตชดคาสญญาเดยวกนและเผชญความ

เปราะบางแบบเดยวกน

ดเสมอนวาแรงงานขามชาต และแรงงานไทยในสมทรปราการเปนคแขงในตลาดแรงงาน การ

ประกาศขนคาจางขนตาใน 7 จงหวดนารองสงผลโดยตรงตอการอพยพเขาสพนทเมองใหญซงได

กาหนดคาจางขนตา 300 บาทตอวนนบแตวนท 1 เมษายน 2555 โดยทงหมดเปนพนทกรงเทพและ

162

ปรมณฑล ยกเวนเพยงจงหวดภเกต ลกษณะนทาใหสมทรปราการเปนพนทสาคญทจะมการดดซบ

แรงงานขามชาตเขามาในพนทเพมเตม เพราะขอเทจจรงสาคญคอผใชแรงงานชาวไทยในภาคการผลต

จรง โดยมากแลวไดรบคาตอบแทนสงกวา 300 บาทตอวนเปนพนฐาน ดงนนการอพยพเขา ส

ตลาดแรงงานทมสวสดการแบบเนนคาจาง นอกจากเปนการกาหนดวถชวตและความคาดหวงแบบ

เดยวกนแลว ยงวางเงอนไขความเปราะบางรวมเชนเดยวกน

จากการสมภาษณผ ใชแรงงานชาวไทยซงโดยมากเปนสมาชกสหภาพแรงงานพบขอมลท

นาสนใจเกยวกบวธคดของผ ใชแรงงานดงน

“สงลกกลบไปอยทโคราชใหอยกบยาย ตอนนเรากสงเงนกลบไปใหลกเรยน อยากใหลกเรยน

หนงสอจบปรญญา บนปลายยงไงกตองกบไปอยทโคราชมนมทมนา ททางานมาตลอดกเพอสงนาน

แหละ”(ผ เกยวของกบแรงงานขามชาตหมายเลข 1, 2555)

“ตอนนซอบานเอออาทรแลว แตผอนแพงเหลอเกนปแรกๆกไมกพน อยไปอยไปกลายเปน

เดอนละสามพนกวา ตอนน หาสบกวาแลว ยงไงกตองทางานตอไป เพราะเราซอบานอยแลว ทกวนน

ไดเงนเดอน 9000 ตวคนเดยวมนกพอแตพอคดเรองวาถาตอไปทางานไมไดละ เรากไมมลก บานท

ตางจงหวดกไมมแลว”(ผ เกยวของกบแรงงานขามชาตหมายเลข3, 2555)

ภาพฉายจากแรงงานโรงงานตดเยบสองคนนมความนาสนใจในประเดนทแมจะเปนแรงานท

อยอาศยในพนทมาเปนเวลานานมากกวายสบป แตเงอนไขการพฒนาชวตทงในแงการพฒนาเงอนไข

เชงปรมาณ (คาจาง) และคณภาพ(วถชวต) อยในระดบทตามากแรงงานรายวนชาวไทยโดยมากไดรบ

คาจางในระดบคาจางขนตาตลอดชวตการทางาน โดยมการปรบเพมสงจากคาจางขนตาเลกนอยไม

เกน 1 เทาตลอดชวตการทางาน แมจะเปนสมาชกสหภาพทตนตวตอการเรยกรอง แตผใชแรงงานยงคง

มวธคดทมองวาชวตทแทจรงของตนอยทการกลบบานเกด หากพจารณาสองกรณควบคกน พวกเขา

มไดมความเปราะบางทแตกตางจากแรงงานขามชาตทไดพจารณามาแตอยางใด พวกเขาลวนเผชญ

ความเปราะบางทงในพนทประเทศตนทางและปลายทาง โดยสรปแลวพนทเมองสมทรปราการได

สราง”ความเปนชวคราว” แกผ ใชแรงงานทงชาวไทยและแรงงานขามชาต โดยไมสามารถสรางเงอนไข

การพฒนาชวตขนไดในพนทเมองน

หากพจารณาอตราคาจางขนตาในรอบสบปทผานมาดงทปรากฏในรปภาพ 6.6 มการปรบตว

จาก 162 บาท ส 212 บาท ในป 2554 และเพมสงขนไปในป 2555 อยท 300 บาท คาแรงสามรอยบาท

นในเบองตนอาจเปนการวางเงอนไขการเพมกาลงซอของผใชแรงงานระดบเรมงาน ซงเปนทางสอง

163

แพรงของการพฒนาตามแนวทางเสรนยมใหม ในเบองแรกมนเปนการผลตซาสงคมเนนคาจาง ท

ลดทอนสวสดการดานอนลง เพราะเนองดวยระดบการตอส เพอการพฒนาคณภาพชวตระยะยาวใน

ตลาดแรงงานของไทยอยในระดบตา แรงงานทสงอายและไดรบคาจางสงมกมความเสยงตอการถกเลก

จางแมจะเปนสมาชกสหภาพแรงงานกตาม ระบบคาจางขนตาเปนการรองรบแรงงานเรมตนทางาน แต

มไดตอบสนองตอการจดคาตอบแทนตามเงอนไขของอายงาน หรอการพฒนาทกษะแรงงาน คาจางขน

ตา 300 บาท จงยงไมสามารถวางเงอนไขการกระจายรายไดโดยตรงเพยงแคเปนการแกไขปญหาทาง

เทคนควาดวยการเพมอานาจซอของกาลงแรงงานในวยเรมตนทางาน ซงเหมาะสมกบเมองทมลกษณะ

ชวคราวและ ระยะสน เชนสมทรปราการ แตหากพจารณาในระยะยาวแลวผใชแรงงานตองการมากกวา

อานาจซอทอยในมอหากแตเปนการจดสวสดการทมลกษณะมนคงถาวรและองกบกลไกตลาดให

นอยลง

ทมา : สานกงานคณะกรรมการคาจางขนตา กระทรวงแรงงาน

รปภาพท 6.5 การปรบตวของคาจางขนตาในสมทรปราการ 2554-2555

สถตแสดงการเปลยนแปลงของอตราคาจางขนตาในสมทรปราการนบจากป 2544 ในป 2555

การเพมอตราคาจางกวารอยละ 50 ทาใหสมทรปราการกลายเปนเมองแหงสงคม “คาจาง”เตมรปแบบ

การทาใหปจเจกชนรบผดชอบชวตตวเอง เพราะรายไดจากการเกบภาษทางตรงเพอการพฒนาไมได

แปรผนตรงกบการปรบขนคาจางขนตา ตรงกนขามการเกบภาษทางออมซงโดยมากแลวเปนการเกบ

จากผ ใชแรงงานโดยตรงไดมการขยายตวขนสงและกลายเปนรายไดหลกของรฐ ขณะทภายใต

164

มาตรการสงเสรมการลงทนบรรษทสวนมากไดรบการยกเวนภาษอยางตอเนอง การทเมองไมสามารถ

จดเกบภาษทางตรงจากผมรายไดมากหรอตวบรรษทไดสงผลใหลกษณะเมองจงเกนอยกบทและเปน

พนทของการรองรบแรงงานอพยพเพอรบคาจางขนตารนตอรน

แตในอกดาน การทผ ใชแรงงานมอานาจในการกาหนดชวตของตนเองวนตอวนผานการ

ขยายตวของคาจางขนตาทาใหชวตของเขาอยกบสภาพความเปนจรงในชวตประจาวนมากขน เพราะ

การทรายรบเชงปรมาณทเพมขนอยางมนยสาคญ ยอมหมายความวาการผลตซาทงในแงกายภาพและ

ทางสงคมจะเกดขนในพนทการผลตมากขนโดยไมจาเปนตองสรางโลกจตกรรมเกยวกบชวตในอก

หลายปขางหนา หรอ การคดถงการอพยพกลบบานเกดเมออายมากขน การปรบคาจางขนตาขนดาน

หนงกเปนการสรางสงคมสวสดการแบบเนนคาจางทมนษยรบผดชอบตนเอง ในอกดานหนงกเปนการ

ปลดแอกมนษยจากจตภาพในอนาคตและการยายมมมองชวตตนออกจากเงอนไขปจจบนสนามธรรม

ในอนาคตอนจบตองไมได เงอนไขนจงเปนการเพมศกยภาพและอานาจการตอรองของผ ใชแรงงานไป

พรอมกน

“(คดวาเงนเทาไรถงจะเหมาะสม) ทกวนนทมอยมนกใชพอนะ แตมนตองมเผอไวบางทไดอย

มนกกนใชหมดไปวนวน เหลอเทาไรกตองเกบเอาไวใหเพอสงกลบบาน มนเลยไมนาไวใจ นคอปญหา

ของเมองไทย ไมใชวาพมาเราอยากไดนอยๆ เจยมตนไมใชเลย บางทนายจางกพยายามกดเราไวให

ยอมเอาเทาน”(แรงงานขามชาตหมายเลข28, 2554)

“(คดวามโอกาสไดคาแรงสามรอยบาทหรอไม) คดวาเดยวกคงได (มองโลกในแงดไปหรอ

เปลา) ไมหรอกถาเขาขนใหคนไทย เรากไดดวยอาจจะไดชาหนอย แตสดทายมนกจะขน จรงๆคาแรง

พมากบคาแรงคนไทยมนไมไดตางกนมาก ตางกนสบบาทยสบบาทตอวน ถาเขาประกาศมาวาสาม

รอย จรงๆคนไทยกคงไดเยอะกวานน คนพมาจะเขามาทางานเยอะขน”(แรงงานขามชาตหมายเลข29,

2554)

อยางไรกตามทงแรงงานไทยและแรงงานพมาตางประสบเงอนไขปญหาแบบเดยวกนคอ

ปญหาเลกจางและการปรบคาจางใหสงขนกวาราคาขนตาเมอชวตดาเนนไป การปราศจากการรวมตว

เพอตอรองกบผประกอบการทาใหการตอสของแรงงานไทยและแรงงานพมา เปนเรองปจเจกชนทมการ

ตอสอยางโดดเดยวกระจดกระจาย แมพวกเขาจะตระหนกวาปญหาทงหมดนลวนเกดขนกบแรงงานคน

อนๆเชนเดยวกน การตอสของปจเจกชนกบระบบมกจบลงทการยอมจานนและการครอบงา แตการ

เปลยนแปลงและตงคาถามยอมเกดขนตอเนองเมอสงคมเสรนยมใหมนาสภาวะการตงคาถามตอ

165

สภาวะการถกลดรอนสทธเชงสมพทธ อนสะทอนจากเงอนไขทแรงงานขามชาตตระหนกวาตนไมม

ความจาเปนตองจานนตอสภาพทไมเปนธรรมอยางไมมเงอนไข30

ความคาดหวงทมากขนเปนภาพสะทอน ความตองการในการเรยกรองสวสดการในฐานะกลไก

การผลตซาแรงงานในฐานะมนษย เพราะลาพงแรงงานในฐานะสนคายอมมความตองการเพยงแคการ

ผลตซารางกายทางชวภาพเทานน การถกลดรอนสทธเชงสมพทธเปนเงอนไขสาคญอนนาสการ

เปลยนแปลงทางสงคมมากกวาการถกพรากอยางสมบรณ ดวยเงอนไขการเตบโตของเศรษฐกจภายใต

ความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยมใหม แตอตราการกระจายความมงคงยงคงเทา

เดม กลายเปนภาพสะทอนความเหลอมลาทเหนและจบตองได

มขอโตแยงทระบวาการถกลดรอนสทธเชงสมพทธนอาจไมใชเงอนไขทเกดขนกบกลมแรงงาน

เสยงอยางแรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการเพราะเปนกลมทมลกษณะชวคราวและเลงเหน

ผลประโยชนระยะสนบนฐานความคดแบบปจเจกนยมมากกวาการจะเกดแนวคดเปรยบเทยบเงอนไข

ของตนเองกบกลมอนในสงคม (Dicken, 2011) แตหากพจารณาอกดานแลวภาวะการถกลดรอนสทธ

เชงสมพทธน สามารถพจารณาออกเปนสองประเภทคอ การถกลดรอนสทธเชงสมพทธแบบยดตนเอง

(Egoistic Relative Deprivation) และการถกลดรอนสทธเชงสมพทธ ทยดโยง กบกลม (Fraternalistic

Relative Deprivation) ลกษณะแรกคอการเปรยบเทยบวาตนเปนสมาชกของกลมนแตเหตใดจงไดรบ

คาตอบแทนแตกตางสมาชกคนอนในกลม สวนลกษณะหลงคอการทกลมของตนไดรบการปฏบตหรอ

ผลตอบแทนแตกตางจากกลมอน (Runciman, 1966) ลกษณะการถกลดรอนสทธเชงสมพทธทปรากฏ

ในแรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการนนเปนลกษณะทผสมในสองแบบ กลาวคอแมแรงงาน

ขามชาตจะรสกวามแรงงานขามชาตจานวนหนงซงนบเปนสมาชกกลมตนประสบความสาเรจมากกวา

พวกเขากจะเลอกแกปญหาทการทางานหนกใหมากขน ความพยายามเปลยนแปลงในลกษณะนจง

มไดกระทบตอโครงสรางทางสงคม แตในลกษณะหลงคอการเปรยบเทยบระหวางกลมของตนกบ

แรงงานไทย หรอกบนายจางชาวไทย ความรสกแบบนยอมนาสขอเรยกรองในการเปลยนแปลงสงคม

แตจะสงเกตไดวาทงสองเงอนไขนมไดแยกขาดออกจากกน แมแรงงานขามชาตโดยมากจะมสถานะ

30

ปรากฏการณสาคญซงนาสเงอนไขของการเปลยนแปลงทางสงคม แมแรงงานขามชาตโดยมากแลวจะถกผลกดนดวย ตวแบบนโอคลาสสควาดวย

สวนตางของผลประโยชนทจะไดรบจากการอพยพเปรยบเทยบกบสวนตอบแทนในประเทศปลายทาง แตมใชวาพวกเขาสามารถจายอมทกเงอนไขไดดวยเหตผล

เพยงแค “ชวตเมองไทย ดกวาทพมา” เงอนไขการยอมรบสภาพมความเกยวพนกบลกษณะ สวสดการหรอรปแบบการผลตซาของแตละพนทบนหวงเวลาทแตกตาง

กน “ความรสกถกลดรอน” จงเปนเรองสมพทธ เปนเรองของควาคาดหวงทขยายตวมากขนและไมเคยไดรบการเตมเตม (J. M. Olson et al., 1986)

166

ชวคราวและมความปจเจกนยมสง ซงยอมตระหนกไดเพยงแคภาวะ Egoistic Relative Deprivation

เทานน แตในภาวะจรงแลวเมอมนษยรสกถกพรากออกจากสงทเปนของตนมากขน และไมสามารถกาว

ไปถงจดนนได ซงอาจเหนไดจากแรงงานขามชาตทอยอาศยในเมองไทยเปนเวลานานจะตระหนกใน

เงอนไขทวา การถกลดรอนสทธเชงสมพทธมใชเรองของปจเจก หรอ แคกลมแรงงานขามชาต หากแต

เปนสภาวะรวมของแรงงานไทยและพมาทเผชญเงอนไขการไมสามารถใชชวตใหไปถงจดหมายตามท

ระบบใหคามนสญญาไว

ดงเชนการประทวงของสหภาพแรงงานไทยอกรฟด ซงเปนโรงงานทตงอยในเขต อาเภอบางเสา

ธง จงหวดสมทรปราการ การชมนมปดถนนเทพารกษดวยแรงงาน 200 คนอาจไมใชเรองทผดปกต

สาหรบสมทรปราการ แตการทมแรงงานขามชาตชาวพมาและกมพชาเขารวมชมนมพรอมกบปราศรย

บนเวทนบเปนภาพทไมคนตานก จากขอมลของแกนนาพบวาพนกงานจานวน 3000 คนนครงหนงเปน

แรงงานขามชาต ขอเรยกรองสาคญคอการปรบเงนคาจางประจาป ซงบรษทปฏเสธทจะจายตามทตก

ลงเอาไวตามขอเรยกรองประจาปดวยเหตผลทตองขนคาจางขนตา

“พวกผมตางดาว ไมมสทธอะไร เบยขยนโบนสไมเคยไดอะไรเลย ผมอยมาสปแลวไมเหนได

อะไรเลย”แรงงานชาวพมาขนปราศรยเปนภาษาไทย สลบกบภาษาพมา ซงมเนอความเกยวกบเรอง

สวสดการ และคาตอบแทนทแรงงานขามชาตมเคยไดรบตามคาสญญา

“มงนกหรอวากอยากเรยนตาหรอไง เรากอยากเรยนสงใชไหม อยาใหไดยนอกนะครบวา

ผบรหารไทยอกรฟ ด ดถกคนงานตวเองดวยวฒการศกษา เราเปนคนเหมอนกน”แกนนาแรงงานชาว

ไทยปราศรยเพอตอบโตขออางดานวฒการศกษาของลกจางวาเปนแรงงานไรทกษะ

หากเปรยบเทยบแลวการถกลดรอนสทธเชงสมพทธของทงสองกรณมเงอนไขทแตกตางกน

สาหรบแรงงานขามชาตปรากฏอยบนพนฐานแบบ Egoistic ขณะทแรงงานไทยมความรสกในเชง

Fraternalistic ในการถกกดกนจากการตดสนใจจากผบรหารและพจารณามลเหตนนในฐานะ

ผลประโยชนรวมกนของกลมในสงคม ดงนนจงจะเหนไดวาการมความรสก Egoistic ของแรงงานหรอ

การวางตวเองเปนทตงในการถกเปรยบเทยบมจาเปนตองนาสการแยกขาด และกระจดกระจายเสมอ

ไป สานกผลประโยชนสวนตนสามารถนาสการพฒนาการตอส เรยกรองแบบรวมหมได ดงนนแรงงาน

ขามชาตจงมใชเพยงแคผถกกระทา หรอรอเอาตวรอดเพอคงอยเทานนเงอนการผลตซาในระบบทน

นยมไดวางเงอนไขใหพวกเขา สามารถสรางขอเรยกรองตางๆขนมาบนฐานของการเชอมรอย

ผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนทางชนชน

167

6.7 วกฤตความชอบธรรม

แนวคดของ Jurgen Habermas ซงไดวพากษระบบทนนยมชวงปลายศตวรรษทยสบ โดย

ชใหเหนความสมพนธของปรมณฑลตางๆอาท เศรษฐกจ การเมอง และสงคมทไมสามารถสราง

ความชอบธรรมใหแกระบบได ทงนแนวคดวกฤตการสรางความชอบธรรมน Habermas ไดพฒนา

ตอเนองจาก นกสงคมวทยาแนวทฤษฎเชงระบบอยาง Talcott Parson ซงไดจาแนกหนาทของระบบ

สงคมอนประกอบดวย การปรบตว การบรรลเปาหมายของระบบ การบรณาการเขาสสงคม และการ

รกษาระเบยบแบบแผน ทงน Habermas ไดพฒนาแนวคดของ Parson ควบคกบแนวคดการแปลก

แยกของ Lucas (1972)ผานการวเคราะหเศรษฐกจการเมองแบบมารกซสตซงชใหเหนกลไกการทางาน

ของระบบสงคมตามรปภาพ 6.6 (Heath, 1995)

รปภาพ 6.6 วกฤตความชอบธรรมตามมมมอง Jurgen Habermas

ในภาวะทระบบกาลงจะสญเสยความชอบธรรม พนทระบบสงคมวฒนธรรม หรอชวตมนษย

(Life World) จะถกดดกลนเขาไปในปรมณฑลอน และไมสามารถทจะผลตซาความเชอทมตอระบบได

นนคอเปนภาวะทวฒนธรรมไรความหมาย สงคมไรบรรทดฐาน ปจเจกชนสญเสยตวตน อนเปนวกฤต

ลกโซทเชอมตรงสปรมณฑลสงคมและวฒนธรรม (Habermas, 1976)

หากพจารณาแรงงานขามชาตในสงคมเสรนยมใหมระบบเศรษฐกจไดกาหนดระบบสงคม

วฒนธรรมผานการผลตซาทางวฒนธรรม การพยายามบรณาการเขาสสงคมการผลต รวมถงการขด

เกลาทางสงคม สงคมเสรนยมใหมไดกอใหเกดวกฤตความชอบธรรมดงแสดงในตาราง 6.2

168

วฒนธรรม สงคม ปจเจกชน

การผลตซาทาง

วฒนธรรม

คณคาการทางานหนก

และอดออมถกทาทาย

ดวยระบบสวสดการ

แบบเนนตวเงนทไม

แนนอน และผนผวน

ตามกลไกราคา

ไมสามารถทาใหเกด

ความชอบธรรมท

แรงงานขามชาตจะ

ยอมอยในสงคมการ

ผลตโดยมตงคาถาม

ตงคาถามตอคาสง

และกฎระเบยบและ

บรรทดฐานตางๆ

การบรณาการทาง

สงคม

ไมสามารถสรางอต

ลกษณรวมในสงคม

อนเกดจากการสราง

ลาดบชนเพอควบคม

การผลต

สงคมไรระเบยบ ผคน

แยกขาดออกจากกน

เกดการแปลกแยก

จากกจกรรมการผลต

การขดเกลาทางสงคม ธรรมเนยมของเสร

นยมใหมวาดวย

ความสาเรจของ

ปจเจกบคคลสญเสย

ไป

แรงจงใจในสงคมเรม

เสอมถอย

เกดพยาธสภาพใน

จตใจของปจเจกชน

ตาราง 6.2 ประยกตจากขอเสนอของ Joseph Heath (1995) ตอแนวคด Legitimation Crisis

ของ Habermas

จากตาราง 6.2 แสดงใหเหนวกฤตความชอบธรรมทเกดขนในมตสงคมวฒนธรรม ในสวนของ

แรงงานขามชาต เมอสวนสงคมวฒนธรรมไมสามารถผลตซาความสมพนธการผลตตอไปได ดงนนเมอ

ระบบสงคมวฒนธรรมเกดปญหาจงยอนกลบไปทแผนภาพ ปฏสมพนธของปรมณฑลตางๆ อน

หมายความวา ในมตสงคมวฒนธรรมไมสามารถใหแรงงานแกระบบเศรษฐกจ รวมถงความภกดตอ

ระบบการเมองได ดงนนทงสองระบบอนไดแกระบบเศรษฐกจและการเมอง จงตองพยายามเขา

ครอบงาเพอหลกเลยง เงอนไขทจะทาใหระบบสงคมวฒนธรรมไปตกอยในกรอบสดาซงเปนภาวะท

รนแรงทสด โดยการพยายามเลอน ผลของการบรณาการทางสงคมออกจากภาวะสงคมไรระเบยบ

169

(Anomie) โดยไปทาใหเกดการแปลกแยกในระดบปจเจกชนแทน แตเมอปจเจกชนรสกแปลกแยก กจะ

เปนการวางเงอนไขใหเกดพยาธสภาพในจตใจของปจเจกชนเชนกน ดงนนกระบวนการสรางความชอบ

ธรรม ในระบบยอยของระบบทนนยมจงเปนวงจรทางเทคนคทไมสารถหลกพนการเสอมถอยและ

สญเสยความชอบธรรมได ดงเชนตวอยางทไดพจารณามากอนหนานแลวเกยวกบการพยายามเพม

สวสดการในรปแบบตวเงนเพอนาคนสระบบ (Integration) แตกทาใหแรงงานขามชาตถกแปลกแยกใน

ชวตประจาวน (Alienation) ซงสดทายแลว สงคมจะเขาสวกฤตความชอบธรรม(ในกรอบสดา) อกครง

หนง

การประทวงของแรงงานขามชาตบรษทไทยซมมทเปนตวอยางหนงของวกฤตความชอบธรรมท

เกดจากความลมเหลวในการผลตซา (จดสวสดการ) ในระบบเสรนยมใหม แมโรงงานจะจดทพกอาศย

ใหท บางโฉลงอพารตเมนท แตการทระบบยงคงองกบกลไกราคาเมออพารตเมนตประกาศขนราคาเชา

รายเดอน ในชวงทกาลงจะมแนวโนมปรบคาจางขนตา นาสการประทวงของแรงงานขามชาตชาวพมา

ซงขยายประเดนจากการขนราคาทพกสความเหลอมลาดานคาจางท แรงงานชาวไทยและแรงงานชาว

พมาไดไมเทากนแมจะทาอยในตาแหนงเดยวกน โดยการประทวงครงนมแกนนาเปนแรงงานขามชาต

ชาวพมาและมผเขารวมชมนมกวา 200 คน ความชอบธรรมทสญเสยไปนไมอาจสามารถกคนไดดวย

ตรรกะแบบเสรนยมใหมหากแตตองมการวางรากฐานตรรกะชดใหมในสงคมการผลต

6.8 สรป

ภายใตกระบวนการทาใหเปนสนคาอยางเขมขน แรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการ

ดารงชวตอยภายใตเงอนไขสวสดการแบบเนนคาจาง ระบบเนนคาจางและรบผดชอบตวเองนไดสงผล

ตอสวสดการในมตอนเชนกน จากงานวจยไดชใหเหนวา สวสดการในมตตางๆมกระบวนการทาใหเปน

สนคาทเขมขน และผลตซาแรงงานในฐานะสนคาเปนหลก ขณะทแรงงานในฐานะมนษยไดถกกระจด

ออกไปตามโครงสรางของพนทและเวลา อนเปนภาพสะทอนสาคญของระบบเสรนยมใหมทมงเนนการ

ควบคม พนทและเวลาเพอเพมระดบกระบวนการทาใหเปนสนคา แตทงนมไดหมายความวากลไกการ

ผลตซานสามารถดาเนนไปไดโดยปราศจากความขดแยงหรออปสรรค จากการสมภาษณผ ใชแรงงาน

ขามชาตชาวพมาในพนทสมทรปราการไดฉายใหเหนวายงแรงงานไดผานกระบวนการทาใหเปนสนคา

ในระดบทเขมขนมากขนเทาไรยอมสงผลใหความขดแยงระหวางแรงงานในฐานะมนษย และแรงงานใน

ฐานะสนคาเพมสงขน และเมอนนกระบวนการผลตซายอมไมสามารถดาเนนไปไดอยางปกต

170

ลกษณะสาคญทนาสความขดแยง คอการถกลดรอนสทธเชงสมพทธ คาสญญาตามอนตวทยา

แบบเสรนยมใหมชใหเหนถงอปสรรคสาคญในการสรางความเชอเรองกรรมสทธ และสงทปจเจกชนควร

ไดรบ แตเมอระยะเวลาผานไป การทาใหเปนสนคาทเขมขนโดยทผใชแรงงานไมสามารถซอคนความ

เปนมนษยไดยอมสงผลใหผใชแรงงานทในสภาพปกตมลกษณะจานน และถกควบคมในฐานะสนคา

เรมตงคาถามตอความเปนมนษยของตนทตองการมากกวาการผลตซาในฐานะสนคา วกฤตความชอบ

ธรรมทขยายขนในวงกวางเปนตวชวดสาคญทความสมพนธเสรนยมใหมทปรารถนาเชอมรอยปจเจก

ชนเขากนไวในฐานะสนคามสามารถทางานไดอยางเตมท อนนาสวกฤตของระบบทนนยมทจาเปนตอง

นาสการสะสมผานการแยงชง (Accumulation by dispossession) รอบใหมอกครง

171

บทท 7

ระบอบสวสดการเนนคาจางตามแนวชมปเตอร บนเสนทางการ

เปลยนแปลง 7.1 ความนา

ในบทนมงพจารณาใหเหนถงเงอนไขการเปลยนแปลงของระบอบสวสดการเนนคาจางตาม

แนวชมปเตอร ซงเปนลกษณะสวสดการทมกระบวนการทาใหเปนสนคาและการรบผดชอบตวเอง

เขมขนขน แรงงานขามชาตชาวพมาในพนทสมทรปราการตางอยภายใตเงอนไขน แตตามทไดพจารณา

ไปในบททแลว ระบอบการผลตซาแบบเสรนยมใหมแมจะเปนการพยายามหาทางออกใหแกวกฤตใน

ระบบทนนยม แตดวยตรรกะวาดวยการแขงขน ถายโอนความเสยงจากผประกอบการสแรงงาน อน

สงผลใหความเขมขนของกระบวนการทาใหเปนสนคาทเขมขนมากขนนเปนการสรางเงอนไขวกฤตการ

ผลตซาหรอแนวทางจดสวสดการในระบอบการผลตไปพรอมกน อนหมายความวาระบอบคาจางทม

กระบวนการทาใหเปนสนคาอยางเขมขนนมไดดาเนนไปอยางราบรนตามอนตวทยาแบบเสรนยมใหม

โดยลาดบการนาเสนอในบทนจะพจารณาประเดนสาคญ สองประเดนคอ แนวโนมสวสดการ

หลงเสรนยมใหม และสมทรปราการกบการกาวพนปรากฏการณอนวฒนาการของเมอง

เมอพจารณาแนวโนมสวสดการหลงเสรนยมใหมแลว การเปลยนแปลงดานหนงคอการปรบตว

ของระบบทตองพยายามแสวงหาแรงงานในฐานะสนคาตอไป แตในอกดานหนงกเกดจากความขดแยง

และการเรยกรองสวสดการในฐานะกระบวนการผลตซาแรงงานในฐานะมนษยมากกวาแรงงานใน

ฐานะสนคา โดยในบทนไดชใหเหนถงแนวทางการพฒนาเพอสรางเงอนไข แรงงานในฐานะมนษย ดวย

การเปลยนผาน พนททางสงคม และพนททางกายภาพ การกาวพนจากการเปนสนคา และการถามทา

ชมชนจนตกรรมแบบเสรนยมใหมทสรางสภาวะ “ชวคราว” ของผใชแรงงานเพอสนองตอบตอการขดรด

ของทน สการพฒนาสวสดการเพอตอบสนอง ชมชนทประสบจรง (Actual Community) ของผ ใช

แรงงานขามชาตชาวพมา

ในประเดนการกาวพนเงอนไขอนวฒนาการของเมอง การพจารณาสวสดการเนนคาจางบน

เสนทางการเปลยนแปลงนนยอมจาเปนตองพจารณาควบคไปกบเงอนไขอนวฒนาการของเมองซงได

พจารณาไปกอนหนาในฐานะเงอนไขการสรางใหสมทรปราการกลายเปนพนทเสรนยมใหมและดดซบ

และสรางเงอนไขใหแรงงานขามชาต กลายเปนแรงงานเสยงทแบกรบความเสยงแทนชนชน

ผประกอบการ โดยไดพจารณาเงอนไขอนวฒนาการเมองทปรากฏในสมทรปราการในมตเศรษฐกจ

172

การเมอง อนประกอบดวย ลกษณะการสะสมทน โครงสรางอานาจทองถน และ ลกษณะตลาดแรงงาน

พรอมทงพจารณาถงการวางเงอนไขใหมเพอกาวพนลกษณะอนวฒนาการของเมอง และนาส การ

“วฒนา” มตอนทนอกเหนอจากอนตวทยาแบบเสรนยมใหม

7.2 แนวโนมสวสดการหลงเสรนยมใหม

ภาวะการทาใหเปนสนคาทมระดบสงยอมแสดงออกซงวกฤตการผลตซา ดงนนการพจารณา

สวสดการทางเลอกจงตองพจารณาประเดนสาคญคอ การพจารณาสวสดการทเปนมากกวาการผลต

ซาแรงงานในฐานะสนคาหากแตตองเปนสวสดการทคานงถงเงอนไขการคนความเปนมนษย

ขณะทสวสดการแนวเสรนยมใหมมกพจารณาเพยงแคการเพมขดความสามารถในการแขงขน

และแรงงานทประสบความสาเรจยอมหมายถงแรงงานทผานกระบวนการทาใหเปนสนคาทสงกวาผใช

แรงงานอน ซงเงอนไขนมสามารถเปนทางออกตอปญหาความแปลกแยก และขดรดอยางสาหสได

ดงนนสงทตองคานงมากไปกวาความสามารถในการแขงขนหรอเสรภาพในการเลอกงานทไดรบคาจาง

ทเหมาะสม การพจารณาขอเสนอตามรปแบสงคมนยมนจงมนยยะถงการพจารณาภววทยาของการ

ผลตซามากกวาการประเดนยดอานาจรฐ ซงสามารถมงเนนการลดระดบของกระบวนการทาใหเปน

สนคาทเกดขนกบผใชแรงงาน ดงนนการทปจเจกชนมอานาจในการซอผานระบบการจดสวสดการแบบ

เนนคาจาง กลบทาใหความเปนมนษยของพวกเขานอยลงและคงเงอนไขการเปนสนคาอยางไมสนสด

สวสดการจงมใชเพยงแคคาตอบแทนหากแตหมายถงพนทสาธารณะในการปฏสมพนธกนในฐานะ

มนษย ดงนนสวสดการทไดรบจงมใชเพยงเงอนไขการทางานหากแตเปนสทธประโยชนทไดรบในฐานะ

มนษยทอยรวมกนในสงคม (Lefebvre and Goonewardena, 2008)

พนทสาธารณะทมนษยสามารถอยรวมกนไดโดยไมตองเปนสนคา สาหรบแรงงานขามชาต

ชาวพมาในสมทรปราการ รปแบบสวสดการแบบเสรนยมอาจจะพอสามารถวาดภาพออกจากระบบ

เนนคาจางทระบวาเมอมนษยมอานาจซอมากขนยอมสามารถกาหนดชวตตนเองได แตในกรณแรงงาน

ขามชาตชาวพมาในสมทรปราการ จากทไดนาเสนอไปยงพวกเขานาตวเองไปผกกบวตถและมลคา

แลกเปลยนมากเพยงใดควาเปนมนษยของพวกเขากลดลงเทานน สวสดการทเปนมากกวาเรองคาจาง

แบบปจเจกชน ในแงทอยอาศยแรงงานในฐานะมนษยตองการทงความเปนสวนตวและความเปนชมชน

ทปฏสมพนธระหวางกน ชมชนชนชนกลางชานเมองเปนรปแบบการพฒนาทอยอาศยเพอตอบสนอง

แนวทางเสรนยมทเนนลกษณะการถอครองแบบปจเจกชน เหนอกรรมสทธ เอกชน ขณะทพนทชมชน

173

แออดสาหรบแรงงานขามชาตกไมมพนทในการรกษาความเปนสวนตนของผใชแรงงาน การจะพฒนา

สวสดการในฐานะมนษยจงตองคานงทงความเปนปจเจกและความเปนสวนรวมไวดวยกน เชนเดยวกน

กบสวสดการดานการศกษาทตองเปนมากกวาการลงทนหากแตเปนการพฒนามนษยเปนการ

ปฏสมพนธกนเพอสรางองคความรใหมเพอรบใชชนชนตน (Esping-Andersen, 1996 : 256-268)

การจดสวสดการดานทอยอาศยแกแรงงานขามชาตตองเปนมากกวาการจดระเบยบสงคม

และสรางพนทสาหรบชาตพนธหากแตตองเปนการกาหนดเพอสรางความผสมผสานความหลากหลาย

ทางชาตพนธในสงคม การจดจานองระยะยาวเปนเงอนไขสาคญทสามารถนามาใชแกแรงงานขามชาต

ในเมองไทยไดการครอบครองทอยอาศยกอนไดรบสทธพลเมองมใชเรองแปลกใหม เปนการพฒนาสทธ

เงอนไขเศรษฐกจกอนการพฒนาสสทธทางการเมอง แรงงานขามชาตมใชแรงงานทอยอาศยชวคราว

คาอธบายวาดวย ”ความชวคราว” ทปฏเสธการเขาถงสวสดการดานทอยอาศยสาหรบแรงงานขามชาต

กเปนคาอธบายวาดวยความชวคราวชดเดยวกนกบ ความสมพนธการผลตทนนยมทวไป เชนวา ผใช

แรงงาน หรอคนหนมสาวทเรมงานจะพบกบความลาบากยากจนแคเพยงชวคราวเทานน พวกเขา

สามารถพนมนไปไดดวยการทางานหนก ตามความเปนจรง“ภาวะชวคราว”มกจะถกขยายและ

ยาวนานขนเสมอ ดงนนไมมเหตผลใดทจะใช เหตวาดวยความชวคราวของแรงงานขามชาตในการ

ปฏเสธทจะจดสวสดการดานทอยอาศยดงนนสามารถสรปลกษณะสวสดการดานทอยอาศยไดดงน

1. สถานทตงอยใกลเคยงกบสถานททางานทสามารถเดนทางไดสะดวกโดยบรการสาธารณะ

เดนเทาหรอ ปนจกรยาน โครงการบานเอออาทรแมจะมเจตนาเพอใหการสรางทพกอาศยสาหรบผ ม

รายไดนอยแตการทสถานทตงของโครงการถกสรางไวหางไกลจากพนททางานทาใหโครงการน

กลายเปนเปาหมายสาหรบชนชนกลางระดบลางมากกวาผใชแรงงาน ขณะทโครงการบานมนคงเองก

เกดจากการพฒนาบนพนฐานของการรวมตวของชมชนกงปดทไมสอดรบกบการเขารวมของแรงงาน

ขามชาต หรอกลมทางสงคมทมความยดหยนตามวถการสะสมของทน

2. โครงการนตองดาเนนการโดยรฐ ไมวาจะเปนรฐสวนกลางหรอองคการบรหารสวนทองถน

ซงสามารถตรวจสอบและมสวนรวม เพมใหผใชแรงงานเปนกรรมการรวมตดสนใจในทกระดบ เพอเปน

การรบรองไดวา โครงการนจะไดรบการดแลอยางมาตรฐานเปนมตรกบผอยอาศยและไมใชชมชนท

แยกขาดจากสงคม ดงปรากฏในขอเสนอของ ใจ องภากรณ และ เกงกจ กตเรยงลาภ (2549)

174

3. คาใชจายในการดาเนนการ หรอคาสวนกลางสามารถกาหนดผาน หนวยแรงงานทอยอาศย

ในชมชนโดยไมจาเปนตองใชระบบการจาง สงนเปนการกาหนดการมสวนรวมในการดแลชมชนใน

ระดบทเหมาะสม

4. การสรางทอยอาศยในแนวดงเปนสงจาเปน เปนการสรางพนทใชสอยในเนอทจากด มนษย

หนงคนตองการพนทใชสอยสวนตวไมนอยกวา 25 ตารางเมตร ดงนนหองพกอาศยสาหรบครอบครว

จาเปนตองมการขยายขนาดไป มพนทสวนตวและพนทสวนรวมของครอบครว พรอมกบการสรางพนท

ชมชนในการปฏสมพนธแลกเปลยนวฒนธรรม

5. คาใชจายสาหรบทอยอาศยไมควรสงเกนรอยละ 10 ของรายไดผใชแรงงาน การจดจานอง

ระยะยาวเปนทางออกตอเงอนไขน ปจจบนคาใชจายสาหรบทอยอาศยสาหรบแรงงานหนงคนสงถง

ประมาณรอยละ 30-35 ของรายได

พรอมกนนนหากพจารณาการพฒนาประเดนทการศกษา ซงมกไดรบการพจารณาในฐานะ

ความเปนชวคราว ปจจบนแรงงานขามชาตสามารถเขาถงการศกษาขนพนฐานไดตามกฎหมายไทย

แตเอกสารใบระเบยนแสดงการสาเรจการศกษาไมสามารถใชเปนหลกฐานในการศกษาในระดบสง

ตอไปได สาหรบการศกษาขนพนฐานของไทยซงไมเปนทรบรกวางขวางสาหรบแรงงานขามชาตแลว

ยงเปนเพยงการเตรยมตวสตลาดแรงงานทกษะตาอนมไดเปนการพฒนามนษยโดยรวมหากแตเปนการ

เพมโอกาสในการจดตาแหนงตนในฐานะ ตวแทน (Comprador) ในการคมแรงงานขามชาตเทานน

การศกษาตองเปนมากกวาการผลตซาโครงสรางทางชนชน เปนมากกวาการลงทน โดยมจดมงหมาย

ในการพฒนาและแลกเปลยนความเปนมนษยใหสมบรณยงขน โดยสามารถแสดงไดดงน

1. การศกษามพงเปนไปในทางโฆษณาชวนเชอและผลตซาความคดชาตนยม และการลดทอน

ความเปนมนษยดงนนรปแบบการศกษาจงพงเปนการปฏสมพนธของปจเจกชนในฐานะมนษย มใช

การปฏสมพนธในลกษณะการสนทนาทางเดยวระหวางผสอนสผเรยน การศกษาตองถกพฒนาเพอเปน

องคความรทรบใชคนสวนมากในสงคม แลกเปลยนวธคดของวฒนธรรม หรอวถชวตทลนไหล หาใช

อนรกษความเชอเกาทรบใชโครงสรางอานาจเดม

2. แรงงานขามชาตพงไดรบสทธ การศกษาในระดบทางการ กงทางการ ระดบพนฐานและ

ระดบสงไดเชนเดยวกบคนไทย การทผอพยพโดยมากอยในวยหนมสาวและคดเรองการทางานหนกเพอ

เกบสะสมเงนในชวงเวลาอนสน ทาใหขาดแรงจงใจในการเขารบการศกษา ซงเปนหนาทของหนวยงาน

ดานการศกษาทตองจดระบบการเรยนรทสอดคลองกบวถชวตของผใชแรงงาน ระบบการเทยบโอนวฒ

175

การศกษาทไมซบซอนและสามารถดาเนนการไดจรง การศกษาคอภาพสะทอนชวตประจาวน แตตอง

มใชการลงทนในฐานะการซอสนคา การศกษาจงไมใชการสรางผ เชยวชาญเฉพาะดานหากแตเปนการ

สราง ผ ทมความรทวไปตอชวตและสงคม ซงสามารถโอบอ มมนษยดวยกนมากกวาพฒนาขด

ความสามารถแบบปจเจกชนและเลอนลาดบชนทางสงคมโดยมไดมการปรบเปลยนโครงสรางความ

เหลอมลาทมในสงคม

3. การบรณาการอาเซยนจะเปนจดเรมตนของการบรณาการระบบการศกษาในภมภาคและ

โอกาสของแรงงานขามชาตในการศกษาตอในระดบอดมศกษา การจดระบบการศกษาทสามารถจาย

ได มคณภาพและรองรบการเรยนรดวยภาษาทหลากหลาย โอกาสในการศกษาในระดบสงจะเปน

ชองทางสาคญในการสงเคราะหขอเสนอและเรยกรองของผ ใชแรงงานขามชาต ผซงทายทสดแลว

ประเทศไทยจะกลายเปน “บาน”ทางกายภาพของพวกเขาอยางถาวรเชนเดยวกนกบแรงงานอพยพ

ภายในประเทศสามทศวรรษกอนทมหานครกลายเปนบานทางกายภาพถาวรของพวกเขา ขณะทบาน

จนตภาพของแรงงานอพยพทกรนซงดเสอนจะเปนบานทแทจรงกลบเคยมาถง กระบวนการศกษาจง

ตองเปนการมงนาบานจนตภาพสพนทกายภาพจรง การตระหนกในเงอนไขปจจบนจะนาสการ

เปลยนแปลงเงอนไขทใชชวตอยได ซงการศกษาจะเปนเงอนไขสาคญในการสรางการตระหนกรใน

ชวตประจาวน

การชดเชยรายไดของไทยอยในระดบตา และเตมไปดวยการพสจนความจน สาหรบผ อยใน

กองทนประกนสงคมอยทรอยละ 50 ของฐานเงนเดอนไมเกน 15,000 บาท ตามหลกการนผประกนตน

มสทธ ไดรบเงนชดเชยรายไดเดอนละ 7,500 บาทเปนอยางมากในเวลาหกเดอน และตามลกษณะ

ความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยมใหมสดสวนผ ประกนตนดจะนอยลงเทยบกบ

กาลงการผลตหลก การชดเชยผมรายไดนอยปจจบนไมไดเหมาะสมกบสภาพของ “แรงงานเสยง” ซง

พวกเขามไดอยในสภาพ “ยากจน”จากการมรายไดนอย แตความเปราะบางอยดวยเงอนไขการทางาน

ของพวกเขาทไรหลกประกน การปรบคาแรง พนทการผลตซาแรงงานในฐานะมนษย การปรบใชการ

ชดเชยรายได ตามระบบ Bolsa Familia ซงเปนระบบการชดเชยรายไดซงปรากฏในประเทศบราซลจะ

เปนการเปดมมมองการจดสวสดการแกแรงงานขามชาตในไทยในมตทสอดรบกบเงอนไขการทางานใน

ปจจบน โดยสามารถแสดงลกษณะแนวทางโดยสงเขปไดดงน (Fearnside, 2012 :70-81)

1. สงคมการผลตไทยมลกษณะคลายกบสงคมการผลตบราซลคอการ เปนประเทศ

อตสาหกรรมใหมทเตบโตดวยการขยายการผลตแบบเสรนยมใหม รวมถงการสราง “แรงงานเสยง”

176

ปรมาณมหาศาล ในกรณไทยคอแรงงานขามชาตชาวพมาทไรหลกประกนใดๆ การกาหนดคาจางขนตา

เปรยบเสมอนการเลนงกนหางทไมจบไมสนกบอตราเงนเฟอ และสาหรบผ ใชแรงงานทอยปลายนา

อยางแรงงานขามชาตมกจะได สดสวนการตอบแทนทตาเมอราคาสนคาและบรการสงขน การจดการ

กระจายรายได ในหวงเวลาเดยวกน (Real Time) ดวยเทคโนโลยการเงนและสารสนเทศจะเปนการ

แกปญหาจดนได

2. ดงนนนโยบายนจงครอบคลมถงประชาชนชาวไทยผมรายไดนอย และสามารถขยายสผใช

แรงงานขามชาตทมเอกสารสทธ แสดงการอยอาศยและทางานในเมองไทยมากกวาระยะเวลาทกาหนด

โครงการบตรสชมพเปนตวอยางนโยบายทยดหยนตอผ ไมมสถานะและรอพสจนสญชาต ภายหลงป

2558 เมอการบรณาการอาเซยนมาถงการพสจนสญชาตจะมใชเรองซบซอนผ ทอยอาศยในเมองไทย

ทกคนทมหลกฐานการทางานหรอมกจกรรมทางเศรษฐกจ เปนผ มรายไดนอยพงไดรบสทธ การชดเชย

รายไดน ดวยเงอนไขนจะเปนการทาให แรงงานขามชาตมสวนรวมกบชมชนทองถน ภายใตเงอนไข

ตางๆ รวมถงการปรบเปลยนมโนทศนของเจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถนในการทางานรวมกน

กบแรงงานขามชาต

3. การมองคกรตรวจสอบทเขมแขงจะชใหเหนไดวา ผ รบสทธ คนใดอาศยอยในพนทใด หรอได

กลบประเทศไปหรอยง สงเหลานทาใหสถานะความมตวตนของแรงงานขามชาต ในฐานะพลเมอง

อาเซยน การไดรบเงนชดเชยทเหมาะสมเมออยในประเทศไทย จะเปนการพฒนาหลกสทธพลเมอง

และความรสกเปนสวนหนงในสงคมไทยโดยปรยาย เปดโอกาสใหลกหลานแรงงานขามชาตสามารถ

เขาสระบบการศกษา หรอเขารวมกจกรรมทพฒนาทกษะความสามารถตางๆทจดโดยหนวยงานใน

ทองถนนน โดยไมตองชวยงานทบานทางานในฐานะแรงงานเดก

4. แมจะไมสามารถแกไขเงอนไขการทางานในฐานะแรงงานเสยงได แตจะเปนการยกระดบ

คณภาพชวต การตดสนใจเลอกทางาน การเพมอานาจตอรองในทางกลบกนกจะเปนการเปดโอกาส

พฒนาทนมนษยในตวผใชแรงงาน ตามแนวทางขอเสนอแบบเสรนยม

พรอมกนนเมอพจารณาสวสดการดานสาธารณสขของไทยปจจบนนบเปนสวสดการทมการ

พฒนาอยางตอเนอง และถอวามความกาวหนาโดยเปรยบเทยบกบประเทศอนในภมภาค ซงมใชในมต

เชงคณภาพเทานนหากแตเปนไปในมตการขยายสความถวนหนาทเปดกวางใหกบสมาชกในสงคม

ทวไป ปจจบนแรงงานขามชาตสามารถเขาถงสทธ ประกนสขภาพถวนหนาในไทยได ผานระบบการซอ

ประกนรายป โดยมคาใชจายอยทประมาณ 1,300 บาท ตอป และมคาบรการ 30 บาท ตอครง และนบ

177

แตวนท 1 เมษายน 2555 นการบรณาการการรกษาพยาบาลฉกเฉนเขาสทกโรงพยาบาลโดยททาง

โรงพยาบาลไมจาเปนตองถามสทธ คนไข อยางไรกตามขอจากดสาคญคอ ลกษณะการบรการทไม

ครอบคลมพนท และชวงเวลาหลงการทางานราชการ สาหรบแรงงานขามชาตซงชวโมงการทางานไม

แนนอนในลกษณะแรงงานเสยง กระบวนการเขารบใชบรการทซบซอน รวมถงการใหขอมลทจากด

แรงงานขามชาตโดยมากไมตระหนกถงสทธ ทไดรบจากการซอประกนสขภาพกบทางรฐบาล ทาให

บอยครงทพวกเขาเลอกจะรกษาในคลนคทองถน ซงสะดวกตอการเดนทาง ไมสอบถามเอกสารสทธ

และยดหยนเรองวธการรกษา ซงจะพบไดในกรณทแรงงานขามชาตมกรองขอให คลนคฉดยาเพอรกษา

แมจะมคาใชจายทสงขนแตสามารถทาใหหายจากการเจบปวยและเรมทางานตอไดทนท ดงนนจงม

แงมมทตองพจารณาการปฏรประบบดแลสขภาพสาหรบแรงงานขามชาต (รวมถงพลเมองไทยดงน)

1. การกระจายสถานบรการ ทมคณภาพสพนทชมชน สถานอนามยแตละแหงควรใชหลกการ

เบกจายสทธ เชนเดยวกนกบโรงพยาบาลรฐบาลไมควรมความซอนทบกน ดวยเทคโนโลยปจจบน

ฐานขอมลคนไขสามารถเชอมรอยถงกน รวมถงการโอนยายงบประมาณดานคาใชจาย

2. โรงพยาบาลตองเปนมตรกบผ ปวยทกเชอชาต มการจดทาภาษาของผ ใชแรงงานเพอให

ขอมลดานสขภาพ บรการตรวจสขภาพ ฉดวคซนแกชมชนโดยไมมคาใชจายในชวงวนหยดของแรงงาน

ขามชาต

3. การแพทยทตอบสนองตอความสมพนธ แบบเสรนยมใหมมงพจารณารางกายมนษยใน

ฐานะสนคาทแยกสวนทาอยางไรใหมนษยสามารถกลบกลายเปนสนคาทสมบรณไดอกครงในวนรงขน

การนาเสนอแนวทางแพทยทางเลอกเปนทางออกสาคญทตองเขาสระบบการรกษาแบบเปนทางการ

โดยมองรางกายมนษยเปนองครวมของสงมชวต หาใชเครองจกรทแยกสวน แตทงนระบบแพทย

ทางเลอกเองกตองมการพฒนาสระบบมาตรฐานทสามารถตรวจสอบได ความศกด สทธ ของวชาชพ

แพทยควรเทากบวชาชพอน บคลากรทางดานการแพทยมความเปนมนษยเทากบอาชพอน ไมวาจะ

เปนแรงงานประมง แรงงานกอสราง คนรบใชในบาน ซงถกคาดหมายใหปฏบตหนาทใหดทสดเมอเกด

ขอผดพลาดกตองมการรบผดชอบในฐานะมนษยระหวางกนพรอมดวยกระบวนการทางกฎหมายท

คมครอง ทงผ ปวยและบคลากรทางการแพทย

178

7.3 สมทรปราการกบการกาวพนอนวฒนาการของเมอง

ปรากฏการณอนวฒนาการของเมองในสงคมเสรนยมใหม เปนภาวะสาคญทชใหเหน

ขอผดพลาดของกระบวนการใหเหตผลของความสมพนธการผลตแบบทนนยมใตกระแสเสรนยมใหม

เพราะหากเมองหนงไดรบการพฒนาตามคาอธบายแบบอนตวทยาแบบเสรนยมใหมแลว ในทาง

เศรษฐกจการเมองยอมหมายความวาผคนในเมองมอานาจพอทจะกาหนดชวตตวเองไดในฐานะมนษย

อนเปนเงอนไขความ “วฒนา” ในทางตรงขามหากเงอนไขความเปนไปของเมองตางๆกลบไมสามารถ

สรางเงอนไขการผลตซาแรงงานในฐานะมนษย หากแตมงหมายการดดซบเชงปรมาณและคงสภาพ

“ความเปนสนคา”ตอไปอยางไมมกาหนดยอมสงผลใหเมองอยในสภาวะ “อนวฒนาการ” อนเปนภาพ

สะทอนเมองสมทรปราการ เมองทดดซบแรงงานอพยพรนตอรนทคงสภาพการเปนแรงงานทตออายวน

ตอวนอยางไมมกาหนด

สมทรปราการแมจะดเปลยนไป จากชมชนชาวมอญโบราณทปรากฏในประวตศาสตรทางการ

สการเปนเมองปลายทางการอพยพของแรงงานภายในประเทศ ลาสด มอเตอรเวยทคขนานกบ ถนน

บางนา-ตราด ทาใหภาพสมทรปราการดทนสมยแตขณะเดยวกนภาพถนนททอดยาวไปจนสดลกหลก

ตากไดกาหนดพนทสมทรปราการแบบใหม นคมอตสาหกรรมบางพล ทหางจากสถานรถไฟฟาออนนช

ถงเกอบ 30 กโลเมตรดหางไกลและแยกขาดจากพนทอนๆ ในสมทรปราการ ไมมรถสามลอ ไมมวด

หรอชมชนชาวมอญโบราณ ภาพสมทรปรากา รด เ ปนภาพเมองแหงควา มฝนไมตางจา ก

กรงเทพมหานคร เมกะสโตรจานวนมากเปดอยรมถนนสายหลก เปนศนยรวมของแมบาน และวยรน

ทมาจบจายใชสอย สงทดไมเปลยนไปในจงหวดสมทรปราการคอ ผคนวยหนมสาวอายประมาณ 19-

21 ป ยงคงหลงไหลสเมองน เปนเรองนาแปลกทผอพยพพหนมสาวรนแลวรนเลายงคงอพยพสเมองน

พวกเขาหอบชวตและความฝนมาสเมองนเหมอนกบ ผอพยพหนมสาวเมอสบกวาปทแลว ไมอาจคาด

เดาไดวาเกดอะไรขนกบพวกเขา บางทพวกเขาอาจจะสามารถเกบเงนไถถอนทนา หรอเกบเงนคา

สนสอดเพอขอหญงอนเปนทรก สามารถกลบไปใชชวตทบานนาทพวกเขาถวลหา ดงทปรากฏในเพลง

ลกทงทเปดกองอยตามตลาดนด เนอหาแหงความหวงทชวนเศราเปนบรรยากาศของสมทรปราการเมอ

ไดไปสมผสชวตของผใชแรงงานทเผชญกบปญหาเลกจางซาแลวซาอก คาพดของแรงงานวยสสบกวาท

ถกเลกจางยงคงฝงในความคดของผ วจยอยตลอดเวลา เรองเลาวาดวยความฝนทจากบานนามาเมอ

ตอนยงสาวและเปยมใดวยความหวง ในวยเพยงสสบกวา เธอกลายเปนสนคาหมดอายทมอาจจะหอบ

ชวตทผกรอนของเธอไปเสนอขายทโรงงานใดอก วนนเธอไมมความฝน ไมมบานนา อดตของเธอขมขน

179

อยางไมนาจดจา ความขมขนไมมอะไรซบซอนเพราะเรองราวทงหมด เรมตนดวยชวตทเปยมฝนในวย

สาว และเมอทกอยางดาเนนไปความฝนดจะคอยๆเลอนหายไป ความเปนมนษยทมอารมณความรสก

ของเธอชดจางลงเมออายเธอมากขน เธอทางานหนกมากขนเพอแสดงใหเหนวาเธอกมประสทธภาพไม

นอยกวาหนมสาวรนใหมทเขามา แตทายทสดเมอวนเวลามาถงเธอกไมไดเปนอะไรมากกวาสนคา

หมดอายทถกเขยทงจากชนชนนายทน

ลกษณะทางกายภาพของสมทรปราการดชางหางไกลจากภาพเมองปลายทางแหงความฝน

ปลองควนโรงงานดหนาตากวาเมอสบกวาปกอน สาโรงกลายเปนพนทโรงงานหองแถวทปดราง หรอ

พนทการจางงานดวยเงอนไขทยากลาบากตอการดารงชพ ปญหามลภาวะ นาและอากาศเปนพษดจะ

เปนเรองปกต พรอมๆกบอาชญากรรม เดกวยรนซงเปนลกหลานของแรงงานอพยพใชชวตอยบน

กงกลางระหวางโลกความฝนและความจรง พวกเขาแสวงหาตวตนดวยการจบรวมตวเปนกลมอนธพาล

และเกยวของกบยาเสพตด ดวยเหตผลงายๆพวกเขาไมมทยนในสงคมน พวกเขาไมมตวตน อดต

ปจจบนและอนาคตของพวกเขาพรามว ความฝนของแรงงานอพยพรนแลวรนเลาทบถมกนอยในเมองน

ผ วจยกลบสสมทรปราการอกครงในอายยสบตอนปลายเพอเกบขอมลภาคสนามสาหรบ

วทยานพนธฉบบน ภาพสมทรปราการไมตางไปจากเดมมากนก อมพเรยลสาโรงกลายเปนดาวนทาวน

ของสมทรปราการ ทาเรอขามฟากทปากนายงคงคกคก ภาพทตางไปเหนจะเปนหญงสาวทเสรมความ

งามดวยแปงทานาคา บรเวณทานามคนหนมนงสโรงเคยวหมากรมฝปากแดง พวกเขาเปนคนหนมสาว

อกรนหนงทหอบความฝนมาอยในเมองน บางคนอาย 18-19 บางคนอายยสบตอนตนสมทรปราการ

กลายเปนบานทางกายภาพของพวกเขา ดวยคาสญญาทพวกเขาไดรบ ไมนานเกนรอพวกเขาจะได

กลบไปในทบานเกด เลยงดพอแมทแกชรา ปลกบานถาวรสกหลง หรอสงเสยใหลกหลานไดเรยน

หนงสอใหสงทสดเทาทจะเปนไปได เพอทลกหลานของพวกเขาจะมไดเปน “แรงงานพมา” ประชากรชน

สามในสงคมไทย....ไมมตวตนใดๆนอกจากแรงงานทเรขายตามโรงงาน และแพปลา มใชหนาทของ

เมองนทจะคนความเปนมนษยแกพวกเขา พวกเขาอยทนในฐานะสนคาราคาถก ถกเกนกวาจะซอคน

ชวตพวกเขาคนจากการกลายเปนสนคาทเมองน แตพวกเขาเชอวามนเพยงพอทจะซอคนชวตของพวก

เขาในอกไมกปขางหนาทบานเกด

ผวจยไดยตการเกบขอมลภาคสนามในชวงปลายป 2554 ชมชนสดทายคอชมชนแรงงานท

ทางานในโรงงานหองเยน เชนเดยวกนกบแรงงานอพยพในประเทศ แรงงานขามชาตชาวพมารนแลวรน

เลาหอบความฝนของพวกเขามาทบถมทเมองน ชวตทเปราะบางไรหลกประกนใดๆของพวกเขา

180

นอกจากความศรทธาในระบบทนนยม และแรงงานในฐานะสนคาของพวกเขา เทานนทรบประกนวา

พวกเขาจะมทยนในเมองปลายทางแหงความฝนน สงทตางไปคอ อายขยของพวกเขาในเมองนดจะสน

เหลอเกน ความฝนและความหวงแทบจะยตในไมกปทพวกเขาอยเมองไทย ไมมแผนกลบไปเลยงพอแม

ทบานเกด อกตอไป ลกหลานของพวกเขาถกสงกลบไปทบานเกดเมอแรกคลอดเมอสามารถเดนหรอกน

ขาวเองไดกถกสงกลบมาทสมทรปราการอกครง เพอรอคอยวนเตบโตเปนประชากรชนสาม ทไร

รากเหงา อดต ปจจบน และความทรงจาทางสงคมรวมกน

เวลากวาสองทศวรรษทผานไปสมทรปราการมการแปรสภาพเชงวตถอยางมหาศาลพนททาง

กายภาพและพนททางสงคมถกปรบเปลยนไปตามรอบของการสะสมทน แตเงอนไขสาคญทมไดมการ

เปลยนแปลงคอ พนททางความคด หรอกลไกทางอดมการณทกาหนดลกษณะการปฏสมพนธของผคน

ในสมทรปราการ ชวตในสมทรปราการถกวางโครงเรองอยางงายๆ เมอเมองนถกออกแบบขนมาเพอ

รองรบแรงงานในฐานะสนคา ความสมพนธของมนษยจงถกแปรเปลยนใหกลายเปนสนคา และมความ

เขมขนมากขนตามรอบของการสะสมทน บนเงอนไขนยอมแสดงใหเหนวาระบบสวสดการแบบเนน

คาจางและรบผดชอบตวเอง มความเกยวพนกบสภาพอนวฒนาการของเมอง กลมผอทธพล หรอ

ตวแทนนาเขาแรงงานเปนเพยงภาพสะทอนกระบวนการจดการแรงงานในฐานะสนคาของระบบทน

นยมโลกเทานน สมทรปราการจงมใชเมองทดารงอยอยางเปนอสระหากแตอยบนเงอนไขสาคญท

เกยวพนกบระบบการผลตสนคา และผลตซาแรงงานทวโลก แตนนกมไดหมายความวาสมทรปราการ

ดารงอยในฐานะ “เมองชายขอบ”ตามคาอธบายของทฤษฎระบบโลก เพราะสมทรปราการเองกรองรบ

เทคโนโลยการผลตททนสมยทสดในสงคมเศรษฐกจปจจบน เงอนไขอนวฒนการของสมทรปราการจง

มใชเรองของ “ชายขอบ” หรอ “ศนยกลาง” ขอเสนอ “โลกแบน” ของ Thomas Friedman จงไมนบวา

ผดเสยทเดยว แตความแบนของโลกทเชอมรอยกนดวยตรรกะเดยวนนกมไดเปนการรบประกนวา การ

“วฒนา” จะเกดขนตามอตราสวนของพนททถกยดโยงภายใตตรรกะนน ตรงกนขาม การ วฒนา หรอ

อนวฒนา มใชเรองของพนท หากแตเปนเรองของความสมพนธทางชนชน อนจะเหนไดจาก แรงงาน

ขามชาตชาวพมา ซงถกแปรสภาพใหเปน แรงงานเสยง พวกเขาดารงอยในสถานะทไมสามารถ

ยกระดบชวตของตนเองในหวงเวลาปจจบน และในพนทสมทรปราการ การผลตซาความเปนมนษย

ของพวกเขาถกกระจดออกไปในพนทและเวลาทไมเคยมาถง

การกาวพนเงอนไขอนวฒนาการของเมองสมทรปราการจงมใชความหมายในการจดโครงสราง

ชนชนของเมองตามความสมพนธแบบภมรฐศาสตรหากแตเปนการตงคาถามตอความสมพนธของผคน

181

ในฐานะสนคาทดารงอยอยางเขมขนและไมสามารถผลตซา หรอซอคนความเปนมนษยได กอนการ

กาวพนเงอนไขลกษณะขางตนสามารถสรป ปจจยอนวฒนาการของเมองสมทรปราการไดดงน

1.เงอนไขการสะสมของทน ดงทไดพจารณาไปตามแนวคดการสะสมผานการแยงชงของ

Harvey รอบการสะสมของทนจาเปนตองแสวงหาพลงการผลตชดใหมควบคกบความสมพนธการผลต

ทเออตอการสะสมทนอนนาสการสรางมลคาสวนเกน ในแงนเอง สมทรปราการจงเปนพนทรองรบการ

สะสมทนรอบใหมทมกระบวนการทาใหเปนสนคาเขมขน อนทาใหความสมพนธของผใชแรงงานใน

พนทเมองเกดการซอนทบเชงปรมาณแตไมมการพฒนาเงอนไขเชงคณภาพ

2.เงอนไขความสมพนธเชงอานาจภายในเมอง กลมอทธพลในสมทรปราการมไดหมายถงผ ได

ประโยชนจากการสะสมทน หรอผแสวงคาเชาทางเศรษฐกจเทานน การควบคมแรงงานเปนปจจย

สาคญในการกาหนดความสมพนธเชงอานาจในพนท ดงนนลกษณะการผลตซาแรงงานจงมความ

เกยวพนกบผมอทธพลในทองถนอยางมาก พวกเขามบทบาทสาคญในการอานวยใหเกดการผลตซาแม

แรงงานจะไดรบคาจางในระดบทตามาก ดงทไดพจารณาไปแลวในสวนของตวแทนการนาเขาผ ใช

แรงงานอนมบทบาทในการเชอมตรงพนททางความคดแบบเสรนยมใหม เขาสพนทการผลตทาง

กายภาพ ผมอทธพลคอผ ทสามารถควบคมเงอนไขพนททางกายภาพ พนททางสงคม และพนททาง

ความคด ภาวะ ‘อนวฒนา’ หรอ ‘วฒนา’ จงมความเกยวพนกบการยดครองพนทของผมอทธพลทง

โดยตรงและโดยออม

3. ระบบตลาดแรงงานและวฒนธรรมการดดซบแรงงาน แนวคดเศรษฐศาสตรคลาสสคให

คาอธบายระบบการอพยพของแรงงานจะยตอพยพเขาสตลาดแรงงานหนงเมอมลคาแรงงานสวนเพมม

คาเทากบศนย แตปรากฏการณอนวฒนาการของเมองไดฉายภาพใหเหนวา สาหรบพนทอตสาหกรรม

เสรนยมใหมคอภาวะทตลาดแรงงานสามารถดดซบแรงงานเขามาโดยทมลคาแรงงานสวนเพมลด

นอยลงแตไมเทากบศนย วฒนธรรมการดดซบแรงงานเกดขนผานลกษณะงานทมความยดหยน หรอ

กระบวนการจางแรงงานเสยง ซงกลายเปนผแบกรบตนทนและความเสยงแทนผประกอบการ ระบบ

ตลาดแรงงานในลกษณะนทาใหการดดซบแรงงานเกดขนอยางไมจากดในแงปรมาณ เพราะเปนการ

ดดซบแรงงานในฐานะผประกอบการ แตมใชมลคาแรงงานสวนเพมเทานนทไมเพมขน ยงหมายถง

มลคาสวนเกนทเกดขนอยางมหาศาลทผประกอบการไดรบ ขณะทแรงงานกลบเผชญภาวะการขดรด

อยางแสนสาหส ภาวะอนวฒนาการของเมองในลกษณะน ดารงอยไดดวยการกระจดของการผลตซา

ในทางเวลาและสถานท

182

ทงนสามารถสรปประเดนเงอนไขอนวฒนาการของเมองสมทรปราการ ขอจากด และขอเสนอส

การกาวพนไดตามตาราง 7.1

เงอนไข ขอจากด ขอเสนอสทางออก

1.การสะสมทน

1.การสะสมผาน

การแยงชง และ

สรางแรงงานใน

ฐานะสนคาทม

ความเขมขนเชง

ปรมาณ

2.การสะสมทม

ความยดหยนตอ

การปรบเปลยน

ความสมพนธ

การผลต

1.การพฒนาสวสดการสการผลตซาแรงงานในฐานะมนษย

อนเปนภาพสะทอนจากการเรยกรองเงอนไข ชมชนทใชชวต

อยจรง

2.เรยกรองความยดหยนของทน สการปรบใชความยตธรรม

และการคมกนทางสงคมทผกตดกบตวแรงงานในฐานะ

สมาชกของหวงโซอปทาน ทไมผกตดกบอานาจรฐใดอานาจ

หนง

2.โครงสราง

อานาจภายใน

เมอง

1.อานวยการ

ผลตซาแรงงาน

ผานตนทนตา

2.เชอมตรงพนท

ทางความคด

แบบเสรนยมใหม

เขาสพนททาง

กายภาพของ

สมทรปราการ

1.การขยายตวของการกระจายอานาจในระดบทองถน เพม

การสอสารแบบสองทาง ระหวางแรงงานและอานาจในสวน

ทองถน เพอชใหเหนวา ตนทนการครอบงาเพอการผลตซา

แรงงานในราคาตามราคาทสง และไมไดเกอหนนตอสถานะ

โครงสรางอานาจทองถนในระยะยาว

2.โครงสรางอานาจทองถนตองเปดชองใหผใชแรงงาน

โดยรวมมบทบาทมากขนเพอการสรางพนททางความคด

ลกษณะอนทตางไป

3.ระบบ

ตลาดแรงงาน

1.การนาเขา

แรงงานทไม

1.การปรบเศรษฐกจสเศรษฐกจเชงสรางสรรค การสรางมล

คาทเกดขนในฐานะมลคาใชสอยของผใชแรงงานมากกวา

183

กอใหเกดมลคา

แรงงานสวนเพม

2.การถายโอน

ความเสยงจาก

ผประกอบการส

ผใชแรงงาน

โดยเฉพาะ

แรงงานขามชาต

3.การผลตซา

แบบกระจดตอ

เวลาและสถานท

มลคาสวนเกนของผประกอบการ

2.การถายโอนความเสยงระหวางผประกอบการและแรงงาน

ไมใชทางออกในระยะยาว แรงงานไดรบคาสญญาวาหาก

ความเสยงเพมขนจะมโอกาสไดรบคาตอบแทนทสงขน การ

ผลกดนและบงคบใชระบบกฎหมายทตองควบคมความเสยง

ทมากไปกวา ความเสยงทางรางกายจากการทางาน หากแต

ตองหมายรวมถงความเสยงในตนทนดานเวลาของชวตท

ตองไดรบประกนคณภาพชวตทดในชวงเวลาหลงความเสยง

นน

3.การสรางความสาคญแกชมชนทประสบจรง (Actual

Community) มากกวาชมชนจนตกรรมแบบเสรนยมใหม

(Imagine Community) อนเปนผลจากการกระจดเวลา

ออกไปอยางไรกาหนด

ตาราง 7.1 แสดงเงอนไขการกาวพน อนวฒนาการของเมองสมทรปราการ

7.4 สรป

ในบทนไดชใหเหนถงลกษณะสาคญของแนวโนมการสรางสวสดการเพอเปนทางเลอกเพอ

หลกเลยงวกฤตการผลตซาทสามารถเกดขนไดในสงคมเสรนยมใหม ดวยการจดทาขอเสนอแนว

ทางการจดสวสดการสาหรบแรงงานขามชาตบนฐานการผลตซาแรงงานในฐานะมนษย ในมตดานทอย

อาศย สาธารณสข การศกษา และระบบเงนชดเชยรายได โดยมหวใจหลกคอการกระจายอานาจส

ระดบทองถน การเพมสทธอานาจแกผ ใชแรงงานขามชาตในการกาหนดชวตตวเอง ซงเงอนไขการ

กาหนดชวตตวเองนนจาเปนอยางยงทตองเปนการเรยกรองตอสในปรมณฑล ของการเปนแรงงานใน

ฐานะมนษย เพราะการเรยกรองผานปรมณฑลของการเปนแรงงานในฐานะสนคาเพยงลาพงยอมไม

สามารถหลกพนการทาใหเปนสนคาทเขมขนหรอการกระจดการซอคนแรงงานในฐานะมนษยได

ลกษณะสวสดการจงเปนการพจารณาถงสวสดการทใหแกแรงงานขามชาตชาวพมาในฐานะมนษย

เชน การพจารณาถงสวสดการสาธารณสขทมการจดการเชงรกครอบคลมตอการใชบรการนอก

เวลางานราชการ สวสดการดานการศกษาทสงเสรมการเรยนรตลอดชพมากกวาการศกษาพนฐาน

184

สาหรบเยาวชน หรอสวสดการดานทอยอาศยทพจารณาการสรางพนทสาธารณะสาหรบการ

ปฏสมพนธระหวางกนในฐานะมนษย มากกวาแคชายคาทอยอาศยสาหรบการพกฟนและคนชวตสท

ทางาน

ดวยเงอนไขการสรางสวสดการเพอการผลตซาแรงงานในฐานะมนษยนจะสามารถสราง

เงอนไขการกาวพนปรากฏการณอนวฒนาการของเมองสมทรปราการอนประกอบดวยเงอนไขการ

สะสมทน โครงสรางอานาจทองถน และระบบดดซบแรงงานผานตลาดแรงงาน ผานการจดสวสดการท

ผกตดกบตวปจเจกชนเปนความยตธรรมทพกพาได การกระจายอานาจสชนชนผทาการผลตเพอสราง

พนททางความคดทหลากหลายและสรางทางเลอกใหมแกสงคมการผลต พรอมกนนการกาวพนจาก

สภาวะแรงงานเสยง อนเปนสภาพแรงงานในตลาดแรงงานทรบความเสยงจากชนชนนายทน เงอนไข

การกาวพนสภาพแรงงานเสยงสามารถเรมตนโดยการผลกดนใหเกด การคมกนแรงงานเสยง ทเปน

มากกวาการเสยงจากสภาวะการทางานตามกรอบคมกนดานกฎหมายตามทมมา หากแตคมกนและ

บรรเทาความเสยงทกประเภททชนชนนายทนพยายามถายโอนใหกบแรงงานขามชาต ความเสยงใน

การรบผดชอบชวตตวเอง การเดนทางเขาประเทศ คาใชจายในการจดหางาน รวมถงความเสยงในการ

ดนรนเพออนาคตทยงมาไมถง

185

บทท 8

บทสรป 8.1 ความนา

ในบทนไดชใหเหนถงบทสรปขอคนพบสาคญของการศกษาเศรษฐกจการเมองวาดวย

สวสดการสาหรบแรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการ การศกษาทงหมดไดตอบวตถประสงคหลก

สขอ อนประกอบดวย การอธบายเงอนไขสวสดการและการปรบตวของระบบทนนยมภายใตคาอธบาย

แบบเสรนยมใหม, วเคราะหลกษณะสวสดการภายใตคาอธบายแบบเสรนยมใหม และกลไกการผลต

ซาแรงงานในฐานะสนคา วเคราะหลกษณะชวตประจาวนของแรงงานขามชาตชาวพมาในจงหวด

สมทรปราการ ในฐานะสวนหนงของพลงการผลตในการสะสมทนในพนทสมทรปราการ และ ฉายภาพ

กระบวนการทาใหเปนสนคา ลกษณะความเปราะบาง และการตงคาถามตอชวตความเปนอยของ

แรงงานขามชาตชาวพมาในพนทสมทรปราการ ในฐานะตวแทนของแรงงานทปฏสมพนธในพนทเสร

นยมใหม

จากการศกษาทางชาตพนธวทยา ในระบบโลกและการสงเคราะหขอมลจากเอกสาร การ

วเคราะหลกษณะความสมพนธในชมชนผใชแรงงานขามชาต ไดชใหเหนวาการปรบตวของระบบทน

นยมภายใตการสะสมทนแบบเสรนยมใหม สวสดการในฐานะกระบวนการผลตซาของระบบทนนยมได

มการปรบตวโดยมความเขมขนของกระบวนการทาใหเปนสนคาทสงขนมการถายโอนความเสยงจาก

ผประกอบการสผใชแรงงานสงขน โดยเฉพาะอยางยงผ ใชแรงงานขามชาตไดกลายเปนภาพสะทอน

สาคญของ “แรงงานเสยง” ทนอกจากตองแบกรบความเสยงจากผประกอบการแลวเงอนไขสาคญคอ

ระบบสวสดการแบบเนนคาจางกลายเปนความยตธรรมแบบพกพาอยางเดยวทพวกเขาไดรบและทาให

แรงงานขามชาตตองเผชญภาวะแปลกแยกและถกทาใหเปนสนคาอยางไมจบสน การผลตซาแบบการ

กระจดตอเวลาและสถานทเปนหนงในยทธศาสตรการสะสมทนของระบบทนนยมอนกอใหเกดการผลต

ซาแรงงานในฐานะสนคาทเขมขนในชมชนทอยอาศยจรง (Actual Community) และสรางชมชน

จนตกรรมแบบเสรนยมใหมอกทยดโยงและใหความหมายแกชวตทเปราะบาง

การศกษาเศรษฐกจการเมองวาดวยสวสดการในวทยานพนธฉบบนไดแสดงลกษณะสาคญ

ของความสมพนธการผลตแบบทนนยมในกระแสเสรนยมใหม ซงเปนสวนหนงของวถการผลตแบบทน

นยมอนมการสะสมเชงปรมาณผานการสรางพลงแรงงานชดใหมเพอการขดรดอนนาสการเปลยนแปลง

เชงคณภาพ ซงมลกษณะสาคญคอ 1. มกระบวนการทาใหเปนสนคาทเขมขนขนโดยปรากฏชดในหม

186

ผใชแรงงานทไรอานาจการตอรองซงสะทอนใหเหนในหมผใชแรงงานขามชาตชาวพมา 2. สภาพการ

จางงานมการเปลยนแปลงไป โดยผใชแรงงานเปนผรบผดชอบตอความเสยงในระบบทนนยมมากขน

ซงสะทอนจากการเพมขนของลกษณะการจางเหมาคาแรง หรอการจางงานในลกษณะชวคราว

3. สวสดการในฐานะกลไกการผลตซาของระบบทนนยมมงผลตซาแรงงานในฐานะสนคา และพยายาม

คงสภาพการเปนสนคาใหยาวนานและถาวร แตกมอาจหลกเลยงการสรางแรงงานในฐานะมนษยทม

การตงคาถามตอระบบสงคมขางตน อนนาส 4.การสราง “แรงงานเสยง”- Precariat อนเปน

ปรากฏการณใหมในวถการผลตแบบทนนยม กลมแรงงานเสยงมลกษณะตางจากชนชนกรรมาชพ

(Proletariat) พวกเขาไรอานาจตอรองประโยชนทางชนชน ถกแปลกแยกอยางมหาศาล แตดวยความ

คาดหวงทมากกวาการผลตซาในฐานะสนคา นาสความขดแยงในวถการผลตแบบทนนยมอนสงผลให

พวกเขามใชสนคาราคาถกและจานนตอระบบอยางไมมเงอนไข

ดวยเงอนไขการทาใหเปนสนคาอยางเขมขนนนาสปรากฏการณอนวฒนาการของเมอง

สมทรปราการกลายเปนพนทซงรองรบการอพยพทงภายในและระหวางประเทศอยางมหาศาล

โดยเฉพาะอยางยงแรงงานขามชาตดวยเงอนไขนทาใหนาสการควบคมการผลตซาอยางเขมงวด

แมกระทงอนตวทยาแบบเสรนยมใหมเองแรงงานขามชาตกไมสามารถพฒนาไดอยางเตมทเนองดวย

ระบบความสมพนธเชงอานาจภายในเมองทควบคมการผลตซา ระบบสวสดการ และการซอคนชวตไว

ดวยเงอนไขการใชทนทตาทสดและคงมลคาสวนเกนไวอยางมหาศาล

แมการศกษาเฉพาะแรงงานขามชาตชาวพมาในพนทสมทรปราการจะเปนการศกษากรณทม

ความเฉพาะ หากแตคาอธบายเชงชาตพนธวทยาทของเกยวกบระบบโลกไดฉายภาพลกษณะทวไปทม

ความสาคญยงตอการเขาใจลกษณะการสะสมทนของระบบทนนยมโลก ภายใตวถการสะสมทนแบบ

เสรนยมใหม ระบบทนนยมมไดมการขยายแนวราบทางภมศาสตรอยางมนยยะสาคญ อนหมายความ

วาลกษณะโลกาภวตนทางภมศาสตรกายภาพจงมใชเรองใหมหรอแตกตางไปจากชวงการขยายตวของ

ทนพาณชยหรอชวงปฏวตอตสาหกรรมแรกเรม ความแตกตางสาคญคอความเขมขนของกระบวนการ

ทาใหเปนสนคา ผานกระบวนการสะสมผานการแยงชง (Accumulation by Dispossession)

กระบวนการนไดชใหเหนลกษณะสาคญทระบบทนนยมไดมกระบวนการทาใหเปนสนคาทมความ

เขมขนทสงขนในพนทตางๆ ไมวาชายขอบ หรอศนยกลาง แรงงานขามชาตกลายเปนตวแบบสาคญใน

การฉายภาพใหเหนถงการทางานของระบบสวสดการแบบเนนคาจาง ทมนษยดารงอยในรปแบบ

แรงงานในฐานะสนคาตลอดเวลา และเปนเงอนไขสาคญททาใหรปแบบการสะสมทนดารงอยได

187

ขอจากดสาคญของงานวจยชนนคอการพยายามฉายภาพพลวตของของระบบทนนยมในการ

พยายามแปรสภาพเงอนไขการผลตซาในพนทตางๆ หรอกบตวผ ใชแรงงาน การศกษาพนท

สมทรปราการในฐานะพนทปดตามแนวทางชาตพนธวทยาแมจะพยายามเชอมใหเหนถงปฏสมพนธ

ของระบบทนนยมโลก แตการฉายภาพพนทเฉพาะไดสรางขอจากดในการทาความเขาใจลกษณะการ

สะสมทนแบบยดหยน โดยเฉพาะแรงงานขามชาตซงมการยายทอยและเปลยนสถานททางานสนอก

พนทการศกษาการนาแนวทางการศกษาชาตพนธวทยาหลากสนามมาปรบใชในการศกษาในอนาคต

จะเปนการปรบแกปญหาในจดนได นอกจากนความหลากหลายทางชาตพนธและกระบวนการแบงงาน

กนทาตามเชอชาตทมความเขมขนสงขนตามวถการสะสมแบบเสรนยมใหมกเปนประเดนทไมไดรบการ

พดถงโดยละเอยดในวทยานพนธฉบบน การขยายการศกษาถงความหลากหลายทางชาตพนธในพนท

ซงมสวนสาคญตอการสะสมทน และลดตนทนสวสดการในฐานะการผลตซานบเปนเงอนไขสาคญท

จาเปนตองมการศกษาเพมเตม นอกจากนการเจาะจงขอมลเชงปรมาณเพอการพสจนถก (Verify) ใน

ทฤษฎและขอคนพบทไดจากวทยานพธฉบบนเพอแสดงใหเหนถงขอเสนอเชงประจกษทชดเจนมากขน

เพอการจดทานโยบายทงในระดบทองถน

8.2 บทสรปขอคนพบ

ในสวนบทสรปขอคนพบสามารถสรางขอสรปสาคญเกยวกบลกษณะเศรษฐกจการเมองวา

ดวยสวสดการสาหรบแรงงานขามชาตโดยเปนการสรางขอคนพบในลกษณะอปนยจากกรณศกษา

เฉพาะสขอสรปทมลกษณะทวไปไดดงน

1.ลกษณะการสะสมทนและการผลตซาแบบเสรนยมใหม

ตามขอเสนอของ Harvey (2003:137-183)วาดวยการสะสมผานการแยงชง ภายใตวกฤตของ

ระบบทนนยมการแสวงหาพนทแรงงานรปแบบใหมเพอการผลตเปนสงจาเปน โดยตองผาน

กระบวนการทาใหเปนสนคาแบบเขมขนในพนทนน โดยการผลตซาเปนไปเพอผลตซาแรงงานฐานะ

สนคา จากกรณศกษาแรงงานขามชาตชาวพมาในพนทจงหวดสมทรปราการไดฉายภาพใหเหน

กระบวนการสะสมทนและการแปรสภาพแรงงานสการเปนสนคาทมระดบสง อยางไรกดวงจรการสะสม

ทนมไดดาเนนไปในลกษณะวงจรซา การสะสมทนแบบเสรนยมใหมจงแตกตางจากการสะสมบพกาล

ทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ (ดบทท 2 :19-23) ดวยเทคโนโลยการผลตทพฒนามากขนสงผลให

กระบวนการทาใหเปนสนคามความเขมขนสงขน ในทางรปธรรมมนไดสงผลใหอายขยของแรงงานใน

ฐานะสนคาหดสนลง สวสดการในระบบทนนยมมงเนนการผลตซาแรงงานในฐานะสนคาและสงนได

188

กอใหเกดเงอนไขสาคญคอภาวะการแปลกแยกอยางมหาศาลในผใชแรงงานขามชาต อนเหนไดอายขย

การทางานในประเทศไทยถกทาใหหดสนและอยอาศยไดในฐานะแรงงานหนมสาวเทานน แต

ขณะเดยวกนการผลตซาแรงงานในฐานะมนษยของพวกเขากลบถกถายโอนไปในอนาคตอยางไมม

กาหนด ดวยการขดรดตวเองเพอการยกระดบชวตของตวเองและครอบครวหากแตเงอนไขนกลบไม

ปรากฏขนกบผใชแรงงานขามชาตสวนใหญ ทตองใชชวตในฐานะผใชแรงงานเกนกวาเปาหมายแรกท

วางไว

2. สวสดการแบบเนนคาจาง

ในวทยานพนธนไดพจารณาถงการปรบตวของสวสดการเนนรฐแนวเคนสสสวสดการเนน

คาจางตามแนวชมปเตอร ซงมหวใจหลกคอการสรางสภาวะความเปนผประกอบการและเงอนไขความ

ยดหยนของผใชแรงงาน แรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการถกวางเงอนไขสาคญในการสราง

ความสมพนธในลกษณะผประกอบการ ผานการสะสมแบบยดหยนและการสลายความสมพนธการ

ผลตในระบบสายพาน ดงนนขอคนพบสาคญคอระบบสวสดการแบบเนนคาจางดานหนงจงดเสมอน

เปนการสลายความสมพนธแนวราบในฐานะชนชนกรรมาชพ แตในอกดานหนงภาพสะทอนจาก

การศกษาผใชแรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการคอ ระบบสวสดการเนนคาจางไดสรางเงอนไข

ใหพวกเขาพฒนาสการเปนแรงงานเสยงทรบสวสดการเนนคาจางแลกกบความเสยงทกรปแบบใน

ระบบทนนยม แตดวยเงอนไขนเองสงผลใหการรบรตวตนของพวกเขามความเปราะบางตอการขดรด

มลคาสวนเกน และไมใชแรงงานทยอมจานนตอระบบอยางปราศจากเงอนไข

3.อนวฒนาการของเมอง

การศกษาในพนทเมองสมทรปราการไดฉายภาพใหเหนวานอกจากกระบวนการสะสมของ

ระบบทนนยมจะมใชกระบวนการยอนกลบหรอยอนรอยการสะสมบพกาลในแงของกระบวนการทาให

เปนสนคาทมความเขมขน รวมถงเทคโนโลยการผลตทถายโอนความเสยงสผใชแรงงานอนนาสการ

แปลกแยก กระบวนการสะสมทนกมใชกระบวนการทหยดนง ตามคาอธบายแบบเสรนยมทพจารณา

ลกษณะการแลกเปลยนในตลาดแรงงานผานอปสงคหรออปทานดานคาจาง กระบวนการผลตดาเนน

ไปอยางมพลวตแตมไดมความ ”วฒนา” ดวยโครงสรางอานาจภายในวถการสะสมทนแบบเสรนยมใหม

เงอนไขของแรงงานขามชาตชาวพมาไดชใหเหนถงความซบซอนในรปแบบของการผลตซาในพนท

สมทรปราการ ผานเงอนไขคาจางทตา และกระบวนการทาใหเปนสนคาในระดบทสง ซงสวนทางกบ

อนตวทยาแบบเสรนยมใหมทพจารณาวาระดบความเปนสนคาทสงยอมแลกดวยคาจางในระดบสง

189

เชนกน ปรากฏการณอนวฒนาการของเมองทางานควบคไปกบการผลตซาแบบ กระจดตอเวลาและ

สถานท สมทรปราการกลายเปนเมองทดาเนนการผลตอยางเขมขน รองรบแรงงานหนมสาวจาก

ประเทศเพอนบาน กระบวนการทาใหเปนสนคาทเขมขนทาใหอายขยในการทางานหดสนและเมอ

หมดอายขยในการทางาน สมทรปราการกมใชสถานทในการผลตซาแรงงานในฐานะมนษย หากแต

เปนการสรางเงอนไขเพอเดนทางกลบสพนทตนทาง หากแรงงานคนใดไมสามารถทจะเดนทางกลบได

และเลอกทจะอยอาศยในพนทตอไปกตองเผชญกบเงอนไขการทาใหเปนสนคาทสงมากขนกวาในหวง

แรกทอพยพเขาสพนทการผลต สภาพโดยทวไปของเมองจงปรากฏอยในลกษณะ อนวฒนาการของ

เมองปรากฏการณการสะสมทนและผลตซาในตลาดแรงงานทหมนเวยนแตซอนทบกนตลอดเวลา และ

ผใชแรงงานไมสามารถยกระดบชวตตวเองได

4.วกฤตความชอบธรรมของระบอบสวสดการเนนคาจาง

วกฤตความชอบธรรมในระบบทนนยมเรมตนดวยวกฤตการผลตซา ขอคนพบสาคญคอแม

กระบวนการสะสมทนแบบเสรนยมใหมจะมกระบวนการผลตซาทเปนระบบ และมกระบวนการทาให

เปนสนคาทเขมขน สรางมลคาสวนเกนอยางมหาศาล ผานกลไกอนวฒนาการของเมอง พรอมกบการ

ถายโอนการผลตซาแรงงานในฐานะมนษยสอนาคตและความฝนในการกลบสบานเกด กมได

หมายความวากลไกการผลตซาผานสวสดการแบบเนนคาจางสามารถดาเนนไปไดอยางราบรน วกฤต

ความชอบธรรมเกดขนพรอมกบ สานกของการถกลดรอนสทธเชงสมพทธ(Relative Deprivation) อน

เกดจากการเรมตนของการถายโอนความเสยงจากผประกอบการสผใชแรงงาน ความเสยงในทน

หมายถงความเสยงในการผลตซารางกายและชวตตวเอง แลกเปลยนกบสวสดการแบบเนนคาจาง แต

การถายโอนความเสยงทแลกกบคาสญญานนาสความรสกหวงแหนในสทธตนทมากขน และทาให

ตรรกะการแยงชงมลคาสวนเกนมความสมเหตสมผลนอยลง เงอนไขนนาสการเรยกรองตงคาถามตอ

ระบบ และเมอระบบทนนยมเผชญกบวกฤตการใชตรรกะเดมเพอแยงชงมลคาสวนเกนกไมสามารถทา

ไดอกตอไป นาสวงจรการพยายามแสวงหาตรรกะหรอกระบวนการสะสมทนรปแบบใหมเพอแปรสภาพ

แรงงานสแรงงานในฐานะสนคาตอไป

5. ขอเสนอสการจดทานโยบาย

หากพจารณาขอคนพบสาคญเพอนาสการจดทานโยบายสามารถพจารณาเบองตนไดตาม

รปภาพ 8.1

190

รปภาพ 8.1 แสดง การบรณาการสวสดการ

จากแผนภาพจะเหนไดวาการสราง แนวคดวาดวย พลเมองอาเซยนอนเปนปลายทางของการ

พฒนากรอบแนวคดเชงนโยบายตองเรมตนจากการแสวงหาเงอนไขพนทการผลตซา และการกาวพน

ขอจากดของกระบวนการสะสมทนแบบเสรนยมใหม จากดการพสจนสทธ ใหมากทสด พรอมทง

พจารณาอยบนเงอนไข ชมชนทประสบจรงมากกวาชมชนจนตกรรม แรงงานขามชาตไมไดอยใน

สภาวะชวคราวตามกระบวนการสะสมทน เพราะเมอพวกเขาตองซอชวตกลบคน ทายทสดแลวพวกเขา

ตองซอชวตกลบคนบนชมชนทประสบจรงหาใชชมชนจนตกรรม ลกษณะสวสดการเพอนาสขอเสนอเชง

นโยบายขางตนไดฉายภาพใหเหนถงการบรณาการสการสรางสวสดการทมระดบการทาใหเปนสนคา

ในระดบตา ถวนหนา ครบวงจร และกาวขามผานมตทางรฐชาตซงตองนาสการบรณาการเพอสทธประ

โยชนของชนชนลางทกาวผานพรมแดนดานสทธพลเมอง และสมาชกชาตตน

191

8.3 ขอเสนอสงานวจยในอนาคต

ในสวนขอเสนอแนะสงานวจยในอนาคตสามารถสรปประเดนสาคญเพอเปนแนวทาง

การศกษาตอในอนาคตไดดงน

1.สนามวจยกบความสอดคลองตอกระบวนการผลตและผลตซา ถงแมกระบวนการ

ศกษาในพนทสมทรปราการจะเปนการศกษาในพนทเฉพาะเพอสรางขอสรปทมลกษณะทวไป แตดวย

ลกษณะการสะสมทน การผลต และผลตซาทมการขบเคลอนขามผานพนททางกายภาพ การศกษาใน

พนทสมทรปราการเพยงลาพงยอมไมสามารถฉายภาพใหเหนในลกษณะทครบถวนอยางเตมท

การศกษาแนวชาตพนธวทยาทมงหาความหมายสองดานระหวางสนามกบโลกทใชในวทยานพนธฉบบ

นกยงเผชญขอจากดในการสรางขอสรปอย เพอความสมบรณการปรบใชการศกษาชาตพนธวทยา

หลากสนามเพอทาความเขาใจพลวตของการสะสมทนทมความยดหยนโดยมวธวจยทยดหยนตาม

ลกษณะสนามดงน

-การตดตามแรงงานขามชาต ตดตามการเปลยนงาน กลบบาน สงเงนกลบ เปน

ตวอยางการฉายใหเหนถงพลวตของการผลตและผลตซาทกาวผานพนททางกายภาพในลกษณะ

การศกษาชาตพนธวทยาแบบดงเดม

-การตดตามตวสนคาทแรงงานขามชาตทาการผลตชใหเหนถงกระบวนการเพม

มลคาทเกดขนแตละขนตอนจนถงกระบวนการบรโภคอนเปนภาพสะทอนการผลตซาความสมพนธการ

ผลตทเชอมรอยในระบบทนนยมโลก

2. ความหลากหลายทางชาตพนธและการแบงงานกนทาระหวางชาตพนธ การศกษา

เฉพาะในกลมแรงงานขามชาตชาวพมาในพนทสมทรปราการเพอเปนการฉายภาพลกษณะองครวม

ของการผลตซาแบบเสรนยมใหม หากแตในลกษณะการผลตและการสะสมทนซงรฐมขนาดเลก แตการ

ปกครองเขมขนขน กอใหเกดกระบวนการแบงงานกนทาระหวางเชอชาต ผานระบบความสมพนธการ

ผลต สมทรปราการเปนพนททมความหลากหลายทางชาตพนธ แมเฉพาะประชากรทอพยพจาก

พรมแดนดานตะวนตกกประกอบขนดวยหลากหลายชาตพนธ ดงทปรากฏในวทยานพนธฉบบน แม

วทยานพนธฉบบนพยายามสรางขอเสนอทโตแยงกบแนวคดมานษยวทยาทเนนคาอธบายทางชาต

พนธในฐานะเงอนไขการสรางความสมพนธการผลต แตมอาจปฏเสธไดวานอกเหนอจากกระบวนการ

ผลต และผลตซาแบบเสรนยมใหมแลว กลไกสาคญคอวธคดแบบอนรกษนยมใหมอนสงผลตอลกษณะ

การแบงงานกนทาตามเชอชาต อนเปนประเดนสาคญทจาเปนตองมการศกษาเพมเตมเพอแสดงให

192

เหนกลไกการควบคมขางตน ผานประเดนการเปรยบเทยบการทางานระหวางเชอชาต โอกาส

ความหวง และลกษณะชมชนจนกตรรมทถกสรางขนมาในพนทเสรนยมใหมตามลกษณะการแบงงาน

กนทาทางชาตพนธ

3. การวจยเชงปรมาณเพอลกษณะการพสจนวาถก (Verify) ทางแนวคดเชงทฤษฎ

เพอใหคาอธบายและขอคนพบทางแนวคดเชงทฤษฎมความครอบคลมและสามารถนาไปใชใน

เชงนโยบาย เงอนไขการศกษาเชงปรมาณเพอการพสจนวาถกมความจาเปน โดยสามารถทาผานการ

วจยเชงปรมาณเพอทวนซาขอคนพบผานวธการตอไปน

- การปรบเปลยนวธวจยในพนทเดมเพอพสจนลกษณะของแรงงานขามชาตตาม

ขอคนพบในพนทเดม เพอฉายซาใหเหนลกษณะความ เทยง และตรงของทฤษฎในพนทนน อนม

ประโยชนตอการจดทานโยบายในระดบทองถน

- การปรบเปลยนพนทศกษา สพนทอนเพอยนยนลกษณะทวไปของการคนพบ

แนวคดเชงทฤษฎ เชนพนทเสรนยมใหมอนๆในสงคมการผลตทมการนาเขาแรงงานขามชาต อาท

เชยงใหม ชลบร ภเกต

การศกษาเชงปรมาณยอมมคณปการสาคญในการทวนซาทฤษฎ และการจดทานโยบายตอไป

ในอนาคต อยางไรกดจาเปนตองคานงถงขอจากดของขอคนพบและพลวตขององคความรทมการ

ปรบเปลยนตามเงอนไขการสะสมทนทมความยดหยนในระบบทนนยม กระบวนการพสจนวาถกเพยง

ลาพงอาจนาสการสรางอนตวทยาทตายตวทางทฤษฎและสญเสยความสามารถในการอธบาย

ปรากฏการณตางๆในทสด

193

รายนามเอกสารอางอง

กองบรรณาธการฐานสปดาหวจารณ. (2538). ผาอาณาจกรธรกจนกการเมอง. กรงเทพ: สานกพมพ

222 ชดชวตและผลงาน.

กตตมา รงกระจาง. (2552). แนวทางแกปญหาอาคารคงเหลอกอสรางในครงการบานเอออาทร:

กรณศกษาบานเอออาทรสมทรปราการ1. เคหพฒนบรหารศาสตรมหาบณฑต, จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

ใจ องภากรณ และ เกงกจ กตเรยงลาภ (2549) รฐสวสดการ : ทางเลอกทดกวา ประชานยมของไทยรก

ไทย. กรงเทพฯ : พรรคแนวรวมภาคประชาชน

ใจ องภากรณ (2552) แนะนาทฤษฎทนนยมโดยรฐของ โทน คลฟ. เขาถงเมอ 15 มนาคม 2556:

http://www.marxists.org/thai/archive/cliff/state-cap/index.htm

เชตะวน เครอประโคน. (2556) แล ดลกวทยรตน "ฉกหนากากประชาคมอาเซยน: แนะทางรอดแรงงาน

ในภมภาค". มตชน. กรงเทพฯ. 12779: หนา20.

ณพอร รพพฒน. (2547). เมอดอกไมหายไปในทะเลทน : การสรางความเปนอนและกระบวนการ

ปรบตวของเดกตางชาตทถกทาราย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, ภาควชาสงคมวทยา

คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 25-38

ทมขาวอาชญากรรม manager.co.th.[ออนไลน]. (2550). “เดก ทรท.ปากนา” สคดขดขวางตารวจจบ

ตางดาว แหลงทมา www.manager.co.th/NewsID=9500000078915 [10 มถนายน 2554]

นรนต เศรษฐบตร. (2553). กลมราชครในการเมองไทย. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ผาสก พงษไพจตร และ ครส เบเกอร (2546). เศรษฐกจการเมองสมยกรงเทพฯ.กรงเทพฯ : Silkworm

Books.

ผเกยวของกบแรงงานขามชาตหมายเลข 1 (2555). สมภาษณ, 7 ธนวาคม 2554

ผเกยวของกบแรงงานขามชาตหมายเลข 3 (2555). สมภาษณ, 7 ธนวาคม 2554

ภญญพนธ พจนะลาวณย. (2553). การผลตควาหมายพนทประเทศไทยในยคพฒนา 2500-2509.

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

194

ธนสถ จงมงคลกาล (2549). สภาพการอยอาศยของผขบขรถสามลอถบ : กรณศกษายานชมชนซอยวด

ดาน ตาบลสาโรงเหนอ จงหวดสมทรปราการ. ปรญญามหาบณฑต, ภาควชาเคหการ ณะ

สถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

รงสรรค ธนะพรพนธ (2532).กระบวนการกาหนดนโยบายเศรษฐกจในประเทศไทย : บทวเคราะหเชง

ประวตศาสตรเศรษฐกจการเมอง พ.ศ. 2475-2530.กรงเทพฯ : สมาคมสงคมศาสตรแหง

ประเทศไทย

แรงงานขามชาตหมายเลข 1 (2554).สมภาษณ, 10 มถนายน 2554.

แรงงานขามชาตหมายเลข 2 (2554).สมภาษณ, 10 มถนายน 2554

แรงงานขามชาตหมายเลข 3 (2554).สมภาษณ, 10 มถนายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 5 (2554).สมภาษณ 10 มถนายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 7 (2554).สมภาษณ 17 มถนายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 8 (2554).สมภาษณ 17 มถนายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 9 (2554).สมภาษณ 17 มถนายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 10 (2554).สมภาษณ 17 มถนายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 13 (2554).สมภาษณ 2 กรกฎาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 14 (2554).สมภาษณ 2 กรกฎาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 15 (2554).สมภาษณ 10 กรกฎาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 16 (2554).สมภาษณ 10 กรกฎาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 17 (2554).สมภาษณ 10 กรกฎาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 18 (2554).สมภาษณ 17 กรกฎาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 19 (2554).สมภาษณ 17 กรกฎาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 20 (2554).สมภาษณ 12 สงหาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 22 (2554).สมภาษณ 12 สงหาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 23 (2554).สมภาษณ 12 สงหาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 24 (2554).สมภาษณ 12 สงหาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 25 (2554).สมภาษณ 12 สงหาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 26 (2554).สมภาษณ 12 สงหาคม 2554).

195

แรงงานขามชาตหมายเลข 27 (2554).สมภาษณ 12 สงหาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 28 (2554).สมภาษณ 12 สงหาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 29 (2554).สมภาษณ 12 สงหาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 30 (2554).สมภาษณ 12 สงหาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 31 (2554).สมภาษณ 3 กนยายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 33 (2554).สมภาษณ 3 กนยายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 35 (2554).สมภาษณ 3 กนยายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 37 (2554).สมภาษณ 3 กนยายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 38 (2554).สมภาษณ 3 กนยายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 39 (2554).สมภาษณ 3 กนยายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 41 (2554).สมภาษณ 17 พฤศจกายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 42 (2554).สมภาษณ 17 พฤศจกายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 44 (2554).สมภาษณ 17 พฤศจกายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 47 (2554).สมภาษณ 17 พฤศจกายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 48 (2554).สมภาษณ 17 พฤศจกายน 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 49 (2554).สมภาษณ 8 ธนวาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 50 (2554).สมภาษณ 8 ธนวาคม 2554).

แรงงานขามชาตหมายเลข 51 (2554).สมภาษณ 8 ธนวาคม 2554).

สมบต จนทรวงศ. (2550). พดไปสองไพเบย:ทาความเขาใจสงทนกการเมองไทย(ไม)พด. กรงเทพฯ:

สานกพมพคบไฟ,192

สมพงศ สระแกว และปฎมา ตงปรชญากล. (2552) นายหนากบกระบวนการยายถนแรงงานขามชาต

จากพมา: กรณศกษาพนทจงหวดสมทรสาคร.กรงเทพฯ: เครอขายสงเสรมคณภาพชวตและ

แรงงาน

อกฤษฎ ปทมานนท (2542). วกฤตไทย/วกฤตเอเชย.กรงเทพฯ: สถาบนเอเชยศกษา

องคการบรหารสวนจงหวดสมทรปราการ. (2553). แผนพฒนาเมองสมทรปราการ 2555-2560.

สมทรปราการ: องคการบรหารสวนจงหวดสมทรปราการ.

196

Allden, K., Poole, C., Chantavanich, S., Ohmar, K., Aung, N. N., and Mollica, R. F. (1996).

Burmese political dissidents in Thailand: Trauma and survival among young adults in

exile. American Journal of Public Health, 86(11), 1561-1569.

Althusser, L. (1967). For Marx. London: Allen Lane,102-107,120-121

Askew, M. (2002). Bangkok;place, practice and representation. London: Routledge,86-107

Baines, D. (1985). Migration in a mature economy : emigration and internal migration in

England and Wales, 1861-1900. Cambridge Cambridgeshire ; New York:

Cambridge University Press, 72,97,280-283

Baines, D. (1991). Emigration from Europe 1815-1930 (1st ed.). Basingstoke: Macmillan.

Beck, U., Giddens, A., and Lash, S. (1994). Reflexive modernization : politics, tradition and

aesthetics in the modern social order. Cambridge, Eng.: Polity Press in associaton

with Blackwell Publishers.

Bobbitt, P. (2003). The shield of Achilles : war, peace, and the course of history (1st Anchor

Books ed.). New York: Anchor Books.

Bottomore, T. B. (1983). A Dictionary of Marxist thought. Cambridge, Harvard University

Press, 178-180,265-266,469-471

Borja, J., Castells, M., Belil, M., Benner, C., and United Nations Centre for Human

Settlements. (1997). Local and global : the management of cities in the information

age. London: Earthscan Publications.

Brenner, N. (Ed.). (2009). State, Space, World: Selected Essasy Henri Lefebvre. London:

University of Minnesota Press, 185-196, 210-223

Castells, M. (1977). The urban question : a Marxist approach. London: E. Arnold.

Castells, M. (2000). End of millennium (2nd ed.). Oxford, U.K. ; Malden, MA: Blackwell

Publishers,69-171

Castles, S. (2000). Ethnicity and globalization : from migrant worker to transnational citizen.

London ; Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications.

197

Castles, S., and Miller, M. J. (2003). The age of migration (3rd ed.). New York: Guilford

Press, 12-45, 20-27

Chantavanich, S., and Makcharoen, P. (2008). Thailand. Asian and Pacific Migration

Journal, 17(3-4), 391-411.

Cohen, R. (1999). Global diasporas;an introduction. University of California: UCL Press, 1-

21,50-56

Cousins, M. (2005). European welfare states : comparative perspectives. London,

Sage:107-203

Cox, R. (1987). Production, power and world order : social forces in the making of history.

New York: Columbia University Press, 90-104

Cross, G. (1993). Time and money : the making of consumer culture. London:

Routledge,99-154

Davis, M. (2004). Planet of Slum; Urban Involution and Informal Proletariat. New Left Review,

26(Mar-Apr), 5-34.

Dicken, P. (2011). Global shift : mapping the changing contours of the world economy (6th

ed.). New York: Guilford Press, 427-454

Dumont, L. (1980). Homo hierarchicus : the caste system and its implications (Complete

rev. English edition. ed.). Chicago: The University Of Chicago Press.

Engels, F. (1993). The condition of the working class in England. Oxford: Oxford University

Press, 23-75, 90-95

Guevara, E. C. (1965). Che: Man and Socialism in Cuba. Montevideo, Marcha.

Esping-Andersen, G. (1990). The Three worlds of welfare capitalism. Cambridge: Polity.

Esping-Andersen, G. (1993). Changing classes : stratification and mobility in post-industrial

societies. London ; Newbury Park, Calif.: Sage Publications, 80-109

Esping-Andersen, G. (1996). Welfare states in transition : national adaptations in global

economies. London: Sage Publications, published in association with the United

Nations Research Institute for Social Development , 256-268

198

Esping-Andersen, G., Farsund, P., Kolberg, J. E., and European University Institute. Dept. of

Political and Social Sciences. (1988). Decommodification and work absence in the

welfare state. San Domenico (Fi): European University Institute, 77-111

Falzon, M.-A. (2009). Multi-sited ethnographytheory, praxis and locality in contemporary

research. Aldershot Ashgate.

Fearnside, P. M. (2012). Brazil's Amazon forest in mitigating global warming: unresolved

controversies. Climate Policy, 12(1), 70-81.

Friedman, T. L. (2005). The world is flat : a brief history of the twenty-first century (1st ed.).

New York: Farrar, Straus and Giroux.

Geertz, C. (1963). Agricultural involution : the process of ecological change in Indonesia.

Berkeley: Pub. for the Association of Asian Studies by University of California

Press,1-12

Gellner, E. (1992). Reason and culture : the historic role of rationality and rationalism.

Oxford, UK ; Cambridge, USA: Basil Blackwell,155-162

Ginsburg, N. S., Koppel, B., McGee, T. G., and East-West Environment and Policy Institute

(Honolulu Hawaii). (1991). The Extended metropolis : settlement transition in Asia.

Honolulu: University of Hawaii Press.

Giddens, A. (2000) The third way : the renewal of social democracy Cambridge : Polity

Press.

Glassman, J. (2004). Thailand at the margins;internationalization of the state and the

transformation of labour. Oxford: Oxford University Press, 15-17,115-119

Galbraith, J. K. (1981). A Life in Our Times: Memoirs Mississippi, University Press of

Mississippi.

Habermas, J. (1976). Legitimation crisis (T. McCarthy, Trans.). London: Heinemann

Educational.

Hafner, J. A. (1980). Urban Resettlement and Migration in Northeast Thailand: The Specter

of Urban Involution. The Journal of Developing Areas, 14(4), 483-500.

199

Hanks, L. M. (1972). Rice and man;agricultural ecology in Southeast Asia. Honohulu:

University of Hawaii Press, 13-15, 90-93, 119

Hardt, M., and Negri, A. (2000). Empire. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.

Harris, N. (1986). The end of the Third World;newly industrializing countries and the decline

of an ideology. London: Tauris, 74-75,81-85

Harvey, D. (1990). The condition of postmodernity;an enquiry into the origins of cultural

change. Oxford: Blackwell, 338-346

Harvey, D. (2003). The new imperialism. Oxford ; New York: Oxford University Press, 137-

183

Harvey, D. (2006a). The limits to capital. London: Verso, 5-20,156-176,190-200

Harvey, D. (2006b). Spaces of global capitalism. London: Verso,7-69

Hayek, F. A. v. (1989). The fatal conceit : the errors of socialism (W. W. Bartley, Trans.

University of Chicago Press ed.). Chicago: University of Chicago Press.

Heath, J. (1995). Legitimation Crisis in the Later Work of Jurgen Habermas. Université de

Montréal. Montréal Retrieved from

http://homes.chass.utoronto.ca/~jheath/legitimation.pdf

Held, D. (2010). Cosmopolitanism : ideals and realities. Cambridge ; Malden, MA: Polity

Press, 1-27

Held, D., and McGrew, A. G. (2002a). Globalization/anti-globalization. Cambridge, U.K.

Malden, MA: Polity ;Blackwell Publishers.

Held, D., and McGrew, A. G. (2002b). Governing globalization : power, authority and global

governance. Malden, Mass.: Polity Press.

Held, D., and McGrew, A. G. (2003). The global transformations reader : an introduction to

the globalization debate (2nd ed.). Cambridge, U.K.Malden, MA: Polity Press in

association with Blackwell Pub. ;Distributed in the USA by Blackwell Pub.

200

Higgins,J. (1996) Luxemburg and Lennin International Socialism (1st series), No.27, Winter

1966/67.http://www.marxists.org/archive/higgins/1966/xx/luxlen.htm, access 10

January 2013

Iredale, R. R., Castles, S., and Hawksley, C. (2003). Migration in the Asia Pacific :

population, settlement and citizenship issues. Cheltenham: Edward Elgar, 303-321

Jessop, B. (1985). Nicos Poulantzas : Marxist theory and political strategy. New York: St.

Martin's Press, 27-53

Jessop, B. (1990). State theory : putting the Capitalist state in its place. Cambridge, U.K.:

Polity Press.

Jessop, B. (1991). The Politics of flexibility : restructuring state and industry in Britain,

Germany, and Scandinavia. Aldershot, Hants, England ; Brookfield, Vt., USA: E.

Elgar.

Jessop, B. (2002). The future of the capitalist state. London: Polity Press,75-103

Jessop, B., and Lancaster Regionalism, G. (1991). Fordism and post-Fordism;a critical

reformulation. Lancaster: The Group.

Kakizaki, I., and Kyoto Daigaku. Tonan Ajia Kenkyu Senta. (2005). Laying the tracks : the

Thai economy and its railways 1885-1935. Kyoto, Japan Melbourne, Vic.Portland,

Or.: Kyoto University Press ;Trans Pacific Press ;Distributors USA and Canada,

International Specialized Book Services.

Kipnis, A. (2007). Neoliberalism reified: suzhi discourse and tropes of neoliberalism in the

People’s Republic of China. Journal of the Royal Anthropological Institute, 13, 383-

400.

Lash, S., and Urry, J. (1994).Economies of signs and space. London ; Thousand Oaks,

Calif.: Sage.

Lefebvre, H. (1971). Everyday life in the modern world. New York,: Harper and Row.

Lefebvre, H. (2002). Everyday life in the modern world. New York: Cintinuum.

201

Lefebvre, H., and Goonewardena, K. (2008). Space, difference, everyday life : reading

Henri Lefebvre. New York: Routledge.

Lenin, V. I. (1965). The state and revolution : marxist teaching on the state and tasks of the

proletariat in the revolution. Peking: Foreign Languages Pr.

Lenin, V. I. i. (1992). The state and revolution. London: Penguin.

Lukacs, G. (1972). History and Class Consiousness: Studies in Marxist Dialectics (R.

Livingstone, Trans.). Cambridge: MIT Press.

Lukacs, G. (1978). Marx's Basic Ontological Principles. London: Merlin.

Luxemburg, R. (1964). The Mass Stike, The Political Party and the Trade Union (P. Lavin,

Trans.). Ceylon: Young Socialist Publication.

Marcus, G. E. (1998). Ethnography through thick and thin. New Jersey: Princeton University

Press, 79-105

Marshall, T. H. (1992). Citizenship and social class. London: Pluto Press, 147-154

Martin, E. (1994). Flexible bodies : tracking immunity in American culture from the days of

polio to the age of AIDS. Boston: Beacon Press, 65

Marx, K. (1963). The eighteenth Brumaire of Louis Bonaparte. New York: International

Publishers, 118-119

Marx, K. (1965). The German ideology. London: Lawrence and Wishart Ltd.

Marx, K. (1970). Economic and philosophic manuscripts of 1844 (D. J. Struik and M.

Milligan, Trans. [New ed.). London: Lawrence and Wishart, 49-63

Marx, K. (1976). Capital : a critique of political economy (B. Fowkes, Trans.). Harmondsworth

etc.London: Penguin ;New Left Review, 428-447

Marx, K., Engels, F., and Arthur, C. J. (1970). The German ideology. Part one. New York:

International Publishers.

Marx, K., Engels, F., and Stedman Jones, G. (2002). The Communist manifesto. London ;

New York: Penguin Books.

202

Mayhew, R. J. (2011). Historical geography, 2009-2010: Geohistoriography, the forgotten

Braudel and the place of nominalism. Progress in Human Geography, 35(3), 409-

421.

McLellan,D. (1973). Marx’s Grundrisse.London, Gramada Publishing, 144-150.

McLellan,D. (2007). Marxism after Marx.New York : Palgrave Macmillan.

McGee, T. G. (1967). The Southeast Asian city: :A Social Geography of the Primate Cities of

Southeast Asia, London, Bell, 52-76

Nishizaki, Y. (2011). Political authority and provincial identity in Thailand : the making of

Banharn-buri. Ithaca, N.Y.: Southeast Asia Program Publications, Southeast Asia

Program, Cornell University.

Offe, C., and Keane, J. (1985). Disorganized capitalism : contemporary transformations of

work and politics (1st MIT ed.). Cambridge, Mass.: MIT Press.

Olson, J. M., Herman, C. P., Zanna, M. P., and University of Western Ontario. (1986).

Relative deprivation and social comparison. Hillsdale, N.J: L. Erlbaum Associates.

Olson, M., Heckelman, J. C., and Coates, D. (2003). Collective choice : essays in honor of

Mancur Olson. Berlin ; New York: Springer, 33-49

Ong, A., and Peletz, M. G. (1995). Bewitching women, pious men : gender and body

politics in Southeast Asia. Berkeley: University of California Press,124-159

Peck, J. (2010). Constructions of neoliberal reason. Oxford ; New York: Oxford University

Press,12-38

Polanyi, K. (2001). The great transformation : the political and economic origins of our time

(2nd Beacon Paperback ed.). Boston, MA: Beacon Press.

Pongsawat, P. (2007). Border Partial Citizenship,Border Towns, and Thai-Myanmar Cross-

Border Development:Case Studies at the Thai Border Towns. Doctor of Philosophy,

University of California, Burkley, Caliifornia, 25-30

203

Popkin, S. L. (1979). The rational peasant : the political economy of rural society in

Vietnam. Berkeley: University of California Press.

Pugliese, E. (1999). Restructuring of the Labour Market and the Role of Third World

Migrations in Europe. In J. Bryson (Ed.), The Economic geography reader;producing

and consuming global capitalism (pp. 374-380). New Jersey: Wiley.

Robison, R. (2006). The neo-liberal revolution : forging the market state. Basingstoke

England ; New York: Palgrave Macmillan.

Rostow, W. W., and International Economic Association. (1964). The economics of take-off

into sustained growth. New York,: St Martin's Press.

Runciman, W. G. (1966). Relative deprivation and social justice : a study of attitudes to

social inequality in twentieth-century England. London: Routledge and Kegan Paul.

Rupert, M. (1995). Producing hegemony : the politics of mass production and American

global power. Cambridge England ; New York, USA: Cambridge University Press,

14-83

Sassen, S. (1997). Preparing for the urban future. Global pressures and local forces -

Cohen,MA, Ruble,BA, Tulchin,JS, Garland,AM. Development and Change, 28(3),

598-600.

Sassen, S. (2003). Globalization or denationalization? Review of International Political

Economy, 10(1), 1-22.

Scott, J. C. (1976). The moral economy of the peasant : rebellion and subsistence in

Southeast Asia. New Haven: Yale University Press,186-190

Sharp, L., and Hanks, L. M. (1978). Bang Chan : social history of a rural community in

Thailand. Ithaca: Cornell University Press.

Skeldon, R. (1997). Migration and development;a global perspective. Harlow: Longman.

Skidmore, M. (2008). Dictatorship, disorder and decline in Myanmar. Canberra: ANU E

Press, 63-87

204

Standing, G. (1999). Global labour flexibility : seeking distributive justice. New York: St.

Martin's Press.

Standing, G. (2011). The precariat;the new dangerous class. London: Bloosbery

Accademic.

Steward, A. (1995). Two Conceptions of Citizenship. The British Journal of Sociology, 46(1),

63-78.

Thompson, E. P. (1968). The making of the English working class (New ed.).

Harmondsworth,: Penguin.

Thompson, E. P. (1991). Customs in common. New York: New Press : Distributed by W.W.

Norton.

Tilton, T. (1990). The political theory of Swedish social democracy: Through the welfare state

to socialism Oxford:Clarendon Press.

Volkov,M.I. (1985). A dictionary of political economy. Moscow: Progress Press, 187-188,306-

307

Walker, A. (2008). The Rural Constitution and the Everyday Politics of Elections in Northern

Thailand. Journal of Contemporary Asia38(1), 84-105.

Wallerstein, I. M. (2004). World-systems analysis : an introduction. Durham: Duke University

Press.

Winichakul, T. (1995). Siam mapped : a history of the geo-body of a nation. Chiangmai:

Silkworm books.

Wongsuphasawat, L. (1997). The Extended Bangkok Metropolitan Region and uneven

industrial development in Thailand. In C. J. D. a. D. W. Drakakis-Smith (Ed.), Uneven

development in South East Asia (pp. 196-221). Surray: Ashgate.

Wright, E. O. (1997). Class counts;comparative studies in class analysis. Cambridge:

Cambridge University Press, 45-114

Zimmermann, L., Gataullina, L., Constant, A., and Zimmermann, K. F. (2008). Human capital

and ethnic self-identification of immigrants. Economics Letters, 98(3), 235-239.

205

ประวตผ เขยนวทยานพนธ

นายษษฐรมย ธรรมบษด เกดวนท 6 พฤษภาคม 2528 ฝงธนบร กรงเทพมหานคร จบ

การศกษาระดบมธยมศกษา (วทย-คณต) ท โรงเรยนมหดลวทยานสรณ การศกษาระดบปรญญา

ตร (เกยรตนยมอนดบ 2) ภาควชาความสมพนธระหวางประเทศ คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย ศกษาระดบปรญญาเอกทคณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลยภายใตการ

สนบสนนของ ทนโครงการปรญญาเอกกาญจนาภเษก สานกงานกองทนสนบสนนการวจย โดยม

ศ.ดร.สภางค จนทวานช เปนอาจารยผ รบทน