ՊԱէՏՕՆԱԿԱՆԱՍ՜ՍԱԳՒՐ

Հ Ա Ց Ր Ա Պ ե Տ Ա Կ Ա Ն

Ա Թ Ո Ռ Ո 0

Ա 1-&Ս՜ԻԱԾՆԻ

Փ ՜ И'ШСТ »“*1998

264 Р-Գ ԱԶՍ՜Իւ՚ԾԻՆ 1998

ԲՈ ՎԱ ՆԴԱ ԿՈԻԹ ՑՈ ԻՆ

խՄԲԱԳՐԱԿԱՆ - «Ե լ «Հոգին է կ ենդա նա րա ր ...»»................................ շ

ՀՈՎՎԱՊԵՏԱԿԱՆ Ա88ԵԼՈՒԹՅՈԻՆՆԵՐ

ՄԱՐԻԱՄ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ - Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի հովվապեսւսւկան անդրանիկ այցելությունըԵգիպտահայոց թ ե մ ............................................................... ^

Վեհափառ Հայրապետի ուղերձը Եգիպտոսի նախագահին 52

ՄԱՐԻԱՄ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ - Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա Ամենայն Հա յոց.................Կաթողիկոսի հովվապետական անդրանիկ այցելությունըԳերմանիայի հայոց թ ե մ .................................................... ^

վեհափառ Հոր գնահատանքի к օրհնության գիրը Գերմանիայի հայոցթեմի առաջնորդ Տ . Գարեգին եպիսկոպոս Բեգչյա նին........................................ ]3 1

Ս. Պատարագ Մայր Տանարում ե. Հայրապետական պատգամ........................... 133

ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ*

Հայրապետական գնահատություն.................................. յշ ց

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի խոսքը

Արցախի ազգային-ազատագրական պայքարի 10-ամյակի ա ռ թ ի վ ............... 139Հայրապետական շրջաբերական к հրա հա նգ......................................... 14շ.Ս. էջմիսւծնում մատուցվեց Ս. Պատարագ' նվիրված

Արցախի ազգային-ազատագրական պայքարի 10-ամյակին............................... 143վեհափառ Հայրապետը Արցախում.......... ; ............................. . . .

ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱ8Ո8 - •Նոր Տելանդիայից... Ղ ա րա րա ղ........................................ յ4

ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՑՈ8 - Ի-ոհեր հ լ յորռոոնեո..........Մեծի Պահոց շրջա նի.........................................................................

ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ֊ Ա ստուծո................................թագավորության նառագայթումը հայ ժողովրդի կյանքում..................................159

Վախնսւնվեց Կ. Պոլսո Հայոց Պատրիարք Գարեգին արքեպիսկոպոս Գազաննյանը.....................................

ԱՐՇԵՆ ԱԲԵՂԱ ՍԱՆՈՍ8ԱՆ - Ամենապատիվ Պատրիարք................. ............................ 3 ֊Տ . Գարեգին Р արքեպիսկոպոս Գազաննյան . .

ИПСШ, ЦВЬТД М Ш ^Г бЩ , - Կո™ ա|կնւււ41ւլաւ Ա ^ պ ^ ի վ ..............Տեր Գարեգին Р Պատրիարքի հուղարկավորությունը............ 167

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի խ ն քը կ. ՊոլԱո յ .............հանգուցեալ Պատրիարք Գարեգին Գազաննեանիվերջին օծման к թաղման առիթով . . ................................... ^

1 9 9 8 է&Ս՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 265

Վեհափառ Հայրապհտի քարոզը' խոսված Մայր Տանսւրում

Տնտեսի կիրակիին........................................................................................................... ^7^Վեհափառ Հայրսւպեսփ նամակը Ֆրեդերիկո Մայորին............................................Վեհափաո Հայրսւպեսփ հեռագիրը է դոլարդ Շևսւրդնաձեին..................................

ԿՐՈՆԱ- ԲԱՆԱՍԻՐԱԿԱՆ

ՀԱԿՈԲ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ՆԱԼՅԱՆ - Քարոզ' Հայոց Սուրր Վարդանանց հազար երեսունվեց վկա զորավարների Մասին, որոնք զոհվեցինմ ե ծ պ ա տ ե ր ա զ մ ո ւ մ ..................... .............................................................................................................................. 1 7 6

ՍԻՄԵՐՆ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԵՐԵՎԱՆ8Ի - Քարոզ' Քրիստոսի քառասներորդօրը Երուսաղեմ՜ի տանար գալու մ ա ս ի ն .................................................................. 181

ԿԱՐԵՆ ՄԱԹԵՎՈՍՅԱՆ - Հայաստանի բեմերը (Պատմություն 1ւ185արդիականություն)..........................................................................................................

Մ. Հ . ՃԵՎԱՀԻՐՃ8ԱՆ - Դրվագներ Կիլիկիայի հայկական պետությունումX IV դարի հայ-վրացական հարաբերությունների............................................ 191

ՎԱՐԴԱՆ ԱՇՉՅԱՆ - Կ - Պոլսի Հայոց Պատրիարքարանը XVIII դարավերջին

և X IX դարի աոաջին կ ե ս ի ն .......................................................................................201ՀԱՍՄԻԿ ԿԱՐԱԳՈՒԼ8ԱՆ - Հրաչ Զարդարյանի գրադատական է ջե ր ը .............210

ԳՐԱԿԱՆ

ՎՈԼՈԴ8Ա ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ - Անփորձունւեկ մուտք կյանքի հորձանուտ..........215

ԲԱԳՐԱՏ ԱԲԵՂԱ ԳԱԼՍՏՅԱՆ - «Յիշատակն ա րդարոյն».....................................225

ՄԱՅՐ ԱԹՈՌՈՒՄ ԵՎ ԹԵՄԵՐՈՒՄ

Մեծի Պահոց շրջանում Վեհափառ Հայրապետն այցելեց Հայաստանի

տարբեր թեմեր .................................................................................................................ԳԵՎՈՐԳ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ - Սուրբ Վարդանանց տոնը

Գևորգյսւն Հոգևոր ճեմարանում.............................................................................. 230Լվովում տեղի ունեցավ «Հա յ Եկեղեցին Ուկրաինայում»

գիտական կոնֆերա նսը................................................................................................. 2^3ՄԱՅՐ ԱԹՈՌՈՒՄ - Եկեղեցական բեմ . լուրեր...........................................................2341»ՈՐԵՆ ԱԲԵՂԱ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ - «էջմիա ծին» ամսագրի

մատենագիտությունը (1974-1983)........................................................................... 245«Эчмиадзин» официальный журнал Эчмиадзинского Католикосата.......... 258«ЕюЬпйасЫп» оШаа1 тошЫу օք Но1у ЕюЬпйаёхт...............................................260«Е1сЬт1аЙ21пе» ог§апе ойкйе! ժս ՏՅւոէ-Տւշշշ ё ’ЕюЬпйаёгте............................... 262

ՀՐԱՍ41ՆԱՒ

Տ. Տ. ԳԱՐեԳՆՒ ԱՌԱձՆՈՅ

վեՀԱՓԱՈ- Ы- ՍՐՐԱԶՆԱԳՈՑՆ

ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻ ԱՍ՜եՆԱՑՆ ՀԱ ՅՈ Շ

1 9 9 8 էՋՍ՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 3

խ մ բ ա գ ր ա կ ա ն

« Ե Վ « < Ո Գ Ի Ն է Կ Ե Ն Դ Ա Ն Ա Ր Ա Ր ...» »

« Զ ի հ ա սա ա ք ձ ե ր ս լ ա տ մ ե ա լ ե ն ը ն դ ա մ ե ն ա յ ն ա շ խ ա ր հ » :

(ՀՌ Ո Մ . Ա 9 ;

Տ ա ս ը տ ա ր ի ա ււա շ է ր , ե ր բ վ ե ր ս տ ի ն ա լի ք վ ե ց Հ ա յո ց ա շ խ ա ր հ ը : Բ ա զ ո ւ մ

տ ե ղ ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր և մ ա կ ը ն թ ա ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ա պ ր ա ծ մ ե ր ա շ խ ա ր հ ո ւ մ ա յս մ ե կ ն

ի ր ծ ն ո ւ ն դ ո վ և հ զ ո ր ո ւ թ յա մ բ կ ա ր ծ ե ս կ ա ն խ ա ն շ ո ւ մ է ր ի ր Հ ա ղ թ ա ն ա կ ի մ ա ս ի ն :

Հ ա յկ յա ն հ ո ր դ ա հ ո ս դ ե տ ր ի ր պ ա ր զ կ ա ե ր ե ս ո վ ո ւ ր ո լո ր տ ի ղ մ ո ւ ց ե խ ո վ ե կ ե լ -

կ ա ն գ է ր ա ռ ե լ ա յս հ ա ն գ ր վ ա ն ո ւ մ ' ա ն ը ն դ հ ա տ ի ր մ ե Հ ք ն ո ւ ռ ե ց ն ե լո վ պ ա տ ր ա ս տ

պ ա յթ ե լո ւ և հ ո ր դ ե լո ւ ' հ ո ս ե լո վ մ ա ք ր վ ե լո ւ : Ծ ն ո ւ ն դ ը չ ո ւ շ ա ց ա վ :

Ա ր ց ա խ յա ն լե ռ ն ա շ ղ թ ա յի ց պ ա ր զ վ ա ծ ա ր և ա ծ ա գ ի ն ա ր թ ն ա ց ե լ է ր ք ա ղ ա ք ա ­

մ ա յր Ե ր և ա ն ը : Ե վ Ա ր և ի ջ ե ր մ ո ւ թ յո ւ ն ի ց ի ն չ պ ե ս վ ե ր ա ն ո ւ մ է ա մ ե ն մ ա ն ր է և

գ ա ղ շ գ ո լո ր շ ի , ա յն պ ե ս է լ կ ա ր ծ ե ս <ձի ս ա հ մ ա ն ա ց մ ե ր ո ց ե ւ ի ր ն ա կ ո ւ թ ե ն էս

մ ե ր մ է » հ ե ռ ո ւ է ր վ ա ն վ ե լ չա ր ն ո ւ մ ո ւ թ ը , և պ ա ր զ վ ե լ է ի ն հ ա յո ւ թ յա ն թ ա ք ն վ ա ծ

ո ւ ա ն թ ե ղ վ ա ծ ա մ ե ն ա ր ա ր ձ ր ա գ ո ւ յն զ գ ա ց ո ւ մ ն ե ր ը ա զ ա տ ո ւ թ յա ն ա ս տ վ ա ծ ա տ ո ւ ր

տ ե ն չ ը , ա ն պ ա ր վ ւա կ ս ե ր ը և ա ն ն ա հ ա ն ջ կ ա մ ք ը : Ձ ե ռ ք ո վ շ ո շ ա փ ե լի , ա չ ք ո վ տ ե ­

ս ա ն ե լի և ա կ ա ն Հ ո վ լս ե լի ի ր ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն է ր ա ս տ վ ա ծ ա յի ն Պ ո ղո ս ի խ ո ս ք ը .

« Ե ղ բ ա յր ն ե ՛ր , մ ի մ յա ն ց բ ե ռ ը վ ե ր ց ր ե ք և ա յդ պ ե ս կ ա տ ա ր ե ց ե ք Ք ր ի ս տ ո ս ի

օ ր ե ն ք ը » ( Գ Ա ՛Լ . Զ 2 ) :Ա ն ց ա ն ծ ն ն դ յա ն պ ա ր դ և ա ծ բ ե ր կ ր ա ն ք ի օ ր ե ր ը : Ա յժ մ հ ա ս ե լ է ա յդ

հ ր ա շ ա մ ա ն ո ւկ ի ն մ ե ծ ա ց ն ե լո ւ , .խ ն ա մ ե լո ւ և պ ա հ ե լո ւ ժ ա մ ա ն ա կ ը : Ս ա կ ա յն մ ե ն ք '

ա կ ա ն ա տ ե ս ա պ ր ո ղ ն ե ր ս , ա զ ա տ ո ւ թ յա ն ո ւ հ ա ղ թ ա ն ա կ ի բ ե ր ա ծ և ' բ ե ր կ ր ա ն ք ը , և '

դ ժ վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը վ ա ս տ ա կ ա ծ , ե ր բ ե մ ն կ ա ր և ո ր ը ա ն կ ա ր և ո ր ի ց զ ա ն ա զ ա ն ե լո ւ

մ ե շ թ ե ր ա ն ո ւ մ և ը ն կ ր կ ո ւ մ ե ն ք : Ը ն թ ե ր ց ո ւ մ ե ն ք պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը , վ ե ր լո ւ ծ ո ւ մ

ա յն , հ ա ն գ ո ւ մ տ ա ր ա բ ն ո ւ յթ ե զ ր ա կ ա ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ՝ դ ա տ ե լո վ հ ե ռ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն

լ ո ւ յս ի ն ե ր ք ո , բ ա յց շա տ հ ա ճ ա խ է լ կ ա ՛մ մ ե ր ց ա ն կ ո ւ թ յա մ բ , կ ա ՛մ ի ր ա պ ե ս

մ ո ռ ա ն ո ւ մ ե ն ք ա յդ պ ա տ մ ո ւ թ յա ն բ ա ց վ ա ծ է ք ե ր ի մ ա ս ի ն : Զ ե ն ք կ ա ր ո ղ ա ն ո ւ մ

ս ե ր տ ե լ, ո ր ո վ հ ե տ և պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն խ ո ս ե լը ա ն չա փ դ յո ւ ր ի ն է , ի ս կ ա ն մ ի ­

ջ ա կ ա ն ո ր ե ն կ ր ե լ ը ' չ ա փ ա զ ա ն ց դ ժ վ ա ր : Մ ե ն ք կ ր ո ղ ն ե ր ն ո ւ պ ա տ ա ս խ ա ն ա ­

տ ո ւ ն ե ր ն ե ն ք ո չ մ ի ա յն ա յս օ ր վ ա , ա յլ և վ ա ղ վ ա : Ա յ գ բ ե ռ ն ա յս օ ր մ ե ՜ր ն է :

Ա յս տ ա ր ի զ ա ր մ ա ն ա լի զ ո ւ գ ա դ ի պ ո ւ թ յա մ բ Ա ր ց ա խ յա ն ա զ ա տ ա մ ա ր տ ի

տ ա ս ն ա մ յա կ ի տ ո ն ա խ մ բ ո ւ թ յո ւ ն ը հ ա մ ը ն կ ա վ Վ ա ր դ ա ն ա ն ց հ ե ր ո ս ա մ ա ր տ ի ո գ ե ­

կ ո չմ ա ն տ ո ն ի հ ե տ : Ա յո ՛, մ ի ն ո ր Ա վ ա ր ա յր է Ա ր ց ա խ յա ն գ ո տ ե մ ա ր տ ը , ո ր ն ա մ ե ն

օ ր ս պ ա ս ո ւ մ է ի ր ն ո ր օ ր յա Ն վ ա ր ս ա կ ի ն :. Ա վ ա ր ա յր ը շ ա ր ո ւ ն ա կ վ ո ւ մ է : Ս ա կ ա յն ,

փ ա ռ ք Ա ս տ ո ւ ծ ո , ա յս օ ր ո չ թ ե մ ա ր զ պ ա ն ա կ ա ն Հ ա յա ս տ ա ն ն է պ ա յք ա ր ո ւ մ ի ր

գ ո յո ւ թ յա ն հ ա մ ա ր , ա յլ Հ ա յո ց պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ե զ ա կ ի ի ր ա վ ի ճ ա կ ո ւ մ գ տ ն վ ո ղ

ա ն կ ա խ պ ե տ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ո ւ ն ե ց ո ղ Հ ա յա ս տ ա ն ի և Ա ր ց ա խ ի բ ա ն ա կ ն ե ր ն ո ւ

դ ի վ ա ն ա գ ե տ ն ե ր ն ե ն լ ա ր ո ւ մ ի ր ե ն ց ճ ի գ ե ր ը ՝ հ ա յո ւ թ յա ն պ ա տ վ ի , ա զ ա տ ո ւ թ յա ն

ո ւ ա ր դ ա ր ո ւ թ յա ն Ա ս տ վ ա ծ ա պ ա ր գ և ի ր ա վ ո ւ ն ք ն ե ր ի հ ա ս տ ա տ մ ա ն հ ա մ ա ր : Ե վ

ա յս բ ո լո ր ի ց ո չ մ ի ա յն ա ն մ ա ս ն չ է ր , ա յլ ն ա և ջ ա տ ա գ ո վ ն ո ւ պ ա շտ պ ա ն ն է ր Հ ա յո ց

ի ր ա կ ա ն պ ե տ ա կ ա ն ո ւ թ յա ն ռ ա հւԼ ի րտ Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն :

4 ^ - Գ էձՍ՚ԻԱԾՒՆ 1998

Տ ա ս ն ա մ յա պ ա յք ա ր ի ա մ բո ղ ջ ա կ ա ն չ ր ի ն շ մ ե ր ա չ ք ի ա ո .շև ո ւ ն ե ն ա լո վ և

ա յս օ ր ի ս կ գ տ ն վ ե լո վ շ ա ր ո ւն ա կ վ ո ղ ը ն թ ա ց ք ի մ ե ջ , ց ա ն կ ա ն ո ւ մ ե ն ք խ ո ր հ ր դ ա ծ ե լ

մի ք ա ն ի կ ե տ ե ր ի շ ո ւ ր ջ ■Ա . Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ի ն Ա ր ց ա խ յա ն պ ա յք ա ր ի Հ ա ն դ ե պ .Ա վ ե լո ր դ ա ն գ ա մ կ ր կ ն ա ծ չ ե ն ք լի ն ի ա յն մ ի տ ք ը , որ դ ժ բ ա խ տ ա բ ա ր Հ ա յո ց

պ ե տ ա կ ա ն ո ւթ յա ն ա ն կ ո ւ մ ի ց Հ ե տ ո բ ա ր ո յա պ ե ս և ի ն չ ո ւ չ է ' ն ա և վ ա ր չ ա կ ա ն ո ր ե ն ,

ի ր Հ ո գ և ո ր , փ ր կ չա կ ա ն ա ռ ա ք ե լո ւ թ յա ն ը զ ո ւ գ ա Հ ե ռ Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ս տ ի պ վ ա ծ

ե ղ ա վ ի ր ա կ ա ն ա ց ն ե լ մի ն ո ր ա ռ ա ք ե լո ւ թ յո ւ ն ' Հ ա յր ե ն ի պ ե տ ո ւ թ յա ն վ ե ր ա ­

կ ա ն գ ն ո ւ մ ը : Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Հ ա յր ա պ ե տ ն ե ր ն ո ւ պ ա ր զ Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ը դ ա ր ձ ա ն

ն ա և ք ա ղ ա ք ա կ ա ն գ ո ր ծ ի չ ն ե ր , ե ր և ո ւ յթ , ո ր ը ն ո ւ յն ի ս կ ե ր բ ե մ ն - ե ր բ ե մ ն ա վ ե լի

մ ե ծ տ ե ղ գ ր ա վ ե ց ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն կ յա ն ք ո ւ մ : Պա րտ է շ ե շ տ ե լ, որ և ' ա ն ց յա լո ւ մ , և '

ա յս օ ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ը ն կ ա լվ ե լ է ո ր պ ե ս ս ո ս կ ա զ գ ա պ ա հ պ ա ն ո ւ թ յա ն մ ի օ ջ ա խ ՝

դ ա ս վ ե լո վ ի շա ր ս ա զ գ ա յի ն մ յո ւ ս Հ ա ս տ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի , « .ե ւ ա յն ք ա ն թ ե թ ե ւ

դ ա տ ո ղ ո ւ թ ե ա մ բ պ ա շ տ պ ա ն լո լմ է ա յս տ ե ս ա կ ե տ ը , որ Ե կ ե ղ ե ց ի ն պ ա ր զ ա պ է ս

օ գ տ ա գ ո ր ծ ո ւ մ է ո ր պ է ս ա ռ ի թ ե ւ մ ի ջ ո ց ա զ գ ա յի ն ն պ ա տ ա կ ն ե ր ի Հ ա մ ա ր ... մի

Հ ա ս տ ա տ ո ւ թ ի ւ ն , որ կը կ ո ր ց ն ի ի ր ի լր ա Հ ա տ ո ւ կ ն կ ա ր ա գ ի ր ը , չ ի կ ա ր ո ղ ա ր դ ի լ -

ն ա ւո ր ա պ է ս ծ ա ռ ա յե լ ո ւ ր ի շ ն պ ա տ ա կ ն ե ր ի ... Ե կ ե ղ ե ց ի ն ի ն ք ո ր պ է ս Ե կ ե ղ ե ց ի ,

կ ե ն ս ո ւն ա կ ե լ ո ւ ժ ե ղ պ է տ ք է լ ի ն ի , ո ր պ է ս զ ի կ ա ր ո ղ ա ն ա յ ա զ գ ի ն ծ ա ռ ա յե լ

գ ր ա կ ա ն ա ր դ ի ւ ն ա լո ր ո ւ թ ե ա մ բ , շ օ շա փ ե լի գ ժ ե ր ո վ » : Ա յս ո լՀ ա ն դ ե ր ձ Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ­

ց ի ն կ ա ն գ ն ե լ է ա զ գ ա յի ն և պ ե տ ա կ ա ն շ ա Հ ե ր ը պ ա շտ պ ա ն ո ղ ի դ ի ր ք ե ր ո ւ մ ա յն

Հ ա մ ո զ մ ա մ բ , ո ր ա յն պ ա շ տ պ ա ն ո ւթ յո ւն ն է ի ր ա վ ա զ ա ն ո ւ մ մ կ ր տ վ ա ծ զ ա վ ա կ ն էէրի

և ը ն գ Հ ա ն ր ա պ ե ս ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յա ն :

Ե թ ե ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ե լո ւ լի ն ե ն ք վ ե ր ջ ի ն շ ր ջ ա ն ի պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը , կ տ ե ս ն ե ն ք , որ

Ա ր ց ա խ յա ն շ ա ր ժ ո ւմ ը դ ե ռ և ս ա կ ո ւ ն ք ն ե ր ո ւ մ ' 6 0 - ա կ ա ն թ վ ա կ ա ն ն ե ր ի ն և ա վ ե լի

ա ռ ա ջ , վ ա յե լե լ Է Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ա ն ա ղ մ ո ւկ կ ա մ բ ա ց ա Հ ա յտ Հ ո վ ա ն ա վ ո ր ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ը : Ի ս կ վ ե ր ջ ի ն տ ա ս ն ա մ յա գ ո յա մ ա ր տ ո ւ մ Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ ­

թ յո ւ ն ը , կ ա ր ե լի Է ա ս ե լ, բ ա ժ ա ն վ ե ց ե ր ե ք ո ր ո շա կ ի ո ւ ղ ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի . Հ ո գ և ո ր

կ յ ա ն ք ի վ ե ր ա ր թ ն ա ն ո ւ մ , որ ի ա ր դ յո ւ ն ք ո ւ մ բ ա ց վ ե ց ի ն ե ր բ ե մ ն ի Ա ղ վ ա ն ի ց

ա շ խ ա ր Հ ի Հ ո գ և ո ր կ ե ն տ ր ո ն Գ ա ն ձ ա ս ա ր ի վ ա ն ք ը , դ պ ր ո ւ թ յա ն կ ե ն տ ր ո ն

Ա մ ա ր ա ս ի վ ա ն ք ը , Խ ն ա ծ ա խ ի և Հ ո ռ ա թ ա ղ ի ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը , Շ ո լշ ի ի ն շա ն ա վ ո ր

կ ա ն ա չ ժ ա մ ը , Ս տ ե փ ա նա կ եր տ ի թ ա տ ր ց ն ի շ ե ն ք ո ւ մ , ո ր ը ն ա խ կ ի ն ե կ ե ղ ե ց ո ւ

տ ե ղ ո ւ մ Է կ ա ռ ո ւ ց վ ա ծ , մ ա տ ո ւց վ ե ց ի ն պ ա տ ՛ա ր ա գ ն ե ր , և ա յն և ս դ ա ր ձ ա վ

յո ւ ր ա Հ ա տ ո ւ կ Հ ո գ և ո ր կ ե ն տ ր ո ն : Վ ե ր ա ն ո ր ո գ ո ւ թ յա ն ը ն թ ա ց ք ի մ ե ջ մ տ ա վ Շ ո ւշ ի ի

Թ ա գ ո ւ Հ ի ն ' 'Լ ա զ ա ն չ ե ց ո ց կ ա մ ՝Ա մ ե ն ա փ ր կ ի չ ե կ ե ղ ե ց ի ն , ի ս կ Ս տ եվւա նա կ ե ր տ ո ւ մ

վ ե ր պ ի տ ի բ ա ր ձ ր ա ն ա ն ո ր Կ ա թ ո ղ ի կ ե ն ' Ս. Գ ր ի գ ո ր Լ ո լս ա վ ո ր չ ի ա ն ո ւ ն ո վ , ո ր ն Էլ

պ ի տ ի դ ա ռ ն ա ն որ և Հ ա ղ թ ա կ ա ն կ յա ն ք ի Հ ա յո ւ թ յա ն վ ա վ ե ր ա գ ի ր ը : Բ ա ր ո յա կ ա ն

և ն յ ո ւ թ ա կ ա ն օ ժ ա ն դ ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ա ն մ ի ջ ա կ ա ն ո ր ե ն ռ ա զ մ ի դ ա շ տ ո ւ մ ա մ ե ն

վ ա յր կ յա ն զ գ ա լի և տ ե ս ա ն ե լի Էր ա յն տ ե ղ ի ս կ ա պ ր ո ղ և գ ո ր ծ ո ղ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն :

Բ ա վ ա կ ա ն Է ն շ ե լ , որ ը ն թ ա ց ո ղ ռ ա զ մ ա կ ա ն գ ո ր ծ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ն ի ս կ ա ՐԳ^ԼՔ չհ ա ն դ ի ս ա ց ա ն վ ե ր ա շի ն ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի ն , ո ր ո ն ք Հ ա մ ա տ ե ղ վ ո ւ մ Էին

պ ա տ ե ր ա զ մ ի ն : Ի ս կ Հ ա յ Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ը Հ ա ր կ ա դ ր վ ա ծ ե ղ ա ն խ ա չ ի Հ ե տ

մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ ն ա և զ ե ն ք կ ր ե լ և վ ե ր ա հ ա ս տ ա տ ե լ, թ ե <էայս հ ա վ ա տ ք ի ց մ ե զ ո չ ո ք չ ի կ ա ր ո ղ խ ա խ տ ե լ» :

Մ ի ջ ա զ գ ա յ ի ն ա տ յ ա ն ն ե ր ո ւ մ , զ ա ն ա զ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի պ ե տ ե ր ի և բ ա զ մ ա թ ի վ

ա

Գ ա ր ե գ ի ն Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս Ա մ ե ն ա յ ն Հ ա յ ո ց , « Հ ա յ ց . Ե կ ե ղ ե ց ի ն ի ր « ծ ա ռ ա յ ա կ ա ն կ ե ր ա ծ ի ն մ Է 9 » ,

Ա . է շ մ ի ա ծ ի ն , 1 9 9 6 , զ 9 5 - 9 7 7 : ՚

1 9 9 8 1-5ԱՈ4'ԾԻՆ Р-Գ 5

ե ր կ ր ն ե ր ի ղ ե կ ա վ ա ր ն ե ր ի ո ւ սլա տ ա ս ի ։ ա ն ա տ ո լ ա ն ձ ա ն ց Հ ե տ Հ ա ն դ ի պ ո ւ մ ն ե ր ի ն ,

Ա ր ց ա խ ի Հ ա ր ց ի ա ր դ ա ր ո ր ե ն լո ւ ծ ո ւ մ ը մ ն ա ց և մ ն ո ւ մ է Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց

Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ո ւ թ յա ն թ ե ' ե ր ջ ա ն կ ա հ ի շ ա տ ա կ Վ ա զ գ ե ն Ա և թ ե ' Գ ա ր ե գ ի ն Ա

Վ ե Հ ա փ ա ռ ն ե ր ի մ տ ա Հ ո դ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի և ե ր կ խ ո ս ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի կ ա ր և ո ր ա գ ո ւ յն

կ ե տ ե ր ի ց մ ե կ ը : Չ ի ե ղ ե լ ո ր և է փ ա ս տ ա թ ո ւ ղ թ կ ա մ Հ ա մ ա տ ե ղ Հ ա յտ ա ր ա ր ո ւ թ յո ւ ն ,

ե ր կ խ ո ս ո ւ թ յո ւ ն կ ա մ ս լա ր ղ զ ր ո ւ յ ց , ո ր տ ե ղ ա ն ս լա յմ ա ն ո ր ե ն ա ր ծ ա ր ծ վ ա ծ չ / ի ն ի

Ա ր ց ա խ ի Հ ա ր ց ի ն պ ա ս տ ա վ ո ր Հ ա ն գ ո ւ ց ա լո ւ ծ ո ւ մ ը :

Ի ս կ ա յս վ ե ր ջ ի ն տ ա ր ի ն ե ր ի Հ ա մ ե մ ա տ ա կ ա ն խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն պ ա յմ ա ն ն ե ր ո ւ մ

Հ ո գ և ո ր - ր ա ր ո յա կ ա ն և ն յո ւ թ ա կ ա ն օ ժ ա ն դ ա կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ի ն մ ե ծ ա ­

պ ե ս մ ա ս ն ա կ ց ո ւ մ է Ա ր ց ա խ ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն ա մ ր ա ց մ ա ն ն ո ւ ղ ո ր ւ/ւց մ ա ն ը : Ե վ

ի ր ա վ ա ց ի է Գ ա ր ե գ ի ն Վ ե Հ ա վ ։ա ռ ը , ո ր « ե թ ե ա յս օ ր մ ե ր գ ո յա մ ա ր տ ը , ա ն կ ա խ մ ե ր

ց ա ն կ ո ւ թ յո ւ ն ի ց , ո ր ք ա ն է լ ե ր կ ա ր տ և ի , ո չ մի ա տ ե ն ը ն կ ր կ ո ւ մ , ն ա Հ ա ն ջ , թ ո ւ լ ա ­

ց ո ւ մ մ ե ն ք մ ե զ չ ե ն ք կ ա ր ո ղ թ ո լ յ լ ա տ ր ե լ : Դ ա դ ա վ ա ճ ա ն ո ւ թ յո ւ ն է Ա ս տ ծ ո ւ ն ,

դ ա վ ա ճ ա ն ո ւ թ յո ւ ն է Հ ա յր ե ն ի ք ի ն . . . Վ ե ր ջ ա պ ե ՜ս ա յս օ ր թ ե ' Լ ե ռ ն ա յի ն 'Լ ա ր ա բ ա ղ ի

Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը , թ ե ' Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը և թ ե ' մ ե ր Ե կ ե ղ ե ­

ց ի ն ՝ Մ ա յր Ա թ ո ռ . Ս ո ւր բ է ջ մ ի ա ծ ի ն ը , ձ ե ռ ք - ձ ե ռ ք ի տ վ ա ծ պ ի տ ի լծ վ ե ն ք շ ի ն ա ր ա ­

ր ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ի , ո ր պ ե ս զ ի ե ր բ մ ա ր դ ի կ ա յս Հ ո ղ ը տ ե ս ն ե ն , ա ս ե ն . Հ ա յե ր ե ն

ա ն ց ե լ ա յս Հ ո ղ ի ց , Հ ա յե ր ե ն ա պ ր ո ւ մ ա յս Հ ո ղ ո ւ մ ՛» :

Բ. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆԸ.Մ ի ա ն շ ա ն ա կ է , ո ր Ա ր ց ա խ յա ն գ ո յա մ ա ր տ ի ա ր դ յո ւ ն ք ը ե ղ ա վ ա զ ա տ ո ւ

ա ն կ ա խ Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն ծ ն ո ւ ն դ ը : Դ ա ո չ մ ի ա յն ֆ ի զ ի կ ա կ ա ն

ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն և ա ն կ ա խ ո ւ թ յո ւ ն է ր ' ի ր ա վ ա բ ա ն ո ր ե ն ձ և ա կ ե ր պ վ ա ծ , ա յլ ն ո ր

մ տ ա ծ ո ղ ո ւ թ յա ն ' ա զ ա տ լ ի ն ե լ ո ւ թ յա ն ի դ ե ա լի Հ ա ս տ ա տ ո ւ մ ը : Խ ո ր Հ ր ղ ա յի ն տ ա ր ի ­

ն ե ր ի ն բ ա զ մ ա թ ի վ Հ ա յ ե ր ի տ ա ս ա ր դ ն ե ր ի բ ա ն տ ե ր ի ո ւ ա ք ս ո ր ն ե ր ի գ ն ո վ ծ ա վ ա լա ծ

պ ա յք ա ր ը ս ա կ ա վ ա ո. ս ա կ ա վ ձ և ա վ ո ր ե ց ա յն մ ի տ ք ը , ո ր ա զ ա տ ո ւ ա ն կ ա խ

ա պ ր ե լը բ ն ա կ ա ն գ ո յա վ ի ճ ա կ է ' Ա ս տ ո ւ ծ ո կ ո ղ մ ի ց ս ա Հ մ ա ն վ ա ծ Ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւ ­

թ յա ն ա ռ ա ջ ի ն ի ս կ պ ա Հ ի ն : Ե վ Ա ր ց ա խ յա ն մ ա ր տ ը ա մ բ ո ղ ջ ա ց ն ո ղ ն ո ւ ս լա ք ը '

Հ ա վ ա ք ա կ ա ն դ ր ս և ո ր ո ւ մ ը դ ա ր ձ ա վ ա յդ գ ո յա կ ռ վ ի :

1 9 9 1 թ վ ա կ ա ն ի ն ս կ զ բ ն ա վ ո ր վ ա ծ Հ ա յա ս տ ա ն ի ն ո ր Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը , ի ր

ա մ բ ո ղ ջ ն ե ր ո ւ ժ ն օ գ տ ա գ ո ր ծ ե ց ի պ ա շ պ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն Ա ր ց ա խ ի : Ա ռ ա ն ց Հ ա յա ս տ ա ն ի

Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն ե ռ ա ն դ ո ւ ն մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յա ն , թ ե ' ռ ա զ մ ա կ ա ն և թ ե ' դ ի վ ա ն ա ­

գ ի տ ա կ ա ն դ ա շ տ ե ր ո ւ մ , գ ո յո ւ թ յո ւ ն չ է ի ն կ ա ր ո ղ ո ւ ն ե ն ա լ ո ՛չ Ա ր ց ա խ ի Հ ա ն ր ա պ ե ­

տ ո ւ թ յո ւ ն ը և ո 'չ է լ ա յս օ ր վ ա ա զ ա տ ա գ ր վ ա ծ տ ա ր ա ծ ք ն ե ր ը : Ի ս կ բ ա զ մ ա թ ի վ

զ ի ն վ ո ր ն ե ր ի Հ ե ր ո ս ո ւ թ յո ւ ն ն ո ւ Հ ե ղ վ ա ծ ա ր յո ւ ն ը մ ե ր պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե ջ կ մ ն ա ր

Հ ե ր թ ա կ ա ն բ ա ր ո յա կ ա ն Հ ա ղ թ ա ն ա կ ի ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ մ կ ա մ ա ռ ա ն ձ ի ն - ա ռ ա ն ձ ի ն ՝

ա ն մ ա Հ ո ւ թ յա ն պ ս ա կ ժ ա ռ ա ն գ ա ծ ֆ ի դ ա յա կ ա ն ա ն խ ո ն ջ պ ա յք ա ր ի դ ա ռ ն

Հ ի շ ա տ ա կ ո ւ թ յո ւ ն և Հ պ ա ր տ ա ն ա լո ւ կ ե ղ ծ ի ն ք ն ա ր տ ա Հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն : Ա ն ժ խ տ ե լի է

Հ ա յո ց Պ ե տ ո ւթ յա ն դ ե ր ը տ ա ս ն ա մ յա պ ա յք ա ր ի Հ ա ղ թ ա ն ա կ ի ա ռ ո ւ մ ո վ :

Ս ա կ ա յն , վ ե ր լո ւ ծ ե լո վ ա ն ց ա ծ տ ա ր ի ն ե ր ը , Հ ա ր կ է ա ր ձ ա ն ա գ ր ե լ , ո ր դ ր ա ն ք

դ յո ւ ր ի ն և ս ա Հ ո լն չ ե ղ ա ն : Պ ա տ ե ր ա զ մ ը , ֆ ի զ ի կ ա կ ա ն և ն յո ւ թ ա կ ա ն ա վ ե ր ի Հ ե տ

մ ի ա ս ի ն , փ լա տ ա կ ն ե ր ի վ ե ր ա ծ ե ց մ ե ր ա մ բ ո ղ ջ ն ե ր ք ի ն ա շ խ ա ր Հ ը : Ո չ մ ի ա յն

տ ն տ ե ս ա կ ա ն և ս ո ց ի ա լա կ ա ն դ ժ վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց ի ր ա վ ա ց ի ո ր ե ն ա ռ ա ջ ա ց ա ծ

դ ժ գ ո Հ ո լ թ յո ւ ն ն ե ր ը , ա յլ և զ ա ն ա զ ա ն մ ա կ ա ր դ ա կ ն ե ր ո ւ մ տ ե ղ գ տ ա ծ ո չ բ ա ր ո յա ­

կ ա ն մ թ ն ո լո ր տ ը ս տ ի պ ե ց ա վ ե լի կ ծ կ վ ե լո ւ և կ ո ր ա ն ա լո ւ : Պ ա տ ե ր ա զ մ ն ի ր ո ղ ջ

ն ե ր ք ի ն և ա ր տ ա ք ի ն ծ ա լք ե ր ո վ ն ե ր կ ա ե ղ ա վ մ ե ր կ յա ն ք ո ւ մ : ճ շ մ ա ր ի տ է ա ս վ ա ծ ,

Л Р-Գ Է&ՄԻԱԾԻՆ 1998

ր ք է ք է ք I ' է ք ^ յ լ Է ^ լ է - %յ ւ ւ ւ լ *

ո ո ի ո ռ ա ց ա կ ա ե ն ա ս տ վ ա ծ ա ս ե ր բ ն ա կ ի չն ե ր ը , ա մ են ա վ ե ր չ ի ն գ յո ւ ղ ի ց Էլ վ ա տ ն Է.

դ ա տ ա ր կ ա յր ե ր ի ց ա ն փ ա ռ ո ւ ն ա կ , թ ե կ ո ւ զ և ա յլ ե ր կ ր ն ե ր ի ց ո ւ պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց

հ ա ո ա ր ա վ ո ր պ ա տ ի վ ն ե ր ս տ ա ն ա :Ա ր ց ա խ յա ն ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ը չ ի ս ա հ մ ա ն ա փ ա կ վ ո ւմ մ ի ա յն ո ա զ մ ի դ ա շ տ ո վ :

Ա .ն ն ա խ և ա ո ա շ մ ե ՜ր մ ե շ Է : Ա զ ա տ ո ւթ յա ն ա ր ժ ա ն ի ո ւթ յա ն ի ր ա կ ա ն և ա մ ե ն ա ֊

ո ւժ ե ղ դ ա ս ը դ ա ր ձ յա լ Ս ո ւր բ Գ ի ր ք ն Է մ ե զ ա վ ա ն դ ո ւ մ : Ե գ ի պ տ ա կ ա ն գ ե ր ո ւ ֊

Թ ւո ւն ր տ ե ս ա ծ և ա յդ գ ե ր ո ւ թ յո ւ ն ի ց դ ո ւ ր ս ե կ ա ծ Հ ր ե ա ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը , 4 0 տ ա ր ի ն ե ր

Հ ն ա պ ա տ ո ւ մ դ ե գ ե ր ե լո վ հ ա ն դ ե ր ձ , Ա վ ե տ յա ց Ե րկիր մ տ ն ե լո ւ բ ե ր կ ր ա ն ք ը

չ ո ւ ն ե ց ա վ , ա յլ ա յն ժ ա ռ ա ն գ ե ց ա ն ա պ ա տ ո ւմ ծ ն վ ա ծ ս ե ր ո ւ ն դ ը , ո ր ն ի ր վ ր ա չ է ր

ե ր ե , գ ե ր ո ւ թ յա ն դ ր ո շ մ ը : Ա յս ի ն ք ն ' ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը ա զ ա տ ա գ ր վ ա ծ ի ն է վ ա յե լ :

Գ ա ր ե գ ի ն կ ա թ ո ղ ի կ ո ս Հ ո վ ս ե փ յա ն ը , խ ո ս ե լո վ փ ա ռ ա վ ո ր ա ն ց յա լ ո ւն ե ց ո ղ

Հ ո ւ ն ա ս տ ա ն ի կ ո ր ծ ա ն մ ա ն պ ա տ ճ ա ռ ն ե ր ի մ ա ս ի ն , հ ե տ և յա լ ե զ ր ա հ ա ն գ ո ւ մ ն է

ա ն ո ւ մ . « Չ ն ա յե լո վ հ ռ ո վ մ ա յե ց ի ն ե ր ի դ ե պ ի յո յն ե ր ը ց ո յց տ ո լա ծ զ ի չ ող ո լթ ե ա ն ո ւ

մ ե ղ մ ո ւ թ ե ա ն , չկ ա ր ո ղ ա ց ա ն ն ո ք ա պ ա հ ե լ ի ր ե ն ց ա զ ա տ ո ւթ ե ա ն վ ե ր ^ ն մ ն ա ց ո ր դ ­

ն ե ր ը , ո ր ո վ հ ե տ ե ւ ա ն բ ա ր ո յա կ ա ն , կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն ե ւ կ ր ք ի զ գ ա ց մ ո ւ ն ք ն ե ր ո վ

կ ո ւ ր ա ց ա ծ ա զ գ ն ա յլ ե ւ ս ա ն կ ա ր ո ղ է ր վ ա յե լե լ ա յն : Մ ա տ ն ո ւթ ի ւն ը , ն ե ն գ ո ւ թ ի ւ ն ն

ո ւ ե ր կ պ ա ռ ա կ ո ւ թ ի ւ ն ը վ ե ր 1 տ ո լի ն ն ր ա ն ց ա ն կ ա խ ո ւթ ե ա ն վ ե ր ջ ի ն մ ն ա ց ո ր դ ­

ն ե ր ի ն , ե ւ ա յն ո ւ հ ե տ ե ւ ա ն վ ե հ ե ր ք ա ջ ո ւ թ ե ա ն հ ա յր ե ն ի ք Ա պ ա րտ ա յի որ դ ի ք ը

վ ա ր ձ կ ա ն զ ի ն ո ւ ո ր ն ե ր դ ա ր ձ ա ն , ի ս կ ա թ ե ն ա ց ի ք ' ո ր պ է ս ա ր ո ւ ե ս տ ա գ է տ ն ե ր ,

ո ւ ս ո ւ ց ի չ ն ե ր , դ ե ր ա ս ա ն ն ե ր կ ա մ պ ա ր ո ղ ն ե ր , վ բ ա զ ե ց ն ո ւ մ է ի ն հ ռ ո վ մ ա յե ց ի ն ե ր ի ն '

ե ն թ ա ր կ ո ւ ա ծ ն ր ա ն ց ա ր հ ա մ ա ր հ ա ն ք ի ն :Ա յս պ է ս է պ ա տ մ ո ւ թ ե ա ն ա ն ո ղ ո ք դ ա տ ա ս տ ա ն ը բ ա ր ո յա կ ա ն օր էն ք Ն ե ր ի

հ ա կ ա ռ ա կ ը ն թ ա ց ո ղ ա զ գ ե ր ի հ ա մ ա ր ե ւ վ ա ' յ ա յն ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն , ո ր չ ի կ ա մ ե ն ո ւ մ

տ ե ս ն ե լ ե ս ճ ա ն ա չե լ ա յն » :

Գ. ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆԸԱ ր ց ա խ ի ա ն կ ա խ Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ի ր տ ե ս ա կ ո վ և բ ո վ ա ն դ ա կ ո ւ թ յա մ բ

ե զ ա կ ի և ն ո ր ե ր և ո ւ յ թ է մ ե ր ո վ պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե ջ : ժ ա մ ա ն ա կ ա ռ ժ ա մ ա ն ա կ

հ ա յո ց կ ե ն տ ր ո ն ա կ ա ն պ ե տ ո ւ թ յա ն ը կ ա մ ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն ը զ ո ւ գ ա հ ե ռ գ ր ե թ ե մ իշտ

ե ո ե , ե ն հ ա յո ց ա յլև ա յլ թ ա դ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր և ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր , ո ր ո ն ք ի ր ե ն ց

կ ե ն տ ր ո ն ա խ ո ւ յս ձ գ տ ո ւ մ ն ե ր ո վ , կ ա ր ե լի է ա ս ե լ , ե թ ե չ ե ն կ ո ր ծ ա ն ե լ ա պ ա

ա ն պ ա յմ ա ն ո ր ե ն հ ո ղ ե ն ն ա խ ա պ ա տ ր ա ս տ ե լ կ ե ն տ ր ո ն ա կ ա ն պ ե տ ո ւ թ յա ն ա ն կ մ ա ն

հ ա մ ա ր : Ս ա կ ա յն մ ե ր օ ր յա Ա ր ց ա խ ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ի ն ք ն ի ն մի մ ե ծ ո ւ մ և

պ ա տ վ ա ր է Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն թ ի կ ո ւ ն ք ի ն : Ա ն հ ե ր ք ե լի է , որ ե ր կ ո ւ

Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ն է լ ծ ն վ ե լ և գ ո ր ծ ո ւ մ ե ն հ ա յո ւ թ յա ն մ ի ա ս ն ա կ ա ն ո ւթ յա ն ,

ա մ ո ւր և հ զ ո ր մ ե կ Հ ա յր ե ն ի ք ո ւ ն ե ն ա լո ւ հ ե ռ ա ն պ ա տ ա կ ո վ : Սա պ ե տ ք է լի ն ի

վ ե ր ջ ն ա կ ա ն ե ր ա զ ա ն ք ը կ ա մ վ ե ր ջ ն ա կ ա ն ե ր ա զ ա ն ք ն ե ր ի ս կ զ բ ն ա կ ե տ ֊

մ ե կ ն ա կ ե տ ը :Ա ր ց ա խ ն ի ր մ ա ք ա ռ ո ւ մ ն ե ր ի գ ն ո վ փ ա ս տ ե ց ա յս ա ր և ի տ ա կ մ ե ր գ ո յո ւ թ յա ն

ի ր ա վ ո ւ ն ք ը : Ա յն ջ ն ջ ե ց գ ա ր ա ս կ ղ բ ի ն կ ր ա ծ ա մ ո թ ն ո ւ ա ն պ ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ը :Ե վ , վ ե ր ջ ա պ ե ս , ա մ ե ն մ տ ք ի ց ո ւ պ ա տ կ ե ր ա ց ո ւմ ի ց վ ե ր է ր , ե ր բ հ ա յո ց զ ե ն ք ի ,

“ ՜ ՚Լ ՜ Տ ՜ ո Հ զ կ ա յ ս ե ր ն ՝ կ ա յ ս ե ր ե ւ զ Ա ս ա ո լ ծ ո յ ն ՝ Ա ս ա ո ւ ծ ո յ » , Մ ա յր Ա թ ո ո Ս ո ւ ր բ է շ մ ի ա ձ ի ն ,

1 9 9 8 թ . . Է1 4 9 - 5 0 :

1998 Լյ&Ս՜ՒՍԾԻՆ Р-Գ 7

Ա զ ա տ ա ր ա ր Զ ի ն վ ո ր ի ո տ ք ե ր ի ա ռ ջ և խ ո ն ա ր հ վ ե ց ա ն ա ռ ի կ Հ ռ չ ա կ վ ա ծ Շ ո ւ շ ի ն :

Դ ե ռ և ս Խ ա մ ս ա յի մ ե լ ի ք ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի օ ր ե ր ի ց օ տ ա ր ի շ ն չ ա ռ ո ւ թ յա մ բ ա պ ր ո ղ

Ա ր ց ա խ ի դ շ խ ո ն ս կ ս ե ց տ ր ո փ ե լ Հ ա յե ր ե ն , խ ո ս ե լ Հ ա յե ր ե ն , մ տ ա ծ ե լ Հ ա յե ր ե ն և

ա ղ ո թ ե լ Հ ա յե ր ե ն : Շ ո ւշ վ ա ա ռ ո ւ մ ը մ ե ր պ ա տ մ ո ւ թ յա ն գ ա գ ա թ ն ա կ ե տ ն է : Ե ր բ և է

չ ե ն ք կ ա ր ո ղ Հ ի շ ե լ ա յս ք ա ն փ ա ռ ա վ ո ր և Հ ի մ ն ա վ ո ր մ ի Հ ա ղ թ ա ն ա կ , ո ր ո վ ա ս ո ւ մ

ե ն ք ա շ խ ա ր Հ ի ն . « Ե թ ե Ա ս տ ո ւա ծ մ ե ր կ ո ղ մ ն է , ո ՜ վ է մ ե ղ Հ ա կ ա ռ ա կ ՛» ( Հ Ռ Ո Մ . Ը

3 1 ) :Ա ր ց ա խ յա ն պ ա յք ա ր ը չ է ր կ ա ր ո ղ , ս ա կ ա յն , մ ի ա յն Հ ո ղ ի կ ռ ի վ լ ի ն ե լ : Հ ո ղ ը

պ ա ր զ ա պ ե ս մ ի ջ ո ց ն է ր Հ ո գ ե կ ա ն ա ր ժ ա ն ա վ ո ր ո ւ թ յա ն ս ա Հ մ ա ն ն ե ր ր գ ն ա Հ ա տ ե լո ւ

Հ ա մ ա ր : Ա յն Հ ո գ ե մ ա ր տ է , Ա ս տ ո ւծ ո և բ ա ր ի ի վ կ ա յո ւ թ յա ն պ ա տ ե ր ա զ մ : Ե թ ե մ ե կ

վ ա յր կ յա ն ա ն գ ա մ փ ո ր ձ ե ն ք Հ ե ռ ա ց ն ե լ մ ե զ ա ն ի ց ա յս ճ շ մ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ը , Հ ա ջ ո ր դ

պ ա Հ ր ճ ա կ ա տ ա գ ր ա կ ա ն կ ա ր ո ղ է լ ի ն ե լ : Մ ե ն ք ի ր ա վ ո ւ ն ք չ ո ւ ն ե ն ք ա մ բ ա ր տ ա վ ա ­

ն ա ն ա լո ւ , ի ր ա վ ո ւ ն ք չ ո ւ ն ե ն ք ի ն ք ն ա Հ մ ա յվ ե լո ւ , ո ր ի պ ա տ ճ ա ռ ո վ կ ո ր ց ր ե ց ի ն ք

Շ ա Հ ո ւ մ յա ն ը և Մ ա րտ ա կ ե ր տ ի շ ր ջ ա ն ի մի Հ ա տ վ ա ծ ը : Ս ա կ ա յն , փ ա ռ ք Ա ս տ ո ւ ծ ո ,

ո ր Ն ա մ ե զ մ ի ա յն ա կ չ թ ո ղ ե ց , չ թ ո ղ ե ց ը ն կ ր կ ե լո ւ , չ թ ո ղ ե ց ն ա Հ ա ն ջ ե լո ւ և

Հ ո ւս ա Հ ա տ վ ե լո ւ : Ա յս ո ւղ ղ ա մ ի տ Հ ո ր դ ո ր ն է Հ ղ ո ւ մ ա ս տ վ ա ծ ա յի ն Պ ո ղ ո ս ը ' ճ ի շտ

կ ա ր ծ ե ս մ ե ր օ ր ե ր ի և մ ե զ Հ ա մ ա ր ա ս վ ա ծ , թ ե « Ե ղ բ ա յր ն ե ՜ր , դ ո ւ ք կ ո չ ո ւ ա ծ է ք

ա զ ա տ ո ւ թ ե ա ն . մ ի ա յն թ է ձ ե ր ա ղ ա տ ո ւ թ ի ւ ն ը ս ո ս կ մ ա ր մ ն ի օ գ տ ի Հ ա մ ա ր չ լ ի ն ի ,

ա յլ ս ի ր ո ՜վ ծ ա ռ ա յե ց է ք մ ի մ ե ա ն ց » (Դ Ա ՛Լ . Ե 1 3 ) :

Ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը , գ ե ր ա գ ո ւ յն ը լ ի ն ե լ ո վ Հ ա ն դ ե ր ձ , պ ա ր զ ո ր ո շ ի ց ո ւ յ ց է Հ ա ն ո ւ մ

կ յա ն ք ի բ ո լո ր ե ր ե ս ն ե ր ը : Մ ի ա յն ա յս պ ի ս ի պ ա յմ ա ն ն ե ր ո ւ մ է Հ ա յտ ն ա բ ե ր վ ո ւ մ , թ ե

ի ն չ ի է ը ն դ ո ւ ն ա կ մ ա ր գ ը , ք ա ն ի ո ր ա զ ա տ է ի ր մ տ ա ծ ո ւ մ ն ե ր ի և գ ո ր ծ ե լո ւ մ ե ջ և

Հ ա ն գ ե ս է գ ա լի ս ա յն պ ե ս , ի ն չ պ ե ս ո ր կ ա : Ա զ ա տ ո ւ թ յա ն , ա յս պ ե ս կ ո չ վ ա ծ ,

« .ա ն ց ո ւ մ ա յի ն » շ ր ջ ա ն ո ւ մ գ տ ն վ ո ղ մ ե ր պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ո ւ ժ ո ղ ո վ ո ւ զ ն է լ զ ե ր ծ

չ մ ն ա ց ի ն փ ո ր ձ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց ո ւ գ ա յթ ա կ ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց : Շ ա տ Հ ա ճ ա խ գ յ լ ե Հ կ ո ւ -

թ յո ւ ն ն ո ւ ա ն պ ա տ շ ա ճ ո ւ թ յո ւ ն ը , ո ր պ ե ս ե ն թ ա դ ր վ ա ծ ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն , փ ո խ ա ր ի ն ե ­

ց ի ն ի ր ա կ ա ն ա ր ժ ե ք ի ն և Հ ա ս կ ա ց ո ւ թ յա ն ը : Ա ր և մ տ յա ն կ ե ղ ծ Հ ա մ ա կ ա ր գ ե ր ն ո ւ

ա ր ժ ե ք ն ե ր ը ս ի ն թ ե զ վ ե ց ի ն մ ե ր կ յա ն ք ի ն ' ա ռ ա ն ց ո ր և է ա ռ ն չ ո ւ թ յո ւ ն ո ւ ն ե ն ա լո ւ

մ ե ր ն կ ա ր ա գ ր ի ո ւ է ո ւ թ յա ն Հ ե տ : ե ր ի ց ս ճ շմ ա ր ի տ է լ ո լ ս ա Հ ո գ ի Գ ա ր ե գ ի ն Հ ո վ ­

ս ե փ յա ն Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը շ ե շ տ ե լո վ , ո ր « մ ի ն չ ե լ չ ս ո վ ո ր ե ն ք ա պ ր ե լ մ ե ր Հ ա յր ե ր ի

լա ւ ա դ ո յն զ գ ա ց ո ւ մ ն ե ր ո վ , չ ս ք ա ն չ ա ն ա ն ք մ ե ր ն ս չխ ն ե ա ց ա զ ն ի ւ ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւ -

թ ի ւ ն ն ե ր ո վ , չՀ ա ս կ ա ն ա ն ք կ ա ն գ ո ւ ն ե ւ պ ւ ե ր ա կ յի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ն ե ր ի ա ն մ ռ ո ւ ն չ ,

բ ա յց կ ե ն դ ա ն ի լ ե զ ո ւ ն , բ ա ր ո յա պ է ս ք ա ղ ա ք ա կ ի ր թ մ ի ն ո ր ա զ գ դ ա ռ ն ա լ ա ն կ ա ր ո ղ

ե ն ք »

Ա ր ց ա խ յա ն տ ա ս ն ա մ յա պ ա յք ա ր ը , ա ն կ ա խ ա մ ե ն ի ն չ ի ց , մ ե զ դ ն ո ւ մ է մ ի

մ տ ա ծ ո ւմ ի ա ռ ջ և , որ մ ե ն ք պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ե ն ք կ ե ր տ ո ւ մ ա պ ա գ ա յի Հ ա մ ա ր :

Ս ե ր ո ւն դ ն ե ր ը լո կ գ ր ք ե ր ի ց կ ա մ ա պ ր ո ղ ն ե ր ի Հ ի շ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց ե ն ի մ ա ն ա լո ւ

ա յս օ ր վ ա դ ժ վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի մ ա ս ի ն ' ա ռ ա վ ե լն Հ ի ա ն ա լո վ մ ե ր օ ր յա ծ ա ն ր օ ր ե ր ի ն

դ ի մ ա գ ր ա վ ե լո ւ տ ո կ ո ւ ն ո ւ թ յա ն , կ ա մ ք ի դ ր ս և ո ր մ ա ն Հ ա մ ա ր : Ս ա կ ա յն ի ր ա կ ա ն ն

ա յն է լ ի ն ե լ ո ւ , ո ր ն ր ա ն ք ա պ ր ե լո ւ ե ն ա զ ա տ ո ւ ա ն կ ա խ Մ ա յր Հ ա յր ե ն ի ք ո ւ մ ' ի ր

ա զ ա տ ա գ ր վ ա ծ Ա ր ց ա խ ա շ խ ա ր Հ ո վ , ո ր ք ա ն է լ ո ր լ ի ն ե ն ն ր ա ս ա Հ մ ա ն ն ե ր ր և ա յդ

ժ ա մ ա ն ա կ է , ո ր « .Հ ա լա տ ք մ ե ր պ ա տ մ ե ա լ ի ց ե ն ը ն դ ա մ ե ն ա յն ա շ խ ա ր Հ » :

8 Р-Գ է&Ս՜ԻԱԾհՆ 1 9 9 8

Ն .Ս .Օ .Տ .Տ . ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻ

ՀՈՎՎԱՊԵՏԱԿԱՆ ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԱՅՑԵԼՈԻԹՅՈԻՆԸ ԵԳԻՊՏԱՀԱՅՈՑ ԹԵՄ

Սույն թվականի հունվարի 14-24-ը Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Հայրապետը հովվապեւոական անդրանիկ այցելությունը տվեց եգիպտահայ համայնքին' Ղպտի Ուղղափառ Եկեղեցու հովվապետ Շընուդա Գ-ի և Եգիպտոսի հայոց թեմի առաջնորդ Տ . Զավեն արքեպ. Չինչինյանի միացյալ հրավերով:

Սյցեչության ընթացքում Նորին Սրբությունը եղավ Կահիրեում և Ալեքսանդրիայհւմ, հունվարի 18-ի կիրակի օրը Կահիրեի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցում իր հայրապետական պատգամը հղեց տեղի հավատավոր հայորդիներին, պաշտոնական հանդիպումներ ունեցավ տեղական իշխանությունների, ինչպես նաև քույր Եկեղեցիների հովվապետերի հետ, այցելեց Ազհարի իսլամական համալսարան:

ՄԵԿՆՈՒՄ

Հունվարի 14-ին, չորեքշաբրի օրը, Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը « Զվարթնոց» օդանավակայանից հատուկ չվերթով մեկնեց Կահիրե: Մինչ մեկնումը, Նորին Սրբությունը Մայր Տաճարում, Իջման Սուրբ Սեղանի առջև, իր բարի երթի աղոթքն առաքեց աո Բարձրյւս/ը, ապա հայրական հորդորներ տվեց իիեն ճանապարհող միաբաններին:

Վեհափառ Հայրապետի շքախմբի մաս էին կազմում Արագածոտնի թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Նավասարդ եպիսկոպոս Կճոյանը, Սուրբ Հռիփսիմե վանքի վանահայր հոգեշնորհ Տ . Մովսես վարդապետ Մովսիսյանը' որպես գավազանակիր, արժանապատիվ Տ . Տիրա յր քահանա Գըլըճյանը, ինչպես նաև ՀՀ Կրոնից գործոց պետական կոմիտեի նախագահ Լազար Սուջյանը:

ԺԱՄԱՆՈՒՄ ԿԱՀԻՐԵ

Տեղական ժամանակով ժամը 13.00-ին ինքնաթիռը վայրէջք կատարեց Կահիրեի միջազգային օդանավակայանում, ուր Նորին Սրբությանը և նրան ուղեկցող շքա խ մբի անդամներին դիմավորելու էին եկել Եգիպտոսի հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Զա վեն արքե­պիսկոպոս Չինչինյանը, Եգիպտոսում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ և յիազոր դեսպան էդվա րդ Նալբանդյանը, Ղպտի Եկեղեցու ներկայացուցիչները' էկումենիկ գործերի պատասխանատու Ամբա Բիշոյ եպիսկոպոսը, Ղպտի Եկեղեցու Պատրիարքարանի արտաքին հարաբերությունների և կրթական գործերի պատասխանատու Ամբա Մուսա եպիսկոպոսը:

1 9 9 8 ԱՋՍ՚հԱԾԻՆ Р-Գ 9

Դիմավորողների թվում էին նաև Կահիրեի Թեմական ժողովի ասւենապեսւ Ա. Մեսրոպյանը, Կահիրեի գործադիր ժողովի աւոենապեւո Ն. Սիմոնյանը, Ալեքսանդրիայի Թեմական ժողովի վւոխատենապեւո Ա. Միսքճյանը և գործադիր ժողովի աւոենապեւո Պ. Պալանջյանը, ինչպես նաև քույր Եկեղեցիների ներկայացուցիչներ, Հա յ Եկեղեցու հոգևորա­կաններ, պաշտոնատար այլ անձինք, Նուբարյան Ազգային վարժարանի ուսուցիչներ և սաներ, մեծաթիվ ազգայիններ:

Ողջագուրանքից հետո, Հայոց Հայրապետին իր շքախմբով առաջ- նորդեցին դեպի օդանավակայ՛անի բարձրաստիճան հյուրերի ընդուն­ման պատվո հյուրասրահ, ուր վւոխանակվեցին բարիգալստյան կարճ խոսքեր և տրվեց փոքրիկ հյուրասիրություն:

«ՀՐԱՇԱՓԱՌ»-ՈՎ ՄՈՒՏՔ ԿԱՀԻՐԵԻ Ս. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ ԱՌԱՋՆՈՐԴԱՆԻՍՏ ԵԿԵՂԵՑԻ

Օդանավակայանից շքա խ ումբն ա ռաջնորդվեց դեպ ի Կահիրեի առաջնորդանիստ Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, ուր ժամը 14.00- ին Ամենայն Հա յոց Հա յրա պետին ավանդական աղ ու հացով դիմա վորեց կահիրեաբնակ գրեթե ողջ հայությունը, տեղական իշխանությունների և քույր Եկեղեցիների ներկայացուցիչները:

Նորին Սրբությունը թափորով, ամպհովանու ներքո և «Հ ր ա - շ ա փ ա ռ » ֊ի ուղեկցությամբ, նաև ներկա հավատացյալ հայորդիների ծավւողջույններով մուտք գործեց իր կառուցման 70 տարին վերջերս բոլորած Մայր եկեղեցի և ուղղվեց դեպի Սուրբ Խ որա ն: Կանոնական աղոթքից հետո. Վեհափառ Հայրապետի շնորհաբեր այցելության ուրախ առիթով բարիգալստյան խոսք ասաց թեմակալ առաջնորդ Տ . Զավեն արքեպս. Չինչինյանը' առանձնակի շեշտելով այցելության կարևորու­թյունը եգիպ տահա յ համա յնքի կյանքում' ա յն որա կելով որպես պատմական իրադարձություն.

« Մ ե զ Հ ա մ ա ր ա ռ ա ն ձ ն ա հ ա տ ո ւ կ օ ր ե ր ե ն ա յս օ ր ե ր ը , ք ա ն զ ի Դ ո ւ ք ,

Վ ե Հ ա փ ա ռ Տ ե ր , չ մ ե ր ժ ե ց ի ք մ ե ր Հ ր ա վ ե ր ը և ա յց ե լ ե ց ի ք մ ե զ : Մ ե ր բ ո լ ո ր ի

ս ր տ ե ր ը լ ց վ ե ց ի ն Հ ո գ և ո ր ո ւ ր ա խ ո ւ թ յ ա մ բ , ո ր ո վ հ ե տ և Ա մ ե ն ա յն Հ ա յ ո ց

Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ն է ր գ ա լի ս ա յս տ ե ղ , ո ր ը մ ե ր գ ա ղ ո ւ թ ի տ ա ր ե գ ր ո ւ թ յա ն մ ե չ

ա ր ձ ա ն ա գ ր վ ե լ ի ք պ ա տ մ ա կ ա ն մ ի ի ր ա դ ա ր ձ ո ւ թ յո ւ ն է :

Ս ի ր Կ յ ա Լ Վ ե հ ա փ ա ռ Տ ե ր , Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ե կ ե ղ ե ց ի ն ո ւ ր ա խ է , ո ր ո վ հ ե տ և

« .ի ն չ ք ա ՜ ն բ ա ր ի և գ ե ղ ե ց ի կ ե ն ք ա ր ո զ ի չ ի ո տ ք ե ր ը » : Դ ո ւ ք ե կ ա ք ' Ձ ե զ Հ ե տ

բ ե ր ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր Ա ս տ ո ւ ծ ո կ ե ն ա ր ա ր խ ո ս ք ը , մ խ ի թ ա ր ե լ ո լ Հ ա մ ա ր ձ ե ր

զ ա վ ա կ ն ե ր ի ն Հ ո գ և ո ՜ր զ ա վ ա կ ն ե ր ի ն : Շ ն ո ր հ ա զ ա ր դ Հ ա յր ա պ ե տ , ի բ ր և Մ ա յր

Ա թ ո ռ . Ս ո ւ ր բ է շ մ ի ա ձ ն ի ն Հ ա վ ա տ ա ր ի մ , ա մ ե ն ք ս ս ի ր ո վ ս պ ա ս ո ւ մ ե ն ք Ձ ե ր

ո ղ ի լ յ ն ի և օ ր հ ն ո ւ թ յա ն խ ո ս ք ի ն : Ձ ե ր գ Խ լ ո ւ ս տ ը ե ր կ ն ա յի ն ա ր ե գ ա կ ի ն մ ա ն է ,

ո ր մ ե զ Հ ո գ և ո ր ո ւ ր ա խ ո ւ թ յա մ բ է լ ց ն ո ւ մ : Բ ա ր ո վ ե ք ե կ ե լ . Վ ե հ ա փ ա ռ . Հ ա յր ա ­

պ ե տ : Ձ ե ր հ ո գ և ո ր զ ա վ ա կ ն ե ր ը ս պ ա ս ո ւ մ ե ն Ձ ե ր օ ր հ ն ո ւ թ յա ն խ ո ս ք ի ն » :

Այնուհետև ներկաներին իր հայրապետական պատգամը հղեց Հայոց Հայրապետը: Շնորհակալություն հայտնելով ջերմ ու սիրալիր ընդու­նելության համար' Վեհափառ Հայրապետը երախտագիտությամբ հիշեց իր երջանկահիշատակ նա խ որդներին ու Հա յ Եկեղեցու նվիրյա լ հոգևորականներին, ազգային բարերարներին և հավատացյալներին,

Ю Р-ԳԱ&Ս՜ԻԱԾՒՆ 1 9 9 8

ո,1ոՒո հոենօ գործունեությամբ անջնջելի հետք են թողել ոչ միայն Հ ?ՒոՒոա,հնոաւան. այլև նախնյաց հավատքի ու ավանդների պահպան- եՏ Շ ^ Տ ա Գ ա ս Ա ^ Ա Դ^ ր Ի ս Փ ո խ ա Ա ^ ո լ Գ ո ^ :

Նորին Սրբությունն ընդգծեց, որ, ի տարբերություն նախորդ < Լհոհ աաօո ինքն այցելում է ի ր հավատավոր հոտին ազատ ու

աէկախ Հայաստանից, ուր. խորհրդային կարգերի ,խուզումից հետո. Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածինն ապրում է հոգևոր վերազարթոնքի մի նոր

շ ր ջ ա ն .« Գ ե ր ա շ ն ո ր հ Ս ր բ ա զ ա ն Հ ա յր , ս ի ր ե լի հ ո գ և ո ր ե ղ բ ա յր ն ե ր հ ա ր գ ա ր ժ ա ն

դ ե ս պ ա ն ն ե ր Հ ա յա ս տ ա ն ի ա ն կ ա խ Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն և Ե գ ի պ տ ո ս ի

Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն , ս ի ր ե ց յա լ հ ա վ ա տ ա ց յա լ ո ւ հ ա վ ա տ ա ր ի մ հ ա յո ր ղ ի ք և

զ ա վ ա կ ո ւ ն ք Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ս ո ւ ր բ Ե կ ե ղ ե ց վ ոԱ ,ս Խ ո ր ա ն ի վ ր ա , ձ ե ր ն ա յվ ա ծ ք ն ե ր ի դ ի մ ա ց , հ ա վ ա տ ք ի ց բ ա ց վ ա ծ ձ ե ր

՛երի ա Վ և ե ս չ ե մ կ ա ր ո ղ խ ո ս ք ո ւ ղ ղ ե լ ձ ե զ ' ա ռ ա ն ց ե ր ա խ տ ա գ ի տ ո ւ թ յա ն

ի մ հ ա յա ց ք ը ո ւ ղ ղ ե լ ո ւ դ ե պ ի ե ր կ ի ն ք , դ ե պ ի Ա ր ա ր ի չ ը մ ե ր կ ե ղ ծ ի չ ը

Տ ի ե զ ե ր ա ց , Պ ա ր գ և ի չ ը կ ե ն ա ց և Ա ղ բ ա ր ը բ ա ր ե ա ց . Փ ա ռ ք Ք ե զ , Ա ս տ վ ա ծ ձ ա է ռ Ք ե զ , ը ն դ ո ւ ն ի ր Դ ո ւ ծ ա ռ ա յի դ ա ղ ա չ ա ն ք ը , օ ր հ ն ի ր , զ ո ր ա ց ր ո ւ ս ի ր տ ն

ո ւ մ ի տ օ ր , կ ա մ ք ն ո ւ հ ա վ ա տ ք ը ա յս հ ա վ ա տ ա ց յա լ ժ ո ղ ո վ ր դ ի : Փ ա ՜ռ ք Ք ե զ ,

Ա ս տ վ ա ք , Փ ա Հ Ք ե ղ , ո ր տ վ ե ց ի ր ի ն ձ ' խ ո ն ա ր հ ծ ա ռ ա յի ս ա յս ™ Д О ֊

կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ո ր ի մ ա ն ձ ի մ ե չ չ ի կ ա ր ո ղ պ ա ր փ ա կ վ ե լ : Շ ա տ փ ո ք ր է ի մ ա ն ձ ը ա յդ մ ե ծ պ ա տ վ ի և ո ւ ր ա խ ո ւ թ յա ն հ ա մ ա ր , ո ր շ ն ո ր հ ե ց ի ր ի ն ձ մ ե կ ա ն գ ա մ և ս

լ ի ն ե լ ո ւ հ ա մ ա ր ա ղ ո թ ա կ ի ց Ե գ ի պ տ ո ս ի ո ւ հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի զ ա վ ա կ ն ե ր ի հ ե տ ,

ա յս գ ե ղ ա շ ե ն , հ ա յա ո ճ և ա ս տ վ ա ծ ա խ ո ս Ս ո ւ ր բ Գ ր ի գ ո ր Լ ո ւ ս ա վ ո ր ի չ Ս ա յր

Ե'1եի ս կ ա պ ե ս , մ ա ր դ չ ի կ ա ր ո ղ ա յս Խ ո ր ա ն ի վ ր ա բ ա ր ձ ր ա ն ա լ՝ ա յս ծ ա ն ր ա ֊ռ ո ւ , ն և ծ ա յր ա գ ո ւ յն ա ս տ ի ճ ա ն ի պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ը ի ր ո ւ ս ե ր ի ն

վ ե ր գ ր ա ծ , ա ռ ա ն ց հ ա յց ե լ ո ւ Ա ս տ ծ ո ւ օ գ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը : Ի ն ձ ա ն ի ց ո ւ ր ի շ

Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ն ե ր ե կ ե լ ե ն Ե գ ի պ տ ո ս : Ա յս օ ր ե ս չ ե մ կ ա ր ո ղ ա յս տ ե ղ չ ո գ ե կ ո չ ե լ

ս ր ա ն ի ց ի ն ը հ ա ր յո ւ ր տ ա ր ի ն ե ր ա ռ ա Հ Գ ր ի գ ո ր Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ա յց ը

Ե գիպ տ ոս: Ջ ե մ կա րող չհ ի շե լ 1 3 - ր դ գա րի վ ե ր Ա ն Ստեփանոս Հ շ ք Կ ւ ՞ Հ ց ԻԿ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի գ ե ր ե վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ը Ե գ ի պ տ ո ս : Ե վ ա յս հ ո ղ ի չ թ ա ղ վ ե ց

Հ ռ ո մ կ ,ա յի ս ե կ ա ծ Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի մ ա ր մ ի ն ը , ո ր ի շ ի ր ի մ ի

Հհ 7 տ ք % ն ա ն գ ա մ չ ե ն ք կ ա յր ո ղ գ տ ն ե լ ա յս օ ր : Ա յս տ ե ղ ե կ ա վ Պ ո ղ ո ս Հ Ս ս ե ց իԿ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը , ե ր բ ը ն կ ա վ Կ ի լի կ յա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը 1 3 2 5 թ վ ա կ ա ն ի ն . Ա յս

ե գ ի պ տ ա կ ա ն հ ո ղ ի վ ր ա է ր , ո ր ե կ ա վ Հ ա յո ց վ ե ր ջ ի ն թ ա գ ա վ ո ր ը Լ և ո ն Զ ֊ ն .

Պ ո ղ ո ս Զ Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի հ ե տ : Ե վ ի ն չ պ ե ս չ կ ա ր ո ղ ա ն ա մ ե ս ա յս տ ե ղ զ ս պ ե լ հ ո ւ զ ո ւ մ ս ո ւ չ հ ի շ ե լ ի մ ե ր ջ ա ն կ ա հ ի շ ա տ ա կ ն ա խ ո ր դ ի ' Վ ա զ գ ե ն Ա Հ ա յ ր ա պ ե տ ի

ա յց ե լ ո ւ թ յո ւ ն ը Ե գ ի պ տ ո ս : Ե ս ն ո ւ յ ն Ա թ ո ռ ի հ ա ր յո ւ ր ե ր ե ս ո ւ ն մ ե կ ե ր ո ր դ

գ ա հ ա կ ա լն ե մ : Ե ս գ ա լի ս ե մ բ ո լ ո ր ո վ ի ն տ ա ր բ ե ր , պ ա յծ ա ռ ա կ ե ր պ վ ա ծ տ ա ն ի ց , ա յլ ո չ թ ե գ ե ր ե վ ա ր յա լ , ո ւ ր ի շ ն ե ր ի կ ո ղ մ ի ց ն վ ա ճ յա լ ո ւ ր ի շ ն ե ր ի

կ ա մ ք ի ն ե ն թ ա կ ա , ո ւ ր ի շ ն ե ր ի ք մ ա հ ա ճ ո ւ յք ի խ ա ղ ա լի ք Հ ա յա ս տ ա ն ի ց :Ո վ Տ ե ր , ի ն չ պ ե ՜ ս չ հ ա յտ ն ե մ Ք ե զ ի մ ե ր ա խ տ ա գ ի տ ո ւ թ յո ւ ն ը , ո ր ա յս

վ ե ր ք ի ն դ ա ր ե ր ո ւ մ ա ռ ա ջ ի ն Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը ■ ե ղ ա , ո ր ը ն տ ր վ ե ց ի ա զ ա տ ո ւ

ա ն կ ա խ պ ա յմ ա ն ն ե ր ո ւ մ : Ա յս ե ր և ո ւ յ թ ը մ ե զ բ ո լ ո ր ի ս դ ն ո ւ մ է ն ո ր կ ա ց ո ւ թ յա ն

ա Վ և , բ ո լ ո ր ի ս ' թ ե ' ա մ ե ն ա փ ո ք ր ի կ դ պ ր ո ց ա կ ա ն ի ն , թ ե ' պ ա ր զ գ ո ր ծ ա վ ո ր ի ,

թ ե ' մ տ ա վ ո ր ա կ ա ն ի ն , թ ե ' ա ր հ ե ս տ ա վ ո ր ի ն , թ ե ' վ ա ճ ա ռ ա կ ա ն ի ն և թ ե

ա ր վ ե ս տ ա գ ե տ ի ն , լ ի ն ի Հ ա յա ս տ ա ն ի մ ե ջ , լ ի ն ի Ա ր ց ա խ ի մ ե \ ՝ } Р Ь աՀ Ա,“ ՜ս ա հ մ ա ն ի մ ե ջ : Ե ս չ ե մ կ ա ր ո ղ ա յլ և ս լ ի ն ե լ ա յն , ի ն չ ո ր է ի 1 9 9 1 թ վ ա կ ա ի ց

1 9 9 8 էՋՍ՚ԻԱԾԻՆ Р- Գ 11

ա ռ ա ջ և , ն ո ւ յն ի ս կ կ ա ր ո ղ ե մ ա ս ե լ , ի ն չ ո ր ե ղ ա ծ է ի 1 9 8 8 թ վ ա կ ա ն ի

փ ե տ ր վ ա ր ի ց : Ա յս օ ր վ ա փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ը , հ ի մ ն ա կ ա ն շ ր ջ ա դ ա ր ձ ը ի ն չ պ ե ՜ ս

պ ի տ ի ա ն դ ր ա դ ա ռ ն ա մ ե ր հ ա յո ւ թ յա ն կ յա ն ք ի ց ն ե ր ս :

Ե կ ե ղ ե ց ի ն Հ ա յո ց , ո ր ի 1 7 0 0 - ա մ յա կ ը տ ո ն ա կ ա տ ա ր ե լո ւ ը ն թ ա ց ք ի մ ե ջ մ ե ն ք

մ տ ա ն ք , կ ո չ վ ա ծ է մ ի ն ո ր ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յա ն , ա յս ն ո ւ յ ն ժ ո ղ ո վ ր դ ի , ա յս ա զ ա տ

ո ւ ա ն կ ա խ Հ ա յա ս տ ա ն ը ա մ ր ա պ ն դ ե լո ւ հ ա մ ա ր վ ե ր ա կ ե ր տ ե լո ւ բ ա ր ո յա կ ա ն ,

հ ո գ և ո ր և ա զ գ ա յի ն դ ի մ ա գ ի ծ ը : Ա յ լ և ս է ջ մ ի ա ծ ն ի ն ' մ ե ր հ ա յո ց Բ ե թ զ ե հ ե մ ի ն

մ ի ն ա յե ք ի բ ր և պ ա տ մ ա կ ա ն հ ո ւ շ ա ր ձ ա ն : է ջ մ ի ա ծ ի ն ը ա յ լ և ս հ ի շ ա տ ա կ չ է մ ե ր

ա ն ց յա լի փ ա ռ ք ե ր ի , ա յս օ ր ն ե ր կ ա յի հ ա ս տ ա տ ո ւ թ յո ւ ն է , ո ր բ ա ր ե փ ո խ ի չ

դ ե ր ա կ ա տ ա ր ո ւ թ յա ն է կ ո չ վ ա ծ : Ա ռ ա ջ ն ո ր դ Ս ր բ ա զ ա ն ը լ ա վ գ ի տ ի ի մ ա յն

ա ր տ ա հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն ը , ո ր է ջ մ ի ա ծ ի ն ը հ ո ւ շ ա ր ձ ա ն չ է , է ջ մ ի ա ծ ի ն ը ա ռ ա ք ե լ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն է : ժ ո ղ ո վ ո լ ր դ ի կ յա ն ք ի մ ե ջ ն ե ր գ ո ր ծ ո ւ թ յո ւ ն է , մ ա ն ա վ ա ն դ Հ ա յա ս ­

տ ա ն ի մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի , ո ր ա յն ք ա ն կ ա ր ի ք ո ւ ն ի հ ո գ և ո ր վ ե ր ա զ ա ր թ ո ն ք ի և

ա զ գ ա յի ն վ ե ր ա պ ա յծ ա ռ ա կ ե ր պ ո լթ յա ն , ո ր պ ե ս զ ի կ ա ր ո ղ ա ն ա 7 0 տ ա ր ի ն ե ր ի

բ ռ ն ա կ ա լ ի շ ի ա ն ո լ թ յ ա ն հ ե տ ք ե ր ը ա ս տ ի ճ ա ն ա բ ա ր թ ո թ ա փ ե լ ' ի ր հ ա յկ ա կ ա ն ,

ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն ի ս ՛կ ա կ ա ն դ ի մ ա գ ի ծ ը վ ե ր ա փ ր կ ե լո ւ ճ ա ն ա պ ա ր հ ի վ ր ա :

Ա յս օ ր ե ս ե կ ե լ ե մ ձ ե զ մ ո տ և ի ՜ ն չ խ ո ր հ ո ւ ր դ կ ա ա յս ի մ ա յց ե լ ո ւ թ յա ն մ ե ջ :

Ա ռ ա վ ո տ ա ր թ ն ա ն ա լ Ա ր ա ր ա տ լ ե ռ ա ն բ ա ր ձ ո ւ ն ք ի ն ա յվ ա ծ ք ն ա ր և ի ն ո ւ ղ ղ ա ծ հ ա յա ց ք ի տ ա կ : Ա ռ ա վ ո տ յա ն ն ա յե լ և տ ե ս ն ե լ Ա ր ա դ ա ծ ի գ ա գ ա թ ի ն

ա ն տ ե ս ա ն ե լի և ա ն պ ա ր ա ն կ ա ն թ ե ղ ը Լ ո ւ ս ա վ ո ր չ ի : Ա յս ա ռ ա վ ո տ ի ջ ե լ ե մ

Ս ո ւ ր բ է ջ մ ի ա ծ ն ի Մ ա յր Տ ա ճ ա ր և ա ղ ո թ ե լ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ե ր ի , վ ա ր դ ա պ ե տ ն ե ր ի ,

ա բ ե ղ ա ն ե ր ի , ս ա ր կ ա վ ա գ ն ե ր ի և 1 1 0 ո ւ ս ա ն ո ղ ն ե ր ի հ ե տ մ ի ա ս ի ն և ա յս գ ա լ ո ւ ս

ա հ ա վ ա ս ի կ ե գ ի պ տ ա կ ա ն ա յս օ ր հ ն յա լ հ ո ղ ի վ ր ա ո ղ ^ ո ւ ն ե լ բ ո լ ո ր ի դ հ ո գ և ո ր

ո ւ ժ ի բ ա ր ո յա կ ա ն ա զ դ ե ց ո ւ թ յա ն գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յա ն , կ ա ց ո ւ թ յ ա ն , ա ր ժ ա ն ա ­

պ ա տ վ ո ւ թ յա ն և ն ա խ ա ն ձ ա խ ն դ ր ո ւ թ յա ն զ գ ա ց ո ւ մ ո վ : Ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ մ ե մ ձ ե զ

ք ա ղ ց ր ա բ ո ւ յր ս ի ր ո վ և պ ա ր տ ք ս ե մ հ ա մ ա ր ո ւ մ հ ի շ ե ց ն ե լ ձ ե զ , ո ր ա յս բ ե մ ը ,

ո ր տ ե ղ ի ց ա յս օ ր ա յս խ ո ս ք ը կ ո ւ ղ ղ ե մ ձ ե զ , և ա յս շ ք ե զ ա գ ո ւ յ ն հ ա յկ ա կ ա ն

կ ե ր տ վ ա ծ ք ո վ ե կ ե ղ ե ց ի ն , ո ր ի մ ս ր տ ի վ ր ա ի ն ք ն ի ն ք ա ր ո զ չ ո ւ թ յ ո ւ ն է ' ա ռ ա ն ց

բ ա ռ ե ր ի , ա յս ե կ ե ղ ե ց ի ի ն , ա յս Խ ո ր ա ն ի 7 0 - ա մ յա կ ն է : Ե վ ա յս օ ր ե ս պ ա տ ի վ ե մ

զ գ ո ւ մ և պ ա ր տ ք , ո ր պ ե ս զ ի մ ի ա ս ն ա բ ա ր հ ա ր գ ա ն ք ը ն ծ ա յե ն ք Ե ղ ի ա յա ն

Գ ր ի գ ո ր ի հ ի շ ա տ ա կ ի ն ' ա յս ե կ ե ղ ե ց ո ւ բ ա ր ե ր ա ր ի ն և ա յս գ ա ղ ո ւ թ ի ա մ ե ն ա մ ե ծ

վ ա ս տ ա կ ա վ ո ր և ա ն ձ ն ա պ ե ս չ ճ ա ն ա չ վ ա ծ , բ տ յ ց կ յա ն ք ի մ ե ծ ա գ ո ւ յն ո ւ ս ո ւ ց ի չ -

ն ե ր ի ց մ ե կ ը ե ղ ո ղ Թ ո ր գ ո մ Գ ո ւ շ ա կ յ ա ն ա ռ ա ջ ն ո ր դ ի ն և Պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն

Ե ր ո լս ա ղ ե մ ի Հ ա յո ց , ո ր ո ն ց կ ե ր տ վ ա ծ ք ն է ն յո ւ թ ա կ ա ն և հ ո գ ե ղ ե ն ա ն լ ռ ե լ ի

զ ա ն գ ա կ ա տ ո ւ ն ե ղ ո ղ Ս ո ւ ր բ Գ ր ի գ ո ր Լ ո ւ ս ա վ ո ր ի չ ա յս ե կ ե ղ ե ց ի ն : Ե վ , ի վ ե ր ջ ո ,

չ ե մ կ ա ր ո ղ խ ո ս ք ս փ ա կ ե լ , ա ռ ա ն ց ի մ խ ո ր ի ն շ ն ո ր հ ա կ ա լ ո ւ թ յա ն և

ե ր ա խ տ ա գ ի տ ո ւ թ յա ն խ ո ս ք ս ո ւ ղ ղ ե լ ո ւ ե ր կ ր ի բ ա ր ձ ր ա գ ո ւ յ ն ա ս տ ի ճ ա ն ի

պ ե տ ա կ ա ն պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ը ս տ ա ն ձ ն ո ղ ա ն ձ ի ն ' ձ ե ր վ ս ե մ ա շ ո ւ ք

ն ա խ ա գ ա հ ի ն ' Հ ո ս ն ի Մ ո ւր ա ր ա ք ի ն :

Ս ի ր ե լի ն ե ր , մ ե ն ք ա յս օ ր ա յն պ ի ս ի հ ի մ ն ա կ ա ն փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ա ռ ջ և

ե ն ք , ո ր պ ե տ ք է մ տ ա ծ ե ն ք , թ ե ո ՜ ւ ր է ի ն ք և ո ՜ ւ ր հ ա ս ա ն ք : Մ ե կ խ ո ս ք ո վ

ո ւ զ ո ւ մ ե մ ա վ ա ր տ ե լ ա յս օ ր վ ա ի մ ա ռ ա ջ ի ն ա ր տ ա հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն ը ի բ ր և

Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս : Ա շ խ ա ր հ ի մ ե ջ ե թ ե ո ր և է բ ա ն է փ ո խ վ ո ւ մ ,

ո ւ ր ե մ ն Ա ս տ ո ւ ծ ո ո ւ ժ ն է , ո ր փ ո խ ո ւ մ է : Մ ե ն ք պ ե տ ք է փ ո խ վ ե ն ք : Ա շ խ ա ր հ ի

փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը Ա ս տ ծ ո ւ ն թ ո ղ ն ե ն ք : Գ ո լ ք պ ա ր տ ա վ ո ր ե ք ձ ե զ փ ո խ ե լ :

Ե թ ե մ ա ր դ ը ա զ գ ո վ ի ն չ ի փ ո խ վ ո ւ մ , ն է ա ն ա կ ո ւ մ է , ո ր ի ն ք ը պ ա տ մ ո ւ թ յա ն

զ ա ր գ ա ց մ ա ն հ ե տ կ ա պ չ ո ւ ն ի : Մ ե ն ք է լ պ ե տ ք ո ւ ն ե ն ք ն ե ր ք ի ն կ ե ր պ ա ր ա ն ա ­

փ ո խ ո ւ թ յա ն : Ա յս բ ո լ ո ր ե ր և ո ւ յթ ն ե ր ի դ ի մ ա ց պ ե տ ք ո ւ ն ե ն ք ն ե ր ք ի ն հ ո գ ե կ ա ն

12Բ-Գ ԱսՄԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

բ յո ւ ր ե ղ ա ց մ ա ն , Հ ո գ և ո ր , բ ա ր ո յա կ ա ն , ի մ ա ց ա կ ա ն , ա զ գ ա յի ն , և ա յս է ի մ

ա ւ ռ ե ւ ո ւ թ յա ն ն պ ա տ ա կ ը :Ա յս օ ր ր ո լ ո ր ս է լ կ ո չ վ ա ծ ե ն ք մ ե ր Հ ո գ ե կ ա ն ա շ խ ա ր հ ի մ ե շ

կ ե ր պ ա ր ա ն ա փ ո խ ո ւ թ յա ն Հ ր ա չ ք ը ա պ ր ե լո ւ : Ե վ ե ս բ ո լ ո ր ի գ ա ն ո ւ ն ո վ ա յս օ ր

Հ ա մ ա չ խ ա ր Հ ա յի ն մ ի ո ւ թ յա ն ն ե ր դ ա շ ն ա կ կ յա ն ք ի ա ռ ա վ ե լ և ս զ ո ր ա ց մ ա ն

Հ ա մ ա ր ա յս ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ ո ւ զ ո ւ մ ե մ ձ ե ր ա յս զ ա ն գ ա կ ա տ ա ն մ ե շ դ ր վ ա ծ ե ր ե ք

զ ա ն գ ա կ ն ե ր ի վ ր ա ա ր ձ ա ն ա գ ր վ ա ծ բ ա ռ ե ր ը ձ ե զ փ ո խ ա ն ց ե լ : Դ ր ա ն ք ե ր ե ք ն ե ն .

Հ ա վ ա տ ք , Հ ո ւ յ ս , Ս ե ր : Ա ս տ ո ւ ծ ո փ ա ռ ք ե ր կ ի ն ք ն ի վ ե ր , ո ր պ ա Հ պ ա ն ե ց

Հ ա վ ա տ ք ը Հ ա յո ւ ն և Հ յո ւ ր ը ն կ ա լ ա յս ա փ ե ր ո ւ ն վ ր ա կ ա ն գ ն ե ց յ ո ւ ր

տ ա ճ ա ր ն ե ր ը : Ա յս զ ա ն գ ա կ ն ե ր ի խ ո ս ք ե ր ի Հ ե տ և ո ղ ո ւ թ յա մ բ ե ս կ կ ա մ ե ն ա յի , ո ր

լ ի ն ե ր մ ա ր դ կ ա ն ց մ ե շ Հ ա ճ ո ւ թ յո ւ ն , ս ե ր , ա զ դ ի ս մ ե շ ե ղ բ ա յր ո ւ թ յո ւ ն ը ա ն ք ա կ

ս չա Հ ե լ Հ ա վ ի տ յա ն ս Հ ա վ է տ ե ն է ց . Ա մ ե ն » .*

Ապա Գարեգին Ա Կաթողիկոսը անգէեբենով ողջույնի խոսքեր հղեց նաև Հայաստանի Հանրապետությունում Եգիպտոսի նախկին արտա­կարգ և փազոր դեսպան ե այժմ' Եգիպտոսի արտաքին գործոց նախարարության պաշտոնյա տիար Ահմադ Ֆուադ Ր и յանին. Ղպտի Ուղղափառ Եկեղեցու ներկայացուցիչներին:

Արարողությունը Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ առաջնորդանիստ եկե­ղեցում ավարտվեց Վեհափառ Հոր «Պ ա հ պ ա ն ի չ» ֊ով :

ԱՋԱՀԱՄԲՈՒՅՐ ԱԶԳԱՅԻՆ ԱՌԱՋՆՈՐԴԱՐԱՆՈՒՄ

Հավարտ հանդիսակարգի, թափորն ուղղվեց դեպի Ազգային Առաջնորդարան, որի գեղեցիկ դահլիճում Նորին Սրբության օրհնաբեր այցը Եգիպտոս ողջունեց տիար Ահմադ Ֆուադ Րսլանը' առանձնակի ջերմությամբ հիշելով հայ և արաբ ժողովուրդների անցած պատմական ուղին, փոխադարձաբար միմյանց նկատմամբ դրսևորած բարյացակամ վերաբերմունքը, քաղաքականորեն դժվարին պահերին մշտապես իրար սատար կանգնելու հանգամանքը:

Սրտի խոսքեր ասացին նաև հայ համայնքի ներկայացուցիչները:Հանդիպման վերջում ներկա մեծաթիվ հավատացյալներն արժա­

նացան Վեհափառ Հայրապետի աջահամբույրին ե հայրական օրհնությանը:

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ՂՊՏԻ ՈՒՂՂԱՓԱՌ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՊԵՏ ՆՈՐԻՆՍՐԲՈՒԹՅՈՒՆ ԱՄԲԱ ՇԸՆՈՒԴԱ Գ ՊԱՏՐԻԱՐՔԻ ՀԵ Տ

Նույն օրը, երեկոյան ժամը 18.00-ին, Նորին Սուրբ Օծությունը հանդիպում ունեցավ Ղպտի Ուղղափառ Եկեղեցու պետ Նորին Սրբություն Շընուդա Պատրիարքի հետ:

Երկու Վեհապետ երի ջերմ հանդիպումը տեղի ունեցավ Պատրիար­քա րա նում, ուր նախ փոխանակվեցին բա րեողջույնի խ ոսքեր: Երկուստեք ծավալված մտերմիկ զրույցի ընթացքում շոշափվեցին քույր Եկեղեցիներին հուզող հարցեր, որոնք բարեկամական և փոխադարձ համագործակցության նոր ուղիներ են մատնանշում' ի շահ երկու Եկեղեցիների հավատավոր հոտի առավել բարգավաճման, բարօրու­թյան և ի Բարձրյալն Աստված սիրո ու խոնարհության:

ՎԵՀԱ

ՓԱՌ

ՀԱՅՐ

ԱՊԵՏ

Ը ԵՎ

ՇԸՆՈ

ՒԴՍ

Գ Պ

ԱՏՐԻ

ԱՐՔ

Ը

1998 1-ՋՍ'ՒԱԾԻՆ Р-Գ 13

ՍՈՒՐԲ ՄԱՐԿՈՍ ԵԿԵՂԵՑՈՒՄ ՀԱՅՈՑ ՀԱՅՐԱՊԵՏԻ ՊԱՏԳԱՄԸ 5.000- ԻՑ ԱՎԵԼԻ ՂՊՏԻ ՀԱՎԱՏԱՑՅԱԼՆՆԵՐԻՆ

Քիչ ուշ Ամենայն Հայոց Գսւբեգին Ա Կաթողիկոսն իր շքախմբով, Ամենապատիվ Շընոլդա Գ Պատրիարքի հետ, թափորի ուղեկցությամբ, առաջնորդվեց դեպի Ս. Մարկոս Մայր տաճար, ուր ներկա կին 5.000-ից ավեչի ղպտի հավատացյալներ:

Ղպտի Եկեղեցու քահանայապետը, մեծաթիվ հավատացյալներին ներկայացնելով Ամենայն Հայոց Հայրապետին, ի մասնավորի նշեց, որ 9 արեգին Ա Կաթողիկոսը ոչ միայն Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու հովվապետն է, այլ նաև համայն քրիստոնյա աշխարհի կարևորագույն հոգևոր սյուներից մեկը:

Այնուհետև Վեհափառ Հայրապետն անգլերենով (որ համաժամա­նակյա թարգմանվում էր նաև արաբերեն) քա րոզ խոսեց' առանձնակի նշելով.

« Ս ի ր ե ց յւս լ ե ղ բ ա յր ի Ք ր ի ս տ ո ս , Ն ո ր ի ն Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն Շ ը ն ո ւ գ ա Գ ,

Շ ա տ ո ւ ր ա խ ե մ Հ ա ն դ ի պ ե լ Ձ ե զ և Ձ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ե ր ի ն :

Բ ո լ ո ր ի դ է լ Հ ա յտ ն ի է , թ ե ա ր դ ե ն ո ր ք ա ն ե ր կ ա ր տ ա ր ի ն ե ր ե ն ք մ ե ն ք կ ա ս լվ ա ծ

մ ի մ յա ն ց Հ ե տ , ս կ ս ա ծ ա յն ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր ի ց , ե ր բ դ ո ւ ք դ ե ռ և ս Պ ա տ ր ի ա ր ք չէիք, ի ս կ ե ս է լ դ ե ռ և ս Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս չ է ի : Ի ն ձ Հ ա մ ա ր Հ ո գ ե կ ա ն մ ե ծ ձ գ տ ո ւ մ է ր

ա ն Հ ա մ բ ե ր ո ւ թ յա մ բ ս պ ա ս ե լ ա յն պ ա Հ ի ն , ե ր բ ե ս կ տ ե ս ն ե ի Ձ ե զ , և ա Հ ա տ ե ս ա

Ձ ե զ ա յս օ ր Հ ե տ կ ե ս օ ր ի ն , ժ ա մ ա ն մ ա ն ս ա ո ա ջ ի ն ի ս կ օ ր ը : Մ ե ն ք ' Հ ա յե ր ս ,

Հ ա յե ր ե ն մ ի բ ա ռ ո ւ ն ե ն ք : ե ս փ ո ր ձ ե լ ե մ , շ ա տ ե մ թ ա ն ա ց ե լ գ տ ն ե լ ա յ ղ բ ա ռ ի

ա ն գ լ ե ր ե ն թ ա ր գ մ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը : Ա յ դ բ ա ռ ն է կ ա ր ո տ ը , ո ր ն ի ր մ ե Հ

մ ա ր մ ն ա վ ո ր ո ւ մ է ա զ գ ա կ ց ա կ ա ն ո ւ թ յա ն , կ ա պ վ ա ծ ո ւ թ յա ն , մ տ ե ր մ ո ւ թ յա ն ,

ս ի ր ո , Հ ա յր ե ն ա բ ա ղ ձ ո ւ թ յա ն գ ա ղ ա փ ա ր ն ե ր ը : Ե վ Հ ե ն ց ա յդ պ ի ս ի զ գ ա ց ո ւ մ ­

ն ե ր ո վ է , ո ր ե ս ե կ ա Ե գ ի պ տ ո ս , ի ն չ ի ն ա ն Հ ա մ բ ե ր ո լ թ յա մ բ է ի ս պ ա ս ո ւ մ : Ե ս

չ ն ո ր Հ ա կ ա լ ո ւ թ յո լ ն ե մ Հ ա յտ ն ո ւ մ Ձ ե զ և Ղ պ տ ի Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Հ ո գ և ո ր

կ ե ն տ ր ո ն ի ն ա յն ե ղ բ ա յր ա կ ա ն ո ղ ի լ յ ն ի և ը ն դ ո ւ ն ե լ ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր , ո ր ի ն դ ո ւ ք

ի ն ձ ա ր ժ ա ն ա ց ր ե ց ի ք : Մ ե ն ք մ տ ա դ ի ր ե ն ք է ՛ լ ա վ ե լի զ ո ր ա ց ն ե լ և զ ա ր գ ա ց ն ե լ

մ ե ր Հ ա մ ե ր ա շ խ ո ւ թ յո ւ ն ը , մ ի ո ւ թ յ ո ւ ն ը ^ Հ ա ն ո ւ ն մ ե ր ը ն գ Հ ա ն ո լ ր ք ր ի ս տ ո ­

ն ե ա կ ա ն Հ ա ն ձ ն ա ռ ո ւ թ յա ն մ ի ա ս ն ա կ ա ն ո ւ թ յա ն :

Ե ս կ կ ա մ ե ն ա յի շ ն ո ր Հ ա կ ա լ ո լ թ յո ւ ն Հ ա յտ ն ե լ ն ա և Ե գ ի պ տ ո ս ո ւ մ մ ե ր ե ր կ ր ի '

Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն դ ե ս պ ա ն ի ն :

Ե ս ի մ ձ ա յն ն ե մ բ ա ր ձ ր ա ց ն ո ւ մ ա ռ մ ե ր Ե ր կ ն ա վ ո ր Հ ա յր ը ե ր ա խ տ ա ­

գ ի տ ո ւ թ յ ո ւ ն ս ա ր տ ա Հ ա յտ ե լ ո ւ ' Հ ո գ ե կ ա ն վ ե ր ե լ ք ի , վ ե Հ ա ց մ ա ն ա յս մ ե ծ պ ա Հ ն

ի ն ձ պ ա ր դ և ե լ ո լ Հ ա մ ա ր : Ա յս օ ր ա ռ ա վ ո տ յա ն ե ս ա չ ք ե ր ս բ ա ց ա ր ե ց ի .

բ ի բ լ ի ա կ ա ն Ա ր ա ր ա տ լ ե ռ ա ն ե ր կ ր ի ' Հ ա յա ս տ ա ն ա շ խ ա ր Հ ի ե ր կ ն ք ի տ ա կ , ի ս կ

ա յս օ ր ե ր ե կ ո յա ն ա Հ ա ե ս ա ղ ո թ ո ւ մ ե մ Ձ ե զ Հ ե տ մ ի ա ս ի ն , ս ի ր ե ց յա լ ե ղ բ ա յր ի

Ք ր ի ս տ ո ս , Ձ ե ր դ Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն Շ ը ն ո լ դ ա Գ Պ ա տ ր ի ա ր ք , մ ե կ ա յլ բ ի բ լ ի ա կ ա ն

ե ր կ ր ռ ւ մ , ո ր տ ե ղ ա յց ե լե լ է մ ե ր Տ ե ր Հ ի и ո ւ ս Ք ր ի ս տ ո ս ի Հ ա վ ա տ ք ը : Ե ս ի ր ո ք

Հ ո գ ե պ ե ս շ ա տ ո ւ ր ա խ ե մ , ո ր ո վ Հ ե տ և չ է ի կ ա ր ո ղ պ ա տ կ ե ր ա ց ն ե լ , թ ե օ ր ե ր ի ց

մ ի օ ր ե ս կ լ ի ն ե մ ա յն ն ո ւ յ ն ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ , ո ր ի օ ծ մ ա ն և օ ր Հ ն ո ւ թ յա ն

ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ յա ն մ ա ս ն ա կ ի ց ն ե մ ե ղ ե լ 1 9 6 8 թ վ ա կ ա ն ի ն : Ի ս կ ա պ ե ս , մ ե ն ք չ ե ն ք

կ ա ր ո ղ Հ ա ս ո ւ լ ի ն ե լ Ա ս տ ծ ո ւ գ ո ր ծ ե լա կ ե ր պ ի ն , ք ա ն ի ո ր , ի ն չ պ ե ս ա ս վ ո ւ մ է

Հ ո վ Հ ա ն ն ե ս ի Ա վ ե տ ա ր ա ն ո ւ մ , ք ա մ ի ն փ չ ո ւ մ է , և լ ս վ ո ւ մ է ն ր ա ձ ա յն ը ,

ս ա կ ա յն չ գ ի տ ե ս , թ ե ա ր դ յո ք ա յն գ ա լ ի ՞ ս է , թ ե ' գ ն ո ւ մ / մ ո տ ե ն ո ւ ՞ մ է , թ ե '

Հ ե ռ ա ն ո ւ մ / ( Հ Ո Վ Հ . Գ 7 - 8 ) : Ի ր ո ք , Ս բ . Մ ա ր կ ո ս ի ա յս տ ա ճ ա ր ^ բ ^ գ ի մ ա ս տ ո վ

■ - Ք՚ ! ? ՛ Ы & У Л М а и Г

14 Р-Գ1 9 9 8

Ղ ^ ա / ' ք ո ւ յ ր ե ր ի ե . ե ղ բ ա յ ր ն ե ր ի Հ ա մ ա ր . յ ր I ^ հ ա յ ; ա / , .

< ш у и Л „ о / Ь п р / г Ь Ս ր ր ո ւ թ յո ւ - ն Շ ը ն ո ւ ղ ա և յ տ ա վ ո ր փ ո ր ձ ա ռ ո ւ թ յ ո ւ ն ը :

ո ր ն ա ի ն ձ Հ ր ա վ ի ր ե ց Կ Ի ս ե Լ " ւ ա յ Ա ն յ է ր յ ո ւ ծ ո ւ թ յ ա մ բ է ն ա ի ր վ ր ա վ ե ր ց ր ե լ Ա յ ժ մ ե ս Հ ա ս կ ա ն ո ւ մ ե մ , թ ե ի ն չ պ ի ս ի ^ Ր Վ Հ ա ն ձ ն ա ռ ո ւ թ յ ո ւ ն ը :

Ի յՐ ժ ո ղ ո Վ Ր Գ ի я^ Г Г / Г З Д * * ' ս կ ս ա ծ ' ա ռ ա ք ե լ ա կ ա ն ք ա ր ո զ ո ւ թ յ ա ն ա ռ ա Ա ն

ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն ե ր կ ի ր է Ղ Ա ւ ե յ> ս ա ն դ ր ի ա , ն ո ւ յ ն պ ե ս է լ Ս ր -

Հ ռ չ ա կ վ ե ց ո ր պ ե ս Հ ա յ » « * * * ^ 1/ ա ս ո ւ 1 / 1 հ * * ա * տ« * / * . գ ո ր ծ ե լ ա կ ե ր պ ն Օ Հ Ի \ Ա ս տ ե ո ա ո յԱ ջ ե ր ա խ տ ա -

կ ա մ Կ ո վ կ ա ս ո ւ մ : Ա յ ս օ ր Հ Հ * « հ ա յ / ա / 1 , ^

գ ի տ ո ւ թ յ ո ւ ն ս Հ ա յ տ է 0 հ ո ե օ 9 ա ր ռ ե ո ի ո Հ ե տ ո Հ ա յ ա ս տ ա ն ը 1 9 9 1

1 լ ( ա Լ ^ թ յ - ^ հ . 4 " " յ " < Հ ճ լ թ յ ^ , Հ ա յ Ա 1 4 - ք

թ վ ա ^ ն է ն Հ [ ձա.1է ձ , 1Լ ե , ■ „ ^ ձ Լ ք Կ ^ ա ն յ ա մ ^ ն ա ը կ ի

տ - շ տ Տ է Տ ^ Յ Ա * . - ո - «Հ տ քն ա յ ի մ ի Հ ա տ վ ա ը թ ր ց Լ # > ճ շ մ ա ր ի տ ե մ ա ս ո ւ մ ք ե զ , ե թ է

պ ա տ ա ս խ ա ն տ ո ւ ե ց ւ ա ս ց ր Ա ս տ ե ո լ ա ր ք ա յ ո ւ թ ի ւ ն ը մ տ ն ե լ » :

մ է կ ը վ ե ր ս տ ի ն գ ծ ն ո ւ ի , Ա լ 4 Ր Ղ է щ յ ա ր դ ւ ո ր ծ ե ր է .

Ն ի կ ո ղ ե մ ո ս ը ն ր ա ն ա ս ա ց . & զ է 4 ^ ^ ր լ ե ն ո լ ե ր ; Յ ի ս ո ւ ս

մ ի թ է կ ա ր ե լ ի ՞ է ի ր մ ° Ր Ո? ովա Հ 1 № Լ ։ ճ շ մ ա ր ի տ ե մ ա ս ո ւ մ ք ե զ , ե թ է մ է կ ը

պ ա տ ա ս խ ա ն տ ո ւ ե ց Ա ս ա ծ ո ւ Ա ր ք ա յո ւ թ ի ւ ն ը մ տ ն ե լ ,ջ ր ի ց ո ւ Հ ո գ ո ւ ց չ ծ ն ո ւ ի , չ ի զ Р Ղ ո գ ո լ ո ծ ն ո ւ ա ծ ը ՝ Հ ո գ ի : Դ ո ւո ր ո վ Հ ե տ ե ւ մ ա ր մ ն ի ց ծ ն ո ւ ա ծ ը մ ա ր մ ի է , ի Կ Գ ^ „ ր ո վ Հ ե տ ե ւ

մ ի ' զ ա ր մ ա ց ի ր , ո ր ք ե ղ ^ է ^ ե ւ ն ր ա ձ ա յ ն ը լ ս ո ւ մ ե ս , ր ա յ ց չ գ ի ա ե ս

л т ^ ^ *

“ ь ч н У ^ ք՛է / , ‘«Г ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն : Ա ս ո ւ մ ե ն , թ ե մ ա ր դ ա ր ա ր շ ,րկր ^

Է ԻՒ ո պ 1 Գաևնե Լ !ո ^ ն ա ք եՂ ա Լ "վ ե լ

^ իԱն տՈԱլ ն ե ն աԱեէ Ա Ո Վ Հ եժ ա1 0 ) : է ե ն ք ծ ն վ կ ե ն ք ջ ր ի ց և ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա նկ յա ն ք ո ւ ն ե ն ա ք » ( Հ / / 4 . Հ ւ ւ ո , . տ ե ն ծ ն մ ե ո ա յն ժ ա մ ա ն ա կ , ե ր բ

դ ա ր ձ ա վ ք ր ի ս տ ո ն յ ա ա զ գ , р Գ Р դ ա ր ձ ա ն ք ք ր ի ս տ ո ն յ ա ա զ դ

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 15

Մ ե ն Ք < • " * « • & ե ն ք ա ն ց ե լ մ ա հ վ ա ն հ ո վ ի տ ո վ , ս ա կ ա յն գ ո հ ո ւ թ յ ո ւ ն հ ա յտ ն ե ն ք Ա ս տ ծ ո ւ ն , ո ր ն ա մ ե զ ո ւ ժ ո ւ զ ո ր ո ւ թ յո ւ ն տ վ ե ց մ ն ա լ , ա պ ր ե լ և հ ա ր ա տ և ե լ ո ր պ ե ս ք ր ի ս տ ո ն յա ա զ գ : Ա հ ա թ ե ի ն չ ն է , ո ր ե ս ա ն վ ա ն ո ւ մ ե մ Ս ո ւ ր բ Հ ո գ ո ւ զ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն :

Բ ա ր ե կ ա մ ն ե ր , ա յս օ ր ա ր դ ե ն կ ա ն ո ր ո շ ա կ ի մ ա ր դ ի կ , ո ր ո ն ք ի ր ե ն ց հ ա մ ա ր ո ւ մ ե ն վ ե ր ս տ ի ն ծ ն վ ա ծ : Գ ո յո ւ թ յո ւ ն ո ւ ն ի « վ ե ր ս տ ի ն ծ ն վ ա ծ » կ ո չ վ ո ղ հ ա տ ո ւ կ մ ի ա ղ ա ն դ : Կ ա ր ծ ե ս թ ե մ ե ն ք մ շ տ ա պ ե ս չ ե ն ք ծ ն վ ե լ ը ս տ ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ ա վ ա ն դ ո ւ յթ ի , ե ր բ Ս ո ւ ր բ Հ ո գ ի ն գ ա լի ս է մ ե ր մ ե շ .- Ա հ ա թ ե ո ր տ ե ղ է , ո ր մ ե ն ք

չ պ ե տ ք է հ ա մ ա ր ե ն ք մ ե ր կ յա ն ք ը կ ա յո ւ ն , հ ա ս տ ա տ ո ւ ն մ ի ե ր և ո ւ յ թ , ա յ լ '

ը ն թ ա ց ք , ո ր ը մ շ տ ա պ ե ս վ ե ր ա ն ո ր ո գ մ ա ն է ե ն թ ա ր կ վ ո ւ մ Հ ո գ ո ւ կ ո ղ մ ի ց : Ա յս օ ր չ ն ա յա ծ վ ա ր ո ւ մ ե ն ք տ ե խ ն ո լո գ ի ա կ ա ն , ա ր դ յո ւ ն ա բ ե ր ա կ ա ն , ա շ խ ա ր հ ա յն ա ց -

մ ա ն տ ե ս ա կ ե տ ն ե ր ի ց ա յս պ ի ս ի ո ւ ղ ղ վ ա ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե ց ո ղ կ յ ա ն ք , մ ե ր ե ր ի տ ա ս ա ր դ ո ւ թ յո ւ ն ն ա ս տ ի ճ ա ն ա բ ա ր կ ո ր ց ն ո ւ մ է բ ա ն ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը ,

խ ե լ ք ը , դ ա տ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ը , գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը , կ ա մ ա յն հ ո գ և ո ր ա ր ժ ե ք ն ե ր ը , ո ր ո ն ք գ ա լի ս ե ն Ա ս տ ծ ո ւ ց : Ո ւ ս տ ի , Ա ր և ե լ յ ա ն Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը

պ ե տ ք է հ ա մ ա գ ո ր ծ ա կ ց ե ն ' դ ի մ ա գ ր ա վ ե լ ո ւ ա յդ մ ե ծ վ տ ա ն գ ը ' Ա ր և մ ո ւ տ ք ի

ա ր տ ա ք ի ն ա զ դ ե ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , ո ր ո ն ք ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ մ ե ն ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն դ ե պ ի

մ ա կ ե ր ե ս ա յի ն կ յա ն ք ի կ ե ն ս ա կ ե ր պ ե ր ի ն , ա յն է ' դ ե պ ի ա յն պ ի ս ի կ յ ա ն ք , ե ր բ Ա ս տ ծ ո ւ ն ե ր կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը բ ա ց ա ռ վ ո ւ մ է :

Ես շա տ ե ր ա խ տ ա պ ա ր տ ե մ Ա ս տ ծ ո ւ ն ' հ ո գ և ո ր վ ե ր ա ն ո ր ո գ մ ա ն , վ ե ր ա ֊ ծ ն ն դ յա ն ն շա ն ն ե ր տ ե ս ն ե լո վ մ ե ր Ա ր և ե լյա ն Ո ւղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւ մ : Ձ ե րն ե ր կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ա յս օ ր ա յս տ ե ղ , ա յս տ ա ճ ա ր ո ւ մ , ի ն ձ հ ա մ ա ր հ ո գ և ո ր

վ ե ր ա ն ո ր ո գ մ ա ն ն շ ա ն է : Մ ի ք ա ն ի օ ր ա ռ ա շ Ե ր և ա ն ո ւ մ ' Հ ա յա ս տ ա ն ի մ ա յր ա ­

ք ա ղ ա ք ո ւ մ , ե ս տ ե ս ա հ ա զ ա ր ա վ ո ր ե ր ե խ ա ն ե ր ի , ո ր ո ն ք վ ե ր ա դ ա ռ ն ո ւ մ ե ն ա յն

գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յա ն ը , ո ր ի ր ե ն ք ք ր ի ս տ ո ն յա ե ն , վ ե ր ա դ ա ռ ն ո ւ մ ե ն ա ն հ ա յտ ի ն ,

ք ա ն ի ո ր Ս ո վ ե տ ա կ ա ն ա թ ե ի ս տ ա կ ա ն վ ա ր չ ա կ ա ր գ ի 7 0 տ ա ր ի ն ե ր ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ կ ր ո ն ը վ ե ր ա ց ր ե լ է ի ն մ ա ր դ կ ա ն ց կ յ ա ն ք ի ց : Ե ս շ ն ո ր հ ա կ ա լ ո ւ թ յո ւ ն ե մ հ ա յտ ­

ն ո ւ մ Ա ս տ ծ ո ւ ն , ո ր ա յ դ մ ա ր տ ն չ ո ղ ա թ ե ի ս տ ա կ ա ն վ ա ր չ ա կ ա ր գ ն ա վ ա ր տ վ ե ց :

Ա ս տ ծ ո ւ ն ե ր բ ե ք չ կ ա ր ո ղ ա ց ա ն հ ե ռ ա ց ն ե լ մ ա ր դ կ ա ն ց կ յ ա ն ք ի ց : Ք ր ի ս տ ո ն ե ա ­

կ ա ն կ յա ն ք ի վ ե ր ա ծ ն ո ւ ն դ ը մ ե ր ե ր կ ր ո ւ մ , Ռ ո ւ ս ա ս տ ա ն ո ւ մ , Ո ւ կ ր ա ի ն ա յո ւ մ և ա յլ ե ր կ ր ն ե ր ո ւ մ Ա ս տ ծ ո ւ հ ա ղ թ ա ն ա կ ն է , և ա թ ե ի զ մ ի պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ը :

Ո ւ ս տ ի , ա մ ե ն ա յն խ ո ն ա ր հ ո ւ թ յա մ բ , ե կ ե ք մ ե ր ձ ե ռ ք ե ր ը դ ն ե ն ք մ ի մ յա ն ց ձ ե ռ ք ե ր ի մ ե շ , ո ր պ ե ս զ ի հ ա ն դ ի պ ե ն մ ե ր ս ր տ ե ր ը , և մ ի ա ս ի ն ա շ խ ա տ ե ն ք մ ե ր

Տ ի ր ո շ մ ի և ն ո ւ յ ն դ ա շ տ ո ւ մ , մ ի և ն ո ւ յն ա յ գ ո ւ մ ց ն ծ ո ւ թ յ ա ն , ո ւ ր ա խ ո ւ թ յա ն ո ւ ն ա և հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւ թ յա ն ո գ ո վ ա յն հ ա վ ա տ ի ն , ո ր ը Ն ա է մ ե զ տ վ ե լ :

Ո ւ ր ե մ ն , մ ի ա ս ն ա կ ա ն ո ւ թ յա ն , ը ն կ ե ր ո ւ թ յա ն և ե ղ բ ա յր ո ւ թ յա ն դ ի տ ա կ ո ո լ - թ յա մ բ է , ո ր ե ս ձ ե զ ե մ բ ե ր ո ւ մ Հ ա յա ս տ ա ն ի ձ ե ր ե ղ բ ա յր ն ե ր ի և ք ո ւ յ ր ե ր ի ն ո ր

ո գ ո ւ ն ո ր շ ո ւ ն չ ը : Թ ո ղ ո ր մ ե ն ք մ ի շ տ ծ ն վ ա ծ լ ի ն ե ն ք Ա ս տ ծ ո ւ ն ո ւ յ ն ո գ ո վ ,

ո ր ո վ հ ե տ և դ ա ն շ ա ն ա կ ո ւ մ է , ո ր ա յն , ի ն չ ը ծ ն վ ո ւ մ է մ ա ր մ ն ի ց ' մ ա ր մ ի ն է , ի ս կ ա յն , ի ն չ ը ծ ն վ ո ւ մ է Հ ո գ ո ւ ց ' Հ ո գ ի է ; թ ո ղ Ա „ լ ր բ Հ ո գ ի ն մ ի շ տ ո գ ե շ ն չ ի ձ ե զ

ձ ե ր ա մ բ ո ղ շ կ յ ա ն ք ի ճ ա ն ա պ ա ր հ ի ն և ա ռ ա շ ն ո ր դ ի ձ ե զ ձ ե ր բ ո , ո ր գ ո ր ծ ե ր ո ւ մ ՛ » : ‘

Պ Ա Շ Տ Ո Ն Ա Կ Ա Ն Ը Ն Թ Ր Ի Ք « Մ Ա Ր Ի Ո Թ » ( М А К Ш О Т Т ;

Հ Յ Ո Ւ Ր Ա Ն Ո Ց Ո Ւ Մ ' Ի Պ Ա Տ Ի Վ Ն Ո Ր Ի Ն Ս Ր Բ Ո Ւ Թ Յ Ա Ն

Նույն օրը, երեկոյան ժամը 21.30-ին, ի պատիվ Վեհափառ Հա յբա- պեաի, «Մ ա րիոթ» ( М А 1 Ш 0 Т Т ; հյուրանոցում, Կահիրեի և Ս/եօ- սասդրիայի ազգային իշխանությունների կողմից արվեց պաշտոնական

ընթրիք, որին ներկա էին Եգիպտոսում Հայաստանի <ք արտակարգ ե լիազոր դեսպան էդուա րդ Ապբանդյանը տիկնոջ հետ. քույր Եկեղեցիների և տեղական իշխանությունների \կե^ ա^ ^ էՐ' թեմական և քաղաքային մողովների ատենապետներ, երեսփոխաններ.

« * « Ա 4 Գ ա ;Ւ Աթյունների բարիգալստյան խոսք ասաց դոկտոր Սուր են միաժամանակ ընդգծելով Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի Л '/' Л֊ տական այս այցելությամբ եգիպտահայոց վերանորոգվելու փաստը և շեշտեց, որ այս օրհնաբեր այցելությունը նոր լիցք պիտի հաղորդը եգիպտահայության ազգային, կրոնական ե կրթական կյանքին.

« Վ ե Հ ա փ ա ռ Տ է ր . Զ ե ր դ Ս ո ւր բ Օ ծ ո ւթ ի Լ ն Տ . Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Ա Ա զ գ ը ն տ ի ր

Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց ,Բ ա ր ձ ր ա շ ն ո ր հ Տ . Զ ա ւ է ն Ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս ր ա ր ե է ա ն Ա ռ ա է ն ո ր ղ

ե գ ի պ տ ա Հ ա յ թ ե մ ր , . »Գ ե ր ա շ ն ո ր հ , գ ե ր ա պ ա յծ ա ռ , հ ո գ ե շ ն ո ր հ և ա ր ժ ա ն ա պ ա տ ի ւ հ ո գ և ո ր հ ա յր Ր ՛ Վ ս ե մ ա շ ո ւ ք դ ո կ ս ։ , է տ ո ւ ա ր տ Ն ա լպ ա ն տ ե ա ն Ա ր տ ա կ ա ր գ և լ ի ա զ օ ր

Դ ե ս պ ա ն Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ ե ա ն . և հ ա մ ե ս տ ա փ ա յլ տ ի կ ի ն Ն ա լպ ա ֊

տ ե ա ն , Յ ա ր գ ա ր ժ ա ն ա տ ե ն ա պ ե տ ն ե ր պ ա տ կ ա ռ ե լի թ ե մ ա կ ա ն և պ ա տ ո ւ ա ր ա

ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ ն ե ր ո ւ , Մ ե ծ ա ր գ ո յ ա զ գ ա յի ն ե ր ե ս փ ո խ ա ն ն ե ր և ա Գն " Լ“ ՜ փ ա յլ տ ի կ ն ա յք , Շ ք ա ն շ ա ն ա կ ի ր հ ա յր ե ն ա կ ի ց ն ե ր , Յ ա ր գ ե լ ի ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց ի չ ՛ ր ե գ ի պ տ ա հ ա յ մ շ ա կ ո ւ թ ա յի ն , կ ր թ ա կ ա ն , բ ա ր ե ս ի ր ա կ ա ն , մ ա ր զ ա կ ա ն և մ ա լ ո յ

հ ա ս տ ա տ ո ւ թ ե ա ն ց . .Յ ա ն ո ւ ն ե գ ի պ տ ա հ ա յ Գ ա հ ի ր է ի և Ա ղ ե ք ս ա ն դ ի ր ո յ Ա զ գ ա յի ն ի շ խ ա ո ւ -

թ ե ա ն ց , Ե գ ի պ տ ո ս ի Հ ի ւ ր ը ն կ ա լ և յա ւ ի տ ե ն ա կ ա ն Ն ե ղ ո ս ի ա ս պ ն Հ ա լա

ա փ ե ր ո ւ ն կ ո ւ գ ա ն ք ո ղ ի ւ ն ե լ շ ն ո ր հ ա բ ե ր ա յց ե լ ո ւ թ ի ւ ն ը Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց

Ա զ գ ը ն տ ի ր Հ ա յր ա պ ե տ ի ն ՝ Ն .Ս .Օ .Տ .Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ն :1 9 9 8 - ի ս ե մ ի ն ի ր ա կ ա ն ա ց ա ծ Հ ա յր ա պ ե տ ա կ ա ն ա յս օ ր Հ ն ա բ ե ր ա յ ց ե լ ո ւ -

թ ի ւ ն ը կ ո ւ դ ա յ կ ր կ ն ա պ ա տ ի կ խ ա ն դ ա վ ա ռ ո ւ թ ե ա մ բ տ ո գ ո ր ե լ ե գ ի պ ա ա Հ ա յ

ա մ է ն մ է կ ա ն Հ ա տ ի Հ ա յր ե ն ա կ ա ր օ տ բ ա բ ա խ ո ւ ն ս ի ր տ ը , Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց

Ա ռ ա ք ե լա տ ի պ Հ ո վ ո լ ա պ ե տ ի ն Վ ե Հ ա փ ա ռ . ա ն ձ ի ն ը ն ղ մ է Հ է ն ո ղ Հ ո ւ ն ե լ ո ւ

Լ ո ւ ս ա ւ ո ր չ ա Հ ի մ ն Ս . է ք մ ի ա ծ ն ի Հ ո գ ե ւ ո ր ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ ի ւ ն ը ո ւ ա ն ո ր ա ր ժ ա ն ­

ր ն տ ի ր գ ա Հ ա կ ա լի ն պ ա տ գ ա մ ի ն ո ւ ն կ ն դ ի ր ' Հ ա մ ա զ գ ա յի ն ի տ է ա լ ն ե ր ո ւ

ի ր ա կ ա ն ա ց մ ա ն ը ն ո ւ է ր ա բ ե ր ե լ ո ւ /Գ ա ր ե գ ի ն Ա Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ն Հ ա յր ա պ ե տ ա կ ա ն ա յս

ա յց ե լ ո ւ թ ի ւ ն ը պ ի տ ի ը չ լա յ յո ւ շ ա ր ա ր և մ ղ ի չ ո ւ ժ , ե գ ի պ ա ա Հ ա յ զ ա ն գ ո ւ ա ծ -

ն ե ր ո ւ մ օ տ ա մ ր ա պ ն դ ե լո ւ ա զ գ ա յի ն և Հ ո գ և ո ր գ ի տ ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ը . ա ն վ ե ր ա պ ա Հ

տ ր ա մ ա դ ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո վ զ օ ր ա վ ի գ կ ա ն գ ն ե լո ւ Հ ա մ ա ր ն ո ր ա ն կ ա խ Հ ա յր ե ն ի ք ի Հ զ ո ր ա ց մ ա ն ն պ ա ս տ ո ղ բ ո լ ո ր մ ա կ ա ր դ ա կ ն ե ր ո ւ պ ե տ ա կ ա ն ն ա խ ա ձ ե ռ -

ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո լ ն :

Վ ե Հ ա փ ա ռ Տ է ր ,Ս փ ի ւ ռ ք ա Հ ա յ գ ա ղ թ օ ջ ա խ ն ե ր ո ւ ա ռ ա Հ ա պ ա Հ մ ի ա ւ ո ր ն ե ր է ն ե գ ի պ ա ա Հ ա յ

գ ա ղ ո ւ թ ը . Հ պ ա ր տ ի ր փ ա ռ ա լ ո ր ա ն ց ե ա լո վ ե ւ ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց մ ի ա ս ն ա կ ա ն

գ ո ր ծ ը ն թ ա ց ո վ , կ ը շ ա ր ո ւ ն ա կ է ա ն բ ա ժ ա ն մ ա ս ն ի կ ը Հ ա ն դ ի ս ա ն ա լ Հ ա մ ը ն դ Հ ա -

ն ո ւ ր Հ ա յո ւ թ ե ա ն գ ո յա պ ա յք ա ր ի ն _ ե ւ ' ա յս ' փ ա ր ա ւ ո ն ե ա ն ք ա ղ ա ք ա կ ր թ ո ւ -

թ ե ա ն օ ր ր ա ն Ն ե ղ ո ս ի ա փ ե ր ո ւ ն , օ ր ի ն ա պ ա հ - ք ա ղ ա ք ա ց ի ի Հ ա յա վ ա յե լ ը ն թ ա ց ­

ք ո վ , վ ս տ ա Հ ո ւ թ ե ա ն ե ւ Հ ո վ ա ն ա լ ո ր ո ւ թ ե ա ն ա ր ժ ա ն ա ն ա լո վ Ե գ ի պ տ ո ս ի

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 17

բ ա ր ե խ ն ա մ ե ղ բ ա յր ա կ ա ն կ ա ռ ա վ ա ր ո լ թ ե ա ն ե ւ ա ն ո ր ա ր դ ա ՛ր ա մ ի տ ե ւ խ ա ղ ա ղ ա ս է ր ղ ե կ ա վ ա ր ի ն ' ն ա խ ա գ ա հ Մ ո հ ա մ է տ Հ ո ս ն ի Մ ո ւ ս լա ր ա ք ի :

Վ ե հ ա փ ա ռ . Տ է ր ,Զ ե ր դ Ս ր բ ո լթ ե ա ն ա յց ե լ ո ւ թ ե ա ն հ պ ա ր տ ա ռ ի թ ա յս ա ռ ի թ ո վ , ե գ ի պ տ ա -

հ ա յո ւ թ ի ւ ն ր կ ո ւ գ ա յ վ ե ր ա ն ո ր ո գ ե լ ի ր ո ւ խ տ ն ու. հ ա ւ ա տ ա ր մ ո ւ թ ի ւ ն ը հ ա ն դ է պ

մ ե ր Ս ո ւ ր բ Ե կ ե ղ ե ց ի ի ն , Ս ո ւ ր բ է ջ մ ի ա ծ ն ի ն , ա ն ո ր շ ն ո ր հ ա զ ա ր դ ա զ գ ր ն տ ի ր

գ ա հ ա կ ա լ Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Հ ա յր ա պ ե տ Ն .Ս - Օ .Տ .Տ . Ռ ա ր ե գ ի ն Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ն

ե ւ ա յ դ հ ա ւ ա տ ա ր մ ո ւ թ ե ա ն ր ն դ մ է է է ն հ ա ս տ ա տ ե լո ւ հ ա յո ւ թ ե ա ն յա ւ ե ր ժ ա կ ա ն

Հ ա յր ե ն ի ք ի ն ո ւ մ ե ր ն ա խ ա հ ա յլւ ե ր է ն մ ե զ ի ժ ա ռ ա ն գ ո լ ա ծ ս ր բ ո ւ թ ի լ ն ն ե ր ո լ ն

տ ի ր ո ւ թ ի ւ ն կ ա տ ա ր ե լո ւ գ ի տ ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ը . ա ռ ա լ ե լ ա մ ր ա պ ն դ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր

հ ա մ ա յն հ ա յո ւ թ ե ա ն Ա ր ա բ ա տ ա ն ա լ ո ւ վ ճ ռ ա կ ա մ ո ւ թ ի ւ ն ը , ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն

հ ա յո ւ թ ե ա ն ե ւ ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն Հ ա յր ե ն ի ք ի տ ե ս ի լք ո վ ր խ ա ն դ ա վ ա ռ :

Վ ե ր ա ն կ ա խ ա ց ա ծ Հ ա յր ե ն ի ք ն ո ւ ի ր տ ա գ ն ա պ ն ե ր ո վ կ լա ն ո ւ ա ծ Ս փ ի ւ ռ ք ը

փ ո ր ձ ա ք ա ր ա յի ն շ ր ջ ա ն մ ը ն է , ո ր կ ր բ ո լ ո ր ե ն ն ե ր կ ա յի ս : 2 0 - ր դ դ ա ր ը ի ր

վ ա խ ճ ա ն ի ն է հ ա ս ա ծ , ե ւ ա զ գ ո վ ի ն պ ա ր տ ի ն ք գ ի տ ա կ ի ց ե լ վ ճ ռ ա կ ա մ

գ ո ր ծ ը ն թ ա ց ո վ դ ի մ ա լ ո ր ե լ 2 1 - ր դ ը :

Հ ա յ Ե կ ե զ ե ց ի ի ա ղ բ ի ւ ր ն է ե ղ ա ծ հ ա յո ւ ն հ ա յր ե ն ա ս ի ր ո ւ թ ե ա ն ե ւ հ ա յր ե ն ա ­

պ ա շ տ ո ւ թ և ա ն , ո ւ ա ռ ա յ դ , ա ն ո ր ե ր ա ն ա շ ն ո ր հ Հ ա յր ա պ ե տ ն ե ր ը ջ ա հ ա կ ի ր ը

հ ա ն դ ի ս ա ց ա ծ ' հ ա ղ ա ր ա մ ե ա կ ն ե ր ո ւ մ ե ր պ ա տ մ ո ւ թ ե ա ն ճ ա մ բ ա ն լ ո ւ ս ա ւ ո ր ե լ ո լ

կ ո չ ո ւ ա ծ մ ե ր ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն ե ր ո լ ն :

Հ ա յ Ա ռ ա ք ե լ ա կ ա ն Լ ո ւ ս ա ւ ո ր չ ա շ ո ւ ն չ Ե կ ե ղ ե ց ի ն , ի ր 1 7 0 0 - ա մ ե ա յ

պ ա տ մ ո ւ թ ե ա ն ը ն թ ա ց ք ի ն ե ղ ա ծ է գ ր ի ո ւ գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն , ե ր ա ժ շ տ ո լ թ ե ա ն ե լ

ե ր գ ի մ շ տ ա հ ո ս ա կ ո ւ ն ք : Ա ն ե ղ ա ծ է ն ա ե լ ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ղ ե կ ա վ ա ր ,բ ա զ մ ա դ ա ր ե ա ն , պ ե տ ա կ ա ն ո լ թ ե ն է զ ո ւ ր կ մ ե ր ճ ա կ ա տ ա գ ր ի ճ ա մ բ ո ւ ն վ ր ա յ

հ ա յր ե ն ի հ ո ղ , ո գ ե կ ա ն կ ա ռ ո յց ե լ Հ ա յր ե ն ի ք , ա զ գ ա պ ա հ պ ա ն մ ա ն մ ե ր

ա ն զ ի ջ ո ղ պ ա յք ա ր ի ա ն մ ա ր փ ա ր ո ս ո ւ մ ի ա ս ն ա կ ա ն գ ո յա մ ա ր տ ի ն ե ր շ ն չ ի չ ,

Վ ա ր դ ա ն ա ն ց հ ա ւ ա տ ա մ ա ր տ է ն մ ի ն չ ե ւ Ս ա ր դ ա ր ա պ ա տ ի հ ե ր ո ս ա մ ա ր տ ը :

Մ ե ծ դ ե ր ե ւ ա շ խ ա տ ա ն ք վ ե ր ա պ ա հ ո լ ա ծ է տ ա կ ա լ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ե ա յց

Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ի ն ո ւ հ ա յ հ ո գ ե ւ ո ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն :

Բ ա զ մ ա թ ի ւ Հ ա յր ա պ ե տ ն ե ր ե ւ հ ո դ ե ւ ո ր հ ո վ ի վ ն ե ր ժ ա մ ա ն ա կ ի ը ն թ ա ց ք ի ն

ի ր ա ր յ ա ջ ո ր դ ա ծ ե ն Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց լ ո յ ն ո լ ի ր ա պ ե տ ա կ ա ն Ա թ ո ռ ն ե ր ո ւ ն վ ր ա յ ,

ս ա կ ա յն ա ն ո ն ց մ է ք ի չ ե ր ն ե ն , ո ր ի ր ե ն ց մ ե ծ գ ո ր ծ ե ր ո վ կ ա ր ե ւ ո ր դ ե ր ո ւ ն ե ց ա ծ

ե ն ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ե ւ ա զ գ ա յի ն մ ե ր տ ա ր ե գ ր ո լ թ ե ա ն մ է ջ , ե ւ կ ա մ ի ր ե ն ց

ա ն ջ ն ջ ե լի կ ն ի ք ը դ ր ո շ մ ա ծ հ ա յո ց պ ա տ մ ո ւ թ ե ա ն լ ո ւ ս ա շ ո ղ է ջ ե ր ո ւ ն վ ր ա յ :

Ե գ ի պ տ ա հ ա յո ւ թ ի ւ ն ը հ ա լ ա տ ա լ ո ր հ ե տ ե ւ ո ր դ ն է հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի

ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց հ ո գ ե ւ ո ր պ ե տ ե ր ո լ ն , գ ե ր ա դ ա հ ո ւ թ ե ա մ բ ը Հ ա յա ս տ ա ն ե ա յց

Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ս ո ւ ր բ Ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ գ ե ր ա գ ո յն հ ո գ ե ւ ո ր պ ե տ ի ն , Ս. է ջ մ ի ա ծ ն ա յ

Ա ս տ ո ւ ա ծ ա հ ա ճ ո յ գ ա հ ա կ ա լ Ն .Ս .Օ .Տ .Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Ա Ա մ ե ն ա յն Հ ա յ ո ց

Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ի ն :

Վ ե ր ա զ ա ր թ ն ո ւ մ ի ե ւ ի ր ա պ ա շ տ հ ո գ ե փ ո խ ո ւ թ ե ա ն հ պ ա ր տ ա ռ ի թ մ ե ր

օ ր ե ր ո ւ ն վ ս տ ա հ ե ն ք , ո ր Հ ա յա ս տ ա ն ե ա յց Ե կ ե ղ ե ց ի ն , Զ ե ր դ Ա ռ ա ք ի ն ա զ ա ր դ

Վ ե հ ա փ ա ռ ո ւ թ ե ա ն լո ւ ս ա մ ի տ ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ թ ե ա մ բ ե ւ Ղ Լ ե ւո ն դ Ե ր է ց ե ա ն

յ ա ռ ա ջ ա պ ա հ ը ն թ ա ց ք ո վ , բ ա ր ձ ր պ ի տ ի պ ա հ է հ ա յո ւ թ ե ա ն դ ր օ յ ր , մ է կ

ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ , մ է կ Ե կ ե ղ ե ց ի ե լ մ է կ Հ ա յր ե ն ի ք հ ա յա դ ր ո շ մ ն շ ա ն ա ր ա ն ո վ :

Ա յ ս ո ւ , կ ր կ ն ա կ ի կ ը վ ս տ ա հ ե ց ն ե ն ք ձ ե զ , Վ ե հ ա փ ա ռ Տ է ր , թ է հ ^ յ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը ի ր բ ո լ ո ր հ ա տ ո ւ ա ծ ն ե ր ո վ , յա ր ա ն ո ւ ա ն ա կ ա ն , գ ա ղ ա փ ա ր ա կ ա ն ե լ

ա յլ մ ի ա ւ ո ր ն ե ր ո ւ խ ի տ շ ա ր ք ե ր ո վ , հ ե ա ե ւ ո ղ ն է ի ր ա զ գ ր ն տ ի ր հ ո գ ե ւ ո ր

գ ա հ ա կ ա լի ն բ ո լ ո ր ա զ գ ա շ է ն ե ւ ե կ ե ց ա շ է ն ն ա խ ա ձ ե ռ ն ո լ թ ի լ ն ն ե ր ո ւ ն :

Պ իտ ի գ ո ր ծ ե ն ք մ ի ա ս ն ա բ ա ր , ա ռ ա ն ց թ . ւ ^ Լ ք - ձ ե ռ ք ի ,ր ե ն ք , ա ռ ա ն ց ա կ ն կ ա լ ո ւ թ ե ա ն : Պ իտ ի ք ա լ ե ն ք ի ք ՜ ^ ք է ռ ^ բ ո լ ո րա ռ ա ն ց ը ն կ ր կ ո ւ մ ի , մ ի ն չ ե ս ի ր ա կ ա ն ա ց ո ւ մ ը Հ ա մ ա յն Հ ա յո /

ս ա կ ա յն մ ե ծ ե ր ո ւ կ ո ղ ք ի ն ե ն ք դ ա ս ո ւ ա ծ ո ր ա կ ա կ ա ն Р „ է

4 < » , ! " 7 4 ք ՚Լ . ь ! Լ ոԼ „ ՐՀ Լ ^ո ո Հ ա բ ե ր ո ւ թ ե ա ն ա ն ս պ ա ռ դ ի տ ա կ ց ո ւ թ ե ա ն , ե ւ ր 9

յա ռ ա շ ա պ ա Հ ր կ ը Հ ա ն դ ի ս ա ն ա ք Դ ո ւ ք , Զ ե ր դ „ գ ա ո ա կ ա ն

Բ ո լո ր ս գ ի տ ա կ ի ց ե ն ք , Վ ե Հ ա փ ա ռ Տ է ր , մ ե ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ իա մ բ ո ղ ջ է ո ւ թ ե ա մ բ , թ է չ կ ա յ փ ր կ ո ւ թ ի ւ ն ա ռ ա ց Հ ս յմ ր ա կ ո ւ ռ մ ի ա ս ն ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն : Ջ կ ա յ փ ր կ ո ւ թ ի ւ ն , ա ռ ա ն ց Հ ա յ ե կ ղ 9 У

մ ի ա ս ն ա կ ա ն յա ռ ա չ ը ն թ ա ց ի ն : Ջ կ ա յ Հ պ ա տ ա կ ի ն ,մ ա յր Հ ա յ ա ս տ ա ն է ն դ ո ւ ր ս : Բ ո լո ր ս զ ի ն ո ւ ո ր ե ա լն ե ր ն ե ն ք յ , .յա ռ ա չ ա պ ա Հ ն ե ր ր ա յս ո ւ խ տ ի ն ե ւ Հ ե տ ե ւ ո ր դ ն ե ր ր մ ե ր ա ռ ա ջ ո ր դ դ Ր

Այ“ < է Տ Տ Տ Տ էմ ա ղ թ ե ն ք ե ր կ ա ր ե ւ ա ր ե ւ չ ա տ կ ե ա ն ք , յ ա ի ղ ո ւ թ ի ւ ֊ն X ր Ч У/»

շ ի ն ա ր ա ր ն ա ի յա ձ ե ռ ն ո ւ ֊թ ի ւ մ յն ե ր ո ւ ն * •

Հաջորդաբար սրտի խոսքեր ասացին նաև Եգիպտոսի հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Զավեն արքեպս. Չինչինյանը գի 4 .Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր I <է դ ո ւ ա ր դ Ն ա լ բ ա ն դ յ ա ն ը :

Այնուհետև ներկաներին իր հայրական օրհնությունները բս շՒ <9 Ամենայն Հա յոց Հայրապետը, գոտեպնդող պատգամով ողջու д եգիպտահայությանը, ուժ և կորով մաղթեց առաջնորդ սրբազան հորը ւ գաղութի պատասխանատու մարմիններին, անդրադարձավ Հա յաս­տանի անկախ պետականությանը, Հայաստանյայց Եկեղեցու այսօրվա կացությանն ու նախորդ տարիների հետ ևա նքով դիմա գրա վա ծ դժվարություններին.

« Ս ի ր ե լի Հ ո գ և ո ր ե ղ բ ա յր ն ե ր , Հ ա ր գ ա ր ժ ա ն դ ե ս պ ա ն Հ ա յա ս տ ա ն ի

Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն և չա տ ս ի ր ե լի ա ն դ ա մ ն ե ր ե դ ի պ տ ա Հ ա յ գ ա ղ ո ւ թ ի , ո ր ք ա շ ո ւ թ յո ւ ն ն ո ւ ն ե ց ա ք պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ս տ ա ն ձ ն ե լ ո ւ ա յս գ ա ղ ո ւ թ ի

կ յա ն ք ի մ ե շ :Ն ա խ ո ւ ղ ո ւ մ ե մ բ ո լ ո ր ի դ Հ ա յտ ն ե լ խ ո ր ի ն չ ն ո ր Հ ա կ ա լ ո ւ թ յո ւ ն ս և Հ ո գ ե կ ա ն

գ ո հ ո ւ ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն ս , ո ր ա ռ ա ծ ի ն ը ն թ ր ի ք ս ե մ ա ն ո ւ մ ա յս Հ ո ղ ո ւ մ ի բ ր և

Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ' ը ն տ ր ա ն ի մ ե կ Հ ա ս ա ր ա կ ո ւ թ յա ն Հ ե տ : Ձ ե զ ա ն ի ց

ո մ ա ն ք ի ն ձ ա ն ձ ն ա պ ե ս ծ ա ն ո թ ե ն և մ ն ա ց ա ծ ի ց է լ Հ ո գ ե կ ա ն Հ ա ղ ո ր դ ա կ ­

ց ո ւ թ յ ա մ բ զ գ ո ւ մ ե մ , ո ր մ ե ն ք ն ո ւ յն ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յա ն ն վ ի ր յա լն ե ր ն ո ւ

զ ի ն վ ո ր յա լն ե ր ն ե ն ք : Ա յս օ ր Հ ո ւ ն վ ա ր ի 1 4 - ն է : Հ ա յա ս տ ա ն ի մ ե շ ա յս տ ա ր ի

մ ի ա յն ա ն դ ր ա դ ա ր ձ ա , ո ր ս ո վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն կ ա , ո ր Ն ո ր տ ա ր ի ն մ ե կ օ ր ո վ և կ ա մ

ե ր կ ո ւ օ ր ո վ է ի ա վ ա ր տ վ ո ւ մ , տ ո ն ո ւ մ ե ն ք ա վ ե լի ք ա ն 1 4 օ ր :Ա յս օ ր Հ ո ւ ն վ ա ր ի մ ե կ ն է ' ը ս տ Հ ի ն տ ո մ ա ր ի : Մ ի տ ս ե ն գ ա լի ս Ս ի ա մ ա ն թ ո յի

Հ ե տ և յա լ խ ո ր ա թ ա փ ա ն ց տ ո ղ ե ր ը . « Կ ա ղ ա ն դ ի ե ր ե կ ո ն է , 4 0 ա ն ձ մ ե կ տ ա ն

զ ա վ ա կ բ ո լ ո ր ա կ ի , մ ե կ ս մ ե կ ո ւ ն ա յվ ա ծ ք ի մ ե \ յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ս ի ր դ ր ա խ տ ը կ տ ե ս ն ե » : Ե ս ա յս խ ո ս ք ե ր ը մ ե շ բ ե ր ե ց ի 3 1 - ի գ ի շ ե ր ը , ճ ի շ տ կ ե ս գ ի շ ե ր ի ն , ե ր բ

ո ղ շ Հ ա յա ս տ ա ն ի ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն խ ո ս ք ս ո ւ ղ ղ ե ց ի , ն ա խ ա գ ա Հ ի խ ո ս ք ի ց ա ռ ա շ :

Յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յո ւ ր Հ ա յ մ յո ւ ս Հ ա յի ա չ ք ի մ ե շ ե ր բ ի ր դ ր ա խ տ ն է տ ե ս ն ո ւ մ , ա յդ

1998 ԱՋՄՒԱԾԻՆ Р-Գ 19

ա զ գ ը մ ա հ չ ո ւ ն ի : Մ ե ր ո ւ ն ե ց ա ծ ա մ ը ո ղ է ո ւ ժ ը և հ ա ր ս տ ո ւ թ յո ւ ն ը ո ՜ չ հ ո ղ ի

տ ա կ է , ո ՛ չ օ դ ո ւ մ և ո ՛ չ է լ ծ ո վ ո ւ մ , մ ե ր ո ւ ժ ը մ ե ն ք ե ն ք : Ե վ ա յս ի ր ի կ ո ւ ն , ձ ե զ հ ե տ ե ս հ ռ ե տ ո ր ա կ ա ն ճ ա ռ կ ա մ զ գ ա ց ա կ ա ն ա ր տ ա հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ լ ե ց ո ւ ն

խ ո ս ք ե ր չ է , , ո ր ա ս ե լո ւ ե մ : Մ ե ր ե կ ե ղ ե ց ի ն հ ա յո ւ թ յա ն ն ե ր կ ա կ յ ա ն ք ո ւ մ ի ր

մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը , պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յա ն զ գ ա ց ո ւ մ ը ո ւ ն ի : Մ ա ր դ ե ր կ ո ւ

տ ե ս ա կ ի գ ո ր ծ կ ա ր ո ղ է ա ն ե լ , մ ե կ ը ա յն է , ո ր ս լա ր տ ա վ ո ր է ա ն ե լ և ա ն ո ւ մ է

ի ր ո ւ ի ր ը ն տ ա ն ի ք ի ա պ ր ո ւ ս տ ը հ ո գ ա լ ո ւ հ ա մ ա ր ' լ ի ն ի ա ր հ ե ս տ ա վ ո ր ,

վ ա ճ ա ռ ա կ ա ն , տ ն տ ե ս ա գ ե տ , գ ո ր ծ ա վ ո ր . . . : Գ ո ր ծ է ա ն ո ւ մ վ ա ս ն ա պ ր ո ւ ս տ ի :

Ե ր կ ր ո ր դ տ ե ս ա կ ի գ ո ր ծ ն ա յն է , ե ր բ կ ա մ ա վ ո ր ա պ ե ս պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ­

վ ո ւ թ յ ո ւ ն է ս տ ա ն ձ ն ո ւ մ , ո ր ի ր և ի ր ա պ ր ո ւ ս տ ի հ ա մ ա ր ա ն հ ր ա ժ ե շ տ չ է ,

կ ա ր և ո ր չ է , ա յլ ս տ ա ն ձ ն ո ւ մ է , ք ա ն զ ի ս ի ր ո ւ մ է , և ի ր ա զ գ ա յի ն ը մ բ ռ ն մ ա ն ,

ի ն ք ն ը մ բ ռ ն մ ա ն ա ր տ ա հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն ն է : Հ ե տ և ա բ ա ր , ձ ե ր գ ո ր ծ ե ր ի ց բ ա ց ի , ե ր բ

կ ա մ ա վ ո ր ծ ա ռ ա յո ւ թ յո ւ ն ե ք ս տ ա ն ձ ն ե լ ' Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն , մ շ ա կ ո ւ յթ ի ն , դ պ ր ո ց ի ն .

Հ ա յր ե ն ի ք ի ն , Ե գ ի պ տ ո ս ի մ ե ր գ ա ղ ո ւ թ ի ա յլա զ ա ն ո լո ր տ ն ե ր ի ն բ ե ր ե լ ո ւ ձ ե ր

մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը , շ ն ո ր հ ա վ ո ր ո ւ մ ե մ ձ ե զ և շ ն ո ր հ ա կ ա լո ւ թ յո ւ ն հ ա յտ ն ո ւ մ :

Ա յս տ ե ս ա կ մ ա ր դ ն է , ո ր պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն է կ ե ր տ ո ւ մ : Ի ս կ մ ի ա յն ա պ ր ո ւ ս տ ո վ

ա պ ր ո ղ մ ա ր դ ը պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն է հ ի շ ո ւ մ : Գ ր ա հ ա մ ա ր ե ս ձ ե զ ա յս օ ր ն կ ա տ ո ւ մ

ե մ ա յն ա ն ձ ե ր ը , ո վ ք ե ր պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե ֆ մ ա յր պ ո ղ ո տ ա յո վ ե ն ք ա յ լ ո ւ մ , ա յլ

ո չ թ ե մ ա յթ ո վ : Մ ա յր պ ո ղ ո տ ա յո վ ձ ե ռ ք - ձ ե ռ ք ի , ս ի ր տ - ս ր տ ի , մ ի ա ս ն ա կ ա ն

ն պ ա տ ա կ ո վ ք ա յ լ ե ի ։ է , ո ր մ ե զ տ ե ղ կ հ ա ս ց ն ի : Մ ա յթ ի վ ր ա յո վ ք ա յ լ ե լ ը ,

դ ժ գ ո հ ե լ ը , բ ա մ բ ա ս ե լ ը , ս ր ա ն ք կ յա ն ք ի մ ե ^ ո չ մ ի դ ր ա կ ա ն բ ա ն չ ե ն բ ե ր ո ւ մ :

Ե ս ի մ մ ա ն կ ո ւ թ յա ն օ ր ե ր ի ց ի ՞ ն չ գ ե ղ ե ց ի կ ե ր գ ե մ լ ս ե լ Ո վ ո ր ք ա շ է , ի ՛ ՛ն չ

կ ս պ ա ս ե : Ա յս է մ ե ր պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ա մ ե ն ա ն վ ի ր ա կ ա ն օ ր ը :

Ե ս ձ ե զ հ ե տ ի բ ր ե . պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ո ւ ն ե ց ո ղ և ս տ ա ն ձ ն ա ծ

մ ա ր դ կ ա ն ց հ ե տ , ո ւ զ ո ւ մ ե մ զ ր ո ւ յ ց ի մ տ ն ե լ և ի մ խ ո հ ե ր ը ձ ե զ հ ե տ կ ի ս ե լ :

Ա յ լ և ս ա ն ց ա վ ա յն ժ ա մ ա ն ա կ ը , ե ր բ մ ե ն ք զ գ ա ց ա կ ա ն է ի ն ք : Մ ա ն կ ո ւ թ յա ն ս

օ ր ե ր ի ց ս կ ս ա ծ , Հ ա յր ե ն ի ք ը մ ե զ հ ա մ ա ր ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն է ր : Մ ե ն ք հ ա յր ե ն ա ս ե ր

դ ա ր ձ ա ն ք ա ռ ա ն ց Հ ա յր ե ն ի ք ը տ ե ս ն ե լ ո ւ : Ե ս ա յդ ս ե ր ն դ ի ն ե մ պ ա տ կ ա ն ո ւ մ :

Ա հ ա վ ա ս ի կ , գ ր ե թ ե ե ր ե ք տ ա ր ի է , ի ն չ ա պ ր ո ւ մ ե մ հ ա յր ե ն ի հ ո ղ ո ւ մ '

պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յա ն ա յս ա ս տ ի ճ ա ն ի վ ր ա : Ո ւ զ ո ւ մ ե մ ի ր ա տ ե ս լ ի ն ե ն ք ,

ա զ գ ա յի ն ա ն կ ա խ ո ւ թ յա ն հ ռ ե տ ո ր ա կ ա ն , գ ա ղ ա փ ա ր ա կ ա ն ա յդ պ ա տ կ ե ր ը

վ ե ր ա ծ ե ն ք ի ր ա տ ե ս ա կ ա ն , գ ո ր ծ ն ա կ ա ն , ա ղ գ ա կ ե ր տ ո ղ ա կ ա ն փ ի լ ի ս ո փ ա յո ւ ­

թ յ ա ն ը մ բ ռ ն ո ղ ո ւ թ յա ն և գ ո ր ծ ե լա կ ե ր պ ի : Դ ո ւ ք մ ե ծ ա վ մ ա ս ա մ բ գ ո ր ծ ի

մ ա ր դ ի կ ե ք և մ ի ն չ և գ ո ր ծ ս կ ս ե լը ծ ր ա գ ր ո ւ մ ե ք ձ ե ր գ ո ր ծ ը : Ա յս է ա ն հ ա տ ի ,

ա զ գ ի կ յա ն ք ի հ ա ջ ո ղ ո ւ թ յա ն ա մ ե ն ա կ ա ր և ո ր ս կ զ բ ո ւ ն ք ն ե ր ի ց մ ե կ ը : Ե վ մ ե ն ք

պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե ֆ թ ե ր ա ց ե լ ե ն ք մ ե ր , մ ի տ ք ը , կ ո ւ ռ տ ր ա մ ա բ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը

գ ո ր ծ ա ծ ե լ ո ւ մ ե ֆ և ա ռ ա վ ե լ ա բ ա ր զ գ ա ց ա կ ա ն ե ն ք ե ղ ե լ : Ե ս ա ն գ լ ո -

ս ա ք ս ո ն ա կ ա ն ա շ խ ա ր հ ո ւ մ ո ւ ս ո ւ մ ն ա ռ ե ց ի , շ փ վ ե ց ի ե վ ր ո պ ա կ ա ն կ ա մ

ա ր և մ տ յա ն ա զ գ ե ր ի հ ե տ , է կ ո ւ մ ե ն ա կ ա ն հ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ յա ն մ ե ֆ է լ ո ր ո շ բ ա ն ե ր

ս ո վ ո ր ե ց ի և ո ւ զ ո ւ մ ե մ դ ր ա ն ք ա զ գ ի ս , Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ս , Հ ա յր ե ն ի ք ի ս կ յա ն ք ի հ ե տ

խ ա ռ ն ե լ , մ ի ն չ և վ ե ր ջ ի ն շ ո ւ ն չ ս , ո ր Ա ս տ վ ա ծ ի ն ձ տ ա : Ի ՞ ն չ ն է ա յ դ մ տ ա ծ ո ւ մ ­

ն ե ր ի ց ա ռ ա ջ ի ն ը : 3 0 . 0 0 0 ք ա ռ . կ մ հ ո ղ ո ւ ն ե ն ք : Սա պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ն

է հ ա յի : Ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը և ա ն կ ա խ ո ւ թ յո ւ ն ը բ ա ռ ե ր չ ե ն մ ի ա յն , բ ա ն ա ս տ ե ղ ­

ծ ո ւ թ յ ո ւ ն չ ե ն , ա յ լ ' կ յ ա ն ք , շ ո շ ա փ ե լի հ ո ղ և ղ ր ա ն ի ց հ ա ն վ ե լի ք կ յ ա ն ք ,

ա պ ա հ ո վ ո ւ թ յա ն ս կ զ բ ո ւ ն ք ո վ և հ ա ռ ա ^ դ ի մ ա կ ա ն հ ե ռ ա ն կ ա ր ո վ ա պ ր վ ե լի ք

կ յ ա ն ք : Ե վ ա յդ հ ո ղ ը Հ ա յր ե ն ի ք չ է , մ ի ն չ և ո ր ա յն չ դ ա ր ձ ն ե ն ք Հ ա յ ր ե ն ի ք :

Մ ի Ս ք ա ն չ ե լի խ ո ս ք ո ւ ն ի է դ ո ւ ա ր դ Բ ա լ ա դ յո լ ր , Ֆ ր ա ն ս ի ա յի կ ա ր և ո ր

վ ա բ չ ա պ ե տ ն ե ր ի ց մ ե կ ը : Ա ս ո ւ մ է . « Ֆ ր ա ն ս ի ա ն բ ն ո ւ թ յ ա ն ս տ ե ղ ծ ո ւ մ ը չ է , ա յ լ '

20 Р-Գ է & Ս ՜ Ի Ա Ծ Ի Ն 1 9 9 8

պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ?>: Հ ա յա ս տ ա ն ը ի ՞ ն չ է : Ե թ ե Հ ա յա ս տ ա ն ի ց մ ի բ ո ւ ռ հ ո ղվ ե ր ց ն ե ն ք , լ ց ն ե ն ք տ ո պ ր ա կ ի մ ե ջ և մ ե կ բ ո ւ ռ է լ վ ե ր ց ն ե ն ք Ա մ ե ր ի կ ա յի ց և ո ւ ղ ա ր կ ե ն ռ ա յխ ա ր հ ի ա մ ե ն ա մ ե ծ լա բ ո ր ա տ ո ր ի ա ն , տ ե ս ն ե մ ո վ կ լի ն ի ա յն

գ ի տ ն ա կ ա ն ը , ո ր կ կ ա ր ո ղ ա ն ա ա ս ե լ , թ ե ո ՞ ր հ ո ղ ը ո ր տ ե ղ ի ց է բ ե ր վ ա ծ : Զ ի

կ ա ր ո ղ ա ս ե լ : Հ ո ղ ը հ ո ղ է , դ ր ա վ ր ա դ ր վ ա ծ կ ն ի ք ն է , խ ա ռ ն ա ծ ք ր տ ի ն ք ը , որ

ա յն ն վ ի ր ա կ ա ն ա ց ն ո ւ մ է : Ե վ ե ս հ ի մ ա ա ս ո ւ մ ե մ , ո ր ք ր տ ի ն ք ի բ ա ժ ի ն ը

ա վ ե լի ն է , ք ա ն ա ր յո ւ ն ի ն ը : Մ ե ր ա զ ա տ ա գ ր ո ւ թ յա ն պ ա յք ա ր ի մ ե ջ մ ե րֆ ե ղ ա յի ն ն ե ր ի ա ր յո ւ ն ը ա վ ե լի թ ա փ վ ե ց , ք ա ն մ ե ր ք ր տ ի ն ք ը : Ա յս օ ր մ ե ր

ք ր տ ի ն ք ը ա վ ե լի ' պ ե տ ք է թ ա փ վ ի : Ե վ ե թ ե պ ե տ ք լ ի ն ի , ա ր յո ւ ն ը չ ե ն ք խ ն ա յի : Ս ա կ ա յն ք ր տ ի ն ք ն է ա յժ մ հ ա յր ե ն ա չ ի ն ո ւ թ յա ն հ ե ղ ո ւ կ ը : Ա յս տ ե ղ պ ե տ ք է մ ե կ

բ ա ռ օ գ տ ա գ ո ր ծ ե մ , չ գ ա յթ ա կ ղ վ ե ք : Ե ս չ ե մ հ ա վ ա տ ո ւ մ ա յլ և ս հ ա յր ե ն ա ս ի ր ո ւ ­թ յ ո ւ ն բ ա ռ ի ն , չ ե մ հ ա վ ա տ ո ւ մ ե կ ե ղ ե ց ա ս ի ր ո ւ թ յո ւ ն բ ա ռ ի ն : Ե ս հ ա վ ա տ ո ւ մ ե մ հ ա յր ե ն ա կ ե ր տ ո ւ թ յո ւ ն , ե կ ե ղ ե ց ա շ ի ն ո ւ թ յո ւ ն բ ա ռ ե ր ի ն : Ի ՞ ն չ է ն շ ա ն ա կ ո ւ մ

ս ե ր : Հ ա յր ե ն ի ք ս ի ր ե լ ի ՞ ն չ է ն շ ա ն ա կ ո ւ մ , ե թ ե ա յդ Հ ա յր ե ն ի ք ի մ ե ջ ե ս ա ն ե լի ք

չ ո ւ ն ե մ , ա պ ա ա յդ ս ե ր ը ի ՞ ն չ ա ր ժ ե ք ո ւ ն ի :Ա ս տ վ ա ծ , ո ր ս ե ր է , մ ա ր դ ե ղ ա վ , ծ ն վ ե ց , ա պ ր ե ց , տ ա ռ ա պ ե ց , խ ա չ վ ե ց : Ս երն

ա ռ ա ն ց կ յա ն ք ի , ա ռ ա ն ց գ ո ր ծ ի շ ր թ ն ա յի ն ա ր տ ա հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն է , զ գ ա ց ա կ ա ն խ ո ս ք և. ի ն ք ն ա մ խ ի թ ա ր ո ւ թ յո ւ ն : Մ ե ծ բ ա ռ ը , ո ր ե ս գ ի տ ե մ , հ ա ն ձ ն ա ռ ո ւ թ յո ւ ն

բ ա ռ ն է : « Ա ս ա ի ն ձ ՝ ո ՞ վ է բ ա ր ե կ ա մ դ , ը ն կ ե ր դ , կ ա ս ե մ , թ ե ո վ ե ս դ ո ւ » , ֊

ա ս ո ւ մ է ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը : Ե ս ա յլ կ ե ր պ կ ա ս ե մ ա յդ խ ո ս ք ը . Ա ս ա ի ն ձ ' ի ն չ ի ն ե ս

ա ր ժ ե ք տ ա լի ս , կ ա ս ե մ ' ո վ ե ս դ ո ւ : Ո ր տ ե ղ դ ն ո ւ մ ե ս ս ի ր տ դ , ա յն տ ե ղ է ք ո

գ ա ն ձ ը , ա ր ժ ե ք ը : Ե վ ա յս օ ր 3 0 . 0 0 0 ք ա ռ . կ մ հ ո ղ ը ո ՛ չ թ ո ւ ր ք ի պ ա տ ա ս խ ա ­

ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ն է և ո ՛ չ է լ ս ո վ ե տ ի , հ ա յի պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ն է : Ես

տ ր ա մ ա բ ա ն ա կ ա ն վ ե ր լ ո ւ ծ ո ւ մ ե մ ա շ խ ա տ ո ւ մ կ ա տ ա ր ե լ և ո չ թ ե ը ն ղ հ ա ն ո ւ ր

մ տ ա ծ ա կ ա ն , զ գ ա ց ա կ ա ն ա ր տ ա հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր կ ա տ ա ր ե լ : Ա յ դ 3 0 . 0 0 0 ք ա ռ .

կ մ հ ո ղ ի վ ր ա , ե թ ե ժ ա մ ա ն ա կ ի ն թ ե ր ա ն ա յի ն ք , կ ա ս ե ի ն ք , ո ՞ ր ն է մ ե ր

հ ա ն ց ա ն ք ը , հ ր ա մ ա ն ը վ ե ր և ի ց է , հ յո ւ ս ի ս ի ց : Ս ա կ ա յն ա յժ մ ի ՞ ն չ պ ե տ ք է

ա ս ե ն ք , ե թ ե մ ի ս խ ա լ բ ա ն պ ա տ ա հ ի Հ ա յա ս տ ա ն ի ն կ ա մ վ ա տ , ո ՞ ւ մ պ ե տ ք է

մ ե ղ ա դ ր ե ն ք , ա ս ա ց ե ՛ք ի ն ձ : Ո ւ ր ի շ ն ե ր ի ն մ ե ղ ա դ ր ե լ ո վ բ ա ն չ ե ն ք շ ա հ ի : Ն ա յե ն ք

մ ե ր Ա ր տ ե ր ի ն : Ա յս օ ր ե ր բ ո ւ ն ե ց ա ն ք , մ ե ր ե ր ա զ ի մ ա ր մ ն ա ց ո ւ մ ը , ո ր մ ե ր

ս ե ր ո ւ ն դ ն ե ր ի ե ր ա զ ա ն ք ն է ե ղ ե լ : Ն ր ա ն ք ա յս օ ր չ կ ա ն , բ ա յ ց մ ե ն ք - կ ա ն ք :

Վ ա հ ա ն Թ ե ք ե յա ն ը , Ա ր շ ա կ Ա լ պ ո յա ճ յա ն ը , Օ հ ա ն ջ ա ն յա ն ը , Շ ա ն թ ը . . .

Հ ա յր ե ն ի ք ը ի ր ե ն ք ի ր ե ն ց կ յա ն ք ի մ ե ջ ո ւ ն ե ի ն : Ն ր ա ն ք ե ր կ ն ք ի ց ո ր ք ա ն ե ն

հ ր ճ վ ո ւ մ ա յժ մ :

Ի ս ա հ ա կ յա ն ի խ ո ս ք ե ր ո վ ա ս ա ծ , հ ե ր թ ը մ ի պ ա հ ք ո ն ն է , ա հ ա , դ ո ւ է լ ն ա յի ր

Ա ր ա ր ա տ ի ս ե գ ճ ա կ ա տ ի ն և ա ն ց ի ր : Ն ա յե լ Ա ր ա ր ա տ ի ն , ն շ ա ն ա կ ո ւ մ է

խ ա ռ ն վ ե լ ն ր ա ն ՛, ո չ թ ե . ո ր պ ե ս հ յո ւ ր ն ա յե լ գ ի տ ա կ ա ն ո ւ թ յա մ բ : Ե թ ե ա յս օ ր

այ գ չ է մ ե ր ը մ բ ռ ն ո ւ մ ը , հ ա յր ե ն ա ս ի ր ո ւ թ յո ւ ն ը , ա զ գ ա ս ի ր ո ւ թ յո ւ ն ը ո չ մ ի ա ր ժ ե ք չ ո ւ ն ե ն : ^

Ա յս օ ր ժ ա մ ն է գ ո ր ծ ի , ա յս օ ր Հ ա յր ե ն ի ք ը ա յն է , ի ն չ ո ր շ ա տ ե ր ը ե ր ա զ ե լ ե ն :

Յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յո ւ ր ս ի ր բ ա ժ ի ն ը պ ե տ ք է փ ն տ ր ի : Ե ս հ ա վ ա տ ո ւ մ ե մ , ո ր մ ե ն ք '

հ ա յե ր ս , ե թ ե ե ր բ ե ք մ ե ր կ ա ր ի ք ն ե ր ի ա մ ե ն ա է ա կ ա ն ը ո ւ զ ե ն ա ն ք ա յս օ ր ը ն տ ր ե լ ,

ա պ ա պ ե տ ք է մ ա ր դ ո ւ ն ը ն տ ր ե ն ք : Հ ա յա ս տ ա ն ը , Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ե կ ե ղ ե ց ի ն մ ա ր դ կ ա ն ց կ ա ր ի ք ո ւ ն ի : Ե թ ե ե ս է լ պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յա ն բ ե ր ո ւ մ ո վ

ա պ ր ա ծ , չ լ ի ն ե ի Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ , ձ ե զ պ ե ս չ է ի . հ ա ս կ ա ն ա , թ ե ա ն ա ս տ վ ա ծ ո ւ ­

թ յ ա ն ՛և հ ա կ ա ա զ գ ա յի ն գ ա զ ա փ ա ր ա բ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը , խ ո ր հ ր դ ա յի ն բ ո ն ա կ ա ն

ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը ո ր ք ա ՜ն ա վ ե ր է գ ո ր ծ ե լ մ ա ր դ ո ւ ն կ ա ր ա գ ր ի վ բ ա : Մ ա ր գ ն ա ր ժ ե ք չ ո ւ ն ե ր : Տ ա ս ն յա կ հ ա զ ա ր ն ե ր ո վ մ ա ր դ կ ա ն ց ա ք ս ո ր ե ց ի ն : Ո ր ք ա ՜ն ա ղ ե տ

1998 է&Ս՜ԻԱԾԻՆ Р-Я- 21

գ ո ր ծ վ ե ց Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ 7 0 տ ա ր ի ն ե ր ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ : Ա յ գ վ / ՚ճ ա կ ի ց դ ո ւ ր ս

պ ե տ ք է գ ա ն ք : Ե թ ե դ ո ւ ր ս չ գ ա ն ք , ա պ ա ո չ մ ի ն յո ւ թ ա կ ա ն ո ւ ժ չ ի կ ա ր ո ղ մ ե զ

փ ր կ ե լ : Մ ա ր դ ն է ա ր ա ր չ ա գ ո ր ծ ո ւ թ յա ն պ ս ա կ ը : Ի ն չ պ ե ս Ա ս տ վ ա ծ ա շ ո ւ ն չ ն է

ա ս ո ւ մ . <ք.Եւ. ե ր կ ի ր է ր ա ն ե ր ե լ ո յ թ ե լ ա ն պ ա տ ր ա ս տ , ք ա ն զ ի մ ա ր դ չ է ր , ո ր

դ ո ր ծ է ր զ ե ր կ ի ր » ( Ծ ն ն գ . Ա 2 ) : Վ ա յր ի Հ ո ղ ը ա ն տ ա ռ , կ դ ա ռ ն ա , պ ա ր տ ե զ , ե թ ե

դ ո ւ ց ա ն կ ա ն ա ս :

Ա յս օ ր մ ե ն ք պ ե տ ք ո ւ ն ե ն ք մ ա ր դ ո ւ կ ե ր պ ա ր ա ն ա փ ո խ վ ա ծ կ ե ր պ ա ր ի , ո ր

Հ ա յի Հ ա ր ա զ ա տ ա պ ր ո ւ մ ն ե ր ի ' կ ր ո ն ա կ ա ն , ա զ գ ա յի ն , բ ա ր ո յա կ ա ն , Հ ո գ և ո ր ,

մ ա ր դ կ ա յի ն , ը ն դ Հ ա ն ո ւ ր Հ ա յո ւ թ յա ն ի ն ք ն ը մ բ ռ ն ո ւ մ ի Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն

գ ո ր ծ ո ն ը լ ի ն ի Հ ա յա ս տ ա ն ը : Ա յս է ա մ ե ն ա է ա կ ա ն ը , ո ր ի ն պ ե տ ք է լ ծ վ ե ն ք մ ե ն ք

ա մ բ ո ղ ջ ո ւ թ յա մ բ , ո ւ ր է լ ո ր ա պ ր ե ն ք :

Ը ն դ ո ւ ն վ ե լ ո վ դ պ ր ե վ ա ն ք , կ ե ր պ ա ր ա ն ա փ ո խ վ ե ց ի և դ ա ր ձ ա մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ

ս պ ա ս ա վ ո ր ը : Ա յս օ ր , ա յս ը ն տ ր ա ն ի Հ ա ս ա ր ա կ ո ւ թ յա ն ա ռք* և չ ե մ կ ա ր ո ղ

ա ռ ա ն ց Հ ո ւ զ վ ե լ ո ւ չ Հ ի չ ե լ ե գ ի պ ա ա Հ ա յ Հ ա ն գ ո ւ ց յ ա լ Մ ե ր ^ ա ն յա ն Տ ի գ ր ա ն ի ն ,

ո ր ո ւ ս մ ա ն ս բ ա ր ե ր ա ր ն է ե ղ ե լ : Ո ՛չ տ ե ս ե լ է ի ն ր ա ն և ո ՛ չ է լ ն ր ա մ ա ս ի ն բ ա ն

գ ի տ ե ի : Մ ի օ ր տ ե ս ո ւ չ ր կ ա ն գ ն ե ց ր ե ց ի ն ձ և տ ե ղ ե կ ա ց ր ե ց , ո ր ն ա ի մ

բ ա ր ե ր ա ր ն է : Տ ա ր ե կ ա ն 5 0 0 ե գ ի պ տ ա կ ա ն ո ս կ ի է ր տ ր ա մ ա դ ր ո ւ մ ի մ ո ւ ս մ ա ն

Հ ա մ ա ր : Ե ր բ ի ն ք ը մ ա Հ ա ց ա վ , ե ր ե ք ժ ա ռ ա ն գ ո ր դ ն ե ր ը Հ ա ն ձ ն ա ռ ա ն ա յդ

գ ո ւ մ ա ր ը տ ր ա մ ա դ ր ե լ : Ի մ մ յո ւ ս ը ն կ ե ր ն ե ր ը և ս ն մ ա ն բ ա ր ե ր ա ր ն ե ր ի չ ն ո ր Հ ի վ

ս ո վ ո ր ե ց ի ն և ա յս օ ր ա զ գ ի ն ե ն ծ ա ռ ա յ ո ւ մ : Ե թ ե մ ա ր դ ի կ ի ր ե ն ք վ ե ր չ լ ի ն ե ն

ն յո ւ թ ե ղ ե ն ա չ խ ա ր Հ ի ց , ա պ ա ն յ ո ւ թ ի Հ ե տ ն յ ո ւ թ կ մ ն ա ն և ն յ ո ւ թ ո վ է լ

կ ա ն ց ն ե ն : Ն յո ւ թ ը վ ե ր ա ծ ե ք Հ ո գ ո ւ : Ն յո ւ թ ա կ ա ն ա ր ժ ե ք ն ե ր ը մ ա ր դ կ ա յի ն

բ ա ր ձ ր ն պ ա տ ա կ ն ե ր ի Հ ա մ ա ր գ ո ր ծ ա ծ ե լ ն է կ յա ն ք ի ա մ ե ն ա բ ա ր ձ ր ի մ ա ս տ ը ,

ո ր ը տ ա լի ս է գ ե ր ա գ ո ւ յ ն ե ր ջ ա ն կ ո ւ թ յա ն զ գ ա ց ո ւ մ ը : Ջ ե մ կ ա ր ո ղ մ ո ռ ա ն ա լ

Մ ե ր ջ ա ն յա ն ի տ ի կ ն ո ջ ժ պ ի տ ը և ա յն , ո ր ն ր ա ն ք կ ա ր ո ղ է ի ն ա յդ 5 0 0

ե գ ի պ տ ա կ ա ն ո ս կ ի ն ի ր ե ն ց Հ ա ճ ո ւ յք ն ե ր ի Հ ա մ ա ր օ գ տ ա գ ո ր ծ ե լ , ս ա կ ա յն ն ր ա ն ք

մ ի գ ո ր ծ ա ր ե ց ի ն , ո ր ն յո ւ թ ա կ ա ն չ ա փ ո վ չ ի չ ա փ վ ո ւ մ :

Վ ե ր ջ ե ր ս դ ա ր ձ յա լ կ ա ր դ ա ց ի Գ ա ր ե դ ի ն Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս Հ ո վ ս ե փ յա ն ց ի ,

Կ ա ր ա պ ե տ ե պ ի ս կ ո պ ո ս Տ ե ր - Մ կ ր տ չ յ ա ն ի , Կ ո մ ի տ ա ս ի մ ա ս ի ն : Պ ա ր զ

ս ա ր կ ա վ ա գ ն ե ր է ի ն է ջ մ ի ա ծ ն ո լ մ , ս ա կ ա յն , ո ւ ս ա ն ե լ ո վ , վ ե ր ա դ ա ր ձ ա ն և ի ր ե ն ց

գ ի տ ե լի ք ն ե ր ը դ ր ե ց ի ն Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս ո ւ ր բ է ջ մ ի ա ծ ն ի և Հ ա յր ե ն ի ք ի զ ո հ ա ս ե ղ ա ­

ն ի ն ի ս պ ա ռ : Մ ա ր գ ն է ն յո ւ թ ի ն ա ր ժ ե ք տ ա լ ի ս : Հ ե տ և ա բ ա ր , ա յս օ ր վ ա ի մ

խ ո ս ք ը ա յն է , ո ր մ ե ն ք գ ի տ ն ա ն ք ա յ լ և ս տ ր ա մ ա բ ա ն ա կ ա ն ա ռ ո ղ ջ մ տ ա ծ ո ւ մ ­

ն ե ր ո վ մ ե ր ա զ գ ա յի ն մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը բ ե ր ե լ ս !մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն Հ ա յո ւ թ յա ն

վ ե ր ա կ ե ր տ ո ւ մ ը ա ր տ ա հ ա յտ ե լ ո ւ ա յս ն ո ր Հ ր ա մ ա յա կ ա ն ի ա ռ ջ և , ո ր բ ո լ ո ր ի ն ս

է , ո չ թ ե Հ ա յա ս տ ա ն ի ն ա խ ա գ ա Հ ի ն ը կ ա մ վ ա ր չ ա պ ե տ ի ն ը և կ ա մ մ ե կ

ո լ ր ի շ ի ն ը , ա յ լ բ ո լ ո ր ի ն ս է :

Ժ ո ղ ո վ ր դ ի մ ե ջ Հ ո գ ե բ ա ն ո ւ թ յո ւ ն կ ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ի ց ս պ ա ս ե լ : Ո ՞ վ է

պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը , դ ո ւ ե ս , ն ա է , ե ս ե մ : Ե վ ի ՞ ն չ Գ ե ղ ե ց ի կ է ա յն խ ո ս ք ը , ո ր Ջ ո ն

Ք ե ն ե դ ի ն է ա ս ե լ . « Ա զ գ ը ո ՞ վ է , ե ր կ ն ք ի ց ե կ ո ղ դ ր ա մ ն ե ր ի ց կ ա զ մ վ ա ծ բ ա ՞ ն կ

է ' մ ե ր մ տ ա ծ ո ւ մ ի , գ ա ղ ա փ ա ր ի , Հ ա ն ձ ն ա ռ ո ւ թ յա ն , մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յա ն պ տ ո ւ ղ ն

է » : Ա յ ս ո ւ , մ ե ն ք ա յս օ ր պ ե տ ք է մ ե ր կ յա ն ք ի ս կ զ բ ո ւ ն ք ը ո ր դ ե դ ր ե ն ք ' զ գ ա ց ա ­

կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց Հ ե տ զ հ ե տ ե ա ն ց ն ե լ դ ե պ ի տ ր ա մ ա բ ա ն ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ ­

թ յ ո ւ ն : Չ կ ա ր ծ ե ք , թ ե ե ս զ գ ա ց ո ւ մ չ ո ւ ն ե մ Զ գ ա ց ո ւ մ ն ի ր տ ե ղ ի ն : Ա ռ ա ն ց

զ գ ա ց ո ւ մ ի մ տ ա ծ ո ւ մ ը չ ո ր , ց ա մ ա ք բ ա ն ի կ վ ե ր ա ծ վ ի : Ս ա կ ա յն կ ա ր ո ղ ա ն ա ն ք

ն ե ր դ ա շ ն ա կ ե լ , զ գ ա ց ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը ե ն թ ա ր կ ե լ մ ե ր տ ր ա մ ա բ ա ն ա կ ա ն ո ւ ժ ի ն :

Ե ր կ ր ո ր դ ' ա մ ե ն ա կ ա ր և ո ր ա ս ե լ ի ք ս ա յն է , ո ր ի մ ա ց ե ք վ ս տ ա հ ե լ

պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ ա ն ձ ե ր ի ն : Շ ա տ բ ա ն կ գ ր վ ի և կ խ ո ս վ ի , ս ա կ ա յն Հ ա ր ց ր ե ք ,

п о . Ա&Ս՜ԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս ո ւ ր բ է ջ մ ի ա ծ ի ն ը , ո ր ի մ ա ս ի ն շ ա տ ե մ խ ո ս ե լ , ա յս օ ր լ ծ վ ա ձ է մ ե կ

գ ո ր ծ ի ' մ ա ր դ պ ա տ ր ա ս տ ե լո ւ գ ո ր ծ ի ն և մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի մ ե ջ բ ա ր ո յա կ ա ն

ը մ բ ռ ն ո ւ մ ն ե ր ը ա ռ ո ղ ջ ա ց ն ե լո ւ գ ո ր ծ ի ն : Ե ս ի ն ձ Հ ե ս , Հ ա յա ս տ ա ն ի ց բ ե ր ե լ ե մ

1 7 0 0 — ա մ յա կ ի ն ն վ ի ր վ ա ծ տ ե ս ա ե ր ի զ ն ե ր : Մ ե ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը պ ե տ ք ո ւ ն ի

վ ե ր ս տ ի ն ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն Հ ա վ ա տ ք ի ն ե ր զ ո ր ո ւ ժ ը , մ ա ր դ ո ւ ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ա ­

կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը դ ա ս տ ի ա ր ա կ ո ւ թ յա մ բ մ չ ա կ ե լ և ' ք ա ր ո զ չ ո ւ թ յա մ բ , և ' գ ո ր ծ ո ւ ­

ն ե ո ւ թ յա մ բ : Ե թ ե ա յս ա ռ ո վ տ վ յա լն ե ր ո վ չ շ ա ր ժ վ ե ն ք , ի ն չ ո ՞ վ պ ե տ ք է

Հ պ ա ր տ ա ն ա ն ք , ա ն ց յա լ ո ՞ վ : էԲ ա ր ե կ ա մ ն ե ր ս , մ ե ն ք ա ն ց յա լը ս ի ր ո ւ մ ե ն ք , ա ն ց յա լը Հ ա ր դ ո ւ մ ե ն ք ,

ս ա կ ա յն ն ր ա ն ո ւ մ չ ե ն ք կ ա ր ո ղ բ ա ն տ ա ր կ վ ե լ : Հ ի ն - Հ ի ն գ ա ր ո ւ ց Հ ի շ ա տ ա կ չ է

Հ ա յա ս տ ա ն ը : Ա յս օ ր ա պ ր ո ղ , շ ն չ ո ղ ե ր կ ի ր է : Ա մ ե ն ա հ ի ն ի կ օ ր ե ր ի ց ս մ ե կ ը

Ն յ ո ւ Ց ո ր ք ի Մ ի ա ց յա լ ա զ գ ե ր ի կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յա ն շ ե ն ք ի ա Վ և մ ե ր

ե ռ ա գ ո ւ յ ն ի բ ա ր ձ ր ա ց մ ա ն օ ր ն է ր : Ե վ ե ր բ ա յղ շ ե ն ք ո ւ մ А п л еП Ш բ ա ռ ո վ ս ե ղ ա ն

դ ր վ ե ց , ե ս ի ն ք ս ի ն ձ զ գ ա ց ի ա զ գ ե ր ի ը ն տ ա ն ի ք ի մ ե ջ ի ն ք ն ա Հ ա ր դ ե լ ի և

Հ ա ր գ ա ր ժ ա ն ա զ գ ի մ ա ս ն ի կ : Մ ի տ ք ս է լ գ ն ա ց ն ա խ ա ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն շ ր ջ ա ն ,

ե ր բ Դ ա ր ե Հ թ ա գ ա վ ո ր ը ի ր գ ր ա վ ա ծ ե ր կ ր ն ե ր ի մ ե ջ ա ռ ա ջ ի ն ա ն գ ա մ АППСПШ

բ ա ռ ը գ ր ե ց Բ ի Հ ե ս թ ո ւ ն յա ն ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յա ն մ ե ջ : Դ ր ա ն ի ց ա ռ ա ջ մ ե ն ք

Ո ւ ր ա ր տ ո ւ է ի ն ք , Հ ա յ ա ս ա . . . : Ա յ դ բ ա ռ ը ա ռ ա ջ ի ն ա ն գ ա մ գ ր վ ե լ է Բ ի Հ ե ս - թ ո ւ ն յա ն ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յա ն մ ե ջ : Ե ս ս ր ա ն ի ց ե ր կ ո ւ տ ա ր ի ա ռ ա ջ գ ն ա ց ի և

ն ս տ ե ց ի ա յ գ ս ե ղ ա ն ի ա ռ ջ և և լ ի ա թ ո ք շ ն չ ե ց ի Հ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ս : Հ ա յր ե ն ի ք ս

ա զ գ ե ր ի շ ղ թ ա յի մ ա ս կ ա զ մ ե ց : Ա յս օ ր ա յ լ և ս մ ա ս ն ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը ,

ն ե ղ մ տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , փ ո ք ր ի կ Հ ա շ ի վ ն ե ր ը չ պ ե տ ք է մ ե ր ո ւ ժ ե ր ը ս պ ա ռ ե ն : Մ ի ն չ և օ ր ս Հ ա յի կ տ ո ր տ ա ն ք ն ե ր է ի ն ք ՝ ե գ ի պ ա ա Հ ա յ, տ ա ճ կ ա Հ ա յ, ռ ո ւ ս ա Հ ա յ ,

լ ի բ ա ն ա ն ա Հ ա յ . . . , ս ա կ ա յն ա յժ մ մ ի ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն կ ա զ մ ա ծ , պ ե տ ք է

ն ո ր ն վ ա ճ ո ւ մ ն ե ր ի ը ն դ ա ռ ա ջ գ ն ա ն ք : Կ մ ա ղ թ ե մ ա մ ե ն ք ի դ ո ւ ժ և կ ո ր ո վ ' ա յս

պ ա տ վ ա բ ե ր գ ո ր ծ ի Հ ա ջ ո ղ ը ն թ ա ց ք ի կ ա զ մ ա կ ե ր պ մ ա ն և ա վ ա ր տ ի ն Հ ա ս ց ն ե լո ւ

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 23

Հ Ա Ն Դ Ի Պ Ո Ւ Մ Ա Ր Տ Գ Ո Ր Ծ Ն Ա Խ Ա Ր Ա Ր

Ա Մ Ր Մ Ո Ւ Ս Ա Յ Ի Հ Ե Տ

Հունվա րի 1 5 ֊ի ն , առավոտյան ժամը 10.30-ին, Նորին Սուրբ Օձությունն իր շքախմբով, ինչպես նաև Եգիպտոսում ՀՀ արտակարգ և 1իազոր դեսպան էդուա րդ Նալբանդ/անի ուղեկցությամբ, այցելեց Եգիպտոսի արտգործնախարարություն, ուր հանդիպ ում ունեցա վ արտգործնախարար Ամր Մուսայի հետ:

Մեկժւսմյա զրույցի ընթա ցքում Հա յոց Հա յրա պ ետ ն իր խորին շնորհակալությունը հայտնեց Եգիպտոսի բարեխնամ իշխանություն­ներին' տեղի հայ համայնքի համար ստեղծած բոլոր նպաստավոր պայմանների համար, որոնց շնորհիվ օրավուր ծաղկում ու բա րգա ­վաճում է ապրում ա յն: Վեհափառ Հայրապետը նշեց, որ բազմաթիվ հայազգի զավակներ իրենց կարելին են արել Եգիպտոսի զարգացման գործում' դրանք լինեն պետական բարձր պաշտոնյաներ, թե պարզ աշխատավորներ:

Այնուհետև Նորին Սրբությունն անդրադարձավ այսօրվա Եգիպտոսի և Հայաստանի փոխհամագործակցությանը' շեշտելով, որ պատմական փառավոր անցյաշ ունեցող երկու երկրները միմյանց կարող են ավելի չավ հասկանալ:

իր հերթին պարոն նախարարը բարձր գնահատեց հայ համայնքի դերը Եգիպտոսի տնտեսական, մշակութային և քաղաքական կյանքում' ի մասնավորի նշ ելով, որ հա յա զգի զավակները զբա ղեցրել են պետական բարձր պաշտոններ, եղեէ են նաև քաղաքական նշանավոր գործիչներ' ա րտգործնա խարարներ, պետական, հասարակական կարևորագույն դեմքեր: Նրանցից հատկապես առանձնակի սիրովհիշատակվեց Պողոս Նուբար Փաշա Նուբարյանը:

Հանդիպման վերջում փոխանակվեցին հուշա նվերներ: ՆորինՍրբությունը արտգործնա խա րա րին նվիրեց «էջմ ի ա ծն ի գա նձեր» շքեղազարդ ալբոմը, ինչպես նաև *Գ ա րեգին Ա» հուշամեդալը:

Պ Ա Շ Տ Ո Ն Ա Կ Ա Ն Ճ Ա Շ ' Տ Ր Վ Ա Ծ Ն Ո Ր ՛Ի Ն

Ս Ր Բ Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն Շ Ը Ն Ո Ւ Դ Ա Գ Պ Ա Տ Ր Ի Ա Ր Ք Ի Կ Ո Ղ Մ Ի Ց

Օրվա երկրորդ կեսին, ժամը 14.00-ին, ի պատիվ Ամենայն Հայոց Գարեգին Ա Կաթողիկոսի, Ղպտի Եկեղեցու հովվապետ Նորին Սրբություն Շընուդա Գ Պատրիարքի կողմից տրվեց պաշտոնական ճաշ, որին ներկա էին Եգիպտոսի հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ. Զա վեն արքեպիսկոպոս Չինչինյանը, Եգիպտոսում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան էդուա րդ Նալբանդյանը, ՀՀ Կրոնից գործոց պետական կոմիտեի նախագահ Լազար Սուջյանը, Վեհափառ Հոր շքա խ մբի մյուս անդամները, քույր Եկեղեցիների և տեղական իշխանությունների ներկայացուցիչներ, ազգայիններ:

ճաշկերույթն անցավ մտերմիկ մթնոլորտում: Վերջում փոխանկվեցին հուշանվերներ: Գարեգին Ա Հայրապետը Ղպտի Եկեղեցու Հովվապետին նվիրեց հովվապետական գավազան' ի նշանավորումն քույր Եկեղեցի­ների երկու Հայրապետն երի անմոռանափ հանդիպման և ի դրսևորումն եղբայրական սիրո:

24 Р-Գ

ԱՅՑԵԼՈԻԹՅՈՒՆ ՍՈՒՆՆԻ ՄՈՒՍՈՒԼՄԱՆՆԵՐԻ ՀՈԳԵՀՈՐ ԿԵՆՏՐՈՆ'Ս լ- Ա Զ Հ Ա '

Ь п Фմուսուլմանների հոգևոր գ լխ ա ւ Ր Աւ-Ասհարի համալսարանիունեցավ կենտրոնի Հ ոք " Րթ ^ ն ձ ո ւ ի ի ՛հետ : Ասենք, որ Ալ-Ազհարր հոգևոր պետ Շեյխ Սա1ե /կ ե ն տ ր ո ն ն է, ուր տարբեր բաժան-սուննի մուսուլմանների ՚ երիտասարդներ:մունքներում ուսանում ե ն ?™ Ր? ան Հ Լ պսւահայոց թեմի առաջնորդ Տ.

Հանդիպմանը ներկա էին ձ Լ ա ա է Հայաստանի Հանրապե-Զավեն արքեպս. յ դեսպան էդուա րդ Նա գա նդ,ա նը,

'ՀՅ Ջ ւձ ձ \,пЧЯ «-»» ч*"-*-նախագահ Լազար Աուջյանը: ՈՈԱոհ ոնթացքում հոգևոր

Երկուստեք ժաւ/այէ/աժքար կա . նների ներկայացուցիչների առաջնորդները կարևորեցին ր կ ^ աած .հԱի խաղաղության

նպատակները, նաև շեշտելով Ալ ԱՎ I Գ ւ Գարեգին Ա Վեհափառ Հայրապետն առանձնակի նշեց.

« Ա յս ա ռ ա ջ ի ն ա յց հ լ ո ւ թ յո ւ ն и է Ե գ ի պ տ ո ս ' ո ր պ ե ս Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս Ա մ ե ն ա յն

Հ ա յո ց : Ես ա ր դ ե ն Ղ ր ե ք Ղ ա ր ի է . ի ն չ ա պ ր ո ւմ ե մ Հ - Հ Է * *պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ ե մ ո չ մ ի ա յն Հ ա յա ս տ ա ն ի մ ե ջ ա պ ր ո ղ ե ր ե ք ո ւ կ ե и մ ի լի ո ն

Հ ա յե ր ի ա յ լ և ա մ ր ո վ ա չ խ ա ր Հ ո ւ մ ս փ ռ վ ա ծ Հ ա յե ր ի Հ ո գ և ո ր վ ի ճ ա կ ի Հ ա մ ա ր .

Ե ս մ ի շ տ ե ղ ե լ ե ք ի ս լա մ ա կ ա ն և ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն ե ր կ խ ո ս ո ւ թ յա ն ը մ ի ա և : Ս ի ր ի ա յի , Լ ի բ ա ն ա ն ի մեջ և ն ա և Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ^ ա մ ա շ խ ա ր Հ ա յի ն ե ո ր Հ ր ղ ո ւ մ ս կ ս ե ց ի ն ք ի ս լա մ ե ղ բ ա յր ն ե ր ի Հ ե տ ե ր կ խ ո ս ո ւ թ յո ւ ն ը : Կ ա ր ծ ո ւ մ

ե մ , ս ա ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն ե ր ի Հ ա մ ա ր գ ո ր ծ ա կ ց ե լո ւ կ ա ր և ո ր ե ղ ա ն ա կ ն է .Ե ս պ ե տ о է ա վ ե լա ց ն ե մ ն ա և , ո ր Հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը , յ ո թ ե ր ո ր դ գ ա ր ր ց

ս կ ս ա ծ , մ ի չտ ա ռ ն չ վ ե լ է ի ս լա մ ա կ ա ն կ ր ո ն ք ի ն Հ ե տ և ո ղ ե ր կ ր ն ե ր ի Հ ե տ : Մ ե ն ք

< ե ն ռ ն մ ա ն վ ո ւ մ ա ր և մ տ յա ն ա չ խ ա ր Հ ի ա յն ք ր ի ս տ ո ն յ ա ն ե ր ի ն , ո վ ք ե ր ,

խ ա չ ա կ ի ր ն ե ր ի ց Հ ե տ ո , ն ո ր ս կ ս ե ց ի ն ճ ա ն ա չ ե լ ի ս լա մ ն ե ր ի ն : Մ ե ն ք տ ե ղ ա ց ի

ք ր ի ս տ ո ն յա ն ե ր ե ն ք , և մ ե ր ի ս լա մ ե ղ բ ա յր ն ե ր ի Հ ե տ մ ե ր կ յա ն ք ը բ ա ժ ա ն ո ղ :Ե ր կ խ ո ս ո ւ թ յո ւ ն ը գ ա ղ ա փ ա ր ն ե ր ի փ ո խ ա ն ա կ ո ւ մ • չ է մ ի ա յն , ա յ լ կ յ ա ք ,

մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն , ի ր ա ր Հ ե տ ա պ ր ե լո ւ ա ր վ ե ս տ : Մ ե ն ք գ ա ղ ո ւ թ ա տ ի ր ա կ ա

Հ ո գ ե բ ա ն ո ւ թ յա ն տ ե ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ չ ե ն ք ե ղ ե լ , ա յ լ ' ե ղ բ ա յր ո ւ թ յա մ բ ա պ ր ո ղ

ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ : Դ ր ա Հ ա մ ա ր ե ր բ մ ե ն ք ո ւ ն ե ց ա ն ք ս ո ս կ ա լի 1 9 1 5 - ը , մ ե կ և կ ե ս

մ ի լի ո ն Հ ա յե ր ղ ո Հ գ ն ա ց ի ն , բ ա յ ց ա ր ա բ ա կ ա ն , ի ս լա մ ա կ ա ն ե ր կ ր ն ե ր ի մ ե ջ մ ե ն ք

վ ե ր ս տ ի ն գ տ ա ն ք մ ե ր կ յ ա ն ք ը : Դ ր ա Հ ա մ ա ր մ ե ն ք ա յս տ ե ղ ե ր կ ա ր գ ա ր ե ր ի

պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ե ն ք ո ւ ն ե ց ե լ : Ո ւ ն ե ց ե լ ե ն ք ն ա և պ ե տ ա կ ա ն շ ր ջ ա ն ա կ ն ե ր ո ւ մ

գ ո ր ծ ո ղ Հ ա յե ր : Հ ա յո ւ թ յա ն և Ե գ ի պ տ ո ս ի ի ս լա մ ժ ո ղ ո վ ր դ ի միջև Հ ա ր ա ­

բ ե ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը ն ո ր չ ե ն , ա յլ դ ա ր ե ր ի ա ր մ ա տ ն ե ր ո ւ ն ե ն : Ա յ ժ մ Հ ա յա ս տ ա ն ը

ա զ ա տ և ա ն կ ա խ Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն Հ : Ա յժ մ մ ի ն ո ր կ յա ն ք ե ն ք ա պ ր ո ւ մ ,

ո ր ը մ ե ր Հ ա վ ա տ ք ի վ ե ր ա ն ո ր ո գ մ ա ն շ ր ջ ա ն ն է : Դ ր ա Հ ա մ ա ր Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ի

կ ո ղ ք ի ն ո ւ ն ե ն ք ն ա և ա շ խ ա ր Հ ա կ ա ն դ ա ս ի ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ ն ե ր : Մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն

և մ ե ր Պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը մ ի շ տ մ ի ա խ ա ռ ն վ ա ծ ե ն ե ղ ե լ ի ր ա ր Հ ե տ : Մ ե զ Հ ե տ է ն ա և

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 25

Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն կ ր ո ն ա կ ա ն գ ո ր ծ ե ր ի ն ա խ ա գ ա հ ը : Ե ս

մ ա ղ թ ո ւ մ ե մ , ո ր ք ր ի ս տ ո ն յա և ի ս լ ա մ ե ղ բ ա յր ն ե ր ի մ ե ջ տ ի ր ի Ա ս տ ծ ո Հ ո գ ի ն ,

ո ր պ ե ս զ ի կ ա ր ո ղ ա ն ա ն ք ե ր կ խ ո ս ո ւ թ յա ն և բ ա ր ի կ ա մ ե ց ո ղ ո ւ թ յա ն մ ի ի ց ո վ բ ա ր օ ր ո ւ թ յա ն հ ա ս ն ե լ ը ն դ հ ա ն ո ւ ր մ ա ր դ կ ո ւ թ յա ն հ ա մ ա ր » ;

Շնորհակաւություն հայտնելով Հայոց Հայրապետի շնորհաբեր այս այցելության համար' Շեյխ Սայետ Թանթաուիին ասաց.

« Շ ն ո ր հ ա կ ա լ ո ւ թ յո ւ ն ե մ հ ա յ տ ն ո ւ մ Հ ա յ ո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ն , ա յս

ա յց ե լ ո ւ թ յա ն հ ա մ ա ր : Շ ն ո ր հ ա կ ա լ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ս ն ա և պ ա ր ո ն դ ե ս պ ա ն ի ն ա յս և ն ա խ կ ի ն ա յց ե լ ո ւ թ յա ն հ ա մ ա ր : Մ ե ն ք դ ի տ ե ն ք , ո ր բ ո լ ո ր կ ր ո ն ն ե ր ը Ա ս տ վ ա ծ է

պ ա ր գ և ե լ մ ա ր դ կ ա ն ց ե ր ջ ա ն կ ո ւ թ յա ն հ ա մ ա ր ' ս ե ր մ ա ն ե լո ւ ա ռ ա ք ի ն ո ւ թ յո ւ ն ը

մ ա ր դ կ ա ն ց ս ր տ ե ր ո ւ մ և պ ա շ տ ե լո ւ մ ի ա կ Ա ս տ ծ ո ւ ն : Ս ո ւ ր բ Ա զ հ ա ր ը

ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ մ է բ ո լ ո ր ն ր ա ն ց , ո վ ք ե ր օ ժ ա ն դ ա կ ո ւ մ ե ն խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն ը ,

ա ն վ տ ա ն գ ո ւ թ յա ն ը և բ ա ր ե գ ո ր ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ե ն ա ն ո ւ մ : Դ ր ա հ ա մ ա ր մ ե ն ք

ո ւ ր ա խ ե ն ք ' լ ս ե լ ո վ ձ ե զ ա ն ի ց վ ե ր ո հ ի շ յա լ խ ո ս ք ե ր ը : Ե վ մ ե ն ք , ո ր պ ե ս Ա զ հ ա ր ի

ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ ն ե ր , ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ մ ե ն ք բ ո լ ո ր ն ր ա ն ց , ո վ ք ե ր խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յո ւ ն և

ս ե ր ե ն ս փ ռ ո ւ մ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն ե ր ի մ ե ջ : Մ ե ն ք , ո ր պ ե ս հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ,

դ ա տ ա պ ա ր տ ո ւ մ ե ն ք բ ո լ ո ր բ ա ց ա ս ա կ ա ն փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը : Մ ե ն ք , ո ր պ ե ս

կ ր ո ն ա կ ա ն ն ե ր , դ ե մ ե ն ք յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր վ ա տ ա ր ա ր ք ի : Ե վ ս մ ե կ ա ն գ ա մ

ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ մ ե ն ք բ ո լ ո ր ի դ , և Ս ո ւ ր բ Ա զ հ ա ր ը ե ր ջ ա ն ի կ է ա յս ա յ ց ե լ ո լ թ յ ա մ բ » ;

վերջում, ի հիշատակ բարեկամական հանդիպման, Գարեգին Ա Կաթողիկոսը Ալ-Ազհարի հոգևոր առա ջնորդին' Շեյխ Սայետ Թանթաուիին նվիրեց հայ վարպետի հմուտ ձեռքի արգասիք, օբսիդիան կոչվող հայկական քա րից պատրաստված մի ժամացույց:

ՀՀ ԱՐՎԵՍՏԻ ՎԱՐՊԵՏՆԵՐԻ ԵԼՈՒՅԹԸ' Ի ՊԱՏԻՎ ՀԱՅՈՑՀԱՅՐԱՊԵՏԻ

Երեկոյան ժամը 21.00-ին, ի պատիվ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի, Կահիրեի Ամերիկյան համալսարանի «ЕАУАКТ МЕМОШАЬ НАЬЬ» սրահում, Եգիպտոսում Հայաստանի Հանրապետության դեսպանու­թյան, Կահիրեի Ազգային իշխանությունների և Հայկական Բարեգոր­ծական Ընդհանուր Միության (ՀԲԸՄ) վարչության նախաձեռնությամբ, տրվեց համերգ' Կահիրեում հյուրախաղերով գտնվող Հայաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչների մասնակցությամբ' Եգիպտոսում Հայաստանի մշակույթի օրերի շրջանակում:

Համերգի ընթացքում հնչեցին հայկական ժողովրդական երգեր, դասական ստեղծագործություններ: Առանձնակի տպավորիչ էին և ազդեցիկ հայկական պարերգերի կատարումները:

Տոնական համերգի վերջում, դիմելով բոլոր մասնակիցներին ու ներկաներին, Հա յոց Հայրապետը սրտի անթաքույց հուզումով ասաց.

« Ա յս ե ր ե կ ո ն անջնջելի հ ե տ ք է թ ո ղ ն ե լ ո ւ ի մ հ ո գ ե կ ա ն ա պ ր ո ւ մ ն ե ր ի և

հ ի շ ո ղ ո լ թ յա ն ց վ ր ա , ո ր ո վ հ ե տ և ե ս ի ն ձ պ ա տ վ վ ա ծ զ գ ա ց ի ա յս պ ի ս ի

գ ե ղ ա ր վ ե ս տ ա կ ա ն , մ շ ա կ ո ւ թ ա յի ն ծ ր ա գ ր ի ց , ո ր ի մ ի ջ ի ց հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի

մ շ ա կ ո ւ յթ ի հ ո ս ք ն է ր , ո ր լ ց վ ե ց մ ե ր հ ո գ ի ն ե ր ո ւ մ : Ե վ ս ր ա ն ի ց ա վ ե լի մ ե ծ

պ ա տ ի վ ե ս չ ե մ կ ա ր ո ղ գ տ ն ե լ ո ր և է ա յ լ տ ե ս ա կ ի ա ր տ ա հ ա յտ ո լ թ յա ն ց մ ե ջ .-

Ա ռ ա ջ ի ն հ ե ր թ ի ն ս ր տ ի պ ա ր տ ք ե մ զ գ ո ւ մ ի մ խ ո ր ը շ ն ո ր հ ա կ ա լ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը և

բ ա ր ձ ր ա գ ո ւ յ ն ա ս տ ի ճ ա ն ի գ ն ա հ ա տ բ ւ ն ք ը հ ա յտ ն ե լ մ ե ր Հ ա յա ս տ ա ն ի

Հ ա

„ « * Г ո ռ .ա ր ժ ա ն դ ե ս պ ա ն ի ա ն ձ ի մ ի չ ի ց , ո ր^ ն ր ա պ ե ա ո ւ թ յ ա ն դ ե ս պ ա ն ո ւ թ յ ա ն ը Ր Գ է տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յ ա ն

Ե գ ի պ տ ո ս ի մ շ ա կ ո ւ յ թ ի ն ա խ ա ր ա ր ո ւ թ յ ա ' . յ , Հ ա յ ո ւ թ յ ա ն ա մ ե ն ա վ ա ֊

մ շ ա կ ո ւ թ ա յ ի ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի Ի ս ո լ մ ; ի ս կ ա պ ե ս ի ն ձ

} լ - \ և . ո ե մ ա ռ ծ հ ա ա ա կ ե ո ր ա ր տ ա հ ա յտ ե ց ի ն Ս Ա Iմ շ ա կ ո ւ թ ա յ ի ն կ ա զ մ ա զ ե ր պ ո ւ ր յ ո ւ ս ս ^ լ ՚լ ՝ . . է ւ ս ո ւ . . .

վ ե ր ա կ ա ն դ ի մ ա գ ծ ի պ ա տ կ ե ր ը ի ն է , ո ր ց ո լ ո ւ մ է է նր ե սհ ա մ ա ր մ ե ր հ ա յկ ա կ ա ն մ շ ա կ ո ւ յթ ի ք Л ն ո ^ խ լ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ն ե մ

ա ր և ի լ ո ւ յ ս ը տ ի ե զ ե ր ք ի ն ն ե ր ի ն , ո ր գ ե ս պ ա ն ո ւ թ յա ն հ ե տհ ա յ տ ն ո ւ մ ն ա և մ ե ր ա զ գ ա յ ի ն ի շ խ ա ն թ յ ը ն տ ր ե լ ա գ ո ւ յ ն ն վ ե ր :

մ ի ա ս ն ա բ ա ր ա յս ե ր ե կ ո ն ի ն ձ շ ն ծ ա յ ց [ թ ե ա կ ա ն մ ի ո ւ թ յ ա ն ը , ո ր

Լ ր Հ ա լ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ա և Հ ^ ի , ' և ր ո լ ո ր ա յնգ ո ր ծ ն ա կ ա ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ մ ը ^ ո տ ա 3 ^ լ ո լ մ ա ն ո լն ե ն

կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն , ո ր ո ք ա յ ր վ ^ վ ե ս տ ը կ ր ո ն ի մ ի Ա ց է

ն ե ր գ ր ա ծ : Մ շ ա կ ո ւ յթ ը Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ց ա բ Հ ն ե ե է գ ե ր ա կ ա , գ ե ր ա կ շ ռ ո ղծ ն վ ե լ : Ի ն ձ հ ա մ ա ր ա ն ձ ն ա պ ե ս , մ շ ա կ ո ւ յթ ը 9 Հ ս ւմ ե մ ս ,տ ա ծ :

ն ե ր կ ա յո ւ թ յո ւ ն ' մ ն ա ց ա ծ բ ո լո ր ն ե ր կ ա յո ւ թ յո ւ ն կ ա տ ո ւ մ ե մ մ ե ր

Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն մ շ ա կ ո ւ թ ա յի ն կ յ Հ Ր Г ա Ա ա Հ յ ա ն ի

մլԼ է. վ ^ յէ *հ ա ւ ո ւ թ յա ն կ յ ա ն ք ո ւ մ : Ի ն չ ո ւ ն ե ն ք ք У 1 ,„ , ,Թ - Ե կ ե ք ա յս օ ր

Ա Ճ 1 л - ք * - 1Գ Հ Ը Հ յ Հ 4 *մ ե ն ք մ ե զ հ ե տ ե ր կ խ ո ս ո ւ թ յա ն ն ս տ ե ն ք . Ե թ է Գ Ր Պ ^ ^ն կ ա ր ա գ ր ա յի ն ա մ ե ն ա հ ա տ կ ա ն շ ա կ ա ն ե ր և ո ւ յ թ ք ը թ Վ ն թ ե ղ ե ն

հ ա ր ս տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ՞ ր ը , մ ե ր բ ա ն ա կ ն ե ր ը . Ո չ , ա յլ պ Ն ա ր ե կ ա ց ի . . .иЛгг т . , . , И .г- , . 0 - * . * ձ/ՀՀ>-գ ր ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն , ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ յո ւ ն , ք ա ն ղ ա կ ա գ ո ր ծ ո ւ թ յո , ? ?տ ո ւ թ յո ւ ն . . Ե ս մ շ ա կ ո ւ յթ բ ա ռ ը ս ա հ մ ա ն ո ւ մ ե մ ո ր պ ե ս հ ո գ ո ւ հ ա ղ թ %

^ և հ " Գ " ւ Հ ա վ ի տ ե ն ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը .

ի ն չ պ ե ս Հ ա կ ո բ Օ շ ա կ ա ն ն է ա ս ե լ , թ ե « ք ա ղ ա ք ը կ կ ո ր ծ ա ն վ ի , կ փ չ ի

ս ա կ ա յն ա ր ձ ա ն ի կ ը կ մ ն ա ՛» : Ք ա ր , լ ե ռ ի ց պ ո կ վ ա ծ մ ի կ տ ո ր , ի է ա ր Ք Iա յն Լ ո և ք ա ր : Ս ա կ ա յն ե ր բ ք ա ն դ ա կ ա գ ո ր ծ ը վ ե ր ց ն ի և ի ր մ տ ա ծ ո ւ մ ն ե ր ը

տ ե ս ի լ ք ն ե ր ը , գ ա ղ ա փ ա ր ն ե ր ը դ ր ո շ մ ի ա յդ ք ա ր ի վ ր ա *ք ա ր ը կ դ ա դ ա ր ի ք ա ր լ ի ն ե լ ո ւ ց և կ դ ա ռ ն ա խ ո ս ո ղ ա ր ձ ա ն : Հ ի շ ո * Մ ի ք ե լա ն ք ե լո յի Մ ո վ ս ե ս ի ա ր ձ ա ն ը : Ն ա ա յն պ ա տ ր ա ս տ ե ց Հ ռ ո մ ո ւ մ

ա վ ա ր տ ե լո ւ ց հ ե տ ո ա ս ա ց . « Խ ո ս ի ՛ր , Մ ո վ ս ե ս » . Լ Մ ո վ ս ե ս ըԷ : Վ ե ր ց ր ե ք կ ա շ ի ն : Ի ՞ ն չ Է ա յն , լ ո կ կ ա շ ի , ա ն կ ա խ ա յն բ ա ն ի ց , թ ե ի ն չ ի կ ա շ ի

Է ■ հ ո ր թ ի , ե ղ ն ի կ ի և կ ա մ ա յ լ կ ե ն դ ա ն ո ւ : Ս ա կ ա յն ե ր բ վ ե ր ց ն ո ւ մ Է ա յ ղ կ շ / ն կ ա ր ի չ ը , մ ա ն ր ա ն կ ա ր ի չ ը , մ շ ա կ ո ւ մ Է դ ր ա վ ր ա գ ո ւ յ ն ե ր , ե ր ա ն գ ն ե ր դ ն ո ւ մ ,

ա յռ ժ ա մ ա ն ա կ կ ա շ ի ն վ ե ր ա ծ վ ո ւ մ Է մ ա գ ա ղ ա թ ի :Ս ի ր ե լի ն ե ՛ր , մ ա ր գ ը ա ռ ա ն ց մ շ ա կ ո ւ յթ ի մ ա ր դ չ է : Մ շ ա կ ո ւ յ թ ը * *

մ ե ք դ ր ա ծ պ ա տ կ ե ր ի ա ր տ ա ց ո լք ն է : Դ ր ա հ ա մ ա ր ա ր վ ե ս տ ն ե ր ը ծ ն վ ե լ ե ն

կ ր ո ն ք մ ի չ ի ց : Ե ս շ Լ գ ր ք ե ր ե մ կ ա ր դ ա ց ե լ ա ր վ ե ս տ ի ծ ա գ մ ա ն մ ա ս ի ն ,ո ր ո ն ց ո ւ մ ն ո ւ յն ի ս կ ա ր վ ե ս տ ի ծ ա գ ո ւ մ ը տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ն ա խ ա մ ա ր դ ո ւ

ք ա ր ա յր ն ե ր ի մ ե շ : Ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն ա յն շ ր ի ն ի ն , ե ր բ Հ ռ ո մ ի ն կ ո ւ ղ ն ե ր ո ւ մ

գ ե տ ն ա հ ա ր կ գ ե ր ե զ մ ա ն ն ե ր ո ւ մ ա պ ա ս տ ա ն է ի ն գ տ ն ո ւ մ ի ր ե ն ց պ ա շ տ ա մ ո ւ ն ք ի

հ ա մ ա ր , ա յղ պ ա տ ե ր ի վ ր ա հ ո գ ո ւ ճ ա ռ ա գ ա յթ ո ւ մ ն է ի ն Ղ ^ ու֊ մ :Մ ե ր կ յա ն ք ը ի ն ք ն ը մ բ ռ ն ո ւ մ ի ց կ ա խ ո ւ մ ո ւ ն ի , թ ե ի ն չ պ ե и ե ն ք մ ե ք

ը մ բ ռ ն ո ւ մ մ ե զ : Ե թ ե մ ի ք ա ն դ ա կ ա գ ո ր ծ ք ա ն դ ա կ ո ւ մ է մ ի ա յն դ ր ա մ ի և

ա պ ր ո ւ ս տ ի հ ա մ ա ր , ա յն ա ր հ ե ս տ է , ս ա կ ա յն ո չ ե ր բ ե ք ա ր վ ե ս տ : հ ա յց ե ր բ

1998 է&ւքհԱԾԻՆ Р-Գ 27

ք ա ր ի մ ե ջ ի ր ն ե ր ք ի ն մ ա ր դ ն է դ ն ո ւ մ , ա յն ժ ա մ ա ն ա կ է , ո ր ի ր գ ո ր ծ ը ա ր վ ե ս տ ի

ն մ ո ւ շ է դ ա ռ ն ո ւ մ , և. ի ն ք ը պ ա տ ի վ կ ո ւ ն ե ն ա ա ր վ ե ս տ ա գ ե տ կ ո չ վ ե լ ո ւ :

Դ ո ւ ք տ ե ս ա ք մ ե ր Հ ա յր ե ն ի ք ի ա ր վ ե ս տ ա գ ե տ ն ե ր ի ն , ա ր վ ե ս տ ա գ ե տ ն ե ր , ո ր ո ն ք ա ն ա ս ե լի դ ժ վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ ա ր վ ե ս տ ե ն ս տ ե ղ ծ ո ւ մ : Ե թ ե ա յն մ ե ռ ն ի մ ե ր մ ե ջ , ա պ ա ի ՜ ն չ կ մ ն ա : Դ ր ա Հ ա մ ա ր ա յս օ ր ե ս ե կ ե լ ե մ ձ ե զ ա ս ե լ ո ւ , ո ր դ ո ւ ք ա յ դ մ շ ա կ ո ւ յթ ի գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը , ա ր ժ ե ք ը չ կ ո ր ց ն ե ք օ տ ա ր , ա մ ա յի

ճ ա ն ա պ ա ր հ ն ե ր ի ն : Շ ա տ ա զ դ ե ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր կ գ ա ն , և դ ր ա ն ց ա զ դ ե ց ո ւ թ յո ւ ն ը բ ն ա կ ա ն ո ն է : Բ ա յց պ ե տ ք է ի մ ա ն ա ն ք ը ն տ ր ե լ : Ը ն տ ր ե լ ո ւ կ ա ր ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն է

մ ե ր ա ր ժ ա ն ի ք ը : Ա մ ե ն տ ե ս ա կ ի ա զ դ ե ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն ե ն թ ա ր կ վ ե լ ը ա զ գ ա յի ն ա ռ ո ղ ջ դ ի ր ք ո ր ո շ ո ւ մ չ է :

Ա յս օ ր , ե ր բ լ ս ո ւ մ է ի մ ե ր ա զ գ ա յի ն ա ր վ ե ս տ ա գ ե տ ն ե ր ի ն , մ ի պ ա Հ ս ի ր տ ս վ ր դ ո վ վ ե ց , ե ր բ ա ն դ ր ա դ ա ր ձ ա , ո ր թ ե ' Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ և թ ե ' ա ր տ ա ս ա հ ­

մ ա ն ո ւ մ մ շ ա կ ո ւ յթ ի հ ա ս կ ա ց ո ղ ո ւ թ յա ն մ ա կ ե ր ե ս ա յն ա ց ո լ մ ի փ ո ր ձ ո ւ թ յո ւ ն կ ա : Ա յս օ ր մ ի ք ա ն ի գ ո ր ծ ի ք ն ե ր ո վ մ ա ր դ ի կ ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ յո ւ ն ե ն խ ա ղ ո ւ մ : Ի ՜ ն չ

ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ յո ւ ն : Մ ի ՜ թ ե կ ա ր ո ղ է ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ յո ւ ն ը ա ն ն ե ր դ ա շ ն ա կ լ ի ն ե լ ,ի ն չ պ ե ս ն ր ա ն ք ե ն կ ա ր ծ ո ւ մ : Ա յս օ ր Կ ո մ ի տ ա ս ը փ ո խ ա ր ի ն վ ե լ է ջ ա զ և կ ա մ

ն մ ա ն ա տ ի պ ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ յա մ բ , ո ր ը խ ա մ ր ե ց ն ո ւ մ է մ ե ր ե ր ի տ ա ս ա ր դ ո ւ թ յա ն հ ո դ ի ն : Ա յս օ ր ե ս ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ մ ե մ ա յս ա ր վ ե ս տ ա գ ե տ ն ե ր ի ն ՝ ձ ե ր ճ ա կ ա տ ն ե ր ը հ ա մ բ ո ւ ր ե լ ո վ :

Ա յս օ ր շ ա տ տ ե ղ ե ր ո ւ մ ե թ ե դ ա ս ա խ ո ս ո լ թ յո ւ ն և կ ա մ ե ր ա ժ շ տ ա կ ա ն ե ր ե կ ո ւ յ թ է լ ի ն ո ւ մ , մ ա ր դ ի կ չ ե ն գ ն ո ւ մ , ի ս կ ե թ ե ճ ա շ կ ե ր ո ւ յթ է լ ի ն ո ւ մ , ո ւ ր

ե ր գ ո ւ մ ո ւ պ ա ր ո ւ մ ե ն , մ ա ր դ ի կ հ ա ճ ո ւ յք ո վ գ ն ո ւ մ ե ն : Գ ն ո ւ մ ե ն ա յն տ ե ղ , ո ւ ր Ա ս տ վ ա ծ գ ի տ ի , ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ յո ւ ն է , թ ե ' ո չ : Ա յս օ ր չ ո ր ս - հ ի ն գ ն ո տ ա կ ո ղ ք - կ ո ղ ք ի դ ն ո ղ ը ի ր ե ն ե ր ա ժ ի շ տ է հ ա մ ա ր ո ւ մ : Ա ռ ա ն ց ե ր ա ժ շ տ ա կ ա ն

դ պ ր ո ց գ ն ա լ ո ւ , ե ր ա ժ շ տ ա կ ա ն կ ր թ ո ւ թ յո ւ ն ս տ ա ն ա լ ո ւ , ի ր ե ն ց ե ր ա ժ ի շ տ ե ն Հ ա մ ա ր ո ւ մ : Ս կ ս ե լ ե ն ք ա ղ ք ա տ ա ն ա լ : Ա յս օ ր ե ս ձ ե զ կ ո չ ե մ ո ւ ղ ղ ո ւ մ : Մ ե ն ք

պ ե տ ք է ա մ ե ն ի ն չ ա ն ե ն ք , ո ր պ ե ս զ ի ն յ ո ւ թ ը չ տ ի ր ա պ ե տ ի մ ե զ վ ր ա : Ե թ ե ե ր բ և է ն յ ո ւ թ ը տ ի ր ա պ ե ս ւի մ ե զ վ ր ա , մ ե ն ք կ մ ա հ ա ն ա ն ք : Ե թ ե հ ո գ ի ն

տ ի ր ա պ ե տ ի ն յ ո ւ թ ի վ ր ա , ն յ ո ւ թ ը կ հ ո գ ի ա ն ա : Ի մ վ ե ր ջ ի ն խ ո ս ք ը կ ո չ է ս ի ր ե լի

ե ր ի տ ա ս ա ր դ ն ե ր ի ն . Զ ո հ մ ի գ ն ա ց ե ք ա զ դ ե ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն , ո ր ո ն ք մ ա ր դ կ ա յի ն

տ ե ս ա կ ե տ ի ց ա ր ժ ե ք ո չ ն չ ա ց ն ե լ ո ւ , հ ո վ ի ն մ ա ն կ գ ա ն ո ւ տ ե ր և ի ն մ ա ն կ գ ն ա ն :

Ս ա կ ա յն Բ ա խ ե ր ը , Մ ո ց ա ր տ ն ե ր ը , Շ ո ւ բ ե ր տ ն ե ր ը , Կ ո մ ի տ ա ս ն ե ր ը , Խ ա չ ա տ ր յա ն - ն ե ր ը և ն ր ա ն ք , ո վ ք ե ր ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ յո ւ ն ը Հ ո գ ո ւ ո ւ ժ ի վ ե ր ա ծ ե ց ի ն , ն ր ա ն ք

մ ա հ վ ա ն ս ա հ մ ա ն ա գ ծ ի ց ա յն կ ո ղ մ ե ն գ տ ն վ ո ւ մ և մ ա հ չ ե ն ճ ա շ ա կ ի : Ն յո ւ թ ի

ա յս տ ի ր ա պ ե տ ո ղ շ ր ք ա ն ի ն ն յո ւ թ ի ն զ ո հ չ գ ն ա ն ք , ո ր պ ե ս զ ի կ ա ր ո ղ ա ն ա ն ք

Հ ա յա ս տ ա ն ը հ ո գ ե կ ա ն ճ ա ռ ա գ ա յթ մ ա ն կ ե ն տ ր ո ն ի վ ե ր ա ծ ե լ : Ա յ ս ո ւ , ի մ

բ ա ր ձ ր ա գ ո ւ յն գ ն ա հ ա տ ա կ ա ն ը մ ե ր մ շ ա կ ո ւ թ ա յի ն ն ա խ ա ր ա ր ո ւ թ յա ն ը և մ ե ր ա ր վ ե ս տ ա գ ե տ ն ե ր ի ն , ո վ ք ե ր ա յս օ ր ը ա ն մ ո ռ ա ն ա լի օ ր վ ա վ ե ր ա ծ ե ց ի ն և մ ե զ

հ ա ր ս տ ա ց ր ի ն : Ա յս ա ր վ ե ս տ ա գ ե տ ն ե ր ի դ ա ս ն ա յն է , ո ր ե ր բ մ ա ր դ ի կ մ շ ա կ ո ւ ­

թ ա յի ն բ ա ր ձ ր ա ր տ ա հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի մ ա կ ա ր դ ա կ ի վ ր ա մ ն ա ն , ո ՛ չ ա շ խ ա ր - հ ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ո ՛ չ ա շ խ ա ր հ ա գ ր ա կ ա ն ս ա հ մ ա ն ն ե ր ը և ո ՛ չ է լ ժ ա մ ա ն ա կ ը

կ ա ր ո ղ ե ն ի ր ե ն ց հ ա ղ թ ե լ : Հ ե տ և ա բ ա ր , ո ւ զ ո ւ մ ե մ , ո ր մ ե ն ք գ ի տ ն ա ն ք թ ե ' մ ե ր

հ ո գ ե կ ա ն մ ի ո ւ թ յ ո ւ ն ը , թ ե ' ա յ դ մ ի ո ւ թ յ ա ն զ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը և թ ե ' ա յ գ զ ո ր ո ւ թ յա ն մ ե ր ա ր ժ ա ն ի բ ա ր ձ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը » :

ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱ ՅՈ ՑՀԱ ՅՐԱ ՊԵՏԸ ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ Ի ԱՅ ՈՒՄ

Հունվարի 16-ի վաղ առավոտյան Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն իրեն ուղեկցող շքախմբի հետ մեկնեց պատմական

,3 ր_գ ЬИГНСТЛ. 19 9 8

-------------------- - ТТТ7, համայնքի հետ և փոխանցելու իրԱ լ ե ք ս ա ն դ բ ի ա ' հանդիպելու տեղիհայրապետական պատգամը: , յհ.1էւոոէյէ գ մեծ շուքով ե ջերմությամբ

Այստեղ Նորին Սրբությունը « Հ ^ Տ - Պ ե տ ր ո ս հայկական եկեղեցի: և առաջնորդվեց դեպի Սուրբ Ղ ռհմա1ւորեցին Ալեքսանդրիայի Մուտքի մոտ Հայոց < ^ ա^ ե կիըեկյա նցը. քաղաքական ժողովի հոգևոր հովիվ Տ . Թա^ Ո/ Հ Դ մհծաթիՎ ա զգայիններ, վեհափառ ատենապետ Պ. Փալանճյանը. Հավատավոր հայորդիներ:Հայրապետին տեսնելու և ԼԱ 1 Л Աանու ներքո, թափորի ուղեկցու-

Գարեգին Ա Կաթողիկոսն ամպ Վ ^ ՊողոԱ_ Պես1ր Ոս եկեղեցի թյամբ. «Հ ր ա շ ա փ ա ռ ո վ դեպի ԱՎաԳ Խորան:(,կառուցված' 1884 թվականին) և ա շ Ր Ա թ]անը բարիգալստյան

Կանոնական աղոթքից հետո № առաջնորդ գերաշնորհ Տ.ջերմ խոսքեր ասաց Եգիպտոսի հայոց Ր ւԶավեն արքեպս. Զինչին,ասը: պատգամը հղեց Վեհափառ

Ապա Այեքսանդրիայի հա1ուՀ աաձա նեւիութ յա ն գիտակցությանՀայրապետը' շեշտելով ազգաւԻ 4 անհարժեշտությունը ևկարևորությունը. Հա յ \ ա ձ լ Ա1Ո պատմությունն այսօրեգիպտահայ գաղութի անցյալի հարուստ պ կենդանի կյանքի վերածելու հրամայականը.

« Թ ե մ ա կ ա լ ա ռ ա ջ ն ո ր դ Ե գ ի պ տ ո ս ի Հ ա յո ց թ ե մ ի ^ ^ հ ո գ ա բ ա ^ ձ ո ւ -

Հ ա ր գ ա ր ժ ա ն թ ե մ ա կ ա ն ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն ^ ա մ ե ն ա ս ի ր ե լի

թ յա ն . ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ( Հ 1 ե կ ե ղ ե ց ո ւ .Հ ա վ ա տ ա ց յա լ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ , ա ն դ ա մ ր ■ Ղ յ ե շ ձ ո ւ ն կ ի գ ա լ ո ւ

Ե ս ա ռ ա ջ ի ն Հ ե ր թ ի ն ս ր տ ի պ ա ր ս * ե մ զ գ ո ւ մ Հ ե ն ա կ ա լ Ա ս տ ծ ո ւ ն , որ

ս ր ո ա ռ ա ն ա վ ա ն դ ո ւ թ յ ա ն “ Է լ Է Տ Ղ Ղ ւ » , Ա Լ հ ո հ ո հ ն

Ա ղ ե ք Լ ն դ ր ի ո մ եր ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ յա ն ք ի մ ե ջ ֊ Փ ա ռ քտ ա ս ն ա մ յա կ ն ե ր ն ի վ ե ր մ ն ա ց ա ռ ա տ ա Հ ո ս ա զ ր յո ւ ր Ա ս ա ,հ .ւ Ա ս տ ծ ո ւ խ ո ս ք ի և մ ե ր ի ն ք ն ո ւ թ յա ն ա ր ժ ա ն ի ք ն ե ր ի ա ր տ ա Հ ա յտ ի չ ը , I Ի &

ն ե ր շ ն չ ա ր ա ն ը : Ն ա և փ ա ռ ք ե մ տ ա լի ս Ա ս տ ծ ո ւ ն ն ր ա ն ց Հ ա մ ա ր , ո վ ք ե ր

ա յս տ ե ղ ա պ ր ե ց ի ն , ա յս տ ե ղ գ ո ր ծ ե ց ի ն , ս ա կ ա յն Հ ի մ ա չ կ ա ն , բ ա յ ց և ե ր կ ք ի ց

Հ ր ճ վ ո ւ մ ե ն ի ր ե ն ց ե ր կ ն ա յի ն խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն կ ա յք ե ր ի ց ղ է տ ո ս

ն ա կ ո ւ մ ե ն ա յն ս ո ւ ր բ գ ո ր ծ ը , ո ր ի ն լ ծ վ ա ծ է ի ն ի ր ե ք . 4 Ր 1 'թ յա ն ե ր կ ն ա յի ն ե ր ա ն ա կ ա ն ա ն ս պ ա ռ ե լի և ա ն ն կ ա ր ա գ ր ե լ ի բ ե ր կ ր ա ն ք ի մ ե ջ

պ ա հ ի բ ա ր ե ր ա ր ն ե ր ի Հ ո գ ի ն և Հ ո գ ի ն ա յն Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ի , ո ր ո ն ք ի բ ր և

ք ա հ ա ն ա ն ե ր , վ ա ր դ ա պ ե տ ն ե ր և ի բ ր և ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ե ր ծ ա ռ ա յե ց ի ն , և բ ո լ ո ր է յ ն պ ա ր զ մ ձ ր դ կ ա ն ց . Հ ո գ ա բ ա ր ձ ո ւ թ յա ն ա ն գ ա մ ն ե ր ի ն և Հ ա վ ա տ ա ց յա լ ­

ն ե ր ի ն . ո ր ո ն ք ա յս ե կ ե ղ ե ց ի ն ի ր ե ն ց կ յա ն ք ի Հ ե տ մ ի ա խ ա ռ ն ե ց ի ն և ա յժ մ ե ր կ ն ք ի ս Հ ր ճ վ ո ւ մ ե ն և տ ե ս ն ո ւ մ , ո ր ե կ ե ղ ե ց ի ն Հ ո ւ շ ա ր ձ ա ն չ է , ա յ լ շ ա ր ո ւ ն ա կ ­

վ ո ղ ա ղ բ յո ւ ր Ա ս տ ո ւ ծ ո Հ ո գ ո ւ ն ե ր թ ա փ ա ն ց մ ա մ բ մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ա պ ր ո ղ և

ա ա ր կ ի ք ս ե ր ո ւ ն դ ն ե ր ի կ յ ա ն ք ո ւ մ : Ս ե ր ո ւ ն դ ն ե ր ը շ ղ թ ա յի օ ղ ա կ ի պ ե ս կ ո ւ գ ա ն ,

կ ա ն գ ն ե ն , թ ե լ ն է օ ղ ա կ ն ե ր ը պ ա Հ ո ւ մ : Ա յ դ թ ե լ ը Հ ա վ ա տ ք ն է , ս ե ր ը . Հ ո ւ յ ս ը . Ե թ ե ա յդ ա ռ ա ք ի ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ կ ծ կ վ ա ծ թ ե լ ը կ տ ր վ ի , ա պ ա օ ղ ա կ ն ե ր ը

կ ա ր ժ ե զ ր կ վ ե ն , օ ղ ա կ ն ե ր ը մ ե ն ք ' ա ն Հ ա տ ն ե ր ս ե ն ք , ո ր կ կ ո ր չ ե ն ք . Մ ե ն ք ա ր ք

կ ո ւ ն ե ն ա ն ք , ե ր բ բ ռ ն վ ե ն ք Հ ա վ ա տ ք , Հ ո ւ յ ս , ս ե ր կ ո չ վ ա ծ ե ր ե ք թ ե լ ե ր ի ց :

1998 ^Մ ԻԱ Ծ ԻՆ Р-Գ 29

Յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յո ւ ր Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն և կ ա մ ա շխ ա ր Հ ա կ ա ն , պ ետ ա կա ն պ ա տ ա սխ ա նա տ ու ա ն ձ , որ կ ո չվ ա ծ է ժողովրդի ծ ա ռ ա յո ւթ յա ն , չ ի կա րող ա յդ ժող ո վ րդ ի ն ծ ա ռ ա յե լ ա րդ յո ւն ա վ ո ր ա պ ե ս , ճշմա րտ որեն, պ տ ղա բեր ձ և ո վ , ե թ ե չճ ա ն ա չի ն ր ա ն : Պետք է ա յդ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ա պ ր ո ւմ ն ե ր ի թ ր թ ռ ո ւ մ ը ,ջ ե ր մ ո ւթ յո ւն ը զ գ ա ի ր մեջ.- Ո չ թ ե ճա նա չել թ վ ո վ , լս ե լ ' Ա լե ք ս ա ն ղ ր ի ա յո ւմ ա յսքա ն մ ա րդ կա , ա յդ չ է ծ ա ն ո թ ո ւթ յո ւն ը , ա յլ ժ ո ղ ո վ ր դ ի Հետ Հա ղ ո ր - գ ա կ ց վ ե լը , զ գ ա լ նրա զա րկերա կը и եվ, ա կա ն զա րկերա կի մ ե է : Սա Ա վ ետ ա - ր ա ն ի ց է գ ա լի ս , ա յլ ո չ թ ե մեր ի մ ա ս տ ո ւթ յո ւն ի ց և կա մ մեր ա րժ ա ն ի քն ե ր ի ց:

Ա ստ վա ծ Ի ն ք ը մ ա ր դ ո ւն ծ ա ռ ա յե լո ւ Հա մա ր մ ա ր դ ա ց ա վ : Ա յս օրերին մ ենք Նրա ծ ն ո ւն դ ն են ք տ ո ն ո ւմ : Ա ստ վա ծ ա յց ե լե ց մ ա ր դ ո ւն Իր Մ իա ծին Ո րդ ո ւ մ ի ջո ցո վ . « Յ ի ս ո լս շ յ,ջ է ր ը ն դ դ ի ւղ ս և ը ն դ ք ա ղ ա ք ս » ,- ի ն չպ ե ս ա ս ո ւմ է Ա վետ ա րա նը ( Ղ,ՈՒԿ. Ժ Գ 2 2 ): Հ ի ս ո լս ծ ա ռ ա յե ց մ ա րդ կա ն ց և ո չ թ ե գ ր ա ս ե ն ­

յա կ ի ց Հր ա Հա ն գն ե ր ա ր ձ ա կ ե ց : Մտա վ ժող ո վրդ ի մ եջ, նրա տ ա գն ա պ ն եր ը , ց ա վ ե ր ը , ձ գ տ ո ւմ ն ե ր ը , ո ւր ա խ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը կ ի ս ե ց : Ե թե Ա ստ վա ծ գ ն ա ց դեպ ի ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ը , ապա մ ենք ո ՞վ ե ն ք , տ կա րներս, որ չգ ն ա ն ք դ եպ ի ն ա , նրա ն չՀ ա ս ց ն ե ն ք Ա ստ ծո խ ո ս ք ը , Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս ուրբ էջմ ի ա ծնի Հ ո գ ա ծ ո ւ թ յո ւ ն ը , ա յլա պ ես ո ՞ր ն է մեր գ ո յո ւ թ յա ն իմա ստ ը ի բ ր և Ա մենա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ողիկոս: Դ ո ւք եք մա սնիկը ա մենա յն Հ ա յո ց : Մ ենք ձ եր ծ ա ռա ն ե ն ք , ծա ռա ն եր ի ծա ռա ն ե ն ք : Տեր կ ա մ ի շխ ա ն չ ե ն ք : Ե թե մ եզ տ եր կ ա մ ի շխ ա ն ա նվ ա ն եք , ապա մ ի ա յն ա յն դ ե պ ք ո ւմ , ե թ ե մեր ծ ա ռ ա յո ւթ յո ւն ը կա տ ա րենք լի ա ր ժ ե ­ք ո ր ե ն : Ի ն չպ ե ս Հ ի ս ո լս է ա ս ո ւմ , « Ո վ որ ձեզա նի ց ո ւ զ ո ւ մ է լի ն ե լ ա ռ ա ջի ն ը ,

ո "ր ո և ռ վ " ր " ւ ղ ո ւ մ է լի ն ե լ ե ւ Ի ՈՂՌ՛ թ "Ղ լի ն ի սպ ա սա վոր»( Ս Ա ձ Թ . Ի 2 6 ): Ս պ ա ս ա վո ր ոլթ յա ն, ծ ա ռ ա յո ւթ յա ն մ ի [ի ց է ի մ ա ս տ ա վ ո ր վ ո ւմ ի շ խ ա ն ո ւթ յո ւն ը , այ լ „ չ թ ե ա ն ո ւն ի , դ ի ր ք ի , ա թ ո ռ ի , Հ ա ն գ ա մ ա ն ք ի :

Ա յսօր ես եկել ե մ ' ա մենա խ ոնա րՀ զ գ ա ց ո ւմ ն ե ր ո վ ա ռ Ա ստ վա ծ և ի մ ժող ո վրդ ի ն ծ ա ռ ա յե լո ւ մեջ Հ ա ն դ ի պ ե լո ւ, Հա ղո ր դ վ ե լո ւ Ա լե ք ս ա ն ղ ր ի ա յո ւմ ա պ րող Հա յո րդ ի ն եր ի Հ ե տ : Նախ խ ո ս ք ս ո ւ ղ ղ ո ւ մ ե մ ն ր ա ն ց , ո ւ մ մա զերր ա րդ ե ն ճերմա կել ե ն : Ա պ ր ե ՛ք : Դ ո ւք տ ա րին ե ր ե ի վեր ձ եր շա ր ունա կա կա ն, ա նբեկ ա ն ելի մ ա ս ն ա կ ցո ւթ յա մ բ դ ա ր ձա ք ո ւս ո ւց ի չ մ իջին ս ե ր ո ւն դ ի , եր կր ո ր դ ս ե ր ո ւն դ ի : Ես ուրա խ ե մ , որ նրա ն ց թ ի վ ը ա յստ եղ շա տ է : Ն ր ա նք , ո վ քե րո ւն ե ն և ՛ ի մ ա ս տ ո ւթ յո ւն , և ՛ ք ա ջ ո ւ թ յո ւ ն , մա նա վա նդ պ ա տ ա սխ ա նա տ վու­թ յո ւ ն ' ս տ ա ն ձ ն ե լո լ ի ր ե ն ց ա շխ ա րՀը Հ ա ր ս տ ա ցն ելո ւ ա զ գ ա յի ն -ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն , կր թ ա կա ն , մ շա կ ո ւթ ա յի ն , ը նկ եր ա յի ն պ ա ր տ ա վ ո ր ո ւթ յո ւն մեր ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ յա ն ք ո ւ մ : Ես Հ ա վ ա տ ո ւմ ե մ , որ ե թ ե կա մա վոր ծ ա ռ ա յո ւթ յա ն ա յդ բա ժ ի ն ը դ ո ւր ս Հա նե նք մեր ա զգ ի կ յա ն ք ի ց , մ են ք Հ ո գ ե կ ա ն ո ւթ յո ւն ի ց պ ա ր պ վ ա ծ ա զ գ կ դ ա ռ ն ա ն ք : Ա յդ կա մա վոր ծ ա ռ ա յո ւթ յո ւն ը , ի բ ր և 'ս ի ր ո ա ր տ ա Հ ա յտ ո լթ յո ւն ,որ կա մք է տ ա լի ս , ե ռ ա ն դ , նկ ա ր ա գի ր , իմա ստ և ա րժեք մեր կ յա ն ք ի ն : Ա պ րե՛ք դ ո ւ ք , ա յսօրվա գ ո ր ծ ո ղ զա վ ա կն եր դ Հ ո գ ա բ ա ր ձ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի և կա մ ո ւր ի շ կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ա ն դ ա մ ն ե ր դ , որ պ ա տ ր ա ստ ա կա մ ո րեն, Հոժա րորեն Հա ն ձ ն եք ա ռ ն ո ւմ ծ ա ռ ա յե լ : Ես մ ա րդ կա ն ց ե ր կ ո ւ դ ա ս ա կ ա ր գ ո վ ե մ ը մ բ ռ ն ո ւ մ , ն ր ա ն ք , ո վ քե ր պ ա ր տ ա կա նո ւթ յա ն գ ի տ ա կ ց ո ւթ յո ւն ո ւն ե ն , և ն րա նք ո վ ք ե ր դ ր ա ն ի ց դ ո ւր ս ե ն : Պատիվ ա ռա ջի նն եր ի ն և ա փ սոս երկրորդ, դ ա ս ա կ ա ր գի մ ա ր դ կ ա ն ց : Մ ե ծ է ն ա , ո վ պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւթ յո ւն է ստ ա նձ­ն ո ւ մ : Ա յս ի ն ք ն ' ի ր ա նձի ց դ ո ւր ս է գ ա լի ս , ո վ ո ւ զ ո ւ մ է լի ն ի ' Կ ա թ ողիկոս, ն ա խ ա գա հ կ ա մ պ ա րզ ա շխ ա տ ա վ ո ր: Ո վ ի ր ա նձի Հա մա ր է ա պ ր ո ւմ , ա պ ա իր ա նձի բա ն տ ը և գե ր ե զմ ա ն ն է պ ա տ ր ա ս տ ո ւմ : Ի ՞ն չ ա րժեք կ ո ւն ե ն ա ի մ տ ա ղ ա ն դ ը , ե թ ե ես ա յդ տ ա ղա նդը պ ա տ ա ս խ ա նա տ վ ո ւթ յա ն ս գ ա ս ո ւմ ո վ ե սպ ա ս չ գ ն ե մ ի մ ժող ո վ րդ ի Հ ա մ ա ր : Ո ՞ւ մ է պ ետ ք ո ր և է ա նՀա տ ի Հ մ տ ո ւթ յո ւն ը

գ ի տ ո ւթ յո ւն ը , ե թ ե նա ա յդ ի սպ ա ս չ ի դ ն ո ւ մ ի ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի զո Հա ս ե ղ ա ն ի ն :

Ե ս Հ ա ն դ ի պ ե լ ե մ ա ն ձ ե ր ի , ն ո ւ յն ի ս կ ^ ^ “ ^ ^ յ ^ յ ս պ ե ս ք լի ն ի և կ ա մ

« .Ես չ ե մ ե ր դ ի , ե թ ե ա յդ պ ե ս կա. մ ^ ^ ն Լ ն ա ր վ ե ս տ ա գ ե տ ը , որ

բ ա վ ա կ ա ն ա չ ա փ լս ա ր ա ն Ш Ч ' " ' ժ Հ մ ա ն ա կ յլ , կ յ ա ն ք ր , հ ա ր ս տ ո ւ թ յո ւ ն ը Ա ս տ ծ ո ւ տ վ ա ծ չ ն ո ր հ ք ր ս ա կ 0 1 Մ ե ն о է ե ն ռ ս տ ե ղ ծ ե լ տ ի ե զ ե ր ք ը , մ ա մ ա -Ա ս տ ծ ո ւ տ ո ւ ր ք ն է մ ե զ , ^ ն ք ք ^ ե ն ք մ ե ն ք ս տ ե ղ ծ ե ի Ա ս տ վ ա ծ է դ ր ա ն ց ն ա կ ը և- ո չ է լ մ ե ր Կա Ր " Գ ^ յ " պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ ե ն ք , ե ր ա խ տ ա գ ե տ ե ն ք ,Տ վ ի չ ը : Ե թ ե Ա ս տ ծ ո ւ հ ա ն դ պ 4 , . ե մ ե ն ի ր ե ն ց բ ա ժ ի ն ը , և

ո ւ ր ե մ ն ա պ ր ե ՛ն ք : Ա պ ր ե ն ր ^ յ ^ ՚յ լ ս ^ ո ^ ա մ մ ա ր Ա ր :

" չ Ւ Օ ե Րմ հ Ք > " ե պ ի Ա ո պ ո ս ա ց ժ ո ղ ո վ ի մ ե շ ո ւ զ ե ն ա ն ք մ ե ր ծ ե ս ը բ ա ր ե փ ո խ ե լ ,Եթե մի օր պի կ պ 3 ,ե ն ե մ և ս մեկը , մեղա ա ն ւո ա ր բե ր ո ւթ յա ն :

ապա յո թ մեղքերի վր ԿI Վ Լ յ ի ն ք ն ա ժ խ տ ո ւմ ը : Ե թե մա րդԱ մ ե ն ա մ ե ծ մ ե ղ ք ը ա ն տ ա ր ր ե ր ո է է յո ւ ս ս Հ , լ. է . լ * . լ . . . լ / քե ս , Ա ս տ ո ւ ծ ո ա ր ա ր ա ծ ե ս . ո ւ ր ե մ ն չ պ ե տ ք է ա ն տ ա ր բ ե ր լ ի ն ե ս ք ո ն մ ա ն ն ե ր ի

հ ա ն դ ե պ : Ա յս ս ե ր ո ւ ն դ ն է , ո ր ո ղ բ ո ւ մ ե մ ե ս ա յս օ ր . Մ ե ր ա վ ա գ ս ե ր ո ւ ն դ ի Լ ե , ե մ ն ա ,ո ւ թ ,ա ն և օ ր ի ն ա կ ի հ ա մ ա ր , ո ր ն ր ա ն ք տ վ ե ց ի ն մ ե զ . Ն ա և ա յս

"ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ տ ե ս ն ո ւ մ ե մ ե ր կ ր ո ր դ ս ե ր ն դ ի ն ՝ ե ր ի տ ա ս ա ր դ ն ե ր ի ն , ե ր ե խ ա ն ե ր ի ն ձ ր ո Լ կ ա ն ս ե ր ն գ ի ն : Ի ՜ ն չ գ ե ղ ե ց ի կ է ր . ե ր բ տ ե ս ա չ ա ր վ ա ծ ա չ ա կ ե ր տ ն ե ր ի ն , և կ ա մ ա յս տ ե ղ ' ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ կ ա ն գ ն ա ծ դ պ ր ո ց ա կ ա ն տ ա ր ա զ ո վ ե ր ե խ ա ն ե ր ի ն : Ե ո ե Խ ա ն ե ՚ո , դ ո ւ ք պ ա ր տ ե զ ի մ ե Հ ա ճ ո ղ ա յն տ ո ւ ն կ ե ր ն ե ք , ո ր ե թ ե ա ռ ո վ մ ե ծ ա ն ա ք , ա պ ա գ ա յի ն կ պ տ ղ ա բ ե ր ե ք , ի ս կ ե թ ե հ ի մ ի կ վ ա ն ի ց ա ռ ո վ չ մ ե ծ ա ­ն ա о , հ ի վ ա ն դ ո տ , ա ն տ ա ր բ ե ր և մ ի ա յն ա չ խ ա ր հ ի ա պ ա հ ո վ ա կ ա ն կ յա ն ք ի ն հ ա տ ո ւ կ ե ր և ո ւ յթ ն ե ր ո վ տ ա ր վ ա ծ , վ ա ղ վ ա հ ի վ ա ն դ ն ե ր ը պ ե տ ք է դ ա ո ն ա ք : Մ ի

ս պ ա ս ե ք , ո ր մ ի ո ւ թ ե ն ա կ ա ն կ յա ն ք ի մ ե շ ա պ ր ե լո ւ հ ա մ ա ր ձ ե զ կ ա ն չ ե ն : Դ ո ւ ք գ ն ա ց ե ք : Ե ր ի տ ա ս ա ր դ ի ս ա հ մ ա ն ո ւ մ ը ի ն ձ հ ա մ ա ր ա յն է , ո ր ի ն ք ը գ ն ա , ի ն ք ը ո գ ա ո ն ի , ի ն ք ը ն ա խ ա ձ ե ռ ն ի և ո չ թ ե մ ի ա յն մ ե ծ ե ր ի ա ս ա ծ ն ե ր ը հ լ ո լ ֊հ ն ա զ ա ն դ

կ ա տ ա ր ի : Դ ա ի ր կ ա ր գ ի մ ե շ : Մ ե ծ ե ր ի հ ա ն դ ե պ հ ա ր գ ա ն ք ը մ ե ծ ա ր ժ ա ն ի ք է : Ն ր ա ն ց ո ւ ն ե ց ա ծ փ ո ր ձ ա ռ ո ւ թ յո ւ ն ը ի մ ա ս տ ո ւ թ յա ն ա ղ բ յո ւ ր է : Ս ա կ ա յն ի ր

մ ի չ ի ց պ ե տ ք է բ խ ի գ ն ա լ ո ւ , ծ ա ռ ա յ ե լ ո ւ հ ո ր ի զ ո ն ն ե ր ը , ո ր ո ն ք ի ր ե ն

մ ե ծ ա ց ն ե լո ւ ե ն : Ե ս է լ , կ ա մ ի ն ձ ը ն կ ե ր ա կ ց ո ղ ս ր բ ա զ ա ն ն ե ր ն է լ ժ ա մ ա ն ա կ ի ն ե ղ ե լ ե ն ք ձ ե ր տ ա ր ի ք ի ն : Ե ր բ ե ս ձ ե զ տ ե ս ա , հ ի չ ե ց ի տ ա ր ի ն ե ր - տ ա ր ի ն ե ր ա ռ ա շ , ի ն չ պ ե ս ա ռ ա շ ի ն ա ն գ ա մ մ ո մ բ ռ ն ե ց ի ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ , < ( .Խ ո ն ա ր հ ե ց ո յ,

ա պ ր ե ց ո յ» կ ա ր դ ա ց ի : Ե թ ե ա յ գ ա ս տ ի ճ ա ն ն ե ր ո վ չ ա ն ց ն ե ի , ա յս ք ա ն ծ ա ռ ա յո ւ ­թ յ ո ւ ն չ է ի կ ա ր ո ղ ի մ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն մ ա տ ո ւ ց ե լ : Ձ ե ր ծ ն ո ղ ն ե ր ի հ ա յե ց ո ղ ո ւ թ յա ն

ն ե ր ք ո մ ի չտ ա ն ձ ն ա կ ա ն ն ա խ ա ձ ե ռ ն ո ւ թ յո ւ ն ո ւ ն ե ց ե ք :Ս ի ր ե լի հ ա վ ա տ ա ց յա լն ե ր , ա յս օ ր խ ո ս ք ի ս ե ր կ ր ո ր դ բ ա ժ ն ո ւ մ ե ս ո ւ զ ո ւ մ ե մ

ձ ե զ վ կ ա յե լ ա յն ի ր ա կ ա ն ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն , ո ր մ ե ր ա զ գ ի ա յս վ ե վ ի ն տ ա ս ն ա մ յա կ ի գ ե ր ա գ ո ւ յ ն , ա մ ե ն ա բ ա ր ձ ր ա ս տ ի ճ ա ն ի ա ր տ ա հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն ն է :

Ա յս տ ե ղ ե կ ա վ ի մ ե ր շ ա ն կ ա հ ի չ ա տ ա կ ն ա խ ո ր դ ը ա ն մ ո ռ ա ն ա լի Վ ա զ գ ե ն Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը ! Ն ա 3 9 տ ա ր ի ն ե ր Մ ա յր ՛Ա թ ո ռ Ս ո ւ ր բ է շ մ ի ա ծ ն ի գ ա հ ա կ ա լ ո ւ ­

թ յ ա ն ծ ա ն ր պ ա չտ ո ն ը կ ա տ ա ր ե ց : Ս ա կ ա յն ն ա ե կ ա վ մ ի ե ր կ ր ի ց , Ա թ ո ռ ի ց , ո ր հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ա մ բ ո վ ա կ ա ն կ ա մ ք ի ա ր տ ա հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն ը չ է ր : Օ տ ա ր

ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն , լ ո ւ ծ ի ե ն թ ա ր կ վ ա ծ մ ի ե ր կ ր ի ց ե կ ա վ ն ա : Ս ա կ ա յն 3 9 տ ա ր իհ ա վ ա տ ա ր մ ո ր ե ն , ո գ ե կ ա ն ա ր ի ո ւ թ յա մ բ տ ո կ ա ց , չ ի ն ե ց և չ ե ն ա ց ր ե ց

է շ մ ի ա ծ ի ն ը ի բ ր և կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ա ր ա ն : Ե ս գ ա լի ս ե մ ի բ ր և ի ր հ ա շ ո ր դ ը և 1 3 1 - ր դ ը Ս ո ւ ր բ Գ ր ի գ ո ր Լ ո ւ ս ա վ ո ր չ ի հ ա շ ո ր ղ ն ե ր ո ւ , ս ա կ ա յն ն ո ր ա շ խ ա ր հ ի ց , ձ ե ր

հ ի ն , ս ա կ ա յն չ հ ն ա ց ա ծ ա շ խ ա ր հ ի ց , ա զ ա տ և ա ն կ ա խ Հ ա յա ս տ ա ն ի ց : Ես պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը շ ա տ լ ա վ ե մ կ ա ր դ ա ց ե լ : 1 1 - ր դ դ ա ր ո ւ մ ա յս ք ա ղ ա ք ե կ ա վ

Գ ր ի գ ո ր Վ կ ա յա ս ե ր Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը : Ս ր ա ն ի ց 9 0 0 տ ա ր ի ն ե ր ա ռ ա շ ե կ ա վ , գ ն ա ց վ ա ն ք ե ր ը , ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ե ց և ա յն տ ե ղ ձ ե ո ն ա ղ ր ե ց ի ր ք ր ո շ զ ա վ ա կ ի ն ՝ Գ ր ի գ ո ր ի ս ի ն :

1998 է&Ս՜ԻԱԾՒՆ Р-Գ 31

Ա յս օ ր ե ս գ ա լի ս ե մ ա յդ ն ո ւ յ ն ե ր կ ր ի ց , ն ո ւ յ ն ժ ո ղ ո վ ր դ ի մ ո տ ի ց , ս ա կ ա յն

կ ե ր պ ա ր ա ն ա փ ո խ վ ա ծ , պ ա յծ ա ռ ա կ ե ր պ վ ա ծ : Մ ե ն ք ա յ լ և ս ա յն չ ե ն ք , ի ն չ որ է ի ն ք տ ա ս ը տ ա ր ի ն ե ր ա ռ ա տ ա ր ի , Հ ա լ ո ր դ ա մ ս ի ն , փ ե տ ր վ ա ր ի ն , մ ե ն ք

տ ո ն հ լ ո ւ ե ն ք դ ա ր ա բ ա ղ յա ն շ ա ր ժ մ ա ն տ ա ս ն ա մ յա կ ը : Ի ն չ պ ի ս ի ՛ ’ փ ո փ ո խ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն մ տ ց ր ե ց մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի Հ ո գ ե բ ա ն ո ւ թ յա ն մ ե չ , ե ր բ 1 9 9 1 թ վ ա կ ա ն ի ն ա զ ա տ ո ւ թ յա ն և ա ն կ ա խ ո ւ թ յա ն ա պ ր ո ւ մ ն ե ր ը ի ր մ ե ջ կ ո ր ց ր ա ծ ժ ո ղ ո վ ր դ ի

զ ա վ ա կ ն ե ր ը Հ ռ չ ա կ ե ց ի ն Հ ա յո ց ն ո ր Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը , ա զ ա տ և ա ն կ ա խ

Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը : Ա յն ժ ա մ ա ն ա կ փ ո խ վ ե ց Հ ա յո ց պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը , և ա յդ

փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ը ե թ ե չ ե ն ք զ գ ո ւ մ , ն շ ա ն ա կ ո ւ մ է մ ե ր Հ ա յ լ ի ն ե լ ո ւ մ ե ք

ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն չ ե ն ք : Ե ս ո ւ ր ի շ ա ն գ ա մ ն ե ր ա ս ե լ ե մ , ն ո ւ յն ի ս կ Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց

Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս լ ի ն ե լ ո ւ ց ա ռ ա ք , ո ր ե ս ա ր դ ի Հ ա յո ց պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը ե ր կ ո ւ

շ ր ջ ա ն ի ե մ բ ա ժ ա ն ո ւ մ , ա ռ ա ծ ի ն ' ն ա խ ա ղ ա ր ա բ ա ղ յա ն շրք>ա ն, և ե ր կ ր ո ր դ '

Հ ե տ ղ ա ր ա բ ա ղ յա ն շ ր շ ա ն : Ա յս փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ը Հ ի մ ն ա կ ա ն ո ր ե ն ե ն թ ա դ ր ո ւ մ

է ո չ թ ե ս ի ս տ ե մ ի փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն , ա յ լ ' մ ա ր դ կ ա ն ց : Ե թ ե ե ս և դ ո ւ ք պ ե տ ք է

մ ն ա ն ք ա յն , ի ն չ ո ր է ի ն ք 1 9 8 8 թ վ ա կ ա ն ի ց ա ռ ա ք , ա պ ա ի ն չ ո ՜ ւ կ ա յա ց ա վ ա ն կ ա խ ո ւ թ յո ւ ն ը :

Ա յս պ ա հ ի ն , ա յս տ ե ղ ' Ա լ ե ք ս ա ն դ ր ի ա յ ո ւ մ , Կ ա հ ի ր ե ի և կ ա մ Ս փ յո ւ ռ ք ի

ո ւ ր ի շ կ ե ն տ ր ո ն ն ե ր ո ւ մ ք ա ն ի ՜ - ք ա ն ի ՜ Հ ա յե ր կ ա ն թ ա ղ վ ա ծ , ո ր ո ն ք գ ն ա ց ի ն

ա զ ա տ ո ւ թ յա ն և ա ն կ ա խ ո ւ թ յա ն տ ե ս ի լ ք ը ս ր տ ն ե ր ի ն : Ն ր ա ն ք մ ա հ չ տ ե ս ա ն ,

ն ր ա ն ք գ ե ր ե զ մ ա ն չ ո ւ ն ե ն : Ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ն ո ւ ա ն կ ա խ ո ւ թ յո ւ ն ը գ ե ր ե զ մ ա ն

չ ո ւ ն ե ն : Ե ր բ ե մ ն կ ո ր չ ո ւ մ ե ն օ տ ա ր ն ե ր ի Հ ա ր վ ա ծ ն ե ր ի տ ա կ , բ ա յ ց չ ե ն

վ ե ր ա ց վ ո ւ մ ի ս պ ա ռ ժ ո ղ ո վ ր դ ի Հ ո դ ո ւ մ : Ե վ դ ո ւ ք ե ք ա յ դ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը : Ա յո ' ,

մ ե ն ք ա պ ր ո ւ մ ե ն ք մ ի ա յն պ ի ս ի շ ր ք ա ն , ո ր մ ե ղ ր ի և կ ա ր ա գ ի շ ր ^ ա ն չ է :

Ն ե ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի մ ի շ ի ց ե ն ք ա ն ց ն ո ւ մ : Փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ը դ յո ւ ր ի ն բ ա ն չ է :

Ա ռ ա շ ո ւ ր ի շ ն ե ր ի ա ս ա ծ ն ե ր ն է ի ն ք կ ա տ ա ր ո ւ մ , ի ս կ ա յժ մ մ ե ն ք ե ն ք ո ր ո շ ո ղ ը

մ ե ր ա ն ե լի ք ն ե ր ի , և ա յդ ո ր ո շ ո ւ մ ը դ ժ վ ա ր է : Ե ս գ ի տ ե մ , ո ր ե ր բ ե մ ն ո ր ո շ ո ւ մ

կ ա յա ց ն ե լ ո ւ ե զ ր ի ն կ ա ն գ ն ո ղ ա ն Հ ա տ ի Հ ա մ ա ր կ յա ն ք ը ա վ ե լի դ ժ վ ա ր է , ք ա ն

այ Դ գ ո ր ծ ա դ ր ո ղ ի Հ ա մ ա ր , ք ա ն զ ի պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն է ա ռ ա ջ ա ն ո ւ մ , ս խ ա լի դ ե պ ք ո ւ մ ո ւ ր ի շ ն ե ր ի ն չ մ ե ղ ա դ ր ե լ : Ե վ պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ ն ե ր ը շ ա տ ա վ ե լի ծ ա ն ր ե ն զ գ ո ւ մ բ ե ռ ը :

Ա յս օ ր Հ ա յա ս տ ա ն ը ա մ բ ո ղ ջ հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ն է :

Ի ն չ պ ե ս Կ ա հ ի ր ե ո ւ մ ա ս ա ց ի , ա յս տ ե ղ ն ո ւ յն պ ե ս կ ր կ ն ո ւ մ ե մ . ա յս օ ր 3 0 . 0 0 0

ք ա ռ . կ մ Հ ո ղ ը մ ե ր ս ե փ ա կ ա ն ն է : Ե ր բ դ ո ւ մ ի տ ա ն մ ե ջ ե ս ա պ ր ո ւ մ և

վ ա ր ձ ա կ ա լի Հ ո գ ե բ ա ն ո ւ թ յա մ բ ե ս ա պ ր ո ւ մ , ա յ դ տ ա ն ն կ ա տ մ ա մ բ ի ն չ պ ե ՜ ս

կ վ ա ր վ ե ս , վ ա ր ձ ա կ ա լ ի ' պ ե ս և ո չ ե ր բ ե ք ս ե փ ա կ ա ն ա տ ե ր ի : Մ ե ն ք մ ե ր ե ր կ ր ի

մ ե ջ մ ե ր ո ր ո շ ո ւ մ ն ե ր ի տ ե ր ը չ է ի ն ք : Թ ե ի ն չ պ ե ս պ ե տ ք է օ գ տ ա գ ո ր ծ ե ի ն ք մ ե ր

Հ ո ղ ը , Հ յո ւ ս ի ս ի ց է ի ն ա ս ո ւ մ և կ ա մ ա յլ օ տ ա ր ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր , ո ր ո ն ց

ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն ն ե ր ք ո է ի ն ք : Ի ս կ ա յժ մ մ ե ն ք ե ն ք ո ր ո շ ո ւ մ , թ ե ի ն չ պ ե ս պ ե տ ք է

ա պ ր ե ն ք : Դ ր ա Հ ա մ ա ր Հ ա յա ս տ ա ն ը ա մ բ ո ղ ջ Հ ա յո ւ թ յա ն պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն է , ե թ ե մ ե ն ք մ ե զ Հ ա յ զ գ ա ն ք , թ ե ի ն ք ն ո ւ թ յա ն թ ո լ ղ թ ո վ Հ ա յա ս տ ա ն ց ի

կ ա մ ե գ ի պ տ ա ց ի , կ ա մ լ ի բ ա ն ա ն ց ի կ ա մ Ս ի ր ի ա յի Հ պ ա տ ա կ ե ն ք , դ ա չ է

կ ա ր և ո ր ը : Ա յ դ թ ո ւ ղ թ ն է , Հ ո գ ո վ ո ՜ ւ ր ե ն ք : Ե ս ծ ն վ ա ծ օ ր վ ա ն ի ց ա ռ ա ն ց ո ր և է

թ ղ թ ի Հ ա յա ս տ ա ն ի ք ա ղ ա ք ա ց ի ե մ : Ձ ե զ ա ն ի ց յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ը և ս պ ե տ ք է ի ր ե ն ն կ ա տ ի Հ ա յա ս տ ա ն ի ք ա ղ ա ք ա ց ի :

Մ ե ր Հ ա յա ս տ ա ն ի ց ե թ ե պ ա տ վ ի ր ա կ ո ւ թ յո ւ ն գ ն ա ր մ ի ջ ա զ գ ա յի ն ժ ո ղ ո վ ի ,

ա պ ա ս ո վ ե տ ա կ ա ն պ ա տ վ ի ր ա կ ո ւ թ յա ն մ ե ջ մ ի փ ո ք ր ի կ տ ե ղ պ ե տ ք է

զ բ ա ղ ե ց ն ե ր , ա ռ ա ն ց ա ն ո ւ ն ի : Ի ս կ ա յս օ ր մ ե ն ք ե ն ք գ ն ո ւ մ , մ ե ն ք ՝ մ ա ս ն ա կ ց ո ւ մ

ո ր պ ե ս Հ ա յա ս տ ա ն ի պ ա տ վ ի ր ա կ ո ւ թ յո ւ ն : Ի ՜ ն չ գ ե ղ ե ց ի կ է ա յս խ ո ս ք ը , դ ո ւ

յ տ » ? յ ; զ ' г ^ л * 2й г л ;

• ; ՚“ տ ՛ է Ճ էՀ Հ <4 ձ յՀ ^ * * -■ » * •<■ *- *«■Սայ ր Ա թ ոո֊ Ս ՐԲ ԿԼ Ր " о ա ր ե ր հ վ ր ա յո մ , ք ա ր ե ր ի ն ն ա յո ւ մ , Տ ր դ ա տ

դ նոլմ,եմեՄ: յՐմ ы:я т Х р % 1 № - Л ь <4 , հ ա^ ա Վ և , մ տ ա ծ ո ւ մ ե մ , ո ր 1 7 0 0 տ ա ր ի ն ե ր ի ց ի վ ե ր ա յս ք ա ր ե ր ը խ ո ս ո ւ մ ե ն : Ա յ դо ա ր ե ր ը , ս ա կ ա յն , պ ե տ ք է դ ա դ ա ր ե ն ք ա ր ք ն ե լ ո ւ ց ա յ լ և ս ք ա ր ե ր ը խ ո ս ե ց ի ն

Հ ա մ ա կ ա ն է , ա ր դ ե ն մ ե ն ք ս լե տ ք է խ ո ս ե ն ք ո ր պ ե ս մ ա ր դ և ա զ գ պ ե տ ք է

խ ո ս ե ն ք մ ե ր կ յա ն ք ո վ , ո չ թ ե Հ ի շ ա տ ա կ ն ե ր ո վ :Ւ Մ տ ա ծ ե ն ք թ ե մ ե ն ք ա յս օ ր ի ն չ ե ն ք ա ն ո ւ մ , ա յդ է Ա ս տ վ ա ծ մ ե զ ա ն ի ց

պ ա Հ ա ն վ ո ւ մ : Ա յս օ ր ե ս ո ւ ր ա խ ե մ և փ ա ռ ք ե մ տ ա լի ս Ա ս տ ծ ո ւ ն , ո ր վ ե ր ա ­ն ո ր ո գ ո ւ թ յա ն , վ ե ր ա չ խ ո ւ ժ ա ց մ ա ն , Հ ո գ ե կ ա ն ն ո ր ո գ ո ւ թ յ ա ն շ ո ւ ն չ է տ ի ր ո ւ մ

մ ե ր Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ , Հ ո գ և ո ր և ա զ գ ա յի ն դ ի մ ա գ ծ ո վ : Ե ր ե ք - չ ո ր ս օ ր է ա ր դ ե ն ,

Ի ն չ ա յս տ ե ղ ե մ : Ե վ ի ն ձ ը ն կ ե ր ա կ ց ո ղ Ա ր ա գ ա ծ ո տ ն ի թ ե մ ի ա ռ ա ջ ն ո ր դ ը ,

ե ր ի տ ա ս ա ր դ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ը ա մ բ ո վ Ս ո ւ ր բ Մ ե ս ր ո պ Մ ա շ տ ո ց ի գ ե ր ե զ մ ա ն ի

ք ա ղ ա ք ի , ի ն չ պ ե ս ն ա և Հ ռ ի փ ս ի մ ե ի մ ա տ ո ւ ռ ի և ե կ ե ղ ե ց ո ւ վ ա ն ա Հ ա յր ը Հ ա յր

Մ ո վ ս ե ս ը , մ ե ր պ ե տ ո ւ թ յա ն կ ր ո ն ա կ ա ն խ ո ր Հ ր դ ի ն ա խ ա գ ա Հ ը ն ո ւ յն պ ե ս մ ե զ

Հ ե տ ե ն : Ի ն չ ո ՞ ւ Հ ի շ ե ց ի ի ր ե ն ց : ի ր ե ն ք կ ա ր ո ղ ե ն վ կ ա յե լ , ո ր ե ր բ Ն ո ր տ ա ր ի ն

ե կ ա վ , 1 1 0 ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր ը , 1 6 ս ա ր կ ա վ ա գ ն ե ր ը , 1 8 ա բ ե ղ ա ն ե ր ը և մ յո ւ ս

մ ի ա բ ա ն ն ե ր ը Հ ա վ ա ք վ ե ց ի ն , ո ր պ ե ս զ ի դ ի մ ա վ ո ր ե ն ք Ն ո ր տ ա ր ի ն : Ե ս

վ ս տ ա Հ ա ց ա , ո ր ա ր դ ե ն կ ա ր ո ղ ե ն ք ո չ մ ի ա յն պ ա ր ծ ե ն ա լ ա ն ց յա լ ո վ , ա յլ ն ա և

ն ե ր կ ա յո վ : Պ ա հ պ ա ն ե լը բ ա վ ա կ ա ն չ է : Ա յս ա զ դ ը պ ա Հ ա ծ ո ա զ գ չ է : Ե ս ս ի ր ո ւ մ ե մ Հ ե տ և յա լ բ ա ց ա տ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը : Ե ս ա զ գ ա պ ա հ պ ա ն ո ւ թ յա ն ը չ ե մ Հ ա վ ա տ ո ւ մ ,

ե ս Հ ա վ ա տ ո ւ մ ե մ ա զ գ ա կ ե ր տ ո ւ մ ի ն : Ի ՞ ն չ է ն շ ա ն ա կ ո ւ մ ա զ գ պ ա Հ ե լ .

պ ա Հ ա ծ ո յի պ ե ՞ ս պ ա Հ ե լ , Հ ի ՞ ն ը պ ա Հ ե լ , ծ ր ա ր ե ՞ լ , Հ ի ն ո ՞ վ մ խ ի թ ա ր վ ե լ , Հ ի ն ո ՞ վ

Հ պ ա ր տ ա ն ա լ, ա ՞ յ ս է ա զ գ ա պ ա Հ պ ա ն ո ւ մ ը : Ա ս տ վ ա ծ ա յ ղ պ ա Հ ո ւ մ է ,

թ ա ն գ ա ր ա ն ն ե ր ն է լ : Ա զ դ ա պ ա Հ պ ա ն ո ւ մ ը ի ր ա կ ա ն ի մ ա ս տ ո վ ն շ ա ն ա կ ո ւ մ է

ա զ գ ա կ ե ր տ ո ւ մ , շ ա ր ո ւ ն ա կ ա կ ա ն զ ա ր գ ա ց ո ւ մ , Հ ա ո .ա 1 ղ ի մ ո ւ թ յո ւ ն : Կ յա ն ք

ա ս վ ա ծ ը ի ն ձ Հ ա մ ա ր ս ա Հ մ ա ն վ ո ւ մ է ա ռ ա ջ ա դ ի մ ո ւ թ յո ւ ն , զ ա ր ղ ա ց ո ւ մ ,

ը ն թ ա ց ք բ ա ռ ե ր ո վ : Ե թ ե կ յա ն ք ը ե ղ ա ծ ի կ ր կ ն ո ւ թ յո ւ ն ն է , ա պ ա ա յդ կ յա ն ք չ է :

Ե գ ի պ տ ո ս ը է ՞ ա յն , ի ն չ ո ր է ր ս ր ա ն ի ց 1 0 - 2 0 տ ա ր ի ն ե ր ա ռ ա ջ : Փ ո փ ո խ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն , Հ ա ռ ա չ ղ ի մ ո ւ թ յո ւ ն , ն վ ա ճ ո ւ մ , զ ա ր գ ա ց ո ւ մ : Մ ե ն ք պ ե տ ք է ի մ ա ն ա ն ք

փ ո փ ո խ վ ե լ , ո ր պ ե ս զ ի կ ա ր ո ղ ա ն ա ն ք փ ո խ ե լ մ ե ր ա զ գ ի կ յ ա ն ք ը :Ի խ ա վ ա ր ե ի լ ո ւ յ ս , և մ ա ն ա վ ա ն դ ո ղ բ ի վ ի ճ ա կ ի ց ձ ե ր բ ա զ ա տ վ ե ն ք : Ա յս օ ր

ա յս ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ ի մ վ ե ր ջ ի ն խ ո ս ք ն ա յս է : Բ ա վ ա կ ա ն է , ո ր ա ս ե ն ք , թ ե

ջ ա ր դ վ ա ծ , Հ ա լա ծ վ ա ծ ե ն ք , լ ա ն ք , ո ղ բ ա ն ք , բ ա վ ա կ ա ն է : Ց ե ղ ա ս պ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ի ց

ա ռ ա ջ ի ն չ ո ր է ի ն ք , դ ր ա ն ի ց շ ա տ ա վ ե լի ն ե ն ք ա յս օ ր : Ա յս օ ր կ ե ր պ ա ր ա ն ա ­

փ ո խ վ ա ծ ե ն ք և ե ն ք ո ր պ ե ս ա զ ա տ և ա ն կ ա խ տ ե ր ո ւ թ յ ո ւ ն : Ե թ ե մ ե ր պ ա տ ի վ ը

պ ա ր տ ք ի գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յա մ բ շ ա ղ ա խ ա ծ չ կ ա տ ա ր ե ն ք , ա պ ա ա յդ պ ա տ ի վ ը մ ե ր ը

չ է , ա յլ մ ե ր Հ ա յր ե ր ի ն ն է : Ե թ ե ո ւ զ ո ւ մ ե ն ք մ ե ր ա զ գ ը պ ա տ վ ո վ ա զ գ լ ի ն ի ,

ա պ ա յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ս մ ե ր պ ա ր տ ք ը տ ա ն ք ն ր ա ն : Յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յո ւ ր Հ ա յ ի ր ե ն

ս ա Հ մ ա ն վ ա ծ ի մեջ թ ո ղ ի ր մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը բ ե ր ի : Ա զ դ ը ձ ե զ է ս պ ա ս ո ւ մ :

1998 ԱՋՍ՜ՒԱԾՒՆ Р-Գ 33

Ի մ ա յս ա յց հ լ ո ւ թ յո ւ ն ի ց Հ ե տ ո վ ա ՜ յ ձ ե զ , ե թ ե չ գ ա ք Հ ա յա ս տ ա ն , է ջ մ ի ա ծ ի ն ,

չ տ ե ս ն ե ք ձ ե ր ե ր կ ի ր ը , ձ ե ր ք ր տ ի ն ք ը չ խ ա ռ ն ե ք ա յդ Հ ո ղ ի ն : Ի ս կ ա յժ մ օ ր հ ն ո ւ մ

ե մ ձ ե զ և մ ա ղ թ ո ւ մ , ո ր ն ո ր ո գ ո ւ թ յա ն շ ո ւ ն չ ը մ տ ն ի Ա լ ե ք ս ա ն դ ր ի ա յի մ ե ր

գ ա ղ ո ւ թ ի մ ե ջ , և թ ո ղ ծ ա ղ կ ի ա յս ե կ ե ղ ե ց ի ն Ա ս տ ո ւ ծ ո փ ա ռ ք ի և մ ե ր ա զ գ ի

պ ա տ վ ի հ ա մ ա ր հ ա վ ի տ յա ն ս հ ա վ ի տ ե ն ի ց . ա մ ե ն » :

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ «ՊՈՂՈՍՅԱՆ» ԱԶԳԱՅԻՆ ՎԱՐԺԱՐԱՆԻ ՍԱՆԵՐԻ ԵՎ ՈՒՍՈՒՑՉԱԿԱՆ ԿԱԶՄԻ ՀԵՏՀա վա րտ եկեղեցում կատարված հանդիսավոր արարողության,

Նորին Սուրբ Օծությունն ամպհովանու ներքո առաջնորդվեց դեպի Ալեքսանդրիայի հայոց առաջնորդարան, ուր հանդիպեց տեղի « Պողոս- յա ն» ազգային վարժարանի ուսուցչական կազմին և սաներին և իր հայրական պատգամը տվեց նրանց:

Ուսուցչական կազմի և աշակերտության անունից բա րի գալուստ մաղթելով շատ սիրելի վեհափառ Հորը, « Պողոս յա ն » վարժարանի տնօրինուհի Շուշան Գանիմյանն իր խոսքում ասաց.

« Շ ա տ ս ի ր ե լի ւ Վ ե հ ա փ ա ռ Տ է ր .Փ ա ռ ք կ ո ւ տ ս ձ ք Ա ս տ ո ւ ծ ո յ , ո ր Ի ր շ ն ո ր հ ք ո վ մ ե զ ա ր ժ ա ն ի ը ր ա լ ա յս օ ր

ը ն դ ո ւ ն ե լ Ձ ե ր հ ա յր ա կ ա ն ա յ ց ե լ ո ւ թ ի ւ ն ը :

Ս ո ւ ր բ է ջ մ ի ա ծ ն ի գ ա հ ա կ ա լ Ա մ ե ն ա յն Հ ա յ ո ց Հ ա յր ա պ ե տ , Ձ ե ր ա յս

ա յց ե լ ո լ թ ե ա մ բ մ ե ն ք գ օ տ ե ս լ ն դ ո ւ ա ծ կ ը զ գ ա ն ք , ի ն չ պ է ս Ս փ ի ւ ռ ք ի մ ի լ ս

գ ա ղ ո ւ թ ն ե ր ո ւ Ձ ե ր զ ա ւ ա կ ն ե ր ը : Ա ռ ա ք տ ա ն ե լո ւ հ ա մ ա ր մ ե զ ի վ ս տ ա հ ո ւ ա ծ

ա զ գ ա պ ա հ պ ա ն մ ա ն ն ո ւ ի ր ա կ ա ն գ ո ր ծ ը , մ ե ն ք մ ի շ տ կ ա ր ի ք ո ւ ն ե ն ք Ձ ե ր

օ ր հ ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ ն :Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ , ա ր տ օ ն ե ց է ք , ո ր հ ա մ ա ռ օ տ կ ե ր պ ո վ ն կ ա ր ա գ ր ե մ

մ ե ր Պ օ զ ո ս ե ա ն Ա զ գ ա յի ն վ ա ր ժ ա ր ա ն ը ա յժ մ ո ւ պ ա յմ ա ն ն ե ր ո ւ ն տ ա կ :

Մ ե ր դ պ ր ո ց ը ո ւ ն ի մ ա ն կ ա պ ա ր տ ե զ ի ն մ ի ն չ ե լ բ ա ր ձ ր ա գ ո յն ն ա խ ա կ ր թ ա ­

ր ա ն ի ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր , ո ր ո ն ք ա յս տ ե ղ կ ո ւ ս ա ն ե ն ե ր կ ր ո ր դ ա կ ա ն բ ա ր ձ ր ա գ ո յն

ո ւ ս ո ւ մ , ո ր մ է ե տ ք կ ը ն դ ո լ ն ո ւ ի ն Պ ե տ ա կ ա ն Հ ա մ ա լ ս ա ր ա ն ն ե ր ը : Մ ե ր

ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր ը Ե գ ի պ տ ո ս ի կ ր թ ա կ ա ն ն ա խ ա ր ա ր ո ւ թ ե ա ն ծ ր ա գ ր ի ն հ ա մ ա ձ ա յն

պ ե տ ա կ ա ն ք ն ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ ն պ ա տ ր ա ս տ ո ւ ե լէ ն բ ա ց ի , կ ը ս տ ա ն ա ն կ ա տ ա ր -

ե ա լ հ ա յե ց ի կ ր թ ո ւ թ ի ւ ն : Կ ր օ ն ք ը և հ ա յ ա զ գ ա յի ն գ ի տ ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ը ի ր ե ն ց մ է ջ

վ ա ռ պ ա հ ե լո ւ հ ա մ ա ր ո չ մ է կ ջ ա ն ք չ ի խ ն ա յո ւ ի ր :

Հ ա կ ա ռ ա կ ո ր մ ե ր ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր ը շ ա տ ծ ա ն ր ա բ ե ռ ն ո ւ ա ծ ե ն զ ո յ գ

ո ւ ս ո ւ մ ն ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ո վ , գ ր ե թ է ա մ է ն տ ա ր ի ա ն ո ն ք կ ա ր ժ ա ն ա ն ա ն

Ե գ ի պ տ ո ս ի կ ր թ ա կ ա ն ն ա խ ա ր ա ր ո ւ թ ե ա ն գ ն ա հ ա տ ա ն ք ի ն և կ ը ս տ ա ն ա ն

ո ւ ս ո ւ մ ն ա կ ա ն մ ր ց ա ն ա կ ն ե ր : Մ ե ր ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր ը թ է և թ ի ւ ո վ ք ի չ , բ ա յց

ո ր ա կ ո վ բ ա ր ձ ր ե ն : Վ ս տ ա հ ե մ , ո ր Զ ե ր դ Վ ե հ ա փ ա ռ ո ւ թ ի ւ ն ը հ ա յր ա կ ա ն

ա ն խ ա ռ ն ո ւ ր ա խ ո ւ թ ե ա մ բ կ ը տ ե ղ ե կ ա ն ա յ ի ր ե ն ց յա ջ ո ղ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո լ ն ա յս

բ ա ր ե բ ա ս տ ի կ լ ո ւ ր ե ր ո ւ ն :Կ ը խ ն դ ր ե ն ք ո ր Զ ե ր դ Ս ր բ ո լթ ե ա ն օ ր հ ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը մ ի շ տ ի ր ե ն ց վ ր ա յ

ր յ լ ա ն և ա ն ո ն ք մ ե ծ ն ա ն մ ե ր գ ա ր ա լ ո ր Հ ա յր ե ն ի ք ի ն ո ր պ է ս ա ր ժ ա ն ի

ժ ա ռ ա ն գ ն ե ր ը :

Ա մ ե ն ա կ ա լ Տ է ր Ա ս տ ո ւ ծ մ է կ ը խ ն դ ր ե ն ք , ո ր Զ ե ր դ Ա ր բ ո ւ թ ե ա ն շ ն ո ր հ է

ա ռ ո ղ ջ ո ւ թ ի լ ն և ա ր ե ւ շ ա տ ո ւ թ ի ւ ն , ո ր պ է ս զ ի մ ե ր գ ա ղ ո ւ թ ը և ա յս կ ր թ ա կ ա ն

հ ա ս տ ա տ ո ւ թ ի ւ ն ը և ս մ ի շ տ վ ա յե լ է Ձ ե ր հ ո գ ա ծ ո լ թ ի ւ ն ն ո ւ հ ո վ ա ն ա -

ւ ո ր ո ւ թ ի ւ ն ը :

34 Р-Գ Է Ջ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն 1 9 9 8

Պ օ ղ ո ս ե ա ն Ա զ գ ա յի ն վ ա ր ժ ա ր ա ն ի և Մ ե լ գ ո ն ե ա ն մ ա ն կ ա պ ա ր տ ե զ ի

ո ւ ս ո ւ ց չ ա կ ա ն կ ա զ մ ի ն և. ս ա ն - ս ա ն ո ւ Հ ի ն ե ր ո և ն կ ո զ մ է կ ո ւ գ ա մ խ ո ն ա ր հ ա բ ա ր

մ ե ր ե ր ա խ տ ա գ ի տ ո ւ թ ի ւ ն շ յա յտ ն ե լ Զ ե ր դ Վ ե Հ ա փ ա ռ ո ւ թ ե ա ն , ո ր Հ ա ճ ե ց ա ք

մ ե զ ա յց ե լե լ և. Ձ ե ր օ ր Հ ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր լ լ մ ե զ ի բ ա շ խ ե լ » :

Իր պա տգա մ֊հորդորում Ամենայն Հայոց Հայրապետը ջերմ սիրով և ուրախությամբ նշեց այն մեծ գործը, որ կատարում են վարժարանի ուսուցիչները Հայրենիքից հարյուրավոր կիլոմետրեր հեռու' այս կերպ պահպանելով Հայոց երկրի անաղարտ նկարագիրը, մայրենի լեզվի ջինջ ու մաքուր հնչեղությունը, նախնյաց հավատքի հավատարմությունը և հայրենի հողի նկատմամբ մշտանորոգ սերը:

Իսկ մանուկներին կամեցավ, որ լինեն արժանի հետնորդները Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի, Մամիկոնյանների հայրենասեր գերդաստանի քաջարի ժառանգորդները և իր շատ սիրելի թոռնիկները: Սակայն երբ մեծանան, հասակ առնեն, երբեք չմոռանան Հայաստան աշխարհը, Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածինը և օրերից մի օր, թեկուզ ուխտավորւսբար, անպայման այցի գան հայրերի երկիրը, Մեսրոպ Մաշտոցի շիըմին:

ԱՋԱՀԱՄԲՈՒՅՐ ԱՌԱՋՆՈՐԴԱՐԱՆՈՒՄ ԵՎ ԱՅՅԵԼՈԻԹՅՈԻՆ ԵԿԵՂԵՑՈՒՆ ԿԻՑ ԳԵՐԵԶՄԱՆԱՏԱՆԸ ՀԱՆԳՉՈՂ ՀԱՅԱԶԳԻ ՆՇԱՆԱՆԱՎՈՐ ԶԱՎԱԿՆԵՐԻ ՇԻՐԻՄՆԵՐԻՆՔիչ ուշ, Պողոսեան Ազգային վարժարանի ուսուցիչների և սաների

հետ ունեցած հանդիպումից անմիջապես հետո, Սուրբ Պողոս- Պետրոս եկեղեցում ի մի եկած ողջ հավատավոր հայությունը, երկյուղիվ և ակնածանոք մոտենալով վեհափառ Հայրապետին, արժանացավ աջահամբույրի ու հայրապետական օրհնության:

Այնուհետև թափորի առաջնորդությամբ Նորին Սուրբ Օծությունը 2Ր2Խ եկեղեցուն կից գեըեզմանատանը; «Հ ո գ վ ո ց» հանգստյան աղոթք արեց ազգիս բարերարներ Պողոս Նուբար Փաշայի և մյուս նշանավդր հայորդիների շիրիմներին' հայցելով Ամենակարող Տիրոջ ողորմածու­թյունը նրանց հոգիների խաղաղության համար:

ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ՃԱՇ « ՊԱՂԵՍՏԻՆ»(РЛЬЕвТЕМЕ; ՀՅՈՒՐԱՆՈՑՈՒՄՀետկեսօրին, ի պատիվ Վեհափառ Հայրապետի շնորհա բեր

այցելության Ալեքսանդրիա, տեղի « Պաղեստին» (РаЬвйпе) հյուրանոցում տրվեց պաշտոնական ճաշ, որն ուներ նաև գեղարվեստական գեղեցիկ հայտագիր: ճաշկերույթին ներկա էին քույր Եկեղեցիների ներկայացու- ցիչնեը, պետական բարձրաստիճան Ապրեր, մեծաթիվ ազգայիններ:

Վերջում ներկաներին իր հայրապետական պատգամը տվեց Ամենայն Հայոց Հայրապետը, որն ընդունվեց բացա ռիկ հուզմունքով ու ջերմությամբ:

Մանրամասնելով հայ ժողովրդի ներկա կացությունը, վերազարթոնքն ու օրավուր գրանցվող նվաճումները, Նորին Սուրբ Օծությունն ասաց.

« Ս ի ր ե լի ա ո .ա չ ն ո ր գ ս ր բ ա զ ա ն , ս ի ր ե լի Հ ո գ և ո ր ե ղ բ ա յր ն ե ր և շ ա տ ս ի ր ե լի ս ե ղ ա ն ա կ ի ց ն ե ր , Հ ա յր ե ն ա կ ի ց ն ե ր , ա ր յո ւ ն ա կ ի ց ն ե ր , Հ ա վ ա տ ա կ ի ց ն ե ր , մ ե կ խ ո ս ք ո վ ' Հ ա ր ա զ ա տ ե ղ բ ա յր ն ե ր և ք ո ւ յ ր ե ր .

1998 էՋՍ՜ԻԱԾՒՆ Р-Գ 35

Ե ս ն ա խ կ ո ւ զ ե ի ի մ խ ո ր ի ն շ ն ո ր հ ա կ ա լո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը հ ա յտ ն ե լ ա յն ջ ե ր մ ,

հ ա յա վ ա յե լ ը ն դ ո ւ ն ե լ ո ւ թ յա ն հ ա մ ա ր , ո ր ց ո ւ յ ց տ վ ե ց ի ք ա յս օ ր , Ա լ ե ք ս ա ն դ ր ի ա

հ ռ չ ա կ ա վ ո ր , պ ա տ մ ա կ ա ն , մ շ ա կ ո ւ թ ա յի ն կ ե ն տ ր ո ն ք ա ղ ա ք ի մ ե ջ : Ձ ե ր

հ ա ր գ ա ն ք ն ա յն ք ա ն մ ե ծ է , ա յն ք ա ն խ ո ր ո ւ ն կ ո ւ ա ն կ ե ղ ծ , ո ր ի մ տ կ ա ր ա ն ձ ը

չ ի կ ա ր ո ղ ա յդ ք ա ն ն ի ր մ ե ջ ս լա ր փ ա կ ե լ : Հ ե տ և ա բ ա ր , ե ս ձ ե ր ս ե ր ը , հ ա ր գ ա ն ք ը

և ա յս պ ի ս ի ա կ ն ա ծ ա վ ա յե լ վ ե ր ա բ ե ր մ ո ւ ն ք ը հ ա ս ց ե ա գ ր ո ւ մ ե մ մ ե ր Ս ո ւ ր բ

Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն , ո ր ի ց ծ ն վ ե ց ի և ո ր ի շ ն ո ր հ ի վ մ ե ծ ա ց ա և հ ա ս ա Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց

Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ո ւ թ յա ն ' Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս ո ւ ր բ է շ մ ի ա ծ ն ի : Ն ա է մ ե ր տ ե ր ն ո ւն ե ր շ ն չ մ ա ն ա ղ բ յո ւ ր ը , և ե թ ե ե ր բ ե ք ա յդ ե կ ե ղ ե ց ի ն չ լ ի ն ե ր , ե ս ե ր բ ե ք չ է ի

կ ա ր ո ղ ա յդ ծ ա ռ ա յո ւ թ յո ւ ն ը մ ա տ ո ւ ց ե լ ի մ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն , ի ն չ պ ե ս ա յս օ ր և ո ղ ք

4 5 տ ա ր ի ն ե ր ի ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն կ յա ն ք ի ս մ ե ջ թ ա ն ա ց ե լ ե մ ը ն ծ ա յե լ ի մ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն :

Ի ն չ ո ր կ ա մ և ի ն չ ո ր ո ւ ն ե մ , պ ա ր տ ա կ ա ն ե մ ի մ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն և , հ ե տ և ա բ ա ր ,

շ ա տ ք ի չ ե մ ա ր ե լ , ա յդ պ ե ս ե մ զ գ ո ւ մ : Ա յս օ ր ս ե ղ ա ն ա կ ի ց ե ն ք , ի ս ր տ ե ե ն ք

խ ո ս ո ւ մ , պ ա շ տ ո ն ա կ ա ն ճ ա ռ կ ա մ հ ռ ե տ ո ր ա կ ա ն ք ա ր ո զ չ է , ո ր տ ա լի ս ե մ ձ ե զ ,

ա յ լ ' մ տ ե ր մ ի կ զ ր ո ւ յ ց է ա յ ս : Ե վ ա ս ե մ , ո ր վ ա տ ս ո վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ս ա յն է , ո ր ի ՛մ

ա ռ ո ղ ջ ո ւ թ յա ն ն է լ է վ ն ա ս ո ւ մ , ա յն է , ո ր ե ս մ ի շ տ ա յս բ ա ժ ա կ կ ո չ վ ա ծ ի

դ ա տ ա ր կ կ ո ղ մ ի ն ա վ ե լի ե մ ն ա յո ւ մ , ք ա ն ' լ ե ց ո ւ ն կ ո ղ մ ի ն : Ա ր ա ծ ս ի ն ձ հ ա մ ա ր

ա յն ք ա ն ա ր ժ ե ք չ ո ւ ն ի , ի ն չ ք ա ն ը ն ե լ ի ք ս : Ե վ կ յա ն ք ը դ ի տ ե լ ո ւ ա յս ե ղ ա ն ա կ ը

կ ա . ն ա յո ւ մ ե ս ' ե ս ա յս ա ր ե ց ի , ե ս ա յն ա ր ե ց ի : Ա յն օ ր ը , ո ր գ ո հ ա ն ա ս , ա յղ

օ ր ը մ ե ռ ա ծ ե ս : Ա յն օ ր ը , ո ր ա ր ա ծ դ բ ա վ ա ր ա ր չ ե ս ն կ ա տ ե լ և ա վ ե լի ի ն ե ս

ձ գ տ ո ւ մ , ա յն պ ա հ ի ն է , ո ր ա ր ժ ա ն ի ե ս Ա ս տ ո ւ ծ ո և ա զ գ ի զ ա վ ա կ լ ի ն ե լ ո ւ ն :

Ս ր բ ա զ ա ն ը շ ա տ ճ ի շ տ կ ե ր պ ո վ ա ս ա ց , ո ր ե ս ց ա ն կ ա ն ա լո վ ց ա ն կ ա ց ա

ա ն պ ա յմ ա ն Ա լ ե ք ս ա ն գ ր ի ա գ ա լ , ո ր ո վ հ ե տ և Ա լ ե ք ս ա ն դ ր ի ա ն ա շ խ ա ր հ ի

ա ռ ա ջ ի ն ք ա ղ ա ք ն է , ո ւ ր ե ս ի մ ա ռ ա ջ ի ն ճ ա մ փ ո ր դ ո ւ թ յա ն ա ռ ա ջ ի ն է ջ ք ս ե մ

կ ա տ ա ր ե լ : « Ա դ ա մ ե մ ն ո ն » ն ա վ ի ց ե ր բ 1 9 5 7 թ վ ա կ ա ն ի ս ե պ տ ե մ բ ե ր ի ն , 4 0

տ ա ր ի ա ռ ա ջ , ի բ ր և 2 5 - ա մ յա ե ր ի տ ա ս ա ր դ վ ա ր դ ա պ ե տ , գ ն ո ւ մ է ի Օ ք ս ֆ ո ր դ '

Ա ն գ լ ի ա , ո ւ ս մ ա ն է ի գ ն ո ւ մ , ա յս տ ե ղ ն ա վ ը կ ա ն գ ն ե ց և ի ջ ա վ ա ր ո ւ գ ն ա ց ի

մ ե ր ե կ ե ղ ե ց ի ն : Ե ր բ տ ե ս ա , շ ա տ տ ա ր վ ե ց ի ն ր ա ո ճ ո վ : Ա յս ա ռ ա ջ ի ն

տ պ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ս ե ր բ ե ք չ ե մ կ ո ր ց ր ե լ և ա յս օ ր ե կ ա ո ւ ո չ մ ի ա յն ե կ ե ղ ե ց ի ն

տ ե ս ա , ա յլ հ ա վ ա տ ք ի ե կ ե ղ ե ց ի ն տ ե ս ա ձ ե ր հ ա վ ա տ ք ի մ ե ջ : Ե վ ա յ դ ե կ ե ղ ե ց ի ն

է բ ո ւ ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն : Ե ս հ ա ճ ա խ մ տ ա ծ ո ւ մ ե մ , թ ե ք ա ն ի հ ա զ ա ր ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր

շ ի ն վ ե ց ի ն ո ւ ք ա ն դ վ ե ց ի ն , բ ա յ ց մ ե կ ե կ ե ղ ե ց ի չ ք ա ն դ վ ե ց , դ ա մ ե ր հ ո գ ի ն ե ր ի

մ ե ջ ա պ ր ո ղ ե կ ե ղ ե ց ի ն է : Մ ե ր հ ո գ և ո ր կ յա ն ք ն ո ւ մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն է , ո ր

Ե կ ե ղ ե ց ի ն Ե կ ե ղ ե ց ի է պ ա հ ո ւ մ :

Ա շ խ ա ր հ ը դ ե պ ի կ ր ո ն ա կ ա ն վ ե ր ա ղ ա ր թ ո ն ք է գ ն ո ւ մ ' բ ո լ ո ր կ ր ո ն ն ե ր ի մ ե ջ :

Ե վ ս ր ա պ ա տ ճ ա ռ ն ա յն է , ո ր մ ա ր դ ի կ ա ր դ ե ն հ ո գ ն ե լ ե ն ա յս կ յա ն ք ի

չ ա փ ա զ ա ն ց ա շ խ ա ր հ ա յն ո ւ թ յո ւ ն ի ց : Ի ՞ ն չ է մ ե ր տ ա ր բ ե ր ո ւ թ յո ւ ն ը ո չ մ ա ր գ

է ա կ ն ե ր ի ց , ո ր ո ն ք ն ո ւ յն պ ե ս ծ ն վ ո ւ մ ե ն , ո ւ տ ո ւ մ , մ ե ծ ա ն ո ւ մ և մ ե ռ ն ո ւ մ :

Դ ս ո ւ ս ա ս ո ւ մ է . « Ե ս ե կ ա , ո ր պ ե ս զ ի կ յա ն ք ո ւ ն ե ն ա ք և ա ռ ա վ ե լ կ յ ա ն ք »

Լ Հ Ո Վ Հ . Ժ 1 0 ) : ի ՛ ՜ն չ է , մ ե ն ք կ յա ն ք չ ո ւ ն ե ի ՞ ն ք : Ա պ ր ո ւ մ է ի ն ք : Ա յդ

ն շ ա ն ա կ ո ւ մ է , ո ր Ն ա ե կ ա վ , ո ր պ ե ս զ ի մ ե ր բ ա ն ա կ ա ն կ յ ա ն ք ո ւ մ ն յո ւ թ ա կ ա ն ը

ծ ա ն ր ա կ շ ի ռ դ ե ր չ ո ւ ն ե ն ա : Ա յս դ ա ր ը ս կ ս վ ե ց ա ր յո ւ ն ո վ , ա վ ե ր ա կ ո վ ո ւ

կ ո տ ո ր ա ծ ո վ : Կ ո ր ց ր ի ն ք կ յա ն ք ե ր , հ ո ղ , ո ւ ն ե ց վ ա ծ ք : Բ ա յց հ ե տ ո մ ե ն ք

ո ւ ն ե ց ա ն ք պ ա յծ ա ռ ա ռ ա վ ո տ ' 1 9 1 8 թ վ ա կ ա ն ի ն , ե ր բ Հ ա յ ո ց ա ռ ա ջ ի ն

հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը վ ե ր ա հ ռ չ ա կ վ ե ց , և մ ե ն ք պ ա տ ե ր ա զ մ ի ց հ ե տ ո , ի ն չ պ ե ս

ա յն օ ր վ ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը կ ա ս ե ր , « Լ ո ւ յ ս ի շ ո ղ շ ո ղ ա ց Ա ր ա ր ա տ ի փ ե շ ե ր ի ց , բ ա յց

ե ր կ ա ր չ տ և ե ց ա յ ն ՛ » : Ե ր կ ո ւ տ ա ր վ ա կ յ ա ն ք ո ւ ն ե ց ա վ մ ե ր ա ռ ա ջ ի ն

հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը ' Մ ա յի ս 2 8 - ո վ հ ռ չ ա կ վ ա ծ , և ա պ ա խ ա մ ր ե ց :

зб Р-Գ ԷՋՄ ԻԱ ԾԻՆ 1998

Հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յի ն ե ր կ ր ո ր դ պ ա տ ե ր ա զ մ ը ի ր Հ ե տ Հ ա զ ա ր ա վ ո ր զ ո Հ ե ր

տ ա ր ա վ մ ե ր ա զ գ ի ց : Հ ո ւ ն վ ա ր ի 4 - ի ն , ե ր բ Ժ ա կ Շ ի ր ա կ ի Հ ե տ ա ո ա ն ձ ի ն

Հ ա ն դ ի պ ո ւ մ է ի ո ւ ն ե ն ո ւ մ , ա ս ա ց ի , ո ր մ ե ն ք գ ա ղ թ ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ չ ե ն ք

Հ ո գ ո վ , մ ե զ գ ա ղ թ ա կ ա ն դ ա ր ձ ր ի ն ո ւ ր ի շ ն ե ր ը , բ ա յց գ ա ղ թ ա կ ա ն չ մ ն ա ց ի ն ք

մ ե ր Ճ ա 1լա տ է ք ր տ ի ն ք ո վ , մ ե ր Հ ա լա լ ա շ խ ա տ ա ն ք ո վ , մ ե ր չ ա ր ք ա շ ո ւ թ յա մ բ :

Ե գ ի պ տ ո ս ը ա ռ ա չ ն ա հ ե ր թ գ ա ղ ո ւ թ ն ե ր ի ց մ ե կ ն է ր մ շ ա կ ո ւ յ թ ի ,

մ տ ա վ ո ր ա կ ա ն ո ւ թ յա ն տ ե ս ա կ ե տ ի ց ս ր ա ն ի ց .մ ի ք ա ն ի տ ա ս ն ա մ յա կ ն ե ր ա ռ ա } :

Ա յս օ ր Հ ա յա ս տ ա ն ը պ ա յ ե ա ո. Հ ո ր ի զ ո ն ի ա Վ և է , Հ ա կ ա ռ ա կ բ ա զ մ ա թ ի վ

դ ժ վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի : Ե ս ն ա խ ը ն տ ր ո ւ մ ե մ խ ր ճ ի թ ո ւ ն ե ն ա լ , բ ա յց ի մ ը լ ի ն ի ,

ք ա ն թ ե պ ա լա տ ո ւ մ ա պ ր ե մ , ս ա կ ա յն վ ա ր ձ ա կ ա լի կ ա ր գ ա վ ի ճ ա կ ո վ :

Հ ե տ և ա բ ա ր , ե ս Հ ա ճ ա խ ա ս ո ւ մ է ի , ո ր մ ե ր ա զ գ ի պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե Հ ա յս դ ա ր ի

ս կ զ բ ի ն ն ո ւ յն ի ս կ Հ ա ց ի պ ա կ ա ս ի ց Հ ա յե ր մ ա Հ ա ց ա ն : Ե ս Դ ե ր - Զ ո ր բ ա զ մ ա թ ի վ

ա ն գ ա մ ն ե ր ե մ գ ն ա ց ե լ , ո ր գ տ ն վ ո ւ մ է Ե փ ր ա տ ի մ ո տ ա կ ա յք ո ւ մ : Ա յս

ձ ե ռ ք ե ր ո վ , ս ր ա ն ի ց ե ր ե ք տ ա ր ի ն ե ր ա ռ ա ք , ա վ ա զ ն ե ր ի տ ա կ ի ց ո ս կ ո ր ն ե ր ե մ

Հ ա ն ե ր Ա յն տ ե ղ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը ս ո վ ի պ ա տ ճ ա ռ ո վ մ ա Հ ա ց ա վ : Ա յս օ ր մ ե զ ա ն ի ց

շ ա տ ե ր ը Հ ա ց ի ա ռ ա տ ո ւ թ յա ն պ ա տ ճ ա ռ ո վ ե ն մ ա Հ ա ն ո ւ մ :Մ ե ն ք ա յս օ ր շ ռ ա յ լ ո ւ թ յա ն պ ա տ ճ ա ռ ո վ ա վ ե լի ե ն ք վ ն ա ս ո ւ մ մ ե զ , ք ա ն '

շ ա Հ ո ւ մ : Ա ռ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը ա մ ե ն բ ա ն ի մ ե է վ ա տ է , և մ ե ն ք ա յս օ ր կ ա ր ի ք

ո ւ ն ե ն ք ի ն ք ն ա գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յա ն : Կ յա ն ք ը պ ե տ ք է ա պ ր ե ն ք խ ո ր Հ ե լ ո վ : ճ ի շ տ է ,

ո ր դ ո ւ ք ա յս օ ր ք ի չ ե ք , ճ ի շ տ է , ո ր ե գ ի պ տ ա Հ ա յո ւ թ յո ւ ն ը ա վ ե լի շ ք ե ղ օ ր ե ր է

տ ե ս ե լ , ս ա կ ա յն ե ս չ ե մ Հ ա վ ա տ ո ւ մ մ ի ա յն թ վ ի ա ռ ա վ ե լ ո ւ թ յա ն ը : Մ ե ծ

գ ա ղ ո ւ թ ն ե ր կ ա ն , ո ւ ր ե ր բ ե մ ն գ ո ր ծ չ ի ա ր վ ո ւ մ , և ն ա և կ ա ն փ ո ք ր գ ա ղ ո ւ թ ­

ն ե ր , ո ւ ր ա մ ե ն տ ե ս ա կ ի մ ե ծ գ ո ր ծ ե ր ե ն կ ա տ ա ր վ ո ւ մ : Մ ի " գ ա ն գ ա տ վ ե ք , ո ր

թ վ ո վ ք ի չ ե ք , և ո չ ի ն չ կ ա ր ո ղ ե ք ա ն ե լ , ա ր ե ք ա յն ք ա ն , ո ր ք ա ն կ ա ր ո ղ ե ք :

Ա յգ ե կ ց ի ն մ ի պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ո ւ ն ի , մ ի օ ր ա շ խ ա ր Հ ի չ ո ր ս կ ո ղ մ ը լ ո ւ ր է

տ ա ր ա ծ վ ո ւ մ , ո ր ե ր կ ի ն ք ը փ ո ւ լ է գ ա լի ս , և ա մ ե ն ք ը փ ա խ չ ո ւ մ ե ն : Մ ի թ ռ չ ո ւ ն

կ ռ ն ա կ ը գ ե տ ն ի ն է գ ն ո ւ մ և ո տ ք ը բ ա ր ձ ր ա ց ն ո ւ մ վ ե ր և : Ն ր ա ն Հ ա ր ց ն ո ւ մ ե ն ,

թ ե ի ն չ ո ՞ ւ չ ի փ ա խ չ ո ւ մ , ն ա պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւ մ է , ո ր ո տ ք ե ր ո վ ե ր կ ի ն ք ը պ ա Հ ո լ մ

է : Ա պ ա շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ մ է , ո ր ե թ ե ա մ ե ն ո ք ի ր կ ա ր ո ղ ո ւ թ յա ն և ո ւ ժ ի չ ա փ ո վ

պ ա Հ ի ի ր բ ա ժ ի ն ե ր կ ի ն ք ը , ա պ ա ա յն փ ո ւ լ չ ի գ ա : Հ ե տ և ա բ ա ր , ա մ ե ն ո ք թ ո ղ

ա ն ի ա յն ք ա ն , ո ր ք ա ն կ ա ր ո ղ է : Ի ն չ ո ր մ ե ն ք ո ւ ն ե ն ք , մ ե ր ը չ է , ա յ լ ' Ա ս տ ծ ո ւ ն ր :

Ն ա է տ վ ե լ մ ե զ : Ե վ ա յ գ տ վ ա ծ ի ց ի ն չ լ ի ն ե ն ք , դ ա կ լի ն ի մ ե ր ը : Ա ս տ վ ա ծ մ ե զ

ժ ա մ ա ն ա կ է տ վ ե լ , տ ա ղ ա ն դ , թ ե մ ե ն ք ա յն ի ն չ պ ե ՞ ս ե ն ք օ գ տ ա գ ո ր ծ ո ւ մ , դ ր ա

Հ ա շ ի վ ը պ ե տ ք է տ ա ն ք , և ո չ թ ե Ի ր տ վ ա ծ ը Ի ր ե ն պ ե տ ք է վ ե ր ա դ ա ր ձ ն ե ն ք :

Մ ի օ ր ե թ ե ն ե ր կ ա յա ն ա ն ք Ա ս տ ծ ո ւ ն , Ն պ մ ե զ չ պ ե տ ք է Հ ա ր ց ն ի , թ ե մ ե ն ք ի ՞ ն չ

տ ա ղ ա ն դ ո ւ ն ե ն ք , ա յլ պ ե տ ք է Հ ա ր ց ն ի , թ ե ո ր ք ա նուԼ ա յն ա ր գ ա ս ա վ ո ր ե ց ի ն ք 2

Ա ր ժ ե ց ն ե լն է մ ե ր ա ր ժ ա ն ի ք ը : Ո ՞ վ է ա շ խ ա ր Հ ի ց բ ա ն տ ա ր ե լ : Մ ի օ ր

ա ն ա պ ա տ ի ց գ ն ա ց ո ղ մ ի բ ե դ վ ի ն , ո ր ծ ա ր ա վ է ր , ն շ մ ա ր ո ւ մ է , ո ր Հ ե ռ վ ո ւ մ մ ի

Հ ո ր կ ա : Ս կ ս ո ւ մ է վ ա զ ե լ , Հ ա ս ն ո ւ մ է Հ ր Հ ո ր ի ն և դ ո ւ յ լ ը ի ջ ե ց ն ո ւ մ , ո ր պ ե ս զ ի

ք ո ւ ր Հ ա ն ի : Ս ա կ ա յն Հ ր ի փ ո խ ա ր ե ն ա ր ծ ա թ է դ ո ւ ր ս գ ա լ ի ս : « Ո վ Տ ե ր ,

ա ր ծ ա թ ը ի ն չ ի ՞ ս է պ ե տ ք * , ֊ա ս ո ւ մ է ն ա և թ ա փ ո ւ մ : Ե ր կ ր ո ր դ ա ն գ ա մ ո ս կ ի է

դ ո ւ ր ս գ ա լ ի ս , ա յս ա ն գ ա մ ն ո ւ յն պ ե ս թ ա փ ո ւ մ է : Կ ա ր և ո ր ը կ յ ա ն ք ո ւ մ ո 'չ

ո ս կ ի ն է , ո ՜ չ գ ի տ ո ւ թ յո ւ ն ը և ո ՛չ է լ ո ւ ր ի շ ա ռ ա վ ե լ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր : Դ ր ա ն ք ա յս օ ր

կ ա ն , վ ա ղ ը չ կ ա ն : Ե ս ա յս օ ր շ ա տ շ ն ո ր հ ա կ ա լ ե մ ս ր բ ա զ ա ն ի ց , ո ր ե կ ե ղ ե ց ո ւ ց և

Դյ ՂՐոց է " ր ա Հ ի ց Հ ե տ ո ի ն ձ Հ ն ա ր ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը ն ձ ե ռ ե ց ՝ գ ն ա լ ո ւ և Հ ա ր գ ա ն ք

ը ն ծ ա յե լ ո ւ մ ե ր ն ա խ ո ր դ մ ե ծ ե ր ի Հ ո գ ո ւ Հ ա ն գ ս տ յա ն Հ ա մ ա ր : Ո ՞ ւ ր ե ն , մ ե զ

ն մ ա ն ա պ ր ո ղ մ ա ր դ ի կ է ի ն : Գ ն ա լի ք ' մ ա ր մ ի ն ը գ ն ա ց , ս ա կ ա յն գ ո ր ծ ը մ ն ա ց :

1998 1-ԶՍ'ԻԱԾՒՆ Р-Գ 37

Մ ա հ ը մ ե ր ն է , մ ե ն ք ' մ ա հ ի ն ը ,Մ ա ր դ ո ւ ս գ ո ր ձ ն է մ ի չ տ ա ն մ ա հ . . .

Մ ի գ ե ղ ե ց ի կ խ ո ս ք կ ա , ո ր ի մ կ յա ն ք ի ն չ ա ն ա բ ա ն ն ե ր ի ց մ ե կ ն է ե ղ ե լ : Մ ա թ ը

աԸիծէղու փ ոխ ա րեն մեկ մոմ վա ռի ր: Մ ութը ա նի ծելո վ ի ՜ն չ կ չա հ ե ս : Մ ութ իցի ՞ ն չ կ պ ա կ ա ս ի : Ի ս կ ե թ ե մ ո մ վ ա ռ ե ս , գ ո ն ե շ ր ջ ա պ ա տ դ կ լ ո ւ ս ա վ ո ր ե ս : Ե թ ե

ա մ ե ն մ ե կ ը մ ե կ մ ո մ վ ա ռ ի , ֆ ա հ կ լի ն ի և. լ ո ւ յ ս կ տ ա : Ի ս կ ե թ ե բ ո լ ո ր ը մ ո ւ թ ը

ա ն ի ծ ե ն , մ ո ւ թ ը մ ո ւ թ կ մ ն ա : Ա յս Է մ ե ր կ յա ն ք ի փ ի Ա ւ ս ո փ ա յո լ թ յո ւ ն ը :

Ա յս օ ր Հ ա յա ս տ ա ն ը մ ե զ դ ն ո ւ մ Է մ ա ր տ ա հ ր ա վ ե ր ի ա ռ ջ և : Ի ՞ ն չ պ ի տ ի ե ս ա ն ե մ , մ ե զ ա ն ի ց յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ը պ ե տ ք Է հ ա ր ց ն ի ի ր ե ն : Պ ե տ ք Է

կ ա ր ո ղ ա ն ա ն ք մ ե ր հ ե տ ք ը ո ւ ն ե ն ա լ ա յս պ ա տ մ ա կ ե ր տ ո լ թ յա ն գ ո ր ծ ո ւ մ : Ս ո ւ ր բ

Ս տ ե փ ա ն ո ս Ն ա խ ա վ կ ա յի վ ա ն ք ն ե մ տ ե ս ե լ Պ ա ր ս կ ա ս տ ա ն ի և Ն ա խ ի ջ և ա ն ի

ս ա հ մ ա ն ա գ լ խ ի ն : Յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ք ա ր ի վ ր ա ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն կ ա : Ա մ ե ն

մ ե կ ը Դ ա ր ա չ ա մ բ գ յ ո ւ ղ ի ց ի ր կ ն ի ք ը , դ ր ո չ մ ն Է թ ո ղ ե լ ա յ ղ ե կ ե ղ ե ց ո ւ վ ր ա :

Յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յո ւ ր մ ա ր դ պ ա ր տ ա վ ո ր Է ի ր կ ա ր ո ղ ո ւ թ յա ն հ ա մ ա ձ ա յն բ ա ժ ի ն

բ ե ր ե լ , ո ր պ ե ս զ ի մ ե ր փ չ ր ա ն ք ն ե ր ը մ ի ա ն ա լո վ , մ ե կ ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն

կ ա զ մ ե ն : Ս ա Է հ ի մ ն ա կ ա ն ը , թ ե ե ս ի բ ր և , ա ն ձ ի ՞ ն չ կ ա ր ո ղ ե մ ա ն ե լ մ ե ր

պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ա յս ա մ ե ն ա վ ճ ռ ա կ ա ն պ ա հ ի ն : Ա յս օ ր ա մ ե ն ա ճ ա կ ա տ ա գ ր ա կ ա ն

օ ր ե ր ն ե ն ք ա պ ր ո ւ մ : Հ ա յա ս տ ա ն ը դ ժ վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի մ ի ջ ո վ Է ա ն ց ն ո ւ մ և '

ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ր ե ն , և ' տ ն տ ե ս ա պ ե ս , և ' բ ա ր ո յա պ ե ս , և ' ը ն կ ե ր ա յի ն , և '

մ ի ջ ա զ գ ա յի ն հ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ յա ն տ ե ս ա կ ե տ ն ե ր ո վ : Ա ն կ ա խ ո ւ թ յո ւ ն ը , ո ր ա յս օ ր

ձ ե ռ ք Է բ ե ր վ ե լ հ ա յո ւ թ յա ն կ ո ղ մ ի ց , պ ե տ ք Է ա մ ր ա ց ն ե լ , պ ա հ ե լ , չ ե ն ա ց ն ե լ ,

ո ւ ն ե ն ա լը բ ա վ ա կ ա ն չ է : Ա յն պ ե տ ք է կ ա ր ո ղ ա ն ա ն ք պ ա հ ե լ մ ե ր մ ի ո ւ թ յ ա մ բ ,

ա չ խ ա տ ա ն ք ո վ , պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յա ն զ գ ա ց ո ւ մ ո վ : Մ ե ն ք ա յ լ և ս պ ե տ ք է

շ ր ջ ա փ ո խ վ ե ն ք , հ ո գ և ո ր փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ա պ ր ե ն ք և չ լ ի ն ե ն ք ա յ լ և ս ա ն հ ա ղ ո ր դ

ի ր ա ր հ ե տ , ա յլ մ ե կ ս մ յո ւ ս ի ձ ե ռ ք ի մ ե ջ դ ն ե լ ո վ մ ե ր ձ ե ռ ք ը , շ ե ն ա ց ն ե ն ք մ ե ր

Հ ա յ ր ե ն ի ք ը : Բ ո լ ո ր ս ա ն ձ ն ա կ ա ն կ ա մ ք գ ո ր ծ ա գ ր ե ն ք , վ ե ր ա մ տ ա ծ ե ն ք մ ե ր

ա ն ե լի ք ն ե ր ի մ ա ս ի ն , ա ն կ ա խ Հ ա յա ս տ ա ն ի և Ս ո ւ ր բ է ջ մ ի ա ծ ն ի հ ր ա մ ա յա կ ա ն ի

ն ե ր ք ո , ն ր ա ն ց ՚ տ ե ս ի լ ք ո վ , ա յս ս ք ա ն չ ե լ ի ե ր կ ր ի բ ա ր ի ք ն ե ր ը վ ա յե լ ե լ ո վ ,

կ ա ր ո ղ ա ն ա ն ք ն ր ա ն մ ե ր հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւ թ յո ւ ն ը ց ո ւ յ ց տ ա լ : Ե կ ե ք է ' լ ա վ ե լի

մ ի ա ս ն ա ն ա ն ք , ո ր պ ե ս զ ի Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս ո ւ ր բ է ջ մ ի ա ծ ի ն ը և Մ ա յր Հ ա յա ս տ ա ն ը

դ ա ո ն ա ն բ ո լ ո ր ի ս ց ա ն կ ա լի Հ ա յր ե ն ի ք ը հ ա վ ի տ յա ն ս հ ա վ ի տ ե ն ի ց . ա մ ե ն » :

ՃԵՊԱԶՐՈՒՅՑ ՏԵՂԱԿԱՆ ՄԱՄՈՒԼԻ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԻՉՆԵՐԻ ՀԵ Տ

Պաշտոնական ճաշից հետո, հենց նույն սրահում տեղի ունեցավ մամլո հա կիրճ ա սողիս, որին ներկա էին «Ա ր և », « Հուսա բեր» օրաթերթերի, ինչպես նաև « Ջահակիր» շաբաթաթերթի թղթակիցները:

Առաջադրված հարցերը վերաբերվում էին նորանկախացյաչ Հա յաս­տանի տնտեսական, քաղաքական, հոգևոր և մշակութային բնա գա վա ռ­ներին, Հա յոց Եկեղեցու վերազարթոնք ապրող գործունեությանը, ընդհանրապես Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածնի առջև ծառացած խնդիրնե­րին, Եկեղեցիների համեղբայրության շրջանակներում Ամենայն Հայոց Հայրապետի և Մայր Աթոռի միաբանների կատարած և կատարելիք դերին:

Առաջադրված բոլոր հարցերին Գարեգին Ա Ամենայն Հա յոց

Կաթողիկոսը պատասխանեց ամենայն մանրամասնությամբդյուրըմբռնելի: .

Մամլո ասուլիսն իր արձագանքը գտավ վերոհիշյալ լրատզամիջոցներում:

Л

Այստեղ' Ալեքսանդրիայում ևս Վեհափառ Հայրապետը հանդի­պումներ ունեցավ պետական ու հոգևոր բարձրաստիճան պաշտոն­յաների հետ և նրանց փոխանցեց հայ ժողովրդի զավակների սերն ու հարգանքը իրենց երկրորդ հայրենիքի նկատմամբ, փոխադւսր աբւսր լսեց նրանց վկայությունները հայի շինարար ու երա խտա գ ,ա հատկանիշների մասին:

Նորին Սրբությունը կարճատև առանձնազրույց ունեցավ նաև տեղի քաղաքային խորհրդի անդամների հետ:

Ուշ երեկոյան Ամենայն Հայոց Վեհափառն իր շքախմբի անդամների հետ վերադարձավ Կահիրե:

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ՀՈՒՅՆ ՈՒՂՂԱՓԱՌ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԱՅՒ ԵՎ ՀԱՄԱՅՆ ԱՖՐՒԿԱՅՒ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ՆՈՐԻՆ ՍՐԲՈՒԹՅՈՒՆ ՊԵՏՐՈՍ Է-Ի ՀԵՏՀունվարի 17-ին, օրվա երկրորդ կեսին, Նորին Սուրբ Օձություն

Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին ընդունեց Հույն Ուդդափառ Եկեղեցու Աւեքսանդրիայի և Համան Աֆրիկայի Պատրիարք Նորին Սրբություն Պետրոս է -ն :

Նորին Սրբությանն ուղեկցում էին Եգիպտոսի հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Զա վեն արքեպս. Չինչինյանը և Եգիպտոսում. ՀՀ արտակարգ և ւիազոր դեսպան էդուարդ Նալբանդյանը:

Մեծ խանդավառությամբ և անթաքույց ջերմությամբ դիմավորելով Հայոց Հայրապետին' Պետրոս է Պատրիարքը, իր Եկեղեցու հոգևոր դասի հետ համատեղ, Հունական Եկեղեցու շարականների երգեցողու­թյամբ, Հայոց Հայրապետին առաջնորդեց դեպի Սուրբ Նիկողայոս Մայր տաճար:

Այստեղ կատարվեց կանոնական աղոթք, որից հետո Վեհափառ Հայ­րապետին ուղեկցող Հա յ Եկեղեցու հոգևոր դասը երգեց « Հայր մ եր»-ը :

Եկեղեցում հանդիսավոր արարողակարգից հետո, բարձրաստիճան հյուրերն ուղղվեցին դեպի Պատրիարքարան, ուր տեղի ունեցա վ փոքրիկ հյուրասիրություն, հընթացս որի ծավալվեց մտերմիկ զրույց:օ Երկուստեք հետաքրքրող հարցերն առնչվում էին Հա յ և Հույն Ուղղափառ Եկեղեցիների անցած ուղուԱ, ներկա իրավիճակին, ինչպես նաև հետագա անելիքներին' ի նպաստ երկու Եկեղեցիների հավատավոր հոտի բարօրության ու է'լ առավել բարգավաճման:

Հանդիպման վերջում փոխանակվեցին հուշանվերներ:

ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑՀԱՅՐԱՊԵՏԻՀԱՆԴԻՊՈՒՄԸ ՀՈՒՅՆ ԿԱԹՈՂԻԿԵ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՊԱՏՐԻԱՐՔԻ ՀԵ Տ

Նույն օրը Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը հանդիպում ունեցավ նաև Հույն Կաթողիկե Եկեղեցու Պատրիարք Նորին Ամենապատվություն Մաքսիմոս Հաքիմիի հետ:

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 39

Նորին Սրբությանն ուղեկցում էին Եգիպտոսի հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Զա վեն արքեպս. Չինչինյա նը և Եգիպտոսում ՀՀ արտակարգ և ւիազոր դեսպան էդուա րդ Նայբանդյանը:

Հանդիպման ընթացքում շոշափվեցին ոչ միայն երկու Եկեղեցիների հոգևոր կյանքին առնչվող հարցեր, այլև Հայաստանի քաղաքական, տնտեսական, արվեստի բնա գա վա ռներին վերաբերող խ նդիրներ, անդրադարձ եղավ նաև Ղարաբաղի հիմնահարցին:

Հանդիպման վերջում փոխանակվեցին հուշանվերներ:

ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ԸՆԹ ՐԻՔ ՀՀ ԴԵՍՊԱՆԱՏԱՆԸ

Երեկոյան ժամը 17.00-ին, ի պատիվ Ամենայն Հա յոց Հայրապետի, Հայաստանի Հանրապետության դեսպանատանը արտակարգ և լիազոր դեսպան է . Նալբանդյանի կողմից տրվեց պաշտոնական ընթրիք, որին մասնակցում էին Եգիպտոսում գտնվող կրոնական բոլոր հարանվանությունների հոգևոր առաջնորդները' Ղպտի Ուղղափառ Եկեղեցու Պատրիաք Շընուդա Գ Պապը' Սինոդի գլխավոր քարտուղար Բիշոյ եպիսկոպոսի և երեք եպիսկոպոսների ուղեկցությամբ, համայն սուննի մուսոզմանների հոգևոր փոխառաջնորդ Շեյխ Ֆա ուզի Ֆա դեյ Է լ-Զ ի ֆ զա քը' երեք բա րձրա գույն շեյխ երի ուղեկցությամբ, Հույն Ուղղափառ Եկեղեցու Պատրիարք Նորին Սրբություն Պետրոս է -ն , Հույն Կաթողիկե Եկեղեցու առաջնորդ Նորին Ամենապատվություն Սաքսիմոս Ե է ի Հա քիմին' բարձրաստիճան հոգևորականների ուղեկցությամբ, Եգիպտոսի հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Զա վեն արքեպս. Չինչինյանը, Եգիպտոսի հայ կաթոյիկների առաջնորդ գերապայծառ Պետրոս Թարմունին, Եգիպտոսի արտաքին գործերի փոխնախարար Մոհամեդ Ֆա թհի Էլ-Շա զւին, պետական բա րձրա ստ իճա ն այլ պաշտոնյաներ, ազգայիններ:

Պաշտոնական ընթրիքի ժամանակ Ամենայն Հա յոց Հայրապետին եղբայրական սիրո ջերմ խոսքեր ասացին Նորին Սրբություն Շընոլդա Գ Պատրիարքը, Շեյխ Ֆա ուզի Ֆ ա դեյ է լ ֊Զ ի ֆ զ ա ք ը , Հույն Ուղղափառ Եկեղեցու Պատրիարք Պետրոս է - ն , Հույն Կաթողիկե Եկեղեցու առաջնորդ Մաքսիմոս Ե էլ-Հա քիմին և մյուսները:

Ապա բարիգալստյան խոսք ասաց ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան է . Նալբանդյանը' ի մասնավորի կարևորելով կրոնական գործիչների ժողովուրդների բարօրությանը, բարգավաճմանը, համեըշխությանն ու բարեկամությանն ուղղված համատեղ գործունեության մեծ նշանակու­թյունը, ողջունեց տարբեր դավանանքների պատկանող կրոնական բա րձրա գույն հեղինակությունների պատմական կարևորություն ունեցող այս հանդիպումը Հայաստանի Հանրապետության դեսպա­նատանը:

Ընթրիքի ընթացքում ծավալված ջերմ ու բարեկամական զրույցում արծարծվեցին հոգևոր և աշխարհիկ կյանքին առնչվող բազմաբնույթ հարցեր:

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ԵԳԻՊՏՈՍԻ ԱՐԱԲԱԿԱՆ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀ ՄՈՀԱՄԵԴ ՀՈՍՆԻ ՄՈԻԲԱՐԱՔԻ ՀԵ Տ

Հունվարի 18-ի առավոտյան Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գաըեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին իր նստավայրում ընդունեց Եգիպտոսի Արաբական Հանրապետության նախագահ Մոհամեդ Հոսնի Մուբաըաքը:

40 Р-Գ Ա.Չ.Ս Ւ Ա Ծ Ւ Ն 1 9 9 8

Պաշտոնական հանդիպմանը ներկա էր նաև Եգիպտոսում Հա յաս­տանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպան էդուարդ Նալբանդյանը և Եգիպտոսի հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ. Զավեն արքեպս. Չինչինյանը:

Բարեկամական ջերմ մթնոչորտում տեղի ունեցած հանդիպման ընթացքում Վեհափառ Հայրապետը իր խորին շնորհակալությունը հայտնեց նախագահ Մուբարաքին այն հոգատարության համար, որ ցուցաբերվել և ցուցաբերվում է եգիպտական իշխանությունների և անձամբ նախագահի կողմից եգիպտահպատակ հայության և Հայ Եկեղեցու նկատմամբ:

Ողջունելով Ամենայն Հայոց Հայրապետին' Եգիպտոսի նախագահը բարձր գնահատեց եգիպտահայության դերը երկրի հասարակական և տնտեսական կյանքում, նշեց հայ-եգիպտական բազմաբնույթ հարաբե­րությունների ներկայիս բարձր մակարդակը:

Հանդիպման վերջում փոխանակվեցին հուշանվերներ:

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ԼՐԱԳՐՈՂՆԵՐԻ ՀԵ ՏԵգիպտոսի Արաբական Հանրապետության նա խա գա հ Հոսնի

Մուբարաքի հետ ունեցած պաշտոնական հանդիպումից անմիջապես հետո Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը հարցազրույց տվեց տեղական լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներին:

Նորին Սրբությունը լրագրողներին հաղորդեց, որ նախագահ Հոսնի Մուբարաքին ինքը փոխանցել է Եգիպտոսի հանդեպ հայ ժողովրդի տածած խոր սերն ու հարգանքը, քանի որ վերջինս մշտապես իր կողքին ունեցել է և ունի Եգիպտոսի աջակցությունն ու օժանդակությունը:

Ապա Ամենայն Հա յոց Վեհափառ Հայրապետը իր և համայն հայության հարգանքը հայտնեց նախագահ Հոսնի Մուբարաքի արի կեցվածքի ու դիրքորոշման համար, դատապարտեց ահաբեկչությունը, ընդգծեց, որ Եգիպտոսը եղել և մնում է խաղաղության պատվար երկիր, իր անհանգստությունը հայտնեց Երուսաղեմում տիրող կացության հանդեպ և պնդեց, որ այն պետք է մնա համաշխարհային երեք կրոնների քա ղա ք:

Ապա Նորին Սուրբ Օծությունը պատասխանեց լրա գրողներին հետաքրքրող մի շարք հարցերի:

ՍՈՒՐԲ ՊԱՏԱՐԱԳ ԿԱՀԻՐԵԻ Ս. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ ՄԱՅՐ ԵԿԵՂԵՑՈՒՄ

Հունվարի 18-ին, կիրակի օրը, ժամը 11-ին, Կահիրեի Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ Սայր եկեղեցում մատուցվեց եպիսկոպոսական Սուրբ և անմահ Պատարագ, որին ներկա էին Ղպտի Եկեղեցու հոգևոր առաջնորդ Նորին Սրբություն Շընուդա Գ Պատրիարքը, քույր Եկեղե­ցիների ներկայացուցիչներ, պետական բարձրաստիճան պաշտոնյաներ, կահիրեաբնակ ողջ հավատավոր հայությունը:

Օրվա պատարագիչն էր Արագածոտնի թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ. Նավասարդ եպս. Կճոյանը:

Հընթացս Սուրբ Պատարագի, « Հայր մեր »-ի ց առաջ, հոգեգրա վ քարոզ խոսեց Ամենայն Հայոց Գարեգին Ա Վեհափառ Հայրապետը' ի մասնավորի ասելով.

1998 1-.Չ.Ս ԻԱԾհՆ Р-Գ 41

« Շ ա տ ս ի ր ե լ ի Շ ր ն ո լ գ ա Պ ա տ ր ի ա ր ք , Հ ո ւ յ ն , Ղ պ տ ի Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի

ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ ն ե ր , ս ի ր ե ց յա լ ե ղ բ ա յր ն ե ր ի Ք ր ի ս տ ո ս և Հ ա վ ա տ ա ր ի մ Հ ա յո ր դ ի ն ե ր .

Ա յս օ ր Հ ո գ և ո ր մ ե ծ ո ւ ր ա խ ո ւ թ յա մ բ ե մ լ ց վ ա ծ , ք ա ն զ ի ա ռ ի թ ը ո ւ ն ե ց ա ձ ե զ

Հ ե տ մ ի ա ս ի ն մ ա ս ն ա կ ց ե լո ւ ա յս օ ր վ ա մ ա տ ո ւ ց վ ա ծ Պ ա տ ա ր ա գ ի ն : Ե ս փ ա ռ ք ե մ

տ ա լի ս Ա ս տ ծ ո ւ ն , ո ր ն մ ա ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ վ ա ծ Հ ա վ ա տ ա վ ո ր Հ ա մ ա յն ք ո ւ ն ե ն ք :

Ա յս օ ր ր Մ ա յր Ա թ ո ռ ի պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե ջ ա ր ձ ա ն ա գ ր վ ե լ ո ւ է ե գ ի պ տ ա ֊ Հ ա յո ւ թ յա ն օ ր : Ձ ե ր Հ ա վ ա տ ք ը ա յս օ ր ի ն ձ է ՛ լ ա վ ե լի զ ո ր ա ց ր ե ց :

Ս ի ր ե լի Հ ա վ ա տ ա ց յա լն ե ր , մ ե ն ք մ ե ր Հ ա վ ա տ ք ը ո ւ ն ե ն ք և ա յ լ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի

Հ ե տ կ ա պ վ ա ծ ե ն ք ե ղ ե լ : Ք ր ի ս տ ո ն յա ա չ խ ա ր Հ ը ա յս օ ր կ տ ո ր - կ տ ո ր է ե ղ ե լ ,

ս ա կ ա յն մ ե ն ք . Հ ա կ ա ռ ա կ բ ո լ ո ր տ ե ս ա կ ի վ տ ա ն գ ն ե ր ի ն , վ ա ռ ե ց ի ն ք Հ ա վ ա տ ք ի

ք ա հ ը ' ա ռ ո ղ ջ ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ և տ ո կ ո լն կ ե ն դ ա ն ի ո ր ա կ մ ա մ բ : Ա պ ր ո ղ Հ ա վ ա տ ք ,

ո չ թ ե Հ ի շ ո ղ : Մ ե ն ք ա յս օ ր պ ե տ ք ո ւ ն ե ն ք Հ ա վ ա տ ք ի ա մ ր ո ւ թ յա ն , զ ո ր ո ւ թ յ ա ն :

Ե թ ե մ ի ա զ գ զ ր կ վ ի Հ ո գ և ո ր , բ ա ր ո յա կ ա ն ա ռ ո ղ ջ ը մ բ ռ ն ո ւ մ ն ե ր ի ց , ա պ ա ո ՛չ

զ ե ն ք ը կ ա ր ո ղ է փ ր կ ե լ ա յ գ ա զ գ ի ն , ո ՛ չ է լ մ ե կ ո ւ ր ի շ բ ա ն : Ա զ գ ե ր ի

զ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը ի ր ե ն ց Հ ո գ ե կ ա ն , բ ա ր ո յա կ ա ն ի ն ք ն ը մ բ ռ ն մ ա ն մ ե ջ է կ ա յա ն ո ւ մ :

Դ ր ա Հ ա մ ա ր մ ե ր Հ ա յա ս տ ա ն ը , ո ր ա յս օ ր վ ե ր ա ր թ ն ո լ թ յա ն ը ն թ ա ց ք ի մ ի ք ո վ է

ա ն ց ն ո ւ մ , չ ե ք կ ա ր ո ղ ե բ և ա կ ա յե լ , թ ե ի ն չ պ ի ս ի դ ժ վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի մ ի ջ ո վ է

ա ն ց ն ո ւ մ : Ե ր և ա կ ա յե ք , ո ր 7 0 տ ա ր ի Ե գ ի պ տ ո ս ի բ ո լ ո ր ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի դ ո ն ե ր ը

գ ո ց վ ա ծ լ ի ն ե ի ն , Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ը ա ք ս ո ր վ ա ծ լ ի ն ե ի ն , մ ա մ ո ւ լի մ ե ջ Ք ր ի ս տ ո ս

բ ա ռ ը գ ո ր ծ ա ծ վ ա ծ չ լ ի ն ե ր , դ պ ր ո ց ն ե ր ո ւ մ կ ր ո ն ա կ ա ն ո ւ ս ո ւ ց ո ւ մ չ տ ր վ ե ր . . . ա յս օ ր կ լ ի ն ե ՞ ր Ե գ ի պ տ ո ս ը ա յն , ի ն չ ո ր է :

Մ ա ր դ ի կ Ա ս տ ծ ո ւ դ ե մ ը մ բ ո ս տ ա ն ա լ ո վ , ի ր ե ն ք ի ր ե ն ց ե ն փ ո ք ր ա ց ն ո ւ մ և

տ կ ա ր ա ց ն ո ւ մ : Դ ա փ ա ս տ վ ե լ է դ ա ր ե ր ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ : Ա յս օ ր , ե ր բ մ ե ն ք

վ ե ր ա դ ա ր ձ ե լ ե ն ք մ ե ր Հ ա վ ա տ ք ի ն , ա ռ ո ղ ջ Հ ա յկ ա կ ա ն ա վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն ,

ո ւ զ ո ւ մ ե մ , ո ր բ ո լ ո ր դ ա ն ց ն ե ք ն ո ր ո գ ո ւ թ յ ա ն մ ի ջ ո վ : Ո ՜վ Տ ե ր , ա ղ ա չ ո ւ մ ե մ

Ք ե զ , Ք ո շ ո ւ ն չ ը թ ո ղ փ չ ի ա յս ժ ո ղ ո վ ր դ ի վ ր ա : Հ ա զ ա ր պ ա տ ճ ա ռ կ ա ր ո ղ ե ս

գ տ ն ե լ ' Հ ա զ ա ր բ ա ն չ ա ն ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր , բ ա յ ց մ ե կ պ ա տ ճ ա ռ կ ա ր ո ղ ե ս ո ւ ն ե ն ա լ '

Հ ա զ ա ր բ ա ն ա ն ե լո ւ Հ ա մ ա ր : Ե վ ա յդ պ ա տ ճ ա ռ ի ա ն ո ւ ն ը ս ե ր է : Ե թ ե ո ր և է մ ի

բ ա ն ս ի ր ե ս , Հ ա զ ա ր ձ և կ գ տ ն ե ս ' ա յն ի ր ա կ ա ն ա ց ն ե լո ւ Հ ա մ ա ր : Ե թ ե ս ի ր ո ւ մ ե ք

ձ ե ր Հ ա յո ց լ ե զ ո ւ ն , լ ա վ ս ո վ ո ր ե ք ա ր ա բ ե ր ե ն ի Հ ե տ մ ի ա ս ի ն : Ո ՞ վ ա ս ա ց , ո ր

ե ր կ ո ւ լ ե զ ո ւ Հ ն ա ր ա վ ո ր չ է ի մ ա ն ա լ , չ ո ր ս - Հ ի ն գ լ ե զ վ ո վ խ ո ս ո ղ ն ե ր կ ա ն :

Ե ր կ ր ո ր դ , մ ե ն ք Մ ա յր Հ ա յր ե ն ի ք ո ւ ն ե ն ք , Մ ա յր Հ ո ղ , Մ ա յր Ե կ ե ղ ե ց ի , ո ր

դ ա ր ե ր ֊դ ա ր ե ր գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ի : Ձ ե զ ա ն ի ց շ ա տ ե ր ի Հ ա մ ա ր Հ ա յա ս տ ա ն ը

մ ի ա յն տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի , ծ ա ն ո թ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ե ր կ ի ր է : Ս ա կ ա յն Հ ա յա ս տ ա ն ը

շ ա ր ո ւ ն ա կ վ ո ղ կ յա ն ք է , մ ա ն ա վ ա ն դ ա յս օ ր : Դ ո ւ ք ա մ ե ն ա ե ր ջ ա ն ի կ ս ե ր ո ւ ն դ ն

ե ք , ք ա ն ի ո ր ա յս օ ր ա զ ա տ , ա ն կ ա խ է Հ ա յա ս տ ա ն ը : Ն ա , ո վ ի ր Հ ա յր ե ն ի ք ի

զ ա ր գ ա ց մ ա ն Հ ա մ ա ր չ ի ծ ա ռ ա յո ՜ւ մ , ն ա ի ր ա վ ո ւ ն ք չ ո ւ ն ի ի ր ե ն ա յ դ Հ ո ղ ի տ ե ր ը

կ ա ր ծ ե լ ո ւ : Տ ե ր կ դ ա ռ ն ա ա շ խ ա տ ա ն ք ո վ , ծ ա ռ ա յո ւ թ յա մ բ ք ր տ ի ն ք ը խ ա ռ ն ե լ ո վ

ա յ դ Հ ա յր ե ն ի ք ի ն : Ա յս տ ա ր ի ե ս ո ր ք ա ն ո ւ ր ա խ ե ղ ա , ե ր բ ե գ ի պ տ ա Հ ա յ

ո ւ ս ա ն ո ղ ն ե ր ե կ ա ն Ս ո ւ ր բ է ջ մ ի ա ծ ի ն : Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ ե ր բ դ պ ր ո ց ա կ ա ն

տ ա ր ե շ ր ջ ա ն ը վ ե ր ջ ա ն ո ւ մ է , կ ա տ ա ր վ ո ւ մ է վ ե ր ջ ի ն զ ա ն գ ի ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ յո ւ ն :

Ա յ դ ժ ա մ ա ն ա կ մ ո տ ա վ ո ր ա պ ե ս 2 0 . 0 0 0 ճ ե ր մ ա կ Հ ա գ ա ծ ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր Մ ա յր

Ա թ ո ռ ե ն գ ա լ ի ս : Գ ա լի ս ե ն , մ ո մ վ ա ռ ո ւ մ , ա ղ ո թ ք ա ն ո ւ մ , և ե ս , ն ա յե լո վ

ն ր ա ն ց , Հ ի ա ն ո ւ մ ե մ : Ն ր ա ն ց բ ո լ ո ր ի կ ո ղ մ ի ց շ ա տ բ ա ր և ն ե ր ե մ բ ե ր ե լ ձ ե զ :

Ն ր ա ն ք շ ա տ դ ժ վ ա ր օ ր ե ր ե ն ա պ ր ո ւ մ : Ա յս պ ի ս ի գ ե ղ ե ց ի կ ա թ ո ռ ն ե ր , ս ր ա Հ ն ե ր

չ ո ւ ն ե ն , ս ա կ ա յն Մ ե ս ր ո պ Մ ա շ տ ո ց ն է լ ք ա ր ա յ ր ո ւ մ ա պ ր ե ց : Կ ա ր և ո ր ը Հ ո գ ի ն

է : Ձ մ ռ ա ն ց ր տ ի ն դ պ ր ո ց չ ե ն դ ն ո ւ մ , ո ր ո վ Հ ե տ և ջ ե ռ ո ւ ց ո ւ մ չ կ ա : Ս ա կ ա յն ,

И, ճ է ա Տ ^ Լ :դ պ ր ո ց ը ա ր Հ ա մ ա ր Հ ո ւ է , ի . Ք^ Ի Ր և ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն չ ի ա ա լի ս , ա ն ձ ն ա ս պ ա -

Ա յն ա զ գ ը , ո ր դ պ ր Տ Ի ^ ա , „ ր աԱՈԼւ/ ե թ ե ո ւ զ ո ւ մ ե ս բ ա ն տ

ն ո ւ թ յո ւ ն է ա ն ո ւ . ի Գ } Հ ա ի ն ք ն ' գ պ ր ո ց շ կ ր թ ա կ ա ն օ շ ա ի յ է , ո ւ ր մ ա ր գ ը

^ Т П Г / Տ ; ճ ՔԱ ո վ ո 7 ^ է ժ ^ լ . մԻ խ ո ս ք ո վ , մ ե րս ո վ ո ր ո ւ է ա ր դ լ ի ոն „ լ 0 ւ ա ն , ո վ ւ ի ն ե լո ւ պ ա տ ր ա ս տ ո ւ թ յա ն օ ^ ա խ ը

մ ա ր դ կ ա յի ն 1 ^ ք ն ի Ղ ՔՆա : ք վ ե մ , եՎթ 1Տ ձ ր ո ց \ ն Լ ա > չ լ ի ն ե ի և ե թ ե

ԳՐ Ղ 3ե ն Հ ի մ ա ն ա յի : Ռ ե թ ե ո ս Բ ե ր ր ե ր յա ն շ Պո լ ս ո ւ մ դ պ ր ո ց է բ ա ց ե լ , և ն ր ա

V և ն ե Հ ո ' Շ ա Հ ա ն ր ո ւ Օ ն ի կ ը , ա յս տ ե ղ ' Կ ա հ ի ր ե ո ւ մ դ պ ր ո ց բ ա ց ե ց ի ն , և ա յդ հ ո մ ե ծ մ ա ր դ ի կ դ ո ւ ր ս ե կ ա ն : Ռ ե թ ե ո ս ր մ ի բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ յո ւ ն է գ ր ե լ

*■ « Տ" &7 կ Հ ւագոՂ վսեմ ձուՐ աէ ՛ 7 'Հ Լ ա ր ր ՝ ո ս կ ի , ն յ ո ւ թ դ Հ ո գ ի կ դ ա ռ ն ա ն » : Դ պ ր ո ց ը Հ ր ա շ ա գ ո ր ծ տ ա ճ ա րվ ս ե մ ա պ ր ո ւ մ ն ե ր ի ձ ո ւ լա ր ա ն , ո ւ ր կ ա պ ա ր դ ն ե ս ո ս կ ի կ դ ա ռ ն ա ո ւ ր ո ս կ ի

ո ն ե ս Հ ո ռ ի դ ո ւ ր ս կ գ ա : Փ ի լ ի ս ո փ ա յո ւ թ յո ւ ն է , կ յա ն ք ի ը մ բ ռ ն ո ւ մ , մ ա ր դ ո ւ ^ ն ք ն ա Հ ա ս կ ա ց ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն : Ա մ ե ն ի ն չ ո ւ տ ե լ - խ մ ե լ ո վ , ք ե ֆ ա ն ե լ ո վ չ ի

ո ր ո շ վ ո ւ մ : Դ ո ւ ք , ս ի ր ե լի ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր , ե թ ե լ ա վ ե ր գ ե լ ա ր տ ա ս ա ն ե լ ,

գ ի տ ո ւ թ յա ն լ ե զ ո ւ ն և է լ ի ո ւ ր ի շ բ ա ն ե ր չ ս ո վ ո ր ե ք , ա պ ա ի ն չ է կ յ ա ն ք ը : Ծ ն ե լ ,

ա ճ ե ր մ ե ծ ա ն ա լ, ո ւ տ ե լ - խ մ ե լ , Հ ա ճ ո յա ն ա լ , ա ՞ յ ս է կ յ ա ն ք ը : Ե թ ե ա յս է , ա պ ա

ի ն ձ ՞ վ ե ն ք տ ա ր բ ե ր վ ո ւ մ կ ե ն դ ա ն ի ն ե ր ի ց : Ն ր ա ն ք է լ ե ն ո ւ տ ո ւ մ , ի մ ո ւ մ ,

մ ե ծ ա ն ո ւ մ : Ա յս պ ե ս է , ս ա կ ա յն մ ա ր դ ը ի ր մ ե շ Ա ս տ ծ ո ւ պ ա տ կ ե ր ն ո ւ ն ի , մ ե ն ք պ ե տ ք է Հ ո գ ե կ ա ն , գ ե ղ ա ր վ ե ս տ ա կ ա ն , կ ր ո ն ա կ ա ն ա ր ժ ե ք ն ե ր ի ն մ ե ծ կ ա ր և ո ­

ր ո ւ թ յո ւ ն տ ա ն ք : Ա յժ մ մ ա ր դ ի կ ս կ ս ե լ ե ն դ ր ա ն ց կ ա ր և ո ր ո ւ թ յո ւ ն չ տ ա լ , և դ ր ա

Հ ա մ ա ր ե ս ց ա ն կ ա ն ո ւ մ ե մ , ո ր դ ո ւ ք չ կ ո ր ց ն ե ք դ պ ր ո ց ի Հ ո գ ի ն : Գ ա ղ ա փ ա ր ի ,

Հ ո գ ե կ ա ն ա պ ր ո ւ մ ի , գ ե ղ ա ր վ ե ս տ ա կ ա ն ճ ա շ ա կ ն ե ր ի , ե ր գ ի , բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ յա ն

Հ ո գ ի ն ե ր շ ա ն կ ա ց ն ո ղ , վ ե Հ ա ց ն ո ղ բ ա ն ե ր ի ս ե ր ը ձ ե ր մ ե շ պ ա Հ ե ք , ս ո վ ո ր ե ք և

վ ա ր ժ վ ե ք : Ք ի չ ա ռ ա շ ա ր տ ա ս ա ն ա ծ ս բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ յո ւ ն ը ս ո վ ո ր ե լ ե մ , ե ր բ

ձ ե ր ն մ ա ն փ ո ք ր ի կ ե ր ե խ ա է ի , և չ ի կ ո ր չ ի : Կ ե ր ա ծ ս կ կ ո ր չ ի , Հ ա գ ա ծ ս կ մ ա շ վ ի ,

ս ա կ ա յն Հ ո գ ե կ ա ն ա ր ժ ե ք ը ո ՛ չ մ ա Հ ո ւ ն ի , ո ՛ չ ժ ա մ ա ն ա կ է ճ ա ն ա չ ո ւ մ և ո ՛ չ է լա չ խ ա ր Հ ա գ ր ա կ ա ն տ ա ր ա ծ ո ւ թ յա ն մ ե շ կ ս ա Հ մ ա ն ա փ ա կ վ ի : Հ ե տ և ա բ ա ր , ե կ ե ք

ա յս օ ր բ ո լ ո ր ս է լ ա յս ե ր ե ք ա ս ա ծ ն ե ր ս ի ր ա գ ո ր ծ ե ն ք ի փ ա ռ ս Ա ս տ ծ ո ւ և ի

բ ա ր օ ր ո ւ թ յո ւ ն Հ ա յա ս տ ա ն ա շ խ ա ր Հ ի » :

Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յ ր ա պ ե տ ը ն ե ր կ ա հ ա վ ա տ ա վ ո ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն հ ա ղ ո ր դ ե ց

ն ա և , ո ր , ե կ ե ղ ե ց ի ժ ա մ ա ն ե լ ո ւ ց ա ռ ա ջ , հ ա ն դ ի պ ո ւ մ է ո ւ ն ե ց ե լ ն ա խ ա գ ա հ

Հ ո ս ն ի Մ ո ւ բ ա ր ա ք ի հ ե տ , և ն շ ե ց . « ի ր ս ե ր ը . Հ ա մ ա ր ո ւ մ ը և Հ ա վ ա տ ք ը

Հ ա ն դ ե պ Հ ա յո ւ թ յա ն ՝ զ ի ս ա ռ ա վ ե լ և ս զ ո ր ա ց ր ի ն » :

Խ ո ս ե լ ո վ հ ա յ և ղ պ տ ի մ ի ջ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն կ ա պ ե ր ի մ ա ս ի ն ' Գ ա ր ե գ ի ն Ա

Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ն ա ս ա ց . « Մ ե ն ք մ ե կ Հ ա վ ա տ ք ո ւ ն ի ն ք : Հ ա յո ց Ե կ ե ղ ե ց ի ն և

՜Լ պ տ ի Ե կ ե ղ ե ց ի ն մ ե կ ե ղ ա ծ ե ն 1 . 4 0 0 տ ա բ ի ն ե ր ե ա վ ե լ ի : Տ ե ս ե ՛ք , ք ր ի ս տ ո ն յա

ա շ խ ա ր Հ ը կ տ ո ր ֊ կ տ ո ր ե ղ ա ծ է , բ ա յ ց մ ե ն ք . Հ ա կ ա ռ ա կ բ ո լ ո ր դ ժ վ ա ր ո ւ ­

թ յո ւ ն ն ե ր ի ն , Հ ա կ ա ռ ա կ բ ո լ ո ր տ ե ս ա կ ի Հ ա լա ծ ա ն ք ն ե ր ո ւ ն , մ ե ր Հ ա վ ա տ ք ը

ա մ ո ւ ր պ ա Հ ա ծ ե ն ք : Մ ե ն ք ա յս օ ր պ ե տ ք ո ւ ն ի ն ք , շ ա տ պ ե տ ք ո ւ ն ի ն ք ա յս

Հ ա վ ա տ ք ի ա մ ր ո ւ թ յա ն , ա յս Հ ա վ ա տ ք ի զ ո ր ո ւ թ յ ա ն , ա յս Հ ա վ ա տ ք ի

ն ե ր գ ո ր ծ ո ւ թ յա ն ' մ ե ր գ ա ղ ո ւ թ ն ե ր ո ւ մ ե շ :

< Զ ե ր դ Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն , ս ի ր ե ց յա լ ե ղ բ ա յր ի Ք ր ի ս տ ո ս ,Ի ն ձ խ ի ս տ Հ ո ւ զ ո ւ մ է ի մ ա յ ս ա ռ ա շ ի ն Հ ո վ վ ա պ ե տ ա կ ա ն ա յ ց հ լ ո ւ թ յ ո ւ ն ը

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 43

Ե գ ի պ տ ո ս ի դ ա ր ա վ ո ր Հ ա յո ց Հ ա մ ա յն ք ի ն և Հ ա յո ց թ ե մ ի ն , ի ն չ պ ե ս ն ա և ի մ և

. Ղ պ տ ի Ե կ ե ղ ե ց ո ւ պ ե տ ի ն ե ր կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ա յս կ ի ր ա կ ի օ ր ը ա յս տ ե ղմ ա տ ո ւ ց վ ո ղ Պ ա տ ա ր ա գ ի ն !

Ի ս ի ն ձ շ ա տ զ ո ր ա ց ա ծ և ն ե ր ք ո ւ ս տ Հ ա ր ս տ ա ց ա ծ ե մ զ գ ո ւ մ Ձ ե ր ն ե ր կ ա յո ւ թ յո ւ ն ի ց մ ե ր կ ո ղ ք ի ն , ա յս ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ : Դ ո ւ ք մ ի ն ո ր , վ ա ռ գ ո ւ յ ն ,

չ ի տ ա կ է կ ո լ մ ե ն ա կ ա ն բ ո վ ա ն դ ա կ ո ւ թ յո ւ ն ա վ ե լա ց ր ե ց ի ք մ ե ր Հ ա յ ք ր ի ս տ ո ­

ն ե ա կ ա ն Հ ա վ ա տ ք ի ն , դ ր ս և ո ր ե ց ի ք մ ի ա ս ն ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ' բ ն ո ր ո շ ք ր ի ս տ ո ն ե ա ­

կ ա ն Հ ա վ ա տ ք ի ՜ ճ շ մ ա ր ի տ , ի ս կ զ բ ա ն ե ս ո վ ո ր ո ւ յթ ի ն , ա վ ա ն դ ո ւ յթ ի ն , ո ր ի

Հ ա ր ց ո ւ մ մ ե ն ք մ ի ա հ ա մ ո ւ ռ ե ն ք , ք ա ն ի ո ր մ ի ա ս ի ն ա ղ ո թ ո ւ մ ե ն ք մ ի և ն ո ւ յն

Տ ի ր ո ջ ը ' Հ ի ս ո ւ ս Ք ր ի ս տ ո ս ի ն մ ի և ն ո ւ յն ս ի ր ո վ : Ս ր տ ի ս խ ո ր ք ո ւ մ զ գ ո ւ մ ե մ , ո ր

ա յս օ ր ը մ ե ր Հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի և Հ ա յ Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս բ .

է չ մ ի ա ծ ն ի պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե շ կ ա ր ձ ա ն ա գ ր վ ի ի բ ր և Ե դ ի պ տ ա Հ ա յ Հ ա մ ա յն ք ի օ ր : Ա յս օ ր ը մ ե ր պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե շ Ե դ ի պ տ ա Հ ա յ Հ ա մ ա յն ք ի օ ր ն է :

Ա յս օ ր ա ռ ա վ ո տ յա ն ն ա խ ք ա ն գ ա լս ա յս ե կ ե ղ ե ց ի , ե ս մ ե ծ ա գ ո ւ յն պ ա տ ի վ ն

ո ւ ն ե ց ա տ ե ս ա կ ց ե լ Ե գ ի պ տ ո ս ի Ն ա խ ա դ ա Հ ի ' Մ ո Հ ա մ ե դ Հ ո ս ն ի Մ ո ւ բ ա ր ա ք ի Հ ե տ :

Ի ն ձ շ ա տ Հ ո ւ զ ե ց ա յն շ ե ր մ ո լ թ յ ո ւ ն ը , ո ր ո վ Դ ո ւ ք ի ն ձ ը ն դ ո ւ ն ե ց ի ք , թ ե

ի ն չ պ ե ս մ ե ն ք զ ր ո ւ ց ե ց ի ն ք ա յն մ ա ս ի ն , ո ր բ ո լ ո ր ք ր ի ս տ ո ն յա մ ա ր դ ի կ մ ե կ

ը ն դ Հ ա ն ո ւ ր ա ղ դ , ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ե ն ' ա ն կ ա խ տ ա ր բ ե ր կ ր ո ն ա կ ա ն Հ ա մ ո զ մ ո լ ն ք -

ն ե ր ի ց : Ի ն ձ վ ր ա մ ե ծ տ պ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն գ ո ր ծ ե ց Ձ ե ր ո գ ո ւ ա ն մ ի շ ա կ ա ն ո լ -

թ յ ո լ ն ը : Մ ե ն ք մ ի մ յա ն ց ճ ա ն ա չ ե լ ե ն ք * բ ա վ ա կ ա ն ի ն ե ր կ ա ր ժ ա մ ա ն ա կ , ե ր բ

դ ե ռ և ս ո չ ' Դ ո ւ ք , Ո ՛չ է լ ե ս չ է ի ն ք ս տ ա ն ձ ն ե լ ա յս ծ ա յր ա գ ո ւ յն , ս ա կ ա յն ն ա և

ծ ա ն ր ա դ ո լ յ ն պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ը ՝ Դ ո ւ ք ո ր պ ե ս Ա լ ե ք ս ա ն դ ր ի ա յի

Ղ պ տ ի Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Պ ա տ ր ի ա ր ք , ե ս է լ ' ո ր պ ե ս Հ ա յ Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ

Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Ա մ ե ն ա յն Հ ա յ ո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս : Մ ե ն ք զ ր ո ւ ց ե ց ի ն ք ա յս օ ր վ ա

մ ա ր տ ա հ ր ա վ ե ր ն ե ր ի , խ ն դ ի ր ն ե ր ի մ ա ս ի ն , ո ր մ ե զ ա ռ ա շ ա դ ր ո ւ մ է ն ե ր կ ա յի ս

պ ա տ ե ր ա զ մ ա կ ա ն ի ր ա վ ի ճ ա կ ը : Խ ո ս ե ց ի ն ք ա ր դ ա ր ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն , ա յն

վ ա յր ե ր ի մ ա ս ի ն , ո ւ ր ա յց ե լ ե լ է Հ ի ս ո ւ ս Ք ր ո ս տ ո ս ը : Ա յ դ ս ր բ ա վ ա յր ե ր ը ս ո ւ ր բ ,

ե ն մ ն ո ւ մ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր Հ ա ճ ա խ ո ղ , ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի մ ա ս ն ա կ ց ո ղ , ա ղ ո թ ո ղ ,

ե ր կ ր պ ա դ ո ղ մ ա ր դ կ ա ն ց ո վ : Ա Հ ա թ ե ի ն չ ո ւ ե ս շ ա տ ե ր ա խ տ ա պ ա ր տ ե մ

Ե գ ի պ տ ո ս ի ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն ա յն վ ե ր ա բ ե ր մ ո ւ ն ք ի Հ ա մ ա ր , ո ր ն ր ա ն ք

ո ւ ն ե ն ի ր ե ն ց ե ր կ ր ռ ւ մ ա պ ր ո ղ բ ո լ ո ր ա զ գ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի Հ ա ն դ ե պ : Ի ս կ ա պ ե ս ,

Հ ե ն ց դ ա է ա յս ա զ դ ի ո ւ ժ ը , զ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը : Մ ե ն ք և Ղ պ տ ի Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ

Ե կ ե ղ ե ց ի ն մ ի ա ս ն ա բ ա ր կ ի ս ե լ ե ն ք Ք ր ի ս տ ո ս ի ժ ա ռ ա ն գ ո ւ թ յա ն Հ ա ր ս տ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ա վ ե լի ք ա ն 1 5 դ ա ր ե ր : Մ ե ն ք կ ե ն դ ա ն ի ե ն ք պ ա Հ ե լ մ ե ր Հ ա վ ա տ ք ը ,

Հ ա վ ա տ ա ր ի մ մ ն ա ց ե լ ա ռ ա ք յա լ ն ե ր ի Ս ո ւ ր բ Գ ր ք ե ր ի ո ւ ս մ ո ւ ն ք ի ն և ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ

Հ ա յր ե ր ի ն : Ա յս օ ր մ ե ն ք պ ե տ ք է է ' լ ա վ ե լի զ գ ա լ ի և շ ո շ ա փ ե լի ա ր տ ա Հ ա յ տ ո լ ֊

թ յ ո ւ ն տ ա ն ք ա յդ մ ի ա ս ն ո ւ թ յա ն ը , տ ո կ ո ւ ն ո ւ թ յա ն ը , Հ ա ս տ ա տ ա կ ա մ ո ւ թ յա ն ը ,

Հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւ թ յա ն ն ա յն Հ ա վ ա տ ք ի ն , ո ր մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ս ր բ ե ր ն ե ն մ ե զ շ ն ո ր Հ ե լ ը ս տ Ս ո ւ ր բ Գ ր ք ի :

Պ ա տ կ ե ր ա ց ր ե ք , ո ր մ ե ր Հ ա յա ս տ ա ն ա շ խ ա ր Հ ը , մ ե ր Հ ա յր ե ն ի ք ը

ե ն թ ա ր կ վ ո ւ մ է ա յն գ ո ր ծ ը ն թ ա ց ի ն , ո ր ը ե ս ա ն վ ա ն ո ւ մ ե մ Հ ո գ ո ւ կ ե ր պ ա ր ա ն ա ­

փ ո խ ո ւ մ , վ ե ր ա փ ո խ ո ւ մ , վ ե ր ա զ ա ր թ ո ն ք : Ն ե ր կ ա յո ւ մ ս Հ ա յա ս տ ա ն ը դ ժ վ ա ր ի ն

ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր է ա պ ր ո ւ մ , շ ա տ փ ո ր ձ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր դ ի մ ա գ ր ա վ ո ւ մ : Պ ա տ կ ե ­

ր ա ց ր ե ք , ո ր Ք ր ի ս տ ո ս ի ա ն ո ւ ն ը 7 0 տ ա ր ի չ է ր Հ ի ա շ ա տ ա կ վ ո լմ մ ա մ ո ւ լ ո ւ մ , և

ե թ ե ա ն գ ա մ Հ ի շ ա տ ա կ վ ո ւ մ է ր , ա պ ա ՝ ծ ա ղ ր ո ւ ծ ա ն ա կ ի ե ն թ ա ր կ ե լ ո ւ ,

ք ա ր կ ո ծ ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր : Պ ա տ կ ե ր ա ց ր ե ք , թ ե ի ն չ կ լի ն ե ր մ ա ր դ կ ա ն ց վ ի ճ ա կ ը , ե թ ե

Հ ա վ ա տ ք ը դ ո ւ ր ս մ ղ վ ե ր ն ր ա ն ց ,ք ի շ ի ց : Ո ր ո շ ք ա Հ ա ն ա ն ե ր թ ո ղ ե ց ի ն

4 4 Р-Գа ն ո Ш մ ի ճ ե մ ա ր ա ն չ է ր գ ո ր ծ ո ւ մ , չ կ ա յի ն հ ո գ և ո ր

Ն ա ռ ա յո ւ թ յո Ը . ' ձ ր , . . լ ն օ ր յա դ պ ր ո ց ն ե ր , չ կ ա ր կ ր ո ն ա կ ա ն ո ւ ս ո ւ ց ո ւ մ

ՀրատաՀ ե ո ո " լմ պ ա շ տ ա մ ո ւ ն ք ի ո չ մ ի հ ա ս ա ր ա կ ա կ ա ն վ ա յր : Ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն դ պ ր ո ց ր . յ . յ ձ ա ր ղ կ ա ն ց հ ա ս ա ր ա կ ա կ ա ն կ յ ա ն ք ի ց : Ա յ ժ մ ա յդ

; է Տ Й - ւ ՛ «-"Տ-» ն լ-՞ոՀ ԷԻ ^ո ր պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը ե ր բ ե ք չ ի կ տ ր ո ղ հ ա ղ թ ղ է ‘ք ո ւ ն :

Մ ե ր բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ն ե ր ի ց մ ե կ ը ' Վ ա հ ա ն Թ ե ք ե յա ն ը , ա յս տ ե ղ հ ե ն ց ա յս

ք ա ղ ա ք ո ւ մ , կ ո տ ո ր ա ծ ի ց ա ն մ ի ջ ա պ ե ս հ ե տ ո , գ ր ե լ է_ « Հ ա ր ո ւ թ յ ա ն շ ո ւ ն չ ն է

ե և ե , ձ ե ր մ ե չ Ա ս տ ծ ո ւ ո գ ո ւ մ ի ջ ո ց ո վ : Մ ե ր Տ ե ր Հ ի ս ո ւ ս Ք ր ի ս տ ո ս ի

Հ ա ո ո ւ Թ /ա ն ն ո ր մ ի տ ք ն է տ ա ն ի ւ մ ձ ե ր մ ա ր մ ի ն ը » :Ա ւս օ ր Մ ե ր Տ ե ր Հ ի ս ո ւ ս Ք ր ի ս տ ո ս ի Ս ո ւ ր բ Ծ ն ն դ յա ն և Ա ս տ վ ա ծ ա հ ա յտ ֊

ն ո ւ թ յա ն տ ո ն ն է , ո ր ը մ ե զ հ ի շ ե ց ն ո ւ մ է Ա ս տ ծ ո ւ ա ն ը ն դ հ ա տ և ա ն խ ա խ տ

ն ե ր կ ա յո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն մ ե ր մ ե ջ , մ ե ր հ ո գ ո ւ մ և մ ե ր ս ր տ ո ւ մ : Ա ս տ վ ա ծ մ ե զ հ ե տ

է հ մ Թ ո ռ Ա ս տ վ ա ծ մ ի շ տ մ ե զ հ ե տ լ ի ն ի և է ՛ լ ա վ ե լի մ ե ր ձ ե ց ն ի մ ե զ մ ի մ յա ն ց ,

ս ա ն ի ո ր մ ե ն ք ը ն դ մ ի շ տ ծ ա ռ ա յո ւ մ ե ն ք մ ի և ն ո ւ յն հ ա վ ա տ ք ի ն , մ ի և ն ո ւ յն Տ ե ր

Հ ի ս ո ւ ս Ք ր ի ս տ ո ս ի ն և մ ի և ն ո ւ յն Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն V Ա մ ե ն » :

Գ ա ո ե գ հ ն Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի հ ա տ ա կ ա ն պ ա տ գ ա մ ի ն հ ա ջ ո ր դ ե ց Ն ո ր ի ն

Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն Շ ը ն ո ւ դ ա Գ Պ ա տ ր ի ա ր ք ի խ ո ս ք ը , ո ր ո վ ն ա ո ղ ջ ո ւ ն ե ց

Ա մ ե ն ա յն Հ ա յ ո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ն ի ր օ ր հ ն ա բ ե ր ա յց ե լ ո ւ թ յա ն ո ւ ր ա խ ա յի

ա ռ ի թ ո վ , հ ո գ և ո ր հ ա յ ր ե ր ի ն ո ւ ն ե ր կ ա ն ե ր ի ն և ը ն դ գ ծ ե ց ե ր կ ո ւ

Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի մ ի ջ և պ ա տ մ ա կ ա ն խ ո ր ը ա ր մ ա տ ն ե ր ո ւ ն ե ց ո ղ ե ղ բ ա յր ա կ ա ն

կ ա պ ե ր ը : Շ ը ն ո ւ դ ա Գ Պ ա տ ր ի ա ր ք ն ը ն դ գ ծ ե ց ն ա և , ո ր « հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը

մ ե զ բ ա ր ե կ ա մ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ է : Ձ ե ր Ս ր բ ե ր ը մ ե ր Ս ր բ ե ր ն ե ն , ձ ե ր ն ա հ ա տ ա կ ն ե ր ը

մ ե ր ն ա հ ա տ ա կ ն ե ր ն ե ն , ձ ե ր հ ա յր ե ր ը մ ե ր հ ա յր ե ր ն ե ն ՛» :Ղպտի Եկեղեցու հոգևոր առաջնորդը պատմեց իր ' Հայաստան և

Ծիծեռնակաբերդ կատարած այցեթւթյան մասին, ողջունեց Հայաստա­նում հետխորհրդային ժամանակաշրջանում սկզբնավորված քրիստ ո­նեական վերազարթոնքը և շեշտեց երիտասարդ սերնդի կրոնական դաստիարակության կարևորությունը.

« Զ ե ր դ Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն Գ ա ր ե գ ի ն Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ,

“ է ր ե ց յտ լ ե ղ բ ա յր ն ե ր և ք ո ւ յ ր ե ր :Ե ս շ ա տ ո ւ ր ա խ ե մ , ո ր ա յս օ ր ձ ե զ հ ե տ մ ի ա ս ի ն գ տ ն վ ո ւ մ ե մ ա յս տ ե ղ , Ս բ .

Գ ր ի գ ո ր Լ ո ւ ս ա վ ո ր ի չ հ ա յկ ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ , ո ր տ ե ղ ն ե ր կ ա է ն ա և Ն ո ր ի ն

Ս ո ւ ր բ Օ ծ ո ւ թ յո ւ ն Գ ա ր ե գ ի ն Ա Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը : Հ ա յ ժ ո ղ ո ­

վ ո ւ ր դ ը մ ե ր ե ղ բ ա յր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն է : Ն ր ա ն ք պ ա շ տ ո ւ մ ե ն ն ո ւ յ ն ս ր բ ե ր ի ն ,

ն ո ւ յն ն ա հ ա տ ա կ ն ե ր ի ն և ն ո ւ յ ն հ ա յր ե ր ի ն , ի ն չ պ ե ս և մ ե ն ք ' ե գ ի պ տ ա ց ի ն ե ր ս :

Մ ե ն ք ո ւ ն ե ն ք մ ի հ ա վ ա տ ք , մ ի ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ո ւ թ յո ւ ն : Դ ա մ ե ր Ա ր և ե լ յա ն

Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի հ ա վ ա տ ն է : ՜ Մ ե ն ք ա պ ր ե լ ե ն ք մ ի ա ն մ ա ն

պ ա տ մ ա կ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ա շ ր ջ ա ն ն ե ր :Զ ե ր դ Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն , ե ս ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ մ ե մ 'Ձ ե զ և Ձ ե ր բ ո լ ո ր ո ւ ղ ե կ ի ց ն ե ր ի ն :

Մ ե ր բ ա ր ե կ ա մ ո ւ թ յո ւ ն ը ս կ ի զ բ է ա ռ ե լ ա վ ե լի ք ա ն 1 3 տ ա ր ի ա ռ ա ջ , ե ր բ

մ ե ն ք հ ա ն դ ի պ ե ց ի ն ք :

ի ն չ պ ե ս ա ր դ ե ն ն շ ե ց ի , մ ե ր պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ը ն թ ա ց ք ո ւ մ ե ղ ե լ ե ն դ ժ վ ա ր ի ն

ժ ա մ ա ն ա կ ա շ ր ջ ա ն ն ե ր , հ ա տ կ ա պ ե ս Օ ս մ ա ն յա ն կ ա յս ր ո ւ թ յա ն օ ր ո ք , ս ա կ ա յն

Ե կ ե ղ ե ց ի ն մ ի շ տ է լ ո տ ք ի է կ ա ն գ ն ե լ ա յդ պ ի ս ի ժ ա մ ա ն ա կ ա շ ր ջ ա ն ն ե ր ի ց հ ե տ ո :

Զ ե ր դ Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն , ի ն ձ վ ր ա մ ե ծ տ պ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն գ ո ր ծ ե ց հ ա տ կ ա պ ե ս Ձ ե ր

1 9 9 8 ԷՋՍԻԱԾԻՆ Р-Գ 4 5

ա յն մ ի տ ք ը , թ ե Հ ա յ Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ս ո վ ե տ ա կ ա ն ա թ ե ի ս տ ա կ ա ն

վ ա ր չ ա կ ա ր գ ի ա վ ե լի ք ա ն 7 0 տ ա ր ի ն ե ր տ և ա ծ ժ ա մ ա ն ա կ ա շ ր ջ ա ն ի ց Հ ե տ ո

կ ե ր պ ա ր ա ն ա փ ո խ մ ա ն , վ ե ր ա փ ո խ մ ա ն կ յա ն ք , ո ւ ղ ի է ո տ ք դ ր ե լ : Մ ե ր ե ր կ ր ռ ւ մ '

Ե գ ի պ տ ո ս ո ւ մ , Ե կ ե ղ ե ց ո ւ վ ե ր ա զ ա բ թ ո ն ք ը ս կ ս վ ե ց կ ի ր ա կ ն օ ր յա դ պ ր ո ց ն ե ր ի

գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յ ա մ բ : Մ ե ն ք ն ա խ ա ձ ե ռ ն ե ց ի ն ք Հ ո վ վ ա պ ե տ ա կ ա ն խ ն ա մ ք և

Հ ո գ ա ծ ո ւ թ յ ո ւ ն յ ո լ ր ա ք ա ն յ ո լ ր մ ա ն ո ւ կ ի ն կ ա տ մ ա մ բ ' ս կ ս ա ծ ն ր ա կ յա ն ք ի

ա մ ե ն ա վ ա ղ , ս կ զ բ ն ա կ ա ն շ ր ջ ա ն ի ց : Մ ա ն ո ւ կ ն ե ր ը մ ե ծ ա ն ո ւ մ , դ ա ո ն ո ւ մ ե ն

ե ր ի տ ա ս ա ր դ ն ե ր , և մ ե ն ք խ ն ա մ ք ո ւ Հ ո գ ա ծ ո ւ թ յո ւ ն ե ն ք տ ա ծ ո ւ մ ն ա և ե ր ի տ ա ­

ս ա ր դ ո ւ թ յա ն ն կ ա տ մ ա մ բ : Մ ե ն ք դ ե ռ և ս շ ա տ ա ն ե լի ք ն ե ր ո ւ ն ե ն ք , և ե ս

մ տ ա դ ի ր ե մ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ե ր ի ց մ ե կ ի ն Հ ա ն ձ ն ա ր ա ր ե լ ե ր ի տ ա ս ա ր դ ո ւ թ յա ն

Հ ո գ ս ը : Ա յ դ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ը թ ե մ չ ի ո ւ ն ե ն ա : Ն ր ա մ ի ա կ պ ա տ ա ս խ ա ­

ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ը , պ ա ր տ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը կ լ ի ն ե ն մ ա ն ո ւ կ ն ե ր ը :

Ա ր և մ ո ւ տ ք ի ե ր կ ր ն ե ր ո լ մ , ա մ ե ն ո ւ ր ե ք , ո ւ ր ե ս ա յց ե լե լ ե մ , մ ի շ տ է լ ա ս ե լ ե մ ,

ո ր ա ռ ա ն ց ե ր ի տ ա ս ա ր դ ո ւ թ յա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ա ն ա պ ա գ ա Ե կ ե ղ ե ց ի է : Մ ե ր

ս ե ր ո ւ ն դ ն ա ս ո ւ մ է ն ո ր խ ո ս ք , ս ա կ ա յն ա յն ի ր ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն է դ ա ր ձ ն ո ւ մ ն ո ր ս ե ր ո ւ ն դ ը :

Զ ե ր դ Ս ր ր բ ո լ թ յո ւ ն , ե ս շ ա տ մ ե ծ Հ ր ճ վ ա ն ք ե մ ա պ ր ո ւ մ , ե ր բ լ ս ո ւ մ ե մ , թ ե

ի ն չ պ ի ս ի ա ն ս ա Հ մ ա ն Հ ա յր ա պ ե տ ա կ ա ն խ ն ա մ ք և գ ո ւ ր գ ո ւ ր ա ն ք ե ք տ ա ծ ո ւ մ

մ ա ն ո ւ կ ն ե ր ի և ե ր ի տ ա ս ա ր դ ո ւ թ յա ն ն կ ա տ մ ա մ բ : Մ ա ն ո ւ կ ն ե ր ի և

ե ր ի տ ա ս ա ր դ ն ե ր ի Հ ա մ ա ր պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ը Ե կ ե ղ ե ց ո ւ պ ա տ ա ս խ ա ­

ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ը , պ ա ր տ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն է , ի ն չ պ ե ս ն ա և ը ն տ ա ն ի ք ի . Հ ա տ կ ա պ ե ս

ծ ն ո ղ ն ե ր ի և ը ն տ ա ն ի ք ի մ յո ւ ս բ ո լ ո ր ա ն դ ա մ ն ե ր ի պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ը :

Ե ս Հ ո ւ ս ո վ ե մ , ո ր Ձ ե ր տ ա ծ ա ծ Հ ա յր ա կ ա ն խ ն ա մ ք ը և Հ ո գ ա տ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ը

Հ ա յ մ ա ն ո ւ կ ն ե ր ի և ե ր ի տ ա ս ա ր դ ն ե ր ի Հ ո գ և ո ր կ յ ա ն ք ի , Հ ո գ և ո ր ա ր ժ ե ք ն ե ր ի ,

կ ր թ ո ւ թ յա ն և դ ա ս տ ի ա ր ա կ ո ւ թ յա ն Հ ա ն դ ե պ ա յ ս ո լ Հ ե տ և է ՛ լ ա վ ե լի կ խ ո ր ա ն ա Հ ա ն ո ւ ն Հ ո ր , Ո ր դ ո ւ և Ս ո ւ ր բ Հ ո գ ո ւ : Ա մ ե ն » :

Վերջում Նորին Սուրբ Օձությունը, ի նշւսն իր ա նդրանիկ հովվապետական այցելության եգիպտահայոց թեմ, մի սկիհ նվիրեց Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցուն, որպեսզի ամեն անգամ, երբ այդ սկիհից Ս. Հաղորդություն ստանան հայ հավատացյաչները, նաև զգա ն Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիա ծնի օրհնաբեր շունչը:

ԱԶԳԱՅԻՆ ԱՌԱՋՆՈՐԴԱՐԱՆԻ ԲԱԿՈՒՄ ԶԵՏԵՂՎԱԾ ԽԱՉՔԱՐԻ ՀԱՆԴԻՍԱՎՈՐ ԲԱՑՄԱՆ ԱՐԱՐՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ

Հավարտ Սուրբ և անմահ Պատարագի, երկու Եկեղեցիների հոգևոր առաջնորդները, ամպհովանու ներքո և բազմաթիվ հավատացյաչների ծափողջույնների ուղեցկությամբ, առաջնորդվեցին դեպի եկեղեցու բակ, ուր Նորին Սրբությունը կատարեց Հայաստանից իր հետ բերա ծ և բակում զետեղված խաչքարի հանդիսավոր բացումը' ի հավերժացումն Մ եծ եղեռնի անմեղ զոհերի անմահ հիշատակի:

Բ ա ց մ ա ն ա ր ա ր ո ղ ա կ ա ր գ ի ց հ ե տ ո Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ը , դ ի մ ե լո վ ն ե ր կ ա ն ե ր ի ն , ա ս ա ց . «Բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ն ե ր ն Լ և ո ն Զ ա վ ե ն -Ս յո լր մ ե լյա ն ը գ ր ա ծ է . « Մ ե ռ ե լն ե ր ո ւս ի բ ր և խ ա չ , ես ա յս Ն ա ռը տ ն կ ե ց ի » : Ես կ ո ւզ ե մ , ո ր ա յս խ ա չք ա ր ը ձեր բո լո ր ի ն Հա մա ր ը լլա ծա ռ կ ե ն դ ա ն ի , ծ ա ռ կ ե ն դ ա ն ա ր ա ր , ո չ թ ե մ ա Հվա ն Հո ւշա ր ա ր , ա յլ կ յա ն ք ի մ ղ ի չ ո ւ ժ մեր նոր ս ե ր ո ւն դ ի ն ՛» :

46 Р-Գ է ս Մ Ի Ա Ծ Ի Ն 1 9 9 8

Հ Ա Մ Ա Տ Ե Ղ Հ Ա Յ Տ Ա Ր Ա Ր Ո Ւ Թ Յ Ա Ն Ս Տ Ո Ր Ա Գ Ր Ո Ւ Մ Ը

Այնուհետև Վեհափառ Հայրապետը և Շ հանդիսավոր թափորի ուղեկցությամբ, առաջնորդվեցին դեպի Ս.Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցու հարևանությամբ գտնվող Ազգային առաջ­նորդարանի դահւիճ, ուր Հա, ԱռաքկականյԵկ1Խլ>եցոԼ^ ™ ԳԿաթողիկոսը և Ղպտի Ուղղափառ ե կ ե ղ ե ց ի պ ե տ ; Շ ը ն * Պատրիարքը ստորագրեցին համատեղ հայտարարություն Հայ և Ղպտի Ուղղափառ^ Եկեղեցիների միջև հետագա համագործակցության

հա1Հ ^ տ ե ղ ա ,ա տ ա ր ա ր ո ւ թ յա ն ստորագրումից առաջ Նորին Սուրբ

Օծությունն ասաց.« Ա յս օ ր ը ո չ թ ե պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը վ ե ր Հ ի չ ե լո ս , ա յլ պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն կ ե ր տ ե լո ւ

օ ր է : Ա յ ս օ ր ը մ ի ն ո ր է չ է բ ա ց ո ւ մ մ ե ր ե ր կ ո ւ կ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն ե ր ի պ ա տ մ ո ւ թ յա ն , մ ե ր Հ ա ր ա տ և ո ղ բ ա ր ե կ ա մ ո ւ թ յա ն , ս ե ր տ Հ ա մ ա գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ յա ն մ ե շ Ա յս օ ր ը

Ղ պ տ ի Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ և Հ ա յ Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ ի ա ս ն ա կ ա ­

ն ո ւ թ յա ն ո ւ ղ ղ ա կ ի և ո ր ո շ ա կ ի դ ր ս և ո ր ո ւ մ ն է . Ե վ ա յս օ ր ե ս ա յս փ ա ս տ ա

թ ո ւ ղ թ ը ի մ ի Ք ր ի ս տ ո ս ե ղ բ ո ր ' Շ ը ն ո ւ դ ա Գ Պ ա տ ր ի ա ր ք ի Հ ա վ ա ն ո ւ թ յա մ բ և

Հ ա մ ա ձ ա յն ո ւ թ յա մ բ կ ա ն վ ա ն ե մ Կ ա Հ ի ր ե ի փ ա ս տ ա թ ո ւ ղ թ * .

Երկու Եկեղեցիների հոգևոր առաջնորդները հայտարարագրում գոհունակությամբ նշեցին և հաստատեցին Հա, և Ղպտի Եկեղեցիների քրիստոնեական հավատքի դարավոր միությունը, որ հաստատված է Սուրբ Գրոց հիման, Ընդհանուր Եկեղեցու նախնական ավանդության վրա և հռչակված առաջին երեք Տիեզերական ժողովներով: Գարեգին Ա Կաթողիկոսը և Շընուդա Գ Պատրիարքը միաժամանակ հանձն առան ԱրևեԱան Ուղղափառ Եկեղեցիների խմբում է՜լ ավեյի սերտացնել երկու Եկեղեցիների միջև համագործակցությունը համեղբայրության բնագավառում, կրթական, ընկերային ասպարեզներում:

СОММ(Ж БЕСЬАКАТКЖ А Ш М Е ^ А С Е 1ՏՏ116Ճ Ьу

ատ НОЫВДВЗ РОРЕ БНЕГЧША Ш,РаМагсЬ օք ТЬе Сорйс ОгШойох СЬигсЬ

А Ш Н К НОЬШЕЗБ К А К ЕК Ш I,СаШоНсю օք АД1 Агтешапв

\Уе ЬитЫу §1 Уе Лапке էօ Օօճ, էհշ РаЛег, էհշ Տօո ап<3 ТЬе Но11у Տբւոէ 'А'Ьо опсе то ге §гасей ստ \укЬ а пе\у апй псЬег оррогШш1у օք ջա ո ջ 1 ап§ 1 Ые ехргевБюп էօ оиг тиШа1 ЬгоЛейу 1оуе, էօ оиг ипйу т էհշ СЬпБ^ап ք8ւէհ յոՃ էօ оиг с о т т о п т и ш й у օք в е т с е էօ Ле реор1е շոէուտէշճ էօ оиг տբաէստմ саге. \Уе аге, тй ееё, с!еер1у ջաէշքւմ էօ № ա \ у Ь о епаЬЫ ստ, ժսոոջ Л е քւռէ թ8Տէօռմ лаек օք №տ НоИпевв К агект I էօ №տ Яоск т Е§ур1, էօ աշշէ ОДейег Ьеге, т С а 1го, Е§ур 1 , т Ше ёаув Ье^уееп Л е 14էհ апй 18էհ 1апиагу ւո էհւտ вртШаНу աօտէ

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 4 7

շոոօհտջ տշյտօո օք էհշ քշՅտէ օք апс! Ер1рЬапу, էօ ргау էօջշէհշր апс! էօс!сНЬсга1с Ю^еЛег оп оиг сошшоп са1Пп§ ш էհշ з е т с е էօ оиг Ьогс! յշտստ Շհոտէ, էԽօսջհ оиг շհսւշհշտ \укЫп էհշ ГатПу օք էհշ О п ета ! ОлЬос!ох Շհա՜օհշտ.

Но’Л' ге\узгШп§ к \уа5 էօ опсе то ге геаШ гт էհշ ипку օք оиг Օհոտէւտո քօւէհ էհՅէ Ьав Ьееп քաէհքնւ^ та М а т с с ! а11 а1оп§ էհշ թ8տէ շշոէսոշտ, апс! \уЬюЬ ւտ ԵյտշՃ օո էհշ Но1у Տշոբէսւ՜շտ օո էհշ саг1у сЬигсЬ ТгздШоп տտ рготи1§эЫ Ьу էհշ քՄՏէ էհրշշ Еситсшса1 СоипсИв, пашс1у, օք№շշտ (325), օք Օ>ոտէ3ոէւոօբ1շ (381) апс! օք ЕрЬсвив (431). \Ус гепс\у оиг շօաաւէաշոէ էօ § 1 ус то ге сопсгей схргеБзюп էօ Աաէ ипку т էհշ Աքշ апс! ւէոշտտ օք оиг сЬигсЬсв ւո ք8ւէհքս1 оЬссНвпсс էօ էհշ \уШ օք оиг Ьогс! Гпсатай , յշտստ Շհոտէ, յոՃ ւո շօոէասՅէւօո օք էհշ ОлЬос!ох 1с§эсу օք էհշ տտօւ՜շճ ТгасПпоп օք оиг СЬигсЬ РаЛсге.

\Ус гепс!сг Лзпкя апй §1огу էօ էհշ Но1у Тппку Л г Ьауш§ հ1շտտշ<3 оиг Сорйс зпс! А гтеш ап ОйЬойох СЬигсЬсв ւո էհշ թՅտէ շշոէսոշտ օք сопвссгаЫ Աքշ յոԺ տօսոժ էշտօհաջ օք оиг տտւոէտ апй тайуге, апс! քօք էհշ ипвЬэксп зпс! ипЬгоксп сопйпику т էհշ иш 1 у օք քՅւէհ \уЫсЬ \уз<; “опсс քօր а!1 йсИусгсс! էօ էհշ տ3 ւոէտ” (.Гис!с, 3), յոՃ քօր էհշ зртШ а! \ус11 եշւոջ օք оиг Ьс1оусй բշօբ1շտ.

\Ус с о т т к օարտշ^շտ էօ р го т о й ւո то ге У1 8 1 Ыс յոՃ էաւշւե1շ \уауз էհշ շ1օտշ օօօբշՐՅէւօո օք оиг гевресйуе Շհսո:հշտ օք էհշ й т Н у օք О п ст а ! 0«Ьос!ох СЬигсЬсв ւո оиг 1ПУо1устст ւո էհշ Е си тетсз1 М о у с т с т օո 1оса1, ге§юпа1 апс! \уогЫ кусЬ , էօ ригеие то ге зс 1 1 Уе1 у оиг с о т т о п էՅտ!< ւո քտօւոջ апс! աշշէւոջ էհշ пс\у сЬаНспёсз օք էհշ т о с !с т \уог1с! \уЬсгс е х ^ е т е տշշսԽոտէ էրշոճտ օք Աքշ аге տօ с!сср!у Յքքշշէւոջ էհշ տբւոէսՅ!, то га ! апс* տօայ1 հքշ օք оиг рсор1с ւո էհւտ сспГигу \уЫсЬ ւտ с!гз\утё ւէտ շոճ. 1ո СЬпЯПап հօբշ ^ շ 1оок Ь п у зп ! էօ էհշ с!а\уп օք էհշ էհւոՅ т Ш с п т и т օք оиг Շհոտէւ3ո հւտէօ^, յոՃ еатевН у ргау оиг Ьогс! էօ т а к с ւէ а էւաշ օք §гез1 ег տբաէՅս1 гепс\уа1.

\Ус арреа1 էօ а11 оиг Оюссэап 1*/1շէւ-օբօ1ւէՅոտ, եւտհօբտ, раш Ь բոշտէտ апё 1ау рсор1с т оиг о\уп շօսոէոշտ օք Е§ур 1 зпс! А гтсш а эб \усИ эб ւո էհշ \уог!с1\у1с1с О^аврога, էօ с!сус1ор сЬвсг քշԽէւօոտհւբտ апё էօ аёуапсе т էհշ ջշոսւոշ сситсп1са1 ^ауя օք тиМ а! с 0 0 рсга1 1 0 п Ьу հշւոջ то11уа!сс1 Ьу էհշ ип!1у апс! йстапй օք оиг քաէհ апй Ьу էհշ со п сст քօր էհշ տբաէս81 հշտեհ апй сгеайус տշո/ւշշ օք оиг рсор1с агоипс! էհշ \уог1с1, рай!си1аг1у ւո оиг տշո^ւշշ էօ էհշ уоип§ §епегайоп.

\Ус епсоига§е էհշ ригвиЛ օք ^геайг соИаЬогаИоп ւո էհշ յրշյտ օք էհշ ТЬео1о§1са1 Еёисз 1 1 0 п, էօ եոոջ տէօ քօօստ էհշ Ну1 п§ էքՅճւէւօոտ օք оиг геврссйус сЬигсЬсз. ЕхсЬап§с օք տէսճշոէտ апё թքօքշտտօռ օք Лсо1о§у ւտ օոշ օք էհշ ւաաշճւՅէշ сситсп!са11авк5 էհՅէ \ус гесо ттсп й էօ оиг ТЪео1о§1са1 տշհօօ1տ յոՃ օէհշք ссШсгв еп^а^её ւո Л ео 1 о§ 1са 1 гевсагсЬ апс! տէսճւշտ, էօ ригеис т о ге асйус1у Ю^ау էհշո ЬаБ Ьссп ճօոշ Ье^ге.

ТЬс տօսոժ апс! ЬсакЬу շճւքւշՅէւօո ւո էհշ С Ь тй ап քտւէհ օք էհշ сЫМгеп յոՃ էհշ аёик, ւո ассогс!апсе м/ւէհ էհշ ОпЬойох (Յօօե՜ւոշ յոԺ тога1 էՇՅօհւոջտ օք оиг сЬигсЬсБ, ւտ зпоЛег згса у/Ьсге \ус ւոտէաշէ оиг сЬигсЬез էօ сгеай пс\у յոՃ то ге ге1суат апс! ргоёисйуе \узув օք соорега1 1 оп.

т еп^огяе էհշ р го т 0 1 1 0 п օք էհշ տօօւտ! տշ^ւշշտ օք оиг сЬигсЬев рзй 1си!зг 1у ք°ք 1Ье Роог апс1 էհշ ипс1сг-рпУ11с§сс1, Խք էհշ 51ск յոՃ էհշ հտոճւշՅբբշճ. \Ус

4-8 Р-Գ աջս՜իածին 1998

տսջշշտէ էօ а11 оиг ог§ап12айоп5 աէհ ё1асопа! уосайоп апс! шапёа1е էօ ьпда^е тшсгеаБей апй сопсепей շքքօճտ т էհւտ агеа օք пеей.

т Юок ք օ ^ ճ էօ с1о8ег апс! то ге ս*գս«ւէ т и т а ! ™>է&է.օոտ Ь е^ ееп ոօէ оп1у Неабз օք оиг сЬигсЬез եսէ а1зо Ь е^ееп М е ^ р о ! ^ , հ.տհօրտ рпе515 апё оЛег 5егуап15, աէհ а р ен ф ес^е апй а уш оп & г тиша1 з о М а т у апс!

еПП ъ у տէհ а!1 Л е те тЬ егз օք оиг сИшсИе.ւ & г * е Реасе апй с е ш Л е *оП<! апс! Ъг *и е Ьитап ргозрегку օք Е 8УР1, օք Л е *Ь о 1 е օք Л е *М Ш е Е а * օք А г т е т а апс! № Еото-КагаЬа8Ь апс! 1Ьг * е *ог1с! а! 1аг8е . Мау С о I виик ստ, оиг сЬигсЬез апс! а11 Л е реор1ез ш Ше ^ ау էօ реасе ог е ւ 0 քօք №տ §1огу.

к *К агект I ֊ БЬепоиДа Ш

18էհ 1апиагу 1998 Сайчэ, Е§ур1

ՆՈՐԻՆ ՍՈԻՐԲ ՕԾՈԻԹՅՈԻՆ Տ .Տ . ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻ ԵՎ ՂՊՏԻ ՈԻՂՂԱՓԱՈ- ԵԿԵՂԵՑՈԻ ՊԱՊ ՆՈՐԻՆ

ՍՐՐՈԻԹՅՈԻՆ ՇԸՆՈԻԴԱ Գ ՊԱՏՐԻԱՐՔԻ ՀԱՄԱՏԵՂ ՀԱՅՏԱՐԱՐՈԻԹՅՈԻՆԸ ԵՎ ՊԱՏԳԱՄԸ

Մ ե ն ք խ ո ն ա ր հ ա բ ա ր գ ո հ ո ւ թ յո ւ ն ե ն ք ը ն ծ ա յո ւ մ Ա ս տ ծ ո ւ ն ' Հ ո ր ը , Ո ր դ ո ւ ն և

Ս ո ւ ր բ Հ ո գ ո ւ ն , ո ր և ս մ ե կ ա ն գ ա մ մ ե զ շ ն ո ր հ ե ց մ ի ն ո ր և ա վ ե լի հ ա ր ո ւ ս տ

հ ն ա ր ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ' խ ո ս ո ւ ն ՛ա ր տ ա հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն հ ա ղ ո ր գ ե լո ւ մ ե ր ե ղ բ ա յր ա ­

կ ա ն փ ո խ ա դ ա ր ձ ս ի ր ո ւ յն , ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն հ ա վ ա տ ք ի մ ե է մ ե ր մ ի ո ւ թ յա ն ը և

մ ե ր հ ո գ և ո ր խ ն ա մ ք ի ն հ ա ն ձ ն վ ա ծ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ծ ա ռ ա յո ւ թ յա ն մ ե ր ր ն դ հ ա ն ո ւ ր

ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յա ն ը : Մ ե ն ք ի ս կ ա պ ե ս խ ո ր ա պ ե ս շ ն ո ր հ ա կ ա լ ե ն ք Ն ր ա ն , ո ր ,

Ն ո ր ի ն Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն Գ ա ր ե գ ի ն Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի կ ո ղ մ ի ց Ե գ ի պ տ ո ս ի ի ր հ ո տ ի ն տ վ ա ծ ա ն դ ր ա ն ի կ հ ո վ վ ա պ ե տ ա կ ա ն ա յ ց ե լ ո ւ թ յ ա ն ը ն թ ա ց ք ո ւ մ , մ ե զ

հ ն ա ր ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը ն ծ ա յե ց ' մ ի մ յա ն ց հ ա ն դ ի պ ե լո ւ ա յս տ ե ղ ' Կ ա հ ի ր ե ո ւ մ ,

Ե գ ի պ տ ո ս ո ւ մ , հ ո ւ ն վ ա ր ի 1 4 - 1 8 - ը , Ս ո ւ ր բ Ծ ն ն դ յա ն և Ա ս տ վ ա ծ ա հ ա յտ -

ն ո լ թ յա ն տ ո ն ի ա յս հ ո գ և ո ր հ ա ր ս տ ա ց մ ա ն շ ր ջ ա ն ո ւ մ , մ ի ա ս ի ն ա ղ ո թ ե լ ո ւ և

մ ի ա ս ն ա բ ա ր խ ո ր հ ր դ ա ծ ե լ ո ւ մ ե ր Տ ի ր ո ^ ՚Հ ի ս ո ւ ս Ք ր ի ս տ ո ս ի ծ ա ռ ա յո ւ թ յա ն մ ե ^

մ ե ր ր ն դ հ ա ն ո ւ ր կ ո չ մ ա ն մ ա ս ի ն ' մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի մ ի ջ ո ց ո վ ' Ա ր և ե լ յա ն

Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ը ն տ ա ն ի ք ո ւ մ :

Ո ր ք ա ն մ խ ի թ ա ր ա կ ա ն է ր մ ե կ ա ն գ ա մ և ս հ ա ս տ ա տ ե լ մ ե ր ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն

հ ա վ ա տ ք ի մ ի ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ո ր հ ա վ ա տ ա ր մ ո ր ե ն պ ա հ պ ա ն վ ե լ է ա ն ց յա լ բ ո լ ո ր

դ ա ր ե ր ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ և ո ր ը հ ի մ ն վ ա ծ է Ս ո ւ ր բ Գ ր ք ի վ բ տ , վ ա ղ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ա վ ա ն դ ո ւ թ յա ն վ ր ա , ի ն չ պ ե ս ո ր բ ա ն ա ձ և վ ա ծ է ա ռ ա ծ ի ն ե ր ե ք Տ ի ե զ ե ր ա կ ա ն

ժ ո ղ ո վ ն ե ր ի կ ո ղ մ ի ց , ո ր է Ն ի կ ի ա ( .3 2 5 ) , Կ ո ս տ ա ն գ ն ո լպ ո լի ս ( 3 8 1 ) և Ե փ ե ս ո ս

( 4 3 1 ) : Մ ե ն ք վ ե ր ա ն ո ր ո գ ո ւ մ ե ն ք մ ե ր հ ա ն ձ ն ա ռ ո ւ թ յո ւ ն ը ա վ ե լի շ ո շ ա փ ե լի

ա ր տ ա հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն հ ա ղ ո ր գ ե լո ւ ա յ գ մ ի ո ւ թ յա ն ը մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի կ յա ն ք ի և

վ կ ա յո ւ թ յա ն մ ե ^ , հ ա վ ա տ ա ր ի մ հ ն ա զ ա ն դ ո ւ թ յա մ բ մ ա ր մ ն ա ց յա լ Տ ի ր ո Հ '

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 4 9

Հ ի ս ո ւ ս Ք ր ի ս տ ո ս ի կ ա մ ք ի ն և ի շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Հ ա յր ե ր ի

ս ր ր ա ղ ա ն ա վ ա ն դ ո ւ թ յա ն ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ , ա վ ա ն դ ի ն :

Մ ե ն ք գ ո հ ո ւ թ յ ո ւ ն և փ ա ռ ք ե ն ք վ ե ր ա ռ ա ք ո ւ մ Ս ո ւ ր բ Ե ր ր ո ր դ ո ւ թ յա ն ը ' մ ե ր

Ս ր բ ե ր ի և Ն ա հ ա տ ա կ ն ե ր ի ս ր բ ա գ ո ր ծ վ ա ծ կ յա ն ք ի ե խ ո ս ո ւ ն ո ւ ս մ ո ւ ն ք ի

ա ն ց յա լ դ ա ր ե ր ո ւ մ մ ե ր Ղ պ տ ի և Հ ա յ Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը օ ր հ ն ե լ ո ւ և

հ ա վ ա տ ք ի մ ի ո ւ թ յա ն ա ն ս ա ս ա ն ե լի ո ւ ա ն խ ա փ ա ն շ ա ր ո ւ ն ա կ ա կ ա ն ո ւ թ յա ն

հ ա մ ա ր , ո ր ը « մ ե կ ը ն դ մ ի շ տ տ ր վ ե ց Ս ր բ ե ր ի ն » ( Հ Ո Ւ Դ Ա Ա 3 ) , և մ ե ր ս ի ր ե ց յա լ

Կ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն ե ր ի հ ո գ և ո ր պ ա յծ ա ռ ո ւ թ յա ն հ ա մ ա ր : Մ ե ն ք հ ա ն ձ ն ե ն ք ա ռ ն ո ւ մ

ա վ ե լի տ ե ս ա ն ե լ ի և խ ո ս ո ւ ն ձ և ե ր ո վ խ թ ա ն ե լ Ա ր և ե լ յ ա ն Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ

Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ը ն տ ա ն ի ք ո ւ մ մ ե ր հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ս ե ր տ

հ ա մ ա գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը տ ե ղ ա կ ա ն , շ ր ջ ա ն ա յի ն և հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յի ն

մ ա կ ա ր դ ա կ ն ե ր ի վ ր ա է կ ո ւ մ ե ն ի կ շ ա ր ժ մ ա ն մ ե ր մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յա ն մ ե ջ , ա վ ե լի

ա կ տ ի վ ո ր ե ն ա ռ ա ^ տ ա ն ե լ մ ե ր ը ն դ հ ա ն ո ւ ր խ ն դ ի ր ը ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց ա շ խ ա ր հ ի

ն ո ր մ ա ր տ ա հ ր ա վ ե ր ն ե ր ի հ ա ն դ ի պ ե լ ո ւ և դ ի մ ա գ ր ա վ ե լ ո ւ մ ե ջ , ե ր բ ի ր

ա վ ա ր տ ի ն մ ո տ ե ց ո ղ ա յս 'դ ա ր ո ւ մ կ յա ն ք ի ծ ա յր ա հ ե ղ ա շ խ ա ր հ ա յն ա կ ա ն

՚ հ ա կ ո ւ մ ն ե ր ը ա յն ք ա ն խ ո ր ա պ ե ս ա զ դ ո ւ մ ե ն մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի հ ո գ և ո ր ,

բ ա ր ո յա կ ա ն և ը ն կ ե ր ա յի ն կ յա ն ք ի վ ը ա : Ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն հ ո ւ յ ս ո վ մ ե ն ք

ն ա յո ւ մ ե ն ք մ ե ր ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ե ր ր ո ր դ հ ա զ ա ր ա մ յա կ ի

ա ր շ ա լ ո ւ յս ի ն և ջ ե ր մ ո ր ե ն ա ղ ո թ ո ւ մ մ ե ր Տ ի ր ո ջ ը , ո ր պ ե ս զ ի ա յն վ ե ր ա ծ ի ա վ ե լի

մ ե ծ հ ո գ և ո ր վ ե ր ա ն ո ր ո գ ո ւ թ յա ն մ ի ժ ա մ ա ն ա կ ա շ ր ջ ա ն ի :

Մ ե ն ք կ ո չ ե ն ք ո ւ ղ ղ ո ւ մ մ ե ր բ ո լ ո ր թ ե մ ա կ ա լ ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն ե ր ի ն , ե պ ի ս կ ո ­պ ո ս ն ե ր ի ն , ծ խ ա կ ա ն ք ա հ ա ն ա ն ե ր ի ն և ա շ խ ա ր հ ա կ ա ն ն ե ր ի ն ՝ մ ե ր ե ր կ ր ն ե ր ո ւ մ '

Ե գ ի պ տ ո ս և Հ ա յա ս տ ա ն , ի ն չ պ ե ս ն ա և ո ղ ջ Ս փ յո ւ ռ ք ի տ ա ր ա ծ ք ո ւ մ զ ա ր գ ա ց ­

ն ե լ ո ւ ս ե ր տ հ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը և ի ր ա պ ե ս է կ ո ւ մ ե ն ի կ ճ ա ն ա պ ա ր հ ն ե ր ո վ

ա ռ ա ջ տ ա ն ե լ ո ւ փ ո խ ա դ ա ր ձ հ ա մ ա գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը ' մ ղ վ ե լ ո վ մ ե ր հ ա վ ա տ ք ի

մ ի ո ւ թ յ ա մ բ և հ ր ա մ ա յա կ ա ն ո վ ո ւ ո ղ ջ ա շ խ ա ր հ ո ւ մ մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի , մ ա ս ն ա ­

վ ո ր ա պ ե ս ե ր ի տ ա ս ա ր դ ս ե ր ն դ ի , հ ո գ և ո ր ա ռ ո ղ ջ ո ւ թ յա ն և ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ

ծ ա ռ ա յո ւ թ յա ն հ ա ն ձ ն ա ռ ո ւ թ յա մ բ :

Մ ե ն ք ք ա ջ ա լ ե ր ո ւ մ ե ն ք ա ռ ա վ ե լ հ ա մ ա գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ յա ն մ ղ ո ւ մ ը

ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ա կ ա ն կ ր թ ո ւ թ յա ն բ ն ա գ ա վ ա ռ ո ւ մ ' կ ի զ ա կ ե տ ի տ ա կ վ ե ր ց ն ե լո ւ

մ ե ր հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի կ ե ն դ ա ն ի ա վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը : Ա ս տ վ ա ­

ծ ա բ ա ն ո ւ թ յա ն ո ւ ս ա ն ո ղ ն ե ր ի և դ ա ս ա խ ո ս ն ե ր ի փ ո խ ա ն ա կ ո ւ մ ը , ա յն ա ն մ ի ջ ա ­

կ ա ն է կ ո ւ մ ե ն ի կ ա ռ ա ջ ա դ ր ա ն ք ն ե ր ի ց է , ո ր մ ե ն ք ա ռ ա ջ ա ր կ ո ւ մ ե ն ք մ ե ր

ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ա կ ա ն դ պ ր ո ց ն ե ր ի ն ո ւ ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ա կ ա ն հ ե տ ա զ ո տ ո ւ թ յա ն և

ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ թ յա ն մ ե ջ ը ն դ գ ր կ վ ա ծ ' մ յո ւ ս կ ե ն տ ր ո ն ն ե ր ի ն , ո ր պ ե տ ք է

հ ե տ ա պ ն դ ե լ ա վ ե լի ա կ տ ի վ ո ր ե ն ա յս օ ր , ք ա ն ա ր վ ե լ է ն ա խ կ ի ն ո ւ մ :

Մ ա ն ո ւ կ ն ե ր ի և չ ա փ ա հ ա ս ն ե ր ի խ ո ս ո ւ ն և ա ռ ո ղ ջ ո ւ ս ո ւ ց ո ւ մ ը ք ր ի ս տ ո ն ե ա ­

կ ա ն հ ա վ ա տ ք ի մ ե ջ , մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ դ ա վ ա ն ա ն ք ի ն և բ ա ր ո յա ­

կ ա ն ո ւ ս ո ւ ց ո ւ մ ն ե ր ի ն հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն , մ ե կ ա յ լ բ ն ա գ ա վ ա ռ է , ո ր տ ե ղ մ ե ն ք

մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ն հ ա ն ձ ն ա ր ա ր ո ւ մ ե ն ք հ ա մ ա գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ յա ն ն ո ր , ա վ ե լի

շ ո շ ա փ ե լի և ա ր դ յո ւ ն ա վ ե տ ո ւ ղ ի ն ե ր ս տ ե ղ ծ ե լ ո ւ :

Մ ե ն ք զ ո ր ա վ ի գ ե ն ք կ ա ն գ ն ո ւ մ մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ր ն կ ե ր ա յի ն ծ ա ռ ա յ ո ւ ­

թ յ ա ն խ թ ա ն մ ա ն ը , մ ա ս ն ա վ ո ր ա պ ե ս ա ղ ք ա տ ն ե ր ի և ի ր ա վ ա զ ո ւ ր կ ն ե ր ի ,

հ ի վ ա ն դ ն ե ր ի և ա ն դ ա մ ա լ ո ւ յծ ն ե ր ի հ ա մ ա ր : Մ ե ն ք հ ա ն ձ ն ա ր ա ր ո ւ մ ե ն ք մ ե ր

բ ո լ ո ր կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն , ո ր ո ւ ն ե ն ծ ա ռ ա յո ղ ա կ ա ն կ ո չ ո ւ մ և պ ա շ տ ո ն ,

ն ե ր գ ր ա վ վ ե լ ո ւ հ ա ր ա ճ ո ւ ն և ն ե ր դ ա շ ն ա կ ջ ա ն ք ե ր ի մ ե ջ կ ա ր ի ք ի ա յս

բ ն ա գ ա վ ա ռ ո ւ մ : /

Մ ե ն ք ա կ ն կ ա լ ո ւ մ ե ն ք ա վ ե լի ս ե ր տ . և ա վ ե լի հ ա ճ ա խ փ ո խ ա դ ա ր ձ

50 Р-Գ էսՍ՜ԻԱԾՒՆ 1 9 9 8

ա տ ե լ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո չ մ ի ա յն մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի պ ե տ ե ր ի , ա յ լ և ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն ե ր ի ,

ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ե ր ի , ք ա հ ա ն ա ն ե ր ի և մ յո ւ ս ս պ ա ս ա վ ո ր ն ե ր ի մ ի ջ և ' փ ո խ ա դ ա ր ձ

հ ա մ ե ր ա շ խ ո ւ թ յա ն և հ ա ր ս տ ա ց մ ա ն հ ե ռ ա ն կ ա ր ո վ և տ ե ս ի լ ք ո վ :Մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ր ո լո ր ա ն դ ա մ ն ե ր ի հ ե տ մ ի ա ս ի ն մ ե ն ք ա ղ ո թ ո ւ մ ե ն ք

ա շ խ ա ր հ ի խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն և ա ր դ ա ր ո ւ թ յա ն հ ա մ ա ր Ե գ ի պ տ ո ս ի , ո ղ ք

Մ ե ր ձ ա վ ո ր Ա ր և ե լք ի , Հ ա յա ս տ ա ն ի և Լ ե ռ ն ա յի ն ՛Լ ա ր ա ր ա ղ ի և ը ն դ հ ա ն ր ա պ ե ս

ա շ խ ա ր հ ի ի ր ա կ ա ն բ ա ր գ ա վ ա ճ մ ա ն հ ա մ ա ր :Թ ո ղ Ա ս տ վ ա ծ մ ե զ , մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ն և բ ո չ ո ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն ե ր ի ն

ա ռ ա ջ ն ո ր դ ի խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն ճ ա ն ա պ ա ր հ ո վ Ա ս տ ծ ո Ա ր ք ա յո ւ թ յա ն և Ի ր

փ ա ռ ք ի հ ա մ ա ր :

ԳԱՐԵԳԻՆ 11 ՇԸՆՈՒԴԱ Գ

18 հունվարի 1998 թ., Կահիրե

ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻ ՕՐՀՆԱԲԵՐ ԱՅՑԵԼՈՒԹՅՈՒՆԸ« ՄԱՐԳԱՐԻՏ- ՊԱՅԾԱՌ ՀԱԿՈԲՅԱՆ» ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆՀամաւոեղ հայտարարության ստորագրումից հետո,

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ.Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը, եգիպտահայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Զավեն արքեպս. Չինչինյանի, ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան էդուարդ Նալբանդյանի, Ազգային իշխանությունների ներկայացուցիչների ուղեկցությամբ այցելեց Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցու հարևանությամբ կառուցված «Մարգարիտ-Պայծառ Հակոբյան» Մատենադարան:

Մատենադարանի տնօրեն էդուարդ Հակոբյանի բարիգայստյան և մեծարանքի խոսքերից հետո, Վեհափառ Հայրապետին անհրաժեշտ տեղեկություններ տրվեց մատենադարանում մեծ խնա մքով պահվող և ճաշակով ցուցադրված հազվագյուտ գրքերի և 19-րդ դարի հայ ականավոր երաժիշտների' Համբարձում Լիմոնճյանի, Կոմիտասի, Մակար Եկմալյանի, Նիկողոս Թաշճյանի, Հա կոբ Այվազյանի և ուրիշների անտիպ ձեռագրերի մասին:

Վեհափառ Հայրապետը, ի տես և ի յուր կատարված հայանվեր մեծ աշխատանքի, իր գոհունակությունն ու հիացմունքը հայտնեց էդուա րդ Հակոբյանին, ինչպես նաև օրհնեց Մ ա րգա րիտ ֊ Պայծառի անմահ հիշատակը:

Ի նշանավորումն հայրապետական օրհնաբեր այցելության, տիար էդուարդ Հակոբյանը Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածնի մատենադարանին նվիրեց մի հին « Հմայիչ» :

Այցելության վերջում Ամենայն Հա յոց Հա յրա պետը իր տպա­վորությունների հետևյալ արձանագրությունը թողեց մատենադարանի «Ոսկեմատյան»-ում.

« Հ ո գ ե կ ա ն խ ո ր բ ա վ ա ր ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն զ գ ա ց ի ա յս գ ր ք ի և ա ր վ ե ս տ ի ա շ խ ա ր հ ե ն ն ե ր ս : Փ ո ք ր ի կ չ ե ն ք մ ը ո ր պ ե ս կ ա ռ ո ւ ց վ ա ծ ք , ր ա յց ա ն չ ա փ ե լ ի և

ա ն տ ա ր ա զ ե լի ա շ խ ա ր հ մ ը հ ո գ ե կ ա ն ա պ ր ո ւ մ ն ե ր ո լ , հ ի շ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ և

մ ի ա ն գ ա մ ա յն ա ղ բ յո ւ ր մ ը հ ա ղ ո ր դ ո ւ թ յա ն ' մ ա հ չ ճ ա ն չ ց ո զ ա ր ժ ե ք ն ե ր ո լ :

ՀԱՄԱ

ՏԵՂ

ՀԱՅՏ

ԱՐԱՐ

ՈՒԹ

ՅԱՆ

ՍՏՈՐ

ԱԳՐՈ

ՒՄ

ՀԱՄԱ

ՏԵՂ

ԱՂՈԹ

Ք ՂՊ

ՏԱԿԱ

Ն Ս.

ՄԱՐԿ

ՈՍ

ԵԿԵՂ

ԵՑՈՒ

Մ

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 51

Բ ա ր ձ ր ո ր ե ն կ գ ն ա Հ ա տ ե մ ա յ դ ա չ խ ա ր Հ ի ն Հ ա վ ա տ ա ր ի մ և ը ն տ ի ր ս պ ա ս ա վ ո ր Մ ա յե ս տ ր ո է դ ո ւ ա ր դ Հ ա կ ո բ յա ն ը , ի ր ա ն խ ո ն ջ և Հ ա վ ա տ ա ր ի մ ո ւ

Հ ե տ և ո ղ ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ի ն Հ ա մ ա ր զ ո ր ա յն ք ա ն ա ն ձ ն վ ի ր ա բ ա ր Հ ա ռ ա ջ

տ ա ր ա ծ է և . կ շ ա ր ո ւ ն ա կ ե տ ա ն ի լ : Կ օ ր Հ ն ե ն ք Հ ի շ ա տ ա կ ը ի ր ա ն մ ո ռ ա ն ա լի

տ ի կ ն ո ջ Մ ա ր գ ա ր ի տ - Պ ա յծ ա ռ ի ն , ո ր ո ւ ն Հ ո գ ի ն ե ր կ ի ն ք ե ն կ բ ե ր կ ր ի ի տ ե ս ա յս

Մ ա տ ե ն ա դ ա ր ա ն — վ կ ա յա ր ա ն ի ն !

Թ ո ղ Ա ս տ ո լծ ո օ ր Հ ն ո ւ թ յո ւ ն ը ա ր և ի լ ո ւ յ ս ի ն պ ե ս շ ո ղ ա ա յս տ ե ղ : Թ ո ղ Ս. է ք մ ի ա ծ ն ի խ ո ր Հ ո ւ ր ղ ը վ ա ռ . մ ն ա ա յս տ ա ն մ ե ջ :

Ա ղ ո թ ա ր ա ր 1

Գ Ա ՐԵԳԻՆ ԱԿ ա թ ո ղ ի կ ո ս Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց

Կ ա Հ ի ր ե , 1 8 - 1 - 1 9 9 8

ԸՆԹ ՐԻՔ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԱՆԴԱՄՆԵՐԻ ՀԵ Տ,« ՆԱՅԼ ՀԻԼԹՈՆ» (1Ч1ЬЕ НПЛЧЖ НОТЕЬ) ՀՅՈՒՐԱՆՈՑՈՒՄ

Նույն օրը, երեկոյան ժամը 21.30-ին, « Նայլ Հիյթոն» հյուրանոցի շքեղ հյուրասրահում, ի պասւիվ Ամենայն Հայոց Հայրապետի, շուրջ 150 մասնակիցների ներկայությամբ, ազգային իշխանությունների կողմից տրվեց պաշտոնական ընթրիք:

ճաշկերույթի գեղարվեստական հայտագրի բացման խ ոսքով հանդես եկավ տիար Կարպիս Յաղըճյանը: Ասմունքով ու մեներգերով հանդես եկան տիկին Նորա Աղատյանը և տիար Գրիգոր Փարթամյանը:

ճաշկերույթի ընթա ցքում եյույթ ունեցա վ ՀՀ Կրոնից գործոց պետական կոմիտեի նա խա գա հ Լազար Սուջյանը' վկայելով, որ վեհավւառ Հայրապետը իր հովվապետական բոլոր այցեթւթյունների ժամանակ ընդունվում է մեծ ջերմությամբ, և շնորհակալություն հայտնեց նաև եգիպտահայության ցուցաբերած ջերմ ու սիրափր ընդունեչության համար:

Իր խ ոսքում Կահիրեի Թեմական ժողովի ա տ ենա պ ետ տիար Անդրանիկ Մեսրոպյանը նշեց հովվապետական այս այցեյության կարևորությունը գաղութի համար և ուժ ու կորով մաղթեց Վեհավւառ Հայրապետին' իր եկեղեցաշեն ծառայության ու բարձր պատասխա­նատվության ճանապարհին:

Արագածոտնի նորակազմ թեմի աշխատանքների մասին պատմող հակիրճ խ ոսքով հանդես եկավ թեմի առաջնորդ գերա շնորհ Տ- Նավասարդ եպս. Կճոյանը' առանձնակի ասելով.

Ձ ե ր գ Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն , բ ա ր ե պ ա շ տ տ ի ա ր ք և տ ի կ ն ա յք :

Ա յս օ ր ե ր ի ն մ ե ն ք վ ա յե լ ո ւ մ ե ն ք ա յն ա ռ ի թ ը , ո ր ը ն ծ ա յվ ա ծ է մ ե զ Ա մ ե ն ա յն

Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի կ ո ղ մ ի ց , ո ր պ ե ս ա ն դ ա մ ի ր շ ք ա խ մ բ ի :

Ա յ ս օ ր , ե ր բ մ ե զ պ ա տ ի վ ը ն ծ ա յվ ե ց պ ա տ ա ր ա գ ե լ Ս ո ւ ր բ Գ ր ի գ ո ր

ա ռ ա ^ ն ո ր դ ա ն ի ս տ ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ , մ ե ր ն վ ի ր ա կ ա ն պ ա ր տ ք ը ե ղ ա վ ա ղ ո թ ե լ ո ւ ա ռ

Ա ս տ վ ա ծ , ո ր մ ե ր Տ ե ր ը Ի ր զ ո ր ա վ ո ր ա ջ ո վ ա վ ե լի և ս ա շ խ ո ւ ժ ա ց ն ի

ե գ ի պ տ ա Հ ա յ Հ ա մ ա յն ք ի կ յ ա ն ք ը : Մ ե ն ք կ ո ւ զ ե ն ա յի ն ք , ո ր դ ո ւ ք է լ ն մ ա ն

ա յց հ լ ո ւ թ յա մ բ Հ յո ւ ր ը ն կ ա լ վ ե ք Ա ր ա գ ա ծ ո տ ն ի թ ե մ ո լ մ , ո ր ի ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն ե մ ե ս :

Ա ր ա գ ա ծ ո տ ն ի թ ե մ ը ն ա խ կ ի ն վ ա ր չ ա կ ա ն , տ ա ր ա ծ ք ա յի ն չ ո ր ս շ ր ջ ա ն ն ե ր ի

մ ի ա վ ո ր ո ւ մ ն է . Ա պ ա ր ա ն , Ա ր ա գ ա ծ , Թ ա լի ն և Ա շ տ ա ր ա կ : Պ ա տ մ ա կ ա ն

5 2 ? - Գ է ջ մ ի ա ծ ի ն 1998

Հ ա յա ս տ ա ն ի Ն ի գ գ ա վ ա ռ ի մ ի մ ա ս ը , Ա ր ա ր ա տ յա ն ն ա հ ա ն գ ի , Ա ր ա գ ա ծ ո ա ն գ ա վ ա ռ ի մ ի մ ա ս ը և Շ ի ր ա կ ի դ ա շ տ ա վ ա յ ր ի հ ա ր ա վ ա յի ն տ ա ր ա ծ ք ն էը ն դ գ ր կ ո ւ մ : Ո ւ ն ի 2 2 0 . 0 0 0 բ ն ա կ չ ո ւ թ յո ւ ն , 1 1 5 Հ ա մ ա յն ք , ո ր ի ց ե ր կ ը

ք ա ղ ա ք ա յի ն : Ո ւն ի 1 7 7 ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր և վ ա ն ք ե ր : Թ ե մ ը զ ե ղ ծ վ ե ց 1 9 9 6թ վ ա կ ա ն ի մ ա յ ի ս ի 3 0 - ի ն : Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յ ր ա պ ե տ ը ա ր դ ե ն հ ի ն գ ա ն գ ա մ

հ ո վ վ ա պ ե տ ա կ ա ն ա յ ց հ լ ո ւ թ յ ո ւ ն է կ ա տ ա ր ե լ Ա ր ա գ ա ծ ո տ ն ի թ ե մ : Մ ե կ և . կ ե ս

տ ա ր վ ա ը ն թ ա ց ք ո ւ մ թ ե մ ի ց ն ե ր ս հ ս կ ա յ ա կ ա ն գ ո ր է կ ա տ ա ր վ լ թ ե

շ ի ն ա ր ա ր ա կ ա ն , թ ե ' մ շ ա կ ո ւ թ ա յ ի ն , թ ե ' հ ո գ և ո ր , կ բ թ ա - դ ա ս տ ի ա ր ա կ չ ա կ ա ն

ո լո ր տ ն ե ր ո ւ մ : Ք ա ն դ վ ա ծ մ ե կ դ պ ր ո ց , ո ր կ ա ռ ո ւ ց վ ե լ է ր 1 9 1 2 - ի ն , 1 9 9 6 - ի նհ ի մ ն ո վ ի ն վ ե ր ա ն ո ր ո գ վ ե ց չ ի կ ա գ ո յա բ ն ա կ 8 9 - ա մ յա խ ա ր բ ե ր դ ց ի Ջ ի վ ա ն Կ ո բ ո յա ն ի ս ի ր ա հ ո ժ ա ր տ ր ա մ ա դ ր ա ծ մ ի ջ ո ց ն ե ր ո վ : Ա յս օ ր Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ո ր

հ ո վ ա ն ո ւ ն ե ր ք ո ա յն կ ո չ վ ո ւ մ է տ ո ւ ն դ պ ր ո ւ թ յա ն Մ ե ս ր ո պ Մ ա շ տ ո ց ի , ո ր տ ե ղ կ ա զ մ ա կ ե ր պ վ ե լո ւ ե ն գ ի տ ա կ ա ն խ ո ր հ ր դ ա ժ ո ղ ո վ ն ե ր , հ ա ն դ ե ս ն ե ր , գ ե ղ ա ր ­վ ե ս տ ա կ ա ն ն ե ր կ ա յա ց ո ւ մ ն ե ր , ց ո ւ ց ա հ ա ն դ ե ս ն ե ր : Ա ն ց յա լ տ ա ր վ ա ն ո յե մ բ ե ր ի

1 8 - ի ն և դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի 2 - ի ն Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ն ա խ ա գ ա հ ո ւ թ յա մ բա ր դ ե ն գ ո ւ մ ա ր վ ե ց ի ն հ ա յ մ տ ա վ ո ր ա կ ա ն ո ւ թ յա ն գ ի տ ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ ն ե ր , ո ր ո ն ց ը ն թ ա ց ք ո ւ մ գ ի տ ա կ ա ն ծ ր ա գ ի ր ը , ն ր ա գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յ ա ն շ ր ջ ա ն ա կ ը և

հ ե տ ա գ ա ա ն ե լի ք ն ե ր ը ո ր ո շ վ ե ց , ք ա ն ի ո ր կ ա ր ճ ժ ա մ ա ն ա կ է մ ն ա ց ե լ , ո ր պ ե ս զ ի ա պ ր ի լի 2 4 ^ ի ն մ ե ն ք հ ա ն դ ի ս ա վ ո ր ո ւ թ յա մ բ բ ա ց ո ւ մ ը կ ա տ ա ր ե ն ք ա յդ

դ պ ր ո ւ թ յա ն շ ե ն ք ի :

Հ ո կ տ ե մ բ ե ր ի 1 1 - ի ն , Ս ր բ ո ց Թ ա ր գ մ ա ն չ ա ց տ ո ն ի օ ր ը , բ ա ց վ ե ց Ա ր ա -

գ ա ծ ո տ ն ի թ ե մ ի ա ռ ա ք ն ո ր ղ ա ր ա ն ի դ ռ ն ե ր ը ձ ե ռ ա մ բ Ա մ ե ն ա յն Հ ա յ ո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի : Սա ե ր կ ր ո ր դ շ ի ն ա ր ա ր ա կ ա ն կ ա ր և ո ր լ ո ւ ր ջ ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի ց

մ ե կ ն է ր :Ա պ ր ի լի ն ս կ ս ե ց ի ն ք և ն ո յե մ բ ե ր ի ն ա վ ա ր տ ե ց ի ն ք Կ ա ր բ ի գ յ ո ւ ղ ի 1 7 - ր դ

դ ա ր ի Ս ո ւ ր բ Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն ե կ ե ղ ե ց ո ւ վ ե ր ա ն ո ր ո գ մ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ը : Ն ա և

հ ի մ ն ո վ ի ն կ ա ռ ո ւ ց վ ե ց ն ր ա հ ա ր ա վ ա յի ն մ ա ս ո ւ մ գ տ ն վ ո ղ ե ր ի ց ա տ ո ւ ն ը : Բ ա ր ե ր ա ր ը Ա ր մ ե ն Ծ ա տ ո ւ ր յա ն ն է ր :

Հ ո կ տ ե մ բ ե ր ի 1 - ի ն ս կ ս վ ե լ ե ն Բ յո ւ ր ա կ ա ն ի Ս . Հ ո վ հ ա ն ն ե ս ե կ ե ղ ե ց ո ւ վ ե ր ա ն ո ր ո գ մ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ը , ո ր ո ն ք ֆ ի ն ա ն ս ա վ ո ր վ ե լ ե ն Դ ա ն ի ա -

Հ ա յա ս տ ա ն գ ր ա ս ե ն յա կ ի կ ո ղ մ ի ց :

Գ ա ո ն ա հ ո վ տ ի հ ն ա գ ո ւ յն և գ ե ղ ե ց ի կ տ ա ճ ա ր ի ՝ Ս . Գ և ո ր գ ի վ ե ր ա ն ո ր ո գ ­չ ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ը գ ր ե թ ե 9 0 տ ո կ ո ս ո վ հ ա ս ե լ ե ն ա վ ա ր տ ի ն : Ս ր ա ն ք մ ի մ ա ս ն ե ն թ ե մ ի ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի շ ի ն ա ր ա ր ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի : Մ ե ն ք , հ ո ւ ն ի ս

ա մ ս ի ց ս կ ս յա լ , հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւ մ ե ն ք թ ե մ ի թ ե ր թ ը ' « Շ ո ղ ա կ ա մ ս օ ր յա » վ ե ր ն ա գ ր ո վ : Ջ ի կ ա գ ո յ ի ց դ ո կ ա . Р ա ֆ ֆ ի և Շ ո ղ ա կ Հ ո վ հ ա ն ն ի ս յա ն ն ե ր ն ե ն

Հ ո վ ա ն ա վ ո ր ն ե ր ը : Ո ւ ն ե ն ք մ ա ն կ ա կ ա ն ա զ գ ա գ ր ա կ ա ն ի մ ր ե ր , ո ւ ր Հ ա յե ց ի և.

հ ա յր ե ն ա ս ի ր ա կ ա ն դ ա ս տ ի ա ր ա կ ո ւ թ յո ւ ն ե ն ք ա պ ա հ ո վ ո ւ մ խ մ բ ա կ ն ե ր ի ն ա ն դ ա մ ա կ ց ո ղ ե ր ե խ ա ն ե ր ի հ ա մ ա ր :

Թ ե մ ի ց ն ե ր ս ն ա խ ա տ ե ս վ ա ծ ե ն հ ս կ ա յա կ ա ն շ ի ն ա ր ա ր ա կ ա ն ա շ խ ա ­տ ա ն ք ն ե ր : Հ ա մ ո զ վ ա ծ կ ա ր ո ղ ե մ ա ս ե լ , ո ր շ ն ո ր հ ի վ Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ի ,

թ ե մ ա կ ա ն կ յա ն ք ի փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ը ա ն ն ա խ ը ն թ ա ց է , և կ ա ր ո ղ ե ն ք բ ա ղ դ ա տ ե լ Հ ա յա ս տ ա ն ի ա ն կ ա խ ո ւ թ յա ն հ ե տ , ո ր պ ե ս կ ա ր և ո ր ա գ ո ւ յն ի ր ա ­

դ ա ր ձ ո ւ թ յ ո ւ ն : Ա ռ ա ջ ի ն և ա մ ե ն ա ա կ ն ա ռ ո լ ք ա յ լ ը ե ղ ա վ մ ե ր տ ա ր ա ծ ք ն ե ր ի ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ա ռ ո ւ մ ո վ հ զ ո ր ա ն ա լո ւ ո ւ ղ ղ ո ւ թ յա մ բ տ ա ր վ ա ծ ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ը :

Հ ո ւ ն ի ս ա մ ս ի ն վ ե ց ն ո ր ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ե ր ձ ե ո ն ա դ ր ե լ ո վ և ն ո ր թ ե մ ե ր ի ս տ ե ղ ծ ո ւ մ ո վ հ զ ո ր ա ց ր ե ց Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ի ն : Բ ա ց վ ե ց մ ի լ ո ւ ս ա վ ո ր է ջ , և ա յ դ լ ո ւ ս ա վ ո ր ո ւ թ յա ն կ ա յո ւ ն ո ւ թ յո ւ ն ը ա ր դ ե ն մ ե ն ք է , ո ր պ ե տ ք է պ ա հ ե ն ք : Ա յս

~ " ՝ բ ի , ա պ ր ի լի 4 - 6 - ը , մ ե ր թ ե մ ի ց ն ե ր ս կ ա զ մ ա կ ե ր պ վ ե լո ւ ե ն ո լ խ տ ա -տ ա .

1998 ԷՋՍ՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 53

գ ն ա ց ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ' 1 7 0 0 ֊ա մ յւս կ ի չ ր ջ ա գ ծ ո ւ մ : Ե ս բ ո լ ո ր ի դ ս ի ր ո վ Հ ր ա վ ի ր ո ւ մ

ե մ մ ե ր թ ե մ : Մ ե ն ք ն ա և . թ ե մ ո ւ մ ո ւ ն ե ն ք լ ո ւ ր ջ է ՚^ Դ է Ր ՛ " Ր է Հ ո գ և ո ր ս պ ա ս ա վ ո ր ն ե ր ի պ ա կ ա ս ը : Տ ա ս ը գ ո ր ծ ո ղ ե կ ե ղ ե ց ի ո ւ ն ե ն ք , ս ա կ ա յն Հ ի ն գ

ք ա Հ ա ն ա յո վ , թ ե մ ա կ ա ն խ ո ր հ ո ւ ր դ , ո ր ս տ ե ղ ծ վ ե լ է 1 9 9 6 - ի դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի 1 1 - ի ն , ի ս կ ն ո ւ յ ն ա մ ս ի 2 7 - ի ն վ ա վ ե ր ա ց վ ե լ Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Հ ա յր ա պ ե տ ի կ ո ղ մ ի ց ,

և Ն ա և ' ծ խ ա կ ա ն խ ո ր Հ ո ւ ր դ :Խ ո ս ք ս ո ւ զ ո ւ մ ե մ վ ե ր կ ա ց ն ե լ ' Հ ի շ ե լո վ ա յն մ ե ծ բ ա ր ե ր ա ր ն ե ր ի ն , ո ր ո ն ք

զ ո հ ա բ ե ր ո ւ մ ո վ զ ո ր ե ղ ա ց ր ե լ ե ն ե գ ի պ տ ա հ ա յ թ ե մ ը : Ա ղ ո թ ք ս է , ո ր ա յս թ ե մ ը , Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի Հ ո վ ա ն ո ւ ն ե ր ք ո և թ ե մ ի բ ա ր ե խ ն ա մ ա ռ ա ջ ն ո ր դ

Զ ա վ ե ն ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս Ջ ի ն չ ի ն յա ն ի գ լ խ ա վ ո ր ո ւ թ յա մ բ , կ ա ր ո ղ ա ն ա ն ո ր լ ի ց ք և ո ւ ժ ս տ ա ն ա լ ո ւ դ ա ո ն ա լ է ՛ լ ա վ ե լի օ ր ի ն ա կ ե լի Հ ա մ ա յ ն ք » :

Այնուհետև Եգիպտոսի հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Զա վեն արքեպս. Չինչի նյանը ամփոփ կերպով ներկա յացրեց Վեհափառ Հայրապետի ցարդ ունեցած հանդիպումները և կոչ ուղղեց եգիպտա­հայությանը, այս հովվապետական այցելությամբ օրհնված, հավելյալ աշխատունակություն և աշխուժություն դրսևորել ազգային, կրոնական, կրթական, մշակութային ու բարեսիրական գործունեության բնա գա վա ռ­ներում, և ապա հրավիրեց Նորին Սրբությանը' իր հայրապետական պատգամը տալու:

Իր հայրական խոսքից առաջ Ամեն՛այն Հա յոց Հայրապետը նախ ազգային բարերար տիար Երվանդ Թումայանցի կուրծքը զարդարեց « Սուրբ Սահակ-Սուրբ Մեսրոպ» շքա նշա նով'ի գնահատումն ազգային, եկեղեցական ու մշակութային կյանքում նրա ունեցած երկարամյա ծառայության:

Այնուհետև Թեմական ժողովի ատենապետ Անդրանիկ Մեսրոպյանը եգիպտահայ գաղութի անունից Հա յոց Հայրապեսւին ընծա յեց Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ Մայր եկեղեցին պատկերող ոսկյա հուշանվերը:

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն իր հայրական խոսքում ընդգծեց պատմությամբ հպարտանալով և նրանից օգտվելով դեպի ապագան նայելու անհրաժեշտությունը, շեշտեց, որ յուրաքանչյուր սերունդ պատմությունից ժառանգած ավանդին մի բա ն ավելացնելու և այն զարգացնեւու պարտավորությունն ունի.

« Ս ի ր ե լի ս ր բ ա զ ա ն ե ղ բ ա յր . Հ ո գ և ո ր ե ղ բ ա յր ն ե ր , մ ե ծ ա ր գ ո դ ե ս պ ա ն

Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն , թ ե մ ա կ ա ն ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ­

ց ի չ ն ե ր և ս ի ր ե լի ս ե ղ ա ն ա կ ի ց ն ե ր :

Ի մ ս ր տ ա գ ի ն չ ն ո ր Հ ա կ ա է ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը թ ե մ ի բ ա ր ե խ ն ա մ ա ռ ա ջ ն ո ր դ ի ն , մ ե ր

թ ե մ ա կ ա ն խ ո ր Հ ր դ ի ն , ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ ի ա ն դ ա մ ն ե ր ի ն և Ն ր ա ն ց

ը ն տ ա ն ի ք ն ե ր ի ն : Ա պ ր ե ՜ք և ա վ ե լի ճ ո խ ա պ ր ե ՜ք Հ ա յո ւ թ յա ն , ձ ե ր ա պ ր ո ւ մ ն ե ր ի մեջ." Ա յս տ ե ղ կ ո ւ զ ե ի մ ի փ ո ք ր ի կ պ ա տ կ ե ր գ ծ ե լ : Ե թ ե ն կ ա ր ի չ լ ի ն ե ի ,

Ն կ ա ր չ ո ւ թ յա մ բ պ ե տ ք է ա յ դ պ ա տ կ ե ր ը ա ր տ ա Հ ա յտ ե ի : Ս ա կ ա յն խ ո ս ք ը վ ր ձ ն ի

տ ե ղ ը ն դ ո ւ ն ե ք , բ ա ռ ե ր ս ' վ ր ձ ն ի Հ ա ր վ ա ծ ն ե ր : Ե ս ե գ ի պ տ ա Հ ա յո ւ թ յա ն ը

Ե գ ի պ տ ո ս ի մ ե ջ տ ա կ ա վ ի ն ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն չ ճ ա ն ա չ ա ծ , ճ ա ն ա չ ե ց ի պ ա տ ո ւ Հ ա ն ի ց

և ո չ թ ե դ ռ ն ի ց : Մ ո ն բ ե ա լո ւ մ 4 5 տ ա ր ի ա ռ ա ջ , 1 9 6 3 - ի ն , ե ս ճ ա ն ա չ ե ց ի

ե գ ի պ տ ա Հ ա յո ւ թ յա ն ը , ե ր բ ա յն տ ե ղ է ի վ ա ր դ ա պ ե տ ի ա ս տ ի ճ ա ն ո վ : Մ ի Հ ա մ ա լ ­

ս ա ր ա ն ո ւ մ Հ ա մ ա չ խ ա ր Հ ա յի ն ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ կ ա ր կ ա զ մ ա կ ե ր պ վ ա ծ

* Հ ա վ ա տ ք և կ ա ր գ » կ ո չ վ ա ծ կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յա ն կ ո ղ մ ի ց , ո ւ ր բ ա զ մ ա Հ ա ր յո լ ր

ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ն ե ր է ի ն ե կ ե լ : Մ ե կ ե կ ե ղ ե ց ի կ ա ր Մ ո ն բ ե ա լ ո ւ մ և ա յն տ ե ղ

պ ա տ վ ա կ ա ն Բ ա ս տ մ ա ջ յա ն ե ղ բ ա յր ն ե ր ը կ ա յի ն , ո ր , փ ա ռ ք Ա ս տ ո ւ ծ ո , դ ե ռ և ս

5 4 Р-ԳԷՋՄԻԱԾԻՆ

" " . ւ , „ „ գ ա ղ ո ւ թ ի կ յա ն ք ը , կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ղո վ ե ն : Ա յտ ե ղ ա ր դ ե ն ի ս կ ա ե ս ե լ Ա ՚ յ Լ Լ ա յ ե ր շ : Ո ր ո շ դ ժ դ ո Հ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ ժ ը Հ ե տ զ հ ե տ ե Հ ա կ վ ո ւ մ է դ ե պ ի Գ Ի ^ ա թ մ ն ա ց ի : Ա մ ե ն ո ւ ր ր ա թ

Է ի ն ա ո ա չ ե կ ե լ Հ ո ւ ն ա Հ ա յ դ ա ղ ո վ " ^ Պ ա տ ա ր ա դ Էի մ ա տ ո ւ ց ո ւ մ ,

դ ա ս ա խ ո ս ո ւ թ յո ւ ն Է ի ղ „ լ թ ի ց ա վ ե ր ը փ ո ք ր - ի ն չ ի մ ա ց ա ,

ք ա ն զ ի թ ե մ չ կ ա ր , Հ ո վ ի վ է Կ . Р ? „ ն ա ծ Է հ ն ե դ ի պ տ ա Հ ա յե ր ը :Հ ա ս կ ա ց ա , ո ր ա ռ ա ջ ի ն ա շ կ ո ղ մ ո ւ մ պ ե տ ք է գ ր ե ի հ ա յ . ի ս կ

Եթե մ ե կ ո ւ ղ ղ ա հ ա յա ց գ ի ե գ Ի ' գ ո ւ ն ա զ ա ր դ պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ն է :

մ յո ւ ս կ ո ղ մ ո ւ մ ' ո ւ ր ի շ ե ր կ ի ր - ^ Հ մ ե ր ս ր տ ե ր ի մ ի լ ի ցՄ ե ր ս ի ր տ ը ո ւ ր է - V ե զ զ Ը ՚ . ն ո զ Հ ա յո ւ թ յա ն պ ա տ կ ա ն ե լ ո ւ ֊

ա մ բ ո զ ք ո ւ թ յո ւ ն ը , ա յս բ ո լ ո ր Р Ч Р , , „ „ լ մ ո ' պ ա տ կ ա ն ե լ ո ւ թ յո ւ ն : Ե ս ո ՞ վ ե մ : թ յա ն ա մ ե ն ա կ ա ր և ո ր և ա ն ջ ջ լ ի զ Գ 9 կ ո ր ա ծ է : Ի ն ք ն ո ւ թ յ ա ն , '

Ա յս Հ ա ր ց մ ա ն պ ա տ ա ս ի չա ը / կյա ն ք ո ւ մ : Ե ս պ ա տ կ ա ն ո ւ մ

պ ա տ կ ա ն ե լո ւ թ յա ն տ ա ր ր ր , ” ? ? ? գ ի ն , Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն , մ ա ր դ կ ո ւ թ յա ն ը և

ե մ ը ն տ ա ն ի ք ի ն . ^ ւ ք ^ Հ ք ^ Հ ե ս , բ ա զ մ ա խ ա ղ է ի ն ք ն ո ւ թ յ ա ն

ը ն դ Հ ա ն ո ւ ր Ք Ս Ի Հ ո ն մ հ ա տ ա ր ր } է - ե ս ի ն չ ո ր ե մ , ա յս բ ո լ ո ր ո վ ե մ . ը մ բ ռ ն ո ւ մ ը մ ի ա տ ե ս ա կ ^ մ ի ջ ա վ ա յր ի ց , Ի մ « Ч # У ‘ Ե“ Ы 'ծ ն ո ղ ն ե ր ի ց ժ ա ռ ա ն գ ա , ի -Է1 Ա և ո լ ճ ե մ ա կ է ա յլ կ ա ր Ո ղ Է լ ի ն ե լՀարցոսէի Պատաաիանը չ Է կ ^ ղ Հ Լ լթ յո ^ը : щ այԱօր> եթե նայեմբ ա զ մ ա գ ո ւ յ ն : Ե վ այ գ պ * Լ բ ն ա կ ա ն ո ր ե ն կ ա ն դ ր ա դ ա ռ ն ա մ , որԵ գ ի պ տ ո ս ի մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի պ ա տ թ յ > , ^ մ ա ն , ա յս Հ ո ղ ի մ ե ջ Է

դ ա ր ե ր շ ա ր ո ւ ն ա կ հ ա յի ք ր տ ի . ա տ մ ո ւ թ յա ն ը չ ի պ ա տ կ ա ն ո ւ մ ,

կ հ ա ս կ ա ն ա ս , ե ր բ ն ա յե ս ա ն ց յա լ ի դ և կ լս ե ս ա յն տ ե ղ ի ցն ե ր ջ ա ն ք ն ե ր կ գ ա ն » : Ս ր բ ա զ ա ն ը խ ո ս ե ց Ա ր ա գ ա ծ ո տ ն ի մ ա ս ի ն . Զ ե զ ա ի ց շատերին Արա գ ա ծ ո տ ն բ ա ռ ը ո չ մ ի բ ա ն չ ի հ ո ւ շ ո ւ մ հ ա վ ա ն ա բ ա ր Ես

հ ա ս կ ա ն ո ւ մ ե մ , ի ն ձ հ ա մ ա ր Էլ է ր ա յդ պ ե ս : Ս ա կ ա յն ա յժ մ ի ն ձ հ ա մ ա ր

Ա ր ա գ ա ծ ո տ ն , Հ ո վ հ ա ն ն ա վ ա ն ք , ա վ ե ր ա կ Ս ա ղ մ ո ս ա վ ա ն քե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ն ե ն : Ա յ գ պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ իջից ե ս ք ա ղ ո ւ մ ե մ ա յն , թ ե ի ն չ ա ր ե ց ի ն մ ե ր հ ա յր ե ր ը և ի ՞ ն չ ե ն թ ե լ ա դ ր ո ւ մ ի ն ձ , ո ր ե ս ա ն ե մ ա յս օ ր ո ր ա յդ

պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը թ ա ն գ ա ր ա ն ն ե ր ո ւ մ չ մ ն ա , դ ա ս ա գ ր ք ե ր ո ւ մ չ մ ն ա ,

թ յ ա ն մ ե ջ չ մ ն ա , ա յ լ շ ա ր ո ւ ն ա կ վ ի , ճ ո խ ա ն ա , բ ա ր դ ա ն ա և ա ռ ա ջ ա ն ա : Ե թ ե ա յս

չ է մ ե ր ը մ բ ռ ն ո ւ մ ը , ա պ ա մ ա ր դ չ է ի ն ք և ո չ է լ ' հ ա յ : Ա ն ց յա լ ի մ ե ջ Ф - Ы ' Ч * ա ն ց յա լի մ ե ջ բ ա ն տ ա ր կ վ ա ծ ը կ լի ն ի և ա ն ց յա լը ի ր գ ե ր ե զ մ ա ն ը կ լ ի ն ի . Ե թ ե

տ ե ս ի լք ն պ ա տ ա կ , հ ե ռ ա ն կ ա ր , ս և ե ռ ա կ ե տ չ ո ւ ն ե ն ք , ա պ ա ո վ ե ն ք :Ե գ ի պ տ ո ս ի ա ն ց յա լ ը Հ ա յո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր ճ ո խ ա ն ց յա լ է , ս ա կ ա յն ե ր բ և է մ ի

կ ա ր ծ ե ք , թ ե թ վ ո վ շ ա տ է ի ք , ա յ դ պ ա տ ճ ա ռ ո վ շ ա տ բ ա ն ա ր ե ց ի ք և հ ի մ ա ք ի չ

ե ք , բ ն ա կ ա ն ա բ ա ր , ք ի չ պ ե տ ք է ա ն կ : Ո ՛ չ : Ե ս մ ե ծ գ ո ր ծ ե ր ը թ վ ի հ ե տ չ ե մ կ ա պ ո ւ մ ա ռ հ ա ս ա ր ա կ : Ա ն ձ ե ր ի , ա ն հ ա տ ն ե ր ի և ն ր ա ն ց ն վ ի ր մ ա ն ո ւ

ա շ խ ա տ ա ն ք ի ռ ի թ մ ի , ո ւ ժ գ ն ո ւ թ յա ն ն ե մ կ ա պ ո ւ մ : Ք ր ի ս տ ո ս 1 2 ա ռ ա ք յա լ ն ե ր

ո ւ ն ե ր մ ի ա յն , ո ր ո ն ք ձ կ ն ո ր ս ն ե ր ո ւ մ ա ք ս ա վ ո ր ն ե ր է ի ն և ո չ թ ե գ ի տ ն ա ­կ ա ն ն ե ր , զ ո ր ա վ ա ր ն ե ր , ի շ խ ա ն ա վ ո ր ն ե ր , գ ի ր ք և ա թ ո ռ ո ւ ն ե ց ո ղ հ ե ղ ի ն ա ­

կ ո ւ թ յա ն տ ե ր մ ա ր դ ի կ : Հ ո գ ո վ է ի ն լ ց վ ա ծ , կ ա 'մ պ ե տ ք է մ ե ռ ն ե ի ն և կ ա մ

ք ր ի ս տ ո ն յա մ ն ա յի ն : Ա յս գ ա ղ ա փ ա ր ն է ր , ո ր հ ա ղ թ ե ց : Մ ե ր պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե ջ

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 55

մ ե ն ք Ո ս կ ե դ ա ր ո ւ ն ե ն ք : Ո ս կ ե դ ա ր ո ւ մ ք ա ն ի ՜ մ ի լի ո ն մ ա ր դ ա պ ր ե ց

Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ , ս ա կ ա յն 1 0 - 2 0 ա ն ո ւ ն մ ն ա ց պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե ջ . Ս . Մ ե ս ր ո պ , Ե ղ ի շ ե , Կ ո ր յո ւ ն , Ե ղ ն ի կ , Փ ա ր պ ե ց ի , Խ ո ր ե ն ա ց ի , ք ա ջ ն Վ ա ր դ ա ն . . . Ա շ խ ա ր հ ի

կ յա ն ք ը կ դ ա ո ն ա Ա ս տ ծ ո ւ մ ա ր դ կ ա ն ց տ վ ա ծ կ ա ր ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի գ ո ր ծ ա ծ - մ ա մ բ և ա յդ գ ո ր ծ ի ղ ա ր գ ա ց մ ա մ ր է , ո ր մ ա ր դ ը կ մ ն ա : Դ ր ա հ ա մ ա ր ե ս ա յս օ ր հ ա ր գ ա ն ք ե մ ը ն ծ ա յո ւ մ բ ո լ ո ր ն ր ա ն ց , ո վ ք ե ր ա յս տ ե ղ ծ ա ռ ա յե ց ի ն ա յս հ ո ղ ի

վ ր ա , Ե գ ի պ տ ո ս ի հ ա վ ե ր ժ ո ւ թ յո ւ ն բ ո ւ ր ո ղ հ ա յո ւ թ յա ն ա ն ո ւ ն ը բ ա ր ձ ր պ ա հ ո ղ և ա յժ մ ե ր կ ն ք ի ց մ ե զ դ ի տ ո ղ ա ն ձ ե ր ի հ ա ն դ ե պ հ ա ր գ ա ն ք : Ա յս օ ր , ի ն չ ո ր լ ս ե ց ի

ձ ե ր ի ս կ ա պ ե ս ն վ ի ր յ ա լ , լ ո ւ ս ա մ ի տ և ա շ խ ա ր հ ի կ ա ց ո ւ թ յ ա ն ը ծ ա ն ո թ ն ա խ ա գ ա հ ի ց , ո ր ա ս ա ց , թ ե ի ր ե ն ց հ ա մ ա ր բ ո լ ո ր ե գ ի պ տ ա բ ն ա կ ն ե ր ը

հ ա վ ա ս ա ր ե ն : Ե վ ե ս ա յն ժ ա մ ա ն ա կ ի ր ե ն հ ե տ և յա լ պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը պ ա տ մ ե ց ի , մ ի օ ր Բ ո ս տ ո ն ո ւ մ հ ա յե ր ը մ ե ծ ճ ա շ կ ե ր ո ւ յթ ե ն տ ա լի ս և հ ր ա վ ի ր ո ւ մ ե ն ն ա և

ո ս տ ի կ ա ն ա պ ե տ ի ն : Ա յս մ ա ր դ ը տ ե ս ն ո ւ մ է , ո ր 5 0 0 — է էյ ա վ ե լի ՝ մ ա ր դ ի կ ե ն

հ ա վ ա ք վ ա ծ ս ե ղ ա ն ն ե ր ի շ ո ւ ր ջ և փ ա ռ ա վ ո ր ճ ա շ ո ւ մ ե ն խ ա ղ ա ղ , դ ա ն դ ա ղ , գ ե ղ ա ր վ ե ս տ ա կ ա ն հ ա յտ ա գ ր ո վ և ի ր ե ն Էլ ե ն խ ո ս ք տ ա լ ի ս : Ն ա ա ս ո ւ մ Է . « .Ե ս

չ գ ի տ ե ի , ո ր ա յս ք ա ն հ ա յե ր կ ա ն ի մ ք ա ղ ա ք ո ւ մ , ո ր ո վ հ ե տ և հ ա յ հ ա ն ց ա գ ո ր ծ ի ,

հ ա յ ո ճ ր ա գ ո ր ծ ի ե ս չ ե մ հ ա ն դ ի պ ե լ : Ե վ պ ա տ ի վ Է ձ ե զ * : Դ ա մ ե զ հ ա մ ա ր

ի ս կ ա կ ա ն մ ե ր ա ր ժ ա ն ի ք ի ճ ա ն ա չ ո ւ մ ն Է : Ե վ դ ո ւ ք ա յդ պ ա տ ի վ ը պ ա յծ ա ռ

պ ա հ ե լո ւ պ ա ր տ ք ը ո ւ ն ե ք : Պ ո ղ ո ս Ն ո ւ բ ա ր փ ա շ ա ն Հ ա յ Բ ա ր ե գ ո ր ծ ա կ ա ն

Մ ի ո ւ թ յո ւ ն ը հ ի մ ն ե լ Է ա յս տ ե ղ , գ ա պ ա տ մ ո ւ թ յա ն տ ո ւ ր ք ն Է : Հ ա յկ ա կ ա ն

Բ ա ր ե գ ո ր ծ ա կ ա ն Մ ի ո ւ թ յո ւ ն ը ա յս օ ր ի ր գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յա մ բ ա ռ ա վ ե լ և ս պ ե տ ք Է ճ ո խ ա ց ն ի Պ ո զ ո ս - Ն ո ւ բ ա ր փ ա շ ա յի ժ ա ո ա ն գ ը և ա յ դ մ ե ծ կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յա ն

բ ե ր ե լ ի ք բ ա ժ ի ն ը : Ա յս տ ե ղ դ ե ՛մ ք ե ր ե ն ե կ ե լ Օ հ ա ն ^ ա ն յա ն ի , Լ և ո ն Շ ա ն թ ի , Դ ա ն ի ե լ Վ ա ր ո ւ ժ ա ն ի , Ռ ո ւ բ ե ն Ս և ա կ ի , Գ ր ի գ ո ր Զ ո հ ր ա պ ի ն մ ա ն :

Հ ի շ ե ն ք թ ե ի ն չ պ ե ՞ ս Ա լպ ո յա ճ յա ն ն ե ր , Բ ե ն ի ա մ ի ն Թ ա շ ճ յ ա ն ն ե ր և ո ւ ր ի շ ն ե ր

կ ր ա կ վ ա ռ ե ց ի ն յո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ի ս մ ե ջ : Մ ի ' մ ա ր ե ք ա յդ կ ր ա կ ը : Ա յ դ կ ր ա կ ը

փ ո խ ա ն ց ե ք ն ո ր ս ե ր ն դ ի ն : Ա յս Է մ ա ր դ կ ա յի ն պ ա տ մ ո ւ թ յա ն , մ ա ր դ կ ա յի ն

կ յա ն ք ի ի մ փ ի լ ի ս ո փ ա յո ւ թ յո ւ ն ը : Ե թ ե ե ս ա վ ե լի ն չ ե մ ա ն ե լ ո ւ , ք ա ն ի մ հ ա յր ն

Է ա ր ե լ , ի ն չ պ ե ՞ ս կ ա ր ո ղ ե մ ն ր ա ա ր ժ ա ն ի ո ր դ ի ն լ ի ն ե լ : Ա յ դ մ ա ր դ ը ա ր ե ց ա յն ,

ի ն չ ը ո ր ի ր ժ ա մ ա ն ա կ հ ն ա ր ա վ ո ր Է ր , ի ս կ ե ս , ո ր կ յա ն ք ի փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի

զ ա ր գ ա ց մ ա ն ա վ ե լի բ ա ր ձ ր ը ն թ ա ց ք ի ե մ հ ա ս ե լ , ա վ ե լի ն պ ե տ ք Է ա ն ե մ : Ն ա ,

ո վ ի ր ն ա խ ն ի ն ե ր ի թ ո ղ ա ծ ժ ա ռ ա ն գ ո ւ թ յա մ բ Է ա պ ր ո ւ մ , ե ս ա յ դ ս ե ր ն դ ի ն ն մ ա ն ե ց ն ո ւ մ ե մ դ ր ա մ ա գ լ խ ո վ ա պ ր ո ղ ս ե ր ն դ ի , ա յլ ո չ թ ե դ ր ա մ ա գ լ ո ւ խ

ս տ ե ղ ծ ո ղ , հ ի մ ն ա դ ի ր ս ե ր ն դ ի : Ե վ ա յս օ ր , ք ա ն ի ո ր մ ե ր դ ե ս պ ա ն ը ա յս տ ե ղ Է և

պ ա ր ո ն Ս ո Վ յա ն ը ՝ կ ր ո ն ի ց դ ո ր ծ ո ց կ ո մ ի տ ե ի ն ա խ ա գ ա հ ը և ս , ե ս ո ւ զ ո ւ մ ե մ

ի ր ե ն ց ն ե ր կ ա յո ւ թ յա մ բ ձ ե ր բ ո լ ո ր ի հ ե յո բ ա ժ ա ն ե լ խ ո ս ք ս : Մ ի ' թ ո ղ ե ք , ո ր

Հ ա յա ս տ ա ն ը մ ի ա յն ի ր ա ն ց յա լ ո վ փ ա ռ ա վ ո ր լ ի ն ի , դ ա դ ա վ ա ճ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն Է

հ ա ն դ ե պ Հ ա յա ս տ ա ն ը : Մ ե ծ ե ր ի ն հ ա ր գ ե լ ը պ ա ր տ ք Է , ս ա կ ա յն ն ր ա ն ց հ ա ր դ ե / ր

գ ո ր ծ ո վ չ ճ ո խ ա ց ն ե լ ը , չ ա վ ե լ ա ց ն ե լ ը ' դ ա վ ա ճ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն : Հ ե տ և ա բ ա ր , ա յս

շ ր ջ ա ն ը վ ե ր ա կ ե ր տ մ ա ն և վ ե ր ա ն ո ր ո գ ո ւ թ յա ն շ ը Լ ա ն Է հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի հ ա մ ա ր :

Ե ս ա յժ մ Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ ե մ ա պ ր ո ւ մ : Հ ա յա ս տ ա ն ը մ ե զ հ ա մ ա ր ի ՞ ն չ Է ր ,

մ ի ն չ և չ տ ե ս ա ն ք , չ շ ո շ ա փ ե ց ի ն ք ա յն , մ ե ր կ յա ն ք ը ն ր ա կ յա ն ք ի մ ե ջ չ խ ա ո ն ե -

ց ի ն ք : Հ ա յա ս տ ա ն ը ի մ գ յ ո ւ ղ ո ւ մ , դ ա ս ա գ ր ք ո ւ մ ա ն ո ւ ն Է ր , ծ ա ն ո թ ո ւ թ յ ո ւ ն :

Գ ր ո ւ մ Է ի ն ք , ա ր տ ա ս ա ն ո ւ մ : Ք ա ր տ ե զ ի վ ր ա հ ա յո ց գ ե տ ե ր ն Է ի ն ք ց ո ւ յ ց

տ ա լի ս , լ ճ ե ր ը : Ս ա կ ա յն մ ի ա յն պ ա տ կ ե ր Է ր ա յ դ , ի ն չ պ ե ս ձ ե զ ա ն ի ց շ ա տ ե ր ի

հ ա մ ա ր ա յս օ ր : Հ ա յա ս տ ա ն ի մ ա ս ի ն մ ե ն ք ա յն ժ ա մ ա ն ա կ ա ս ո ւ մ Է ի ն ք ո ղ բ ի ,

ո ր բ ի Հ ա յ ր ե ն ի ք : Ս ա կ ա յն ա յս օ ր հ ո ւ յս ի Հ ա յր ե ն ի ք Է : Մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ի ր

ա մ բ ո ղ ջ ո ւ թ յա ն մ ե ջ կ ո չ վ ա ծ Է մ ե կ ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յա ն ՝ վ ե ր ա դ ա ր ձ ն ե լ հ ա յի ն

ի ս կ ա կ ա ն հ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ո չ թ ե օ տ ա ր ն ե ր ի ց մ ե զ վ ր ա պ ա ր տ ա դ ր վ ա ծ շ պ ա ր ը :

Ինչպես Կոմիաասը արեց' մեր եբ^Ր Ը ^ ^ „^ ի ^ և ա յս է ր մեր պետության բերեց հայի ոգին: Սա մեծ ող[ Հ ա յո ղ ն կողքին:գործը շատ դժվար է : Եկեղեցին ^ ^ Հ ^ ն է նորը կառուցելը: Դյուրին բան չէ հին չենք, կառույց Ր Գ , , ն այցելել ինձ, նրանցՄի օր, երբ մ ի ի զգային եկեղ ցակ-м/ <Аш.֊ Վարչապետը ասաց,համար հանդիպում կազմակերպեցի վ Ա 4 , ^ սակ ն ե ծոր շատ ավելի հեչա պետք է լիներ, եթե սզզբՐՅ Ղ Լմաքրել, զատել և վերստեղծել շատ դժվար ■ ^ ^

Բ ա ր ե կ ա մ ն ե ր , ա յս օ ր մ ի Ф Ч Г Н * * ա Լ ն ա փ „ խ վ ե լ : 'Լ ա ր ա բ ա ղ յա ն Հ ա յա ս տ ա ն ը 1 9 8 8 - ի ց ա յս կ ո ղ մ ս կ ս 3 к П Р յ ե լ ա յ դ ժ ա մ ա ն ա կ

է ո , ո ր ա յ գ ք ա ր տ ն 'Հ ա ր կ ո ւ մ է շ ի կ ա ց ա ծ Ե ր և ա ն ի ց , Ս ա ր դ ա ր ա պ ա տ ի ն

էձ 'ա կ Րո վ շ ի կ ա ց ա ծ : Հ Հ * . ^

կ ա ռ ո ւ յ ց ն ե ր վ ե ր ա փ ո խ վ ե ց ի ն , ս ա հ մ ա ն ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ն դ ո ւ ն վ ե ց , օ ր ե ն ք ն ե ր

ս ա հ մ ա ն վ ե ց ի ն : Ա յ դ ա մ ե ն ը շ ա տ դ ժ վ ա ր Էր:Ա յս օ ր մ ե ն ք մ տ ա ծ ո ւ մ ե ն ք , ո ր դ ժ վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը մ ի ա յն Հ ա յա ս տ ա ն ի

հ ա մ ա ր ե ն : Ս ա կ ա յն ս խ ա լվ ո ւ մ ե ն ք : Մ ի օ ր ի ն ձ ա յց ե լ ե ց Ո ւ կ ր ա ի ն ա յի

ն ա խ ա գ ա հ ը : Հ ա ր ց ր ե ց ի , թ ե ի ն չ պ ի ս ի ՜ ԷՊ ա տ ա ս խ ա ն ե ց , ո ր գ ր ե թ ե Հ ա յա ս տ ա ն ի վ ի ճ ա կ ո ւ մ Է : Ա ս ե լի ք ս ա յն Է , ո ր ե կ ե քռ ե ա լի ս տ ո ր ե ն ՝ ի ր ա տ ե ս ո ր ե ն , մ ո տ ե ն ա ն ք հ ա ր ց ի ն : Բ ո լո ր հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ­ն ե ր ի հ ե տ մ ե կ տ ե ղ մ ե ր Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը , դ ժ վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը ժ ա ռ ա ն ­

գ ե լ ո վ , ղ ր ա ն ց վ ր ա բ ա ց ա ռ ի կ կ ա ր գ ի , ծ ա ն ր ա գ ո ւ յն ա ս տ ի ճ ա ն ի տ ա գ ն ա պ ն ե ր ա ն ց կ ա ց ր ե ց : Տ ա կ ա վ ի ն մ ի ' մ ո ռ ա ց ե ք Գ յո ւ մ ր ի ի ա ղ ե տ ը ի ն ը տ ա ր ի ա ն ց . Ա ռ ա յս օ ր տ ա ս ն յա կ հ ա զ ա ր ն ե ր ո վ ը ն տ ա ն ի ք ն ե ր կ ա ն , ո ր ա ն տ ո ւ ն ե ն : Ե ս ա յն

ժ ա մ ա ն ա կ ա ս ա ց ի , ո ր ե ր կ ր ա շ ա ր ժ չէր, ա յլ ա զ գ ա շ ա ր ժ : Ք ա ն դ վ ե ց ի ն ք :Ե ր կ ր ո ր դ . Ղ ա ր ա բ ա ղ ի հ ա ր ց ը : Դ յո ւ ր ի ն գ ո ր ծ չ է : Ծ ա ն ր բ ե ռ է և մ ե ն ք

պ ե տ ք է տ ա ն ե ն ք ա յն : Ե ր ր ո ր դ ը շ ր ջ ա փ ա կ ո ւ մ : Ա յս ե ր ե ք ը բ ա զ մ ա թ ի վ ն ե ր ի ց , մ յո ւ ս հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի վ ր ա " չ տ ա ր ա ծ վ ե ց ի ն : Մ ե ն ք ա յս ե ր ե ք ը

կ ր ե ց ի ն ք , ս ա կ ա յն ս ր ա ն ք ը ն ղ հ ա ն ո ւ ր տ ա գ ն ա պ ի ց դ ո ւ ր ս գ ա լ ո ւ հ ե տ կ ա պ վ ա ծ չ է ի ն : ի ն չ պ ե ՜ ս պ ե տ ք է ա յս ա մ ե ն ի ղ ի մ ա ց կ ա ն գ ն ե ն ք : Ս կ ւ-ե ն ք ն ո ր ի ց մ ա ն ր ­մ ո ւ ն ր վ ե ճ ե ր ո ՜ վ զ բ ա ղ վ ե լ : Ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն հ ա յո ւ թ յա ն հ ո գ ի ն ա յ լ և ս պ ե տ ք է

մ տ ն ի մ ե ր մ ե ջ : Ա մ ե ն տ ա ր ի դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի 3 1 - ի գ ի շ ե ր ը ե ս հ ա յո ց բ ա ն ա կ ի հ ե տ ե մ ա ն ց կ ա ց ն ո ւ մ : Ե ր կ ո ւ տ ա ր ի ա ռ ա ջ մ ե ր պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ յա ն ն ա խ ա ր ա ր ի հ ե տ ՛գ ն ա ց ի : Ա յ գ զ ի ն վ ո ր ն ե ր ը հ ի ս ո ւ ն մ ե տ ր հ ե ռ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն վ ր ա , ձ ե ռ ք ո վ

փ ո ր վ ա ծ խ ր ա մ ա տ ն ե ր ո ւ մ , զ ե ն ք ը ձ ե ռ ք ն ե ր ի ն ն ա յո ւ մ ե ն դ ե պ ի Թ ո ւ ր ք ի ա : Փ ո շ ո տ է ի ն Ի ր ե ն ց հ ա գ ո ւ ս տ ն ե ր ը : Ի ս կ ա պ ե ս դ ժ վ ա ր է : Կ ե ր ա կ ո ւ ր ը մ ե ք ե ն ա յո վ բ ե ր ե ց ի ն , ո ր լ ց վ ա ծ է ր գ ր ե թ ե ժ ա ն գ ո տ ա ծ կ ա թ ս ա յո ւ մ : Դ յո ւ ր ի ն գ ո ր ծ չ է : Ե վ ա յս բ ո լո ր ը ի մ ա ն ա լ , ը ս տ ա յն մ տ ա ր վ ի լ , ս ա պ ե տ ք է լ ի ն ի հ ա յո ւ թ յա ն գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յա ն բ ա ր ձ ր ա գ ո ւ յն ա ս տ ի ճ ա ն ի գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը ա յս օ ր ե ր ի ն : Ն ա և մ ե կ ե ր ի տ ա ս ա ր դ վ ա ր դ ա պ ե տ ի ն շ ա ն ա կ ե լ ե ն ք բ ա ն ա կ ի հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ,

ո ր պ ե ս զ ի հ ո գ ա մ ե ր բ ա ն ա կ ի հ ո գ և ո ր կ ա ր ի ք ն ե ր ը :Ա յս օ ր մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ա ն ց ն ո ւ մ է վ ե ր ա ն ո ր ո գ ո ւ թ յա ն շ ր ջ ա ն : Ս ի ր ե լի ն ե ր ս ,

ա յս օ ր Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս ո ւ ր բ է ջ մ ի ա ծ ի ն ը մ ի ա յն և մ ի ա յն պ ա տ մ ո ւ թ յա ն հ ի շ ա տ ա կ ո ւ թ յո ւ ն և կ ա մ գ ե ղ ե ց ի կ հ ո ւ շ ա ր ձ ա ն չ է , է ջ մ ի ա ծ ի ն ը ն վ ի ր ա կ ա ն ա ն ո ւ ն չ է , է ջ մ ի ա ծ ի ն ը կ յա ն ք է , ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յ ո ւ ն : է ջ մ ի ա ծ ի ն ը ա յս օ ր գ ո ր ծ ո ղ կ ե ն տ ր ո ն է , 1 1 0 ա շ ա կ ե ր տ ո վ , 1 6 ս ա ր կ ա վ ա գ ո վ և ա յ լ ն : Կ ե ն դ ա ն ա ց ա ծ է

է ջ դ ա ծ ի ն ը : Վ ե ր ս տ ի ն շ ո ւ ն չ ն ս կ ս ե ց մ տ ն ե լ մ ե ր ն ո ր ե ր ի տ ա ս ա ր դ ն ե ր ի

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 57

Հ ո գ ի ն ե ր ը : Ա յս ա մ ե ն ը պ ե տ ք է կ ա տ ա ր ե լ մ ե ր ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յա ն բ ա ց ա ր ձ ա կ գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յա մ բ : Ա ս ե լ , թ ե մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն է ' ա ռ ա ք յա լ ն ե ր ի կ ո ղ մ ի ց Հ ի մ ն վ ա ծ լ ի ն ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր , ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն չ ի լ ի ն ի : Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն է , ք ա ն զ ի ա յս օ ր ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յո ւ ն ո ւ ն ի : Տ ո ն ե լ ո ւ ե ն ք մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ 1 7 0 0 -

ա մ յա կ ը : Ե ր ջ ա ն կ ա հ ի շ ա տ ա կ Վ ա զ գ ե ն Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի և Շ ը ն ո ւ դ աՊ ա տ ր ի ա ր ք ի Հ ե տ ն ե ր կ ա ե ղ ա Ռ ո ւ ս Օ ր թ ո դ ո ք ս Ե կ ե ղ ե ց ո ւ 1 0 0 0 - ա մ յա կ ի ն ն վ ի ր վ ա ծ տ ո ն ա կ ա տ ա ր ո ւ թ յա ն ը և ա յն տ ե ղ խ ո ս ա ծ ի մ ճ ա ռ ո ւ մ ա ս ա ց ի , որմ ե ն ք է լ ս լա տ ր ա ս տ վ ո ւ մ ե ն ք 2 0 0 1 - ի ն տ ո ն ե լ մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ 1 7 0 0 - ա մ յ ա կ ը , և ս ա ա զ գ ա յի ն Հ պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն , ս ն ա պ ա ր ծ ո ւ թ յո ւ ն չ է : Ա շ խ ա ր հ ո ւ մ չ կ ա մ ի Ե կ ե ղ ե ց ի , ո ր ա յս ք ա ն ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ո ւ ն ի :

Հ ա զ ա ր ա վ ո ր մ ա ր դ ի կ ե ն գ ա լ ո ւ Հ ա յա ս տ ա ն , ս ա կ ա յն ի ՞ ն չ պ ե տ ք է ց ո ւ յ ց տ ա ն ք , խ ո տ ո վ ծ ա ծ կ վ ա ծ գ մ բ ե թ ն ե ՞ ր ը : Սա չ ի վ ա յե լի Հ ա յի պ ա տ վ ի ն և. ա ն ո ւ ն ի ն : Ա մ բ ո ղ ջ Ե ր և ա ն ք ա ղ ա ք ո ւ մ մ ի ե կ ե ղ ե ց ի չ ո ւ ն ե ն ք , ո ւ ր 2 0 0 մ ա ր դ կ ա ր ո ղ ա ն ա ն ս տ ե լ : Ա յս վ ի ճ ա կ ը տ ե ս ն ե լո վ , ձ ե ռ ք ն ե ր ս ծ ա լ ե ն ք և 1 7 0 0 -

ա մ յա կ ո վ Հ պ ա ր տ ա ն ա ն ք : Մ ե ղ ք է ա յս ա զ գ ը : Ա Հ ա վ ա ս ի կ , մ ի մ ե ծ ե կ ե ղ ե ց ի կ ա ռ ո ւ ց ե լ ո ւ ծ ր ա գ ի ր ո ւ ն ե ն ք , ո ր ը Ե ր և ա ն ի Մ ա յր ե կ ե ղ ե ց ի ն է լ ի ն ե լ ո ւ և

խ ո ր Հ ր գ ա ն շ ա ն ա կ ո ր ե ն ո ւ ն ե ն ա լ ո ւ է 1 7 0 0 ն ս տ ե լ ի ք տ ե ղ : Ե թ ե յ ո թ ե ր ո ր դ դ ա ր ո ւ մ Կ ո մ ի տ ա ս Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը , ա ռ ա ն ց է լ ե կ տ ր ա կ ա ն ո ւ ժ ի , ա ռ ա ն ց մ ե ք ե ն ա ն ե ր ի Հ ռ ի փ ս ի մ ե ի ն մ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի կ ա ռ ո ւ ց ե ց , ա պ ա ի ՞ ն չ է պ ա կ ա ս ո ւ մ

մ ե զ , ո ր մ ե ն ք ա յս օ ր ե կ ե ղ ե ց ի կ ա ռ ո ւ ց ե ն ք և կ ա մ չ վ ե ր ա կ ա ռ ո ւ ց ե ն ք ն ե ր կ ա յի ս ք ա ն դ վ ա ծ բ ա զ մ ա թ ի վ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը : Մ ե ն ք կ ա ՛մ պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ե ն ք

ս տ ե ղ ծ ո ւ մ և կ ա 'մ Հ ի շ ո ւ մ : Հ ի շ ո ղ ը Հ ի շ ո ղ ո ւ թ յա ն Հ ե տ կ ա ն ց ն ի , շ ի ն ո ղ ը շ ի ն ա ծ ի Հ ե տ կ Հ ա վ ե ր ժ ա ն ա : Հ ե տ և ա բ ա ր , բ ա ր ե կ ա մ ն ե ր , ե ս ա յս օ ր ե կ ե լ ե մ , ո ր պ ե ս զ ի ձ ե ռ ք ն ե ր ս մ ի ա ց ն ե ն ք : Ս պ ա ս ո ւ մ ե մ ձ ե ղ ա ն ի ց , ո ր դ ո ւ ք է լ լ ր ջ ո ր ե ն մ տ ա ծ ե ք :

Ն ա խ ա զ գ ա յի ն մ ի ո ւ թ յա ն զ ո ր ա ց մ ա ն շ ո ւ ր ջ : Ա պ ր ե ՜ք , ե գ ի պ տ ա հ ա յե ր , ո ր ա յս պ ե ս մ ի ա կ ա մ գ ա ղ ո ւ թ կ ա ր ո ղ ա ց ա ք մ ն ա լ մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ շ ո ւ ր ջ ՝ յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր դ պ ա հ ե լ ո վ ձ ե ր գ ա ղ ա փ ա ր ա կ ա ն և կ ա մ ա յլ կ ա ր գ ի

ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը , Դ ո ւ ք ս ք ա ն չ ե լ ի կ ե ր պ ո վ , ա յ լ ա զ ա ն ո ւ թ յա ն մ ե ջ , մ ի ո ւ թ յ ո ւ ն

ս տ ե ղ ծ ե ց ի ք ' ա ռ ա ն ց ջ ն ջ ե լ ո ւ ա յ լ ա զ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը : Կ ա ր ո ղ ա ց ա ք ն ե ր դ ա շ ն ա կ ե լ ա յլ ա զ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը մ ի ո ւ թ յա ն հ ե տ :

Ե ր կ ր ո ր դ , ա յ լ և ս դ ո ւ ր ս գ ա ն ք ա ն տ ա ր բ ե ր ո ւ թ յա ն , մ ի տ ե ս ա կ ա ն հ ո գ ո ւ թ յա ն Հ ո գ ե բ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց : Մ ե զ չ ի կ ա ր ե լ ի : Ե ս ա յն պ ե ս ե մ զ գ ո ւ մ , ո ր ջ ա ր դ ե ր ի ց

ա զ ա տ վ ա ծ և ա ն կ ա խ ա ց ա ծ ա զ գ ը չ ի կ ա ր ո ղ ո ւ ր ի շ ն ե ր ի ն մ ա ն ա պ ր ե լ , պ ե տ ք է

ի մ ա ն ա զ ո Հ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ա ն ե լ և դ ր ա մ ե ^ ի ր ա ռ ա վ ե լ ո ւ թ յո ւ ն ը տ ե ս ն ե լ : Ե վ ե ս ա յն պ ե ս ե մ զ գ ո ւ մ ա ն ձ ն ա պ ե ս , ո ր ք ո տ վ ա ծ ը ք ե զ ա ն ի ց ա վ ե լի մ ե ծ , Հ ա վ ի տ ե ն ա կ ա ն ա ր ժ ե ք ի Հ ա մ ա ր , ա ն մ ա Հ ա ց ն ո լ մ է ք ե զ : ՚

Ա յս ա մ ռ ա ն ը . Հ ո կ տ ե մ բ ե ր ի 1 1 - ի ն , գ ն ա ց ի 1 3 - ր դ դ ա ր ո ւ մ կ ա ռ ո ւ ց վ ա ծ մ ի ե կ ե ղ ե ց ի , ո ր ը գ ո Հ ա ր է Ե ղ ե գ ն ա ձ ո ր ի շ ր ջ ա ն ի մ ե ջ ' Ա ր ե ն ի ի ե կ ե ղ ե ց ի ն : Գ ն ա ց ի

ն ա խ ա դ ա Հ ե լ ո ւ օ ծ մ ա ն ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ը : Ո ր տ ե ՞ղ է Մ ո մ ի կ վ ա ր դ ա պ ե տ ի

գ ե ր ե զ մ ա ն ը , Ի ՞ ն չ մ ն ա ց ն ր ա ն ի ց , ա յն , ի ն չ ո ր տ վ ե ց : Ի ն չ ո ր ք ո մ ե ջ ե ս պ ա Հ ո լ մ , խ ե ղ դ վ ո ւ մ է : Ա յս տ ե ս ա կ ե տ ո վ ո ւ զ ո ւ մ ե մ խ ո ս ք ս ա յ լ և ս փ ա կ ե լ '

ա ս ե լո վ , ո ր տ ա կ ա վ ի ն ա ռ ի թ կ ո ւ ն ե ն ա մ դ պ ր ո ց ա կ ա ն ս ե ր ն դ ի Հ ե տ խ ո ս ե լ ո ւ : Ա յս օ ր ե ս ա ս ո ւ մ ե մ , ո ր ե թ ե ո ւ ղ ո ւ մ ե ք ա յս ա յց ե լ ո ւ թ յո ւ ն ս ի մ ա ս տ ա վ ո ր վ ի , ե կ ե ք և տ ե ս ե ք Հ ա յա ս տ ա ն ը : Ա յն ա յ լ և ս ձ ե զ Հ ա մ ա ր թ ո ղ չ մ ն ա ս ո ս կ

ծ ա ն ո թ ո ւ թ յ ո ւ ն , գ ի ր , ա ն ո ւ ն , պ ա տ կ ե ր : Խ ա ռ ն ե ք ա յն ձ ե ր է ո ւ թ յ ա ն Հ ե տ ' ի ր լ ա վ և վ ա տ կ ո ղ մ ե ր ո վ : Հ -

Ե ս ո ւ ր ա խ ե մ , ո ր Հ ա յ ե մ , ո ր ո վ Հ ե տ և ի մ ե ր կ ր ռ ւ մ . Ա ր ա ր ա տ ի փ ե շ ե ր ի ն ,

տ ա կ ա վ ի ն 5 - ր դ դ ա ր ո ւ մ , Ա ս տ վ ա ծ ա շ ո ւ ն չ է ր թ ա ր գ մ ա ն վ ո ւ մ : Ի ն չ ո ՞ ւ չ Հ պ ա ր տ ա ն ա մ , ս ա կ ա յն Հ պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ս մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յա մ բ , ծ ա ռ ա յո ւ թ յա մ բ ա ր ժ ե ց ն ե մ : Սա է կ յա ն ք ի մ ի ա կ փ ի լ ի ս ո փ ա յո ւ թ յո ւ ն ը ա յս օ ր յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր

ա մ ե ն » :

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ԼՐԱԳՐՈՂՆԵՐԻ ՀԵՏ

3 ? 2 Տ Տ ^ ք ^ 5 5Ղաոաբաղի հիմնահարցին, Հայաստանի Հանրապետություն ներթա­փանցած աղանդներին, Մայր Աթոռ - Անթիլիաս փոխհարաբերություն­ներին. Հայրենիքում մեծ թափ ստացած հոգևոր վերազարթոնքին վերաբերող հարցերին:

ԹԵՄԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎ'ՎԵՀԱՓԱՌ ՀԱՅՐԱՊԵՏԻ ՆԱԽԱԳԱՀՈՒԹՅԱՄԲՆույն օրը, երեկոյան ժամը 20.00-ին, թեմի առաջնորդարանի սրահում

գումարվեց հերթական թեմական ժողովը' Նորին Սրբության բարձրնախագահությամբ:

Հընթացս ժողովի, Վեհափառ Հայրապետը ամենայն մանրամաս­նությամբ ներկայացրեց Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիա ծնում և Հայաստանի մյուս թեմերում իր գահակալության տարիներին կատարված, ինչպես նաև կատարվելիք աշխատանքները, ծանոթացրեց մոտալուտ խնդիր­ներին, անելիքներին, հույս հայտնեց, որ ամեն մի ծրագիր, Տիրոջ կամոք և հովանավորությամբ, պսակվելու է հաջողությամբ:

ԱՅՑԵԼՈՒԹՅՈՒՆ ՆՈՒԲԱՐՅԱՆ ԵՎ ԳԱԼՈԻՍՏՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ՎԱՐԺԱՐԱՆՆԵՐՀունվարի 20-ին, առավոտյան ժամը 11.30-ին, Նորին Սուրբ

Օծությունն իր շքախմբի ուղեկցությամբ ա յցելեց Նուբարյան և Գալուստյան Ազգային վարժարաններ, ուր ընդունվեց ջերմ սիրով և խանդավառությամբ: Ապա վարժարանների տնօրեններ Վարուժան Գազանճյանի և Սիմոն Չամքերթենյանի, ինչպես նաև ուսուցչական կազմերի հետ առաջնորդվեց դեպի « Պըյըքտանյան» սրահ և ներկա գտնվեց ի պատիվ իր այցեւության կազմակերպված գրական- գեղարվեստական գեղեցիկ հայտագրին:

Հավարտ հայտագրի, Վեհափառ Հայրապետը մտերմիկ զրույցի բռնվեց սրահում ներկա մեծաթիվ սաների հետ ' իր հայրական հորդոր- խրատներում կարևորելով ուսման կարևորությունն ու անհրաժեշ­տությունը, առանձնացնելով երեք էւիմնական կետ, այսինքն' Նորին Սրբությունը պատգամեց, որպես կյանքի ուղեկիցներ, հոգու ամենա- նվիրական անկյունում անթեղեչ «.Հա յրենիք», «Ն պ ա տ ա կ», «Ս եր» հասկացությունները, միաժամանակ մանրամսւսնեց յուրա քա նչյուր բառի իմաստային կարևորությունը և մեծ նշանակությունը:

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 59

ԱՅՑԵԼՈՒ ԹՅՈՒՆ « ԱՅԾԵՄՆԻԿ» ՀԱՆԳՍՏՅԱՆ ՏՈՒՆ

Օրվա երկրորդ կեսին, ժամը 14.00-ին, Վեհափառ Հայրապետն իր շքախմբով այցելեց « Այծեմնիկ» հանգստյան տուն, որտեղ մշտական բնակություն են հաստատել և « Այծեմնիկ» տիկնանց միության մշտական խնամակալությունն են վայելում եգիպտահայ համայնքի շուրջ 2 8 տարեց անդամներ:

Նորին Սրբությունն իր ջերմ զրույցի ընթացքում ավելի մոտիկից ծանոթացավ նրանց առօրյա կյանքին, նիստ ու կացին, կենցաղին: Վերջում փոխանցեց իր հայրական օրհնությունը և խոստացավ պատեհ առիթով կրկին այցելել իրենց խաղաղ ծերությունն այս հանգստյան տանն անցկացնող տատիկներին ու պապիկներին:

Վեհափառ Տիրոջ այցեւությունը մեծ խանդավառություն առաջացրեց հանգստյան տան բնակիչների մոտ:

ԸՆԹ ՐԻՔ «ՀԻ ԼԹ Ո Ն » (НШГСЖ)ՀՅՈՒՐԱՆՈՑՈՒՄ

Ուշ երեկոյան, ի պատիվ Ամենայն Հայոց Հայրապետի, «Հի լթ ոն» (НШоп; հյուրանոցի գեղեցիկ սրահում, Թեմական ժողովի ատենապետ տիար Անդրանիկ Մեսրոպյանի կողմից տրվեց ընթրիք, որին ներկա էին տեղական իշխանությունների և քույի Եկեղեցիների ներկայացուցիչներ, մեծաթիվ ազգայիններ:

Ընթրիքի ընթացքում ծայր առած մտերմիկ զրույցի ընթացքում Վեհափառ Հայրապետը բարձր գնահատեց տիար Ա. Մեսրոպյանի և թեմական խորհրդի մյուս անդամների հայրենանվեր ու ազգապահպան գործունեությունը, ինչպես նաև այն ջերմ սերը, որ նրանք տածում են դեպի Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածինը:

Նորին Սուրբ Օծությունը առանձնակի մանրամասնությամբ ներկաներին ծանոթացրեց իր շքախմբի անդամների հետ, նշեց նրանց կատարած գործի կարևորությունը, - առկա դժվարությունները և այն բոլոր ուղիները, որոնցով նրանցից յուրաքանչյուրը գնում է դեպի հաղթանակ:

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ԵԳԻՊՏՈՄՈԻՄ ԼԻԲԱՆԱՆԻ ԱՐՏԱԿԱՐԳ ԵՎ ԼԻԱԶՈՐ ԴԵՍՊԱՆԻ ՀԵ Տ

Հունվարի 21-ին, առավոտյան ժամը 10.30-ին, Նորին Սուրբ Օծությունը «МагпсШ» հյուրանոցի իր հա րկա բա ժնում ընդունեց Եգիպտոսում Լիբանանի արտակարգ և լիա զոր դեսպ ա ն տիար Դիմաշկիեին:

Պաշտոնական հանդիպմանը ներկա էր նաև Եգիպտոսում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան էդուա րդ Նալբանդյանը:

Հանդիպման ընթացքում երկուստեք շոշափվեցին երկու բարեկա մ երկրների քա ղա քա կա ն, տնտեսական, մշակութային խ նդիրներին առնչվող հարցեր, Հա յ Եկեղեցու դերը, էկումենիկ շարժման բնա գա ­վառում, ինչպես նաև շեշտվեցին այն ուղիները, որոնք տանում են դեպի բարեկամության խորացում և ժողովուրդների բարեկեցություն:

Վեհափառ Հայրապետը վերհիշեց նաև Լիբանանում իր ապրած և գահակալած տարիները:

ՀՅՈՒՐ ԸՆԿԱԼՈՒԹՅՈՒՆ ԹՈ ԻՄ ԱՅ ԱՆՑ ԸՆՏԱՆԻՔԻ ԿՈՂՄԻՑ. . . , . . օոՀՈ֊հն Վեհափառ Հայրապետը հյուրընկա լեցԵրեկոյան ^ Ը ձ Ղ ձ ո մ Խ Ի նշանավորումն ծերունազարդ

Թումայանց ընտանիքի ԿոՂմԻ9 Ր ք Մեսոոա» շքանշանով Երվանդ Թումայանցի « Ս. Սահակ և Ս. Մեսրոպ» շքասշասոզ

^ Բ ա ^ կ ա Հ և Հևոփ էին Աերկա էին Հայաստանի արտակարգ Ալիազոր դեսպան է . Նալբանդյանը, մ գ ա մ ն ե ր ը ,Զավեն արքեպ. Չինչինյանը, Նորին Սրբության շքա թսբր ասդասսռրը.ինչպես նաև հայ համայնքի վաստակաշատ ներկայացուցիչներ.

Մտերմիկ զույցի ընթացքում Վեհավւառ Տ րը Գակարևորեց Ե- Թումայանցի մատուցած ազգապահպան, հայրենանվեր և եկեղեցաշեն գործունեությունը, նշեց, որ այսօր առավեի քա ն երբևէ Հա^րենի^ն » <ЩПЯ ԵկեղեցիԱ իրենց զավակների սիր՛, ու նվիրուԱի կարիքն ունեն:

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ԵԳԻՊՏՈՍՈՒՄ ՍԻՐԻԱՅԻ ԱՐՏԱԿԱՐԳ ԵՎ ԼԻԱԶՈՐ ԴԵՍՊԱՆ ԻՍԱ ԴԵՐ ՈԻԻՇԻ ՀԵ ՏՀունվարի 22-ին, առավոտյան ժամը 11.00-ին, Ամենայն Հայոց

Հայրապետն իր հարկաբաժնում ընդունեց Եգիպտոսում Սիրիայի արտակարգ և փազոր դեսպան Իսա Դեր Ուիշին:

Պաշտոնական հանդիպմանը .ներկա էր նաև Եգիպտոսում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան է . Նաւբանդյանը:

Բարեկամական ջերմ մթնոլորտում ընթացող զրույցի ժամանակ թե' Նորին Սուրբ Օծությունը և թե' դեսպան Իսա Դեր Ուիշին կարևորեցին ոչ միայն երկու երկրների համագործակցությունը տարբեր բնագավառ­ներում, այլև երկու ժողովուրդն երի վաղեմի բարեկամությունը, միմյանց կողքին շինելու և միմյանց մշտապես օգնելու պատրաստակամությունը: Ապրելով կողք-կողքի՝ երկու ժողովուրդներն էլ, ճակատագրի բերումով, պատմականորեն ընդհանուր գծեր ունեն և այսօր արդեն առավել սերտորեն են համագործակցում:

ԱՅԼ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐ

Նույն օրը, երեկոյան ժամը 18.00-ին, դարձյալ իր հարկաբաժնում, Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը հաջորդաբար ընդունեց « Հուսաբեր» մշակութային և «Ա րև» գեղարվեստասիրաց միությունների անդամներին և զույցներ ունեցավ նրանց հետ:

Վեհափառ Հայրապետը ներկաներին հորդորեց ավելի ամուր կառչել հարազատ Եկեղեցուն, հավատարիմ մնաւ նախնյաց ավանդներին և մշտապես վւսո պահել հայրենասիրության ոգին: Հայրենիքը միայն բա ռ չէ,- հիշեցրեց Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը,- այսօր այն իրականություն է, որ իր լուսաշող պատմությունն է կերտում որպես ազատ ու անկախ մի հանրապետություն: Յուրաքանչյուր հայորդու նվիրական պարտքն է ի ր կարողությունների սահմաններում սատար կանգնել վերանկախացյայ Հայաստանին՛ է'ւ ավելի մեծ նվաճումների հասնելու համար:

N

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 61

ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ԸՆ Թ ՐԻՔ' Ի ՊԱՏԻՎ ՆՈՐԻՆ ՍՐԲՈՒԹՅԱՆ

Ավելի ուշ, ժամը 21.00-ին, ի պատիվ Ամենայն Հայոց Գաըեգին Ա Վեհափառ Հայրապետի, «Հուսա բեր» մշակութային միության կողմից տրվեց պաշտոնական ընթրիք, որին ներկա էին պետական, հոգևոր բարձրաստիճան այրեր, միության անդամներ, մեծաթիվ ազգայիններ:

Ընթրիքն անցավ բարեկամական ջերմ մթնոլորտում: Սրտամոտ ու ցանկայի համարելով Վեհափառ Հայրապետի խրատ -հորդորները, միության անդամները ցանկություն հայտնեցին իրենց նյութական նպաստը բերել Հայրենիքի վերազարթոնքին: Նրանք խնդրեցին Նորին Սրբությանը, որպեսզի օգնի իրենց' Հա յրենիքում որևէ եկեղեցի վերանորոգել 25.000 ԱՄՆ դոլլարի սահմանում:

Հայոց Հայրապետը նախ իր շնորհակալությունը հայտնեց միության անդամների ազնիվ արարքի համար, ապա խ ոստ ա ցա վ մոտ ապագայում անպայման օգնել նրանց:

Հանդիպման վերջում Նորին Սրբությանը հանձնվեց հուշանվեր:

ՀՐԱԺԵՇՏԻ ՃԱՇ ՀՀ ԴԵՍՊԱՆԱՏԱՆԸ

Հունվարի 23-ին, երեկոյան ժամը 20.30-ին, ՀՀ դեսպանատանը, ի պատիվ Ամենայն Հայոց Հայրապետի, դեսպան է . Նալբանդյանի կողմից տրվեց հրաժեշտի ընթրիք, որին ներկա էին բարձրաստիճան պաշ­տոնյաներ, դիվանագիտական այրեր, քույր Եկեղեցիների ներկայա­ցուցիչներ, մեծաթիվ ազգայիններ:

Պարոն դեսպանը Նորին Սրբությանը ծանոթացրեց դեսպանատան աշխատակազմին, ինչպես նաև կատարված ու կատարվելիք աշխա­տանքներին, միաժամանակ իր խորին շնորհակալությունը հայտնեց եգիպտահայ թեմի բա րեխ նա մ առաջնորդին' իրենց բոլոր հարցերում աջակցելու համար:

Իր հերթին Հա յոց Հա յրա պետը մեծ ոգևորությա մբ նշեց, որ դեսպանատան շենքը մի փոքրիկ Հայաստան է Հա յրենիքից հեռու, իսկ այսքան հեռվում ապրող յուրաքանչյուր հայորդի պետք է ամեն գնով բարձր պահի հարազատ ժողովրդի ու հայրենի երկրի պատիվը:

Նորին Սրբությունը նաև բարձր գնահատեց հարգարժան դեսպանի դժվարին, սակայն հմուտ դիվանագիտական գործունեությունը և հույս հայտնեց, որ նա է՛լ ավելի իմաստուն և խ ոհեմ քաղաքականությամբ սեփական Հայրենիքը կներկայացնի հեռավոր Եգիպոսում:

ՄԵԿՆՈՒՄ ԳԵՐՄԱՆԻԱ

Հունվարի 24-ին, ավարտելով իր անդրանիկ հովվապետական- հայրապետական այցեթւթյունը Եգիպտոսի հայոց թեմ. Նորին Սուրբ Օծություն Տ .Տ . Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն իր շքա խ մբով ժամը 19.10-ին մեկնեց Գերմանիա' ի ր հավատավոր հոտին այցելության:

Մ. վ.

6 2 Р-Գ ԷՋՍ՜ԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

ՎԵՀԱՓԱՌ ՀԱՅՐԱՊԵՏԻ ՈԻՂԵՐԶԸ

ԵԳԻՊՏՈՍԻ ՆԱ1սԱԳԱ՜<ԻՆ

Նորին Սրբության Գարեգին Ա Կաթողիկոսը հունվարի 24-ի ն ավարտկով հովվապետական այցը Եգիպտոս, շնորհակաւական ձեոագիր հղեց Եգիպտոսի Արաբական Հանրապետության նախագահ Մոնամեդ Հոսնի Մուբարաքին' այցի ընթա ցքով արված ընդանկությաՕ համար:

Հեռագրում մասնավորապես ասվում Է:«Ջերմությամբ ենք նիշում Զերդ Գերազանցության նետ ունեցած

զրույցը: Մեծապես գնահատում ենք այս հզոր արաբական պետության Ձեր սրտացավ և Լուսավոր ղեկավարությունը, ինչպես նաև Ձեր անգնահատխլի դերը ամբողջ արաբական աշխարհում.

Աղոթում Ենք' Ամենակարող Աստծուն, որ Ձեզ պարգևի անսահման իմաստություն և արիություն ավեյի մեծ ծառայություններ մատուցեյու Եգիպտոսին, Արաբական աշխարհին, Մերձավոր Արևեյքին և ամբողջ աշխարհին' ի շահ խաղաղության, արդարության և բարգավաճման:

Վստահեցնում ենք Եգիպտոսում մեր հայ համայնքի և մեր Եկեղեցու անսատան նվիրվածությունը Ձեզ:

Թող Աստված օրհնի Ձեզ և Եգիպտոսի ողջ ժողովրդին:Սիրով, շնորհակալությամբ և օրհնությամբ'

ԳԱ ՐԵԳԻՆ Ա

ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱ ՅՈ Ց ԿԱ ԹՈՂԻԿՈՍ»

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 63

Ն .Ս .Օ .Տ .Տ . ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻ

ՀՈՎՎԱՊԵՏԱԿԱՆ ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԱՅՑԵԼՈԻԹՅՈԻՆԸ ԳԵՐՄԱՆԻԱՅԻ ՀԱՅՈՑ ԹԵՄ

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը, ընդառաջելով Գերմանիայի Հայոց առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Գարեգին եպս. Բեգչյանի,

ինչպես նաև Գերմանիայի Եպիսկոպոսաց ժողովի և Ավետարանական Եկեղեցու Խորհրդի հրավերներին, հովվապետական անդրանիկ այցելությամբ հունվարի 24-ից փետրվարի 4-ը եղավ Գերմանիայում:

Տա սներկուօրյա այցելության ընթա ցքում Նորին Սրբությունը հանդիպումներ ունեցա վ Գերմանիայի վարչապետ Հելմուտ Քոլի, արտաքին գործոց նախարար Քյաուս Քինկելի, ինչպես նաև Հյուսիս Հռենոսյան և Արևմտյան Ֆալիայի նահանգապետ Յոհաննես Ռաուլի, Խորհրդարանի նախագահ տիկին ՜Դի տա Սյուսմուտի և պետական, դիվանագիտական բարձրաստիճան այլ գործիչների հետ:

էկումենիկ ծրա գրի շրջա նա կներում վեհավւաո Հա յրա պ ետը հանդիպեց նաև քույր Եկեղեցիների ներկայացուցիչներին, համատեղ աղոթեց նրանց հետ:

Նորին Սրբության այցելությունը պսակվեց « Պատվավոր դոկտորի» տիտղոսի շնորհումով Հալչեքւի « Մարտին կ ութ եր » համալսարանի կողմից:

ԺԱՄԱՆՈՒՄ ՖՐԱՆԿՖՈԻՐՏԻ ՕԴԱՆԱՎԱԿԱՅԱՆ

Հունվարի 28-ին, շաբաթ օրը, առավոտյան ժամը 10.30-ին, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա Ամենայն Հա յոց Կաթողիկոսը, իրեն ուղեկցող Ս. Հռիփսիմե վանքի վանահայր հոգեշնորհ Տ . Մովսես վրդ. Մովսիսյանի հետ, ժամանեց Ֆրանկֆուրտի օդանավակայան:

Նորին Սուրբ Օծությանը դիմավորեցին Գերմանիայի հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Գարեգին եպս. Բ եգչյա նը, Արևմտյան Եվրոպայի Հայրապետական պատվիրակի փոխանորդ Գեր. Տ . Նորվան եպս. Զաքարյանը, Կենտրոնական Գերմանիայի հոգևոր հովիվ արժա­նապատիվ Տ . Հակոբ ավագ քհն. Գյոքչյանը, Գերմանիայում Հայաս­տանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպան տիար Աշոտ Ռսկսւնյանը, Թեմական խորհրդի անդամները, քույր Եկեղեցիների ներկայացուցիչները, բարձրաստիճան այչ պաշտոնյաներ, մեծաթիվ ազգայիններ: 1 Ղ

Ողջագուրանքից հետո Վեհափառ Հայըապետն առաջնորդվեց դեպի օդանավակայանի պատվո սրահ, ուր տրվեց փոքրիկ հյուրասիրություն:

Ապւս Նորին Սրբությանը բարիգալստյան խ ոսքեր ասաց թեմակալ ա ռա ջնորդը' հա յտ նելով իրենց ուրախությունը Վեհափառ Հոր օրհնաբեր այցելության առիթով:

6 4 Р - Ч -

, . , . ./ <ги„па Հատապետը ողջունեց ԳերմանիայիԻր փոխադարձ խոսքում Հայոց Հ !Ր Ч Աց հա]րենանվերհայ համայնքի զավակներին. նշ է ոնահաավել Մայր Աթոռ Սուրբ գործունեությունը ևս մշտապես բարձր է գնաոատզ լ սէջմիածնի կողմից:

Ժ Ա Մ Ա Ն Ո Ւ Մ Ք Յ Ո Լ Ն

Այստեղից Վեհափառ Հայրապետն առաջնորդվեց դեպի Ք յոլն

քաղաք, «ՄաթեՐնՈՀսհաուզ» հ յ ^ ա ո 9 ն ուղեկցող շքախմբինՄուտքի մոտ Նորին Ս№ ՈԼթյ™ ? ևւՀն պատվիրակ և Փարիզի

է % է ք դ ք ե ր ^ Շ ր հ աՏԻ Գյուտ արքեպս֊ Նագաշյանը,գերմանահայոց

հոգևոր դասի և ղ ^ ^ ^ ^ Հ ջ ^ ր ա ն ք ն ե ր ի ց հետո, Նորին Բարիգալստյան Ա ս ք ե ր ի ց և ողջ Գ է * իր հարկաբաժիև~

. ^ ո ր դ ա ն ի ս տ

եկեղեցի:

Մ Ա Յ Ր Ե Կ Ե Ղ Ե Ց Ո Ւ Օ Ծ Ո Ւ Մ Ը ' Ձ Ե ՚Ո Ա Մ Բ

Ա Մ Ե Ն Ա Յ Ն Հ Ա Յ Ո Ց Հ Ա Յ Ր Ա Պ Ե Տ Ի

Ինչպես արդեն նախատեսված Է ր , հունվարի 24-ին շաբաթ օրը, տեղական ժամանակով ժամը 15.00-ին. Նորին Սուրբ Օծությունն իր շքա խ մբով առաջնորդվեց դեպի Ք յոլնի առաջնորդանիստ Մայր եկեղեցի' կատարելու օծման հանդիսավոր արարողությունը: Այստեղ Էին հավաքվել մեծաթիվ հավատավոր հայորդիներ դիմավորելու իրենց

ՀՈԳՕ ծմա նՐԸարարողությանը ներկա Էին նա և Գերմանիա,ումՀայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան ^ 2 ™ Ոսկանյւսնը, ազգային իշխանությունների և քույր Եկեղեցիների ներկայացուցիչներ,պաշտոնատար այլ անձինք:

Ամենայն Հա յոց Հայրապետին դիմավորեցին զա նգերի զվարթ ղողանջներով և շարականների երգեցողությամբ:

Նորին Սրբությունն իր սրբազան աջով նախ օծեց հայկական ոճով ու դրվագումներով վերանորոգված նախկին կաթոփկ Ս■ Քրիստափոր տաճարը' այն վերանվանեչով Սուրբ Սահակ- Սուրբ Մեսրոպ:

Օծման սրբազան արարողակարգից անմիջապես հետո, Գերմանիայի հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ ■ Գարեգին եպս. Բեգչյանը նորաօծ Մայր եկեղեցում իր բարիգաշստյան հետևյալ խոսքերը հղեց Գարեգին Ս Կաթողիկո սին.

« Գ ե ր մ ա ն ի ո յ Հ ա յո ց ն ո ր ա հ ա ս տ ա տ թ ե մ ի հ ո գ ե ւ ո բ ա կ ա ն ղ ա ս ո ւ , ա զ գ ա յի ն

ի չ խ ա ն ո ւ թ ե ա ն , ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն հ ա մ ա յն ք ն ե ր ո ւ , գ ա ղ ո ւ թ ի կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ - թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ ե լ մ ի ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ , ի ն չ ս լէ ս ն ա ե լ մ ե ր ս ի ր ե լի ժ ո ղ ո վ ո ւ ր գ ի բ ո լ ո ր

ղ ա ւ ա կ ն ե ր ո ւ ն ք ր ի ս տ ո ն է ա կ ա ն ս ի ր ո վ ո ւ ա զ գ ա յի ն ս ր տ ա տ ր ո փ ա պ ր ո ւ մ ն ե ր ո վ

եւ. ո ր գ էա կ ^ ա ն ա կ ն ծ ա ն ք ո վ կ 'ող ֆ ո ւձ ւեն ք Մ ա յր Ա թ ո ռ . Ս ո ւ ր բ է ջ մ ի ա ծ ն ի

Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս Ն .Ս .Օ .Տ .Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Ա Վ ե հ ա փ ա ռ . Հ ա յր ա պ ե տ ի

ա յս հ ո վ ո ւ ա ս լե տ ա կ ա ն ա յը ե լ ո լթ ի ւ Ֆ լ լ :Ա ր գ ա ր ե ւ , հ ո վ ո ւ ա պ ե տ ա կ ա ն ա յս ա յց ե լ ո ւ թ ի ւ ն ը հ ո գ ե ւ ո ր ց ն ծ ո լ թ ե ա ն ե լ

ա զ գ ա յի ն ո գ ե ւ ո ր ո ւ թ ե ա ն կ ՚ա ռ ա ք ն ո ր գ է մ ե զ , ի ն չ ո ր ե զ ա կ ի ա պ ր ո ւ մ մ ր ն է

Գ ե ր մ ա ն ի ո յ ա յս փ ո ք ր ի կ թ ե մ ի մ ե ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն հ ա մ ա ր :

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 65

Ի ՜ ն չ ո ւ ր ա խ ո ւ թ ի ւ ն Է տ ե ս ն ե լ Հ ա յր ն ո ւ ո ր դ ի ք , Հ ո վ ո ս ա պ ե տ ն ու. Ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ

Հ ո վ ի ւ ը մ ի ա ս ն ա բ ա ր գ ի ր կ ը ն գ խ ա ռ ն ո լ ա ծ , Հ ա ւ ա տ ք ո վ ե ւ յ ո յ ս ո վ մ ի ա -

բ ա ն ո ւ ա ծ :

Մ ե ր ս ր տ ա բ ո ւ խ ո ւ ր ա խ ո ւ թ ի ւ ն ը ե լ յ ո ւ ղ ո ւ մ ը ո ւ ն ի գ լ խ ա ւ ո ր ե ր կ ո ւ

պ ա տ ճ ա ռ ն ե ր , ո ր ո ն ք թ ո յ լ տ ո ւ է ք յ ի չ ե լ ա յս տ ե ղ ե ր կ ո ւ խ օ ս ք ո վ .

Մ է կ ն ա յն է , ո ր , Վ ե Հ ա փ ա ռ Տ է ր , Ռ ո ւ ք կ ո լ գ ա ք ի բ ր ե լ Հ ա յր , փ ն տ ռ ե լ ո ւ

Ձ ե ր Հ օ տ ը Գ ե ր մ ա ն ի ո յ մ է ջ , ո ւ ր ա պ ր ո ղ Տ ե ր ո ր դ ի ն ե ր ը Հ ա ս տ ա տ ո լ ա ծ ա յս

Հ ո ղ ի ն վ ր ա յ շ ա տ ք ի չ ժ ա մ ա ն ա կ ա ռ ա ^ մ ի ա յն կ ա ր ո ղ ա ց ա ն ի մ ի Հ ա լ ա ք ո լ ի լ ,

բ ա ռ ի ն բ ո ւ ն ի մ ա ս տ ո վ Ե կ ե ղ ե ց ի մ ը դ ա ո ն ա լ : Ե ւ Դ ո ւ ք կ ո ւ գ ա ք ա յսԵ կ ե ղ ե ց ի ի ն բ ե ր ե լ ո ւ մ ե ր Հ ա յ բ ե ր ո ւ Հ ա լ ա տ ք ի ն ճ շ մ ա ր ի տ լ ո յ ս ը , ի ր ի ս կ

ա ղ բ ի ւ ր է ն ' Ա ր ա ր ա տ ի փ է չ ե ր է ն ո չ շ ա տ Հ ե ռ ո ւ ' ա ս տ ո ւ ա ծ ա կ ա ռ ո յց Մ ա յր Ա թ ո ռ

Ս ո ւ ր բ է ջ մ ի ա ծ ն է ն ե ւ մ ե ր պ ա տ մ ա կ ա ն բ ա զ մ ա չ ա ր չ ա ր Հ ա յ ր ե ն ի ք է ն :

Մ ե ր ո ւ ր ա խ ո լ թ ե ա ն ե ր կ ր ո ր դ պ ա տ ճ ա ռ ը Հ ա լա տ ք ն ո ւ Հ ո յս ն է : Ա յ ս

ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը ո ւ ն ե ց ա լ ա ռ ա ք ի ն ո ւ թ ի ւ ն ը ' ի ր Հ ա յր ե ր ո ւ Հ ա ւ ա տ ք ն ո ւ Հ ա յր ե ն ա ­

բ ա ղ ձ յ ո յ ս ը դ ա ր ե ր շ ա ր ո ւ ն ա կ ի ր ս ր տ ի ա մ է ն է ն խ ո ր ա ն կ ի լ ն ն ե ր ո ւ ն մ է ջ

ծ ր ա ր ա ծ ե ր կ ը է ե ր կ ի ր տ ա ն ե լ ո ւ ի բ ր ե լ ի ր տ ա ռ ա պ ա ն ք ի ն բ ա լա ս ա ն ո ւ ի ր

գ ո յա տ ե ւ մ ա ն ո բ պ է ս ա ւ ի շ : Փ ա ռ ք Ա ս տ ո լ ծ ո յ , ո ր չ ս խ ա լ ե ց ա լ ա յս ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը

ի ր ա յս ս կ զ բ ո ւ ն ք ի ն մ է ջ ե լ ա յ դ պ ա տ ճ ա ռ ո վ ա լ ի ր Հ ա ւ ա տ ք ը մ ի շ տ պ ա Հ ե ց

ա ն ե ղ ծ , մ ի շ տ ի ր գ լ խ է ն վ ե ր , մ ի շ տ ի ր ս ր տ ի ա մ ե ն ա թ ա ն կ ա գ ի ն գ ո Հ ա ր ը :

Ա հ ա Դ ո ւ ք , Վ ե Հ ա փ ա ռ Տ է ր , 1 7 0 0 տ ա ը ի ն ե ր ո ւ ա յ դ Հ ա լ ա տ ք ի ն

ա մ ե ն ա ա ռ ա ջ ի ն ո ւ ա մ ե ն ա բ ա ր ձ ր պ ա շ Խ օ ն ե ա ն , Ձ ե ր ձ ե ռ ք ե ր ո վ օ ծ ե ց ի ք ա յս

ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն Հ ա լա տ ք ի տ ո ւ ն ը , ա յս ի ն ք ն ի ր գ ո յո ւ թ ե ա ն խ ա ր ի ս խ ը :

Ի ս կ ի ն չ կ ը վ ե ր ա բ ե ր ի յ ո յ ս ի ն , ա յ գ ա լ ի ր ա կ ա ն ո լ թ ի ւ ն մ ը գ ա ր ձ ա լ վ ե ց

տ ա ր ի ն ե ր ա ռ ա ջ մ ե ր Հ ա յր ե ն ի Հ ո ղ ի ն վ ր ա յ ե ւ Դ ո ւ ք կ ը ն ե ր կ ա յա ն ա ք ա յս օ ր

ա յս ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն Ձ ե ր մ է կ ձ ե ռ ք ի ն մ է ջ խ ա չ ը ' ի բ ր ե ւ Հ ա ւ ա տ ք ի խ ո ր Հ ո լ ր դ ե լ

մ ի լ ս ձ ե ռ ք ի ն մ է ջ պ ե տ ա կ ա ն ա ն կ ա խ ո ւ թ ե ա ն դ ր օ շ ը ' ի բ ր ե ւ մ ե ր բ ո լ ո ր ի ն յ ո յ ս ն

ո ւ ի ր ա կ ա ն ա ց ա ծ ե ր ա զ ը :

Բ ա ր ի գ ա լս տ ե ա ն մ ե ր խ օ ս ք ի ն կ ը մ ի ա ց ն ե ն ք ն ա ե լ մ ե ր ս ր տ ա զ ե ղ

մ ա ղ թ ա ն ք ը , գ ա ղ ո ւ թ ի մ ե ր ժ ո ղ ո վ ո լ ր դ ի . ի ւ ր ա ք ա ն չ ի լ ր ի ս ր տ է ն բ խ ա ծ

մ ա ղ թ ա ն ք ը , ո ր Ա ս տ ո լ ա ծ ե ր կ ա ր ո ւ ա ռ ո ղ ջ կ ե ա ն ք պ ա ր գ ե լ է մ ե ր ս ի ր ե ց ե ա լ

Հ ա յր ա պ ե տ ի ն , ո ր պ է ս զ ի ա ն շ ա ր ո ւ ն ա կ է ն ո ր թ ա փ ո վ ե լ ո ւ ժ դ ն ո լ թ ե ա մ բ ի ր

ծ ա ռ ա յ ո լ թ ի ւ ն ը բ ե ր ե լ Հ ա յա ս տ ա ն ե ա յց Ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ մ ե ր ս ի ր ե լի ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն :

Բ ա ր ի ե կ ա ք , Վ ե Հ ա փ ա ռ Տ է ր » :

Առաջնորդ սրբազան հոր բարիգալստյան խոսքերից անմիջապես հետո Վեհափառ Հայրապետը Հայրապետական իր պատգամը տվեց ներկա հավատավոր ժողովրդին' նշելով, որ այս օրը թ ե ' Սուրբ էջմիա ծնի և թ ե ' գերմանահայության պատմության մեջ պիտի արձանագրվի որպես « գերմանահայության օր » և « նորա օծ Սուրբ Սահակ- Սուրբ Մեսրոպ այս եկեղեցիով գերմանահայ մեր սիրեցյալ ժողովուրդը հոգևոր մի վերազարթոնք է ապրում՝ կապված ւինելով իր ազգային եկեղեցուն».

« Ս ի ր ե լի ա ռ ա ջ ն ո ր դ ս ր բ ա զ ա ն Գ ա ր ե գ ի ն ե պ ի ս կ ո պ ո ս Բ ե գ չ յ ա ն , ս ի ր ե ց յա լ

ս ր բ ա զ ա ն ե ղ բ ա յր ն ե ր , Հ ո գ և ո ր զ ա վ ա կ ն ե ր , ա զ գ ա յի ն ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն ց ն ե ր կ ա -

յ ա ց ո լ ց ի չ ն ե ր , ս ի ր ե ց յա լ և Հ ա ր գ ա ր ժ ա ն դ ե ս պ ա ն Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա ­

պ ե տ ո ւ թ յա ն Գ ե ր մ ա ն ի ո մ ե ջ , ս ի ր ե ց յա լ ե ղ բ ա յր ն ե ր ի Ք ր ի ս տ ո ս մ ե ր ք ո ւ յ ր

Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի և թ ա ն կ ա գ ի ն Հ ա վ ա տ ա ց յա լն ե ր .

Չ գ ի տ ե մ ա յս պ ա Հ ի ն ի ՛ ՛ն չ է ա ն ց ն ո ւ մ և դ ա ռ ն ո ւ մ ձ ե ր մ ե ջ , յ ո ւ ր ա -

6 6 Р-Դ է ջ մ ՜ի ա ծ ի ն 1 9 9 8

ք ա ն չ յ ո ւ ր ի գ հ ո գ ո ւ մ ե ք , ս ա կ ա յն ե ս խ ո ր ա պ ե ս հ ո ւ զ վ ա ծ ե մ ո ւ ր ա խ ո ւ թ յա ն ա ն փ ո խ ա ր ի ն ե լի , ա ն գ ե ր ա զ ա ն ց ե լի զ գ ա ց ո ւ մ ո վ : Ա ռ ա վ ո տ յա ն ա ր թ ն ա ն ա լ

Ն ե ղ ո ս ի ա փ ի ն ' Ե գ ի պ տ ո ս ո ւ մ և կ ե ս օ ր ի ց հ ե տ ո ա յս տ ե ղ օ ծ ե լ մ ե ր ս ր բ ա զ ա ն

ե ղ բ ա յր ն ե ր ի հ ե տ մ ի ա ս ի ն հ ա յո ց ն ո ր մ ի ե կ ե ղ ե ց ի ’ Ս ո ւ ր բ Ս ա հ ա կ ի և Ս ո ւ ր բ Մ ե ս ր ո պ ի ն մ ա ն ա ն զ ո ւ գ ա կ ա ն զ ո ւ յ գ ի ա ն վ ա մ բ ! Ա ս տ ո ւ ծ ո խ ո ր հ ո ւ ր գ ն ե ր շ

ա ն հ ա ս ա ն ե լի ե ն : Ե ս ա ն ց յա լ չ ո ր ե ք շ ա բ թ ի կ ա ր դ ա ց ի հ ե տ և յա լ տ ո ղ ե ր ը

Ա վ ե տ ա ր ա ն ի ց . « Զ ի հ ո վ ո ւ ը կ ա մ ի շ ն չ է , ե ւ զ ձ ա յն ն ո ր ա լ ս ե ս , ա յլ ո չ գ ի տ ե ս ,

ո ւ ս տ ի գ ա յ կ ա մ ո ւ ր ե ր թ ա յ » : Հ ո վ ը փ չ ո ւ մ է . ն ր ա շ ա ր ժ ո ւ մ ը զ գ ո ւ մ ե ս ,

ս ա կ ա յն չ ե ս ի մ ա ն ո ւ մ , թ ե ո ր տ ե ղ ի ՞ց է դ ա լի ս և ո ւ ր է գ ն ո ւ մ : Հ ո գ ի ն

Ա ս տ ո ւ ծ ո , շ ո ւ ն չ ը Ա ս տ ո ւ ծ ո , ո ր ի ց մ ա ր դ ը ծ ն վ ե ց ' ա յս հ ո գ ի ն ի ն չ պ ե ս է

ն ե ր գ ո ր ծ ո ւ մ մ ե ր հ ա յո ց պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե շ , ա շ խ ա ր հ ի պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե շ :

Մ ե ն ք ' մ ա ր դ ի կ ս , չ ե ն ք կ ա ր ո ղ ճ շ տ ե լ, ի մ ա ն ա լ , ս ա կ ա յն զ գ ո ւ մ ե ն ք ն ր ա

շ ա ր ժ ո ւ մ ը մ ե ր կ յա ն ք ի մ ե շ : Ա յն տ ե ղ , Ե գ ի պ տ ո ս ո ւ մ , դ ա ր ա վ ո ր ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր

1 լ ա ն , տ ա ս ն մ ե կ ե ր ո ր դ դ ա ր ի ց ս կ ս ա ծ և մ ի ն չ և օ ր ս օ ծ վ ա ծ ա յդ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ց

մ ե կ - ե ր կ ո ւ ս ն ե ն մ ի ա յն մ ն ա ց ե լ կ ե ն դ ա ն ի , ն ե ր շ ն չ ո ղ և հ ո գ ի ն ե ր ի մ ե շ

ա ռ ո ղ ջ ո ւ թ յա ն և ա ռ Ա ս տ վ ա ծ հ ա ղ ո ր դ ո ւ թ յա ն ա զ գ ա յի ն պ ա տ կ ա ն ե լո ւ թ յա ն

զ գ ա ց ո ւ մ ն ե ր ը տ ա ր ա ծ ո ղ :Ս ո ւ ր բ Գ ր ի գ ո ր Լ ո ւ ս ա վ ո ր ի չ ե կ ե ղ ե ց ո ւ բ ե մ ի վ ր ա կ ա ն գ ն ե ց ի հ ո ւ ն վ ա ր ի 1 4 -

ի ն , ա ն դ ր ա դ ա ր ձ ա , ո ր 7 0 տ ա ր ի ա ռ ա շ է ր , ե ր բ ա յդ ե կ ե ղ ե ց ի ն օ ծ վ ե ց : 7 0 տ ա ր ի

բ ա ր յա ց շ ն ո ր հ ա ց ա ղ բ յո ւ ր դ ա ր ձ ա վ ք ա ն ի ՜ ֊ք ա ն ի ՜ ս ե ր ո ւ ն դ ն ե ր ի հ ա մ ա ր : Ե վ

ք ա ն ի - ք ա ն ի ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր է լ ք ա ն դ վ ե ց ի ն ո ւ գ ն ա ց ի ն : Մ տ ք ո վ ս ա յս պ ա հ ի ն

ա ն ց ն ո ւ մ է , թ ե ի ՜ ն չ ե ղ ա ն ա յն հ ա զ ա ր ա վ ո ր ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը , ո ր ո ն ք Ա ր և մ տ յա ն

Հ ա յա ս տ ա ն ի և կ ա մ Ա ր և ե լ յա ն Հ ա յա ս տ ա ն ի , կ ա մ հ յո ւ ս ի ս ի , հ ա ր ա վ ի ա յն

ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը , ո ր մ ե ր հ ա յր ե ր ը կ ա ռ ո ւ ց ե ց ի ն ճ ա ր տ ա ր ա պ ե տ ա կ ա ն ս ք ա ն չ ե լ ի

ո ճ ո վ : Շ ա տ ե ր ը ք ա ն դ վ ե ց ի ն , փ ո շ ո ւ վ ե ր ա ծ վ ե ց ի ն , և շ ա տ ե ր ն ա յս օ ր ա վ ե ր ա կ

վ ի ճ ա կ ո ւ մ ե ն : Ք ա ր ը ք ա ր է , և փ ո շ ո ւ է վ ե ր ա ծ վ ո ւ մ : Բ ա յց , ե ր բ ե կ ե ղ ե ց ի ն մ ե ր

հ ո գ ո ւ մ ե շ ա պ ր ի և ե ր բ հ ա վ ա տ ք ը կ ե ն դ ա ն ի է , ն ո ր ծ ն ո ւ ն դ կ տ ա Ն ո ր

ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի : Մ ա ր դ ի կ շ ա տ ք ա ր ե ր կ ա ր ո ղ ե ն ք ա ն դ ե լ , ս ա կ ա յն հ ո գ ի ն չ ե ն

կ ա ր ո ղ ք ա ն դ ե լ : Ո ր ք ա ՜ն ք ա ն դ ե ց ի ն , ե ր կ ր ա շ ա ր ժ ե ր ը ո ր ք ա ն տ ա ր ա ն , ս ա կ ա յն

ք ա ր ե ն Ն ո ր կ յա ն ք ս տ ե ղ ծ վ ե ց , ա յն ո ր , կ յա ն ք ն ի ս կ է Ա ս տ վ ա ծ մ ե ր մ ե շ հ ա վ ա տ ք ո վ , գ ո ր ծ ո վ :

Ա յս օ ր դ ո ւ ք ա յս տ ե ղ , Գ ե ր մ ա ն ի ա յո ւ մ , • նոր . վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն տ վ ե ց ի ք . Ն որ

շ ո շ ա փ ե լի պ ե ր ճ ա խ ո ս վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն , ո ր հ ա վ ա տ ք ը կ ե ն դ ա ն ի է ձ ե ր մ ե շ :

Ա պ ր ե ՛ք , ս ր բ ա զ ա ն , թ ե մ ա կ ա լ ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն ց ա ն դ ա մ ն ե ր , ե կ ե ղ ե ց ո ւ

հ ո գ ա բ ա ր ձ ո ւ թ յո ւ ն , ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ , ո ր դ ի տ ե ք Ա ս տ ծ ո ւ ա ր ժ ե ք ը պ ա տ մ ո ւ թ յա ն

դ ի մ ա ց , մ ա ր դ կ ա ն ց ա ռ շ և , ձ ե ր գ ա լի ք ս ե ր ո ւ ն դ ն ե ր ի ա ռ շ և վ կ ա յե լ , թ ե մ ե ն ք

ո ւ ր է լ ո ր գ ն ա ն ք , մ ե ր մ ե շ հ ո գ և ո ր հ ա յր ե ն ի ք ն է , ո ր կ ա պ ր ե ց ն ե ն ք , և ա յն

ա շ խ ա ր հ ա գ ր ա կ ա ն , ժ ա մ ա ն ա կ ա գ ր ա կ ա ն ս ա հ մ ա ն ա փ ա կ ո ւ մ ն ե ր չ ի ճ ա ն ա չ ո ւ մ : Ա մ ե ն մ ե կ ը ձ ե զ ա ն ի ց ա յս օ ր թ ո ղ ա ն կ ե ղ ծ ո ւ թ յա ն մ ե կ պ ա հ ա պ ր ի : Ո ՞ ւ ր է ի ն ք ն

ա յս օ ր : Ա մ ե ն մ ե կ ը ձ ե զ ա ն ի ց ի ր կ ե ն ս ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն ը ո ւ ն ի : Ձ ե զ ա ն ի ց շ ա տ ե ր ը

չ է ի ն է լ ե ր և ա կ ա յի , թ ե մ ի օ ր Ք յ ո լ ն ո ւ մ պ ե տ ք է լ ի ն ե ի ն : Շ ա ր ժ ո ւ մ ը ա յն պ ե ս

ե ղ ա վ , բ ա խ տ ը ձ ե զ գ ց ե ց օ տ ա ր հ ո ր ի զ ո ն ն ե ր , ա շ խ ա ր հ ը փ ո խ վ ե ց : Ա յն

ե ր կ ր ն ե ր ը , ո ւ ր ա պ ր ո ւ մ է ի ք , ա յդ տ ե ղ չ ե ք հ ի մ ա , ս ա կ ա յն ա յն Ե կ ե ղ ե ց ի ն , ո ր ո վ

ա պ ր ո ւ մ է ի ք , „ ր ձ ե ր մ ե շ կ ա պ ր ե ր , ո չ Թ ո ւ ր ք ի ա է ճ ա ն ա չ ո ւ մ , ո չ Գ ե ր մ ա ն ի ա ,

և ո չ է լ ո ւ ր ի շ ա շ խ ա ր հ ա գ ր ա կ ա ն տ ե ղ ա ն ք : Հ ո գ և ո ր Հ ա յր ե ն ի ք ն է : Ե վ ա յս օ ր

Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ ա յղ հ ո գ և ո ր Հ ա յր ե ն ի ք ը ն ո ր կ յա ն ք ո վ ս կ ս ե ց ա պ ր ե լ ա զ ա տ ո ւ ա ն կ ա խ պ ե տ ո ւ թ յա ն ը ն ձ ե ռ ա ծ ն ո ր պ ա յմ ա ն ն ե ր ի մ ե շ :

Հ ո գ ի ն ա ռ ա վ ե լ է , ք ա ն մ ա ր մ ի ն ը , ա զ գ ը ա վ ե լի մ ե ծ է , ք ա ն ա ն հ ա տ ը և

ՕՐՀՆ

ԵՍՑԻ

ԵՎ

ՍՐԲԵ

ՍՑԻ.

..»

ԳԵՐՄ

ԱՆԻԱ

ՅԻ

ԿԱԹ

ՈՂԻԿ

Ե ԵԿ

ԵՂԵՑ

ՈՒ

ԱՌԱՋ

ՆՈՐԴ

ԱՐԱՆ

ՈՒՄ

1998 Ա&Ս՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 6 7

Ե կ ե ղ ե ց ի ն Հ ա վ ե ր ժ ա կ ա ն և ո չ ո ք և ո չ է լ « դ ր ո ւ ն ք դ ժ ո խ ո ց զ ն ա ո չ

Հ ա ղ թ ա Հ ա ր ե ս ց է » : Դ ժ ո խ ք ի դ ո ն ե ր ն ա ն գ ա մ չ ե ն կ ա ր ո ղ Հ ա ղ թ ա Հ ա ր ե լ

Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն : Ո ր ք ա ՜ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ո ւ ն ե ց ա ն ք . Ա ր չ ա կ ո ւ ն յա ց ,

Բ ա գ ր ա տ ո ւ ն յա ց , Ա ր ծ ր ո լ ն յա ց , Կ ի լի կ յա ն , մ ի ա յն ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն լր մ ա ն ի ն ն

ե մ Հ ի լ ո ւ մ , ք ա ն ի ն ա խ ա ր ա ր ա կ ա ն տ ն ե ր . Մ ա մ ի կ ո ն յա ն , Խ ո ր խ ո ռ ո ւ ն յա ն ,

Ռ չ տ ո ւ ն յա ն , ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ե կ ա ն , գ ն ա ց ի ն : Ի ն չ ո ր մ ն ա ց , ա յ դ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ,

Հ ա վ ա տ ք ը մ ի ա ց ա ծ Հ ա յո ց Հ ո գ ո ւ Հ ե տ և Հ ա յր ե ն ի ք ի գ ա ղ ա փ ա ր ի Հ ե տ : Ա յս օ ր

դ ո ւ ք , ձ ե ր ե ղ բ ա յր ն ե ր ի ց շ ա տ ե ր ը ո ւ ր ի շ ե ր կ ր ն ե ր ո ւ մ ա պ ր ո ւ մ ե ն ո ւ ր ի շ

ք ա ղ ա ք ա կ ա ն , պ ե տ ա կ ա ն , ը ն կ ե ր ա յի ն , տ ն տ ե ս ա կ ա ն պ ա յմ ա ն ն ե ր ո ւ մ , ս ա կ ա յն

բ ո լ ո ր ս է լ ո ւ ն ե ն ք ո ս կ ի շ ղ թ ա , ո ր ա ն ց ն ո ւ մ է բ ո լ ո ր Հ ա յե ր ի Հ ո գ ի ն ե ր ո վ , ո ւ ր է լ

լ ի ն ե ն ն ր ա ն ք , ո ր տ ե ղ է լ ո ր ա պ ր ե ն : Ե վ Հ ա յո ց բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ը Վ ա Հ ա ն

Թ ե ք ե յա ն ը ի ՞ ն չ է ա ս ո ւ մ .

Ե կ ե ղ ե ց ի ն Հ ա յ կ ա կ ա ն մ ե ն մ ի ք ա ր ի տ ա կ գ ե տ ն ի ,

Դ ե պ ի ե ր կ ի ն ք բ ա ր ձ ր ա ց ո ղ գ ա ղ տ ն ի ճ ա մ բ ա մ ը ո ւ ն ի . . .

Մ ե ր թ շ ն ա մ ի ն ե ր ը ճ ա ն ա պ ա ր Հ ն ե ր ը գ տ ա ն , գ ո ց ե ց ի ն , փ ա կ ե ց ի ն ,

փ ո շ ո տ ե ց ի ն , ս ա կ ա յն չ կ ա ր ո ղ ա ց ա ն գ տ ն ե լ և ե ր բ ե ք չ ե ն կ ա ր ո ղ ա ն ա լ ո ւ գ տ ն ե լ

մ ե ր Հ ո գ ի ն ե ր ի մ ի ի վ ա ն ց ն ո ղ ա յդ գ ա ղ տ ն ի ճ ա ն ա պ ա ր Հ ը : Մ ե զ մ ե ր

Հ ա վ ա տ ք ի ն , մ ե ր Հ ա յր ե ր ի ա վ ա ն դ ո ւ թ յա ն ը , մ ե ր Ս ո ւ ր բ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն վ ի ր ա կ ա ն

ա վ ա ն դ ո ւ թ յա ն ը կ ա պ ո ղ ա յն Հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւ թ յո ւ ն ը , ո ր Ա ս տ վ ա ծ - մ ա ր դ

Հ ա ղ ո ր դ ո ւ թ յ ո ւ ն ն է , և ո ՞ վ կ ա ր ո ղ է Ա ս տ ծ ո ւ ն Հ ա ղ թ ե լ : Շ ա տ ե ր ը փ ո ր ձ ե ց ի ն

ա ր և մ տ յա ն ա շ խ ա ր Հ ի մ ե ջ , ե զ ա ն մ ե ծ փ ի լի ս ո փ ա ն ե ր , ո ր ո ն ք ա ս ա ց ի ն , թ ե

Ա ս տ վ ա ծ մ ե ռ ա ծ է : Ի ր ե ն ք մ ե ռ ա ն , գ ն ա ց ի ն , ս ա կ ա յն Ա ս տ վ ա ծ ա պ ր ո ւ մ է և

պ ե տ ք է Հ ա վ ի տ ե ն ա պ ե ս ա պ ր ի : Ս ո վ ե տ ա կ ա ն Մ ի ո ւ թ յո ւ ն ը 7 0 տ ա ր ի ա մ ե ն ճ ի գ

թ ա փ ե ց , բ ռ ն ա կ ա ն ա մ ե ն մ ի ջ ո ց ի դ ի մ ե ց ' Ա ս տ ծ ո ւ ց Հ ե ռ ա ց ն ե լ ո ւ մ ա ր դ կ ա ն ց :

Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը փ ա կ ե ց ի ն , ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ն ե ր ի ն ա ք ս ո ր ե ց ի ն . Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս

ս պ ա ն ե ց ի ն , մ ե ր Հ ա յո ց պ ա տ մ ո ւ թ յա ն գ ր ք ե ր ը փ ո խ ե ց ի ն . Ք ր ի ս տ ո ս ի ն Հ ա յո ց

պ ա տ մ ո ւ թ յա ն է ջ ե ր ի ց ց ա ն կ ա ց ա ն Հ ա ն ե լ , ս ա կ ա յն Ա ս տ վ ա ծ ա ն Հ ա ղ թ ե լ ի է և

Հ ա ղ թ ո ւ մ է մ ա ր դ կ ա ն ց : Ա յս օ ր ն ո ր շ ո ւ ն չ կ ա մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի մ ե ջ . ի ր

ի ն ք ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն ի ն ք ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը գ տ ն ե լ ո ւ շ ո ւ ն չ է տ ա լ ի ս , և ա յդ

շ ո ւ ն չ ն է , ո ր ե ս ո ւ զ ո ւ մ ե մ ձ ե զ ա յս օ ր բ ե ր ե լ : Ե ս ո չ ի ն չ ե մ ա ռ ա ն ց ի մ

Ե կ ե ղ ե ց ո ւ , ա ռ ա ն ց ի մ ա զ գ ի և ա ռ ա ն ց ի մ Հ ա յ ր ե ն ի ք ի : Ե կ ե լ ե մ ա յս օ ր ո չ թ ե

ի ն ք ս խ ո ս ե լ ո ւ , ա յլ մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն , Հ ա յր ե ն ի ք ը , պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը խ ո ս ե ց ն ե լ ո ւ :

Ս ո ւ ր բ է ք մ ի ա ծ ի ն : Ե ր ե ք տ ա ր ի է ա ր դ ե ն , ի ն չ ա պ ր ո ւ մ ե մ Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ :

Ա մ ե ն ա ն դ ա մ , ե ր բ մ տ ն ո ւ մ ե մ Մ ա յր Տ ա ճ ա ր , ա մ ե ն ա ռ ա վ ո տ , ե ր բ ա ն ց ն ո ւ մ .ե մ

Տ ր դ ա տ թ ա գ ա վ ո ր ի կ ա մ ա ր ա կ ա պ դ ռ ա ն մ ի ֆ ո վ , ա մ ե ն ա ն գ ա մ , ե ր բ ծ ն ր ա դ ր ո ւ մ

ե մ ա յն ք ա ր ի ն , ո ւ ր Ք ր ի ս տ ո ս , մ ո ւ ր ճ ը ձ ե ռ ք ի ն , խ փ ե ց և ա յն տ ե ղ ի ց ծ ն վ ե ց

Հ ա յո ց ա ռ ա ջ ի ն ե կ ե ղ ե ց ի ն , Հ ա ր ց ե մ տ ա լս ի ն ք ս ի ն ձ . ի ՞ ն չ ո ւ ժ է ր ա յն , ո ր

պ ա Հ ե ց ա յ գ ս ո ւ ր բ Հ ա ս տ ա տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ' ո ր պ ե ս ն ե ր շ ն չ ո ւ մ ի , Հ ո գ ե կ ա ն

ս ն ո ւ ց ո ւ մ ի ա ղ բ յ ո ւ ր : է ջ մ ի ա ծ ի ն ը ք ա ՞ ր է : Ա փ ս ո ս ն ր ա ն ց , ո ր ո ն ք ի բ ր և ք ա ր ե ն

դ ի տ ո ւ մ է ջ մ ի ա ծ ի ն ը : է ջ մ ի ա ծ ի ն ը ճ ա ր տ ա ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն է ՞ : Ո ՛ չ : է ջ մ ի ա ծ ի ն ը

Հ ո գ ի է , ք ա ր ե ր ի մ ի ջ ի ց բ խ ո ղ Հ ո գ ի : Ս ա կ ա յն Հ ո գ ի ն լ ս ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր Հ ո գ ո վ

պ ե տ ք է մ ո տ ե ն ա լ , Հ ո գ ի պ ե տ ք է ո ւ ն ե ն ա լ , ճ շ մ ա ր ի տ Հ ա վ ա տ ա ց յա լ պ ե տ ք է

լ ի ն ե լ ' ա յ դ ք ա ր ե ր ի մ ի ջ ի ց Ս ո ւ ր բ Հ ո գ ո ւ շ ա ր ժ ո ւ մ ը զ գ ա լ ո ւ և մ ե ր Հ ո գ ո ւ մ ե ջ

ա յն փ ո խ ա դ ր ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր :

Ա յս օ ր ե կ ե ք բ ո լ ո ր ս ա ն դ ր ա դ ա ռ ն ա ն ք ա յն Հ ա ն գ ա մ ա ն ք ի ն , ո ր ա պ ր ո ւ մ ե ն ք

պ ա տ մ ա կ ե ր տ մ ի օ ր : Ա յս օ ր ը , 2 4 - ը Հ ո ւ ն վ ա ր ի , ձ ե զ ա ն ի ց յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ի

կ յա ն ք ի պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե ջ պ ե տ ք է գ ր վ ի ո ր պ ե ս Հ ո գ ե կ ա ն կ ե ր պ ա ր ա ­

6 8 Р-Գ է ջ մ ի ա ծ ի ն 1 9 9 8

ն ա փ ո խ ո ւ թ յա ն , պ ա յծ ա ռ ա կ ե ր պ ո ւ թ յա ն ^ Հ : Ե թ ե ա յս ե կ ե ղ ե ց ո ւ օ ծ ո ւ մ ի ց

Հ ե տ ո մ ն ա լ ո ւ ե ն ք ն ո ւ յն ա ն ձ ի ն ք , ա պ ա ի ն չ ո ւ ե կ ա ն ք , ի ն չ ո - օ ծ ե ց ի ն ք : Ք ա ր ի

օ ծ ո ւ մ շ ի մ ա ս տ ա վ ո ր վ ո ւ մ է , ե ր թ մ ե ր Հ ո գ ի ն ե ր ը վ ե ր ս տ ի ն օ ծ վ ե ն Ս ո ւր բ Մ յո ւ ռ ո ն ո վ , և մ ե ն ք վ ե ր ա թ ա ր մ ա ց ն ե ն ք , վ ե ր ա կ ե ն դ ա ն պ ց ն ե ն ք մ ե ր մ ե շ Ս ո ւ ր բ

Հ ա վ ա տ ք ը Ք ր ի ս տ ո ս ի , մ ե ր Հ ա յր ե ր ի դ ա ր ա վ ո ր ա վ ա ն դ ո ւ թ յա ն , ս ր բ ո ւ թ յա ն

ն ե ր ք ո : Ա շ խ ա ր Հ ի մ ե շ շ ա տ Հ ո վ ե ր կ գ ա ն ո ւ կ գ ն ա ն , բ ա յ ց մ ե ն ք ի մ ա ն ա ն ք ա յն

Հ ո մ ի ն Հ ե տ և ե լ , ո ր Ա ս տ ծ ո ւ ց է գ ա լ ի ս : .............................................

Ա յս օ ր ը ե ս ո ւ զ ո ւ մ ե մ , ո ր Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս ո ւ ր բ է շ մ ի ա ծ ն ի 1 7 0 0 - ա մ յա

պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե շ ա ր ձ ա ն ա գ ր վ ի ո ր պ ե ս Գ ե ր մ ա ն ի ա յի Հ ա յո ց օ ր : Թ ո ղ ա յն տ ե ղ ա ր ձ ա ն ա գ ր վ ե ն ա յս ո ս կ ե ղ ե ն բ ա ռ ե ր ը . Գ ե ր մ ա ն ի ո Հ ա յո ց Հ ա վ ա տ ք ի

վ ե ր ա թ ա ր մ ո ւ թ յա ն , Հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւ թ յա ն օ ր : Ա յս պ ե ս է պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ս տ ե ղ ծ ­

վ ո ւ մ : Ա յ լև ս մ ե ն ք , ի բ ր և ա զ գ , դ ա դ ա ր ե ն ք պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը մ ի ա յն Հ ի շ ե լ ո ւ ց , թ ե

մ ե ր Հ ա յր ե ր ը ա յս պ ե ս ե ն ա ր ե լ , մ ե ն ք Վ ա ր դ ա ն ա ն ց ժ ա մ ա ն ա կ ա յս պ ե ս ե ն ք

ա ր ե լ . . . : Ա ն ց յա լ ը թ ո ղ ն ե ն ք : Ն ե ր կ ա ն և ա պ ա գ ա ն ե ն կ ա ր և ո ր : Մ ե ն ք պ ե տ ք է

շ ր ջ ա փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ա պ ր ե ն ք , ի ր ա կ ա ն դ ա ր ձ . Հ ո գ ե կ ա ն դ ա ր ձ : Դ ա ռ ն ա ն ք ի

խ ա վ ա ր ե ի լ ո ւ յ ս , Հ ա ն ց յա լե ն ե ր կ ա , ի ն ե ր կ ա յե ա պ ա գ ա : Մ ե ն ք ա յ լ և ս ա ն ց յա լ ը

Հ ի շ ո ղ , Հ ի շ ա տ ա կ ն ե ր ո վ ա պ ր ո ղ , մ խ ի թ ա ր վ ո ղ , Հ պ ա ր տ ա ց ո ղ ա զ գ չ մ ն ա ն ք ,

ն ո ր ը շ ի ն ո ղ , կ ե ր տ ո ղ և ա պ ա գ ա յի ն ա վ ե լի լ ա վ ը լ ի ն ե լ ո ւ ի ղ ձ ո վ ա ռ ա ջ ա ն ա ն ք :

Ա յս պ ե տ ք է լ ի ն ի մ ե ր ա զ գ ի ն շ ա ն ա ր ա ն ը , ա յլա պ ե ս ի ն չ ի ՞ Հ ա մ ա ր ա յս ք ա ն

տ ա ր ի ե ր ա զ ե ց ի ն ք , պ ա յք ա ր ե ց ի ն ք :

Մ ե ն ք մ ե ր ե ր կ ր ի մեշ գ ե ր ի է ի ն ք , ս ա կ ա յն տ ե ր դ ա ր ձ ա ն ք : Մ ե ն ք մ ե ր

Հ ա յր ե ն ի ք ի տ ե ր ն ե ն ք ' ա յ դ Հ ա յր ե ն ի ք ի ծ ա ռ ա ն լ ի ն ե լ ո վ : Ն ա , ո վ ծ ա ռ ա չ է ,

ա ս ո ւ մ է Հ ի ս ո ւ ս , չ ի կ ա ր ո ղ տ ե ր լ ի ն ե լ : Կ ա ր ո ղ է բ ռ ն ա պ ե տ լ ի ն ե լ : Դ ո ւ ք ո

տ ա ն տ ե ր ն ե ս , տ ո ւ ն դ շ ե ն պ ա Հ ի ր : Տ ա ն դ ծ ա ռ ա ն լ ի ն ե լ ո վ , ն ա խ ա ն ­

ձ ա խ ն դ ր ո ւ թ յո ւ ն ո ւ ն ե ն ա լո վ , կ շ ե ն ա ց ն ե ս ա յ ն : Դ ր ա Հ ա մ ա ր ե ս ա յս օ ր ա յս

ե կ ե ղ ե ց ո ւ օ ծ ո ւ մ ը ն կ ա տ ո ւ մ ե մ Գ ե ր մ ա ն ի ա յի մ ե ր Հ ա յո ւ թ յա ն կ յա ն ք ի մեշ ո ր պ ե ս վ ե ր ա ծ ն ո ւ թ յա ն օ ր : Պ ե տ ք է բ ո լ ո ր ս փ ո խ վ ե ն ք : Ա յս ե կ ե ղ ե ց ի ն , ո ր ի

Խ ո ր ա ն ը օ ծ ե ց ի ն ք , ա յս ե կ ե ղ ե ց ի ն չ պ ե տ ք է դ ա տ ա ր կ մ ն ա : Պ ե տ ք է գ ա ք , ծ ն կ ի

գ ա ք , ա ղ ո թ ե ք , Ա ս տ ծ ո ւ ո ւ ժ ը զ գ ա ք ձ ե ր մ ե շ, Հ ա յր ե ն ի ք ի ն ե ր կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը ,

ք ա ն զ ի մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ա զ գ ա յի ն է : Հ ա ն ե ց ե ք մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ի ց ,

ի ՞ ն չ կ մ ն ա : Ո ՞ վ ս տ ե ղ ծ ե ք գ ի ր ը , ո ՞ վ ս տ ե ղ ծ ե ց Հ ա յո ց գ ր ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը , ճ ա ր տ ա ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը , շ ա ր ա կ ա ն ն ե ր ը :

Հ ե տ և ա բ ա ր , ա յս օ ծ մ ա ն ա ռ ի թ ո վ չ ն ո ր Հ ա վ ո ր ո ւ մ ե մ ա ռ ա ջ ն ո ր դ Ս ր բ ա ­

զ ա ն ի ն ի ր ժ ր ա շ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ի Հ ա մ ա ր , բ ո լ ո ր Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ի ն , ո ր ո ն ք

գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն Հ ո ղ ի վ ր ա ե ն ծ ա ռ ա յ ո ւ մ ի ր Հ ա յր ա կ ա ն ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ թ յա ն

ն ե ր ք ո , թ ե մ ա կ ա ն բ ո լ ո ր ա ն դ ա մ ն ե ր ի ն , ՛ մ ե ր ա զ գ ա յի ն բ ո լ ո ր կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ն , ա ռ ա ն ց խ տ ր ա կ ա ն ո ւ թ յա ն , մ շ ա կ ո ւ թ ա յի ն , ր ա ր ե ս ի ր ա կ տ ն ,

ը ն կ ե ր ա յի ն , ե ր ի տ ա ս ա ր դ ա կ ա ն : Մ ե կ խ ն դ ր ա ն ք ո ւ ն ե մ ձ ե զ ա ն ի ց , ե կ ե ՛ ք , ե ղ ե ք

Հ ի մ ք ը , պ ա տ ը , կ ա մ ա ր ը և գ մ բ ե թ ը : Մ ի մ ն ա ց ե ք ա ռ ա ն ձ ի ն ք ա ր : Փ ո ղ ո ց ի մ ի ջ ի

ա ռ ա ն ձ ի ն ք ա ր ը ա ր ժ ե ք չ ո ւ ն ի : Ա ռ ա ն ձ ի ն ժ ա յռ ը ն ո ւ յ ն պ ե ս : Ս ա կ ա յն մ ե կ

կ տ ո ր ա ղ յո ւ ս ը պ ա տ ի մ ե ջ կ յա ն ք ո ւ ն ի : Մ ա ս ն ա կ ց ե ՛ք , ս ք ա ն չ ե լ ի ե ր գ չ ա խ ո ւ մ բ

կ ա զ մ ե ք , ե ր ե խ ա ն ե ր ի ն կ ի ր ա կ ն օ ր յա դ պ ր ո ց բ ե ր ե ք , ն ր ա ն ց Հ ա վ ա տ ք ն ե ր շ ն չ ե ք ,

դ ր ա մ ե ջ տ ե ս ե ք ձ ե ր ո ւ ր ա խ ո ւ թ յո ւ ն ը : Զ ո Հ ո ղ ո լ թ յ ո ւ ն ի ց գ տ ն վ ո ղ ո ւ ր ա խ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ը ա վ ե լի մ ե ծ է ո ր և է տ ե ս ա կ ի ո ւ ր ա խ ո ւ թ յո ւ ն ի ց : Մ ե ն ք տ ա կ ա վ ի ն ե ր կ ա ր

խ ո ս ե լ ի ք ն ե ր ո ւ ն ե ն ք , ա յժ մ ց ա ն կ ա ն ո ւ մ ե մ խ ո ս ք ս փ ա կ ե լ : Վ ա ղ ը ա յս

ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ կ մ ա տ ո ւ ց վ ի ա ն դ ր ա ն ի կ Պ ա տ ա ր ա գ ը : Դ ե ռ ձ ե զ Հ ե տ զ ր ո ւ ց ե լ ո ւ

ա ռ ի թ ն ե ր կ ո ւ ն ե ն ա ն ք , ե ր ի տ ա ս ա ր դ ո ւ թ յա ն Հ ե տ Հ ա ն դ ի պ ո ւ մ ն ե ր կ ո ւ ն ե ն ա ն ք և

ն ա և ի մ խ ո ս ք ն պ ե տ ք է ո ւ ղ ղ ե մ Գ ե ր մ ա ն ի ա յի բ ո լ ո ր ք ա ղ ա ք ն ե ր ի մ ե ջ ա պ ր ո ղ

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 6 9

Հ ա յե ր ի ն : Ե կ ե ք ր ո լո ր ս գ ա լ ի ք շ ա բ ա թ ը դ ա ր ձ ն ե ն ք մ ե զ Հ ա մ ա ր կ ե ր պ ա ր ա ­

ն ա փ ո խ ո ւ թ յա ն ո ւ ժ ո վ լ ց վ ա ծ շ ա բ ա թ : Ե ր ջ ա ն կ ո ւ թ յո ւ ն և Հ ա ջ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն թ ո ղ

Ա ս տ վ ա ծ տ ա ձ ե զ , ս ա կ ա յն դ ո ւ ք կ ա ր ո ղ ա ն ա ք ա յն ա ր ժ ե ց ն ե լ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ , ա զ գ ի .

Հ ա յր ե ն ի ք ի , ձ ե ր ա ն ձ ի ց բ ա ր ձ ր ա ր ժ ե ք ն ե ր ի ծ ա ռ ա յե լ ո վ :

Թ ո ղ Ա ս տ ծ ո ւ օ ր Հ ն ո ւ թ յո ւ ն ը ա յս օ ր վ ա օ ծ մ ա ն մ ի ջ ի ց վ ե ր ա ծ ն ի ձ ե ր բ ո լ ո ր ի

մ ե ջ ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն մ ե ր Ս ո ւ ր բ Հ ա վ ա տ ք ը և մ ե ր Հ ա յր ե ն ի ք ի պ ա տ կ ա ն ե ­

լ ի ո ւ թ յ ա ն ա ն բ ե կ ա ն ե լի զ գ ա ց ո ւ մ ը Հ ա վ ի տ յա ն ս Հ ա վ ի տ ե ն ի ց . ա մ ե ն ՛» :

Օծման և անվանակոչության հանդիսակարգից հետո, առաջնոր- դանիստ Մայր եկեղեցու սրահում տեղի ունեցավ աջահամբույր:

Հերթով Նորին Սուրբ Օծության աջը համբուրեցին և նրա օրհնու­թյանն արժանացան հայ համայնքի մեծաթիվ հավատավոր զավակներ:

Հա յոց Հայրապետին ներկայացվեցին նաև հայ համայնքի և գերմա- նահայ միությունների ներկայացուցիչները, ովքեր իրենց ազգապահ­պան գործունեությամբ մեծ դեր ու նշանակություն ունեն գաղութի կյանքում:

ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ՃԱՇ' Ի ՊԱՏԻՎ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑՀԱՅՐԱՊԵՏԻ ,

Նույն օրը, երեկոյան ժամը 20.30-ին, ի պատիվ Ամենայն Հայոց Հայրապետի, « Մաթերնուսհաուզ» հյուրանոցի գեղեցիկ սրահում տրվեց պաշտոնական ճաշ, որին ներկա էին Գերմանիայում ՀՀ արտակարգ և լիա զոր դեսպան Աշոտ Ոսկանյանը, ա զգա յին իշխա նությունների ներկայացուցիչներ, դիվանա գիտ ական այրեր, քույր Եկեղեցիների ներկայացուցիչներ, Թեմական խորհրդի ու համայնքի անդամներ:

ճաշկերույթի ընթացքում փոխանակվեցին բա րեողջույնի խոսքեր, իսկ Հա յոց Հա յրա պ ետը իր խորին շնորհակալությունը հա յտ նեց ներկաներին' ջերմ ընդունելության, ինչպես նաև սեփական Եկեղեցուն ու Հայրենիքին այսքան նվիրված ւինելու համար:

ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԱԿԱՆ ՍՈՒՐԲ ՊԱՏԱՐԱԳ ՆՈՐԱՕԾ Ս. ՄԱՀԱԿ-Ս. ՄԵՍՐՈՊ ԵԿԵՂԵՑՈՒՄ

Հունվարի 25-ի կիրակի օրն սկսվեց ժամը 08.30-ին նորա օծ եկեղեցում կատարված առավոտյան ժամերգությամբ, որին ներկա էր նաև հավատացյալների հոծ բազմությունը:

Այնուհետև նորա օծ եկեղեցում մա տուցվեց անդրանիկ Սուրբ Պատարագը:

ժա մը 10.00-ին հանդիսավոր թափորը « Հրա շա փ ա ռ»-ի երգեցո­ղությամբ և զա նգերի ղողա նջներով Նորին Սուրբ Օծությանը և պատարագիչ սրբազան հորը' Եվրոպայի Հայրապետական պատվիրակ և Փարիզի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Գյուտ արքեպս. Նագաշյանին, հոգևորականաց դասի հետ, առաջնորդեց դեպի Ս. Սահակ-Ս. Մեսրոպ առաջնորդանիստ Մայր եկեղեցի:

Սուրբ և անմահ Պատարագի երգեցողությունը կատարվեց նորա օծ եկեղեցու « Կոմիտաս» երգչախմբի կողմից' տիար Արետ Բեգչյանի ղեկավարությամբ:

70 Р-Գ ԷՋՄԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

Սուրբ Պատարագին ներկա էին քույր Եկեղեցիների ներկա,ա-

9ն ո ^ ո ւ ն ն ե ր ի ն ե ր ^

^ ը ն թ ա ց ս Ս. Պատարագի, «Հա յր մ ե ր կ ի ց առաջ ոգեշունչ քարոզ խոսեց Ամենայն Հայոց Հայրապետը շեշտելով իր այս այցելության պատմական նշանակությունն ու կարևորությունը: Իր հայրապետական պատգամում Նորին Սրբությունը ի մասնավորի շեշտեց.

« Ի ն չ ո ՞ ւ Ք ր ի ս տ ո ս ե կ ա վ , ի ն չ ո ՞ ւ Ա ս տ վ ա ծ մ ա ր դ ա ց ա վ , մ ե կ բ ա ն ի հ ա մ ա ր ' ս ի ր ո Հ ա մ ա ր : Ա ս տ վ ա ծ ա յն ք ա ն մ ե ծ ս ե ր ո ւ ն ի մ ա ր գ ո ց հ ա ն դ ե պ , ո ր ո ւ ղ ա ր կ ե ց

ի ր Մ ի ա ծ ի ն Ո ր դ ի ն , ո ր պ ե ս զ ի Ա ն մ ե զ ի փ ո խ ա ն ց ե Ա ս տ ո ւ ծ ո հ ո գ ի ն ո ւ ս ե ր ը : Ս ե ր բ շ ի ն ա ր ա ր և ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ի չ է , ի ս կ ա տ ե լ ո ւ թ յո ւ ն ը ք ա ն դ ի չ : Ա մ ե ն ա հ ա ն ճ ա ր Տ ե ր Ա ս տ վ ա ծ ս ի ր ո վ ս տ ե ղ ծ ե ց մ ա ր դ ո ւ ն , ո ւ ղ ա ր կ ե ց Ի ր

Ո ր դ ո ւ ն ' Ք ր ի ս տ ո ս ի ն , մ ա ր դ կ ո ւ թ յա ն ը , ո ր զ ա ն ո ն ք փ ր կ ե :Ե կ ե ղ ե ց ի ի ն ծ ա ռ ա յե լը խ ո ն ա ր հ ո ւ թ յո ւ ն մ ը ն է Ա ս տ ո ւ ծ ո , ե թ ե ե կ ե ղ ե ց ի ն մ ե ր

կ յա ն ք ե ն հ ա ն ե ն ք , մ ե ն ք կ ր ց ա ն ք մ ի ա յն հ ո ղ , փ ո շ ի , խ ո տ :Ա յս օ ր ե ր ո ւ ս մ ե ր մ ե շ ս կ ս ա ծ է վ ե ր ա ն ո ր ո գ ո ւ թ յա ն շ ր շ ա ն մ ը : Ա յս Ս ո ւ ր բ

Խ ո ր ա ն ե ն կ ո ղ շ ո ւ ն ե մ մ ե ր վ ե ր ա ծ ն ո ւ ն դ ը ո ւ վ ե ր ա կ ա ն գ ն ո ւ մ ը :Մ ի ՛ խ ն դ ա ց ն ե ք մ ե ր թ շ ն ա մ ի ն ե ր ը , ե թ ե ա ն ո ն ք մ ե զ տ ե ս ն ե ն , ո ր

պ ա ռ ա կ տ վ ա ծ ե ն ք , բ ա ժ ա ն վ ա ծ ե ն ք , կ ո ւ ր ա խ ա ն ա ն :Մ ի ա ց ե ՛ք ե կ ե ղ ե ց ի ի ե ր դ ի կ ի ն տ ա կ , բ ո լ ո ր վ ե ց ե ՛ք ձ ե ր Ա ռ ա շ ն ո ր դ ի ն շ ո լ ր շ և

մ ի ՛ մ ո ռ ն ա ք ձ ե ր Մ ա յր ե ն ի Հ ո ղ ը , Հ ա յր ե ն ի ք ը :Ա ս տ ո ւ ծ ո խ ո ր հ ո ւ ր դ ն ե ր ը ա ն ս ա հ մ ա ն ե լի և ա ն ճ ա ն ա չ ե լի ե ն : Ո ՞ ւ մ մ տ ք ո վ

կ ա ն ց ն ե ր , ո ր ա յս օ ր մ ե ն ք ա յս տ ե ղ հ ա ն դ ի պ ե լո ւ է ի ն ք և ա յս ե ր կ ո ւ կ ա մ ա ր ն ե ր ի

ն ե ր ք և մ ի ա ս ի ն ա ղ ո թ ե լ ո ւ : Ի ս կ ա պ ե ս , Ն ա խ փ ա ռ ք ե մ տ ա լի ս Ա ս տ ո ւ ծ ո , ո ր շ ն ո ր հ ա ր ե ց ի ն ձ , ո ր կ ա ր ո ղ ա ն ա մ ձ ե զ հ ե տ հ ա ղ ո ր դ ա կ ց վ ե լ , հ ո գ ե կ ա ն ո ր ե ն

զ գ ա լ ձ ե ր ն ե ր կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը , ձ ե ր հ ա վ ա տ ք ը , ձ ե ր ս ե ր ը հ ա ն դ ե պ մ ե ր Ս.

Ե կ ե ղ ե ց ի ն և մ ե ր ա զ գ ը , ո ր դ ա ր ե ր շ ա ր ո ւ ն ա կ ք ա յ լ ե ց հ ա վ ա տ ա ր մ ո ր ե ն Ք ր ի ս տ ո ս ի ո լ ղ ե գ ծ ա ծ ճ ա ն ա պ ա ր հ ո վ և Ա վ ե տ ա ր ա ն ի լ ո ւ յ ս ո վ : Ձ ե զ ա ն ի ց ա մ ե ն

մ ե կ ը կ ա ր ո ղ է մ տ ա ծ ե լ , թ ե ի ն ք ը ո ՞ ւ ր է ր և ո ՞ ւ ր է ա յս օ ր : Յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յո ւ ր ս

թ ո ղ մ տ ա ծ ի , թ ե ի ն ք ը տ ա ր ի ն ե ր ա ռ ա շ ո ր տ ե ՞ ղ է ր , ի ս կ ա յժ մ ո ւ ր է : Ո ՞ ւ մ մ տ ք ո վ կ ա ն ց ն ե ր , ո ր մ ե ն ք պ ա տ մ ո ւ թ յա ն դ ե պ ք ե ր ի բ ե ր ո ւ մ ո վ պ ե տ ք է

գ տ ն վ ե ի ն ք ա յս հ ո ղ ո ւ մ և վ ա յե լե ի ն ք ա յս ժ ո ղ ո վ ր դ ի ս ե ր ը և հ ա ր գ ա ն ք ը :

Կ յա ն ք ը փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն է , ս ա կ ա յն ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն հ ա վ ա տ ք ը ա ն փ ո փ ո խ է , ո ր հ ո գ ե կ ա ն ո ւ ժ և զ ո ր ո ւ թ յո ւ ն է ե ր շ ա ն կ ո ւ թ յա ն : Հ ա յա ս տ ա ն ը փ ո խ վ ե ց :

Տ ա ս ը տ ա ր ի ն ե ր ա ռ ա շ Հ ա յա ս տ ա ն ը ո ւ ր ի շ է ր , ա յս օ ր ' ո ւ ր ի շ : Պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը

փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ը ն թ ա ց ք է : Մ ե ն ք 2 0 - ր դ դ ա ր ը ա ր յո ւ ն ո վ , շ ա ր դ ո վ , ց ե զ ա ս պ ա ն ո ւ թ յա մ բ ս կ ս ե ց ի ն ք , ս ա կ ա յն ա յս օ ր մ ե ն ք ա զ ա տ և ա ն կ ա խ հ ա յր ե ն ի ք ե ն ք և Ե կ ե ղ ե ց ի :

Դ ա ր ե ր - գ ա ր ե ր շ ա ր ո ւ ն ա կ մ ե ն ք դ ժ վ ա ր օ ր ե ր ա պ ր ե ց ի ն ք , ս ա կ ա յն Ա ս տ վ ա ծ մ ի շ տ ե ղ ա վ մ ե ր ա զ գ ի հ ե տ , ք ա ն զ ի շ ա ն ա ց ի ն ք հ ա վ ա տ ա ր ի մ մ ն ա լ Ք ր ի ս տ ո ս ի

հ ա վ ա տ ք ի ն և Ս . Ա վ ե տ ա ր ա ն ի ն : Ի ն չ պ ե ս ե ս ե մ զ գ ո ւ մ ' պ ա տ մ ա կ ա ն օ ր ե ն ք ա պ ր ո ւ մ :

Ա ռ ա շ ի ն ա ն գ ա մ ն է մ ե ր դ ա ր ա վ ո ր պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե շ , ո ր Ս . է Հ մ ի ա ծ ն ի ց Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը ա յ ց ե լ ո ւ մ է Գ ե ր մ ա ն ի ա և գ տ ն ո ւ մ ի ր

ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն ի ր հ ա վ ա տ ք ի մ ե շ ա մ ո ւ ր և Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ա վ ա ն դ ո ւ թ յա ն ը ս ե ր տ ո ր ե ն 1 լա ս լվ ա ծ :

Ա պ ր ե ՛ք , հ ա զ ա ՛ր ա պ ր ե ք : Դ ո ւ ք ի ն ձ ե ր ջ ա ն կ ա ց ր ի ք ձ ե ր հ ա վ ա տ ք իզ ո ր ո ւ թ յա մ բ :

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 71

Ի ն չ ն ե ր ի ս է պ ե տ ք ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը և ա ն կ ա խ ո ւ թ յո ւ ն ը , ե թ ե տ ե ր ը չ լ ի ն ե ն ք

ն ր ա : Ա մ ե ն մ ե կ ը բ ա ժ ի ն ո ւ ն ի բ ե ր ե լ ո ւ : Դ ո ւ ք ա յս ե կ ե ղ ե ց ի ն չ ե ն պ ա հ ե ք : Ձ ե ր

ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն կ յա ն ք ը ծ ա ղ կ ո ւ ն պ ա հ ե ք և Մ ա յր Ա թ ո ռ . Ս . է ֆ մ ի ա ծ ն ի ն ո ւ

Հ ա յա ս տ ա ն ի ն կ ա պ վ ա ծ զ գ ա ց ե ք : Ձ ե զ ա ն ի ց ա մ ե ն մ ե կ ը թ ո ղ ք ր տ ի ն ք ի կ ա թ ի լ

թ ա փ ի հ ա յ հ ո ղ ի վ ր ա , թ ո ղ ք ա ր դ ն ի ք ա ր ի վ ր ա , ո ր ա զ գ ա կ ե ր տ մ ա ն գ ո ր ծ ի մ ե է

լ ի ն ի մ ի ա ն ձ , ո ր ը բ ա ժ ի ն է բ ե ր ո ւ մ պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ը : Յ ո թ տ ա ր ի ն ե ր ա ռ ա ^

ա յս տ ե ղ չ կ ա ր մ ի ա ն ձ , ո ր ը ն ե ր կ ա յա ց ն ե ր ա զ ա տ և ա ն կ ա խ Հ ա յա ս տ ա ն ը , ի ս կ

ա յս օ ր մ ե ն ք ո ւ ն ե ն ք ա ն կ ա խ Հ ա յա ս տ ա ն ի դ ե ս պ ա ն : Պ ի տ ի ի մ ա ն ա ն ք փ ո խ վ ե լ :

Ե թ ե չ փ ո խ վ ե ն ք , ա չ խ ա ր հ ի փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ը ո ՞ ւ մ է պ ե տ ք : Դ ր ա հ ա մ ա ր ե ս

ն ո ր ս ե ր ո ւ ն դ ի ն կ ո չ ե մ ա ն ո ւ մ ' կ ա ր ո ղ է լ ի ն ե լ մ ե կ ը , ո ր հ ա յե ր ե ն լ ե զ ո ւ ն լ ա վ

չ խ ո ս ի , ս ա կ ա յն թ ո ղ ճ ի գ ա ն ի , Հ ա ն ք թ ա փ ի , ո ր կ ա ր ո ղ ա ն ա ի մ ա ն ա լ

հ ի մ ն ա կ ա ն բ ա ռ ե ր ը հ ա ր ա բ ե ր վ ե լ ո ւ : Մ ի պ ա տ ճ ա ռ ա բ ա ն ե ք չ ի մ ա ն ա լ ը

օ տ ա ր ո ւ թ յա ն մ ե ^ ա պ ր ե լո վ : Ե ս է լ ե մ օ տ ա ր ո ւ թ յա ն մ ե ^ ա պ ր ե լ :

Ե վ ա յս օ ր ը ձ ե զ հ ա մ ա ր թ ո ղ լ ի ն ի վ ե ր ա ն ո ր ո գ ո ւ թ յա ն օ ր : Հ ի չ ե ք ա յս օ ր ը և

ա յս օ ր ո վ խ մ ո ր ե ք ձ ե ր մ յո ւ ս օ ր ե ր ը , ո ր պ ե ս զ ի կ ա ր ո ղ ա ն ա ք ձ ե ր հ ա վ ա տ ք ը

կ ե ն դ ա ն ի պ ա հ ե լ հ ա վ ի տ յա ն ս հ ա վ ի տ ե ն ի ց , ա մ ե ն ՛» :

Վերջում Նորին Սուրբ Օծությունը իր անդրանիկ ալցելությսւն և նորաօծ եկեղեցու ուրախ աոիթով առաջնորդ սրբազանին հանձնեց Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածնից տարված արծաթյա մի սկիհ և մի խ ա չքա ր' Մայր եկեղեցու Սուրբ Խորանի առջև ղետեղելու համար:

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ՔՈՒՅՐ ԵԿԵՂԵՑԻՆԵՐԻՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԻՉՆԵՐԻ ՀԵ Տ

Հավարտ Սուրբ և անմահ Պատարագի, Առաջնորդարանի սրահում տեղի ունեցավ Վեհափառ Հոր հանդիպումը քույր Եկեղեցիների ( Ղպտի, Ասորի, Հույն, Կաթոլիկ, Ռուս, Ավետարանական, ներկայացուցիչների հետ :

Երկուստեք ծավալված մտերմիկ զրույցի ընթացքում շոշափվեցին ոչ միայն քույր Եկեղեցիների առջև ծառացած հոգևոր խնդիրները, այլև դրա նք էկումենիկ շրջա նա կներում լուծելու առավել հնարավոր ուղիները:

Նորին Սրբությունը մեծ ուրախությա մբ նշեց Հա յ Եկեղեցու կատարած և կատարելիք գործերը Եկեղեցիների համբեղբայրության ճանապարհին' ի նպաստ քրիստոնյա աշխարհի և քրիստոնյա բոլոր ժողովուրդների:

ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ՃԱՇ « ՄԱԹԵՐՆՈԻՍՀԱՈԻԶ»(МАТЕКМиЯНАив^ ՀՅՈՒՐԱՆՈՑՈՒՄ

Օրվա եկրորդ կեսին, ժամը 14.30-ին, ի պատիվ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա Ամենայն Հա յոց Կաթողիկոսի, « Մա թերնուսհաուզ» հյուրանոցի սրահում տրվեց պաշտոնական ճաշ, որին մասնակցում էր ավելի քա ն 300 մարդ:

ճաշկերույթին ներկա էին նաև Գերմանիայում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան Աշոտ Ոսկանյանը, քույր՝ Եկեղեցիների ներկայա­ցուցիչներ, պետական, քաղաքական, դիվանագիտական, հոգևոր այրեր, հայ համայնքի մեծաթիվ անդամներ:

72 Р-Գ ԱՋՍ՜ԻԱԾԻՆ 1998

Նորին Սրբությանն իր շքախմբի հետ հյուրասրահի առջև դիմավորեցին Ք,ոյնի <ա , մանկանց պարախմբի անդամները իրենց

^ Բ ա ց մ ա ն աղոթքից հետո, ողջունելով Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի օրհնաբեր այցը Գերմանիա, թեմի առաջնորդ Տ . Գարեգին եպս. Բեռւ/անո ներկայացրեց գերմանահայ համայնքի ներկա կացությունը: Գերմանիայի շուրջ քսան քաղաքներում ներկայումս Բ ե կ վ ո ւմ է 35.000 հար Նրանք դեռևս 60-ական թվականներից ներգաղթեյ են Թուրքիայից, իրանից, Սիրիայից. Լիբանանից. վերջին տ ա րիներին' նաև Հաւաստանից: Գերմանիայի առաջնորդական թեմը հիմնվել է 1991-ին' երջանկահիշատակ Վազգեն Ս Կաթողիկոսի Սրբատառ Կոնդակով.

« Վ ե հ ա փ ա ռ . Տ է ր •թ ո յ . տ ո ւ է ք ա յս ս ի ր ո յ ս ե ղ ա ն ի ն չ ո ւ ր Հ ա ն գ ա մ մ ը ե լ ս յա ն ո ւ ն Գ ե ր մ ա ն ի ո յ

թ ե մ ի ա զ գ ա յի ն ի չ խ ա ն ո ւ թ ե ա ն , մ ե ր հ ա մ ա յն ք ն ե ր ո ւ , չ ր չ ա ն ի ը ն կ ե ր ա յի ն ե լ ա յլ կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո Լ , Կ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ե լ ն ե ր կ ա ն ե ր ո ւ , Ձ ե ր հ ո վ ո ւ ա - պ ե տ ա կ ա ն ա յց ե լ ո ւ թ ի ւ ն ը ո վ ո ւ ն ե լ ե ւ Ձ ե զ ի մ ա ղ թ ե լ բ ա ր ի գ ա լ ո ւ ս տ :

Դ ո ւ ք ա յս օ ր ա յց ի կ ո ւ գ ա ք մ ե զ ի , Գ ե ր մ ա ն ի ո յ Հ ա յո ց թ ե մ ը , Ձ ե ր հ օ տ ի ն : Դ ո ւ ք կ ՛ա յց ե լե ք Ձ ե ր ա յս զ ա ւ ա կ ն ե ր ը , ո ր ո ն ք ն ո յն ս ի ր ո վ , ն ո յն հ ա ւ ա տ ք ո վ , ն ո յն յ ո յ ս ո վ ո ւ կ ա մ ք ո վ ի ր ա ր ո ւ չ ա ղ կ ա պ ո ւ ա ծ կ ը ն ե ր կ ա յա ց ն ե ն հ ա մ ա յն ա կ ա ն կ ե ա ն ք մ ը , ո ր կ ը կ ո չ ո ւ ի ե կ ե ղ ե ց ի : Ե ւ ա յս օ ր Դ ո ւ ք կ ո ւ գ ա ք մ ե զ ճ ա ն չ ն ա լո լ մ ե ր հ ա մ ա յն ա կ ա ն կ ե ա ն ք ի ն մ է է : Ա յս օ ր Դ ո ւ ք կ ո ւ գ ա ք մ ե ր ց ա ւ ե ր ը , մ ե ր տ ա ­

ռ ա պ ա ն ք ը , բ ա յ ց ն ա ե ւ մ ե ր ձ գ տ ո ւ մ ն ե ր ն ո ւ ի ր ա գ ո ր ծ ո ւ մ ն ե ր ը ա ւ ե լի մ օ տ է ն ճ ա ն չ ն ա լ ո ւ : Ա յլ ի ւ օ ս ք ո վ հ ա ղ ո ր դ ո ւ ե լ ո ւ մ ե զ ի հ ե տ ա յն պ է ս , ի ն է պ է ս ո ր ե ն ք :

Հ ո վ ո ւ ա պ ե տ ա կ ա ն ա յց ե լ ո ւ թ ի ւ ն ը կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ա կ ա ն ծ ա ռ ա յո ւ թ ե ա ն , ա յլ ի ւ օ ս ք ո վ կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ա կ ա ն դ ո յո ւ թ ե ա ն ի ր ա ւ ո լ ն ք ը կ ա զ մ ո ղ ա ո ւ ա ք ե լո լթ ե ա ն

ա մ ե ն է ն չ օ չ ա փ ե լի , ա մ ե ն է ն կ ե ն դ ա ն ի ա ր տ ա յա յտ ո լթ ի ւ ն ն ե ր է ն մ է կ ն է : Ա յս պ է ս կ ՚ը մ բ ռ ն է ք Դ ո ւ ք Ձ ե ր հ ո վ ո ւ ա պ ե տ ա կ ա ն ա յց ե լ ո ւ թ ի ւ ն ը , ա յս պ է ս կ ՚ա պ ր ի ք ո ւ

ա յս պ է ս կ ՚ա ր տ ա յա յտ է ք Ձ ե ր ծ ա ռ ա յո ւ թ ի լ ն ը Հ ա յա ս տ ա ն ե ա յց Ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ ո ւ Հ ա յ Կ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն մ է ֆ : Ձ ե ր ր ն տ ր ո ւ թ ե ն է ն մ ի ն չ ե ւ ա յս օ ր տ ա ր բ ե ր բ ն ա գ ա - լ ա ռ ն ե ր ո ւ մ է ֆ ե ւ Գ ե ր մ ա ն ի ո յ Ձ ե ր հ օ տ ի չ ա ր Կ ո ւ մ ն ե ր ո ւ ն մ օ տ է ն հ ե տ ե լ ո զ , Դ ո ւ ք Վ ե հ ա փ ա ռ ., վ ս տ ա հ ե մ ա յս օ ր մ ե զ ի {Լ ս ե լի ք ո ւ ն ի ք : Թ ո յ լ տ ո ւ է ք ս ա կ ա յն ,

ո ր մ ե ն ք ա լ մ ե ր կ ա ր գ ի ն ա յս օ ր Ձ ե զ ի մ ե ր յ լ ս ե լ ի ք ը ն ե ր կ ա յա ց ն ե ն ք :Մ ե ր ա ռ ա ծ ի ն ը ս ե լ ի ք ը Գ ե ր մ ա ն ի ո յ թ ե մ ի Կ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ա ն ո ւ ն ո վ մ ե ր խ ո ր

ե ր ա խ տ ա գ ի տ ո ւ թ ի լ ն ն է հ ա ն գ է պ Ս ո ւ ր բ է ֆ մ ի ա ծ ն ի Ա մ ե ն ա յն Հ ա յ ո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ո ւ թ ե ա ն ե ւ ա ն ո ր ա ր կ ա ն ա ւ ո ր գ ա հ ա կ ա լ Ն .Ս .Օ .Տ .Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ն :

Ս ո ւ ր բ է շ մ ի ա ծ ն ի մ է Հ կ ա յք հ ա ս տ ա տ ա ծ Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ո ւ թ ե ա ն գ ա ր ա լո ր Ա թ ո ռ ը , լ ո յս ի , ա ռ ա ք ե լ ո լ թ ե ա ն ո ւ ծ ա ռ ա յո ւ թ ե ա ն մ չ տ ա վ ա ռ փ ա ր ո ս մ ը ն է : Հ ա յ Կ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն է ի ր ծ ա ռ ա յո ւ թ ե ա ն դ ա չ տ ը , հ ա յ Կ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն է ի ր

դ ո յո ւ թ ե ա ն ի ր ա ւ ո ւ ն ք ը , հ ա յ Կ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն է ի ր ո յկ ի մ ի ա կ ա ղ բ ի լ ր ը : Ա ն , ի ր

ծ ա ռ ա յ ո լ թ ի ւ ն ը մ ե ր Կ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն գ ո ր ծ ո վ կ ՛ա ր տ ա յ ա յտ է ե լ ի ր ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ ի ւ ն ը կ ը տ ա ն ի մ ե ր Կ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի հ ա մ ա յն ա կ ա ն կ ե ա ն ք ի ն մ է Լ : Ծ ա ռ ա յո լ թ ի ւ ն ը ս ա կ ա յն մ ա ր դ ո վ կ ՚ի ր ա գ ո ր ծ ո ւ ի : Ս . է ջ մ ի ա ծ ի ն ը ա յս օ ր ,Վ ե հ ա փ ա ռ Տ է ր , Ձ ե ր ա ն ձ ո վ ո ւ Ձ ե ր ա ն ձ ի ն մ է ֆ է ն ն ո ր ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ ե ա մ բ , ն ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ո վ ո ւ ն ո ր տ ե ս ո ւ չ ո վ , ն ո ր ա չ ա կ ե ր տ ո ւ ն ո ր ա ն ձ ն ա կ ա զ մ ո վ , ն ո ր ծ ր ա գ ր ե ր ո վ ո ւ ն ո ր հ ե ռ ա ն կ ա ր ն ե ր ո վ լ ծ ո ւ ա ծ է ա ն հ ր ա Կ ե չ տ մ ա ր դ ը պ ա տ ր ա ս ­տ ե լ ո ւ , ի ր ա Վ ե լ դ ր ո ւ ա ծ ս ր բ ա զ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ը յ ա ի ղ ո լ թ ե ա մ բ պ ս ա կ ե լ ո լ հ ա մ ա ր : Ո ւ ր ի չ խ օ ս ք ո վ , ա ռ ա չ ի ն հ ե ր թ ի ն կ ը պ ա տ ր ա ս տ ո լի հ ո գ ե ւ ո ր ա կ ա ն ն ո ր ս ե ր ո ւ ն դ ը ' մ ե ր ա պ ա գ ա յ հ ո վ ի ւ ն ե ր ն ո ւ ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն ե ր ը :

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 73

Ն ո ւ ի ր ա կ ա ն գ ո ր ծ կ ը կ ա տ ա ր ո ս ի Ս . է ջ մ ի ա ծ ն ի մ է ք : Բ ա յց ա յս գ ո ր ծ ի ն

ղ ս պ ա ն ա կ ի չ ո յժ ը , ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ղ ն ո ւ ղ ե կ ա վ ա ր ո ղ ը մ ե ր ս ի ր ե լի Վ ե հ ա փ ա ռ ն է :

Թ ո յլ տ ո ւ է ք ս ա պ ա հ ո ւ ն ն ա ե ւ ը ս ե լ ո ւ , ո ր Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ո լթ ե ա ն

կ ո ղ մ է կ ա տ ա ր ո լ ա ծ գ ո ր ծ է ն ա ւ ե լի ո վ ն ու. ա լ ե լ ի ո վ ը о գ ա ո լ ո ղ ը , ի Հ ա յա ս տ ա ն

եւ. ի Ս փ ի ւ ռ ս ա շ խ ա ր հ ի , մ ե ր ս ի ր ե լի ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն է :

Ա յս օ ր , ա յս ա ռ ի թ ո վ , պ ի տ ի ո ւ ղ է ի մ ե ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն , ո ր Մ ա յր Ա թ ո ռ ի

ն կ ա տ մ ա մ բ մ ե ր կ ա պ ո ւ ա ծ ո ւ թ ի ւ ն ը , մ ե ր հ ա ւ ա տ ա ր մ ո լ թ ի լ ն ն ո ւ մ ե ր

ե ր ա խ տ ա դ ի տ ո ւ թ ի ւ ն ը մ ե ն ք ո չ մ ի ա յն խ օ ս ք ո վ ա ր տ ա յա յտ ե ն ք , ա յլ ն ա ե ւ

կ ե ն դ ա ն ի գ ո ր ծ ո վ , կ ե ն դ ա ն ի վ կ ա յո ւ թ ե ա մ ր : Ո ր ո վ հ ե տ ե լ ա յս Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ո ւ ­

թ ի ւ ն ը ի ր ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ո ւ ա շ խ ա ր հ ա կ ա ն ղ ե կ ա վ ա ր ո լ թ ե ա մ ր , ո չ մ ի ա յն

Հ ա յա ս տ ա ն ի մ է ջ , ա յլ ա մ բ ո ղ ջ Ս փ ի ւ ռ ք ի հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն մ է ջ կ ե ն դ ա ն ի ,

ի ր ա կ ա ն ո ւ մ ն ա յո ւ ն ն ե ր կ ա յո լ թ ի ւ ն մ ը ն Է ո ւ ա լ ե լ ի ո վ ը պ ի տ ի ը լ լ ա յ մ ե ր

ժ ո ղ ո վ ո ւ ր գ ի ա ջ ա կ ց ո ւ թ ե ա մ լп.!

Մ ե ր ե ր կ ր ո ր դ ը ս ե լ ի ք ը , Վ ե հ ա փ ա ռ , ա յն Է ո ր գ ե ր մ ա ն ա հ ա յ թ ե մ ը ա յս օ ր

հ ա լ ա ք ա կ ա ն վ ե ր ա կ ա զ մ ա կ ե ր պ մ ա ն ճ ի գ ի ն մ է ջ ն Է : Ո ւ մ ե զ ի հ ա մ ա ր

վ ե ր ա կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ մ ը մ ի ա յն խ օ ս ք կ ա մ տ ե ս ի լք չ է , ա յլ գ ո ր ծ Է թ ե մ ա կ ա ն ն ո ր

պ ա հ ա ն ջ ն ե ր ո ւ ն բ ո լ ո ր կ ա լ ո լ ա ծ ն ե ր է ն ն ե ր ս :

Ծ ա ն օ թ Է ք , ո ր ա յս գ ա ղ ո ւ թ ը , բ ա ց ի տ ա ս ն ե ա կ մ ը ո ւ ս ա ն ո ղ ն ե ր Է ե ւ

գ ե ր մ ա ն ա ց ի ն ե ր ո ւ հ ե տ ա մ ո ւ ս ն ա ց ա ծ հ ա յ ը ն տ ա ն ի ք ն ե ր է , մ օ տ ի կ ա ն ց ե ա լ ի ն ,

վ ա թ ս ո ւ ն ա կ ա ն թ ո լ ա կ ա ն ն ե ր ո ւ ն ա շ խ ա տ ա լ ո ր հ ա յե ր է բ ա ղ կ ա ց ա ծ գ ա ղ ո ւ թ

մ ը ն է : Թ ո լ ր ք ի ա յէ ն , Պ ա ր ս կ ա ս տ ա ն ի ն ,' Ս ո ւ ր ի ա - Լ ի ա բ ա ն ա ն է ն ե լ ա յս օ ր ա լ

Հ ա յա ս տ ա ն ի ն հ ե տ զ հ ե տ է հ ա լ ա ք ո ւ ա ծ , Գ ե ր մ ա ն ի ո յ շ ո ւ ր ջ ք ս ա ն ք ա ղ ա ք ն ե ր ո ւ ն

մ է ջ ց ր ո ւ ա ծ ե ր ե ս ո ւ ն հ ի ն գ հ ա զ ա ր հ ա յո լ թ ե ա ն ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ո ւ ա զ գ ա յի ն

մ ա ր զ ի ն մ է ջ ա ռ ա ջ ի ն ն ա խ ա ձ ե ռ ն ո ւ թ ի ւ ն ը ե ղ ա լ մ շ ա կ ո ւ թ ա յի ն փ ո ք ր

մ ի ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր կ ա զ մ ե լ , ի ր ե ն ց ի ս կ ն ի լ թ ա կ ա ն չ ն չ ի ն մ ի ջ ո ց ն ե ր ո վ , ո ր պ է ս զ ի

կ ա ր ե ն ա ն ա յ դ մ ի ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո լ ն շ ն ո ր հ ի ւ յ ա գ ե ց ն ե լ ի ր ե ն ց կ ա ր օ տ ը հ ա յե ց ի ա յն

կ ե ա ն ք ի ն , ո ր ա պ ր ա ծ է ի ն ի ր ե ն ց ե կ ա ծ մ ե ծ ո ւ ա լ ա ն դ ա կ ա ն գ ա ղ ո լ թ ն ե ր ո լ

մ է ջ :

Ա յս հ ա յե ր ը յա ջ ո ր դ ա բ ա ր ո ւ ն ե ց ա ն ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն հ ա մ ա յն ք ն ե ր ե լ մ է կ

հ ո գ ե ւ ո բ ա կ ա ն , ո ր տ ա ր ի ն ե ր շ ա ր ո ւ ն ա կ , ք ա ղ ա ք է ք ա ղ ա ք ճ ա մ բ ո ր դ ե լո վ ,

ո ր ք ա ն ո ր կ ա ր ե լի է , կ ը հ ա ս ն է ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր գ ի հ ո գ ե ւ ո ր կ ա ր ի ք ն ե ր ո ւ ն .՛ Մ ի ն չ

ա յ դ կ ա զ մ ո լե ց ա ն ը ն կ ե ր ա յի ն ո ւ մ ա ր զ ա կ ա ն մ ի ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր , ա պ ա տ ե ղ ե կ ա -

գ ր ա կ ա ն ո լ 1 9 1 5 - ի հ ա յ Ե ղ ե ռ ն ի հ ե տ ա զ օ տ ա կ ա ն հ ի մ ն ա ր կ ն ե ր :

Ե օ թ ա ն ա ս ո լն ա կ ա ն ե լ ո ւ թ ս ո ւ ն ա կ ա ն թ ո լ ա կ ա ն ն ե ր ո ւ ն գ ա ղ թ ա կ ա ն ա կ ա ն

ն ո ր ա լ ի ք ն ե ր ե կ ա ն Գ ե ր մ ա ն ի ա : Յ ե տ ո յ 1 9 8 8 - ի Հ ա յա ս տ ա ն ի ե ր կ ր ա շ ա ր ժ է ն ո ւ

1 9 9 0 —ա կ ա ն թ ո լ ա կ ա ն ն ե ր ո ւ ն ս կ ս ա ւ Ա ր ց ա խ ի շ ա ր ժ ո ւ մ ն ո ւ տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա ւ

դ ժ ո լ ա ր , բ ա յ ց ե ր ջ ա ն ի կ ծ ն ո ւ ն դ մ ը Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ ե ա ն :

Գ ա ղ թ ա կ ա ն ա կ ա ն , ե ր կ ր ա շ ա ր ժ ի , Ա ր ց ա խ ե ա ն ց ա լ ե ր ո լ ե լ Հ ա յա ս տ ա ն ի

Հ ա ն ր ա պ ե տ ո լ թ ե ա ն վ ե ր ա կ ա ն գ ն մ ա ն շ ա ր ժ ո ւ մ ն ե ր է ն ա ն մ ա ս ն չ մ ն ա ց ե լ

գ ո ր ծ ն ա կ ա ն մ ա ս ն ա կ ց ո լ թ ի ւ ն բ ե ր ա լ ն ա ե ւ ա յս գ ա ղ ո ւ թ ը , ն ի ւ թ ա կ ա ն

օ ժ ա ն դ ա կ ո լ թ ի ւ ն ն ե ր ո վ կ ա մ բ ա ր ո յա կ ա ն թ ի կ ո ւ ն ք ո վ :

Վ ե ր ջ ա պ է ս , 1 9 9 1 - ի ն , Ձ ե ր ն ա խ ո ր դ ի , Վ ե հ ա փ ա ռ Տ է ր , հ ա ն գ ո ւ ց ե ա լ

Վ ա զ գ է ն Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ո ր ո շ ո ւ մ ո վ կ ա զ մ ո լ ե ց ա լ Գ ե ր մ ա ն ի ո յ ա ռ ա ջ ն ո ր դ ա ­

կ ա ն թ ե մ ը , ն կ ա տ ի ո ւ ն ե ն ա լ ո վ հ ե տ զ հ ե տ է բ ա ր ձ ր ա ց ո ղ հ ա յո ւ թ ե ա ն ք ա ն ա կ ը

ե լ զ ա ն ո ն ք ո ր պ է ս ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն հ ա մ ա յն ք ն ե ր ' մ ե ր ա ւ ա ն գ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո լ

ո լ ղ ղ ո լ թ ե ա մ բ կ ա ր գ ո ւ կ ա ն ո ն ի մ է ջ , մ է կ տ ա ն ի ք ի տ ա կ հ ա ւ ա ք ե լ ո վ

կ ա զ մ ա կ ե ր պ ե լ ո ւ : Ն ո յն տ ա ր ի ն է ր , ո ր Կ ա թ ո ղ ի կ է Ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ օ գ ն ո լ թ ե ա մ բ ե ւ

հ ա մ ա յն ք ի ա չ ք ի զ ա ր ն ո ղ ք ա ն ի մ ը ն ո լ ի ր ե ա լ ն ե ր ո լ ջ ա ն ք ե ր ո վ , Ք է օ լ ն ի

Հ ա մ ա յն ք ը ո ւ ն ե ց ա ւ մ չտ ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի ^ յ ^ կ ի ց Հ ա մ ա դ ր ը Գ ե ր մ ա ն ի ո յ մԷչ ե ո ք ր ո ր գ / Կ էօ փ ի ն կ էն ի Ս- Խ ա չ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե տ ք . Շ ն ո ր Հ ի ւ ա յս Հ ա մ ա լի ր ի ն , նոր Ա ռ ա շն ո ր գ ա ր ա ն լլ Հ ա ս ա ա ւո ո ւե ց ա ւ ա յս չ է ն ք ի ն մ Ա .

Ք մ ա կ ա ն կ ե ա ն ք ի մէշ կ ա զ մ ա կ ե ր պ չ ա կ ա ն մ ե ր ա ռ ա ծ ի ն մ տ ա Հ ո գ ո ւ թ ի լ ն ն

է ր զ ա ն ե լ Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ա ն ձ ե ր ը ն ի ւ թ ա կ ա ն Հ ն ա ր ա լ ո ր ո ւ թ ի Հ ն ե ր ը

Լ ծ ե լ կ ա ն ո ն ա դ ր ա յ ի ն Հ ա ր ց ե ր ը ե . մ ա ն ա վ ա ն դ ն ո ր Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ո վ

օ ժ տ ե , թ ե մ Ր : Փ ա ռ ք Ա ս տ ո ւ ծ ո յ , մ ե ր ս ի ր ե լ ի Կ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն , ե թ է ո չ ա մ ր ո վ կ ա ն ,

բ ա յ ց ի ր ե կ ե ղ ե ց ի ո վ . ի ր ա ւ ա ն դ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո վ ե ւ . ի ր բ ա ր ո յ ա կ ա ն ա ր ժ է ք ն ե ր ո ւ

ա ա Հ պ ա ն մ ա ն մ տ ա Հ ո գ ո ւ թ ի ս ն ր ո ւ ն ե ց ո ղ կ ա ր ե լ ո ր մ է կ Հ ա տ ո լ ա ծ ի ն

զ ո Հ ո ղ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո վ , կ ր ց ա ն ք Հ ե տ ե ւ ի լ մ ե ր դ ր ա ծ ն պ ա տ ա կ ն ե ր ո վ :

Մ ե ն ք , ի ն ք ն ա զ ո Հ ե ւ ի ր ի ն ք ն ո ւ թ ե ա ն ա ն կ ե ղ ծ օ ր է ն կ ա պ ո լ ա ծ Հ ս յս Հ ա տ ո ւա ծ ր բ ա ղ կ ա ց ն ո ղ ն ե ր ո վ ե ն ք Հ պ ա ր տ : Մ ե ն ք ա ն ո ն ց մ ո վ ե ն ք զ ո ր ե ղ ե լ մ ե ն ք ա յս ա ն ձ ե ր ո վ պ ի տ ի կ ա զ մ ա կ ե ր պ ե ն ք ո ւ վ ե ր ա կ ա ն գ ն ե ն ք ա յս գ ա ղ ո ւ թ ը : Ա յս թ ե մ ի կ ա զ մ ա կ ե ր պ մ ա ն ո ւ վ ե ր ա կ ա ն գ ն մ ա ն ճ ի գ ի ն ո ւ կ ա մ ք ի ն ի ր ե ն ց բ ա ժ ի ն ը բ ե ր ո ղ ն ե ր է ն չա տ ե ր ա յս տ ե ղ ե ն .ա յս օ ր ե ւ մ ե ն ք ա ն ո ն ց բ ո լո ր ի ն ա ն խ տ ի ր մ եր ե ր ա խ տ ի ք ը կ շ յա յտ ն ե ն ք ե ւ կ ը Հ ա յց ե ն ք Ա ս ա ո լծ մ է , որ վ ա ր ձ ա Հ ա տ ո յց ը յչ ա յ ա ն ո ն ց ծ ա ռ ա յո ւ թ ե ա ն :

ի ս կ ա ն ո ն ք , ո ր ո ն ք ա ն դ ա ր ձ օ ր է ն բ ա ժ ն ո ւ ա ծ ե ն մ ե զ մ է ե լ ե ղ ա ծ են Հ ի մ ն ա դ ի ր ն ե ր ը ա յս գ ա ղ ո ւ թ ի , ա ն ո ն ց Հ ո գ ի ն ե ր ո ւ ն Հ ա մ ա ր ա լ կ ՚ա զ օ թ ե ն ք , որ Տ է ր ը ի ր ե ն ց Հ ա ն գ ս ա ե ա ն օ թ ե լա ն ն ե ր ո լն մ է շ չն ո ր Հ Է ա յս ա զ ն ի ւ Հ ո գ ի ն ե ր ո լն

խ ա ղ ա ղ ո ւ թ ի ւ ն ե ւ ո ղ ո ր մ ա ծ ո ւ թ ի ւ ն :Ա յս օ ր ա յս թ ե մ ը ա ւե լի ք ա ն ե ր բ ե ք գ ի տ ա կ ի ց ի ր ա ւ ւ ա ք ե լո լթ ե ա ն , լծ ո ւ ա ծ

է չր շ ա ն ի Հ ա յո ւ թ ե ա ն վ ե ր ա կ ա ն գ ն ո ւմ ի ա ն յե տ ա ձ գ ե լի ե ւ Հ ր ա մ ա յա կ ա ն ա չխ ա տ ա ն ք ն ե ր ո ւն : Պ ա տ իւ մ ե ր ս ի ր ե լի ՜ ժ ո զ ո վ ո ւ ր դ ի ն , պ ա տ ի ւ ա ն ձ ն ո ւ ր ա ց ո ւ ն ո ւի ր ե ա լ վ ա ր չա կ ա ն ա ն դ ա մ ն ե ր ո ւ ն ե ւ ծ ա ռ ա յո ղ ն ե ր ո ւ ն , պ ա տ ի ւ մ ե ր

Հ ո գ ե ւո ր ա կ ա ն դ ա ս ո ւն '.Գ ե ր մ ա ն ի ո յ թ ե մ ը , Վ ե Հ ա փ ա ռ Տ է ր , Ի ր ա յս ի ր ա գ ո ր ծ ո ւ մ ն ե ր ո վ Հ պ ա ր տ ա ց ո ղ

գ ա ղ ո ւ թ մը չ է : Բ ա յց ա ւ ե լո ր դ Հ ա մ ե ս տ ո լթ ի ւ ն ն ե ր ո լ ա լ պ է տ ք չ ո ւ ն ի : Ա յս գ ա ղ ո ւ թ ը , ի ր ա Վ ե ւ ց ց ո ւ ա ծ Հ ա ր ց ե ր ո ւ յա զ թ ա Հ ա ր մ ա ն Հ ա մ ա ր ճ ի գ չ խ ն ա յո ղ ե ւ պ ա յք ա ր ո ղ , ի ն չպ է ս ն ա ե լ ա պ ա գ ա յի ն ն ա յո ղ գ ա ղ ո ւ թ մ ը ն է : Մ ի ա յն թ է կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւմ ը խ օ ս ք ո վ ք ր ց ա ր ս ա կ ա յն : Ա պ ա գ ա ն մ ի ա յն գ ե ղ ե ց ի կխ օ ս ք ե ր ո վ չ ի կ ե ր տ ո ւ ի ր : Ա յլ ա ն ձ ն ո ւր ա ց ո ւ ք ր տ ն ա շ ա ն , վ ա լե ր ա կ ա ն ո ւ մ ն ա յո ւ ն ա շ խ ա տ ա ն ք ո վ : Ո ւ գ ո ր ծ ը կ ը Հ ա ս տ ա տ ո ւի տ ե ս ի լք ո ւ կ ա մ ք ո ւ ն ե ց ո ղ մ ա ր գ ո ց մ ո վ : Մ ե ն ք ա յս օ ր , ի ն չպ է ս ո ւ ր ի չ գ ա ղ ո ւ թ ն ե ր , մ ա ր դ ո ւ պ ա կ ա սո ւ ն ի ն ք : Պ ա տ րա ստ ո ւ ա ծ , ի ր ա ռ ա ք ե լո ւ թ ե ա ն գ ի տ ա կ ի ց , Հ ա ւ ա տ ա ց ե ա լ,ա ն կ ե ղ ծ ո ւ ն ո ւի ր ե ա լ Հ ո գ ե ւ ո ր ա կ ա ն ն ե ր ո ւ պ է տ ք ո ւ ն ի ն ք : Մ ա ն ա ւա ն դՀ ո գ ե ւո ր ա կ ա ն ն ե ր ո ւ , ո ր ո ն ք ա մ էն բ ա ն է ա ռ ա շ ի ր ե ն ց ժ ո ղ ո վ ո լր դ ի ե լ ի ր ե ն ց ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ Հ ա ր ց ե ր ո վ տ ա գ ն ա պ ի ն , ի ր ե ն ց ե կ ե ղ ե ց ի ն ո ւ ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ը ս ի ր ե ն , ի ր ե ն ց ե կ ե ղ ե ց ի ի ե ւ ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ի ա մ էն մ է կ Հ ա ր ց ր ի ր ե ն ց ա ն ձ ե ր ո լ Հ ա ր ց ը ն կ ա տ ե ն , ե ր թ ա ն դ ո ւ ռ է դ ո ւ ռ , մ խ ի թ ա ր ե ն , կ բ թ ե ն ե լ Հ ո գ ե ւ ո ր ս ն ո ւ ն դ ր ա չխ ե ն ա ն ո ն ց , ք ա շ ա լե ր ե ն ե լ խ ր ա խ ո ւ ս ե ն ի ր ե ն ց Հ օ տ ը : Վ ե Հ ա փ ա ռ Տ է ր ,Հ ո գ ե ւո ր ա կ ա ն մ ա ր զ ի ն մ է շ , մ ե ր պ ա կա սը լր ա ց ն ե լո ւ Հ ա մ ա ր մ ե ր կ ո զ մ է Ձ ե զ ի կ ա տ ա ր ո ւա ծ դ ի մ ո ւ մ ն ե ր ը մ ի ն չ ե լ ա յս օ ր ք ա շ ա լե ր ե ց ի ք , ո ր ո ւ ն Հ ա մ ա ր ը ն դ ո ւ ն ե ց է ք մ եր բ ո լո ր ի ն ս ր տ ա գ ի ն չն ո ր Հ ա կ ա լո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ն ո ւ ե ր ա խ տ ի ք ը : կ ա ս կ ա ծ է վ ե ր է , որ մօտ ա պ ա գ ա յի ն դ ա ր ձ ե ա լ պ ի տ ի զ ա ր ն ե ն ք Ձ ե ր դ ո ւ ռ ը ե լ վ ս տ ա Հ ե ն ք , ո ր ա ն պ ի տ ի բ ա ց ո լ ի , ք ա ն ի ո ր պ ա տ գ ա մ ը ա լե տ ա բ ա ն ա կ ա ն է , ո ր կ ՚ը ս է . « Խ ն գ ր ե ց է ք ե լ պ ի տ ի տ ր ո ւի ձ ե զ ի , թ ա կ ե ց է ք ե լ պ ի տ ի բ ա ռ ո ւ իձ ե զ ի X. (Ղ Ո Ւ Կ . Ժ Ա 9 ) :

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 75

Վ ե հ ա փ ա ռ Տ է ր , մ ե ր ե ր ր ո ր դ ը ս ե լ ի ք ը ա յն է , ո ր մ ե զ չ մ ո ռ ն ա ք : Բ ա յց Դ ո ւ ք

հ ի ւ ր չ է ք $ Վ ե հ ա փ ա ռ .. Դ ո ւ ք ա յս ե լ մ ե ր բ ո լ ո ր հ ա ս տ ա տ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ ն , մ ե ր բ ո լ ո ր տ ո ւ ն ե ր ո ւ ն տ ա ն տ է ր ն է ք ■' Վ ս տ ա հ ե ն ք , ո ր մ ե զ պ ի տ ի չ մ ո ռ ն ա ք :

Վ ս տ ա հ ե ն ք , ո ր մ ե ն ք Ձ ե ր մ տ ք ի ն ո ւ ս ր տ ի ն մ է ֆ , թ ե կ ո ւ զ ե լ չ ն չ ի ն , ս ա կ ա յն

մ ն ա յո ւ ն ա ն կ ի ւ ն մ ը ո ւ ն ի ն ք : Բ ա յց ո ր պ է ս զ ի ե ր բ ե մ ն - ե ր բ ե մ ն Ձ ե ր ա չ ք ե ր ո ւ ն

դ ի մ ա ց ա լ տ ե ղ մ ը ո ւ ն ե ն ա ն ք , պ ի տ ի ո ւ զ է ի ն ք մ ե ր պ ա տ ո ւ ա ր ժ ա ն թ ե մ ա կ ա ն ի ւ ո ր հ ո ւ ր դ ի ա ն ո ւ ն ո վ Զ ե ղ ի ն ո ւ է ր մ ը փ ո խ ա ն ց ե լ : Ա յս ն ո ւ է ր ը յ ո լ շ ա ն ո ւ է ր մ ը ն

է մ ի ա յն , ո ր ո լ ն վ ր ա յ գ ր ո ւ ա ծ թ ո լ ա կ ա ն ը Ձ ե զ ի յ ի չ ե ց ն է , թ է ա ր դ է ն ժ ա մ ա ն ա կ ն է Գ ե ր մ ա ն ի ո յ Ձ ե ր զ ա ւ ա կ ն ե ր ը գ ա ր ձ ե ա լ ա յց ե լ ե լ ո ւ : Ո ր պ է ս զ ի յ ո լ չ է Ձ ե զ , ո ր

հ ո ս ա լ կ ա յ հ ա յո ւ թ ի ւ ն մ ը , թ է ե լ ա ղ ք ա տ ի ր լ ե ղ ւ ո վ , ի ր գ ր պ ա ն ո վ ե լ

ք ա ն ա կ ո վ , բ ա յ ց ո ւ ն ի ս ի ր տ , ո ր կ ը բ ա բ ա խ է հ ա լա տ ք ո վ ո ւ ե կ ե ղ ե ց ի ո վ , հ ա յո ւ թ ե ա մ բ ո ւ հ ա յո ւ թ ե ա ն հ ա մ ա ր : Կ ա յ ն ա ե ւ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ մ ը , ո ր ա չ ք ի

լ ո յս ի ն պ է ս կ ա պ ո լ ա ծ է ի ր Մ ա յր Ա թ ո ռ ի ն ' Ս ո ւ ր բ է ք մ ի ա ծ ն է ւն ո ւ ա ն ո ր

գ ա հ ա կ ա լ ի ն ' Ն - Ս .Օ .Տ .Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Ա Հ ա յր ա պ ե տ /,ւ ն : ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ մ ը , ո ր կ ը

հ ա ս կ ն ա յ ո ւ բ ա ր ձ ր կ ը գ ն ա հ ա տ է ի ր Հ ա յր ա պ ե տ ի ն ա ր ժ է ք ը , ա ն ո ր հ ա լ ա տ ք ը , հ ա յր ե ն ա ս ի ր ո ւ թ ի ւ ն ը , շ ի ն ա ր ա ր ա կ ա ն ո ւ մ ա ն ա լ ա ն դ դ ա ս տ ի ա ր ա կ չ ա կ ա ն

ր ն ա գ ա ւ ա ռ ն ե ր ո լ ն մ է ք ի ր ե ր ա խ տ ա շ ա տ ն ե ր դ ր ո ւ մ ն ե ր ը , ի ն չ պ է ս ն ա ե ւ

Հ ա յր ե ն ի ք ի ն բ ե ր ա ծ պ ա տ ի լ ը ' ի ր . ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ո ւ ք ա ղ ա ք ա կ ա ն շ ր ջ ա ն ա կ ն ե ր ո ւ մ է ֆ ո ւ ն ե ց ա ծ մ ի ջ ա զ գ ա յի ն հ ա մ բ ա լ ո վ :

Ա հ ա , Վ ե հ ա փ ա ռ Տ է ր , մ ե ր գ ա ղ ո ւ թ ի ժ ա ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն ա յս զ գ ա ց ո ւ մ ն ե ր ո ւ ն ո ւ

գ ի տ ա կ ց ո ւ թ ե ա ն , ի ն չ պ է ս ն ա ե ւ Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Հ ա յր ա պ ե տ ի ն ն կ ա տ մ ա մ բ ի ր

ե ր ա խ տ ի ք ի ն ո ր պ է ս թ ա ր գ մ ա ն ը , թ ե մ ա կ ա ն խ ո ր հ ո ւ ր դ ս Ձ ե զ ի կ ը ն ե ր կ ա յա ց ն է

« .Բ ա ր ե փ ո խ ո ւ մ ն ե ր ո ւ Մ ա ր տ ա հ ր ա լէ ր » տ ի տ ղ ո ս ո վ հ ր ա տ ա ր ա կ ա ծ գ ի ր ք ը ,

ո ր ո ւ ն պ ա ր ո ւ ն ա կ ո լ թ ի ւ ն ը կ ը կ ա զ մ ե ն ' Ձ ե ր կ ե ն ս ա գ ր ո լ թ ի լ ն ը ' ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ո ւ

գ ր ա կ ա ն ա ն դ ա ս տ ա ն ի ն մ է ք Ձ ե ր հ ի մ ն ա կ ա ն ն ե ր դ ր ո ւ մ ն ե ր ո վ , Հ ա յա ս տ ա ն ե ա յց

Ե կ ե ղ ե ց լ ո յ ե լ Գ ե ր մ ա ն ի ո յ թ ե մ ի հ ա կ ի ր ճ պ ա տ մ ո լ թ ի լ ն ն ե ր ը :

Վ ե հ ա փ ա ռ Տ է ր , հ ա ճ ե ց է ք ը ն գ ո ւ ն ի լ ա յս յո լ շ ա ն ո լ է ը ը ո ւ ն ո ւ է ր ի ն հ ե տ մ ե ր

մ ա ղ թ ա ն ք ը , ո ր Ա ս տ ո ւ ա ծ Զ ե ղ ի ե ր կ ա ր , ա ռ ո ղ ք կ ե ա ն ք պ ա ր գ ե լ է ' ի

ծ ա ռ ա յո ւ թ ի ւ ն Հ ա յա ս տ ա ն ե ա յց Ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ ե ւ հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն :

Մ ե ն ք ն ա խ ը ն տ ր ե ց ի ն ք մ ե ր հ ա մ ե ս տ կ ա ր ո ղ ո ւ թ ե ա մ բ ն ե ր կ ա յա ն ա լ Ձ ե զ ի ե լ

խ ո ւ ս ա փ ե ց ա ն ք մ ե ր մ ա զ ե ր ը ն ե ր կ ե լ է , ո ր պ ե ս զ ի ն ե ր կ ա ծ ի ն տ ա կ է ն , ք ի չ

ժ ա մ ա ն ա կ յ ե տ ո յ ի ր ի ս կ ա կ ա ն գ ո յն ը յա յ տ ն ո ւ ե լ ո վ ա մ օ թ ո վ չ մ ն ա ն ք Ձ ե ր

ա վ ե լ : Մ ե ն ք կ ը խ ն դ ր ե ն ք Ձ ե ր ա ղ օ թ ք ն ո ւ օ ր հ ն ո ւ թ ի ւ ն ը մ ի ա յն , ո ր պ է ս զ ի

ա ճ ի մ ե ր ա ն դ ա ս տ ա ն ը ե լ Ձ ե ր յ ա ^ ո ր գ ա յ ց ե լ ռ լ թ ե ա ն ա ռ ա տ բ ե ր ք ո վ կ ա ր ե ն ա ն ք ն ե ր կ ա յա ն ա լ Ձ ե զ ի :

Ա յժ մ ո տ ք ի կ ա ն գ ն ա ծ մ ե ր բ ա ժ ա կ ը բ ա ր ձ ր ա ց ն ե ն ք Հ ա յո ց Վ ե հ ա փ ա ռ

Հ ա յր ա պ ե տ ի ա ր ե ւ շ ա տ ո ւ թ ե ա ն , Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս ո ւ ր բ է ջ մ ի ա ծ ն ի , ի ն չ պ է ս ն ա ե ւ

Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո լ թ ե ա ն ա ն ս ա ս ա ն ո ւ թ ե ա ն ո ւ յ ա լ ե ր ժ ո ւ թ ե ա ն հ ա մ ա ր :

Ա ռ ի թ ը օ գ տ ա գ ո ր ծ ե լ ո վ կ ՚ո զ ֆ ո լ ն ե ն ք ն ա ե ւ Հ Հ Գ ե ր մ ա ն ի ո յ դ ե ս պ ա ն

մ ե ծ ա յա ր դ Տ ի ա ր Ա չ ո տ Ո ս կ ա ն ե ա ն ը ե ւ Գ ե ր մ ա ն ի ո յ մ է է ի ր պ ա շ տ օ ն ի ս կ ի ՛ղ ի ի ն

յ ա ն ո ւ ն մ ե ր թ ե մ ի ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն կ ը . մ ա ղ թ ե ն ք ի ր ե ն լ ի ա կ ա տ ա ր յա ֆ ո ղ ո ւ թ ի ւ ն ն ե բ » :

ՊԱՐԳԵՎՆԵՐ ԳԵՐՄԱՆԱՀԱՅ ԱԶԳԱՆՎԵՐ ԳՈՐԾԻՉՆԵՐԻՆ

Հավարտ Սրբազան Հոր խոսքի, ներկաների ծափողջույնների ներքո, վեհափառ Հայրապետը յուրովի վերարժևորեց գերմանահայ համայնքի

ԽռոՒնասեո ու ազգապահպան գործիչներին և ի գնահատություն Ը է ա ն վ է ր ո ւ հա ,սԼա հպ ա ն Նորին Սրբությունը «Ս.

^ մ ն : 2 Տ Ւ Կ Ի ն Ա ի ն ա

արժանացավ «Սուրբ Սահակ-Սուրբ Մեսրոպ» շքանշանի:Շօան?նանների հանձնումից հետո, Ամենայն Հայոց Հայրապետը

ռաոե?նորհ սարկավագներ Սրման Փիլիպոսյանին, Կարպիս Գաոագավաֆին, Մերուժան Սետեֆյանին, ինչպես նաև տիարք Մինաս Բոյաջյանին, Վահե Գույումջյանին, Կարապետ Գոտաքին. Սերովբե Օտաբաշյանին, Գրիգոր Սաղլամերին, դոկտոր Նուրի Եաղճին և տիկնայք Հայտմարի Գաըզճյանի՚Ա, Անգին Պահարյանին, Արաքսի Գունտուրեճյանին շնորհեց « Օրհնության գր եր »' այս կերպ քաջա- յերելով ազգային, մշակութային բնագավառներում նրանց կատարած գործունեությունը գերմանահայ թեմում {.տե՛ս էջ 138):

Ապա վեհավւառ Հայրապետը իր պատգամը տվեց հավաքված գերմանահայ երին: Նորին Սրբությունը ներկաներին կոչ արեցառաջնորդ վել վերանորոգության, ապագան սեփական ձեռքերով կերտելու գիտակցությամբ.

« . . . կ ա ՞ ա ր դ յո ք ա յս օ ր մ ի ա զ գ , ո ր կ տ ր ե ն ա ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յո ւ ն ը պ ե տ ա կ ա ն

կ ր ո ն ճ ա ն ա չ մ ա ն ի ր 1 7 0 0 - ա մ յա կ ը տ ո ն ե լ : Ո ՛ չ : Մ ի մ ի ա յն մ ե ր ա զ գ ն է , Հ ա յ

ա զ գ ը : Ս ա կ ա յն ի ՞ ն չ պ ա տ կ ե ր ո վ պ ի տ ի .ն ե ր կ ա յա ն ա ն ք ա չ ի ա ր Հ ի ն : Ա յն

վ ի ճ ա կ ո վ , ո ր ա յս օ ՞ր է : Բ ա վ ա կ ա ն է ա ն ց յա լ ի փ ա ռ ք ո վ Հ պ ա ր տ ա ն ա լ : Ա յս օ ր

Հ ա յա ս տ ա ն ա չ խ ա ր Հ ի մ ե շ կ ա ն ա վ ե լի ք ա ն 4 3 ք ա ր ո ւ ք ա ն դ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ,

ո ր ո ն ց դ ռ ն ե ր ը ր ա ց ե ն դ ե ռ և ս : Գ յո ւ ղ ե ր կ ա ն , ո ր ո ն ք ք ա Հ ա ն ա չ ո ւ ն ի ն : Ո ւ ն ի ն ք

ճ ա ր տ ա ր ա պ ե տ ա կ ա ն Հ ա ր ո ւ ս տ ա ր վ ե ս տ , ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր , պ ա տ մ ա կ ա ն Հ ո ւ շ ա ր ­

ձ ա ն ն ե ր : Ս ա կ ա յն ք ա ր ի դ ա ր ը չ է ա յս օ ր : Ք ա ր ե ր ո ւ լ ե զ ո ւ ն պ ե տ ք է մ ա ր դ կ ա յի ն

լ ե զ վ ի փ ո խ ե լ : Մ ա ր դ ո ւ պ ե տ ք ո ւ ն ի ն ք : Դ յո ւ ր ի ն գ ո ր ծ չ է ' 7 0 տ ա ր ի ն ե ր ո լ

Հ ա կ ա ս տ վ ա ծ ո ւ թ յա ն կ ո ր ծ ա ն ի չ մ տ ա ծ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ը բ ա ր ե փ ո խ ե լ : Վ ե ր ա կ ա ն գ ­

ն ե լ ո ւ պ ա Հ ն է ա յս օ ր : Ե թ ե մ ա ր դ ը ը չ լ ա , ա ռ ի թ ն ա լ պ ի տ ի ը չ լ ա : Ե թ ե ի ն ձ ի

ա ռ ի թ ը չ ն ո ր Հ վ ե ր մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ժ ա մ ա գ ի ր ք ը վ ե ր ա խ մ բ ա գ ր ե լ , ժ ա մ ա գ ի ր ք ի

ս կ ի ղ բ ի խ ո ս տ ո վ ա ն ո ւ թ յա ն բ ա ժ ն ի ն մ ե շ , ո ւ ր կ Հ ի շ վ ի ն յ ո թ մ ա հ ա ց ո ւ ծ ա ն ր

մ ե ղ ք ե ր ը , ո ր կ ը ս վ ի . « Ա յ լ ե լ մ ե ղ ա յ ե օ թ ն ի ց ս յ ա ն ց ա ն օ ք ' մ ա հ ա ց ո ւ մ ե ղ օ ք .

Հ պ ա ր տ ո ւ թ ե ա մ բ ե ւ մ ա ս ա մ ր ք ն ո ր ի ն , ն ա խ ա ն ձ ո ւ ե ւ մ ա ս ա մ ր ք ն ո ր ի ն . . . ՜ » ,

պ ի տ ի ա վ ե լա ց ն ե ի ո ւ թ ե ր ո ր դ մ ա Հ ա ց ո ւ մ ե ղ ք մ ը . Ա Ն Տ Ա Ր Բ Ե Ր Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն Ը :

Հ ձ Ա ն տ ա ր բ ե ր ո ւ թ ե ա մ բ ե ւ մ ա ս ա մ ր ք ն ո ր ի ն » : Դ ա տ ա պ ա ր տ ե լի և մ ա Հ ա ց ո ւ

մ ե ղ ք է Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց վ ո , մ ի ո ւ թ ե ն ա կ ա ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յա ն ց , Մ ա յր Հ ա յր ե ն ի ք ի

ծ ա վ ա լա ծ գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յա ն ց ն կ ա տ մ ա մ բ ա ն տ ա ր բ ե ր ը լ լ ա լ ը : Մ ե ն ք Ա ս տ ո լծ ո

մ ե զ ի տ վ ա ծ ի ն Հ ա շ ի վ ը չ է , ո ր տ ա լո ւ ե ն ք , ա յլ ա ն ո ր , ո ր ի ՞ ն չ ա վ ե լ ց ո ւ ց ի ն ք

մ ե ն ք մ ե ր ս ե փ ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ո վ : Փ ա ռ ք Ա ս տ ո ւ ծ ո , ո ր Հ ա յո ց ե ր կ ի ր ը ,

ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը և Ե կ ե ղ ե ց ի ն 1 9 1 5 - ի ց ե ղ ա ս պ ա ն ո ւ թ ե ն ե ն ե տ ք ը , գ ա ր ո ւ ս

վ ե ր ջ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն վ ե ր ա գ տ ա ն ի ր ե ն ց ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ն ո ւ ա ն կ ա խ ո ւ թ յո ւ ն ը

ի ր ե ն ց Մ ա յր Հ ա յր ե ն ի ք ի ն ' Հ ա յա ս տ ա ն ի մ ե շ : Մ ե ն ք կ ո լ գ ա ն ք ձ ե զ ի ո չ ա յն

ե ր կ ի ր ե ն , ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ե ն և Ե կ ե ղ ե ց ի ե ն , ո ր . մ ի ա յն տ ա ռ ա պ ա ն ք ո ւ շ ա ր դ է

տ ե ս ա ծ , ա յլ ա յս օ ր կ ը վ ա յե լ է Հ ա ր ո ւ թ յա ն , վ ե ր ա ծ ն ն դ յա ն ն ո ր շ ր շ ա ն ը :

Հ ա յա ս տ ա ն ա շ խ ա ր Հ ն ա յս օ ր ի ն ք ն ա կ ե ր կ ո ո ւ մ ի ե ր կ ի ր է և ո չ թ ե ո ղ ո ր մ ո լ թ յա ն ե ր կ ի ր » :

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 77

Շարունակելով իր խոսքը' Վեհափառ Հայրապետը շեշտեց նաև արվեստի կարևորությունը, որն այսօր, դժբախտաբար, ժամանակակից անկումային անվանվող արվեստին տրված հետաքրքրությա ն պատճառով, անկում է ապրում:

Հավարտ պատգամի, Նորին Սուրբ Օծությունը մեծ ուրախություն պարգևեց ներկաներին իր անակնկալ բարի Լուրով: Գարեգին Ա Կաթողիկոսը չմոռացավ գնահատեյ նաև վերջին վեց տարիներին, Առաջնորդարանի կազմավորմամբ, իր ազգանվեր, եկեղեցաշեն ու անձնուրաց ծառայությունը բերող Գերմանիայի Հայոց թեմի բարեջան առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Գարեգին եպս. Բեգչյա նին: Ընդառաջելով Թեմական խորհրդի առաջարկին' Նորին Սրբությունը հայտնեց, որ սույն տարվա Ծաղկազարդին Գերմանիայի հայոց թեմի առաջնորդին շնորհելու է Արքության պատիվ:

Վեհափառ Հայրապետիւն ուղղա ծ իր բա րեողջույնի խ ոսքում Գերմանիայում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան Աշոտ Ոսկանյանը հակիրճ տեղեկություններ տվեց Հա յաստանի ներկա վիճակի մասին և գոհունակությամբ հա յտ նեց, որ թեև այսօր Հա յաստանում Եկեղեցին ու պետությունը գործում են միմյանցից անջատ, սակայն ծառայում են ժողովրդին նույն ուղղվածությամբ ու ներդաշնակությամբ, նույն նպատակի համար:

ճաշկերույթին, ի պատիվ Նորին Սրբության, կազմակերպվել էր նաև գեղարվեստական գեղեցիկ հայտագիր' Քյոլնի « Կոմիտաս» և « Սիլվա Կապուտիկյան» մանկանց և մեծահասակների միացյալ երգչախմբերի մասնակցությամբ: է

Օրվա հանդիսույթն ավարտվեց Վեհափառ Հա յրա պ ետի « Պահպանիչ »-ո վ :

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ԳԵՐՄԱՆԻԱՅԻ ԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ՌԻՏԱ ԶՅՈԻՍՄՈԻՏԻ ՀԵ Տ

Հունվարի 26-ին, ժամը 14.00-ին, Նորին Սուրբ Օծությանն ընդունեց Գերմանիայի Խորհրդարանի նախագահ Ռիւոա Զյուսմուտը:

Երկուստեք ծավալված մտերմիկ ու ջերմ ՛զրույցի ընթացքում տիկին Զյուսմուտը բարձր գնահատեց Վեհափառ Հայրապետի անգնահատելի ավանդը եկեղեցիների համեղբայրության ասպարեզում, ինչպես նաև Հա յ Առաքելական Եկեղեցու դերը սեփական ժողովրդի հոգևոր և ազգային ինքնության պահպանության գործում' արտահայտելով իր մտահոգությունը' Գերմանիայում հավատքի թուլացման և հոգևոր բնա գա վա ռում նկատվող տագնապահարույց մի շա րք խնդիրների առնչությամբ:

Իր հերթին Նորին Սրբությունը նախ շնորհակալության խ ոսք ուղղեց Գերմանիայի հյուրընկալ ժողովրդին' Հա յ Եկեղեցու նկատ մամբ որդեգրա ծ բարյացակամ վերաբերմունքի համար' ի մասնավորի նշելով, որ ինքը ևս իր հոգևոր ծառայության տարիներին սերտ հարաբերու­թյուններ է ունեցել գերմանացի պետական և եկեղեցական աչքի ընկած գործիչների հետ, այդ թվում' Գերմանիայի նախկին նախագահ Ռիչարդ Ֆոն Վայցզեգերի և էլի ուրիշ շսսո-շատերի:

Ապա Հա յոց Հայրապետը ներկայացրեց Հայաստանի Հանրապե-

78 Р-Գ էձՍ՜ԻԱԾԻՆ 1998

1ЯЯПИшЬ նհոնա հոաԱիճակո. տնտեսական կացությունը, Դարաբաղյան հիմնախնդիրը վերջինիս խաղաղ լուծման ճանապարհին կարևորեղովերկխոսության անհրաժեշտությունը:

Հանդիպման վերջում փոխանակվեցին հուշանվերներ.

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ԳԵՐՄԱՆԻԱՅԻ ՎԱՐՉԱՊԵՏ ՀԵԼՄՈԻՏ ՔՈԼԻ ՀԵՏՆույն օրը, ժամը 16.00-ին, Նորին' Սուրբ Օծությանն ընդունեց

Գերմանիայի վարչապետ Հելմուտ Քոլը:Ավելի քա ն մեկ ժամ տևած հանդիպման ընթացքում Վեհափառ

Հայրապետը, հանուն Հայ Եկեղեցու և հայ ժողովրդի, շնորհակաԼություն հայտնեց Գերմանիայի պետությանը և ժողովրդին' հատկապես ահեղ երկրաշարժից հետո Հայաստանին ցուցաբերած օժանդակության ու զորակցության համար:

Գարեգին Ա Կաթողիկոսը նշեց, որ Գերմանիան աոաջին եվրոպական պետություններից մեկն էր, որ ունեցավ իր դեսպանությունը քաղա­քամայր Երևանում: Խոսվեց նաև Հայաստանյայց Եկեղեցու վերազար- թոնքի մասին: Վեհափառ Հայրապետը հույս հայտնեց, որ Գերմանիայի թե' Կաթոլիկ և թե ' Ավետարանական Եկեղեցիներն իրենց աջակցու­թյունը կբերեն վերականգնման կենսական ուղին բռնա ծ Հա յոց Եկեղեցուն՝ այս առիթով ներկայացնելով Հայաստանի հոգևոր, տնտե­սական, ընկերային և մշակութային իրավիճակը, կարևորելով Եկեղեցիների փոխհարաբերությունների սերտացումը, ինչպես նաև պետական իշխանությունների հետ երկխոսության անհրաժեշտությունը: Առ այդ Նորին Սրբությունն առաջարկեց նման մոտեցում նաև Գերմանիայի պետության կողմից' մանավանդ քաղաքական հարցերին վերաբերվող:

Անդրադառնալով Լեռնային Ղարաբաղի հիմնա հա րցին և տարածաշրջանի քաղաքական իրավիճակին' Վեհափառ Հայրապետը շեշտեց, որ թե ' ինքը և թե ' Հայաստանի.իշխանությունները հավատում են խաղաղ ճանապարհով խնդրի Լուծմանը:

Իր հերթին պրն. Հելմուտ Քոլը շեշտեց Գերմանիայի և Հայաստանի հարաբերությունների զարգացման կարևորությունը և հույս հայտնեց, որ առաջիկայում դրանք ավելի պիտի սերտանան: Միևնույն ժամանակ բարձր գնահատեց Վեհափառ Հայրապետի հայտնած դիտարկումները հոգևոր կյանքի աշխուժացման, միջեկեղեցական հարաբերությունների զարգացման, ինչպես նաև Ղարաբաղի հարցի խաղաղ կարգավորման ուղիների մասին: Վերջում պրն. Քպ ը իր գնահատությունը հայտնեց գերմանահայության բերա ծ նպաստի և օրինավոր ու պատվավոր քաղաքացիներ լինելու վերաբերյաւ ՝ համարելով այն որպես օրինակելի և կազմակերպված համայնք:

Վարչապետ Հելմուտ Քոլի հետ հանդիպմանը ներկա էին նաև Գերմանիայի հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Գարեգին եպս. Բեգչյանը, Գերմանիայում Հայաստսէևի Հանրապետության արտակարգ և Լիազոր դեսպան Աշոտ Ոսկանյանը, թարգմանիչ տիար Րաֆֆի Քանդյանը:

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 79

ԷԿՈՒՄԵՆԻԿ ԱՂՈԹՔ ԲՈՆՆԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԱԿԱՆ Ս. ԽԱՉ ԵԿԵՂԵՑՈՒՄ

Օրվա երկրորդ կեսին, երեկոյան ժամը 18.00-ին, Գարեգին Ա վեհափառ Հայրապետն իր շքախվբով առաջնորդվեց դեպի Բոննի Ավետարանական Սուրբ Խաչ եկեղեցի:

Այստեղ ջերմ սիրով Նորին Սրբությանը դիմավորեցին Ավետարա­նական Եկեղեցու Խորհրդի նախագահ Մանֆրեդ Քոկը, քույր Եկեղեցիների ներկայացուցիչները, մեծաթիվ հավատացյալներ:

Բարեողջույնից հետո եկեղեցում տեղի ունեցավ միջեկեղեցական աղոթք' քրիստ ոնյա բոյոր դավանանքների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ:

Հավարտ հավաքական աղոթքի, Նորին Սրբությանը ողջույնի խոսք հղեց Ավետարանական Եկեղեցու Խորհրդի նախագահը' իր խոսքում քաջալերելով եկեղեցական համայնքների և քրիստոնեական նախաձեռ­նությունների միջոցով ապաստանյաչներին բնակություն սւաչու հանգամանքը: Մանֆրեդ Քոկը պաշտպանեց նաև այն տեսակետը, թե հալածված մարդկանց օգնելը անհրաժեշտություն է, որպեսզի այս կերպ հնարավորություն տրվի նրանց' ապրել իրենց կրոնական կյանքը: Խորհրդի նախագահը հիշեց դեպքեր, երբ հայերը ապաստան են գտել Գերմանիայի Ավետարանական Եկեղեցական համայքներում:

Շարունակելով մանրամասնել իր ասելիքը, Մանֆրեդ Քոկը շեշտեց, որ Հա յ Եկեղեցին իր պատմության ընթացքում ճաշակեյ է հաւա- ծանքների բոլոր տեսակները: Այս հալածանքների ընթացքում եղել են հայեր, ովքեր ապաստանել են Գերմանիայում: Ըստ Խորհրդի նախագահի, Գերմանիայի Ավետարանական և Կաթոլիկ Եկեղեցիներն ամեն ինչ անում են, որպեսզի Գերմանիայի Սահմանադրության մեջ ապաստանյալների համար նախատեսված կանոնները չարժեզրկվեն և չփ ոխ ա րինվեն իրավական այլ տնօրինումներով, ինչը պետական մարմինների կողմից երբեք հավանության չի արժանանում:

Մանֆրեդ Քոկը հա յտ նեց նաև այն տեսակետը, թե Եկեղեցու առաջնային պարտականությունը պետք է չինի պաշտպանեւ Կիրակի օրերի սրբությունը. « Եվրոպայի ՛բոլոր Եկեղեցիները պետք է ամեն ջա նք գործադրեն, որպեսզի Կիրակի օրերը չփ ոխա րինվեն տնտեսական առավելություններով և աշխատանքային օրերի վերածելու ցանկու­թյամբ» :

Ապա ներկա հավատացյալներին իր պատգամը հղեց Ամենայն Հայոց Հայրապետը.

* Ս ի ր ե ց յ ա լ ե ղ բ ա յր ն ե ր և ք ո ւ յ ր ե ր ի Ք ր ի ս ա ռ ս .

Չ դ ի տ ե մ , դ ո ւ ք ի ն չ պ ե ս ե ք զ գ ո ւ մ ա յս պ ա հ ի ն , բ ա յ ց ե ս զ գ ո ւ մ ե մ , ո ր

ա ռ ա ջ ի ն ա յս հ ո վ վ ա պ ե տ ա կ ա ն ա յ ց ե լ ո ւ թ յա ն ը ն թ ա ց ք ո ւ մ Գ ե ր մ ա ն ի ո մ ե ր

թ ե մ ի ն , ա յս օ ր վ ա մ ե ր հ ա ն դ ի պ ո ւ մ ը ա յս ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ ե ջ , է կ ո ւ մ ե ն ա կ ա ն ա յս

ա ղ ո թ ք ը հ ա տ ո ւ կ , մ ա ս ն ա վ ո ր տ ե ղ ո ւ ն ի ա յց ե լ ո ւ թ յա ն ս մ ե ջ :

Ա ռ ա ջ ի ն հ ե ր թ ի ն պ ա ր տ ք ե մ զ գ ո ւ մ ի մ խ ո ր ի ն շ ն ո ր հ ա կ ա լ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը

հ ա յտ ն ե լ Ք Ա Տ Է - ի ն , ո ր ա յս ա ռ ի թ ը տ վ ե ց , ո ր պ ե ս զ ի ի մ ա յց ե լ ո ւ թ յո ւ ն ը

է կ ո ւ մ ե ն ա կ ա ն տ ա ր ա ծ ք ս տ ա ն ա և ա վ ե լի հ ա ր ս տ ա ն ա : Կ ա ր ծ ե ս մ ի բ ա ն

պ ա կ ա ս ե մ զ գ ո ւ մ ի մ մ ե ջ , ե թ ե ե ր բ ե ք ի մ հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն ե մ ա յ ց ե լ ո ւ մ մ ի

ե ր կ ր ո ւ մ և ա յ դ ե ր կ ր ի մ յո ւ ս ք ր ի ս տ ո ն յա ն ե ր ի հ ե տ ի մ ' ի Ք ր ի ս տ ո ս մ ի ո ւ թ յ ո ւ ն ը

, . . . . . ւ Ա ա ,ն ա ե ս ե մ ը մ բ ռ ն ո ւ մ է կ ո ւ մ ե ն ի զ մ ը , թ ե պ ա ր տ ա -չա պ ր ե մ , ո ր ո վ հ ե տ և ես ա յ պ Լ է“ գ ե ր մ ա ն ա ց ի ք ո ւ յր ե ր ի ն

Կա ն " Լ? յ ՈՀ է է: “ յ ւ Հ " չՈՀ ա ա ն ո ւ ն ը . Հ ա յա ս տ ա ն ա ն ո ւն ը ը ն դ հ ա ն ր ա պ ե ս

Լ Հ Ը Լ ծ I „ ա Հ ա ա ռ ա պ ա ն ք ի . հ ա լա ծ ա ն ք ի , Հ ա ր դ ի և ց ե ղ ա ս պ ա ն ո ւթ յա նն ո ւ ւ ն ա ո մ ա ծ Է ցավի, տառապանքը, կալա» « ' է * « а ւ ֊ւ иհ ե տ : Ե ս ձ ե զ մ ո տ ե մ գ ա լ ի ս ն ո ւ յ ն Հ ա յ ա ս տ ա ն ի ց ն ո ւ յ ն հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ց , բ ա յ ց

ւ I ք * „ ■ Ա ա օ ո Հ ա յ ա ս տ ա ն ը մ ա հ վ ա ն հ ո վ ի տ չ է : Ե ս գ ա լ ի ս ե մ մ ի

" Հ ճ * " Ր վ ե ր ա ն ո ր ո գ ո ւ թ յ ա ն , վ ե ր ա կ ա ն գ ն մ ա ն մ ե շ է գ տ ն վ ո ւ մ : Ե ս զ ա վ ա կ

ե մ ծ ն ո ղ ն ե ր ի ? ո ր ո ն ք չ ա ր դ ե ր ի ց մ ա զ ա պ ո ւ ր ծ ե ն ե ղ ե լ Ե վ ե ր բ ե ս յ ո թ տ ա ր ե կ ա ն է ի Ս ի ր ի ա յի Ք ե ս ա բ գ յ ո ւ ղ ո , ւ մ Հ ա յ ր ի կ ս ա շ խ ա տ մ է М ^ .О П

О й Լ կ ո չ վ ո ղ գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն ո ր բ ա ն ո ց ո ւ մ Յ ո ^ ա ն ն ե ս ^ փ ս ի ո ւ ս ի կ ո ղ մ ի ց

հ ա ս տ ա տ վ ա ծ : Ա յս օ ր ա յս ե ր կ ր ռ ւ մ գ ե ր մ ա ն ա ց ի ի մ ե ղ բ ա յր ն ե ր ի և ք ո ւ յ ր ե ր ի

ա ռ ք և շ ն ո ր հ ա կ ա լո ւ թ յո ւ ն ե մ հ ա յտ ն ո ւ մ և փ ա ռ ք տ ա լի ս Ա ս տ ո ւ ծ ո , ո ր մ ե ր ն ե ղ

և դ ժ վ ա ր օ ր ե ր ի ն գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը և ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը զ ո ր ա վ ի գ

ե ա ն դ ն ե ո ե ն վ ե ր ա կ ա ն գ ն մ ա ն գ ո ր ծ ո ւ մ :Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ի ն ձ հ ա մ ա ր մ ե կ ն ա բ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն է Ա վ ե տ ա ր ա ն ի : 1 7 0 0

տ ա ր ի ն ե ր Ա վ ե տ ա ր ա ն ը կ յա ն ք ո վ թ ա ր գ մ ա ն ե ց ի ն ք մ ե ր կ յա ն ք ի մ ե շ : Ե վ մ ե կ

„ ա ն փ ա ս տ վ ե ց մ ե կ ա ն գ ա մ և ս , ի ն չ պ ե ս ո ւ ր ի շ ք ր ի ս տ ո ն յա ժ ո ղ ո վ ո լ ր գ ն ե ր ի ,

ն ո ւ յն պ ե ս և հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ յ ա ն ք ո ւ մ , թ ե հ ա վ ա տ ք ը ա ն հ ա ղ թ ա ս ա ր կ ի է : Ն ե ղ ո ւ թ յո ւ ն ը , տ ա ռ ա պ ա ն ք ը , խ ա չ ը ' վ ե ր 1 ը չ ե ն կ յա ն ք ի , ա յլ Հ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը , որ

գ ա լի ս է պ ս ա կ ե լո ւ տ ա ռ ա պ ա ն ք ը և ի մ ա ս տ ա վ ո ր ե լո ւ ա յն :Ես ց ա ն կ ա ն ո ւ մ ե մ խ ո ս ք ի ս ե ր կ ր ո ր դ մ ա ս ո ւ մ ա ս ե լ , թ ե հ ա ր ո ւ թ յա ն կ յա ն ք ն

է ծ ա գ ե լ Հ ա յա ս տ ա ն ի և հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի վ ր ա : Մ ե ն ք ա պ ր ո ւ մ ե ն ք է կ ո ւ մ ե -

Iէա կ ա ն գ ա ր ո ւ մ և պ ա ր տ ա վ ո ր ե ն ք ա պ ր ե լ Է կ ո ւ մ ե ն ա կ ա ն ո գ ո վ , ո ր ո վ հ ե տ և

մ ի մ յա ն ց հ ա վ ա տ ք ը կ ի ս ե լո վ , մ ե ն ք կ զ ո ր ա ց ն ե ն ք Ք ր ի ս տ ո ս ի ն ե ր կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը

Տ ի ե զ ե ր ք ի մ ե շ .՛ի ն չ պ ե ս ի մ ս ի ր ե ց յա լ ե ղ բ ա յր Ք ո կ ը ա ս ա ց , թ ե Ք ր ի ս տ ո ս ա ս ո ւ մ Է .

« .Ս ա վ ո ւ զ , Ս ա վ ո ւղ ի ն չ ո ՞ ւ ե ս հ ա լա ծ ո ւ մ ի ն ձ » ( Գ ո ր ծ ք . Թ 4 ) : Մ ե ն ք '

ք ր ի ս տ ո ն յա ն ե ր ս ե ն ք հ ա լ ա ծ ո ւ մ Տ ի ր ո շ ը մ ե ր ա ն մ ի ա բ ա ն ո ւ թ յա մ բ ո ւ

պ ա ռ ա կ տ ո ւ մ ն ե ր ո վ : « Ի ն չ ո ՞ ւ ե ս հ ա լ ա ծ ո ւ մ ի ն ձ » , - ա ս ո ւ մ Է Հ ի ս ո ւ ս : Մ ե ն ք

շ ա տ ե ն ք խ ո ս ո ւ մ խ ա չ ի մ ա ս ի ն , բ ա յ ց չ ե ն ք ա պ ր ո ւ մ և չ ե ն ք զ գ ո ւ մ

խ ա չ ե լ ո ւ թ յ ո ւ ն ը : Ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յո ւ ն ը ա ս ե ս մ ե զ հ ա մ ա ր ս ո վ ո ր ա կ ա ն հ ա գ ո ւ ս տ Է դ ա ր ձ ե լ : Բ ա յց Ե դ ա ր ի հ ա յ ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ն ե ր ի ց մ ե կ ը ա ս ե լ Է .

« Ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն հ ա վ ա տ ք ը ո չ թ ե հ ա գ ո ւ ս տ Է ի մ վ ր ա , ա յլ կ ա շ վ ի ս և

մ ո ր թ ո ւ ս գ ո ւ յ ն ն Է » : Մ ո տ ե ն ո ւ մ ե ն ք 2 0 0 0 - ա մ յ ա կ ի ն : Ե ր կ ո ւ տ ա ր ի հ ե տ ո

տ ո ն ե լո ւ ե ն ք Ք ր ի ս տ ո ս ի ծ ն ն դ յա ն 2 0 0 0 - ր դ ա մ յա կ ը : Ե ս ո ւ զ ո ւ մ ե մ , ո ր

Է կ ո լմ ե ն ի զ մ ը դ ա ռ ն ա ա յն պ ի ս ի մ ղ ո ւ մ , ո ր մ ե ն ք կ ա ր ո ղ ա ն ա ն ք ի ր ա ր մ ե շ

տ ե ս ն ե լ մ ե կ մ ե կ ո ւ և գ տ ն ե ն ք Ք ր ի ս տ ո ս ի ն բ ո լ ո ր ի ս մ ե շ :Ե վ ի մ խ ո ս ք ն ո ւ զ ո ւ մ ե մ ա վ ա ր տ ե լ ա յն հ ա տ վ ա ծ ի ը ն թ ե ր ց մ ա մ բ , ո ր ը մ ե ն ք '

հ ա յե ր ս , ա մ ե ն ա ն գ ա մ Ս ո ւ ր բ Պ ա տ ա ր ա գ մ ա տ ո ւ ց ե լ ի ս ե ր գ ո ւ մ ե ն ք : Ե կ ե ք ա յն ա ր տ ա ս ա ն ե ն ք մ ի ա ս ի ն գ ե ր մ ա ն ե ր ե ն . « Ք ր ի ս տ ո ս ի մ է շ մ ե ր յ ա յ տ ն ե ց ա ւ » : Ե վ

ե կ ե ք մ ի մ յա ն ց ո զ շ ո ւ ն ե ն ք ա յ գ ս ի ր ո վ :

« Օ ր հ ն ե ա լ ե ղ ե ր ո ւ ք ի շ ն ո ր հ ա ց Ս ո ւ ր բ Հ ո գ ւ ո յ ն , ե ր թ ա յք ի խ ա ղ ա ղ ո ւ թ ի ւ լն

ե ւ Տ է ր Ց ի ս ո լ ս ե ղ ի ց ի ը ն դ ձ ե զ , ը ն դ ա մ ե ն ե ս ե ա ն գ . Ա մ է ն » :

Л

Սուրբ Խաչ եկեղեցուս կսււոսւրված համատեղ աղոթքից հետո, ի պատիվ Նորին Սուրբ Օձության, Ավետարանական Եկեղեցու Խորհրդի նախագահ Փրեցես Մանֆրեդ Քոկը կազմակերպեց սիրո ճաշ' ագապե,

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 81

որին ներկա էին քույր Եկեղեցիների մեծաթիվ հավատացյալներ, տեղական իշխանությունների ներկայացուցիչներ, դիվանագիտական այրեր, պաշտոնատար անձինք:

Սիրո ճաշն անցավ ջերմ մթնպորտում, հնչեցին ջերմագին խոսքեր, որոնցում շեշտվում էր անհրաժեշտությունը քույր Եկեղեցիների առջև ծառացած խ նդիրները լուծել էկումենիկ հարաբերությունների շրջանակներում, առավեյ խորացնեւ փոխադարձ համա գործա կ­ցությունը և բարեկամական կապերը:

ԱՅՑԵԼՈՒԹՅՈԻՆ ՀԱՄԲՈԻՐԳ, ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ « ԱՎԵՏԱՐԱՆԱԿԱՆ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՀՈԳԵՎՈՐ ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆ» ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅԱՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԻՉՆԵՐԻ ՀԵ ՏՀունվարի 27-ին, երեքշեբթի օրը, առավոտյան, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին

Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը, Գերմանիայի հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Գարեգին եպս. Բեգչյանխ ընկերակցությամբ, մեկնեց Հա մբուրգ' հանդիպելու « Ավետարանական Եկեղեցու հոգևոր առաքե­լություն» կազմակերպության /ЕуапвеИБсЬеБ 14ւտտաոտ^1է/ ներկա յա­ցուցիչների, տեղի փոքրաթիվ հայ համայնքի հետ:

Համբուրգի օդանավակայանում Նորին Սրբությանը և սրբազան հորը դիմավորեցին Արևմտյան Եվրոպայի Հայրապետական պատվիրակի փոխանորդ և Լիոնի հայոց առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Նորվան եպս. Զաքարյանը, Հյուսիսային Գերմանիո հոգևոր հովիվ հոգեշնորհ Տ. Սերովբե վրդ. Իսախանյանը, ինչպես նաև տեղի համայնքի մի խումբ հավատացյալներ:

Օդանավակայանից Ամենայն Հա յոց Կաթողիկոսին առաջնորդեցին դեպի հիմնարկի կենտրոնատեղի, ոյ.ր Նորին Սրբությանն ընդունեցին մեծ շուքով ու ջերմությամբ: Դիմավորողների թվում էին նաև տեղի հայ համայնքի շուրջ 50 անդամներ և հիմնարկի ողջ պաշտոնեությունը:

Բարի գալուստ մաղթելով Գարեգին Ա Ամենայն Հա յոց Կաթողիկոսին, տեղի եպիսկոպոսուհի Մարիա Եփսենը կարևորեց քույր Եկեղեցիների բարեկամությունը, էկումենիկ հարաբերությունների խորացումը և այդ բնագավառում Նորին Սուրբ Օծության կատարած մեծ դերը: Եպիսկո- պոսուհին ուրախությամբ նշեց քրիստ ոնյա բոյոր ժողովուրդների միակամությունը' դեպի Տերը տանող դժվա րին, սակայն քա ղցր ճանապարհին: %

Այնուհետև ներկաներին իր ողջույնի խոսքը հղեց Գարեգին Ա Վեհափառ Հայրապետը.

« Ս ի ր ե ց յա լ ե ղ բ ա յր ն ե ր և ք ո ւ յր ե ր ,Մ ի ն չ ե ս կ պ ա տ ա ս խ ա ն ե մ ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն ս ի ր ո և բ ա ր ե կ ա մ ո ւ թ յա ն ձ ե ր

պ ե ր ճ ա խ ո ս ե լ ո ւ յթ ն ե ր ի ն , կ ց ա ն կ ա ն ա յի մ ե կ ր ո պ ե ո տ ք ի ե լն ե լ և ս կ ս ե լ խ ո ս ք ս

ա ղ ո թ ք ո վ ' Հ ղ վ ա ծ ա ռ. Ա ս տ վ ա ծ :Հ ա ն ո ւ ն Հ ո ր և Ո ր դ ո ւ և Ս ո ւր բ Հ ո գ ո ւ -ես ի մ ե ր ա խ տ ա գ ի տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե մ

Հ ղ ո ւ մ Ք ե ղ , ո վ Տ ե ր , մ ի մ յա ն ց Հ ե տ Հ ա ն դ ի պ ե լո ւ ա յս ա ո-իթը մ ե ղ շ ն ո ր Հ ե լո ւ , Ք ո Հ ա վ ա տ ք ի , Հ ո ւ յս ի և ս ի ր ո Հ ա ն դ ե պ մ ե ր միֆե. ե ղ ա ծ մ ի ա ս ն ո ւ թ յա ն , բ ա ր ե կ ա մ ո ւ թ յա ն , ե ղ բ ա յր ո ւ թ յա ն և Հ ա մ ե ր ա շ խ ո ւ թ յա ն կ ա պ ե ր ը վ ե ր ա ն ո ր ո -

82 Р-Գ ԱՋՍ՜հԱԾԻՆ 1 9 9 8

դ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր : Ա ղ ա չ ո ւ մ ե մ Ք ե զ , ո վ Տ ե ր . թ ե ա յս ե ր կ ր ռ ւ մ ' Գ ե ր մ ա ն ի ա յո ւ մ և թ ե ի մ ե ր կ ր ո ւ մ ' Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ , տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ո ղ ա յն բ ո լ ո ր փ ո փ ո խ ո լ -

թ յո ւ ն ն ե ր ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ ա ն խ ա փ ա ն պ ա Հ ե լ մ ե ր Հ ո գ ո ւ Հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւ թ յո ւ ն ը Հ ա ն դ ե պ Ք ո խ ո ս ք ի ն և Ք ո ա ռ ա ք ե լո ւ թ յա ն ը և Ք ո Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն և Հ ա մ ա յն

մ ա ր դ կ ո ւ թ յա ն ը ա ռ ա ն ց խ տ ր ո ւ թ յա ն և խ տ ր ա կ ա ն ո ւ թ յա ն : Մ ե ն ք խ ո ն ա ր -

Հ ա բ ա ր խ ո ս տ ո վ ա ն ո ւ մ ե ն ք մ ե ր թ ե ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ն ո ւ թ ե ր ա ց ո ւ մ ն ե ր ը :

Ա ղ ա չ ո ւ մ ե մ Ք ե զ , ո վ Տ ե ր , Մ ե ր Ե ր կ ն ա վ ո ր Հ ա յր , վ ե ր ա ն ո ր ո գ ե լ մ ե ր ք ր ի ս տ ո ­

ն ե ա կ ա ն ո գ ի ն , ո ր ը մ ե զ ա յն ք ա ն Հ ա ճ ա խ Հ ի շ ե ց ն ո ւ մ է մ ե զ Հ ա վ ա տ ա ր ի մ մ ն ա լ

մ ե ր ի ն ք ն ո ւ թ յա ն ը , ա ն Հ ա տ ա կ ա ն ո ւ թ յա ն ը :Ո վ Տ ե ր , Դ ո ւ ի շ ա ր ե ր կ ն ք ի ց , մ ե ր կ ա ց ր ե ց ի ր Ք ո է ո ւ թ յ ո ւ ն ը ե ր կ ն ա յի ն

փ ա ռ ք ի ց և ն ո ւ յն ա ց ր ե ց ի ր Ք ո ա ն ձ ը մ ե զ ' մ ա ր դ կ ա յի ն է ա կ ն ե ր ի ս Հ ե տ , մ ե ր

մ ե ղ ք ե ր ի Հ ե տ : Վ ե ր ա ն ո ր ո գ ե ց ի ր մ ե ր մ ե շ ծ ա ռ ա յո ւ թ յա ն ո գ ի ն , ք ա ն զ ի Ք ո ծ ա ռ ա յո ւ թ յա ն մ ե շ է Ք ո խ ո ս ք ի ի ր ա գ ո ր ծ ո ւ մ ը , ք ա ն զ ի Դ ո ւ դ ա ր ձ ա ր ծ ա ռ ա '

դ ա ր ձ ն ե լո ւ մ ե զ Ա ս տ ծ ո ւ ս պ ա ս ա վ ո ր ն ե ր մ ա ր դ կ ո ւ թ յա ն ը : Ա մ ե ն :

Ե ս ի ր ո ք Հ ո գ ե պ ե ս խ ի ս տ Հ ո ւ զ վ ա ծ ՛ ե մ ' կ յա ն ք ո ւ մ ս և ս մ ե կ ա ն գ ա մ ա յն մ ա ր դ կ ա ն ց մ ի շ և գ տ ն վ ե լ ո ւ ա ռ ի թ ո վ , ո ւ մ ե ս ճ ա ն ա չ ե լ ե մ ե ր կ ա ր տ ա ր ի ն ե ր '

կ ա պ վ ա ծ « Ա վ ե տ ա ր ա ն ա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Հ ո գ և ո ր ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յ ո ւ ն » կ ա զ մ ա կ ե ր ­պ ո ւ թ յա ն գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յա ն և ծ ա ռ ա յո ւ թ յա ն Հ ե տ Հ ա ն ո ւ ն Ա ս տ ծ ո ւ ' մ ե ր

Ե ր կ ն ա վ ո ր Հ ո ր և Հ ա ն ո ւ ն Մ ի ա ծ ի ն Ո ր դ ո ւ և Հ ա ն ո ւ ն Ս ո ւ ր բ Հ ո գ ո ւ : Ե ս ա յս օ ր ձ ե զ մ ո տ ե մ ե կ ե լ ո ր պ ե ս ա յն ն ո ւ յ ն ա ն ձ ն ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը , ի ն չ պ ե ս ո ր ե կ ա 1 2

տ ա ր ի ա ռ ւ ւ ՚շ , ս ա կ ա յն ո ւ ս ե ր ի ս ա վ ե լի ծ ա ն ր պ ա ր տ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն վ ե ր ց ր ա ծ :

Դ ա ա յն բ ո լ ո ր փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ն ե ն , ո ր տ ե ղ ի ե ն ո ւ ն ե ց ե լ մ ե ր ե ր կ ր ռ ւ մ և Հ ե ն ց մ ե զ Հ ե տ :

Խ ո ս ե ց ի ն ք փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի մ ա ս ի ն , և դ ա ի ն ձ Հ ի շ ե ց ր ե ց Մ ե ր Տ ե ր

Հ ի ս ո ւ ս Ք ր ի ս տ ո ս ի խ ո ս ք ը ' ը ս տ Ս բ . Հ ո վ հ ա ն ն ե ս ի Ա վ ե տ ա ր ա ն ի . « Հ ո վ ը ո ւ ր

ո ւ զ ո ւ մ է ' փ չ ո ւ մ է , և ն ր ա ձ ա յն ը լ ս ո ւ մ ե ս , բ ա յ ց չ գ ի տ ե ս ո ր տ ե ղ ի ց է դ ա լի ս

կ ա մ ո ւ ր է գ ն ո ւ մ , ա յս պ ե ս է և ա մ ե ն ո ք , ո ր Հ ո գ ո ւ ց է ծ ն վ ա ծ » ( Հ Ո Վ Հ . Գ 7 -

8 ) : Ա յ դ Հ ո վ ը Ս ո ւ ր բ Հ ո գ ի ն է : Ե ս ծ ն վ ե լ ե մ մ ի փ ո ք ր ի կ գ յ ո ւ ղ ո ւ մ . Հ յո ւ ս ի ս ա յի ն

Ս ի ր ի ա յո ւ մ , ա պ ա ո ւ ս ո ւ մ ա ռ ե լ Լ ի բ ա ն ա ն ո ւ մ : Մ ա ս ն ա կ ց ե լ ե մ

հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յի ն է կ ո լ մ ե ն ա կ ա ն շ ա ր ժ մ ա ն ը , ս ա կ ա յն ե ր բ ե ք չ ե մ մ տ ա ծ ե լ , թ ե

օ ր ե ր ի ց մ ի օ ր կ տ ե ս ն ե մ Հ ա յա ս տ ա ն ը , ո ր ն ի մ Հ ա յր ը չ տ ե ս ա վ , Հ ո ր ս

ս ե ր ն դ ա կ ի ց ն ե ր ը չ տ ե ս ա ն , ս ա կ ա յն ա վ ա ն դ ե ց ի ն մ ե զ մ ե ր ե ր կ ի ր ը տ ե ս ն ե լո ւ ,

ա զ ա տ ո ւ թ յա ն ա ս տ վ ա ծ ա տ ո ւ ր շ ն ո ր Հ ը վ ա յե լե լո ւ ե ր ա զ ա ն ք ը : Դ ո ւ ք չ գ ի տ ե ք ,

թ ե ո ր ք ա ն վ շ տ ա ց ն ո ղ զ գ ա ց ո ւ մ է տ ե ս ն ե լ , ո ր ք ո ե ր կ ի ր ը , ք ո ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը չ ի

ո ր ո շ ո ւ մ ' ի ն չ ա ն ե լ և ի ն չ պ ե ս ա պ ր ե լ , Հ պ ա տ ա կ ե ց վ ա ծ է օ տ ա ր ի

տ ի ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն ը : Դ ո ւ ք ն շ ե ց ի ք , ո ր ա յս դ ա ր ը խ ա վ ա ր ո վ ս կ ս վ ե ց մ ե ր Հ ա յ

ա զ գ ի պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե շ , ս կ ս վ ե ց ա ր յա մ բ , ս ա կ ա յն ա վ ա ր տ վ ո ւ մ է

վ ե ր ա շ ի ն ո ւ թ յա ն , վ ե ր ա ն ո ր ո գ մ ա ն , վ ե ր ա ծ ն ն դ ի , Հ ա ր ո ւ թ յա ն պ ա յծ ա ռ լ ո ւ յ ս ո վ :

Ա յս դ ա ր ի ս կ զ բ ի ն Հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը կ ո ր ց ր ե ց ա վ ե լի ք ա ն մ ե կ ռ լ կ ե ս մ ի լի ո ն

զ ա վ ա կ ն ե ր , ե ր կ ր ո ր դ Հ ա մ ա շ խ ա ր Հ ա յի ն պ ա տ ե ր ա զ մ ո ւ մ զ ո Հ վ ե ց ի ն 3 0 0 ООО Հ ա յե ր , ո ր ո ն ք կ ռ վ ո ւ մ է ի ն Խ ո ր Հ ր դ ա յի ն Մ ի ո ւ թ յա ն կ ո ղ մ ի ց , ք ա ն ի որ

Հ ա յա ս տ ա ն ն ա յն ժ ա մ ա ն ա կ Խ ո ր Հ ր դ ա յի ն Մ ի ո ւ թ յա ն մ ա ս ն է ր կ ա զ մ ո ւ մ :

Ա յ ժ մ , դ ա ր ա վ ե ր շ ի ն , ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յա ն պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ե ր կ ր ո ր դ

Հ ա զ ա ր ա մ յա կ ի ա վ ա ր տ ի շ ե մ ի ն տ ե ս ն ե լ , ո ր մ ե ր ե ր կ ի ր ը գ ա լ ի ս է մ ի ն ո ր ի ր ա վ ի ճ ա կ ի „ չ մ ի ա յն բ ե ր կ ր ա ն ք ի ա ռ ի թ է , ա յլ Հ ա և ա պ ա գ ա յի Հ ա ն դ ե պ

պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յա ն , պ ա ր տ ա կ ա ն ո ւ թ յա ն մ ա ր տ ա հ ր ա վ ե ր : Ե ս ի ն ձ որ ա ե ղ կ ա ր դ ա ց ե լ ե մ Հ ե տ և յա լ գ ե ղ ե ց ի կ ա ս ո ւ յթ ը . « Ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ն ա ռ ա ն ո

պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յա ն ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն չ է » : Ա յո օ ր ա յս 3 0 0 0 0 ք ա ռ . կ մ

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 83

Հ ո ղ ը , ո ր 7 0 տ ա ր ի Խ ո ր հ ր դ ա յի ն օ տ ա ր ե ր կ ր յա բ ռ ն ա պ ե տ ա կ ա ն ա մ բ ո ղ է ա -

տ ի ր ա կ ա ն ռ ե ժ ի մ ի տ ա կ է ր գ տ ն վ ո ւ մ , ա յժ մ դ ա ր ձ ե լ է մ ե ր ' Հ ա յե ր ի ս

պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ը , և ի ր ո ք , մ ե ղ վ ր ա է դ ր վ ա ծ ա յս ն ո ր պ ա յմ ա ն ն ե ր ի

ն ե ր ք ո ա յս ն ո ր ե ր կ ր ռ ւ մ մ ե ր կ յա ն ք ը կ ա ր գ ա վ ո ր ե լ ո ւ ծ ա ն ր բ ե ռ ը Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ք ր ի ս տ ո ն ա ե ա կ ա ն ո գ ո ւ ն , ո ր ը կ ե ր տ ե լ , ձ և ա վ ո ր ե լ է մ ե ր

ա ն հ ա տ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն ի բ ր և Հ ա յ ա զ գ : Մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ ե ղ ա ծ

բ ա զ ո ւ մ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ց մ ե կ ը չ է , մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն մ ե ր ե ր կ ր ի Ե կ ե ղ ե ց ի ն է : Մ ե ն ք

ա ս ո ւ մ ե ն ք ' Ա զ գ ա յի ն Ե կ ե ղ ե ց ի , ա յս ի ն ք ն ' Հ ա յ ա զ գ ը ո ւ ն ե ց ե լ , պ ա Հ պ ա ն ե լ է

ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն Հ ա վ ա տ ք ն ի ր ս ր տ ո ւ մ : Ի ն չ ք ա ր է լ ո ր շ ր ջ ե ս , վ ր ա ն խ ա չ է

պ ա տ կ ե ր վ ա ծ , ի ն չ ձ ե ռ ա գ ի ր է լ ո ր բ ա ց ա ն ե ս , ա ռ կ ա է ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն

Հ ա վ ա տ ք ի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը , ա պ ա ց ո ւ յց ը , և ի ն չ պ ե ս մ ե ր ն ա խ ա գ ա հ ն ա ս ա ց ,

մ ե ն ք չ ե ն ք կ ա ր ո ղ լ ի ն ե լ ա զ գ ա ռ ա ն ց Ե կ ե ղ ե ց ո ւ , ո ր ո վ հ ե տ և մ ե ն ք չ ե ն ք է լ ե ղ ե լ

ա զ գ ա ռ ա ն ց Ե կ ե ղ ե ց ո ւ : Ո ւ ս տ ի , բ ա ր ե կ ա մ ն ե ր , ա յս օ ր ե կ ե լ ե մ ձ ե զ մ ո տ կ ե ր պ ա ր ա ն ա վ ա խ վ ա ծ , վ ե ր ա շ ի ն վ ա ծ ե ր կ ր ի , ա զ գ ի , Ե կ ե ղ ե ց ո ւ պ ա տ կ ե ր ո վ :

Դ ո ւ ք խ ո ս ե ց ի ք մ ի ա վ ո ր վ ա ծ Գ ե ր մ ա ն ի ա յի մ ա ս ի ն : Մ ե ն ք բ ե ր կ ր ա ն ք ե ն ք

ա պ ր ո ւ մ , ո ր ա յդ բ ա ժ ա ն ի չ պ ա տ ն ե շ ը ' Բ ե ռ լ ի ն ի պ ա տ ը խ ո ր տ ա կ վ ե ց : Ա զ գ ը չ ի

կ ա ր ո ղ բ ա ժ ա ն վ ե լ , տ ա ր ա ն ջ ա տ վ ե լ Հ ա կ ա ռ ա կ ի ր կ ա մ ք ի , և Հ ե ն ց դ ա է լ տ ե ղ ի

ո ւ ն ե ց ա վ մ ե զ Հ ե տ : Հ ա յ ս տ ա ն ո ւ մ ո չ թ ե ք ա ր ե , ա յլ ե ր կ ա թ յա վ ա ր ա գ ո ւ յր կ ա ր ,

և ի ն չ պ ե ս մ ի ա ն դ ա մ ը ն թ ե ր ց ե ց ի ֆ ր ա ն ս ի ա կ ա ն « Լ ը Մ ո ն դ » (“ Լ օ М оП с1в")

թ ե ր թ ո ւ մ , ա յդ ե ր կ ա թ յա վ ա ր ա գ ո ւ յր ը դ ա ր ձ ա վ ա պ ա կ յա , թ ա փ ա ն ց ի կ : Ա հ ա

թ ե ի մ կ ա ր ծ ի ք ո վ ի ն չ տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա վ ի մ ե ր կ ր ռ ւ մ , ե ր բ Հ ա յա ս տ ա ն ը

ս տ ր կ ա ց վ ա ծ է ր , օ տ ա ր ի տ ի ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն տ ա կ և փ ա կ վ ա ծ է ր ս փ յ ո ւ ռ ք ա ­

հ ա յո ւ թ յա ն հ ա մ ա ր : Ա յս օ ր ա յդ ս լա տ ը , լ ի ն ի մ ե տ ա ղ ի ց թ և բ ե տ ո ն ի ց , խ ո ր ­

տ ա կ վ ե լ է , ս ա կ ա յն մ ե ր խ ն դ ի ր ը չ է լ ո կ Հ ր ճ վ ե լ պ ա տ ի վ ւ լո ւ զ մ ա մ բ , ա յ լ '

կ ա մ ո ւ ր ջ ն ե ր կ ա ռ ո ւ ց ե լ ը : Պ ա տ ի փ լո ւ զ ո ւ մ ը ո չ մ ի ն շ ա ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն չ ի ո ւ ն ե ն ա

ա ռ ա ն ց ն ո ր կ ա մ ո ւ ր ջ ն ե ր կ ա ռ ո ւ ց ե լ ո ւ : Ւ մ կ ա ր ծ ի ք ո վ , ի մ ա յս ա յ ց ե լ ո ւ թ յ ո լ ն ն

օ ժ ա ն դ ա կ ո ւ մ է Հ ա յա ս տ ա ն ի Ե կ ե ղ ե ց ո ւ և Գ ե ր մ ա ն ի ա յի ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի , լ ի ն ե ն

դ ր ա ն ք Կ ա թ ո լի կ , Ա վ ե տ ա ր ա ն ա կ ա ն թ ե Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ , մ ի ջ և ա յդ պ ի ս ի

կ ա մ ո ւ ր ջ ն ե ր Հ ա ս տ ա տ ե լ ո ւ ն :

Դ ո ւ ք խ ո ս ե ց ի ք ա յն օ ր ե ր ի մ ա ս ի ն , ե ր բ մ ե ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը ե ն թ ա ր կ վ ո ւ մ է ր

կ ո տ ո ր ա ծ ի : Հ ա յե ր ի ս մ ո տ դ ե ռ և ս ո ր ո շ ա կ ի ո ր ե ն կ ա ա յն զ գ ա ց ո ւ մ ը , թ ե

փ ո ր ձ ո ւ թ յա ն ժ ա մ ի ն մ ե ն ք մ ե ն ա կ մ ն ա ց ի ն ք : Ե վ ի ն չ պ ե ս ե ս ա ս ա ց ի

Ֆ ր ա ն ս ի ա յի ն ա խ ա գ ա հ ի ն ա յս տ ա ր վ ա Հ ո ւ ն վ ա ր ի ն , ի ն չ պ ե ս ն ա և ա ն ց յա լ

տ ա ր վ ա փ ե տ ր վ ա ր ի ն , ի ս կ ե ր ե կ է լ ' Գ ե ր մ ա ն ի ա յի վ ա ր չ ա պ ե տ ի ն ' Հ ե լ մ ո ւ տ

Ք ո լ ի ն , ե կ ե ք ո չ թ ե մ ի ա յն ե տ ն ա յե ն ք պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ը , ա յ լ և ն ա յե ն ք ն ե ր կ ա յի ն

և ն ե ր կ ա յի մ ի ջ ո վ ' ա պ ա գ ա յի ն : Ա յ ո , ա յդ ժ ա մ ա ն ա կ մ ե ն ք մ ե ն ա կ մ ն ա ց ի ն ք ,

ս ա կ ա յն ա յժ մ դ ա ր ի ս կ ի զ բ ը չ է : Ը ս տ ի ս , ա յս օ ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի կ յ ա ն ք ո ւ մ

է կ ո ւ մ ե ն ի կ շ ա ր ժ ո ւ մ ը ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն ո գ ո ւ մ ղ ի չ ո ւ ժ ն է : Ո չ թ ե լ ո կ

Հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւ թ յ ո ւ ն ■ ս ե փ ա կ ա ն ա վ ա ն դ ո ւ յ թ ի ն , ա յ լ ' Հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւ թ յո ւ ն

ս ե փ ա կ ա ն ա վ ա ն դ ո ւ յթ ի ն ' դ ի տ ա ր կ ե լո վ ա յն ո ր պ ե ս ք ր ի ս տ ո ն յա ա շ խ ա ր Հ ի

ա ն բ ա ժ ա ն մ ի մ ա ս : Ե վ է կ ո ւ մ ե ն ի կ շ ա ր ժ մ ա ն մ ի ջ ո ց ո վ մ ե ն ք ձ գ տ ո ւ մ ե ն ք ն ո ր

կ ա մ ո ւ ր ջ ն ե ր ս տ ե ղ ծ ե լ , ն ո ր կ ա մ ո ւ ր ջ ն ե ր կ ա ռ ո ւ ց ե լ : Ա յս օ ր ա ն ձ ա մ բ ե ս զ գ ո ւ մ

ե մ , ո ր ա յս տ ե ղ ե մ գ տ ն վ ո ւ մ ս ե փ ա կ ա ն , ց ա ն կ ո ւ թ յ ա մ բ : Ա վ ե լի վ ա ղ , ե ր բ Հ ա յ

Ա ռ ա ք ե լ ա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Գ ե ր մ ա ն ի ա յի մ ե ր թ ե մ ի Հ ո գ և ո ր ա ռ ա ջ ն ո ր դ

Գ ա ր ե գ ի ն Ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս Բ ե գ չ յա ն ի ց ս տ ա ց ա ա յց ե լ ո լ թ յ ա ն ս ծ ր ա գ ի ր ը ,

ն ա մ ա կ գ ր ե ց ի ն ր ա ն ' պ ն դ ե լ ո վ և խ ն դ ր ե լ ո վ , ո ր ն ա կ ա պ Հ ա ս տ ա տ ի

« Ա վ ե տ ա ր ա ն ա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Հ ո գ և ո ր ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յ ո ւ ն » կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յա ն

Հ ե տ , ռ ր ո վ Հ ե տ և ե ս չ է ի կ ա ր ո ղ ա ն ա ա ղ ո թ ե լ Գ ե ր մ ա ն ի ա յո ւ մ ա ռ ա ն ց

84- Р-Գ աջս ՜իա ծ ին 1 9 9 8

տ ե ղ ե կ ա ն ա լո ւ կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի ն , ք ա ն զ ի ա յդ Հ ա ս տ ա ­

տ ո ւ թ յո ւ ն ն ի ն ձ Հ ա մ ա ր ա յն պ ա տ ո ւ Հ ա ն ն է ր , ո ր ի ց ե ս ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ մ է ի

Գ ե ր մ ա ն ի ա յի Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի փ ո ր ձ ը : Ի Հ ա ր կ ե , Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի Հ ա մ ա չ խ ա ր Հ ա յի ն

Խ ո ր Հ ր դ ո ւ մ ե ս շ ա տ ը ն կ ե ր ն ե ր է ի ո ւ ն ե ց ե լ , ս ա կ ա յն ի ր ա կ ա ն ո ւ մ ի մ գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յո ւ ն ը Գ ե ր մ ա ն ի ա յի Հ ե տ ս կ ս վ ե ց « Ա վ ե տ ա ր ա ն ա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Հ ո գ և ո ր ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յո ւ ն » կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յա ն Հ ե տ գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յ ա մ բ : Ա Հ ա

թ ե ի ն չ ո ւ ա յս օ ր ա յս տ ե ղ մ ա ր դ ի կ կ ա ն , ո ր ո ն ք ի ն ձ Հ ի շ ո ւ մ ե ն Լ ի բ ա ն ա ն ո ւ մ

գ տ ն վ ե լո ւ ս և ա շ խ ա տ ե լո ւ ս տ ա ր ի ն ե ր ի ց :Դ ո ւ ք ն շ ե ց ի ք , ո ր մ ե ն ք Հ ի ն ա վ ո ւ ր ց Ե կ ե ղ ե ց ի ե ն ք , և Հ ի շ ա տ ա կ ե ց ի ք մ ե ր

Ե կ ե ղ ե ց ո ւ 1 7 0 0 - ա մ յա Հ ո բ ե լ յ ա ն ը : Ա յո , մ ե ն ք Հ ի ն ա վ ո ւ ր ց ե կ ե ղ ե ց ի ե ն ք ,

ս ա կ ա յն կ ա ր ծ ո ւ մ ե մ , ո ր Ա ր և ե լ յա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի պ ա տ կ ե ր ա ց ո ւ մ ն ե ր ը դ ե ռ և ս

պ ա հ պ ա ն վ ո ւ մ ե ն ա յդ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ' Հ ն ա ց ա ծ , ա ր խ ա յի կ լ ի ն ե լ ո ւ ի մ ա ս տ ո վ :

Ա հ ա դ ա է , ի ն չ ի ն ե ս փ ո ր ձ ո ւ մ ե մ ը ն դ դ ի մ ա ն ա լ : Ա յո , մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը

Հ ի ն ա վ ո ւ ր ց ե ն : Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ ո ւ ր է լ ո ր գ ն ա ս , կ տ ե ս ն ե ս ե կ ե ղ ե ց ի '

կ ա ռ ո ւ ց վ ա ծ 4 - ր դ դ ա ր ո ւ մ , մ ե կ ա յլ ե կ ե ղ ե ց ի ' կ ա ռ ո ւ ց վ ա ծ 7 - ր դ դ ա ր ո ւ մ , մ ե կ

ո ւ ր ի շ ը ' 9 - ր դ , 1 0 - ր դ , կ ա մ է լ 1 3 - ր դ դ ա ր ե ր ո ւ մ : Դ ա ճ շ մ ա ր ի տ է : Ս ա կ ա յն

մ ա ր դ ի կ ա պ ր ո ղ , կ ե ն դ ա ն ի մ ա ր դ ի կ ե ն , ա յ լ ո չ թ ե մ ա ր դ ի կ , ո ր ո ն ք մ ի ա յն

Հ ի շ ո ւ մ ե ն ա ն ց յա լ ի բ ո լ ո ր ո ւ ր վ ա կ ա ն ն ե ր ի ն , ա յլ դ ի մ ա գ ր ա վ ո ւ մ ե ն

մ ա ր տ ա հ ր ա վ ե ր ն ե ր '. 7 0 տ ա ր ի ն ե ր ի ՚ մ ա ր տ ն չ ո ղ ա թ ե ի զ մ ը փ ո ր ձ ե լ է

ա ր մ ա տ ա խ ի լ ա ն ե լ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն ե ր կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը մ ա ր դ կ ա ն ց Հ ա ս ա ր ա կ ա կ ա ն

կ յա ն ք ի կ ա ռ ո ւ յց ն ե ր ի ց : Ի ՞ ն չ կ լի ն ե ր Գ ե ր մ ա ն ի ա յի Հ ե տ , ե թ ե 7 0 տ ա ր ի

շ ա ր ո ւ ն ա կ բ ո լ ո ր ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը փ ա կ վ ա ծ լ ի ն ե ի ն , չ գ ո ր ծ ե ր Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ը ,

չ գ ո ր ծ ե ի ն ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ա կ ա ն ֆ ա կ ո ւ լ տ ե տ ն ե ր ը , ե թ ե Հ ի ս ո ւ ս ի ա ն ո ւ ն ը 7 0

տ ա ր ի չ Հ ի շ ա տ ա կ վ ե ր մ ա մ ո ւ լ ո ւ մ , ե թ ե բ ո լ ո ր Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ի ն ա ք ս ո ր ե ի ն ,

կ ա մ է լ բ ո ն ի կ ե ր պ ո վ ա ր տ ա ք ս ե ի ն , կ ա մ է լ ս տ ի պ ե ի ն թ ո ղ ն ե լ ք ա հ ա ն ա յա կ ա ն

ծ ա ռ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը : Ի ՞ ն չ դ ո ւ ր ս կ գ ա ր ղ ր ա ն ի ց , ի ն չ ի ՞ կ վ ե ր ա ծ վ ե ր ա յդ

ժ ա մ ա ն ա կ վ ա ս ե ր ո ւ ն դ ը : Ա յժ մ , ե ր բ ա յ ց ե լ ո ւ մ ե մ Հ ա յա ս տ ա ն ի թ ե մ ե ր ը , ե ր բ

ո ր և է ն ո ր ե կ ե ղ ե ց ո ւ Հ ի մ ն ա ք ա ր ե ր ն ե ն ^ դ ն ո ւ մ , կ ա մ է լ ե ր բ վ ե ր ա ն ո ր ո գ ո ւ մ

ե ն ք ո ր և է Հ ի ն ա վ ո ւ ր ց ե կ ե ղ ե ց ի և մ ա ր դ ի կ ն ե ր կ ա ե ն գ տ ն վ ո ւ մ ա ր ա ր ո ­

ղ ո ւ թ յա ն ը , ե ս դ ի մ ո ւ մ ե մ մ ա ր դ կ ա ն ց և ա ս ո ւ մ . « Ի ս կ ա յժ մ ե կ ե ք մ ի ա ս ի ն

ա ր տ ա ս ա ն ե ն ք Տ ե ր ո ւ ն ա կ ա ն ա ղ ո թ ք ը » , և ե ր բ կ ա տ ա ր ո ւ մ ե մ խ ա չ ի ն շ ա ն ը , ո չ

ո ք չ ի շ ա ր ժ ո ւ մ ձ ե ռ ք ը : Մ ա ր դ ի կ մ ո ռ ա ց ե լ ե ն և չ ե ն ա ր տ ա ս ա ն ո ւ մ

Տ ե ր ո ւ ն ա կ ա ն ա ղ ո թ ք ի խ ո ս ք ե ր ը : Ե ր ե կ ' կ ի ր ա կ ի օ ր ը , ե ր բ ե ս Ք յ ո լ ն ի ն ո ր ա օ ծ

ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ մ ե ր Հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի Հ ե տ է ի , դ ի մ ե ց ի մ ա ր դ կ ա ն ց և ա ռ ա չ ա ր կ ե ց ի

մ ի ա ս ի ն ա ր տ ա ս ա ն ե լ Տ ե ր ո ւ ն ա կ ա ն ա ղ ո թ ք ը , բ ո լ ո ր մ ա ր դ ի կ ե ր գ ո ւ մ է ի ն ,

ո ր ո վ Հ ե տ և ն ր ա ն ք դ ա ս տ ի ա ր ա կ վ ե լ ե ն ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն Հ ա վ ա տ ք ի ո գ ո վ :

Մ ի ն չ դ ե ռ Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ 7 0 տ ա ր ի շ ա ր ո ւ ն ա կ ա ն Հ ն ա ր ի ն է ր ծ ա վ ա լե լ ո ր և է

տ ե ս ա կ ի ա ռ ա ք ե լա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ե կ ե ղ ե ց ո ւ կ յ ա ն ք ո ւ մ : Ե թ ե ց ա ն կ ա ն ա յի մ ի

Հ ա մ ա ռ ո տ ձ և ա կ ե ր պ ո ւ մ ա ն ե լ ա յս տ ե ղ , ա պ ա Խ ո ր Հ ր դ ա յի ն Մ ի ո ւ թ յո ւ ն ո ւ մ

Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն թ ո ւ յ լ ա տ ր վ ո ւ մ է ր գ ո յա տ և ե լ ո ր պ ե ս ն ե ր ք ի ն ո ւ ղ ղ վ ա ծ ո ւ թ յո ւ ն

ո Լ ն ե ց ո ղ , ի ն ք ն ա մ փ ո փ , ի ն ք ն ա պ ա ր փ ա կ Ե կ ե ղ ե ց ի , մ ի ա յն թ ե ' կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ յա ն

զ գ ո ն . Հ ս կ ո ղ Հ ա յա ց ք ի ն ե ր ք ո , Հ ա յտ ա ր ա ր ե լո ւ ա շ խ ա ր Հ ի ն , ո ր ի ր ե ն ք է լ ե ն

Հ ա ր գ ո ւ մ խ ղ ճ ի ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը ; Զ կ ա ր Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի , ե կ ե ղ ե ց ի ն բ ա ց ա կ ա յո ւ մ է ր մ ա ր դ կ ա ն ց ա ռ օ ր յա կ յ ա ն ք ո ւ մ :

/ ^ Հ ե մ ’ եՏ Բ եԱ Տ ա ն Ն Կ№ Կ Ի Ո Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ն է ի , ի մ ա վ ա գ ե ղ բ ո րև ի մ ն ա խ ո ր դ ի ա յժ մ ա ր դ ե ն ե ր շ ա ն կ ա Հ ի չ ա տ ա կ վ ա զ գ ե ն Ա - ի Հ ր ա վ ե ր ո վ ա յց ե լ ե լ ո ւ է ի Հ ա յա ս տ ա ն , մ ի ն ա մ ա կ գ ր ե ց ի ն ր ա ն և Հ ա յտ ն ե ց ի , ո ր

Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ գ տ ն վ ե լ ո ւ * 8 օ ր ե ր ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ կ ց ա ն կ ա ն ա յի գ ն ա լ և ա յց ե լ է լ

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 85

7 - ր դ դ ա ր ի մ ի Հ ի ն ա վ ո ւ ր ց վ ա ն ք : ժ ա մ ա ն ա կ ի ն ա յդ վ ա ն ք ն ո ւ ն ե ց ե լ է ր 5 0 0

մ ի ա բ ա ն ն ե ր , և ա յ դ հ ա ն գ ա մ ա ն ք ն ի ն ձ հ ա մ ա ր պ ա տ մ ա կ ա ն և ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ա կ ա ն ն ե ր շ ն չ մ ա ն և ն ե ր ը մ բ ռ ն մ ա ն ա ղ բ յո ւ ր է ր Հ ա ն դ ի ս ա ց ե լ :

Ե ր բ ե ս Բ ե յր ո ւ թ ի ց ժ ա մ ա ն ե ց ի Հ ա յա ս տ ա ն , Ս բ . է ջ մ ի ա ծ ի ն և Հ ա ն դ ի պ ե ց ի ե ր ջ ա ն կ ա հ ի շ ա տ ա կ Վ ա զ գ ե ն Ա - ի ն , ն ա ա ս ա ց . « Ա հ ա 3 3 տ ա ր ի է , ի ն չ ե ս

Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ն ե մ , ս ա կ ա յն չ ե մ տ ե ս ե լ Հ ա յա ս տ ա ն ի ա յդ

վ ա ն ք ը , չ ե մ ա յց ե լ ե լ ի մ ե ր կ ր ի հ ա ր ա վ ա յի ն մ ա ս ը : Ա յժ մ դ ո ւ կ մ ե կ ն ե ս ո ր պ ե ս

Մ ե ծ ի Տ ա ն ն Կ ի լի կ ի ո Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս , և ե ս է լ , ո ր դ ե ռ չ ե մ տ ե ս ե լ ա յ դ վ ա ն ք ը ,

ո ր ո շ ե լ ե մ մ ե կ ն ե լ ք ե զ Հ ե տ » : Ե վ ե ր բ ն ա բ ա ր ձ ր ա ց ա վ ա վ ե ր վ ա ծ վ ի ճ ա կ ո ւ մ

գ տ ն վ ո ղ ա յդ հ ի ն ա վ ո ւ ր ց վ ա ն ք ի խ ո ր ա ն ի ն , ա ս ա ց . « Ի մ ս ի ր ե ց յա լ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ,

ա ռ ա ջ ի ն ա ն գ ա մ ն է , ո ր ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե մ ձ ե զ , դ ո ւ ք է լ ի ն ձ : Ա հ ա ա ր դ ե ն 3 3

տ ա ր ի է , ի ն չ ե ս ձ ե ր Հ ո գ և ո ր Հ ա յր ն ե մ : Չ գ ի տ ե մ ա ր դ յ ո ՞ ք ճ ի շ տ ե մ ե ղ ե լ , թ ե

ս խ ա լ , թ ո ղ Ա ս տ վ ա ծ դ ա տ ա վ ո ր լ ի ն ի , ս ա կ ա յն գ ի տ ե մ , ո ր ե թ ե ն ա խ կ ի ն ո ւ մ

ե ր բ և է գ ա յ ի , ա պ ա ի ն ձ թ ո ւ յ լ չ է ի ն տ ա տ ե ս ն ե լ ձ ե զ : Ե ս ե կ ա ծ կ լ ի ն ե ի ո ր պ ե ս

զ բ ո ս ա շ ր ջ ի կ »■'Լ ի ն ե լ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ա ռ ա ջ ն ո ր դ , ո րն ա յց ե լո ւ մ է ի ր ե կ ե ղ ե ց ի ն ո ր պ ե ս

զ բ ո ս ա շ ր ջ ի կ : Ի ն չ պ ի ս ի ' ծ ա ղ ր ա ն ք . Հ ե գ ն ա ն ք է ա յն ի ր ա վ ի ճ ա կ ը , ո ր ես

փ ո ր ձ ո ւ մ ե մ ն կ ա ր ա գ ր ե լ :Ա յս օ ր ա յ լ և ս չ ե մ ո ւ զ ո ւ մ խ ո ս ե լ ա ն ց յա լ ի մ ա ս ի ն : Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ ե ս

Հ ա ճ ա խ ե մ դ ի մ ո ւ մ ա յն մ ա ր դ կ ա ն ց , ո վ ք ե ր ա ս ո ւ մ ե ն . « Մ ի մ ե ղ ա դ ր ե ք մ ե զ :

Դ ո ւ ք չ ե ք պ ա տ կ ե ր ա ց ն ո ւ մ , թ ե ի ն չ պ ե ս ե ն ք մ ե ն ք ա պ ր ե լ 7 0 տ ա ր ի ա յղ

ա թ ե ի ս տ ա կ ա ն ի ր ա վ ի ճ ա կ ի ն ե ր ք ո » : Ե ս ա ս ո ւ մ ե մ . « Մ ի խ ո ս ե ք շ ա ր ո ւ ն ա կ

ա յդ 7 0 տ ա ր վ ա մ ա ս ի ն : Հ ի մ ա ն ա յե ք ձ ե ր ն ե ր կ ա յի ն և ա պ ա գ ա յի ն , ո ր ո վ Հ ե տ և

ա ն ց յա լ ը պ ա ր ս ա վ ե լը ն շ ա ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն չ ո ւ ն ի : Կա մ ի Հ ա յտ ն ի ա ս ո ւ յ թ , ո ր ը ե ս

Հ ա մ ո զ վ ա ծ ե մ , ո ր ր ո լո ր դ է լ գ ի տ ե ք . « Ա վ ե լի լ ա վ է մ ի մ ո մ վ ա ռ ե լ , ք ա ն թ ե

ն զ ո վ ե լ խ ա վ ա ր ը » : Ա Հ ա թ ե ի ն չ պ ե տ ք է դ ո ւ ք ա ն ե ք : Ա վ ե լի լ ա վ է վ ա ռ ե ն ք

մ ո մ ը , ք ա ն թ ե խ ո ս ե ն ք ա ն ց յա լ դ ժ բ ա խ տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի մ ա ս ի ն , ո ր ո ն ց բ ո վ ո վ

ա ն ց ե լ ե ն ք :Մ ե կ ա յլ թ ե մ ա , ո ր ի շ ո ւ ր ջ ե ս կ ո ւ զ ե ն ա յի ա յս օ ր խ ո ս ե լ , Հ ա յի պ ա տ կ ե ր ն է :Բ ա ր ե կ ա մ ն ե ր , ե ղ բ ա յր ն ե ր , ք ո ւ յ ր ե ր , Հ ա յի պ ա տ կ ե ր ը փ ո խ վ ե լ է : Փ ա ռ ք

Ա ս տ ծ ո ւ ն , մ ե ն ք ա յ լ և ս Հ ա լա ծ վ ա ծ , կ ո տ ո ր ա ծ ի , ջ ա ր դ ի , ս պ ա ն դ ի ե ն թ ա ր կ վ ա ծ ,

տ ա ռ ա պ ա ծ , ս ո վ ի մ ա տ ն վ ա ծ ա զ գ չ ե ն ք ! Դ ա փ ա խ ս տ ա կ ա ն ն ե ր ի պ ա տ կ ե ր ն է :

Ա ռ ա ջ ն ո ւ թ յ ո ւ ն տ ա լը մ ա կ ե ր ե ս ա յի ն ա ր ժ ե ք ն ե ր ի ն Հ ե ն ց ա յն է , ի ն չ ն

ա ղ ա վ ա ղ ո ւ մ է ա յ դ պ ա տ կ ե ր ը : Դ ո ւ ք ի ն ք ն ե ր դ է լ ա յս ե ր կ ը ո ւ մ տ ա ռ ա պ ե լ ե ք

ծ ա յր ա Հ ե ղ ա շ խ ա ր Հ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ի ց : Ա Հ ա թ ե ի ն չ ո ւ մ ե ն ք պ ե տ ք է փ ո խ ե ն ք

ա յս մ թ ն ո լո ր տ ը ա ռ ո ղ ջ մ թ ն ո լ ո ր տ ո վ : Դ ա է ի մ վ ճ ռ ա կ ա ն տ ե ս ա կ ե տ ը : Չ ե մ

ո ւ ղ ո ւ մ ա վ ե լի ե ր կ ա ր խ ո ս ե լ , ս ա կ ա յն կ կ ա մ ե ն ա յի ա ս ե լ և ս մ ի բ ա ն :

Մ ե ն ք կ բ ա վ ա ր ա ր վ ե ն ք ա յն ա մ ե ն ո վ ( ի ն չ մ ե զ տ վ ե լ է Ա ս տ վ ա ծ

ը ն դ ո ւ ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի , կ ա ր ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի , ժ ա մ ա ն ա կ ի , է ն ե ր գ ի ա յի , ո ւ ժ ի ,

կ ո ր ո վ ի ե ռ ա ն դ ի և Ն յո ւ թ ա կ ա ն մ ի ջ ո ց ն ե ր ի ձ և ո վ , ս ա կ ա յն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ո տ ք ի է

կ ա ն գ ն ո ւ մ Հ ա մ ա ր յա թ ե ո չ ի ն չ չ ո ւ ն ՛ե ն ա լ ո վ : Ի ն չ ո ւ ՞ ե մ ե ս ս ա ա ս ո ւ մ :

Ո ր ո վ Հ ե տ և ա յն ա մ ե ն ն , ի ն չ ը ո ւ ն ե ց ե լ է Ե կ ե ղ ե ց ի ն ո ր պ ե ս ս ե փ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ,

խ լ վ ե լ , բ ռ ն ա գ ր ա վ վ ե լ է խ ո ր Հ ր դ ա յի ն պ ե տ ո ւ թ յա ն կ ո ղ մ ի ց : Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Հ ո գ և ո ր

կ ե ն տ ր ո ն Ս բ . է ջ մ ի ա ծ ի ն ը չ ո ւ ն ի ո ր և է տ ե ս ա կ ի ս ե փ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն , կ ա մ է լ

ե կ ա մ տ ի ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր : Ա մ ե ն ի ն չ խ լ վ ա ծ է ր : Ա յ ժ մ ն ո ր կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ը

Հ ե տ է վ ե ր ա դ ա ր ձ ն ո ւ մ մ ե ր ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը , ս ա կ ա յն ի ՞ ն չ ա ն ե լ ա յ դ

ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի Հ ե տ , ո ր ո ն ք գ տ ն վ ո ւ մ ե ն ա վ ե ր վ ա ծ վ ի ճ ա կ ո ւ մ :

Դ ո ւ ք պ ա տ մ ե ց ի ք ձ ե ր ա յց ե լ ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն Ա ր և ե լ յ ա ն Թ ո ւ ր ք ի ա , ո ր տ ե ղ

8 6 Р-Գ ԷՋՍ՜ԻԱԾԻՆ 1998

տ ե ս ա ք ա յդ Հ ի ն ա վ ո ւր ց ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ն ա վ ե ր վ ա ծ վ ի ճ ա կ ո ւ մ Հ ա յա ս տ ա ն ի ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը , Հ ի ն ա վ ո ւր ց ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը դ ե ռ և ս ա յն ք ա ն ա վ ե ր վ ա ծ վ ի ճ ա կ ո ւմ ք ե ն , ո ր ք ա ն Թ ո ւր ք ի ա յի ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը , ս ա կ ա յն դ ր ա ն ք ա ն մ խ ի թ ա ր վ ի ճ ա կ ո ւ մ ե ն ա ն ո ւշ ա դ ր ո ւթ յա ն մ ա տ ն վ ա ծ , ա մ ա յա ց ա ծ : Պ ե տ ո ւթ յո ւն ը պ ա Հ պ ա ն ո ւմ էր դ ր ա ն ք ո ր պ ե ս ա զ գ ա յի ն հ ո ւշ ա ր ձ ա ն ն ե ր , ս ա կ ա յն դ ր ա ն ք պ ե տ ք է վ ե ր ա ծ վ ե ն գ ո ր ծ ո ւ ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի : Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի վ ե ր ա ն ո ր ո գ ո ւ մ , ն ո ր ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր իկ ա ռ ո ւ ց ո ւ մ ն ո ր ք ա ղ ա ք ն ե ր ո ւ մ , ո ր ո ն ք կ ա ռ ո ւ ց վ ե լ ե ն խ ո ր Հ ր գ ա յի ն տ ա ր ի ն ե ր ի ց Հ ե տ ո , և ո ր տ ե ղ չկ ա ն Հ ի ն ա վ ո ւր ց ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր , ի ն չպ ե ս ն ա և նոր Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ի ա ռ ա ք ո ւ մ գ յո ւ ղ ա կ ա ն վ ա յր ե ր , ո ր պ ե ս զ ի մ ա ր դ ի կ զ գ ա ն ե կ ե ղ ե ց ո ւ լ ո ւ յս ի ա ռ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը : Ա Հ ա թ ե ի ն չ ն է մ եր ա յս օ ր վ ա խ ն դ ի ր ը :

Մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն է կ ո ւ մ ե ի կ ը ն տ ա ն ի ք ի ց ր ա ց ի Հ ա մ ե ր ա շ խ ո ւ թ յա ն , հ ա մ ա խ մ բ վ ա ծ ո ւ թ յա ն , մ ի ա ս ն ո ւ թ յա ն ա յլ ա ղ բ յո ւ ր չ ո ւ ն ի : Մ ե ն ք չ ո ւ ն ե ն ք

Վ ա տ ի կ ա ն , և չ ե ն ք է լ ո ւ զ ո ւ մ ո ւ ն ե ն ա լ : Մ ե ն ք չ ո ւ ն ե ն ք է մ ի ս ի ո ն Խ ո ր հ ո ւ ր դ ,

ի ն չ պ ե ս ո ր ո շ Բ ո ղ ո ք ա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր Մ ի ֆ ի ն Ա ր և ե լ ք ո ւ մ ո ւ ն ե ն Հ ո վ ա ն ա վ ո ր

է մ ի ս ի ո ն Խ ո ր Հ ո ւ ր դ ն ե ր , կ ա մ է լ ի ն չ պ ե ս Ա մ ե ր ի կ ա յի է մ ի ս ի ո ն Խ ո ր Հ ո ւ ր դ ն ե ր ը ,

ո ր ո ն ք ե ս շ ա տ լ ա վ գ ի տ ե մ : Ա յն ա մ ե ն ն , ի ն չ մ ե ն ք ո ւ ն ե ն ք , ա յս է կ ո ւ մ ե ն ի կ

ը ն կ ե ր ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը , ե ղ բ ա յ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն է , ե ր բ տ ա ր բ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր

ն ե ր կ ա յա ց ն ո ղ մ ա ր դ ի կ կ ա ր ո ղ ե ն ի ր ե ն ց վ ր ա պ ա ր տ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր վ ե ր ց ն ե լ

Հ ա ն ո ւ ն Հ ա մ ե ր ա շ խ ո ւ թ յա ն , մ ի ա ս ն ո ւ թ յա ն : Ա Հ ա թ ե ո ր տ ե ղ է , ո ր ե ս պ ե տ ք է

ի մ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն Հ ա զ ո ր դ ե մ ա յն զ գ ա ց ո ւ մ ը , ո ր ա շ խ ա ր Հ ո ւ մ մ ե ր ե ղ բ ա յր ն ե ր ն ո ւ

ք ո ւ յ ր ե ր ն ա յս օ ր մ տ ա հ ո գ վ ա ծ ե ն մ ե զ ա ն ո վ , մ ե ր ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն Հ ա վ ա տ ք ո վ

ա շ խ ա ր հ ի ա յղ մ ա ս ո ւ մ : Պ ա ր զ ա պ ե ս պ ա տ կ ե ր ա ց ր ե ք , թ ե ո ր տ ե ղ է Կ ո վ կ ա ս ը ,

՛ո ր տ ե ղ է Հ ա յա ս տ ա ն ը : Ա յն ձ ե ր կ ո ղ մ ի ց Ա ր և ե լ յա ն Ե վ ր ո պ ա ա ն վ ա ն վ ո ղ

ա շ խ ա ր հ ա մ ա ս ի հ ա մ ա ր յա թ ե ծ ա յր ի ն է , մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ս ա հ մ ա ն ա յի ն Ե կ ե ղ ե ց ի

է : Հ ա յա ս տ ա ն ի ց ա ն դ ի ն Ի ր ա ն ն է , Ա գ ր բ ե ֆ ա ն ը , ո ւ ն ա և մ յո ւ ս ե ր կ ր ն ե ր ը ,

ո ր ո ն ք ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն չ ե ն : Ե ր կ ո ւ ե ր կ ր ն ե ր կ ա ն , ո ր ո ն ք պ ա հ պ ա ն ե լ ե ն ի ր ե ն ց

ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն ի ն ք ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը : Դ ր ա ն ք Հ ա յա ս տ ա ն ը և Վ ր ա ս տ ա ն ն ե ն : Փ ո ք ր

Ա ս ի ա ն դ ո ւ ք լ ա վ գ ի տ ե ք , ա յժ մ ա յն կ ո չ վ ո ւ մ է Ա ր և ե լ յա ն Թ ո ւ ր ք ի ա : Դ ո ւ ք

տ ե ղ յա կ ե ք , թ ե ի ն չ կ ա տ ա ր վ ե ց ն ա և Մ ի ֆ ի ն Ա ս ի ա յո ւ մ , Ե գ ի պ տ ո ս ո ւ մ , ո ր ը

ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն ե ր կ ի ր է ր : Ե ս ժ ա մ ա ն ե լ ե մ Հ ե ն ց Ե գ ի պ տ ո ս ի ց , ա ն ց յա լ շ ա բ ա թ

ե ս ա յն տ ե ղ է ի և կ կ ա մ ե ն ա յի ձ ե զ ց ո ւ յ ց տ ա լ ա յն տ ե ք ս տ ը , ո ր մ ե ն ք ի մ ի

Ք ր ի ս տ ո ս ե ղ բ ո ր ' Ղ պ տ ի Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ա ռ ա ֆ ն ո ր դ Շ ը ն ո ւ դ ա Գ

Պ ա տ ր ի ա ր ք ի Հ ե տ մ ի ա ս ի ն ս տ ո ր ա գ ր ե ց ի ն ք : Ե ս Հ ա ն դ ի պ ե ց ի ն ա և մ ո ւ ս ո ւ լ ­

մ ա ն ն ե ր ի գ լ խ ա վ ո ր Հ ո գ ե ւ ո ր կ ե ն տ ր ո ն Ա լ - Ա զ Հ ա ր ի ա ռ ա շ ն ո ր դ Շ ե յխ

Թ ա ն թ ա ո ւ ի ի Հ ե տ , Ե գ ի պ տ ո ս ի ն ա խ ա գ ա հ Մ ո ւր ա ր ա ք ի Հ ե տ , ա ր տ գ ո ր ծ ն ա խ ա -

ր ա ր Մ ո ւ ս ա յի Հ ե տ : Կ ո ւ զ ե ն ա յի , ո ր դ ո ւ ք ա յն տ ե ղ գ տ ն վ ե ի ք և լ ս ե ի ք , թ ե

ի ն չ պ ի ս ի մ ե ծ ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն է ի ն ն ր ա ն ք դ ա ր ձ ն ո ւ մ Ղ պ տ ի Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն , կ ա մ

է լ Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն Ե գ ի պ տ ո ս ո ւ մ : Ե վ ե ս կ ր կ ն ո ւ մ ե մ ա յն , ի ն չ ա ս ա ց ի ա յն

ժ ա մ ա ն ա կ , թ ե ' փ ո ք ր ա մ ա ս ն ո ւ թ յո ւ ն ը չ պ ե տ ք է Հ ա ս կ ա ն ա լ զ ո ւ տ թ վ ա կ ա ն

ա ռ ո ւ մ ո վ , ա յլ ը ս տ ա յդ ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն փ ո ք ր ա մ ա ս ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ա վ ա ն դ ի ,

ն ե ր դ ր մ ա ն Մ ի ֆ ի ն Ա ր և ե լք ի ե ր կ ր ն ե ր ո ւ մ : Ն ա յե ց ե ք , թ ե ի ն չ է ի ն Ի ր ա ն ը ,

Ի ր ա ք ը , Ս ի ր ի ա ն և ա յլ ե ր կ ր ն ե ր : Ի ս կ ա յդ - ե ր կ ո ւ կ ղ զ ի ն ե ր ը ' Հ ա յա ս տ ա ն ը և

Վ ր ա ս տ ա ն ը , մ ն ա ց ի ն ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն > ե ր կ ր ն ե ր և ա յս օ ր է լ կ ա մ ե ն ո ւ մ ե ն վ ե ր ս տ ի ն դ ա ո ն ա լ ա յն , ի ն չ ե ղ ե լ ե ն ս կ ս ա ծ ա ռ ա ֆ ի ն դ ա ր ի ց : Ո ւ ս տ ի , ա յժ մ

մ ի մ յա ն ց ն կ ա տ մ ա մ բ է կ ո ւ մ ե ն ի կ պ ա ր տ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ս տ ա ն ձ ն մ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ն է :

Խ ն դ ր ո ւ մ ե մ ձ ե զ դ ա լ և ա յց ե լե լ մ ե ր ե ր կ ի ր ը , ո ր պ ե ս զ ի ե ս կ ա ր ո ղ ա ն ա մ

ա ս ե լ ի մ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն , ո ր մ ե զ չ ե ն մ ո ռ ա ց ե լ մ ե ր վ ե ր ա ծ ն ն դ ի , վ ե ր ա ն ո ր ո գ ո ւ թ յա ն

օ ր ե ր ի ն : Ե թ ե մ ե զ մ ո ռ ա ց ե լ է ի ն մ ե ր փ ո ր ձ ո ւ թ յա ն (ք ա մ ի ն , ա պ ա չ ե ն մ ո ռ ա ց ե լ

ա յս օ ր մ ե ր ի ն ք ն ա ճ ա ն ա չ մ ա ն , ի ն ք ն ա Հ ա ս տ ա ա մ ա ն ժ ա մ ի ն : Հ ա մ ա շ խ ա ր Հ ա յի ն -

պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե շ և ի մ կ յ ա ն ք ո ւ մ ի ն ձ Հ ա մ ա ր ա մ ե ն ա ե ր ջ ա ն ի կ օ ր ն ա յն օ ր ն

է ր , ե ր բ ե ս տ ե ս ա Հ ա յա ս տ ա ն ի ա ն ո ւ ն ը ' փ ո ր ա գ ր վ ա ծ Մ ի ա ց յա լ Ա զ գ ե ր ի

Կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յա ն շ ե ն ք ո ւ մ , Ն յո ւ Յ ո ր ք ո ւ մ , ի ս կ մ ե ր Ե ռ ա գ ո ւ յն դ ր ո ք ր ' ա յլ

ա զ գ ե ր ի դ ր ո շ ն ե ր ի կ ո ղ ք ի ն : Ա յս ա մ ե ն ը ե ս ի զ ո ւ ր կ Հ ա մ ա ր ե ի , ե թ ե ա զ գ ի

ի ն ք ն ո ւ թ յո ւ ն ը չ ա ր տ ա Հ ա յտ վ ե ր ա ն կ ա խ պ ե տ ա կ ա ն ո ւ թ յա մ բ :Դ ո ւ ք ն ո ւ յն պ ե ս Գ ե ր մ ա ն ի ա յո ւ մ թ և ա կ ո խ ե լ ե ք ն ո ր ո ւ ղ ի Ա ր և մ տ յա ն և

Ա ր և ե լ յա ն Գ ե ր մ ա ն ի ա ն ե ր ի մ ի ա վ ո ր մ ա մ բ : Դ ո ւ ք է լ ո ւ ն ե ք ձ ե ր պ ր ո բ լե մ ն ե ր ը և

կ Հ ա ս կ ա ն ա ք մ ե զ ա վ ե լի լ ա վ , ք ա ն ա յ լ ք ր ի ս տ ո ն յա ա զ գ ե ր Ե վ ր ո պ ա յո ւ մ :

Ի ն չ ո ւ ՞ : Ո ր ո վ Հ ե տ և դ ո ւ ք , ձ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի մ ի մ ա ս ը կ յա ն ք ի ա յ դ փ ո ր ձ ն ո ւ ն ի '

լ ի ն ե լ ե վ ր ո պ ա կ ա ն մ ի ե ր կ ի ր , ո ր տ ե ղ խ ղ ճ ի ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը չ է ր ճ ա ն ա չ վ ո ւ մ

պ ե տ ո ւ թ յա ն կ ո ղ մ ի ց շ ո ւ ր ջ 4 0 տ ա ր ի , ե թ ե չ ե մ ս խ ա լ վ ո ւ մ : Ս ա կ ա յն մ ե ն ք ա վ ե լի

ե ր կ ա ր ե ն ք տ ա ռ ա պ ե լ ա յդ Հ ե ռ ա վ ո ր մ ա ս ո ւ մ ' Կ ո վ կ ա ս ո ւ մ , Հ ե ռ ո ւ Ե վ ր ո պ ա յի

ա չ ք ի ց : Ա ր և ե լ յա ն Գ ե ր մ ա ն ի ա ն , ո ր տ ե ղ և ս ա յց ե լե լ ե մ ա յն ժ ա մ ա ն ա կ , ե ր բ ա յն

դ ե ռ և ս Ա ր և ե լ յ ա ն Գ ե ր մ ա ն ի ա է ր , ա յ լ և ս գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն չ ո ւ ն ի : Ե ս ե ղ ե լ ե մ

Բ ա թ շ ա ր ո ո ւ ո ւ մ , Դ ր ե զ գ ե ն ո ւ մ , շ փ մ ա ն մ ե ջ ե ղ ե լ Ե պ ի ս կ ո պ ո ս Հ ե ն ք ե լ ի և շ ա տ

ա յլ մ ա ր դ կ ա ն ց Հ ե տ ' Ա ր և ե լ յա ն Գ ե ր մ ա ն ի ա յի ց : Հ ի շ ո ւ մ ե մ , վ ե ր ա դ ա ռ ն ա լ ո վ

Բ ա թ շ ա ր ո ո լ ի ց և ժ ա մ ա ն ե լո վ Բ ե ռ լ ի ն , Ա ր և մ տ յա ն Գ ե ր մ ա ն ի ա յո ւ մ Հ ա ն դ ի պ ե ց ի

Ե պ ի ս կ ո պ ո ս Շ ա ր ի ն , ո ւ ն ա Հ ա ր ց ր ե ց . « Ի ն չ պ ե ՞ ս ե ն ի մ ե ղ բ ա յր ա կ ի ց ն ե ր ն

Ա ր և ե լ յ ա ն Գ ե ր մ ա ն ի ա յո ւ մ » :

Ես կ կ ա մ ե ն ա յի ա մ փ ո փ ե լ խ ո ս ք ս ա յս է կ ո ւմ ե ն ի կ ը ն տ ա ն ի ք ի ն ա ս ե լո վ Հ ե տ և յա լը : Ե կ ե ք մի ն ո ր է ջ բ ա ց ե ն ք Հ ա յա ս տ ա ն ի և « Ա վ ե տ ա ր ա ն ա կ ա նԵ կ ե ղ ե ց ո ւ Հ ո գ և ո ր ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յո ւ ն » կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւթ յա ն մ ի ջ և է կ ո ւ մ ե ն ի կ Հ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի պ ա տ մ ո ւթ յա ն մ ե ջ :

Ե ն ո ր Հ ա կա է ո ւ թ յո ւ ն ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր :Ե թ ե Հ ա ր ց ե ր կ ա ն , ա պ ա ց ա ն կ ա ց ա ծ ժ ա մ ա ն ա կ ե ս պ ա ր զ , շ ի տ ա կ և ա ն կ ե ղ ծ

կ լի ն ե մ ք ն ն ա ր կ ո ւ մ ն ե ր ի , զ ր ո ւ յց ն ե ր ի ր ն թ ա ց ք ո լ մ , և մ ե ն ք մ ի մ յա ն ց ի ց ա վ ե լի ն կ ս ո վ ո ր ե ն ք , ո ր պ ե ս զ ի կ ա ր ո ղ ա ն ա ն ք ա պ ր ե լ ճ շ մ ա ր տ ո ւ թ յա մ բ , գ ո ր ծ ե լ ճ շ մ ա ր տ ո ւթ յա մ բ և Հ ա ն ո ւն ճ շ մ ա ր տ ո ւթ յա ն

« Ավետարանական Եկեղեցու հոգևոր առաքելություն» կազմակեր­պության վարչության հետ շուրջ մեկժամյա աշխատ անքային հանդիպման ընթացքում վեհափառ Հայրապետը շնորհակա[ություն հայտնեց անցյալ տարիներին Հայաստանայայց Եկեղեցուն ցուցաբերած մեծ օժանդակության համար, ապա կազմակերպությանը ներկայացրեց խնամքով մշակված մի ծրագիր' մեկ առ մեկ թվարկելով այն կետերը, որոնց իրականացումն անհետաձգելի պահանջմունք է Ամենայն Հա յոց Կաթողիկոսության նոր առաքելության զարգացման ճանապարհին: Ակնկալված օժանդակությունը կնպաստի Հա յաստանյա յց Եկեղեցու հոգևոր-մշակութային, դաստիարակչական և տպագրական գործու­նեության զարգացմանը:

վարչության անդամները խոստացան ուսումնասիրել ներկայացված առաջարկները և սատար կանգնել Նորին Սուրբ Օծությանը:

վերջում եպիսկոպոսուհի Մարիա Եփսենը և Հա յոց Հայրապետը փոխանակեցին հուշանվերներ:

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 87

8 8 Р-Գ ԷՃՍ՜ԻԱԾՒՆ 1998

ՓԱՌԱԲԱՆԱԿԱՆ ա ղ ո թ ք ս ո ւ ր բ ե ր ր ո ր դ ո ւ թ յ ո ւ ն մ ա յ ր տ ա ճ ա ր ո ւ մ

Նույն օրը երեկոյան ժամը 17.30-ին, Նորին Սրբությանն իր շքախմբի հետ հյուրընկալեց Գերմանիայի Հույն Ուղղափառ Եկեղեցու Բոննի միտրոպոլիտ Օգոստինոսը:

Դիմավորելով Նորին Սրբությանը, Օգոստինոս միտրոպոլիտը բարձրաստիճան հյուրերին աոաշնորդեց դեպի Հույն Ուղղափառ Եկեղեցու Սուրբ Երրորդություն Մայր Տա ճա ր, ուր հա յերենով կատարվեց փառաբանական միասնական աղոթք: Արարողությանը մասնակցեցին քույր Եկեղեցիների բարձրաստիճան հոգևորականները, հավատացյալ ժողովուրդը, ինչպ ես նաև Ք յոլնի հա յ համայնքի « Կոմիտաս» երգչախումբը:

Հավարտ էկումենիկ աղոթքի, ներկաներին իր շնորհակա[ությունն ու երախտիքը հայտնեց Գերմանիայի ՛հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ. Գարեգին եպս. Բեգչյանը' միաժամանակ ողջունելով նաև Ամենայն Հայոց Հայրապետին.

« Վ ե Հ ա փ ա ռ . Տ է ր ,Գ երա շնո րհ Ս ր բա զա ն Հ ա յր ե ր ,

Հ ո գ ե շ ն ո ր հ եւ. Ա ր ժ ա ն ա պ ա տ ի ւ Հ ա յր ե ր ,Ց ա ր գ ա ր ժ ա ն հ ի ւր ե ր ե ւ ն ե ր կ ա ն ե ր ,.Ա յս օ ր ի ն ք զ ի ն ք ս բ ա խ տ ա լ ո ր կ յլ զ գ ա մ Գ ե ր մ ա ն ի ո յ Ա լե տ ա ր ա ն ա կ ա ն ե լ

Կ ա թ ո ւ ղ ի կ է մ ե ծ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր է ն ե տ ք • ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ , մ ե ր ե ղ բ ա յր ն ե ր ո ւ մ է շ

գ տ ն ո լ ե լ ո վ : Ո ւ ր ա խ ե մ ո ղ ի ւ ն ե լ ո լ Հ ա յ Ե կ ե զ ե ց ւ ո յ Պ ե տ ն ո ւ Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց

Հ ա յր ա պ ե տ ը յո ւ ն ա կ ա ն ա յս հ ո յա կ ա պ տ ա ճ ա ր ի ն մ է շ : Մ ե ն ք ա ս կ է ա ւ ե լի մ ե ծ

ո ւ ր ա խ ո ւ թ ի ւ ն մ ը չ է ի ն ք կ ր ն ա ր վ ա յե լ ե լ : Ս ո ւ ր բ Գ ի ր ք ը ա յս պ է ս կ ը ր ն ո ր ր շ է

ք ր ի ս տ ո ն ե ա յ ե ղ բ ա յր ն ե ր ո ւ մ ի ա ս ն ո լ թ ի լ ն ը վ ե բ ն ա տ ա ն մ է շ , ե ր բ կ ՚ը ս է .

« ա ն ո ն ք մ ի ա ս ի ն է ի ն » ( Գ Ո Ր Ծ Ք . Р Ա ) :

Վ ե հ ա փ ա ռ . Տ է ր , ա յս օ ր ե թ է մ ե ն ք կ ա ր ո ղ ա ց ա ն ք ա յս Ս ո ւ ր բ Ե կ ե ղ ե ց լ ո յ մ է շ

մ ի ա ս ի ն ը լ լ ա լ ո ւ մ ի ա ս ի ն ա զ օ թ ե լ , զ ա յն կ ը պ ա ր տ ի ն ք ն ա խ Ա ս տ ո ւ ծ ո յ , ո ր

ս տ ե ղ ծ ե ց Գ ե ր մ ա ն ի ա Ձ ե ր ա յց ե լ ո ւ թ ե ա ն ա ռ ի թ ը : Ա յս պ ա տ ճ ա ռ ո վ ք ի չ ա ռ ա շ

փ ա ռ ա բ ա ն ե ց ի ն ք զ Ա ս տ ո ւ ա ծ ե լ մ ե ր . ա ղ օ թ ք ն ե ր ո վ յ ա յ տ ն ե ց ի ն ք մ ե ր

շ ն ո ր հ ա կ ա լո ւ թ ի ւ ն ը ե ւ խ ն դ ր ե ց ի ն ք , ո բ Տ է ր ը ա ն պ ա կ ա ս ը ն է Ի ր հ ո վ ա ' հն

բ ո լ ո ր մ ե ր ե ղ յւ ա յր ն ե ր ո ւ ն , ի ն չ պ է ս ն ա ե ւ ա շ խ ա ր հ ի մ ա ր դ կ ո ւ թ ե ա ն վ ր ա յէ ն ,

ա մ ր ա պ ն դ ե լո վ ա ն ո ն ց ս ր տ ի ն մ է Հ ճ շ մ ա ր ի տ ս է ր ն ո ւ ե ղ բ ա յ ր ո լ թ ի ւ ն ը :

Մ ե ր շ ն ո ր հ ա կ ա լո ւ թ ի ւ ն ը կ 'ե ր թ ա յ ն ա ե ւ Ա ւ ե տ ա ր ա ն ա կ ա ն ե լ Կ ա թ ո ւ ղ ի կ է

Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւ պ ե տ ե ր ո ւ ն ո ւ կ ե դ ր ո ն ն ե ր ո ւ ն , ո ր ո ն ք Գ ե ր մ ա ն ի ո յ մ է շ ա ռ ա շ ի ն

օ ր է ն մ ե ր Ե կ ե զ ե ց ւ ո յ ա վ ե լ լ ա յն բ ա ց ի ն ի ր ե ն ց դ ո ն ե ր ը ե ր կ ա ր ե լո վ ի ր ե ն ց

ե ղ բ ա յր ա կ ա ն ձ ե ռ ք ը ե լ Զ ե ր դ Ս ր ր ո լ թ ե ա ն հ ո վ ո ւ ա պ ե տ ա կ ա ն ա յս

ա յց ե լո ւ թ ե ա ն ա ռ թ ի լ շ ա ն ք չ խ ն ա յե ց ի ն զ ա յն լ ա ւ ա գ ո յն ս կ ա զ մ ա կ ե ր պ ե լ ո ւ :

Ի ս կ հ ի ա ց ո ւ մ ո վ մ ի ա յն կ ր ն ա մ ' ա ր տ ա յա յտ ո լ ի լ Գ ե ր մ ա ն ի ո յ Ց ո յն

Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե զ ե ց ւ ո յ Պ ե տ ի ն ' Օ գ ո ս տ ի ն ո ս Մ ի թ ր ո փ ո լի թ ի ն ' ի մ մ ե ծ ե ղ բ օ ր

մ ա ս ի ն , ո ր ա ղ օ թ ք ի ա յս պ ա հ ը ի ր Մ ա յր ե կ ե զ ե ց ւ ո յ մ է շ , ի ր ա կ ա ն ա ց ն ե լո ւ

ա ռ ա շ ա ր կ է ն ա ն դ ի ն , մ ե ր Ե կ ե զ ե ց ւ ո յ ն կ ա տ մ ա մ բ կ ը ն ե ր կ ա յա ց ն է մ ե ծ ե ղ բ օ ր մ ը

հ ա ն գ ա մ ա ն ք ը ե լ մ շ տ ա կ ա ն օ ր ի ն ա կ կ յլ հ ա ն դ ի ս ա ն ա յ մ ե զ ի թ է ՛ ի ր տ ա ր ա ծ

մ ի շ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ա շ խ ո յժ շ ա ն ք ե ր ո վ ե լ թ է ' ի ր հ ո վ ո ւ տ կ ա ն բ ո լ ո ր

ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ո վ : Ա յս ա ռ թ ի լ Գ ե ր մ ա ն ի ո յ մ ե ր թ ե մ ի ա ն ո ւ ն ո վ կ ո լ դ ա մ

խ ո ր ի ն շ ն ո ր հ ա կ ա լ ո լ թ ի ւ ն ն ե ր յ ա յ տ ն ե լ բ ա ր ձ ր ա շ ն ո ր հ Օ գ ո ս տ ի ն ո ս մ ե ր

Ս ր բ ա զ ա ն ե ղ բ օ ր ' ի ր ց ո ւ ց ա բ ե ր ա ծ բ ա ր ե ա ց ա կ ա մ վ ե ր ա բ ե ր մ ո ւ ն ք ի ն Հ ա մ ա ր ե լ

մ ա ղ թ ե լ ի ր ե ն ա ռ ո ղ ֆ ո ւ թ ի լ ն և ե ր կ ա ր կ ե ա ն ք , մ ա ն ա լա ն դ ե ր բ ի մ օ տ ո յ մ ե ծ

հ ա ն դ ի ս ո ւ թ ե ա մ բ պ ի տ ի ն չ ո լ ի ն ա ե ւ ի ր ծ ն ն ղ ե ա ն 6 0 - ա մ ե ա կ ր ե ւ ի րե պ ի ս կ ո պ ո ս ո լթ ե ա ն 2 5 —ա մ ե ա կ ր ■'

Ս ր տ ա ն ց շ ն ո ր հ ա կ ա լո ւ թ ի ւ ն ն ե ր :

Ա հ ա ւ ա ս ի կ , Վ ե հ ա փ ա ռ Տ է ր , կ ը գ տ ն ո ւ ի ք ա յս պ ի ս ի ե ղ բ օ ր մ ը կ ա մ

ե ղ բ ա յր ն ե ր ո ւ տ ա ն մ է ջ , ո ր ո ն ք չ ր ք ա պ ա տ ա ծ ե ն Ձ ե զ ս ա պ ս յհ ո ւ ն ե ւ ե կ ա ծ ' լ ս ե լ ո ւ Ձ ե ր պ ա տ գ ա մ ը ե լ ս տ ա ն ա լո ւ Ձ ե ր օ ր հ ն ո ւ թ ի ւ ն ը :

Մ ի ն չ ա յդ թ ո յ լ տ ո լ է ք ո ր հ ր ա լ ի ր ե մ Օ գ ո ս տ ի ն ո ս Ս ր բ ա զ ա ն ը , ո ր պ է ս զ ի

Զ ե ր դ Ս ր բ ո ւ թ ե ա ն բ ա ր ի գ ա լս տ ե ա ն ե ւ ո ղ ֆ ո յն ի ի ր խ օ ս ք ը ա ր տ ա ս ա ն է » ;

Գս/բեգին Սրբազանից հեսւո, իր ողջույնի խոսքը Գարեգին Ա Կաթողիկոսին և բոյոր ներկաներին հղեց Օգոսսւինոս միսւրոպպիսւը.

к Հ ա յ ո ց վ ի չ ա ը ա ն հ ո ւ ն մ ի ծ ո վ ,Խ ա վ ա ր մ ի ծ ո վ ա հ ա գ ի ն » :

Հ ո վ հ ա ն ն ե ս Թ ո լմ ա ն յա ն ի վ ե ր ո հ ի շ յա լ խ ո ս ք ե ր ո վ ե մ ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ մ Զ ե ր դ

Ս ր բ ո ւ թ յա ն ը և Ձ ե ր շ ք ա խ մ բ ի ն ' Գ ե ր մ ա ն ի ա յի Հ ո ւ յ ն Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ

Ա ռ ա ֆ ն ո ց ղ ա ն ի ս տ Մ ա յր ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ , ո ր Ս ո ւ ր բ Ե ր ր ո ր դ ո ւ թ յո ւ ն է կ ո չ վ ո ւ մ : Ի ն ձ

հ ա մ ա ր մ ե ծ պ ա տ ի վ է ն ա և ա յս ա ռ ի թ ո վ փ ո խ ա ն ց ե լ Ձ ե զ Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լս ո

Տ ի ե զ ե ր ա կ ա ն Պ ա տ ր ի ա ր ք Ն ո ր ի ն Ս ր բ ո ւ թ յ ո ւ ն Բ ա ր դ ո ղ ի մ ե ո ս Ա - ի

ո ղ ջ ո ւ յն ն ե ր ը , ո ւ մ ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն տ ա կ է գ տ ն վ ո ւ մ մ ե ր Ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ թ յ ո ւ ն ը :

Մ ե ն ք Ձ ե զ ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ մ ե ն ք ճ շ մ ա ր ի տ ա կ ն ա ծ ա ն ք ո վ և խ ո ն ա ր հ վ ո ւ մ ե ն ք հ ա յ

մ ե ծ ժ ո ղ ո վ ր դ ի տ ա ռ ա պ ա ն ք ի ա ռ ջ և , ո ր ն ա ա պ ր ե ց ա յս դ ա ր ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ '

հ ա լա ծ ա ն ք ո ւ ց ե ղ ա ս պ ա ն ո ւ թ յո ւ ն , գ ա ղ թ և ա ք ս ո ր ն ե ր . . . : Ձ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի

ա պ ր ա ծ ը տ ա ռ ա պ ա ն ք ի մ ի ճ շ մ ա ր ի տ ծ ո վ է : Մ ե զ ծ ա ն ո թ ե ն ա յս բ ո լ ո ր ը և

մ ե ծ ա գ ո ւ յն հ ա ր գ ա ն ք ո ւ ն ե ն ք Ձ ե ր ա ն ս ա ս ա ն հ ա վ ա տ ք ի ն կ ա տ մ ա մ բ :

ի ն չ պ ե ս գ ի տ ե ք , ա յս ե ր կ ր ռ ւ մ բ ն ա կ վ ո ղ հ ո ւ յն ժ ո ղ ո վ ր դ ի պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը

և ս ո ւ ն ե ց ե լ է գ ե ր ո ւ թ յա ն ո ւ տ ա ռ ա պ ա ն ք ի փ ո ր ձ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր : Հ ա վ ա ն ա բ ա ր

ա յս տ ե ղ ի ց է բ խ ո ւ մ մ ե ր հ ա մ ա կ ր ա ն ք ն ո ւ հ ի ա ց ո ւ մ ը Ձ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի և ն ր ա հ ա վ ա տ ք ի ն կ ա տ մ ա մ բ :

Գ ե ր մ ա ն ի ա յո ւ մ ա յս օ ր ր ն ա կ վ ո ւ մ ե ն կ ե ս մ ի լի ո ն ի ց ա վ ե լի ք ր ի ս տ ո ն յա ն ե ր ,

ո ր ո ն ց մ ե ծ ա մ ա ս ն ո ւ թ յո ւ ն ը Տ ի ե զ ե ր ա կ ա ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յա ն ը պ ա տ կ ա ն ո ղ մ ե ր

Ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ թ յ ա ն ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն տ ա կ է գ տ ն վ ո ւ մ : Ն ր ա ն ք ա յս տ ե ղ ե ն ե կ ե լ

ո ր պ ե ս փ ա խ ս տ ա կ ա ն ն ե ր , կ ա մ , ա յս պ ե ս ա ս ա ծ , ո ր պ ե ս բ ա ն վ ո ր ն ե ր , և

Գ ե ր մ ա ն ի ա ն ա յս օ ր դ ա ր ձ ե լ է ն ր ա ն ց ե ր կ ր ո ր դ Հ ա յ ր ե ն ի ք ը : Ի ր ե ն ց Ե կ ե ղ ե ց ի ն ,

ա յս ի ն ք ն ' Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե ղ ե ց ի ն , ո ր ա յս ե ր կ ր ի ե ր կ ո ւ մ ե ծ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի

կ ո ղ ք ի ն ե ր ր ո ր դ ն է ի ր մ ե ծ ո ւ թ յա մ բ , մ ա ս ա մ բ հ ա մ ա ր վ ո ւ մ է տ ե ղ ա կ ա ն

Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ց մ ե կ ը : Գ ե ր մ ա ն ի ա յի բ ո լ ո ր ն ա հ ա ն գ ն ե ր ի դ պ ր ո ց ն ե ր ո ւ մ

ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն դ ա ս ը ն թ ա ց ն ե ր ի մ ա ս է կ ա զ մ ո ւ մ ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ ն ե ր ի կ ր ո ն ը :

Ս յո ւ ն խ ե ն ո լ մ և Ս յո ւ ն ս թ ե ր ո լ մ գ ո ր ծ ո ւ մ ե ն ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ ն ե ր ի ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ­

ն ա կ ա ն ֆ ա կ ո ւ լ տ ե տ ն ե ր , ո ր ո ն ք ս տ ա ն ձ ն ե լ ե ն ա պ ա գ ա ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ն ե ր ի

պ ա տ ր ա ս տ ո ւ թ յո ւ ն ը : Ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ն ե ր կ ա յա ց վ ա ծ է մ ի ջ ե կ ե զ ե ց ա կ ա ն

բ ո լ ո ր կ ա ռ ո ւ յ ց ն ե ր ո ւ մ և բ ո լ ո ր մ ա կ ա ր դ ա կ ն ե ր ո ւ մ տ ա ն ո ւ մ է դ ր ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր :

Դ ս ա Լ կ ա ռ ո ւ յց ն ե ր ի շ ր ջ ա ն ա կ ն ե ր ո ւ մ է , ո ր մ ե ն ք հ ա ն դ ի պ ո ւ մ ն ե ր ե ն ք

ո ւ ն ե ն ո ւ մ Ձ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ա չ ք ի ը ն կ ն ո ղ ո ւ ն շ ա ն ա վ ո ր ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ ն ե ր ի

հ ե տ , մ ա ս ն ա վ ո ր ա բ ա ր 1 9 9 2 - ի ն Հ ա յ Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Գ ե ր մ ա ն ի ա յի

հ ա յո ց թ ե մ ի կ ա զ մ ա վ ո ր վ ե լո ւ ց հ ե տ ո , հ ո գ չ է , ո ր թ վ ա ք ա ն ա կ ո վ փ ո ք ր է ,

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 89

գ ե ր մա ն ա կա Կ ւ Օ/յո Ե կ ե ո ե ո ո ւ ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն Է Գ ե ր մ ա ն ի ա յո ւմ և

կ ե մ ո ւ մ " " ք “հ ա ր և ա ն Ք յո լն ք ա ղ ա ք ո ւ մ . Հ ո ւ յն Ո ւղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ թ յո ւ ն ը գ ա ե լ է ճշմա րիտ մի գ ո ր ծ ա կ ի ց և վ ս տ ա հ ե լի բ ա ր ե կ ա մ : Ն ա և ի ր ե ն ե ն ք Հ ա յա ն ո ւ մ մ եր ո վ ո ւ յ ն ն ո ւ շն ո ր հ ա վ ո ր ա ն ք ը ա ն ցն ո ղ տ ա ր ի ն ե ր ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ մ ի չե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն բ ն ա գ ա վ ա ռ ո ւ մ Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ

տ ա ր ա ծ ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի Հ ա մ ա ր :

ի ս կ Հ ա ն ձ ի ն Ձ ե զ , Գ ե ր մ ա ն ի ա յի ո ւղ ղ ա փ ա ռ ք ր ի ս տ ո ն յա ն ե ր ը ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ մ են ոք մ ի ա յն Ս ո ւր բ էջմիածնի Ե կ ե ղ ե ց ո ւ պ ե տ ի ն և Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ն , ա յլ ն ա և մ ի ջ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն մ ո տ ե ց մ ա ն և փ ո խ ը մ բ ռ ն մ ա ն

ա /ւա Рш/Гш Л •Ե ր բ Մ ե ծ ի Տ ա ն ն Կ ի լի կ ի ո Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ն է ի ք , Մ ի չ ի ն Ա ր և ե լ ք ի

Մ ի Ր կ ե ղ ե ց ա կ ա ն Խ ո ր Հ ր գ ի չ ր շ ա գ ծ ի ց ն ե ր ս Դ ո ւ ք տ վ ե ց ի ք Ձ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ և

ժ ո ղ ո վ ր դ ի բ ա ր ե կ ա մ ա կ ա ն և խ ա ղ ա ղ ա ր ա ր դ ր ս և ո ր մ ա ն մ ե ծ ա գ ո ւ յ նվ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը : Ո ր պ ե ս Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս , Ս ո ւ ր բ է չ մ ի ա ծ ն ո ւ մ և ս

շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ մ ե ք Ձ ե ր ա յս ը մ բ ռ ն ո ւ մ ը ճ ի շ տ ա յն պ ի ս ի մ ի ժ ա մ ա ն ա կ ա ­շ ր ջ ա ն ո ւ մ , ե ր բ Ձ ե ր ե ր կ ի ր ը դ ա ր ձ յա լ գ տ ն վ ո ւ մ է ր պ ա տ ե ր ա զ մ ի ո ւ տ ն տ ե ս ա կ ա ն շ ր ջ ա փ ա կ մ ա ն մ ե ջ , ք ա ղ ց ա ծ ո ւ թ յա ն և ա ղ ք ա տ ո ւ թ յա ն ս պ ա ռ ն ա ­

լ ի ք ն ե ր ի ն ե ր ք ո : Ո վ ա շ խ ա ր Հ ի ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ ք ր ի ս տ ո ն յա ն ե ր ը Ձ ե ր ը ն տ ր ո ւ ­

թ յ ա ն ը , ի ն չ պ ե ս ն ա և ա յս ա ռ ա ջ ը ն թ ա ց ն ե ր ի ն մ ե ծ ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յ ա մ բ ո ւ բ ա ր ե խ ո ս ա կ ա ն ա ղ ո թ ք ն ե ր ո վ Հ ե տ և ե ց ի ն : Ա ն ց յա լ տ ա ր ի Տ ի ե զ ե ր ա կ ա ն

Պ ա տ ր ի ա ր ք Բ ա ր դ ո ղ ի մ ե ո ս Ա - ն ա ռ ի թ ո ւ ն ե ց ա վ ա յց ե լե լ Ձ ե ր ե ր կ ի ր ը և ա յս

ա ռ ի թ ո վ փ ո խ ա ն ց ե ց ր ո լ ո ր ի ս ո ւ ր ա խ ո ւ թ յ ո ւ ն ը Ձ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն , ն ա և բ ա ր ե մ ա ղ թ ա ն ք ն ե ր ը ժ ո ղ ո վ ր դ ա վ ա ր ա կ ա ն ճ ա ն ա պ ա ր հ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ի

վ ե ր ս տ ի ն շ ա Հ ա ծ ա զ ա տ ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր :Ա ս տ վ ա ծ օ ր Հ ն ի Ձ ե ր ե ր կ ի ր ը Ս ո ւ ր բ Հ ո վ Հ ա ն ն ե ս Ո ս կ ե բ ե ր ա ն ի բ ա ր ե խ ո ­

ս ո ւ թ յա մ բ , ի ն չ պ ե ս ն ա և բ ա ր ե խ ո ս ո ւ թ յա մ բ Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ ե ծ

Հ ա յր ա պ ե տ ի ' Ս ո ւ ր բ Գ ր ի գ ո ր Լ ո ւ ս ա վ ո ր չ ի , ո ւ մ մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ա յս օ ր և ս

մ ե ծ ա ր ո ւ մ է ը ս տ ա ր ժ ա ն վ ո ւ յն , :

Ա ս տ վ ա ծ օ ր Հ ն ի Ձ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ,Ա ս տ վ ա ծ օ ր Հ ն ի Ձ ե ր ա յց ե լ ո ւ թ յո ւ ն ը ի Գ ե ր մ ա ն ի ա , բ ա ր ի գ ա լ ո ւ ս տ » :

Հավարտ Օգոսւոինոս Սրբազանի խ ոսքի, Հույն Ուղղափառ Միտրոպոլիտության Մայր Տաճարում ներկաներին իր հայրապետական ուղերձը հղեց Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը' ի մասնավորի նշելով.

« Ձ ե ր դ Ս ր բ ա ղ ն ո ւ թ ի ւ ն ,Գ ե ր ա շ ն ո ր Հ Ս ր բ ա զ ա ն Հ ա յր ե ր , •

Հ ո գ ե շ ն ո ր հ ե լ Ա ր ժ ա ն ա պ ա տ ի ւ Հ ա յր ե ր ,Յ ա ր գ ա ր ժ ա ն ո ւ մ ե ծ ա պ ա տ ի լ ն ե ր կ ա ն ե ր ,

Ս ր տ ի խ ո ր գ ո Հ ո ւ ն ա կ ո ւ թ ե ա մ բ ե ւ ք ր ի ս տ ո ն է ա կ ա ն ե ղ բ ա յր ա կ ա ն ս ի ր ո յ զ գ ա ց ո ւ մ ն ե ր ո վ է լ ե ց ո ւ ա ծ մ ե ր ս ի ր տ ը ա յս պ ա Հ ո ւ ն , ե ր բ կ ը գ տ ն ո ւ ի ն ք ա յս

ս ո ւ ր բ յա ր կ ի ն տ ա կ Ձ ե զ ի ե լ Ձ ե ր Հ ո գ ե ւ ո ր ա կ ա ն ն ե ր ո ւ դ ա ս ի ն Հ ե տ մ ի ա ս ի ն ա ղ օ թ ք ի ս ր բ ա ր ա ր մ թ ն ո լո ր տ ի ն մ է ջ : Ա յս տ ե ղ մ ե ն ք մ ե զ կ ը զ գ ա ն ք մ ե ր

Հ ա ր ա զ ա տ տ ա ն մ է ջ .’ Ա յս տ ե ղ ա ն գ ա մ մ ը ե ւ ս կ ը վ ե ր ա պ ր ե ն ք ա յն Հ ո գ ե կ ա ն մ ի ո լ թ ի ւ ն ը , ո ր կ ը բ խ ի մ ե ր ք ր ի ս տ ո ն է ա կ ա ն Հ ա ւ ա տ ք է ն , մ ե ր Հ ա ս ա ր ա կ ա ց

Տ ի ր ո ջ մ է ն ' Յ ի ս ո ւ ս է Ք ր ի ս տ ո ս է ե ւ մ ե ր ո յ ֊ղ ղ ա փ ա ռ ս ո ւ ր բ Հ ա յր ե ր ո ւ գ ա ր ա ւ ո ր ա ւ ա ն գ ո լ թ ե ն է ն :

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 91

Ա ռ ա ֆ ի ն Հ ե ր թ ի ն պ ա ր տ ք կ ը զ գ ա ն ք մ ե ր ե ղ բ ա յր ա կ ա ն ա մ ե ն ա ջ ե ր մ

զ գ ա ց ո ւ մ ն ե ր ը փ ո խ ա ն ց ե լ Ձ ե ր մ է ֆ է ն Կ ո ս տ ա ն գ ն ո լ պ ո լս ո յ Տ ի ե զ ե ր ա կ ա ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն ' Ն ո ր ի ն Ս ր բ ո լթ ի ւ ն Բ ա ր թ ո ղ ի մ է ո ս Ա Պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն , ո ր ո լ ն հ ե տ

մ ե ր ե ր կ ա ր տ ա ր ի ն ե ր ո լ ա ն ձ ն ա կ ա ն ս ե ր տ բ ա ր ե կ ա մ ո լ թ ի լ ն ը կ ը ն կ ա տ ե ն ք հ ո գ ե կ ա ն զ օ ր ո ւ թ ե ա ն և զ օ ր ա կ ց ո լթ ե ա ն ա ղ ր ի լ ր :

Մ ե ն ք ա ն մ ո ռ ա ն ա լի ք ա ղ ց ր ո լ թ ե ա մ բ կ ը յ ի չ ե ն ք մ ե ր ա յ ց ե լ ո լ թ ի լ ն ը ի

Կ ո ս տ ա ն գ ն ո լպ ո լի ս ե լ Ն ո ր ի ն Ս ր բ ո լ թ ե ա ն ' Տ ի ե զ ե ր ա կ ա ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն

պ ա տ մ ա կ ա ն ա ն ն ա խ ը ն թ ա ց ա յ ց ե լ ո լ թ ի ւ ն ը ի Հ ա յա ս տ ա ն ե լ ի Ս ո ւ ր բ

է ֆ մ ի ա ծ ի ն : Ա մ է ն տ ե ղ , ո ւ ր ա յց ե լ ա ծ ե ն ք մ ե ն ք , ո ր պ է ս Հ ո վ ո լ ա պ ե տ

Հ ա յա ս տ ա ն ե ա յց Ե կ ե ղ ե ց լ ո յ , ա չ խ ա ր հ ի չ ո ր ս ծ ա գ ե ր ո ւ ն մ ի չ տ ս ե ր տ կ ա պ ե ր

ե ն ք հ ա ս տ ա տ ա ծ Յ ո յն Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւ ն , ա ն ո ն ց պ ե տ ե ր ո ւ ն ե լ

ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ ն ե ր ո ւ ն հ ե տ : Մ ե ր Հ ե ր մ փ ա փ ա ք ն է , ո ր թ ե մ ե ր ո լ ե լ ծ խ ա կ ա ն

ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո լ ն տ ե ղ ա կ ա ն մ ա կ ա ր դ ա կ ն ե ր ո ւ վ ր ա յ յ ա ռ ա ֆ գ ն ա ն ա յ դ

փ ո խ ա դ ա ր ձ յ ա ր ա բ ե ր ո լ թ ի ւ ն ն ե ր ը , ո ր ո ն ք ց ա ն կ ա լի ե ն ե ւ հ ա ճ ե լի ա ռ

Ա ս տ ո լա ծ ե լ ա յն ք ա ն կ ե ն ս ա կ ա ն մ ե ր ք ր ի ս տ ո ն է ա կ ա ն ա ռ ա ք ե լ ո լ թ ե ա ն հ ա մ ա ր , մ ա ն ա լա ն դ 2 0 - ր դ գ ա ր ո ւ վ ե ր ք ի ն հ ա ն գ ր ո լ ա ն ի ն , ե ր բ կ ը հ ա ս ն ի ն ք

Ք ր ի ս տ ո ս ի ծ ն ն գ ե ա ն 2 0 0 0 - ր դ տ ա ր ե դ ա ր ձ ի ն :

Մ ե ն ք ո ւ ր ա խ ե ն ք , ո ր ա յս տ ե ղ , Գ ե ր մ ա ն ի ո յ մ Է Հ , ա յդ յ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ ի լ ն ն ե ր ը

օ ր ի ն ա կ ե լի ե ղ բ ա յր ա կ ա ն ո գ ի ո վ կ ը մ չ ա կ ո լ ի ն Ձ ե ր ե ւ մ ե ր Հ ա յո ց Ա ռ ա ք ն ո ր դ '

Գ ե ր ա չ ն ո ր հ Տ . Գ ա ր ե գ ի ն ե պ ս . Պ ե ք ճ ե ա ն ի ն ե լ թ ե մ ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո լ ն մ ի Լ ե ւ :

Ա յս օ ր , հ ա զ ա ր փ ա ռ ք Ա ս տ ո ւ ծ ո յ , ո ր Հ ա յո ց ե ր կ ի ր ը , ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը ե լ

Ե կ ե ղ ե ց ի ն 1 9 1 5 - ի Ց ե ղ ա ս պ ա ն ո ւ թ ե ն է ն ե տ ք , գ ա ր ո ւ ս վ ե ր է ա ւ ո ր ո ւ թ ե ա ն

վ ե ր ա գ տ ա ն ի ր ե ն ց ա զ ա տ ո ւ թ ի ւ ն ն ո ւ ա ն կ ա խ ո լ թ ի ւ ն ը ի ր ե ն ց Մ ա յր

Հ ա յր ե ն ի ք ի ն ' Հ ա յա ս տ ա ն ի մ Է Հ : Մ ե ն ք - կ ՚ո լ գ ա ն ք Ձ ե զ ի ո չ ա յն ե ր կ ի ր է ն ,

ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ է ն ե ւ Ե կ ե ղ ե ց ի է ն , ո ր մ ի ա յն տ ա ռ ա պ ա ն ք ո ւ ֆ ա ր դ է տ ե ս ա ծ , ա յլ ա յս օ ր կ ը վ ա յե լ է յա ր ո լ թ ե ա ն , վ ե ր ա ծ ն ն դ ե ա ն ն ո ր չ ր ֆ ա ն ը :

Յ ո յն ե լ Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը յա & ա խ պ ա տ մ ո լ թ ե ա ն մ է ֆ դ է մ յա ն դ ի մ ա ն

գ տ ն ո լ ա ծ ե ն ն ո յն ա տ ե ս ա կ կ ա ց ո ւ թ ե ա ն ց ե լ ե ղ ա ծ ե ն մ է կ . ա յս օ ր պ է տ ք է

ը լ լ ա ն մ ի ա ս ն ա կ ա ն ե լ զ օ ր ա կ ի ց ի ր ա ր ո ւ ա զ ա տ ո լ թ ե ա ն ե լ ա ն կ ա խ ո լ թ ե ա ն ա յս

չ ր ֆ ա ն ի ն , վ ե ր ա չ ի ն ո լ թ ե ա ն , վ ե ր ա ն ո ր ո գ բ լ թ ե ա ն , վ ե ր ա կ ա ն գ ն ո ւ մ ի ա յս օ ր ե ր ո ւ ն :

Ն ե ր կ ա յ դ ա ր ը կ ը պ ա հ ա ն ֆ է բ ո լ ո ր ք ր ի ս տ ո ն է ա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ն

հ ա մ ա գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն : է ք ի ւ մ ե ն ի ք չ ա ր ժ ո ւ մ ը ա ն հ ր ա ժ ե չ տ գ ո ր ծ ի ք մ ը ն է , ո ր

մ ե ծ բ ա ր ի ք ի կ ը վ ե ր ա ծ ո ւ ի , ե ր բ բ ո լ ո ր ք ր ի ս տ ո ն ե ա ն ե ր ս , յա տ կ ա պ է ս

Ա ր ե ւ ե լե ա ն Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ս կ ա ր ե ն ա ն ք ց ո յ ց տ ա լ գ ո ր ծ ն ա պ է ս մ ե ր

հ ա ւ ա տ ք ի մ ի ո ւ թ ի ւ ն ը , ո ր ո վ հ ե տ ե ւ « զ օ ր ո ւ թ ի լ ն ը մ ի ո ւ թ ե ա ն մ է ֆ է » , ի ն չ պ է ս կ ը ս է հ ա յկ ա կ ա ն ա ռ ա ծ ը :

Ձ ե զ ի ե լ Գ ե ր մ ա ն ի ո յ Յ ո յն Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ բ ա զ մ ա հ ա զ ա ր հ ա ւ ա տ ա ց ե ա լն ե ր ո լն

կ ը մ ա ղ թ ե ն ք մ չ տ ա տ ե ւ ե լ յա ր ա ճ ո ւ ն բ ա ր ի ք ն ե ր , ն ո ր ա ն ո ր ն ո լ ա & ո լ մ ն ե ր

հ ո գ ե լ ո ր ծ ա ռ ա յ ո ւ թ ե ա ն հ ա մ ա ր ի փ ա ռ ս Ա ս տ ո ւ ծ ո յ ե լ ի բ ա ր ի ն մ ա ր դ կ ո ւ թ ե ա ն , Գ ե ր մ ա ն ի ո յ ե լ Ք ր ի ս տ ո ս ի Ս ո ւ ր բ Ե կ ե ղ ե ց ի ի ն » :

Հեսսիաոսւբանական աղոթքի, ի պատիվ Ամենայն Հա յոց Գարեգին Ա Կաթողիկոսի, տրվեց սիրո ճաշ, որին մասնակցեցին էկումենիկ աղոթքին ներկա բոլոր քույր Եկեղեցիների բարձրաստիճան ներկայացուցիչները, ինչպես նաև Գերմանիայի հայոց Առաջնորդարանի հոգևորականները:

Վերջում Նորին Սուրբ Օձությունը քույր Եկեղեցիների ներկայա­ցուցիչների հետ ունեցավ մտերմիկ զրույցներ:

ՎԵՀԱՓԱՌ Հ Ա Յ Ր Ա Պ Ե Տ Ի Հ ^ Ա Զ Ր Ո Ի Յ Ց Ը ԱՎԵՏԱՐԱՆԱԿԱՆՄԱՄԼՈ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ԱՇԽԱՏԱԿՑԻ ՀԵՏ

հոէոէաոհ 28-ին, Ն.Ա.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց , ՆՈոհևոսո հարցազրույց տվեց Ավետարանական մսօկո ծառայության ԿաթողիկոԸ րցՖ նկ կյուրշներ-Բելքմանին, « Ավետարանականա 1է?Խ ո,թյա ն Հաստատությանը (Еуап8еП5сЬе М155юп5*егк; 1998-ի մամայիհ ա յյղ ա մ ե ջ » խորագրի շրջանակներում:

Մամա ծառայության աշխատակիցը այն վերնագրել էր այսպես « Հայաստանը քարոզչության դաշտ չ է » : Ստորև ներկայացնում ենք հարցազրույցն ամբողջությամբ'իր փոքրիկ բացատրականով հանդերձ.

ԱՎԵՏԱՐԱՆԱԿԱՆ ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆԸ 1998- Ի ՄԱՄՈՒԼԻ ՀԱՅԵԼՈՒ ՄԵԶ

« ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ՔԱՐՈԶՉՈՒԹՅԱՆ ԴԱՇՏ Չ է »Հ ա յ Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Հ ո գ և ո ր պ ե տ Ն ո ր ի ն Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն Գ ա ր ե գ ի ն

Ա կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը Հ ո ւ ն վ ա ր ի վ ե ր ց ր ի ն և փ ե տ ր վ ա ր ի ս կ ղ ր ն ե ր ի ն ա յց ե լե ց

Գ ե ր մ ա ն ի ա ' խ ո ր ա ց ն ե լ ո ւ մ ի թ կ ե ղ ե ց ա կ ա ն Հ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը Գ ե ր մ ա ­

ն ա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի Հ ե տ : Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ո ւ ն ի չ ո լ ր ֆ 3 , 5

մ ի լի ո ն . Ս փ յո ւ ռ ք ո ւ մ ' շ ո ւ ր Հ 4 մ ի լի ո ն ա ն գ ա մ ն ե ր : Գ ե ր մ ա ն ի ա յո ւ մ ա պ ր ո ւ մ ե ն

մ ո տ 4 0 Հ ա զ ա ր Հ ա յե ր , ո ր ո ն ց գ ե ր ա կ չ ի ռ մ ե ծ ա մ ա ս ն ո ւ թ յո ւ ն ը ք ր ի ս տ ո ն յա ն ե ր

ե ն : Ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յո ւ ն ը 3 0 1 թ վ ա կ ա ն ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ ճ ա ն ա չ վ ե լ է

պ ե տ ա կ ա ն կ ր ո ն և Հ ե տ և ա բ ա ր , Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ե կ ե ղ ե ց ի ն պ ա տ կ ա ն ո ւ մ է

ա շ խ ա ր հ ի Հ ն ա գ ո ւ յ ն , բ ա յց կ ա ն գ ո ւ ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի թ վ ի ն :Գ ա ր ե գ ի ն Ա կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ն ը ն տ ր վ ե լ է 1 9 9 5 - ի ա պ ր ի լի ն ' ո ր պ ե ս Ա մ ե ն ա յն

Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս : Մ ի ն չ ա յ դ , ն ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս է ր Լ ի բ ա ն ա ն ո ւ մ : Ն ա

ա շ խ ա տ ա կ ց ե լ է բ ա զ մ ա թ ի վ մ ի չ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն Հ ա ն ձ ն ա ժ ո ղ ո վ ն ե ր ի Հ ե տ , ե ղ ե լ է

Ե Հ Խ - ի փ ո խ ն ա խ ա գ ա Հ , ա ն ց յա լ տ ա ր ի Գ ր ա ց ո ւ մ ո լ ղ ե ց ո ւ ց ի չ մ ի ե լ ո ւ յ թ ո վ

կ ա տ ա ր ե ց Մ ի չ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն Հ ա մ ա ժ ո ղ ո վ ի բ ա ց ո ւ մ ը : .

Հ Ա Ր Ց - Ի ՜ ն չ ն ա խ ը ն տ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ ն ե ք Դ ո ւ ք ՚ Հ ա յա ս տ ա ն ի ն ե ր ս ո ւ մ

Ե կ ե ղ ե ց ո ւ վ ե ր ա կ ա ռ ո ւ ց մ ա ն Հ ա մ ա ր ■ Ձ ե ր ե ր կ ր ո ւ մ ա ն կ ա խ ո ւ թ յա ն

վ ե ր ա տ ի ր ա ց ո ւ մ ի ց Հ ե տ ո :Պ Ա Տ Ա Ս Խ Ա Ն .- Մ ե ր ա ռ ա ծ ի ն ն ա խ ը ն տ ր ո ւ թ յո ւ ն ը մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ն ո ր

ս պ ա ս ա վ ո ր ն ե ր ո վ օ ժ տ ե լն է ' թ ե ' Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն և թ ե ' ա շ խ ա ր Հ ի կ , կ ի ն , թ ե

տ ղ ա մ ա ր դ : Ն ր ա ն ք պ ե տ ք է Ա վ ե տ ա ր ա ն ի ա վ ե տ ի ս ը տ ա ր ա ծ ե ն մ ա ր դ կ ա ն ց մ ե է

ի ր ե ն ց ա մ ե ն օ ր յա կ յա ն ք ի ը ն դ մ ե ֆ ե ն : Տ ե ս ա կ ա ն ո ւ ը ն գ Հ ա ն ո ւ ր ք ա ր ո զ ն ե ր ը

մ ա ր դ կ ա ն ց չ ե ն Հ ա ս ն ո ւ մ : Մ ե ն ք պ ե տ ք է ք ա ր ո զ ի և ո ւ ս ո ւ ց մ ա ն ն ո ր ձ և ե ր

զ ա ր գ ա ց ն ե ն ք , ո ր ո ն ց մ ի ի ց ո վ ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն Հ ա վ ա տ ք ը կ թ ա փ ա ն ց ի

մ ա ր դ կ ա ն ց 1 լ յա ն ք ի մ ե ֆ :

Հ Ա Ր Ց . - Ի ն չ պ ի ս ի ՛ ’ մ ա ր տ ա Հ ր ա վ ե ր ն ե ր ի ա ռ ք և է կ ա ն գ ն ա ծ

Հ ա ս ա ր ա կ ո ւ թ յո ւ ն ը Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ և . Հ ե տ և ա բ ա ր , ն ա և Ե կ ե ղ ե ց ի ն :

Պ Ա Տ Ա Ս Խ Ա Ն .- Հ ա ս ա ր ա կ ո ւ թ յա ն մ ե ֆ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն Հ ա ր ց ե ր ի ն կ ա տ մ ա մ բ

մ ի տ ե ս ա կ ա ն տ ր ա մ ա դ ր վ ա ծ ո ւ թ յո ւ ն և ա ն տ ա ր բ ե ր ո ւ թ յո ւ ն է ն կ ա տ վ ո ւ մ ,

ո ր ո վ Հ ե տ և 7 0 տ ա ր ի շ ա ր ո ւ ն ա կ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն դ ա ս տ ի ա ր ա կ ո ւ թ յո ւ ն չ ե ն

ս տ ա ց ե լ : Մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ , ս ա կ ա յն , շ ա տ մ ա ր դ ի կ փ ն տ ր ո ւ մ ե ն Հ ո գ և ո ր խ ո ր

ա ր ժ ե ք ն ե ր ը : Ե թ ե Ե կ ե ղ ե ց ի ն ա յս Հ ո գ և ո ր փ ն տ ր տ ո ւ ք ի պ ա տ ա ս խ ա ն ը չ գ տ ն ի

ա յս օ ր , ա պ ա դ ր ա տ ե ղ ը կ ա ր ո ղ է զ բ ա ղ ե ց ն ե լ ո ր և է ա շ խ ա ր Հ ի կ մ շ ա կ ո ւ յթ , ո ր ը

9 2 Р- Գ ________________

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 93

և կ ի չ խ ի մ ա ր դ կ ա ն ց պ ա տ կ ե ր ա ց ո ւ մ ն ե ր ի ն ո ւ կ յա ն ք ի ն : Ս ա ի ղ ո ր ո լ էՀ ա տ կ ա պ ե ս ն ո ր ս ե ր ն դ ի Հ ա մ ա ր : Մ ե ն ք պ ե տ ք է թ ո ւ յ լ չ տ ա ն ք , ո ր կ յա ն ք ը

պ ա ր ա պ ո ւ թ յա ն վ ե ր ա ծ վ ի , ա յլ ա յն պ ե տ ք է լ ց ն ե լ ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն Հ ա վ ա տ ք ո վ :

Հ Ա Ր Ց . - Ա ր և մ ո ւ տ ք ո ւ մ կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր և ք ա ր ո զ չ ա կ ա ն Հ ա ս տ ա տ ո ւ ­թ յ ո ւ ն ն ե ր , ո ր ո ն ք ա յն Հ ա մ ո զ մ ո ւ ն ք ն ո ւ ն ե ն , թ ե ի ր ե ն ք Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ

ք ա ր ո չ զ ա կ ա ն պ ա ր տ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ո ւ ն ե ն : Ի ն չ պ ե ՜ ս ե ք Դ ո ւ ք Հ ա կ ա զ դ ո ւ մ

ք ա ր ո զ չ ա կ ա ն ն մ ա ն ն ա խ ա ձ ե ռ ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն :

Պ Ա Տ Ա Ս Խ Ա Ն .- Ե ս չ ե մ կ ա ր ո ղ ո ղ ֆ ո լ ն ե լ ծ ա յր ա հ ե ղ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի

ա վ ե տ ա ր ա ն ա կ ա ն ա յս պ ի ս ի ն ա խ ա ձ ե ռ ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , ո ր ո վ Հ ե տ և մ ե ր Տ ե ր Հ ի ս ո ւ ս Ք ր ի ս տ ո ս ի կ ո ղ մ ի ց մ ե զ ո ւ ս ո ւ ց ա ն վ ա ծ ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յա ն գ ա ղ ա փ ա ր ն

ա յն է , ո ր մ ե ն ք գ ն ա ն ք Ա վ ե տ ա ր ա ն ը ք ա ր ո զ ե լ ո ւ ն ր ա ն ց , ո վ ք ե ր ք ր ի ս տ ո ն յա

չ ե ն : Մ ա տ թ ե ո ս ի Ա վ ե տ ա ր ա ն ի 2 8 - ր դ գ լ խ ի վ ե ր ք ի ն Հ ա մ ա ր ն ե ր ո ւ մ ա ս վ ո ւ մ է , ո ր ա ռ ա ք յա լ ն ե ր ը պ ա ր տ ա վ ո ր ե ն գ ն ա լ ն ր ա ն ց մ ո տ , ո վ ք ե ր Ա վ ե տ ա ր ա ն ը դ ե ռ

չ ե ն լ ս ե լ : Ք ր ի ս տ ո ս ե ր բ ե ք չ ի ա ս ե լ , ո ր մ ե ն ք պ ե տ ք է ք ր ի ս տ ո ն յա յի նտ ա ր ա Հ ա մ ո զ ե ն ք ' ի ր դ ա վ ա ն ա ն ք ի ց մ ի ո ւ ր ի շ դ ա վ ա ն ա ն ք ի ա ն ց ն ե լ :

Ա ր և ե լ յա ն Ե վ ր ո պ ա ն և ի մ ա ս ն ա վ ո ր ի Հ ա յա ս տ ա ն ը ո ր պ ե ս ք ա ր ո զ չ ո ւ թ յ ա ն

դ ա շ տ տ ե ս ն ե լը պ ա տ մ ա կ ա ն մ ի ս խ ա լ է : Մ ե զ Հ ա մ ա ր շ ա տ վ ի ր ա վ ո ր ա կ ա ն է ,

ե ր բ մ ա ր դ ի կ Հ ա յա ս տ ա ն ե ն գ ա լ ի ս ' ո ր պ ե ս ք ա ր ո զ չ ո ւ թ յ ա ն շ ր ֆ ա ն ի : Ե ս

ն ր ա ն ց ի ց ո մ ա ն ց ա ս ե լ ե մ . Ե թ ե դ ո ւ ք ի ր ա պ ե ս ո ւ զ ո ւ մ ե ք Հ ե տ և ե լ Հ ի ս ո լ ս ի ն ,

ա պ ա գ ն ա ց ե ք ո ւ ր ի շ ե ր կ ր ն ե ր , ո ր ո վ Հ ե տ և ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն Հ ա վ ա տ ք ը մ ե զ մ ո տ

ա ր մ ա տ ա վ ո ր վ ա ծ և տ ն ա վ ո ր վ ա ծ է : Ե թ ե դ ո ւ ք ո ւ զ ո ւ մ ե ք մ ե ր ե ր կ ր ն ե ր ո ւ մ

զ ո ր ա ց ն ե լ ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն Հ ա վ ա տ ք ը , ա պ ա օ գ ն ե ց ե ք տ ե ղ ի Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն , ա յլ ո չ թ ե զ ո ւ գ ա հ ե ռ ո ւ մ ր ց ա կ ի ց կ ա ռ ո ւ ց վ ա ծ ք ն ե ր ս տ ե ղ ծ ե ք :

Հ Ա Ր Ց . - Ձ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն Հ ն ա գ ո ւ յն ն ե ր ի ց մ ե կ ն է և ո ւ ն ի շ ա տ Հ ի ն

Ա վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն : Ի ՜ ն չ ի մ ա ս տ ո ւ ն ի ա յ ղ Ա վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ը Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Հ ա մ ա ր ն ե ր կ ա Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ :

Պ Ա Տ Ա Ս Խ Ա Ն .- Մ ե ր Ա վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ը մ ե զ Հ ա մ ա ր շ ա տ ա ր ժ ե ք ա վ ո ր է , և

մ ե ն ք խ ն ա մ ք ո վ ե ն ք պ ա Հ պ ա ն ո ւ մ ա յ ն : Ա յ դ Ա վ ա ն դ ո ւ թ յ ո ւ ն ը մ ե զ

շ ա ր ո ւ ն ա կ ա կ ա ն ո ւ թ յա ն և Հ ա ր ա տ և ո ւ թ յա ն գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն է տ ա լի ս և ս ա

մ ե զ Հ ա մ ա ր շ ա տ կ ա ր և ո ր է : Ա յ ղ ի ս կ պ ա տ ճ ա ռ ո վ մ ե ն ք Ա վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ը

դ ր ո ւ մ ե ն ք գ լ խ ա գ ի ր , բ ա յ ց ո չ ' ա վ ա ն դ ո ւ յ թ ն ե ր ը : Ա վ ա ն դ ո ւ յթ ն ե ր ը կ ա ր ո ղ ե ն

փ ո խ վ ե լ , բ ա յ ց կ ե ն ա ր ա ր Ժ ա ռ ա ն գ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ո ր ը բ խ ո ւ մ է Ք ր ի ս տ ո ս ի ց և մ ե զ

է փ ո խ ա ն ց վ ե լ ա ռ ա ք յա լ ն ե ր ի ո ւ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն Հ ա յր ե ր ի կ ո ղ մ ի ց , պ ե տ ք է ն ո ր

կ ե ն դ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ս տ ա ն ա : Ս ա ո չ մ ի ա յն պ ե տ ք է պ ա հ պ ա ն վ ի , ա յ լ պ ե տ ք է

վ ե ր ա ծ վ ի գ ո ր ծ ի և ն ո ր լ ե զ վ ո վ բ ե ր վ ի ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց ա շ խ ա ր Հ : Ն ե ր կ ա

ա շ խ ա ր Հ ը կ ա ր ի ք ո ւ ն ի Հ ա ր ա տ և ո ւ թ յա ն ո ւ մ ն ա յո ւ ն ա ր ժ ե ք ն ե ր ի , և բ ո լ ո ր

ա ր ժ ե ք ն ե ր ը չ է , ո ր կ ա ր ե լ ի է Հ ա ր մ ա ր ե ց ն ե լ կ յ ա ն ք ի փ ո փ ո խ ա կ ա ն ի ր ա վ ի ճ ա կ ն ե ր ի ն :

ԺԱՄԱՆՈՒՄ ՀԱ Ա Ե ՔԱՂԱՔ

Հունվա րի 28-ին, չորեքշա բթի օրը, առավոտյան ժամը 7.30-ին, Գարեգին Ա Ամենայն Հա յոց Կաթողիկոսն իր շքա խ մբով մեկնեց Հալլե

քա ղա ք, ուր դիմա վորվեց տեղական իշխ ա նությունների, քույր Եկեղեցիների, ինչպես նաև հայկական համայնքի ներկայացուցիչների կողմից:

Ջերմ ընդունելությունից հետո Վեհափառ Հայրապետն առաջնորդվեց դեպի Հալլե- Վիտտենբերգի Մարտին կութեր համալսարան: Այստեղ

Նորիս Սրբությանը դիմավորեցին հա մպ թսրսԽ ի աստվածաբանական С I ,,ոՒ,ոհ տնօրեն պրոֆեսոր Ուտո ՇնՒվլեն, Ուղղափառ Եկեղեցիների ամբիոնի և հայագիտական ինստիտուտի վարիչ Խաառետ պրոֆեսոր Հերման Գպցը, նույն ամբիոնի աշխատակից դոկտոր Խաչիկ Գազերը, ինչպես նաև համալսարանի դասախոսականու պ րոֆ եսորա կա ն կա զմը :

Ո ղ ջա գո ւր ա ն քներ ի ց հ ետ ո , հ ա մ ա լսա րա նի ը ն դ ո ւն ա ր ա ն ո ւմ տ նօրենը Ա մ ենա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղիկոսի ն ծա ն ո թ ա ցր ե ց ն ե ր կ ա ն ե ր ի ն : Ջ ե ր մ ընդունելութ յա ն ը ն թ ա ցք ո ւմ ծա վ ա լվ եց մ տ երմ իկ զրո ւյց , ի ս կ վեր ջում պ րոֆեսոր Շ ն ելլե ն , հ ա ն ուն հ ա մ ա լսա րա նի տ նօրինո ւթ յա ն, ձ ե ռ ա գր եր և գր քեր ն վ ի ր ե ց Վ եհա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ի ն :

ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻՆ ՇՆՈՐՀՎԵՑ ՀԱԼԼԵ-ՎԻՏՏԵՆԲԵՐԳԻ ՄԱՐՏԻՆ ԼՅՈԻԹԵՐ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆԻ ԱՍՏՎԱԾԱԲԱՆՈՒԹՅԱՆ ԴՈԿՏՈՐԻ ՊԱՏՎԱՎՈՐ ԿՈՉՈՒՄ

ք ի չ ոԼշ։ Ժամը Ո.ՕՕ-ին, համալսարանի մեծ դահլիճում, քառաձայն երգչախմբ՛ի գեղեցիկ ելույթով բացվեց օրվա հանդիսույթը, որին ներկա էին Վեհափառ Հայրապետը, Գերմանիայի հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Գարեգին եպս. Բեգչյանը, Լիոնի հայոց առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Նորվան եպս. Զաքարյանը, Հյուսիսային Գերմանիայի հայոց հոգևոր հովիվ հոգեշնորհ Տ . Սերովբե վրդ. Իսախանյանը, հոգեշնորհ Տ ■ Արտակ աբեղա Տիգրանյանը, հոգեշնորհ Տ . Աշոտ աբեղա Մնացականյանը, արժանապատիվ Տ . Մյուռոն քհն. Սարգիսյանը, Հաչլե քաղաքի քաղաքա պետ դոկտոր Կլաուս Ռաուենը, համալսարանի տնօրինությունը, դասախոսական կազմը, պաշտոնատար այլ անձինք, աստվածաբանական ֆակուլտետի ուսանողներ, հյուրեր:

Բացման խոսքով հանդես եկավ համալսարանի տնօրեն պրոֆեսոր Ուտո ՇնեԱեն' բարի գալուստ մաղթելով վեհավւառ Հայրապետին:

Նորին Սուրբ Օծության համառոտ կենսագրոցպունն ու հոգևոր ծառայությունը ներկայացրեց հայագետ պրոֆեսոր Հերման Գպցը.

« Զ ե ր դ Վ ս ե մ ա փ ա ռ . Պ ա յծ ա ռ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր , Զ ե ր դ Գ ե ր ա զ ա ն ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ,

Մ ե ծ ա ր գ ո Ռ ե կ տ ո ր , հ ա ր գ ա ր ժ ա ն Դ ե կ ա ն , Հ ա ր դ ե լ ի գ ո ր ծ ը ն կ ե ր ո ւ Հ ի ն ե ր և

գ ո ր ծ ը ն կ ե ր ն ե ր , ո ւ ս ա ն ո ղ ո ւ Հ ի ն ե ր և ո ւ ս ա ն ո ղ ն ե ր , տ ի կ ն ա յք և պ ա ր ո ն ա յք և

գ լխ ա վ ո ր ա պ ե սՎ ե Հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ , Զ ե ր դ Ս ո ւ ր բ Օ ծ ո ւ թ յ ո ւ ն :

Ա յս Հ ա յկ ա կ ա ն դ ի մ ե լա ձ և ը գ ե ր մ ա ն ե ր ե ն ո ւ մ կ ա ր ե լի է մ ո տ ա վ ո ր ա պ ե ս Հ ե տ և յա լ կ ե ր պ ա ր տ ա Հ ա յտ ե լ.

„Бите ք 8յշտէ2է Негг РагпагсЬ, Еиге НеШёкск” !(Հ ա յե ր ե ն բ ա ռ ա ց ի թ ա ր գ մ ա ն ո ւ թ յա մ բ .Զ ե ր դ Մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն , Տ ե ր Պ ա տ ր ի ա ր ք , Ջ ե ր դ Ս ր բ Հ ա զ ն խ լ թ յո ւ ն )

Ե ս պ ե տ ք է խ ո ս տ ո վ ա ն ե մ , ո ր ա յս տ ի տ ղ ո ս ն ե ր ը բ ո ղ ո ք ա կ ա ն ի չ ո ւ ր թ ե ր ո վ

դ ժ վ ա ր է ա ր տ ա բ ե ր ե լ : Ո ւ ս տ ի կ ա ՛մ պ ե տ ք է լ ռ ե լ կ ա ՛մ ա վ ե լի խ ո ր մ տ ա ծ ե լ , թ ե ի ՞ ն չ ե ս ա ս ո ւ մ :

Ե ս կ կ ա մ ե ն ա յի ա յս ը ն ծ ա յա ճ ա ռ ո լ մ ե ր կ ր ո ր դ ո ւ ղ ի ն ը ն տ ր ե լ և Հ ա ր ց ն ե լ , թ ե

ա ր դ յո ք ի ՞ ն չ Մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն է ա յս օ ր մ ե ր Հ ա մ ա լս ա ր ա ն ե կ ե լ և ա յս Հ ա ն գ ի -

ս ա ս ր ա Հ ն ի ր ա յց ե լո ւ թ յա ն ն ա ր ժ ա ն ա ց ր ե լ : Ա ր դ յ ո ՞ ք ս ա բ յ ո ւ գ ա ն դ ա կ ա ն -

%

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 95^ ■■■

Հ ռ ո վ մ ե ա կ ա ն Բ ա ս ի լ ե ս ի մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն ն է , Հ զ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը մ ի կ ա յս ե ր , ո ր ն

ի շ խ ո ւ մ է ր մ ե ծ ո ւ բ ա զ մ ա զ գ մ ի կ ա յս ր ո ւ թ յա ն վ ր ա : Ո ՛ չ , ա յս Մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն ը

մ ե ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ն է մ ի ժ ո ղ ո վ ր դ ի , ո ր ը կ ա յս ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի Ջ ր ա ղ ա ց ք ա ր ե ր ի

ա ր ա ն ք ո ւ մ Հ ա զ ա ր ա մ յա կ ն ե ր ի վ ե ր փ ո ր ձ ո ւ մ է ո ղ ֆ մ ն ա լ : Ս ա Մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն ն է

փ ր կ յա լն ե ր ի , ո ր ո ն ք դ ե ռ և ս ա յս Հ ա զ ա ր ա մ յա կ ո ւ մ մ ա զ ա պ ո ւ ր ծ լ ի ն ե լ ո վ լի ա կ ա տ ա ր բ ն ա ք ն ֆ մ ա ն ե ր ա խ ի ց , վ ե ր ա բ ղ խ ե ց ի ն :

Ա ր Դ յո ՞ Ք ս ա մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն ն ո ւ Հ զ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ն է գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն կ ա յս ր ե ր ի , ո ր ո ն ց ի ց վ ե ր ջ ի ն ը Ա ր և ե լք ի Հ ո վ ա ն ա վ ո ր ն է ր Հ ա վ ա կ ն ո ւ մ դ ա ռ ն ա լ : Ո ՜ չ , ս ա

Մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն ն է ա յն ժ ո ղ ո վ ր դ ի , ո ր ը գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն և թ ո ւ ր ք ա կ ա ն կ ա յս ր ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ի կ ո ղ մ ի ց ռ ա զ մ ա կ ա ն ա ն Հ ր ա ժ ե շ տ ո լ թ յո ւ ն ն ե ր ի ը ն ծ ա յա ր ա ն ի ն զ ո Հ ա ր հ ր վ ե ց : Ի ս կ ի ՜ ն չ Ս ր բ ա զ ն ո ւ թ յո ւ ն է մ ե զ ա յց ի ե կ ե լ : Ա ր դ յ ո ՞ ք ս ա Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն ն է ա յն Հ զ ո ր ո ւ թ յա ն , ո ր ը դ ո ղ ի մ ե ֆ է պ ա հ ո ւ մ ա շ խ ա ր հ ն ո ւ

շ լ ա ց ն ո ւ մ : Ո ՛չ , ս ա Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն ն է մ ի ժ ո ղ ո վ ր դ ի , ո ր ը մ ի ա յն ա կ է ր , լ ք յ ա լ և

բ ռ ն ո ւ թ յ ա ն պ ա տ ա ր ա գ ի չ ն ե ր ի ա ռ ֆ և լ ռ ե ց վ ե ց : Սա Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն ն է ա յն

ժ ո ղ ո վ ր դ ի , ո ր ը պ ա ր ս կ ա կ ա ն մ ե ծ տ ե ր ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց կ ր ա ծ պ ա ր տ ո ւ թ յա ն մ ե ֆ ի ս կ ի ր հ ա վ ա տ ը պ ա շ տ պ ա ն ն ց : Ս ա Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն ն է ա յն ժ ո ղ ո վ ր դ ի , ո ր ն ի ր

հ ա վ ա տ ը չ ո ւ ր ա ց ա վ և թ ո ւ ր ք - մ ա հ մ ե դ ա կ ա ն հ ա լա ծ ի չ ն ե ր ի ա Վ և ա յն ա ր յա մ բ վ կ ա յե ց :

Ա ր դ յ ո ՞ ք ս ա Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն ն է ա զ դ ի : Ո ՜չ , ո ՛ չ մ ի ա յն ա զ գ ի : Սա Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն ն է պ ա ն դ ո ւ խ տ ն ե ր ի , ո ր ո ն ք ս փ ռ վ ա ծ ե ն ո ղ ֆ ե ր կ ր ա գ ն դ ո վ մ ե կ և ո ր ո ն ք Ա ս տ ո ւ ծ ո Ս ր բ ո ւ թ յա ն մ ե ֆ ե ն ա պ ա ս տ ա ն գ տ ն ո ւ մ :

Սա Մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն ն է ս . Խ ա չի ՛ : Ս ա , ի ն չ պ ե ս Մ ա ր տ ի ն Լ ո ւ թ ե ր ը կ ա ս ե ր , օ տ ա ր

ս ր բ ո ւ թ յ ո ւ ն է , Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն ը Ա ս տ ո ւ ծ ո և ո 'չ մ ա ր դ ո ւ : Խ ա չ ի ա յդ Մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն ը

ա կ ն ե ր և ո ր ե ն զ ա ր դ ա ր ո ւ մ է Ձ ե զ , Վ ե հ ա փ ա ռ , և ն ր ա ն ո վ զ ա ր դ ա ր վ ա ծ ե ն ք մ ե ն ք ր ո լո ր ս մ ի ա ս ի ն : Ա ս տ ո ւ ծ ո օ տ ա ր Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն ը լ ո ւ ս ա վ ո ր ե լ է տ ա լի ս ա յս

ա շ խ ա ր հ ի խ ա վ ա ր ո ւ մ Ձ ե զ և մ ե զ ա յս տ ե ղ բ ո լ ո ր ի ս , ո վ ք ե ր մ ի ա բ ա ն ո ր ե ն Ք ր ի ս տ ո ս ի ն , մ ե ր Տ ի ր ո ջ ն ե ն դ ա վ ա ն ո ւ մ :

Մ ե ն ք ե ր ա խ տ ա պ ա ր տ ե ն ք Ա ս տ ծ ո ւ ն , ո ր ա յս Մ ե ծ ո ւ թ յա ն ն ո ւ ղ ղ ե ց դ ե պ ի

մ ե զ բ ե ր ո ղ ճ ա ն ա պ ա ր հ ո վ : Մ ե ն ք փ ա ռ ա բ ա ն ո ւ մ ե ն ք օ տ ա ր Ս ր բ ո ւ թ յա ն ը , ո ր ի ն մ ե զ Ե ր կ ի ն ք ն ո ւ ղ ա ր կ ե ց :

Ը ն դ հ ա ն ր ա պ ե ս ս ի ր վ ո ւ մ և հ ա ր գ վ ո ւ մ է ա յն , ի ն չ մ ո տ է և ը ն տ ա ն ի ,

վ ս տ ա հ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր շ ն չ ո ղ : Տ ի ր ո ֆ ն ո ւ Ա ս տ ծ ո ւ ն ո ւ ղ ղ վ ա ծ Հ ա վ ա տ ը մ ո տ ե ց ն ո ւ մ է մ ե զ ՝ ի ր ա ր ի ց Հ ե ռ ո ւ գ տ ն վ ո ղ ն ե ր ի ս , և մ ի մ յա ն ց ն կ ա տ մ ա մ բ վ ս տ ա Հ ո ւ թ յո լ ն

ն ե ր շ ն չ ո ւ մ մ ե զ ' ի ր ա ր չ վ ս տ ա հ ո ղ ն ե ր ի ս : Ձ ե ր ' ի ն ձ վ ս տ ա հ ե լ ո ւ ը ն ծ ա ն ա ր դ ե ն

ե ր կ ա ր ժ ա մ ա ն ա կ է , ի ն չ վ ի ճ ա կ վ ե լ է ի ն ձ , ք ա ն զ ի ձ ե ր ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց չ ե ն

վ ր ի պ ե լ Հ ա յո ց Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ո ւ թ յա ն և պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ո ւ ղ ղ ո ւ թ յա մ բ

տ ա ր վ ո ղ մ ե ր ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ը . Հ ա յ- գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն Հ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ,

ն ա և խ ա թ ա ր ո ւ մ ն ե ր ի վ ե ր ա բ ե ր յա լ մ կ ր ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը : Դ ո ւ ք

պ ա տ կ ա ն ո ւ մ ե ք ք ր ի ս տ ո ն յա ա շ խ ա ր հ ի ա յն դ ե մ ք ե ր ի ն , ո ր ո ն ք ժ ա մ ա ն ա կ ի ն պ ո ղ պ ա տ յա վ ա ր ա գ ո ւ յր ի ե տ և ո ւ մ մ ե զ մ ի ա յն ա կ չ թ ո ղ ե ց ի ն : Ա յ դ վ ա ր ա գ ո ւ յր ի

ժ ա ն գ ո տ ո ւ մ ի ց շ ա տ ա ռ ա ֆ Դ ո ւ ք մ ե զ ա յս տ ե ղ ա յց ե լ ե ց ի ք ո ր պ ե ս Ա Մ Ն - ի

Հ ա յո ց ե պ ի ս կ ո պ ո ս , և ա յդ ժ ա մ ա ն ա կ ի ց ի վ ե ր ծ ա յր է ա ռ ն ո ւ մ Ձ ե ր Հ ո գ ա ­

ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը մ ե ր ա յս տ ե ղ ի ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի ն կ ա տ մ ա մ բ :

Դ ո ւ ք ծ ն վ ե լ ե ք Հ ե ռ ո ւ ն ե ր ո լ մ , ա ս ո ր ա կ ա ն Ք ե ս ա բ ո ւ մ , Հ ա յկ ա կ ա ն

Ս փ յ ո ւ ռ ք ո ւ մ , ո ւ ր ճ ա կ ա տ ա գ ր ի ա լ ի ք ն ե ր ը ն ե տ ե լ է ի ն ց ե ղ ա ս պ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ի ց

խ ո ւ ս ա փ ա ծ ն ե ր ի ն : Ս ա կ ա յն ա յ դ Հ ե ռ ո ւ ն ե ր ը Ձ ե զ Հ ա մ ա ր մ ի ա յն Հ ե ռ ո ւ ն ե ր

չ է ի ն , ք ա ն զ ի ա յն տ ե ղ է ի ն ա շ խ ա տ ո ւ մ Հ ա յե ր ի բ ա ր ե կ ա մ Յ ո Հ ա ն ն ե ս

Լ ե փ ս ի ո ւ ս ի ա շ խ ա տ ա կ ի ց ն ե ր ը : Ա յ ն պ ե ս , ո ր Դ ո ւ ք Հ ա յ- գ ե ր մ ա ն ա կ ա նկ ա պ ե ր ի ն ա ր դ ե ն ա յն վ ա ղ ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր ո ւ մ ե ք Հ ա ղ ո ր դ ա կ ց վ ե լ :

, է ,1....Ն նեոե մ ե կ ա յ. Հ ա ն գ ր վ ա ն ռ ւ մ , Բ ե յր ո ւ թ ի ց Հ յո ւ ս ի ս Ա ն թ ի լի ա ս ո ւմ , ո ր տ ե ղ փ ա խ ս տ ա կ ա ն ն ե ր ի վ ր ա ն ն ե ր ը ժ ա մ ա նա կի

<Հհ*Հ-գձէ <~յր^ԽԻ- - ^ г ь ’ ՞1ք / " 7 գ կ “ձ 11 "7 ճ " ГԼօՀ~* №■*“ »«•• 1աև Т էն ս ԷՀ ձ"7/?Րէքи . յ Լ ի յ հ : Յ ե ր Л * ^ Ч * # И - Ч Л

Ь ш /ւ կ ր ա ն ա ն , ի ս կ Մ ե լ ք ո ն Ք ր ի շ չ յ ա ն ը , Ա ն թ ի լի ա ս ի մ ե կ ա յլ

ո ւ ս ո ւ ո ի է , ա ս ա վ ա ծ ա ր ա ն Լ ե փ ս ի ո ւ ս ի գ ո ր ծ ա կ ի ց ն է ր :ւ Ա ե տ ե ո ի զ , ա ս ո ր ա - լ ի ր ա ն ա ն յ ա ն ա պ ա ս տ ա ր ա ն ի ց Դ ո ւ ք 1 9 5 7 թ վ ա կ ա ն ի ն

Հ ո գ և ո ր կ ա պ Հ ա ս տ ա տ ե ց ի ք Օ ք ս ֆ ո ր դ ի Հ ե տ և շ ո ւ տ ո վ , 1 9 6 0 թ վ ա կ ա ն ի ն դ ա ր ձ ա ք Ա ն թ ի լի ա ս ի ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ա կ ա ն Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ի տ ե ս ո ւ չ :

Ո բ ս ֆ ո ր դ ո ւ մ ո ւ ս ա ն ա ծ տ ա ր ի ն ե ր ի ն Դ ո ւ ք գ ր ե ց ի ք Ձ ե ր գ ր չ ի տ ա կ ի ց դ ո ւ ր ս

ե կ ա ծ ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ա կ ա ն դ ա ս ա կ ա ն ե ր կ ի ՝ Т Ь е С о и п сП օ ք СЬа1сес1оп апс1 Ш с

А х т е ш а п С Ь и гсЬ գ ր ք ի ս տ ե ղ ծ մ ա ն Հ ի մ ք ե ր ը , ո ր ն Հ ե տ ա գ ա յո ւ մ 1 9 6 5 թ վ ա կ ա ն ի ն

ո ւ յ ս տ ե ս ա վ լ ո ն դ ո ն յա ն в о ы й у օ ք Ր ւ ՚օ ա օ է ւո շ С Ь п з й а п К п о \ у Ы 8 еՀ ր ա տ ա ր ա կ չ ո ւ թ յո ւ ն ո ւ մ : Մ ի Հ ր ա տ ա ր ա կ չ ո ւ թ յո ւ ն , ո ր ի Հ ե տ X V I I դ ա ր ի ց ի

վ ե ր , ի ր ե ն ց Հ ե ր թ ի ն , ս ե ր տ կ ա պ ե ր ի մ ե Հ է ի ն գ տ ն վ ո ւ մ Հ ա լչ ե ի պ ի ե տ ի ս տ ն ե ր ր :

Ձ ե ր ա յդ ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ թ յա ն մ ե շ մ ի մ ո տ ի վ է Հ ն չ ո ւ մ , ո ր բ Ձ ե ր կ յա ն ք ի և

գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յա ն լ ե յտ մ ո տ ի վ ն է ր դ ա ո ն ա լ ո ւ և ա յս օ ր է լ կ ր կ ի ն , մ ե կ ա յլ

մ ի ջ ա վ ա յր ո ւ մ ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ մ է Ձ ե զ : Դ ա ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յա ն մ ե շ ա լ ե ք ֊

ս ա ն գ ր յա ն և բ յ ո ւ գ ա ն դ ա կ ա ն ք ր ի ս տ ո ս ա բ ա ն ո ւ թ յա ն մ ի շ և ե ղ ա ծ ճ ե ղ ք վ ա ծ ք ի

դ ա ր մ ա ն ո ւ մ ն է : Մ ի ճ ե ղ ք վ ա ծ ք , ո ր ը չ ա տ ա վ ե լի Հ ի ն և ա մ ե ն ա ք ի չ ը ճ ի շ տ

ա յն ք ա ն ճ ա կ ա տ ա գ ր ա կ ա ն է ր , ո ր ք ա ն դ ր ա ն ի ց Հ ե տ ո 6 0 0 տ ա ր ի ա ն ց

Ա ր և մ տ յա ն և Ա ր և ե լ յա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի մ ի շ և տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա ծ պ ա ռ ա կ տ ո ւ մ ը :

Ա ր դ ե ն , ի ս կ ա յն ժ ա մ ա ն ա կ Ձ ե ր գ ի տ ա կ ա ն ա ն դ ր ա ն ի կ ե ր կ ը տ ո գ ո ր վ ա ծ է ր

Ա ր և ե լա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի վ ե ր ա ի մ ա ս տ ա վ ո ր մ ա ն տ ե ն չ ո վ , ո ր ը բ ն ա կ ա ն ա բ ա ր

ն ա և ո ղ շ ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յա ն ի ղ ձ ն է : Ա յ ղ գ ա ղ ա փ ա ր ը ո ւ ղ ե կ ց ե լ է մ ի չ տ Ձ ե զ

Ձ ե ր Հ ո վ վ ա կ ա ն , մ ի շ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ և ա Հ ա կ ր կ ի ն

ա ռ ա շ ն ո ր դ ո ւ մ է Ձ ե զ ն ո ր ն ա խ ա ն շ ա ն ն ե ր ի ն ե ր ք ո ք ա ղ ա ք ա կ ա ն , ա զ գ ա յի ն և

կ ր ո ն ա կ ա ն տ ե ս ա կ ե տ ի ց պ ա ռ ա կ տ վ ա ծ Ա ն ՛դ ր կ ո վ կ ա ս ո ւ մ , ո ր տ ե ղ ա յժ մ Ձ ե ր

ն ս տ ա վ ա յր ն է գ տ ն վ ո ւ մ : Դ ո ւ ք Ձ ե ր ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ո վ .

Հ ո վ վ ա կ ա ն , ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն և Հ ա մ ա ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յա ն մ ի շ ո ց ո վ

մ ե ծ ա պ ե ս ն պ ա ս տ ե լ ե ք Ա ր և ե լ յա ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի մ ի շ և ե ր կ խ ո ս ո ւ թ յա ն ը : 1 9 9 0

թ վ ա կ ա ն ի ս ե պ տ ե մ բ ե ր ի ն ժ ն և ի ց ո չ Հ ե ռ ո ւ գ տ ն վ ո ղ Շ ա մ բ ե զ ի ք ա ղ ա ք ո ւ մ

բ յո ւ գ ա ն դ ա կ ա ն և Հ ի ն ա ր և ե լ յա ն ծ ե ս ի Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի կ ո ղ մ ի ց ք ր ի ս տ ո ս ա ­

բ ա ն ո ւ թ յա ն փ ո խ ա դ ա ր ձ ճ ա ն ա չ ո ւ մ ն ա յդ վ ե ր ա մ ի ա վ ո ր մ ա ն ն ա խ ա ճ ա շ ա կ ո ւ մ ն

է ր : Ա յն մ ա ս ի ն , թ ե ո ր ք ա ն օ գ տ ա կ ա ր է Ձ ե ր դ ի ր ք ը ն ա և Ա ր և մ ո ւ տ ք ի ա ս տ վ ա ­

ծ ա բ ա ն ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր , վ կ ա յո ւ մ է ա յն Հ ա ն գ ա մ ա ն ք ը , ո ր ա յն ե ր կ ո ւ ա ն գ ա մ

վ ե ր ա Հ ր ա տ ա ր ա կ վ ե լ է , վ ե ր ք ի ն ա ն դ ա մ , ե թ ե Հ ա վ ա տ ա լո ւ լ ի ն ե ն ք ւոէշւ՜ոշէ- 7

ա ն ց յա լ գ ի շ ե ր տ վ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն , 1 9 9 7 թ վ ա կ ա ն ի ն Ն յ ո ւ Յ ո ր ք ո ւ մ :

Ձ ե ր գ ր չ ի տ ա կ ի ց դ ո ւ ր ս ե կ ա ծ ա յս գ ո ր ծ ն ա յս տ ե ղ ո ր պ ե ս ն մ ո ւ շ ն ե ր կ ա ­

յ ա ց ն ե լ ո ւ է կ ո չ վ ա ծ Ձ ե ր ո ղ շ ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւ թ յո ւ ն ը , մ ի ի ս կ ա կ ա ն փ ո ք ր ի կ գ ր ա դ ա ր ա ն , ո ր ն ա յս օ ր ե ս Հ ա ճ ո ւ յք ո վ կ թ ե ր թ ե ի , ե թ ե ժ ա մ ա ն ա կ ը ն ե ր ե ր :

Մ ի ն չ և ա յս օ ր է լ դ ե ռ Հ ո գ ն ո ւ թ յ ո ւ ն չ տ ե ս ա ծ գ ի տ ա կ ա ն շ ե ր մ ե ռ ա ն դ ո ւ թ յա ն

ա յս ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր ի բ ո վ ո ւ մ Դ ո ւ ք խ ո ն ա ր Հ վ ե ց ի ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս ա կ ա ն պ ա շ տ ո ն ի

լ ծ ի ն ե ր ք ո և 7 0 - ա կ ա ն թ վ ա կ ա ն ն ե ր ի ն ծ ա ռ ա յե ց ի ք Ի ր ա ն ի Հ ա յկ ա կ ա ն Հ ա մ ա յն ք ն ե ր ի ն , ա մ ե ն ի ց ա ռ ա շ Ի ս ֆ ա Հ ա ն ի շ ր շ ա կ ա յք ո ւ մ , ո ր տ ե ղ ա ր դ ե ն 1 7 -

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 9 7

ր դ դ ա ր ի ս կ զ բ ո ւ մ պ ա ր ս ի ց Շ ա Հ Ա բա ս ի կ ո ղ մ ի ց բ ռ ն ի ո ւ ժ ո վ տ ե ղ ա փ ո խ վ ե լ է ի ն պ ա Հ ա ն չ վ ո ղ չա տ ա ր հ ե ս տ ա վ ո ր ն ե ր , ա ր վ ե ս տ ա գ ե տ ն ե ր և վ ա ճ ա ռ ա ­կ ա ն ն ե ր : Ի ն չպ ե ս ա յս օ ր , Հ ի շ ո ւ մ ե մ , թ ե ի ն չպ ե ս Դ ո ւ ք ժ ն և ո ւ մ մ ի Հ ա ն դ ի պ ­մ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ի ն ձ Հ ա զ ո ր դ ե ց ի ք ա յն տ ե ղ , ք ա ղ ա ք ա կ ա ն մ ա ր տ ն չո ղ ի ս լա մ ի Հ ա ր ո ւց ա ծ ծ ա ն ր դ ժ վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն ե ր ք ո ձ ե ռ ք բ ե ր ա ծ մ ի գ ի տ ե լի ք ի մ ա ս ի ն , ա յն գ ա ղ ա փ ա ր ը , ո ր ք ր ի ս տ ո ն յա ն ե ր ն Ա ր և ե լ ք ո ւ մ ա ր և մ տ յա ն ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յա ն ն կ ա տ մ ա մ բ մ ի ա ն կ ա խ և ի ն ք ն ո ւ ր ո ւ յն մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն ե ն և ո ր պ ե ս ա յղ պ ի ս ի ն ե ն ն ե ր ա կ ա յա ն ո ւմ ի ս լա մ ի ա ռ ֆ և , ո ւղ ղ ա կ ի կ ե ն ս ա կ ա ն ա ր ժ ե ք ո ւ ն ի : Ո ր ք ա ՛ն ա յս դ ե պ ք ե ր ո ւ մ <ձխելացի?> ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց ն ե ր կ ա ն Ա ր և մ ո ւ տ ք ո ւ մ , ո ր ո ն ք ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յո ւ ն ն ի ր է ո ւ թ յա մ բ ա ր և մ տ յա ն մ շ ա կ ո ւթ ա յի ն մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն ե ն Հ ա մ ա ր ո ւ մ : Դ ր ա ն ո վ ն ր ա ն ք ա ն մ ի ջա կ ա ն ո ր ե ն գ ո ր ծ ո ւ մ ե ն ն ր ա ն ց օ գ տ ի ն , ո ր ո ն ք մ ի ն չ և ա յս օ ր է լ ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յո ւ ն ն Ա ր և ե լք ո ւ մ ա ր մ ա տ ա խ ի լ ե ն ա ն ո ւ մ , ք ա ն զ ի ա յն դ ի տ ո ւ մ ե ն ո ր պ ե ս ա ր և մ տ յա ն տ ե ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի « Հ ի ն գ ե ր ո ր դ զ ո ր ա ս յո ւ ն » ( պ ա հ ե ս տ ա յի ն ո ւ ժ ե ր ) : Ո րպ ես ա յղ պ ի ս ի ն , ա ր և ե լյա ն ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յա ն որո շ մ ա ս ե ր ի ս կ ա պ ե ս չա ր ա շ ա Հ - վ ե ց ի ն Ա ր և մ ո ւ տ ք ի կ ո ղ մ ի ց , ե ր բ ե մ ն է լ խ ա չա կ ր ա ց ա ր շա վ ա ն ք ն ե ր ի մ ա ր տ ա ­դ ա շ տ ո ւ մ մ ա հ մ ե դ ա կ ա ն ն ե ր ի Հ ե տ մ ի ա ս ի ն կ ո տ ո ր վ ե ց ի ն : Ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յո ւ ն ը ո ր պ ե ս ա ր դ ե ն ի ս կ բ ա զ մ ա կ ո ղ մ ա ն ի մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն ,- ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յո ւ ն ը , ո ր ն ի ր ն ե ր ք ի ն բ ա զ մ ա զ ա ն ո ւ թ յա մ բ ա ր դ ե ն ի ս կ Հ ա ն դ ո ւ ր ժ ո ղ ա կ ա ն ո ր ե ն և մ ա ր դ կ ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա կ ե ց ո ւ թ յա ն մ ի ն ա խ ա ս ե մ ի ն ա ր է , - ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յո ւ ն ը , ո ր ն ի ր ե ն պ ե տ ք է փ ո խ ա դ ա ր ձ ա բ ա ր ճ ա ն ա չ ի ո ր պ ե ս ի ն ք ն ո ւ ր ո ւ յն կ ե ն ս ա կ ի ց ն ե ր ի և զ ր ո ւ ց ա կ ի ց ն ե ր ի մ ի Հ ա մ ա յն ո ւ թ յո ւ ն . ս ա Ձ ե ր Ա ր և մ ո ւ տ ք ի և Ա ր և ե լք ի միֆն. վ ա ր ա ծ կ յա ն ք ի դ ա ս ե ր ի ց մ ե կ ն է , ո ր ը ե ս ը ն դ ո ւ ն ե լ ե մ Ձ ե զ ա ն ի ց և ձ գ տ ո ւ մ ե մ ա վ ա ն դ ե լ ո ւր ի շ ն ե ր ի ն :

Ե ր բ ե ս ա ս ո ւ մ ե մ « Ա ր և մ ո ւ տ ք ի և Ա ր և ե լք ի մ ի շ և վ ա ր ա ծ կ յ ա ն ք ի Ъ , ա պ ա

ի ն կ ա տ ի ո ւ ն ե մ Ձ ե ր Հ ա լ ո ր դ կ ա յա ն ն Ի ր ա ն ի ց Հ ե տ ո , ո ր ն ա ն մ ի ջ ա կ ա ն

լ ո ւ ս ա բ ա ն ո ւ մ ն է տ ա ր բ ե ր ա շ խ ա ր Հ ն ի ր ի մ ի թ և ա յս տ ա ր ա գ ն ա ց ո ւ թ յա ն '

Ա շ խ ա ր հ ն ե ր , ո ր ո ն ց ի ց յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ը Ձ ե զ ի ն չ - ո ր բ ա ն տ վ ե ց և ո ր ո ն ց ի ց

յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ի ն Դ ո ւ ք ա ս ե լի ք ո ւ ն ե ց ա ք : 1 9 7 3 թ վ ա կ ա ն ի ց ի վ ե ր Ձ ե ր

ե պ ի ս կ ո պ ո ս ա կ ա ն Ա թ ո ռ ը գ տ ն վ ո ւ մ է ր Ա Մ Ն - ո ւ մ , Ն յո ւ Յ ո ր ք ո ւ մ : Հ յ ո ւ ս ի ­

ս ա յի ն Ա մ ե ր ի կ ա յո լ մ չ ո ր ս տ ա ր ի շ ա ր ո ւ ն ա կ ա շ խ ա տ ե լո ւ ց և փ ո ր ձ ա ռ ո ւ թ յո ւ ն

ո ւ ն ե ն ա լ ո ւ ց Հ ե տ ո , Դ ո ւ ք Ձ ե ր ա շ խ ա տ ա ն ք ի պ տ ո ւ ղ ն ե ր ն ո ւ ս տ ա ց ա ծ

գ ի տ ե լի ք ն ե ր ի պ ա շ ա ր ն ե ր ը բ ե ր ե ց ի ք և ա մ բ ա ր ե ց ի ք Ձ ե ր Մ ա յր ե ն ի Ե կ ե ղ ե ց ո ւ

պ ա Հ ե ս տ ն ե ր ո ւ մ , Ս ի ր ի ա յո ւ մ և Լ ի բ ա ն ա ն ո ւ մ , ո ր տ ե ղ Դ ո ւ ք 1 9 7 7 թ վ ա կ ա ն ի ց ի

վ ե ր ս կ զ բ ո ւ մ Կ ի լի կ ի ո Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ա թ ո ռ ա կ ի ց ն է ի ք , ա պ ա 1 9 8 3 - ի ց ս կ ս ա ծ

մ ի ն չ և 1 9 9 5 թ վ ա կ ա ն ն ի ն ք ն ե ր դ Սի ս ի ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս է ի ք , ի ս կ ա յն ո ւ Հ ե տ և

Թ ո ւ ր ք ի ա յ ի ց Ս ի ր ի ա , ի ս կ ա յն տ ե ղ ի ց Լ ի բ ա ն ա ն ա ր տ ա գ ա ղ թ ա ծ Հ ա յ ո ց Մ ե ծ ի

Տ ա ն ն Կ ի լի կ ի ո Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը : Ե թ ե Հ ա մ ե մ ա տ ե լո ւ լ ի ն ե ն ք ա յս տ ա ր ե թ վ ե ր ը

Մ ե ր ձ ա վ ո ր Ա ր և ե լ ք ի ա յ դ շ ր ջ ա ն ի ք ա ղ ա ք ա կ ա ն պ ա տ մ ո ւ թ յա ն Հ ե տ , ա պ ա

կ ա ր ո ղ ե ն ք պ ա տ կ ե ր ա ց ն ե լ , թ ե Դ ո ւ ք ք ա ղ ա ք ա ց ի ա կ ա ն պ ա տ ե ր ա զ մ ի ա յդ

տ ա ր ի ն ե ր ի ն ի ՜ ն չ ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ե ք տ ա ր ե լ Լ ի բ ա ն ա ն ո ւ մ ' փ ր կ վ ա ծ

Հ ա յո ւ թ յա ն պ ա տ ա ռ ի կ ն ե ր ի ն պ ա շ տ պ ա ն ե լո լ ո ւ ղ ղ ո ւ թ յ ա մ բ , ո ր ո ն ց Ա պ ա ռ ն ո ւ մ

է ր պ ա տ ե ր ա զ մ ա կ ա ն կ ա ց ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի մ ի ^ և տ ր ո ր վ ե լո ւ վ տ ա ն գ ը : Գ ո ւ ց ե

ա յս տ ե ղ ո չ բ ո լ ո ր ի ն է Հ ա յտ ն ի ը ն դ հ ա ն ո ւ ր ճ ա ն ա չ ո ւ մ գ տ ա ծ ա յն

ի ր ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը , ո ր Լ ի բ ա ն ա ն ի Հ ա յո ց Հ ա մ ա յ ն ք ո ւ մ շ ա տ ե ր ն ի ր ե ն ց կ յա ն ք ո վ

պ ա ր տ ա կ ա ն ե ն Ձ ե ր Հ ո վ վ ա կ ա ն գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յա ն ը պ ա տ ե ր ա զ մ ի կ ր ա կ ն ե ր ո ւ մ :

1 9 9 5 թ վ ա կ ա ն ի ա պ ր ի լի ն , Ա ս տ ծ ո ւ շ ն ո ր Հ ո վ և Հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ ա մ ք ո վ ,

ի ն չ պ ե ս դ ի պ ո ւ կ կ ե ր պ ո վ ա ր տ ա Հ ա յ տ վ ա ծ է Հ ա յո ց կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ա կ ա ն

9 8 Р-Գ է ջ ս ՜իա ծ ի ն 1 9 9 8

տ ի տ ղ ո ս ն ե ր ո ւ մ , Դ ո ւ ք ը ն տ ր վ ե ց ի ք և ն շ ա ն ա կ վ ե ց ի ք ո ր պ ե ս Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց

կ ա թ ո ղ ի կ ո ս և Ծ ա յր ա գ ո ւ յն Պ ա տ ր ի ա ր ք Ս ո ւ ր բ է է մ ի ա ե ն ի Ա թ ո ռ ի ն , Հ ա յկ ա կ ա ն Ս փ յո ւ ռ ք ի կ ա մ ր ջ ա գ ո ր ծ ի ց վ ե ր ա ծ վ ե լ ո վ Մ ա յր Հ ա յր ե ն ի ք ը Ս փ յո ւ ռ ք ի ն

մ ի ա ց ն ո ղ կ ա մ ո ւ ր ջ ն ե ր ի վ ա ր պ ե տ ի : Դ ր ա ն ո վ Դ ո ւ ք ա յս օ ր ա յս Հ ո ղ ա գ ն դ ի

մ ա ր դ կ ա ն ց մ ե ջ Հ ա մ ա չ խ ա ր Հ ա յի ն մ շ ա կ ո ւ յթ ի կ ե ն ս ո ւ ն ա կ և ա ն փ ո խ ա ր ի ն ե լի մ ա ս ը կ ա զ մ ո ղ Հ ա յ ք ր ի ս տ ո ն յա մ շ ա կ ո ւ յթ ի պ ա Հ պ ա ն մ ա ն գ չ խ ա վ ո ր ե ր ա շ խ ի ք ն

ե ք դ ա ր ձ ե լ և ի ն չ պ ե ս Ձ ե ր ա յս դ ի ր ք ո ւ մ , ա յն պ ե ս է լ դ ր ա ն ի ց ա ռ ա ք ա ր դ ե ն մ ե ծ

գ ո ր ծ ե ք կ ա տ ա ր ե լ Հ ա ն ո ւ ն ա շ խ ա ր Հ ո վ մ ե կ ս փ ռ վ ա ծ Հ ա յ ո ւ թ յ ա ն

մ ի ա ս ն ա կ ա ն ո ւ թ յա ն պ ա Հ պ ա ն մ ա ն :

Ա ր և ե լ ք ի և Ա ր և մ ո ւ տ ք ի փ ո խ ա դ ա ր ձ մ ե կ ո ւ ս ա ց մ ա ն վ տ ա ն գ ը ն ա և . պ ո ղ պ ա տ յա վ ա ր ա գ ո ւ յր ի ժ ա ն գ ո տ ո ւ մ ի ց Հ ե տ ո դ ե ռ ա մ ե ն և ի ն չ ի վ ե ր ա ց վ ա ծ ,

Հ ն ա ր ա վ ո ր է ն ո ւ յն ի ս կ , ո ր ա յն ա վ ե լի է մ ե ծ ա ց ե լ , ք ա ն զ ի ա յդ պ ո ղ պ ա տ յա

վ ա ր ա գ ո ւ յր ը ն ա և պ ա ր ա դ ո ք ս գ ո ր ծ ի ք ի ն մ ա ն մ ի բ ա ն է ե ղ ե լ կ ա ր ո տ ա լի ց Հ ա մ ա յն ա կ ա ն ե ր ա զ ն ե ր ի , ո ր ո ն ք թ ե ' ա ր և ե լ յա ն , թ ե ' ա ր և մ տ յա ն շ ա տ

դ ի մ ա զ ե ր ծ ի ր ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ա ն մ ի ջ ա կ ա ն ծ ա ն ո թ ո ւ թ յո ւ ն ի ց Հ ե տ ո ի գ ե ր և

ե լա ն : Ո ւ ս տ ի Ձ ե ր կ յա ն ք ի ա ր և ե լա - ա ր և մ տ յա ն Հ ա յր ե ն ի ք ը և Ձ ե ր կ յա ն ք ի ո ւ

Հ ա վ ա տ ի փ ո ր ձ ը օ գ տ ա կ ա ր ե ն ո չ մ ի ա յն Հ ա յե ր ի , ա յ լ և ո ղ ջ ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յա ն

Հ ա մ ա ր , ո ր ի ն Դ ո ւ ք ա յդ մ ա ս ի ն մ ա ն ր ա մ ա ս ն ո ր ե ն տ ե ղ ե կ ա ց ն ո ւ մ ե ք : Ձ ե ր մ ի ն չ

ա յժ մ վ ա ր ա ծ մ ի ջ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յա ն պ ս ա կ ը Հ ա ն դ ի ս ա ց ա վ ա ն ց յա լ

տ ա ր ի Գ ր ա ց ո ւ մ ա ր տ ա ս ա ն ա ծ Ձ ե ր խ ո ս ք ը Ե վ ր ո պ ա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի

կ ո ն ֆ ե ր ա ն ս ի ( С Е С ) և Ե վ ր ո պ ա կ ա ն Ե պ ի ս կ ո պ ո ս ա կ ա ն Խ ո ր հ ր դ ի ( С С Е Е ^

կ ո ղ մ ի ց կ ա զ մ ա կ ե ր պ վ ա ծ Ե վ ր ո պ ա կ ա ն մ ի ջ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն Հ ա մ ա ժ ո ղ ո վ ի ն , ո ր տ ե ղ

Դ ո ւ ք , ի դ ե մ ս ի ն չ պ ե ս Ա ր և ե լ ք ո ւ մ , ա յն պ ե ս է լ Ա ր և մ ո ւ տ ք ո ւ մ տ ա ր ա ծ վ ա ծ

մ ի ջ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն շ ա ր ժ մ ա ն դ ե մ ո ւ ղ ղ վ ա ծ ա ր Հ ա վ ի ր ք ա յի ն « ա զ ա տ ո ւ թ յա ն » ,

Հ օ գ ո ւ տ Հ ա մ ա ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յա ն բ ա ր ձ ր ա ց վ ա ծ գ լխ ա վ ո ր

ձ ա յն ե ր ի ց մ ե կ ը դ ա ր ձ ա ք :

Դ ա պ ա տ ա հ ա կ ա ն չ է ր , ե թ ե ի ն կ ա տ ի ա ռ ն ե լ ո ւ լ ի ն ե ն ք Հ ա մ ա ք ր ի ս տ ո ­

ն ե ա կ ա ն շ ա ր ժ մ ա ն ա ս պ ա ր ե զ ո ւ մ Ձ ե ր ե ր կ ա ր ա տ և գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յո ւ ն ը պ ա տ կ ե ­

ր ո ղ ս ա ն դ ղ ա կ ը , ո ր ի վ ր ա Ձ ե զ ա ր դ ե ն 1 9 6 3 - 1 9 6 5 թ վ ա կ ա ն ն ե ր ի ն կ ա ր ե լի է

տ ե ս ն ե լ ո ր պ ե ս Ա ր և ե լ յա ն Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի կ ո ղ մ ի ց ա ռ ա ք վ ա ծ

պ ա շ տ ո ն ա կ ա ն դ ի տ ո ր դ ի Վ ա տ ի կ ա ն ի Ե ր կ ր ո ր դ Տ ի ե զ ե ր ա ժ ո ղ ո վ ի ն : Ա ն դ լ ի -

կ ա ն ն ե ր ի Լ ա մ բ ե թ յա ն հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յի ն կ ո ն ֆ ե ր ա ն ս ի ն Դ ո ւ ք ա ր դ ե ն

ճ ա ն ա չ վ ա ծ ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ ե ք , ի ս կ ժ ն և ը 1 9 6 8 թ վ ա կ ա ն ի ց ի վ ե ր ա ր դ ե ն Ձ ե ր

Հ ա յր ե ն ա կ ա ն Հ ա ն գ ր վ ա ն ն ե ր ի ց մ ե կ ն է դ ա ր ձ ե լ ա յս ա շ խ ա ր հ ո ւ մ , ո ր տ ե ղ Դ ո ւ ք

ե ր կ ա ր տ ա ր ի ն ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի Հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յի ն Խ ո ր Հ ր ղ ի կ ե ն տ ր ո ն ա կ ա ն և

գ ո ր ծ ա դ ի ր Հ ա ն ձ ն ա ժ ո ղ ո վ ն ե ր ո ւ մ պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ պ ա շ տ ո ն ն ե ր ե ք վ ա ր ե լ :

Ձ ե ր Վ ա ր ք ի մ ա ր գ ա ր տ ա շ ա ր մ ա ն յա կ ի պ ա տ կ ե ր ի ց ե լ ն ե լ ո վ , կ ա ր ե լի է

կ ա ր ծ ե լ , թ ե Դ ո ւ ք ա շ խ ա ր հ ն ե ր ի մ ի ջև մ ի մ ի ա յն ա կ ճ ա մ փ ո ր դ ե ք ե ղ ե լ : Ո վ

ա յդ պ ե ս է մ տ ա ծ ո ւ մ , ո ւ ր ե մ ն չ ի Հ ա ս կ ա ց ե լ Ձ ե ր Վ ա ր ք ի է ա կ ա ն բ ն ո ւ թ ա գ ի ր ը :

Դ ո ւ ք Ձ ե ր ո ղ ջ է ո ւ թ յա մ բ . Ձ ե ր գ ո յ ո ւ թ յ ա ն յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր մ ա ս ն ի կ ո վ

Վ Ա Ր Դ Ա Պ Ե Տ ե ք : Ա յս Հ ա յկ ա կ ա ն բ ա ռ ը , ո ր ը Հ ա վ ա ն ա բ ա ր պ ա ր ս կ ա կ ա ն

ծ ա գ ո ւ մ ո ւ ն ի , Հ ա յո ց Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Հ ո գ և ո ր ա ս տ ի ճ ա ն ն ե ր ի ց մ ե կ ի

ա ն վ ա ն ո ւ մ ն է և ն շ ա ն ա կ ո ւ մ է « ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ո ւ ս ո ւ ց ի չ » : Մ ի ա ն վ ա ն ո ւ մ , ո ր ն

ա յս կ ե ր պ ա յլ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւ մ , ո ր ք ա ն ի ն ձ Հ ա յտ ն ի է , ա յ լ և ս գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն չ ո ւ ն ի

Լ ա յն ա յս օ ր Հ ա ճ ա խ ո չ Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն կ ե ր պ ո վ թ ա ր գ մ ա ն վ ո ւ մ է Հ ո ւ ն ա ր ե ն

տ ի տ ղ ո ս ո վ ) և գ ա լի ս է հ ո ւ ն ա ր ե ն Ն ո ր Կ տ ա կ ա ր ա ն ի

դ„էոոձկձ լոՍ հ : < *<-*-*• -11 А Հ . Տ 4Ո Ւ Ս Ո Ւ Զ Ւ 8 ե ք , լ ի ն ի դ ա Ա ն թ ի լ ի ա կ ի կ ա մ Ա ն թ ի լի ա ս ի ց վ ե ր գ տ ն վ ո ղ

1 9 9 8 1-ՋՍ'ԻԱԾԻՆ Р-Գ 9 9

Բ ի ք ֆ ա յա յի ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ա կ ա ն դ պ ր ո ց ո ւ մ Ձ ե ր դ ե կ ա ն ե ղ ա ծ ժ ա մ ա ն ա կ ­

ն ե ր ո ւ մ , թ ե Ս ո ւ ր բ է շ մ ի ա ծ ն ո ւ մ , ո ր տ ե ղ Դ ո ւ ք ա ր դ ե ն Հ ա վ ե ր ժ ա ց ե լ ե ք

պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե շ ' Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն ն ա խ ա գ ա Հ Լ և ո ն Տ ե ր ֊

Պ ե տ ր ո ս յա ն ի Հ ե տ մ ի ա ս ի ն ն ո ր ի ց բ ա ց ա ն ե լո վ Հ ռ չ ա կ ա վ ո ր Գ և ո ր դ յա ն

ճ ե մ ա ր ա ն ը , ո ր ն ա յդ պ ե ս է կ ո չ վ ո ւ մ ա յն Հ ի մ ն ա դ ր ա ծ Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ա ն վ ա մ բ :

Հ ա յկ ա կ ա ն կ թ ա կ ա ն Հ ա մ ա կ ա ր գ ի վ ե ր ա կ ա ն գ ն մ ա ն ա յս ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի

շ ն ո ր Հ ի վ Դ ո ւ ք կ ր կ ի ն ի ր ա կ ա ն Հ ն ա ր ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ^ ե ք ս տ ե ղ ծ ո ւ մ Հ ա յ և

գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն գ ի տ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի , մ ա ս ն ա վ ո ր ա պ ե ս Հ ա յ- գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն

ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ո ւ թ յա ն , ա վ ա ն դ ա կ ա ն ս ե ր տ Հ ա մ ա գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ յա ն զ ա ր գ ա ց ­

մ ա ն Հ ա մ ա ր : Ե ս չ ե մ կ ա ր ո ղ ժ ա մ ա ն ա կ ի խ ի ս տ ս ղ ո ւ թ յա ն պ ա տ ճ ա ռ ո վ ա յս տ ե ղ

խ ո ս ե լ մ ի ն չ և ա ռ ա շ ի ն Հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յի ն պ ա տ ե ր ա զ մ ը տ և ա ծ ա յ դ

Հ ա մ ա գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ յա ն Հ ա ր ո ւ ս տ ա վ ա ն դ ո ւ յթ ն ե ր ի մ ա ս ի ն : Ե ս կ ա ր ո ղ ե մ

մ ի ա յն ե ր ա խ տ ա գ ի տ ո ւ թ յա մ բ Հ ի չ ա տ ա կ ե լ ա յն փ ա ս տ ը , ո ր Դ ո ւ ք , Վ ե Հ ա փ ա ռ

Հ ա յր ա պ ե տ , Հ ա լչ ե ի Հ ա մ ա լս ա ր ա ն ի մ ե ր ֆ ա կ ո ւ լ տ ե տ ո ւ մ 8 0 - ա կ ա ն թ վ ա կ ա ն ­

ն ե ր ի ս կ զ բ ի ն ծ ա յր ա ռ ա ծ Հ ա յ տ գ ի տ ա կ ա ն - ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ­

ն ե ր ի ն Հ ե ն ց ս կ զ բ ի ց բ ա ր ո յա պ ե ս և ն յո ւ թ ա պ ե ս օ ժ ա ն դ ա կ ո ւ թ յո ւ ն ե ք ց ո ւ յ ց

տ վ ե չ : Ա յ դ օ ժ ա ն դ ա կ ո ւ թ յո ւ ն ը մ ե ն ք զ գ ո ւ մ ե ն ք դ ր . Յ ո Հ ա ն ն ե ս Լ ե փ ս ի ո լ ս ի

ա ր խ ի վ ի ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ թ յա ն և Հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւ թ յա ն , Հ ա յ ո ց Ե կ ե ղ ե ց ո ւ

ն կ ա տ մ ա մ բ ( Հ ա տ կ ա պ ե ս ս տ ա լի ն յ ա ն շ ր շ ա ն ի ) պ ա տ մ ո ւ թ յա ն Հ ե տ ա զ ո տ ո ւ ­

թ յ ա ն , Հ ա յա ս տ ա ն ի ն կ ա տ մ ա մ բ լ ի բ ե ր ա լ բ ո ղ ո ք ա կ ա ն ո ւ թ յա ն դ ի ր ք ո ր ո շ մ ա ն

լ ո ւ ս ա բ ա ն մ ա ն և Հ ա յո ց Շ ա ր ա կ ն ո ց ի գ ր ա բ ա ր ի ց գ ե ր մ ա ն ե ր ե ն ա մ բ ո խ ա կ ա ն

թ ա ր գ մ ա ն ո ւ թ յ ա ն ն ա խ ա պ ա տ ր ա ս տ մ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի Լ ո ր ն ա յս տ ե ղ ,

Հ ա Ա ե ո ւ մ մ ե ն ք Գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն Հ ե տ ա զ ո տ ա կ ա ն ը ն կ ե ր ո ւ թ յա ն օ ժ ա ն դ ա կ ո ւ ­

թ յ ա մ բ ա վ ա ր տ ե ց ի ն ք ) ը ն թ ա ց ք ո ւ մ :Ձ ե ր օ գ ն ո ւ թ յ ա մ բ կ ր կ ի ն Հ ա յ ո լս ա ճ ո ղ ն ե ր ե ն գ ա լի ս Հ ա յա ս տ ա ն ի ց կ ա մ

Ս փ յ ո ւ ռ ք ի ց ' Գ ե ր մ ա ն ի ա ո ւ ս ա ն ե լ ո ւ : Ա յ դ ո ւ ս ա ն ո ղ ն ե ր ը Հ ի շ ե ց ն ո ւ մ ե ն _

ա ռ ա շ ի ն Հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յի ն պ ա տ ե ր ա զ մ ի ց ա ռ ա շ ա յս տ ե ղ ո ւ ս ա ն ա ծ Հ ա յ

ո ւ ս ա ն ո ղ ն ե ր ի շ ա ր ք ը , ո ր ն ա ն ս պ ա ս ե լի ո ր ե ն ր ն դ Հ ա տ վ ե ց Թ ո ւ ր ք ի ա յ ո ւ մ Հ ա յե ր ի

Ց ե ղ ա ս պ ա ն ո ւ թ յա ն պ ա տ ճ ա ռ ո վ , ք ա ն զ ի ա յս տ ե ղ Գ ե ր մ ա ն ի ա ն Հ ա մ ը ն թ ա ց

դ ա ռ ն ա լ ո վ Թ ո ւ ր ք ի ա յ ի ն ' Հ ա յե ր ի ա Վ և կ ո ր ց ր ե ց ի ր դ ե մ ք ը , մ ի վ ի ճ ա կ , ո ր ը

մ ի ն չ և ա յս օ ր է լ դ ե ռ շ ա ր ո ւ ն ա կ վ ո ւ մ է : Մ ի ա կ « մ խ ի թ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն » ա յն է , որ

Հ ա յա ս տ ա ն ն ա ռ ա շ ի ն Հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յի ն պ ա տ ե ր ա զ մ ի ց Հ ե տ ո դ ժ վ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն ­

ն ե ր ի Հ ա ն դ ի պ ե ց ն ա և ա յն պ ի ս ի Հ ա յա ս ե ր Հ ա մ ա ր վ ո ղ ե ր կ ր ն ե ր ի կ ո ղ մ ի ց ,

ի ն չ պ ի ս ի ն , օ ր ի ն ա կ , Մ ե ծ Բ ր ի տ ա ն ի ա ն է ր :

Թ ո ւ յ լ տ վ ե ք , Վ ե Հ ա փ ա ռ , Ձ ե ր ք ս ա ն ա մ յա օ ժ ա ն դ ա կ ո ւ թ յա ն ը պ ա տ ա ս խ ա ն ե լ

ե ր կ ո ւ ա վ ե տ ա բ ե ր լ ո ւ ր ե ր ո վ և ա յս ր ն ծ ա յա ճ ա ռ ի ա վ ա ր տ ն ո ւ ղ ղ ե լ ա պ ա գ ա յի ն :

1 ) Ա մ ե ն ա յն Հ ա վ ա ն ա կ ա ն ո ւ թ յա մ բ ա յս տ ա ր վ ա մ ա յի ս ի ն ի ր

ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ն է ս կ ս ե լո ւ Գ ե ր մ ա ն ա - Հ ա յկ ա կ ա ն Հ ե տ ա զ ո տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի և

Հ ա ն դ ի պ ո ւ մ ն ե ր ի կ ե ն տ ր ո ն ը Վ ի տ տ ե ն բ ե ր գ ո ւ մ , ЬеисОГСЭ Հ ա մ ա լս ա ր ա ն ա կ ա ն

Հ ի մ ն ա դ ր ա մ ի ն կ ի ց Ա յ ս ա շ խ ա տ ա վ ա յր ը ս ե ր տ ո ր ե ն Հ ա մ ա գ ո ր ծ ա կ ց ե լ ո ւ է

Հ ա լչ ե ի Հ ա մ ա չ ս ա ր ա ն ի մ ե ր Հ ա յա գ ի տ ա կ ա ն խ մ բ ի Հ ե տ և մ ե ր ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի

ն կ ա տ մ ա մ բ ե ր կ ր ա մ ա ս ի կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ յա ն ց ո ւ ց ա բ ե ր ա ծ Հ ե տ ա ք ր ք ր ո ւ թ յա ն

ա ր տ ա Հ ա յտ ո լ թ յ ո լ ն ն է , ք ա ն զ ի Ս ա ք ս ո ն ի ա - Ա ն Հ ա լտ ե ր կ ր ա մ ա ս ը Բ ո ն ն ի ց

վ ե ր ց ր ե լ է Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ե տ գ ի տ ա կ ա ն , մ շ ա կ ո ւ թ ա յի ն կ ա պ ե ր ի կ ո ո ր դ ի ­

ն ա ց ի ա յի ֆ ո ւ ն կ ց ի ա ն :

2 ) Հ “ ՛շ ո ր դ ե ր կ ո ւ տ ա ր ի ն ե ր ի ն մ ե ր Հ ա յա գ ի տ ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի գ լխ ա վ ո ր ն պ ա տ ա կ ը մ ե ր Հ ա մ ա լս ա ր ա ն ո ւմ և « Լ ո յկ ո ր Հ ա Ъ- ո ւ մ ( Վ ի տ տ ե ն -բ ե ր գ ) Հ ա յ Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ( 3 0 1 - 2 0 0 1 ) 1 . 7 0 0 - ա մ յա Հ ո բ ե լ յա ն ի ն

ЮО Р-Գ ԷՋՄԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

ն վ ի ր վ ա ծ Հ Ա Յ Ա Ս Տ Ա Ն մ ի ջ ա զ գ ա յի ն Հ ա մ ա ժ ո ղ ո վ ի կ զ մ ա կ ե ր պ ո ւմ ն է , որը

տ ե ղ ի է ո ւ ն ե ն ա լո ւ . Հ ո բ ե լ յա ն ա կ ա ն տ ա ր վ ա ն ա խ օ ր յա կ ի ն , 2 0 0 0 թ վ ա կ ա ն ի

ս ե պ տ ե մ բ ե ր ի ն :ի Հ ա ր կ ե , ա յգ Հ ա մ ա ժ ո ղ ո վ ի մ ի շա տ կ ա ր և ո ր ն պ ա տ ա կ ը մ ե զ Հ ա մ ա ր , Ձ ե զ ,

ա մ ե ն ա ո ւշը ա յդ ժ ա մ ա նա կ ա յս տ ե ղ Հ ա Ա ե ո լմ և Վ ի տ տ ե ն բ ե ր դ ո ւ մ կ ր կ ի ն տ ե ս ն ե լո ւ ց ա ն կ ո ւ թ յո ւ ն ն է : Մ ե ն ք չա տ ո ւր ա խ կ լի ն ե ի ն ք և խ ն դ ր ո ւ մ ե ն ք Ձ ե զ ' մ եր Հ ր ա վ ե ր ն ը ն դ ո ւ ն ե լ :

Վ ե ր ջ ո ւ մ , թ ո ւ յ լ տ վ ե ք խ ո ս ք ը տ ա լ ո ւ ր ի շ ն ե ր ի ն , ո ր ո ն ք Ձ ե զ չ ն ո ր Հ ա -

վ ո ր ա կ ա ն ո ղ ջ ո ւ յն ն ե ր և մ ա ղ թ ա ն ք ն ե ր ե ն Հ ղ ե լ մեր ֆ ա կ ո ւ լտ ե տ ո ւ մ Հ ն ա ր ա վ ո ր

ա մ ե ն ա բ ա ր ձ ր ա կ ա դ ե մ ի ա կ ա ն ա ս տ ի ճ ա ն ի ' Ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ո ւթ յա ն Դ ո կ տ ո ր ի

( Б О С Т О К Б А С К О Б А М С Т А Е Т Н Е О Ь О С Л А Е Ш Ж С Ж К С А Ш А ; կ ո չ մ ա նչն ո ր Հ մ ա ն ա ռ թ ի վ :

Ա ռ ա ջ ի ն չ ն ո ր Հ ա վ ո ր ա ն ք ն ե ր ը ե կ ա ն ն ո ւ յն պ ե ս մ ի ա ռ ա ք ե լա կ ա ն վ ա յր ի ց ,

Ե ր ո ւ ս ա ղ ե մ ի Հ ա յ ո ց Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յո ւ ն ի ց : Ա յ դ չ ն ո ր Հ ա վ ո ր ա ն ք ն ե ր ի ն

մ ի ա ց ա վ Ե վ ր ո պ ա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի կ ո ն ֆ ե ր ա ն ս ի ( С Е С ) գ լ խ ա վ ո ր ք ա ր տ ո ւ ղ ա ր Ք ե յ թ Ք լ ե մ ե ն ս ը , С Е С - ^ ժ ն և յ ա ն Հ ա ն ձ ն ա խ մ բ ի ն պ ա տ կ ա ն ո ղ

1 2 0 բ ո ղ ո ք ա կ ա ն ' Ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ և Հ ի ն Կ ա թ ո լի կ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի կ ո ղ մ ի ց : Շ ն ո ր -

Հ ա վ ո ր ա կ ա ն մ ա ղ թ ա ն ք ն ե ր ե ն ո ւ ղ ա ր կ վ ե լ ն ա և պ ր ո ֆ ե ս ո ր տ ի կ ի ն Գ ա բ ր ի ե լե Վ ի ն կ լե ր ի ' Թ յո ւ բ ի ն գ ե ն ի կ ա թ ո լի կ ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ո ւ թ յա ն ֆ ա կ ո ւ լ տ ե տ ի և

Հ ռ ո մ ի РОПППСО 1տէ1էսէ0 О п е т а Ь ի ն ս տ ի տ ո ւ տ ի Հ ա յտ ն ի ծ ի ս ա գ ե տ ի և Հ ա յա գ ե տ ի կ ո ղ մ ի ց , Շ վ ե յց ա ր ի ա յի ց ' Բ ե ռ ն ի ա վ ե տ ա ր ա ն չ ա կ ա ն ա ս տ վ ա ծ ա ­

բ ա ն ո ւ թ յա ն ֆ ա կ ո ւ լ տ ե տ ի ց , Բ ե ռ լի ն ի Հ ո ւ մ բ ո լդ տ ի ա ն վ ա ն Հ ա մ ա լս ա ր ա ն ի ց և չ ա տ ա յլ վ ա յր ե ր ի ց :

Ձ ե զ , Վ ե Հ ա վ ւ ա ռ , և Ձ ե զ բ ո լ ո ր ի դ , А 1 ш а т а № г հսԽոտւտ օէ у Ц еЬ ег§ егш 5

Հ ա մ ա լս ա ր ա ն ի ն ո ր Պ ա տ վ ա վ ո ր Դ ո կ տ ո ր ի պ ա տ վ ի ն ա յս տ ե ղ ա յս պ ե ս ս տ վ ա ր

չ ա ր ք ե ր ո վ Հ ա վ ա ք վ ա ծ ն ե ր ի դ , ե ս ի մ չ ն ո ր Հ ա կ ա է ո ւ թ յո ւ ն ն ե մ Հ ա յտ ն ո ւ մ ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր » :

Պրոֆեսոր Հեր ման Գոչցի ընծայաճառից հեսւո. Նորին Սրբությանը բա րիգա լստ յա ն խ ոսք ուղղեց նաև Զա քսեն Անհալթ նահա նգի Լուսավորության նախարարության աշխատակից Կլաուս Ֆա րերը:

Ապա, ձեռամբ տնօրեն Ուտո Շնեշեի, Նորին Սուրբ Օծությանը շնորհվեց համալսարանի աստվածաբանության Պատվո Դոկտորի տիտղոսի վկայականը: Ասենք, որ այս կոչումը տրվում է միայն գիտահետազոտական աշխատանքների աչքի ընկած հեղինակներին, իսկ վեհափառ Հայրապետին շնորհվեց Հա յաստանյա յց Եկեղեցու աստվածաբանության բնագավառում արված բազմաթիվ աշխատու­թյունների համար:

Վկայականի շնորհումից հետո, « էկումենիկ հ ո ս ա ն ք ն ե ր ը Հ ա յ

Եկեղեցում» ( Е С Ц М Е Ш С А Ь Т К Е Ж Ю Մ * Т Н Е А К М Е М А И С Н и К С Н ;

խորագրով դասախոսություն կարդաց Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը, որը բարձր գնահատվեց ներկաների կողմից: Սակայն մինչ դասախոսությունը Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը իր խորին շնորհակաւությունը հայտնեց նման բարձր պատ վին արժանանալու համար և ընդգծեց, որ սա իր կյանքի ամենակարևոր պահերից մեկն է :

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 101

ՎԵՀԱՓԱՌ ՀԱՅՐԱՊԵՏԻ ԴԱՍԱԽՈՍՈՒԹՅՈԻՆԸ ՀԱԱԵ-ՎԻՏՏԵՆԲԵՐԳԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆՈՒՄ

ԷԿՈՒՄԵՆԻԿ ՀՈՍԱՆՔՆԵՐԸ ՀԱՑ ԵԿԵՂԵՑՈՒՄ(Հ ա մ ա ռ ո տ դ ի տ ո ղ ո ւ թ յո ւն ն ե ր )

Ա

Ա յս դ ա ր ո ւմ , որը մ ոտ ենո ւմ է ի ր ավարտին, € է կ ո ւմ ե ն ի զ մ » ր ա ռ ը տիրապետող կ ի ր ա ռ ո ւթ յո ւն է ձ ե ռ ք բե ր ե լ մեր ժամանակակից բա ռա պ ա շա րում : Ա յն մի նոր Հո դ վ ա ծ է ա վելա ցրել ա յնքա ն շատ Հ,իզմ*երի ա րդեն իսկ խ ճո ղվա ծ ցա նկում, որից ա չխ ա րՀն սկսել է ձա նձրանա ր Ա յն նույնի ս կ խ ա խ տ ում է ի ր քրիստ ոնեա կա ն ո ւ կրոնական սա հմա նա գիծը թա փ ա նցելու Համար մա րդկա յին ա շխ ա րՀիկ կ յա ն ք ի բնա գա վա ռները, ե ր բ մա րդիկ խ ո ս ո ւմ են Հա մա յնքների, կա զմա կերպ ութ յունների 1ւ ընկերա յին խ մ բե ր ի զանազան ձև ե ր ի միֆն. եղա ծ Հա րա բեր ո ւթ յո ւններ ի մասին։

Մ ենք բոլորս դի տ ենք , որ ա յս բ ա ռ ն ի ր նախնական քրիստ ոնեա կա ն կիրա ­ռ ո ւ թ յա մ բ և. ը ն դ գ ր կ ո ւմ ո վ վերա բերո ւմ է քրիստ ոնեա կա ն մ ի ո ւթ յա ն ա րտ ա Հա յ- տ ո ւթ յա ն ը , ց ա ն կ ո ւթ յա ն ը , մա ա ծումին ո ւ խանքերին՝. 'Քանզի, ա յն ի ս կ ո ւթ յո ւն ը , որ մ ե ն ք նկատի ո ւն ե ն ք С է կումենիկԴէ բ ա ռ ո վ , դա լիս է մ ե ր Տ ե ր Հ ի ս ո ւս 'Քրիստոսից, ո վ ի ր Մար մ նա ցյա լ Ա նձով , ի ր արտասանած խ ոսքերով ո ւ գ ո ր ծ ե ր ո վ միա ցրեց մ ե զ տ ա րբեր գ ո ւ յն ի , Լ^ղՀիւ ս ե ռ ի , ա զ գ ո ւթ յա ն , ընկերա յին կենցա ղա կերպ ի ո ւ դա սա կա րգա յին զա նա զա նութ յունների տեր մա րդկա նց : Ուստի, կ կ ում ե ն ի զմ նԱվետարանի և Ե կեղեցու ներՀա տ ուկ բա ժ ի ն ն է ։ сկողովները, որոնք ճա նա չվեցին որպես ղէկումենիկ'% СՏիեզերա կա ն), Ե կեղեցու մ ի ո ւթ յա ն ա մ բող ջա կ ա նո ւթ յա ն ա ր տ ա հա յտ ութ յունն է ի ն : Ա յն նոր շեշտ ա գրումը, որ ա յս բ ա ռ ը ձ ե ռ ք բ ե ր ե ց ի դա րի քրիստ ոնեա կա ն կ յա ն ք ի , ա ստ վա ծա բա նությա ն և. բա ռա պ ա շա րի մեֆ, պ ա յմա նա վորվա ծ է ր օրինական ո ւ նա խ ա նձա խ նդիր ա ն Հ ա ն գ ս տ ո ւթ յա մ բ ա յն լա յնա տ ա րա ծ ո ւ բա զ մ ա դ ե մ բա ժ ա նո ւմ նե ր ի նկատ մա մբ, որոն ց ենթ ա րկվել էր •Քրիստոսի Եկեղեցին ա նցա ծ դա րերի ընթ ա ցքում՝.

{.էկումենիկ '» բ ա ռ ն ա յս օր ա վելի լա յն իմա ստ է ձ ե ռ ք բե ր ե լ, որ տ ա ր ա ծվում է քրիստ ոնյա Եկեղեցիների մ ի ^ և ներշփ ումների. Հա ր ա բերո ւթ յո ւն ներ ի , Համատեղ ա ղոթքների, աստվածաբանական քննա ր կում ն երի 1ւ գոր ծնա կ ա ն Հա մա գործա կ­ց ո ւթ յա ն ոզֆ շ ղ թ ա յի վրա : а

Ա յս Հա մա ռոտ դ ի տ ո ղ ո ւթ յո ւն ն ե ր ն ա նելով որպես ներա ծա կա ն մաս, ա յժ մ ես ա ն ցն ո ւմ ե մ ի մ ա յսօրվա ե լո ւ յթ ի կենտ րոնա կա ն ն յո ւթ ի ն ւ Ես մ ի ա յն փ որձելու ե մ նշել, ա ռա նց վերլուծա կա ն մշա կմա ն Հնա րա վորությա ն, էկ ո ւմ ե նի կ բ ն ո ւ յթ ի որոշ Հոսանքները Հ ա յ Ե կեղեցու երկար ո ւ Հակասական պ ա տ մութ յա ն մեֆ, և. Հատ ուկ ո ւշ ա դ ր ո ւթ յո ւն ե մ դա րձնելու Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս ուրբ էֆմիա ծնի Լւ գերմա նա կա ն աստվածաբանական ֆա կուլտ ետ ների, Համալսարանների ո ւ Ե կեղեցիների միֆ/ւ եղա ծ Հա ր ա բերութ յուն ներին, որոնք էկ ո ւմ ե ն ի կ Հ ա րա բերո ւթ յուն ներ ի եիրի մեֆ մի կա րևոր էք ե ն կ ա զ մ ո ւմ Ժ Թ դ ա ր ի վեր ջի ն և ի գա ր ի ա ռա ծին երկու տ ա սնա մյա կումг

Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ի ն , ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն պ ա տ մ ո ւթ յա ն վ ա ղ դ ա ր ե ր ո ւ մ ի ր ծ ա գ ո ւ մ ի ց ի

վեր , ձ և ա վ ո ր վ ե ց ո ւ ա ճ ե ց որպ ես 'Քրիստ ոսի մ ա ր մ ն ի բ ա ղ կ ա ց ո ւ ց ի չ և ա ն բ ա ժ ա ն

մա սըւ Ն ր ա ն ք , ո վ ք ե ր ծ ա ն ո թ ե ն Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ձ և ա վ ո ր մ ա ն վ ա ղ փ ո ւլե ր ի ն ո ւ

ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր ի ն , շա տ լա վ գ ի տ ե ն , ո ր ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յո ւ ն ը Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ

1 0 2 Р-Գ Է&Ս՜ՒԱԾԻՆ 1 9 9 8

տարածվեց, և Եկեղեցին կազմակերպվեց սերտ Հա րա բերութ յա ն մեջ լին ելո վ Հարևա ն երկրների քրիստ ոնյա Եկեղեցիների, մասնավորապես ասորի, Հ ո ւյն , վրա ց և պարսից Եկեղեցիների Հետ: ֊քրիսա ոնյա կ յա նք ի , մտ քի ո ւ քա րոզչա կա նծավալման այնպիսի կենտրոններ, ինչպ ես կա պ ա դովկյա ն կեսարիան, Անտիոքը, Մ ծբինը, Եղեսիան, Ա լեքսա նղրիա ն և ա վելի ո վ Կ Պոլիսշ (Բյուպ ա նդիոն), սերտո­րեն կապված էին և նե ր գր ո ւմ ունեցա ն Հ ա յ Եկեղեցու ա վա նդ ութ յա ն ձևա վորմա ն գործընթ ա ցի մեշ մ ի ն չև Ե դա րի վերջը, որ Ոսկեդարն է Հա յ պ ա տ մությա ն' մաս- նավորապես կրոնական, աստվածաբանական և մշա կ ո ւթ ա յին բնա գա վա ռներում .

Հա ղո րդա կցութ յա ն Հանդեպ ա ն կեղ ծութ յա ն ո ւ պա տ րա սա ա կա մոլթյա ն ա յդ

միտ ումը շարունակվեց նույնիսկ Ջ դա րի "Կ գ բԻյ < *“ ». եՐԲ Հ ա յ Եկեղեցին որոշեց չը ն դ ո ւն ե լ ֊քա ղկեդոնի ժողովը, որտեղ Լ և ո նի Տում ա րն ը նդ ո ւնվ ե ց որպես քրիստոսաբանական դ ո գ մ ա յի Հիմնա կա ն փ ա ստ ա թ ուղթ' ք ա ղ կ ե դ ո ն յա ն բա ն ա ձ և .» ա նվա մբ Հա յտ նի ձևակերպման Հետ միասին= -քրիստոնեական Եկեղեցու մեջ բա ժա նմա ն ա յս ա ռա ջին ցնցում ից Հետո, որն սկսվեց ֊քա ղկ եդ ոնի ժողովով և խ որա ցա վ Ե ո ւ Ջ դա րերի ո վ ըն թ ա ցքո ւմ , Հ ա յ Եկեղեցու կ յա ն ք ն ու վկա յո ւ­թ յո ւ ն ը չշա րունա կվեց որպես « մ ե կ ուս ա ցո ւմ» Ա ր և ե չյա ն քրիս տ ոնեութ յա ն մնա ցյա լ Հատվածից, Ն ույնիսկ սուր վեճերի ո ւ Հա կա մա րտ ությունների ժամանակ Հա րա բերութ յունները շարունակվեցին մասնավորապես Հ ո ւ յն Եկեղեցու, կ . Պոլսի բյո ւգա ն դա կ ա ն Պատրիարքության, Ասորի Եկեղեցու և Վ րա ց Եկեղեցու Հետ, Ա վելի ուշ, Խ ա չա կրա ց շա րժումից Հետո, Հա ր ա բեր ո ւթ յո ւն ն ը ն դ գ ր կ ե ց նա և Լատին Եկեղեցին' Հ ռ ո մ ի Պապի իշխ ա նո ւթ յա ն ներքո . Ա նշուշտ , Հա յա ստ ա նում կա յին որոշակի աշխարհագրական տարածքներ և Հա յ ա զ գ ա բն ա կ չո ւթ յա ն Հատվածներ, որտեղ Հ ո ւ յն ուղղափառ կա ղկ եդ ոնա կա ն) ա զ դ ե ց ո ւթ յո ւն ը գ ո ր ծ ա դ ր վ ո ւմ և եր բե մ ն է լ նույնիսկ պա րտ ա դրվում է ր բ յո ւգ ա ն դ ա կ ա ն կայսրերի կողմից. Զա նա զա ն աստվածաբանական Հոսանքներ կա յին նա և ասորական քրիս տ ոնեութ յա ն մեջ, ինչպ ես վսևերա կա ն* ( Աևերիոս Ա նտ իոքա ցի չափավոր մ ի ա բն ա կո ւթ յո ւն ) և ՀՀուլիա նա կա ն։ (Հուլիա նոս Հա լիկա ռնա սցի ե ր և ո ւթ ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ) քրիստ ոսա բա ­նական դպ րոցները, որոնք արձա գա նք գտ ա ն Հա յա ստ ա նի տ ա րբեր վա յր ե ր ո ւմ : Սակայն Հ ա յ Եկեղեցին անխաթար պա Հեց ի ր Հա կաքաղկեգոնա կա ն դիրքորոշումը և անսասա՛ն իր ա նկա խ ութ յունն ո ւ ի ն ք ն ո ւթ յո ւն ը :

Հ ա յ աստվածաբանական ա վ ա ն դ ո ւթ յա ն ա յս Հա րա տ և միջեկեղեցա կա ն, էկումենիկ Հոսանքի ընդա մենը մի քա նի օրինակ բ ե ր ե լո ւ նպատակով ես կկա մենա յի նշել

ա) է դա րի աԿղ բԻ ^ «Կնիք հսււատոյ I ժ ո ղ ո վ ա ծո ւի կա զմա վորումը Հսէյրաբանական տեքստերի մի ծաղկաքաղ, որտեղ կա ն ընդՀա նրա կա ն և Հ ա յ Եկեղեցու գ ր ե թ ե Հիսուն Հայրեր, որոնց մ ե ջբե ր ո ւմ ն ե ր ը Հավա քվել և ի մ ի են բերվել Հ ա յ ուղղափառ դիրքորոշմա նն օժա նդա կելու և քա ղկեդոնա կա ն քրիստ ո­սաբանական տեսակետին Հա կա դրվելու նպատակով, Գ երմ ա նիա յում ուսա նա ծ Հա յ մ ե ծ գիտ նա կա ն կարապետ Տեր-Մ կրա չ յա ն ը ձ ե ռ ա գ ր ի Հա յտ նա բերողն ու Հրատարակիչը, ց ո ւ յց Է տվել ա յս ծա ղկա քա ղի աստվածաբանական Հա րստ ութ յունը և դ րա կ ա րև ո ր ո ւթ յո ւնը ուրիշ Եկեղեցիների Հետ Էկումենիկ ե րկխ ոսո ւթ յա ն մեջ. Երկար ո ւ մանրամասն գիտ ական ներ ա ծութ յա ն (110 Էջ) մ ե ջ նա ա սում Է. «Կնիք հաւատոյ» ժողովա ծուն, կոթող Հ ա յո ց Եկեղեցու ը ն դ ո ւն ա ծ ա յն դ ա լա ն ական դ ր ո լթ ե ա ն , որ ի լր կատարեալ զա րգա ցմա ն աստիճանին Հասել Է Է դա րի ս կզբում , երկարատև պ ա յքա րից և երերումներից յե տ ո յ վերաՀաստատուել Ը դա րի ս կ զ բ ո ւմ >(Կնիք հաւատոյ, Ն երա ծո ւթ իւն, Էջ СУП, Էջմիա ծին, 1914). Հա տ որը Հստակորենց ո ւ յց Է տալիս և պերճախոս կերպով վ կ ա յո ւմ Է Հ ա յ ա ստ վա ծա բա նությա ն շարունակական Էկումենիկ Հոսանքի մասին,

1998 ԱՋՍ՜ՒԱԾԻՆ Р-Գ ю з

բ ) Ատեփանոս Ս յո ւն ե ց ո լ ( Ը դ ա ր ) մեծա հա րուստ ա ստ վա ծա բա նա կա ն ժ ա ռ ա ն գ ո ւթ յո ւն ը , մասնավորապես կեղծ-Դ իոնիսիոսի ա նվա մբ Հա յտ նի գործերի թ ա ր գ մ ա ն ո ւթ յո ւն ն ե ր ո վ ո ւ մ ե կ ն ո ւթ յո ւննե ր ո վ ։ Ա յսպ իսով, Ե գ ՛՛՛րի ց Հետ ո դ ր վ ա ծ և դիոնիսիոս Ա րիսպ ա գա ցուն (տես Գ ործք ժ է 34) վերա գրվա ծ գործերի Հա վա քա ծուն, որ ներ ա ռնո ւմ է ա յնպ իսի գո ր ծեր , ինչպ ես էԱ ստ վա ծա յին ա նուն­ները՛», Հ.ԽորՀրգական ա ստ վա ծա բա նությունը՛», հ Ե'ր կ ն ա յի ն ու եկեղեցա կա ն նվիրա ­պ ե տ ո ւթ յո ւն ը », ա նշուշտ ն ե ր գ ր ո ւմ ունեցա ն Հես,քա ղկեդոնա կա ն աստ վա ծա բա­նական բա նա վեճերի մ ե ջ , Հաճախ մասնավորապես Հե ղ ի նա կո ւթ յա ն Հավասար ճ ա նա չմա մր օգտ ա գո ր ծվելո վ , ա յսպ ես կ ո չվա ծ, և ՛ «ե րկա բնա կների» , և '

Сմիա բնա կների» կողմից։գ ) Ա սորի Ե կեղ եցու Հետ Հ ա ր ա բե ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ն ա նխա փ ա ն կերպ ով

շա րունա կվեցին բո լո ր Հաջորդ դա րերի ը ն թ ա ց ք ո ւմ . Հ ա յտ ն ի պատմական փաստ Է, որ երկու Եկեղեցիները Հաճախ դիմա գրա վեցին մ ի և ն ո ւ յն մա րտ աՀրավերներին և ա նցա ն նմանատիպ ներքին Հա կա մա րտ ությունների միֆով։ Ը դ ա ր ո ւմ Հովհա ն Օձնեցի կա թողիկոսի ցո ւցա բե ր ա ծ փ ոխ ըմբռնմա ն Հաշտարար դ ե ր ը Մանաղկերտի Հա յտ նի ժողովում, իսկապես շատ կա րևոր ուղենիշ Էր երկու Եկեղեցիների Էկումենիկ Հա րա բերութ յունների պ ա տ մությա ն մեֆ։

Ա վելի ուշ, Ժ Բ և Ժ Գ դա րերում, ե ր բ Հ ա յ Եկեղեցին Հա րա բեր ութ յա ն ա մենա - ե ռ ա ն դ ո ւն ո ւ որոշիչ շրֆանի մեֆ մտ ա վ Բ յո ւգա ն դա կ ա ն Ո ւղղա փ ա ռ Ե կեղեցու Հետ, Ասորի Ուղղափառ. Եկեղեցին նույնպ ես միա ցա վ քննա րկումներին՝ Հա յերի կողքին, քա նի որ նրա նք կ ի ս ո ւմ Էին մ ի և ն ո ւյն քրիստոսաբանական դ ի ր ք ո ր ո շո ւմ ը ։ իսկապես, ա յս Ժ Բ և Ժ Գ դա րերը սերտ Հա րա բերութ յա ն շրէա ններ եղա ն երկու Եկեղեցիների Համար ոչ միա յն դա վանական գ ե տ ն ի վրա , ա յլև մասնավորապես մ եծա ր ժ ե ք մ շա կ ո ւթ ա յին շփ ումների մա կա րդա կի վրա , որոնք ը ն գ գ ր կ ե ց ի ն Ասորի Ուղղա փառ Եկեղեցու ա յնպ իսի մ ե ծ դեմքերի, ինչպ ես Մ իքա յել Ասորին, Հաճախ Հա յտ նի որպես Մ իքա յել Մ եծ (1166-1199), Գ րի գո ր Բա ր Հ ե բր ա ո ւս ը և Հ ա յ Ե կեղեցուց Ներս ես ՊաՀլավունի կա թողիկոսը, որը Հա յտ նի Է որպես ՆերսեսՇ նորհա լի (1166-1173), և Գ րիգոր Տղա ն (1173-1193).

Ա սորերեն լե զվ ի , պ ա տ մութ յա ն, մ շա կ ո ւյթ ի և եկեղեցա կա ն Հա րա բերու­թ յո ւն ն ե ր ի բա զմ ա Հմ ուտ մա սնա գետ Լ և ո ն Տեր-Պ ետ րոսյա նը մի շատ ա րժեքա վոր ո ւս ո ւմ ն ա ս ի ր ո ւթ յո ւն ունի' էԱ սորիների դ ե ր ը կ ի լի կ յա ն Հա յա ստ ա նի մ շ ա կ ո ւյթ իմ ե ջ Ժ Բ և Ժ Գ դ ա ր ե ր ո ւմ » խ ո րա գր ո վ (վենետ ի կ, 1989): Ի ր խ տ ա ցվա ծ եզրա կա ­ց ո ւթ յա ն մ ե ջ նա ա սում Է■ էՀա յ-ա սորա կա ն Հա րա բերո ւթ յուն ներ ի պ ա տ մութ յա ն ը ն թ ա ց ք ո ւմ 1 2 -1 3 -ր գ դա րերը բն ո ր ո շվ ո ւմ ե ն որպես ե ր կ ո ւ ա զգերի մ ի ջ և

անմիֆական Հա րա բերութ յուն ների և սերտ Հ ա մ ա գոր ծա կ ցո ւթ յա ն ժա մանակա­շրջա ն։ Դ րա պ ա տ ճա ռը Կիլիկիո Հ ա յո ց թ ա գ ա վ ո ր ո ւթ յա ն ա շխ ա րհա գրա կա ն դ ի ր ք ն Է և ասորի ո ւ Հա յ ժողովուրդների Հ ա մ ա կե ցո ւթ յո ւն ը Կ իլիկիա յում, ի նչպ ես նա և նրա ն սահմանակից գա վա ռներում ։ Պաշտոնական և կրոնա կա ն երկար տարիների խ որը և ա մ ե ն օր յա Հա րա բերութ յուն ները ասորիների ո ւ Հա յերի մ ի ջ և , ի ր ե ն ց Հետ քն ե ն թ ո ղ ե լ ա յդ ժամանակահատվածի մ շա կ ո ւթ ա յի ն կ յա ն ք ո ւ մ » (Էֆ 16-17)ւ

դ ) Գ եպ քերի ա մենա կա րևոր ո ւ ներ դ ր ո ւմ ա յին զա րգա ցում ը տ եղի ո ւնեցա վ Ժ Բ դա րի երկրորդ կեսին Հ ա յ և Բ յուգա ն դ ա կ ա ն Եկեղեցիների մ ի ջ և ներհուն աստվածաբանական զ ր ո ւյց ն ե ր ո վ ո ւ նա մ ա կ ա գրո ւթ յա մ բ։ Ա յն սկսվեց 1165-^г&, երբ Հ ա յ Ե կեղեցու ամենատաղանդավոր ո ւ զա րգա ցա ծ ա ստ վա ծա բա նններից մ ե կ ը լո ւր ջ և բա ցա տ րա կա ն զ ր ո ւ յց ունեցա վ բ յո ւգ ա ն դ ա կ ա ն կա յսր Ա անուել կոմնենոսի (1143-1180) ներկա յա ցուցիչ Դ ո ւք ս Ա լե ք ս ի Հետւ Ի ր բա ց ա տ ր ո ւթ յո ւն ն ա յնք ա ն Հստակ է ր և ա յնքա ն Համոզիր է ր Հ նչո ւմ , որ իչխ ա նչլ զա րմա ցա վ Հասկանալով, որ ա յն, քւնչ Բ յո ւգա ն դ ա կ ա ն կ ա յս ր ո ւթ յա ն եկեղեցա կա ն ո ւ պետական Հեղ ինա կո ւ-

1 0 4 Р-Գ ԷՋՄԻԱԾԻՆ 1998

թ յո ւն ն ե ր ը . աստվածականներն ո ւ պարզ ժողովուրդը մ տ ա ծում էի ն Հ ա յ Եկեղեցու քրիստոսաբանական գիրքորոչմա ն մասին, չա տ Հ ե ռ ո ւ էր ա յն բա նից, ի ն չ Ներսես Շ նո րհ ա լի եպիսկոպոսը ներկա յա ցրել է ր նմա ն ճ շտ ո ւթ յա մ բ ո ւ պարզ Հստակությամբ՝. Նա ցանկացա վ գրա վոր ունենա լ ա յն, ի ն չ Ա■ Ներսեսը խ ոսել էր բա նա վոր կերպով: Իր ցա ն կ ո ւթ յո ւն ը կա տ ա րվեց (Տե ս տ եքստ ը ք թ ՛ո ւղ թ

Ընդհա նրա կա ն», է է 87-107):Բ յո լզ ա ն դ ի ա յո ւ մ Մա նուել Կոմնենոս կա յսրն ո ւ Մ իքա յել Պատրիարքը

խորապես ա զդվա ծ էին Ս Ներսես Շ նորՀա լու կողմից ձևա կերպ վա ծ Հա յ քրիստ ոսա բա նությա ն դավանական շա րա դրա նքի պ ա ր զո ւթ յա մ բ և Հ ն չե ղ ո ւթ յա մ բ ,Երկու Եկեղեցիների միէև նա մա կա գրութ յա ն մի ո վ չա րք Հ ա ի ր դ ե ց 1166-1179թվա կա նների ժամանակաՀատվածում, ե ր բ երեք կա թողիկոսներ Գ րիգոր ԳՊաՀլավունին (1113-1166), Ներսես ԾնորՀա լին (1166-1173) և Գ րիգոր Տղա ն (1173-1193), Հաջորդաբար ներգրա վվեցին քննա րկմա ն գ ո ր ծը ն թ ա ցի մեջ, որոնցից երեքն էլ կիսո ւմ էի ն աստվածաբանական մտ քի և ա նկեղծ էկ ո ւմ ենիկ տ րա մա դրութ յա ն

մ ի և ն ո ւյն ո գ ի ն ո ւ Հա յա ցքը:Հիմնա կա ն գետ ինը, որի շո ւր ջ լ ո ւ ռ Հա մ ա ձա յն ո ւթ յո ւն գո յա ցա վ , ա յն էր , որ

Հա յերը կ յո ւր ե ղ Ա լեքսա նղրա ցու քրիստոսաբանական բա ն ա ձ և ի Ա մ ի է բ ն ո լթ ի ւ ն Բա նին մա րմնա ցելոյ») Հա մա ձա յն էմ եկ բ ն ո ւ թ յո ւ ն » ասելով չե ն խ ա ո ն ո ւմ երկու աստվածային և մա րդկա յին բն ո ւթ յո ւն ն ե ր ը , կա մ ը ն դ ո ւն ո ւմ մեկը և մ ե ր ժ ո ւմ մ յուսը , ա յլ դ րա նք ա նխ ա ռն ո ւ ա նբա ժա ն միա ցա ծ ե ն դա վա նում, և , որ մ յո ւս կողմից բ յո ւզա նդ ա ցի նե ր ը , С երկու բ ն ո ւ թ յո ւ ն » ասելով, Քրիստոսին երկու մասի չե ն բա ժա նո ւմ ւ ի նչպ ես Ս■ Ներսես ՇնորՀա լին է ա սում ի ր ա ռա ջին դավանական խ ոստ ովա նությա ն մեջւ

Ն ա մա կա գրութ յա ն և պ ա տ վիրա կությունների միջոցով տարված բա նա կցու­թ յո ւն ն ե ր ը Հա յկա կա ն կ ո ղ մ ո ւմ Հա նգեցին Բ յուղա նգա կա ն Եկեղեցու ուղղափա­ռ ո ւթ յո ւն ը ճա նա չելու պատրասաակամության, ե թ ե վերջինս կատարելապես ուղղա փ ա ռ Համարեր Հա յկա կա ն դիրքորոշումը , ա ռա նց պ նդելո ւ Ք ա ղկեդոնի ժողովի և ուրիշ Հ ո ւ յն ծիսական և բ յո ւղ ա ն գ ա կ ա ն կանոնական կա մ նվիրապե­տական ա վ ա նդութ յունների ընդո ւնմ ա ն վրա , և դ ա նախապայման չՀա մա րեր նմա ն ճանա չմա ն Համար։ Աա ա յն ե զ ր ա կ ա ցո ւթ յո ւն ն էր , որին Հա նգեց ձձ.7Գ-ին Գ րիգոր Տղա կաթողիկոսի կողմից Հրա վիրվա ծ եպիսկոպոսաց ժողո վ ը Հ ռ ո մ կ լա յո ւմ , ո ւր ա յդ ժամանակ գ տ ն վ ո ւմ է ր Ա մ ենա յն Հ ա յո ց կա թ ո ղ ի կոս ութ յա ն Ա թ ո ռ ը ։

Սակայն նա խքա ն Հ ա յ Եկեղեցու պաշտոնական պատասխանն ստանա/ր, կա յսրը մաՀացավ, և Բ յո ւզ ա ն գ ի ա յո ւմ քա ղա քա կա ն դեպ քերն ա յնպ իսի ը ն թ ա ց ք ստացան, որ 1166-1179 թվա կա ններին երկու Ե կեղեցիների կողմից ա յնքա ն երա զվա ծ ու Հետ ա պ նդվա ծ մ ի ո ւթ յո ւն ը շոշափելի ա ր դ յո ւն ք չտ վ ե ց Ե կեղեցիների իրական կ յա ն ք ո ւմ ւ

ե ) Հետ ա գա դա րերում, ե ր բ կիլիկ յա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւթ յո ւն ը սերտ Հա րա բերութ յա ն մեջ մտ ավ կիլիկյա ն Դ ո նե ր ով ա նցնող Խ ա չա կիրների իրարաՀաջՈր դ ա լիքների Հետ, Հ ա յ Եկեղեցին Հա րա բերութ յունների զանազան ձ և ե ր զա րգա ցրեց Ա ր և մ ո ւտ քի Լատին Եկեղեցու Հետ, ք ա ն զ ի Խ ա չա կիրների ղեկավար շրջա նա կներում կա յին պապական նվիրակներ ո ւ պատվիրակներ, ո վքե ր շարունակական կապ պա Հեցին Հա յ եկեղեցա կան Հեղինա կութ յունների Հետ, Հ ա յտ ն ի փաստ է, որ ա յս Հա րա բերու­թ յո ւն ն ե ր ի մ ե ծ մասն ա ռա ջ էի ն տ ա րվում քա ղա քա կա ն նկա տ ա ռումներով, որոնք Հաճախ քա ջա լերվում էի ն Կիլիկյա ն Հա յա ստ ա նի թ ա գա վորների ո ւ քա ղա քա կա ն գո րծի չներ ի կողմից' ա յն Հ ո ւյս ո վ ո ւ ա կնկա լութ յա մ բ, որ նմա ն եկեղեցա կան մերձեցմա ն միջոցով ժամանակի ա րևմտ յա ն ո ւժ ե ր ն ի ր ե ն ց ա ջա կ ցութ յո ւնը կ ցո ւ­ցա բերեն Կիլիկիայի Հա յկա կա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւթ յա նն ո ւ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն օժա նդա կելու

ՀԱԼԼԵԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆԻ ՊԱՏՎԱՎՈՐ ԴՈԿՏՈՐԻ ՎԿԱՅԱԿԱՆԻ ՀԱՆՁՆՈՒՄԻՑ ՀԵՏՈ

1998 ԱՋՍ՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 105

Պապերն ակտիվորեն Հետ ամուտ էին նմա ն Հա րա բերութ յա նը մ եկ Հստակ և ա նվիճելի նպ ատ ա կա դրումով• Հ ա յ Եկեղեցին բե ր ե լ դեպ ի Հ ռ ո մ ի կա թոլիկ Եկեղեցու, դավանական սկզբո ւնքներն ո ւ ծ՜իսական ա վ ա նդ ութ յո ւնն ե ր ը և. Հա յ եկեղեցա կան Հե ղ ի նա կո ւթ յո ւնը ենթա րկվա ծ տեսնել պապական իշխ ա նո ւթ յա նը ։

Ես չ ե մ կարող մանրամասնել ա յս Հա րա բերութ յունների զանազան բնա գա վ ա ռ ­ները! Մ եկ ա յլ տ ե ղ ում ես վերլուծել ե մ դ ր ա ն ց Հիմնա կա ն ո ւղ ղ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը 1ւ գնա Հա տ ել ե մ ա յդ Հա րա բերութ յա ն ց ց ո ւն կետերն ո ւ բ ն ո ւ յթ ը մ եկ ո ւր ի չ

Հ ո դ վ ա ծո ւմ ւԱնկախ Հա րա բերութ յա ն վիճա բա նա կա ն բ ն ո ւ յթ ի ց և դավանական Հա րցերում

անպտուղ ե լքի ց , Հ ա յ Եկեղեցու մ շա կ ո ւթ ա յին և ծիսական բնա գա վա ռներն ու գր ա կա նո ւթ յո ւն ը մ ե ծ ա զ դ ե ց ո ւթ յո ւն կրեցի նւ Ա յս բ ո լո ր Հա րա բերութ յուն ների դրա կա ն ա ր ժեքն ա յն էր, որ ժա մանա կի ա ր ևմտ յա ն մ շ ա կ ո ւյթ ը Հարստացման մի ա ղ բ յո ւր դա րձա վ գ ի տ ո ւթ յա ն ե ֊ արվեստի, ինչպ ես դր ա կ ա ն ո ւթ յա ն , մա նրա նկա ր- չո ւթ յա ն-պ ա տ կ եր ա զա րդ մ ա ն, ա յնպ ես է լ կ յա ն ք ի ը ն կ ե ր ա յի ն պ ա յմա նների մա կա րդակների վրա ։

Ա ն ց յա լո ւմ Հ ա յ Եկեղեցու էկումենիկ Հա րա բեր ո ւթ յո ւններ ի որոչ կետերի, Հոսանքների ո ւ ա ռա նձնա Հա ա կոլթ յունների ա յս չա տ Հա մա ռոտ ո ւր վ ա գ ծի ավար­տին ես ա յժ մ ա ն ցն ո ւմ ե մ ի մ խ ոսքի երկրորդ մասին, որը վեր ա բեր ո ւմ է գերմա նա -Հա յ կական Հա րա բերութ յուններին, Հատկապես փ ոխ ա դա րձ ա նկեղ ծր ւ- թ յա ն , խ ոսուն ա ր դ յո ւն քն ե ր ի և. շոշափելի ի ր ա գոր ծո ւմ ներ ի ա ռ ո ւմ ո վ օրինա կելի աստվածաբանական գիտ ա կա ն Հա մա գործա կցութ յա նը :

Ժ Թ դա րի վերջին Հ ա յ Եկեղեցին, ի ր Հո գ և ո ր կենտ րոն Ս ուրբ էջմ ի ա ծնո վ , էկումենիկ տ րա մա դրո ւթ յա ն մ ի նոր ԷՀ բա ց ե ց ա յս ա ն գ ա մ գերմա նա կա ն աստվածաբանական գ ի տ ո ւթ յա ն ակա դեմիական կենտ րոնների ո ւ շրջա նա կների և Գ երմա նիա յի Բողոքա կա ն Եկեղեցիների Հետւ Ձ ե զ ա ռա վել Հա յտ նի է, ք ա ն ի ն ձ , որ դա րի վեր ջի ն ե ր ե ք տ ասնա մյա կները գերմա նա կա ն բող ոքա կա ն աստվածաբանական մ տ ք ո ւմ կա րևոր շրջա դա րձ ա րձա նա գրեցինւ քրիստ ոնեա կա ն պ ա տ մութ յա ն վաղ դա րերի պատմական ո ւ Հա յրա բա նա կա ն ուս ո ւմ նա ս ի ր ո ւթ յո ւննե ր ը տ եղի տ վեցին քրիստ ոնեական Հավատքի է ո ւթ յա ն մ ի նոր մ ե կ նա բա ն ո ւթ յա նը ։ Ա յս շրջա նի բա ց ա ռ ի կ դ ե մ քե րի ց մեկը Հա մա շխ ա րՀա յին ճ ա ն ա չո ւմ ունեցող գիտ նա կա ն- “ աստվածաբան Ա դ ո լֆ ֆ ո ն Հա ռնա կն իրա կա ն ն ե ր դ ր ո ւմ ո ւնեցա վ Գ ե ր մ ա ն ի ա յո լմ գերմա նա կա ն աստվածաբանական մ տ ա ծող ո ւթ յա ն ո ւղ ղ վ ա ծ ո ւթ յա ն մեջ, ե ր բ սկսեց ^ատագովել քրիստ ոնեական Հավատքի ա զա տ ա գրումն ի ր դոգմա տ իկ խ ճ ո ղ ո ւմ ն ե ­ր իցւ ի ր ծա վա լուն աստվածաշնչական ո ւ Հա յրա բա նա կա ն ուս ո ւմ նա ս ի ր ո ւթ յո ւնն ե ր ի և մասնավորապես իր գ լո ւխ գ ո ր ծ ո ց ը Հա նդիսա ցող յ ո թ Հատորանոց պատմության» մեջ (Ա մփ ոփ ումը Հրատարակվեց մ եկ Հատորով' (Դ ոգմա յի պատմության ուրվա գիծ} խ ո ր ա գր ի տակ) նա ց ո ւ յց տ վեց, որ Ա վետ ա րա ններով Հա յտ նվա ծ 'Բրիստոսի ո ւս մ ո ւն ք ի պ ա ր զ ո ւթ յո ւն ը մ թ ա գ նվ ե լ և ա ն գ ա մ աղավաղվել է ր Հունա կա ն փիլիսոփայական ո ւ մետ ա ֆիզիկա կա ն մ տ ա ծո ղ ո ւթ յա ն չա փ ա նիշնե­ր ո վ մոտ ենա լու և մեկնա բա նելու պ ա տ ճա ռով: Ի ր Համար Ա վետ արա նի բո վ ա նդ ա կ ո - ւ թ յա ն մ իզո ւկ ն ի ր բ ն ո ւ յթ ո վ բա ր ոյա գի տ ա կա ն է ։ Գաղափարաբանական, մտ ա Հա յեցողա կա ն և ռա ցիոնա լիստ ա կա ն մ ե կ ն ա բա ն ո ւթ յո լն ն ե ր ը քրիստ ոնեա կա ն Հավատքը տարել ե ն դոգմա տ իկ ձևա կերպ ումների ճանապարՀով, որը վնա սել է քրիստ ոնեական կրոնի գոյա բա նա կա ն բ ն ո ւ յթ ի ն ։ •քրիստոնեական Հա վա տ քի կենդա նի ո ւ կենսա տ ու զ ո ր ո ւթ յո ւն ը , որն ի ր իսկ բ ն ո ւ յթ ո վ ա յնք ա ն ուղղա կիորեն

-աՀ Բ О- ԼՋՍ՜ՒԱԾԻՆ 1998

հ ս ք ե մ կ ա ր ո ղ ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն պ ա տ կ ե ր ը տ ա լ ա յ ն ա մ ե ն ի , ի ն չ ն ր ա ն ք ձ ե ռ ք

ե ր ե ց ի ն գ ե ր մ ա ն ի ա յ ո ւ մ ո ւ ս ա ն ե լ ո ւ ը ն թ ա ց ք ո ւ մ , և ո ր ա վ ե լ ի կ ա ր և ո ր է , թ ե ի ն չ

ձ ե ռ ք բ ե ր ո ւ մ ո ւ ն ե ց ա ն ի ր ե ն ց Ե կ ե ղ ե ց ո ւ կ ե ն տ ր ո ն ն ո ւ ի ր ե ն ց Հ ա յ ր ե ն ի ք ը վ ե ր ա դ ա ռ ­

ն ա , ո ւ ց Հ ե տ ո , Ս ա կ ա յն վ ս տ ա Հ ա բ ա ր ն ր ա ն ք մ ի ն ո ր է ջ բ ա ց ե ց ի ն Գ ե ր մ ա ն ի ա յի և

Հ ա յա ս տ ա ն ի է կ ո ւ մ ե ն ի կ Հ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի մ ե շ ' գ լ խ ա վ ո ր ա պ ե ս ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ­

ն ա կ ա ն Հ ե տ ա զ ո տ ո ւ թ յա ն , Հ ա յր ա բ ա ն ա կ ա ն ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ թ յ ա ն և ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն

ք ա ր ո զ ո ւ թ յ ա ն բ ն ա գ ա վ ա ռ ն ե ր ո ւ մ ,

Նմա ն ուսանողների մ ե ծ քա նա կի մ ի չի ց (կարապետ Տե ր-Մ կ ր տ չյա ն , Գ և ո ր գ Ձ յո ր ե ք չյա ն , Գ ա րեգին Հովսեփ յա ն, կոմիտաս վարդապետ, Հուս իկ Ջ ո Հր ա բյա ն, Երվանղ Տեր-Մ ինա սյա նց և ուրիշներ) ես կկա մենա յի ա ռա նձնա ցնել երկու անուններ, որոնք մասնավոր ա ր ժեք ո ւն ե ն ի ն ձ Համար կարապետ Տ ե ր -Մ կ ր տ չյա ն

և Գ ա ր ե գ ի ն Հ ո վ ս ե փ յ ա ն ,Ա ռ ա ջ ի ն ը ո ր ո շ ի չ դ ե ր է ո ւ ն ե ց ե լ ի մ ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ա կ ա ն ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ի մ ե ջ , ք ա ն զ ի ի ր գ ր ք ե ր ն ո ւ Հ ո դ վ ա ծ ն ե ր ն ի ն ձ ո չ մ ի ա յ ն ս ն ե լ ե ն

գ ի տ ա կ ա ն ի մ ա ց ո ւ թ յ ա ն ի մ ա ս տ ո վ , ա յ լ և Հ ա տ կ ա պ ե ս ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ա կ ա ն կ ո ղ մ ն ո -

ր ո շ մ ա ն , Հ ե տ ա զ ո տ ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ո ւ մ ա ռ ա ր կ ա յա կ ա ն մ ե թ ո դ ա բ ա ն ո ւ թ յ ա ն և

ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ թ յ ա ն ն յ ո ւ թ ի ո ւ ա ռ ա ր կ ա ն ե ր ի ն կ ա տ մ ա մ բ մ ո տ ե ց մ ա ն ի մ ա ս տ ո վ , ո ր

ե ս կ ա ն վ ա ն ե ի ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն մ ո տ ե ց ո ւ մ , յ

Երկրորդը Հետ ա գա յում Կիլիկիո կա թողիկոս Գ ա րեգին Հովսեփ յա նը, մ եկ ուրիշ տեսակի խ որ ն ե ր դ ր ո ւմ ունեցա վ ի մ անձնա կա ն Հ ո գ և ո ր ո ւ մտավոր կազմավորման մ ե ջ , ք ա ն զ ի ես ճա նա չեցի նրան Ա նթիլիա սում, ե ր բ շատ երիտասարդ ուսա նող էի Դ պ րեվա նքում և միա նգա մա յն բա վա րար ա ռ ի թ ն ե ր ունեի ի ր ե ն լսելո ւ ո ւ տեսնելու

ա մ բ ի ո ն ի ն և ա յն պ ի ս ի տ ե ղ ե ր ո ւ մ , ի ն չ պ ե ս տ պ ա ր ա ն ն ո ւ գ ր ա դ ա ր ա ն ը , ո ւ ր ն ա

Հ ա ճ ա խ ա յ ց ե լ ո ւ մ է ր ի ր գ ր ա կ ա ն գ ո ր ծ ե ր ի , մ ա ս ն ա վ ո ր ա պ ե ս ի ր կ ո թ ո ղ ա յ ի ն

Ես կկա մենա յի ընդա մենը ակնարկել որոշ բնա գա վա ռների, ա նշուշտ շատ

1 9 9 8 ԱԶՍ՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 107

ա) Աստվածաբանական կ ր թ ո ւթ յո ւն (V* ասա վ ա ն գ ո ւմ էջմ ի ա ծնի ճ եմ ա րա նում ' կատարելով տես չ ի և գասախոսի պ ա րտ ա կա նությունները)։

բ ) Կրոնական ք ա ր ո զ չո ւթ յո ւն խ ոսքով ե գ ր է ով քա րոզների ե. Հոդվա ծների միջոցով, չափաՀասների կ ր թ ո ւթ յա ն Համար, Հիմնա կա նում որպես Ա մ ենա յն Հ ա յո ց կ ա թ ողիկոսութ յա ն էԱ րա րա տ » պաշտոնական ա մսա գրի խ մ բա գ ի ր և աշխատակից։

գ ) Վարչական աշխատանք եկեղեցա կան կենտ րոնում և. զանա զա ն թ ե մ ե ր ո ւմ որպես թ եմա կա լ առաք նորդ կա մ Հայրապետական պատվիրակ և դպ ր ո ցի ո ւս ո ւց ի չւ

դ ) Գիտական Հետազոտական աշխատա նք Հա յրա բա նա կա ն գր ա կա ն ութ յա ն , Հա յ արվեստի պ ա տ մությա ն (ձ եռա գր եր , մ ա նրա նկա րչութ յուն , ճա րտ ա րա պ ետ ություն , ք ա ն դ ա կ ա գ ո ր ծո ւթ յո ւն ), ա զ գ ա յի ն պ ա տ մութ յա ն Հետ • ներՀ յ ուս վա ծ Եկեղեցու պ ա տ մությա ն բնա գա վ ա ռներ ո ւմ ։ •

Դ ո ւք լա վ ե ք Հասկանում\ որ անՀնարին կ լի ն ի սպ ա ռիչ կերպով ներկա յա ցնել ի րե նց աշխատ ա նքն ա յս բո լո ր տ ի ր ո ւյթ ն ե ր ո ւմ ։ Ա յն կա րիք կունենա դա սա - խ ո ս ո ւթ յո ւն ն ե ր ի , Հոդվա ծների և. ա ն գա մ Հատորների մ ի երկար շա րքի ի ր ե ն ց գ ր ա ­կան աշխատ ա նքն ամբողջա պ ես ներկա յա ցնելու Համար։ ՎստաՀաբար, ծ ա ռ ա յո ւ­թ յա ն ա յս չորս ասպարեզներից ամենաա րդ յունա վետ ո ւ ա րժեքա վոր մ ասր եղել է վերքինր ի ր ե ն ց կողմից կատարված աստվածաբանական և գիտ ա կա ն ա շխ ա տ ա նքը։

Ա. իրենեոս Լիոնա ցու Հունակա ն բն ա գ ի ր ը կորա ծ € Ց ո յց ք ա ռա քելա կա ն ք ա ր ո զո ւթ ե ա ն» գ ո ր ծ ի Հա յե ր ե ն տարբերակի, նրք ֊յն Ս • Ւ րենեոսի < լԸ ն դ դ էմ Հերձուածողաց'ձ կոթ ողա յի ն ա շխ ա տ ութ յա ն որոշ գ ր ք ե ր ի ո ւ պա տ առիկների, Տիմ ոթ եոս կ ո ւզ ի < լԸ ն դ դ էմ ժ ողովոյն 'Հ ա ղ կ ե դ ո վ ն ի վ ե ր ո Հ ի շ յա լ վկնիք Հա ւա տ ո յ) ժ ողովա ծուի Հա յտ նա բերումը կարապետ Տեր —Մ կ ր ա չյա նի կողմից, իսկապես էակա ն ն ե ր դ ո ւմ ն ե ր եղա ն քրիստ ոնեական Հայրա բանա կան գ ի տ ո ւթ յա ն մեէւ

Գ ա րեգին Հովսեփ յա նի կողմից Հ ա յ Եկեղեցու Ը դա րի Հա յրերից ի/ոսրովիկ Թ ա րգմա ն չ ի դավանական {քրիստոսաբանական) ճա ռերի գ յո ւ տ ը և. Հ ա յ արվեստի պ ա տ մութ յա ն, ձ ե ռ ա գ ր ե ր ի մ ա նրա նկա րչութ յա ն ո ւ Հիշատակարանների մա սին մի շա րք գիտ ա կա ն Հոդվա ծներն ո ւ գ ր ք ե ր ն , անկասկած, ա րժեքա վոր ծ ա ռ ա յո ւթ յո ւն ե ն մա տ ուցել Հա յա գիտ ա կա ն ո ւս ո ւմ նա սի ր ո ւթ յուններ ի զա րգա ցմա ն գ ո ր ծ ո ւմ :

Ւ ն չը ես կկա մենա յի նշել ի մ ա յսօրվա խ ոսքի մեջ, ա յն է, որ ա յս երկուսն ի րեն ց ուրիշ ընկերների Հետ միասին մ տ ա ծո ղ ութ յա ն և քրիստ ոնեա կա ն Հավատքի մ ե կ ն ա բ ա ն ո ւթ յա ն մ ի նոր ա ստ վա ծա բա նա կա ն ո ւ ղ ղ ո ւթ յո ւն ն ե ր մ ո ւծ ե ց ի ն Ա ր և ե լյա ն Հա յա ստ ա նի Հ ա յ Ե կեղեցում : Նրա նք ա մ բո ղ ջ ո ւթ յա մ բ օգտ ա գոր ծեցին բո լո ր ա յն ա ռ ա վելութ յո ւն ներ ը , որ ի ր ե ն ք ձ ե ռ ք էի ն բե ր ե լ Գ ե ր մ ա նի ա յո ւմ ստացած կ ր թ ո ւթ յա մ բ տ ի րենցով , ի ր ե ն ց ա մ ուր . գիտ ա կա ն ա շխ ա տ ա նքով, գիտ ա կա ն մոտ եցումը եկա վ փ ոխ ա րինելու աստվածաբանական գ ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ո ւ կրոնա կա ն ք ա ր ո զ ո ւթ յա ն , այսպես ասած, զո ւտ ավանդական ո ւ ավան դ ա պաշտական նեղ մոտ եցմա նըտ

Հա յա ստ ա ն ում ի ր ե ն ց ծ ա ռ ա յո ւթ յո ւն ն ե ր ը Հիմք դ ր ե ց ի ն վերա նորոգչա կա ն ա շխ ա տ ա նքի մ ի նոր դա րա շրջա նի ա ռա նց վտ ա նգի ենթ ա ր կ ե լո ւ ի ր ե ն ց մա յրենի Եկեղեցու Ա վ ա ն դ ո ւթ յա ն ճշմարիտ, վավերական բ ն ո ւ յթ ն ո ւ կենդա նի նկա րա գիրը։ ի նչպ ես կոմիտաս վարդա պետը Հ ա յ ե ր ա ժ շտ ո ւթ յո ւն ը մ ա քրեց Հետ սա մուտ անվավեր ո ւ աղավաղող ա զդ ե ց ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ց ո ւ ձև ա խ եղ ո ւմ ների ց և. վերա կա նգնեց նրա ճշմարիտ պատկերը, ա յնպ ես էլ կարապետ Տ ե ր -Մ կ ր ա չյա ն ն ո ւ Գ ա րեգին Հովսեփ յա նը փ որձեցին վերա Հա յտ նա գործել Հ ա յ Եկեղեցու աստվածաբանական, Հ ո գ և ո ր , մտ ա վոր ո ւ մ շ ա կ ո ւթ ա յի ն ա վ ա ն դ ո ւթ յա ն նա խ նա կա ն դ ի ն ա մ ի կ ա ռա նձնա Հա տ կութ յունները։

Ես Հ ի շո ւմ ե մ Հ ա ն գ ո ւց յա լ կ ա թ ոլիկ աստվածաբան Հ- ի վ կոնգա րին, ով վա տ իկա նի Բ ժողովի Հրա վիրումը բա ցա տ րում է ր Հ ռ ո մ ի կ ա թ ոլիկ Ե կեղեցու

1ПЙ Р-Գ и д ՄԻԱԾԻՆ 1998

г - - - - - - / / I шштштя^шятятт^ттшт աաաալալա — — Լ Լ * * _ » _

մտ ա ծողութ յա ն Ներքո, ինչպ իսիք էի ն Ա դ » լֆ ֆ " ն Հ - > * “ 4 0 * Հ ֊ Լո ՚-թ Հա րդտ ը, թ . ֆ ո ն Ջ ա Հնշ, Հ . О Д М ., Հ- վո ւնդ տ ը , է Հա ուպ տ ը, Ֆ ր ի դ ր ի խ Լ ուֆ ս ը, Կ-

Լ ա մ ս լր ե խ տ ր ե . շ ա ա ո ւ ր ի շ ն ե ր ։Անշուշտ, Հատկանշական է տեսնել, որ կարապետ Տե ր -Մ կ ր ա չյա ն ն ա յս դարի

աո.աշին երեք տարիներին' 1901-1903 թ թ ; «Արարատ, Հ ա ն դ ե ս ո ւմ ի նը Հոդվա ծների մի շարք դ ր ե ց քՔրիսսւոնէութեան իսկութիւնը» խ որա գրի ներքո, գ ր ե թ ե Հետ ևելով ի ր Հա յտ նի ո ւս ո ւցի չ Ա դ ո լֆ ֆ ո ն Հա ռնա կին , որը 1899-1900 թ թ .վեցա մսյա կիսա մյա կում ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւթ յա ն է ո ւ թ յո ւ ն ը * թ ե մ ա յո վ տասնվեց գա սա խ ոսութ յուձների մի չա րք էր տվել Բ ե ռ լի ն ի Համալսարանի տարրեր ֆ ա կ ո ւլ­տետների ավելի քա ն 600 ուսանողների ա ռ ջև , որն ա յնքա ն ո ւժ ե ղ ն ե ր դ ր ո ւմ ունեցա վ ո չ միա յն Գ երմա նիա յում, ա յլև Եվրոպ ա յի և Ա մերիկա յի մ յո ւս Հատ վա ծներում, Եկեք լսենք, թ ե կարապետ Տե ր -Մ կ ր ա չյա ն ն ի ն ք ը ի ն չ է ա սում

ա յ ս մ ա ս ի ն • .

<լԱշխարՀաո.չակ գիտնական-աստուածարանը (Ադոլֆ ֆոն Հսանակը) խ ո ս ո ւմ է ո ւր ե մ ն ա յնպ իսի մի երիտ ա սա րգութեա ն Հետ, որ ժամանակակից քա ղա քա - կ ր թ ո ւթ ե ա ն ր ա րձրո ւթ եա ն վրա յ է կա նգնա ծ և Հա մա կուա ծ է ամրողՀապ էս ի լր գա րու գաղափարներով- նա նպատակ է դ նում , ինչպ էս նա խա բա նի մ էՀ ա կնա րկում է, պատմագիտական եղա նա կով զուտ պապմական իր ո ղ ո ւթ իւններ ը կշռելով , միֆոց տալ չճա նա չելու էականն ո ւ մ նա յո ւնը ե ր ե ւո յթ ն ե ր ի մ է ի և տ եսնելու, որ ք ր ի ս տ ո ն էո ւթ ի ւն ը , որ չա փ և տ ա րբեր Հա մա յն քներ ի ո ւ ո ւ յլղ ո ւ թ ի ւ նների բա ժա նուա ծ, ներքուստ մի է' ն ո յն կեա նքի ա ղ բի ւր ը բ ո լո ր քրիստ ոնեա ների Համար, Մ ենք ե լս կաշխատենք, ք ա յլ աո. ք ա յլ նորան Հետ եւելով, աո. ա ն ց միշտ նորա մտ քերը փ ոխ ա ռնելու, ա յլ միա յն նորա յա ր ո ւց ա ծ խ նդիրն երը շօշա փ ելով ե ւ մեր ընթերցողների ը մ բռն մ ա նը յա րմա րո լե լո վ Յ ո1 3 տալ Հետ զՀետ է մի շարք յօդ ո ւա ծն ե ր ի մէք, թ է ի ՞ն չն է քրիստ ոնէութեա ն էակա նն ո ւ մ նա յո ւնը , ե ւ ապա, ե թ է ժա մանա կը ներէ, թ է մեր եկեղեցական կեա նքի ո՞ր ե ր ե ւո յթ ն ե ր ի մ է Հ ե լ ի ն չ ձ ե ւո վ ար տ ա յա յ տ ո լթ ի ւն է գ տ ն ո ւմ ա յդ , մ ն ա յո ւն ն ո ւ էա կա նը• կա մ ի *ն չ նոր ե ր ե ւո յթ ն ե ր պ էտ ք է յա ոյսֆ գա ն , ինչպ է՞ս ձելա կերպ ուին, որպ էսզի ա րտ ա յա յ տ ո լ-թ ի լն գ տ ն է» («Քրիստոնէութեան իսկութիւնը», Ա նթիլիա ս, 1993, Է1 28)ւ

1 9 9 8 ԱՋՍ՚ԻԱԾԻՆ Р-Գ 1 0 9

Ե վ ապա նա շա րունա կում է խ ոսել քրիստ ոնեական Հավատքի ս կ զ բո ւն ք ա յի ն կատ եգորիա ների կա մ Հիմնա կա ն ս կզբունքների մասին' կապված մա րդկա յին կ յա ն ք ի զանազան երեսների Հա յկա կա ն միջա վա յրի Հետ-. Հ ե տ և յա լ Հոդվա ծների որոշ վերնա գրերն ի նքնի ն ա վելի ք ա ն պերճախոս ե ն ա յս իմաստովս էԱվետարան և ա շխ ա րՀ», էԱվետարա ն և ա ղ քա տ ո ւթ յո ւն » , էԱվետարա ն և Հ ե ղ ի ն ա կ ո ւթ յո ւն » , էԱվետարան և մ շ ա կ ո ւ յթ (կա մ ք ա ղ ա ք ա կ ր թ ո ւթ յո ւն )» ևն:

Գ ա րեգին Հովսեփ յա նն ի ր կ ե ն դ ա ն ո ւթ յա ն օրոք (1947) Հրատարակեց իր ա ստ վա ծա բա նա կա ն ո ւ քա րոզխ ոսա կա ն գ ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ի , ճա ռերի և ա յլ ժողովրդա կա ն ե լո ւ յթ ն ե ր ի ժողովա ծուն մ եկ Հատորի մ ե ջ ' էԳ եպ ի լո ւ յս և կ յա ն ք » նշանակալից խ որա գրովւ Ա յն գ ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ը , որոնք պ ա տ կա նում ե ն եկեղեցա կա ն ծ ա ռ ա յո ւթ յա ն վաղ տարիներին' 1897-1916, շոշա փ ում ե ն ն ո ւ յն Հա րցերը մ ի և ն ո ւյն գիտ ական մոտ եցումով : Ահա մ ի ք ա ն ի Հատկանշական վերնա գրեր' է ՚Բ ր ի ս տ ո ֊ն ե ո ւթ յո լն ' ճանապարՀ դե պ ի կ ա տ ա ր ելութ յուն» , էԿ յա նքի բա նա լին՛», է Գ ի տ ո ւթ յո ւն և Ե կեղեցի», ք ր ի ս տ ո ն յա յի ի դ ե ա լը » , էԵ կեղեցոլ կ ո չո ւմ ը պ ա տ մութ յա ն լո ւ յս ի տա կ» և ն ։

Գիտնա կա նների մ ե ծ մասը, Հա յ եկեղեցա կա ն ա յս երկու պ ա տ կա ռելի դ եմ քեր ի կ յա ն ք ն ո ւ գ ո ր ծ ն ուսումնա սի րելի ս, սովորա բա ր ի ր ե ն ց ո ւշ ա դ ր ո ւթ յո ւն ը կենտ րոնա ցնում ե ն նրա նց պատմագրական ո ւ բա նա սիրա կա ն ժ ա ռ ա ն գ ո ւթ յա ն դիտ ա կա ն և Հաճախ ա շխարՀիկ բնա գա վա ռների վրա ։ Հա զվա դեպ ե ն նրա նք շոշա փ ում նրա նց գրա կա ն ժ ա ռ ա ն գ ո ւթ յա ն կրոնական, աստվածաբանական և բա րոյա գիտ ա կա ն երեսները։

Ես կ ա ր ծո ւմ եմ, որ ա րդա րա ցի կլինեմ, ե թ ե ասեմ, որ գերմա նա կա ն կ ր թ ո ւ թ յո ւ ն ստ ա ցա ծ Հոգև որա կա նութ յունը , որոնց ես Հիշեցի ի մ խ ո ս քի ա յս ուր վ ա գծա յի ն ծավալման մ ե ջ , և մասնավորապես նրա նց մ ե ջ երկու ա մենա Հա յտ նի

դեմ քեր ը կարապետ Տ ե ր -Մ կ ր տ չյա ն ն ո ւ Գ ա րեգին Հովսեփ յա նը, մ ի նոր է ջ բա ցե ցի ն , որն ա յս օր ես կա նվա նեի ա ստ վա ծա բա նա կա ն ո ւ եկեղեցա կա ն էվ ե ր ա ծն նդ յա ն շա ր ժ ո ւմ » ։ Դ ժբա խ տ ա բա ր ա յն կարճ կ յա ն ք ունեցա վ : Պետք է ընդ ո ւն ե լ, որ Հ ո գ և ո ր վերա զա րթոնքի և աստվածաբանական ոգեղինա ցմա ն ա յս նոր Հոսանքի նա խ ա ձեռնողներն ո ւ ջա տ ա գովները չք ա յլե ց ի ն է ի վա յրի դ ա լա ր ւ ո ի և չնա վա րկեցին է ի ջո ւր ս Հա նգստ եա ն» (Աաղմ■ Ի Բ 2)' Ա ստ վա ծս,շնչյա ն Սաղմոսների լե զ վ ո վ ա սա ծ։ Ավանդապաշտ Հատվածները կոտ րվելու Համար բա վա կա ն ա մուր Էին։ Նրա նք ընդհա նրա պ ես պ ա տ կերվեցին և մ եղ ա դ ր վ ե ցի ն գերմա նա կա ն բողոքա կա ն աստվածաբանական մ տ ա ծո ղ ո ւթ յո ւնի ց խորա պես ա զդ վ ա ծ լի ն ե լո ւ և ի ր ե ն ց Հ ա յր ե ր ի Հա վա տ ա ր մ ութ յա նն ո ւ Հ ա յ ուղղա փ ա ռ ա վ ա ն դ ո ւթ յա ն ը դա վա ճա նա ծ լի ն ե լո ւ մեջ՛.

Սակայն ն ե ր դ ր ո ւմ ն ա րվա ծ Էր, և նրա նց գ ո ր ծ ը նույնիս կ ա յս օր ներշնչմա ն ա ղ բ յո ւր Է դա րձել Հո գև ո ր ա կա նո ւթ յա ն նոր ս ե ր նդ ի Համար, որ պ ա տ րաստ վում Է Ս ուրբ Է ջմ ի ա ծնո ւմ ' Հա յա ստ ա նի ա զա տ ութ յա ն ո ւ ա ն կա խ ո ւթ յա ն ա յս տարիներին և Հ ա յ Ե կեղեցու վերա կա նգնմա ն ա յս որոշիչ ո ւ ճակատագրական ժա մա նա կներում։

Ա յս օ ր մ ե ն ք մի էն որ ի ր ա դ ր ո ւթ յա ն » ա ռ ջ և ե ն ք գ տ ն վ ո ւմ Հա մա շխ ա րՀա յին քրի ս տ ո նեո ւթ յա ն մ ե ջ ' և ' ա յստ եղ Գ երմա նիա յում, և ' ի մ մա յր են ի երկիր Հա յա ստ ա նում։ Ե թ ե ես ճիշտ ե մ կ ա ր դ ո ւմ էժա մա նա կի նշա նները»՝ Ա ստ վա ծա շնչի խ ոսքերո վ ասած, աստվածաբանական մ տ ա ծող ո ւթ յա ն ո ւ Հ ո գ և ո ր կ յա ն ք ի նոր Հոսանքներ կա ն։ Է կում ենիկ շա ր ժ ո ւմ ն ա ն ցն ո ւմ Է ա մենա դժվա րին ո ւ պատասխա­նատու ժամանակաՀատվածի միջով, Մ երօրյա գիտ ա կա ն, ա րդյունա բերա կա ն,

Հ ա ս ա ր ա կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ֆ ի զ ի կ ա կ ա կ ^ . կ ե ր ա յի ն տ ի ր ո ւ յ թ ն ե ր ի վ ր ա ,

մ ա ր դ կ ա յ ի ն կ յ ա ն ք ի ո ր ո ն ո ւ մ ն ե ր ի ն ո ր շ ա ր ժ ո ւ մ ն ե ր .

Բ ա ր ո յա կ ա ն վ ա ր ք ի ն ո ր օ ր ե ն ք ն Ր , Գ յ ^ Խ ա կ ե ր պ ե ր ե ն ի Հ ա յտ ե կ ե լ ,ծ ա յր ա Հ ե ղ ա շ խ ա ր Հ ա յն ա կ ա ն կ ո ղ մ ո ր ո շ ^ ^ Ա . յ ե ր

ո ր ո ն ք մ ե զ դ ն ո ւ մ ե ն մ ի ն ո ր օ ր ա կ ր գ Ի ^ մ ա Հ վ ե ի ա ք լ^է կ ո ւ մ ե ն ի կ Հ ա ն դ ի պ ո ւ մ ն ե ր ո ւ մ , Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը մ ե զ ա գ լ լ 1 Ա լձ Հ ք Ր / < / „ձ - ե ն մ ե կ ա ն գ ա մ և ս Հ ա յ ա ց ք ն ե տ ե լ ո ւ ի ր ե ն ց ս ե փ ա կ ա ն

ր ա ք դ ա ր յ ա լ Կո է Վ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ վ ա վ ե ր ա կ ա ն Ա վ ա ն դ ո ւ թ յ ա ն ,ի ն օ ն ա Հ ա ս կ ա ց ո ղ ո ւ թ յա ն վ ր ա Ա վ ե տ ա ր ա ն ի ե . Օ ղ դ Я 1 * I է է I* . „ % ։ 4 Լ * . „ մ ա ն ա կ ա կ ի ղ Հ ո ս ա ն ք ն ե ր ի լ ո ւ յ ս ի տ ա կ ,ի ն չ պ ե ս ն ա և մ ա ր դ կ ո ւ թ յ ա ն կ յ ա ն ք ի ժ ա մ ա ն ա կ ղ ր ց ^ ‘ ի Հ ե տ

Խ ո ր Հ ր դ ա յ ի ն Հ ա մ ա կ ա ր գ ի փ լ ո ւ զ մ ա մ բ , ո ւ ր ի շ ղ Դ ր 4 1 ՛ V I '

Հ ա ն դ ի պ ո ղ ն ե ր ի մ ի ջ ո ց ո վ մ ե զ ն ե ր կ ա յա ց վ ա ծ մ ա ր տ ա հ ր ա վ ե ր ն ե ր ո վ Ա ր և ե յ յ ա ն

Ե վ ր ո պ ա յի ե ր կ ր ն ե ր ո ւ մ Հ ո գ և ո ր կ յ ա ն ք ի ո ւ մ ա ր դ կ ա յ ի ն ա զ ա տ ո ւ թ յ ա ն ձ գ տ ո ւ մ ի

վ ե ր ա զ ա ր թ ո ն ք ո վ և շ ա տ ո ւ ր ի շ ն ո ր ի ր ա վ ի ճ ա կ ն ե ր ո վ ո ր ո ն ց Հ ա ն դ ի պ ո ւ մ ե ն ք

ե ր կ ր ո ր դ Հ ա զ ա ր ա մ յա կ ի վ ե ր ջ ի ն , մ ե ն ք դ ա ժ ա ն կ ա ր ի ք ն ո ւ ն ե ն ք զ ո ր ա ց ն ե լ ո ւ և խորացնելու մեր ընդՀանուր Է կ ո ւ մ ե ն ի կ մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն ը ,

վ ե ր ջի ն երեք տարիներին, որ ես ա նցկա ցրեցի Հա յա ստ ա նում ազատ ո ւ անկախ պ ետ ա կա նությա ն նոր պա յմաններում, որտեղ Եկեղեցին վերա գտ ել Է քա րոզելու և ծա ռ ա յե լո ւ իր ա զա տ ությունը, և կոչվելով ծա ն ր ա գ ո ւյն ո ւ ծա յր ա գ ո ւյն Հ ո գ և ո ր պատասխանատվության որպես Ա մ ենա յն Հ ա յո ց կա թողիկոս, ես տ եսնում ե մ մեր Հ ա յ Ա ռա քելա կա ն Եկեղեցու վ կ ա յո ւթ յո ւն ը վերա բոր բոքելու մ ե ծ կա րիքը, Մ ենք դ ե ռ նոր ենք դուրս գա լիս Հարձակողական ա նա ստ վա ծությա ն տ իրա պ ետ ությա ն յոթա նա սուն տարիների շ ռ ա ն ի ց , որն ա յնքա ն զորավոր դ ր ո շ մ Է թ ո ղ ե լ մեր ժողովրդի, ինչպ ես և մ յո ւս ժոզովուրգների մտ քի ո ւ կ յա ն ք ի վրա, ովքեր նմա ն իրավիճակների միջով անցան, երբ ա մեն փորձ ա ր վ ո ւմ Էր մա րդկա յին կ յա նքի Հ յո ւս վ ա ծքի ց կրոնի բնա ջն ջո ւմ ն ա պ ա Հովկու Համար,

Ն ա և անձնապես ներգրա վվա ծ լի ն ե լո վ Է կում ենիկ շա րժմա ն մ ե ջ ի մ ծ ա ռ ա յո ւթ յա ն ա վելի ք ա ն քա ռա սուն տարիների ը ն թ ա ցքո ւմ , ես դիտ եմ, թ ե որքա ն կա րևոր Է և որքա ն օգտակար կարող Է լի նե լ մ ի մ յա ն ց նկատ մա մբ տ րա մա ղրվա - ծ ո ւթ յո ւն ը , մեր կոչմա ն էը ն գ Հ ա ն ր ո ւթ յո ւն ը » և մ եր ջա նքերի ներդա շնա կումը մեր ժամանակների նոր մարտաՀրավերներին դի մա գրա վելու մ ե ջ , Է կում ենիկ շա ր ժ ո ւմ ն աստվածաբանական ու Հոգև ո ր Հարստացման ա ղ բ յո ւր Է եղել ի ն ձ և շատ ուրիշների Համար, ովքեր ա նկեղծորեն և պատրաստակամորեն ներգրա վվել ե ն դր ա մ ե ջ , Հա կա ռա կ բո լո ր նոր դժվա րութ յունն երի, ե ր բե մ ն նույնիսկ ճգնա ժա մերի, մ ենք մեր Տիրոջ և Իր պատվիրանի Համա՛ձայն պարտավոր ե ն ք Հետ ա մուտ լի ն ե լո ւ բա ր եկ ա մ ո ւթ յա նն ո ւ երկխ ոսութ յա նը ո չ միա յն գաղափարների, գ ի տ ե լի ք ի ու տ եղեկա տ վությա ն փոխանակման ա ռում ո վ, ա յլև Հատկապես մ եր սեփական ա վա նդութ յուններն ո ւ կ յա ն ք ի փ ո ր ձ ա ռ ութ յո ւն ներ ը մ ի մ յա ն ց Հետ կիսելու իմաստով։ էԲա նավեճիէ ժամանակն անցել Է, Նոր Հրա մա յա կա նը ճշմարիտ, ա նկեղծ և. ընդՀա նուր Сերկխ ոսութ յա ն * կոէն Էւ

Հայա ստ ա նում\ Լ եռնա յի ն *Լար արա ղ ո ւմ 1ւ Ս փ յո ւռ ք ո ւմ մ ե ն ք մ ի նոր խ ն դ ր ի աո. Հև. ե ն ք գ տ ն վ ո ւմ : Ա յն կ ա յա ն ո ւմ է Քրիստոսի Հավատքի էէա կա ն ո ւՀավիտենական> ծա վա լումների և. մ եր Հ ա յր ե ր ի ուսուցումներիդ ա յն սերունդների ո գի ն ո ւ Հա վա տ ա րմությունը վերա կենդա նա ցնելու մեֆ, ո վք ե ր ի ր ե ն ց ս րբա կյա ց կենցա ղով ո ւ գործ՛ով ապրեցին ա յդ Հավատքը դա րերի Հա լա ծա նքների ու փ որձո ւթ յուններ ի միֆով:

Մոդեռնիստական, ա ն գա մ Հ ետ - մոդեոնիստական, ծա յրա Հեղ ա է խ ա ր Հա յն ական և ապա կրոն ական ա զ դ ե ցո ւթ յա ն Հոսանքների մարտա Հր ավերն իսկապես շատ էու֊ր ^

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 111

է ։ Հ ո գ և ո ր ա րժեքների ձ գ տ ո ւմ ն ա յստ եղ է . ժ ող ո վ ո ւր դը դ ա ժա ն կա րիքի մեՀ է։ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ավետարանական պատկերը ն ո ւյն ք ա ն իրական է ա յսօր, ինչպ ես մեր ՏիրոՀ Ժամանակ- «Հունձը աոատ է , իսկ մշակնհրը' սակսո. արդ, աղաչեցէյւ հնձի Տիրոշը, որ մշակներ հանի իր հնձի համար> (Մ Ա ՏԹ ■ թ 37-38): Սակայնե թ ե ձա խ ողվենք ղրա ն ճիշտ և Հա մա րժեք պատասխան տ ա լու մեֆ, մ ե ն ք աստ վա ծա պա րգև Հնա րա վորությունը բ ա ց թ ո ղ ա ծ կ լի ն ե ն ք : Ա յղ պ ի ս ո վ , ստ եղծվա ծ դ ա տ ա ր կ ո ւթ յո ւնը անպա յմա նորեն կ լց վ ի մ եր քրիստ ոնեական Հավա տքին խ ո ր թ և ա ն դա մ Հակառակ տարրերով։

Ե վ ա յստ եղ, գ ե ր ա գ ո ւ յն կ ա ր և ո ր ո ւթ յա ն և Հրատապ բ ն ո ւ յթ ի ա յս խ ն դ ր ի մեֆ մ ե ն ք ուրիշ Եկեղեցիների ո ւ երկրներ ի (նե րա ռ յա լ Գ երմա նիա յի) մ եր քրիստ ոնյա եղբա յրների ո ւ ք ո ւ յր ե ր ի Հա մերա շխ ութ յա ն կա րիքն ո ւն ե ն ք : Մ ենք ա յժ մակտիվորեն ներգրա վվա ծ ե ն ք Եկեղեցու ծա ռա յողների Հոգևորա կա նների ու աշխարՀա կա նների, տ ղա մա րդկա նց ո ւ կանանց նոր սերունդ պատրաստելու անմիջական կենսական գ ո ր ծ ի մեֆ, ովքեր կկարողանան ա ռա ք տանել Եկեղեցու 'Բրիստոսատուր ա ռ ա ք ե լո ւթ յո ւն ը և ա յն ժ ո ղ ով ր դ ի Համար դա րձնել մա տ չելի , ը ն դ ո ւն ե լի և ա րձա գա նքելի ։

Մ ի խ ոսքով, մ ե ն ք կա րիքն ուն ե ն ք նմա ն մի սերունդ կա զմա վորելու գ ո ր ծ ը ն թ ա ց ի մեֆ մ տ նելու, ո րը կկա րողա նա վերստ եղծել պա տկերը և վերա կենդա նա ցնել ո գ ի ն և մտավոր ո ւ բա րոյա կա ն կերպարը ա յնպ իսի դ եմ քերի , ի նչպ իս իք ե ն կարապետ Տ ե ր -Մ կ ր տ չյա ն ն ո ւ Գ ա րեգին Հովսեփ յա նը։ Ա նկեղծ էկ ո ւմ ենիկ Հա րա բերութ յա ն մի նոր ո ւղ ի պետք է սկսվի Հա յա ստ ա նի մեր Ե կեղեցու և գերմա նա կա ն կա թոլիկ ո ւ Բողոքա կա ն Եկեղեցիների մ ի Հև ։ Ես ա նկեղծորեն Հ ո ւ յս ո ւն ե մ , որ Հա մ ա չխ ա ր Հա յի ն Հ ա ղ ո ր դ ա կ ց ո ւթ յա ն նոր դ յո ւր ո ւթ յո ւն ն ե ր ը մ ե զ օգ ն ե լո ւ ե ն նմա ն մ ի Հ ա մ ա գո րծա կ ցութ յա ն Հետ ա մուտ լի ն ե լո ւ մ ե^ ' ի բ ա ր օ ր ո ւթ յո ւն մ եր Համապատասխան Եկեղեցիների և ի խ ն դ ի ր 'Քրիստոսի Եկեղեցու մ ի ո ւթ յա ն ու ա ռ ա քե լո ւթ յա ն ։

Ա մ ե ն ի ն չ կա խ վա ծ է մ եր կ ա մ ե ցո ղո ւթ յունի ց ո ւ ա ն կ ե ղ ծ ո ւթ յո ւն ի ց , մեր էկ ում ենի կ մ ա սնա կցութ յա ն վա վերա կա նութ յունից , Հա ստ ա տ ա կա մությունից և Հ ա մ ա ռ ո ւթ յո ւն ի ց ։ Ա ն ց յա լի փ ո ր ձ ա ռ ո ւթ յո ւն ը չպ ետ ք է մ ն ա որպես Հարված բա ներիЪ Հ ի շո ղ ո ւթ յո ւն , ա յլ պետք է ներշնչմա ն ա ղ բ յո ւ ր դա ռնա Հա րվելիք բա ների» Համար և պետք է ա րվի ը նդ Հ ա ն ո ւր վճռա կա ն մ ա սնա կ ցո ւթ յա մ բ ներկա յումս և ա պ ա գա յի Հեռա նկա րով ո ւ տեսիլքով՝.

ԱՅՑԵԼՈԻԹՅՈԻՆ ՀԱԱԵԻ ՀՆԱԳՈԻՅՆ ՄՈՐԻԹՍԲՈՒՐԳ ԹԱՆԳԱՐԱՆ, ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ՔԱՂԱՔԱՊԵՏ ԿԼԱՈՒՍ ՌԱՈԻԵՆԻ "ՀԵՏ

Այստեղից Նորին Սուրբ Օձությունն իր շքա խ մբով առաջնորդվեց դեպի Հալլե քա ղա քի հնագույն Մորիթսբուրգ թա նգարան: Բարձրաս­տիճան հյուրերին թանգարանի մուտքի մոտ դիմավորեց քաղաքապետ Կյաուս Ռաուենր: Գեղեցիկ և հարուստ ցուցադրանքներով ձևավորված սենյակներից մեկում տիար Ռաուենր բարիգայստյան ջերմ խոսքեր ասաց Հա յոց Գարեգին Ա Կաթողիկոսին, շնորհավորեց համալսարանի աստվածաբանական ֆակուչտետի բարձրագույն տիտղոսին արժանա- նաչու համար, ապա անդրադարձավ, հայ-գերամանական հարաբերու­թյուններին, ի մա սնավորի' Հա լլե քա ղա քի և Հա յա ստ ա նի միջև գոյություն ունեցող մշակութային կապերին, և խ ոսքն ավարտեց հայերեն նախադասությամբ. « Բարի գալուստ, Վեհափառ Տեր, Հալլե քաղաք՛»:

112 Р-Գ էսՍ՚ԻԱԾՒՆ 1 9 9 8

Ապա Նորիև Ս ր բո լ„ո լնր փոխադարձեց իր զգա ցումները և

ռուս, նշանակում է շատ արժեքավոր բան կորցնեիՀանդիպման Վերտում փոխանակվեցին հուշա նվերներ: Նորին

Սրբությանն ա,սաեղ հանձնվեցին հնատիպ ու արժեքավոր գրքեր:

ԱՅՑԵԼՈԻԹՅՈԻՆ ՖՐԱՆՉԻՍԿ311Ն (ККАЖЖКСНЕв Т П Т Ш С ; Հ Ի Մ Ն Ա Ր Կ Ո Ի Թ Յ Ո Ի Ն

Մորիթսբուրգ թանգարանից Նորին Սուրբ Օձությունն, իր շքախմբով պրոֆեսոր Հերման Գոյցի ուղեկցությամբ այցեչեց ՀաԱե քաղաքի ձրանչիսկյան Հիմնարկություն (РгапсЫзсЬе Տէ,քէսոՏ;, ուր ևս դիմավորվեց աոանձին սիրով և ջերմությամբ: Այստեղ վեհափառ Հայրապետը շրջեց սրահներով, դիտ եց ազգերի այբուբենների ցուցատախտակը, ուր մյուսների շարքում իր ուրույն տեղն է զբաղեցնում Հայոց Մեսրոպարարայբուբենը' գեղարվեստորեն նկարազարդված տառերով:

Ֆրանչիսկյան Հիմնարկությունում նույնպես հանդիպումն ավարտ­վեց հուշանվերների հանձնումով: Հայոց Հայրապետին այս անգամ ևս նվիրեցին հնատիպ ու արժեքավոր գրքեր:

Երեկոյան Գարեգին Ա Կաթողիկոսն իր շքախմբով վերադարձավ Քյոլն:

Ա Յ Լ Հ Ա Ն Դ Ի Պ Ո Ւ Մ Ն Ե Ր

Հունվարի 29-ի հինգշաբթի օրը ևս Նորին Սրբության համար հա գեցա ծ էր աշխատանքային եռուզեռով: Առավոտյան Ք-յոէնում Ամենայն Հայոց Հայրապետը հանդիպումներ ունեցավ Եվրոպական Խորհրդարանի ներկայացուցիչների հետ, որոնց Նորին Սրբությունը ճանաչում էր դեռևս Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածնից. երբ նրանք այցելել էին Հայաստան:

Հանդիպումների ընթացքում ծավալվեց մտերմիկ զրույց, շոշափ­վեցին երկկողմանի հետաքրքրություններ ներկայացնող հա րցեր: Առանձնակի շեշտվեց Հայ Եկեղեցու և նրա առաջնորդի կատարած մեծ աշխատանքը Եկեղեցիների համեղբայրության շրջանակներում, ինչպես նաև հայ ժողովրդի հոգևոր վերազարթոնքի ուրախառիթ փաստը:

Հանդիպումներից հետո Գարեգին Ա Ամենայն Հա յոց Կաթողիկոսը հյուրանոցի իր հարկաբաժնում մի շա րք հա րցա զրույցներ տվեց տեղական լրատվական ծառայությունների ներկայացուցիչներին:

Ն Ո Ր Ի Ն Ս Ր Բ Ո Ւ Թ Յ Ա Ն Հ Ա Ն Դ Ի Պ Ո Ւ Մ Ը

Գ Ե Ր Մ Ա Ն Ի Ա Յ Ի Կ Ա Թ Ո Ղ Ի Կ Ե Ե Կ Ե Ղ Ե Ց Ո Ւ

Ե Պ Ի Ս Կ Ո Պ Ո Ս Ա Կ Ա Ն Ժ Ո Ղ Ո Վ Ի Ն Ա Խ Ա Գ Ա Հ Կ Ա Ր Լ Լ Ե Հ Մ Ա Ն Ի Հ Ե Տ

Օրվա երկրոդ կեսին, ժամը 14.ՕՕ-ին, Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն իր շքա խ մբով մեկնեց Բոնն, ուր հանդիպում ունեցա վ Գերմանիայի

1998 Ա&Ս՜ՒԱԾԻՆ Р-Դ 113

Կաթողիկե Եկեղեցու եպիսկոպոսական ժողովի նախագահ պրոֆեսոր դոկտոր Կարլ արքեպիսկոպոս Լեհմանի (ЕпеЫбсЬоГ РгоГ Эг. Каг1 ЬеЬшапп;հետ:

Բարեողջույնից հետո, Կարլ Լեհմանը Նորին Սրբությանը նախ ծանոթացրեց ներկաներին' եպիսկոպոսական ժողովի քարտուղար, Թրիերի եպիսկոպոս Լեո Շվարցը (Ьео Տ օ հ ^ ռ Լ միջեկեղեցական հարաբերությունների պատասխանատու Ավգուստ Կորց (Аи8из1 Сохйг) եպիսկոպոսը, ուսումնական հանձնախմբի պատասխանատու Վայր Բոքենհա րդը (Ра1ег ВоскспЬагс!;, արտաքին հարաբերությունների պատասխանատու Վիսմենը Օ ւտБгпеппЛ պրոֆեսոր Լեհմանի փոխանորդ և քարտուղար Լանգենդեորֆերը (ЬапеепёогГег;:

Պրոֆեսոր Լեհմանից հետո իրեն ուղեկցողներին ներկայացրեց նաև վեհավւաո Հա յրա պ ետ ը: Նորին Սրբությանն ընկերա կցում էինԳարեգին և Նորվան եպիսկոպոսները, ինչպես նաև Առաջնորդարանի դիվանապետ Վազրիկ Բազիլը:

Հանդիպման ընթացքում Նորին Սրբությունը ներկայացրեց Հա յ Եկեղեցու ներկա իրավիճակը 70 տարիների համայնավարական կարգերից հետո, մտահոգություն հայտնեց Հայաստանում աշխուժացած աղանդավորական շարժումների առիթով, որոնց հիմնական նպատակը մարդորսությունն է և հավատափոխությանն ուղղված աշխատանքը: վեհափառ Հայրապետը անդրադարձավ նաև Հայաստանում մեր Եկե­ղեցու ներկա պահանջներին: Իբրև ասվածի արձագանք, Կաթողիկե Եկեղեցու ներկայացուցիչները խոստացան օժանդակել Հա յ Եկեղեցու վարդապետության տարածմանը' հոգևոր գրականության տպագրման ճանապարհով:

Հանդիպման վերջում, ի պատիվ Նորին Սուրբ Օծության, եպիսկոպոս Լեհմանի կողմից Դրեսեն հյուրանոցի սրահում տրվեց պաշտոնական ճաշ:

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ՅՈՀԱՆՆԵՍ ՌԱՈԻԻ ՀԵ ՏՀունվարի 30-ին, ուրբաթ օրը, առավոտյան ժամը 10.00-ին, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ.

Գարեգին Ա Ամենայն Հա յոց Կաթողիկոսին ընդունեց Հյուսիսային Հռենոսի և Արևելյան Ֆ ա փ ա նա հա նգի նա հա նգա պ ետ տիար Յոհաննես Ռաուին (1оЬаппе5 Каи;:

Խոսակցության թեման երկու երկրների, քույր Եկեղեցիների համագործակցության խորացումն էր, Գերմանիայի տվյալ նահանգում իրենց բնակությունը հաստատած հայ ժողովրդի զավակների հետ առնչվող խնդիրները, ինչպես նաև Եկեղեցիների համեղբայրությունը:

Անդրադարձ եղավ նաև Հայաստանի նորանկախացյայ Հանրապե­տության ներկա կացութաձևին, Հա յ Եկեղեցու այսօրվա դերին, ինչպես նաև հոգևոր վերաղարթոնքի ուղին բռնա ծ ժողովրդի առջև ծառացած խնդիրներին:

վերջում փոխանակվեցին հուշանվերներ:

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ՔԼԱՈԻՍ ՔԻՆԿԵԼԻ ՀԵ Տ

Քիչ ուշ, ժամը 11.00-ին Նորին Սրբությանն ընդունեց Գերմանիայի Դաշնության Արտաքին գործերի նախարար տիար Քլաուս Քինկեէը (ЮаиБ Ктке1Л'

114 Р-Գ է ջ մ ի ա ծ ի ն 1 9 9 8

Զրույցի ընթացքում, ինչպես նախորդ հանդիպմանը, խոսվեց Հայաստանի ներկա իրավիճակի և խ նդիրների Դարաբաղյան հիմնահարցի խաղաղ ճանապարհով կարգավորման հարցերի շուրջ:

Քննարկվեցին նաև հ ա յ - գերմանական կապերի ամրապնդմանը վերաբերող հարցեր. Հայաստանին հուզող խնդիրները, շոշոփվեցին թե' քաղաքական, թե' մշակութային երկկողմանի հարաբերություններինառնչվող թեմաներ:

Երկու հանդիպումների ընթացքում Վեհափառ Հայրապետին ուղեկցում էին Գերմանիայի հայոց թեմի առաջնորդ Դեր. Տ . Գարեգին եպս. Բեգչյանը, Կենտրոնական Եվրոպայի Հայրապետական պատվի­րակ և Փարիզի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Նորվան եպս. Զաքարյանը, հոգևոր հայրեր և ազգայիններ:

Հանդիպման վերջում փոխանակվեցին հուշանվերներ, ապա Հայոց Հայրապետը. արտգործնախարար պարոն Քինկեփ խնդրանոք. աղոթեց վերջինիս համար:

Ը Ն Դ Ո Ւ Ն Ե Լ Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն Հ Հ Դ Ե Ս Պ Ա Ն Ա Տ Ա Ն Ը

Նույն օրը, երեկոյան, ի պատիվ Նորին Սրբության, Բոննում, Հայաս­տանի Հանրապետության դեսպանատանը, տրվեց պաշտոնական ճաշ:

Մինչ հանդիսույթը, Վեհափառ Հա յրա պետը մուտք գործեց դեսպանատուն, օրհնեց ավանդական աղն ու հացը:

Ապա Գերմանիայում Հայաստանի արտակարգ և յիազոր դեսպան տիար Աշոտ Ոսկանյանը հակիրճ տեղեկություններ տվեց դեսպանատան գործունեության մասին:

Շքեղ սրահում կազմակերպված հյուրասիրությանը ներկա էին 200-ից ավելի հրավիրվածներ, այդ թվում՝ ՀՀ Դեսպանության աշխատակազմը, Գերմանիայում հավատարմագրված տարբեր երկրների արտակարգ և լիազոր դեսպաններ, դիվանագիտական այրեր, Քույր Եկեղեցիների բարձրաստիճան հոգևորականներ, տեղական իշխանությունների ներկայացուցիչներ, նշանավոր ազգայիններ, հյուրեր:

ճաշկերույթն սկսվեց Տերունական աղոթքով, ապա ՀՀ Արտակարգ և Լիազոր դեսպանը ողջույնի խոսք ուղղեց ներկաներին, մեկ անգամ ևս բարի գալուստ մաղթելով Ամենայն Հայոց Հայրապետին' օրհնաբեր այս այցելության համար:

Նորին Սուրբ Օծությունը, շնորհակալական խ ոսք ուղղեԼով ՀՀ Դեսպանությանը իրեն տրված պատվի և հյուրասիրության համար, միաժամանակ իր հովվապետական այցելությունն ի Գերմանիա, բնորոշեց այսպես.

« Կ ո ւ գ ա մ ճ ա ն չ ն ա լո լ մ ե ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը և ճ ա ն չ ո վ ե / ո լ ի մ ժ ո ո ո վ ո ւ ր դ ե ն » ևավելացրեց.

« . . . Ի ն ձ ի Հ ա մ ա ր ա յս պ ա հ ը մ ա ս ն ա վ ո ր ն շ ա ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն ո ւ ն ի ա մ բ ո ղ Հ

Հ ո վ վ ա պ ե տ ա կ ա ն ա յց ե լ ո ւ թ յա ն ի մ չ ր Լ ա ն ի ն : . . . Ի մ ն ա խ ո ր դ ն ե ր ի ց „ չ մ ե կ ը ,

սՐ ^ նԻ ց դ ա ր ե ր ն ո ւ յն ի ս կ ա ռ ա Հ , ե ր բ ո ւ ր ի շ ե ր կ ի ր է ի ն գ ն ո ւ մ , ի ր ե ն ք ի ր ե ն ց

ր կ ր ի ՛ ի ր ե ն ց ժ ո ղ ո վ ր դ ի , ի ր ե ն ց պ ե տ ո ւ թ յա ն դ ե ս պ ա ն ա տ ա ն մ ե ֆ ե ր բ ե ք չ է ի ն ը ն դ ո ւ ն վ ո ւ մ : Ե ս ա չ , ե թ ե յ ո թ ը տ ա ր ի ա ռ ա է ե կ ա ծ լ ի ն ե ի , ե ս է լ պ ի տ ի

չ ո ւ ն ե ն ա յի մ ե ր Հ ա ր գ ա ր ժ ա ն դ ե ս պ ա ն ը , և մ ե ն ք ա յս օ ր Ա ս տ ծ ո ւ ն փ ա ռ ք ե ն ք

>

ԱՐՏ

ԳՈՐօ

ՆԱ

ԽԱՐԱ

Ր ՔԼ

ԱՈՒՍ

ՔԻ

ՆԿԵԼ

Ի ՀԵ

Տ

ՀԱՅԱ

ՍՏԱՆ

Ի ՀԱ

ՆՐԱՊ

ԵՏՈՒ

ԹՅԱ

Ն ԴԵ

ՍՊԱՆ

ԱՏԱՆ

Ը

1 9 9 8 ԱԶՍ՜ՒԱԾՒՆ Р-Դ 115

տ ա լի ս , որ վ ե ր ա գ տ ա ՜ն ք , Ա ս տ ո ւծ ո օ գ ն ո ւ թ յա մ բ վ ե ր ա գ տ ա ն ք մ ե ր ե ր կ ր ի ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը և ա ն կ ա խ ո ւ թ յո ւ ն ը , որ Ա ս տ ո ւծ ո տ վ ա ծ տ ո ւ ր ք ն է ռ ւ օր Հ ն ո ւ թ յո ւ ն ը ." Հ ե տ և ա բ ա ր ես ի մ շ ն ո ր հ ա կ ա լո ւթ յո ւն ն ե ր ն ե մ Հ ա յտ ն ո ւ մ պ ա ր ո ն Ո ս կ ա ն յա ն ի ն , ո ր ձ ե զ բ ո լո ր ը հ ր ա վ ի ր ե ց , որ ես տ ե ս ն ե մ , թ ե դ ո ւ ք է լ Հ ա յո ց ե ր կ ր ի ա ն կ ա խ ո ւ թ յո ւ ն ը ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ մ ե ք և գ ն ա հ ա տ ո ւ մ ե ք :

Ա յս ե ր կ ր ո ւ մ ' Գ ե ր մ ա ն ի ա յո ւ մ , ե վ ր ո պ ա կ ա ն ո ւ ր ի շ ե ր կ ր ն ե ր ո ւ մ

ա ռ հ ա ս ա ր ա կ հ ա յո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն ա յն գ ա ղ ա փ ա ր ը կ ա , ո ր մ ե ն ք չ ,ա ր գ վ ե լ ե ն ք ,

հ ա լա ծ վ ե լ ե ն ք , ց ե ղ ա ս պ ա ն ո ւ թ յա ն ե ն թ ա ր կ վ ե լ ե ն ք , մ ի խ ո ս ք ո վ հ ա յը

գ ա ղ թ ա կ ա ն ի պ ա տ կ ե ր է ց ո ւ յ ց ա վ ե լ ա շ խ ա ր հ ո ւ մ : Փ ա ռ ք Ա ս տ ո ւ ծ ո , ա յս օ ր

մ ե ն ք 2 0 - ր դ դ ա ր ը վ ե ր կ ա ց ն ո ւ մ ե ն ք ա ր և ը տ ե ս ն ե լ ո վ մ ե ր ե ր կ ր ռ ւ մ ,ա զ ա տ ո ւ թ յա ն և ա ն կ ա խ ո ւ թ յա ն ա ր և ը , ո ր ո վ հ ե տ և մ ե ն ք դ ա ր ի ս կ ղ բ ի ն

տ ե ս ա ն ք խ ա վ ա ր ը , մ ո ւ թ ը , ա ր յո ւ ն ը , լ ա ց ը : Ե վ ա յս օ ր տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք Ա ս տ ո ւ ծ ո

ա չ ք ը պ ա յծ ա ռ հ ս կ ո ւ մ է մ ե ր ե ր կ ն ք ո ւ մ : Ե ս ի մ շ ն ո ր հ ա կ ա լո ւ թ յո ւ ն ը հ ա յտ ն ե ց ի

ա յս ե ր կ ր ի վ ա ր չ ա պ ե տ դ ո կ տ ո ր Հ ե լ մ ո ւ տ Ք ո լ ի ն , ն ա և ա յս օ ր ա ր տ ա ք ի ն

գ ո ր ծ ո ց ն ա խ ա ր ա ր ի ն ' պ ա ր ո ն Ք ի ն կ ե ՛չի ն և ն ա և ձ ե ր ա ն ձ ե ր ի մ ի ի ց ո վ ,

դ ե ս պ ա ն ն ե ր ի մ ի ի ց ո վ ի մ շ ն ո ր հ ա կ ա լ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ն ե մ հ ա յտ ն ո ւ մ ձ ե ր

ե ր կ ր ն ե ր ի ղ ե կ ա վ ա ր ն ե ր ի ն , ո ր ո ն ք ա յս ն ո ր ա ծ ի ն , ն ո ր ա բ ո ւ յ ս մ ե ր

Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն զ ո ր ա վ ի գ կ ա ն գ ն ե ց ի ն :Ա շ խ ա ր հ ը պ ե տ ք ո ւ ն ի խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն և ա ր դ ա ր ո ւ թ յա ն : Մ ա ն ա վ ա ն դ ա յդ

տ ա ր ա ծ ա շ ր ջ ա ն ի ն ' Կ ո վ կ ա ս յա ն ա շ խ ա ր հ ո ւ մ : Ե կ ե ք բ ո լ ո ր ս մ ի ա ս ի ն ձ ե ռ ք ­

ձ ե ռ ք ի տ ա ն ք , ո ր պ ա տ ե ր ա զ մ չ լ ի ն ի , զ ի ն ա կ ա ն բ ա խ ո ւ մ ն ե ր չ լ ի ն ե ն և մ ա ր դ ո ւ

պ ա տ ի վ բ ե ր ո ղ ե ղ ա ն ա կ ն ե ր ո վ լ ո ւ ծ վ ե ն բ ո լ ո ր հ ա ր ց ե ր ը : Թ ո ղ Ա ս տ վ ա ծ օ ր հ ն ի

Գ ե ր մ ա ն ի ա ն և ձ ե ր բ ո լ ո ր ե ր կ ր ն ե ր ը » :

Ներկաներին իր ողջույնի խոսքը հղեց նաև պրոֆեսոր տիկին Սնդրեա Շմիտը և խոսքի վերջում վեհափառ Հայրապետին նվիրեց կիլիկյան շրջանի 12-րդ դարի մի ձեռագիր Ավետարանի գիտական հրատարակությունը, որում տ պ ա գրվա ծ են վերոհիշյալ ձեռագիր Ավետարանում պատկերազարդված մանրանկարներից և գունավոր պատկերներից:

Ընդունելության ընթացքում հյուրերին սրտի խոսք ասաց նաև Բոնն քա ղա քի փոխքաղաքապետը:

Հանդիսույթն ավարտվեց հուշանվերների փոխանակումով:

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ՔՅՈԼՆԻ ԿԱՐԴԻՆԱԼ ԵՈԱԽԻՄ ՄԱՅԶՆԵՐԻ ՀԵ ՏՀունվարի 31-ին, շաբաթ օրը, առավոտյան ժամը 9.00-ին, Նորին

Սուրբ Օծությունը հանդիպեց Քյոլնի կարդինալ Եոախիմ Մայզների (1оасЫш Мвдпег; հետ :

Վեհափառ Հորն ընկերակցում էին Գերմանիայի հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Գարեգին եպս. Բեգչյանը, Գյուտ և Նորվան Սրբազանները, թեմի հոգևոր դասը, ինչպ ես նաև հա յ համա յնքի ներկայացուցիչներ:

Զրույցի ընթա ցքում կարևորվեց միջեկեղեցական հա րա բերու­թյունների և քրիստ ոնեա կա ն եղբայրությա ն ա նհրաժեշտությունը: Խոսակցության նյութ դարձան նաև Գերմանիայի Առաջնորդությունն ու նրա առջև ծա ռա ցա ծ խ նդիրները, Հա յա ստ ա նի տնտեսական ու

116 Р-Գ է ջ մ ի ա ծ ի ն 1998

քաղաքական ներկա կացությունը. Հա յ Եկեղեցու դերը հոգևոր վերազարթոնք ապրող հայ ժողովրդի կյանքում:

Հանդիպման վերջում փոխանակվեցին հուշանվերներ:

ԷԿՈՒՄԵՆԻԿ ԱՂՈԹՔ ՔՅՈԼՆ Ի ՄԱՅՐ ՏԱՃԱՐՈՒՄՊաշտոնական ընդունելությունից հետո. Նորին Սրբությունն իր

շքախմբով, ինչպես նաև կարդինալ Եոախիմ Մարխերի ընկերակ­ցությամբ, առաջնորդվեց դեպի Քյոլնի փառավոր Մայր Տաճար:

Կանոնական աղոթքից հետո, հայ հոգևորական դասը երգեց « Ուրախ 1եր» շարականը:

Հավարտ էկումենիկ աղոթքի, վեհափառ Հայրապետը հոգվոց կարդաց Տաճարում թաղված, իրեն նախկինում ծանոթ կարդինալ Ֆրինսկի դամբարանի առջև' հանգուցյալի հոգու խաղաղության համար:

Այնուհետև հոյակերտ Տաճարի վերջին ճարտարապետը Հա յոց Հայրապետին ի մոտո ծանոթացրեց Տաճարի ճարտարապետական լուծումներին, մանրամասն բացատրություններ տվեց, և ապա պատ­վարժան հյուրերը դիտեցին Տաճարի առավել կարևոր ու նշանավոր հատվածները:

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ԳԵՐՄԱՆԱՀԱՅ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴՈՒԹՅԱՆ ՀԵ ՏՆույն օրը, երեկոյան, Վեհափառ Հայրապետը, Գերմանիայի Հայոց

Առաջնորդարանի նախաձեռնությամբ, Քյոլնի հայ համայնքի սրահում հանդիպում ունեցավ գերմանահայ երիտասարդության հետ:

Նախ բացման խ ոսքով հանդես եկավ Ք յոլնի հոգևոր հովիվ արժանապատիվ Տ . Մյուռոն քահանա Սարգսյանը և, հանուն գերմանահայ երիտասարդության, բա րի գալուստ մաղթեց Հա յոց Հայրապետին' իր օրհնաբեր այցելության ուրախ առիթով:

Այնուհետև Նորին Սրբությունն իր հայրապետական պատգամը հղեց երիտասարդներին' հորդորեւով մշտապես հավատարիմ մնալ նախնյաց ավանդին, Հա յ Աոաքերսկան Եկեղեցուն և Հա յրենիքին: Հայըհարատևել է իր ւեզվով ու երկաթագիր գրերով: «Աչիարհի „ր ծագում էլ ապրելիս լինեք,- շեշտեց Նորին Սրբությունը,- երբեք մի' մոռացեք մայրենի լեզուն ու մայր Հայրենիքը»:

Իր պատգամից հետո, Գարեգին Ա Կաթողիկոսը պատասխանեց ներկաների հարցերին:

Հավարտ հանդիպման, երիտասարդները, որպես գեղեցիկ հուշ, նկարվեցին իրենց հոգևոր առաջնորդի հետ:

^Հոգեհույզ հանդիպումն ավարտվեց Վեհափառ Հոր « Պահպանիչ»-

ՀՐԱԺԵՇՏԻ ՃԱՇ՝ ՔՅՈԼՆԻ ԹԵՄԱԿԱՆ ԽՈՐՀՐԴԻ ԿՈՂՄԻՑ

Երիտասարդության հետ հանդիպումից հետո. Գերմանիայի Հայոց Առաջնորդության Թեմական Խորհրդի կողմից, ի պատիվ Նորի 1

1998 Ա&Ս՜հԱԾՒՆ Р-Գ 117

Սրբության, Մարիթիմ հյուրանոցի շքեղ սրահում արվեց հրաժեշտի ճաշ, որին ներկա կին ոչ միայն Թեմական Խորհրդի անդամները, այլև Գերմանահայոց հոգևոր դասը, քույր Եկեղեցիների և տեղական իշխանությունների ներկայացուցիչները, պաշտոնատար աղ անձինք:

ճաշի ընթացքում իրենց սրտի խոսքը Հայոց Հայրապետին հղեցին Թեմական Խորհրդի ատենապետ դոկտոր Սարգիս Քեհյա յա նը, գերաշնորհ Տ . Նորվան եպս. Զաքարյանը, թեմի առաջնորդ գերաշնորհՏ . Գարեգին եպս. Բեգչյանը: , ,

Ապա ջերմ ընդունելության համար իր խորին շնորհակալությունը ներկա ներին հայտնեց Վեհավւառ Հա յրա պ ետ ը' մաղթելով նրանց հարատևություն և հաջողություններ:

Հրաժեշտի ճաշի վերջում փոխանակվեցին հուշանվերներ:

վ ե հ ա փ ա ռ հ ա յ ր ա պ ե տ ը բ ե ռ լ ի ն ո ի մ

Փետրվարի 1-ին, կիրակի օրը, շարունակելով իր հովվապետական այցը Գերմանիա, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա Ամենայն Հա յոց Կաթողիկոսը մեկնեց Գերմանիայի նորահռչակ մայրաքաղաք Բեռլին:

Վեհափառ Հայրապետին ուղեկցում կին թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Գարեգին եպս. Բեգչյա նը, Կենտրոնական Եվրոպայի Հա յրա ­պետական պատվիրակի փոխանորդ և Լիոնի առաջնորդ գերաշնորհ Տ. Նորվան եպս. Զաքարյանը, գավազանակիր հոգեշնորհ Տ . Արտակաբեղա Տիգրա նյա նը:

Նորին Սրբությանը դիմավորեցին Հյուս. Գերմանիայի հոգևոր հովիվ հոգեշնորհ Տ. Սերովբե վրդ. Իսախանյանը, Բեռլինի հայ համայնքի ներկայացուցիչները, Գերմանիայի Ավետարանական Եկեղեցու պատվելի Մանֆրեդ Ռիխթերը, Գերմանիայում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան Աշոտ Ոսկանյանը, լրագրող Համո Պետրոսյանը, տեղական իշխանությունների ներկայացուցիչները, պաշտոնատար այլ անձինք:

Բարեողջույնի խոսքերից հետո, շքախումբն առաջնորդվեց դեպի Բեռլինի Ավետարանական Եկեղեցու Մայր Տա ճա ր:

ՀԱՅԱԾԵՍ Ս. ՊԱՏԱՐԱԳ ԲԵՌԼԻՆԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԱԿԱՆ ՄԱՅՐ ՏԱՃԱՐՈՒՄ

Մայր Տաճարի մուտքի մոտ Նորին Սրբությանը դիմավորեց տաճարի քարոզիչ Մարթին Բերը (МаЛт ВесгЛ' Բարի գալուստյան խ ոսքից հետո, շքախումբն առաջնորդվեց դեպի Ավագ Խորան, ուր, ձեռամբ Տ . Նորվան եպս. Զաքարյանի, մատուցվեց հայածես Սուրբ և անմահ Պատարագ:

«Հ ա յր մեր»-ից առաջ ներկա հավատացյալներին իր հայրապե­տական պատգամը հղեց Ամենայն Հայոց Հայրապետը: Նորին Սրբու­թյունն իր քա րոզում անդրադառնալով Բեոլին քա ղա քում բնակվող հայության վերջին հայրուրամյակի պատմությանը, բա խ տ ին ու ճակատագրին, քաջալերեց նրանց պատվախնդիր գործունեությունը: Շարունակելով իր խոսքը, Վեհափառ Հայրապետն ավելացրեց, որ ինքը « որպես Հայոց Հայրապետ չի գար երկրե մը, ուր կտիրե լացը, ցավը, սովը: Այլ կուգա երկրե մը, որը վերագտած է իր անկախությունն ու. ազատությունը: Այսօր բացառիկ և անկրկնելի պատմական օր է րեռլինահայ գաղութի և հայ Կաթողիկոսների պատմության մեկ: Մեր նախորգներեն

118 Р-Գ է ջ մ ի ա ծ ի ն 1 9 9 8

Բեռլի ն եկած էր Խրիմյան Հայրիկը' Հարգված, արյունաքամված Հայաստան են: Այսօր աո_ա9ին անգամը ըԱալով, Հայոց Հայրապետը կոլգա ձեզի ազատ, անկախ Հայաստան են»: վեհափառ Հայրապետն այսպես բնորոշելով հովվապետակսւն իր այցելությունն ի Բ եպ ին' վերանորոգության ու վերազարթոնքի կոչ արեց բեռյինահայությանը:

Հավարտ Սուրբ և անմահ Պատարագի, Նորին Սրբությունը հայոց Մեծ եղեռնի և համաշխարհային երկրորդ պատերազմի զոհերի հիշատակի ծաղկեպսակ զետեղեց Բեռյինի բռնազոհերի հուշարձան- կոթողին ե «Հոգւոց» կարդաց նրանց հոգիների խաղաղության համար:

ԷԿՈՒՄԵՆԻԿ ԱՂՈԹՔ ԵՎ ՀԱՆԳԱՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆ'ԵՐԵՎԱՆՈՒՄ ԿԱՌՈՒՑՎՈՂ Ս. ԳՐԻԳՈՐԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ ՄԱՅՐ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՀԱՄԱՐՆույն օրը, երեկոյան, տեղի ունեցավ միասնական աղոթք' Կաթողիկե,

Ավետարանական և Ուղղափառ քույր Եկեղեցիների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ: Համատեղ աղոթքի ընթա ցքում հանգանակվեց գումար, որը հատկացվեց քաղաքամայր Երևանում կառուցվող Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ Մայր եկեղեցու շինարարությանը:

Ապա հյուրընկալների կողմից ողջույնի ու բարիգայստյան խոսք ասաց Բեռլին-Բրանդենբուրգի Ավետարանական Եկեղեցու եպիսկոպոս պատվեյի վպֆգանգ Հյուրերը (У/Ы^ал^ НиЬегЛ* Նա խորին շնորհա­կալություն հայտնեց Նորին Սրբությանը' հրավերքին ընդաոաջեԼու համար:

վեհափառ Հայրապետը բարձր ■ գնահատեց Քրիստոնյա Եկեղե­ցիներում այսօր իշխող եղբայրության ոգին, ինչպես նաև նրանց համատեղման, միասնակամ ու բարյացակամ հարաբերությունները և ընդգծեց.

« Ա ն ց յա լ գ ա ր ո ս ն Խ ր ի մ յա ն Հ ա յր ի կ ը ե կ ա վ Բ ե ռ . լ ի ն ' մ ա ս ն ա կ ց ե լ ո ւ

գ ա գ ա թ ա ժ ո ղ ո վ ի մ ը : Ա ն ո ՜ չ գ ե ր մ ա ն ե ր ե ն գ ի տ ե ր , ո ՛ չ ֆ ր ա ն ս ե ր ե ն , ո ՜չ

ա ն գ լ ե ր ե ն . . . : Ս ա կ ա յն ա ն գ ի տ ե ր բ ո լո ր ի ն Հ ա ս կ ա ն ա լի լ ե զ ո ւ ն , ո ր լ ա ց ի ո ւ

բ ո ղ ո ք ի լ ե զ ո ւ ն է ր : Ո ր ո վ Հ ե տ և ա ն կ ո լ գ ա ր կ ո տ ո ր ա ծ ի , Հ ա ր գ ի , ց ա վ ի Հ ա յա ս -

տ ա ն ե ն : Դ ժ բ ա խ տ ա բ ա ր ս ա կ ա յն ք ա ղ ա ք ա գ ե տ ն ե ր ը ա յդ չ է ի ն Հ ա ս կ ն ա ր :

Ա հ ա վ ա ս ի կ ա յս օ ր ե ս կ ո լ գ ա մ ն ո ւ յ ն ե ր կ ր ե ն , ն ո ւ յ ն ա զ դ ե ն , ն ո ւ յ ն Ե կ ե ղ ե ց ի ե ն

և ո ւ ն ի մ լ ե զ ո ւ մ ը , ո ր ն ո ր ե ն Հ ա ս կ ն ա լի է բ ո լ ո ր ի ն , դ ա է կ ո ւ մ ե ն ի կ շ ա ր ժ մ ա ն

մ ի ո ւ թ ե ն ա կ ա ն լ ե զ ո ւ ն է , ք ա ն ի ո ր ե ս ա յս օ ր կ ո լ դ ա մ ա ն կ ա խ ա ց ա ծ , Հ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ա ռ ա ծ ե ր կ ր ե մ ը . . . » :

Վեհափառ Հայրապետը հույս հայտնեց, որ ապագայում միջեկե­ղեցական շարժումները առավել մեծ ծավալների պիտի հասնեն Աստուծո փառքի և ժողովուրդների բարօրության համար:

ՃԱՇ ԲԵՌԼԻՆՒ ՀԱՅ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԿՈՂՄԻՑ'Ի ՊԱՏԻՎ ՀԱՅՈՑ ՀԱՅՐԱՊԵՏԻ

ագռթք ի9 հեաո՛ Ւ 4 ատՒՎ Նորին Սուրբ Օծության, Բեռլինի հայ համայնքի կողմից տրվեց ճաշ, որին մասնակցում էին հայ

1998 Ա.Օ.ՄՒԱԾԻՆ Р-Գ 119

հոգևորականաց դասը, քույր Եկեղեցիների բարձրաստիճան հոգևորա­կանները, Կաթողիկե Եկեղեցու կարդինալ Շթերցինսկին (вЮггакуЛ Բրանդենբուրգի սենատի ներկայացուցիչ Ալմութ Բերդերը (АЬтшЛ ВегеегУ սենատի մշակույթային գործերով երեսփոխան Փաթերմանը (Ра1еппаппЛ Բեռլին-Բրանդենբուրգի օտար համայնքների պատասխա­նատու պատվելի Քրիստֆրիդ Բերդերը (Շհոտմոէձ Вег8сгЛ ինչպես նաևմեծաթիվ հայորդիներ:

Հոնթացս ճաշկերույթի բարեողջույնի խոսքեր ասացին առաջնորդ սրբազան հայրը, հոգեշնորհ Տ . Սերովբե վրդ. Իսախանյանը. տիկին Սոնա Ատերը և պատվելի Մանֆրեդ Րիխթերը (Мапйгеё ШсЫегЛ՛

Նորին Սրբությունը, գնահատելով տիկին Սոնա Այբերի երկարամյա և անձնվեր ծառայությունը համայնքի վարչությունում, նրան պարգևատ­րեց « Ներսես Շնորհա փ » շքանշանով: Նույն պարգևին արժանացավ նաև Ավետարանական Եկեղեցու հովիվ պատվելի Մանֆրեդ Րիխթերը համայնքին ցուցաբերած օժանդակությունների, ինչպես նաև Ղարա- բաղի հիմնահարցին վերաբերվող գրքի հրատարակության համար:

Վեհափառ Հայրապետն այնուհետև « Օրհնության գրեր» շնորհեց Գերմանահայ երիտասարդական առաջին միության կազմակերպիչ և հայոց լեզվի ուսուցչուհի տիկին Երանուհի Հարթմանին և համայնքի խորհրդի վարչության անդամ և գերմանահայ մամուլի աշխատակից պարոն Համո Պետրոսյանին:

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ԲՐԱՆԴԵՆԲՈՒՐԳԻ ՆԱՀԱՆԳԱՊԵՏՄԱՆՖՐԵԴ ՇԹՈԼԲԵԻ ՀԵ ՏՓերտրվարի 2-ին. երկուշաբթի օրը. Վեհափառ Հայրապետն իր

շքա խ մբով այցելեց Պոտսդամ քա ղա ք, ուր հա նդիպ ում ունեցա վ Բրանդենբուրգի նահանգապետ տիար Մանֆրեդ Շթոլբեի (Мапй-ей Տէօկ»; հետ:

Հանդիպմանը ներկա էր նաև Պոտսդամի մշակույթի նախարար Րա յխ են (КешЬс;.* Խոսակցության հիմնական թեման Պոտսդամում գտնվող հայ ժողովրդի մեծ բարեկամ, աստվածաբան. քա ղա քա գետ և գրող Յոհաննես Լեփսիուսի (.1858-1926) բնակարանը տուն-թանգարանի, ինչպես նաև հայ մշակույթի օջախի վերածելն էր:

ՅՈՀԱՆՆԵՍ ԼԵՓՍԻՈՒՍԻ ԲՆԱԿԱՐԱՆԸ ԿԴԱՌՆԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԿԵՆՏՐՈՆԾավալված ջեր մ զրույցն ավարտվեց փ ոխ հա մա ձա յնությա մբ:

Նահանգապետն ու մշակույթի նախարարը խոստացան անել ամեն ինչ, որպեսզի իրականություն դառնա Ամենայն Հա յոց Հա յրա պետի և գերմանահայ համայնքի առաջարկը:

Նախատեսվեց նաև Լեփսիուսի տուն-թանգարան կամ հայկական մշակույթի կենտրոն տեղափոխել Յոհաննես Լեփսիուսի անձնական արխիվը' շուրջ 30 հազար փաստաթղթերով: Արխիվը ցարդ պահվում է Հա լլե քաղաքի Մարթին Լյութեր համալսարանում, հայագետ պրոֆեսոր Հերման Գոլցի հսկողության ներքո:

1 2 0 Р-Գ ԱսՍ՚ԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ՊՈՏՍԴԱՄԻ ՔԱՂԱՔԱՊԵՏ ԴՈԿՏՈՐ ԳՐԵՄԼԻԽԻ ՀԵՏԱյս օգտաշատ հանդիպումից հետո Նորին Սուրբ Օծությանն

ընդունեց Պոտսդամի քաղաքապետ դոկտոր Գրեմլիխը (От. СгешНсЬЛ֊Ո ո ?ա գ ո ւր ա ն ք հ ց հ ետ ո , ա յս տ ե ղ ևս ծ ա վ ա լվ ե ց ն ո ւյն մ տ ե ր մ ի կ

զ ր ո ւյցը : Խ ոսա կցութ յա ն թ ե մ ա ն դ ա ր ձ յա լ Լ ե փ ս ի ո ա ի տ ո ւն -թ ա ն գա ր ա ն ն էր և հ ա յկա կա ն մշա կույթի կ ե ն տ ր ո ն ը :

Ք ա ղ ա ք ա պ ետ դո կտ որ Գ րեմ փ խ ը ն ո ւյն պ ե ս հ ա վ ա նութ յուն տ վ եց ա ռա ջա ր կ ին' խ ո ս տ ա ն ա լո վ գո ւմ ա րն եր հ ա տ կա ցն ե լ տ ո ւն -թ ա ն գա ր ա ն իվեր ա նոր ոգո ւթ յա ն հ ա մ ա ր:

Հանդիպման վերջում վեհավւառ Հայրապետն ու իր շքախմբի անդամները գրառում կատարեցին պատվո հյուրերի և տպավորու­թյունների հուշամատյանում:

ՅՈՀԱՆՆԵՍ ԼԵՓՍԻՈԻՍԻ ԱՆՎԱՆ ՓՈՂՈՑԻ ՀԱՆԴԻՍԱՎՈՐ ԲԱՑՈՒՄԸՔաղաքապետի հետ ունեցած հանդիպումից անմիջապես հետո,

Նորին Սուրբ Օծությանն առաջնորդվեց դեպի Պոտսդամ քաղաքի Բորնշտեդտեր նոր թաղամաս, որի փողոցներից մեկը կոչվելու էր հայոց Մեծ եղեռնից մազապուրծ հայության անմոռաց պաշտպանի' Յոհաննես Լեփսիուսի անվամբ, և ուր պետք է կատարվեր բացման ու անվանա­կոչության հանդիսավոր արարողությունը:

Մինչ փողոցը երիզող ժապավենի հատումը, բացման հանդիսավոր խոսք ուղղեց ներկաներին Պոտսդամ քա ղա քի Ավետարանական Եկեղեցիների վերատեսուչ Նորին Սրբություն Հանց Ուլրիխ Շոզցը (Нэпе Ս1ոշհ Տշհս1շ;.

« Զ ե ր դ Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն ,Մ ե ծ ա հ ա ր գ տ ի ա ր ք ա ղ ա ք ա պ ե տ ,

Ս ի ր ե լի հ յո ւ ր ե ր և հ ա մ ա ք ա ղ ա ք ա ց ի ն ե ր .

Ո ւ լ , չ ա տ ո ւ չ , ս ա կ ա յն ա մ ե ն պ ա ր ա գ ա յի ն մ ի ն չ և ա յս հ ա ր յո ւ ր ա մ յա կ ի

ա վ ա ր տ ն է Պ ո տ ս դ ա մ ք ա ղ ա ք ը մ տ ա բ ե ր ո ւ մ ի ր կ ա ր և ո ր հ ա մ ա ք ա ղ ա ք ա ­

ց ի ն ե ր ի ց մ ե կ ի ն ' պ ո տ ս գ ա մ ց ի դ ո կ տ ո ր Յ ո հ ա ն ն ե ս Լ ե փ ս ի ո լ ս ի ն : Ք ա ղ ա ք ի հ ե տ

մ ի ա ս ի ն , ն ա և ե կ ե ղ ե ց ի ն է Պ ո տ ս գ ա մ ո ւ մ մ տ ա բ ե ր ո ւ մ ի ր հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ի ց մ ե կ ի ն ' ե ղ բ ա յր Լ ե փ ս ի ո լ ս ի ն :

Գ ր ե թ ե ի ր մ ա հ վ ա ն 6 2 - ր դ տ ա ր ե լի ց ի օ ր ը ( վ ա ղ ը ն ր ա մ ա հ վ ա ն օ ր ն է : Ն ա

մ ա հ ա ց ե լ է 1 9 2 6 թ . մ ա ր տ ի 3 - ի ն ) ի վ ե ր ի Յ ո հ ա ն ն ե ս Լ ե փ ս ի ո ւ ս ը պ ե տ ք է

պ ա տ վ վ ի հ ր ա պ ա ր ա կ ա վ ' Հ ա յա ս տ ա ն ի ց դ ո ւ ր ս , ի ր ն ա խ ը ն տ ր ա ծ գ ո ր ծ ե լ ա ֊ վ ա յր ո ւ մ , ո ր տ ե ղ մ ի ն ո ր փ ո ղ ո ց կ կ ր ի ն ր ա ա ն ո ւ ն ը :

Պ ո տ ս դ ա մ ի ք ա ղ ա ք ա յի ն ո ր ո չ ա դ ի ր ժ ո ղ ո վ ի ց , ե կ ե ղ ե ց ո ւ ց դ ո ւ ր ս կ ա մ ն ե ր ս ,

ո ր ո չ հ ա մ ա ք ա ղ ա ք ա ց ի ն ե ր ի հ ա մ ա ր ս ա մ ի հ ա ջ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն է ' ն ր ա հ ի շ ա տ ա կ ի

հ ա մ ա ր ի ր ե ն ց հ ա ս տ ա տ ա կ ա մ ո ւ ե ռ ա ն դ ո ւ ն ա շ խ ա տ ա ն ք ի մ ե շ : Ն ր ա ն ք չ է ի ն

ո ւ զ ո ւ մ բ ա վ ա ր ա ր վ ե լ ն ր ա ն ո վ , ո ր Յ ո հ ա ն ն ե ս Լ ե փ ս ի ո ւ ս ի կ յա ն ք ն ո ւ գ ո ր ծ ը

մ ն ա մ ի ա յն Ֆ ր ա ն ց Վ ե ր ֆ ե լ ի « Մ ո ւս ա լ ե ռ ա ն 4 0 օ ր ե ր ը » գ ր ք ի ը ն թ ե ր ց ո ղ ն ե ր ի

և պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ո ւ գ ի տ ո ւ թ յ ա ն հ ե տ ա ռ ն չ վ ա ծ մ ի ք ա ն ի ա ն ձ ա ն ց

տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ը : Ա յս ն ո ր փ ո ղ ո ց ի բ ն ա կ ի չ ն ե ր ը ' ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր ն ո ւ վ ա ր ո ր դ ­

ն ե ր ը , ո ւ ս ո ւ ց ի չ ն ե ր ն ո ւ Պ ո տ ս դ ա մ ի հ յո ւ ր ե ր ը ա յս ո ւ հ ե տ պ ե տ ք է ո ր չ հ ա ր ց ն ե ն .

ՄԻ ՊԱՀ ԼԵՓՍԻքէՒՍԻ ՓՈՂՈՑԻ ԱՆՎԱՆԱԿՈՉՈՒԹՅԱՆ ԱՐԱՐՈՂՈՒԹՅՈՒՆԻՑ

ԲԵՌԼ

ԻՆԻ

ՔԱՂԱ

ՔԱՊԵ

ՏԱՐԱ

ՆՈՒՄ

« Ո ՞ վ է ր ա յս Յ ո հ ա ն ն ե ս Լ ե փ ս ի ո ւս ը , և ի ն չ ո ՜ւ , է ն ր ա ա ն ո ւն ը Հ ի շ ա տ ա կ վ ո ւմ Պո ա ս դ ա մ ո ւ մ և ա շ խ ա ր հ ո ւ մ » : Մ ե ր ե ր ե խ ա ն ե ր ն ա յլև ս պ ե տ ք է ո ր չա մ ա չե ն Ե ր և ա ն ի և ո ղ չ ա շ խ ա ր հ ո վ տ ա ր ա ծ վ ա ծ ս փ յո ւ ռ ք ա հ ա յ ե ր ե խ ա ն ե ր ի ա Վ և , ո վ ք ե ր ո ր պ ե ս Ց ե ղ ա ս պ ա ն ո ւթ յա ն վ ե ր ա պ ր ո ղ ն ե ր , Յ ո հ ա ն ն ե ս Լ ե փ ս ի ո լս ի ա ն ո ւն ը կ ր ո ւ մ ե ն ի ր ե ն ց ս ր տ ե ր ո ւմ , ո վ ք ե ր ն ր ա ն բ ա ր ե կ ա մ ո ւ հ ա յր ե ն կ ո չ ո ւ մ և ս ի ր ո ւ մ ա յն պ ե ս , ի ն չպ ե ս մ ա ր դ ս ի ր ո ւ մ է ի ր պ ա հ ա պ ա ն հ ր ե շ տ ա կ ի ն :

Յ ո հ ա ն ն ե ս Լ ե փ ս ի ո ւս ը ա յս տ ե ղ ի ց մ ի վ ճ ռ ա կ ա մ , բ ա յց ն ա և հ ո ւս ա հ ա ­տ ե ց ն ո ղ ո ւ մ ի ա յն ա կ պ ա յք ա ր է մ ղ ե լ հ ո ղ ա գ ն դ ի հ ն ա գ ո լ յն ք ր ի ս տ ո ն յա մ շ ա կ ո ւ յթ ն ո ւն ե ց ո ղ ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ յա ն ք ի ի ր ա վ ո ւ ն ք ի և ա ր ժ ա ն ա պ ա տ վ ո ւթ յա ն Հ ա մ ա ր :

Գ ե ր մ ա ն ի ա յի դ ա շ ն ա կ ի ց Օ ս մ ա ն յա ն կ ա յս ր ո ւ թ յա ն Ե ր ի տ թ ո ւ ր ք ի շ խ ա ն ա ­

վ ո ր ն ե ր ը , ա յս պ ե ս կ ո չ վ ա ծ , հ ա յկ ա կ ա ն հ ա ր ց ի վ ե ր ա ն ա լ ո ւ ծ ո ւ մ ը ծ ր ա գ ր ե ց ի ն և

ա ն ե ր և ա կ ա յե լի դ ա ժ ա ն ո ւ թ յա մ բ ի գ ո ր ծ դ ր ե ց ի ն : Լ ե փ ս ի ո ւ ս ը ը ն դ դ ի մ ա ն ո ւ մ է Գ ե ր մ ա ն ի ա յո ւ մ պ ե տ ա կ ա ն ո ր ե ն կ ա ն խ ո ր ո շ վ ա ծ լ ռ ո ւ թ յ ա ն ը :

Ա ր տ ա ք ի ն դ ո ր ծ ո ց ն ա խ ա ր ա ր ո ւ թ յո ւ ն ո ւ մ Հ ա յ ո ց Ց ե ղ ա ս պ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը

ց ի ն ի կ ո ր ե ն կ ո չ վ ո ւ մ է ն ե ր թ ո ւ ր ք ա կ ա ն վ ա ր չ ա կ ա ն գ ո ր ծ , և տ ե ղ ե կ ա գ ր ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ը , լո ւ ս ա ն կ ա ր ն ե ր ն ո ւ կ ո չ ե ր ը ա ն հ ե տ ա ն ո ւ մ է ի ն ն ա խ ա ր ա ր ո ւ թ յա ն

գ զ ր ո ց ն ե ր ո ւ մ : Լ ե փ ս ի ո ւ ս ը , խ ո ց վ ա ծ ո ւ վ ի ր ա վ ո ր վ ա ծ , փ շ ր վ ե ց ն ա և ի ր

и ե վ /ա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ո ւ տ գ ի տ ո ւ թ յո ւ ն ի ց , ո ր ն ա ն գ ա մ ի գ ի տ ո ւ թ յ ո ւ ն չ կ ա ր ո ղ ա ­

ց ա վ կ ա մ չ ո ւ զ ե ց ը ն դ ո ւ ն ե լ , ո ր Ց ե ղ ա ս պ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ ն ա և

ք ր ի ս տ ո ն յ ա ն ե ր ի բ ո լ ո ր ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր ի մ ե ծ ա գ ո ւ յ ն և ա մ ե ն ա դ ա ժ ա ն

հ ա լա ծ ա ն ք ն է : Ա յն ո ւ հ ա ն դ ե ր ձ ն ա չ ի դ ա դ ա ր ո ւ մ լ ի ն ե լ մ ա հ վ ա ն դ ա տ ա ­

պ ա ր տ վ ա ծ ն ե ր ի փ ա ս տ ա բ ա ն ը և մ ա ր դ ա ս պ ա ն ն ե ր ի ա մ բ ա ս տ ա ն ո ղ ը : Օ ձ ի

խ ե լ ա գ ի տ ո ւ թ յա մ բ , բ ա յ ց ա ղ ա վ ն ո ւ ա ն մ ե ղ ո ւ թ յա մ բ , չ ա ր ի կ ե ն տ ր ո ն ո ւ մ ո ր պ ե ս

Ա ս տ ծ ո ւ ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ , ձ ե ռ ն ա ր կ ո ւ մ է գ ո ր ծ ի ' ո ւ ն ե ն ա լ ո վ կ ո չ մ ա ն և ա ն փ ո խ ա ր ի ն ե լի լ ի ն ե լ ո ւ գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը :

Ի ն չ պ ե ս ժ ա մ ա ն ա կ ի ն Մ ով ս ե ս ը հ ա յտ ն վ ե ց փ ա ր ա վ ո ն ի ա ռ ^ և , ն ա և ս չ ի

վ ա ր ա ն ո ւ մ ' թ ա կ ե լ վ ե ր ի ն դ ռ ն ե ր ը և է ն վ ե ր .փ ա շ ա յի ց պ ա հ ա ն ջ ե լ . « Ա ր ձ ա կ ի ՜ ր

ի մ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն ՛» (տ ե ՜ս Ե Լ Ւ Ց Ե 1 ) : Հ ր ե ա կ ա ն օ ր ե ն ք ն ե ր ի հ ա մ ա ձ ա յն , մ ա ր դ

պ ե տ ք է Յ ո հ ա ն ն ե ս Լ ե վ ւ ս ի ո ւ ս ի ն Զ ա տ ի կ կ ո չ ի , մ ի ի ր ա վ ա ր ա ր : Ի ն չ է ն ա .

Զ ե ր դ Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն , Ձ ե ր և Ձ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի հ ա մ ա ր ն շ ա ն ա կ ո ւ մ , մ ա ր դ կ ա ր ո ղ է

վ ս տ ա հ ա բ ա ր մ ի ա յն ս ր տ ե ր ի հ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ յ ո ւ ն ա ր տ ա հ ա յտ ո ւ թ յա ն ը

պ ա տ շ ա ճ ե ց ն ե լ : Ա յս պ ո տ ս դ ա մ ց ի ն մ ո տ է կ ա ն գ ն ա ծ Ձ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն ' ո ր պ ե ս

մ ի ս ի ր վ ա ծ ո ր դ ի : Մ ե զ ' Ա վ ե տ ա ր ա ն ա կ ա ն ք ր ի ս տ ո ն յա ն ե ր ի ս հ ա մ ա ր , ն ա պ ե տ ք

է ա ր ժ և ո ր վ ի ո ր պ ե ս մ ե կ ը , ո ւ մ խ ղ ճ մ տ ա ն ք ը զ ո ր ա ց ր ե ց և դ ա տ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ը

զ ո ր ա շ ա ր ժ ի ե ն թ ա ր կ ե ց մ ի խ ո ր ը բ ա ր ե ս ր տ ո ւ թ յո ւ ն , ո ր պ ե ս մ ե կ ը , ո վ ի ր Տ ի ր ո Հ

հ ա ղ ո ր դ ո ւ թ յա ն մ ե ֆ ո ւ ժ ա ռ ա վ ' ը ն դ դ ի մ ա ն ա լ ո ւ և կ ա ր ե կ ց ե լ ո ւ : Ե վ Պ ո տ ս դ ա մ ի

ո ղ 1 բ ն ա կ չ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , հ ա յա ց ք ն ե տ ե լո վ Յ ո հ ա ն ն ե ս Լ ե փ ս ի ո լ ս փ ո ղ ո ց ի ն ,

պ ա ր տ ա վ ո ր է հ ի շ ե լ , ո ր ի ր ա կ ա ն ո ւ մ օ տ ա ր ց ա վ չ կ ա ա յս ա շ խ ա ր հ ո ւ մ » :

Հա յոց Հայրապետն իր ուրախությունը հայտնեց այդ խորհրդավոր արարողության համար, ջերմությամբ հիշեց մեծ հայասերի անունը, շեշտեց, որ նրա հիշատակն անմահացնող գործերը ոսկյա տառերով են արձանագրված հայ ժողովրդի ճակատագրի դժվարին շրջանը բնու­թագրող պատմության էջերում, իսկ այս նոր փողոցի բացումը Գերմանիայի և Հայաստանի փոխհարաբերությունների նոր էջն է, որ գրվեէու է երկու ժողովուրդների նորօրյա պատմության մեջ' զերծ արցունքներից, ցավից ու հարսծանքից:

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 121

երախտավորի անունը:

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ԲԵՌԼԻՆԻ ՔԱՂԱՔԱՊԵՏԷԲԵՐՀԱՐԴ ԴԻՓԳԵՆԻ ՀԵ Տ

Նո ւ,ն »№ .

է ա ^ ն հ ի ն գ ^ պ ե ա և ա ծ հ ա ն դ ի պ մ ա ն ը ն թ ա ց ք ո ւմ շո շա փ վ եցի ն կա րևոր շա տ հ ա ր ցե ր : Խ ոսա կցութ յա ն հ ի մ ն ա կ ա ն թ ե մ ա ն սա կա յն, ա ձ չ վ ո ւ մ է , Բ եո յինի հ ա , հ ա մ ա յնքի ն , ն ր ա գո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յա ն ն ու ա ռկա խ ն դ ի ր ն ե ր ի ն և ը ն դ հ ա ն ր ա պ ես հ ա յ Ս փ յուռքին.

Թ ե 'Ք աղաՔ ա պ ետ ը և թ ե ' Հ ա յո ց Հ ա յր ա պ ե տ ը եր կ ո ւս տ եք խ ո ս տ ա ցա ն ա նեյ հ նա րա վո ր ա մ են ի ն չ ՝ հ ա յա զգ ի զա վա կների ա ռ ա վ կ բա ր օ ր ո ւթ յա ն տ ն տ ե ս ա կ ա ն , մ շա կ ո ւթ ա յին և ա ղ բ ն ա գ ա վ ա ռ ն ե ր ո ւ մ ո ւն ե ց ա ծ դժվա րութ յունները հա մա տ եղ ուժեր ո վ հ ա ղ թ ա հ ա ր ելո ւ հ ա մ ա ր :

Հանդիպումից անմիջապես հետո. Նորին Սրբությունն իր շքախմբով ուղևորվեց դեպի Շտուտգարդ:

ԱՅՁԵԼՈԻԹՅՈՒՆ ԱՎԵՏԱՐԱՆԱԿԱՆ ԵԿԵՂԵՑՈՒ«01А К 0М 8СН Е8 \УЕКК» ԲԱՐԵՍԻՐԱԿԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆ

Նորին Սուրբ Օծությունն իր շքախմբով Շտուտգարդ ժամանեց օրվա երկրորդ կեսին, ժամը 15-00-ի ն ՝ հանդիպելու Ավետարանական Եկեղեցու «նւ^օատհշտ» բարեսիրական կազմակերպության ներկայացուցիչներին:

Վեհափառ Հայրապետին Շտուտգարդի օդանավակայա նում դիմավորեց կազմակերպության « Աշխարհին հա ց» հանձնախմբի ատենապետ դոկտոր Հահնը (Бг. НаЬпЛ պաշտոնատար այլ անձինք:

Կազմակերպության կենտրոնում Ամենայն Հա յոց Հայրապետին ողջունեցին բոլոր հանձնախմբերի ներկայացուցիչները' կազմակեր­պության նախագահ Յուրգեն Գոհդեն (1иг8еп СоЬйеЛ Վյուըթենբերգի նահանգային եկեղեցու անունից Մանֆրեդ Վագները (Мап(гес1 \Уа§пег; և ուրիշներ:

Կազմակերպության « Աղետ» հանձնախմբի պատասխանատու Հանայոր Հենցելեն (Напа1оге НеШге1еп; Վեհափառ Հայրապետին ներկա­յացրեց 1988-ի ահեղ երկրաշարժից հետո Հայաստանին տրամադրված մարդասիրական օգնությունների տեղեկագիրը:

Իր պատասխան խոսքում Գարեգին Ա Կաթողիկոսը նախ խորին շնորհակալություն հայտնեց 1988 թ. երկրաշարժից հետո կատարված բոլոր օժանդակությունների, ինչպես նաև կազմակերպության կողմից Հայաստանից եկած ուսանողներին հովանավորելու համար, ապա

շեշսւեց, որ մեծ ներդրում էր էջմիածնի շրջանում կառուցված կահույքի գործարանը, որի եկամուտները տրամադրվում են Մատ Աթոռ Սուոը էջմիա ծնին: ,Ւ

Հանդիպումն ավարտվեց հրաժեշտի ջերմ խոսքերով, և Ամենայն Հայոց Հայրապետն իր շքախմբով մեկնեց Գյովւինգեն (СврршдоЛ*

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ԳՅՈՓԻՆԳԵՆԻ ՀԱՅ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՀԵ Տ

Նույն օրը, ուշ երեկոյան, Վեհավւառ Հայրապետն այցեյեց Գյոփին- գենի Հայ Առաքելական Սուրբ Խաչ եկեղեցի, որն աոաջին հայաօծ հավատքի տունն է Գերմանիա/ում:

Այստեղ Նորին Սրբությանը դիմավորեցին Կաթողիկե, Ավետարանա­կան և Ուղղափառ Եկեղեցիների ու տեղական իշխանությունների ներկայացուցիչներ, ինչպ ես նաև համարյա ա մբողջ հա յ հավա­տացյալները:

Հայոց Հայրապետը թափորով և «Հրա շա փ ա ռ»-ի երգեցողությամբ մուտք գործեց եկեղեցի և առաջնորդվեց դեպի Ավագ Խ որա ն: Կանոնական աղոթքից հետո, Գերմանիայի հայոց թեմի առաջնորդը բարի գալուստ մաղթեց Վեհափառ Հորը և հրավիրեց իր հայրապե­տական պատգամը տալու ներկա հավատացյալներին:

Գարեգին Ա Կաթողիկոսը խրախուսեց հավատացյալ ժողովրդին' հավատարիմ մնալ քրիստոնեական հավատքին, Եկեղեցուն կապվա­ծությամբ հաստատ պահել հայրերի նվիրական ավանդություններն ու սեփական ինքնությունը, չմոռանա / Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածինն ու մայր Հայրենիքը, որ, լինելով ազատ ու անկախ մի պետություն, նաև աշխարհասփյուռ ողջ հայության անզուգական Հայրենիքն է:

Հանդիպումը հա վա տ ա ցյս ՚յ հա յորդիների հետ ավարտվեց « Հայրապետական մաղթելՂգ»-ի երգեցողությամբ:

ԱՅՑԵԼՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՅ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԶԱԼԱԽ (вАЬАСНу ՔԱՂԱՔՈՒՄ ԳՏՆՎՈՂ ՍՐԱՀԸ Եվ ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ՃԱՇ' Ի ՊԱՏԻՎ ՆՈՐԻՆ ՍՐԲՈՒԹՅԱՆ

Սուրբ Խաչ եկեղեցուց Նորին Սրբությունն իր շքա խ մբով առաջնորդվեց դեպի հայ համայնքին բպորովին վերջերս տրամադրված սրահ, որը գտնվում է Զալախ քաղաքում, ուր Հայոց Հայրապետին դիմավորեցին մեծ շուքով և ավանդական աղ ու հացով:

Լեփ-լեցուն սրահում Հայոց Հայրապետը նախ կատարեց օրհնության արարողությունը' մաղթելով, որ հայոց՛ այս տունը մարդաշատ յինի, ինչպես այդ պահին, և որ այստեղ եկող ամեն մի հայորդի մշտապես զգա Մայր Հայրենիքի և Մայր Եկեղեցու ներկայությունը: Ապա Նորին Սրբությունը ամենքին հաջողություն մաղթեց՝ սկսած գործը հաջոո ավարտին հասցնելու համար:

Վերջում, ի պատիվ Նորին Սրբության, տրվեց պաշտոնական ճաշ, որին ներկա էին քաղաքապետ պարոն Իլգը (П&), որ այս սրահը չնչին միջոցներով էր տրամադրել հա յ հա մա յնքին, տեղական իշխ ա ­նությունների այլ ներկայացուցիչներ, մեծաթիվ համայնքայիններ:

Ֆ ր ա ն կ ֆ ո ւ ր տ ^ <այբապեսւն № շքա խ մբով վերադարձավ

1 9 9 8 ____________________ 1;սՍ՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 123

ԱՅՑԵԼՈԻԹՅՈԻՆ ՀԵՍԵՆԻ ՆԱՀԱՆԳի 3_ինւ առավոտյան, Նորին Սուրբ Օծությունն իր

շքախմբով մեկնեց <եսեէ է ^զխ ^ա դենում Վեհափառ Հայրապետը

, Х ы и: ^ т ^ ^ ^ т ш '՝ шЬ' ՝ սախագահ կլաոաՊետեՐՄ[ոԱերի Չշոշա փ վեցին երկուստեք հետաքրքրող

Խոսակցության ը Р 9 Ք ն ե ր կ ա յ ա ց ր ե ց Հայաստանի ներկա

կ ա ց ո ւթ Ա ը <ա յ եկեղեցու դերը հոգևոր վերազարթոնք ապրող հայ

Հայոց Հայըապետին ծանոթացրեց մոտակա անե- , առնչվում են նաև նահանգի հայազգի բնակչությանը:

լիքներին, րւ ^ հարոնելով պետական շրջանակներում ջերմ5 ն ետ ա ծն համար, Նորին Սրբությունը վերջում նշեց, որ իր անձի

ն կ ա տ մ ա մ բ ցուցաբերած հարգանքը ինքը նկատում է որպես սեփականձոոմոռհ նկատմամբ դրսևորած հարգալից վերաբերմունք ու մեծ պձտիվ: Հրաժեշտից առաջ Հայոց Հայրապետը տեղեկություններ տվեցնաև Հայաստանի մասին:

ՄԱՄԼՈ ԱՍՈՒԼԻՍ ՖՐԱՆԿՖՈԻՐՏՐԻՄԽորհրդարանի նախագահի հետ ունեցած հանդիպումից հետո,

Նորին Սուրբ Օծությունը վերադարձավ Ֆրանկֆուրտ, ուր հանդիպում ունեցավ զանգվածային յրատվամիջոցների ներկայացուցիչների հետ:

Մամյո ասուլիսին ներկա էին նաև Կաթողիկե հիսուսյան հայր Հանս Լանգենդորֆերը (Напз Ьап8епйо^ег; և Ավետարանական Եկեղեցու եպիսկոպոս գերաշնորհ Տ . Քոփփեն (КорреЛ՛

ԱվեՓ քան քսան թղթակիցների հետ ունեցած հարցազրույցի ընթացքում Վեհափառ Հայրապետը սպառիչ պատասխաններ տվեց բոլոր հարցերին, որնք առնչվում էին Հայաստանի Հանրապետության քաղաքական, սոցիալ-տնտեսական խնդիրներին, Ղարաբաղի հիմնա­հարցի խաղաղ թւծման ուղիներին, Եկեղեցիների համեղբայրությանը և այդ ուղղությամբ Հայաստանյայց Եկեղեցու արած և անելիք աշխա­տանքներին. ինչպես նաև հոգևոր վերազարթոնք ապրող հայ ժողովրդի կյանքում Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածնի կատարած դերին:

ՓԱՌԱԲԱՆԱԿԱՆ ԱՂՈԹՔ ՀԱՆԱՈՒԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԱԿԱՆ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՄԱՅՐ ՏԱՃԱՐՈՒՄ

Հետկեսօրին, ժամը 16.00-ին, Նորին Սրբությունն իր շքախմբով այցելեց Հանաուի Ավետարանական Եկեղեցու Մայր տաճար, ուր տեղի ունեցավ փառաբանական աղոթք:

Ամենայն Հայոց Հայրեպետը նախ մուտքի մոտ օրհնեց ավանդական աղ ու հացը, ապա դպրաց և հոգևոր դասի ուղեկցությամբ և «Հրաշափառ»-ի երգեցողությամբ մուտք գործեց տաճար:

Փառաբանական աղոթքին մասնակցում էին նաև Գարեգին և Նորվան սրբազանները, գավազանտկիր Արտակ աբեղան, Հանաուի

1 9 9 8 ԱՋՍ՜ՒԱԾՒՆ Р-Գ 125

հոգևոր հովիվ Տ . Հակոբ ավագ քահանա Գյոկչյանը, Քյոլնի հոգևոր հովիվ Տ . Մյուռոն քահանա Սարգիսյանը, մեծաթիվ հյուրեր, քույր Եկեղեցիների և տեղական իշխանությունների ներկայացուցիչներ, բազմահոծ հայ հավատացյալներ:

Աղոթքից հետո, հանուն տեղի հայ ժողովրդի, բարիգալստյան խոսք ասաց Նորին Սրբությանը Տ . Հակոբ ավագ քահանա Գյոկչյանը, վերջում Վեհափառ Հորը հանձնեց արծաթյա ափսե, որի վրա փորագրված էին իրենց հոգևոր հորն ուղղված տեղի հավատացյալների բարեմաղ­թանքները:

Հայոց Հւսյրապետի օրհնաբեր այցելության առիթով բարիգալստյան խոսք ասաց նաև Հանաուի Ավետարանական Եկեղեցու ավագ երեց Գերհարդ Փաուլին (ОегЬагс! РаиП;.-

Ողջունեւով Ամենայն Հա յոց Հա յրա պետին Ավետարանական Եկեղեցու հյուրընկալ հարկի ներքո, պատվելի Հակոբ Զամբա զյանն այսպես շարադրեց իր ասելիքը.

« Ն .Ս .Օ .Տ .Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ,

Մ ա ր տ ի ն կ ո ւ թ ե ր , Ի ո հ ա ն Ս ե բ ա ս տ ի ա ն Բ ա խ , Գ յ ո թ ե , Շ ի լ լ ե ր . բ ա ր ե կ ա ր գ ի չ ն ե ր ո վ , ե ր ա ժ ի շ տ ն ե ր ո ւ ., գ ի տ ն ա կ ա ն ն ե ր ո վ , ա յս օ ր մ ա ր դ կ ա ն ց

ջ ա տ ա գ ո վ դ ե մ ո կ ր ա տ ա կ ա ն Գ ե ր մ ա ն ի ս մ ե ջ . Հ ա յո ր դ ի ն ե ր ս ա յս ե ր կ ր ի ն ն ե ր կ ա

Հ ս կ ա յա կ ա ն մ ե ք ե ն ա յա կ ա ն կ ո ւ յ ր ո ւ ժ ե ր ո ւ , ա ռ և տ ր ա կ ա ն կ ա ռ ո լ յ ց ն ե ր ո ւ ,

դ ի վ ա ն ա գ ի տ ա կ ա ն մ ի ջ ա զ գ ա յի ն չ ա ր ժ ո ւ մ ն ե ր ո լ մ ե ջ , կ ա ր ծ ե ք , « մ ո լ ո խ » - ի մ ը

պ ո ղ պ ա տ յա ա տ ա մ ն ե ր ո ւ ն մ ե ջ փ շ ր վ ո ղ ո ւ մ ա ն ր վ ո ղ տ ա ր ր ի ն ն մ ա ն ,

ա ս տ ա ն դ ա կ ա ն Հ ա յե ր ս կ զ ա ր մ ա ն ա ն ք , թ ե ի ՞ ն չ կ ս չ ա տ ա Հ ի մ ե զ ի , բ ա զ մ ա գ ո ւ յ ն 2,ս յ“ր դ ։ թ ե ' ա ն գ ո ւ յ ն ջ ա ր դ . . .

Մ ե ն ք ա կ ա մ ա զ ո Հ ը կ ը լ լ ա ն ք պ ա ր տ վ ո ղ ա կ ա ն Հ ո գ ե բ ա ն ո ւ թ յ ա ն ,

պ ա ր տ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ն խ ո ւ ս ա փ ո ւ մ ի ս ա ռ ն կ ե ց վ ա ծ ք ի ն , ա ն զ գ ա , ա ն տ ա բ ե ր

և ա ն Հ ա ղ ո ր դ մ ե ր ս ր բ ա զ ա ն Ե կ ե ղ ե ց վ ո ո ս կ ե դ ա ր յա ն ժ ա ռ ա ն գ ո ւ թ յա ն Հ ա ն դ ե պ :

Մ ե ր ա յս չ վ ա ր ո ւ մ ի ն մ ե ջ ա Հ ա Ձ ե ր Հ ո վ ՜վ ա պ ե տ ա կ ա ն ա յց ե լ ո լ թ յա մ ր Հ ո ւ յ ս ի ,

Հ ա յր ա կ ա ն ս ի ր ո և ք ա ջ ա լ ե ր ա կ ա ն խ ո ս ք ե ր ո վ կ կ ա ն չ ի ք մ ե զ Հ ա յր ե ն ա - ս ի ր ո ւ թ յա ն , ե կ ե ղ ե ց ա ն վ ի ր մ ա ն և ա ս տ վ ա ծ ա պ ա շ տ ո ւ թ յա ն :

Հ ե ս ե ն ն ա Հ ա ն ղ ի ս ի ր ե լի Հ ա յր ե ն ա կ ի ց ն ե ր ,

Ն .Ս .Օ . Տ . Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Ա Հ ա յր ա պ ե տ ը Մ ե ս ր ո պ Մ ա շ տ ո ց ի և մ ե ր

ո ս կ ե դ ա ր յա ն ժ ա ռ ա ն գ ո ւ թ յա ն ա ր ժ ե ք ն ե ր ը Հ ա յո ւ թ յա ն գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յա ն մ ե ջ Դ ր ո շ մ ո ղ Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ն է :

Խ ո ր տ պ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ձ գ ա ծ է վ ր ա ս ա յն ա յ ց ե չ ո լ թ յ ո ւ ն ը , ո ր ե ղ բ ա յր ս '

վ ե ր ա պ ա տ վ ե ի Պ ե ր ճ և ե ս Մ ե ծ ի Տ ա ն ն Կ ի լի կ ի ո Վ ե Հ ա ր ա ն ի ն մ ե ջ ո ւ ն ե ց ա ն ք :

Վ ե Հ ա փ ա ռ ը մ ե ծ գ ր ա ս ե ղ ա ն ի ն ա Վ և կ ա ն գ ն ա ծ , տ ր ց ա կ ն ե ր ո վ թ ո ւ ղ թ ե ր ն ո ւ

ձ ե ռ ա գ ի ր ն ե ր ը ա Վ և ը , Հ ա յ գ ր ա կ ա ն ո ւ թ յա ն ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի դ ա շ տ ի ն վ ր ա

պ ա տ ե ր ա զ մ ի ի ջ ա ծ Հ ր ա մ ա ն ա տ ա ր ի մ ը ն մ ա ն կ գ ր ե ր , կ ս ր բ ա գ ր ե ր , կ Հ ր ա Հ ա ն - գ ե ր գ ր ա շ ա ր ի ն . . . և ա Հ ա Հ ո ն և ա յս տ ե ղ , գ ի շ ե ր ը ց ո ր ե կ ի ն խ ա ռ ն ե լ ո վ ,

Վ ե Հ ա փ ա ռ ը գ ի ր ք ե ր ո լ լ ո ւ յ ս ը ա ռ ն ե չ կ ո ւ տ ա ր և ա ն ց յա լ ի փ ո շ ի ի ն տ ա կ ե ն մ ե ր

մ շ ա կ ո ւ յթ ի գ ո Հ ա ր ն ե ր շ դ ո ւ ր ս ե կ ա ն ո չ մ ի ա յն ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո լ , կ ի ր ա կ ն օ ր յա

գ պ ր ո ց ն ե ր ո լ , ա յչ մ ա ն ա վ ա ն դ մ ե ր ի ն տ ե լ ի գ ե ն ց ի ա յի ն ' գ ր ո ղ ն ե ր ո լ , բ ա ն ա ս ­

տ ե ղ ծ ն ե ր ո վ ո ւ ս ո ւ ց ի չ ն ե ր ո ւ , լ ր ա գ ր ո ղ ն ե ր ո լ ս ե ղ ա ն ն ե ր ո ւ մ վ ր ա և ա պ ա '

թ ե ր թ ե ր ո լ ա մ ս ա թ ե ր թ ե ր ո ւ և գ ի ր ք ե ր ո լ մ ե ջ կ Հ ր ա տ ա ր ա կ վ ի ն մ ի ն չ և ա յս օ ր :

Ս ո ւ ր բ Մ ե ս ր ո պ Մ ա շ տ ո ց ի և Հ ա յ գ ի ր ի ո ւ գ ր ա կ ա ն ո ւ թ յա ն ա վ ա ն դ ը մ ե ր

ս ր բ ա զ ա ն Հ ա յր ե ր ո լ ն Հ ա վ ա տ ք ը , ա յո ' , Վ ե Հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ը լ ո ւ ս ա վ ո ր ի } Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս է : “ “

12.6 Р-Գւ , ..Խ ո ս ո մ վ ե հ ա փ ա ռ ը Ա ռ ա ք յա լի ն « ի ն ձ ի ն մ ա ն ո ղ

« Խ ո ր հ ե և մ ս ւ ի բ » կ ա ր գ Ի Վ , ն ա կ ով խ ա ն դ ա վ ա ռ ե ց Լ ի բ ա ն ա ն ի

ե ղ ե ք ի ն չպ ե ս ե ս Ք ? իԱ™ “Հ աԱԲ դ ն ե ր ր « Ա ս տ վ ա ծ ա յի ն օ ր ի ն ա ց ո ւխ տ յա լСՄ երձա վոր Ա ր և ե լք ի ) Г * ա մ ա ն ա կ ճ ա ն ա պ ա ր հ ն ե ր բ ա ց ե ց ' ե կ ե ղ ե ց ա կ ա նպ ա շ տ ո ն յ ա ն ե ր ը » ը Ա ա լ ո ւ , պ ե տ ք ե ղ ա ծ մ ա ս ն ա գ ի տ ա կ ա ն ո ւ ս ո ւ մ

ս ր բ ա զ ա ն ծ ա ռ ա յ ո ւ թ յ ա ն Ч I

ս տ ա ն ա լո ւ : Ե կ ե ղ ե ց վ ո տ ն տ ե ս ա կ ա ն գ ր ո ւ թ յո ւ ն ը ա յն պ ի ս իԳ ա ր ե գ ի ն Ա ա թ ՂՍՂ . նա տ 1,ե ր ո ւ Հ ե գ ն ա ն ք ն ե ր ը ի ր ե ն ց կ ո կ ո ր դ ի ն

ն ո ր Հ ի մ ե ր ո ւ վ ր ա գ ր ա զ . „ % Ա լ պ ա շ տ ո ն յա ն ե ր ը վ ե ր ա ս տ ա ց ա ն

մի \ ն նաա ր *ա ն ի վ ե հ ո ւ թ յո ւ ն ը : Ա յ ո Վ ե Հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ը բ ա ր ե կ ա ր գ ի չ

Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ձ ՚ կ ա կ ա ն թ ե ր թ ե ր ը Հ պ ա ր տ ա ն ք ո վ կ գ ր ե ն Վ ե Հ ա փ ա ռ ի ն

1 Ո է Ի/ ա, “ Ա ր և ե լք ի Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւ մ ի ո ւ թ յա ն , ա պ ա Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւ Մ ե ր ձ ա վ С е Լէ Հ ո լ ր դ ի ն ի ս տ ե ր ո ւն ո չ մ ի ա յն ն ե ր կ ա ը լ լա լը , ա յլ

է ն ^ Լ ն ռ Վ ե Հ ա փ ա ռ ի ն ձ գ ա ծ դ ր ա կ ա ն ա զ դ ե ց ո ւ թ յո ւ ն ը , ժ ո ղ ո վ ն ե ր ը , Ձ Ճ 5 Լ Հ ո ւ % չ ե կ ե զ ե ց 1 կ ա ն ո ւ ղ ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր տ ա լը : Ա ն ի ր գ ի տ ա ֊ա ս տ վ ա ծ ա բա ն ա կ ա ն , կ ր ո ն ա -դ ի վ ա ն ա գ ի տ ա կ ա ն . մ ո տ ե ց ո ւ մ ն ե ր ո վ , Հ ա յա ս -

տ ա ն յա յց Ս ո ւ ր բ Ե կ ե ղ ե ց ի ն մ ի կ ա զ գ ա յ ի ն մ ե ծ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո լ չ ա ր ք ի նբ ա ր ձ ր ա ց ո ւ ց , ա վ ե լի ն ' մ ի ջ ա զ գ ա յի ն Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո լ Հ ա ր գ ա ն ք ն ո ւ Հ ի ա ց ո ւմ ը

к հո Սուրբ- հ 9 մ ի ա ծ ի ն : Ա յս օ ր ա ն ո ն ք ա կ ն ա ծ ա ն ք ո վ կ ա ր տ ա Հ ա յտ վ ի նՓ ո ք ր ի կ ա ծ ո ւ Հ ա յ ք ր ի ս տ ո ն յա ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ի ն ն վ ի ր ո ւմ ի ն մ ա ր տ ի ր ո ս ո ւթ յա ն և ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ա կ ա ն -ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ճ ո խ ժ ա ռ ա ն գ ո ւ թ յա ն վ ր ա :

Հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յ ի ն ա մ բ ի ո ն ն ե ր ո ւ վ ր ա , բ ա յ ց և ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն ա յ ն ք ա ՜ ն մ ո տ

Է Վ ե հ ա փ ա ռ ը :Լ ի բա ն ա ն ի ք ա ղ ա ք ա ց ի ա կ ա ն ա ն ո ղ ո ր մ կ ռ ի վ ն ե ր ո ւ ա տ ե ն , ռ ո ւ մ ր ե ր ո ւ

կ ա տ ա ղ ի Հ ա ր վ ա ծ ն ե ր ո ւն տ ա կ ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ի ն կ ո ղ ք ի ն կ ե ց ա վ , մ խ ի թ ա ր ե ց ա ն ո ր ա ն կ ե ա զ դ ա ր ա ր ե ց : Ո ւ ա յս պ ե ս Դ պ ր ե վ ա ն ք ի ս ա ն ե ր ո ւն և ա զ գ ա յի նք ո քե ր ո ւն կ ե ն դ ա ն ի օ ր ի ն ա կ ը տ վ ա վ ' զ ո Հ վ ե լո ւ ի ս կ պ ա տ ր ա ս տ ը չչա լ մեր օա 9ա ր ի Հ ա յր ե ր ո ւն ն մ ա ն « Վ ա ս ն Ք ր ի ս տ ո ս ի և վ ա ս ն Հ ա յր ե ն յա ց » :

Ի ս կ մ ե ծ ե ր կ ր ա չա ր ժ ի ա ղ ե տ ի ց ն ց մ ա ն օ ր ե ր ո ւն Վ ե հ ա փ ա ռ ը թ ե ' ս ո ւ գ ի օր Հ ռ չ ա կ ե ց , թ ե ' ա ղ ո թ ե ց և թ ե ' գ ո ր ծ ն ա կ ա ն օ գ ն ո ւ թ յո ւ ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ե ց : Ք ա ն ի ց ս Հ ա յր ե ն ի ք ե ր թ ա լո վ ՝ զ ո ր ա կ ց ե ց ա վ ե ր ի ն կ ա Հ ի չ ա տ ա կ Վ ա զ գ ե ն Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ն ՝ ա զ գ ի ն Հ ո գ ն ա ծ ո ւ վ ի ր ա վ ո ր վ ա ծ ն ե ր ը մ խ ի թ ա ր ե լո ւ Հ ա մ ա ր :

Ե ր կ ո ւ տ ա ր ի ա ռ ա ջ , Ս ո ւր բ Է կ մ ի ա ծ ն ի Վ ե Հ ա ր ա ն ի մ եկ Հ ա յր ա պ ե տ ը մ ե զ ի ց ո ւ յց տ վ ա վ փ ո ք ր ի կ ք ա ր տ մ ը , ո ր ո ւ վ ր ա « Հ ա յր մ ե ր ֊» - ը տ պ ե լ տ վ ա ծ է ր և ը ս ա վ . « Հ ո վ վ ա պ ե տ ա կ ա ն ա յց ե լո ւ թ յա ն ը ն թ ա ց ք ի ն շը ի ն ն ե ր ո ւ մ ե շ կ տ ե ս ն ե մ ց ա վ ի ս ր տ ի , ո ր չա տ ե ր չ ե ն կ ր ն ա ր ը ն կ ե ր ա կ ց ի լ ի ն ձ ի ա ղ ո թ ք ի ա տ ե ն .. . Կես մ ի լի ո ն օր ի ն ա կ տ պ ե լ տ վ ի : Զ ի բ ա վ ե ր 7 0 տ ա ր վ ա Հ ա մ ա յն ա վ ա ր ո ւթ յա ն պ ա տ ճ ա ռ ա վ ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ի ն մ ոտ ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն Հ ա վ ա տ ք ի դ ի տ ե լի ք ն ե ր ո ւմ պ ա կ ա ս ը , օ տ ա ր ա զ գ ի ա ղ ա ն դ ն ե ր կ չա Հ ա գ ո ր ծ ե ն ա յս վ ի ճ ա կ ը ... Ե Հ ո վ ա յի վ կ ա ն ե ր ե ն մ ի ն չ և Հ ա ր ի ք ր ի շ ն ա ա ղ ա ն դ ա վ ո ր ն ե ր կ չ փ ո թ ե ց ն ե ն ո ւ կ մ ո լո ր ց ն ե ն

Հ ա վ ա տ ա ց յա լ մ ե ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը » :Ի ր մ ե ս ր ո պ ա շ ո ւն չ դ ի ր ք ե ր ո վ , Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն -Ա վ ե տ ա ր ա ն ա կ ա ն ք ա ր ո զ ո ւ ­

թ յո ւ ն ն ե ր ո վ և մ ի շ ա զ գ ա յի ն գ ե տ ն ի վ ր ա տ ա ր ա ծ մ ի շ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն փ ո խ հ ա ր ա բ ե ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ո վ և կ ր ո ն ա -ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ դ ի վ ա ն ա գ ի տ ա կ ա ն ի ր Հ ա ն դ ի պ ո ւմ ն ե ր ո վ Վ ե Հ ա փ ա ռ ը մ ե ր օ ր ե ր ո ւ « .Խ ր ի մ յա ն Հ ա յր ի կ » Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը ե ղ ա վ , Խ ր ի մ յա ն Հ ա յր ի կ , որ ն ա և դ ր ա կ ա ն և ո ւր ա խ ա լի ա ր դ յո ւ ն ք ն ե ր ո վ կ վ ե ր ա դ ա ռ ն ա Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս ո ւր բ է շ մ ի ա ծ ի ն :

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 127

Վ ե հ ա փ ա ռ . Տ ե ր ,

Ձ ե ր հ ո վ վ ա պ ե տ ա կ ա ն ա յս ա յց ե լ ո լ թ յա մ բ մ ե զ խ ա ն դ ա վ ա ռ ե ց ի ք п и մ ե ն ք կ է ա ն ա ն ք ո ւ խ տ ե լ , ո ր պ ե ս գ ե ր մ ա ն ա ղ ա յո ւ թ յո ւ ն , մ ե ր լ ա վ ա գ ո ւ յն ը ը ն ե լ ' Զ ե ր դ

Ս ր բ ո ւ թ յա ն ս կ ս ա ծ բ ա ր ե գ ո ր ձ ո լ թ յ ո ւ ն ը ի ր լ ր ո ւ մ ի ն Հ ա ս ց ն ե լ ո ւ Ձ ե ր

զ ո հ ա բ ե ր մ ա ն խ ա ն ք ե ր ո լն ն ա և մ ե ր բ ա ժ ի ն ը բ ե ր ե լ , մ ի ն չ և ո ր Լ ո ւ ս ա վ ո ր ի չ ի ն

կ ա ն թ ե ղ ը ա մ բ ո ղ ջ Հ ա յա ս տ ա ն ի և ս փ յո ւ ռ ք ա հ ա յո ւ թ յա ն վ ր ա լ ո ւ ս ա վ ո ր ե ի

փ ա ռ ս Ա ս տ ո ւ ծ ո և ի պ ա տ ի վ հ ա յ Կ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն և Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ս ո ւ ր բ Ե կ ե ղ ե ց ի ի ն . Ա մ ե ն » :

Այնուհետև ներկաներին իր հայրապետական պատգամը հղեց Ամենայն Հա յոց Հա յրա պետը' պատգամելով մանուկ և պատանի դպիրներին կապված մնալ Հա յ Եկեղեցուն.

« Ս ի ր ե ց յա լ ե ղ բ ա յր ն ե ր և ք ո ւ յ ր ե ր ի Ք ր ի ս տ ո ս , ո ր չ ե ք խ ո ս ո ւ մ հ ա յե ր ե ն ,

ի ն չ պ ե ս ո ր ե ս չ ե մ խ ո ս ո ւ մ գ ե ր մ ա ն ե ր ե ն : Ի խ ո ր ո ց ս ր տ ի և ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն

ս ի ր ո վ ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ մ ե մ ձ ե զ : Ձ ե ր ն ե ր կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ա յս օ ր ա յս ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ մ ե ր

հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի հ ա վ ա տ ա ց յա լ զ ա վ ա կ ն ե ր ի հ ե տ մ ի ա ս ի ն ի ր ո ք է կ ո ւ մ ե ն ի կ

պ ա շ տ ա մ ո ւ ն ք , է կ ո ւ մ ե ն ի կ ե ր և ո ւ յ թ է , ո ր ո վ հ ե տ և գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ի

ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն պ ա տ կ ա ն ե լո ւ թ յա ն հ ո գ և ո ր զ գ ա ց ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն , ո ր ո վ հ ե տ և դ ո ւ ք

հ ա ն գ ե ս ե ք բ ե ր ո ւ մ ձ ե ր ս ե ր ը , հ ա ր գ ա ն ք ը և հ ա մ ա կ ր ա ն ք ը Հ ա յա ս տ ա ն ի Ե կ ե ղ ե ց ո ւ և հ ա յո ւ թ յա ն հ ա ն դ ե պ :

Ք ի չ ա ռ ա շ ե ս հ ա յե ր ե ն լ ե զ վ ո վ ա ս ա ց ի , թ ե Ա ս տ ծ ո ւ գ ո ր ծ ե ր ը ա ն ի մ ա ն ա լի ,

ա ն բ ա ց ա տ ր ե լի և ա ն ք ն ն ե լ ի ե ն : 4 6 տ ա ր ի Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն ս պ ա ս ա վ ո ր ո ւ թ յա ն ս

ը ն թ ա ց ք ո ւ մ ե ս ե ր բ ե ք չ է ի կ ա ր ո ղ պ ա տ կ ե ր ա ց ն ե լ , թ ե օ ր ե ր ի ց մ ի օ ր կ ա յց ե լ ե մ

Հ ա ն ա ո լ ի մ ե ր հ ա յո ց հ ա մ ա յն ք ի ն և կ ո ղ ի ւ ձ ւ ե մ ս ե ր ո ւ ն դ ն ե ր ի բ ա զ մ ո ւ թ յա ն ը

մ ե ր հ ա յր ե ր ի ո ւ պ ա պ ե ր ի , ո ր ո ն ք , գ ա ղ թ ե ց ի ն տ ա ր բ ե ր ե ր կ ր ն ե ր ի ց ,

հ ի մ ն ա կ ա ն ո ւ մ ' Թ ո ւ ր ք ի ա յ ի ց , և ա յս տ ե ղ , ա յս ե ր կ ր ռ ւ մ ' Գ ե ր մ ա ն ի ա յո լ մ ,

հ ա ն ձ ի ն ս գ ե ր մ ա ն ա ց ի ժ ո ղ ո վ ր դ ի , ձ ե ռ ք բ ե ր ե ց ի ն ե ղ բ ա յր ն ե ր և ք ո ւ յ ր ե ր : Ա յս օ ր

ե ս ձ ե զ ե մ բ ե ր ե լ ն ո ր շ ո ւ ն չ ը , ն ո ր ո գ ի ն մ ե ր ն ո ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն ո ր դ ա ր ա շ յր ի ւ ն ի ,

ո ր ծ ա գ ե լ է հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի դ ա ր ա վ ո ր պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե չ .❁

Ի մ ս ի ր ե լի գ ե ր մ ա ն ա ց ի ե ղ բ ա յր ը , ո ր ե լ ո ւ յ թ է ր ո ւ ն ե ն ո ւ մ , ա ս ա ց , թ ե դ ո ւ ք

տ ե ղ յա կ ե ք հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ե ր կ ա ր , տ ա ռ ա պ ա լ ի պ ա տ մ ո ւ թ յ ա ն ը : Դ ա

պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ի ա յն մ ի կ ո ղ մ ն է : Մ յո ւ ս կ ո ղ մ ն ա յն է , ո ր մ ե ն ք մ ի շ տ ա պ ր ե լ

և ի ն ք ն ա հ ա ս տ ա տ վ ե լ ե ն ք , ա յլ ո չ թ ե լ ո կ վ ե ր ա պ ր ե լ : Ա ն ձ ա մ բ ե ս բ ո լՈ բ ո վ ի ն

չ ե մ ս ի ր ո ւ մ ա յ դ բ ա ռ ը վ ե ր ա պ ր ե լ : Ա հ ա թ ե ի ն չ ո ւ ա յս օ ր ե ս խ ո ր ա պ ե ս

ե ր ա խ տ ա պ ա ր տ ե մ Ա ս տ ծ ո ւ ն և ս ր տ ի ս խ ո ր ք ո ւ մ ծ ն կ ի ե մ ի ն ն ո ւ մ Ն ր ա ա ռ ա շ

ա յն բ ա ն ի հ ա մ ա ր , ո ր Ն ա շ ն ո ր հ ե ց ի ն ձ ա յն մ ե ծ պ ա տ ի վ ը , ո ր ի ն ե ս ե ր բ ե ք չ է ի

ա ր ժ ա ն ա ն ա , դ ա ո ն ա լ ա ռ ա չ ի ն կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը , ո ր ն ը ն տ ր վ ե լ է ա զ ա տ և ա ն կ ա խ

ե ր կ ր ռ ւ մ ' մ ե ր հ ա յր ե ն ի ք ո ւ մ ' Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ : Ա յս օ ր մ ե ն ք թ ե ' ծ ա ռ ա ն ե ր ը և

թ ե ' տ ե ր ե ր ն ե ն ք ա յն ե ր կ ր ի , ո ր մ ե ր հ ա յր ե ր ն ա վ ա ն դ ե ց ի ն մ ե զ պ ա հ ե լ , ի ն չ պ ե ս

ն ա և ա վ ա ն դ ե ց ի ն հ ա ս տ ա տ պ ա հ ե լ մ ե ր ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն հ ա վ ա տ ք ը , ո ր ն , ը ս տ

5 - ր դ դ ա ր ի մ ի հ ա յ գ ր ո ղ - ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ի ՝ « ո չ թ ե մ ե ր մ ա ր մ ն ի վ ր ա ե ղ ա ծ հ ա գ ո ւ ս տ ի , ա յլ մ ե ր մ ո ր թ ի գ ո ւ յ ն ն է ՝ ա ն փ ո փ ո խ » :

Ա յժ մ , վ ե ր ա գ տ ն ե լո վ մ ե ր ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ն ո ւ ա ն կ ա խ ո ւ թ յո ւ ն ը , մ ե ն ք պ ե տ ք է մ ե զ պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ զ գ ա ն ք :

Ա յս օ ր մ ե ն ք ա յ լ և ս ա յն ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը չ ե ն ք , ո ր ը լ ո կ հ ի շ ո ւ մ է

պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը , ա յչ մ ի ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ե ն ք , ո ր կ ե ր տ ո ւ մ է պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն : Ա յս օ ր

պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր հ ա յի , ո ր տ ե ղ է չ ո ր ն ա լ ի ն ի , պ ա տ ա ս ­

խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ն է : Ա յս օ ր մ ե ն ք պ ե տ ք է հ ա ս կ ա ն ա ն ք ա յդ ա զ ա տ ո ւ թ յա ն

128 Р-Գ

, 1 ե ս կ ռ ա ն կ ա ն ա յ ի ի մ գ ն ա հ ա տ ա ն ք ն ա ր տ ա հ ա յ տ ե լ ի մ

ի մ ա ս տ ը : Կյ , ա ն ձ ն ա վ ո ր ո Լ թ յ ա ն , ո ր ը մ ե ծ ս ե ր և հ ա մ ա կ ր ա ն ք է ր

բ ա ր ե կ ա մ ն ե ր ի ց կ է չ Ի հ ա ն դ ե պ : Ն ա ի մ բ ա ր ե կ ա մ ն ե ր ի ց մ ե կ ն է

տ ա ծ ո ւ մ Հ ա յ կ ՚ յ 3 . ր պ ա շ տ ո ն ն ե ր է կ ո ւ մ ե ն ի կ շ ա ր ժ մ ա ն ա ս պ ա ր ե զ ո ւ մ :

^ ք ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն է Հ ա յր Ֆ ի լ ի պ Փ ո թ ը ր չ . ո ր ը տ ա ր ի ն ե ր շ ա ր ո ւ ն ա կ

Л Հ ա յ ա ս տ ա ն ո ւ մ և թ ե ' ս փ յ ո ւ ռ ո ւ մ ա ր տ ա հ ա յ տ ո ւ մ է ր ի ր Հ ա մ ե ր ա շ ֊

թլ а ն ո Հ ա , Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն ա մ ե ն ա տ ա ր բ ե ր մ ի ջ ո ց ն ե ր ո վ ո ւ ե ղ ա ն ա կ ն ե ր ո վ ,

խ Ո ք Ոե ս ա , ս Լ ա հ ի ն չ ե մ վ ա ր ո ղ լ ի ա ր ժ ե ք ն ե ր կ ա յ ա ց ն ե լ :

" Ղ ՔԱ ն ա և ի մ գ ն ա հ ա տ ա ն ք ն ե մ ա ր տ ա հ ա յ տ ո ւ մ մ ե ր ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց չ ի ն , ո ր ն

հ ո մ ե ո հ ե տ է է ր լ ի ն ի , ե թ ե ե ս ա յ ց ե լ ա ծ լ ի ն ե ի ձ ե զ , ա ս ե ն ք , 7 տ ա ր ի

ա յԱ տ <> Ա , գ ա ն ձ ն ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն է Գ ե ր մ ա ն ի ա յ ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ մ մ ե ր

աե ո ե ո Ի ՝ Հ ա յ ա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յ ա ն դ ե ս պ ա ն ա տ ա ն ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց ի չ ը :

Ես կ ո ա ն կ ա ն ա յ ի ն ա և ի մ խ ո ր ի ն ե ր ա խ տ ա գ ի տ ո ւ թ յո ւ ն ն ա ր տ ա հ ա յտ ե լ մ ե ր

կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ յա ն ը մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ա մ ր ա ց մ ա ն հ ա մ ա ր , ն ա և ա յն բ ա ն ի հ ա մ ա ր

որ ն ա ճ ա ն ա չ ե ց Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ո ւ խ ղ ճ ի լի ա կ ա տ ա ր ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը ևամրագրեց ա յն մեր ս ա հ մ ա ն ա դ ր ո ւ թ յ ա մ բ :

Ս ի ո ե ց յա լ ե ղ բ ա յր ն ե ր և ք ո ւ յ ր ե ր , կ ա ր ծ ո ւ մ ե մ , ո ր դ ո ւ ք պ ե տ ք է ս ո վ ո ր ե ք

ձ ե ր մ ա յր ե ն ի ն ' ձ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ և ձ ե ր ա զ գ ի լ ե զ » Հ » :Խոսքի վերջում վեհափառ Հայրապետը մի գեղեցիկ հիշատակ թողեց

այստեղ'ասելով.« Ս ի ր ե ց յա լ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ , ս ա 1 3 - ր դ դ ա ր ի մ ի հ ա յկ ա կ ա ն մ ա ն ր ա ն կ ա ր ի

վ ե ր ա ր տ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ն է , ո ւ ր պ ա տ կ ե ր վ ա ծ է ա ր ք ա յա կ ա ն մ ի ը ն տ ա ն ի ք '

թ ա գ ա վ ո ր ը և թ ա գ ո ւ հ ի ն ի ր ե ն ց զ ա վ ա կ ն ե ր ո վ , ո ր ո ն ք Ա ս տ ծ ո ւ ' մ ե ր բ ո լ ո ր ի ս

Ե ր կ ն ա վ ո ր Հ ո ր շ ն ո ր հ ն ե ն ս տ ա ն ո ւ մ : Թ ո ղ ա յս մ ա ն ր ա ն կ ա ր ը լ ի ն ի մ ի փ ո ք ր ի կ

հ ի շ ա տ ա կ Հ ա ն ա ո ւ ի մ ե ր հ ա յո ց հ ա մ ա յն ք ի հ ա յկ ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն » :

Հ Ր Ա Ժ Ե Շ Տ Ի Ճ Ա Շ ' Ի Պ Ա Տ Ի Վ

Ն Ո Ր Ի Ն Ս Ո Ւ Ր Բ Օ Ծ Ո Ի Թ Յ Ա Ն

Հետփառաբանական աղոթքի, « Մարիոթ» հյուրանոցի փառավոր ճաշասրահում, ի պատիվ Նորին Սուրբ Օծության, Հեսենի եկեղեցական համայնքի. Հեսենի, Գիսենի և Մայնցի մշակութային միությունների կողմից տրվեց հրաժեշտի ճաշ, որին ներկա էին Հայ Եկեղեցու հոգևոր դասը, քույր Եկեղեցիների բարձրաստիճան հոգևորականներ, Եկեղեցիների Համաշխարհային Խորհրդի ներկայացուցիչ Փոթերը, տեղական իշխանությունների ներկայացուցիչներ, դիվանագիտական այրեր, հա, համայնքի մեծաթիվ ներկայացուցիչներ, ինչպես նաև Գերմանիայի հրեա համայնքի նախագահ իգնա ց Պուպիսը:

Հեսենի և շրջակայքի հայ համայնքների ու միությունների անունից ողջույնի ու բարիգալստյան խ ոսքով հանդես եկավ Հեսենի հայ մշակութային միության ատենապետ տիար Մասիս Նահապետյանը' ի մասնավորի ասելով.

« Վ ե հ ա փ ա ռ . Տ ե ր ,

Գ ե ր ա շ ն ո ր հ Ս ր բ ա զ ա ն հ ա յր ե ր ,Հ ա ր գ ա ր ժ ա ն հ յո ւ ր ե ր , տ ի կ ն ա յք և պ ա ր ո ն ա յք .Ի ն ձ հ ա մ ա ր մ ե ծ պ ա տ ի վ է ա յս օ ր ձ ե զ Հ ե ս ե ն ի և շ ր ջ ա կ ա յք ի հ ա յ

հ ա մ ա յն ք ն ե ր ի և մ ի ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի կ ո ղ մ ի ց բ ա ր ի գ ա լ ո ւ ս տ մ ա ղ թ ե լ ը :

Բ ա ր ի ե կ ա ք Հ ե ս ե ն , բ ա ր ի ե կ ա ք Ֆ ր ա ն կ ֆ ո լ ր տ :

1 9 9 8 ԱՋՍ՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 1 29

Վ ե հ ա փ ա ռ Տ ե ր .

Չ ն ա յա ծ Ձ ե ր ո ւ ն ե ց ա ծ ժ ա մ ա ն ա կ ի ս ղ ո ւ թ յա ն ը , Դ ո ւ ք ը ն դ ո ւ ն ե ց ի ք մ ե ր

Հ ր ա վ ե ր ը և. Ֆ ր ա ն կ ֆ ո լ ր տ ժ ա մ ա ն ե ց ի ք : Սա ց ո ւ յ ց է տ ա լ ի ս , ո ր Ձ ե զ Հ ա մ ա ր

կ ա ր և ո ր է Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը Հ ե ս ե ն ն ա Հ ա ն գ ի Հ ե տ :

Հ ե ս ե ն ի Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց վ ո Հ ա մ ա յն ք ն ե ր ը , ե ր ե ս ո ւ ն

տ ա ր ի ն ե ր գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե ց ո ղ Հ ե ս ե ն ի մ շ ա կ ո ւ թ ա յի ն մ ի ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ի ն չ պ ե ս

ն ա և Հ ե ս ե ն ի և շ ր ջ ա կ ա յք ի մ յո ւ ս Հ ա յկ ա կ ա ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը

փ ո ր ձ ո ւ մ ե ն ա մ ե ն կ ե ր պ մ ե ր գ ե ր մ ա ն ա ց ի բ ա ր ե կ ա մ ն ե ր ի ն ծ ա ն ո թ ա ց ն ե լ Հ ա յ

մ շ ա կ ո ւ յթ ը , պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը և Ե կ ե ղ ե ց ի ն : Մ ի ա յն ա յս ձ և ո վ է , ո ր Հ ա յե ր ն ո ւ

գ ե ր մ ա ն ա ց ի ն ե ր ն ի ր ա ր ն կ ա տ մ ա մ բ փ ո խ Հ ա ս կ ա ց ո լ թ յ ո ւ ն կ ա ր ո ղ ե ն

ց ո ւ ց ա բ ե ր ե լ :

Մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ փ ո ր ձ ո ւ մ ե ն մ ի ջ ա զ գ ա յի ն Հ ե տ ա ք ր ք ր ո ւ թ յո ւ ն ը ա ր թ ն ա ց ն ե լ

մ ե ր ս ո ց ի ա լ և մ շ ա կ ո ւ թ ա յի ն պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ն կ ա տ մ ա մ բ : Ա յս պ ե ս կ ա ր ե լի է ն ո ր

ց ե ղ ա յի ն խ տ ր ա կ ա ն ո ւ թ յա ն և Հ ա լա ծ ա ն ք ի ա ռ ա Հ ը ա ռ ն ե լ :

Վ ե Հ ա փ ա ռ Տ ե ր ,

Գ ե ր ա շ ն ո ր Հ Հ ա յր ե ր ,

Հ ա ր գ ա ր ժ ա ն տ ի կ ն ա յք և պ ա ր ո ն ա յք .

Ձ ե ր ն ե ր կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը խ թ ա ն է մ ե զ Հ ա մ ա ր , ո ր ա վ ե լի մ ե ծ ն ե ր դ ր ո ւ մ ո վ

ա շ խ ա տ ե ն ք ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն ե ր ի բ ա ր ե կ ա մ ո ւ թ յա ն և ա շ խ ա ր Հ ի խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր » :

Կազմակերպված էր նաև գրա կա ն֊գեղա րվեստ ա կա ն հայտագիր, որի ընթացքում իրենց գեղեցիկ երաժշտական ծրագրով հանդես եկան քույր և եղբայր Սերգեյ և Լուսինե Խաչատրյանները:

Ապա Գերմանիայի հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Գարեգին եպս. Բեգչյանի հրավերով և Վեհափառ Հայրապետի օրհնությամբ գնահատանքի արժանացան մի շարք համայնքայիններ:

Հայ Եկեղեցուն և համայնքին մատուցած ծառայությունների' թ ե ' նյութական և թե ' բարոյական օժանդակությունների համար « Օրհնու­թյան գրի» արժանացան Պետրոս սարկավագ Ատրյանը, դոկտոր Նուրի Եաղեն, տիարք Հարություն և Հովհաննես Քյուբեյյա նները:

Այնուհետև Վեհափառ Հա յրա պ ետը ներկա ներին տվեց իր հայրապետական պատգամը՝ մտերմորեն ասելով. « Այսօր իմ վերքին օրն է իմ Հովվապետական անդրանիկ այցելոլթյան ի Գերմանիա: Առածին օրը ժամանեցի Ֆրանկֆոլրտ և ինձի առին տարին 'Քյոլն: Ես ալ ըսի, որ աս երկրեն պիտի չերթամ, մինչև չտեսնեմ Ֆրանկֆոլրտ ի իմ ժողովուրդն ու բարեկամները...»: Ապա Նորին Սրբությունը պատգամեց իր հոտին հավատարիմ մնալ նախնյաց հավատքին ու հարազատ Եկեղեցու ավանդություններին, մշտավառ պահել Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածնի ւույսը հոգիներում, անմարելի պահել Մայր Հայաստանի հանդեպ սերն ու նվիրումը և անտարբեր չմնա լ Գերմանիայի հա յ գաղութի և Առաջնորդության ծավալած աշխատանքների նկատմամբ:

Վ Ե Ր Ա Դ Ա Ր Ձ Հ Ա Յ Ր Ե Ն Ի Ք ,

Մ Ա Յ Ր Ա Թ Ո Ռ Ս . Է Ջ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն

Ավարտելով իր անդրանիկ հովվապետական այցը Եգիպտոս և Գերմանիա, փետրվարի 4-ին, չորեքշա բթի օրը, ուշ երեկոյա ն, Ամստերդամով, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Ա Ամենայն Հա յոց Կաթողիկոսը

I-.0.1X1՜* ԱԾԻՆ 1 9 9 8

մեոադարձավ մայր Հա յրենիք' իր հետ հայոց հինավուրց երկիրը Բերելով նաև տարաշխարհներում բնակվող Հա , Եկեղեցու հարազատւոււմաևաօ կարոտն ու անափ սերը:

Նոոին Սրբությանը « Զվարթնոց» օդանավակայանում դիմավորեցին Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածնի միաբանները, պաշտոնատար աՈ անձինք:

ԳՈՀԱԲԱՆԱԿԱՆ ԱՂՈԹՔ ՄԱՅՐ ՏԱՃԱՐՈՒՄԿեսգիշերին Մայր Տաճարում, Իջման Սուրբ Սեղանի աոջև, Ամենայն

Հայոց Հայրապետն իր գոհաբանական աղոթքն առաքեց աո Բարձրյալը, ապա ներկաներին հակիրճ տեղեկություն տվեց այցելոլթյան մասին' ներկայացնելով իր հանդիպումները այցելած երկրների հոգևոր պետերի, ղեկավար անձանց ու հավատացյալ ժողովրդի հետ:

Վեհափառ Հայրապետը կարևորեց հովվապետական այցելություն- ները, շեշտելով, որ դրանք նպաստում են Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածնի և իր հավատացյալների միջև կենդանի հաղորդության ստեղծմանը, ինչպես նաև Հայրենիք-Սփյուռք հարաբերությունների սերտացմանը:

Հայաստանյան վերջին իրադարձությունների առիթով Նորին Սրբությունն ասաց. « վերջին մի քանի օրերին մեր Հայրենիքում տեղի ունեցած ծանոթ իրադարձությունների հանդեպ պետք է արտահայտել քաղաքացիական բարձր աստիճանի գիտակցություն և քաղաքակիրթ ազդին հատուկ արմանա վայել կեցվածք' հարդելով օրինականությունը և ամեն բանից վեր դասելով Հայրենիքի և ժողովրդի. Եկեղեցու և պետության միասնական շահերը»:

Մ. Վ.

1 9 9 8 ԱՋՍ՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 131

ՎԵՀԱՓԱՌ ՀՈՐ ԳՆԱՀԱՏԱՆՔԻ ԵՎ ՕՐՀՆՈՒԹՅԱՆ ԳԻՐԸ ԳԵՐՄԱՆԻԱՅԻ ՀԱՅՈՑ ԹԵՄԻ ԱՌԱՋՆՈՐԴ

Տ . ԳԱՐԵԳԻՆ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ԲԵԳՉՅԱՆԻՆ

վեհափառ Հայրապետը, ավարտելով Գերմանիայի հավատացյալ իր զավակներին տված հովվապետական այցեչությունը, վերադարձավ Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածին և փետրվարի 9-ին, երկուշաբթի օրը, Գերմանիայի Հայոց թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ . Գարեգին եպս. Բեգչյանին հղեց գնահատանքի և օրհնության հետևյալ գիրը-

« ԳԵՐԱՇՆՈՐՀ Տ . ԳԱՐԵԳԻՆ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ՊԷՔՃԵԱՆ.ԱՌԱՋՆՈՐԴ ԳԵՐՄԱՆԻԱՅԻ ՀԱՅՈՑ ԵԻՆԱԽԱԳԱՀ ԹԵՄԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎՈՅ

ՔԷՕԼՆՍիրելի Սրբազան եւ /արգելի ժողովականք,Այսու գրով խոր յաճոյքն ունինք նախ յայտնելու Ձեզի որ ամսոյս 4-ին

ժամանեցինք ի Մայր Աթոռ Ս. էջմիա ծին, յետ Մեր անդրանիկ հովուապետական այցեթւթեան Գերմանիոյ Ձեր տիրախնամ թեմին:

Սրտի պարտք կը զգա նք Մեր հայրապետական այս գրով փոխանցելու Ձեզի եւ Ձեր միջոցաւ Գերմանիոյ մեր թեմի բոլոր հոգեւորականներուն ու համայն հաւատացեաւ ժողովուրդին Մեր ջերմ շնորհակաւութիւնները և բա րձր գնահա տանքը այն ճշմա րտ օրէն սիրալիր եւ յարգալից ընդունելությա ն համար, զոր ցոյց տուիք Մեր անձի նկատմամբ, Մեր հայրապետական այցելութեան ողջ տեւողութեան, 24 Յունուարէն 4 Փետրուար 1998:

Քէօլնի Առաջնորդանիստ եկեղեցւոյդ ՛օծման արարողութենէն սկսեալ մինչեւ Ս. Պատարագի մատուցումը, մանկանց եւ պատանեաց երգերու եւ պարերու գողտրիկ փունջի ընծա յումը, ճաշկերոյթներն ու գեղա րուեստա կան ելոյթները երգչախու մբին, այլ Եկեղեցիներու ( Կաթոլիկ, Ուղղափառ եւ Աւետարանական) ներկայացուցիչներու հետ մեր միասնական աղօթքներն ու քարոզները, պետական բարձրագոյն մակարդակի պատասխանատուներհւ ել շրջանային ու քաղաքային իշխանութեանց ներկա յա ցուցիչներու հետ Մեր հա նդիպ ումները, Հա յաստանի Հա նրապետութեա ն դեսպանատան կողմէ տրուա ծ ընդունելութիւնը Պոնն մայրաքաղաքին մէջ, Մեր այցելութիւնները ի Համպուրկ, Պոնն, Հալլէ-Ուիթթենպերկ, Պերլին, Շթութկարթ, Փոթստամ, Կիւփինկէն, Ֆրանքֆուրթ, Հանաու եւ այլուր անջնելի տպաւորու- թիւններ թողուցին Մեր վրայ: Մենք զգացինք, որ անոնք եղան նաեւ հոգեւոր ու ա զգա յին վերարթնութեան առիթներ եւ պահեր մեր սիրեցեալ ժողովուրդին կեանքին մէջ:

Հա ճեցէք բոլորին յայտնեւ Մեր անհուն սէրն ու հայրական հոգածութիւնը: Մեր աղօթքն ու մաղթանքն է, որ Աստուած զօրա ցնէ Ձեզ եւ Ձեր հոգեւորական ու աշխարհական գործակիցները, որպէսզի առաւել եւս բա րգա ւա ճի մեր Եկեղեցւոյ եւ ժողովուրդի կեանքը Գերմանիոյ տ ա րա ծքին: Երէկ, Կիրակի Մենք յա տ ուկ աղօթք

կատարեցինք Ս. էջմիածնի Մայր Տաճարին մէջ եւ Մեր քա րոզով Լ դ ր ա դ ա ր Լ ն ք Գերմանիոյ մեր ժողովուրդի հաւատքին * З м Г գիտակցութեան առողջ ու կենդանի պահպանման գեղեցիկ երեւոյթին

Մեո տոռոոն է որ աոեղծուած խանդավառութիւնը մնայունզօ ր ա ^Ա կ ո վ * *

իր Եկեղեցւոյ շուրջ իրագործուող ազգային-եկեղեցական կեանքին, ներառնելով յաակապէս երիտասարդ սերունդը: Թող պ ա տ ա ս ֊խսւնատուութեան զգացումով մօտենան թեմի կեանքին, որպէսզի վերազարթօնք եւ յառաջդիմութիւն արճանագրկ թեմը իր բոլոր համայնքներով Գերմանիոյ ողջ տարածքին վրա,.

Մենքշնորհակալութեան յատուկ հեռագիր ուղարկեցինք Ձեր երկրի Վսեմաշուք նախագահին' Մեծայարգ Տիար Հելմութ Քոլին: Ներփակ կը

ԳտԹ^ղ պԱստուծպ ամենատես Աչքն ու ամենազօր Աջը հովանի եւ պահապան ըլլան Ձեր թեմի համայն ժողովուրդին վրայ:

Ողջ լերոլք ի Տէր զօրացեալք շնորհօք Մ Հոգւոյն, եւ յաւէտ օրհնեալի Մէնջ. Ամէն:

13շ բ _ գ ԷՋՄ՜ԻԱԾԻՆ___________________ 19 9 8

ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ»;

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 133

Ս. ՊԱՏԱՐԱԳ ՄԱՅՐ ՏԱՃԱՐՈԻՄ ԵՎ ՀԱՅՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ՊԱՏԳԱՄ

Հովվապետական այցեչությունից հետո, առաջիկա կիրակի օրը, փետրվարի 8-ին, հընթացս Մայր Տաճարում մատուցված Սուրբ և անմահ Պատարագի, հոգեհույզ քա րոզ խոսեց Գարեգին Ա Կաթողիկոսը' համաժամանակյա մանրամասնելով նաև Եգիպտոս և Գերմանիա կատարած իր անդրանիկ հովվապետական այցեյության նպատակներն ու արդյունքները.

« Ե ս ե մ Հ ա ց Ն կ ե Ն ա ւ յ » ( Հ ռ վ հ . Զ , 3 5 ) :

« Ե ս ե մ կ յս ւՆ քԷ ւ հ ա ց ը »

Կ ա ր ճ , կ տ ր ո ւ կ , ի մ ա ս տ ո վ ջ ի ն ջ բ ա ռ ե ր , ո ր ո ն ք ա ր տ ա ս ա ն վ ե ց ի ն մ ե ր Տ ի ր ո ջ ՝

Հ ի ս ո ւ ս Ք ր ի ս տ ո ս ի շ ր թ ն ե ր ի ց , ե ր բ Ն ա տ ե ս ա վ , ո ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը , ո ր ե կ ե լ է ր

ի ր ե ն ո ւ ն կ ն գ ր ե լ ո լ , հ ա ց է ր փ ն տ ր ո ւ մ : Հ ա ց ը Ն ա տ վ ե լ է ր ն ր ա ն ց , ա յն

հ ր ա շ ա պ ա տ ո ւ մ դ ր վ ա գ ո ւ մ պ ա տ մ վ ա ծ ա ռ ա կ ի հ ա մ ա ձ ա յն , ո ր ո վ 2 ն կ ա ն ա կ ո վ

և 5 ձ կ ո վ ա վ ե լի ք ա ն 5 0 0 0 մ ա ր դ կ ա ն ց կ ե ր ա կ ր ե ց . Ի ն ք ը մ ե ր Տ ե ր Հ ի ս ո ւ ս

Ք ր ի ս տ ո ս : Բ ա յց հ ա ց ը հ ա ց է պ ա հ ա ն ջ ո ւ մ : Մ ե կ ա ն գ ա մ կ շ տ ա ց ո ղ ը հ ա ց ի ց

հ ա վ ի տ ե ն ո ր ե ն կ շ տ ա ց ա ծ է ի լ ի ն ի : Ե վ ն ր ա ն ք , ո վ ք ե ր ճ ա շ ա կ ե ց ի ն Հ ի ս ո ւ ս ի

տ վ ա ծ ֆ ի զ ի կ ա կ ա ն հ ա ց ի ց , ն ր ա ն ք դ ա ր ձ յա լ կ ա ր ո տ ո ւ ն ե ի ն հ ա ց ի , ե ր բ Ն ա

ն ա վ ո վ Կա փ ա ռ ն ա յ ո ւ մ գ ն ա ց , ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը հ ս կ ա բ ա զ մ ո ւ թ յ ա մ բ հ ե տ և ե ց և

փ ն տ ր ե ց Ն ր ա ն , և ե ր բ Ն ա տ ե ս ա վ , ո ր ն ր ա ն ք Ի ր մ ո տ ե կ ա ն , հ ա ր ց ր ե ց ն ր ա ն ց .

« Դ ո ւ ք ի ն չ ո ՛ ՛ ւ ե կ ա ք ի ն ձ մ ո տ , հ ր ա ՞ շ ք փ ն տ ր ե լ ո ւ , ո ՛ չ , ա յլ ե կ ա ք հ ա ց

փ ն տ ր ե լ ո ւ » ; Ե վ ա յ դ ժ ա մ ա ն ա կ ա ս ա ց . « Հ ա ց ը ե ր կ ն ք ի ց ' Ա ս տ ծ ո ւ ց է գ ա լ ի ս » :

Ն ր ա ն ք ա ս ա ց ի ն . « Մ ո վ ս ե ս ը հ ա ց ը բ ե ր ե ց մ ա ն ա ն ա յի ձ և ո վ , դ ո ւ ի ՞ ն չ ե ս

ա ն ե լ ո ւ , ո ր մ ե ն ք ք ե զ հ ա վ ա տ ա ն ք » : « Մ ո վ ս ե ս ը չ է ր , ո ր մ ա ն ա ն ա ն տ վ ե ց

ե ր կ ն ք ի ց , ա յ լ ի մ Հ ա յր ն է ր ե ր կ ն ա վ ո ր » : Ե վ ա յն ժ ա մ ա ն ա կ ա ս ա ց , ո ր ո վ

կ ճ ա շ ա կ ի ա յդ հ ա ց ի ց , ա յդ ա ն ձ ը հ ա վ ի տ ե ն ա պ ե ս կ շ տ ա ց ա ծ , հ ա գ ե ց ա ծ կ լ ի ն ի :

« Տ ո ւ ր մ ե զ ա յ դ հ ա ց ի ց » , ա ս ա ց ի ն : Ե վ ա յ դ ժ ա մ ա ն ա կ է ր , ո ր ա ր տ ա ս ա ն ե ց ա յդ

կ տ ր ո ւ կ և ս ր տ ա մ ո տ բ ա ռ ե ր ը . « Ե ս ե մ հ ա ց ն կ ե ն ա ց , ո վ ի ն ձ հ ե տ և ի , ո վ ի մ

խ ո ս ք ը կ ա տ ա ր ի , ն ա ճ ա շ ա կ ա ծ կ լ ի ն ի հ ա վ ի տ ե ն ա կ ա ն ո ւ ժ ո ւ ն ե ց ո ղ հ ա ց ի ց » :

Ս ի ր ե լի հ ա վ ա տ ա ց յա լն ե ր , մ ե ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը դ ա ր ե ր շ ա ր ո ւ ն ա կ ա յ դ հ ա ց ը

ճ ա շ ա կ ե լո վ է , ո ր ա ն մ ա հ ո ւ թ յա ն ճ ա ն ա պ ա ր հ ո վ ք ա յ լ ե ց և հ ա զ ա ր ա մ յա կ ն ե ր

ա պ ր ո ւ մ է ա յ գ հ ա ց ի զ ո ր ո ւ թ յ ա մ բ : Ա յս օ ր ե ս չ ե մ ո ւ զ ո ւ մ , ի ն չ պ ե ս ո ւ ր ի շ

ա ն գ ա մ ն ե ր ա ր ե լ ե մ , հ ա ց ի գ ա ղ ա փ ա ր ը վ ե ր լ ո ւ ծ ե լ , ա յս օ ր ե ս ո ւ զ ո ւ մ ե մ ձ ե զ

հ ե տ կ ի ս ե լ ը ս տ մ ե ր և մ ե ր ե ր ջ ա ն կ ա հ ի շ ա տ ա կ ն ա խ ո ր դ ի ս ո վ ո ր ո ւ թ յա ն

հ ա մ ա ձ ա յն , մ ե ր հ ո վ վ ա պ ե տ ա կ ա ն ա յ ց ե լ ո ւ թ յո ւ ն ի ց հ ե տ ո , մ ե ր խ ո հ ե ր ը և մ ե ր

մ տ ա ծ ո ւ մ ն ե ր ը մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի , մ ե զ ա պ ր ո ղ և մ ի շ տ ա պ ր ե ց ն ո ղ զ ո ր ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ի , գ ա ղ ա փ ա ր ն ե ր ի , ա ր ժ ե ք ն ե ր ի , մ ե կ խ ո ս ք ո վ մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն

ա ն մ ա հ ո ւ թ յա ն հ ա ց ը տ վ ո ղ գ ա ղ ա փ ա ր ն ն ր ի և հ ա վ ա տ ք ի մ ա ս ի ն :

Ե ս այ դ հ ա Տ Ը տ ե ս ա : Ա յ դ հ տ ց ը տ ե ս ա մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ յ ա ն ք ո ւ մ ,Ե գ ի պ տ ո ս ի մ ե կ , Կ ա հ ի ր ե ի և Ա լ ե ք ս ա ն դ ր ի ա յի մ ե ջ : Ե ս այ դ հ ա ց ը տ ե ս ա

Գ ե ր մ ա ն ի ա յի բ ա զ ո ւ մ ք ա ղ ա ք ն ե ր ի մ ե ջ ս փ ռ վ ա ծ , տ ա ր ա ծ վ ա ծ մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի

զ ա վ ա կ ն ե ր ի կ յ ա ն ք ո ւ մ : Ց ո ր ե ն ի ց ս տ ա ց վ ա ծ հ ա ց ը , ա մ ե ն տ ե ղ ն ո ւ յ ն ն է ,

ա յս տ ե ղ ' Գ ե ր մ ա ն ի ա յո ւ մ կ ա մ Ե գ ի պ տ ո ս ո ւ մ : Բ ա յց ա յն հ ա ց ը , ո ր ե ս տ ե ս ա մ ե ր

ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ յ ա ն ք ո ւ մ , այ դ հ ա Յ Ը Ք ր ի ս տ ո ս ի հ ա ց ն է ' Ի ր ա ն ձ ի մ ե ջ

« ‘ "-"4 <“ 5 -Л г * * ” “ • « • հ - չ . " г - и - * !' . V I -с « տ . քւ" 1 "<■ " ■ » ‘" ՞ " 1՞'-''

Ա վ ե տ ա ր ա ն ի , Հ ա ղ ո ր դ ո ւ թ յ ա ն ա ղ ո թ ք ի մ ի ֆ ի ց .ՎԵս ուզում եմ այսօր, այս սրբազնասուրբ խորանի վրա, երախտա-

յ ՞ '

յ ւ ո ծ ո ւ .

ո ր ա յ դ Հ ա վ ա տ ք ի Հ ա ց ը չ պ ա կ ա ս ե ց ն ի մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ յ ա ն ք ի ս ե ղ ա ն ն ե ր ի ց :

Դ ա ր ե ր շ ա ր ո ւ ն ա կ և ո չ թ ե մ ի ք ա ն ի տ ա ս ն ա մ յ ա կ ն ե ր , ա յ ղ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը

ա ա ր ե , է Ե գ ի պ տ ո ս ո ւ մ : Ա յ ս տ ե ղ ե ս պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը չ ի , ո ր պ ի տ ի ա ս ե մ ձ ե զ ,

բ ա յդ 1 1 - Ր Դ դ ա ր ո ւ մ , ա յ դ Հ ո ղ ի վ ր ա , Հ ա յո ց Գ ր ի գ ո ր Վ կ ա յա ս ե ր Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ն է ո տ ք ը դ ր ե լ : Ա յն տ ե ղ ե ղ ե լ է Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ ը ' փ ո խ ա ն ո ր դ ը , և

ա յն տ ե ղ շ ա ր ո ւ ն ա կ վ ե լ ե ն ե կ ե ղ ե ց ո ւ ծ ա ռ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը մ ա տ ո ւ ց վ ե լ մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն , բ ա զ ո ւ մ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ե ն շ ի ն վ ե լ , ն ր ա ն ց ի ց ո մ ա ն ք ի բ ր և ք ա ր կ ո ր ե լ

ե ն , բ ա յց մ ն ա ց ե լ ե ն ն ր ա ն ք , ո ր ո ն ք մ ե ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն պ ա Հ ե լ ե ն ի ր Հ ա վ ա տ ք ի

Հ ո ւ յ ս ո վ : Ե ղ ե լ է ժ ա մ ա ն ա կ , ե ր բ ա յ դ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը մ ե ծ բ ա զ մ ո ւ թ յա մ բ ն ե ր կ ա է

գ տ ն վ ե լ Ե գ ի պ տ ո ս ի Հ ա վ ի տ ե ն ա կ ա ն Հ ո ղ ի վ ր ա , ե ղ ե լ է ժ ա մ ա ն ա կ , ե ր բ թ ի վ ը

ն վ ա զ ե լ է , ի ն չ պ ե ս ա յս օ ր : Բ ա յց ի ն չ փ ո ւ յ թ , թ վ ի ա ռ ա վ ե լ ո ւ թ յո ւ ն ը կ ա մ

պ ա կ ա ս ո ւ թ յո ւ ն ը , կ ա ր և ո ր ն ա յն է , ո վ ո ր է լ լ ի ն ի , ի ն չ ք ա ն թ ի վ է լ ո ր Հ ա շ վ ի ,

ա յդ Հ ա մ ա յն ք ը , ա յդ Հ ա վ ա ք ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը զ ո ւ ր կ չ մ ն ա Հ ա վ ա տ ք ի Հ ա ց ի ց '

մ ա ր մ ն ա ց ա ծ Ք ր ի ս տ ո ս ի ա ն ձ ի մ ե ֆ : Ի ս կ Գ ե ր մ ա ն ի ա յի մ ե ֆ ա պ ր ո ղ մ ե ր

ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը , ն ո ր Հ ա ս տ ա տ վ ա ծ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ է ' Թ ո ւ ր ք ի ա յ ի ց , Ս ի ր ի ա յի ց ,

Պ ա ր ս կ ա ս տ ա ն ի ց , Լ ի բ ա ն ա ն ի ց և Հ ա յա ս տ ա ն ի ց : Ն ր ա ն ք Հ ա ց ե ն փ ն տ ր ո ւ մ '

ն յո ւ թ ե ղ ե ն Հ ա ց և Հ ա ց ն ա ռ ա տ է Գ ե ր մ ա ն ի ա յի մ ե է : Բ ա յց ե ս տ ե ս ա , ո ր ն ր ա ն ք

ն ո ր ե կ ե ղ ե ց ի ե ն կ ա ռ ո ւ ց ո ւ մ , ն ո ր Հ ա մ ա յն ք ն ե ր ե ն կ ա զ մ ո ւ մ , ե ս ա յ ղ Հ ա ց ը

տ ե ս ա Հ ա յ ց . Ս . Ե կ ե ղ ե ց ո ւ խ ո ր ա ն ն ե ր ի ց : Ա յ ղ Հ ա ց ն ե ն ք մ ե ն ք ճ ա շ ա կ ո ւ մ ա մ ե ն ա ն գ ա մ , ե ր բ Ա վ ե տ ա ր ա ն ն է ք ա ր ո զ վ ո ւ մ , ի ն չ պ ե ս ա յս պ ա հ ի ն , ե ս հ ա ն ո ւ մ ե մ

Հ ա ց ի Հ ա մ ը փ ո խ ա ն ց ե լ ձ ե զ ի մ տ կ ա ր լ ե զ վ ո վ :Ա յ դ Հ ա ց ն ե ն ք ճ ա շ ա կ ո ւ մ ա մ ե ն ա ն գ ա մ , ե ր բ ա յս ե ր գ չ ա խ ո ւ մ բ ը , կ ա մ

բ ո լ ո ր ե ր գ չ ա խ մ բ ե ր ը մ ե ր ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւ մ Հ ա յո ց շ ա ր ա կ ա ն ն ե ր ե ն ը ն ծ ա յո ւ մ

մ ե զ , ո ր պ ե ս Հ ո գ և ո ր ս ն ո ւ ն դ : Ա յ դ Հ ա ց ն ե ն ք ճ ա շ ա կ ո ւ մ , ե ր բ մ ե ր ե կ ե ղ ե ց ո ւ

Հ ա յր ե ր ի գ ր վ ա ծ ք ն ե ր ն ե ն ք կ ա ր դ ո ւ մ , մ ե կ ն ա բ ա ն ո ւ մ և ա յժ մ ե ա կ ա ն ա ց ն ո ւ մ

մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ա ր գ ի կ յա ն ք ի մ ե ֆ : Ա յ գ Հ ա ց ն է , ո ր մ ե ն ք ճ ա շ ա կ ո ւ մ ե ն ք ա մ ե ն

ա ն գ ա մ , ե ր բ մ ի Հ ա յ ե ր ե խ ա Ա յ բ , Բ ե ն , Գ ի մ - ն է ս ո վ ո ր ո ւ մ , Մ ե ս ր ո պ ի խ մ ո ր ո վ

մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն ը ն ծ ա յվ ա ծ Հ ա ց ո վ : Ա յ գ Հ ա ց ն ե ն ք ճ ա շ ա կ ո ւ մ ա մ ե ն ա ն գ ա մ ,

ե ր բ տ պ ա ր ա ն ն ե ր ի ց գ ր ք ե ր ե ն դ ո ւ ր ս գ ա լ ի ս , և մ ե ն ք ը ն թ ե ր ց ո ւ մ ո վ ո ւ

Հ ա ղ ո ր դ ա կ ց ո ւ թ յա մ բ ս ն վ ո ւ մ , ե ր ջ ա ն կ ա ն ո ւ մ ե ն ք ա յն ա ր ժ ե ք ն ե ր ո վ , ո ր ա յդ

գ ր ի ո ւ գ ր ա կ ա ն ո ւ թ յա ն մ ի ֆ ի ց մ ե զ ը ն ծ ա յվ ո ւ մ է : Ա յ դ Հ ա ց ն ե ն ք մ ե ն ք

ճ ա շ ա կ ո ւ մ ա մ ե ն ա ն գ ա մ , ե ր բ մ ե ր մ շ ա կ ո ւ յթ ի ա ր տ ա հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ն ե ն ք

գ տ ն ո ւ մ մ ե ր հ ա յ ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ յա ն . Հ ա յո ց ք ա ն դ ա կ ա գ ո ր ծ ո ւ թ յա ն , Հ ա յո ց

ճ ա ր տ ա ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն մ ի ֆ ի ց :

Ն ա յո ւ մ ե ն ք Հ ո փ փ ս ի մ ե ի տ ա ճ ա ր ի ն , մ ե ր ա չ ք ե ր ը մ ի ա յն գ ի ծ և ձ և չ ե ն

տ ե ս ն ո ւ մ . Հ ո գ ի ե ն տ ե ս ն ո ւ մ ա յդ ք ա ր ե ր ի ց ա յն կ ո ղ մ , ո ր ո վ Հ ե տ և ա յդ ք ա ր ե ր ի

մ ե ֆ Հ ո գ ի է դ ր վ ե լ : Մ ե ն ք ա յդ Հ ա ց ն ե ն ք ճ ա շ ա կ ո ւ մ , ե ր բ ա մ ե ն ա ն գ ա մ ք ո վ ­

ք ո վ ի ե ն ք գ ա լ ի ս , մ ե կ ս ի ր տ ո ւ մ ե կ ՛Հ ո գ ի ն մ ե ր ա մ բ ո զ ֆ ա զ գ ո ւ թ յա ն ո ւ

Ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ ի ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ն ք զ գ ո ւ մ մ ե ր ա ն Հ ա տ ա ն ձ ե ր ի մ ե ֆ : Ա յ գ

մ ի ա ս ն ո ւ թ յո ւ ն ը , ա յ ղ Հ ա վ ա ք ա կ ա ն Հ ո գ ի ն է Ե կ ե ղ ե ց ի ն ո ւ ա զ գ ը : Ե վ ն ա , ո ր

ա ռ ա ն ձ ն ա բ ա ր , ա ն Հ ա տ ա ր ա ր ի ն ք ն ի ր ե ն Հ ա մ ա ր է ա պ ր ո ւ մ , ն ա մ ա ր դ չ է ,

1 9 9 8 1-&Ս'ԻԱԾհՆ Р-Գ 135

մ ա ր դ ը մ ա ր դ է մ ա ր դ ո վ : Ա ռ ա ն ց մ ա ր գ ի մ ա ր դ ը , ի բ ր և ա ն հ ա տ , ի ր ի ս կ

գ ե ր ե զ մ ա ն ն է : Ե ր ր ա յդ Հ ա ց ը բ ա ժ ա ն վ ո ւ մ է , ե ր բ ա ն ձ ն ա պ ե ս չ ե ն ճ ա շ ա կ ո ւ մ

ձ ե զ ա ն ի ց ո չ մ ե կ ա ն ձ ա ն ձ ն ա պ ե ս չ ի մ ի ա յն ճ ա շ ա կ ո ւ մ , ա յլ Հ ա ղ ո ր դ վ ո ւ մ ե ն ք

մ ի մ յա ն ց Հ ե տ : "կ ո ւ յն Հ ա վ ա տ ն ե ն ք բ ա շ խ ո ւ մ , ն ո ւ յ ն գ ա ղ ա փ ա ր ն ե ն ք կ ի ս ո ւ մ ,

ն ո ւ յ ն Հ ե ռ ա ն կ ա ր ն ե ր ո վ ե ն ք ա պ ր ո ւ մ , ն ո ւ յ ն Հ ո գ ո վ ե ն ք ն ե ր շ ն չ վ ո ւ մ , ա յդ

Հ ա ց ը մ ի ա ց ո ւ ց ի չ ն է : Ե թ ե ֆ ի զ ի կ ա կ ա ն Հ ա ց ը , Հ ո ղ ի ց դ ո ւ ր ս ե կ ա ծ Հ ա ց ը , մ ե ր

ֆ ի զ ի կ ա կ ա ն մ ա ր մ ն ե ղ ե ն գ ո յ ո ւ թ յ ա ն Հ ա մ ա ր ա ն հ ր ա ժ ե շ տ է ի բ ր և , ա ն հ ա տ ,

Հ ո գ և ո ր Հ ա ց ի տ ա ր բ ե ր ո ւ թ յո ւ ն ը ա յն է , ո ր ն ս ւ ա ն հ ա տ ի ց ա ն դ ի ն ա և

բ ա ժ ա ն վ ո ւ մ է ը ն դ Հ ա ն ր ո ւ թ յ ա ն ը , հ ա վ ա ք ա կ ա ն ո ւ թ յա ն ը , ա մ բ ո ղ ջ մ ե ր

ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն : Ե ս ա յս օ ր դ ր ա հ ա մ ա ր ա յս խ ո ր ա ն ի վ ր ա ը ն ծ ա յ ո ւ մ ե մ ո ր պ ե ս

ն վ ե ր ա ռ Ա ս տ վ ա ծ մ ե ր ա յդ հ ա ց ի պ ա տ կ ե ր ը , ո ր ե ս գ տ ա կ ե ն դ ա ն ի

ա ր տ ա ս ա հ մ ա ն յա ն մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի զ ա վ ա կ ն ե ր ի կ յ ա ն ք ո ւ մ ' Ե գ ի պ տ ո ս ո ւ մ և

Գ ե ր մ ա ն ի ա յո ւ մ : Ե ս պ ի տ ի ն ա և ա վ ե լա ց ն ե մ , ո ր օ տ ա ր կ ր ո ն ն ե ր ի ' ի ս լա մ ա կ ա ն

և ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն ղ ե կ ա վ ա ր ն ե ր , ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ ն ե ր , մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն ա ր ժ ե ք

ե ն տ ա լ ի ս , ե ր բ ա յդ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը ի ր կ յ ա ն ք ո ւ մ ա ր ժ և ո ր ո ւ մ , թ ա ր մ ա ց ն ո ւ մ ,

կ ե ն դ ա ն ա ց ն ո ւ մ է Ք ր ի ս տ ո ս ի Հ ա ց ը : Ե ր բ տ ե ս ն ո ւ մ ե ն մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն ե կ ե ղ ե ց ի

կ ա ռ ո ւ ց ե լ ի ս , ե ր ր տ ե ս ն ո ւ մ ե ն մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն մ շ ա կ ո ւ յթ ս տ ե ղ ծ ե լ ի ս , ա յն

ժ ա մ ա ն ա կ Հ ա ր գ ա ն ք ե ն ո ւ ն ե ն ո ւ մ մ ե ր Հ ա ն դ ե պ : Ե ս Հ ի շ ո ւ մ ե մ ա յս պ ա Հ ի ն ,

ե ր բ մ ե կ ճ ա շ կ ե ր ո ւ յթ ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ , մ ի 1 1 տ ա ր ե կ ա ն Հ ա յ մ ա ն ո ւ կ ե լ ո ւ յ թ

ո ւ ն ե ց ա վ Կ ո մ ի տ ա ս վ ա ր դ ա պ ե տ ի ց և ' ն ա և մ ի ջ ա զ գ ա յի ն Հ ե ղ ի ն ա կ ն ե ր ի ց

կ տ ո ր ն ե ր ը ն ծ ա յե ց մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն , դ ա ր ձ ա ի մ կ ո ղ ք ի ն կ ա ն գ ն ա ծ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի

Հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յի ն Խ ո ր հ ր դ ի ն ա խ կ ի ն ք ա ր տ ո ւ ղ ա ր ի ն , ո ր մ ի ջ ա զ գ ա յի ն մ ի դ ե մ ք

է ր , ո ր հ ի ա ց ո ւ մ ո վ , ա ռ ա ն ց բ ա ռ ե ր ի մ ա ն ա լ ո ւ ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ յա ն մ ի ջ ի ց ա յ դ Հ ա ց ի

Հ ա մ ն է ր ճ ա շ ա կ ո ւ մ , ի ն ք ը լ ի ն ե լ ո վ օ տ ա ր , Կ ե ն տ ր ո ն ա կ ա ն Ա մ ե ր ի կ ա յի ց մ ի

ա ն ձ : Ե ս ա ս ա ց ի . « Ա յ ս Հ ա ց ի Հ ա ց թ ո ւ խ ը ' Կ ո մ ի տ ա ս վ ա ր դ ա պ ե տ ը , Հ ե ն ց

ա յս տ ե ղ ' Գ ե ր մ ա ն ի ա յո ւ մ է ս ո վ ո ր ե լ և ի ր ե ր ա ժ շ տ ա կ ա ն ա ր վ ե ս տ ի ձ ե ռ ք

ա ռ ա վ ե լ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , Հ մ տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , կ ա ր ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ը գ ո ր ծ ա ծ ե լ է , մ ա ք ր ե լ

և բ յ ո ւ ր ե ղ ա ց ր ե լ է օ տ ա ր ա զ դ ե ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց ձ ե ր բ ա զ ա տ ե լ Հ ա յի Հ ո գ ո ւ

բ խ ո ւ մ ը ե ղ ո ղ ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ յո ւ ն ը , և ա յս օ ր ա յս ե ր ե խ ա յի ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ յա ն մ ի ջ ի ց

ա յ դ Հ ո գ ի ն ի բ ր և Հ ա ց բ ա ժ ա ն վ ո ւ մ է ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն ՛» :

Մ ե ն ք ա յս օ ր կ ա ր ի ք ն ո ւ ն ե ն ք ա յ դ հ ա ց ի ն ա և Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ : Մ ե ր

ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը կ ա ր ո ղ է լ ի ն ե լ ն յո ւ թ ա պ ե ս հ ա ր ո ւ ս տ , դ ա ժ ա մ ա ն ա կ ի

պ ա յմ ա ն ն ե ր ի և գ ո ր ծ ի ո ւ ժ գ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց ո ւ Հ ա ր ա տ և ո ւ թ յո ւ ն ի ց կ ա խ վ ա ծ է :

Գ ե ր մ ա ն ի ա ն , ո ր ե ր կ ր ո ր դ հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յի ն պ ա տ ե ր ա զ մ ի ց Հ ե տ ո ' ս ր ա ն ի ց 5 0

տ ա ր ի ն ե ր ա ռ ա ջ , ա մ բ ո ղ ջ ո ւ թ յա մ բ ք ա ն դ վ ե լ է ր , ի ն չ պ ե ս վ ե ր ա կ ա ն գ ն վ ե ց , և

ա շ խ ա ր Հ ո ւ մ Հ ա տ կ ա պ ե ս Ե վ ր ո պ ա յո ւ մ , ա մ ե ն ե ն ա ռ ա ջ ն ա յի ն դ ի ր ք գ ր ա վ ո ղ

տ ն տ ե ս ա կ ա ն ո ւ ժ ո ւ ն ե ց ո ղ ե ր կ ի ր ն է դ ա ր ձ ե լ : Բ ա յց ն յո ւ թ ա կ ա ն Հ ա ր ս տ ո ւ թ յա ն

մ ե ջ Հ ո գ ո վ ա ղ ք ա տ չ մ ն ա ն ք , ա յս է պ ա տ գ ա մ ը մ ե ր Հ ո վ վ ա պ ե տ ա կ ա ն ա յս

ա յ ց ե լ ո ւ թ յ ա ն : Մ ե ր զ ա վ ա կ ն ե ր ն է լ վ ա ղ ը ի ր ե ն ց ա շ խ ա տ ա ն ք ո վ կ ա ր ո ղ ե ն շ ա տ

լ ա վ պ ա յմ ա ն ն ե ր ձ ե ռ ք բ ե ր ե լ ն յո ւ թ ա կ ա ն կ յա ն ք ի Հ ե տ կ ա պ վ ա ծ : Բ ա յց ի ն չ

պ ի տ ի ա ն ե ն ք ա յդ ա մ բ ո ղ ջ Հ ա ր ս տ ո ւ թ յո ւ ն ը , ե թ ե Ք ր ի ս տ ո ս ի Հ ա ց ի ց ' մ ե ր

Ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ ա տ ռ վ ա կ ո ւ մ ո վ մ ա տ ո ւ ց վ ա ծ Հ ա ց ի ց զ ո ւ ր կ մ ն ա ն ք , ի բ ր և

ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ :

Ե ս ա յս պ ա Հ ի ն ի մ ե ր ա խ տ ա գ ի տ ո ւ թ յո ւ ն ը Հ ա յտ ն ե լ ո վ ա ռ Ա ս տ վ ա ծ վ ա ս ն

Հ ա վ ա տ ի և վ ա ս ն կ ե ն ա ց Հ ա ց ի , ո ր ի ց ե ս պ ա տ ա ռ ի կ ն ե ր տ ե ս ա Գ ե ր մ ա ն ի ա յի և

Ե գ ի պ տ ո ս ի մ ե ջ , ա յս օ ր ե ս կ ո չ ե մ ա ն ո ւ մ Ձ ե զ , ս ի ր ե լի ե ղ բ ա յր ն ե ր և ք ո ւ յ ր ե ր ,

ո ր կ ա ր ո ղ ա ն ա ք ձ ե ր կ յ ա ն ք ո ւ մ , մ ե ր Հ ա յր ե ն ի ք ո ւ մ , մ ե ր Մ ա յր Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ ,

Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ց ե կ ա ծ , Ա վ ե տ ա ր ա ն ի ց մ ե զ ճ ա ռ ա գ ա յթ ո ղ ա յ դ լ ո ւ յ ս Հ ա ց ը

136 Р-Դ ԱՋՍ՜ԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

ա ռ ա տ ա ց ն ե մ ե ր կ յա ն ք ի ց ն ե ր ս : Ե վ մ ե ն ք ս ի ր ե լի Հ ո գ և ո ր ե ղ բ ա յր ն ե ր ս

մ ի ա ռ ա ն ն ե ր ս Մ ա յր Ա թ ո ռ ի և դ ո ւ ք ս ա ն ե ր , Գ և ո ր գ յա ն Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ի ,

/ ե ն ք ե ն ք ա յս օ ր վ ա Հ ա ց թ ո ւ խ ն ե ր ը , մ ե ն ք է ո ր ա յս Հ ա ց ը պ ի տ ի բ ա ժ ա ն ե ն ք

ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն , մ ե ն ք է . ո ր մ ե ր կ յա ն ք ո վ կ յա ն ք ի օ ր ի ն ա կ ո վ , մ ե ր խ ո ո ք ի ա ն կ ե ղ ծ ո ւ թ յա մ բ և մ ե ր գ ր ի զ ո ր ո ւ թ յա մ բ ո ւ մ ե ր գ ո ր ծ ի ո ւ ժ գ ն ո ւ թ յա մ բ ս լի ա ի

տ ա ն ք ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն ա յս Հ ա ց ի ց պ ա տ ա ռ ի կ ն ե ր : Ե վ ա յս է ա յն գ ե ղ ե ց ի կա ռ ա ռ ե / ո ւ թ յ ո ւ ն ը . ա յն կ ե ն ս ա կ ա ն ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ա ն Հ ե ա ա ձ գ ե լ ի

ա ռ ա ք ե չ ո ւ թ յո ւ ն ը , ո ր ի ն կ ո չ վ ա ծ է Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս . է ջ մ ի ա ծ ի ն ը ' ա մ ե ն ի ց բ ա ր ձ ր պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ո ւ ն ե ց ո ղ ա ն ձ ի ց մ ի ն չ և ա մ ե ն ա խ ո ն ա ր Հ ն կ ա տ վ ա ծ

պ ա ր տ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը ս տ ա ն ձ ն ո ղ ա ն ձ ը :

Ե կ ե ՛ք , ա յդ Հ ա ց ը մ ե ր կ յ ա ն ք ո ւ մ ա ռ ա տ ա ց ն ե ն ք , թ ա ր մ ա ց ն ե ն ք , ո ր պ ե ս զ ի կ ա ր ո ղ ա ն ա ն ք ա յն թ ա ր մ ո ր ե ն և ա ռ ա տ ո ր ե ն փ ո խ ա ն ց ե լ մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն և

ա ս ե լ . « .Ո ՜վ Տ ե ր Հ ի ս ո ւ ս Ք ր ի ս տ ո ս , ե թ ե Դ ո ւ ե ս կ յա ն ք ի Հ ա ց ը , ի ն չ պ ե ս մ ե ն ք

Հ ա վ ա տ ո ւ մ ե ն ք , ա յ ղ Հ ա ց ի ց մ ի պ ա տ ա ռ ը դ ա ր ձ ր ո ւ ի ն ձ , ո ր ե ս է լ դ ա ռ ն ա մ մ ի

պ ա տ ա ռ ա յդ Հ ա ց ի ց ' Ա ս տ ծ ո ւ փ ա ռ ք ի , ի մ ժ ո ղ ո վ ր դ ի պ ա տ վ ի և մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ

պ ա յծ ա ռ ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր , Հ ա վ ի տ յա ն ս Հ ա վ ի տ ե ն ի ց . Ա մ ե ն » :

138 Р-Գ ԱՋՍ՜ԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

ՀԱՅՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ԳՆԱՀԱՏՈՒԹՅՈՒՆ

Ն .Ս .Օ .Տ .Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Ա Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ը Գ ե ր մ ա ն ի ա կ ա տ ա ր ա ծ

Հ ա յր ա պ ե տ ա կ ա ն ա յց հ լո ւ թ յա ն ը ն թ ա ց ք ո ւ մ , Գ ե ր մ ա ն ի ո հ ա յո ց ա ռ ա ջ ն ո ր դ

Գ երա շնո րհ Տ . Գ ա ր ե գ ի ն ե պ ի ս կ ո պ ո ս Բ ե գ չ յա ն ի ն ե ր կ ա յա ց մ ա մ ր , բ ա ր ձ ր ո ր ե ն

գ ն ա հ ա տ ե ց թ ե մ ի վ ա ր չա կ ա ն , կ ա զ մ ա կ ե ր պ չա կ ա ն և զ ա ն ա զ ա ն ա յլ խ ն դ ի ր ­

ն ե ր ո ւ մ ի ր ե ն ց ա ն մ ն ա ց ո ր դ մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը բ ե ր ա ծ ա ն հ ա տ ն ե ր ի

գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յո ւ ն ը .

Գ ա ր ե գ ի ն Ա Վ ե հ ա փ ա ռ ի հ ա յր ա պ ե տ ա կ ա ն տ ն օ ր ի ն մ ա մ բ « Ս . Ն ե ր ս ե ս

Շ ս ո բ Ո ա ւ ի » շ ք ա ն շ ա ն ո վ պ ա ր գ և ա տ ր վ ե լ ե ն դ ո կ ա . Ս ա ր դ ի ս Ք ե հ յա յա ն ը , տ ի կ .

Ս ո ն յա Ա յս բ ե ր ի ն , տ ի ա ր Մ ո ւ ր ա դ Ա բ ե յ ո ւ զ ը , տ ի ա ր Հ ե ր մ ա ն Օ դ ա ր ա շ յա ն ը , ի ս կ

« Ս . Ս ա հ ա կ - Ս . Մ ե ս ր ո պ » շ ք ա ն շ ա ն ի ն է ա ր ժ ա ն ա ց ե լ օ ր ի ո ր դ Մ ի ն ո ւ

Ն ի ք բ ա յ ը :

Գ ա ր ե գ ի ն ս ր բ ա զ ա ն ի ն ե ր կ ա յա ց մ ա մ ր տ ի ա ր ք Մ ե ր ո ւ ժ ա ն ս ա ր կ ա վ ա գ Ս ե -

դ ե ֆ յա ն ը , Պ ե տ ր ո ս ս ա ր կ ա վ ա գ Ա տ ր յա ն ը , Ա ր մ ա ն ս ա ր կ ա վ ա գ Փ ի լի պ ո ս յա ն ը ,

Ս ի մ ո ն ս ա ր կ ա վ ա գ Հ ա լգ ա ֆ ը , Կ ա ր պ ի ս ս ա ր կ ա վ ա գ Գ ա ր ա գ ա վ ա ֆ ը , Մ ի ն ա ս

Բ ո յա ֆ յա ն ը , Ս ե ր ո վ բ ե Օ դ ա ր ա շ յա ն ը , Գ ր ի գ ո ր Ս ա զ լա մ ե ր ը , Կ ա ր ա պ ե տ

Գ ոտ ա ք ը , դ ո կ տ . Ն ո ւ ր ի Յ ա զ 1 ը , վ ա հ ե Գ ո ւ յ ո լ մ չ յ ա ն ը և տ ի կ ն ա յք Ա ն գ ի ն ե

Բ ո հ ա ր յա ն ը , Ա ր ա ք ս ի Գ ո ւ ն տ ո ւ ր ա ր յա ն ը , Ե ր ա ն ո ւ հ ի Հ ա ր թ մ ա ն ը , Հ ա յդ մ ա ր ի

Գ ա լը բ ֆ յ ա ն ը ա ր ժ ա ն ա ց ա ն « Հ ա յ ր ա պ ե տ ա կ ա ն Օ ր հ ն ո ւ թ յ ա ն և

Գ ն ա հ ա տ ա ն ք ի Գ ր ի » :

1998 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 139

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻ ԽՈՍՔԸ

ԱՐՑԱԽԻ ԱԶԳԱՅԻՆ-ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՊԱՅՔԱՐԻ 10-ԱՄՅԱԿԻ ԱՌԹԻՎ

1 9 8 8 Փ ե տ ր վ ա ր .. .

Ե ր ե կ վ ա Ն մ ա ն Հ ի շ ո ւ մ ե ն ք , թ ե ի ն չ պ ե ս տ ա ս ն ա մ յա կ ն ե ր ի կ ա պ ա ր ա ն մ ա ն

ծ ա ն ր շ ղ թ ա ն ե ր ը կ ո տ ր վ ե ց ի ն , ե ր բ Հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի Հ ո գ ո ւ մ ե կ դ ա ր ե ր ո վ

ծ ա ծ կ վ ա ծ , ճ ն շ վ ա ծ ո ւ խ տ ա ց յա լ ո ւ ժ ի վ ե ր ա ծ վ ա ծ ա զ ա տ ո ւ թ յա ն ձ գ տ ո ւ մ ը

պ ա յթ ե ց և ժ ա յթ ք ե ց Ա ր ց ա խ ի բ ա ր ձ ո ւ ն ք ն ե ր ի ց մ ի ն չև , ք ա ղ ա ք ա մ ա յր Ե ր և ա ն ի

ս ի ր տ ը , մ տ ա վ ա մ ե ն մ ե կ Հ ա յի տ ա ն մ ե կ և տ ա ր ա ծ վ ե ց ա շ խ ա ր Հ ո վ մ ե կ

ս վ ւ ռ վ ա ծ Հ ա յո ւ թ յա ն բ ո լ ո ր խ ա վ ե ր ի մ ե կ ա ն խ տ ի ր :

Ա ն ց ն ո ղ տ ա ս ը տ ա ր ի ն ե ր ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ ա զ գ ո վ ի ն ա ն ց ա ն ք բ ա զ ո ւ մ ե ղ ե լ ո ւ ­

թ յո ւ ն ն ե ր ի մ ի ֆ ի ց : Թ ե ' ք ա ղ ա ք ա կ ա ն , թ ե ' ռ ա զ մ ա կ ա ն և թ ե ' տ ն տ ե ս ա կ ա ն

փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի և վ ե ր ի վ ա յր ո ւ մ ն ե ր ի մ ե կ Է ն չ ո ր մ ն ա ց ա ն փ ո փ ո խ , ա յ գ

Հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ ա մ ք ն է ր ՝ ի ր ա ր դ ա ր ի ր ա վ ո ւ ն ք ն ե ր ի ա ն վ տ ա ն գ պ ա Հ պ ա -

ն ո ւ թ յա ն և պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր Մ ա յր Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ և Ա ր ց ա խ ո ւ մ :

Հ ա զ ա ր ա վ ո ր Հ ա յ ե ղ բ ա յր ն ե ր և ք ո ւ յ ր ե ր , մ ա ն ա վ ա ն դ ե ր ի տ ա ս ա ր դ

ք ա ջ ա մ ա ր տ ի կ ն ե ր , Ա ր ց ա խ ո ւ մ ի ր ե ն ց ա ր յո ւ ն ը տ վ ե ց ի ն ո ր պ ե ս դ ի ն ա յդ կ ա մ ք ի

ա ն կ ա շ կ ա ն դ պ ա Հ պ ա ն ո ւ մ ի ն : Ն ր ա ն ք օ ր ի ն ա կ ե լի ա ր ի ո ւ թ յա մ բ շ ա Հ ե ց ի ն

ն ա Հ ա տ ա կ ո լ թ յա ն պ ս ա կ ը : Ւ ր ե ն ց ա պ ր ո ղ ր ն տ ա ն ե կ ա ն Հ ա ր ա զ ա տ ն ե ր ը ,

Հ ա յր ե ր ո ւ մ ա յր ե ր , ա մ ո ւ ս ի ն ն ե ր ո ւ զ ա վ ա կ ն ե ր , կ ր ե ց ի ն ծ ա ն ր ս ո ւ դ ը ի ր ե ն ց

ս ի ր ե լի ն ե ր ի մ ա Հ վ ա ն : Վ ի ր ա վ ո ր ն ե ր ի ց ո մ ա ն ց վ ե ր ք ե ր ը դ ա ր մ ա ն վ ե ց ի ն ,

ո ւ ր ի շ ն ե ր մ ն ա ց ի ն Հ ա շ մ ա ն դ ա մ : Հ ա յա ս տ ա ն ի և Ա ր ց ա խ ի պ ե տ ա կ ա ն

ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , մ ե ր Ա ռ ա ք ե լ ա կա ն Ս ո ւ ր բ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ի ր Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս.

է ջ մ ի ա ծ ն ո վ , Ն վ ի ր ա պ ե տ ա կ ա ն մ յո ւ ս Ա թ ո ռ ն ե ր ո վ և բ ո լ ո ր թ ե մ ե ր ո վ , բ ա զ ո ւ մ

Հ ա յկ ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ բ ա ր ե գ ո ր ծ ա կ ա ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ

ա ն Հ ա տ ն ե ր ո ղ ջ ա շ խ ա ր Հ ո ւ մ բ ա ժ ա ն ե ց ի ն ս ո ւ դ ը և ի ր ե ն ց ե ղ բ ա յր ա կ ա ն ո ւ

ք ր ո ք ա կ ա ն ա ջ ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը բ ե ր ի ն ա ռ ա ն ց խ տ ր ո ւ թ յա ն , ո ր պ ե ս զ ի ա յ դ կ ա մ ք ը

մ ն ա ա ն բ ե կ ա ն ե լի և մ ն ա մ ի շ տ պ ի ր կ :

Փ ա ՜ ռ ք , Հ ա զ ա ՜ ր փ ա ռ ք Ա ս տ ո ւ ծ ո , ա յս վ ե ր ջ ի ն է ո ր ս տ ա ր ի ն ե ր ի ն

պ ա տ ե ր ա զ մ ա կ ա ն բ ա խ ո ւ մ ն ե ր ի դ ա դ ա ր մ ա ն ա յս շ ր ջ ա ն ի ն , խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն

վ ի ճ ա կ է Հ ի մ ա տ ի ր ո ւ մ Ա ր ց ա խ ո ւ մ : Ա յս շ ր ջ ա ն ո ւ մ բ ո լ ո ր ի ճ ի գ ե ր ը լ ա ր վ ե ց ի ն

դ ե պ ի ա մ ր ա ց ո ւ մ ը 'Լ ա ր ա բ ա ղ ի ի ն ք ն ո ր ո շ մ ա ն և ա ն կ ա խ ո ւ թ յա ն : Ա յս օ ր

Ա ր ց ա խ ց ի ն տ ե ր ն է ո ւ մ ի ա ն գ ա մ ա յն ծ ա ռ ա ն Ա ր ց ա խ ի ն , լ ի ն ե լ ո վ մ ի շ տ

խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն Հ ե տ ա մ ո ւ տ և ն վ ի ր վ ա ծ ի ր Հ ո ղ ի մ շ ա կ մ ա ն և ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ յա ն ք ի

բ ա ր գ ա վ ա ճ մ ա ն : Ե վ ա մ բ ո ղ ջ Հ ա յո ւ թ յո ւ ն ը Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ և ա ր տ ա ս ա Հ -

մ ա ն ո լ մ մ ն ա ց և մ ն ո ւ մ է ա մ ր ո ր ե ն կ ա ն գ ն ա ծ ի ր ե ն ի ց ա ն բ ա ժ ա ն Ա ր ց ա խ ի

ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ ո ղ ք ի ն : Մ ե կ խ ո ս ք ո վ ՝ ա զ ա տ ա գ ր ո ւ թ յա ն շ ա ր ժ ո ւ մ ը վ ե ր ա ծ վ ե ց

ա զ գ ա յի ն զ ա ր թ ո ն ք ի , ի ն ք ն ո ւ թ յ ա ն և ա ր ժ ա ն ա պ ա տ վ ո ւ թ յա ն զ ո ր ա ց մ ա ն

կ ե ն ս ա ր ն թ ա ց ի :

Բ ո լո ր ի ս Հ ա մ ա ր ա կ ն Հ ա յտ ի ր ո ղ ո ւ թ յո ւ ն է , ո ր Ա ր ց ա խ ի Հ ա ր ց ը դ ե ռ

վ ե ր ջ ն ա կ ա ն ո ր ե ն չ է լ ո ւ ծ վ ա ծ : Ա ն ց յա լ տ ա ս ը տ ա ր ի ն ե ր ի ն ձ ե ռ ք բ ե ր վ ա ծ

Հ ա ջ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ և ի ր ա գ ո ր ծ ո ւ մ ն ե ր ո վ մ ի ա յն Հ պ ա ր տ ա ն ա լո ւ ա ռ ի թ ը չ է

„ „ տ ա ս ն ա մ յ ա կ ը •' Ե տ ն ա յ ե լ ո ւ * ■ Л , < * « * * * ~ , ռ ^ ա լ ո ւ ^ Հ ա կ յ լ

չ է Հ ա յ ն : Հ,,4-« - 'է *,* Г ‘ ' * ‘ "*' ն ա Լ ե ղ ձ ո ւ թ յ ո մ , , ո ՛է Հ ռ ե տ ո ր ո ւ թ յո ւ ն , ո չ Տ ա ո ա ի ո ո ո ւ թ յ ո մ , Դ ա ր ա ք ա շ

Հ ո 'ո Է ո ր պ ե տ ք ո ւ ն ի մ շ ա կ մ ա ն , ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ Է , ո ր պ ե տ ք ո ւ ն ի ա ճ ե լ ո ւ և

ե ւ ա ն ռ ի բ ն ա կ ա ն ո ն պ ա յմ ա ն ն ե ր ս տ ե ղ ծ ե լ ո ւ , պ ե տ ո ւ թ յո ՛ւ ն Է , ո ր պ ե ա ք ո ւ ն ի

ա մ ր ա ն ա ,ո ւ և զ ո ր ա ն ա լո ւ : Դ ե ո . մ ո ւ թ ա մ պ ե ր շ չ ե ն Հ ե ռ ա ց ե լ ա ր ց ա խ յա ն

ե ր կ ն ա կ ա մ ա ր ի ց : Ա յ գ բ ո լ ո ր ի մ ե ջ ա մ ե ն ի ց Է ա կ ա ն ն Է , ո ր ո վ ա չ խ ա ր Հ ր ի մ ա ն ա

մ ե կ բ ա ն ՝ Ղ ա ր ա բ ա ղ ի ՛ ձ ա յն ը ձ ա յն ն Է ո ՛ վ Հ ա յո ւ թ յա ն :

Մ ե ն ք շ ա տ խ ո ս ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ե ն ք ո ւ ն ե ց ե լ բ ա ր ձ ր պ ա տ ա ս խ ա ­

ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի տ ե ր ե ղ ո ղ ա ն ձ ե ր ի , կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն ե ր կ ա յա ­

ց ո ւ ց ի չ ն ե ր ի Հ ե տ թ ե ' Հ ա յ և թ ե ' օ տ ա ր : Զ գ ա ց ե լ ե ն ք և զ գ ո ւ մ ե ն ք , ո ր մ ե ր

ո ւ ժ ը , Ա ր ց ա խ ի ա ր դ ա ր դ ա տ ի վ ե ր ջ ն ա կ ա ն Հ ա ղ թ ա ն ա կ ի գ ա ղ տ ն ի ո ւ ժ ը , մ ե ր

ա մ բ ո զ չ Հ ա յո ւ թ յա ն ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն և մ ի ա ս ն ա կ ա ն ի ն ք ն ա ր տ ա Հ ա յտ ո ւ թ յա ն մ ե չ

Է : Ե կ ե լ Է ժ ա մ ա ն ա կ ը , Հ ա տ կ ա պ ե ս Ա ր ց ա խ յա ն շ ա ր ժ ո ւ մ ի ց և Հ ա յա ս տ ա ն ի

ա ն կ ա խ Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն ս տ ե ղ ծ ո ւ մ ի ց Հ ե տ ո , ո ր ս կ ս ե ն ք ս ո վ ո ր ե լ , ո ր մ ե ն ք

ա զ գ ի կ տ ո ր վ ա ն ք ն ե ր չ ե ն ք , Հ ա յա ս տ ա ն ա Հ ա յ, Ա ր ց ա խ ա Հ ա յ կ ա մ Ս փ յո ւ ռ ք ա -

Հ ա յ ս տ ո ր ո գ ե լի ն ե ր ո վ բ ա ժ ա ն ե լ ի : Մ ե ն ք մ ե կ ա զ գ ե ն ք , ո ւ ր Էլ ո ր լ ի ն ե ն ք և ի ն չ

ո ր լ ի ն ե ն ք ՝ մ ե ր բ ն ա կ ո ւ թ յա ն և ք ա ղ ա ք ա ց ի ա կ ա ն Հ պ ա տ ա կ ո ւ թ յա ն գ ո յա վ ի ­

ճ ա կ ն ե ր ո վ և ի ր ա վ ա վ ի ճ ա կ ն ե ր ո վ :

Տ ա ս ն ա մ յա կ ի ա յս ա ռ ի թ ո վ 'կ „ չ ե ն ք ա ն ո ւ մ Հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի բ ո լ ո ր զ ա վ ա կ ն ե ր ի ն ա ն խ տ ի ր , ո ր

մ ի ա ս ն ա կ ա ն կ ե ց վ ա ծ ք ո վ , ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն և ա ն վ ե ր ա պ ա Հ ա ջ ա կ ց ո ւ թ յա մ բ

զ ո ր ա վ ի գ կ ա ն գ ն ե ն Ա ր ց ա խ ի մ ե ր ս ի ր ե ց յա լ և ա ր ի ա ս ի ր տ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն , ի ր ե ն ց

ե ղ բ ա յր ն ե ր ի ն և ք ո ւ յ ր ե ր ի ն , և Հ ա ճ ա խ ա կ ի ա յց ե լ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ ո ւ Հ ա ն ձ ն ա ռ ո ւ

մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յա մ բ ն ե ր դ ր ո ւ մ ն ե ր կ ա տ ա ր ե ն Ա ր ց ա խ ի մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի

զ ո ր ա ց մ ա ն և կ յա ն ք ի բ ա ր գ ա վ ա ճ մ ա ն Հ ա մ ա ր :

Կ ո չ ե ն ք ա ն ո ւ մ բ ո լ ո ր օ տ ա ր պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն ո ւ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ն և

ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ ժ ե ր ի ն ո ւ բ ա ր ե ս ի ր ա կ ա ն Հ ա ս տ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն , ո ր մ ա ր դ ­

կ ա յի ն ի ր ա վ ա ն ց և ա զ գ ա յի ն ի ն ք ն ո ր ո շ մ ա ն ս կ զ բ ո ւ ն ք ի ն գ ո ր ծ ն ա կ ա ն

ա ր տ ա Հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն տ ա ն ' ճ ա ն ա չ ե լո վ Ա ր ց ա խ ի ժ ո ղ ո վ ր դ ի ա ն կ ա խ ա պ ր ե լո ւ

ի ր ա վ ո ւ ն ք ը և խ ա ղ ա ղ մ ի ջ ո ց ն ե ր ո վ ն պ ա ս տ ե լո ւ Ա ր ց ա խ ի Հ ա ր ց ի վ ե ր ջ ն ա կ ա ն

և ա ր դ ա ր լ ո ւ ծ մ ա ն ը :

Կ ո չ ե ն ք ա ն ո ւ մ Հ ա տ կ ա պ ե ս Ա ր ց ա խ ի մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի զ ա վ ա կ ն ե ր ի ն ,

ո ր պ ե ս զ ի մ ն ա ն տ ո կ ո ւ ն և ա ն խ ա խ տ ի ր ե ն ց ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն ս ո ւ ր բ Հ ա վ ա տ ք ի

և ա յդ Հ ա վ ա տ ք ի Հ ա ր ա զ ա տ ա ր տ ա Հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն ը ե ղ ո ղ Հ ա յա ս տ ա ն յա յց

Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Հ ա ն դ ե պ , մ ն ա ն Հ ե տ և ո ղ ա կ ա ն և Հ ա վ ա տ ա ր ի մ ի ր ե ն ց

կ ա պ վ ա ծ ո ւ թ յա ն մ ե ջ Հ ա ն դ ե պ ի ր ե ն ց պ ա պ ե ր ի ս ո ւ ր բ Հ ո ղ ի ն և մ շ ա կ ո ւ յթ ի

ա ն լռ ե լ ի և. կ ե ն ս ա տ ո ւ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն : Հ ո ր դ ո ր ո ւ մ ե ն ք Ա ր ց ա խ ի մ ե ր

ժ ո ղ ո վ ր դ ի ա յն զ ա վ ա կ ն ե ր ի ն , ո ր ո ն ք պ ա տ ե ր ա զ մ ի և. ա յ լ պ ա տ ճ ա ռ ն ե ր ո վ

Հ ա ր կ ա վ ո ր վ ե լ ե ն թ ո գ ն ե լ Ա ր ց ա խ ը , ո ր պ ե ս զ ի վ ե ր ա դ ա ռ ն ա ն ի ր ե ն ց տ ն ե ր ն ո ւ

Հ ո ղ ե ր ը և տ ե ր կ ա ն գ ն ե ն ի ր ե ն ց Հ ա յր ե ն ա կ ա ն ժ ա ռ ա ն գ ո ւ թ յա ն ը : Ո ր ք ա ն ա ճ ի

Ա ր ց ա խ ի ժ ո ղ ո վ ր դ ի թ ի վ ը , ո ր ք ա ն մ շ ա կ վ ի Հ ո ղ ը , ո ր ք ա ն զ ա ր գ ա ն ա տ ն տ ե ս ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ը , ո ր ք ա ն ա ռ ա ջ գ ն ա Հ ո գ և ո ր , կ ր ո ն ա կ ա ն , կ ր թ ա կ ա ն , մ շ ա կ ո ւ թ ա յի ն

կ յա ն ք ը , ա յն ք ա ն ա վ ե լի կ ա մ ր ա ն ա ա զ ա տ ա պ ր ե լո ւ մ ե ր կ ա մ ք ը , ո ր ս ի ր տ ն Է

'Լ ա ր ա բ ա ղ յա ն ա զ ա տ ա գ ր ա կ ա ն շ ա ր ժ մ ա ն :

1 9 9 8 ԷՋ. Մ՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 141

Ք ա ջ ա տ ե ղ յա կ ե ն ք ա յն բ ո լ ո ր ն ե ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն և դ ժ վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն ,

ո ր ո ն ք ա ռ կ ա ե ն ա յս օ ր թ ե ' Ա ր ց ա խ ո ւ մ և թ ե ' Մ ա յր Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ : Բ ա յց մ ե ն ք

ո ւ ր ի չ ե լ ք չ ո ւ ն ե ն ք , մ ի ա յն չ ա ր ք ա շ ո ւ թ յա մ բ տ ո կ ա լ և զ ո հ ա բ ե ր ո ւ թ յա մ բ ո ւ

ն վ ի ր վ ա ծ ո ւ թ յա մ բ , ս ե փ ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ո վ հ ա ղ թ ա հ ա ր ե լ բ ո լ ո ր ա յս օ ր վ ա

դ ժ վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր բ ՝ մ ի շ տ վ ա ռ . պ ա հ ե լո վ վ ա ղ վ ա ա վ ե լի պ ա յծ ա ռ , օ ր ե ր ի

հ ո ւ յ ս ը :

Ա ս տ վ ա ծ ա շ ո ւ ն չ մ ա տ յա ն ն ա ս ո ւ մ է Ս . Պ ո ղո ս Ա ռ ա ք յա լ ի բ ա ռ ե ր ո վ .

« Ն ե ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը հ ա մ բ ե ր ո ւ թ յո ւ ն ե ն ա ռ ա ֆ բ ե ր ո ւ մ , և հ ա մ բ ե ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը '

տ ո կ ո ւ ն ո ւ թ յո ւ ն , և տ ո կ ո ւ ն ո ւ թ յո ւ ն ը հ ո ւ յ ս , և հ ո ւ յս ը ե ր բ ե ք չ ի ա մ ա չ ե ց ն ի »

( Հ Ռ Ո Մ . Ե . 4 - 5 ) :

Հ Ո Ւ Յ Ս Ը թ ո ղ լ ի ն ի մ ե ր բ ո լ ո ր ի կ յա ն ք ի լ ո ւ յ ս ը , ո ր վ ա ռ վ ո ւ մ է Հ Ա Վ Ա Տ Ք Ո Վ

և ճ ա ռ ա գ ա յթ ո ւ մ Ս Ի Ր Ո Վ , վ ա ս ն փ ա ռ ա ց ն Ա ս տ ո ւ ծ ո և վ ա ս ն շ ի ն ո ւ թ յա ն

ա զ գ ի ս Հ ա յ ո ց :

8 Փ ե տ ր վ ա ր 1 9 9 8

Ս . է ջ մ ի ա ծ ի ն

ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ <ԱՅՈՑ

-.սՄԻԱԾԻՆ ________ 19 9 8

ՀԱՅՐԱՊԵՏԱԿԱՆ

ՇՐՋԱԲԵՐԱԿԱՆ ԵՎ ՀՐԱՀԱՆԳ

Ո ղ չ Հ ա յո ւ թ յա ն ը ծ ա ն ո թ է ո ւ թ յ ո ւ ն է ո ր ա յ ս օ ր ե ր ի ն լ ր ա ն ո ւ մ Կ

Արցախի ա զ գ ա յ ի ն - ա զ ա տ , „ գ ր ա կ ա ն պ ա յ ք ա ր ի 1 0 - ,

Ա ն ց ն ո ղ Ղ ա ս ը տ ա ր իներ ը մ եր ժ ո ղ ո վ ր դ ի Հ ա մ ա ր ե ղ ա ն ի ն ք ն ա մ ա ք ր ո ւմ ի

բ յո ւ ր ե ղ ա ց մ ա ն , ի ն ք ն ա ն կ ա ի , ա պ ր ե լո ւ կ ա մ ք ի ե ա զ գ ա յի ն ա ր ժ ե ք ն ե ր ի վ ե ր ա գ տ մ ա ն ս ք ա ն չե լի ա ռ ի թ ն ե ր ե ւ Հ ա ն գ ր վ ա ն ն ե ր Ա ր ցա խ ի բ ա ր ձ ո ւ ն ք -

ն ե ր ի ց Հ ն չ ա ծ ձ ա յն ը մ եր ո վ ժ ո ղ ո վ ր դ ի զ ա վ ա կ ն ե ր ի Հա մ ա ր դ ա ր ձ ա վ ա զ գ ա ­յի ն ա ր դ ա ր դ ա տ ի պ ա շ տ պ ա ն ո ւթ յա ն ը Հ ա ն ձ ն ա ռ ո ւ դ ա ռ ն ա լո ւ մի ս ք ա ն չե լի

աՀ ս ևընթացքում մեր ժողովրդի Հազարավոր զավակներ իրենց կյանքը նվիրեցին այս պայքարի բովում և դարձան Հավիտենական լուսատուա ս տ ղ ե ր ը մ ե ր պ ա տ մ ո ւ թ յա ն :

Մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ի ս կ զ բ ա ն ե զ ո ր ա վ ի գ կ ա ն գ ն ե ց ա զ գ ա յի ն - ա ղ ա տ ա գ ր ա կ ա ն

ա յս ա ո գ ա ր գ ո յա մ ա ր տ ի ն :Ա ր ց ա խ ի ազգային-ա զ ա տ ա գ ր ա կ ա ն պ ա յք ա ր ի 1 0 - ա մ յա կ ը ա ր ժ ա ն ա վ ո ր ա ­

պ ե ս ն չե լՈ լ և ո գ ե կ ո չ ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր ս ո ւ յն Հ ա յր ա պ ե տ ա կ ա ն Շ ր ջ ա բ ե ր ա կ ա ն ո վ

Հ ր ա Հ ա ն գ ո ւ մ ե ն ք բ ո լո ր թ ե մ ա կ ա լ ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն ե ր ի ն և Հ ո գ և ո ր Հ ո վ ի վ ն ե ր ի ն ' ս .

թ . փ ե տ ր վ ա ր ի 2 2 - ի ն Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ո ւ բ ո լ ո ր

տ ա ճ ա ր ն ե ր ո ւ մ մ ա տ ո ւ ց ե լ Գ ո Հ ա բ ա ն ա կ ա ն Ս . Պ ա տ ա ր ա գ , կ ա տ ա ր ե լ Հ ո գ ե -

Հ ա ն գ ս տ յա ն մ ա ս ն ա վ ո ր պ ա շ տ ո ն ' բ ո լ ո ր զ ո Հ վ ա ծ ն ա Հ ա տ ա կ ն ե ր ի Հ ո գ ո ւ

խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր , և Հ ա տ ո ւ կ ք ա ր ո զ ո ւ թ յա մ բ ա ռ ա վ ե լ և ս գ ո տ ե պ ն դ ե լ

մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ ա մ ք ն ո ւ ն վ ի ր ո ւ մ ը Հ ա ն ո ւ ն խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն և ա ր դ ա ր ո ւ թ յա ն

վ ե ր ջ ն ա կ ա ն Հ ա ս տ ա տ մ ա ն Ա ր ց ա խ ի մ ե ր Հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ յ ա ն ք ո ւ մ :

Թ ո ղ Ա մ ե ն ա կ ա ր ո ղ ն Ա ս տ վ ա ծ Ի ր ա մ ե ն ա զ ո ր Ա ջ ը տ ա ր ա ծ ի մ ե ր Հ ա յր ե ն ի ք ի

և ժ ո ղ ո վ ր դ ի վ ր ա ա յժ մ և Հ ա վ ի տ յա ն ս . Ա մ ե ն : .

Աղոթարար'

ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ

1 6 Փ ե տ ր վ ա ր ի 1 9 9 8

Ս . է շ մ ի ա ձ ի ն

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 143

ՍՌ. էՋՄԻԱԾՆՈԻՄ ՄԱՏՈԻՑՎԵՑ ՊԱՏԱՐԱԳ' ՆՎԻՐՎԱԾ ԱՐՑԱԽԻ ԱԶԳԱՅԻՆ-ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ

ՊԱՅՔԱՐԻ 10-ԱՄՅԱԿԻՆ

Փ ե տ ր վ ա ր ի 2 2 - ի ն Մ ա յր Ա թ ո ռ . Ս ր . է ֆ մ ի ա ծ ն ո լ մ մ ա տ ո ւ ց վ ե ց Գ ո հ ա բ ա ­

ն ա կ ա ն Ս . Պ ա տ ա ր ա գ * ն վ ի ր վ ա ծ Ա ր ց ա խ ի ա ղ դ ա յի ն —ա զ ա տ ա դ ր ա կ ա ն

պ ա յք ա ր ի 1 0 - ա մ յա կ ի ն : Հ ա ն ո ւ ն ա յս ն շ ա ն ա կ ա լի ց ի ր ա դ ա ր ձ ո ւ թ յա ն Հ ա յր ա ­

պ ե տ ա կ ա ն հ ա տ ո ւ կ տ ն օ ր ի ն ո ւ թ յա մ բ , հ ա կ ա ռ ա կ Բ ո ւ ն Բ ա ր ե կ ե ն դ ա ն ի օ ր վ ա

ծ ի ս ա կ ա ր գ ի , Պ ա տ ա ր ա գ ը մ ա տ ո ւ ց վ ե ց բ ա ց խ ո ր ա ն ի ա ռ ֆ և : Պ ա տ ա ր ա գ ի չն է ր

Հ ա ր ա վ ա յի ն Ռ ո ւ ս ա ս տ ա ն ի հ ա յո ց թ ե մ ի ա ռ ա ջ ն ո ր դ Տ . Ե զ ն ի կ ե պ ս .

Պ ե տ ր ո ս յա ն ը : Հ ը ն թ ա ց ս Ս բ . Պ ա տ ա ր ա գ ի ք ա ր ո զ ե ց Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Գ ա ր ե գ ի ն

Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը Մ ե ծ Պ ա հ ք ի ն ա խ օ ր ե ի ն ի ր պ ա տ գ ա մ ը հ ա ղ ո ր դ ե լ ո վ

հ ա վ ա տ ա ց յա լ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն :

« .Ա յս օ ր , ե ր բ տ ո ն ո ւ մ ե ն ք Ա ր ց ա խ ի ա զ գ ա յի ն - ա զ ա տ ա գ ր ա կ ա ն պ ա յք ա ր ի

1 0 —ա մ յա կ ը , ց ա ն կ ա ն ո ւ մ ե մ , ո ր դ ա ռ ն ա ն ք ի ն ք ն ա վ ս տ ա հ , դ ո ւ ր ս գ ա ն ք

կ ա ս կ ա ծ ի , տ ա տ ա ն ո ւ մ ի վ> ո ր ձ ո ւ թ յո ւ ն ի ց , ո ր ո վ հ ե տ և հ ա վ ա տ ք ո վ կ ա տ ա ր վ ա ծ

գ ո ր ծ ը կ հ ա ջ ո ղ ի » , - ա ս ա ց Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ը շ ե շ տ ե լո վ , ո ր տ ո ն ա կ ա ­

տ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ը ո չ թ ե հ ա յա ց ք է դ ե պ ի ե տ , ա յլ ա ռ ա ջ ը ն թ ա ց ի մ ղ ի չ ո ւ ժ ը :

Դ ի մ ե լ ո վ ա պ ր ո ղ ն ե ր ի ն , Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ը ն շ ե ց , ո ր Ա ր ց ա խ յա ն

հ ե ր ո ս ն ե ր ի ն ա հ ա տ ա կ ո ւ թ յո ւ ն ը պ ե տ ք է ա ր ժ ե ց ն ե լ կ յ ա ն ք ո վ ' ս ե փ ա կ ա ն

ո ւ ժ ե ր ո վ ա մ ր ա ց ն ե լո վ ա ն կ ա խ ո ւ թ յա ն հ ի մ ք ե ր ը :

Ն ա խ ա գ ա հ ա կ ա ն ը ն տ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ս ե մ ի ն Վ ե հ ա վ ւ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ը կ ո չ

ա ր ե ց դ ր ս և ո ր ե լ բ ա ր ձ ր գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն , վ ե ր կ ա ն գ ն ե լ խ մ բ ա կ ց ա յի ն շ ա հ ե ր ի ց

և հ ա ն դ ե ս դ ա լ ի բ ր և մ ե կ մ ի ա ս ն ա կ ա ն ' ա զ գ ' ո ր պ ե ս Մ ա յր Հ ա յր ե ն ի ք , Մ ա յր

Հ ա յա ս տ ա ն ' Ա ր ց ա խ ո վ և հ ա մ ա յն Ս վ ւ յո ւ ռ ք ո վ մ ի ա ս ի ն :

Հ ա վ ա ր տ Ս. Պ ա տ ա ր գ ի Ն ո ր ի ն Ս ր բ ո ւ թ յո ւ ն Գ ա ր ե գ ի ն Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի

ն ա խ ա գ ա հ ո ւ թ յա մ բ կ ա տ ա ր վ ե ց հ ո դ և հ ա ն գ ս տ յա ն մ ա ս ն ա վ ո ր պ ա շ տ ո ն '

ա զ գ ա յ ի ն - ա ղ ա տ ա դ ր ա կ ա ն պ ա յք ա ր ի բ ո լ ո ր ն ա հ ա տ ա կ ն ե ր ի հ ո գ ի ն ե ր ի

խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն հ ա մ ա ր :

Պ ա տ ա ր ա գ ի ն ն ե ր կ ա է ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն վ ս Ւ ր չա պ ե տ

Ռ ո բ ե ր տ ՜Ք ո չ ա ր յա ն ը , Ս ա հ մ ա ն ա դ ր ա կ ա ն դ ա տ ա ր ա ն ի ն ա խ ա գ ա հ Գ ա գ ի կ

Հ ա ր ո ւ թ յո ւ ն յա ն ը , Լ ե ռ ն ա յի ն ՜Լ ա ր ա ր ա ղ ի վ ա ր չ ա պ ե տ Լ ե ո ն ա ր դ Պ ե տ ր ո ս յա ն ը ,

Հ Հ Պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ յա ն ն ա խ ա ր ա ր Վ ա զ դ ե ն Ա ա ր դ ս յա ն ը և պ ե տ ա կ ա ն

բ ա ր ձ ր ա ս տ ի ճ ա ն ա յլ պ ա շ տ ո ն յա ն ե ր , ս ր բ ա զ ա ն և հ ո գ ե շ ն ո ր հ հ ա յր ե ր , հ յո ւ ր ե ր ,

հ ա վ ա տ ա ց յա լն ե ր : Պ ա տ ա ր ա գ ի ն ն ե ր կ ա է ր ն ա և Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե ս ւ ի

հ յ ո ւ ր , դ ա վ ա ն ա կ ի ց 'Լ ս լտ ի Օ ր թ ո դ ո ք ս Ե կ ե ղ ե ց ո ւ Մ ի տ ր ո պ ո լի տ Բ ի շ ո յը :

Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ի բ ա ր ձ ր կ ա ր գ ա դ ր ո ւ թ յա մ բ ն ո ւ յ ն օ ր ը Ա ր ց ա խ յա ն

շ ա ր ժ մ ա ն 1 0 - ր դ տ ա ր ե դ ա ր ձ ի ն ն վ ի ր վ ա ծ Ս բ . Պ ա տ ա ր ա գ մ ա տ ո ւ ց վ ե ց ն ա և

Հ ա յա ս տ ա ն յա յց մ յո ւ ս բ ո լ ո ր ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւ մ :

Մ Ա Մ Լ Ո Դ Ի Վ Ա Ն Մ Ա Յ Ր Ա Թ Ո Ռ Ի

վ ե հ ա փ ա ռ հ ա յ ր ա պ ե տ ը ա ր յ ա խ ո ի մ(Փ ե տ ր վ ա ր 19-20)

Ընգա ոա ջելով Ա ր ց ^ Ի Փ V ' '“Л ! ' ՚Գ ս ճ գ հ ն Ա 1 Ы Ы Ц |В Հ 4 « » 4 » թ»դ ի կ »ս ,!! - 4 " բ վ « կ » 0 ի փեարփպփ 19- 20 ո « .զ ե լե ց Լեռնա յին Ղարաբաղի Հա նրա պ ետ ություն: Ն որին Ս րբու- Թ1ունո անձամբ մասնակցեց աբցախահայության ա զգա յին ազատագրական

պայքար}1 10-ՐԴ ա ա ր էդ -Ր ՚փ Օ Օ վ ի ր վ .» ^ ց - յ ա ս » # к հաՕդիսոս թա ւններին: Վեհափ առ Հայրապետի շքախմբի մաս էին կա զմո ւմ կրոնի գործերի պետական խորհրդի նախագահ Լա գր Ս ուշյա նը, Հարա վա յին Ռուսաստանի Հա յոց Թ եմի ա ռա ջնորդ Տ . Եզնիկ Եպ ս. Պետ րոսյա նը, Տ . Միքայել Ծ . Վ րդ- Աշապահյանը, Տ . Վրթանես Վ ր դ . Ա բրահամյանր к Տ .

խորեն Ա բղ . Հովհա ննիսյա նը:Արցախի հոգևորա կա նները գլուխ ունենա լով Պ ա րգև Սրբազանին,

Լեռնա յին Ղարաբաղի իշխ ա նությունների ներկա յա ցուցիչների հետ Ն որին Սուրբ Օծությա նը դիմա վորելով Շուշիի դարպասների մոտ , ա ռա շնորդեցին դեպի Ստեփանակերտ: Ն ո ւյն օրը, Մարտակերտի մշա կույթի երիտասար­դությա ն պալատի դա հլինում տ եղի ունեցա վ հա նդիսա վոր նիստ : Նիստ ին մա սնա կցում էին Ա մենա յն Հա յոց Կաթողիկոս Գ ա րեգին Ա - ը , ԼՂ Հ նախագահ Ա րկա դի Ղ ուկա սյա նը, Հա յա ստ ա նից ժամանած պետական պ ա տ վիրա կությունը նա խ ա գա հութ յա մբ պ ա շտ պ ա նությա ն նախարար Վ ա զգեն Սա րգսյանի, ինչպես նա և հ յուրեր Հա յա ստ ա նից, Ս փ յուռքից և Ռ ուսա ստ ա նից: Բացման խ ոսքով հա նդես եկա վ Լ Ղ Հ ֊ ի վարչապետԼեոնա րդ Պետ րոսյանը: Ա յլև ա յլ ե լույթներից հետ ո, նիստի եզրա փ ա կիչ խոսքը տրվեց Վեհափ առ Հա յրա պ ետ ին: Ն որին Ս րբությունը ողշունելով ներկա ներին և ոգեկոչելով արցախյան հերոսամարտի տասնամյակը՝ ի մասնավորի ա սա ց. «Ե ս չէի կա րող այսօր մնա լ էշմ ի ս ւծն ո ւմ , երբ ա յստ եղ ի մ ժողովրդի գավակները տ ոնում են իրենց ազատ ո ւ անկախ ապրելու աստվածատուր կամքի հաղթանակի տ ա սնա մյա կը»:

ՎԵՀԱՓԱՌ ՀԱՅՐԱՊԵՏԻ ԽՈՍՔԸ ՀԱՆԴԻՍԱՎՈՐ ՆԻՍՏԻՆ

Վ ս ե մ ա շ ո ւ ք պ ա ր ո ն ն ա խ ա գ ա հ , մ ե ծ ա ր գ ո Ա ր կ ա դ ի 'Լ ո լ կ ա ս յա ն Ա ր ց ա խ ի

մ ե ր Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն , ս ի ր ե ց յա լ բ ա ր ե կ ա մ ն ե ր , հ ո գ և ո ր ե ղ բ ա յր ն ե ր , հ յո ւ ր ե ր

և թ ա ն կ ա գ ի ն հ ա յր ե ն ա կ ի ց և ա ր յո ւ ն ա կ ի ց ե ղ բ ա յր ն ե ր և ք ո ւ յ ր ե ր Ա ր ց ա խ ի :

Ո ղ ի ւ յ ն ձ ե զ ի խ ո ր ո ց ս ր տ ի : Ա յս ո ղ ֆ ո ւ յն ը չ ի լ ի ն ի ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն , ե թ ե ա յդ

գ ա մ ի ա յն ի մ ա ն ձ ի ց : Ի մ ա ն ձ ը շ ա տ փ ո ք ր է ա յ ղ մ ե ծ , ա յղ ա ն պ ա ր փ ա կ ե լի

ո ղ ջ ո ւ յն ի հ ա մ ա ր : Ա յ դ ո ղ ջ ո ւ յն ը ի մ տ կ ա ր ա ն ձ ի մ ի ֆ ի ց գ ա լի ս է մ ե ր հ ո գ և ո ր

ա մ ե ն ա զ ո ր կ ե ն տ ր ո ն ի ց , մ ե ր բ ո լ ո ր ի , ո ղֆ հ ա յո ւ թ յա ն , ո ր պ ե ս ք ր ի ս տ ո ն յա ա զ գ

ծ ն ն դ ա վ ա յր Մ ա յր Ա թ ո ռ . Ս . է ֆ մ ի ա ծ ն ի ց , ո ր ը 1 7 0 0 տ ա ր ի ն ե ր ի ց ի վ ե ր Ա ս տ ո ՚ւ ծ ո

մ ա ր մ ն ա ց ո ւ մ ն է մ ե ր հ ա յր ե ն ի հ ո ղ ի վ ր ա : Ե ս չ է ի կ ա ր ո ղ ա յս օ ր ա յն տ ե ղ

ն ս տ ե լ , ե ր բ ա յս տ ե ղ ի մ ժ ո ղ ո վ ր դ ի զ ա վ ա կ ն ե ր ը տ ո ն ո ւ մ ե ն ի ր ե ն ց ա զ ա տ և

ա ն կ ա խ ա պ ր ե լո ւ ա ս տ վ ա ծ ա տ ո ւ ր կ ա մ ք ի հ ա ղ թ ա ն ա կ ի տ ա ս ն ա մ յա կ ը : Ե վ ա յդ

1 9 9 8 ԷՋՄ՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 145

ի ն ձ Հ ա մ ա ր կ լի ն ե ր մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յա ն ը 'ա ն Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն

վ ե ր ա բ ե ր մ ո ւ ն ք , ո ր ո վ Հ ե տ և մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ղ ե լ է մ ե ր ա զ գ ի Ե կ ե ղ ե ց ի ն , Հ ա յ

ժ ո ղ ո վ ր դ ի Հ ո գ ո ւ ա ր տ ա Հ ա յտ ո ւ թ յո լ ն ը , Ա ս տ ո ւ ծ ո թ ա ր գ մ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը մ ե ր

ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն և ե ղ ե լ ո ւ կ ա ն գ ն ե լ է մ ի շ տ ա յ գ ա զ գ ը գ ո տ ե պ ն դ ո ղ պ ե տ ա կ ա ­

ն ո ւ թ յա ն կ ո ղ ք ի ն ՝ լ ի ն ի Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ , Ա ր ՛ց ա խ ո ւ մ , թ ե Ս փ յ ո ւ ռ ք ո ւ մ : Ե վ ե ս

ի մ կ ո չ ո ւ մ ի ս Հ ա վ ա տ ա ր ի մ գ տ ն վ ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր ա յս օ ր ե կ ա : Ե ս ի մ Հ ո գ ո ւ մ ե ջ

ծ ն կ ի ե մ գ ա լի ս Ա ս տ ո ւ ծ ո ա ռ ջ և և փ ա ռ ք տ ա լի ս Ն ր ա ն , ո ր պ ա ր գ և ե ց ի ն ձ ա յս

պ ա Հ ը ' ա պ ր ե լո ւ ձ ե զ Հ ե տ ա ս տ վ ա ծ ա տ ո ւ ր ե ր ջ ա ն կ ո ւ թ յո ւ ն ը :

Ս ի ր ե լի ն ե ր , մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ա յս օ ր տ ո ն ո ւ մ է Վ ա ր դ ա ն ա ն ց Հ ի շ ա տ ա կ ը : Ե ս

տ ե ս ե լ ե մ Տ ղ մ ո ւ տ գ ե տ ը , ո ւ ր 4 5 1 թ . մ ղ վ ե ց « վ ա ս ն կ ր օ ն ի , վ ա ս ն ա զ ա տ ո լ թ ե ա ն

և. վ ա ս ն Հ ա յր ե ն ե ա ց '» ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ը : Վ ա ր դ ա ն ա ն ց պ ա տ ե ր ա զ մ ը ս կ ս վ ե ց

Ա վ ա ր ա յր ո ւ մ , ս ա կ ա յն չ վ ե ր ջ ա ց ա վ Ա վ ա ր ա յր ո վ : ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ը տ ա ն ո ւ լ

տ վ ե ց ի ն , ս ա կ ա յն 4 8 4 թ ■ Վ ա Հ ա ն Մ ա մ ի կ ո ն յա ն ը Հ ռ չ ա կ ե ց ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը և Ն վ ա ր ս ա կ ի դ ա շ ն ա գ ր ո վ Հ ա յո ւ թ յո ւ ն ը Վ ա ր դ ա ն ա ն ց գ ո յա մ ա ր տ ի պ ս ա կ ո ւ մ ը

գ տ ա վ : ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ը տ ա ն ո ւ լ տ վ ե ց ի ն ք , ս ա կ ա յն պ ա տ ե ր ա զ մ ը շ ա Հ ե ց ի ն ք :

Սա է ա յն դ ա ս ը , ո ր մ ե ն ք ա յս օ ր ք ա ղ ո ւ մ ե ն ք մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ խ ո ր Հ ր դ ի ց , ա յն

է Վ ա ր դ ա ն ա ն ց Հ ի շ ա տ ա կ ը , ո գ ի ն , գ ա ղ ա փ ա ր ը , Հ ա վ ա տ ք ը վ ե ր ա կ ե ն դ ա ­

ն ա ց ն ո ղ ը մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի մ ե ջ , Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն , մ ե ր Ա ր ց ա խ ի

Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն , և. Հ ա տ կ ա պ ե ս ա զ ա տ ա գ ր ա կ ա ն ա յն շ ա ր ժ մ ա ն բ ե ր ո ւ մ ո վ ,

ո ր ա ր ց ա խ յա ն շ ա ր ժ ո ւ մ ն է : Ե ս ե ր ե կ գ ի շ ե ր Հ ե ռ ո ւ ս տ ա տ ե ս ո ւ թ յա մ բ ո ղ ջ

Հ ա յո ւ թ յա ն ը և ա ր ց ա խ ց ի ն ե ր ի ն ո ւ ղ ղ ա ծ ի մ խ ո ս ք ո ւ մ ա ս ա ց ի , ո ր Ա ր ց ա խ ի

ա զ ա ւհա դ ր ո ւ մ ը Հ ո գ ե կ ա ն վ ե ր ա ր խ ո ւ մ Հ ա ն դ ի ս ա ց ա վ , կ ե ր պ ա ր ա ն ա փ ո խ ո ւ մ ,

պ ա յծ ա ռ ա կ ե ր պ ո ւ թ յո ւ ն մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի Հ ա մ ա ր , վ ե ր ա զ ա ր թ ո ն ք դ ա ր ձ ա վ մ ե ր

ժ ո ղ ո վ ր դ ի մ ե ջ : Ե վ ա յս օ ր , ե ս ե կ ե լ ե մ շ ն ո ր Հ ա վ ո ր ե լո լ ձ ե զ ' ա յ դ վ ե ր ա զ ա ր ­

թ ո ն ք ի ռ ա Հ վ ի ր ա ն ե ր ի դ : Բ ա ր ե կ ա մ ն ե ր , մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ձ ե ր կ ո ղ ք ի ն է ե ր կ ո ւ

Հ ի մ ն ա կ ա ն պ ա տ ճ ա ռ ն ե ր ո վ .

Ա ռ ա ջ ի ն , ք ա ն զ ի Ք ր ի ս տ ո ս ի Ե կ ե ղ ե ց ի ն ա զ ա տ ո ւ թ յա ն կ ր ո ն ի ք ա ր ո զ ի չ ն է :

Ա ս տ վ ա ծ է տ վ ե լ մ ե զ ա զ ա տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ո չ թ ե ա յս կ ա մ ա յն ա ն ձ ը ,

պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը և կ ա մ խ մ բ ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն ը : Ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը Հ ո գ ո ւ բ ն ա տ ո ւ ր

Հ ա տ կ ա ն ի շ ն է , Ա ս տ ո ւ ծ ո կ ն ի ք ն է , դ ր ո շ մ ը մ ե զ վ ր ա : Ի ն չ պ ե ՞ ս մ ո ռ ա ն ա մ ե ս ի մ

մ ա յր ի կ ի ս ո վ ո ր ե ց ր ա ծ ե ր գ ը , ո ւ ր ա ս վ ո ւ մ է .

«Ա զա տ ն Ա ստ վա ծ այն օրից, երբ եանեցսւվ շո ւն չ փ չել,Ի մ հողա նյութ շինվա ծքին կենդա նութ յուն պ ա րգևել Ես ա նբա րբա ռ մ՛ի մա նուկ երկու ձեոքս պարզեցի Ե վ իմ՛ ա նզոր ձեռքերով ա զա տ ություն գ ր կ ե ց ի » :

Ա յ դ ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ն է , ո ր դ ո ւ ք դ ր կ ե ց ի ք , ա յ դ գ ր կ ե ց ի ք ձ ե ր Հ ե ր ո ս ն ե ր ի

ա ր յո ւ ն ո վ , ա յդ գ ր կ ո ւ մ ե ք ձ ե ր զ ա վ ա կ ն ե ր ի և ո ղ Հ Հ ա յո ւ թ յա ն ա ջ ա կ ց ո ւ թ յա ն

զ ո ր ո ւ թ յ ա մ բ : Ա յս օ ր , ս ի ր ե լի ն ե ր , մ ի ա յն և. մ ի ա յն ա ն ց ա ծ տ ա ս ը տ ա ր ի ն ե ր ի ձ ե ր

Հ ա յր ե ր ի կ տ ա կ ա ծ ո վ Հ պ ա ր տ ա ն ա լո ւ ա ռ ի թ ը չ է մ ի ա յն : Ե ր կ ո ւ տ ե ս ա կ Հ ե ր ո ­

ս ո ւ թ յ ո ւ ն կ ա կ յ ա ն ք ո ւ մ ' Հ ե ր ո ս ո ւ թ յո ւ ն ա ր յա մ բ և Հ ե ր ո ս ո ւ թ յո ւ ն ք ր տ ա մ բ :

Հ ե ր ո ս ե ն ն ր ա ն ք , ո վ ք ե ր տ ա լի ս ե ն ի ր ե ն ց գ ե ր ա գ ո ւ յ ն ը կ յ ա ն ք ը : Ա ր յա ն

Հ ե ր ո ս ն ե ր ե ն ն ր ա ն ք , ա ն մ ա Հ Հ ե ր ո ս ն ե ր : Ե վ ա Հ ա վ ա ս ի կ Ա ր ց ա խ ը մ ա յր ն է

Հ ե ր ո ս ն ե ր ի :

Ե ր կ ր ո ր դ . Հ ե ր ո ս ե ն ն ա և . ն ր ա ն ք , ո վ ք ե ր գ ի տ ե ն ա ր ժ ե ց ն ե լ ի ր ե ն ց Հ ո ղ ը

ի ր ե ն ց կ յ ա ն ք ո վ , կ ա պ վ ե լ ա յ դ Հ ո ղ ի ն և. ի ր ե ն ց Հ ո գ ի ն դ ր ո շ մ ե լ ՛ա յդ Հ ո ղ ի վ ր ա :

Ե վ ա յ դ Հ ե ր ո ս ո ւ թ յո ւ ն ը կ յա ն ք ի Հ ե ր ո ս ո ւ թ յո ւ ն ն է ' շ ա ր ո ւ ն ա կ ա կ ա ն , տ և ա կ ա ն

և , ե ր բ ե մ ն ' ն ո ւ յն ի ս կ ա վ ե լի դ ժ վ ա ր Հ ե ր ո ս ո ւ թ յո ւ ն , ք ա ն մ ե կ վ ա յր կ յա ն ի

146 Р-Գլ֊ՋՍ՜ՒԱԾԻՆ 1 9 9 8

Հ ե ր ո ս ա կ ա ն ա կ ա ր , ո ր ո վ մ ե ն ք մ ե ր կ յա ն ք ն ե ն ք տ ա լ ի ս : Ե վ ա յն ա ն կ , ո ր ի ր

կ յա ն ք ն է տ ա լի ս ի ր Հ ո ղ ի Հ ա մ ա ր ի ր Հ ո գ ի ն է խ ա ռ ն ո ւ մ ա յդ Հ ո ղ ի ն ն ա Հ ո ղ ի ցո է և , ա ն օ ն Է դ ո ւ ր ս բ ե ր ո ւ մ : Ի ՞ ն չ Է Հ ա յա ս տ ա ն ը ի ր Ա ր ց ա խ ո վ , ի ր ր ո լո ր

Ա կ ա ն ն ե ր ո վ և ո ղ շ Ս փ յո ւ ռ ք ո վ : ի ՞ ն չ Է Հ ա յա ս տ ա ն ը , Հ ո ՞ ղ , ո ' չ , ա յլ Հ ո ղ ի մ ե կ

դ ր վ ա ծ Հ ո գ ի ն , կ ն ի ք ը : Ե ս ո ւ ր ի շ ա ե ղ ա ս ե լ ե մ և թ ո ւ յ լ տ վ ե ք ի ն ձ ա յս օ ր և ս ա ս ե մ թ ե կ ո ւ զ լ ի ն ի կ ր կ ն ո ւ թ յո ւ ն : Ե թ ե Ա ր ց ա խ ի ց կ ա մ Ա ր ա ր ա տ յա ն դ ա շ տ ի ց

կ ա մ Շ ի ր ա կ ի ց մ ի բ ո ւ ռ Հ ո ղ վ ե ր ց ն ե ք և Ա ֆ ր ի կ ա յի ց և ս մ ե կ բ ո ւ ռ Հ ո ղ

վ ե ր ց ն ե ք , և ա յդ Հ ո ղ ե ր ը տ ա ն ե ք և ա շ խ ա ր Հ ի ա մ ե ն ա Հ ե ղ ի ն ա կ ա վ ո ր լ ա բ ո ր ա ­տ ո ր ի ա յի ն Հ ա ն ձ ն ե ք , և տ ե ս ն ե ն ք , թ ե ո ՞ վ կ լի ն ի ա յն գ ի տ ն ա կ ա ն ը , ո ր պ ի տ ի

կ ա ր ո ղ ա ն ա ա ս ե լ , թ ե ո ր տ ե ղ ի ն ն Է :Հ ո ղ ի վ ր ա գ ր վ ա ծ կ ն ի ք ն Է , ո ր ա յդ Հ ո ղ ը Հ ա յր ե ն ի ք ի Է վ ե ր ա ծ ո ւ մ : Ե վ ա յս

Է , որ մ ե ն ք պ ե տ ք Է ա ն ե ն ք ա յս օ ր , ե ր բ տ ո ն ո ւ մ ե ն ք 1 0 - ա մ յա կ ը : Ե ս ե ր ե կ

ա մ բ ո վ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն կ ո չ ա ր ե ց ի և ց ա ն կ ա ն ո ւ մ ե մ , ո ր ա յդ խ ո ս ք ը Հ ա ս ն ի ն ա և

ձ ե զ :Ես ա յդ խ ո ս ք ո ւ մ ա ս ա ց ի , ո ր մ ե ր ա յս օ ր վ ա Հ ե ր ո ս ո ւ թ յո ւ ն ը պ ե տ ք Է լ ի ն ի

Ա ր ց ա խ ի մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ յա ն ք ի ա պ ա Հ ո վ ո ւ մ ը , ա յն պ ի ս ի ն ե ր դ ր ո ւ մ ն ե ր ո վ , որ

չ լ ի ն ի մ ե ր ա վ ե լա ց ա ծ ի ց տ ր վ ա ծ , ա յլ մ ե զ ա ն ի ց տ ր վ ա ծ : Ե վ ա յս օ ր ե ս ե կ ե լ ե մ

մ ե ր ե ր ա խ տ ի ք ը Ա ր ց ա խ ի ն Հ ա յտ ն ե լ ո ւ : Ա ն ձ ն ա կ ա ն ե ր ա խ տ ի ք : Ե ս Ա ր ց ա խ ը

չ է ի տ ե ս ե լ մ ի ն չ և 1 9 9 5 թ վ ա կ ա ն ի մ ա յի ս ը , ե ր բ ո ր պ ե ս Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց

Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս գ յո ւ մ ր ե ց ի ն ե ր ի ն ա յց ե լ ե լ ո ւ ց Հ ե տ ո ա ռ ա կ ի ն ա յց ե լ ո ւ թ յա ն ս վ ա յր ը

ե ղ ա վ Ա ր ց ա խ ը : Ե կ ե լ ե մ ա յս օ ր ն ա և Հ ա ր գ ա ն ք ի տ ո ւ ր ք ը ն ծ ա յե լ ո ւ ղ ա ր ա - բ ա ղ ց ի ա յն զ ա վ ա կ ի ն , ա ռ ա ն ց ո ր ի ե ս չ է ի լ ի ն ի ա յն , ի ն չ ո ր ե մ ա յս օ ր :

Գ ա ր ե գ ի ն Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս Հ ո վ ս ե փ յա ն ց ն է ն ա : ՛Լ ա ր ա ր ա ղ ի ծ ն ո ւ ն դ , ո ր ի ր

մ ա Հ կ ա ն ա ց ո ւ ն կ ն ք ե ց Ա ն թ ի լի ա ս ո ւ մ և ն ր ա վ ե ր ք ի ն ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր ի ց մ ե կ ը ե ս

ե ղ ա : Ե ր բ ն ա Հ ա յր ե ն ի ք ի ց է ր խ ո ս ո ւ մ , Հ ա յր ե ն ի ք ն է ր խ ո ս ո ւ մ ն ր ա մ ի կ ի ց ,

Հ ո ղ ը մ ա ր մ ն ա ց ե լ է ր ն ր ա ա ն ձ ո ւ մ : Մ ե ն ք Հ ա յր ե ն ա ս ի ր ո ւ թ յա ն ա յդ գ ե ր ա գ ո ւ յն

դ ա ս ը ս ո վ ո ր ե ց ի ն ք տ ե ս լա պ ա շ տ և ա մ բ ո ղ չ ա ն վ ե ր Ա ս տ ո ւ ծ ո , Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ,

մ շ ա կ ո ւ յթ ի և Հ ա յր ե ն ի ք ի Հ ա մ ա ր ա ն ձ ն վ ե ր մ ա ր դ կ ա ն ց մ ի ֆ ի ց : Հ ա ր գ ա ն ք ն ր ա

Հ ի շ ա տ ա կ ի ն , ո ր ա յդ պ ի ս ի զ ա վ ա կ ն ե ր է պ ա ր գ և ո ւ մ ա զ գ ի ն :

Ս ի ր ե լի ն ե ր , փ ա կ ո ւ մ ե մ ի մ ա յս օ ր վ ա խ ո ս ք ը ա յն գ ա ղ ա փ ա ր ո վ , ո ր մ ե ր

Ե կ ե ղ ե ց ի ն ա ռ ա կ ի կ ա կ ի ր ա կ ի օ ր ը , մ ե ր Հ ր ա Հ ա ն գ ո վ բ ո լ ո ր թ ե մ ե ր ո ւ մ և Մ ա յր

Ա թ ո ռ Ս . է կ մ ի ա ծ ն ի Մ ա յր Տ ա ճ ա ր ո ւ մ Հ ա տ ո ւ կ Հ ո դ ե Հ ա ն գ ս տ յա ն ա ր ա ր ո ղ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն պ ե տ ք է կ ա տ ա ր ի ա ր ց ա խ յա ն ա զ ա տ ա գ ր ա կ ա ն շ ա ր ժ մ ա ն ը ի ր ե ն ց կ յա ն ք ը ն վ ի ր ա ծ մ ե ր ա ն փ ո խ ա ր ի ն ե լի մ ա Հ ա ց յա լ , ս ա կ ա յն մ ի շ տ ա պ ր ո ղ

Հ ե ր ո ս ն ե ր ի Հ ի շ ա տ ա կ ի ն : Ե վ ա յղ ա ռ ի թ ո վ , Հ ա ր գ ե լ ի պ ա ր ո ն ն ա խ ա գ ա Հ ,

ա ն ձ ա մ բ ե մ Հ ր ա վ ի ր ո ւ մ Ձ ե զ , ո ր Դ ո ւ ք է լ , Հ ա յա ս տ ա ն ի մ ե ր պ ե տ ա կ ա ն

ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն ց կ ո ղ ք ի ն լ ի ն ե ք մ ի ա ս ի ն : ե կ ե ղ ե ց ի և պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն վ ա ս ն մ ե կ

ա զ գ ի ՝ լ ի ն ի Հ ա յա ս տ ա ն ա ր ն ա կ Հ ա յ , լ ի ն ի ա ր ց ա խ ա Հ ա յ, լ ի ն ի ս փ յ ո ւ ռ ք ա Հ ա յ ,

մ ե կ ա ն բ ա ժ ա ն ե լի Հ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն :

Հա ջորդ ա ռա վոտ , Վեհափ առ Հայրապետը ներկա գտ նվեց ԼՂ Հ Ա զգա յին ժ՛ողովի արտահերթ հանդիսավոր նիստ ին, որից հետ ո Ն որին Ս րբությունը իր բա րձր մա սնա կցությունը բերեց Ստեփանակերտի Վ երա ծննդի հրապա­րակում՛ տ եղի ունեցող հանրահավաքին, որին մասնակցում՛ էին բա զմա ­հազար Ա րցա խ ցիներ: Իր ո գև ո ր ի չ 1ւ գոտ եպ նդող խոսքում՜ Վեհափ առ Հայրապետը մասնավորապես ա սա ց. «.Ա զա տ ությունը Ա ստ ծո տուրքն է , ոչ ոք իրա վունք ունի մ եզնի ց խ լելու ա յն » :

ՍՏԵՓ

ԱՆՍԿ

ԵՐՏԻ

ՀՈ

ՒՇԱՀ

ԱՄԱԼ

ԻՐՈՒ

Մ

1998 ԱՋՍ՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 147

ՀԱ ՅՈ Ց <Ա 6Ր Ա Պ Ծ ՏԻ Խ Ո Ս Ք Ը <Ա ՆՐԱ <Ա ՎԱ ՔՈ ԻՄ

« Ս ի ր ե ց յա լ հ ա յո ր դ ի ք , ա յս պ ա հ ի ն , ա ր և ի շ ո ղ ե ր ի տ ա կ , Ա ս տ ո ւ ծ ո

ն ա յվ ա ծ ք ի ն ե ր ք ո ե ս ի մ խ ո ս ք ը ո ւ ղ ղ ե լ ո ւ ց ա ռ ա ք պ ա ր տ ք ե մ զ գ ո ւ մ ի մ խ ո ս ք ը

վ ե ր ա ռ ա ք ե լ դ ե պ ի ե ր կ ի ն ք , դ ե պ ի Ա ր ա ր ի չ ը տ ի ե զ ե ր ք ի և Ս տ ե ղ ծ ի չ ը

մ ա ր դ կ ո ւ թ յա ն :Փ ա ռ ք Ք ե զ , Ա ս տ վ ա ծ , փ ա ռ ք Ք ե զ , ո ր տ վ ե ց ի ր մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն և ս մ ե կ

ա ն գ ա մ Ք ո ա մ ե ն ա մ ե ծ տ ո ւ ր ք ի վ ա յե լ ք ը ա զ ա տ ո ւ թ յա ն և ա ն կ ա խ ո ւ թ յա ն մ ե Լ

ա պ ր ե լո ւ շ ն ո ր հ ք ը : Փ ա ռ ք Ք ե ղ , ո վ Տ ե ր , ո ր 7 0 տ ա ր ի ն ե ր ի բ ռ ն ա կ ա լ ո ւ թ յա ն

շ ղ թ ա ն ե ր ը կ տ ր վ ե ց ի ն : Ո ՜վ Տ ե ր , տ ա ս ն ա մ յա կ ն ե ր ո վ բ ա զ մ ա պ ա տ կ ի ր ա յս

տ ա ս ն ա մ յա կ ը * ա զ ա տ և ա ն կ ա խ ա պ ր ե լո ւ մ ե ր ա ր ց ա խ յա ն ժ ո ղ ո վ ր դ ի , մ ե ր

Մ ա յր Հ ա յր ե ն ի ք ի , և ա մ բ ո ղ ջ հ ա յո ւ թ յա ն ի ս փ յո ւ ռ ս ա շ խ ա ր հ ի :

Ե վ ա յժ մ , տ ա կ ա վ ի ն խ ո ս ք ե ր ս շ ա ր ո ւ ն ա կ ե լո վ , խ ն դ ր ո ւ մ ե մ Ա ս տ ծ ո ւ ց ,

ա ս ե լո վ և հ ի շ ե լո վ ն ր ա ն ց , ո վ ք ե ր ա յս ա ր և ի տ ա կ ա պ ր ո ւ մ է ի ն տ ա ս ը տ ա ր ի ն ե ր

ա ռ ա ք , շ ն չ ո ւ մ է ի ն մ ե զ ն մ ա ն , մ ե զ ն մ ա ն վ ա յե լ ո ւ մ կ յ ա ն ք ը , ս ա կ ա յն ա յժ մ

ն ր ա ն ց մ ա ր մ ի ն ն ե ր ը հ ո ղ ի տ ա կ ե ն , բ ա յ ց հ ո գ ի ն ե ր ը ա ս տ ղ ե ր ի վ ե ր ա ծ վ ա ծ ,

հ ս կ ո ւ մ ե ն մ ե զ և հ ր ճ վ ո ւ մ մ ե ր հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւ թ յա ն ա յս շ ք ե ղ

հ ա ն դ ի ս ա վ ո ր ո ւ թ յա մ բ .« Ք ր ի ս տ ո ս Ա ս տ ո ւ ա ծ մ ե ր , ա ն ո խ ա կ ա լ և բ ա ր ե գ ո ւ թ , գ թ ա յ ք ո ա ր ա ր չ ա ­

կ ա ն ս ի ր ո վ դ ի հ ո գ ի ս հ ա ն գ ո ւ ց ե ա լ ծ ա ռ ա յի ց ք ո ց , յի շ ե ա Տ է ր մ ա ն ա լա ն դ

զ հ ո գ ի ս ն ք ա ջ ա մ ա ր տ ի կ զ ա լ ա կ ա ց ն ա զ գ ի ս Հ ա յ ո ց , ո ր ք ե տ ո ւ ն զ կ ե ա ն ս

ի լ ր ե ա ն ց վ ա ս ն հ ա ւ ա տ ո յ , վ ա ս ն հ ա յր ե Ն ե ա ց և վ ա ս ն ա զ ա տ ո ւ թ ե ա ն և ա ն կ ա -

խ ո ւ թ ե ա ն ժ ո ղ ո վ ր դ ե ա ն и մ ե ր ո յ , ա ր ա ա ր ժ ա ն ի ո ղ ո ր մ ո ւ թ ե ա ն , ք ա ւ ո ւ թ ե ա ն և

թ ո ղ ո ւ թ ե ա ն մ ե զ ա ց , դ ա ս ա ւ ո ր ե ա զ ն ո ս ա ը ն դ ս ո ւ ր բ ս Ք ո յա ՚է ա կ ո ղ մ ե ա ն

դ ա ս ո ւ ն , զ ի Դ ո ւ ե ս Տ է ր և Ա ր ա ր ի չ ա մ ե ն ե ց ո լ ն , Դ ա տ ա լ ո ր կ ե ն դ ա ն ե ա ց և

մ ե ռ ե լ ո ց և Ք ե զ վ ա յե լ է փ ա ռ ք , ի շ խ ա ն ո ւ թ ի ւ ն և պ ա տ ի ւ , ա յժ մ և մ ի շ տ և

յա ւ ի տ ե ա ն ս յ ա ւ ի տ ե ն ի ց , ա մ է ն » :Ե վ ա յժ մ , ե ր կ ն ք ի ց ե ր կ ի ր ն ա յե լ ո վ , ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ մ ե մ բ ո լ ո ր ի դ ' ա յս տ ե ղ

հ ա մ ա խ մ բ վ ա ծ կ ա մ Ա ր ց ա խ ո ւ մ , ձ ե ր տ ն ե ր ո ւ մ ա պ ր ո ղ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն , և ե թ ե

ե ր բ ե ք ձ ա յն ի ս ա լի ք ն ե ր ը հ ա ս ն ե ն ո ղ Հ Հ ա յա ս տ ա ն ի մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն և

Ս փ յ ո ւ ռ ք ո ւ մ ց ի ր ո ւ ց ա ն վ ա ծ հ ա յո ր դ ի ն ե ր ի ն : Զ գ ո ՞ ւ մ ե ք բ ո լ ո ր դ ա յն , ի ն չ ո ր ե ս

ե մ զ գ ո ւ մ : Ա յս օ ր մ ե ն ք չ ե ն ք ե կ ե լ ա յս տ ե ղ , ո ր պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը հ ի շ ե ն ք ,

մ խ ի թ ա ր վ ե ն ք ա ն ց յա լ ի հ ո ւ շ ե ր ո վ : Ա յս օ ր ե կ ե լ ե ն ք ա յս տ ե ղ ո չ թ ե

պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը հ ի շ ե լ ո ւ , ա յ լ պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը կ ե ր տ ե լո ւ հ ա մ ա ր : Մ ե ր ա մ բ ո ղ ջ

ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը , ո ր տ ե ղ է լ ո ր գ տ ն վ ո ւ մ է ա յս պ ա հ ի ն , ա յն պ ե ս ե մ զ գ ո ւ մ , ո ր

հ ա յո ւ թ յա ն ա չ ք ե ր ը ա շ խ ա ր հ ի չ ո ր ս կ ո ղ մ ե ր ի ց ' ա ր և ե լ ք ի ց ա ր և մ ո ւ տ ք ,

հ ա ր ա վ ի ց հ յ ո ւ ս ի ս , Հ ա յա ս տ ա ն ի ց մ ի ն չ և Ծ ա յր ա գ ո ւ յն Ա ր և ե լ ք , Մ իջին Ա ր և ե լ ք , մ ի ն չ և Ե վ ր ո պ ա , մ ի ն չ և Հ յո ւ ս ի ս ա յի ն և Հ ա ր ա վ ա յի ն Ա մ ե ր ի կ ա ,

հ ա յո ւ թ յա ն ա չ ք ե ր ը ն ա յ ո ւ մ ե ն ա յս տ ե ղ , ա յս ս և ե ռ ա կ ե տ ի ն , Ա ր ց ա խ ի ն , ձ ե զ և

մ ե զ : Ն ա յ ո ւ մ ե ն հ ո ւ յս ո վ , ն ա յո ւ մ ե ն հ ա վ ա տ ք ո վ , մ ի ա ս ն ո ւ թ յա մ բ , մ ե ր

զ ո ր ա կ ց ո լ թ յ ա ն ա ռ ա ք ի ն ո ւ թ յա մ բ , ա ռ ա ն ց ո ր ի մ ե ն ք չ ե ն ք կ ա ր ո ղ լ ի ն ե լ ո ւ ժ ե ղ :

Մ ե ր ո ւ ժ ը մ ե ն ք ե ն ք , և ի ն չ պ ե ս ա ս վ ե լ է . « Մ ե ն ք ե ն ք , մ ե ր ս ա ր ե ր ը ՛» :

Ե ս է լ ա յս տ ե ղ ա ս ո ւ մ ե մ , ո ր մ ե ն ք ե ն ք , մ ե ր Հ ա յր ե ն ի ք ը ' և ' Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ ,

և ' Ա ր ց ա խ ո ւ մ , և ' ո ւ ր է լ ո ր գ տ ն վ ե ն ք :Ե ս ց ա ն կ ա ն ո ւ մ ե մ , ո ր մ ե ն ք ա յս օ ր ո չ թ ե մ ի ա յն հ ի շ ե ն ք ա յն ա ն ձ ա ն ց ,

ո վ ք ե ր ի ր ե ն ց կ յա ն ք ը տ վ ե ց ի ն մ ե ր կ յա ն ք ի հ ա մ ա ր : Հ ի շ ե ն ք ա յս տ ե ղ չ գ տ ն վ ո ղ ,

ս ա կ ա յն ս ա հ մ ա ն ն ե ր ո ւ մ գ տ ն վ ո ղ մ ե ր ք ա ջ ա ր ի զ ի ն վ ո ր ն ե ր ի ն , ո վ ք ե ր կ ա ն գ ն ա ծ

ե ն մ ե ր կ յա ն ք ի պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ յա ն հ ա մ ա ր , ա պ ր ե ՛ք տ ղ ա ն ե ր , ա պ ր ե ՛ք

1 4 8 Р-Գ Ա&Ս՜ՒԱԾԻՆ 1 9 9 8

ա ո ք հ կ ն ե ր , ո ր ձ ե ր կ յա ն ք ն ե ք զ ո հ ո ւ մ , ո ր պ ե ս զ ի ա զ գ ի կ յա ն ք ը չ վ ե ր ջ ա վ ո ր վ ի ,

նաևԱհ Հ ա ո Թ ա կ ա նո ր են :ШЛ Ե ս ռ ո ք ո ւ ն ո ւ մ ե մ մ ե ր բ ա ն ա կ ի ն , ե ս ո զ ի լ ն ո ւ մ ե մ մ ե ր ղ ե կ ա վ ա ր ն ե ր ի ն , մ ե ր

ն ա խ ա գ ա հ ի ն , վ ա ր չ ա պ ե տ ի ն , Ա զ գ ա յի ն ժ ո ղ ո վ ի ն ա խ ա գ ա հ ի ն , ն ա խ ա ր ա ր ­

ն ե ր ի ն , բ ո լո ր ի ն ա ն խ տ ի ր , ո ր ի մ ա ս տ ո ւ թ յա մ բ և ա ր ի ո ւ թ յա մ բ ղ ե կ ա վ ա ր ե ն և

ո գ ա ն ' ի ր ե ն ց կ ո ղ ք ի ն Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ս ո ւ ր բ Ե կ ե ղ ե ց ի ն Մ ա յր Ա թ ո ռ . Ս. է Ն ի ա ծ ն ո վ : Ես ե կ ե լ ե մ ա յն վ ա յր ի ց , ո ւ ր ա ո .ա ք ի ն դ ա շ ի ն ք ը կ ն ք վ ե ց Ա ս տ ո ւ ծ ո

հ ե տ ՝ Ս. Գ ր- Լ ո ւ ս ա վ ո բ չ ի և Տ ր դ ա տ ա ր ք ա յի մ ի ա ց յա լ ձ ե ռ ք ե ր ո վ , ե ր բ ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յո ւ ն ը հ ռ չ ա կ վ ե ց ի բ ր և պ ե տ ա կ ա ն կ ր ո ն : Ա յ դ վ ա յր կ յա ն ի ն

հ ռ չ ա կ վ ե ց ա զ ա տ ո ւ թ յա ն գ ա ղ ա փ ա ր ա կ ա ն ի գ ե ր ա զ ա ն ց ո ւ թ յո ւ ն ը և ա ն հ ա ղ - ,

թ ա հ ա ր ե լ ի ո ւ թ յո ւ ն ը , ք ա ն զ ի ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յո ւ ն ը մ ա ր դ ո ւ ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը ա մ ե ն ա բ ա ր ձ ր ն է գ ն ա հ ա տ ո ւ մ : Ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը Ա ս տ ո ւ ձ ո տ ո ւ ր ք ն է , ո չ ո ք

ա յն մ ե զ ա ն ի ց ի ր ա վ ո ւ ն ք չ ո ւ ն ի խ լ ե լ ո ւ , և Հ ա յ ց . Ե կ ե ղ ե ց ի ն ա յդ ճ շ մ ա ր տ ո ւ թ յա ն

ք ա ր ո զ ի չ ն է :Ե վ ե ս ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ մ ե մ մ ե ր ս ի ր ե լի Ա ռ ա ջ ն ո ր դ ի ն , ո ր ե ղ ա վ մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի

հ ե տ , ե ղ ա վ մ ե ր բ ա ն ա կ ի հ ե տ , մ ի շ տ բ ա ն ա կ ի հ ա ղ թ ա ն ա կ ի հ ո ւ յս ը ի ր հ ո գ ո ւ ց

բ խ ե ց ն ե լո վ , ի ր չ ո ւ ր թ ե ր ի ց տ ա ր ա ծ ե լո վ մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ յ ա ն ք ո ւ մ : Ա յս օ ր ե ս

կ ա ր ո ղ է ի ե ր կ ա ր ո ր ե ն խ ո ս ե լ , բ ա յ ց ե ս ո ւ զ ո ւ մ ե մ մ ե կ ո ւ խ տ կ ա տ ա ը ե լ և , ո ր ը

թ ո ղ լ ի ն ի վ ե ր ա ծ ն ն դ յա ն ո ւ խ տ ը '.Տ ա ս ը տ ա ր ի ն ե ր ա ռ ա ք ա յս տ ե ղ մ ե կ ո ւ խ տ կ ա տ ա ր ե ց ի ք , ե ս ա յս տ ե ղ չ է ի , ե ս

ա ր տ ա ս ա հ մ ա ն յա ն հ ա յ է ի : Բ ա յց կ ա ր ո ղ ե ք բ ա ց ե լ թ ե ր թ ե ր ը , մ ա մ ո ւ լը , գ ր ք ե ր ը

և կ տ ե ս ն ե ք , թ ե ա յն տ ե ղ ի ն չ պ ե ս ե մ ձ ե զ հ ե տ ե ղ ե լ ա ղ ո թ ք ո վ , խ ո ս ք ո վ և

գ ո ր ծ ո վ զ ո ր ա վ ի գ կ ա ն գ ն ե լ ո վ ի մ ե ր ջ ա ն կ ա հ ի շ ա տ ա կ ն ա խ ո ր դ ի ն և. ա ն մ ո ռ ա ն ա լի Վ ա զ գ ե ն Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ն :

Ա յս օ ր ե ս ե կ ե լ ե մ ա յս տ ե ղ ի բ ր և , ձ ե ր հ ո գ և ո ր հ ա յր ը ' հ ր ա վ ի ր ե լո լ հ ա մ ա ր ,

ո ր մ ե կ ա ն գ ա մ և ս ո ւ խ տ կ ա տ ա ր ե ն ք և , հ ե տ և ա բ ա ր , խ ն դ ր ո ւ մ ե մ ձ ե զ , ո ր

բ ա ր ձ ր ա ց ն ե ք ձ ե ր ձ ե ռ ք ե ր ը և ա ս ե ք ի ն ձ հ ե տ .

« Ե ր դ վ ո ւ մ ե մ հ ա վ ա տ ա ր ի մ լ ի ն ե լ Ա ս տ ծ ո ւ ն , հ ա վ ա տ ա ր ի մ լ ի ն ե լ ն ր ա

ա զ ա տ և ա ն կ ա խ ա պ ր ե լո ւ ս ր բ ա զ ն ա ս ո ւ ր բ կ ա մ ք ի ն , հ ա վ ա տ ա ր ի մ լ ի ն ե լ մ ե ր

հ ա յր ե ր ի ս ո ւ ր բ ա վ ա ն դ ի ն , հ ա վ ա տ ա ր ի մ լ ի ն ե լ մ ե ր ե ր ե խ ա ն ե ր ի ա պ ա գ ա յի ն և

մ ե ր կ յա ն ք ո վ շ ե ն ա ց ն ե լ Ա ր ց ա խ ը » և « Տ է ր լ ի ց ի ը ն դ ձ ե զ ը ն դ ա մ ե ն ե ս ե ա ն դ ,

ա մ է ն » : ■

Հանրահավաքի ավարտին Հայոց Հայրապետը և Արկադի Ղուկսւսյանը, ընկերակցությամբ հոգևոր դասի և պետական ավագանու, ծաղկեպսակներ գետեղեցին Ստեփանակերտի հուշահաւքալիրոււք, հարգանքի տուրք մատուցելով և հավերժացնելով նահատակների հիշատակը:

Օրվա երկրորդ կեսին Գարեգին Ա Կաթողիկոսը ներկա եղավ Արցախի նախագահի կողմից կազմակերպված ընդունելությանը, որից հետո վեհափառ Հայրապետն իր շքախմբով ուղևորվեց դեպի պատմական Շուշի: Ղազանչեցոց Ամենափրկիչ եկեղեցում Նորին Սրբությունը ՛փառք և գոհունակություն ընծայեց Բարձրյալն Աստծուն արցախյան նվանումների ու խաղաղության համար: Ապա, իր- պատգամը տալով ներկա հավատացյալներին, օրհնեց Արցախ աշխարհն ու նւրցախցիներին:

Ա յսպի“ ով . Վեհափառ Հայրապետը, ավարտելով իր շնորհաբեր այցելությունը Արցախ, վերադարձավ Ս. էջմ՜իածին:

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 149

ՆՈՐ ԶԵԼԱՆԴԻԱ6ԻՑ...ՂԱՐԱԲԱՂ

(ՆԾՐԱ ՆԶՆԱ ԿԱ Ն Ս՜Ի Պ Ա Հ Ա ՐՑԱ Խ Ո ԻՄ *)

Հ Ա Յ Ր Ա Կ Ա Ն Ձ Օ Ն ' Ա Ր Ց Ա Խ Ի Ժ Ո Ղ Ո Վ Ր Դ Ի Ն

Ք ս ա ն և վ ե ց տ ա ր ի ն ե ր ե ն ս ա հ ե լ ա ն ց ե լ ա յն օ ր ի ց , ե ր բ ե ս ի մ ո ղ կ կ ե ա ն ք ի

մ ի ն չ ա յդ տ և ո ղ ո ւ թ ե ա ն ը ա ռ ա կ ի ն ա ն գ ա մ լ ի ն ե լ ո վ հ ե ռ ո ւ է ի գ տ ն ո ւ ե լ ի մ

Ե կ ե ղ ե ց ո ւ տ օ ն ա կ ա ն - ծ ի ս ա կ ա ն - ա ր ա ր ո ղ ա կ ա ն մ թ ն ո լո ր տ ի ց , Վ ա ր դ ա ն ա ն ց

տ օ ն ի օ ր ը : Ա յն ա տ ե ն , ք ա ռ ո ր դ դ ա ր ա ռ ա կ , ե ս գ տ ն լ ո ւ մ է ի շ ա տ Հ ե ռ ա լ ո ր ո ւ

ի ն ձ Հ ա մ ա ր մ ե ն ա ւ ո ր մ ի ա շ խ ա ր Հ — Ն ո ր Զ ե լ ա ն դ ի ա , ո վ կ ի ա ն ո ս ի ա ն ծ ա յր ա ծ ի ր

կ բ ե ր ի մ է կ կ ո ր ս ո ւ ա ծ և կ ա ր ծ է ք ե ր կ ր ա գ ն դ ի ծ ա յր ա մ ա ս ն կ ա տ ո լ ո ղ ա յ գ

կ ր կ ն ա ս լա տ ա ռ և ե ր կ ա ր ա տ ա ր ա ծ կ ղ ղ ո ւ մ :Ա յ դ օ ր ո ւ ա յ ի մ ա պ ր ո ւ մ ն ե ր ը յ ա ն ձ ն ե լ է ի թ ղ թ ի ն « .Վ ա ր դ ա ն ա ն ց Տ օ ն ը Ն ո ր

Զ ե լ ն դ ի ա յի մ է կ » խ ո ր ա գ ր ի տ ա կ , մ ի յո ւ շ ա գ ր ա կ ա ն գ ր ո ւ թ ե ա մ բ , ո ր ն

Հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւ ե լ է ր Հ ա յ մ ա մ ո ւ լ ո ւ մ և ա պ ա Հ ա տ ո ր ի կ ա զ մ ի մ է կ է ր մ տ ե լ « Հ ո ղ ,

Մ ա ր գ և Գ ի ր » վ ե ր ն ա դ ի ր ը կ ր ո ղ ի մ գ ր ք ո ւ մ :

Ա յս գ ի լ ե ր ք ա ռ ո ր դ դ ա ր ի Հ ե ռ ա ւ ո ր ո լ թ ի ւ ն ի ց և յի շ ո ղ ո ւ թ ե ա ն ս բ ա զ մ ա խ ա լ

ե ն թ ա Հ ո ղ ի ց Ն ո ր Ջ ե լ ա ն դ ի ա ն 1 9 7 2 թ ո ւ ի 8 փ ե տ ր ո լ ա ր ի ն ի մ մ է կ ա ռ ա կ ա ց ր ա ծ

ա պ ր ո ւ մ ն ե ր ո վ դ ո ւ ր ս է գ ա լի ս և ա չ ք ե ր ի ս ծ ա ն ր ա ց ո ղ ք ո ւ ն ս վ տ ա ր ե լո ւ

ա ս տ ի ճ ա ն ո լ ժ գ ն ո ւ թ ե ա մ բ լ ց ն ո ւ մ է ո զ կ գ ո յ ո ւ թ ի ւ ն ս : Ա յն ա տ ե ն և ա յն

վ ա յր ո ւ մ ո չ մ ի Հ ա յ չ կ ա ր ի մ շ ո ւ ր կ : Բ ո լո ր շ ր կ ա պ ա տ ս բ ա զ մ ա զ գ ի ո ւ բ ա զ մ ա ­

լ ե զ ո ւ ո ւ ա յլ ա մ շ ա կ ո յթ մ ա ր դ կ ա ն ց ո վ է ր լ ց ո լ ա ծ , Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն և ա շ ի ա ր Հ ա -

կ ա ն , ի լ ր ա ք ա ն չ ի ւ ր ն ի ր ա շ խ ա ր Հ ը ա պ ր ո ղ և Հ ա ս ա ր ա կ ա ց և ե ր բ ե մ ն

Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ո ւ ա զ գ ե ր ի կ ե ա ն ք ը յ ո ւ ղ ո ղ ո ւ ա լե կ ո ծ ո զ Հ ա ր ց ե ր ո վ մ տ ա զ բ ա ղ :

Խ օ ս ո ւ մ է ի ն , վ ի ճ ո ւ մ է ի ն , փ ո խ ը մ բ ռ ն մ ա ն բ ա ն ա ձ և ե ր է ի ն ո ր ո ն ո ւ մ : Ե ս ո ր

ա ռ Հ ա ս ա ր ա կ ա շ ի ւ ո յժ մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ ե ա մ բ ի ւ ա ո ն ւ ո ւ մ է ի ժ ո ղ ո վ ա կ ա ն օ ր ե ր ի

բ ո լ ո ր ն ի ս տ ե ր ի ն , լ ո ւ ռ է ի ա յ դ օ ր ը , ի ն ք ն ա մ փ ո փ , ի ն ք ն ա Հ ա յե ա ց , ի ն ք ն ա ս ո յղ

ի մ մ տ ո ր ո ւ մ ն ե ր ի մ է կ : Կ ա ր ծ ե ս կ ա յի ո ւ չ կ ա յի ո ր պ է ս ժ ո ղ ո վ ա կ ա ն ա ն դ ա մ

Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի Հ ա մ ա շ խ ա ր Հ ա յի ն Խ ո ր Հ ր գ ի Գ ո ր ծ ա դ ի ր Մ ա ր մ ն ի ա յ ղ ն ի ս տ ի ն :

Ն ո ր Ջ ե լ ա ն գ ի ա յի օ ղ ն է ի շ ն չ ո ւ մ , բ ա յ ց ա պ ր ո ւ մ է ի Տ ղ մ ո ւ տ գ ե տ ի ա փ ե ր ի ն ,

Ա ւ ա ր ա յր ի բ ա ց դ ա շ տ ի տ ե ս ա ր ա ն ո վ Հ ա մ ա գ ր ա ւ ո ւ ա ծ , Վ ա ր դ ա ն ա ն ց ճ ա ­

կ ա տ ա մ ա ր տ ի մ տ ա պ ա տ կ ե ր ո վ յ լ ն ո լ ա ճ ո ւ ա ծ :

Ի ս կ ա յս գ ի լ ե ր ա յս տ ե ղ ե մ , ղ ա ր ձ ե ա լ Հ ե ռ ո ւ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ա ն մ ի կ ա կ ա ն մ թ ն ո ­

լ ո ր տ ի ց , մ ա ն ա ւ ա ն դ բ ո լ ո ր Հ ա յ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ը ն գ Հ ա ն ր ա կ ա ն մ ա յր Ս . է կ մ ի ա ծ -

ն ի ց , բ ա յ ց ո ՛ չ Ն ո ր Ջ ե լ ա ն գ ի ա յի մ ե ն ո ւ թ ե ա ն ս և ղ ր կ ո ւ ա ծ ո ւ թ ե ա ն ս վ ի ճ ա կ ո ւ մ ,

ա յլ Ն ո ր Ա ւ ա ր ա յր ի դ ա շ տ ո ւ մ ' Ա ր ց ա խ ո ւ մ , Ա տ ե փ ա ն ա կ ե ր տ ո ւ մ ո ւ ա յս

ա շ խ ա ր Հ ի ո զ կ Հ ա յո ւ թ ե ա ն Հ ա մ ա ր ա զ ա տ ո լ թ ե ա ն պ ա յք ա ր ի ճ ա կ ա տ ո ւ մ : Խ ո ր

դ ի շ ե ր ո ւ ա յ ա յս լ ո ւ ռ պ ա Հ ի ն , ե ս ի ն ձ մ տ ա ծ ո ւ մ ե մ . . . Ք ի չ ա ն դ ի ն , 'Լ ա ր ա բ ա ղ ի

ս ա հ մ ա ն ն ե ր ի վ ր ա յ Հ ա յ բ ա ն ա կ ի զ ի ն ո ւ ո ր ն ե ր ը ա յս տ ա ր ա պ ա յմ ա ն ս ա ռ ն ա ­

մ ա ն ի ք ի պ ա յմ ա ն ն ե ր ո ւ մ , տ ե ղ ա ց ո ղ ո ւ բ ր գ ա ց ո ղ ձ ի ւ ն ի ն ե ր ք ո յ Հ ս կ ո ւ մ ե ն

* Վ ե Հ ա փ ա ռ Հ ա յ ր ա պ ե տ ի ա յ ս խ ո ս ք ը Ա ր ց ա խ յ ա ն շ ա ր ժ մ ա ն տ ա ս ն ա մ յ ա կ ի օ ր ե ր ի ն լ ո ւ յ ս է

տ ե ս ե լ ա ռ ա ն ձ ի ն գ ր ք ո ւ յ կ ո վ :

ա ր թ ո ւ ն , կ ա ն գ ն ե լ ե ն ա ռ ո յգ . ո ր պ է ս ղ ի խ ա ղ ա ղ ա պ ր ի ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն Հ ա յո ց '

ի ր ե ն ց "մ ա յր ծ ն ո ղ ՛՛ը , ի ր ե ն ց « լ ա օ » ն , ո ր ի Հ ա մ ա ր լ ո ւ ռ ե ր գ ո ւ մ ե ն « մ ը ռ ն ի մ

Ք Ը _ Ղ է " " * :Վ ա ր դ ա ն ա ն ց տ օ ն շ Ա ր ց ա խ ո ւ մ . . . .

թ ա յպ ա յս պ ա հ ի ն , 1 9 փ ե ա ր ո ւ ա ր ի ա յս ո ւ շ գ ի չ ե ր ի ն , ո չ ո ք չ ի մ տ ա ծ ո ւ մ 4 5 1

թ ո ւ ի Ա ւ ա ր ա յր ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի մ ա ս ի ն : Ա մ է ն ո ք է ա գ ր ա լ ո լ ա ծ էԱ ո ո ա խ ե ա ն ա զ ա տ ա գ ր ա կ ա ն պ ա յք ա ր ի ա ա ս ն ա մ ե ա կ ի յա ւ ո ո լ կ ա պ ր ո ւ մ ­

ն ե ր ո վ : Հ ա յր ե ր ո ւ մ ա յր ե ր յ ի չ ո ւ մ ե ն ի ր ե ն ց զ ո Հ տ ո ւ ա ծ զ ա ւ ա կ ն ե ր ի ն , ն ա Հ ա ֊ տ ա կ ի պ ս ա կ ո վ ա յժ մ լ „ լ ս ա շ յ> ջ ա ն ա կ ո ւ ա ծ : Ա յր ի ա ց ե ա լ կ ա ն ա յք ո ւ ո ր բ ա ց ե ա լ

զ ա ւ ա կ ո ւ ն ք յ ի չ ո ւ մ ե ն ի ր ե ն ց ա մ ո ւ ս ի ն ն ե ր ի ն ո ւ Հ ա յր ե ր ի ն : Շ ա տ ե ր իա կ ա ն ջ ն ե ր ո ւ մ դ ե ո . Հ ն չ ո ւ մ ե ն Հ ր ա ս ա յլե ր ի ա Հ ա գ ն ա զ ա ն գ ո ւ մ ա Հ ա ս փ ի ւ ո .

դ ո ւ մ բ ե ր ի ո ւ ա կ ա ն ն ե ր ի ս ա ր ս ռ ա գ ի ն ս ո ւ ր պ ա յթ ի լ ն ն ե ր ը , Հ ր ա զ է ն ն ե ր ի ա ր ա -

գ ա Հ ա ր ո ւ ա ծ ե ա ն փ ա մ փ ո ւ շ տ ն ե ր ի ս ո ւ լ ո ց ն ե ր ը : Ո մ ա ն ց ա կ ա ն ջ ն ե ր ը դ ե ո . չ ե ն

ձ ե ր բ ա զ ա տ ո ւ ե լ լ ա ց ի , ո ղ ր ի ս ո ւ ր ճ ի չ ե ր ի ց և ս ր տ ա կ ե ղ ե ք Հ ա ռ ա չ ա ն ք ն ե ր ի ց :

Պ ա տ ե ր ա զ մ ը դ ա դ ա ր ե լ է , բ ա յց պ ա տ ե ր ա զ մ ի ա ր ձ ա գ ա ն ք ը օ դ ի մ է ջ է . ո ՛չ

ձ ի ւ ն ը , ո ՛ չ ա ն ձ ր և ը , ո ՛ չ ա ր և ը չ ե ն կ ա ր ո ղ ա ց ե լ ջ ն ջ ե լ պ ա տ ե ր ա զ մ ի

ա ր Հ ա ւ ի ր ք ը :Բ ա յց ա յղ բ ո լո ր ի մ տ ա պ ա տ կ ե ր ա ց ո լմ ի ց ս ա լ ե լ ի խ ո ր ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե մ ո չ թ է

մ ա Հ ը ո ւ մ ա Հ ո ւ ա ն ս տ ո ւ ե ր ը , ա յ լ ' կ ե ա ն ք ը ի ր ե ռ ո ւ ն կ ե ն դ ա ն ա պ ա տ կ ե ր ո վ , մ ա ն ա ւ ա ն դ ա յս տ ե ղ ա յս օ ր Հ ա մ ա խ մ բ ո լ ա ե ե ր ի տ ա ս ա ր դ , տ ա ր ա զ ա ւ ո ր ո ւ

ա ն տ ա ր ա զ , զ ի ն ո ւ ո ր ն ե ր ի վ ա ռ ա չ ք ե ր ի ն և ց ր տ ի ց կ ա ր ծ ր ա ց ա ծ դ է մ ք ե ր ի

կ ա ր շ ն ե ղ գ ծ ե ր ի մ է ջ : Լ և ո ն Շ ա ն թ ն ա ս ե լ է .«Կեա Ա քԱ ՛ ի ՚բ ճա ճբով. Մ ա հն' ի ՛ր ճ ա ճբով :-»

Ա յժ մ կ ե ա ն ք ի ՛ Ճ ա ն ա պ ա ր Հ ն է բ ա ց ո ւ ե լ Ա ր ց ա խ ի ժ ո ղ ո վ ր դ ի Հ ա մ ա ր : Ես

ե կ ե լ ե մ ո չ թ է մ ա Հ ը ս գ ա լ ո ւ , ա յ լ կ ե ա ն ք ը ո ղ ջ ո լ ն ե լ ո լ և կ ե ա ն ք ի ն ի մ կ ե ա ն ք ը

խ ա ռ ն ե լ ո ւ ի մ պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ ո ւ թ ե ա ն և պ ա ր տ ա ւ ո ր ո լթ ե ա ն Հ ր ա մ ա յա ­

կ ա ն ո վ , տ ա ր ո ղ ո ւ թ ե ա մ բ ո ւ ն կ ա ր ա գ ր ո վ : Խ օ ս ե ց ի : Ս ո վ ո ր ա կ ա ն ի մ ա ս տ ո վ

խ օ ս ք չ է ր դ ա : Ո ՛չ գ ր ա ւ ո ր պ ա տ գ ա մ , ո ՛ չ չ ա ր ա դ ր ե ա լ դ ա ս ա խ օ ս ո ւ թ ի ւ ն , ո ՛չ

ծ ր ա գ ր ե ա լ ք ա ր ո զ : Ս ր տ ի ս բ խ ո ւ մ ն է ր , Հ ա զ ի ւ զ ս պ ե լ ի : Զ գ ո ւ մ է ի , ո ր ս ր տ ո պ

մ ա ր դ կ ա ն ց Հ ե տ է ի , և չ է ի կ ա ր ո ղ տ ա ր բ ե ր լ ի ն ե լ :

Թ ա ն ձ ր ձ ի ւ ն ն է ր գ ե տ ն ի ն և մ շ ո ւ շ ը լ ց ր ե լ է ր օ դ ը , ց ո ւ ր տ ը Հ ա ր ո ւ ա ծ ո լ մ է ր

մ ա ր մ ի ն ն ե ր ի ն : Ա մ պ ե ր ն ի ք ե ր է ի ն ե ր կ ն ք ի ց ե ր կ ի ր : Ո ւ մ ի տ ք ս գ ն ա ց ա յն մ ի լ ս

ա մ պ ե ր ի ն , ո ր ո ն ք ն ս տ ե լ ե ն ս ր տ ե ր ո ւ մ և Հ ո գ ի ն ե ր ո ւ մ ա ր ե ա մ բ ո ւ ք ր տ ա մ ր ք

ո ռ ո գ ե ա լ ա յս Հ ո ղ ի վ ր ա յ ա պ ր ո ղ ի մ ե ղ բ ա յր ն ե ր ի ն և ք ո յ ր ե ր ի ն : Ա յ դ ա մ պ ե ր ը

դ ե ռ և ս ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն և վ ե ր ջ ն ա կ ա ն լ ո ւ ծ ո ւ մ չ գ տ ա ծ Ա ր ց ա խ ե ա ն Հ ի մ ն ա Հ ա ր ց ի

ա ռ ա ջ ա ց ր ա ծ ա ն ո ր ո շ ո ւ թ ե ա ն գ ո յա վ ի ճ ա կ ի ց ե ն Հ ա ւ ա ք ո ւ ե լ և տ ա ր ա ծ ւ ո լ մ ե ն

մ ի ն չ և Հ ա յա ս տ ա ն և մ ի ն չ և ա շ խ ա ր Հ ի չ ո ր ս ծ ա գ ե ր ը և ն ո յն ի ս կ մ ի ն չ և Ն ո ր Զ ե լ ա ն դ ի ա , ո ւ ր ա պ ր ո ւ մ ե ն մ ա տ ն ե ր ի վ ր ա յ Հ ա մ ր ո ւ ո ղ Հ ա յ ե ր . . . :

Շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ մ ե մ ե ս ի ն ձ Հ ե տ խ օ ս ե լ գ է պ ի ա ր շ ա լո յս մ օ տ ե ց ո ղ գ ի շ ե ր ի ի մ

ա ն ձ ն ա կ ա ն մ ե ն ո լ թ ե ա ն մ է ջ — ե ՛՞ր բ է- ե ղ ե լ Հ ա յո ց ա շ խ ա ր Հ ա ռ ա ն ց մ ո ւ թ

ա մ պ ե ր ի . . . : Մ ո ւ թ ա մ պ ե ր ի Հ ա ւ ա ք ո լ մ ն ո ւ թ ա ն ձ ր ա ց ո ւ մ ը ե ր կ ն ք ո ւ մ և մ ե ր

կ ե ա ն ք ի շ ո ւ ր ջ , յա ճ ա խ վ ե ր է մ ն ա ց ե լ մ ե ր կ ա ր ո ղ ո լ թ ե ա ն и ա Հ մ ա ն ն ե ր ի ց ,

ի ն չ պ է ս ե ր կ ն ք ի ա մ պ ե ր ը մ ա ր դ կ ա ն ց կ ա մ ք ե ր ի ց : Մ ե ր տ ա ր ա ծ ա շ ր ջ ա ն ի

պ ա յմ ա ն ն ե ր ի ց ե ն ա ռ ա ջ ա ց ե լ ն ր ա ն ք , մ ե ր դ ա ր ա ձ ի գ պ ա տ մ ո ւ թ ե ա ն ո վ

ը ն թ ա ց ք ո ւ մ : Ա մ պ ե ր ն յա ճ ա խ ի ջ ե ր ե ն ց ա ծ , մ թ ա գ ն ե լ ե ն մ ե ր ն ե ր ք ի ն կ ե ա ն ք ը

և ե ր բ ե մ ն է լ խ ռ ո վ ե լ ե ն մ ե ր գ ո յ ո լ թ ի ւ ն ը ն ե ր ա զ գ ա յի ն պ ա ռ ա կ տ ո ւ մ ն ե ր ո վ ,

ա ն Հ ա ր կ ի և ա զ գ ա ք ա ն դ բ ա ժ ա ն ո ւ մ ն ե ր ո վ , Հ ի ւ ա ն դ ա գ ի ն պ ա տ ռ ո ւ ա ծ ք ն ե ր ո վ :

1998 ԱՋՍ՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 151

* * *

Ք ի չ ա ո . ա ք թ ա տ ե ր ա ս ր ա հ ի ր ե մ ի վ ր ա յ ե ր գ ո ւ մ է ի ն , պ ա ր ո ւ մ է ի ն

պ ա ր մ ա ն ն ե ր ն ո ւ պ ա ր մ ա ն ո ւ հ ի ն ե ր բ : Տ օ ն ա խ մ բ ո ւ մ է ի ն ի ր ե ն ց ա ղ ա տ ո ւ

ա ն կ ա խ — ո չ մ ի շ տ խ ա ղ ա ղ ո ւ ա պ ա հ ո վ — ա պ ր ե լո ւ տ ա ս ն ա մ ե ա յ ա զ գ ա յի ն հ ա մ ա յն ա կ ա ն ի ր ա գ ո ր ծ ո ւ մ ը , ի ր ե ն ց ա ս տ ո ւ ա ծ ա տ ո ւ ր մ ա ր դ կ ա յի ն ո ւ ա զ գ ա յի ն

ի ր ա ւ ո ւ ն ք ն ե ր ի ա ր դ ա ր վ ա յե լ ք ը : Ե ւ ե ս ի մ հ ո գ ո ւ մ Է Հ խ ո ր ա ս ո յզ , մ ի ն չ մ ի

ա չ ք ո վ ի ր ե ն ց կ ա յտ ա ռ ո ւ թ ե ա ն տ ե ս ա ր ա ն ո վ ե մ լ ց լ ո լ մ և ց ն ծ ո ւ մ , մ ի լ ս

ա կ ն ա ս լա ք ո վ ի մ հ ո գ ո ւ մ է ջ ի ֆ ա ծ ե ր կ ն ք ի ն ե մ ն ա յ ո ւ մ ո ւ ա ն ձ ա յն և

ա ն բ ա ր բ ա ռ , ա ռ ա ք ո ւ մ ե մ ի խ ո ր ո ց ս ր տ ի խ օ ս ք ը ն դ Ա ս տ ո լ ծ ո յ .

— Տ է ՜ ր Ա մ ե ն ա կ ա լ . Ա մ ե ն ա կ ա ր ո ղ և. Ա մ ե ն ա բ ա ր ի , Ա մ ե ն ա տ ե ս և. Ա մ ե ն ա ղ օ ր ,

Ա ր ա ր ի չ և. Բ ա ր ե խ ն ա մ ո ղ ո ղ ք ա շ խ ա ր հ ի ն և. Ն ո յե ս ւ ն տ ա պ ա ն ո վ ա յ ց ե լ ո ւ ա ծ Ք ո

Հ ա յա ս տ ա ն ի ն և. յա տ կ ա պ է ս Ա ր ց ա խ ե ա ն ա յս լ ե ռ ն ա շ խ ա ր հ ի ն վ ր ա յ , Ք ո

ս տ ե ղ ծ ա ծ ա ր և ի ց ց ա ն ի ՛ր Ք ո ժ պ ի տ ը , ս փ ռ ի ՜ր Ք ո ճ ա ռ ա գ ա յթ ն ե ր ը ' ս է ր ,

հ ա ւ ա տ ք , յ ո յ ս , խ ա ղ ա ղ ո ւ թ ի ւ ն , ո յժ , կ ո ր ո վ , կ ա մ ք , Հ ա ն ք , ա շ խ ա տ ա ն ք , ա ր ի ո լ -

թ ի ւ ն , 1ЛП կ ո ւ ն ո լ թ ի ւ ն , մ ի ո լ թ ի ւ ն և ա մ բ ո ղ ֆ ա կ ա ն ո լ թ ի լ ն , յ ա ր ա տ և ո լ թ ի լ ն և

կ ե ն ս ա պ ա շ տ ո ւ թ ի ւ ն ա ն ո ւ ն ն ե ր ո վ , ո ր պ է ս զ ի մ ն ա յ , ա ճ ի և ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ի Ք ո

ս տ ե ղ ծ ա ծ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը Ք ո ս տ ե ղ ծ ա ծ ո ւ հ ա յի կ ե ա ն ք ո վ ո ւ հ ա յա կ ե ր պ դ ր ո շ մ ո վ

կ ն ք ո ւ ա ծ ա յս հ ո ղ ե ր ի վ ր ա յ , ո ւ ր կ ա յ բ ո ւ ր մ ո ւ ն ք ը Ք ո զ ո յ գ ա ռ ա ք ե ա լ ն ե ր ի

բ ե ր ա ծ օ ր հ ն ե ա լ ի ւ ղ ի ն և մ ե ր հ ա լ ա տ ո յ ՝ Հ օ ր ' Ս . Գ ր ի գ ո ր Լ ո ւ ս ա լ ո ր չ ի օ ր հ ն ա ծ

Մ ի ւ ռ ո ն ի ն :Դ ո ւ ա ս ա ց ի ր . « Ք ր տ ա մ բ ք ե ր ե ս ա ց ք ո ց կ ե ր ի ց ե ս զ հ ա ց ք ո » : Շ ն ո ր հ ի ՛ր մ ե զ ,

Տ է ՜ ր , օ ր ե ր խ ա ղ ա ղ և կ ե ա ն ք ա ն վ տ ա ն գ , ո ր պ է ս զ ի կ ա ր ո ղ ա ն ա ն ք մ ե ր ք ր տ ի ն ք ը

խ ա ռ ն ե լ Ք ո հ ո ղ ի ն և կ ե ա ն ք դ ո ւ ր ս բ ե ր ե լ Ք ո հ ո ղ ի ց : Դ ո ւ ա ր ի լ ն տ ո ւ ի ր մ ե զ :

Ա ր ի ւ ն ը տ ո ւ ի ր կ ե ա ն ք ի ՜ն հ ա մ ա ր , ո ւ ր ի շ ն ե ր ը մ ե ր ե ր ա կ ն ե ր ի ց ա յն ք ա մ ե ց ի ն

մ ա հ ո ւ ա ն հ ա մ ա ր : Ա ղ ա չ ո ւ մ ե մ , Տ է ր , թ ո զ ա ր ի ւ ն ը դ ա դ ր ի հ ո ս ե լ ո ւ ց

ե ր ա կ ն ե ր ի ց դ ո ւ ր ս վ ա ս ն մ ա հ ո ւ ա ն : Թ ո ղ ն ա հ ո ս ի — ո ւ ա ռ ա տ օ ր է ն հ ո ս ի —

ե ր ա կ ն ե ր ի մ է ֆ վ ա ս ն կ ե ա ն ք ի : Թ ո ղ ա ր ի ւ ն ի ն ե ր ք ի ն հ ո ս ա ն ք ի ց ք ր տ ի ն ք

ա ր տ ա բ ե ր ո լի , ո ր պ է ս զ ի ո ռ ո գ ո ւ ե ն դ ա շ տ ե ր ն ա յս ե ր կ ր ի ո ր պ է ս « .վ ա յր ի

դ ա լ ա ր ւ ո ջ » , Ք ո ի ս կ շ ո ւ ն չ ո վ գ ր ո ւ ա ծ բ ա ռ ե ր ի հ ա մ ա ձ ա յն :— Հ ա յ ց ո ւ մ ե մ , Տ է ՜ ր Ո ղ ո ր մ ա ծ և Հ ա յր Գ թ ա ռ ա տ , Ք ո ա ն պ ա ր ա գ ր ե լի

ի մ ա ս տ ո ւ թ ե ա ն կ ե ն ս ա տ ո ւ շ ն ո ր հ ն ե ր ը ա ր և ի ճ ա ռ ա գ ա յթ ն ե ր ի ն մ ա ն ո ւ ա ռ ա -

ւ օ տ ե ա ն ց ° ղ ի ն ր բ ա շ ա ղ թ ա փ ա ն ց մ ա մ բ ի ջ ե ց ր ո ւ մ ե ր բ ո լ ո ր ի ' Ք ո ձ ե ռ ա կ ե ր տ

զ ա լա կ ն ե ր ի ս , Թ ո ր գ ո մ ա յ ա զ գ ի և Հ ա յկ ե ա ն ց ե ղ ի շ ա ռ ա լ ի զ ն ե ր ի ս մ տ ք ե ր ո ւ մ ,

ս ր տ ե ր ո ւ մ և հ ո գ ի ն ե ր ո ւ մ : Խ ո հ ե մ ո լ թ ե ա մ բ և ա ր ի ո ւ թ ե ա մ բ գ ո տ ե պ ն դ ի ՛ր Ք ո

բ ո լ ո ր պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ և ժ ո ղ ո վ ր դ ի հ ա մ ա ր պ ա ր տ ա լ ո ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր

ս ա ա ն ձ ն ա ծ ա ն ձ ե ր ի ն ' ա ռ ա ջ ն ո ր դ ա ց ա զ գ ի ս Հ ա յ ո ց , հ ո դ և ո ր ա կ ա ն ա ց և

պ ե տ ա կ ա ն ա ց , զ օ ր ա պ ե տ ա ց և զ օ ր ա կ ա ն ա ց , ք ա ղ ա ք ա յն ո ց և շ ի ն ա կ ա ն ա ց : Ք ո

Մ ի ա ծ ի ն Ո ր դ ո ւ և մ ե ր Տ ի ր ո ջ ՝ Յ ի ս ո լ ս Ք ր ի ս տ ո ս ի ե ր կ ն ա հ ա մ ո ւ կ ե ն ս ա շ է ն

բ ա ռ ե ր ը թ ո ղ մ ա ր մ ի ն զ գ ե ն ո ւ ն ն ր ա ն ց ա ն ձ ե ր ի , կ ե ա ն ք ե ր ի և գ ո ր ծ ե ր ի մ է ջ —

« Ա զ ն ի ւ ծ ա ռ ա յ , բ ա ր ի և հ ա ւ ա տ ա ր ի մ » :— Տ է ՜ ր ա մ ե ն ե ց ո ւ ն , ա մ ե ն ա յն ա զ ա ն ց և ա զ գ ա ց , պ ե տ ո լ թ ե ա ն ց և

ի շ խ ա ն ո ւ թ ե ա ն ց , ա ր դ ա ր ո ւ թ ե ա ն լ ո յս ը ց ն ց ո ւ ղ ի ՛ր բ ո լ ո ր ա զ դ ե ր ի ա ռ ա ջ ­

ն ո ր դ ն ե ր ի հ ո գ ի ն ե ր ո ւ մ , յա տ կ ա պ է ս մ ե ր հ ա յր ե ն ի ք ի ' Մ ա յր Հ ա յա ս տ ա ն ի և

Ա ր ց ա խ ի դ ր ա ց ն ո ւ թ ե ա ն մ է ջ ա պ ր ո ղ մ ե ր ե ղ բ ա յր ն ե ր ի ն և ք ո յ ր ե ր ի ն : Լ ո ւ ս ա -

լ ո ր ի ՚ր ն ր ա ն ց մ տ ք ե ր ը , ո ր պ է ս զ ի ի մ ա ն ա ն , ո ր ի ր ե ն ց հ ա յ ե ղ բ ա յր ն ե ր ն ո ւ

ք ո յր ե ր ը ո ւ ր ի շ ո չ ի ն չ ո ւ ն ե ն , բ ա յ ց մ ի ա յն ա ղ ա տ ո ւ ա ն կ ա խ , խ ա ղ ա ղ ո ւ

152 Р-Գ ԷՋՄԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

հ ա մ ե ր ա շ խ , կ ե ն ս ա կ ի ց ու. գ ո ր ծ ա կ ի ց ա պ ր ե լո ւ կ ա մ ք ն ո յն Ա ս տ ո լծ ո յ փ ա ռ ք ի ն և Ն ր ա ս տ ե ղ ծ ա ծ ն ո յն և մ է կ մ ա ր դ կ ո ւ թ ե ա ն բ ա ր ի ք ի ն հ ա մ ա ր : Մ ե ր ս ո ւ ր բ

պ ա տ ա ր ա գ ի բ ա ռ ե ր ը փ ո խ ա գ ր ի ր Ք ո բ ո լ ո ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն ե ր ի կ ե ա ն ք ե ր ո ւ մ .- « Խաղաղութեան ձայն հնչեցսււ.

Թշնամութիւնն հեռացաւ,Սէրն յընդհանուր, սփռեցաւ...»:

— Ա մ ե ն ա խ ն ա ՜մ Տ է ր , Տ ե ս ո ղ ա մ ե ն ա յն ի և Կ ա մ ե ց ո ղ բ ա ր ե ա ց , « յ ա մ ե ն ա յն

ս ր տ է ի մ մ է , յա մ ե ն ա յն ա ն ձ ն է ի մ մ է և յա մ ե ն ա յն մ տ ա ց ի մ ո ց և յա մ ե ն ա յն զ օ ր ո ւ թ ե ն է ի մ մ է » հ ա յց ե մ ի ք է ն , հ ե ղ ի վ ե ր ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ե ա ն ս Հ ա յո ց ո ր ի Մ ա յր

Հ ա յա ս տ ա ն , յԱ ր ց ա խ և ի ս փ ի ւ ռ ս ա շ խ ա ր հ ի , Ք ո բ ա զ մ ա պ ա տ ի կ շ ն ո ր հ ն ե ր ը ,

ո ր պ է ս զ ի յս տ ա կ տ ե ս ն ե ն , ո ւ ղ ի ղ ի մ ա ն ա ն , ճ ի շ տ ը մ բ ռ ն ե ն Ք ո ե ր կ ն ա տ ո ւ ր

ա զ ա տ ո ւ թ ե ա ն ի մ ա ս տ ն ո ւ ա ր ժ է ք ը ա յս ն ո ր դ ա ր ա շ ր ջ ա ն ո ւ մ , ո ր բ ա ց ո ւ ե ց մ ե ր

պ ա տ մ ո ւ թ ե ա ն հ ո ր ի զ ո ն ի վ ր ա յ , ա յս դ ա ր ի վ ե ր շ ի ն տ ա ս ն ա մ ե ա կ ի ն : Թ ո ղ ա ն շ ե ղ

ո ւ ա ն ս ա յթ ա ք ը ն թ ա ն ա ն ա զ ա տ ո ւ թ ե ա ն և ա ն կ ա խ ո լթ ե ա ն ն ո ր ա բ ա ց ա յս

ճ ա ն ա պ ա ր հ ո վ , ո ր հ ա ր ա զ ա տ ճ ա ն ա պ ա ր հ ն է Ք ո ս տ ե ղ ծ ա ծ հ ա յո ւ թ ե ա ն և ո զ կ

մ ա ր դ կ ո ւ թ ե ա ն ա ս տ ո լա ծ ա ս տ ե ղ ծ բ ն ո ւ թ ե ա ն և ա ս տ ո ւ ա ծ ա տ ո լր կ ե ա ն ք ի ն :

Ը ն դ ո ւ ն ի ՛ր , Տ է ր , ա զ օ թ ք ն ա յս հ ա յց ո ղ ա կ ա ն ո ր պ է ս խ ո լ ն կ ա ն ո լ շ ա բ ո յր ,

ծ ո ւ է ն ծ ո ւ է ն Ք ե զ ի մ ա տ ո ւ ց ո ւ ա ծ Ք ո - ժ ո ղ ո վ ր դ ի հ ա լ ա տ ք ո վ , յ ո յ ս ո վ և ս ի ր ո վ մ խ ա ց ո ղ ս ր տ ե ր ի ց Ա ր ց ա խ ե ա ն լ ե ռ ն ա կ ա ռ ո յ ց ա յս բ ո ւ ր վ ա ռ ի ց :

Л

Վ ա ր դ ա ն ա ն ց տ օ ն ն է ա յս օ ր : Ե ւ տ օ ն ն ա յս տ ա ր ի ս տ ա ց ե լ է ն ո ր ա ն ո ւ ն .

Ա ւ ա ր ա յր ե ա ն բ ա ռ ի փ ո խ ա ր է ն հ ա գ ե լ է Ա ր ց ա խ ե ա ն բ ա ռ ը , ն ո ր ո ւ վ ա ռ

ե ր ա ն գ ո վ : Բ ա յց ի ն չ ո ր ա ն փ ո փ ո խ ե լի և ա ն փ ո խ ա ր ի ն ե լի է ' ա յ դ հ ո գ ի ՛ն է , ո ր

շ ն չ ո ւ մ է մ ե ր կ ո ւ ր ծ ք ե ր ի տ ա կ ' լ ի ն ի Ն ո ր Զ ե լ ա ն տ ա յո ւ մ , լ ի ն ի Ա ր ց ա խ ո ւ մ , լ ի ն ի ո և է ա յլ տ ե ղ ա յս ա շ խ ա ր հ ո ւ մ :

Ե ւ « հ ո գ ի ն է կ ե ն դ ա ն ա ր ա ր . . . ՛ » :

ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ

1 9 փ եա ր ո ւա ր 1 9 9 8Ս տ եփ ա ն ա կերս։ Ա րցա խ

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 153

ԽՈՀԵՐ ԵՒՅՈՐԴՈՐՆԵՐ ՄԵԾԻ ՊԱՀՈՑ ՇՐՋԱՆԻ

«ԱՅՐԱՇՈԻՆՉ ԽՕՍՔԵՐ' Ս՜ԵՐ ՍԻՐԵՑԵԱԼ ԺՈՂՈՎՐԴԻՆ)

Ահա մեր Մայր Եկեղեցին վերաբացել է իր ծիսական կեանքի մէջ քառասնօրեայ մի շրջան, որ կոչւում է Մեծ Պահք, ժողովրդական բառով' Մեծ Պաս կամ Պահեցողութեան Շրջան: Մեր Տիրոջ' Յիսուս Քրիստոսի Յարութեան հրաշափառ տօնից' Մեծ Զատիկից առաջ քառասուն օրերի վրայ տարածուող այս շրջանը Եկեղեցու հայրերը սահմանել են որպէս հոգևոր պատրաստութեան, ինքնամաքրման մի ժամանակ, որի ընթացքում մենք մեր անձնական ներքին կեանքը և անձից անձ փոխյա- րաբերութիւնները ինքնաքննութեան վերատեսութեան ենք ենթարկում: Մեծ Պահոց այս օրերին մեր Եկեղեցու աղօթքները, շարականները, Աստուածաշնչական ընթերցումները, Աւետարանի քարոզութիւնները կեդրոնանում են մեր անձի ներաշխարհի վրայ:

Այս շրջանում ընդհանրապէս մենք երեք կարգի հարցումներ ենք ուղղում մենք մեզ.

1. — Ո՜վ եմ ես իբրև անձ, ինչ էւ որ լինի իմ կենսավիճակը, դիրքն ու հանգամանքը, հոգևորակա՜ն, մտաւորակա՜ն, հա՞յր, մա՞յր, զաւա՜կ, ուսուցի՜չ, աշակե՜րտ, ուսանո՜ղ, արուեստագէ՜տ, վաճառակա՜ն, ճար­տարագո՜րծ, պաշտոնեա՜յ, աշխատաւո՜ր, զինուո՜ր, հարո՜ւստ, բարե­կեցի՜կ, աղքա՞տ, հիւա՞նդ, տարիքաւո՞ր, թոշակաւո՞ր: Ինչ էլ որ լինեմ ընկերային կեանքի այս կամ այն բնագաւառում' ե՞մ իսկական մարդ, հաւատարիմ' իմ աստուածաստհղծ բնութեանը, հաւատարիմ' Աստծու պատկերին, որ իմ մէջ է դրուեւ ինձ կեանք պարգևող Արարչի կողմից:

2. — Ե՜մ այն, ինչ ցանկանում եմ լինել իմ խղճի առաջ: Ե՜մ այն, ինչ Աստուած ուզում է, որ էինեմ:

3. — Ել եթէ չեմ' ին՜չ եմ անելու, որ լինեմ:Չի կարող մարդ լինել և ամբողջական կերպով ու փարժէք

տարողութեամբ կաաարեալ լինել, կատարելապէս սուրբ, բարի և անմեղ: Մարդ էակը իր բնութեամբ, Աստծու կողմից իրեն շնորհուած ինքնիշխան, ազատ կամքի բերումով յաճախ շեղւում է իր կոչման ուղիղ ճանապարհից և սայթաքում է, մեղք է գործում Աստծու դէմ, չարիք է հասցնում ինք իրեն և իր նմաններին: Նա, ով ինք իրեն անմեղ կը դաւանի' նա ինք իրեն Աստծու տեղ դրած կը լինի: Եւ սա մեղքերից մեծագոյնն է, ինքնահաճութիւն, ամբարտաւանութիւն, սին ինքնա- հպարտութիւն, որից առաջանում են բազում այլ մեղքեր:

Աստուածաշունչ մատեանում միշտ կարդում ենք ՄԵՂՔԻ մասին, այսինքն' Աստծուց հեռանալու այն փորձութիւնների մասին,- որոնք այնքան յաճախակիօրէն պատահում են մեր կեանքում և խռովում են մեր կեանքը թէ' անհատական, թէ' ընտանեկան և թէ' հասարակական մակարդակների վրայ: Մեղքը՝ Աստծու կամքին հակառակ և մեր աստուածաստեղծ բնութեան անհաշտ արարքը' մի տեսակ անջրպետ է ստեղծում, մի ինչ որ պարիսպ է բարձրացնում մեր և մեր Արարչի միջև:

Եթէ մենք մոռացանք - և մոռանում ենք - մեր Արարչին, եթէ մենք

„,ո„,ոաօաԿօ - և օտարանում ենք - մեր Աստծուն. Նա երքեք մեզ մՈ7ա 7ա 7ՏեզնԻց հեռու և օտար չմնաց - և չի ’ մոռանա, -, որովհետև

մենռ ԻՐ արարածներն ենք. Իր սիրո, ձեռակերտ էակները. Իր որդիները: Աստուած մեզ հետ եղաւ միշտ, նոյնիսկ երբ մենք փորձեցինք Նրա

հետ >ւհնել ■ Նա Ինք Իրեն յայտնեց մեզի բազում եղանակներով և Իր տաո սէՐ Ը արտա,ա,տեց մեր նկատմամբ: Ամբողջ Հին Կտակա­կանում մենք տեսնում ենք. որ Աստուած չթողեց Իր ժողովրդին: ժոոովուրդը ,աճախ անտեսեց Իրեն, ոսկի հորթի արձանը պաշտեց. բ ա,ց ինք նրան տուեց իր Տասնաբանեւսյ Պատուիրանները, ուղարկեց իր մարգարէները և բացաւ Իր կամքը Իր ժողովրդին, որպէսզի ուղիղ կեանքով երջանկութեան հասնի նա:

Երբ կարդում ենք Սաղմոսները, տեսնում ենք, թէ ինչպէս մարդ էակը զգում է Աստծու ծարաւը և դիմում նրան իր հոգևոր պապակը գոհացնելու համար: Նա աղերսում է.

«Ա սսւուա ՚ծ, Ա սա ուա ՚ծիմ,Ես վաղ առաւօտից Քե՛զ եմ ցանկանում.Հոգիս ծարաւ է Քեզ,Մարմինս' առաւեէ ևս Քո ծարաւն ունի.Նման մի երկրի որ աԱապաւո է և անջուր,Ուր ճամբա, չկա, (ԿԲ. 2-3):

Մեր Եկեղեցու ժամերգութեան աղօթքների մէջ կա, մի աղօթք, որ բանաւին է բոլոր աղօթքներին: Այնտեղ աղօթողն ասում է.

«Յա մենա յն ժամ աղաչանք իմ այս են՛- ի մեղաց իմոց՝ սոՂրբ արա զիս Տ է ր » :

Մսւրդի գերագոյն ձգտումն է մեղքի փուշից զերծ մնալ, որովհետև մեղքի խիթը բուժում չունի, առանց խոստովանութեան և առանց Աստծու թողութեան: Նա խոցոտում է մեր խիղճը: Կարող ենք մի անգամ, նոյնիսկ մէկից աւեփ անգամներ, այս կամ այն ձևով պարտկեչ այն, մենք զմեզ ցոյց տալ անմեղ: Բայց ցոյց տալ մի բան է. լինեւը' ուրիշ: Օրից մի օր այդ փուշը մեզ կ՚անհանգստացնի, կը տառապեցնի անպայման, որովհետև նա խրուած է մեր խղճում և ոչ թէ մնում է սոսկ մեր յիշողութեան և կամ բանականութեան մէջ, ենթակայ մեր քմահաճոյքին կամ ցանկութեան:

Հակառակ մեր մեղանչումներին և սայթաքումներին, Աստուած մեզ չմոռացաւ և ոչ թէ միայն չմոոացաւ, այլ այնքան մեզ սիրեց որ մինչև անգամ իր Միածին Որդին ուղարկեց, որպէսզի մենք մեղքից փրկուենք, ինչպէս կարդում ենք Յովհաննու Աւետարանի մէջ:

Աստուածորդին' մարդ եղաւ, մեզ նման, իւրացրեց մեր մարդկային բնութիւնը (բացի մեղքից), որպէսզի մեզի ցոյց տայ մեղքից ազատուելու ճանապարհը Խ իսկական կեանքն ապրելու եղանակը երջանկութեան գոյավիճակով և կենսընթացով: Երբ Նա ծնուեց Բեթղեհէմում, երկնքի հրեշտակները մի մեղեդի հնչեցրին ողջ աշխարհում.

« Փա՜ռք ի բարձունս Աստուծոյ Եւ յերկիր խաղաղութիւն,Ի մարդիկ հաճութիւն»

Նա եկաւ, որ մարդիկ խաղաղութիւն վայելեն իրենց կեանքում և հաճութիւն, այսինքն' փոխադարձ սիրո] մէջ ապրեն և գործեն և ըստ այնմ իրար հետ վերաբերուեն:

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 155

Յ ի շո ՚ւմ էք Յովհաննու Աւետարանի հենց աոաջին գլխում պաամուած այն դրուագը, ոտ Յովհաննէս Մկրտիչը երբ աոաջին անգամ սւեսաւ մարդացեալ Աստծուն' Յիսուսին, ասաց.

« Ահաւասիկ Գառն Աստուծոյ որ բառնա] զմեղս աշխարհի» («Ահա- ւասիկ Աստծու Գառը, որ վերցնում է աշխարհի մեղքերը» ֊ Յովհ. Ա. 29):

Մեր Եկեղեցու սրբազան հայրերը, կանոնականացեայ Սրբերը և սրբաշունչ ընտիր դէմքերը իրենք իրենց միշտ զգացեյ են մեղաւոր, որովհետև մարդ են եղեյ և մարդ լինեյով մեղքը իրենց կեանքից դուրս չի եղեյ: Բայց նրանք կարողացեյ են մեղքը նուաճեյ և ընկճեյ իրենց ապաշխարողական սրբակեաց վարքով և գործով:

Մեր հայերէն Այբուբէնի գիւտարարը' Ս. Մեսրոպ Մաշտոց, իր գրած հոգևոր երգերում յաճախ ասում է.

« Մեղք իմ բազում են յոյժ,Ծանր են քան զաւազ ծովու»:« Վւոանգիմ ի բազմութենէ մեղաց իմոց,Ասսւուած խաղաղութեան օգնեա՛ ինձ:Սյեկոծիմ հողմով անօրէնութեան իմոյ,Թագաւոր խաղաղութեան օգնեա ՚ ինձ:Ի խորըս մեղաց ծովու սւարաբերեայ ծվւիմ,Նաւապետ բարի վւրկեա՛ զիս»:

Մեր մեծագոյն խորհրդապաշտ գրողը, հոգեսոյզ աղօթողը և ամենից սրբակեաց ճանաչուած անձը՝ Ս. Գրիգոր Նարեկացին, իր ամբողջ Աղօթամատեանում' "Նարեկ" անունով ծանօթ, ողբում է իր մեղանչական վիճակը և աղերսագին դիմում է ամենասուրբ և ամենողորմ Աստծուն, որ իր անկեայ վիճակից վեր բարձրացնի իր անձը, մաքրի իր հոգին: Մի փոքր նմոյշ մէջբերենք նրա բազում աղօթամրմունջ խօսքերից.

«Արդ, քանզի խօ.:եյ սկսեցի Քեզ հետ,Որիդ ձեռքում է կենդանի շունչը

բազմամեղ հոգուս.Ահից սահմռկած' սարսում եմ, դողում

սաստիկ տագնապից,Քանզի Արարիչդ երկնի և երկրի,Մտաբերումն իսկ Քո դատաստանի,Անճողոպրեյի, ահեղ, անաչառ,Ուր յանցագործս պիտի կշտամբուի.Անտանելի է, անսովոր, խօսքի

սահմաններից դուրս»:Միւս երգաձայն աղօթողը' Ս. Ներսէս Շնորհային, "Հաւատով

Խոստովանիմ" վերնագրով ծանօթ և ժողովրդից այնքան սիրուած և արտասանուած իր աղօթքների շարքում նոյն մեղանչական գոյավի­ճակն է արտայայտում պերճախօս և հոգեթով բառերով:

Ահաւասիկ մի նմոյշ նրա աղօթքների ոսկեշարքից. - « Քննող գաղտնեաց,Մեղայ քեզ կամաւ և ակամայ,Գիտութեամբ և անգիտութեամբ,Թողութիւն շնորհեա՛ մեղաւորիս.Զի ի ծննդենէ սուրբ աւազանին

մինչև ցայսօր

Մեղացեալ եմ առաջիաստուածութեանդ քո

Զգայարանօք իմովք ամենայն անդամօք մարմնոյս

Եւ ողորմեա' ք ո արարածոց Եւ ինձ՝ բազմամեղիս» ;

Հաոց եմ տայիս, ո ՜վ ենք մենք, որ խոնարհական ոգով, ճշգրիտ և հոաւ ինքնաճանաչման անկեղծ ջա նքով կարողանանք մենք մեզ անմեղ նկատել և կարիքը չզգա լ հոգեկան վերամաքրման մեր ներքին աշխարհի բիւրեղացման, մնալով կոյր և անզգայ մեր յանցանքների ևմեղքերի նկատմամբ:

Եթէ մեղքը ներկայ է մեր կեանքում, ապա և ներկայ է նաև մեղքին յաղթելու, մեղքը չեզոքացնելու կարողութիւնը' զղջումի, խոստովա- նութեան, Աստծու շնորհի ներգործութեամբ մեր կեանքում: Քրիստոս ատում է մեղքը, բայց ո՛չ մեղաւորը, որովհետև մեղաւորին մէջ երբեք չի կորսուել, և չի կորսւում, Աստծու ներկայութիւնը: Մեծ Պահոց այս շրջանին մենք կոչուած ենք այդ աստուածային ներգործութեան ընդառաջել, տեսնել փուշն ու տատասկը, փոշին ու կեղտը, ընդվզել նրա դէմ, ափսոսալ, ընդունեի խոստովանել և որոշել նրան զոհ չգնա լ: Ապաշխարութեան առաքինութիւնը ճիշտ այս արարքներով կը գտնի իր իսկական իմաստը. -

- ճանաչել և ընդունել մեղքին քանդարար չարագործութիւնը մերմէջ:

- Ափսոսալ, ընդվզել, զղջալ մեր գործած մեղքերի համար:- Որոշել վերանորոգել մեր ներքին անձը, մաքրել մեր սիրտը,

միտքը, կամքն ու հոգին.- Բարիք գործել, ուրիշների - հանդէպ սէր ցոյց տա լով և

կարիքաւորին բարիք մատուցելով:Մեծ Պահքի բուն իմաստը հոգևոր նկարագիր և տարողութիւն ունի:

Որոշ տեսակի (մսեղէն, կաթնեղէն, հաւկթեղէն) կերակուրներից հրա- ժարուելը ինքնանպատակ չէ : Այդ ինքնազրկողութիւնը միջոց է հոգևոր ինքնամաքրման առաջնորդելու համար: եթէ միայն որոշ տեսակի կերակուրներ ուտելուց հրաժարուենք և սակայն մաքուր բարոյական կեանք չապրենք, մոլութիւնների փոխարկն աոաքինութիւններին տեղ չտանք մեր կեանքում, պահեցողութիւնը իր ճշմարիտ քրիստոնէական հարազատ իմաստին չի հասնի: Կարևորը կերակուրը չէ, այլ' կեաՂւքը, մա՛րդը, մարդկանց միջև սիրո'], հաճութեաՂւ, բարութեաՂւ ա ռա քինու ֊ թիւններով յատկանշուող փոխյարաբերութիւնները:

Ես նկատել եմ, որ շատերի մէջ կայ այն մակերեսային մւոայ- նութիւնը, որ խոնարհութիւնը, իր սեփական մեղքին ճանաչումը և ընդունումը և նրանց նկատմամբ ափսոսանքն ու զղջումը փոքրութիւն է : Մեծագոյն սխալներից մէկն է այդ ձևի մտածողութիւնը: Ընդհակառակը, այդ խոնարհութիւնը քաջութի ՚ւն է, հոգեկան արիութիւն: Աստծու համար հաճելի մարդը այն չէ, որ ինք իրեն միշտ արդար է ճանաչում և ուրիշներին՝ մեղաւոր, այլ' այն անձը, որ ինք իրեն մեղաւոր է զգում և ձգտ ում մեղքից ազատուել ապալինելով Աստծու ներողութեան և շնորհին: Բոլորդ էլ լաւ էք իմանում Աւետարանում Յիսուսի մեզի տուած պատկերը Փարիսեցիին և Մաքսաւորին առակի միջից: Նրանք երկուսը,

1 9 9 8 ԱՋՍ'ԻԱԾհ1, Р-Գ 157

Փարիսեցին և Մաքսաւորը, տաճար էին գնացել աղօթելու հասար: Փարիսեցին տաճարում ասում էր հպարտօրէն և բարձրաձայն.

— Ո՜վ Տէր, ես շնորհակալ եմ Քեզանից, որ ես նման չե մ ուրիշ մարդկանց, ինչպէս' յավւշտակողները, անիրաւներն ու շնացողները, և կամ ինչպէս սա մաքսաւորը, այլ շաբաթը երկու անգամ ծոմ եմ պահում և տասանորդ եմ տալիս ամբողջ եկամտից:

Իսկ մաքսաւորը կանգնած էր մեկուսի և չէր իսկ կամենում իր աչքերը երկինք բարձրացնել, шц ծեծում էր կուրծքը և ասում.

— Աստուած իմ, ների՜ր ինձ մեղաւորիս:Յիսուս դարձաւ և իր առաքեայներին ասաց.— Ասում եմ ձեզ, սա (Մաքսաւորը) իջաւ իր տունը արդարացած

(վիճակով), ոչ թէ միւսը (Փարիսեցին), որովհետև ով որ կը բարձրացնի իր անձը, պիտի իւոնարհեցուի և ով որ խոնարհեցնի իր անձը, պիտի բարձրացուի:

(Տես Ղուկասու Աւետարան, գլուխ ԺԸ. համարներ 10-14):

Ոչ միայն որպէս անհատ անձ, шц նաև որպէս ազգ, հաւսւքական անձ մենք պէտք ունենք վերանորոգման: Աշխարհում ո՛չ մի ազգ չի կարող խաղաղ ապրել և իսկական զարգացման և մեծութեան, առողջ տոկունութեան և ստեղծագործական նուաճումների հասնել առանց հոգևոր և բարոյական ներքին զօրութեան, ամուր նկարագրի և մաքուր կեանքի: Մեղքը, Աստծուց հեռացումը կ ՚աղքատացնի և կը տկարացնի այդ ա զգին: Մենք այս դասն ենք սովորել մարդկութեան և մեր հայ ժողովրդի պատմութիւնից:

Ներկայումս մենք թևակոխել ենք մի նոր դարաշրջան մեր բազմադարեան պատմութեան մէջ: Ազատութեան և անկախութեան այս ժամանակներում, մեր ժողովուրդը ստիպողական և անմիջական կարիքն ունի քրիստոնէական հաւատքի, Քրիստոսի ապրած և քարոզած ճշմարտութիւնների, բարոյական սկզբունքների վերակեն­դանացմանը մեր ազգային համայնական կեանքում:

Դարերի ընթացքում շատ ոյժեր, հզօր իշխանութիւններ ուզեցին մեզ հեռացնել Քրիստոսի ճանապարհից, Աստծու իշխանութիւնից, մինչև վերջին եօթանասուն տարիներին Խորհրդային բռնական տ իրա պ ե ֊ տութեան ընթացքին: Շատ բա ն քա նդեցին մեր հայրերի սուրբ աւանդու- թիւններից, բա յց չկարողացան մեր քրիստոնէական հաւատքը պոկել մեզանից, արմատախիլ անել մեր հոգու խոր ընդերքից: Մեր ժողովրդի գիտակցութեան խոր ծալքերում կենդանի մնացին և խորհրդագոր- ծական առկայութեամբ ա րձա գա նգեցին 5-րդ դարի Վարդանանց քաջամարտիկ սերնդի զաւակների կեանքի նշանաբան եղող բա ռերը—

« Այս հաւատքից մեզ ո՛չ ոք չի կարող խախտեի ո՛չ երկնքի հրեշ­տակները և ո՛չ մարդիկ, ո՛չ սուր, ո՛չ հուր, ո՜չ ջուր և ոչ էղ այյ հարուած- ներ որքան կ որ դա ռն Լինեն նրա նք»:

Այո", հաւատքը մնաց կենդանի: Բայց, չմոռանանք, այդ հաւատքը սոսկ զգացում չէ, այլ կեաՂւք է, ըմբռնողութիւն, Ճանաչում, ապրելու, գործելու եղանակ է : Սոսկ սրտի կամ ուղեղի հարց չէ, այլ մեր մարդկային ա մբողջ անձին, մեր էութեան, մեր գոյութեա նը, մեր

էսՄԻԱԾՒՆ 1 9 9 8

«է ՜ս եմ ճասապարոը, “ ч----- *ւ-~-Մեծ Պահոց քառասնօրեայ այս շրջանում եկէ ՚ք , հաւատացեալներ.

Նեոանձնանան ինքնախորհրդածական ապրումների այս պահերին, ենէ-ռ ուժեղացնենք մեր մէջ ԱՂՕԹՔԸ: Երբ աղօթում ես Աստծուն, ենեոեզու մէջ կամ տանը, չես կարող Նրա հայելու մէջ դու ք ե զ չտեսնել ատակ ու ջինջ: Եւ երբ տեսնենք մենք մեզ այդպէս յստակ ու ջինջ' ան­պայման այնտեղ պիտի գտնենք մեղքի բիծերը: Մաքրե՛նք այդ բիծերը, որպեսզի մեր դէմքերը վերագտնեն իրենց աստուածադրոշմ պատկերը: Երբ վերացնենք և ջնջենք մեղքի բիծերը, այն ատեն կը գտնենք առողջ ու երջանիկ կեանքի ճանապարհը: Երբ աղօթում ես Աստծուն, չես կարող .արութիւն ու վատութիւն խորհել ուրիշի նկատմամբ, որովհետև Աստուած սէր է: Ուրիշի նկատմամբ միայն սէր ցոյց տալով կարող ես աղօթել Նրան, որի անունը ՍԷՐ է և չի ընդունի այլ աղօթք, բա յց միայն սիրոյ բխմունք եղող խ օսքը:

Ողջ աշխարհի քրիստոնեայ բպոր Եկեղեցիները և ժողովուրդները, Ո լղղավւառ (Օրթոտոքս) լինեն թէ Կաթպիկ կամ Բողոքական, բո լորն էլ մեծ արժէք և կարևորութխն են տալիս Մեծի Պահոց այս շրջանին: Եթէ մենք ուղիղ հասկանանք մեր Հայց. Մայր Եկեղեցու հոգևոր, ծիսական աւանդութիւնները, անպայման պիտի տեսնենք և ըմբռնենք, որ մեր Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին մեծ նշանակութիւն է տուեէ Մեծի Պահոց այս շրջանին և տայիս է նաև այսօր: Կարևորն այն է, որ մենք, որպէս մարդիկ, որքա՜ն կարևորութիւն ենք տալիս մեր անձերի և մեր ազգի առողջութեան և բարօրութեանը: ' ֊

Վերանորոգե՛նք մեր սուրբ հայրերի սրբարար աւանդութիւնը' Մեծ Պահոց այս քառասնօրեայ շրջանը վերածելու համար հոգևոր գարնան նման մի շրջանի տարուայ մեր կեանքում: Եւ երբ հասնենք Զատկւայ տօնին, թող յարուցեալ Փրկիչը, որ իր յարութեամբը յաղթեց մեղքին և մահուան, մեր մէջ գտնի մեղքերից մաքրուած անձինք և բնակի մեր մէջ, որպէսզի յաղթական դուրս գա յ մեր ա զգը որպէս ճշմարտապէս քրիստոնեայ ազգ բոլոր տեսակի չարիքների դէմ:

Ողջ ւերուք ի Տէր, զօրացեալք շնորհօք Սուրբ Հոգւոյն, և յաւէտ օրհնեալ ի Մէնջ. ամէն:

ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ

25 փեւորուաբ, 1998 Ս. էջմիածին

1998 ւ-ԶՍ՜հԱԾԻՆ Р-Գ 159

ԱՍՏՈՒԾՈ ԹԱԳԱՎՈՐՈԻԹ6ԱՆ ՃԱ ՌԱԳԱ6 ԹՈ ԻՄԸ ՀԱՑ ԺՈՂՈՎՐԴԻ Կ6ԱՆՔՈԻՄ

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻ ՔԱՐՈԶԸ ՄԱՅՐ ՏԱՃԱՐՈՒՄ

(22 փետրվարի 1998 թ.)

Հանուն Հօր Ա Որդւպ Ա Հոգւպն Սրբպ. ամէն:« ն կ ե ս ւ յկ ա ր ք ա յ ո ւ թ ի ւ ն ք ո » :

« Թ ող ք ո թ ա գ ա վ ո ր ո ւթ յո ւն ը գ ա » :( Մ Ա Տ Թ . Տ 1 0 )

Ա յս բ ա ռ ե ր ը ք ի չ ա ռ ա ք ա յս ս ո ւ ր բ բ ե մ ի ց կ ա ր դ ա ց վ ե ց ի ն Մ ա տ թ ե ո ս ի

Ա վ ե տ ա ր ա ն ի ց ք ա ղ վ ա ծ , ի ն չ պ ե ս ա շ խ ա ր Հ ի բ ո լ ո ր Հ ա յ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի բ ե մ ե ր ի ց :

Ա յս օ ր բ ա ց վ ո ւ մ է Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ կ յ ա ն ք ո ւ մ Մ ե ծ Պ ա Հ ք ի շ ր ք ա ն ը :

Ք ա ռ ա ս ն օ ր յա պ ա Հ ե ց ո ղ ո ւ թ յա ն ա յս շ ր ք ա ն ո ւ մ մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն Հ ր ա վ ի ր ո ւ մ

է Է Ր Բ " Լ " Ր զ ա վ ա կ ն ե ր ի ն ի ր ե ն ց մ ի տ ք ը , ո ւ շ ք ը ո ւ ր ի շ ն ե ր ի ց , ա ր տ ա ք ի ն

ա շ ի ւ ա ր Հ ի ց դ ե պ ի ի ր ե ն ց ն ե ր ք ի ն ա ն ձ ե ր ը դ ա ր ձ ն ե լ ո ւ , ս և ե ռ ե լ ո ւ , կ ե ն տ ր ո ն ա ց ­

ն ե լ ո ւ : Մ ե ծ Պ ա Հ ք ի ք ա ռ ա ս ն օ ր յա շ ր ք ա ն ը մ ի ա յն ո ր ո շ տ ե ս ա կ ի կ ե ր ա կ ո ւ ր ն ե ­

ր ի ց Հ ր ա ժ ա ր վ ե լ ո ւ շ ր ք ա ն չ է , ա յ լ ն ե ր ք ի ն Հ ո գ ե կ ա ն վ ե ր ա փ ո խ ո ւ թ յա ն ,

ի ն ք ն ա ր դ ա ր ա ց ո ւ մ ի , ի ն ք ն ա ս ր բ ա գ ր մ ա ն , ի ն ք ն ա բ յ ո ւ ր հ ղ ա ց մ ա ն մ ի ս ք ա ն չ ե լ ի

ա ռ ի թ : Բ ո լո ր շ ա ր ա կ ա ն ն ե ր ը , ա ղ ո թ ք ն ե ր ը մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ մ ա ր դ ո ւ ն ո ւ ղ ղ ո ւ մ

ե ն դ ե պ ի ի ր ն ե ր ք ի ն ա շ խ ա ր Հ ը .’ Մ ե ն ք ա ռ հ ա ս ա ր ա կ մ ե ր ս ո վ ո ր ա կ ա ն

կ յ ա ն ք ո ւ մ բ ա ց վ ո ւ մ ե ն ք դ ե պ ի ո ւ ր ի շ ը , դ ե պ ի ա ր տ ա ք ի ն ա շ խ ա ր Հ ը : Ք ի չ

ա ն գ ա մ ա ռ ի թ ե ն ք ո ւ ն ե ն ո ւ մ մ ե ն ք մ ե զ Հ ե տ զ ր ո ւ յ ց ի ն ս տ ե լ ո ւ : Մ ե ծ Պ ա Հ ք ի

շ ր ք ա ն ը ա յն շ ր ք ա ն ն է , ո ր մ ե ն ք մ ե զ ՛դ ի տ ո ւ մ ե ն ք մ ե ր ն ե ր ք ի ն ա շ խ ա ր հ ի

Հ ա յե լ ո ւ մ ե ք , մ ե ր խ ղ ճ ի Հ ա յե լ ո ւ մ ե ք , ո ր Ա ս տ ծ ո ւ ն ե ր կ ա յո ւ թ յա ն զ գ ա ց ո ւ մ ն է

մ ե ր մ ե ք : Ո ՞ ւ ր ե մ ե ս , Ո ՞վ ե մ ե ս ի մ խ ղ ճ ի Հ ա յե լ ո ւ մ ե ք : Ա յ գ Հ ա ր ց ո ւ մ ի

բ ա ր ե ր ա ր ն ե ր գ ո ր ծ ո ւ թ յա ն ժ ա մ ա ն ա կ ն է Մ ե ծ Պ ա Հ ք ը մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ծ ի ս ա կ ա ն

Հ ա մ ա կ ա ր գ ո ւ մ : Ա յս շ ր ք ա ն ը մ ի զ Հ ա մ ա ր Հ ո գ ե կ ա ն և մ ա ր դ կ ա յի ն , ա զ գ ա յի ն

վ ե ր ա ն ո ր ո գ մ ա ն Հ ի ա ն ա լի մ ի ա ռ ի թ է ը ն ծ ա յ ո ւ մ : Ե վ ա յս օ ր վ ա Ա վ ե տ ա ր ա ն ի

Հ ա տ վ ա ծ ը , ո ր ի մ ե ք կ յա ն ք ի ա յլ Հ ի մ ն ա կ ա ն ս կ զ բ ո ւ ն ք ն ե ր ի շ ա ր ք ո ւ մ մ ե ր

Հ ա յր ե ր ը ը ն տ ր ե լ ե ն Ա ս տ վ ա ծ ա շ ո ւ ն չ Մ ա տ յա ն ի ց , ա յն Հ ա տ վ ա ծ ն է , ո ւ ր Հ ի ս ո ւ ս

Ի ր ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր ի ն ս ո վ ո ր ե ց ն ո ւ մ է ա ղ ո թ ե լ : Հ ի շ ո ւ մ ե ք , թ ե ի ն չ պ ե ս Ի ր 1 2

ա ռ ա ք յա լ ն ե ր ը Հ ա ր ց է ի ն տ ա լի ս և խ ն դ ր ո ւ մ Հ ի ս ո լ ս ի ն , ո ր ի ր ե ն ց ս ո վ ո ր ե ց ն ի

ա ղ ո թ ե լ ո ւ ճ ի շ տ ե ղ ա ն ա կ ը : Ի ս կ Հ ի ս ո ւ ս պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւ մ է , ո ր ց ո ւ ց ա դ ր ո ւ ­

թ յ ա ն , բ ա ր ե պ ա շ տ ե ր և ա լ ո ւ Հ ա մ ա ր չ ա ղ ո թ ե ն , ա յլ ա ղ ո թ ե ն ի ր ե ն ց ն ե ր ք ի ն

ա շ խ ա ր Հ ո ւ մ և դ ա ռ ն ա ն զ ր ո ւ ց ա կ ի ց , խ ո ս ա կ ի ց Ա ս տ ո ւ ծ ո Հ ե տ , Ա ս տ ո ւ ծ ո

փ ա ռ ա բ ա ն ո ւ թ յա ն և ի ր ե ն ց է ա կ ա ն կ ա ր ի ք ն ե ր ի Հ ա մ ա ր թ ե ' Հ ո գ և ո ր և թ ե '

ֆ ի զ ի կ ա կ ա ն :

ա յ դ բ ա ռ ե ր ը ա ր տ ա բ ե ր վ ե ց ի ն և մ ի ն չ

օ ր ս մ ի լի ո ն ա վ ո ր մ ա ր դ կ ա ն ց շ ր թ ն ե ր ի ն ա յ դ ա ղ ո թ ք ը կ ր կ ն վ ո ւ մ է .

Հայր մեր, որ յերկիՕս ես,Սուրբ Եղիցի անուն Քո,

Ա ռ ա ք ի ն ա ն գ ա մ Հ ի ս ո լ ս ի շ ր թ ն ե ր ի ց

Ե կ ե ս ց է ա ր ք ա յո ւ թ ի ւ ճ Ք ո ( Մ Ա Տ Թ . 1 0 ) :

( Թ ո ղ Քո թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը գ ա ) :

ի * ն է ո լ յ լ ու_մ ա ս ե լ Հ ի ս ո ւ ս , « Թ ո ղ Ք ո ա ր ք ա յո ւ թ յո ւ ն ը գ ա » բ ա ռ ե ր ո վ :

Ա .ն ո ր Ա ս տ ո ւ ծ ո ն ե ր կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը լ ի ն ի մ ղ ի չ ո ւ ժ ը , ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ղ ո ւ ժ ը մ ե ր

մ ա ր դ կ ա յի ն կ յ ա ն ք ո ւ մ : Ե թ ե Ա ս տ ո ւ ծ ո կ ա մ ք ը չ լ ի ն ի մ ա ր դ ո ւ կ ա մ ք ի ն

ա ռ ա ջ ն ո ր դ , մ ա ր դ կ ա ն ց կ ա մ ք ե ր ը ի ր ա ր ա յն պ ե ս կ բ ա խ վ ե ն , ո ր կ յա ն ք ը Հ ա ճ ա խկարող է վերածվել դ ժ ո խ ք ի 'ի վ ե ր ա ե ր կ ր ի :

Հ ի ս ո ւ ս ի կ յ ա ն ք ո ւ մ թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ա ն գ ա ղ ա փ ա ր ը մ ի լս , տ ի ր ո ղ

ո ա ո ա փ ա ր ն ե ր ի ց է ե ղ ե լ : Ա յս պ ե ս , օ ր ի ն ա կ , Հ ի ս ո ւ ս ա ս ո ւ մ է . « Ա ր ք ա յո ւ թ ի ւ ն

Ա ս ա ո ւ ծ ո յ Ի ն ե ր ք ս ի ձ ե զ է » ( 1 Ո Ւ Կ . ժ է 2 1 ) : « Ա ս տ ծ ո ւ թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը

ձ ե ր ն ե ր ք ի ն ա չ խ ա ր Հ ի մ ե ջ է » : Ե ր բ մ ա ր դ ի կ ի ր ե ն ց Հ ո գ ե կ ա ն ա չ խ ա ր Հ ի մ ե ջ

բ յ ո ւ ր ե ղ ե ն , մ ա ք ո ւ ր ե ն և Ա ս տ ո ւ ծ ո պ ա տ կ ե ր ը ա ր տ ա ց ո լ ո ւ մ ե ն , ա յն ժ ա մ ա ­

ն ա կ ա չ խ ա ր Հ ի բ ո լ ո ր թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն , ն ե ր դ ա շ ն ա կ ո լ -

Թ ,ա ն և Հ ա ռ ա ջ դ ի մ ո ւ թ յա ն մ ե ջ կ լ ի ն ե ն : Հ ի ս ո ւ ս ա ս ո ւ մ է . « .Ո ՞ ւ մ ն մ ա ն ե ց ո ւ ս -

՜ց ո ւ ք զ Ա ր ք ա յո ւ թ ի ւ ն ն Ա ս տ ո ւ ծ ո յ » ( Մ Ա Ր Կ . Դ 3 0 ) : « Ի ն չ ի ՞ ն մ ա ն ե ց ն ե ն ք

Ե ր կ ն ք ի Թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը » : Ա յն Ն մ ա ն է մ ի մ ա ր դ ո ւ , ո ր մ ի ս ե ր մ է տ ն կ ո ւ մ ,

ո ր ը ա ճ ո ւ մ է , ո ւ ռ ճ ա ն ո ւ մ , ծ ա ղ կ ո ւ մ , պ տ ղ ա բ ե ր վ ո ւ մ և կ յա ն ք տ ա լ ի ս : « Ո ՞ ւ մ

ն մ ա ն ե ց ո ւ ս ց ո ւ ք զ Ա ր ք ա յո ւ թ ի ւ ն Ա ս տ ո ւ ծ ո յ » , - ա ս ո ւ մ է Հ ի ս ո ւ ս : Ն մ ա ն է

մ ա ն ա ն ե խ ի Հ ա տ ի կ ի ն ,- պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւ մ է Ի ն ք ը , - Մ ա ն ա ն ե խ ի Հ ա տ ի կ ը

փ ո ք ր ի կ է , գ ր ե թ ե ա ն ն շ մ ա ր ե լի , բ ա յ ց ե ր բ Հ ո ղ ի մ ե ջ ը ն կ ն ի , կ մ ե ծ ա ն ա . Հ ո վ ա ն ի

կ դ ա ռ ն ա մ ա ր դ կ ա ն ց :Ա յս օ ր մ ե ն ք ա ն դ ր ա դ ա ռ ն ո ւ մ ե ն ք Ք ր ի ս տ ո ս ի ա յս բ ա ռ ե ր ի ն , ք ա ն զ ի

ա պ ր ո ւ մ ե ն ք մ ի ա յն պ ի ս ի շ ր ջ ա ն ո ւ մ , ե ր բ զ գ ո ւ մ ե ն ք , ո ր Ա ս տ ծ ո ւ թ ա գ ա վ ո ­

ր ո ւ թ յա ն գ ա ղ ա փ ա ր ը ո ւ ժ գ ն ո ր ե ն պ ե տ ք է թ ա փ ա ն ց ի ա յս ա շ խ ա ր Հ ի և մ ե ր

ե ր կ ր ի , մ ե ր Հ ա ս ա ր ա կ ա կ ա ն կ յա ն ք ի մ ե ջ : Մ ա ր դ ի կ Հ ա վ ա ք ա կ ա ն ո ր ե ն ե ն

ա պ ր ո ւ մ և չ կ ա մ ա ր դ , ո ր Հ ա վ ա ք ա կ ա ն ո ր ե ն չ ա պ ր ի , ո ր ո վ Հ ե տ և ը ն կ ե ր ա յն ո ւ -

թ յ ո ւ ն ը , Հ ա ս ա ր ա կ ա յն ո ւ թ յո ւ ն ը մ ա ր դ ո ւ բ ն ո ւ թ յ ա ն մ ե ջ է : Մ ե կ ո ւ ր ի շ տ ե ղ

գ ր ե լ ե մ , թ ե մ ա ր դ ը մ ա ր գ է մ ա ր դ ո վ , մ ա ր դ ը ա ն Հ ա տ ' ի ն ք ն ի ր ի ս կ բ ա ն տ ն է :

Մ ա ր դ ը Հ ա ս ա ր ա կ ա յն ո ւ թ յո ւ ն է , և ա յս Հ ա ս ա ր ա կ ա յն ո ւ թ յո ւ ն ը կ ա զ մ ա կ ե ր պ ­

վ ա ծ ո ւ թ յո ւ ն , կ ա ր գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն է պ ա Հ ա ն ջ ո ւ մ : Ե վ պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը կ ո չ վ ա ծ

ե ն ա յղ կ ա ր գ ը , ն ե ր դ ա շ ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն ը , ն ե ր դ ա շ ն ա կ ո ւ թ յա ն մ ի ջ ի ց ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ­

ծ ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ե ր ջ ա ն կ ո ւ թ յո ւ ն ը ա պ ա Հ ո վ ե լ ո ւ : Ա ս տ ծ ո ւ Թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն

օ ր ե ն ք ն ե ր ը Ա վ ե տ ա ր ա ն ո ւ մ ե ն գ ր վ ա ծ : Հ ա ճ ա խ մ ա ր դ ի կ Հ ա ր ց ե ն տ ա լ ի ս , թ ե

ի ն չ ո ՞ ւ Հ ի ս ո ւ ս ե կ ա վ և խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յո ւ ն բ ե ր ե ց , ս ա կ ա յն խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յո ւ ն չ կ ա

ա շ խ ա ր Հ ո ւ մ : Հ ի ս ո ւ ս խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն օ ր ե ն ք ն ե ր ը բ ե ր ե ց , մ ե ն ք գ ո ր ծ ա դ ր ո ՞ ւ մ

ե ն ք դ ր ա ն ք , ա պ ր ո ՞ ւ մ ե ն ք Ա վ ե տ ա ր ա ն ի Հ ա մ ա ձ ա յն : Պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը ի ն չ ա ն ո ւ ն

է լ ո ր ո ւ ն ե ն ա ' թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն , Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն կ ա մ ա յ լ ա ն ո ւ ն ն ե ր ,

կ ա ր գ - կ ա ն ո ն և դ ր ա ն ց մ ե ջ ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ա կ ա ն ա ռ ա ք ր ն թ ա ց է ն շ ա ն ա կ ո ւ մ :

Ա յս օ ր մ ե ն ք Հ ա յր ա պ ե տ ա կ ա ն Հ ա տ ո ւ կ տ ն օ ր ի ն ո ւ թ յա մ բ մ ե ր Մ ա յր Տ ա ճ ա ր ի

ա յս խ ո ր ա ն ը բ ա ց ա ր ե ց ի ն ք : Ս ո վ ո ր ա բ ա ր ա յս օ ր Հ ա յ ե կ ե ղ ե ց ո ւ խ ո ր ա ն ը 4 0 -

օ ր յա պ ա Հ ե ց ո ղ ո ւ թ յա ն շ ր ջ ա ն ո ւ մ փ ա կ վ ո ւ մ է : Ս ա կ ա յն ա յս օ ր բ ա ց ե ց ի ն ք ա յն ,

ք ա ն զ ի ո ւ զ ե ց ի ն ք բ ա ն ա լ մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ս ր տ ե ր ը ա յն մ ե ծ դ ե պ ք ի Հ ա մ ա ր , որ

ս ր ա ն ի ց տ ա ս ը տ ա ր ի ն ե ր ա ռ ա ք կ ա տ ա ր վ ե ց , ե ր բ մ ե ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը ո ւ զ ե ց

ա պ ր ե լ ի ն ք ն ա կ ա մ ո ր ե ն , ի ր Հ ա յա ց ք ի ն , ի ր զ գ ա ց ո ւ մ ի ն , ի ր ձ դ տ ո ւ մ ի ն

Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն : Ե վ դ ա Ա ս տ ո ւ ծ ո տ վ ա ծ շ ն ո ր Հ ն է , ի ր ա վ ո ւ ն ք ը

մ ի ա ն գ ա մ ա յն : Ա յ դ ա զ ա տ ո ւ թ յա ն վ ե ր ա գ տ մ ա ն և ա յ դ ա զ ա տ ո ւ թ յա ն ա պ ր ո ւ մ ի

1 9 9 8 Ա&Ս՜ՒԱԾՒՆ Р-Գ 1 б 1

ը ն թ ա ց ք ո ւ մ մ ե ր ա զ գ ի կ ա տ ա ր ա ծ բ ա զ ո ւ մ զ ո հ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը մ ե ն ք ա յս օ ր

Ա ս տ ծ ո ւ ն ե ն ք մ ա տ ո ւ ց ո ւ մ և Հ ա յ ց ո ւ մ ն ր ա ն ի ց , ո ր ր ն գ ո ւ ն ի ե ր ջ ա ն կ ո ւ թ յա ն

ե ր ա ն ա կ ա ն կ ա յք ե ր ի մ ե ֆ Հ ա վ ի տ ե ն ա կ ա ն խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն մ ե ֆ բ ո լ ո ր ն ր ա ն ց ,

ո վ ք ե ր ի ր ե ն ց կ յա ն ք ը վ ճ ա ր ե ց ի ն Ա ս տ ո ւ ծ ո կ ա մ ք ի ն Հ ա մ ա ձ ա յն ա զ ա տ և

ա ն կ ա խ ա պ ր ե լո ւ Հ ա մ ա ր ո ր պ ե ս ա մ ե ն ա թ ա ն կ գ ի ն ը : Թ ո ղ ն ր ա ն ց Հ ո գ ի ն ե ր ը

ե ր կ ն ք ո ւ մ բ ե ր կ ր ա ն ք ա պ ր ե ն , ո ր ո վ Հ ե տ և տ ե ս ն ո ւ մ ե ն , ո ր տ ա ս ը տ ա ր ի ն ե ր

մ ե ն ք շ ա ր ո ւ ն ա կ ա պ ր ե ց ի ն ք Հ ա վ ա տ ա ր ի մ ա յ գ կ յա ն ք ի ն :

Ա ր ց ա խ յա ն ա զ ա տ ա գ ր ո ւ թ յա ն շ ա ր ժ ո ւ մ ը ս ո վ ո ր ա կ ա ն ե ր և ո ւ յ թ չ է ր , ի ն չ պ ե ս

ա յս տ ո ն ա կ ա տ ա ր ո ւ թ յա ն ց շ ա բ ա թ վ ա ա ռ ա ծ ի ն օ ր ը ա ս ա ց ի ն ք : Ա յս օ ր , վ ե ր ֆ ի ն

օ ր ը , մ ե ն ք կ ր կ ն ո ւ մ ե ն ք գ ա : Ա յ ղ տ ա ս ն ա մ յա կ ը պ ե տ ք է դ ա ո ն ա ո չ թ ե մ ի ա յն

դ ե պ ի ա ն ց յա լ ը ն ա յվ ա ծ ք ի պ ա Հ , ա յլ դ ե պ ի հ ա ռ ա ֆ : Մ ե ր ն ա հ ա տ ա կ ն ե ր ի

զոհողությունը մ ե ն ք պ ե տ ք է ա ր ժ ե ց ն ե ն ք մ ե ր կյանքով: Հ ա ճ ա խ Հ ռ ե տ ո ր ա ­

կ ա ն ձ և ո վ ա ս ո ւ մ ե ն ք , թ ե « գ ի տ ե ն ք մ ե ռ ն ե լ ա պ ր ե լո ւ Հ ա մ ա ր ՛» : Ս ա կ ա յն ե ս

ա յս օ ր ո ւ զ ո ւ մ ե մ ա յդ բ ա ռ ե ր ը չ ր ֆ ե լ ' մ ե ն ք պ ե տ ք է ա պ ր ե ն ք ա պ ր ե լո ՛ւ Հ ա մ ա ր :

Ա ս տ վ ա ծ կ յա ն ք է տ վ ե լ մ ե զ ո ր պ ե ս Ի ր ս ի ր ո բ ո ւ ր մ ո ւ ն ք : Ք ր ի ս տ ո ս ա ս ա ց . « Ե ս

ե կ ա , ո ր պ ե ս զ ի դ ո ՛ ւ ք կ յա ն ք ո ւ ն ե ն ա ք , և ա ռ ա վ ե լ կ յա ն ք ո ւ ն ե ն ա ք » Լ Հ ո վ հ . ժ

1 0 ) : Ե թ ե ա յ դ ա պ ր ե լո ւ Հ ա մ ա ր Հ ա ր կ լ ի ն ի մ ա հ ը ' կ ս տ ա ն ձ ն ե ն ք , բ ա յ ց

Ա ս տ ո ւ ծ ո տ վ ա ծ ը կ յա ն ք ն է , և ա յդ կ յա ն ք ը ա զ ա տ ո ր ե ն , ա ն կ ա խ ո ր ե ն ո ւ

ի ն ք ն ա կ ա մ ձ և ո վ ա ր տ ա հ ա յտ ե լո ւ պ ա ր տ ք ը Ա ս տ վ ա ծ տ վ ե լ է մ ե զ և մ ե ն ք

պ ե տ ք է ա յ դ ա ր ժ ե ց ն ե ն ք մ ե ր հ ա յր ե ն ի հ ո ղ ի վ ր ա ' լ ի ն ի Ա ր ց ա խ ո ւ մ , լ ի ն ի մ ե ր

Մ ա յր Հ ա յ ա ս տ ա ն ո ւ մ : Ա յ ս օ ր , ե ր բ մ ե ն ք տ ո ն ո ւ մ ե ն ք Ա ր ց ա խ յա ն

ա զ ա տ ա գ ր ա կ ա ն շ ա ր ժ մ ա ն 1 0 —ա մ յա կ ը , ե ս ց ա ն կ ա ն ո ւ մ ե մ , ո ր ա յ լ և ս մ ե ն ք

դ ա ո ն ա ն ք ի ն ք ն ա վ ս տ ա հ և կ ա ս կ ա ծ ի տ ա տ ա ն մ ա ն վ ւ ո ր ձ ո ւ թ յո լ ն ի ց դ ո ւ ր ս

գ ա ն ք , ո ր ո վ հ ե տ և հ ա վ ա տ ք ո վ կ ա տ ա ր վ ա ծ գ ո ր ծ ն է Հ ա ջ ո ղ վ ո ւ մ : Տ ա ս ը տ ա ր ի ­

ն ե ր ի փ ո ր ձ ո վ Ա ս տ վ ա ծ թ ո ղ մ ե զ զ ո ր ա ց ն ի գ ա լ ի ք 1 0 - ա մ յա կ ն ե ր ի , 1 0 0 -

ա մ յա կ ն ե ր ի հ ա մ ա ր : Ե վ մ ե ն ք ա յս օ ր , ե թ ե ե ր բ ե ք տ ո ն ո ւ մ ե ն ք Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս .

Է Հ մ ի ա ծ ն ո ւ մ Ա ր ց ա խ յա ն շ ա ր ժ մ ա ն տ ա ս ն ա մ յա կ ը , դ ա պ ա տ շ ա ճ ո ւ թ յա ն հ ա մ ա ր

չ է . ա զ ա տ ո ւ թ յա ն կ ր ո ն ը , ո ր դ ա ր ձ ա վ մ ե ր ա զ գ ի կ ր ո ն ը Ս . Է Լ մ ի ա ծ ն ո լմ , պ ե տ ք

է ո ր դ ա ռ ն ա ն ո ր ն ե ր շ ն չ մ ա ն ա ղ բ յ ո ւ ր : Մ ե ն ք կ յա ն ք ի պ ա յմ ա ն ն ե ր ե ն ք

ս տ ե ղ ծ ե լ ո ւ , մ ե ր պ ե տ ո ւ թ յա ն կ ո ղ ք ի ն ե ն ք կ ա ն գ ն ե լ ո ւ և ա յն պ ե ս ե ն ք ա ն ե լ ո ւ ,

ո ր մ ե ր ս ե փ ա կ ա ն խ ա ն ք ե ր ո վ բ ա ր ձ ր ա ց ն ե ն ք մ ե ր տ ն տ ե ս ո ւ թ յ ո ւ ն ը և ա յ լ և ս

դ ր ս ի ց ե կ ա ծ օ գ ն ո ւ թ յա ն ը մ ի ա յն չ հ ա ռ ե ն ք մ ե ր ն ա յվ ա ծ ք ը : Մ ե ն ք պ ե տ ք

ո ւ ն ե ն ք ա յս Հ ո ղ ը ա ն կ ա խ ա ց ն ե լ ո լ ' ա յս Հ ո ղ ի ց կ յա ն ք Հ ա ն ե լ ո վ և մ ե ր

ը ն կ ե ր ա յի ն , տ ն տ ե ս ա կ ա ն , մ շ ա կ ո ւ թ ա յի ն , կ ր ո ն ա կ ա ն կ յա ն ք ո վ ա ն կ ա խ ո ւ թ յա ն

Հ ի մ ք ե ր ը զ ո ր ա ց ն ե լ ո ւ :

Ա ն կ ա խ ո ւ թ յո ւ ն ը , ե ղ բ ա յր ն ե ր և ք ո ւ յ ր ե ր , Հ ռ չ ա կ ա գ ի ր չէ մ ի ա յն , ս ա հ մ ա -

ն ա դ ր ո ւ թ յ ո լ ն չէ մ ի ա յ ն : Ե ՛վ Հ ռ չ ա կ ա գ ի ր ը , և ՛ ս ա Հ մ ա ն ա գ ր ո ւ թ յ ո լ ն ը

ա ն հ ր ա ժ ե շ տ ե ն , բ ա յ ց ա ն կ ա խ ո ւ թ յո ւ ն ը ա ն կ ա խ ա պ ր ե լո ւ ա ր ժ ա ն ա պ ա տ ­

վ ո ւ թ յ ո ւ ն ն է' ե ր բ դ ո ւ ք ո ք ր տ ի ն ք ո վ , ա շ խ ա տ ա ն ք ո վ կ ա ր ո ղ ա ն ա ս դ ա ռ ն ա լ

ի ն ք ն ւ ս ն կ ա խ , ի ն չ պ ե ս ա ն հ ա տ , ն ո ւ յն պ ե ս և ի բ ր և ա զ դ : Հ ե տ և ա բ ա ր ա ռ ա ջ ի կ ա

ա յս շ ր ջ ա ն ո ւ մ , ե ր բ մ ե ն ք պ ա տ ր ա ս տ վ ո ւ մ ե ն ք ն ո ր ն ա խ ա գ ա հ ը ն տ ր ե լո ւ , ի բ ր և

ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ , բ ա ր ձ ր ա ն ա ն ք մ տ ք ո վ և հ ո գ ո վ , գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յա ն բ ա ր ձ ր ա գ ո ւ յ ն

ա ս տ ի ճ ա ն ի Հ ա ս ն ե ն ք , մ ա ս ն ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց , խ մ բ ա կ ց ա յի ն Հ ո գ ե բ ա ն ո ւ -

թ յո ւ ն ն ե ր ի ց վ ե ր բ ա ր ձ ր ա ն ա ն ք և ի բ ր և մ ե կ ա զ գ մ տ ա ծ ե ն ք , ո ր ա յս Հ ա յր ե ն ի ք ը

բ ո լ ո ր ի ս Հ ա յր ե ն ի ք ն է. ն ա Ա ս տ ո ւ ծ ո տ ո ւ ր ք ն է և մ ե ր Հ ա յր ե ր ի ս ո ւ ր բ

ժ ա ռ ա ն գ ը , մ ե ն ք ի ն չ պ ե ՞ ս պ ե տ ք է Հ ա շ ի վ տ ա ն ք Ն ր ա ն և մ ե ր հ ա յր ե ր ի ն : Ե թ ե

162 Р-Գ ԷՋՍ՜ԻԱԾՒՆ 1998

ա յս հ ո ղ ի ց կ յա ն ք չ հ ա ն ե ն ք և մ ե ր ա ր ժ ա ն ա պ ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ը շ ա ր ժ ե ց ն ե ն ք , մ ե ն ք

Ա ս տ ո ւ ծ ո թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն մ է պ ա տ ա ռ չ ե ն ք լ ի ն ի ա շ խ ա ր հ ո ւ մ :

Մ ե ն ք ա յղ թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն չ ն չ ո վ ն ե ն ք ա պ ր ե լո ւ , դ ր ա հ ա մ ա ր է լ

ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն հ ա վ ա տ ք ը ե ղ ե չ է մ ե ր ա զ գ ի կ ե ն դ ա ն ո ւ թ յա ն և զ ո ր ո ւ թ յա ն

մ շ տ ա կ ա ն ն ե ր գ ո ր ծ ո ւ թ յա ն ա ղ բ յ ո ւ ր ը : Ա շ խ ա ր հ ի ո չ մ ի կ ր ո ն մ ա ր դ ա ն հ ա տ ի

ա ր ժ ե ք ը ա յն ք ա ն բ ա ր ձ ր չ ի դ ա ս ե լ , ո ր ք ա ն ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւ թ յո ւ ն ը :

Ե վ ա յս ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն հ ա վ ա տ ք ի հ զ ո ր ա ց ո ւ մ ը Ա ս տ ո ւ ծ ո թ ա գ ա վ ո ր ո ւ ­

թ յ ա ն ' մ ե ր հ ա յկ ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն մ ե կ ն ե ր շ ն է ո ղ ա կ ա ն ո ւ ժ ի վ ե ր ա ծ ո ւ մ ն

է մ ե ր է ա կ ա ն պ ա ր տ ք ը ի բ ր և Ե կ ե ղ ե ց ի ' կ ա ն գ ն ե լո վ մ ե ր պ ե տ ո ւ թ յա ն կ ո ղ ք ի ն ,

ո ր պ ե ս զ ի ա մ ր ա ն ա ա յս Հ ա յր ե ն ի ք ը ա զ ա տ և ա ն կ ա խ ' ի ր Ա ր ց ա խ ո վ ո ւ հ ա մ ա յն

ա ր տ ա ս ա հ մ ա ն յա ն հ ա յո ւ թ յա մ բ :

Հ ե տ և ա բ ա ր ե ս ա յս օ ր կ ր կ ն ո ւ մ ե մ Ք ր ի ս տ ո ս ի բ ա ռ ե ր ը և ա ս ո ւ մ . « Ե կ ե ս ց է

ԱրքայութիւՏ Քո, եղի ց ի ռ կամք Քո՛» (Մատթ. Զ 10)' որպեսզի գա այգթ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը , պ ե տ ք է կ ա տ ա ր վ ի Ա ս տ ո ւ ծ ո կ ա մ ք ը և մ ե ր կ ա մ ք ե ր ը

ն ե ր դ ա շ ն ա կ վ ե ն Ա ս տ ո ւ ծ ո կ ա մ ք ի ն ' մ ե ր ա զ գ ի պ ա յ ծ ա ռ ո ւ թ յ ա ն , մ ե ր

Հ ա յր ե ն ի ք ի և Ա ր ց ա խ ի ա մ ր ո ւ թ յա ն , մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի բ ա ր օ ր ո ւ թ յա ն հ ա մ ա ր ,

հ ա վ ի տ յա ն ս հ ա վ ի տ ե ն ի ց . ա մ ե ն :

2 2 փ ետ րվա րի 1 9 9 8

ի Ս. է ջմ ի ա ծ ի ն

ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ <ԱՅՈՑ

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 1бЗ

ՎԱԽՃԱՆՎԵՑ Կ. ՊՈԼՍՈ ՀԱՅՈՑ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԳԱՐԵԳԻՆ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ԳԱԶԱՆՃՅԱՆԸ

Ն ո ր ի ն Ս ո ւ ր բ Օ ձ ո ւ թ յո ւ ն Տ . Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը , Մ ա յր Ա թ ո ռ ի

մ ի ա բ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը , Գ ե ր ա գ ո ւ յն Հ ո գ և ո ր Խ ո ր հ ո ւ ր դ ը խ ո ր վ շ տ ո վ ի մ ա ց ա ն

տ խ ո ւ ր լ ո ւ ր ը Կ■ Պ ո լս ո Պ ա տ ր ի ա ր ք Գ ա ր ե գ ի ն Ա ր ք • Գ ա զ ա ն ձ յա ն ի մ ա հ վ ա ն , ո ր

տ ե ղ ի է ո ւ ն ե ց ե լ մ ա ր տ ի 1 0 - ի ա ռ ա վ ո տ յա ն 2 - ի ն Ս տ ա մ բ ո լ լի Ս բ . Ա մ ե ն ա փ ր կ ի չ

հ ա յկ ա կ ա ն հ ի վ ա ն դ ա ն ո ց ո ւ մ :

Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ը ա ն մ ի ջ ա պ ե ս ի ր ց ա վ ա կ ց ա կ ա ն դ ի ր ն ո ւ ղ ղ ե ց Կ.

Պ ո լս ո Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յա ն լ ի ա զ ո ր ը ն դ հ ա ն ո ւ ր փ ո խ ա ն ո ր դ գ ե ր ա շ ն ո ր հ Տ .

Մ ե ս ր ո պ ա ր ք ե պ ս . Մ ո ւ թ ա ֆ յա ն ի մ ի ջ ո ց ո վ , ո ր տ ե ղ մ ա ս ն ա վ ո ր ա պ ե ս ա ս վ ո ւ մ է .

« Ս ի ր ե լի Ս ր բ ա զ ա ն ,

Ս ի ր ե ց ե ա լ հ ո գ ե ւ ո ր ա կ ա ն ն ե ր ' ա ն դ ա մ ք կ ր օ ն ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ ո յ ե ւ թ ա ն կ ա գ ի ն

հ ա ւ ա տ ա ց ե ա լն ե ր ,

Ս ր տ ի խ ո ր կ ս կ ի ե ո վ ք ի չ ա ռ ա կ Ձ ե ր հ ե ռ ա ձ ա յն ա յի ն խ օ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա մ բ

ի մ ա ց ա ն ք կ ա ն խ ա հ ա ս վ ա խ ճ ա ն ո ւ մ ը Կ. Պ ո լս ո յ Հ ա յո ց Պ ա տ ր ի ա ր ք Տ ■ Գ ա ր ե գ ի ն

Ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս Գ ա ղ ա ն ճ ե ա ն ի :

Ա ռ ա ւ օ տ կ ա ն ո ւ խ ժ ա մ ե ր գ ո ւ թ ե ա ն ա լ ա ր տ ի ն Ս. է կ մ ի ա ձ ն ի Մ ա յր Տ ա ճ ա ր ի ն

մ է կ Մ ա յր Ա թ ո ռ ի մ ի ա բ ա ն ո ւ թ ե ա ն ա ն դ ա մ ն ե ր ո ւ ն հ ե տ մ ի ա ս ի ն ա զ օ թ ք է ի ն ք

մ ա տ ո ւ ց ե ր ա ռ բ ա ր ե գ ո ւ թ ն Ա ս տ ո ւ ա ե ի ր ա ռ ո ղ կ ո ւ թ ե ա ն հ ա մ ա ր : Ա յ ժ մ

կ ՚ա ղ օ թ ե ն ք ի ր հ ո գ ւ ո յ խ ա ղ ա ղ ո լ թ ե ա ն հ ա մ ա ր :

Կ ՚ա ղ օ թ ե ն ք ա ռ Բ ա ր ձ ր ե ա լն Ա ս տ ո ւ ա ե , ո ր Ձ ե զ ի , ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն գ ա ս ո ւ ն ,

հ ա մ ա յն ք ա յի ն ա շ խ ա ր հ ա կ ա ն մ ա ր մ ի ն ն ե ր ո ւ ն ե ւ հ ա լա տ ա ց ե ա լ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն

պ ա ր գ ե լ է Ս . Հ ո գ ւ ո յ մ խ ի թ ա ր ո լ թ ի ւ ն ը : Թ ո ղ Ա մ ե ն ա կ ա լ Ա ս տ ո ւ ա ե ա մ ո ւ ր ե ւ

բ ա ր գ ա լ ա ճ պ ա հ է Կ. Պ ո լս ո յ Հ ա յո ց Պ ա տ ր ի ա ր ք ա կ ա ն Ա թ ո ռ ը հ ո գ ե լ ո ր -

կ ր օ ն ա կ ա ն , ք ր ի ս տ ո ն է ա կ ա ն - դ ա ս տ ի ա ր ա կ չ ա կ ա ն ե լ խ ն ա մ ա տ ա ր ա կ ա ն ի ր

ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ ե ա ն ը մ է կ ի վ ա յե լ ո ւ մ ն Թ ո լ ի ք ի ո յ հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ե ա ն :

Մ օտ ա տ ե ն է ն Ձ ե զ ի կ ՛ո ւ ղ ա ր կ ե ն ք ա ն ո ւ ն ն ե ր ը Ա մ ե ն ա յն Հ ա յ ո ց Կ ա թ ո ղ ի ­

կ ո ս ո ւ թ ե ա ն պ ա տ գ ա մ ա ւ ո ր ո ւ թ ե ա ն ա ն դ ա մ ն ե ր ո ւ ն , ո ր ո ն ք Մ ե զ ե լ Մ ա յր Ա թ ո ռ

Ս. է կ մ ի ա ձ ի ն ը պ ի տ ի ն ե ր կ ա յա ց ն ե ն հ ա ն գ ո ւ ց ե ա լ Պ ա տ ր ի ա ր ք ի թ ա ղ մ ա ն

ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ ե ա ն ց :

Ո զ կ լ ե ր ո լ ք ի Տ է ր զ օ ր ա ց ե ա լ շ ն ո ր հ օ ք Ս■ Հ ո գ ւ ո յ ն ե ւ յ ա լ է տ օ ր հ ն ե ա լ ի

Մ է ն կ » :

1 6 4 Р-Я*ԷՃՍ՜ԻԱԾԻՆ 1998

ԱՄԵՆԱՊԱՏԻՎ ՊԱՏՐԻԱՐՔ Տ . ԳԱՐԵԳԻՆ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ԳԱԶԱՆՃ6ԱՆ

Ս ո ւ յն թ վ ա կ ա ն ի մ ա ր տ ի 1 0 - ի ն ի ր հ ո գ ի ն Տ ի ր ո ջ ձ ե ռ ք ե ր ի մ ե չ ա վ ա ն դ ե ց Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն վ ի ր ա պ ե տ ա կ ա ն Ա թ ո ռ ն ե ր ի ց մ ե կ ի '

կ ո ս տ ա ն ղ ն ո ւ պ ո լս ի Հ ա յո ց Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յա ն Ե ր ա ն ա շ ն ո ր հ Հ ա յ ր ը ' Ա մ ե ն ա ­

պ ա տ ի վ Պ ա տ ր ի ա ր ք Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս Գ ա զ ա ն ճ յա ն ը ' ս ո ւ գ ի

մ ա տ ն ե լո վ Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն : Շ ո լ ր շ ո ւ թ տ ա ր ի ի մ ա ս տ ո ւ թ յա մ բ

ա ռ ա ր ո ր դ ե լ ո վ ի ր ե ն վ ս տ ա հ վ ա ծ թ ո ւ ր ք ա հ ա յ հ ա մ ա յն ք ի ն , Կ ո ս տ ա ն ղ ն ո ւ պ ո լս ի

8 3 - ր դ Ս ր բ ա զ ա ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ը մ ե կ ն ե ց ա շ խ ա ր հ ի ց ' մ ի ա ն ա լո ւ վ ե ր ն ա կ ա ն

լ ո ւ ս ա ճ ե մ օ թ և ա ն ի մ ե չ բ ն ա կ վ ո ղ հ ա յկ յա ն ա ն մ ա հ կ ա ճ ա ռ ի ն :Ծ ն վ ա ծ և մ ե ծ ա ց ա ծ լ ի ն ե լ ո վ ա մ ո ւ ր կ ր ո ն ա կ ա ն և ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ա վ ա ն դ ո ւ ­

թ յո ւ ն ն ե ր ո վ հ ա ր ո ւ ս տ պ ո լս ա հ ա յ մ ի ջ ա վ ա յր ո ւ մ և թ ր ծ վ ե լ ո վ ո ւ կ ա զ մ ա կ ե ր պ ­

վ ե լո վ Ե ր ո ւ ս ա ղ ե մ ի Ս ր բ ո ց Հ ա կ ո բ յա ն ց վ ա ն ա կ ա ն կ յ ա ն ք ո ւ մ , ի ր ք ա հ ա ն ա յա ­

կ ա ն հ ի ս ո ւ ն ա մ յա ծ ա ռ ա յո ւ թ յա ն ր ն թ ա ց ք ո լ մ մ շ տ ա պ ե ս ե ղ ա վ Հ ա յ ց . Ե կ ե ղ ե ց ո ւ

ն վ ի ր յա լ ո ւ ա վ ա ն դ ա պ ա հ մ շ ա կ ը ' ի ր ն ե ր գ ո ր ծ ո ւ ն մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը բ ե ր ե լ ո վ

Հ ա յց . Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ծ ա ռ ա յո ւ թ յա ն դ ա շ տ ի գ ր ե թ ե բ ո լ ո ր բ ն ա գ ա վ ա ռ ն ե ր ո ւ մ ' լ ի ն ի

հ ո վ վ ա կ ա ն , վ ա ր չ ա կ ա ն , թ ե կ ր թ ա կ ա ն : .Ե կ ե ղ ե ց ա ս ի ր ո ւ թ յա ն ա ռ ա ջ ի ն ս ե ր մ ե ր ը ն ր ա հ ո գ ո ւ մ ց ա ն վ ե ց ի ն դ ե ռ և ս

մ ա ն կ ո ւ թ յա ն շ ր ջ ա ն ո ւ մ , ը ն տ ա ն ե կ ա ն մ ի ջ ա վ ա յր ո ւ մ , ա ղ ո թ ք է ր հ ն չ ո ւ մ

մ շ տ ա պ ե ս ն ր ա ն ց հ ա ր կ ի ց ն ե ր ս : Վ ե ց ա մ յա Պ ե տ ր ո ս ը մ ո ր կ ա ր ա ծ շ ա պ ի կ ը

հ ա գ ի ն մ ա ս ն ա կ ց ո ւ մ է ր ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն , և մ ա ն կ ա կ ա ն

հ ո գ ի ն լ ց վ ո ւ մ է ր Ա ս տ վ ա ծ ա յի ն ճ շ մ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ ո ւ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն

ա վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ :Ծ ն վ ե լ է 1 9 2 7 թ . , Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ս ո ւ մ : Ն ա խ ն ա կ ա ն կ ր թ ո ւ թ յո ւ ն ը

ս տ ա ց ե լ է Թ ո վ ւ գ ա բ ո ւ ի Լ և ո ն - Վ ա ր դ ո ւ հ յա ն և Պ ե ղ ճ յա ն Մ ա յր վ ա ր ժ ա ր ա ն ­

ն ե ր ո ւ մ : Ա յն ո ւ հ ե տ և ո ւ ս ո ւ մ ը շ ա ր ո ւ ն ա կ ե լ է Ե ր ո ւ ս ա ղ ե մ ի Ժ ա ռ ա ն դ ա վ ո ր ա ց

վ ա ր ժ ա ր ա ն ո ւ մ ' Ե ր ո ւ ս ա ղ ե մ ի Հ ա յո ց մ ի ա բ ա ն ո ւ թ յա ն ա ն դ ա մ Մ ո ւշ ե ղ վ ր գ -

Հ ա յր ա պ ե տ յա ն ի ' ի ր մ ո ր հ ո ր ե ղ ր ո ր ա ռ ա ջ ա ր կ ո ւ թ յա մ բ : Ե վ թ ե և մ ա յր ը

կ ո ղ մ ն ա կ ի ց չ է ր ա յդ տ ե ղ ա փ ո խ ո ւ թ յա ն ը , ս ա կ ա յն ո լ ս ո ւ մ ն ա տ ե ն չ պ ա տ ա ն ի ն

մ ի օ ր Պ ո լս ի ց ճ ա ն ա պ ա ր հ ը ն կ ա վ դ ե պ Ե ր ո լս ա ղ ե մ ' չ մ տ ա ծ ե լո վ ա ն գ ա մ , ո ր

ա յ դ ճ ա ն ա պ ա ր հ ի վ ե ր ջ ո ւ մ ի ր հ ա մ ա ր մ ի ն ո ր ' ա ն ե ր և ա կ ա յե լի կ յա ն ք ի ս կ ի զ բ

պ ի տ ի դ ր վ ե ր :

1 9 4 5 թ - , հ ա ջ ո ղ ո ւ թ յա մ բ հ ա ն ձ ն ե լ ո վ ք ն ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը , դ ա ռ ն ո ւ մ է

Ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ո ւ թ յա ն և փ ի լ ի ս ո փ ա յո ւ թ յա ն մ ա ս ն ա գ ե տ և ն ո ւ յ ն թ վ ա կ ա ն ի ն ,

ձ ե ռ ա մ բ Կ յո ւ ր ե ղ Պ ա տ ր ի ա ր ք ի , ս ա ր կ ճ ւ վ ա գ է ձ ե ռ ն ա դ ր վ ո ւ մ և կ ո չ վ ո ւ մ

ո ւ ս ո ւ ց չ ա կ ա ն ն վ ի ր ա կ ա ն գ ո ր ծ ի ' ժ ա ռ ա ն գ ա վ ո ր ա ց ո ւ մ և Ս . Թ ա ր դ մ ա ն չ ա ց

դ պ ր ո ց ո ւ մ : Հ ի ն գ տ ա ր ի ա ն ց , 1 9 5 0 թ . , ձ ե ռ ն ա դ ր վ ո ւ մ է կ ո ւ ս ա կ ր ո ն ք ա հ ա ն ա

և Ե ր ո ւ ս ա զ ե մ ո ւ մ վ ա ր ո ւ մ դ ի վ ա ն ա պ ե տ ի պ ա շ տ ո ն ը , ը ն տ ր վ ո ւ մ է Ը ն դ հ ա ն ո ւ ր

Ժ ո ղ ո վ ի Բ Ա տ ե ն ա դ պ ի ր և Տ ն օ ր ե ն ժ ո ղ ո վ ի ա ն դ ա մ :

Ա յս ժ ա մ ա ն ա կ է , ո ր ն ր ա կ ա ր ի ք ը զ գ ո ւ մ ե ն ի ր ի ս կ ծ ն ն դ ա վ ա յր ո ւ մ '

Պ ո լս ո ւ մ . Գ ա ր ե գ ի ն Ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս Խ ա չ ա տ ո ւ ր յ ա ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ը ն ր ա ն

հ ր ա վ ի ր ո ւ մ է վ ա ր ե լո ւ ծ ր ա գ ր վ ա ծ և բ ա ց վ ե լ ի ք Ս . Խ ա չ Դ պ ր ե վ ա ն ք ի տ ե ս չ ի

պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ պ ա շ տ ո ն ը : Ն ա ա ռ ա ն ց վ ա ր ա ն ե լո ւ վ ե ր ա դ ա ռ ն ո ւ մ է Պ ո լի ս

և մ ի ն չ և Դ պ ր ե վ ա ն ք ի բ ա ց ո ւ մ ը ո ւ ս ո ւ ց չ ա գ ո ր ծ ո ւ մ Կ ե դ ր ո ն ա կ ա ն և Պ ե զ ճ ե ա ն

վ ա ր ժ ա ր ա ն ն ե ր ո ւ մ ' մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ տ ն օ ր ի ն ե լ ո վ Պ ա տ ր ի ա ր ք ա ր ա ն ի ք ա հ ա ն ա յի ց լս ա ր ա ն ն ե ր ը :

Կ. ՊՈԼՍՈ ՀԱՅՈՑ ԵՐՋԱՆԿԱՀԻՇԱՏԱԿ ԱՄԵՆԱՊԱՏԻՎ ՏԵՐ ԳԱՐԵԳԻՆ Բ ՊԱՏՐԻԱՐՔԸ

(1927-1998)

1 9 9 8 ԱՋՍ՜ԻԱԾհՆ Р-Գ 1б5

1 9 5 4 - 5 9 ՜ թ թ • վ ա ր ո ւ մ է ն ո ր ա բ ա ց Դ պ ր ե վ ա ն ք ի տ ե ս չ ի պ ա շ տ ո ն ը : Ա ր դ ե ն

Գ ա ր ե գ ի ն ծ . վ ա ր դ ա պ ե տ ը Դ պ ր ե վ ա ն ք ՛ո ւ մ դ ա ս ա վ ա ն դ ո ւ մ է ր Հ ի ն և Ն ո ր

մ ա տ ե ն ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն : *Ի ր բ ա զ մ ա թ ի վ կ ր ո ն ա կ ա ն և գ ր ա կ ա ն Հ ո դ վ ա ծ ն ե ր ո վ ո ւ գ ի տ ա կ ա ն

ա շ խ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ թ ղ թ ա կ ց ե լ ո ւ Հ ր ա տ ա ր ա կ վ ե լ է ժ ա մ ա ն ա կ ի Հ ա յտ ն ի

պ ա ր բ ե ր ա կ ա ն ն ե ր ո ւ մ ո ւ թ ե ր թ ե ր ո ւ մ ' « Ս ի օ ն » , « .Ծ ի ա ծ ա ն ՜» , « Հ ա յ ց . Ե կ ե ղ ե ց ի » ,

« Ն ո ր Ա շ խ ա ր հ » , ի ն չ պ ե ս ն ա և ա յլ Հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ մ : 1 9 5 2 թ վ ա կ ա ­

ն ի ց խ մ բ ա գ ր ո ւ մ է Պ ա տ ր ի ա ր ք ա ր ա ն ի « Շ ո ղ ա կ ա թ » պ ա շ տ ո ն ա թ ե ր թ ը :

Վ ա ր դ ա պ ե տ ա կ ա ն ա ս տ ի ճ ա ն ս տ ա ց ե լ է 1 9 5 0 թ ' « Զ ո ր ս փ ո ք ր մ ա ր գ ա ր է -

ն ե ր ը » վ ե ր տ ա ռ ո ւ թ յա մ բ թ ե զ ի հ ի մ ա ն վ ր ա : Ի ս կ Դ պ ր ե վ ա ն ք ի բ ա ց մ ա ն օ ր ը

( 1 9 5 4 թ . հ ո ւ ն վ ա ր ի 2 2 ) Գ ա ր ե գ ի ն Պ ա տ ր ի ա ր ք Խ ա չ ա տ ո լ ր յա ն ը ն ր ա ն տ ա լի սէ Ծ ա յր ա գ ո ւ յն Վ ա ր դ ա պ ե տ ի ա ս տ ի ճ ա ն : Թ ե զ ն է ր ' « Ս . Ն ե ր ս ե ս Շ ն ո ր հ ա լի ի

ը ն դ հ ա ն ո ւ ր թ ո ւ ղ թ ե ր ը » :

Ի ր ե ռ ա ն դ ն ո ւ գ ո ր ծ ո ւ ն յ ա բ ն ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը փ ա յլ ե ց ի ն ն ա և հ ո վ վ ա կ ա ն

ա ս պ ա ր ե զ ո ւ մ : Ն ա խ 1 9 5 9 թ վ ա կ ա ն ի ն ս տ ա ն ձ ն ե ց Վ ա շ ի ն գ տ ո ն ի ( Ա Մ Ն )

հ ո վ վ ո ւ թ յո ւ ն ը , ո ւ ր ծ ա վ ա լե ց ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն , կ ր թ ա կ ա ն , վ ա ր չ ա կ ա ն բ ե ղ ո ւ ն

գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յ ո ւ ն , ա պ ա , 1 9 6 6 թ վ ա կ ա ն ի ն , ծ ա ռ ա յ ո ւ թ յ ա ն է կ ո չ վ ո ւ մ

Ա վ ս տ ր ա լի ա յի և Հ ե ռ ա վ ո ր Ա ր և ե լք ի շ ր Հ ա ն ' Հ ա յր ա պ ե տ ա կ ա ն Պ ա տ վ ի ր ա կ ի

հ ա ն գ ա մ ա ն ք ո վ , և ե ր ջ ա ն կ ա հ ի շ ա տ ա կ Տ . Տ . Վ ա զ գ ե ն Ա Հ ա յր ա պ ե տ ի ձ ե ռ ա մ բ

ձ ե ռ ն ա դ ր վ ո ւ մ է ե պ ի ս կ ո պ ո ս : Շ ո ւ ր ջ տ ա ս ն հ ի ն գ տ ա ր ի ժ ր ա ն ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ո վ

կ ա ր ո ղ ա ց ա վ հ ա ղ թ ա հ ա ր ե լ ն ո ր կ ա զ մ վ ո ղ գ ա ղ ո ւ թ ի ա ռ Հ Լ ւ ծ ա ռ ա ց ա ծ .

դ ժ վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ն ո ւ խ ո չ ը ն դ ո տ ն ե ր ը : Ն ր ա ն հ ա ջ ո ղ վ ե ց 1 9 6 8 թ . շ ր ջ ա ն ը

վ ե ր ա ծ ե լ Ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ թ յ ա ն :Կ ա ր և ո ր ն ե ր դ ր ո ւ մ է ո ւ ն ե ց ե լ ն ա և ե կ ե ղ ե ց ա շ ի ն ո ւ թ յա ն ա ս պ ա ր ե զ ո ւ մ ' 1 9 6 2

թ . Վ ա շ ի ն գ տ ո ն ո ւ մ , 1 9 7 2 թ . Ս ի դ ն ե յո ւ մ և 1 9 7 6 թ . Մ ե լ բ ո ւ ռ ն ո լ մ կ ա ռ ո ւ ց ե լ է

ն ո ր ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր :1 9 8 1 թ ■ ի ր մ ի ա բ ա ն ա կ ի ց ե ղ բ ա յր ն ե ր ի կ ո ղ մ ի ց ը ն տ ր վ ո ւ մ է Ե ր ո լս ա ղ ե մ ի

Հ ա յո ց Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յա ն լ ո ւ ս ա ր ա ր ա պ ե տ : Ե ր կ ր ի ց ե ր կ ի ր , մ ի պ ա շ տ ո ն ի ց

մ յո ւ ս ի ն տ ե ղ ա փ ո խ վ ե լն ա ն գ ա մ ե ր բ ե ք ն ր ա մ ե ջ չ պ ա կ ա ս ե ց ր ե ց վ ա ն ա կ ա ն

կ յա ն ք ո վ ա պ ր ե լո ւ ձ գ տ ո ւ մ ը :

Ս ա կ ա յն Ա ս տ վ ա ծ ա յի ն ն ա խ ա խ ն ա մ ո ւ թ յո ւ ն ը ա ռ ա վ ե լ պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ

ծ ա ռ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն է ր ն ա խ ա տ ե ս ե լ կ ա զ մ ա կ ե ր պ չ ա կ ա ն ո ւ ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ

դ ժ վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը հ ա ղ թ ա հ ա ր ե լո ւ ա ն ն կ ո ւ ն կ ա մ ք դ ր ս և ո ր ա ծ ե ռ ա ն դ ո ւ ն

հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ի հ ա մ ա ր :Ա զ գ ը գ ն ա հ ա տ ե ց ն ր ա ն ի բ ր և Հ ա վ ա տ ա ր ի մ մ շ ա կ և 1 9 9 0 թ - ը ն տ ր ե ց Հ ա յր

թ ո ւ ր ք ա Հ ա յ ո ւ թ յ ա ն ' ո ր պ ե ս ՛ Պ ա տ ր ի ա ր ք Հ ա յո ց Կ ո ս տ ա ն դ ն ո լ պ ո լս ի :

« Կ . Պ ո լս ո յ . պ ա տ մ ա կ ա ն Ա թ ո ռ ի ն վ ր ա յ ե ր ջ ա ն կ ա յի շ ա տ ա կ Պ ա տ ր ի ա ր ք ի

ց ո ւ պ ը ե ղ ա ւ ո ւ մ ն ա ց ծ ա ղ կ ե ա լ , ք ա ն զ ի ի ր գ ա Հ ա կ ա լ ո ւ թ ե ա ն ո ւ թ տ ա ր ի ն ե ր ը

ե ղ ա ն ա ր դ ի ւ ն ա ւ ե տ ե ւ պ տ ղ ա լի ց : Թ ո ւ բ ք ի ո յ տ ա ր ա ծ ք ի ն վ ր ա մ ե ր ո ւ ն ե ց ա ծ

ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ն ո ւ հ ա մ ա յն ք ա յի ն հ ա ս տ ա տ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը մ ն ա ց ի ն շ է ն ո ւ պ ա յ­

ծ ա ռ » : Ա յս բ ա ռ ե ր ո վ է բ ն ո ր ո շ ո ւ մ Վ ե Հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ը Ս ր բ ա զ ա ն Պ ա տ ­

ր ի ա ր ք ի վ ե ր ջ ի ն տ ա ր ի ն ե ր ի գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յո ւ ն ը ի ր ց ա վ ա կ ց ա կ ա ն գ ր ի մ ե ջ :

Ե վ ի ր ա վ ա մ բ , ա ր ժ ա ն ի ո ր ե ն բ ա զ մ ե լ ո վ Հ ա յ ց . Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն վ ի ր ա պ ե տ ա կ ա ն

Ա թ ո ռ ն ե ր ի ց մ ե կ ի ն , ն ա ձ ե ռ ն ա մ ո ւ խ ե ղ ա վ Ա թ ո ռ ի բ ա ր գ ա վ ա ճ մ ա ն ո ւ դ ի ր ք ի

ա մ ր ա պ ն դ մ ա ն , ն ո ր Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ի պ ա տ ր ա ս տ մ ա ն , ն վ ի ր ա պ ե տ ա կ ա ն

Ա թ ո ռ ն ե ր ի , ի ն չ պ ե ս ն ա և ք ո ւ յ ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի Հ ե տ ս ե ր տ Հ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ յո ւ ն ­

ն ե ր ի մ շ ա կ մ ա ն բ ա զ մ ա ճ յո լ ղ գ ո ր ծ ի ն : Ն ր ա ն Հ ա ջ ո ղ վ ե ց պ ե տ ա կ ա ն մ ա կ ա ր դ ա ­

կ ո վ լ ո ւ ծ ո ւ մ գ տ ն ե լ թ ո լ ր ք ա Հ ա յ Հ ա մ ա յն ք ի ն Հ ո ւ զ ո ղ բ ա զ մ ա թ ի վ խ ն դ ի ր ն ե ր ի ն :

1 6 6 Р-Գ ԷՋՄԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

Ա ն կ ա խ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց մ ղ վ ա ծ , բ ա զ մ ա թ ի վ ա ն գ ա մ ն ե ր ի ր բ ո ղ ո ք ի ձ ա յն ը

հ ա ս ռ ր ե ո թ ե ' պ ե տ ա կ ա ն ա տ յա ն ն ե ր ի ն և թ ե մ ի ջ ա զ գ ա յի ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ ­

թ յո ւ ն ն ե ր ի ն ՝ թ ո ւ ր ք ա կ ա ն կ ա մ ա յա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց զ ե ր ծ պ ա հ ե լո ւ և '

Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յո ւ ն ը , և ' հ ա մ ա յն ք ը , և ' հ ա մ ա յն ք ա պ ա տ կ ա ն կ ա լվ ա ծ ք ն ե ր ը , ե կ ե ո ե պ ի ն ե ր ը , վ ա ն ք ե ր ն ո ւ պ ա տ մ ա կ ա ն հ ո ւ շ ա ր ձ ա ն ն ե ր ը : Ի ր Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ ֊

թ ա ն շ ր ջ ա ն ո ւ մ ձ ե ռ ն ա ր կ ե լ է պ ա տ մ ա կ ա ն բ ա զ մ ա թ ի վ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի բ ա ր ե ­զ ա ր դ ո ւ մ ն ո ւ ն ո ր ո գ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը : Ն ա ի ր ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յա ն կ ե ն տ ր ո ն ո ւ մ պ ա հ ե ց

կ ր թ ա կ ա ն և ո ւ ս ո ւ ց մ ա ն մ ա կ ա ր դ ա կ ի բ ա ր ե լա վ մ ա ն գ ո ր ծ ը : Մ ի ջ ո ց ն ե ր հ ա յ-

թ ա յ թ ե ց վ ա ր ժ ա ր ա ն ն ե ր ի ն մ շ տ ա կ ա ն ե կ ա մ ո ւ տ ն ե ր ո վ ա պ ա հ ո վ ե լ ո ւ

ն պ ա տ ա կ ո վ :« .Մ ե ր ս ի ր ե ց ե ա լ ե ղ բ օ ր գ ո ր ծ ե ր ը ե ր կ ա ր ա տ ե ն պ ի տ ի յ ի շ ո լ ի ն : Պ իտ ի

չ մ ո ո ն ա ն ք զ ի ն ք ը , ի ր զ ո լ ա ր թ ա խ օ ս , զ ո լ ա ր Տ ա լ ի , հ ա ղ ո ր դ ա կ ա ն , ր ն կ ե ր ա ս է ր

ն կ ա ր ա գ ի ր ը » : Ա յս բ ն ո ր ո շ ո ւ մ ն ե ր ո վ է ր ճ ա ն ա պ ա ր հ ո ւ մ ի Ք ր ի ս տ ո ս ի րս ի ր ե ց յա լ ե ղ բ ո ր ը Ե գ ի պ տ ո ս ի Հ ա յո ց Ա ռ ա ջ ն ո ր դ Գ ե ր . Տ . Զ ա վ ե ն ա ր ք ե պ ի ս ­

կ ո պ ո ս Ջ ի ն չ ի ն յա ն ը ՝ դ ա մ բ ա ն ա կ ա ն կ ա ր դ ա լո վ Ս ր բ ա զ ա ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ի

ա ն կ ե ն դ ա ն մ ա ր մ ն ի ա ռ ջ և :Ս ր բ ա զ ա ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ի բ ա ր ձ ր հ ե ղ ի ն ա կ ո ւ թ յա ն և տ ա ր բ ե ր շ ր ջ ա ն ա կ ­

ն ե ր ո ւ մ վ ա յե լա ծ հ ե ղ ի ն ա կ ո ւ թ յա ն վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր է ի ն բ ա զ մ ա թ ի վ ց ա վ ա կ ­

ց ա կ ա ն գ ր ե ր ն ո ւ հ ե ռ ա գ ր ե ր ը ի ր վ ա խ ճ ա ն մ ա ն ա ռ ի թ ո վ ' Հ ա յ ց . Ե կ ե ղ ե ց ո ւ

ն վ ի ր ա պ ե տ ա կ ա ն Ա թ ո ռ ն ե ր ի ց , ք ո ւ յ ր Ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի պ ե տ ե ր ի ց և տ ա ր բ ե ր

պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ղ ե կ ա վ ա ր ն ե ր ի ց :

Ս գ ո ւ մ է պ ո լ ս ա հ ա յո ւ թ յո ւ ն ը , ս գ ո ւ մ է հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը , ո ր ո վ հ ե տ և ո չ և ս

է ի ր ն ձ ն դ ի ր Պ ա տ ր ի ա ր ք ն ե ր ի ց մ ե կ ը , ո ր ո վ հ ե տ և ա ս դ ե ն ա կ ա ն կ յ ա ն ք ո ւ մ ն ր ա մ շ տ ա զ վ ա ր թ , ա ն բ ի ծ ո ւ խ ո ր ա թ ա փ ա ն ց ն կ ա ր ա գ ի ր ը վ ա յե լ ե լ ո ւ հ ա ճ ո ւ յք ը չ ի

ո ւ ն ե ն ա լո ւ ա յ լ և ս :

«էջմիածին» ա մ ս ա գ ր ի խ մ բ ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն ը ի ր ս գ ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն է հ ա յտ ն ո ւ մ

Կ . Պ ո լս ի Հ ա յո ց Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յա ն ը և ա ղ ո թ ո ւ մ Բ ա ր ձ ր յա լ ի ն , ո ր Ի ր

լո ւ ս ա վ ո ր օ թ ա ր ա ն ն ե ր ո ւ մ ը ն դ ո ւ ն ի Ս ր բ ա զ ա ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ի հ ո գ ի ն :

Ա ղ ո թ ո ւ մ ե ն ք , ո ր Տ ե ր ը Ա ս տ վ ա ծ ա ր ա ր յա լ Գ ա ր ե գ ի ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն մ ա ն

բ ա զ մ ա պ ի ս ի շ ն ո ր հ ն ե ր ո վ օ ժ տ վ ա ծ Պ ա տ ր ի ա ր ք բ ա զ մ ե ց ն ի Հ ա յ ց . Ե կ ե ղ ե ց ո ւ

Ն վ ի ր ա պ ե տ ա կ ա ն Ա թ ո ռ ի ն , և ս գ ա ք ո ղ ը վ ե ր ա ց վ ի պ ա տ ր ի ա ր ք ա կ ա ն գ ա հ ի ց :

ԱՐՇԵՆ ԱԲԵՂԱ ՍԱՆՈՍՅԱՆ

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 1б7

ԿՈՍՏԱՆԴՆՈԻՊՈԼՍՈ ԱՄԵՆԱՊԱՏԻՎ ՏԵՐ ԳԱՐԵԳԻՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔԻ ՀՈՒՂԱՐԿԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ

« Բ ա յ ց ո դ [ ւ ք ս ւ ր դ ա ր ո ց ի ձ հ ռ ի ն Ա ս տ ո ւ ծ ո յ

ե ն , ե ս ո չ մ հ ր ձ ե ս ց ի [ւ ն ո ս ա մ ա հ » :( Ի մ ա ս տ Գ 1)

Ե վ ս մ ի « ո գ ի ա ր դ ա ր » Հ ր ա ժ ե շ տ տ վ ե ց , և ս մ ի ե ր ա խ տ ա վ ո ր Հ ա յր գ ն ա ց

մ ա ր մ ն ո վ փ ա ր վ ե լո ւ մ ո ր ն ա մ ե ն ե ց ո ւ ն ' բ ե ղ մ ն ա վ ո ր Հ ո ղ ի ն , Հ ո գ ի ն Հ ա ն ձ ն ե լո վ

Տ ի ր ո կ ր Ե ր կ ն ա յի ն :Ա ր դ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն է ր , ա Հ ա , շ ն չ ո ւ մ ե ր կ ա ն կ ա Հ ի շ ա տ ա կ Հ ա ն գ ո ւ ց յ ա լ ի ' Հ ա յ ց .

Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ս . Ե կ ե ղ ե ց ո ւ չ ո ր ս ն վ ի ր ա պ ե տ ա կ ա ն Ա թ ո ռ ն ե ր ի ց մ ե կ ի ' Կ . Պ ո լս ո

Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յա ն ա ր ժ ա ն ր ն տ ի ր գ ա Հ ա կ ա լ Ն . Ա . Տ ■ Գ ա ր ե գ ի ն Պ ա տ ր ի ա ր ք

Գ ա ղ ա ն & յա ն ի ա ն ձ ի մ ե կ , ո ր ի մ ա Հ վ ա ն լ ո ւ ր ը գ ո ւ ժ ե ց Կ. Պ ո լս ի Պ ա տ ր ի ա ր ­

ք ա ր ա ն ի ց ս տ ա ց վ ա ծ ա զ դ ը .« Հ ա յր ն մ ե ր Հ ո գ և ո ր և գ լ ո ւ խ ն Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ մ ե ր ո յ , ո ր ի

Թ ո ւ ր ք ի ա ' Ա մ ե ն ա պ ա տ ի ւ Տ է ր Գ ա ր ե գ ի ն Պ ա տ ր ի ա ր ք Գ ա զ ա ն ճ ե ա ն ա ւ ա ն դ ե ա ց

զ Հ ո գ ի ի ւ ր ի ձ ե ռ ս Հ օ ր ն Ե ր կ ն ա ւ ո ր ի , ի 1 0 մ ա ր տ ի , յ ա ւ ո լ ր ե ր կ ո ւ շ ա բ թ ի , ի

Ս ո ւ ր բ Փ ր կ ի չ Ա զ գ ա յի ն Հ ի լ ա ն գ ա ն ո ց , յ ո լ թ ե ր ո ր գ ա մ ի Հ ո վ ո ւ ա պ ե տ ո ւ թ ե ա ն

ի ւ ր ո յ , ի ս ո ւ գ Հ ա մ ա կ ե ա լ զ ա մ ե ն ա յն ո ր դ ի ս ի ւ ր Հ ո գ և ո ր և զ ս ի ր ե լի ս ի ւ ր » :

Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ժ ր ա կ ա ն մ շ ա կ ի ն մ ի ա յն ո ւ թ տ ա ր ի տ ր վ ե ց ( է Հ ո վ ո ւ ե լ ո լ զ Հ ո տ ս

ի ւ ր » , ք ա ն զ ի ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ո ւ ա ն դ ա ր մ ա ն ե լի Հ ի վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ը կ լա տ ե ց ն ր ա

ո ւ ժ ե ր ը , և Ն ո ր ի ն Ա մ ե ն ա պ ա տ վ ո ւ թ յո լ ն ը Հ ա ն գ յա վ ի Տ ե ր :

Մ ա ր տ ի 1 0 - ի ն Ա զ գ ա յի ն Հ ի վ ա ն դ ա ն ո ց ո ւ մ Գ ե ր . Տ . Մ ե ս ր ո պ ա ր ք ե պ ս .

Մ ո ւ թ ա ֆ յա ն ի ն ա խ ա գ ա Հ ո ւ թ յա մ բ Տ ա ն կ ա ր գ ի ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ յո ւ ն կ ա տ ա ր վ ե ց ,

ո ր ի ց Հ ե տ ո Հ ա ն գ ո ւ ց յ ա լ Պ ա տ ր ի ա ր ք Հ ո ր դ ի ն Հ ո գ և ո ր դ ա ս ի և Հ ա մ ա յն ք ա յի ն

ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ ն ե ր ի ո ւ ղ ե կ ց ո ւ թ յա մ բ տ ե ղ ա փ ո խ վ ե ց Գ ո ւ մ գ ա բ ո ւ թ ա ղ ա մ ա ­

ս ո ւ մ գ տ ն վ ո ղ Մ ա յր ե կ ե ղ ե ց ի : Մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ Կ ր ո ն ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ ք և Հ ա մ ա յն ­

ք ա յի ն մ ա ր մ ի ն ն ե ր ի խ ո ր Հ ր դ ա կ ց ո ւ թ յա մ բ ո ր ո շ վ ե ց լ ո ւ ս ա Հ ո գ ի Պ ա տ ր ի ա ր ք ի

Վ ե ր կ ի ն ռ ե մ ա ն և Թ ա ղ մ ա ն կ ա ր գ ե ր ը կ ա տ ա ր ե լ մ ա ր տ ի 1 5 - ի ն , կ ի ր ա կ ի օ ր ը :

Ա յս ը ն թ ա ց ք ո ւ մ Պ ո լս ո Հ ա յո ց Պ ա տ ր ի ա ր ք ա ր ա ն ի ն և թ ո ւ ր ք ա Հ ա յ ո ց Հ ա մ ա յն ­

ք ի ն ո ւ ղ ղ վ ա ծ բ ա զ մ ա թ ի վ ց ա վ ա կ ց ա կ ա ն ն ա մ ա կ ն ե ր ո ւ Հ ե ռ ա գ ր ե ր ս տ ա ց վ ե -

ց ի ն , ո ր ո ն ց ո ւ մ պ ե տ ա կ ա ն բ ա ր ձ ր ա ս տ ի ճ ա ն ա վ ո ր ն ե ր ո ւ բ ա ր ձ ր ա ս տ ի ճ ա ն

Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ի ր ե ն ց ա ն կ ե ղ ծ վ շ տ ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն է ի ն Հ ա յտ ն ո ւ մ Ա մ ե ն ա պ ա ­

տ ի վ Պ ա տ ր ի ա ր ք Հ ո ր վ ա խ ճ ա ն մ ա ն ա ռ թ ի վ : Ի թ ի վ ս բ ա զ մ ա թ ի վ ց ա վ ա կ ց ա կ ա ն

ն ա մ ա կ ն ե ր ի , թ ո լ ր ք ա Հ ա յ ո ւ թ յ ա ն ը և Պ ո լս ո Հ ա յո ց Պ ա տ ր ի ա ր ք ա ր ա ն ի ն է ի ն

ո ւ ղ ղ վ ե լ Ն .Ս .Օ .Տ .Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Ա Ա մ ե ն ա յն Հ ա յ ո ց Հ ա յր ա պ ե տ ի , Ե ր ո ւ ս ա ղ ե մ ի

Հ ա յ ո ց Պ ա տ ր ի ա ր ք Գ ե ր . Տ . Թ ո ր գ ո մ ա ր ք ե պ ս . Մ ա ն ո ւ կ յա ն ի , Հ ռ ո մ ի

Հ ո վ Հ ա ն ն ե ս - Պ ո ղ ո ս Բ Պ ա պ ի , Թ ո ւ ր ք ի ա յի ն ա խ ա գ ա Հ Ս ո ւ լե յմ ա ն Դ ե մ ի ր ե լի ,

վ ա ր չ ա պ ե տ Ե ս ո ւ թ Յ ը լ մ ա զ ի , Ա Մ Ն - ի ն ա խ ա գ ա Հ Բ ի լ Ք լ ի ն թ ո ն ի և ա յլ ո ց

վ շ տ ա կ ց ո ւ թ յա ն գ ր ե ր ը :

Ե ր կ ա ն կ ա Հ ի շ ա տ ա կ Գ ա ր ե գ ի ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ի վ ե ր կ ի ն Հ ր ա ժ ե շ տ ի ա ր ա ր ո ղ ո ւ ­

թ յո ւ ն ն ե ր ը ս կ ս վ ե ց ի ն շ ա բ ա թ օ ր ը , մ ա ր տ ի 1 4 — ի Կ ի ր ա կ ա մ տ ի ժ ա մ ե ր գ ո ւ թ յա մ բ :

Ծ ա յր ա գ ո ւ յն Ա ր և ե լք ի Հ ա յր ա պ ե տ ա կ ա ն Պ ա տ վ ի ր ա կ և Ա վ ս ա ր ա լի ա յի

Հ ա յո ց թ ե մ ի ա ռ ա կ ն ո ր դ Ա ղ ա ն ա ր ք ե պ ս . Պ ա լի ո զ յա ն ի Հ ա ն դ ի ս ա պ ե տ ո լ թ յա մ բ '

ժ ա մ ե ր գ ո ւ թ յա ն ը մ ա ս ն ա կ ց ո ւ մ է ի ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ա կ ա ն Ը ն դ Հ ա ն ո ւ ր փ ո խ ա ն ո ր դ

ւ Պ ա տ ղա * յ , լ է ч , л ~ 1 е А ժ , ղ . վ է а м - դ * - * * ■ * ■ “ ր ^ :1Г а I ա ն ո Տ Շ ա Հ ա ն ա ր ք ե պ ս . Ս վ ա ճ յա ն ը , Ն . Ս . 0 . Տ . Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Ա

ո " է 5 ն Լ ա ,п о Հ ա յր ա պ ե տ ի կ ո ղ մ ի ց ա ռ ա ք վ ա ծ պ ա տ վ ի ր ա կ ո ւ թ յո ւ ն ը ի Լ ^ ս հ Հւսւոպ թ ե մ ի ա ռ ա ջ ն ո ր դ Գ ե ր . Տ . Զ ա վ ե ն ա ր ք ե պ ս . Ջ ի ն չ ի ն յա ն ի ք ա վ ո ր ո ւ թ յ ա մ բ և Մ ա յր Ա թ ո ո .ի մ ի ա բ ա ն ն ե ր Հ ո գ ե շ ն ո ր հ Տ . Մ ի ք ա յե լ ծ_ վ ր գ .

Ա է ա ա ա հ յա ն ի ո ւ Տ . Ա ր չ ա կ ա բ ե ղ ա Խ ա չ ա տ ր յա ն ի մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յա մ բ , Ե ր ո ւ ս ա ղ ե մ ի Ա. Հ ա կ ո բ յա ն ց վ ա ն ք ի մ ի ա բ ա ն Գ ե ր . Տ . Շ ա հ ա ն ե պ ս . Թ ո փ ա չ ֊

,ա ն ր Ա ր և մ տ յա ն Ե վ ր ո պ ա յի Հ ա յր ա պ ե տ ա կ ա ն պ ա տ վ ի ր ա կ և Ֆ ր ա ն ս ի ա յի

հ ա յո ՛ղ ա ռ ա ջ ն ո ր դ Գ ե ր . Տ . Գ յո ւ տ ա ր ք ե պ ս . Ն ա գ գ ա չ յ ա ն ր , Պ ա տ վ ի ր ա կ ի փ ո խ ա ն ո ր դ և Լ ի ո ն ի հ ա յո ց ա ռ ա ջ ն ո ր դ Գ ե ր . Տ . Ն ո ր վ ա ն ե պ ս . Զ ա ք ա ր յա ն ը .

Մ ե ծ ի Տ ա ն ն Կ ի լի կ ի ո Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ո ւ թ յա ն ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ Գ ե ր . Տ . Հ ա ր դ ա ն

ա ր ք ե պ ս . Դ ե մ ի ր ճ յա ն ը :Մ ա ր տ ի 1 5 - ի ն , կ ի ր ա կ ի օ ր ը , հ ը ն թ ա ց ս Ս. Պ ա տ ա ր ա գ ի , կ ա տ ա ր վ ե ց

հ ա ն գ ո ւ ց յա լ Գ ա ր ե գ ի ն Р Պ ա տ ր ի ա ր ք ի Վ ե ր ջ ի ն օ ծ մ ա ն ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ը :

Ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ յա ն ը ն ե ր կ ա Է ի ն մ ի շ ա ր ք բ ա ր ձ ր ա ս տ ի ճ ա ն հ ո գ և ո ր և ա շ խ ա ր հ ի կ

ա յր ե ր , ո ր ո ն ց թ վ ո ւ մ ' Հ ո ւ ն ա ց Տ ի ե զ ե ր ա կ ա ն Պ ա տ ր ի ա ր ք Ն . Ս . Տ . Տ .

Բ ա ր դ ո ւ ղ ի մ ե ո ս Ա - ը . Հ ր ե ի ց Ր ա բ ո ւ ն ա պ ե տ Դ ա վ ի դ Ա ս ե ո ն և Կ. Պ ո լս ո

ա զ գ ա յի ն կ ր ո ն ա կ ա ն փ ո ք ր ա մ ա ս ն ո ւ թ յա ն ց ա յլ ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ ն ե ր , ն ա և

Թ ո ւ ր ք ի ա յի ն ա խ ա գ ա հ Ս ո ւ լե յմ ա ն Դ ե մ ի ր ե լի ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ ը ' Ք ե մ ա լ ե դ դ ի ն

Ա լի դ ա շ ո ղ լի ն , պ ե տ ա կ ա ն ն ա խ ա ր ա ր Զ ա վ ի գ Գ ա վ ա ք ը և ա յ լ ո ք :

Օ ր վ ա պ ա տ ա ր ա գ ի չ ն Է ր Ե գ ի պ տ ո ս ի հ ա յո ց թ ե մ ի ա ռ ա ջ ն ո ր դ Գ ե ր . Տ .

Զ ա վ ե ն ա ր ք ե պ ս . Ջ ի ն չ ի ն յա ն ը : Հ ա վ ա ր տ ՛Վ ե ր ջ ի ն օ ծ մ ա ն ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ յա ն ,

պ ա տ ա ր ա գ ի չ Ս ր բ ա զ ա ն ը հ ո ւ զ ի չ դ ա մ բ ա ն ա կ ա ն խ ո ս ե ց , ո ր ո ւ մ ը ն դ գ ծ ե ց

ե ր ա խ տ ա ր ժ ա ն Գ ա ր ե գ ի ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ի հ ո գ և ո ր , մ ա ր դ կ ա յի ն բ ա ր ե մ ա ս ն ո ւ ­

թ յո ւ ն ն ե ր ը դ ր ա ն ք ն կ ա տ ե լո վ ի բ ր և ն ո ր ո գ հ ա ն գ ո ւ ց յա լ հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ի

ն կ ա ր ա գ ր ի ա ն բ ա ժ ա ն ե լի մ ա ս ը :Ս ր բ ա զ ա ն հ ո ր խ ո ս ք ի ց հ ե տ ո Ս . Պ ա տ ա ր ա գ ը շ ա ր ո ւ ն ա կ վ ե ց մ ի ն չ և ա վ ա ր տ ,

ա պ ա Պ ա տ ր ի ա ր ք Հ ո ր մ ա ր մ ի ն ը գ ր վ ե ց Պ ա տ ր ի ա ր ք ա ր ա ն ո ւ մ , ո ր տ ե ղ ի ց

բ ա զ մ ա թ ի վ ի ն ք ն ա շ ա ր ժ ե ր ը ն թ ա ց ա ն դ ե պ ի Շ ի շ լի ի հ ա յո ց գ ե ր ե զ մ ա ն ա տ ո ւ ն ,

ո ւ ր և պ ե տ ք Է ա մ փ ո փ վ ե ր հ ա ն գ ո ւ ց յա լ Պ ա տ ր ի ա ր ք ի դ ի ն :Գ ե ր ե զ մ ա ն ա տ ա ն ը , ի ն ե ր կ ա յո ւ թ յա ն թ ո ւ ր ք ա հ ա յ մ ե ծ ա թ ի վ հ ա վ ա տ ա ց յա լ­

ն ե ր ի , կ ա տ ա ր վ ե ց Գ ե ր ե զ մ ա ն ի կ ա ր գ ը ' ն ա խ ա գ ա հ ո ւ թ յա մ բ Գ ե ր . Տ . Վ ա ր դ ա ն

ա ր ք ե պ ս . Դ ե մ ի ր ճ յա ն ի : Հ ա վ ա ր տ ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ յա ն , Ս ր բ ա զ ա ն Հ ա յր ը մ ա հ ա խ ո ­

ս ա կ ա ն կ ա ր դ ա ց , ո ր ո ւ մ մ ա ս ն ա վ ո ր ա բ ա ր ն շ ե ց , թ ե հ ա ն գ ո ւ ց յա լ Պ ա տ ր ի ա ր ք

Հ ա յր ը հ ո գ և ո ր շ ա ռ ա վ ի ղ ն ո ւ ժ ա ռ ա ն գ ո ր դ ն Է ր ի ր ա վ հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ի ա յն

ս ե ր ն դ ի , ո ր ի փ ա յլ ո ւ ն ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ ն ե ր ն ե ն Թ ո ր գ ո մ Պ ա տ ր ի ա ր ք Գ ո ւ շ ա կ -

յ ա ն ը , Ե ղ ի շ ե Պ ա տ ր ի ա ր ք Դ ո ւ ր յա ն ը , Օ ր մ ա ն յա ն Ս ր բ ա զ ա ն ը և ո ւ ր ի շ ն ե ր :

Ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ յա ն ա վ ա ր տ ի ն հ ա վ ա տ ա ց յա լն ե ր ը ծ ա ղ ի կ ն ե ր դ ր ե ց ի ն

Պ ա տ ր ի ա ր ք Հ ո ր կ ի ս ո վ չ ա փ լ ց վ ա ծ գ ե ր ե զ մ ա ն ա փ ո ս ի մ ե ջ , ո ր ը պ ե տ ք Է

ա մ բ ո ղ ջ ո ւ թ յա մ բ լ ց վ ե ր յ ո թ օ ր ե ր ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ :

Մ ե կ ն ե ց ա յս ա շ խ ա ր հ ի ց Պ ա տ ր ի ա ր ք Հ ա յ ր ը ' բ ռ ն ե լ ո վ « ճ ա ն ա պ ա ր հ

յա մ ե ն ա յն ե ր կ ր ի , ո ւ ր գ ն ա լո ց Է ա մ ե ն ա յն մ ա ր դ » ' թ ո ղ ն ե լ ո վ բ յ ո ւ ր հ ի շ ա տ ա կ ո ւ օ ր հ ն ո ւ թ յո ւ ն :

Հ ի շա տ ա կ ն ա ր գ ա ր ո լ յն օ ր հ ն ո ւ թ յա մ բ ե զ ի ց ի :

ԱՐՇԱԿ ԱԲԵՂԱ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

1 9 9 8 ԷՋՍ՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 1б9

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻ ԽՕՍՔԸ

Կ. ՊՈԼՍՈՅ ՀԱՆԳՈԻՑԵԱԼ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԳԱՐԵԳԻՆ ԳԱԶԱՆՃԵԱՆԻ

ՎԵՐՋԻՆ ՕԾՄԱՆ ԵՒ ԹԱՂՄԱՆ ԱՌԻԹՈՎ

Ս ի ր ե լի ' ս գ ա կ ի ր հ ո գ ե ւ ո ր ե ղ բ ա յր ն ե ր ե ւ ս ի բ ե ց ե ա 'լ վ շ տ ա կ ի ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ

մ ե ր , ո ր ի Կ. Պ ո լի ս ե լ ի Թ ո ւ ր ք ի ա ,

Ս ր տ ի ա ն հ ո ւ ն վ շ տ ո վ ե լ խ ո ր թ ա խ ի ծ ո վ ի մ ա ց ա ն ք Կ . Պ ո լս ո յ Հ ա յո ց

Պ ա տ ր ի ա ր ք Ա մ ե ն ա պ ա տ ի լ Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Ս ր բ ա զ ա ն Ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս ի

վ ա խ ճ ա ն մ ա ն գ ո յ ժ ը , ք ա ն զ ի ա ն ո ր ա ն վ ե ր ա դ ա ր ձ մ ե կ ն ո ւ մ ը ա յս տ ե ս ա ն ե լի

ա շ ի ւ ա ր հ է ն Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ո ւ թ ի ւ ն ը ՝ Ս ա յր Ա թ ո ռ . Ս . է ջ մ ի ա ծ ի ն ը ,

ե ւ ա ն ձ ա մ բ Մ ե ն ք կ ո ր ս ն ց ո լ ց ի ն ք լ ծ ա կ ի ց ո ւ գ ո ր ծ ա կ ի ց ե ղ բ ա յր մ ր ,

ն ա խ ա ն ձ ա խ ն դ ի ր պ ա շ տ պ ա ն մ լլ մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ ա ւ ա ն գ ո ւ թ ե ա ն ե լ կ ա ր գ ո ւ

կ ա ն ո ն ի , խ օ ս ք ի ո ւ գ ր չ ի ա ն խ ո ն Լ մ շ ա կ մ լ լ :

Ւ ր ա պ է ս , ծ ա ն ր է կ ո ր ո ւ ս տ ը , ե լ ս ո ւ գ ի մ ԷՀ է հ ա մ ա յն Հ ա յ ց • Ս . Ե կ ե ղ ե ց ի ն ,

ք ա ն զ ի Կ . Պ ո լս ո յ պ ա տ մ ա կ ա ն Ա թ ո ռ ը ե լ Թ ո լ ր ք ի ո յ մ ե ր հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը

Ս ր բ ա զ ա ն Պ ա տ ր ի ա ր ք Հ օ ր վ ա խ ճ ա ն ո ւ մ ո վ կ ը զ ր կ ո լ ի ն ի ր ե ն ց ի մ ա ս տ ո ւ ն ,

հ ե ռ ա հ ա յե ա ց ե ւ ա ն ձ ն ո լ է ր գ ա հ ա կ ա լէ ն ե լ հ ո գ ե ւ ո ր Հ օ ր մ է ն :

Ա ւ ե լ ի ք ա ն կ է ս գ ա ր է ի վ ե ր է , ո ր ա ն ձ ա մ բ կ ը ճ ա ն չ ն ա յի ն ք Ս ր բ ա զ ա ն

Պ ա տ ր ի ա ր ք Հ ա յ ր ը ՝ ի ր ս ա ր կ ա լ ա գ ո ւ թ ե ա ն օ ր ե ր է ն ս կ ս ե ա լ : Ա յն օ ր ե ր է ն ի վ ե ր

Մ ե ն ք ի ր մ է է տ ե ս ա ծ է ի ն ք Հ ա յ ց . Ե կ ե ղ ե ց ի ի ն ՛ ա ն ք ա կ տ ե լի օ ր է ն , դ ո յո լ թ ե ն ա պ է ս

շ ա ղ ա խ ո ւ ա ծ ա ն ձ ն դ ի ր հ ո գ ե ւ ո ր ա կ ա ն ը : Ա ն ց ն ո ղ յ ի ս ո լ ն տ ա ր ի ն ե ր ո ւ

ը ն թ ա ց ք ի ն ո ւ ր ա խ ո լ թ ի լ ն ն ո ւ ն ե ց ա ն ք հ ա ս տ ա տ ե լո ւ , ո ր ա ն ա յդ պ ի ս ի ն ե ղ ա լ

ի ր ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ ե ա ն ա մ ե ն ա տ ա ր բ ե ր ա ս պ ա ր է զ ն ե ր ո լ ն մ է է ե լ ա ր ժ ե ց ո ւ ց ա յն

բ ո լ ո ր պ ա շ տ օ ն ն ե ր ը , ո ր ո ն ք վ ս տ ա հ ո ւ ե ց ա ն ի ր ե ն :

Ե ր ֆ ա ն կ ա յի շ ա տ ա կ Գ ա ր ե գ ի ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ծ ն ա լ ո ւ մ ե ծ ց ա ւ Կ. Պ ո լս ո յ

կ ր օ ն ա շ ո ւ ն չ ո ւ ա ւ ա ն դ ա պ ա շ տ մ թ ն ո լո ր տ ի ն մ է ֆ : Տ ա կ ա լ ի ն պ ա տ ա ն ի ՝ ա ն

կ ա զ մ ա լ ո ր ո լ ե ց ա լ ո ւ ր ի շ կ ր օ ն ա շ ո ւ ն չ մ թ ն ո լո ր տ ի մ ը մ է է ' Ե ր ո լս ա ղ է մ ի Հ ա յո ց

Ս ր բ ո ց Յ ա կ ո բ ե ա ն ց մ ա յր ա վ ա ն ք ի ն մ է է , ո ւ ր ս տ ա ց ա լ ի ր ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ի

կ ա ր գ ը :

Ե ր ի տ ա ս ա ր դ ո ւ խ ո ս տ ո ւ մ ն ա լ ի ց վ ա ր դ ա պ ե տ , ա ն վ ե ր ա գ ա ր ձ ա լ ի ր

ծ ն ն դ ա վ ա յր ը ' Կ . Պ ո լի ս , ո ւ ր ա ճ ա կ ի ց ը ե ։ղ ա լ Գ ա ր ե գ ի ն Խ ա չ ա տ ո ւ ր ե ա ն Պ ա տ ­

ր ի ա ր ք ի : Ա յս տ ե ղ Ս . Խ ա չ դ պ ր ե վ ա ն ք ի ն ե լ ա յլ վ ա ր ժ ա ր ա ն ն ե ր ո ւ ն մ է ֆ

ծ ա ւ ա լ ե ց ո ւ ս ո ւ ց չ ա կ ա ն բ ե ղ մ ն ա ւ ո ր գ ո ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ ի ւ ն ' վ ա յ ե լ ե լ ո վ ի ր

ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր ո լ ե լ գ ո ր ծ ա կ ի ց ն ե ր ո ւ ս է ր ն ո ւ յ ա ր գ ա ն ք ը : Ե ղ ա լ Բ ա ն ի ն կ ե ն ա ց

ք ա ր ո զ ի չ ծ խ ա կ ա ն բ ա զ ո ւ մ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե լ Խ լ մ է է :

Հ ո վ ո լ ա կ ա ն ա ս պ ա ր է զ ի ն մ է է ն ո յն պ է ս ա ն ն ե ր կ ա յա ց ա ւ ո ր պ է ս

գ ո ր ծ ո լ ն ե ա յ ո ւ ե ռ ա ն դ ո ւ ն , հ ո գ ա տ ա ր հ ո գ ե ւ ո ր ա կ ա ն ն ա խ Վ ա շ ի ն գ տ ո ն ի մ է ֆ

ո ր պ է ս հ ո գ ե ւ ո ր հ ո վ ի ւ , ե ւ ա պ ա Ա ւ ս տ ր ա լ ի ո յ գ ա ղ ո ւ թ ի ն մ է է ' դ ա ռ ն ա լ ո վ ա յ դ

ն ո ր ա կ ա զ մ գ ա ղ ո ւ թ ի ն ա ռ ա ծ ի ն թ ե մ ա կ ա լ ա ռ ա ջ ն ո ր դ ը :

Ե ր կ ա ր տ ա ր ի ն ե ր վ ա ն ք է ն դ ո ւ ր ս ծ ա ռ ա յ ո լ թ ի լ ն ը ա ն ո ր մ է է բ ն ա լ

էս՚Ս-իԱԾԻՆ 1 9 9 8

Լ А ։ո ն ո ւ տ ե ն չ ր վ ա ն ա կ ա ն խ ն կ ա բ ո յր մ թ ն ո լո ր տ ի ն : Ի ր չ ն ո ւ ա զ ց ո ւ ց փ ա փ ա ք „ ն տ ո ո ւ ե ո ա ւ ւ ո ւ ս ա ր ա ր ա պ ե տ Ե ր ո ւ ս ա ղ է մ իմ ի ա բ ռ ն ա կ ի ց ե ղ բ ա յր ն ե ր ո ւ. կ ո ղ մ է ը ն ա ր ո Ա ,ց Լ Г I » ք

Հ ա յո ց ' սթ ես1 ն մ է կ ե ր ջ ա ն ի կ ե ղ ա ւ ա ն , ք ա ն զ ի զ ի ն ք ծ ն ո ղ

ր ո ւ ի ր ո ւ է ն ա հ ա տ ե լ ի ր հ ա ւ ա տ ա ր ի մ մ չ ա կ յլ եւ. ե ր կ ա ն կ ա յի -

"շ ա տ Տ կ Շ ն ? ր Հ ք Պ ա տ ր ի ա ր ք ի վ ա խ ճ ա ն ո ւ մ ո վ թ ա փ ո ւ ր մ ն ա ց ա ծ Ա թ ո ռ ի ն

բ ա ր ձ ր ա ց ո ղ զ ա յն , ո ր պ է ս Պ ա տ ր ի ա ր ք Հ ա յո ց Կ. Պ ո լս ո յ ե լ հ ո գ ե ւ ո ր հ ա յր

ԹՈւկ Ք Պ պ ս ո 7 պ ա ա մ ա կ ա ն Ա թ ո ռ ի ն վ ր ա յ ե ր կ . Պ ա տ ր ի ա ր ք ի ց ո ւ պ ը ե ղ ա ւ ո ւ

մ ն ա ց ծ ա ղ կ ե ա լ , ք ա ն զ ի ի ր գ ա հ ա կ ա լ ո ւ թ ե ա ն ո ւ թ տ ա ր ի ն ե ր ը ե ղ ա ն ա ր գ ի ւ ն ա -

լ է տ ե ւ պ տ ղ ա լի ց : Թ ո ւ ր ք ի ո յ տ ա ր ա ծ ք ի ն Վ ր ա յ մ ե ր ո ւ ն ե ց ա ծ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ն ո ւ

հ ա մ ա յն ք ա յի ն հ ա ս տ ա տ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը մ ն ա ց ի ն չ է ն ե ւ պ ա յծ ա ռ : Ի ր գ ա հ ա կ ա -

ռ ե ա ն ո ն թ ա ո ք ի ն Ս ր բ ա զ ա ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ը կ ր ց ա ւ ի ր ս է ր ն ո ւ գ ո ւ ր գ ո ւ ր ա ն ք ը

տ ա ր ա ծ ե լ ա ն խ տ ի ր ա մ ե ն ո ւ ն ե ւ ա մ ե ն ո ւ ր , Կ . Պ ո լս է ն մ ի ն չ ե ւ Թ ո ւ ր ք ի ո յ

ա յլա զ ա ն չ ր կ ա ն ն ե ր ը :Ա յս բ ո լ ո ր ի ն մ է կ ա ն մ ն ա ց է ա պ է ս հ ա լ ա տ ա ր ի մ զ ա լ ա կ ը Հ ա յ ց .

Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ս . Ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ ե ւ ա ն ո ր հ ո գ ե ւ ո ր կ ե դ ր ո ն ը ե ղ ո ղ ա ս տ ո լ ծ ա -

կ ա ռ ո յց Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս . է կ մ ի ա ծ ն ի ն : Ի ն է պ է ս Մ ե ր ե ր կ ա ն կ ա յի չ ա տ ա կ

ն ա խ ո ր դ ի ն ՝ ա ն մ ո ռ ա ն ա լի Վ ա ղ գ է ն Վ ե հ ա փ ա ռ ի ն , ա յն պ է ս ա լ Մ ե ր օ ր ո վ ա ն

բ ա զ մ ի ց ս ա յց ե լե ց Մ ա յր Ա թ ո ռ , ա չ խ ա տ ե ց ա ւ Մ ե զ ի հ ե տ , ե ղ ա ւ Մ ե ր կ ո ղ ք ի ն ,

բ ա ժ ն ե կ ի ց ե ղ ա ւ Մ ե ր ց ա ւ ե ր ո ւ ն ե ւ ո ւ ր ա խ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ ն :

Ա յս օ ր , մ ե ր ս ի ր ե ց ե ա լ ե զ բ օ ր ' Գ ա ր ե գ ի ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ի ֆ ի զ ի ք ա կ ա ն

ն ե ր կ ա յո ւ թ ե ա ն ը հ ր ա ժ ե շ տ տ ա լո ւ ա յս պ ա հ ո ւ ն , մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ Ս ր բ ո ւ թ ի ւ ն

Ս ր ր ո ց Ս . է կ մ ի ա ծ ն է ն խ ո ւ ն կ ե ւ ա ղ օ թ ք կ ա ռ ա ք ե ն ք ա ն ո ր լ ո յ ս յի չ ա տ ա կ ի ն ե լ

բ ե ղ ո ւ ն վ ա ս տ ա կ ի ն : Ս ո ւ ր բ Հ ո գ ւ ո յ մ խ ի թ ա ր ո ւ թ ի ւ ն ը կ ը հ ա յց ե ն ք Կ. Պ ո լս ո յ

մ ե ր հ ո գ ե ւ ո ր դ ա ս ո ւ ն ' Ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս ա ց , վ ա ր գ ա պ ե տ ա ց , ա բ ե ղ ա յի ց , ք ա հ ա ­

ն ա յի ց , Կ ր օ ն ա կ ա ն ժ ո զ ո վ ո յ ա ն դ ա մ ն ե ր ո ւ ն , հ ա մ ա յն ք ա յի ն մ ա ր մ ի ն ն ե ր ո լն ե ւ

հ ա մ ա յն հ ա ւ ա տ ա ց ե ա լ մ ե ր զ ա ւ ա կ ն ե ր ո ւ ն ՛հ ա մ ա ր : Կ ՚ա զ օ թ ե ն ք , ո ր Ա մ ե ն ա ­

բ ա ր ի ն Ա ս տ ո ւ ա ծ Ի ր ե ր կ ն ա յի ն ե ր ա ն ա կ ա ն խ ա զ ա զ ո ւ թ ե ա ն մ է կ հ ա ն գ չ ե ց ն է

Պ ա տ ր ի ա ր ք Ս ր բ ա զ ա ն Հ օ ր հ ո գ ի ն ո ւ զ ա յն ղ ա ս է մ ե ր լ ո ւ ս ա ւ ո ր ն ա խ ն ի ն ե ր ո ւ ն

չ ա ր ք ի ն : Թ ո ղ մ ի շ տ պ ա յծ ա ռ մ ն ա յ Կ . Պ ո լս ո յ Հ ա յո ց Պ ա տ ր ի ա ր ք ա կ ա ն Ա թ ո ռ ը :

« Թ ա դ ա ւ ո ր ե ր կ ն ա ւ ո ր , զ Ե կ ե ղ ե ց ի ք ո ա ն շ ա ր ժ պ ա հ ե տ ՛, ե լ զ ե ր կ ր ս լա գ ո լ ս

ա ն ո լ ա ն դ ք ո ւ մ պ ա հ ե ա ՛ ի խ ա ղ ա ղ ո ւ թ ե ա ն . Ա մ է ն » :

1 5 Մ արտի 1 9 9 8 ի Ս. էկմ իա ծին

ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ

1 9 9 8 1-.0.Ս՜ՒԱԾհՆ Р-Գ 171

ՎԵՀԱՓԱՌ ՀԱՅՐԱՊԵՏԻ ՔԱՐՈԶԸ'ՄԱՅՐ ՏԱՃԱՐՈԻՄ' «ՏՆՏԵՍ Ի ԿԻՐԱԿԻ»-ԻՆ

(15 ւքսւրսփ 1998 թ.)

Մ ե ծ ի Պ ա հ ո ց ա յս կ ի ր ա կ ի ն մ ե ր Ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ ե ջ ծ ա ն ո թ է ո ր պ ե ս « Տ ն տ ե ս ի

կ ի ր ա կ ի » , ո ր ո վ հ ե տ և ք ի չ ա ռ ա ջ ա յս բ ե մ ի ց կ ա ր դ ա ց վ ե ց ա վ ե տ ա ր ա ն ա կ ա ն մ ի

ա յն պ ի ս ի հ ա տ վ ա ծ ՛Հ ո ս կ ա ս ի Ա վ ե տ ա ր ա ն ի ց , ո ւ ր պ ա տ մ վ ո ւ մ է ր Ա ն ի ր ա վ

տ ն տ ե ս ի ա ռ ա կ ը : Ե ս ա յ դ ա ռ ա կ ը չ ե մ վ ե ր լ ո ւ ծ ե լ ո ւ ա յս օ ր , բ ա յ ց ց ա ն կ ա ն ո ւ մ ե մ

ա ռ ա կ ի կ ե ն տ ր ո ն ա կ ա ն գ ա ղ ա փ ա ր ը ձ ե ր ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յա ն ը հ ա ն ձ ն ե լ և ա յդ

ի մ ա ս տ ի լ ո ւ յ ս ի տ ա կ վ ե ր ա կ ո չ ե լ և ա ռ Ա ս տ վ ա ծ գ ո հ ո ւ թ յ ո ւ ն մ ա տ ո ւ ց ե լ

Գ ա ր ե գ ի ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ի ա յն վ ա ս տ ա կ ի հ ա մ ա ր , ո ր ը ն ծ ա յե ց Ա ս տ ծ ո ւ ն մ ե ր

Ե կ ե ղ ե ց ո ւ և մ ե ր հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ծ ա ռ ա յո ւ թ յա ն մ ի ջ ի ց :

Տ ն տ ե ս !Ո վ է ն ա : Ո վ է լ ո ր լ ի ն ի , ա ն կ ա խ ի ր պ ա շ տ ո ն ի ց , դ ի ր ք ի ց > ս ե ռ ի ց , ա մ ե ն

ի ն չ ի ց ա ռ ա ջ ն ա մ ա ր դ է : Ե վ մ ա ր դ ' ն շ ա ն ա կ ո ւ մ է տ ն տ ե ս : Տ ն տ ե ս ը ա յն ա ն ձ ն

է , ո ր ս տ ա ն ձ ն ո ւ մ է մ ի բ ա ն ա ն ե լո ւ և հ ա շ ի վ է տ ա լի ս ն ր ա ն , ո ւ մ ի ց ս տ ա ց ե լ

է ա յ գ պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ը : Ա վ ե տ ա ր ա ն ո ւ մ մ ի խ ո ս ք կ ա ր , ո ր շ ա տ

խ ո ր ո ւ ն կ ի մ ա ս տ ո ւ ն ե ր : Տ ա ն տ ե ր ը կ ա ն չ ո ւ մ է ի ր տ ն տ ե ս ի ն և ա ս ո ւ մ . « Տ ո ւ ր

զ հ ա մ ա ր տ ն տ ե ս ո ւ թ հ ա ն ք ո » Լ ՚Լ ո լ կ . Ժ Զ 2)ա տ ո ւ ր ք ո կ յա ն ք ի պ ա ր տ ա ­

կ ա ն ո ւ թ յա ն հ ա շ ի վ ը : Մ ե զ ա ն ի ց յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ի ն գ ա լ ո ւ է ա յ դ հ ա ր ց ո ւ մ ը :

Ա յ ղ հ ա ր ց ո ւ մ ը մ ե ն ք տ ա լի ս ե ն ք մ ե զ ա մ ե ն ա ն գ ա մ , ե ր բ մ ե ն ք ա ն դ ր ա դ ա ռ ն ո ւ մ

ե ն ք , թ ե մ ե ն ք ո ՞ վ ե ն ք : Հ ո ղ ը , ո ր ի ց ծ ն վ ո ւ մ ե ն ք , մ ե ՞ ն ք ե ն ք ս տ ե ղ ծ ե լ , ո ՛ չ :

Ժ ա մ ա ն ա կ ը , ո ր ի մ ե ջ ա պ ր ո ւ մ ե ն ք , մ ե ՞ ն ք ե ն ք ս տ ե ղ ծ ե լ , ո ՛ չ : Կ յա ն ք ը , ո ր

ա պ ր ո ւ մ ե ն ք ' ո ' չ , շ ն ո ր հ ն ե ր ը , կ ա ր ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , ո ր բ ն ա ծ ի ն ո ւ ն ե ն ք , մ ե ՞ ն ք

ե ն ք ս տ ե ղ ծ ե լ , ո ՛ չ : Ա յ լ Ա ս տ վ ա ծ :Ն ր ա տ ո ւ ր ք ն է : Մ ե ր պ ա ր տ ք ն է ո չ թ ե տ ա ղ ա ն դ ս տ ե ղ ծ ե լ , ա յլ տ ա ղ ա ն դ

մ շ ա կ ե լ : Հ ո ղ ը ո չ թ ե փ չ ա ց ն ե լ , ա յ լ հ ո ղ ի ց կ յա ն ք դ ո ւ ր ս բ ե ր ե լ : ժ ա մ ա ն ա կ ը ո չ

թ ե ա ն ի մ ա ս տ ս պ ա ռ ե լ , ա յ լ ա յն պ ե տ ք է ի բ ա ր ի ն օ գ տ ա գ ո ր ծ ե լ : Մ ա ր դ ը

Տ ի ե զ ե ր ք ի մեջ տ ն տ ե ս ն է կ յա ն ք ի Պ ա ր գ և ի չ ի , Ա ս տ ո ւ ծ ո : Ե վ ն ա , ո վ կ մ ո ռ ա ն ա

ի ր Տ ի ր ո ջ ը , ն ա ի ն ք ը կ փ ո ր ձ ի դ ա ո ն ա լ ա ս տ վ ա ծ , բ ա յ ց ա ր ա ր ա ծ ը չ ի կ ա ր ո ղ

դ ա ո ն ա լ ա ր ա ր ի չ : Ա ր ա ր ի } !ւ Ա ր ա ր ի չ է , ա ր ա ր ա ծ ը ՝ ա ր ա ր ա ծ , և ա ր ա ր ա ծ ի

մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն ը ի ր ա ր ա ր չ ի պ ա տ կ ե ր ը , տ վ ա ծ բ ա ր ի ք ն ե ր ը ա պ ր ե լ , ա ր ժ ե ց ն ե լ ո ւ

բ ա ր ի ք ի վ ե ր ա ծ ե լն է , ի ր ը ն տ ա ն ի ք ի , հ ա ս ա ր ա կ ո ւ թ յա ն , ա զ դ ի , Ա ս տ ո ւ ծ ո

հ ա մ ա ր : Ս ա է ա յս կ ի ր ա կ ի ի օ ր վ ա խ ո ր հ ո ւ ր դ ը : Տ ե ս ե ք , փ ա կ է Մ ա յր խ ո ր ա ն ը ,

ո ր պ ե ս զ ի ա մ ե ն մ ե կ ը ի ր հ ո գ ո ւ մ ե ջ ս և ե ռ ի , ի ր կ յա ն ք ի վ ր ա կ ե ն տ ր ո ն ա ց ն ի ի ր

մ ի տ ք ը :Մ ե ծ ի Պ ա հ ո ց 4 0 օ ր ե ր ը ա մ բ ո ղ ջ ա շ խ ա ր հ ի ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւ մ հ ա տ ո ւ կ շ ր ջ ա ն

է , ո ւ ր մ ա ր դ ն ի ր մ ա ս ի ն է մ տ ա ծ ո ւ մ , ո չ թ ե խ ո ս ո ւ մ ո ւ ր ի շ ի մ ա ս ի ն : Բ ա ՜վ է

խ ո ս ե ն ք ո ւ ր ի շ ն ե ր ի մ ա ս ի ն , խ ո ս ե ն ք մ ե զ հ ե ՛տ , ա յս պ ա հ ի ն , ե ր բ մ ե ն ք տ ն տ ե ս

ե ն ք մ ե ր կ յ ա ն ք ո ւ մ և ո չ թ ե կ յա ն ք ի տ ե ր ը : Ո ՞ վ է կ ա ր ո ղ ա ց ե լ հ ա վ ե ր ժ ա ց ն ե լ

ի ր կ յա ն ք ը ժ ա մ ա ն ա կ ի մ ե ջ : Կ յա ն ք ը հ ա վ ե ր ժ ա կ ա ն է ժ ա մ ա ն ա կ ի ց վ ե ր ե ղ ո ղ

ա ր ժ ե ք ն ե ր ո վ : Ա յս մ տ ա ծ ո ւ մ ն ե ր ն ա յս օ ր ձ ե զ ե մ փ ո խ ա ն ց ո ւ մ Ս . Ա վ ե տ ա ր ա ն ի ց

և մ ե ր հ ա յր ե ր ի ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն հ ա վ ա տ ք ի ո ւ ս ո ւ ց ո ւ մ ն ե ր ի ց և ո ւ զ ո ւ մ ե մ ա յս

ճ շ մ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի լ ո ւ յ ս ի տ ա կ տ ե ս ն ե լ մ ե ր ս ի ր ե լի , ա ն մ ո ռ ա ն ա լ ի Կ. Պո լ ս ի

Պ ա տ ր ի ա ր ք ի հ ի շ ա տ ա կ ը : Ն ա ի ր ա մ բ ո ղ ջ 7 0 - ա մ յա կ յա ն ք ը ա պ ր ե ց ի ր

Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ծ ա ռ ա յո ւ թ յա ն մ ե ջ : Կ. Պ ո լս ի ե կ ե ղ ե ց ա ս ի ր ա կ ա ն , ա վ ա ն դ ա պ ա շ տ ,

ե կ ե ղ ե ց ա կ ե ն տ ր ո ն կ յա ն ք ի մ թ ն ո լ ո ր տ ո ւ մ մ ե ծ ա ց ա վ և ա պ ա ի ր հ ո գ և ո ր ,

, . I... ծ ա ռ ա ն ա կ ա ն կ ա զ մ ա վ ո ր ո ւ մ ը ս տ ա ց ա վ Ե ր ո ւ ս ա ղ ե մ իի մ ա ց ա կ ա ն , " ձ է ձ շ Հ ի ա յն ս ո ւ ր բ \ ա „ Խ ր է մ ե շ , ո ւ ր մ ե ր Հ ա յո ց կ ր ո ն ա ր ո ւ յր ր ի վ ա ր ժ ա ր ա ն շ : Ն ր ա կ ա յն ք շ ա ր ժ և ո ր վ ե ց ե ր ե ք

Պ? " * : 2 Տ 5 Զ ! Ա յ Հ Ա ո տ վ ա ծ ն ր ա ն Հ ա ր ց է տ ա լ ի ս . . Տ ո ւ ր ղ Հ ա շ ի լ ր ն ա գ ա վ ա С ; Ե , ն ա ա ս ե լ ո լ է Ա ս տ ծ ո ւ ն . Ո վ Տ ե ր , ե ս գ ո ր ծ ե ց ի ե ր ե ք

1 ա գ ա վ ա ո ն ե ր ո ւ մ ' վ ա ն ք ի , վ ա ն ա կ ա ն մ թ ն ո լո ր տ ի մ ե չ , Հ ո վ վ ա կ ա ն , վ ա ր չ ա -

և ա ն ծ ա ռ ա յո ղ ա կ ա ն կ յա ն ք ի մ ե չ և դ ա ս տ ի ա ր ա կ չ ա կ ա ն , կ ր թ ա կ ա ն ո լ ո ր տ ո ւ մ :

Ն ա ե ո ա վ վ ա ն ք ի մ ե չ ի ր ս կ զ ր ն ա կ ա ն կ յ ա ն ք ո ւ մ ' Ե ր ո ւ ս ա ղ ե մ ո ւ մ , ա պ ա ի ր

ե ւ ա ն օ ի վ ե ր չ ի ն չ ր ի ն ի ն Կ . Պ ո լս ո Պ ա տ ր ի ա ր ք լ ի ն ե լ ո ւ ց ա ո .ա չ դ ա ր ձ յա լ

Ե ո ո ւ ս ա ղ ե մ գ ն ա ց և ա յն տ ե ղ Պ ա տ ր ի ա ր ք ի ց Հ ե տ ո ա մ ե ն ա կ ա ր և ո ր պ ա շ տ ո ն ն

ս տ ա ն ձ ն ե ց ' ո ր պ ե ս լո ւ ս ա ր ա ր ա պ ե տ Ս ր ր ո ց Հ ա կ ո ր յա ն ց վ ա ն ք ի : Ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , Հ ա վ ա ք ա կ ա ն ա ղ ո թ ք ը , ծ ի ս ա կ ա ն ա վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ը ն ր ա

Հ ա մ ա ր ա պ ր ո ւ մ է ր : Ե ս Հ ի շ ո ւ մ ե մ ն ր ա ն Հ ի ս ո ւ ն տ ա ր ի ն ե ր ի ց ի վ ե ր , ե ր ր դ ե ո .

ս ա ր կ ա վ ա գ է ր - ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի կ ա ր գ ն ո ւ կ ա ն ո ն ը , ա պ ր ո ւ մ ն ե ր ը ն ա մ ե ծ ա պ ե ս գ ն ա Հ ա տ ո ւ մ է ր և ս ի ր ո ւ մ է ր Հ ա յո ց Ե կ ե ղ ե ց ո ւ

ծ ե ս ը և ա վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ը :Ն ա գ ո ր ծ ե ց Հ ո վ վ ա կ ա ն , վ ա ր չ ա կ ա ն , կ ա զ մ ա կ ե ր պ չ ա կ ա ն , ժ ո ղ ո վ ր դ ա ն վ ե ր

կ յա ն ք ո վ : ի ր ր և Հ ո վ ի վ Ա Մ Ն ֊ ո ւ մ , ա պ ա Ա վ ս տ ր ա լի ա յո ւ մ , ո ւ ր տ ա ր ի ն ե ր

շ ա ր ո ւ ն ա կ ծ ա ռ ա յե ց ' կ ա զ մ ա կ ե ր պ ե լո վ ա յդ թ ե մ ը :Ն ր ա կ յա ն ք ի ե ր ր ո ր դ շ ր ի ն ա կ ը ե ղ ա վ կ ր թ ա կ ա ն - դ ա ս տ ի ա ր ա կ չ ա կ ա ն

գ ո ր ծ ը ; Ն ա Կ. Պ ո լս ի Ս. Խ ա չ Դ պ ր ե վ ա ն ք ի տ ե ս ո ւ չ ը ե ղ ա վ , ո ւ ս ո ւ ց ի չ '

բ ա զ մ ա թ ի վ դ պ ր ո ց ն ե ր ո ւ մ : Ն ա ի ր կ յա ն ք ի վ ե ր ջ ի ն ո ւ թ տ ա ր ի ն ե ր ն ա ն ց կ ա ց ր ե ց

կ . Պ ո լս ո ւ մ մ ի շ տ ա ր թ ո ւ ն , ո ր Հ ա յ ց . Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ի ր ա վ ո ւ ն ք ն ե ր ը չ կ ա պ տ վ ե ն

թ ո ւ ր ք ա կ ա ն ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն ց կ ո ղ մ ի ց : Ք ա ն ի ա ն դ ա մ ն ե ր ն ա ի ր ձ ա յն ը

բ ա ր ձ ր ա ց ր ե ց ո ր ո շ ա ն ա ր դ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն կ ա տ մ ա մ բ , ո ր ո ն ք գ ո ր ծ ա դ ր վ ո ւ մ

է ի ն թ ո ւ ր ք ա կ ա ն ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն կ ո ղ մ ի ց ' ո ր պ ե ս ճ ն շ ո ւ մ մ ե ր Հ ա մ ա յն ք ի վ ր ա :

Ե վ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը պ ա յծ ա ռ ո ւ շ ե ն պ ա Հ ՚ե ց ի ր օ գ ն ա կ ա ն Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ի և

ն ա և ա շ ի ա ր Հ ա կ ա ն ն վ ի ր յա լ ա ն գ ա մ ն ե ր ի Հ ե տ : Ա Հ ա վ ա ս ի կ մ ի տ ն տ ե ս ո ւ ­

թ յ ո ւ ն : Ա ս տ վ ա ծ ի ր ե ն կ յա ն ք տ վ ե ց , ի ր ձ ե ռ ն ա դ ր ո ւ թ յ ա ն շ ն ո ր հ ի վ ե կ ե ղ ե ց ա ­

կ ա ն պ ա շ տ ո ն տ վ ե ց և ն ա ա յ դ պ ա շ տ ո ն ը ա ր ժ և ո ր ե ց , ի մ ա ս տ ա վ ո ր ե ց , ա յս օ ր

ն ե ր կ ա յա ն ո ւ մ է Ա ս տ ո ւ ծ ո ' խ ղ ճ ի պ ա ր տ ք ը կ ա տ ա ր ա ծ Հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ի

Հ ա ն դ ա ր տ Հ ո գ ի ո վ , և մ ե ն ք չ ե ն ք մ ո ռ ա ն ա ն ր ա Հ ի շ ա տ ա կ ը : Ե վ ա յս օ ր Հ ո գ ե -

Հ ա ն գ ս տ յա ն ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ յա մ բ և Հ ե տ ա գ ա յի ն Հ ա տ ո ւ կ Հ ա ր գ ա ն ք ո վ բ ա ր ձ ր

կ պ ա Հ ե ն ք ն ր ա Հ ի շ ա տ ա կ ը : Վ ե ր չ ա պ ե ս ն ա ե ղ ա վ ա յս տ ե ղ , մ ե ր ա զ գ ի

ք ր ի ս տ ո ն յա ծ ն ն դ ա վ ա յր ի մ ե չ, ի Ս . է չ մ ի ա ծ ի ն :Ն ա ե ղ ա վ մ ի շ տ Հ ա վ ա տ ա ր ի մ ա յս Ս . Ա թ ո ռ ի ն : Ա յս տ ա ր ի մ ի ա յն ե ր կ ո ւ

ա ն գ ա մ ա յց ե լ ե ց ' Հ ա կ ա ռ ա կ ի ր ա ռ ո ղ չ ա կ ա ն վ ի ճ ա կ ի ն , և ի ր Հ ո գ ո ւ մ ե չ զ գ ո ւ մ

է ր ա յն խ ո ր Հ ո ւ ր դ ը , ո ր կ ա պ վ ա ծ է Ս . է չ մ ի ա ծ ի և ն ր ա Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց

Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ո ւ թ յա ն ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յա ն ը :Մ ե ն ք ա յս օ ր ա ղ ո թ ո ւ մ ե ն ք ա յս տ ե ղ մ ե ր մ ի ա բ ա ն ո ւ թ յա ն ա ն գ ա մ ն ե ր ի և մ ե ր

բ ո լ ո ր Հ ա վ ա տ ա ց յա լ ժ ո ղ ո վ ր դ ի Հ ե տ , ո ր Ա ս տ վ ա ծ ն ր ա Հ ո գ ի ն ե ր ա ն ա կ ա ն

խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն մ ե չ ը ն դ ո ւ ն ի : Ե վ Կ . Պ ո լս ո Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յա ն ը մ ա ղ թ ո ւ մ ե ն ք ,

ո ր լ ի ն ի ա մ ր ա ց ո ւ մ , զ ա ր գ ա ց ո ւ մ , Հ ո գ և ո ր ծ ա ռ ա յո ւ թ յա ն մ ե չ Հ ա ռ ա չ դ ի մ ո լ -

թ յ ո ւ ն ' վ ա ս ն Հ ո գ և ո ր վ ա յե լմ ա ն և բ ա ր ի ք ի ն Թ ո ւ ր ք ի ո Հ ա յո ց մ ե ր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն ,

ո ր ա յն ք ա ն կ ա պ վ ա ծ է Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն ի ր ա մ բ ո զ չ կ յ ա ն ք ո վ : Ա ս տ վ ա ծ թ ո ղ պ ա Հ ի

կ ե ն դ ա ն ի ա յս ա ն ք ա կ տ ե լի կ ա պ ը ա ն ձ ի , ը ն տ ա ն ի ք ի և մ ե ր մ ե ծ ր ն տ ա ն ի ք ի '

Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ս ո ւ ր բ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն , փ ա ռ ք Հ ա վ ի տ յա ն ս

Հ ա վ ի տ ե ն ի ց . ա մ ե ն :

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 173

ՎԵՀԱՓԱՌ ՀԱՅՐԱՊԵՏԻ ՆԱՄԱԿԸ ՖՐԵԴԵՐԻԿՈ ՄԱՅՈՐԻՆ

Ն ո ր ի ն Ս ո ւ ր բ Օ ձ ո ւ թ յո ւ ն Տ . Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Ա Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը ,

Մ ե ծ ի Տ ա ն ն Կ ի լի կ ի ո Ա ր ա մ Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ց տ ե ղ ե կ ա ց վ ա ծ լ ի ն ե լ ո վ

Կ ի ս լր ո ս ո ւ մ Ս բ . Մ ա կ ա ր Հ ա յկ ա կ ա ն պ ա տ մ ա կ ա ն վ ա ն ք - ե կ ե ղ ե ց ի ն Հ յո ւ ր ա ն ո ց ի

վ ե ր ա ծ ե լ ո ւ թ ո ւ ր ք ա կ ա ն ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ո ր ո շ մ ա ն մ ա ս ի ն , փ ե տ ր վ ա ր ի 1 2 -

ի ն ն ա մ ա կ Հ ղ ե ց Յ Ո Ւ Ն Ե Ս Կ Օ - ի գ լխ ա վ ո ր տ ն օ ր ե ն Ֆ ր ե գ ե ր ի կ ո Մ ա յո ր ի ն :

Ն ա մ ա կ ո ւ մ Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ն ի ր ր ն դ վ ղ ո ւ մ ն է ա ր տ ա հ ա յտ ո ւ մ ա յդ

ո ր ո շ մ ա ն դ ե մ և խ ն դ ր ո ւ մ պ ր ն . Մ ա յո ր ի մ ի ջ ա մ տ ո ւ թ յո ւ ն ը , ո ր պ ե ս զ ի ա ր գ ե լ վ ի

ծ ր ա գ ր ի ի ր ա կ ա ն ա ց ո ւ մ ը :

Ս բ . Մ ա կ ա ր Հ ա յկ ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի ն Կ ի պ ր ո ս ի ա մ ե ն ա հ ի ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ց է '

կ ա ռ ո ւ ց վ ա ծ 4 - ր դ դ ա ր ո ւ մ : Ա յն ս ր բ ա վ ա յր է ե ղ ե լ Հ ա զ ա ր ա վ ո ր ո ւ խ տ ա ­

գ ն ա ց ն ե ր ի Հ ա մ ա ր : Ե կ ե ղ ե ց ո ւ տ ա ր ա ծ ք ո ւ մ ե ն գ տ ն վ ո ւ մ ս ր բ ե ր ի շ ա տ

գ ե ր ե զ մ ա ն ն ե ր :

Մ Ա Մ Լ Ո Դ Ի Վ Ա Ն Մ Ա Յ Ր Ա Թ Ո Ռ Ի

174 Р-ԳԱՋՍ՜ԻԱԾՒՆ 1 9 9 8

վ ե հ ա փ ա ռ հ ա յ ր ա պ ե տ ի հ ե ռ ա գ ի ր ը

ԷԴՈԻԱՐԴ ՇԵՎԱՐԴՆԱԶԵԻՆ

Նորին Սրբուհուն Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը փետրվարի 1 1 ֊ հն հետևյսղ հեռագիրն է հղել Վրաստանի Հանրապետության նախագահ Ա ուա րդ Շևարդնաձեին' նախագահի դեմ գործված մահափորձի աոիթով:

ԶԵՐԴ ՎԱԵՄՈԻԹՅՈԻՆՊՐՆ.ԷԴՈԻԱՐԴ ՇԵՎԱՐԴՆԱԶԵՆԱԽԱԳԱՀ ՎՐԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Թ Ի Ֆ Լ Ի Մ

Մ ե ծ ա ր գ ո ն ա խ ա գ ա հ և ս ի ր ե լի ր ա ր ե կ ա մ ,

Ս ր տ ի խ ո ր ց ա վ ո վ և ը ն դ վ զ ո ւ մ ո վ ա յս օ ր ի մ ա ց ա ն ք Ձ ե ր ա ն ձ ի դ ե մ գ ո ր ծ վ ա ծ

ա յս ե ր կ ր ո ր դ վ ա յր ա գ ս պ ա ն ո ւ թ յա ն փ ո ր ձ ի մ ա ս ի ն :

Խ ս տ ի վ դ ա տ ա պ ա ր տ ո ւ մ ե ն ք կ ա տ ա ր վ ա ծ ա յս բ ի ր տ և ա ն մ ա ր դ կ ա յի ն

ա ր ա ր ք ը •’Հ ա զ ա ր փ ա ռ ք Ա ս տ ծ ո ւ ն , ո ր դ ա ր ձ յա լ ա ն վ տ ա ն գ դ ո ւ ր ս ե կ ա ք ա յս բ ի ր տ

ա ն մ ա ր դ կ ա յի ն մ ա հ ա փ ո ր ձ ի ց :

Ա ղ ո թ ո ւ մ ե ն ք մ ե ր ե ր կ ն ա վ ո ր Հ ո ր ը , ո ր Ի ր Ա ք յլ հ ո վ ա ն ի պ ա հ ի Ձ ե ր և Ձ ե ր

ս ի ր ե լի հ ա յր ե ն ի ք ի , մ ե ր հ ա ր և ա ն և բ ա ր ե կ ա մ Վ ր ա ս տ ա ն ի վ ր ա :

Մ ե ր Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ս ո ւ ր բ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ և Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս բ .

է չ մ ի ա ծ ն ի ա ն ո ւ ն ի ց հ ա յտ ն ո ւ մ ե ն ք Ձ ե զ և վ ր ա ց ե ղ բ ա յր ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն մ ե ր

ս ր տ ա գ ի ն մ ա ղ թ ա ն ք ն ե ր ը և ջ ե ր մ հ ա մ ա կ ր ա ն ք ն ո ւ ս ե ր ը : Թ ո ղ խ ա ղ ա ­

ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ա պ ա հ ո վ ո ւ թ յո ւ ն ը և ա ր դ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ը ծ ա ղ կ ե ն և բ ա ր գ ա վ ա ճ ե ն

Վ ր ա ս տ ա ն ո ւ մ , ո ր պ ե ս զ ի բ ա ր օ ր ո ւ թ յա ն և զ ա ր գ ա ց մ ա ն ճ ա ն ա պ ա ր հ ո վ ա ռ ա ջ

գ ն ա ս ի ր ե լի Վ ր ա ս տ ա ն ը ի ր ա ն կ ա խ հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա մ բ , ի ր ա զ գ ա յի ն

Ե կ ե ղ ե ց ի ո վ և ի ր ա զ ն ի վ ժ ո ղ ո վ ո ղ ո վ :

Ս իրո ո ղ ջ ո ւ յն ն ե ր ո վ և հ ա յր ա կ ա ն ջ ե ր մ զ գ ա ց մ ո ւ ն ք ն ե ր ո վ '

Ա ղ ո թ ա ր ա ր '

ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ

.... ոո «МЮРЫШЛ -1.14 «=»տ. 1 Չ Չ 8

ՀԱԿՈԲ Պ Ա ՏՐԻԱ ՐՔ ՆԱԼՅԱՆ

ՔԱՐՈԶ' ՀԱՅՈՑ ՍՈԻՐԲ ՎԱՐԴԱՆԱՆՑ ՀԱԶԱՐ ԵՐԵՍՈՒՆՎԵՑ ՎԿԱ ԶՈՐԱՎԱՐՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ,

ՈՐՈՆՔ ԶՈՀՎԵՑԻՆ ՄԵԾ ՊԱՏԵՐԱԶՄՈՒՄ

« Բ ա յց ա րդա րների հ ոգին երն Ա ստ ծու ճեոք ին

են, և մա/էը չ ի մոտ ենա լու ն ր ա ն ց » /Ի մ ա ս տ . Գ 1 / :

Եթե իմացական հոգա անմահության մասին խոսելու լինենք, /ապա/' բոլոր հոգիները, ըստ Աստվածային շնորհի, անմահ են: Ուստի Արիստոտելը երկինքը և իմացական հոգին հավիտենական է անվանում: Օգոստինոսն ասում է, թե մարդու հոգին անմարմին է ըստ Աստծու պատկերի: Որոգինեսն ասում է, թե հոգին հավիտենական է և անմահ: Դամասկացին ասում է, թե /այն/ իմացական կամքով և անձնիշխանությամբ զարդարված է: Նյուսացին ասում է. «/Հոգին/ ընդունակ է իմաստությանը, աոաքինի շնորհներին, Աստծուն տեսնելու երանու­թյանը և բոլոր բարի գործերին»: Սուրբ Բարսեղն ասում է. «Բոլոր կենդանիներին տիրող և իշխող»: Կոռնելիոսն ասում է. «Ինչպես որ բոլոր առարկաները գերազանցապես կան Աստծու մեշ, այնպես էլ մարդու մեշ, որովհետև մարդը հոգով է ամբողշը կրող հանդիսանում, որ բոլոր առարկաների պատկերները իր մեշ ձևավորում է, ինչպես հայելու մեշ»: Արիստոտելն ասում է. «Մարդու հոգին ևս բնությամբ ամենակարող է, ինչպես Աստված, թեպետ ամեն ինչ չէ, որ կարող է կատարել, ինչպես Աստված», որովհետև /մարդը/, ըստ Դավիթ փիլիսոփայի, չի կարող մատներով շոշափել երկինքը և ըստ Նյուսացու' չի կարող իր ստվերից փախչել:

Այլև հոգին է կառավարում մարմինը և ամբողշը ամփոփում իր մեշ, ինչպես Աստված ամբողշացնում է աշխարհը իր բոլոր մասերով /հանդերձ/: Աստված, որպես Հայր' իմացական միտքն է, որպես Որդի! մտքի ծնունդ խոսք, և որպես Սուրբ Հոգի' կամք և բարության բխում: Այսպես և մարդու հոգին ճանաչում է իրեն և ուրիշին, ըստ մտքի ծնում է խոսք և կամքով անձնիշխան է:

Արդ, թեպետ ըստ վերը նշվածի համեմատվում են բոլոր մարդկանց հոգիները, բայց ոչ բոլոր հոգիներն /են համեմատվում/ ըստ շնորհի և ըստ հանդերձյալ երանության, որի համար էլ' «Բոլոր արդարների հոգիներն Աստծու ձեռքում են» /Իմաստ. Գ 1/, որոնք ազատ են դժոխքի հավիտենական տանշանքից, որը երկրորդ մահ է համարվում: Եկեղեցին էլ, Սուրբ Գրքից այս հատվածը հարմար գտնելով, շատ անգամ ընթերցում է ի պատիվ մարտիրոսների, որոնց թվում և ի պատիվ սրբոց Վարդանանց:

Ա. Եթե մահը հոգու բաժանումն է մարմնից, /Քրիստոսի / վկաների հոգիները բաժանումից հետո միանում են Աստծուն, այսինքն Աստծու ձեռքում են գտնվում, որովհետև Աստված իր զորությամբ պահում է նրանց հոգիները, որպեսզի հավիտյան չմահանան: Թեպետ դատապարտվածների հոգիներն անմահ են, սակայն ոչ թե երանության մեշ են, այլ թշվառության, ոչ թե Աբրահամի գոգումն

1998 ՔԱՐՈԶ' ՀԱՅՈՕ ՍՈՒՐԲ ՎԱՐԴԱՆԱՆՑ» Р-Գ 177

են, այլ թաղված են դժոխքում: «Իսկ ոչ ոք նախասահմանվածներին իմ ձեռքից չի կարող հափշտսւկել»,-ասում է Տերը /Հովհ. ժ 28/:

Р, Մարտիրոսների կողմից Քրիստոսի համար կրած մահը նրանց չի չարչարում, այլ լցնում է հաճությամբ: «Ուրախանում եմ Քրիստոսի համար իմ կրած նեղությունների վրա Ա չեմ զարհուրում»: Ուստի Աստվազգյացը* ուրա­խությամբ էր գնում դեպի առյուծների ժանիքը, կոտորածը, մահը: «Գազանները իմ վրա էին գալիս, ֊ասում էր,- Ա ես միայն Քրիստոսի համար էի ուրախանում»: Եվ նրա համար հոգու ելնելը մարմնից առանց ցավի էր: Ուստի Սուրբ Իլարիոնը մահվան ժամանակ մխիթարում էր մարմնին Ա արիացնում հոգին' ասելով. « ԴոՂրս եկ, հոգի, դո՞ւրս եկ, ահա ութսուն տարի է, որ ծառայում ես Աստծուն, Ա դեռ երկնչո՞ւմ ես մահվանից»: Նույնն է ասվում /Ոաբելոնի/ երեք մանուկների /պա­րագային/, երբ հրեշտակը իջավ-կանգնեց Ազարիայի կողքին, թոթափեց հուրը նրանց վրայից և «կրակի բոցն ամենևին չէր տանջում նրանց» /Դան. Գ 49-50/:

Ադամն ու Եվան մերկ էին և Աստծու առաջ կանգնելիս չէին ամաչում, որովհետև ամաչեցնող մեղքեր չունեին: Այսպես էլ Վարդանանք, արևապաշ­տությունը, /որպես/ մեղքերի պատրանք իրենց աչքի առաջ ունենալով, ինչպես սուգի ժամանակ' մեղքերը ստուգապես և կամավոր զղջմամբ ապաշխարեցին և /դրանցից/ մաքրվեցին, և հետո սկսեցին պատերազմ մղել և հաղթող դուրս եկան սատանայի որոգայթներից, ինչպես երգում է ասվում. «Հակառակորդների դեմ արիացած' քաջությամբ, խաբեության վրեժը լուծելու /համար/, այլ դավանանք­ներին պատասխանելու մեջ իմաստուններ և ամբարիշտների /նկատմամբ/ հատուցմամբ արդարադատներ, /Քրիստոսի կողմից պսակված զինվորները/» /Շարակնոց, Վաղարշապատ, 1888, էջ 431/: .

Գ. Արդարների հոգիները կռվի ժամանակ Աստծու ձեռքում են, և սատանան' մահ բերողը, չի կարող մոտենալ նրանց. «Ահա ամեն ինչ տալիս եմ քո ձեռքը, բայց նրա հոգուն չդիպչես» /Հոբ Р 6 / : 'Ինչպես Աստված ժանգը և կապարը կրակին է մատնում և-նրան պատվիրում, որ ոսկու կշոին ու պայծառությանը չդիպչի: Եվ /Աստված/ նրանց փորձեց որպես ոսկին քուրայի մեջ:

Այսպես. Աստված փորձեց Սուրբ Վարդանանց' կրակապաշտ Հազկերտ արքայի ձեռքը տալով նրանց ունեցվածքն ու հարստությունը, այլև ժամանա­կավոր կյանքը, և թույլ չտվեց մերձենալ նրանց հոգիներին, որովհետև նրանց հոգիները իր ձեռքում էին, ովքեր մարմնով և արյամբ մարտնչեցին չարի դեմ: Մարմնով վիրավորվածները մահացու վիրավորեցին Ռելիարին /հմմտ. Ռ Կոր. Ջ 15/: Այստեղ պատշաճում է. «Հզոր մարդիկ, որոնք խաղում էին կրակի հետ... կխառնվեն իրար հրապարակներում: Նրանց տեսքը կրակե լամպերի նման է, և նրանք փայլակի պես այս ու այն կողմ են գնում...» /Նավում Բ 3-4/:

Սոկրատեսը Պողոսի մասին ասում է, թե «Սատանայի հետ ինչպես մի թռչունի հետ է խաղում /Հոբ Խ 24/, և բազմիցս սաստելով նրան' հալածված հեռացնում էր, և նրա գլուխը ոտքերի տակ ջախջախում»:

Դ. Մեր սուրբ վկաները վախկոտներ չէին, այլ առաքելական կուռ զենքերով զինված մտան քաջության մեծ հանդեսի մեջ /Եփես. Ջ 13/, որովհետև Աստված ևս նոր տուն կառուցողներին, այգի -տնկողներին, թուլասիրտներին ու

* Նկատի ունի Սուրբ Իգնսւսփոս Աստվածազգյացին:

178 Р-Գ <ЦЧПР ՊԱՏՐԻԱՐՔ ՆԱԼՅԱՆ 1 9 9 8

վախկոտներին թույլ չէր տալիս պատերազմ գնալ /Р Օրենք Ի 5 -9 /: Մեր վկաները գիտեին, որ մարմնի երկրավոր շինվածքը քանդելու հետ մեկտեղ Աստծու անձեոագործ շինվածքը ունեն հավիտենական երկնքում: Եվ /իրենց/ ընտանիքները այգու պես հոգալով /«Կինդ պիտի լինի վայելուչ որթատունկի պես» /Սաղմ. 6ԻԷ 3 /' նրանց, որպես հրեշտակներին հավասար քույրեր ենունենալու երկնքում:

Եվ իմանալով, որ իրենց պատերազմը Աստված է մղում, անվարան քաշությամբ արհամարհեցին մահը: Ըստ Արիստոտելի, «վիշտ կրելու ժամանակ անվեհեր եղան ե բոնավորի սպաոնալիքները արհամարհեցին' գերադասելով լավ ձԱով մեոնելը, քան վատ ձևով ապրելը»: Այսպես էին ասում Մակաբայեցի վկաները. «Քաշությամբ մեոնենք ե. անուն ու֊հոգի ժաոանգենք: Տեր Աստված տեսնում է, թե ինչպես ենք չարչարվում մեր այս պայքարում, Նա իր գթասրտու­թյունը ցույց կտա իր ծւասսների նկատմամբ» / В Մակաբ. է 5-6/:

Մակաբայեցիները /Հին/ ուխտի, իսկ վարդանանք Հիսուս Քրիստոսի Ավետարանի և նրա հարսի' Եկեղեցու սիրո համար իրենց անձերը մահվան մւստ- նեցին: /Եվ/ թող ոչ ոք չասի, թե սրանք ինչ-որ ժամանակ թիկունքները /դեպի թշնամին/ դարձրեցին: Ասենք, որ թեև ըմբիշները ախոյանի հետ պայքարելիս երբեմն գետին են գցվում, բայց այնուամենայնիվ' հաղթող են դուրս գալիս: /Այս նմանողությամբ էլ/ Հեսուն, զորքով կեղծ փախուստի ժամանակ հետ շրշվեց' թշնամուն հալածելու համար. «Դարանակալները մտան Գայի Ա /հրով/ այրեցին /ա յն/» /Հեսու Ը 19/: Մի իմաստուն փախուստ էր այս, որովհետև թագավորը այն զինվորին է առավել սիրում, որը խուսափելով մարտից' հետո հետ է դաոնում և ախոյանին մահվան մատնում, որովհետև նա, ով թիկունքը ցույց չտվեց /հակառակորդին/' հաղթանակ ձեոք չբերեց: Մայրը հիվանդացած և ապա առող­ջացած որդուն աոավել է սիրում, քան աոողշին: Կամ էլ, այգեպանը /նախկի­նում/ փշոտ և /այժմ/ պտղաբերող այգին աոավել է սիրում, քան փշոտ ու անպտղաբեր չհղածը: Եվ կրտսեր որդին ասաց. «Այգի չեմ գնում», սակայն զղշալով' գնաց, և /ավագ որդին/, որ ասաց. «Գնում եմ»' չգնաց /Մտթ. ԻԱ 28- 31/:

Այսպես է, կարծես թե, այս վկաների համար ևս, որովհետև ովքեր անգիտությամբ թիկունքները /թշնամուն/ դարձրին, գիտությամբ հետ դաոնալով' պատրանքները պատրանքով քանդեցին և հաղթեցին:

Ե. Մեր վկաների հոգիները Աստծու Տեոքում էին, ինչպես մանուկը մոր և սնուցչի գրկում: «Ես Եփրեմին վերցրի իմ բազուկների վրա» / Օսեե. ԺԱ 3/: «Հովիվը իր գաոներին կրելու է իր ծոցում» /Եսայի 1ս 11/, «Ինչպես մատանին է մատին և կնիքը սրտին /դրված/» /Երգ. Ը 6 /: Կամ ինչպես /մի/ թուղթ, որ գրչի ձեռքում է, որ ինչ կամենա, կարող է նրա վրա գրել. «Ահա ձեռքերի ափերի մեջ գծագրեցի քո պարիսպը» /Եսայի ԽԹ 16/:

Այսպես. Խաչյալ Քրիստոսն իր ձեռքով գրեց իր ընտրյալների /անուները/, ոչ թե գամերով, այլ իր արյան թանաքով, որպեսզի գերագույն սերը նրանց մեջ կնքեր և իր շնորհներով նրանց հաստատեր: Կոոնելիոսն ասում է. «Ինչպես հիվանդն է հմուտ բժիշկի ձեռքում, այնպես էլ արդարների հոգիները զորավոր Աստծու ձեռքում են»: «Տիրոշ ձեռքն ինձ վրա զորավոր եղավ» /Եզկ. Գ 15/:

-1998 ք ա տ ՛ <цепа ււււՒք*ր վարդանանց- Р-Գ 1 7 9

Դարձյալ. Ինչպես շուշանները, վարդերը և /մնացած/ ծաղիկներն են բուրում հոտոտողի ձեոքում, այսպես Ա Աստծու ձեոքում /գտնվող/ արդարների հոգիները Նրա հոտոտելիքներին անուշահոտությամբ են բուրում: Ղևոնդյանց /քահանա­ների/ մասին է ասված, թե Ձեր արյան հեղումից անուշ հոտ բուրեց երկնքում, «և Տեր Աստված հոտոտեց անուշ բույրը» /Ծննդ. Ը 21/: Կամ էլ՝ ինչպես կավը բրուտի ձեոքում, որ ինչպես կամենում, /այնպես էլ/ ձևավորում ու հրով թրծում է, կամ ինչպես սուրը զինվորի ձեոքում, որով ինչպես կամենում պատերազմում է:

«Ընդունիր այս սուրբ սուսերն իբրև Տիրոջ կողմից տրված պարգև, որովհետև դրանով ես ոչնչացնելու բոլոր թշնամիներին» / Բ Մակ. ԺԵ 16/:

Ուրեմն մեր քաշ զորավար Քրիստոսը իր ձ՚եոքն առավ Սուրբ Վարդանանց և նրանցով հանդուգն սատանային պարտության մատնեց: Սոկրատեսն ասում է. «Ք ո պատերազմի մեշ Տերն է մտնում, պատերազմում և հաղթությունը քեզ է վերագրում: Քո մարտը Աստծու մարտն է, քո պատերազմը' Քրիստոսի պատե­րազմը: ինչի՞ց ես վախենում, վերցրու քո զենքը և գնա մարտնչելու, քո պատերազմը Նա է մղում, Ով պարտվել չգիտի»:

Ջ- Մահը նրանց չմոտեցավ, որովհետև նահատակների հոգիները անմահ պահված են Աստծու ձեոքում, թեպետ անզգամների աչքին մահացած են թվում, որովհետև մահվամբ ննջեցին, և ոչ թե մահացան. «Իսկ արդ, նրանք, որ ննջեցին ի Քրիստոս, կորա՞ն արդյոք» /Ա Կոր. ԺԵ 18/: «Երանի այն մեռելներին, որոնք... ննջեցին ի Տեր, որովհետև հանգստացան իրենց տքնությունից» /Հայտ. ԺԴ 13/: Որ սերմերի նմանողությամբ' ձմոանը մեռնում են, իսկ գարնանը' բազմապատիկ պտուղներով հարություն առնում:

Քանի որ բռնավորների տանջանքները մինչև նրանց հոգիներին չեն հասնում, /որովհետև/ ընկույզի կեղևն էին կոտրում և ոչ թե միջուկին վնասում: Անաքսարքոս փիլիսոփան կրետացի բռնավորից սանդահարվելու ժամանակ ասում էր. «Սանդահարի՛ր, սւսնդահարի'ր այդ Անաքսարքոսի պարկը, քանի որ ոչ ոք չի կարող Անաքսարքոսի ն սանդահարել»: Սուրբ Հակոբն ասում է. «Երկաթը որքան մուրճով ծեծվում է, չի վնասվում, այլ ավելի է ամրանում»: Դարձյալ, թեպետև մահը զարհուրելիների մեջ ամենազարհուրելին է. սակայն քաջասիրտ վկաների համար ծ աղբ ու կատակ էր թվում, որովհետև դեպի մահն էին գնում որպես հարսանիքի ուրախության, և այն քրիստոնյաների համար կատակ է, «Ո'վ մահ, քո մահկանացուն կնքվեց» /հմմտ. Ա Կորնթ. ԺԵ 54/:

Դարձյալ գեհենի տանջանքների /մասին/, որը երկրորդ մահն է և չէր մոտենում վկաներին, չէր մոտենում նաև խղճմտանքի չար տանջանքը, որն անքուն որդ է համարվում, որի մասին Բեռնարդոսն ասում է. «Վախենում եմ խոցող որդից և կենդանի մահից: Վախենում եմ ընկնել մահը կենդանացնողի և կյանքը մահացնողի ձեռքը»: Սա է երկրորդ մահը, որ սպանելով չի սպանում, որպեսզի հավիտյան չմեռնեն. «Մարդիկ մահը պիտի փնտրեն, բայց չպիտի գտնեն...» /Հայտ. Թ 61: Եվ արդարները հավիտյան կմնան:

Այսպիսի կյանքը գերադասեցին մեր վկաները, մեռելոտի մորթին հեռու գցեցին, կեղևը կոտրեցին և մարմնի բանտից դուրս եկան, աքսորի վերջին հասան, նավահանգիստ ժամանեցին, հաղթության պսակը հանդիսադրից ընդունեցին, բեռի ծանրությունը թոթափեցին, մարմնից՝ կատաղած երիվարից ցած իջան, քայքայիչ տնից ազատվեցին, հիվանդություններին վերջ մւվեցին, ազատվեցին

1 8 0 Р-Գ ՀԱԿՈԲ ՊԸՏՐԻԱՐՔ ՆԱԼՅԱՆ 1998

նավաբեկ ո ւթյա ն որոգայթներից, բնությանը արժանին հատուցեցին և նախնական /վիճակին/ ու վերին փաոքին վերադարձան:

է . /վարդանանք, որ/ պարսից հրապաշտ ամբարիշտների աչքին մեոած էին երևում, հոգով էլ մեոած կարծվեցին, բայց մեր վկաների հույսը լի էր անմա­հությամբ, որովհետև սակավ ինչ տանջվելով մեծ երանությունը գտան հավիտենական կյանքի: Կապարը տվեցին և ոսկի աոան, անզգամների աչքին մեոան և Աստծու աչքում կենդանի մնացին, որովհետև Աստծու բարեկամները չեն մահանում, այլ ննջում են, երբ քուն է տալիս իր սիրելիներին: Մեր բարեկամ Ղազարոսը ևս ննջեց:

Ջանանք, որ մենք ևս նրանց մահով մահանանք և հավիտենական կյանքը վաստակենք: Բւսղաամի նման ասենք. «Մեոնենք արդար մարդկանց հետ» /Թվոց ԻԳ 10/ և չասենք' Սամսոնի նման. «Թող մեոնեմ այս այլազգիների հետ» /Ղևտ. ԺՋ 30/: Սամսոնի նման էլ պիղծ Սյունյաց վասակ իշխանն ասաց, որ Սեբաստիայի քաոասուն մանուկներից մեկի օրինակով դուրս եկավ լճից և մտավ կորստյան մատնոդ տաք տունը և զրկվեց երկու կյանքերից էլ: Մանիքեոսի նմանողությամբ կ կենդանի տիկ հանվեց և չարաչար /մահով/ մեոավ, և սա նրա համար հավիտենական մահ եղավ, որ է ըստ Հոգու:

Իսկ հազար երեսունվեց վկաները պատվական մահն ընդունեցին Քրիստոսի համար և Նրա հետ միասին թագավորում են երկնքում, Ում' Հոր և Սուրբ Հոգու հետ միասին վւաոք հավիտյանս հավիտենից: ԱՄԵՆ:

Գրաբարից թարգմանեց'

ՀՐԱՅՐ ԴՊԻՐ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԸ

1 9 9 8 ՔԱՐՈԶ* ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՔԱՌԱՍՆԵՐՈՐԴ. Р-Գ 181

ՍՒՄԵՈՆ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԵՐԵՎԱՆՑԻ

ՔԱՐՈԶ' ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՔԱՌԱՍՆԵՐՈՐԴ ՕՐԸ ԵՐՈԻՍԱՂԵՄԻ ՏԱՃԱՐ ԳԱԼՈԻ ՄԱՍԻՆ

« Ե ր բ ն ր ա ս ր բ ա գ ո ր ծ մ ա ն օ ր ե ր ը լր ա ց ա ն , ն ր ա ն

ա ա ր ա ն Ե ր ո ւ ս ա ղ ե մ ' Տ ի ր ո է ը ն ե ր կ ա յա ց ն ե լո ւ .

Համար»/'Լուկ. Я 22 / :

Աստծու հրամ՜անով Մովսհսն Իսրայելին օրենք տվեց, թե' «Ե րբ կինը ծնում է, պետք է տանը յոթ օր նստի, ոչ մ՜ի մ՜աքուր թանի ձեռք չտա, իսկ յո թ օր հետո զոհերով պիտի գնա սրրարան և քահանայի ձեռքով մսւքրվի»/հմմտ . Դ.ևտ. Ժ Բ /: Ա յն պատնաոով է, որ մահացածների դին անմ՛աքուր Է համ՜արվում, և , համաձայն նրանց օրենքի, որ երբ դիպչում Էին մեռածների մարմնին, ժողովրդից դուրս Էին մնում մեկ օր' չմոտենալով սրբարանին: Մահացած մանկան մարմինը յո թ օր պահվում Էր մոր մոտ: Հաստատվեց նաև ա յն, թե յո թ օր պիտի պահվի, հետո' մաքրվի: Ուրեմն Քրիստոս և /Ի ր /մ ա յր Մարիամը թ եև անմեղ Էին և կարիք չունեին օրենքի/հղանալը, հոգևորվելը և աստվածանալը համաժամանակ Էր, քանի որ հղությունը անսերմ Էր և անապական, իսկ հղացումը իսկապես կենդա­նութ յուն /: /Քրիստ ոս/չէր եկել խափանելու/օրենքը/, ա յլ լրացնելու: Ա յն իրա­գործեց' վերցնելով օրենքի ծա նրութ յունը, որ տվեց թերիներին և այն կատարողներին: Ապա ասաց. «Եկե՞ք ինձ մոտ բոլոր կարոտյալներդ..., քաղցր է լուծն ի մ »/հ մ մ տ . Մատթ. ԺԱ 2 8 - 3 0 / : Ի՛սկ ըստ Պողոսի' «Ի ն չ որ անհնար էր օրենքին, որ/մա րմնի պատնսւոով/ տկարանում էր, Աստված/հնարավոր դարձ­ր ե ց / ' առաքելով Իր Որդուն» /Հ ո ո մ . Ը 31: Մտավ օրենքի մ եշ , որպեսզի արդարացվեն նրանք, ովքեր օրենքի տակ են: Եվ սրա համար հանձն առավ տանար գնալ' իր հաստատած օրենքն իրականացնելու: Ա յնուհետ և կատարվելու է այն օրենքը, թե' «Ա մ են արու զավակ, որ արգանդ է բացում, /Տիրոջ համար/ սուրբ պիտի կ ո չվ ի » /Ղ ուկ. Р 2 3 / : Իսկ Եգիպտոսում, երբ Աստված զոհեց եգիպտա­ցիների անդրանիկներին և խնամեց իսրայելացիներին, օրենք հաստատեց, թե' «Իսրա յելի բոլոր անդրանիկ զավակներին՛, մարդ թե անասուն, ինձ նվիրաբերիր, որովհետ և իմն ե ն » /Ե լք . ԺԲ 21: Եթե Քրիստոս ժամանակավոր մոր և հավիտենականության մեջ Հոր անդրանիկ զավակն էր, ապա եկավ տանար Հայր Աստծուն նվիրաբերվելու, որպեսզի ա յդ օրենքը ևս իրագործվի:

Ապա հաշտության և խաղաղության միջնորդ էր լինելու Հա յր Աստծու և մա րդու մ ի ջև , ուստի մ եր /մ ա ր դ կ ա յի ն / բնութ յունից ի բր և անարատ ընծա նվիրաբերվեց Հորը, որպեսզի մեզ հետ հաշտեցնի, և ինքն իբրև գլուխ ինքն իրեն, և մ ե զ , որպես իր անդամները, պիտի ընծա յի Հորը: Ըստ ա յն մ , թե մտավ ա ննյութեղեն օրենքով: Մարդկության կողմից ընծա յվեց որպես մա րդ, իսկ Աստծու կողմից' Աստված: Ա յնուհետ և Եզեկիելի մա րգա րեությունը պիտի

1 8 2 Р-Գ иигыгь ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ եՐեՎԱՆՃՒ 1 9 9 8

կատարվի' բացելով տանարի փակված դուռը. որը մարդուն նշան էր երկնքից, к ո „ ացվհց Քրիստոսով: Դրա համար ասում է . «Նրա սրբագործման օրերը լրացան »/Ղ ուկ- Р 22/= Ուրեմն, մենք ամեն տարի այս օրը փառավորում, օրհնում к տոնում ենք Քրիստոսի գալուստը տանար, քանի որ մ եզ համար բարերա­րություններ к օգտակարություններ արեց: Ազատեց օրենքի ծանրությունից к տկարությունից' կոչելով այն կատարյալ ու թեթև օրենք: Որպես բարձրյալ к ա ն դ ր ա ն ի կ զա վա կ'մեզ ընծայեց Հայր Աստծուն և հաշտեցրեց նրա հետ: Բացեց երկնքի դուոը. որ փակված էր մեր առաջ, և հրավիրեց մեգ այնտեղ: Բայց այս հին մովսեսադիր տոնը հռչակվեց կենդանիների պատարագ, ըստ ա յնմ' «Տա լ զույգ տատրակներն իբրև զոհ, կամ աղավնու երկու ձԱ ւգեր»/% ւկ. Р 2 4 / : Առանց հրի լույս է հիշվում, ըստ ա յն/խ ոսքի/' «Որպես լույս հայտնվեցիր հեթանոսների մ ե շ» : Բոլորը շահերով և մոմերով դուրս էին գալիս դիմավորելու: Բայց մեր քրիստոսադիր տոնը այդպիսի անբան զոհերի փոխարեն հանդիսավոր հրավա­ռություն ունի : Որի պսւտնաոն այն է, ինչպես ասացինք, «Քրիստոս եկավ թերի մնացած օրենքը լրա ցնելու»/Մ ա տ թ. Ե 1 7 / : Իսկ մեր այս նոր տոնը այն կենդանական, անբանական к անկատար զոհը փոխարինեց նշմարիտ Աստվածային և կատարյալ պատարագով: Մեծ հրավառություն է լույսը, ըստ Տիրոշ /խոսքի/' «Եկա երկրի վրա կրակ գցելու»/Ղ ուկ. Ժ Բ -49/, քանի որ կրակն ունի լույս և հուր: Այսպես Քրիստոս և ' լույս է, և ' հուր: Արժանիներին լույս к կյանք է , խյկ անարժաններին՝ հուր к տանջանք: Որի համար к մ եզ կրակն ավանդվեց, որովհետև երկուսն էլ հաստատվելու են: Ա յս տոնի օրը կրակը երկու մասի է բաժանվելու, լույսն առանց ա յրելու, և կրակի բոցն առանց լո ւյս ի : Լույսն արդարների համար է , իսկ այրող բոցը, որը սոսկ կրակ է ' մեղավորների: Ըստ այնմ Տիրոջ ձայնը կրակի մեջ բաժանում է բոցը:

Ուրեմն և մենք այս տոնին անասուններին զոհելու փոխարեն նշմարիտ և անարատ Քրիստոսի պատարագն ենք մատուցում к , որպես միջնորդ ունենալով Մարիամի անբիծ տատրակը' լույսը ձեռքում к կրակը ա ռջևում, մոտենում ենք երկնավոր Հորը և խնդրում, որպեսզի փրկի կրակից և լույսին արժանացնի: Հրաշափառ այս տոնին հիշատակվում է նաև երանելի Սիմեոն ծերունին, ինչպես Ավետարանն է ասում. «Մ ի մարդ կար Երուսաղհմում, որի անունն էր Սիմեոն, որն արդար էր к Աստվածավախ»/Ղուկ. Р 2 5 /:

Առաքյալների և մարգարեների խոսքն Աստծու խոսքն էր, ինչպես Աստվածա­շունչն է ասում' «խ ոսում էին Աստծուց ստացած և Նրանից ներշնչվա ծ»: Ըստ Պողոսի' «Մ եր խոսքը մարդու խոսք չէ , այլ նշմարիտ Աստծու խոսք»: Դրա համար նրանից գովաբանվածը Աստծուց է , ինչպես ասում է . «Ա յր ն արդար է ր ....» , և ա յլն: Թեպետ Ադամից հետո եղան արդարներ, ինչպես Ն ոյը, Աբրահամը և այլն, որոնք Սուրբ Հոգու ա զդեցությա մբ իմանալով Քրիստոսի գալուստը և նրա փրկությունը' փափագում էին տեսնել, բայց չկարողացան տեսնել, ըստ այն խոսքի, թե' « Ք ե զ են սպասում արդարները»: Իսկ սա/Սիմեոնը/ցանկացավ տեսնել և տեսավ, ըստ ա յնմ, թե' «Տեսան իմ աչքերը քո փ րկությունը»/Ղ ուկ. Р 3 0 / : Նոսյն Հոգին, որ նրանց մտքի վրա էր ազդում, բնակված էր նրա /Սիմեոնի/ մեջ, ըստ ա յնմ, «Հո գի ն սուրբ էր նրա մ եջ»/Ղ ուկ . Р 2 5 / : Այս Հոգին, որ Քրիստոսի գալուց առաջ միայն մխիթարիչ էր համարվում, խոստացավ Սիմեոնին, թե' «Մահ չես տեսնի, մինչև տեսնես նրա ն»/Ղուկ. Р 2 6 / , /ասում է, հրաման էր ստացել Սուրբ

1998 ՔԱՐՈԶ* ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՔաաՍՆեՐՈՐԴ. Р—Գ 183

Հ ո գ ո ւց /: Հասնելով էսայիի այն խոսքին, թե' «Ահա կույսը կհղիանա к որդի կծնի », սրտի խորքից հառաչանքով ասում է . «Երանի՜ այն ժամանակին, երբ այս կլինի, к երանի՜ այն աչքերին, որ տեսնելու են »:

Այսօր քառասնօրյա կուսածին մանուկ Հիսուս եկավ տանար: Հոգին ավետում էր նրան/Սիմեոնին/, թե արի' к տես քո փափագածին: Ինչպես որ Գիրքն է ասում.

«Հո գո վ տանար եկսւվ»/Ղուկ. Р П I '•Ն ոյը ևս արդար էր, ըստ այն խոսքի, որ վկայեց Աստված, թե՝ «Մարդկային

ցեղի մեշ միայն քե'զ գտա արդար իմ հանդեպ»/Ծննդ. է 1 / : Նա կամեցավ տեսնել այս օրը к այս փրկությունը, բայց չտեսավ, ըստ այն խոսքի, թե՝ «Շատ մարգա­րեներ к արդարներ կամեցան տեսնել к չտեսան»: Ա յլ միայն դրա նշանը ամպի մեշ երևացող աղեղն էր: Նոյը կոչվեց երանելի,.որովհետև մահվամր հանգստաց­րեց նրանց, ովքեր իր ժամանակում էին: Նա ՜եղավ երանելի կենդանիների к մեռելների մեշ' ավետարանելով փրկություն к երա նություն, համաձայն այն խոսքի, թե' «Ուրեմն արձակիր», այսինքն' մարդկային ազգի երկմտության կապը քանդի'ր և ստ եղծի'ր/քո/ փ րկությունը, քանի որ «Տեսա ն իմ աչքերը քեգ՝ Փ րկչի դ»: Նա տեսավ աղեղն ամպի մեշ. սա իր գրկում ընդ.ււնեց Փ րկչին: Ն ոյն աշխարհի նախահայրն էր' ըստ մա րմնի, իսկ սա' ըստ հոգևոր հավատքի ընդլայնման: Աստված իր ժամանակում փրկեց Նոյին և բաժանեց նրան ազգերից' համաձայն Իր բարկության խոսքի, իսկ Սիմեոնին բաժանեց ժամանակից և ազգերից' համաձայն իր փրկության խոսքի. «Ի մ աչքերը տեսան քո փրկությունը»:

Աբրահամը ևս արդար էր: Իսկ Աստված փառավորելու համար Աբրահամից մեծը չգտավ: Նա պահեց Աստծու օրենքը և Աստծուն բարեկամ կոչվեց: Կամեցավ տեսնել այս փրկությունը, բա յց միայն Իսահակի փրկության համար որպես նշան տեսավ խոյը ըստ այն խոսքի, թե' «Ձ եր հայր Աբրահամը ցանկացավ տեսնել իմ /աշխարհ գա լու/օրը, տեսավ և ուրա խ ա ցա վ»/Հովհ. Ը 5 6 / : Նա էր նշմարիտ Փրկիչն աշխարհի: Նա ընդունեց իր վրանում, սա' իր գրկում: Նրա ավետիքն

Իսահակի համար էր, սրանը' ողշ սերունդների: •Մովսեսը ևս արդար էր : Նա փարավոնի Աստված անվանվեց այնքան

/ժա մա նա կ/, մ ի ն չև որ Աստծու հրամանատուն եղա վ, ըստ ա յնմ , թե' «Թ ո ՞ւյլ տուր, որպեսզի ննշեմ ա յնտ եղ»: Նա և' «Ի մ ծաոա Մովսեսը հեզ է » : Նա ցանկա­ցավ տեսնել' ըստ այս խոսքի. « Ք ո երեսը ցո'ւյց տուր ին ձ»: Իսկ նրան ասաց, «Ի մ երեսը ոչ մեկը չի կարող տ եսնել»: Սիմեոնը եղավ ականատես, գրկեց ու փրկվեց

հոգևոր մահից:Դավիթը ևս արդար էր. «Ըստ իմ սրտի գտա թա վթին, որ կատարելու էր իմ

ողշ կա մքը»: Նա կամեցավ տեսնել այս փրկությունը, ըստ ա յնմ , թե՝ «Աստված, իմ անձը ծարավի է քեզ, երբ գաս, երևալու եմ ք ե զ »: Կամեցող Աստված եկավ

Սիմեոնի մոտ և բազմեց նրա գրկում:Հովհաննես/Մկրտիչը/ ևս արդար էր, քանի որ արժանի եղավ մկբտելու Տիրո­

ջը: Նա ճանաչեց, տեսավ և վկա յեց, թե' «Ահա Քրիստոս' Գառն Ա ստ ծո լ»/Հով հ . Ա 1 / : Բայց նա Քրիստոսից առաջ չէր , ա յլ /Քրիստ ոսին/ ժամանակակից, և չվկա յեց, մ ինչև ընդունեց երկնքից վկայություն, ըստ այն խոսքի' «Որն ուղարկեց ինձ մկրտելու, նա ասաց ի ն ձ ...» : Եվ վկայում էր ծածկաբար. «Ա յն , որ իմ ետևից է գա լու...»: Եվ հրաժարվում էր նրա գլխին ձեռքը դնելուց: Սիմեոնը ծեր էր, իսկ Քրիստոս' մանուկ: Դ եռևս ոչ մեկից չէր վ կա յվել: Ինքը ծեր էր և մանուկից

1 8 4 Р-Գ ингып. ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ է>Րէ>Վ.ԱՆՑԻ 1 9 9 8

փրկություն էր խ նդրում, к համարձակությամբ քարոզում էր' նրան Տեր ևԱրձակիչ խոստովանելով:

Նրա մայր Մարիամը к հայր Հովսեփը ևս արդար էին, տեսան к Տանաչեցին նրան, բայց հետո ամենից աււսւջ Սիմեոնը հայտնեց նրա Աստվածությունը: Ավետարանն ասում է , թե' «Ն րա ծնողները զարմացել Էին»/Դ .ուկ. Р 3 3 / : Նա/Սիմեոնը/օրհնեց նրա հորն ու մորը к իրեն' ըստ Ավետարանի: Ա յս Սիմեոնը սերովրեներից ավելի վեհա գույն գտ նվեց, որովհետև նրանք թևա սքողյա լ ծածկեցին իրենց երեսները, իսկ նա գրկեց և օրհնեց մանկան պես: Նա ավետարանեց կենդանիներին և մեռելներին' լինելով ավետարանիչներից սւռաչ: Դրա համար ասում է . «Ո ւրեմն ա րձա կիր», այսինքն' տեսա, հավատացի և քարոզեցի ողշերին: «Ո ւրեմն արձակի'ր և հրաման տուր, որպեսզի գնալով մեռելներին ևս քարոզեմ և ավետարանեմ: Արձակի՛ր, ով Դու կապող Տեր, ահա տեսա ինչպես կապեցիր, նույնպես և արձակիր, քանի որ քեզ էի սպասում»: Դրա համար է ասում. «Սիմեոնը մի մարդ է ր » : Նա հատուկ էր և նմանը չունեցող: Բոլորը զարմացել 1;ին նրա վրա, քանի որ գալիս-անցնում էր մահը, բայց նրան չէր մոտենում: Մեռնում էին որդիներն ու թոռները, իսկ նա կենդանի էր: Սա նշան էր այն բանի, թե՝ «Ո վ բարձրացներ, նա էր հաստատողը»: Կնքված գիրք էր, ըստ տեսիլքի, թե' «Ով բացեր, նրանն էր /լինելու/թագավորությունը»:

Գրաբարից թարգմանությունը՛

ՀՐԱ Ն Տ ՍԱՐԿԱՎԱԳ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆՒ

1 9 9 8 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ Р-ЫГЬГС Р-Գ 185

ԿՍՐԵՆ ՄԱԹԵՎՈՍՅԱՆՊատմական գիտությունների թեկնածու

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԹԵՄԵՐԸՊ Ա Տ Մ Ո Ի Թ 6 Ո Ի Ն Ե Վ Ա Ր Դ Ի Ա Կ Ա Ն Ո Ի Թ 6 Ո Ի Ն

Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Աոաջինը 1996 թ. մայիսի 30-ի պաշտոնագրով, որը վերնագրված է «Հայրապետական տնօրինութիւն Հայաստանի Հանրսւպետութիւնում Հայաստանեայց Եկեղեցու թեմական կա- ոուցուածքի նոր դրութեան մասին», վերափոխեց Հայաստանի ներքին թեմական կաոուցվածքը' այն համապատասխանեցնելով երկրի նոր վարչական (մարզային) բաժանմանը Ա ելնելով պատմական նախադրյալներից նախկին չորսի փոխարեն ստեղծվեցին 8 թեմեր, որոնք հետևյալներն են.

Արարատյան Հայրապետական թեմ' ներառնելով Երևան մայրաքաղաքը և Արարատի մարզը,Շիրակի թեմ' ներառնելով Շիրակի մարզը,Գուգարաց թելք ներաոնելով Լոոիի և Տավուշի մարզերը,Սյունյաց թեմ' ներաոնելով Սյունիքի և վայոց ձորի մարզերը,Արմավիրի թեմ' ներաոնելով Արմավիրի մարզը,Արագածոտնի թեմ' ներաոնելով Արագածոտնի մարզը,Գեղարքունյաց թեմ՜ ներաոնելով Գեղարքունիքի մարզը,Կոտայքի թեմ* ներաոնելով Կոտայքի մարզը:Ինչպես նշվում է պաշտոնագրում, այս վերափոխումը կատարվել է' նկատի

ունենալով ՀՀ վարչատարածքային նոր բաժանումը, Հայ Եկեղեցու հովվական, կրոնական, ժողովրդական գործունեության զորացման ու արդյունավորման անհրաժեշտությունը, «նկատի ունենալով նաեւ պատմական անցեալի որոշ աւանդոյթները»: Այս վերջին դրույթի շուրջ է մեր այս համաոոտ ակնարկը, որի նպատակն է ընդհանուր գծերով ներկայացնել Հայաստանյայց Եկեղեցու այն պատմական եպիսկոպոսական Աթոոները, որոնց յուրօրինակ վերածնունդը կատարվեց մեր օրերում:

Հարկ է նշել, որ հայ պատմագրության մեջ դեոևս չկա որևէ աոանձին հետազոտություն, որը նվիրված լինի Հայ Եկեղեցու պատմական եպիսկոպո­սական Աթոոներից մեկն ու մեկին: Ցավոք, նման բախտի չեն արժանացել անգամ ամե նա նշա նավո ր ներ ը: Սակայն այժմ' թեմերի վերականգնման պայմաններում, որոնց հիմնական մասը նախկին եպիսկոպոսական Աթոոների ժաոանգորդն է, կարծում ենք, որ թեմակալ աոաջնորդներյշ հոգ կտանեն, որպեսզի կատարվեն համապատասխան պատմագիտական հետազոտություններ: Հայոց Դարձի 1700- ամյակի տոնակատարման նախաշեմին նման աշխատությունների հրապարա­կումն ավելի քան պատշաճ է և մնայուն արժեք կդաոնա: Զուտ գիտական նպատակ հետապնդելուց զատ, այն անկասկած կունենա ճանաչողական, որոշ իմաստով նաև' քարոզչական նշանակություն, որովհետև ամեն մի թեմի մեջ ընդգրկված ժողովուրդը, պատմագիտկան իրազեկություն և ավանդական ժառանգականության գիտակցություն ունենալով, ինքնըստինքյան պիտի լցվի նախնյաց ավանդները շարունակելու և դրանց հավատարիմ լինելու նախանձախնդրությամբ:

, , г п*п եահսկոաոսակսւն Աթոռներն են ներկայացնում այժմյանՊ" " է 7 » Ը - 1 * « * ■ И » » *» » ™ ' է

հա1^ա եա ն Սյունյաց Աթոռի տարածքի հիմնական մասը, Օիրակի թեմը' Անիի և

0ԻակիԼիԱկԱոսո անտաք,ա6քի ա անՆմասռ> Т Л ^ * 7 Г ՜ա ի եաիսկո^սու^ան հիմնական տարածքը, Կոտայքի թեմը Բջնիի եպիսկո- աոսոաւան կենտրոնական մասը, Արագածոտնի թեմը Ամատունյաց, ապա ШТлЬппЪ այնուհետև Հովհաննավանքի եպիսկոպոսության հիմնական մասը:

Գեոաոքունյաց թեմի տարածքը զբաղեցնում Է պատմական Սյունյաց և շաոռատի եպիսկոպոսությունների համապատասխանաբար հյուսիս-արևմտյան և աոևեսան մասը: Ինչպես Ս. Էփրիկւանն է նշում, «ըստ եկեղեցական իշխա- նոաեան չի յիշուիր ի հնումն յատուկ եպիսկոպոս Գեղամայ, և գաւաոս անշուշտ կամ Գսւռնոյ վիճակին և կամ Սիւնեաց մեծ եպիսկոպոսին իշխանութեան ենթակայ էր» (Ս- էփբիկեան, Պատկերազարդ բնաշխարհիկ բառարան, П. Ա,ՎեԸետիկ, 1905, էջ 506):

Արարատյան և Արմավիրի թեմերի տարածքը, որպես Արարատյան երկրամասի միշուկ, նախկինում պատկանել է արքունիքին, եկեղեցական վ ա ր չ ա կ ա ն - տարածքային աոումով ընդգրկվել տարբեր եպիսկոպոսությունների կազմում (Ամբերդ, Հովհւսննավանք, Ռշնի), իսկ վերջին հարյուրամյակում' անմիջականորեն ենթարկվել Ս. էջմիածնի Մայր Աթոոին: Երևանը միջնադարում թջնիի եպիսկոպոսական Աթոոի տարածքում էր:

Ե*րբ ևն հիմնադրվել ներկա թեմերի ն նախորդած եպիսկոպոսական Աթոոները:

Հայտնի է, որ Ս. Գրիգոր Լուսավորիչը Հայ Եկեղեցու նվիրապետությունը կազմեց երկրի այն ժամանակվա պետական-վարչական կաոուցվածքին համապատասխան, եպիսկոպոսներ ձեոնադրելով ինչպես աոավել հայտնի նախարարական տոհմերին կից (նրանց տնօրինած տարածքների բնակչության համար), այնպես էլ առա նա ձին պատմական երկրամասերի համար: Ցավոք, Ս. Գրիգոր Լուսավոր չի հիմնած եպիսկսպոսությունների ամբողջական ցանկը չունենք: ՍտեւիաՕոս Օրբելյսւնի պատմության միջոցով պահպանվել է ժ դարի հեղինակ Սամվել վրդ. Կւսմրջաձորեցու վկայությունն այն մասին, որ Լուսա­վորիչը հաստատել է 36 եպիսկոպոսություն: Ս. Գրիգորի հունարեն վարքում անվանապես հիշվում է Լուսավորչի ձեոնադրած 12 եպիսկոպոս, որոնց թվում է Շիրակի եպիսկոպոս Արուկեսը, իսկ Ստեփանոս Օրբելյւսնի վկայությունից գիտենք, որ Լուսավորիչը իր աշակերտներիից Գրիգորիսին ձեոնաղրել է Սյունյաց եպիսկոպոս (Ստեփանոս Օրբկեան, Պատմաթիւն նահանգին Սիսական, Տփղիս, 1910, էջ 25, Եզնիկ վրդ. Պետրոպան, Հայ Եկեղեցու պատմություն, Ս. էջմիածին, 1995, էջ 34-35):

Պետք է ասել, որ Շիրակի եպիսկոպոսի մասին այս հիշատակությունից հետո վաղ միջնադարյան սկզբնաղբյուրներում լի հիշատակվում Օիրակի եպիսկոպո­սություն, իսկ եկեղեցական ժողովների մասնակիցների մեջ բնավ չի նշվում

՚ Օիրակի եպիսկոպոս: Սակայն դրա պատճառն այն է, որ որոշ եպիսկոպոսական Աթոռներ գործում էին հայտնի նախարարական տներին զուգահեռ (նրանց տիրույթում) և կոչվում այդ տների անուններով, ինչպես օրինակ, Մամիկոնյան տան եպիսկոպոս, Ամատունյաց եպիսկոպոս և այլն: Օիրակը Կամսարականների տիրույթն էր և բնականաբար գտնվում էր Կամսարական տան եպիսկոպոսի եկեղեցական վերակացության ներքո: Կամսարական եպիսկոպոսները տարբեր

1 8 6 ր_ գ ԿԱՐեՆ ւՈ^հՎՈԱՅԱՆ

1 9 9 8 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԹեՍ՜ևՐԸ Р-Գ 187

ժողովական ցուցակներում կոչվում են նան. Արշարունիքի եպիսկոպոս: Եպիսկո­պոսական Աթոռ ուներ նաև. Բսւգրատունյաց նախարարական տունը:

ժ դարի կեսերից մինչև 1046 թ. Շիրւսկում էր գտնվում Հայոց Կաթողիկո­սական Աթոռը (Արգինւս, Անի): 1046 թ. Բյուզանդիայի կողմից Անիի կաթողիկո­սական Աթոոի կազմալուծումից հետո, 1072 թ. Անի եկած Կաթողիկոս Գրիգոր Բ վկայսւսերն այստեղ Անի քաղաքի ու Շիրւսկ գավառի արքեպիսկոպոս է ձեռնադրում իր քրոջ որդի Բւսրսեղին: Այդ մասին հնագույն Հայսմավուրքներից մեկում կարդում ենք. «...Գրիգորիս եկն յԱրեւելս...եւ օրհնեաց զմիւս քուերորդին իւր զտէր Բարսեղ' արքեպիսկոպոս Անոյ եւ Տանն Շիրակսւնպ» (Գ. Ցովսէփեան, Ցիշատակարանք ձեոագրաց, Й. Ա, Անթիչիաս, 1951, էջ 420): Հենց այս ձեռնադրությամբ էլ հիմք է դրվում Անիի և Շիրակի եպիսկոպոսությանը, որպես Հայոց Եկեղեցու առանձին վարչատարածքային միավորի (Անիի եպիսկոպոսու­թյան միջնադարյան շրջանի պատմության մասին հանգամանորեն տե'ս Կ. Մաթևոսյան, Ասի. Եկեղեցական կյանքը և ձեռագրական ժառանգությունը, Ս. էջմիածին, 1997):

Սյունյաց Աթոռի պատմության վերաբերյալ տեղեկություններն ավելի ամբողջական են շնորհիվ մետրոպոլիտ Ստեփանոս Օրբելյանի պատմության և հարակից բավական հարուստ մատենագրական և վիմագիր սկզբնաղբյուրների: Դրանք ի մի է բերել Ղ- Ալիշանը «Սիսուան» համայնապատումի մեջ (վենետիկ, 1893): վերջին տասնամյակներին կատարվել են նաև նոր ուսումնասիրություններ, հրատարակվել վիմագիր արձանագրություններ (Ս. Բարխուդարյան, Գ. Գրիգորյան): Սյունյաց եպիսկոպոսության միջնադարյան պատմության շուրջ 200-ամյա ժամանակաշրջանի հանգամանալից ուսումնասիրությամբ զբաղվել է ներկայիս թեմակալ առաջնորդը՝ Աբրահամ եպիսկոպոս Մկրտչյանը (Ա. Մկրւոչյան, էջեր Սյունյաց Աթոոի պատմությունից, Ս. էջմիածին, 1995): Սակայն այս նշանավոր Աթոռի պատմությունը ևս չի ամբողջացված:

Սյունիքը ներկա Աթոռների թվում միակն է, որ միջնադարում մետրոպո­լիտության կարգավիճակ է ունեցել: Ուխտանես եպիսկոպոսը վրաց Եկեղեցու' Հայոց Եկեղեցուց բաժանվելու պատմությունը շարադրելիս նշում է. «...տեսւս- նելով զաստուածերկեղ և հաւատարիմ ի հաւատս զՏէրսն Սիւնեաց, և քաջուսմունս և ուղղափառ յամենայնի, և նոցա ետուն պատիւս լինել Մետրապօ- լիսւս Հայոց, և խաչանիշ մեծարանօք պատուեալ զնոսւս» (Ուխտանէս, Պատմու- թխն Հայոց, հատուած երկրորդ, Վաղարշապասւ, 1871, էջ 122):

Գուգարքի թեմի տարածքը նախկին Գուգարաց աշխարհի մի մասն է միայն կազմում: Ինչպես վերը նշեցինք, ներկա թեմը ժառանգորդն է Հաղբատի եպիսկոպոսական Աթոռի: Սակայն պետք է նշել, որ այս տարածքը հնում հավանորեն ունեցել է եպիսկոպոսական Աթոռ, որովհետև Արշակունյաց շրջա­նում այն Հայաստանի կողմնապահ չորս բդեշխություններից մեկն էր, հետևաբար' արժանի առանձնակի ուշադրության ու պատվի:

Հաղբատի եպիսկոպոսությունը հիմնադրվել է 1081 թ. Հաղբատում Բարսեղ Ա Անեցու կաթողիկոսական ձեռնադրությունից անմիջապես հետո:

Ինչպես գրում է Մատթեոս Ուռհայեցին, « ...ժողովեալ թագաւորն Կիւրիկէ զեպիսկոպոսունս Աղուանից աշխարհին, եւ բերեալ զտէր Ստեփանոս կաթուղի­կոսն Աղուանից ի վանքն, որ կոչի Հաղբաթ, ձեռնադրեցին զտէր Բարսեղ կաթուղիկոս յԱթոռ սրբոյն Գրիգորի' ի ՚վերա յ ամենայն աշխարհին Հայոց» (Մատթեոս Ուոհայեցի, ժամանակագրություն, Երևան, 1991, էջ 236-238): Դրանից հետո Կյուրիկեն նորընծա Բարսեղին խնդրում է իր արքունի երեցին ձեռնադրել Հաղբատի եպիսկոպոս: Կիրակոս Գանձակեցին գրում է. «Կիւրիկէ...

18 8 Р-Գ ԿԱ['եՆ Ս-ԱԹհՎՈՍՅԱՆ 1998

հ,„ ծեոնառրեւ զտէր Ռարսեղ կաթողիկոս Հայոց. Ա զՍարգիս ոմն դրան երէց Տ^լոհնէի' ձեռնադրեն եպիսկոպոս Հաղբատայ. Ա յայնմհետէ եղև Աթոռ հահսկոպոսի» (Կիրակոս ԳաԸճակեցի, Պատմության Հայոց. Երևան. 1961, էջ 98):

Աթոռանիստ Հաղբատի վանքի մասին բավականին հարուստ գրականություն է հրատարակված, որի մեջ կարևորագույն տեղ է գրավում Կ. Ղաֆադարյանի աշխատությունը, ուր ճարտարապետութւունից ու վիմագրերից բացի ներկայսւց- մ ած է վանքի վաղ շրջանի պատմությունդ ե Հաղբատի վանահայրերի ու առաջնորդների ցանկը' 51 անուն (Կ. Ղաֆադարյան, Հաղբատ, ճարտարապե­տական կաոուցվածքը և վիմական արձանագրությունները, Երևան, 1963. էջ 275-

277):Տևական ժամանակ Հաղբատի եպիսկոպոսական Աթոռին է ենթարկվել

վրացահայության զգալի մասը:Ռջնիի Աթոռի հիմնադրման վերաբերյալ պահպանվել է համապատասխան

կաթողիկոսական հրամանը պարունակող վիմագիր արձանագրություն: Ռջնիի Ս. Աստվածածին եկեղեցու պատին Պետրոս Ա Գետադարձ Կաթողիկոսի թողած 1031 թ- արձանագրությունը վկայում է. «Շնորհիւն Աստուծոյ այս հրամանք է իմ' տեառն Պետրոսի եւ Սմբատայ Շահնշահի, որ հաստատեւսյ եպիսկոպոսարան ի Ռջնի քաղաքս զՍ. Աստուածածնիս հիմնարկեալ կատարեաց Գրիգոր իշխանաց իշխան, որդի Վասակ այ, եւ տուաւ վիճպկ ի Ս. Աստուածածինս ի Փոշեհանից մինչև ի Նիգ եւ Դիւատունս... եւ Աղստեւ. տուաք գաւազան եւ ս. նշան եւ Աթոռ» (Կ. Կոստանեանց, Վիմական տարեգիր, Ս. Պետեր բուրգ, 1913, էջ 17): Ռջնիի Աթոռը հետագայում մեծ հռչակ է ստացել, և տեղի եպիսկոպոսները կոչվել են Արարատյան գավառի դիտապետ: 1267 թ. մի հիշատակարանում Ռջնիի արքե­պիսկոպոս Գրիգորը հիշատակվում է հետևյալ կերպ. « ...արհիեպիսկոպոսն տէր Գրիգոր, որ ունէր զվերատեսչութիւն այցելականն դիտման' քահանայական դասու կատարող պետութեան Այրարատեան նահանգին, ներակայան անելով զամուրն Ռջնի» (ԺԳ դարի IՀայերեն ձեռագրերի (Հիշատակարաններ (կազմող' Ա. Մաթևոսյան), Երևան, 1984, էջ 350): Ռջնիի եպիսկոպոսական Աթոռի պատմու­թյունը առանձին հետազոտման չի ենթարկվել, սակայն այդ ուղղությամբ նախնական աշխատանք կատարել է Ղ- Ալիշանը' կազմելով նաև եպիսկոպոս­ների գավազանագիրքը (Ղ■ ԱւԻշան, Այր ար ատ, Վենետիկ, 1890, էջ 271-276):

Սյունիքի, Հաղբատի և Ռջնիի եպիսկոպոսական Աթոռները միջնադարում առանձնահատուկ դեր են ունեցել Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսների ընտրության ժամանակ: Ըստ Մ. Զամչյանի, Ղ- Ալիշանի, Մ. Օրմանյանի' 1114 թ. Կարմիր վանքի եկեղեցական ժողովի ժամանակ ընդունված մի հատուկ որոշման համաձայն Հայոց Կաթողիկոսների ձեռնադրությունը պետք է օրինական համարվեր Հայաստանի չորս գլխավոր եպիսկոպոսական Աթոռների (Հաղպատ, Ռջնի, Տաթև, Արտազ) համաձայնության դեպքում, որոնցից մեկը, Մ. Օրմանյանի կարծիքով, սկզբնապես Անիի եպիսկոպոսությունն էր, և որի այդ իրավունքը հետագայում փոխանցվել է Ռջնիին (Մ. Օրմանեան, Ազգապատում, հ. Ա, Պէյրութ, 1959, էջ 1354): Սակայն Լ. Խաչիկյանը, ելնելով չորս Աթոռների թվում 1247 թ. հիմնված Արտազի Աթոռի գոյության փաստից, մերժում է այս ենթադրությունը' հիշյալ կանոնական որոշումը վերագրելով 1293 թ. ժողովին ( Լ. Խաչիկյան, Արտազի (Հայկական իշխանությանը և Ծործորի դպրոցը, « Բանբեր Մատենադարանի», թիվ 11,1973, էջ 136):

Արագածոտնը, ինչպես վերը նշվեց, վաղ միջնադարում Ամատունյաց եպիսկոպոսների տեսչության տակ էր: 1026 թ. Ամբերդի եկեղեցու շինարարական արձանագրության մեջ իշխան Վահրամ Պահլավունին գրում է. «...շինեցի

1998 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԹեՍ՜եՐԸ Р-Գ 18 9

զկաթողիկե Աթոռ հայրապետական եւ սահմանեցի պտուղ...», այնուհետև նշվում են Նիգ և Արագսւծոտն գավառներից, ինչպես և Քաղւսքոդաշտից (Վաղարշա- պատ) Աթոոի ն հատկացվող հարկերը: Այս արձանագրությունը որոշ ուսումնա­սիրողներ համարում են վկայություն Ամբերդի եպիսկոպոսության հիմնադրման մասին (Ս. Հարությունյան, Անբերդ, Երևան, 1978, էջ 55): 1243 թ. Կոստանդին Ա Բւսրձրբերդցի Կաթողիկոսը Հովհաննավւսնքում թողած արձանագրության մեջ նշում է. « ...ետու Անբերդու երկիրս սեպհական վիճակ Սուրբ Կարապետիս, ի յԱպարանուց ընդ որ բաժանի գետն Քասւսղ, մինչեւ յԱշնակ» (Ղ- Աւիջան, Այրարատ, Վենետիկ, 1890, էջ 69): Նույն արձանագրության մեշ հիշվում է Հովհւսննավանքի առաջնորդ Մկրտիչ եպիսկոպոսը: Ուշագրավ է, որ ԿոստւսՀ!- դին Կաթողիկոսի շրջաբերականը 1245 թ. Հայաստան բերած Վարդան Արևելցուն դիմավորողների մեջ նույն Մկրտիչը հիշատակվում է որպես Ամբերդի եպիսկոպոս (Կիրակոս Գանձակեցի, Պատմություն Հայոց, Երևան, 1961, էջ 310): Փաստորեն, Հովհաննավանքն այդ շրջանում դարձել էր Ամբերդի եպիսկոպոսի նստավայրը:

Արարատյան և Արմավիրի թեմերի առնչությամբ պետք է նշել, որ դեո վաղ միջնադարում այս տարածքը (թերևս նաև Արարատյան դաշտավայրին հարակից շրջանները) անմիջականորեն ենթարկվել է Կաթողիկոսական Աթոոին և ղեկավարվել քորեպիսկոպոսի կողմից: Այս մասին հետաքրքիր վկայություն է պահպանվել Ուխտանեսի պատմության մեջ, ուր նա, պատմելով վրաց Կյուրոնի Հայաստանում կրթություն ստանալու և պաշտոնավար ելա մասին, նշում է, որ Մովսես Եղիվարդեցի Կաթողիկոսը նրան տվել է կաթողիկոսանիստ Դվինի Կաթողիկե եկեղեցու վանահայրությունը և Արարատյան գավառի քորեպիսկոպո- սությունը. « ...կացուցանէ զնւս վւսնայ երէց սրբոյ Կաթուղիկէին, այլև Քոր եպիսկոպոս' տալով նմա զվիճսւկ զգաւաոն Այրարատեան» (Ուխտանէս, Պատմաթիւն Հայոց, հատուած երկրորդ, Վաղարշապատ, 1871, էջ 4):

17-18-րդ դարերում այս տարածքը, նաև Արագածոտնը և մասամբ Օիրակը, եկեղեցական առումով կառավարվել են անմիջականորեն Ս. էջմիածնից: Արևել­յան Հայաստանի' Ռուսաստանի կազմի մեջ մտնելուց հետո, 1836 թ. կանո­նադրությամբ (պոլոժենիե), կայսրության տարածքում բնակվող հայության համար հաստատվեց եկեղեցական 6 թեմ' Երևանի, Ղարաբաղի, վրաստանի, Շիրվանի, Աստրախանի, Բեսարաբիւսյի և Նոր Նախիջևանի: Երևանի թեմն ընդգրկում էր այժմյան Հայաստանի Հանրապետության ողջ տարածքը, ներառյալ նաև Նախիջևանի ու Սուրմալուի գավառները: Թեմի առաջնորդանիստը Երևանն էր, սակայն այն ուներ նաև առաջնորդական փոխանորդների կողմից կառավարվող վարչատարածքային միավորներ (վիճակներ) Ալեքսանդրապոլում, Նախիջևա­նում (Հին Նախիջևան), Տաթևում, ավելի ուշ' Կարսում: Թեմի տարածքի հետագա փոփոխությունների և նույն տարածքում նոր թեմերի ստեղծման, ինչպես և հարա­կից այլ կարևոր տեղեկությունների մասին նյութեր են պարունակում էջմիածնի կաթողիկոսական դիվանի փաստաթղթերը, որոնք սպասում են իրենց հետազոտողին:

Համառոտակի անդրադառնանք նաև եպիսկոպոսական աթոռանիստերին: Միջնադարում առաջնորդանիստ վայրի ընտրության նպատակահարմարության չափանիշ էր վայրի սրբագործված լինելը, ավանդականությունը (ինչպես օրինակ' Տաթև, Հաղբատ և այլն), սակայն չէր անտեսվում նաև բնակավայրի վարչական դերը (Անի, Բջնի և այլն): Իհարկե այժմ այս վերջին հանգամանքին ավելի մեծ տեղ է հատկացվում: Կարելի է ասել, որ միայն Արագածոտնի թեմի պարագայում է առաջնությունը տրվել վայրի հնության և սրբագործված լինելու հանգամանքին:

ч и п л . Մ Ա Թ ևՈ Ս ՅԱ Ն 1 9 9 8

я„ а Ո, апр Чшшад. в ш и м ж ^ ш а

ցուցակն այսպԻԱԻն է-

190 Р-Я-

մ ի ջ ն ա դ ա ր յ ա ն ա թ ո ռ ա ն ի ս տ

Սյունիք Տւսթևի վանք Օիրակ Անի քաղաք Գագարք Հւսղբասփ վանք Կոտայք ԲջնիԱրսւգածոսւ նԱմբերդ. Հովհաննավանք

ԱՅԺՄՅԱՆ ԱԹՈՌԱՆԻՍՏ

Գորիս

Գյումրի

Վանւսձոր

Հր ա զղան (Ծաղկաձոր)

Օշակւսն

Անկախ այն բանից, թե այժմ որտեղ Է աոաշնորդանիստը (անցյալում ևս հահսեոաոսական նստավայրերը, ըստ նպատակահարմարության, երբեմն տեղից աեո են փոխադրվել), կարծում ենք, յուրաքանչյուր թեմ և նորահաստատ տասանորդություն պետք Է առանձնահատուկ ուշադրություն դարձնի իր տարած-

ոլմ գտնվող աոավել նշանավոր և ավանդական սրբավայրերին, որոնք ոչ միայն ժոոոմրղականության են վայելում, այլև օժտված են ներքին ձգողականությամբ: ժամանակների կապը և ավանդույթների հաջորդականության պահպանումն ու շարունակումն օգտակար Է և' Եկեղեցու, և' ժողովրդի համար: Հետևաբար շատ կարևոր Է, որ Հայաստանի արդի եպիսկոպոսություններն իրենց զգան մեր պատմական Աթոռների լիակատար իրավահաջորդները և օրինական ժառանգոր­դի իրավունքով թեմում ընդգրկված ազգաբնակչության շրջանում պատվախնդիր ջանադրությամբ ձեռնարկեն քրիստոնեական քարոզչության, եկեղեցական սպասավորության, ժողովրդի հոգևոր պահանջների բավարարման եկեղեցանվեր և ազգօգուտ գործը:

Այս տարվա փետրվարի 27-ին Մայր Աթոռ Սբ. Էշմիածնամ, Ամենայն Հայոց Գարեգին Ա Կաթողիկոսի նախագահությամբ՛, տեղի ունեցավ Հայաստանի և Արցախի թեմակալ առաջնորդների մեկօրյա խորհրդակցական ժողով, ուր քննարկվեցին թեմերի գործունեությանը, բնակչության շրջանում հոգևոր քարոզ­չության ուժեղացմանը վերաբերող հարցեր, շեշտվեց թեմական ավանդական կառույցների՝ թեմական խորհարդների և ծխական համայնքների վերակազմա­վորման անհրաժեշտությունը և այլն: Այս հավաքն ակներևորեն վկայեց, որ թեմական կառույցների վերականգնումն ու կայացումն այսօր ժամանկի հրամայականն, է քանզի ուժեղ թեմերը լավագույն գրավականն են Եկեղեցու ընդհանուր զորության:

1998 ԴՐՎԱԳՆեք' Կ1ՎԻԿԻԱՅԻ ՀԱՅԿԱԿԱՆ- Ր -Գ 191

Մ. Հ. 6ԵՎԱՀԻՐ63ՍՆ

ԴՐՎԱԳՆԵՐ ԿԻԼԻԿԻԱՅԻ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ XIV ԴԱՐԻ ՀԱՅ-ՎՐԱՑԱԿԱՆ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ

Հայ-վրացւսկան բարեկամական հարաբերությունները իրենց դրսևորումն են գտել նաև Կիլիկիւսյում:Այս հոդվածում ներկայացվում է երկու դրվագ, որոնք վերաբերվում են XIV դարի Կիլիկիայի Հայկական պետության արքունիքի հետ խնամիական կապեր

հաստատած վրաց արքայազուններին և նրանց գործունեությանը1: Առաջինը նվիրված է Գեորգի Պայծառափայլ (1299 և 1314-1346 թթ.) թագավորի խնա- • մակալ, Մեծն Գեորգի իշխանի որդու՛ Դավթի ամուսնությանը Կիլիկիայի հայոց Օշին թագավորի քրոջ՜ տամուժել Ալիծի հետ (1311 թ.): Այս ամուսնությամբ իշխանազուն Դավիթն ստացավ Կիլիկիայի Հայկական պետության կարևորա­գույն ամրություններից Կապան բերդը և նրա շրջակա բնակավայրերը: Բացի այդ, Դա վիթը ստացավ նաև կոմսի տիտղոս2 և կոչվեց «Պարոն Դավիթ գունթ Կապանի»: Այս ամուսինների որդիները և թոռները ժառանգաբար եղան Կիլիկիայի Հայկական պետության վերջին կես դարի մարաջախտները և սպարապետները: Ստորև ցույց է տրվում երկու տների խնամության կապերի աստիճանը:

1 Կիլիկիայի Հայկական պետությանը վերաբերվող արձանագրությունների, արքունի պարգևագրերի, արտոնագրերի, նամակագրությունների և այլ փաստաթղթերի ու արխիվային նյութերի բնագրերի մի մասը մինչև օրս պահվում է Վենետիկի, Ջենո- վայի. Վատիկանի. Տուրինի, Սալթայի, Նեւսպոլի, Պրովանսի. Մոնպելիեի, Մաորիդի Բարսելոնայի. Արագոնի և Եվրոպայի այլ վայրերում գտնվող դիվանատներում կամ արխիվներում, ուստի զերծ է մնացել ժամանակի և պատերազմների ւսվերիչ հետևանքներից: Մինչդեռ Կիլիկիայի Հայկական պետությունից տեղում մնացած արխիվային բոլոր նյութերը որոշակի հանգամանքներում ոչնչացվել են և շատ քի$ բան է հասել մեզ: Նույնիսկ Սսի Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսարանի մատենա­դարանում անգամ չի մնացել ներկայացվող նյութին վերաբերող որևէ ձեռագիր փաստաթուղթ: Տես V. Լ8ոց1օւտ. ЕэБа! հւ՜տէօոգստ е! օո՜էւ՜գս0 эиг!а օօոտէւէսէւ՜օո տօշւտ16 ег ропяие ае ГАгтеп1в տօստ 1ез г-օւ՚տ йе 1а йупаэие Коирешеппе, 1ез йоситеп опетаих օէ оссетаих сопэеп/ез йэпб 1ез ժօբօէտ й’агсЫуез йе ГЕигоре. Տէ. РезгеЬоигд 1860, р. 21-37. Մ. Հ. ճեվահիրճյսւն, Այաս նավահանգիստ քաղաքը Կիլիկիայում, «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1973. թիվ 1. Էջ 100:2 ԸԱ ս-- ավատատիրական ԿաՈԳհ և իշխանության սանդղակի, ամենավերին աստիճանում գտնվում Էր թագավորը, նրանից մեկ աստիճան ներքև կոմսը: Վերօինս աստիճանով թագավորին ամենամոտ մեծ իշխանն Էր:

(Г. <■ 7ձեՎԱ<Ի1'ծՅԱՆ 1998

Հեթում Ա. Թագավոր Հայոց. 1226-1270 թթ.

Լևոն Գ. Թագավոր Հայոց. 1270-1289 թթ.

Ալինւսխ.Պարոն, տեր Լւսմբրոնի, Տարսոնի, Մոլևոնի և Գուգլակի.0 1283 թ.+ 1317 թ. Տարսոն

Օշին. Թագավոր Հայոց. 1307-1320 թթ.О 1283 թ.

Մեծն Գեորգի. Իշխան, խնամակալ վրացթագավորի Ա պետության 1307/8-1314 թթ.

.Ալիծ.Տւսմուժել.Օ 1298 թ. +1316 թ. թաղ. Տարսոն00 1311 թ.

Դավիթ. Պարոն, կոփւ Կիլիկիո Կապան բերդի.Տարսոնում

Թորոս Կապանցի Ավագ մարաջւսխէո, Սպարապետ՜ 1337 թ-ից Ավագ պարոն, կոմս Օ ֊ 1312-1316 թթ.Վասիլ.Պարոն, ավագ, մարաջախտ, կոմս, օ Սիս.+1404 թ-ից հետո Երուսաղեմ:.

Լիպարիտ.Պարոն, մարաջախտ, Սպարապետ, օօ Մանանա կամ Աննա իշխանուհի.+ 1369 թ. Աիս. օ Կապանի Աասնո գյուղ:

Լիկոս,Պարոն.

---------- 1Օշին. Խարաջախտ. 0-1312-1316 թթ.

Վասիլ.

Հովհաննես + Վրաստան:

1998 ԴՌԼԱԳՆեՐ ԿԻԼԻԿԻԱՅԻ ՀԱՅԿԱԿԱՆ- Р-Գ 193

Այս ամուսնության մասին հետաքրքիր տեղեկություններ է պարունակում Կիլիկիայի Հայկական պետության ավագ՜ պարոն Թորոսի որդի Վասիլ ավագ մարաջախտի 1370-ական թվականներից գրել սկսված ժամանակագրությունը.«ի սոյն ամի [Չօէ=1308] գնաց Օշին թագաւորն ի Թավրէժու ղանն վասն երկրիս կարե[ա]ց որ և ար[ար] խնամութիւն ընդ Գորգէն թագաւոր վրաց ու այրին պոմն Թուխթ3 առաջի Ղանին, զԴաւիթ որդի վրաց թագաւորին ի հետ տամուժել Ալիծին փոքր քօրն Օշին թագաւորին, ու եբեր գԴաւիթն ի հետն ու ի թուին ՉԿ [1311]-ն արար հարսանիք ի Զ [6] յունուարն ի Տարսուս, ու երետ սիգղով4 զԿապանն իր երկրովն, ու հաստատեց զպարոն Դաւիթն գունթ Կապնուն երկրին ... թագաւորէն տէր էվանէ արհիեպիսկոպոսն Սիւնեաց և պարոն Շահնշահ Աւաքն մարաջախտն վրաց, և այրին պոման, որ Հայոց սահ­մանով կենւսյ և ոչ [մ]ի բան ֆռանգութեան չինի յիր ա[մէ]ն կենդանութեանն»5: ժամանակագրությունում հիշատակվող 1308 թ. «Թավրէժու ղան»-ի պետության սահմանները պարփակում էին Պարսկաստանը, Միջագետքը, Փոքր Ասիան, Կովկասի հարավի և Կասպից ծովի արևելյան կողմի երկրները: Այդ պետությունը կոչվում էր Մոնղոլների էլխանություն, որի մայրաքաղաքը Թավրիզն էր: 1308 թ. մոնղոլների էլխանն էր Օլջեյթուն (1304-1316 թթ.). նա հայտնի էր նաև Խարբանդա խան անունով6: Թավրիզի մոնղոլ խաները խնամիական կապեր էին հաստատել վրաց արքունիքի հետ: Դեմետրե II Անձնուրաց թագավորի երեք կանանցից մեկը մոնղոլ արքունի ընտանիքից էր: Օլջեյթու էլխանի հորաքրոջ առաջին ամուսինը եղել էր վրաց Վախթանգ II (1289-1292 թթ.) թագավորը: Իսկ նրա երկրորդ ամուսինն էր Դավիթ VIII (1293- 1311 թթ.) թագավորը: Վերջինս Գեորգի V Պայծառափայլի եղբայրն էր: Օլջեյթու էլխանը օգնել էր Գեորգի \/-ին, որպեսզի նա Վրաստանի բոլոր փոքր թագավորությունները միացնի իր տիրապետության տակ7:Մոնղոլ էլխանները խնամիական կապեր էին հաստատել նաև Կիլիկիայի հայ թագավորների հետ: Հեթում I թագավորի եղբայր Սմբատ սպարապետի երկրորդ կինը' Բխատախավոր խաթունը, սերում էր մոնղոլ էլխանների արքունիքից: Նույնը կարելի է ասել նաև Սմբատ I (1297-1298 թթ.) և Թորոս (1293-1294 թթ.) թագավորների մասին: Կիլիկիայի Հայկական պետությունը դեռ Հեթում I թագավորի ժամանակից զինակցության դաշնագիր էր կնքել (1254 թ.) Մեծ Մոնղոլ կայսրության հետ: Մոնղոլ տիրակալները, իրենց զինակիցների հավատարմությունը և գործակցությունը ամրապնդելու

3 «Արեցին պայմանի թուղթ», այսինքն՝ ստորագրեցին «պայմանագիր»:4 «Երետ սիգղով». տվեց սիգղով фдШит, сптоААоу) կնքած պարգևագրով:5 Վասիլ մարաջախտի ժամանակագրություն, հավաքեց՜ Արտ. Ս. Մաթևոսյան,«Պատմա-բանասիրակւսն հանդես», 1963, թիվ 4, էջ 198: Տոէւտհ Мивеит, Са1а1одие Ог. 5458: Մաշտոցի անվան Մատենադարանում (այսուհետև՜ ՄՄ) պահվող միկրոֆիլմ, թուղթ 99բ-100ա: '<6 Վ. Ա. Հակոբյան. Մանր ժամանակագրություններ.հ. Ա, Երևան, 1951, Էջ 391:7 Գեորգի V Պայծառափայլ Բագրատունիանին 1327 թ. Վրաց թագավորությանը միաց­րեց հմերեթի իշխանությունը, իսկ 1334 թ.' Սամցխե-Սաաթաբագո իշխանությունը:

194 Р-Գ 1Г- <• 7ՏեՎԱ<Ի1'ւՏՅԱՆ 1998

նաատակով խնամիական կապերը խաչաձևում էին հայ, վրաց, սելջուկ և. մոնղոլ արքունի ընտանիքների անդամներին իրար հետ ամուսնացնելով:Ավագ մարաջախտ Վսւսիլի ժամանակագրությունում նշված վերոհիշյալ «Գորգէն թագաւոր վրաց»-ը պետք է լինի անչափահաս Գեորգի V Պայծա­ռափայլ թագավորի խնամակալ իշխան Մեծն Գեորգին: Մոնղոլների էլխանը անչափահաս Գեորգի ին թագավոր ճանաչելու առթիվ, Մեծն Գեորգիին նշանակել էր «վերակացու և գործերը վարող» իշխան, այսինքն՜ Վրաց թագավորի և պետության խնամակալ: Անչափահաս Գեորգի V Պայծառափայլը մինչ չափահաս դառնալը, պետության լոկ անվանական թագավորն էր: Գործնականում երկրի ղեկավարը Մեծն Գեորգի իշխանն էր: Այդ մասին հետևյալն է գրել վրաց Անանուն ժամանակագիրը. «Խանը դեսպան ուղարկեց Դավթի8 մոտ և պահանջեց, որպեսզի որդուն9 թագավոր դարձնի: Այն ժամանակ Գեորգին փոքր էր, նրան էլ ւհվին և ուղարկեցին Հորդա, խանը թագավորություն [շնորհեց] և տվեց Տփղիսը, իսկ վերակացու և գործերը վարող նշանակեց Մեծն Գեորգիին: Եվ եկան Տփղիս: Այս տարին վախճանվեց Մամցխեի իշխան Բեքան...»10:Ըստ նույն Անանուն ժամանակագրի տված տեղեկության, Մամցխեի իշխան և Գեորգի У-ի պապ Բեքան մահացել է Դավիթ УШфд (1311 թ.) երեք տարի շուտ, այսինքն՜ 1308 թ.: Այդ մասին գրել է հետևյալը. «Աամցխեին տիրացան նրա երեք որդիները, անդրանիկը՜ Մարգիս, միջնեկը՜ Ղվարղվարե, կրտսերը' Շալվա:Երրորդ տարին վախճանվեց Դավիթ VIII թագավորը՜ դառն ցավերից սպառված: Թաղեցին Մցխեթի թագավորական հանգստարանում, նրա փոխա­րեն թողին որդուն՜ կրտսեր Գեորգիին, որին թագավոր էին դարձրել երկու տարեկանից»11:Օլջեյթու էլխանի Մեծն Գեորգիին «վերակացու և գործերը վարող նշանակելու» և Գեորգի V Պայծառափայլին Տփղիսում Արևելյան Վրաստանի թագավոր կարգելու12 իրադարձությունը հանդիպում է նույն՛ 1308 թ.: Դեռևս 1299 թ. մոնղոլները Գեորգի V Պայծառափայլին հւսմարում էին թագավոր13: Հայ և վրաց իշխանների մասնակցությամբ մոնղոլների դեմ 1295/6 թ. Դավիթ

8 Դավիթ VIII (1293-1311 թթ.) թագավոր Քւսրթլիի. եղբայր Վախթանգ Ш-ի և Գեորգի V Պայծառափայլի:9 Մոնղոլ Օլջեյթու էլխանը անչափահաս Գեորգի \/-ին համարում էր իր «որդին» և հովանավորում նրան:10 Վրաց ժամանակագրություն (1207-1318 թթ.), աշխատ.՜ Պարույր Մուրադյանի, Երևան, 1971, էջ 186:11 Նույն տեղում, էջ 187: Գեորգի VI Կրտսեր (1311-1313 թթ.), մահացել է թուրքերի դեմ պատերազմելիս:12 Նույն տեղում: XIII դարի վերջերին և XIV դարի սկզբներին, մոնղոլ գերիշխանության ներքո, Վրաց թագը անցել էր երեխա թագավորի ձեռքը: Այդ պատճառով Վրաց պետությունում ստեղծվել էր թագավորների անկայուն դրություն:13 Սակայն դա ձևական բնույթ ուներ, քանի դեռ ողջ էին նրա թագավոր եղբայրները' Դավիթ VII 1-ը, Վախթանգ 111-ը և Դավիթ III- ի որդին' Գեորգի IV Կրտսերը:

1998 ԴՐվԱԳՆեՐ ԿՒԼՒԿՒԱՅԻ ՀԱՅԿԱԿԱՆ... Р-Գ 195

\/111-ի ապստամբելու փորձից հետո վերջիններս այլևս նրան չէին վստահում որպես բարեկամի և դաշնակից թագավորի: Նա քաշվել էր Գվելեթի ամրությունը և բարեկամական հարաբերությունների մեջ մտել Ղազան խանի թշնամիների հետ:1308 թ. մինչև 1310 թ. Վրաստանը գահակալ թագավոր չուներ14: Պետական գործերը վարում էր вшашЦппЬ ւհացոոու&ււսմբ Մեծն Գեորգին: Աքդ պատճառով է,. որ Կիլիկիայի Հայկական պետության ավագ մարաջախտ Վասիլի ժամանակագրությունում 1308 թ. դեպքերի կապակցությամբ, Մեծն Գեորգին անվանվել է «Գորգէն թագաւոր Վրաց»: Այս վերջինս չէր կարող լինել Գեորգի V Պայծառափայլը: Որովհետև «Գեորգի թւմավորի» որդի Գավիթը 1311 թ. պիտի ունենար տւսմուժել Ալիծին համապատասխանող տարիք: Տամուժել Ալիծը ամուսնանալիս 23 տարեկան էր, ուրեմն նրա փեսացու Գավիթը ևս պետք է ունենար 23-ից ոչ պակաս տարիք: Իսկ Գեորգի V Պայծառափայլը նույնիսկ չէր հասած արբունքի:Միջնադարյան գրավոր աղբյուրներում ստվերի մեջ է մնացել Գեորգի V Պայծառափայլի և նրա խնամակալ Մեծն Գեորգիի 1308-1314 թթ. գործու­նեությունը: Ավագ մարաջախտ Վասիլի սույն տեղեկությունը որոշ չափով պարզաբանում է «թագավոր Վրաց» անվանված խնամակալ Մեծն Գեորգիի ով լինելը: 1308 թ. Թավրիզում պայմանագիր կնքող «թագավոր Վրացը» եղել էր հենց Մեծն Գեորգին:Նման երևույթ նկատվում է ֊նաև Կիլիկիայի Հայկական պետությունում, Հեթում И-ի ժամանակ: Վերջինս դեռ թագավոր չէր օծված, սակայն որպես թագավոր ղեկավարում էր պետությունը: Թեև Թորոս (1293-1294 թթ.) թագավորի մանկահասակ որդին' Լևոն Ш-ը (1301-1307թթ.), թագավոր էր օծվել, բայց պետության և թագավորի խնամակալը հանդիսանում էր «պարոն» Հեթում И-ը և կոչվում էր նաև «թագավոր»: Ուստի՛ զարմանալի չպետք է թվա, երբ XIII դարի վերջում և ճ№-ի սկզբի ժամանակաշրջանում թագավորի լիազորությամբ գործող պետության և թագավորի խնամակալները Կիլիկիայի հայերի կողմից անվանվել են «թագավոր»: Այդ է պատճառը, որ ավագ մարա­ջախտ Վասիլ իշխանը վրաց խնամակալ իշխանին անվանել է «թագավոր»:Ավագ մարաջախտ Վասիլի ժամանակագրությունում նշված «պարոն Շահնշահ Աւաքն մարաջախտն Վրաց»-ը Անանուն ժամանակագրի մոտ կոչվել է Շանշե Երկայնաբազուկ15 և նրա մասին գրված է հետևյալը. «Այս Օլջաթ14 Հիշյալ ժամանակաշրջանի Վրաց թագավորների գահակալության թվականները ճշտելու նպատակով դիմեցինք վրացագետ-պատմաբան Պարույր Մուրադյանին, նրան մեր շնորհակալությունն ենք հայտնում արդի վրացերեն գրականությունում առկա թվականները բաղդատելու համար:15 Իվանե II Երկայնաբազուկի որդի Շահնշահ 11-ը ճանաչվում էր նաև «Շահնշահն ՛ի Հայոց և Վրաց» կոչումով: Նա մահացել է 1320 թ.: 1300 թ. մասնակցել է դեպի Եգիպտոս Ղազան խանի կատարած մեծ արշավին: Ղազան խանի զինակից ՀեթումII թագավորը ևս մասնակցել էր նույն արշավանքին և հետապնդելով մամլուկ սուլ­թան Մուհամմեդ իբն Քալաուն էլ Նասրին, հասել էր մինչև Եգիպտոսի արդի Իսմա- յիլիյե քաղաքի մոտակա Ուադի-Տաուլա վայրը: Երկայնաբազուկ (Մխարգրծելի) Զաքարյանների մեծ իշխանական տան անդամները Վրաց արքունիքում ժառան-

ս՜. <■ т > ь < ц < ы ^ е ц г

սուսանը փոքրիկ Գեորգիին (V Պայծառափայլ) թագավոր ուղարկեց և հտոասանցի ոմն Զւսւսլ Մելիք պարսիկի ու Չոփանի հորեղբայր Ախրունչիին էլ հետն ուղարկեց, որպեսզի ամբողջ Վրաստանը ի մի ժողովեն Գեորգիի թագա­վորության ներքո: Եվ նրանք (արքունական ավագանին) նշանակեցին Շանշե Երկայնաբազուկին և Ավագի դուստր Խվաշագից ծնված Զաքարիային»18:Մի կողմից Վրաստանի միացյալ թագավորության դիրքի ամրապնդման, իսկ մյուս կողմից էլ Կիլիկիայի Հայոց պետության վրա Եգիպտոսի մամլուկ­ների գործադրած ճնշման պատճառով, հայոց ե վրաց միջև ռազմաքա­ղաքական ասպարեզում մերձեցում էր ստեղծվել: Մարաջախտ Վասիլի ժամանակագրությունից պարզվում է, որ Օշին թագավորի և խնամակալ Մեծն Գեորգիի միջև խնամիական հարաբերությունների պաշտոնական հաստա­տումը տեղի է ունեցել 1308 թ. Թավրիզում: Օլջեյթու էլխանի ներկայությամբ պայմանագիր է ստորագրվել Օշին թագավորի փոքր քրոջը՜ տամուժել Ալիծին իշխանազուն Դավթի հետ ամուսնացնելու մասին: Դավթին' իբրև օժիտ և տիրույթ, տրվում էր «զԿւսպանն իր երկրովն. ու... գունթ Կապնուն երկրին»17 տիտղոսը:ժամանակագրությունը պարունակում է նաև այլ բնույթի տեղեկու­թյուններ: Դավթի և Ալիծի ամուսնության հարցը այնքան էլ հասարակ կերպով չի լուծվել դավանական տարբերությունների պատճառով: Առանձին պայմա­նագիր էր կնքվել՜ մի կողմից «տէր էվանէ արհիեպիսկոպոսն Միւնեաց և պարոն Շահնշահ Ակաքն մարաջախտ վրաց» և մյուս կողմից՜ փեսացու Դավթի միջև, որպեսզի նա ամուսնությունից հետո «Հայոց սահմանով կենայ և ոչ [մ]ի բան ֆռանգութեան չինի յիր ա[մէ]ն կենդանութեանն»: Արանով էլ նա Կիլիկիայում ցմահ պետք է պահպաներ Հայ Եկեղեցու դավանությունը և չլիներ կաթոլիկ կամ լատինամոլ կուսակցության կողմնակից: Դա էր Այունիքի Հովհաննես ժ ՕրբեԱսւն (1304-1324 թթ.) արքեպիսկոպոսի18 և Վրաց ավագ մարաջախտ Շահնշահ II ամիրսպւսսալւսրի պահանջը Դավթից:Դքսուհի Ալիծը 1316 թ. 28 տարեկան հասակում մահանում ու թաղվում է Տարսոնում, իր Ալինախ եղբոր տիրույթում19: Մեկ տարի անց, 1317 թ.,

գւսբար ստւսնծնել էին ամիրսպասալսւրի (սպարապետի) և պետական այլ բարձր պաշտոններ: Միջնադարյան վրաց գրավոր աղբյուրներից «Կարգադրումն արքունի դրան» պատմաիրւսվաբանական վավերագրում նշված է Վրաց արքային ենթակա12 մեծ իշխանների (թարգմանված է «արքա») նստելու տեղը արքունի դիվա­նատնում: Հայոց մեծ իշխանը նստում էր 9-րդ բազմոցի վրա:Հ. Աճաոյան. Հայոց անձնանունների բառարան. հ.Դ, էջ 111: և Մելքիսեթ-Բեկ, Վրաց աղբյուրները Հայաստանի և հայերի մասին, հ. Բ. Երևան. 1936, էջ 71-72:16 Վրաց ժամանակագրություն, էջ 187:17 Կապանի կոմսություն:18 Հովհաննես ժ Օրբելյան արքեպիսկոպոսը հաջորդել է պատմագիր Ստեփաննոս Օրբելյանին (+ 1304 թ.): Նրա մասին տե՛ս Հ. Աճաոյան, Հայոց անձնանունների բառարան, հ. Գ. Երևան, 1946, էջ 609-610:19 Օշին թագավորի հետ երկվորյակ ծնված պարոն Ալինախ իշխանի տիրույթների մեջ էին գտնվում Լամբրոնի. Կուկլւսկի, Մոլևոնի բերդերը և Տարսոն բերդաքաղաքը' իրենց շրջակա վայրերով:

1998 ԴՐՎԱԳՆեՐ ԿԻԼԻԿԻԱՑԻ ՀԱ0ԿԱԿԱՆ.. Р-Գ 197

Տարսոնի գետում ձիու հարվածից մահանում է նաև արքաեղբայր պարոն Ալինախը և թաղվում Տարսոնում: Հեթում II, Սմբատ I, Կոստւսնդին II, և Օշին թագավորների քույր, Կապանի կոմսուհի տամուժել Ալիծի տապանաքարը գտնվում էր (1861 թ.) Տարսոնի Ս. Աստվածածին եկեղեցու դռան վրա20: Տապանաքարի վրա քանդակված է եղել ծաղկազարդ մի խաչ և Կապանի կոմսության զինանշանը: Դա ձևավորված է եղել դաշտի վերևի ձախ անկյունից դեպի ներքևի աջ անկյունը իջնող մի երիզով (Вапйе, Перевязь справа): Տապանաքարը ունեցել է 1,44 մ X 0,48 մ մակերես: XX դարի սկզբին տապանաքարը տեսած Աղան եպս. Համամճյանն իր նոթերի մեջ գրել է հետևյալը. «Տարսոնի Ս. Աստվածածին տաճարի պարսպին հյուսիսային կողմը, գրեթե կից պարիսպին, կա մի ցածկեկ գերեզման, որուն տապանաքարին վրա չորս կողմը գրված է հետևյալը (թեև այդ քարը ի վերջո Գրիգոր անուն վարդապետի համար գործածված է իբրև տապանագիր և անոր անունն ալ վրան փորագրված է մեջտեղը).Որ վասն անչափ սիրոյ քոյին Բանդ ի Կուսէն առեր մարմին,Աղաչանաւք Աստուածածնին,Թո՜ղ ըզյանցանսըն զԱլիծին.Յոր եւ յանգեաւ ի մեծ թվին ՉԿԵ-ինՑորժամ գայցես յաշխարհ կրկին Յարոյ զսա փառաւք քոյին. Ամէն»21:

Տապանաքարը պատրաստված է եղել քառանկյունի սպիտակ և ընտիր մարմարից: Վերոհիշյալ արձանագրությունը եղել է ցածրադիր գերեզմանաքա­րի եզրերով անցնող շրջագծում, բոլորգրով22: 1861-1903 թթ. միջև այդ գեղեցիկ և պատմական նշանակություն ներկայացնող տապանաքարը,20 V. Լտոցւօւտ, \/оуаде йапэ 1а СШае е1 ճտոտ 1еэ տօոէտցոօտ ժս Таигиэ, Рапе, 1861, р. 321. Ղ. Ալիշան, Վենեսփկ, 1885, Էջ 272:21 Բաբգեն Ա Աթոռակից Կաթողիկոս Մեծի Տանն Կիլիկիո, Պատմություն կաթողի- կոսաց Կիլիկիո. Անթիլիաս, 1939. Էջ 186-187: Ղ. Ալիշւսն. Սիսոււսն: V. ԼՅոցԽւտ. Карров տար Гехр1огайоп агсЬео1од|дие йе 1а СШс!е е1 с!е 1а РеШе-Агтеше, 1852- 1853, Рапе, 1854, Էջ 35: Վ Լանգլուան սխալմամբ Ալիծը ընթերցել Է Ալիքս և գրել «А1вх18» ձևով: Աս. Շ. Մնացականյան, Գեղագ՚րուհի Ալիծ Տարսոնացի, «Լրաբեր հասարակական գիտությունների», 1975,, թիվ 10, Էջ 98: Ն. Պողարյան, Մայր ցուցակ ձեռագրաց Սրբոց Հակոբյւսնց, հ. Զ, Երուսադեմ, 1972, Էջ 119: Սա գտնվում Է 1798 թ. հետո ընդօրինակված ձեռագիր «ժողովածուում»: Աղան եպիսկոպոս Համամճյւսնը ազգանվեր գործ Է արել արձանագրություններ, հիշատակարաններ և հնություններ նկարագրելով: Նա 1903 թ. հոկտեմբերին գրել Է. «Ամբողջովին տաս­ներկու ձեռագիրներ Պեհեսնիու եկեղեցուն սեփական ցուցակագրեցի և հիշատա­կարաններն ընդօրինակեցի: Ամբողջովին Ս. Փրկիչ եկեղեցվույն դարակին մեջ զետեղել տվի»: (Համւսզասպ Ոսկյան, Ցուցակ ձեռագրաց ի Հանդես Ամսօրեա, Վիեննա, 1976, Էջ 97բ):22 Բաբգեն Ա, նշվ. աշխ., Էջ 186: Աս. Շ. Մնացականյան. նշվ. աշխ.. Էջ 98:

198 Р-Գ 1Г. <■ ^ՆՎ.Ա<Ի1'ՃՅԱՆ 1998

Տարսոնի Ս. Աստվածածին եկեղեցու դռան վրայից հանվելով, օգտագործվել է երկրորդ մի անձնավորության, մի Գրիգոր վարդապետի համար որպես գերեզմանաքար: Դա հավանաբար պիտի լիներ Տարսոնի վարդապետներից մեկը: Արքայական տապանաքարը եկեղեցու դռան վրա ագուցողները նպատակ են ունեցել այն փրկել կորստից և պահպանել ապագա սերունդների համար, իբր փառավոր անցյալից մի հիշատակ: Սակայն՜ հետագայում, տգիտության պատճառով, մոռացվել Էր Ալիծի ով լինելը, և գերեզմանաքար պատրաստելու համար եղծվել Է հուշարձանը: Տարսոնի Ս. Աստվածածին եկեղեցին մինչև 1922 թ. գործում Էր և ներկայացնում մի տեսակ թանգարյսն, ուր պահվում Էին Կիլիկիայի Հայկական պետության ժամանակից մնացած և հնագիտական արժեք ներկայացնող վիմագիր հայերեն արձանագրություններ: Դրանց թվին Էր պատկանում Տարսոն բերդաքաղաքի արևմտյան կողմի Կանճըկ-կափը կոչվող դռան վրայի 1228 թ. Հեթում I թագավորի վերանորո­գության արձանագրության քարը23: Այնտեղ Էր գտնվում նաև 1319 թ. Լամբրոնի մոտակա, այժմ Սինապկալե կոչվող բերդի դռան վիմագիր արձա­նագրությունը24, 1270 թ. մահացած ոմն ազնվական Ստեփաննոսի խւսչւսր- ձանը25 և այլ արձանագրություններ: Տարսոնի Ա. Աստվածածին եկեղեցին 1922 թ. Կիլիկիայի հայոց բռնագաղթից հետո գրավվել Է տեղի թուրք իշխանությունների կողմից և վերածվել աղջկւսնց վարժարանի, իսկ 1927 թ. վարժարանը փակվել Է և քանդվել մինչև հիմքերը: Հայոց եկեղեցու և նրա մեջ գտնվող հայ ժողովրդի հոգևոր արժեքների հետքը կորստի մատնելու նպատակով, քարերի մի մասը գործածվել Է շինությունների համար, իսկ մյուս մասը թաղվել նույն տեղում:Տարսոնի Ս. Աստվածածին եկեղեցին գտնվում Էր արդի Թարսուս գյուղաքաղաքի Ուլու-ճամի (միջնադարի հայոց Ա. Աոփի Մայր տաճարը) մզկիթին կից և նրա ճիշտ արևելյան կողմի ծայրին: 1957 թ. եկեղեցու տեղում կար բացօթյա մի ավտոտնակի հրապարակ: Ահա այսպես կորստի մատնվեց արքայադուստր Ալիծի դարավոր տապանաքարը:ХШ-Х1\/ դդ. Տարսոն բերդաքաղաքը Լևոն Ш-ի, Հեթում П-ի, Օշինի, Ալիծի, Ալինւսխի և բազմաթիվ այլ թագավորների ու իշխանավորների համար սրտա­մոտ մի բնակավայր Էր: Այնտեղ Էին օծվում, ամուսնանում, մահանում և թաղվում:Մինչև օրս Էլ պարզված չէ տամուժել Ալիծի մոր ինքնությունը: Լևոն III թագավորի կինը՜ Կեռան թագուհին, մահացել է 1285 թ. օգոստոսի 9-ին, մենաստանում, և թաղվել Դրազարկի վանքում: Նրա մահից երեք տարի անց, 1288-ին, ծնվել է Օշինի փոքր քույր Ալիծը: Ուստի Օշին թագավորը և տամու- ժել Ալիծը զավակներ են եղել նույն թագավոր հորից և տարբեր մայրերից: Հայ23 V. Աոցւօւտ. ГСарроП..., р. 34. Ղ Ալիշան, Սիսուան, էջ 270: Սրշակուհի Թեոդիկ, Ամիս մը ի Կիլիկիա, Կ. Պոլիս, 1910, էջ 199, 202: Մատենադարան «Արաքսի», Կիլիկիւս, Պետերբուրգ, 1894, էջ 211:24 V. Լ8ոց1օ1տ. КарроЛ..., р. 36. Ղ. Ալիշան, Սիսուան. էջ 273: Ա. Թեոդիկ. նշվ. աշխ., էջ 199,202:25 V. Լ8ոց1օ1Տ. КарроЛ..., р. 35. Դ. Ալիշան, Սիսուան, էջ 271:

1998 Դ14ԱԳՆեՐ ԿԻԼԻ4ԻԱ0Ի ՀԱՅԿԱ4Ա1 Р-Գ 199

մատենագրությունը Ալիծի մոր ինքնության մասին պահպանում է խոր լռություն: Ըստ երևույթին պատշաճ չի համարվել այդ մասին հիշատւսկելը: Ալիծի ծնունդից մեկ տարի հետո մահացել է Լևոն III թագավորը: Կարելի է ենթադրել, որ Լևոն 111-ի երկրորդ կինը եղել է հարճ կամ ծագումով ոչ քրիս­տոնյա, և միջին դարերում դա համարվում էր ոչ օրինական միություն: Դրա համար էլ գրավոր աղբյուրներում Ալիծի մասին, իբր արքայադստեր, տեղեկու­թյուններ չկան: Սակայն բանասեր Աս. Շ. Մնացակւսնյւսնի և մեր պրպտումները զուգադիպեցին իրար և հանգեցրին այն համոզման, որ Տարսոնում գտնված վերոհիշյալ տապանաքարը իսկապես պատկանել էր արքայադուստր Ալիծին: Աս. Շ. Մնացականյանը բարյացակամորեն ինձ տրամադրեց 1608-1658 թթ. Ղրիմի Կաֆա քաղաքում արտագրված և այժմ Մաշտոցի անվան Մատենադա­րանում գտնվող թիվ 7709 ձեռագիր ժողովածուում (թերթ 161 բ) հայտնաբերած ոտանավորի պատճենը, որը նույնական էր Տարսոնում թաղված արքայա­դուստր Ալիծի տապանաքարի արձանագրության հետ: Ոտանավորի և Ալիծի տապանաքարի արձանագրության բնագրերը գրված են միևնույն հեղինակի կողմից, այսինքն դա «Ոտանաւորք Լէոն թագաւորին դստերն զԱլիցին» ոտա­նավորի հեղինակի ստեղծագործությունն է:Ոտանավորում գոյություն ունի մի քառյակ ևս, որը նախորդել է տապանաքարի բնագրին.Ողջոյն սիրոյ առ ձեզ հասցէ Ի հեռուստ այսմ աշխարհէ.Սկըսիմ խաւսել զոր միտս բաւէ,Զքեզ գովել փոքր ի շատէ26:

Տապանաքարի և ոտանավորի բնագրերի նույնությունը անառարկելի ապացույց է դրանց' Ալիծին պատկանելու մասին: Մեզ հասած գործերից դատելով, շնորհաշատ արքայադուստր է եղել Ալիծը, նա գրել է ոտանավորներ (ոտանավորք): Աս. Շ. Մնացականյանի հետ եկանք այն եզրակացության, որ XIV դարում Տարսոնում գեղագրությամբ զբաղվող «գրագիր յոյժ հմուտ» Ալիծը ևս նույն արքայադուստրն էր, որը գրել է.Օայրըն Ձա-յին, ծակըն Օւս-յին՜Չի՜ նըմանիր գիրն Ալիծին.

Զծայրըն Ձա-յին, զծակըն օա-յին, Նա կու լինի փեսայ Ալիծին.

26 ՄՄ, ծեռ. թիվ 7709, էջ 161բ: Աս. Շ. Մնացականյան, նշվ. աշխ., էջ 97: Տես նաև ՄՄ, ձեռագիր ժողովածու, թիվ 3206, էջ 157ա:

200 р-ԳՇւսյրըն Ձա-յին, ծակըն օա-յին՜ Կու նըմանի գիրն Ալիծին27՛

1Г. < • тЯНДКИМЗИЬ 1998

Գեղագիր Ալիծի և արքայադսսւեր լեզուն ե տաղաչափությունը համապա­տասխանում են իրար: Կարելի է համաձայնել այն մտքի հետ, որ նույն թիվ 7709 ձեռագիր ժողովածուի (էջ 93բ-94ա) «Աւսւղ, զԼէոնն ասեմ» ժողովրդա­կան երգը ևս Ալիծի ստեղծագործություններից է:1308 թ. Թավրիզում տամուժել Ալիծի և իշխանազուն Դավթի ամուսնու­թյան պայմանագիրը ստորագրվելուց հետո, Գավիթը երեք տարի հյուրընկալ­վում է Սսի պալատում: Մինչև հարսանիքը (1311 թ.) նա ծանոթանում է հայոց սովորություններին, դավանանքին, կարգ ու կանոնին և այն ամեն ինչին, որը պարտավորվել էր հարգել Սյունյաց եպիսկոպոսի, Հայոց և Վրաց Շահնշահ II ամիրսպասալարի առաջ: Ըստ երևույթին՜ Գավիթը սովորել է նաև հայերեն գրել: Գա է հուշում Ալիծի ոտանավորը: Ալիծը պայման էր դրել՝ իր ձեռքը խնդրող փեսացուները պարտադիր կերպով գեղագիր պետք է լինեին: Ոտա­նավորի վերջին մասից պարզվում է, որ Ալիծը ամուսնության հավանություն է տվել թեկնածուներից մեկին, որիօայրն Ձա-յին, Օակըն օա-յին'Կու նըմանի գիրն Ալիծին:

Դա եղել էր Գավիթը:

Շարունակելի

27 Գ. Ալիշան, Սիսուան, էջ 520: Տե՜ս նւսև՜ Վ. Հւսցունի, Հայուհին պատմության առջև, Վենետիկ, 1936, էջ 353: Ն. Պողարյւսն, Մայր ցուցակ ձեռագրաց Սրբոց Հակոբյւսնց, հ. Զ, էջ 119:

1998 Ч- ՊՈԼՍԻ ՀԱ՛ՅՈՑ ՊԱՏՐԻԱՐՔԱՈէնԸ... Р-Գ 201

ՎԱ ՐԴԱ Ն Ա Շ ՉՅ Ա Ն

Կ. ՊՈԼՍԻ ՀԱՅՈՑ ՊԱՏՐԻԱՐՔԱՐԱՆԸ XVIII ԴԱՐԱՎԵՐՋԻՆ ԵՎ XIX ԴԱՐԻ ԱՌԱՋԻՆ ԿԵԱԻՆ

Կ. Պոլսի Պատրիարքությունը ստեղծվել է 1461 թվականին սուլթան Մուհամմեդ II Ֆաթիհի հրամանագրով: Առաջին Պատրիարքը եղել է Հովւսկիմ եպիսկոպոսը, որի աթոռանիստը սկզբում Աամաթիայի Ա. Գևորգ եկեղեցին էր, իսկ 1643-44 թթ. Աթոռը տեղափոխվեց Գում-Գափու: Թեև պաշտոնապես ընդունված է, որ Կ. Պոլսի Պատրիարքությունը ձևավորվել է 1461 թվականին, սակայն անվիճելի փաստեր կան, որ Կ. Պոլսում Հայ Առաքելական Եկեղեցին ուներ իր առաջնորդարանը դեռևս 1438 թվականին: Այդ է վկայում մասնավորապես տրապիզոնցի Հւսկոբ աբեղայի 1438 թվականի գրած հիշատակարանը Կ. Պոլսի արքեպիսկոպոս Տեր-Հովւսկիմի համար1: Պարզա­պես Հայ Առաքելական Եկեղեցին Օսմանյան կայսրության կազմավորումից հետո ոչ միայն սկսեց հարմարվել նոր պայմաններին, այլև «Դե-յուրե» ճանաչվեց թուրքական սուլթանի կողմից: Այս շրջանից են ձևավորվել Պատրիարքարանի իրավունքները և պարտավորությունները սուլթանական կառավարության հանդեպ: Սկզբնական շրջանում Կ. Պոլսի Պատրիարքության իրավասությունները տարածվում էին սահմանափակ տարածքների վրա, XV դարում, թուրքական զորքերի նվաճումներից հետո, Տրապիզոնի և Գրիմի հոգևոր թեմերը նույնպես ընդունեցին Կ. Պոլսի Պատրիարքության «գերա­կայությունը»: Չնայած որ XVII դարում որոշ թեմեր անցան էջմիածնի Մայր Աթոռին, բայց այնուամենայնիվ Կ. Պոլսի Պատրիարքության դերը և կշիռը չնվազեց և արևմտահայերի կյանքում այն դեռ զգալի դեր պետք է խաղար: Պետք է նկատել, որ Հայոց Պատրիարքի իրավասությունները լայն ընդգրկում ունեին դավանաբանական տեսակետից. «Միւս կողմէն ալ որչափ Միաբնակ Ուղղափառներ կային, հայ, վրացի, աղուան, ասորի քաղդէացի, ղպտի, հապէշ, ամէնքն ալ իրենց ժողովուրդներով եւ պետերով ենթարկուեցան Հայ պատ­րիարքարանի իրւսւասութեւսնց»2:Կ. Պոլսի Պատրիարքը օժտված էր հոգևոր և աշխարհիկ իշխանությամբ, տնօրինում էր հայ համայնքի կրթությունն ու լուսավորությունը, տպագրության գործը, բարեգործական հաստատությունները: Արևմտյան Հայաստանում և Օսմանյան տիրակալության հայաբնակ այլ գավառներում սուլթանական իշխանությունը բազմաթիվ հարցերում իր քաղաքականությունը իրագործում էր Հայոց Պատրիարքի միջոցով:1 Տե՛ս Բաբգէն եպիսկոպոս, Կ. Պոլսոյ հայ Պատրիարքութեւսն ծագումը, «Հւսնդէս ամսօրեայ», 1924, էջ 435-436:2 Մ. Օրմանեան, Հայոց Եկեղեցին, Երևան, 1993, էջ 103:

ՊատոհարքնեոԻ իրավունքների մասին խոսելիս, տարբեր կարծիքների Սաոե^ հանգել, սակայն 1764 թվականի հունիսի 3-ին Գ. Պասմաճյանին տոԼծ «Բերաթն» խոսուն վավերագիր է և գալիս է հստակեցնելու Պատ- ոհարքների իրավունքների շրջանակը: Ըստ այդ հրովարտակի, որը. ի դեպ. հւտատառ թուրքերենով է գրված3, հայոց Պատրիարքը կարգավորում էր հայ ննակյության հոգևոր խնդիրները, նրա իմացությամբ էին նշանակվում կամ шаատվում թեմական առաջնորդները: Բացի ամուսնության, ամուսնալուծու- աան խնդիրներից, որը, ի դեպ. ոչ միայն Կ. Պոլսի Պատրիարքի պարագայում, այլև դարեր շարունակ Հայ Եկեղեցու իրավունքների մեջ էր մտնում. Կ. Պոլսի հայոց Պատրիարքը զբաղվում էր քաղաքացիական, ժառանգության, տնտեսական, կրթա-մշակութային հարցերով:Կ. Պոլսի Պատրիարքների գործունեության ուսումնասիրումը սկսենք Զաքարիա Կաղզվանցուց: Նա Պատրիարք ընտրվեց 1773 թ. աշնանը: Նրա պատրիարքության առաջին տարիներին էական փոփոխություններ չեն եղել Կ. Պոլսի ազգային կյանքում: Սակայն հետագա տարիներին, ինչպես վկայում է Ս. Օրմանյանը, Զաքարիա Կաղզվանցին սկսեց պայքարել այլադավանության դեմ: Կաղզվանցին հասկանում էր, որ միայն քարոզներով և խրատներով արդյունքի չես կարող հասնել: Նրա ջանքերը ուղղվեցին հայկական կրթօջախ­ների ստեղծմանը, որոնք հակակշիռ պետք է լինեին կաթոլիկական ուսումնա­կան հաստատություններին: Շնորհիվ իր բանիմաց աշակերտների (Հակոբոս, Բարդուղիմեոս, Հովհաննես, Հակոբ, Անդրեաս, Պողոս և Պետրոս եպիսկոպոս­ներ, Թովմաս, Թադևոս, Կարապետ, Աստվածատուր վարդապետներ), նա հիմնեց թաղային վարժարաններ: Եվ ինչպես Օրմանյանն է նշում, «Պւստուելի- ներ կամ վարժապետներ շուկայի կամ խանի մը մէջ սենեակ վարձելով յաճախորդներու կարդալ ու գրել, լեզու ու՚հմտութիւն կը սորվեցնէին»:Զաքարիա Կաղզվանցին իր պաշտոնակալության ութ տարիների ընթաց­քում բնական է. որ համակրողներ ու ընդդիմախոսներ ձեռք բերեց: Եվ բնական էր, որ վերջիններիս շարքերում էին կաթոլիկություն ընդունածները: Հանգա­մանքների բերումով, կապված Ղուկաս Կարնեցու Հայոց Կաթողիկոս օծվելու հետ, Կաղզվանցին 1781 թվականին պաշտոնանկ արվեց:Սակայն Զաքարիա Կաղզվանցուն փոխարինած Հովհաննես Համադան- ցին իր բարձրության վրա չգտնվեց, սկսեց դաժան միջոցառումներ կիրառել կաթոլիկ հայերի նկատմամբ, ցուցաբերել անհարկի վարչարարություն, և զարմանալին այն էր, որ թե' կաթոլիկ հայերը և թե' պոլսահայ լուսավորչա­կանները, դժգոհելով Հովհաննես Համադանցուց, պահանջում էին նախորդ Պատրիարքի վերադարձը: Կաղզվանցու վերադարձը չուշացավ, խուսափելով ժողովրդական խավերի դժգոհությունից, Օսմանյան իշխանությունները վերականգնեցին նրան 1782 թ. մարտին: Կաղզվանցին պաշտոնավարեց մինչև 1799 թվականը: Վերստին դառնալով Պատրիարք, Կաղզվանցին չէր հրաժարվել իր գործելակերպից, միայն թե աշխատում էր ավելի ճկուն դիրքորոշում որդեգրել: Շուտով նա հրապարակեց հինգ կետից բաղկացած մի

շ09 ր _ գ ՎԱՈ-ԱՆ ԱէՉՑԱՆ__________________1998

3 Տե՜ս Ա. Պերպերեան, Հայոց պատմութիւն, 1871, Պոլիս, էջ 227-233:

1998 Կ- ՊՈԼՍՒ ՀԱՁՈՑ Պ1ևՏՐԻԱ14«ՆԸ... Р-Գ 203

կանոնակարգ, որով Պատրիարքարանը իրեն էր վերապահում Հայ Առաքելա­կան Եկեղեցու ծիսակատարությունների հսկողությունը, ինչպես նաև պատժի ու ներման հետ կապված խնդիրները: Զաքարիա Կաղզվանցին, շարունակելով իր ազգօգուտ գործունեությունը, կարողացավ մի շարք եկեղեցիներ կառուցել, հիվանդանոցներ, կրթօջախներ բաց անել: Նրան հաջողվեց 1787-1788 թթ. ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ հասնել նրան, որ ոչ մահմեդական ժողովուրդները մասամբ մասնակցեն մարտական գործողություններին, թեև պատերազմի սկզբում Օսմանյան իշխանությունները հունական համայնքից 2000, իսկ հայերից' 1000 ռազմիկ էին պահանջել՜ թուրքական բանակում կռվելու համար: Սակայն հույն և հայոց Պատրիարքների ջանքերով այդ թվերը հաջողվեց նվազեցնել համապատասխանաբար 1800-ի և 500-ի: Զաքարիա Կաղզվանցին վախճանվեց 1799 թ. մարտին, 80 տարեկան հասակում: Նրա ազգանվեր գործունեությունը հիրավի դրվատանքի է արժանի: Կաղզվանցին այն եզակի Պատրիարքներից էր, որ, հանգամանքներից ելնելով, բարձր էր պահում հոգևորականի իր կոչումը՜ անաչառ ծառայելով իր ժողովրդին: Այս առումով համամիտ ենք Մ. Օրմանյանի՜ Զաքարիա Կադզվանցուն տված բնորոշմանը. «... այնպէս որ իրաւամբ կրնանք Զաքարիայի վերագրել, վերջին դարերու ազգային կրթական կամ բարոյական զարգացման մէջ կարեւոր դէր ունեցած ըլլալու պարծանքը»4: 1799 թվականին ընտրվեց նոր Պատրիարք՛ Դանիել Աուրմառեցին: Նրա առաջին գործը եղավ այն, որ Կ. Պոլսում ինչպես նաև ամբողջ Արևմտյան Հայաստանով մեկ մտցրեց Սիմեոն Երևանցու կողմից ընդունված նոր տոմարը, որը արդեն գործում էր Արևելյան Հայաստանում: XIX դարի սկիզբը նշանավորվեց մի շարք իրադարձություններով, որոնք առնչվե­ցին ինչպես Կ. Պոլսո Պատրիարքարանին, այնպես էլ էջմիածնի Մայր Աթոռին: Իրադարձությունները կապված էին կաթողիկոսական ընտրությունների հետ: Քանի որ Ղուկաս Կարնեցի Կաթողիկոսը վախճանվել էր 1799 թ. վերջին, ապա իրադարձությունները զարգացան 1800 թ. ընթացքում:Նախապես կային երկու թեկնածուներ, վերը նշված Կ. Պոլսի Պատրիարք Դանիել Սուրմառեցին, ինչպես նաև Եփրեմ Ձորագեղցին, որոշ ժամանակ անց նրանց միացան Հովսեփ Արղությանը և Դավիթ էնեգեթցին: Պատմագիտությա՜ն մեջ ընդունված է այս իրադարձությունները, կապված կաթողիկոսական ընտրությունների հետ, կոչել Դավիթ-Դանիելյան վեճեր: ճիշտ է, վերջիններս որոշ ժամանակ պայքարում էին Կաթողիկոսական Աթոռի համար, սակայն մենք հակված չենք այդ պայքարի վերոհիշյալ ձևակերպման հետ: Այս առումով տեղին է հիշատակել Հ. Սիրունուն. «Յետոյ աւելցաւ երրորդ թեկնածու մըն ալ յանձին Յովսեփ Արղութեանի, ծանօթ հայ և ռուս յարաբերութեանց մէջ իր խաղացած դերով, սիրուած ռուս արքունիքին մէջ, եւ հաւանաբար անոր նախընտրած թեկնածուն կաթողիկոսական աթոռին համար, որ. թէեւ դեռ պարսիկ հողին վրայ էր, բայց միշտ կը մնար ինչպէս Թուրքիոյ, նոյնպէս ռուսներուն շահագրգռութեան առարկան»5: Նշենք, որ մեր խնդիրը չէ4 Մ. Օրմւսնեան, նույն տեղը, էջ 3192:5 Հ. Սիրունի, Պոլիս և իր դերը, Բեյրութ,1969 թ., հ. 2, էջ 19:

ՎԱՐԴԱՆ ԱէՉՁԱՆ 1998

հաոօամտնորեն կանգ առնել Կաթողիկոսական Աթոռի շուրջ ծավալված հասոաոձությունների լուսաբանման վրա: Բայց ինչպես վերոհիշյալ, այնպեսք Տ է Տ ե Ր վ կ ^ ում են- որ այդ պահին Հայո9 Կաթողիկոսի գահին թեՕսման ււսն կայսրությունը և թե՜ Ռուսական կայսրությունը ցանկանում էին իրենց համար ցանկալի թեկնածու նստեցնել Կաթողիկոսական Աթոռին՜հ ե տ ա պ ն ղ ե լ ո վ քաղաքական որոշակի նպատակներ:Վերադառնալով Կ. Պոլսի Պատրիարքին, նշենք, որ Դանիել Սուրմառեցին մհնչ մտնելը կաթողիկոսական ընտրարշավի մեջ, առանձնապես աչքի չընկավ Պատրիարք եղած ժամանակ: 1800 թ. մայիսի 18-ին Կ. Պոլսի Ազգային ժողովը Պատրիարք ընտրեց Հովհաննես Չամաչրճյանին: Սակայն XIX դարի սկզբին կաթողիկոսական գահի պայքարի հորձանուտը իր մեջ առավ նաև Կ. Պոլսի հոգևոր շրջանակներին: Եվ պատահական չէր, որ Կ. Պոլսի Պատրիարք Հովհաննես Չամաչրճյանը 1801 թ. մեկ տարվա պաշտոնավարությունից հետո պաշտոնանկ արվեց, և նրա փոխարեն Պատրիարք դարձավ Գրիգոր Խամսե- ցին, որը նույնպես երկար չմնաց որպես Պատրիարք: Նա իր կոշտ գործելա­կերպի պատճառով պաշտոնանկ եղավ, իսկ Հովհաննես Չամաչրճյանը, վերա­դառնալով աքսորից, վերստին անցավ Պատրիարքի իր պարտականություն­ներին: Վերը նշված Պատրիարքների հաճախակի փոփոխությունները անմի­ջականորեն կապվում էին Կաթողիկոսական Աթոռի հավակնորդների գործո­ղությունների հետ: Այդ հավակնորդները ձգտում էին Կ. Պոլսի Պատրիարք կարգել իրենց հավատարիմ թեկնածուին: Վերադառնալով Հովհ. Չամաչրճյւս- նին, նշենք, որ նա դարձավ Զաքարիա Կաղզվանցու գործի արժանի շարունակողը, չնայած ի համեմատ նախորդի նա ավելի քիչ պաշտոնավարեց: Նրա պատրիարքության օրոք պոլսահայ գաղթօջախը դադարեց կրքոտ և բուռն բախումների վայր լինելուց: Պատրիարքի նախաձեռնությամբ վերա­կանգնվեցին եկեղեցիներ, հիվանդանոցներ, բացվեցին վարժարաններ, չնայած բազմաթիվ խոչընդոտներին՜ Հովհաննես Չամաչրճյան Պատրիարքի ջանքերով Երուսաղեմում նույնպես Պատրիարք ընտրվեց: 1813 թ. ամիրաների թելադրանքով, վատառողջ լինելու պատրվակով, հրաժարվեց պատրիարքու­թյունից՜ չնայած անձամբ մտադրություն չուներ հրաժարվելու: Ահա ինչպես է Հովհաննես Չամաչրճյանին բնութագրում Մ. Օրմանյանը. «Յովհաննէս կը ներկայանայ հանդարտ և կանոնաւոր՛՝ գործիչ մը, հակառակութիւններէ խուսափող, լրացեալ եղելութեանց համակերպող»6: Հովհաննես Չամաչրճյա­նին հաջորդեց Աբրահամ Գոլյւսն եպիսկոպոսը, որը հաճախ հիշատակվում.է նաև Աբրահամ Տաթևացի: Սակայն Աբրահամ Տաթևացին չարդարացրեց այն հույսերը, որ իր անձի հետ կապում էին Կ. Պոլսի հայ մեծամեծները և հավատացյալ բնակչությունը: Իր երկու տարվա պատրիարքության ժամանա­կամիջոցում Աբրահամ Տաթևացին աչքի չընկավ ազգանպաստ գործունեու­թյամբ: Ավելին, զգալով, որ մի շարք ամիրաներ, որոնք հակակաթոլիկական ընդգծված դիրքորոշում ունեին, նա г սկսեց պաշտպանություն գտնել կաթոլիկամետ խավերի մոտ: Սակայն այդ վիճակը երկար չտևեց, և շուտով6 Մ. Օրմանեան, Ազգապատում, Երուսաղէմ, 1927, հ.Յ, էջ 3418:

л

1998/

Կ. ՊՈԼՍԻ ՀԱՅՈՑ ՊԱՏՈ41ՐՔԱՐԱՆԸ... Р-Գ 205

կւսթոլիկւսմեա ուժերը նույնպես հրաժարվեցին ապավեն կանգնել Պատրիար­քին: Աբրահամ Տաթևացին, անհավասարակշիռ և համառ գործելակերպ դրսևորելով, զրկվեց նաև Կ. Պոլսի հանրահայտ ամիրայական գերդաստան­ների՜ Տյուզյանների, Տաւոյանների, ինչպես նաև Հարություն Պեզճյանի աջակցությունից: Եվ զարմանալի չէր, որ 1815 թ. դեկտեմբերի սկզբին Աբրահամ Տաթևացին պաշտոնանկ եղավ, իսկ նրա փոխարեն Պատրիարք դարձավ Պողոս Ադրիանապոլսեցի եպիսկոպոսը: Պողոս Ադրիանապոլսեցու պատրիարքական տարիները ուղեկցվեցին բուռն իրադարձություններով: Լինելով խոհեմ, շրջահայաց հոգևորական, նա ձգտում էր իր պատրիարքու­թյան տարիների ընթացքում միաբան հայ համայնք ստեղծել Կ. Պոլսում: Սակայն երկարատև բանակցությունները, բանավեճերը, զիջումները արդյունք չտվեցին: Ավելին, թյուրիմացաբար ժողովրդի մեջ նա ձեռք բերեց «Կաթոլիկա- մետ» Պատրիարքի անուն: Պողոս Պատրիարքի ժամանակ տեղի ունեցան ողբերգական դեպքեր. Տյուզյան գերդաստանի, ինչպես նաև այլ ամիրայական գերդաստանների հալածանքը: Այս բոլորը նրա դեմ անհիմն մեղադրանքների առիթ էին տվել: Եվ ցավալի էր, որ գործունյա և խոհեմ հոգևոր առաջնորդը 1823 թ., երբ արդեն վերոհիշյալ անցքերը հետևում էին մնացել, հրաժարական տվեց:Չնայած բազմաթիվ խնդրանքներին ու. հորդորներին, նա չփոխեց իր որոշումը: Պողոս Ադրիանապոլսեցուն փոխարինեց Կարապետ եպիսկոպոս Պալաթեցին: Նրա պատրիարքության առաջին տարիները ընդհանուր առմամբ խաղաղ անցան: Այս տարիներին ընդունվեցին դավանաբանական-ծիսական բնույթի կանոններ, որոնք կարգավորում էին հավատացյալ բնակչության կացությունը: 1827 թ. ձգտելով ինչ-որ չափով կարգավորել լուսավորչական­ների և հայ կաթոլիկների հարաբերությունները, Կ. Պոլսի Պատրիարքը որոշեց հայ կաթոլիկների համար փոխանորդ նշանակել այն պայմանով, որ նա իր հավատակիցների հետ ընդունի Կ. Պոլսի Պատրիարքության գերակայությու­նը: Սակայն այս նախաձեռնությունը, որը կոչված էր ինչ-որ չափով կարգավո­րելու լուսավորչականների և կաթոլիկների փոխհարաբերությունները, ձախող­վեց: Ավելին, Բ. Դուռը, օգտվելով առիթից, հայ կաթոլիկներին մեղադրեց պետական դավաճանության մեջ և աքսորեց նրանց: Կարապետ Պալաթեցու ջանքերով վերանորոգվեց Գում-Գափուի Մայր եկեղեցին, որը 1826 թ. հրդեհից հետո մեծապես տուժել էր: Սայր եկեղեցուն կից վերանորոգումից հետո բացվեց դպրոց-ուսումնարան: 1830-31 թթ. Պատրիարքի ջանքերով վեր խոյա­ցան նաև Սկյուտարի Սուրբ Խաչ և Խասքյոյի Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցիները: Կարապետ Պատրիարքը հրաժարվել է իր պաշտոնից մեզ անհայտ պատճառ­ներով 1831 թ.: Նշենք նաև, որ Կ. Պոլսի Պատրիարք Կարապետ Պալաթեցու ջանքերով 1828 թ. կազմվում է ուսումնական ժողով, որով փորձ է կատարվում կարգավորելու և հսկելու կրթական ոլորտը: Կարապետ Պալաթեցուն հաջոր­դեց Ստեփանոս Զաքարյանը, որը հիշատակվում է Աղավնի մականունով: Արմաշի և Նիկոմեդիայի (Իզմիթ) թեմական առաջնորդը դարձավ Կ. Պոլսի Պատրիարք: Մինչ վերոհիշյալ Պատրիարքին անդրադառնալը, կցանկա­նայինք մեջ բերել Հ. Աիրունու խոսքերը պատրիարքության գործունեության

Р-Գ ՎԱՐԴԱՆ ԱէՉՑԱՆ 1998

.■հոաոհուաւ «Ել այնոււսմենայնիւ Պատրիարքարանը կը շարունակէր շնչել համաոձակ կռնակը ֆէրմաններուն տուած: Ինքն էր, որ կը խնդրէր յանուն հայ ժոոովուրդին. ծափ կուտար ու կու լար, կը բողոքէր ու կը քծնէր: Սուլթանին մօտ հայ ժողովուրդը կը ներկայացնէր. ու հայ ժողովուրդին մօտ սուլթանը»7: Կարծում ենք, որ այս բնորոշումը առավել դիպուկ ձևով է բնութագրում Պատրիարքության իրավիճակը թուրքական իրականության պայմաններում: Պատրիարքները փոխվում էին. -սակայն Պատրիարքարանը շարունակում էր իր ազգանպաստ առաքելությունը' հաղթահարելով օբյեկտիվ և սուբյեկտիվբազմաթիվ խոչընդոտներ:Վերադառնալով Պատրիարք Ստեփանոս Զաքարյանին, ստորև ներկա­յացնում ենք Ս. Օրմանյանի նրան տրված բնութագրականը. «Զգացումները և ուղղութիւնը բարեմիտ և բարեսէր, բնաւորութեամբ հեզահամբոյր և առաքինի, բռիութենէն կը խորշէր, խստութենէն կը զգուշանար, համեստ և չափաւոր սկզբունքներու կը հետեւէր, և այս էր որ ոմանց աչքին տկար և անձեռնհաս կ՚երեւար»8: Ստեփանոս Զաքարյանի պատրիարքության 8 տարիները անցան հանդարտ և խաղաղ պայմաններում: Նրա պատրիարքության տարիներին վերանորոգվեցին շուրջ 16 եկեղեցիներ: Սակայն իր մեղմ և ոչ սկզբունքային բնավորության պատճաշով նա չկարողացավ պայքարել պոլսահայ համայն­քում տարածվող բողոքականության դեմ: Վերջիններս 1832 թ. սկսած օրեցօր նորանոր հետևորդներ էին ձեռք բերում: Հայ Առաքելական Եկեղեցուն նվիրված անհատները, մտահոգված լինելով բողոքականների ակտիվաց- մամբ, առաջարկում են Ամասիայի հոգևոր առաջնորդ Հակոբոս եպիսկոպոս Սերոբյանին ստանձնել Պատրիարքի օգնականի պաշտոնը: Հակոբոս եպիսկոպոսը գալով Կ. Պոլիս, դիմեց պատժիչ քայլերի: Նա իր մոտ կանչեց բողոքականություն ընդունած Հովհաննես Տեր-Սահակյանին, Պողոս ուսուց­չին, Գևորգ Արծրունի քահանային, Թովմաս վարդապետին, տիրացու Հովհան­նես վարժապետին և աքսորեց նրանց տարբեր վայրեր: Եվ պատահական չէր, որ Հակոբոս եպիսկոպոսը եռանդուն գործելու պատճառաբանությամբ պահանջեց ավելի մեծ լիազորություններ: Նա շուտով հասավ նրան, որ Ստեփանոս Զաքարյանը 1839 թ. մարտի 6ին ՛հրաժարական տա, իսկ ինքը ՛մարտի 16-ին դարձավ նոր Կ. Պոլսի Պատրիարք: Սինչ անդրադառնալը Հակոբոս Պատրիարքին, նշենք, որ նրա գործունեությունը պատրիարքի պաշտոնում հակասական մտորումների տեղիք է տալիս: Կ. Պոլսի Պատրիարք դառնալով Հակոբոս Սերոբյանը շարունակեց պայքարը բողոքականության դեմ, սակայն այն երկար չի տևում, քանի որ բողոքականները, հանձինս անգլիական դեսպանի, գտնում են պատկառելի հովանավորի, և Հակոբոս Պատրիարքը դադարեցնում է պայքարը բողոքականների դեմ' հասկանալով, որ կարող է պաշտոնանկ արվել Օսմանյան իշխանությունների կողմից: Դրանից հետո նա սկսում է զբաղվել ճեմարանի հոգաբարձության հարցերով, սակայն այստեղ սպասում էր ձախողում: Ի հակակշիռ հայ ամիրաների,7 Հ. Սիրունի, նույն տեղը, էջ 182:® Ս. Օրմանեան, նույն տեղը, էջ 3561:

1998 Կ. ՊՈԼՍԻ ՀԱՅՈՑ ՊԱՏՐԻԱՐՔԱՐԱՆԸ- Р-Գ 207

արհեստավորական խավը պայքարում էր մասնակից լինել ազգային կարևոր խնդիրների լուծմանը: Հակոբոս Պատրիարքի համակրանքը արհեստավորա­կան խավի կողմն էր, նա միամտաբար կարծում էր, որ նրանց օգնությամբ կարող էր ճեմարանի հոգաբարձության խնդիրը լուծել: Սակայն վերոհիշյալ խավերի անհանդուրժողականությունը փակուղի տարան Հակոբոս ՊաւԴ- րիարքի նախաձեռնությունը: Հուսահատվելով, Հակոբոս Պատրիարքը 1840 թվականին, մեկ տարվա պատրիարքության շրջանը հազիվ բոլորած առանձնանում է Ետիգուլեի Ս. Փրկիչ հիվանդանոցում: Օգտվելով այս միջա­դեպից, ամիրաները անհիմն զրպարտություններ են տարածում Պատրիարքի հասցեին: Օսմանյան իշխանությունների միջամտությամբ Պատրիարքարան է վերադառնում Ստեփանոս Զաքարյանը, սակայն նրա երկրորդ պաշտոնա­վարումը նույնպես կարճ է տևում՜ 1840-41 թթ.: Ստեփանոս Զաքարյանը ձգտում է իր խորհրդական Պողոս եպիսկոպոս Թաքթաքյանի հետ շարունակել Հակոբոս Սերոբյանի գործը, կարգավորել ճեմարանի ֆինանսա՜տնտեսական վիճակը՜ այդ գործում ներգրավելով արհեստավորական խավին և բնակչու­թյան լայն զանգվածներին: Սակայն ամիրաների «պասիվ» դիրքը խափանեց Պատրիարքի և արհեստավորների ջանքերը: Ավելին, թուրքական իշխանու­թյունները, անհանգստանալով ժողովրդական հուզումների առարկայացումից, սկսեցին պատժամիջոցներ կիրառել ճեմարանի շուրջ ծագած հուզումների առավել ակտիվ մասնակիցների նկատմամբ: Ստեփանոս Զաքարյանի հրաժա­րականը կապվում է այս հուզումների հետ, քանի որ իր անունը նույնպես շոշափվում էր այդ դեպքերի առնչությամբ:Կ. Պոլսի նոր Պատրիարք դարձավ Աստվածատուր Պոլսեցին, որը, Ս. Օրմանյանի կարծիքով, հայ ամիրայական խավի կողմից էր ընտրված: Նրա պատրիարքության երեք տարիները ոչնչով աչքի չընկան: Դեռ ավելին, խորանում էր ամիրաների և ժողովրդական զանգվածների միջև եղա՛ծ անջրպետը, որը անհանգստացնում էր առաջիններին:Ամիրաները ձգտում էին Կ. Պոլսի Պատրիարքի Աթոռին տեսնել մի մարդու, որը ժողովրդական հարգանք վայելեր և միևնույն ժամանակ «զուսպ» և «խոհեմ» լիներ ազգային կյանքում: 1844 թ. Աստվածատուր Պոլսեցու հրաժարականից հետո ընտրությունը ընկավ Զմյուռնիայի առաջնորդ Սաթևոս եպիսկոպոս Չուխաջյանի վրա, որի կազմակերպչական և մտավոր կարողու­թյունները խոստումնալից էին թվում թե' ամիրաներին և թե՜ բնակչության մյուս խավերին: Սաթևոս Չուխաջյանի պատրիարքության չորս տարիները իրադարձություններով լեցուն էին ինչպես պոլսահայ գաղթօջախում, այնպես էլ Օսմանյան կայսրության հայաշատ այլ վայրերում: Նրա պատրիարքության տարիները համընկան պոլսահայ գաղթօջախում կրթա-մշակութային վերելքի հետ: Իր ջանքերով, չորս տարվա ընդմիջումից հետո, 1845 թ. հոկտեմբերի 1- ին, վերաբացվեց Սկյուտարի ճեմարանը: Պետք է նկատել, որ կրթւսմշւսկու- թային վերելքը մինչ Սաթևոս Չուխաջյանի Պատրիարք դառնալը արդեն սկսել էր թափ առնել: Պարզապես շատ երիտասարդներ Եվրոպայում կրթություն ստանալով այդ ժամանակամիջոցին վերադառնում են Կ. Պոլիս և դառնում լուսավորության և մշակույթի տարածողներ: Սաթևոս Չուխաջյանի առավել

I՜ , ՈՈ ոոոծհոհօ էր Կ- Պոլսի Պատրիարքարանի իրավասությունների հւյտւսԱեցումո և, ինչպես Մ. Օրմանյանն է այդ կապակցությամբ նշում,:«որ. 1 9 է ասդին ազգային կնճիռ մը դարձած էր ժողովրդական ձգտումներու և ամհոաւսւկան պնդումներու երեսէն. և զօրաւոր ձեռքի մը կը կարօտէր իւր1 5 Հայոց Պատրիարքի ջանքերի շնորհիվ 1847 թ. մայիսի 7-ին Բ. Դուոո հրամայեց երկու ներկայացուցչական մարմիններ ստեղծել Պատրիար- հ հոավասությւսն տակ: Դրանք էին հոգևոր և գերագույն ժողովները: Հոգևոր ժոոոՎո պետք է զբաղվեր կրոնա-դավանաբանական, կենցաղային-ծիսական հարցերով, իսկ գերագույն ժողովը պետք է տնօրիներ աշխարհիկ հարցերը: Վերը հիշատակված առաջին մարմինը պետք է ունենար 14 անդամ, իսկ երկրորդը՜ 20: 1847 թ. մայիսի 9-ին ընտրվեցին հոգևոր և գերագույն ժողով- ների ներկայացուցիչները, ընդ որում գերագույն ժողովում ներկայացված էին ինչպես երևելի շատ ամիրաներ, այնպես էլ նշանավոր արհեստավորներ: Թերևս կարելի է համաձայնվել Մ. Օրմսւնյանի հետ, որ այս ներկայացուց­չական մարմինները դարձան արևմտահայերի ազգային սահմանադրության հիմքը: Մաթևոս Չուխաջյանի գործելակերպը շուտով դժկամություն առաջաց­րեց ավելի երևելի ամիրաների մոտ: Ամիրաները առիթ էին որոնում ազատվելու նրանից: 1848 թ. Ս. Հովհան Ոսկեբերան եկեղեցու դպրոցի հետ կապված բարեգործության շուրջ անհարկի աղմուկ բարձրացավ, և, օգտվելով առիթից, ամիրաները պահանջեցին Մաթևոս Չուխաջյանի հրաժարականը: Սկզբում նա հակառակվեց, բայց հետո տեղի տվեց: Եվ քանի որ Պատրիարքը մեծ ժողովրդականություն էր վայելում, երկյուղելով ժողովրդական հուզում­ներից, ամիրաները գտան Մաթևոս Չուխաջյանի արժանի փոխանորդ՜ հանձին Հակոբոս Սերոբյանի, որը 2-րդ անգամ դարձավ Պատրիարք, 1848 թ.: Հակոբոս Սերոբյանի պատրիարքության երկրորդ ժամկետը առանձնապես ոչնչով աչքի չընկավ: Կյանքն իր հունով առաջ էր ընթանում պոլսահայ գաղթօջախում, բացվում էին եկեղեցիներ, վերանորոգվում էին հները: Ութ տարվա ՜պատրիարքությունից հետո, 76-ամյա Պատրիարքը հրաժարական տվեց, սակայն այն չընդունվեց՜ կապված Հայոց Կաթողիկոս Ներսես Աշտարա- կեցու մահվան հետ: Միայն Մաթևոս Կոստանդնուպոլսեցու Կաթողիկոս •ընտրվելուց հետո, 1858 թ. հոկտեմբերի 7-ին, նոր Կաթողիկոսի ներկայությամբ ընդունվեց Հակոբոս Սերոբյանի հրաժարականը:Այժմ անդրադառնանք Կ. Պոլսի Պատրիարքարանի և Մայր Աթոռ Ս. էջմիածնի փոխհարաբերություններին: Ինչպես XVIII դարի վերջին, այնպես էլ XIX դարի առաջին կեսին Կ. Պոլսի Պատրիարքարանը մեծ հեղինակություն էր վայելում: Նշենք, որ Ղուկաս Կարնեցի և Եփրեմ Ձորագեղցի Կաթողիկոսները ընտրվել էին Կ. Պոլսի Պատրիարքարանի հովանավորության շնորհիվ: ճիշտ է, միշտ չէ, որ Սայր Աթոռի և Պատրիարքարանի միջև հարաբերությունները «հարթ» էին ընթանում: Կապված այս կամ այն իրադարձության հետ (հատկապես դա դրսևորվեց XIX դարի սկզբին, կաթողիկոսական թափուր գահի հետ կապված դեպքերի ժամանակ), Ս. էջմիածնի և Կ. Պոլսի

ՎԱՐԴԱՆ ԱէՉՅԱՆ 1998

9 Մ. Օրսանեան, նույն տեղը, էջ 3811:

1998 Կ. ՊՈԼՍԻ ՀԱՅՈՑ ՊԱՏՐԻԱՐՔԱՐԱՆԸ- Р-Գ 209

Պատրիարքարանի միջև տարաձայնություններ էին ծագում: Բնական է, այդ տարաձայնությունները չէին կրում դավանաբանական բնույթ: Պարզապես Մայր Աթոռը մերթ ընդ մերթ Կ. Պոլսի և նրան ենթակա եկեղեցական թեմերում ձգտում էր որոշակի ազդեցություն ձեռք բերել: Ինչպես Կ. Պոլսի Պատրիարքները, այնպես էլ նրանց հովանավորյալ ամիրաները դժկամու­թյամբ էին դա ընդունում: Նրանք գիտակցում էին, որ Բ. Դուռը ամեն րոպե կարող է փոխել իրենց նկատմամբ այն «բարեհաճ» վերաբերմունքը, որ նրանք ձգտում էին, որքան հնարավոր է, երկար պահպանել: Օսմանյան իշխանու­թյունների կասկածները ավելի շատացան, երբ ԱրևեԱսւն Հայաստանը 1826-28 թթ. ռուս-պարսկական պատերազմից հետո միացավ Ռուսաստանին:Ամփոփելով ասենք, որ XV դարից սկսած պոլսահայ գաղթօջախում .և ապա արևմտահայության համար Կ. Պոլսի Պատրիարքարանը հւսյապահպա- նության գլխավոր մարմինն է եղել: Չնայած բազմաթիվ խոչընդոտներին (թուրքական իշխանությունների միջամտությունը, հայ ամիրաների «ազդեցու­թյունը» և այլն), հայոց Պատրիարքները մեծ ներդրում են ունեցել կրթա- լուսավորական ասպարեզում, ազգային կյանքի ամենատարբեր կնճռոտ հարցերի լուծման ժամանակ: Նրանք հետևողական պայքար են մղել այլադավանության (կաթոլիկների և բողոքականների) դեմ՜ քաջ գիտակցելով, որ օտար բռնակալության պայմաններում Հայ Առաքելական Եկեղեցին այն հիմնասյուներից մեկն էր, որ կարող էր զերծ պահել հայությանը ուծացումից: Կ. Պոլսի հայոց Պատրիարքների ջանքերով և աջակցությամբ գաղթօջախում առաջադիմում էր տպագրական գործը: Շնորհիվ հոգևոր այրերի ինչպես Կ. Պոլսում, այնպես էլ նրա ենթակա թեմերում, նշված ժամանակաշրջանում կառուցվեցին բազում եկեղեցիներ, որոնցից շատերը մինչ օրս էլ կանգուն են: ճիշտ է, Կ. Պոլսի հայոց Պատրիարքներից ոչ բոլորն են աչքի ընկել եռանդուն և ազգանպաստ գործունեությամբ (դրա համար կային օբյեկտիվ ն սուբյեկիվ պատճառներ), սակայն փաստ է, որ Կ. Պոլսի Պատրիարքարանը իր գործունեությամբ և առաքելությամբ անջնջելի հետք է թողել պոլսահայ գաղթօջախի պատմության մեջ և այսօր էլ շարունակում է իր առաքելությունը:

ԿԱՐԱԳՈՒԼՑԱՆ 1 9 9 8

ՀԱՍՄԻԿ ԿԱՐԱԳՈՒԼՅԱՆ

Հ Ր Ա Չ ԶԱՐԴԱՐՅԱՆԻ գ ր ա դ ա տ ա կ ա ն է ջ ե ր ը

« Ը լ լ ա լ մ ա ս ն ի կ մ ը ս ո ս կ հ ա С 6 ա ր ո ւ բ յս ւ С С

Ը ա խ ա հ ա յր ե ր ո ւս չ ա ր չա ր ա կ ո ծ , ա ր դ ա ր ա /ս ի ղ 6 : Հ ո ն ո ւ ր մ ա հ ա ց յա լը կ կ ե ն դ ա ն ա ն ա , հ ո ն ո ւր

կ ո ր ս տ ա կ ա ն ը կ հ ր ա շ ա փ ո խ վ ի ա ն կ ռ ր ս տ ա կ ա ն ի :

Կ ի ս ա կ ե ն դ ա ն ե ր թ ա մ ը մ պ ե լ բ ա ժ ա կ ն է լի ք ս ի ր ի ն , - դ ա դ ր ի լ ա պ րելե , ալ դ ա ռ ն ա լ ա Ըվա իսնա ն՝»:

(Հ ր . Ջ ա ր դ ա ր յա ն )

Գրական ասպարեզ իջնելով 20-ր դ դարի 20-ական թթ., Հրաչ Զարդարյանը շարունակեց իր մեծ ուսուցիչների' արևմտահայ նշանավոր գրողներ Դանիել Վարուժանի, Սիսւմանթոյի, Ռուբեն Զարդարյանի ստեղծագործությունների լավա­գույն ավանդույթները: Նրանց մնան իր կոչումը տեսավ ժողովրդին ծառայելու մեջ, գրեց ժողովրդի համար, ժողովրդի մասին, գրեց մայրենի լեզվով' օտէսր լեզվով գրելը համարելով կամավոր ուծացում:.

Հր . Զարդսւրյանին վինսւկվեց գրել պատմական բարդ ու ծանր ժամանակ­ներում: Նա գրական կյանք մտավ' լավ իմանալով սփյուռքահայ գրականության դառն վինակն ու ապագան: Մանավանդ որ Սփյուռքում նրա ապրած աոաջին տարիներն արդեն անտարակուսելիորեն բերեցին մեծ վտանգի զգացման փաստը, և ինքն Էլ դարձավ ա յդ վտանգը ահազանգողներից մեկը: Զսւրդարյանն իր ողջ գիտակցական կյանքը, իր անսպառ եռանդը նվիրաբերեց իր հարազատ ժողովրդի տարագիր հատվածին' սփ յուռքա հա յությա նը, մաքառեց կյանքի հարուցած դժվարությունների դեմ , մաքառեց անդուլ, աննահանջ' միշտ բարձր պահելով մարդկային արժանապատվությունն ու հայ ժողովրդի ազգային հպարտության զգացումը, ա յլ խոսքով' դարձավ նրա պայքարի ու ընդվզման երգիչը:

Հր. Զարդարյանը սփյուռքահայ գրողների այն սերնդից Է, որին բախտ Է վինակվել մասնակցելու սփյուռքահայ գրականության կարևորագույն հատվածի’ ֆրանսահայ գրականության ստեղծմանը: Հանրահռչակ Ռուբեն Զարդարյանի որդին' Հր . Զարդարյանը, հեղինակ Է պատմվածքների, վեպերի, հուշագրու­թյունների, գրադատական Էջերի, հրապարակախոսական հոդվածների: Իր բեղուն գործունեությամբ նա հետապնդել Է մի նպատակ' անձնվիրաբար ծա ռա յել իր ժողովրդին, անմասն նվիրվել հայապահպանման սրբազան գործին, պայքարել ձուլման և ուծացման դեմ:

Դեռևս կենդանության օրոք բարձր Է գնահատվել Զարդարյանի ստեղծագոր­ծությունը: Նրա գործերի մասին իրենց հիացումի ու գնահատանքի խոսքն են ասել Վսւհհ Վահյանը, Ավետիս Ալիքսանյանը, Մառի Աթմանյսւնը, Մինաս Թեոլեոլյանը, Զարեհ Որբունին, Գրիգոր Պըլթյանը к ուրիշներ: Այսպես օրինակ' 1964 թ. «Զ վա ր թ նո ց» ամսագրում Զարդարյանի 50-ա մ յա գրական-հասարակական գործունեությանը նվիրված աոաջին համարում իր մասին կարդում ենք.

«Սփիւռքի մեր գրականութեան մէջ, ինքնուրոյն ու լիովին կազմուած գիծերով

դէմք մըն է Հրաչ Զարդարեան»^:

Ь . Ջ սւրենցի ա նվա ն գ ր ա կ . և ա րվես տ ի р-ա նգա րա ն, Հ ր . Ջ ա ր դ ա ր յա ն ֆ ո ն դ 2 6 8 :

1 9 9 8 <ՐԱՉ ԶԱՐԴԱՐՅԱՆԻ ԳՐԱԴԱՏԱԿԱՆ ԷԶեՐԸ Р- Գ 211

իր գրական ժառանգությամբ ե. հասարակական գործունեությամբ արևմ՛տահայ նշանավոր գրող Ռուրհն Ջարդարյանի որդին լուսավոր գիծ է թողել սփյուոքահայ մշակույթի պատմության մեջ:

Հրաչ Տարդարյանի ստեղծագործությունների մեշ իրենց ուրույն տեղն ունեն գրադատական էշերը:

Սփյուոքահայ գրականության մեշ լայն տարածում գտած կարոտի, նահանշի, ինքնակենսագրական վեպերին զուգընթաց ստ եղծվում էին փիլիսոփայական, հոգեբանական, բարոյագիտական, նաև. գրադատական էշեր: Գրական վառ իմացությամբ Ա. Ջոպսւնյանը, Հ . Օշականը, Մ. Թեոլեոլյանը, Գ. Պըլթյանը, Հ . Տսւրդսւրյանը ե. դեո. շատ ուրիշներ իրենց գրադատական էշերով նպաստում էին սփյուոքահայ գրականագիտության ձևավորմանն ու հարստացմանը:

Գրական, հասարակական-հրապարակախոսական գործունեությանը զուգըն­թաց, Հր. Տարդարյանը զբա ղվում է նաև գրաքննադատությամբ, ուր իր մնայուն տեղն է գրավում «ժամանակ к խորհուրդք յո ւր » խորհրդածությունների շարքը (1955 թ. և. 1962 թ.): Սակայն սրանով չի սահմանափակվում գրողի գեղագիտական միտքը: Կան մի շարք գրադատական մտածումներ, որոնք դուրս են մնացել այս աշխատությունից և որպես աոանձին գործեր լույս են տեսել սփյուոքահայ մամուլի տարբեր էշերում, ինչպես օրինակ' «Մ տ ա ծումներ» (1960 թ., «Ա նդաս­տան»), «Գուպար խորհրդավոր» (1965 թ., «Անդաստան»), «Թ ոստ ոևսկի» (1952 թ., «Ա նդաստ ա ն»), «Մ ո ա յլ փերեզակներ» (1978 թ ., «Ա րա հետ »), նաև կյանքիվերշին շրշանում գրած խորհրդածությունները:

Լինելով հայ և համաշխարհային գրականության ու արվեստի խոր գիտակ' իր գրադատական էշերում Հր. Զարդարյանը լուսավոր մտքեր է զարգացնում, ցույց տալիս գրականության խոշոր դերն ու նշանակությունը հասարակական կյանքում, նրա աոաշ ծառացած արդիական պրոբլեմները և խնդիրները:

Գրողի գեղագիտական մտքերը հիմնականում համախմբվում են հետ ևյա լ հարցերի շուրշ' գրական մեթոդների, արվեստի հարաբերությունը իրականության, գրականության բուն առարկայի, գրականության ժողովրդայնության, գրականու­թյան և արվեստի նշանակության, գրականության օգտակարության, կյանքում նաև դրականը տեսնելու պահանշի, ձևի և բովանդակության փոխհարաբերության, արվեստի մեշ ինքնատիպության նշանակության, ոնի և ա յլ հարցերի շուրշ:

Ստեղծագործական բոլոր մեթոդների մեշ Հր. Զարդարյանը առավելությունը տալիս է ռեալիզմին (իրապաշտությանը), քանի որ իրապաշտական գրականության աոշև միշտ ծառացել է իրականության համարձակ քննադատությամբ մարդկային աոաշխաղացումին նպաստելու խնդիրը: Այդպիսի գրականությունը միշտ ձգտել է անծածկույթ ներկայացնել ամբողշ կյանքը' շեշտը դնելով մասնավորապես այն երևույթների վրա, որոնք խոչընդոտում են կյանքի հարթ ընթացքին: Գրականու­թյունը, ըստ Զարդարյանի, չէր կարող իր դերը կատարել, եթե հեռանար կյանքից, հեռանար կյանքի նշմա բտ ությունից, ա մբողջությունը անխտիր ընդունելու պահանջից: Գանիել Վարուժանի նման նա ևս իրապաշտությունը համարում է «Գ եղեցիկին հասնելու ամենեն ուղիղ գ ի ծ ը »: Նա ա յն գրողներից է , որոնք ռեա լիզմը չեն հեռացնում գրական մ յուս դպրոցներից, ա վելին' գալիս է այն համոզման, որ ա յն իր մեշ ամփոփում է գրական բոլոր նախորդ դպրոցների (խոսքը չի վերաբերվում միայն նատուրալիզմին, որի հանդեպ միշտ բացասաբար է տրամադրված եղել գրողը) նվանումները:

«Շ իլլերի բա րությունը, Տեխովի մա րդկա յնությունը, Թոլսթոյի կարեկցու­թ յո ւն ը , Անսւսալ Ֆրանսի սկեպ տ իկությունը, Լոթիի վհատ տ րտ մությունը,

Տ ո ս թ ո ե - ս կ ի ի մ ա ր գ ա ր ե ս ւ կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը , Լ ա կ ե ր լ ո ֆ ի ն ե ր ո ղ ա մ տ ո ւ թ յո ւ ն ը ' մ ե կ - մ ե կ

ույնը երանգը, մնայուն պաստառը. ենթահողը կկազմեն, որոնց մեջեն ցոլացած

“ ք ^ դ " լ ր " К ГЬ .ինյաես երևում է ասածից. Հր. Զարդարյանը առաջարկում է իր մեթոդըւ ա կշտության մեջ ներդաշնակված բոլոր մ՛եթոդների միասնական ամբողջու- в 1 ունո: ի ՞նչ ձևով, ի՞նչ նանապարհով է գրողը փորձում հասնել դրան:

Հ ր . Զ ա ր դ ա ր յա ն ը բ ա զ մ ի ց ս է ա ն դ ր ա դ ա ր ձ ե լ գ ր ա կ ա ն տ ա ր բ ե ր դ պ ր ո ց ն ե ր ի ն ,

ց ո ւ յ ց տ վ ե լ դ ր ա ն ց հ ա տ կ ա պ ե ս ա ն կ ո ւ մ ա յի ն ո ւ ղ ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի թ ե ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը '

հ ա ս ա ր ա կ ա կ ա ն օ գ տ ա կ ա ր ո ւ թ յա ն տ ե ս ա կ ե տ ի ց , բ ա յց և չ ի ժ խ տ ե լ դ ր ա ն ց դ ր ա կ ա ն ,

ո ւ ս ա ն ե լի կ ո ղ մ ե ր ը , ո ր ո ն ց մ ի ա ձ ո ւ լ ո ւ մ ո վ է լ փ ո ր ձ ո ւ մ է հ ա ս ն ե լ ա մ բ ո ղ ջ ո ւ թ յա ն :

Այսպես' Ռ. Ջարդարյանի որդին առաջարկում է անտեսել անկումային ուղղությունների թերությունները, ֆուտուրիզմից փորձում է հեռացնել աղմուկը, սիմվոլիզմից' ժողովրդին անհասանելի մթամածությունը: Սա շատ հետաքրքրա­կան միտք ե և նիշտ է բնութագրում ռեալիզմի զարգացման միտումը:

Միակ ուղղութ յունը, որ Զարդարյանը չի ընդունում, նատուրալիզմն է. «վա սնզի իրականը «կյա նքի շերտը» դեռ իրականություն չէ ,- գրում է նա,- աոավել նվազ' նշմարտություն չէ : ճշգրտության չափազանցված մտահոգու­թյունը կսահմանափակե' կնմոթկե, կխեղաթյուրե նշմարտությունը: Իրապսւշտւէւ- թյունը. բնապաշտությունը, այնպես, ինչպես Ֆլոպեո, Մոփասան, Զոլա կհղանա­

յին , պարտագրեցին հակագեղարվեստական տարր ընդունելու»3 :Այստեղ Է, որ գրողը սխալվում Է: Ընդունել իրապաշտությունը և շփման

եզրեր չտեսնել նատուրալիզմի հետ, սխալ Է: Անընդունելի Է նատուրալիզմի նկատմամբ ունեցած նրա թ յուր մեկնակետը, որն Էլ հետա գա յում հիմք Է հանդիսանում որոշ գրողների (Գր. Զոհրապ, Երուխան) ստեղծագործությունների ոչ նիշտ գնահատմանը: Ռեալիզմին տուրք տալը ուներ նաև մեկ ա յլ դրական կողմ , որն Է' ազգա յին ձևի պահպանումը: Արվեստը, Հր . Զարդարյանի պատկերացմամբ, արտաքին ձև չէ , ա յլ էությունը, իմացական ոգին, ազգային մտածողության ամբողջ համակարգը: Եվ դա այն ամենն է, որի պահպանումով հնարավոր է դառնում ազգային գրականության ինքնուրույնության պահպա­նումը: Գրող-տեսաբանը առավել շատ ծանրացել է հենց այս խնդրին:

Զարդարյանի ստեղծագործություններում ակներև են ազգային ոգին, մտածո­ղությունը, անհանգստությունը, սփյուռքահայության ապագայի մտահոգու­թյունը: Նա համոզված է , որ ազգային ձևի պահպանումով, մանավանդ սփյուռ­քահայ գաղթօջախում, կարելի կլինի հասնել ազգային ինքնուրույնության:

Իսկ ինչ նպատակ է հետապնդում համամարդկային գաղափարը, որը գրողը միշտ ներկայացնում է ազգային ձևի հետ ներդաշնակ: Հր. Զարդարյանի իղձն է հայ գրականությունը տեսնել համաշխարհային գրականության ընդհանուր համակարգում: Նա միանգամայն նիշտ ձևով կարողանում է ցույց տալ դրան հասնելու ուղիղ նանապարհը, որն է' գրականության մեջ համամարդկային գաղափարների արտացոլումը: Ինչպես երևում է իր խորհրդածություններից, Զարդարյանը համամարդկային գաղափարը ներկայացնում է ազգային ձևի հետ միասին: Նա քաջ գիտակցում է , որ ազգայինի միջոցով է գրողը գնում դեպի համամարդկային արժեքների կերտ ում: «Ի նչպ ես արվեստագետին համար

շ 1 շ բ _ գ ՀԱՍԱ՜ԻԿ ԿԱՈԼԳՈՒԼՑԱՆ_________________ 1 9 9 8

դՀր. Տարդարյան, «ժ՛ամ՛անակ և իւորհուրդք յուր», Փարիզ, 1955 թ., էջ 116:

3 Նույն տեղում՜, էշ 116::

1998 ՀՐԱՉ ԶԱՐԴԱՐՅԱՆԻ ԳՐԱԴԱՏԱԿԱՆ !-&ԱՐԸ Р- Գ 213

թանկագին, անգին արժեք ւքըն ե' ըլլալ ազգային, այնպես ալ վեպին մեջ նույնքան

թանկագին է անոր գաղափարի ւքը համամարդկային ըլլալը»^:Այսպիսով' Հր. Զարդարյանը ազգայինն ու համամարդկայինը ձուլում է իրար,

որն էլ համարում է ստեղծագործության մեշ արվեստի կատարելության հասնելու կարևոր նախապայման: Այս տեսակետով էլ նա բարձր է գնահատում Նարեկա­ցուն. «Նարեկացու մեծությունը կբխի այս իսկ հանգամանքեն և կհակադրվի — դարձյալ ազգային, պատմական հատկանիշ — միայն իրավունքներ հետապնդող, բոլոր ժամանսւկներու մարդկության: Իր հոգիի հորիզոնեն, ոչ իսկ ակնթարթ մը, կանհետանա անպարփակ շքեղանքը իտեալին, իտեալներուն ամենեն մարդ­

կա յինը»5 :Զարդարյանն իր մտածումներում բազմիցս է անդրադառնում հայ գրակա­

նության, նամանավանդ արևմտահայ գրականության խնդիրներին ու պրոբլեմ­ներին: Նա այն գրողներից է , որոնք սփյուոքահայ գրականությունը համարում են արևմտահայ գրականության շարունակական ընթացքը:

Լինելով գրող և գրականության տեսաբան, Հր. Ջարդարյանին մտահոգում է հայ գրականության ապագան' վաղվա օրը: Ի նչո՞ւ: Զարդարյանը մեկնաբանում է, որ արևմտահայ գրականությունը, տիրող աննպաստ քաղաքական պայմանների ա զդեցութ յա մբ, անկման շրշան է ապրում և սա կարող է շարունակվել ու բացասաբար ա զդել գրականության վրա , եթե համապատասխան միջոցներ չձեռնարկվեն: Նա իր հոդվածներից մեկում այսպես է բնութագրում ա յդ վինսւկը. « Հ ա յ ժողովուրդը արմատախիլ, դարձավ աշխարհացրիվ: Հա յ ժողովուրդը կորսնցուց հիմնական, նպաստավոր պայմանները, ավանդության պահպանումի իր որոնումների մեշ: Ու ա յդ բոլորը, որ բարոյական, գրական, գեղարվեստական կալվածներուն մեշ վերանորոգող մշտական ոգի էր, գոսափոխվհցավ կաշկան­դո ւմ ի , կա յունությա ն, բռնադատության, կուրությա ն, շիլ մոլեռա նդությա ն,

բյհւզա նդա կա նությա ն»^:Նա գտ նում է , որ անմխիթարական է հայ գրականության դր ութ յո ւն ը :

Սփյուռքահայ գրականությունը զարգանում է աննպաստ պայմաններում: .Ողշ գրականությունը ողողված է շարդի տեսարաններով: Գրողները շարդին տեղյակ- անտեղյակ գրում են, որն էլ վրդովում է Զարդարյանին: Նա ոչ թե դեմ է ընդհանրապես շսւրդհրի գեղարվեստական պատկերմանը, ա յլ մտացածին պատ­կերներին, որոնք մարդկային հիվանդագին տրամադրություններ են արթնացնում, իսկ հենց ա յդ բանը գրականության զարգացման հեռանկարների տեսակետից անպայման խանգարիչ դեր է կատարում: Զարդարյանը փորձում է գրականու­թ յունը փրկել մանր զգա ցմունքներից, հիվանդագին ապրումներից, երբեմն տիրապետող նատուրալիստական արտահայտություններից:

ժողովուրդը, չնայած իրեն հասցված դաժան հալածանքներին, աշխատում է դարմանել ցավերը, գտնել ինքն իրեն ու իր կյանքը շարունակել, այնինչ գրակա­նութ յունը, նամանավանդ արևմտահայ գրականությունը, որի նոր որակն է սփյուռքահայ գրականությունը, շարունակում.է հինը, շարունակում է դոփել իր տ եղում:

^ Ն ո ւ յն տ ե ղ ո ւմ , էշ 211 :

5 Հ ր . Ջ ա րդա րյա ն, «ժ ՛ա մա նա կ ե. ի յորհուրդք յո ւ ր » , « Բ ա գ ի ն » , Բ ե յր ո ւթ , 1 9 6 2 թ ., էշ 4 :

6 Հ ր . Տա րդա րյսւն , « Ի մ ժ խ տ ո ւմ ն ե ր ս », « Բ ա գ ի ն » , Բ ե յր ո ւթ , 1 9 6 4 թ ., էշ 7:

Իսկ ո*րն ե այն միջոցը, որի շնորհիվ «փ յո ^քա հա յ գրականությոսնը պետք է ' Л ш ա,ո լ|ինակից: Զարդարյանի խոր հա մոզմա մբ. դա սկզբունքային

^"ճաղատությունն ե. որն անխնայորեն ջնջելու է «հրապարակախոսական թե զեո արվեստական դատումի գրականության մեջ հանոյամտության խլած կողմնա­կալ բաժինները»՝ փոխարենը դեաեղելով «խորհրդածություն մը արդյունք մտքի

մանր նիգի մ ը » 7 : «Գրականությունը ա յդ վինակեն դուրս բերելե ետքը միայն

նաոեւի կըԱա մտածել անոր զարգացման մա սին»8,- գրում Է Հր. Զարդարյանը: նա գրականության զարգացման համար նշում ե երկու նախապայման' աոաջինը գրողի հասարակական կյանքը բազմակողմանիորեն նանաչելու ե. արտացոլելու կարողությունը, իսկ երկրորդը' գրական ազդեցությունը:

Գրողի կարծիքով, եթե որևէ մեկն ունի անուրանալի տաղանդ և փորձում է գրԽ , ապա նա ամենից աաոջ պետք է բազմակողմանիորեն նանաչի կյանքը, մոտիկ ■ինի ժողովրդին, իր ներշնչման աղբյուրը դարձնի ժողովուրդը' աոանց ազգային նեղ սահմանափակման, նրանցից վերցնի իր գրական նյութը: Ա յս ձևով միայն գրողը կարող է խոր հետք թողնել գրականության մեջ և մնա յուն արժեքներ ստեղծել: Գրականությունը, ըստ Զարդարյանի, պետք է ծաոայի ժողովրդի կենսա­կան շահերին, արձագանքի նրա կյանքի հրատապ հարցերին, լինի նրա ապրում-՜ ների, երազների, ձգտումների թարգմանը. «Գրականություն մը պիտի ծաոայի ժողովրդին, անոնց կյանքեն պիտի քաղվի: Գրականությունը մտքի զարդ չէ , գրողին ջղուտ մեկ երանգն է ան, անկե բխած ավիշը պիտի վերանորոգի միտքն ու

հոգին»^:Գրականության առարկայի և նրա դերի այսպիսի ըմբռնմանը Զարդարյանը

հավատարիմ մնաց իր ողջ գրական գործունեության ընթացքում: Ա յն վնռական նշանակություն ունեցավ ինչպես նրա ստ եղծա գործությունների, այնպես էլ գեղագիտական հայեցողության մեշ իբրև ելակետային դրույթ:

Շատ բան կարելի է ասել նրա գրադատական էջերի մասին, սակայն սահմա­նափակվենք սրանցով: Զարդարյանը զարգացրեց ու հարստացրեց սփյուռքահայ գրականագիտական միտքը, և սփյուռքահայ գրականագիտությունը շատ բանով երախտապարտ է նրան:

շ 1 4 թ _ գ Հսււս՚իկ ԿԱՐԱԳՈՒԼՑԱՆ_________________ 199.8

ПГ

Ա տ րինե Տա տ րյա ն, «Գ րա գետ Հ ր . Զա րդա րյա նի հ ե տ », «Ա ն ա հ ի տ », Փ ա րի զ, 1 9 8 6 թ ., է՛ջ 7 0 :

8 Ն ո ւ յն տ ե ղ ո ւմ , էջ 7 0 :

® Ն ո ւ յն տ ե ղ ո ւմ , էջ 7 0 :

1 9 9 8 ԱՆՓՈՐԶՈՒՆԱԿ Ս՜ՈՒՏՔ Կ՛ՅԱՆՔԻ ՀՈՐՁԱՆՈՒՏ Р - Գ 215

ՎՈԼՈԴՅԱ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

ԱՆՓՈՐԶՈԻՆԱԿ ՄՈԻՏՔ ԿՅԱՆՔԻ ՀՈՐՁԱՆՈՒՏ*

ա ճ ա նա չէղ զ ի մ ա ս տ ո ւթ իւՕ եւ զ խ ր ա տ , ի մ ա ն ա լ

զ բ ա ն ս ПшОбшрп], Ը ն դ ո ւն ե լ զդ ա ր ձ ուա ծս բ ա ն ի ց , ի

միտ ա ռ ն ո ղ զ ա ր ղ ա ր ո ւթ ի ւն ճ շմ ա ր ի տ , եւ ո ւղ ղ ե[

զի րա ւունս . Զ ի տ ա ց է ա ն մ ե ղ ա ց զ խ ո րա գի տ ութ ի ւն ,

մա Տկա Օց տ ղ ա յո ց զմ ի տ ս եւ զ հ ա ն ճ ա ր » :

(Ա Ռ Ա Կ Ք Ս Ո Ղ Ո Մ Ո Ն Ի Ա 2 - 4 )

Հաջորդ տարի, 1939 թվականին, ընդունվեցի Երևանի Միքայել Նալբանդյանի անվան հանրակրթական միջնակարգ դպրոցի աոաջին դասարան' համապա­տասխանաբար նաև երաժշտական նախապատրաստական դասարանից գերազանց առաջադիմությամբ փոխադրվելով աոաջին դասարան, որտեղից էլ հենց սկսվեց իմ երաժշտական մասնագիտական կրթությունը: Աոանց իմ համաձայնությունը ստանալու, թեև այս դեպքում իմ կարծիքը որևէ դրական դեր խաղալ չէր կարող, քանի որ ես' կյանքի և արվեստի նկատմամբ բոկոտն ու անփորձս, ի՞նչ «ծւսնրւսկշիո» փաստարկ կարող էի աոաջ քաշել, երաժշտական գործիքներից ծնողներս նախընտրել էին ջութակը, մի նվագարան, որին, ըստ ծնողներիս, ժողովուրդները երաժշտական գործիքների թագուհի էին կոչում: Եվ դա, ինչպես հետագայում համոզվեցի, իրոք այդպես էր: Ահա այս' իմ կյանքի նախադեպը չունեցող աոաջընթացի շրջադարձային իրողությունն էլ' երաժշտական դպրոցի աոաջին դասարան փոխադրվելը, ինձ համար որոշակիորեն ճակատագրական եղավ: Իմ այս «անմտածված» քայլը կարծես վիրավորանք եղավ թաղի երեխաների համար և բացասական ազդեցություն' մեր փոխհարաբերություններում: Երբ ես քաթանե տոպրակի մեջ տեղավորված ջութակը ձեոքիս դուրս էի գալիս տանից և ուղղություն վերցնում դեպի երաժշտական դպրոց, նրանք արհամարհանքով էին նայում ինձ վրա: Ես աստիճանաբար, արդեն նկատելիորեն և որոշակիորեն, մեկուսանում էի նրանցից: Կարծես ես չէ ի այն, ինչ էի'ն նրանք: Ինչպես նախկինում, ես ամեն կերպ ձգտում էի շփվել նրանց հետ, խաղալ, վազել, երգել, պարել... Բայց... բայց նրանք ամեն պահի ինձ արժանացնում էին իրենց արհամարհանքին, վիրավորում ինձ, զանազան անհարգալից մակդիրներով պիտակավորում անձս: Բայց ես տեղի չէի տալիս և համաո կերպով պայքարում էի բեկում մտցնել մեր փոխհարա­բերություններում, վերականգնել հինը՝ մտերմականը: Իմ բոլոր ջանքերն անցնում էին ապարդյուն: Նրանց համար երաժշտական դպրոցը' հոգու կերտման այդ սուրբ ու լուսահաղորդ աշխարհը, այդ գեղեցկակերտիչ հաստատությունը, նրանց տհաս ու կարճամիտ պատկերացմամբ, կարծես մի ժամանակավրեպ, կարծես մի տեսակ ո'չ տղայական, տղամարդկային բնավորության կերտման և էության կատարելակերպման ու ձևավորման ո'չ պիտանի, աղջկակա՛ն, կանացիակա՛ն էությանը բնորոշ մի հաստատություն էր: Ես այդ բանը բացատրում եմ կւանքի նկատմամբ նրանց ունեցած թերի պատկերացմամբ և իրողությունների ճանաչողության ոչ լիարժեքությամբ:

* Երկրորդ մասը տե'ս 1997 թ., թիվ Ժ Ա -Ժ Բ. էջ 175:

216 Р-Գ ԱՎԱԳ 1998

Մեօ յո?աաատող ընտանիքները, Բա9Ի վերոհիշյալ գաղթական վանեցի֊ ն ե ո հ օ հիմնականում տեղաբնակներ էին' նորերս Եբևանում հաստատված «ամառցիներ, ախտեցինեբ, շիրակցիներ. մսղականներ. ասորիներ...

Խոնարհաբար հայցում եմ ձեր ներողամտությունը' արտահայտություններիս մեջ չափավորությունը չպահպանելու համար: Մարդկանց ե հավաքականու­թյունների մասին արտահայտվելիս միշտ պետք է պատշաճն ու չափավորու­թյունն աչքի առաջ ունենալ, որովհետև չպահպանելով պատշաճը և տուրք տալ կրքհրին, կնշանակի նաև ո'չ լիարժեք գնահատել շրջապատը: Իսկ մեր թաղում կային նաև բարյացակամ, բարեհոգի և կյանքի առաջընթացին նպաստող բազմաթիվ այլ ընտանիքներ, որոնք ուրույն և պատկաււակիր մոտեցում ունեին մարդկային կյանքի, նոր սերնդի ուսման, կրթության և նրա վերջնական ձևավորման նկատմամբ:

Ինչևէ, չչարաշահելու համար ձեր համբերությունը, ասեմ միայն, որ հետա­գայում ես եկա այն եզրակացության, որ այդ փոքրիկ, անմեղ երաժշտական գործիքը՝ թավշյա ջութակը, դարձավ մի անանցանելի, անհաղթահարելի պատնեշ իմ և շրջապատի միջև, որը հետագա իմ ողջ կյանքի տարիներին որոշակի բացասական դեր ունեցավ ինձ համար: Իմ և շրջապատի միջև, այսպես ասած, խրված այդ սեպն աստիճանաբար ոչ թե թուլացնում էր իր ազդեցությունը, այլ գնալով ավելի' էր խորանում, տարածվում և ընդարձակվում:

Չարաբաստիկ այդ ջութակն էլ հենց, համամարդկային հոգու հուզական աշխարհի կերտման այդ անմեղ ու սուրբ երաժշտական փոքրիկ գործիքը, կարծես անառարկելիորեն և անժխտելիորեն դարձավ իմ ճակատագրի կերտման անհողդողդ ու հաստատընթաց սկզբնադրիչը:

ЛԵրևանի Միքայել Նալբանդյանի անվան միջնակարգ դպրոցն այն ժամանակ

գտնվում էր Շիլաչի թաղամասում, տրամվայի նույնանուն կանգառի հարևանու­թյամբ, մեր տանից շուրջ երեք հարյուր մետր հեռավորության վրա: Այն երկհար­կանի մի կառույց էր: Պատերը երեսպատված էին ցեմենտ-ավազով: Կարելի է ենթադրել, որ ժամանակին այն շրջապատի նկատմամբ իշխող դիրք ուներ: Շենքն օժտված էր ընդարձակ, լուսավոր և հարմարավետ դասասենյակներով:

Սեպտեմբերի 1-ին երբ իմ ապագա դասընկերների հետ միասին մենք ներս մտանք մեզ համար նախատեսված դասասենյակ ու տեղավորվեցինք աշակեր­տական մեր նստարաններին, քիչ անց ներս՛ մտավ նիհարավուն, բայց և պատկառազդու մի տղամարդ, որ հետագայում պարզվեց՝ սույն ուսումնական հաստատության տնօրեն պարոն Խաչատրյանն էր, ու, բարեվայելուչ կերպով ողջունելուց հետո, դիմեց մեզ.

_ Սիրելի երեխաներ, այսօր ձեր կյանքում տեղի է ունենում մեծ իրադար­ձություն: Գուք այսօրվանից լիաժեքորեն համարվում եք այս դպրոցի աշակերտը: Արժանի լինելու համար այդ կոչմանը, դուք պետք է բարձր պա՜հեք ձեր դպրոցի պատիվը: Իսկ դրա համար ձեզանից շատ բան չի պահանջվում: Ձեր պարտա­կանությունները հիմնականում երկուսն են. լավ սովորել և, ամենակարևորը' լինել խիստ կարգապահ: Ձեր ուսման տասը տարիների ընթացքում դուք պետք է չխնայեք ձեր ուժերը, շատ ջանքեր թափեք, ուշադիր լսեք ձեր ուսուցիչներին, որովհետև նրանցից դուք շա՜տ ու շատ բաներ ունեք սովորելու: Սիրեք և հարգեք ձեր ուսուցիչներին: Այսքանը:

Այնուհետև շրջվելով դեպի կողքին կանգնած երիտասարդ սիրունատես կնոջը, շարունակեց.

1 9 9 8 ԱՆՓՈՐՁՈՒՆԱ4 Ս՜ՈՒՏՔ ԿՅԱՆՔԻ ՀՈՐՁԱՆՈՒՏ Ր -Գ 217

_ Ահա ձեր աոաջին և հետագա տարիների հիշարժան ու անմոռանալի ուսուցչուհին' տիկին Մուրադյանը, որը ձեր ուսումնառության սկիզբը կդնի: Տեր կյանքի նախաքայլերը աներեր ե. հաստատակամորեն կատարելու համար այսօրվանից դուք պետք է լծվեք ձեր պարտականությունների կատարմանը: Տեգ հաջողություն եմ մաղթում: Ցտեսություն:

Այս ասելով, պարոն Խաչատրյանը դուրս գնաց:Այնուհետև տիկին Մուրադյանը մոտեցավ իր սեղանին, դասամատյանով

ներկա-բացակւս արեց և սկսեց խոսել._ Երեխաներ, սա մի հաստատություն է' դպրոց, որտեղ դուք պետք է

ծանոթանաք ե մտովի աոնչվեք հայ ժողովրդի և աշխարհի ժողովուրդների պատմությանը, մշակույթին ե. գիտության նվաճումներին: Այդ բանին հասնելու համար դուք պետք է բազմաթիվ գրքեր կարդաք: Իսկ կարդալու' ընթերցելու համար դուք պետք է գրաճանաչ լինեք:

Տիկին Մուրադյանը մի պահ ընդհատեց խոսքը, սեղանից վերցրեց մի գեղեցիկ նկարազարդ գիրք և, բարձրացնելով ու ցուցադրելով մեզ, շարունակեց.

- Ահա' այն ուղեցույց-ձեռնարկը, որի օգնությամբ դուք պետք է գրաճանաչ դառնաք, կատարեք ձեր աոաջին քայլերը դեպի լիարժեք ուսումնառություն: Դուք այս գրքից ունեք, ձեր ծնողները գնել են այն և դրել ձեր պայուսակներում: Այս ուղեցույց-ձեռնարկը կոչվում է Այբբենարան: Հայոց այբուբենը՝ հայերեն տառանշանները' տառերը, որ մենք այսօրվանից կսկսենք սովորել, ստեղծել է Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցը, որի անունն առհավետ կապրի մեր ժողովրդի հետ: Այս Մեծ Հոգևորականի ստեղծած 36 տառերը մեծապես նպաստեցին մեր ժողովրդի գոյատևմանը: Փա՜ռք նրա անմահ անվանը:

Այս ասելով նա շրջվեց, մոտեցավ գրատախտակին և նրա ողորկ երեսի վերնամասում, ձախից' աջ, կավիճով, ներքևից միմյանց կից երեք աղեղնաձև գծիկներ արեց և ասաց.

_Ա հա մեր այբուբենի առաջին նշ՚սնը' տառը' «ա » ֊ն :Ինչպես մեկ տարի առաջ «դ ո » ձայնանիշով' նոտայով սկսվեց երաժշտական

իմ կրթությունը, այնպես էլ հայոց այբ՛ուբենի «ա » տառով սկիզբ դրվեց հանրակրթական դպրոցի իմ ուսումնառությանը:

Առաջին անգամ երբ ես ջութակը ձեռքիս, երաժշտական մի գործիք, որը հետագայում դարձավ իմ անբաժանելի ուղեկիցը և հոգեկից ընկերը, ներս մտա դասարան, արդեն մասնագիտական' ջութակի դասի, ինձ սիրալիրորեն և փաղաքշական խոսքերով ընդունեց իմ ուսուցչուհին' տիկին Գոհար Հակոբյանը: Նա կլիներ շուրջ 40 տարեկան: Սևահեր էր, բարետես, բարեհամբույր: Սակայն ուսումնառությանս առաջին իսկ օրից ես հասկացա և անառարկելիորեն ըմբռնեցի, որ այդ բարեհամբույր և խիստ հաճելի կինը, այս բոլոր բարեմասնությունների հետ մեկտեղ, օժտված է նաև չափազանց խստապահանջ, ոչ մի կերպ չհանդուրժող4բնավորության գծերով: Երբեք չէր ներում և խստագույնս պատժում էր այն աշակերտին, որը դասերը չսերտած կամ տնային առաջադրանքները չկատարած ներկայանում էր դասի: Այդ պահին նա կարծես կերպարանա­փոխվում էր և դառնում բոլորովին այլ անձնավորություն, որ բոլորովին չէր նմանվում նախկին բարետես, բարեհամբույր կնոջը: Ես այն ժամանակ չէի հասկանում, որ արժանավոր, անաչառ և նվիրյալ մանկավարժը հենց այղպիսին պետք է լինի:

218 Р-Գ— - ^ о л п - ջութակի մասնագիանական իմ աոաջին դասաժամին, երբ ես

քհոեաււսցա ս>իկին Հակոբյանին, նա մի քանի հարցեր ուղղեց ինձոացաոապես մեր ընտանիքին վերաբերվող, ապա. բավարարված լԻնելով իմ պատասխաններից. վերցրեց ջութակս Ա ցո4 ց տվեց նրա գործածելու կերպը: Աաա մեոցրեց բևեռախեժը, քսեց աղեղին և իմ իսկ ջութակի վրա երաժշտական մի քանի վարժություններ կատարեց, որն ինձ համար անիրագործեփ և անհույս

թՎԱ19Ահա ա'յս դիրքով և ա'յս կերպ պետք է ջութակ նվագել,- ասաց նա:- Իմ ա1ս կատարումը թող քեզ անհույս երևակայություն չթվա: Դու այդ բանին շատ?ուտով կտիրապետես:

Եվ այսպես, ջութակը բոնելու այս վարժությամբ էղ սկսվեց երաժշտականմասնագիտական իմ ուսումնառությունը:

Л

Երկու տարի ես գերազանց առաջադիմությամբ զուգահեոաբար ուսանեցի և' հանրակրթական, և' երաժշտական ուսումնական հաստատություններում: Արդեն փոխադրվել էի 3-րդ դասարան: Դպրոցական ամառային արձակուրդի անհոգ, ուրախ ու զվարճալի օրերն էին: Մենք՝ երեխաներս, ժամանակավորապես թոթափվել էինք մեր ամենածանր, դժկամորեն և ստիպողաբար կրելու անհաճո բեռից' դասասերտումից, թեև այն, լրջախոհ ու գիտակցաբար վերաբերվելու դեպքում, մեզ համար կյանքի և ապագայի կերտման, մարդկային հասարա­կությանը պիտանի լինելու' մեր պապերից մեզ ավանդություն մնացած ամենա­հուսալի Ա նպատակային ուղղվածության ամենահաստատուն հիմքն էր, որ կերտվում էր մանուկ հասակից սկսած: Մենք' երեխաներս, թեթևամտորեն էինք գիտակցում դարերի ընթացքում կյանքի անուրանալի հիմնախնդիր դարձած այդ անժխտելի անհրաժեշտությունը: Բայց, ինչևէ, մանկական տղայամտությամբ օրերն անց էինք կացնում բացառապես զվարճանքներով: Ցերեկվա տապին փողոցում ո'չ մի երեխա չէիր տեսնի, բոլորս միատեղ գնում էինք մոտակա ջրանցք՝ լողալու և թարմանալու: Ես դեռևս եէԻ տիրապետում լողսղու արվեստին, միայն ջրի ծանծաղ մասերում մի կերպ չփչփացնում էի և այդ կերպ մեծագույն հաճույք ստանում: Ես բարի նախանձախնդրությամբ հետևում էի իմ ավագ լողը նկեր ներին և երազում, թե ե*րբ ինքս էլ կտիրապեւոեմ լողարվեստին, կկարողանամ մարմինս պահել ջրի հրեսին: Ընկերներիցս շատերն արդեն այնքան լավ էին լողում, որ կարողանում էին կտրել-անցնել ողջ ջրանցքը ափից ափ: Ինձ համար այդ տարածությունը հսկայական մի անհաղթահարելի հեռավորություն էր թվում, թեև այն իրականում ընդամենը... 7-8 մետր հազիվ լիներ:

Դպրոցական արձակուրդի օրերին մեր թաղի երեխաների հետ իմ հարա­բերությունները վերականգնվում էին, դառնում քիչ թե շատ մտերմական: Դա, հավանաբար, գալիս էր նրանից, որ ես այդ ամիսներին այլևս ջութակը ձեռքիս երաժշտական դպրոց չէի հաճախում և դրանով իսկ արժանի լինում նրանց գթասրտությանը:

1 9 9 8 ԱՆՓՈՐՁՈՒՆԱԿ ՄՈՒՏՔ ԿՅԱՆՔԻ ՀՈՐՁԱՆՈՒՏ Р - Գ 219

Իսկ երբ վրա էր հասնում ամառային քիչ թե շատ զով երեկոն, մենք երեխաներով, տղա թե աղջիկ խսւոը, հաճախ պահմտոցի էինք խաղում, երբեմն- երբեմն էլ հավաքվում միատեղ, շուրջբոլոր նստում փողոցի մի հարմարավետ անկյունում, տակներս իհարկե մեկական քար դրած, Ա սկսում հեքիաթ պատմել, որ տևում էր մինչև ուշ գիշեր: Բոլորից շատ ես էի պատմում, քանի որ ես հեքիաթներ շատ գիտեի: Սա գովաբանություն չհամարեք: Դա իմ արժանիքը չէր: Ես այղ բանի համար ողջ էությամբ պարտական էի իմ հորեղբորը' վարւսզղատին, Գրիգոր պապիս և Սաթենիկ տատիս: Հայրս այս հարցում չափազանց պասիվ էր: Պասիվ էր ոչ այն պատճաոով, որ ինքը ունակ չէր, ս!յլ լոկ այն պատճաոով, որ նա ւսմբոջ օրը. տանը չէր, զբաղված էր իր աշխատանքով: Դե մայրս էլ, ինչպես ձեզ հայտնի է, երկարատև ծանր հիվանդ

էր:Անհո՜գ օրեր, երջանի՜կ օրեր...Սակայն երբ գալիս էր սեպտեմբեր ամիսը, և ես, ջութակը ձեոքիս, նորից

սկսում էի հաճախել երաժշտական դպրոց, թաղի երեխաների հետ իմ հարաբերությունները կրկին սրվում էին, դաոնում թշնամական: Ես նորից անընդունելի էի դաոնում նրանց համար, նույնիսկ' ողորմելի: Բայց և այնպես ես մնում էի բարեհամբույր նրանց նկատմամբ, թեև, ցավոք սրտի, կրում էի նրանց բնազդական, անմիտ արհամարհանքը: Նրանց այս վերաբերմունքի դրսևորման համար ես բոլորովին էլ չէի դժգոհում, չէի տրտնջում մտերիմներիս շրջանում, քանի որ ես հաստատակամորեն ունեի իմ ներքին աշխարհը, դատողություններն ու մտածելակերպը: Սակայն մեր հարաբերությունները երբեմն այնքան էին սրվում, որ բանը հասնում էր տուրուդմփոցի: Այստեղ արդեն ես չէի զիջում նրանց, ծեծվում էի, ծեծում, դրանով իսկ-ցանկանում էի պահպանել իմ անձի արժանապատվությունը, թեև մանկան մոտ ավելի շատ վիրավորանքն է խոսում, քան' արժանապատվությունը: Ինչ որ է, թողնենք այս...

Երեխաներիս համար դպրոցական արձակուրդի հենց այս եոուն, անհամեմատ հաճելի, երանավետ ու անհուն երջանկաշար օրերին, 1941 թվականի հունիսի 22- ին, երկիրը նորից հիմնախաոն եղավ: Աոանց նախապես պատերազմ հայտարարելու, Գերմանիան' այդ նվաճատենչ երկիրը, հարձակվեց Խորհրդային Միության վրա, այն Գերմանիան, որն Աոաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին' 1914-1917 թվականներին, հովանավորեց և աջակից եղավ գազա­նաբարո Թուրքիայի կողմից կազմակերպված հայկական ջարդերին' ցեղասպա­նությանը: Իսկ վերջինս էլ այժմ, կրկին գայլային ժանիքները սրած, ոչխարի համեղ ու պարարտ դմակի հույսեր էր փայփայում...

Կրկին լա՜ց, կո՜ծ, ո՜ղբ, վայնասու՜ն... 18-45 տարեկան տղամարդիկ զորակոչվեցին բանակ' աոանց իսկ նշույլ հույսի, թե իրենք կրկին բախտ կունենան վերադաոնալու իրենց հարազատ օջախ: Բայց ավաղ... Տանը մնացին միմիայն կանայք, երեխաները և ծերերը:

Հաջորդ օրն իսկ, հունիսի 23-ին, երեկոյան, քաթանե մի փոքրիկ տոպրակ ձեոքը բոնած, որի պարունակությունը բոլորիդ էլ հայտնի է' օրապահիկ, համեստ

220 Р-Գ ԱՎԱԴ 1998

ուտեստեղեն հայրս նույնպես մեկնեց ռազմաճակատ: Գրիգոր Աբրահամյանի ոնտսւնիքի անդորրը կրկին խաթարվեց: Տասնամյակների ընթացքում հազիվ էր քիչ թե շատ վերականգնվել մեր, Ա ոչ միայն մեր, աստվածաշնորհ մարդավայել կյանքը, երբ նորից խառնաշփոթ տիրեց շրջապատում, վերարթնացավ հին օրերիանասելի ահն ու սարսափը:

Հիշում եմ, ծնողներս այդ աղետալի օրերին հաճախ էին խոսում այն մասին, թե թուրքերը, իրենց բորենիական զգուշավորությամբ, վաղո՜ւց այսպիսի օրերի, այսպիսի հարմար առիթի էին սպասում' իրականացնելու իրենց վաղեմի՜ երազանքը: Եվ ժամանակին նրանց հավատարիմ Գերմանիան այժմ արդեն երևի թե ստեղծեր այդ պահը, շնորհեր նրանց: Եթե Գերմանիան հաջողության հասներ իր նկրտումներում, ապա հայ ժողովրդի վիճակը կդառնար օրհասական: Եթե Գերմանիան կարողանար ծնկի բերել խորհրդային Միությանը, ապա Թուրքիան հաստատապես կհարձակվեր Կովկասի վրա, թեև ավելի հախուռն ու վայրագա­րար' պատմական Հայաստանից մեզ ժառանգություն մնացած այս փոքրիկ, սակայն ըստ էության փրկության հուսալի փարոս հանդիսացող հողակտորի վրա: Եթե պատերազմական գործողություններն ընթանային համաձայն գերմանական ծրագրի, ապա մեր ժողովուրդն իսպառ ոտնատակ կլիներ և հավետ կչքանար պատմության ասպարեզից: Բայց, ի բարեբախտություն հայ ժողովրդի, իրողությունների զարգացումը, ի հեճուկս բազմախորժակ այդ ռազմատենչ ժողովուրդների, այլ հանգուցալուծում ստացան, ի չիք դարձրեցին նրանց չարաբարո նկրտումները...

Ինչևէ, պատերազմը, ինչպես գիտեք, տևեց չորս տարի: Այս չորս տարիների ընթացքում պապս, տատս և համարյա անկողնուն գամված հիվանդ մայրս տառապագին օրեր անցկացրին: Չորս անչափահաս երեխաներիս, իսկ 1943 թվականից' երեք, որովհետև այդ թվականին ռազմաճակատ մեկնեց նաև Վարազդատը, խնամքը բացառապես ընկած էր Գրիգոր պապիս և Սաթենիկ տատիս վրա: Մեզ պետք էր կերակրել, հագցնել, կապցնել և ուսման տալ: Թեև վերջինս անվճար էր, սակայն այն ուներ իր՜ ներքին նրբերանգները' հոգսեիը...

Գրիգոր պապս պատերազմական այս ծանր չորս տարիների ընթացքում համարյա անկողին չմտավ, չվայելեց ■ այդ, այսպես ասած, հաճույքը, կարոտակեզ մնաց ընտանեկան «փափկակեցության» այդ փոքրիկ շնորհին: Նա աշխատում էր զինվորական մի հիվանդանոցում որպես պահակ:

Չմոռանամ ասելու, որ պատերազմական տարիներին բազմաթիվ քաղաքա­ցիական հիվանդանոցներ, բուժական հիմնարկներ, դպրոցներ, զանազան այլ վարչական շենքեր վերածվել էին զինվորական հիվանդանոցների: Պատերազմի հենց առաջին օրերից արդեն ռազմաճակատից բազմաթիվ վիրավորներ էին տեղափոխվում Երևան և տեղաբաշխվում զինվորական այդ հիվանդանոցների վրա' համապատասխան նշված բուժհաստատության մասնագիտական թեքումի:

Ինչևէ, պապս միշտ, գիշեր թե ցերեկ, իր աշխատավայրում էր լինում' իր պարտականությունների մեջ: ՀսՏլվադեպ էր պատահում, որ նա գիշերեր տանը: Իսկ երբ տարվա ընթացքում մի քանի անգամ բարեբախտություն էր ունենում վայելելու այդ հաճույքը, ապա այդ օրերին նա մեզանից շուտ էր անկողին մտնում: Ես կռահում էի նրա' վաղ անկողին մտնելու պատճառը: Նա նախ բազմաչարչարորեն հոգնած էր, և երկրորդ, որ դժբախտաբար ես տարիներ անց

1998 ԱՆՓՈՐԶՈՒՆԱԿ ՄՈՒՏՔ ԿՅԱՆՔԻ ՀՈՐՁԱՆՈՒՏ Р- Գ 22.1

միայն հասկացա ե. ըմբռնեցի, դա այն էր, որ նա ողջ կյանքում մարդուն շնորհված կյանքի բարիքներից ե. վայելքներից համարյա զուրկ էր եղել, միշտ տառապել էր ու չարչարվել' հանուն իր ընտանիքի գոյատևման, իսկ այժմ էլ կյանքը «վայելում» էր քա՜ղցր երազային հագեցումներով:

Ցավալիորեն անջնջելի է հիշողությանս մեջ այն հուզառատ պատկերը, թե ինչպես պապս ամեն անգամ, ա յդ հազվագյուտ և երանավետ օրերին, երբ անկողին էր մտնում, ի գոհություն Աստուծո հոգոց հանելով, սակայն շշուկով, բայց բոլորիս լսելի ձայնով արտաբերում էր.

_Փա՜ռք Քեզ, Աստված, փա՜ռք Քեզ:Այնուհետև քիչ անց շարունակում էր._Ախր ես ինչպե՞ս էս փափուկ անկողին թողնեմ և էթամ-պառկեմ էն պա՜ղ

խողի մեջ:Այս ասելուց հետո, քիչ անց, նա արդեն խո՜ր քուն էր մտնում:Այո', ցավալի է և խիստ հուզիչ ու անմոռանալի: Բայց ի՜նչ արած...Մեր ընտանիքը պատերազմական տարիներին համեմատաբար քիչ

նեղություններ կրեց: Նախ որ այդ տարիներին պետությունը կտրոններով յուրա­քանչյուր անձի հատկացնում էր սննդամթերքի համապատասխան փայաքանակ, իսկ զինվորական հիվանդանոցն էլ իր մարդասիրական հոգատար վերաբեր­մունքն էր ցուցաբերում Գրիգոր պապիս ընտանիքի նկատմամբ, ամեն օր, առանց բացառության, հիվանդանոցի ճաշարանը նրան հատկացնում էր մեկ պղինձ ճաշ՝ հացի հետ միատեղ իհարկե, իսկ տոնական օրերին' նաև մի համեստ խմորեղեն: Ավագ քույրս ամեն օր, ճիշտ ժամը 14-ին, պապիս հատկացված պղնձով ճաշը տուն էր հասցնում, և մենք վայելում էինք այն:

Այստեղ, խոսքը մեր մեջ, որոշ վերապահումով իհարկե, այս առթիվ մի փոքր լրացում անեմ: Ինչպես ասում են’ «Վանեցու խոկին խորն ի »: Որպեսզի ասածս ձեզ անհեթեթություն չթվա, պարզեմ միտքս: Գրիգոր պապս հնուց ի վեր, նաև այստեղ' Հայաստանում վաստակած, որոշակի քանակի ոսկեդրամ ուներ պահած' ռուսական և թուրքական, նեղ օրվա համար: Եվ այդ նեղ օրը հայտնվել էր: Գրիգոր պապս խստագույնս գաղտնի, ծածուկ կերպով իր խնայած այս ոսկեդրամները մաս առ մաս «խուրդում էր»' թղթադրամի վերածում, և օգտագործում իր ընտանիքի կարիքները հոգալու համար: Պատերազմի այդ չորս չարաբաստիկ տարիներին մեր ընտանիքը թերևս ոչ ակնառու նեղություններ կրեց: Եվ դա' շնորհիվ Գրիգոր պապիս և Սաթենիկ տատիս' կյանքի տառապանքներից ձեռք բերված հեռատեսության և փորձակուտակման: Որպես փոխհատուցում Գրիգոր պապիս անձնուրաց և բոլորանվեր այս ընտանեկան հոգատարության, ես շաբաթը մեկ անգամ սափրում էի նրան, բայց նա, այնուամենայնիվ, իմ այս համեստ ծառայությունը չէր թողնում անվարձա- հատույց և յուրաքանչյուր անգամ ինձ էր նվիրում մի տասանոց' տասը ռուբլի թղթադրամ: Նա այդ քայլին էր դիմում այն պարզ պատճաոով, որ ես երաժշտական դպրոց գնալիս ինձ համար ո՛րևէ ուտելիք գնեմ:

Թող օրհնյա՜լ լինի նրա սուրբ հիշատակը:Գրիգոր պապս վաղո՜ւց արդեն յոթանասունը թողել էր իր ետևում:

Տասնամյակների այս բեռը չէր, այլ կյանքի տևպկան դառնություններ և անլուր ու անասելի հոգսերը չափազանց հյուծել էին նրան, քամել: Թեև նա հիվանդ չէր,

222. Р-Գ

բաւց հոգսաշատ տարիներիՏհրացրել էՈ- ելնելով էր> որ պապս անկողին մտնելիս այսպիսի

! т и ш « ш и , \ ցավազդու արտահայտություններ էր անում: Ո'չ ոք չի կարող իր 9 սահմանված է ի վերուստ, դա տվյալ անձի

^ ա պ ա ք * լ ի « սեփականությունն» է. Ա ինքը իրեն շնորհված կյանքակերպիցերբեք ու երբեք հրաժարվել և կամ օտարել իրենից չի կարող:

Լամ կամ վատ' Աստուծո մենաշնորհն է... Բայց, բարեբախտաբար և ի □ աոմանս մեզ բո լորիս, տասնամյակների դառնաղետ կյանքի բովով անցած Լ ի գո ր պապիս մոտ ա՜խ ու վախի կամ դժգոհանքի նշույլ անգամ չէիր նկատի,

՞ ՛ի վհրը հիշատակվածից: Նա այդ բոլոր դժվարությունները կրում էր համբերատար կերպով ու անմոունչ' այդ կերպ երեի թե հաշտվելով ու համակերպվելով ի վերուստ իրեն շնորհված կյանքի փայաբաժնի հետ:

Երևի թե մարդը ապառաժ քարի'ց կ կարծր է ու հզոր...Ամենակարող Երկնավորի կողմից երևի թե նույնպիսի ճակատագիր էր

սահմանված նաև Գրիգոր պապիս՝ բազմաթիվ տառապալից տարիների հոգսաշատ բեռը ուս-ուսի կրած իր անբաժանելի կյանքի ընկերոջ՝ Սաթենիկ տատիս համար: Եթե Գրիգոր պապս, որպես տան միակ տղամարդ, պատերազ­մական տարիներին բացառապես զբաղված էր դրսի աշխատանքով' այդ կերպ հոգալով իր ընտանիքի նյութական կարիքները, ապա Սաթենիկ տատիս ուսերին առավել ծանր պարտականություն էր դրված: Ձէ* որ նա պետք է խնամեր անօգնական, անկողնուն գամված իր հիվանդ հարսին' Աղավնի մորս, եփեր- թափեր, կերակրեր մեզ' վսւրազդատ հորեղբորս և երեք անչափահաս երեխաների' իր թոռներին: Անասելի ծանր, անընդգրկելի ծանր հոգսերի բեռի տակ էր Սաթենիկ տատս: Մեզ' երեխաներիս համար այն ժամանակ անհասկանալի, անըմբռնելի էր այս ամենը: Մեզ' մանկամիտ երեխաներիս թվում էր, թե կյանքն այն է, ինչ որ է իրականության' իրողության մեջ: Բայց ավա՜ղ...

Երանի՜ մանկամիտներին, որովհետև նրանք ոչինչ չեն հասկանում կյանքի անառարկելիորեն դաժան ու զարհուրելի ճշմարտությունից:

Л

Անցավ այսպես պատերազմական երկու տարի: 1943 թվական: Գարուն: Բնությունը թեև իր հերթական զարթոնքով շռայլորեն ջերմացնում,

կենսահաղորդ էր դարձնում մարդուն, Արևն իր լույս ճառագայթներն էր ներթափանցում արարչաստեղծ մարդկանց հոգիների խորքը, շնորհիվ բնության անհուն ու անվերջանալի հարստության անկողմնակալ տարածման' շուրջ­բոլորը ամեն ինչ զվարթուն էր ու ծաղկուն, բայց և այնպես որոշ չարագործ, զազրելի, քստմնելի մարդիկ շարունակում էին իրենց գազանաբարո ներաշխարհի դրսևորումները' սատանայագործությունները: Դաժանպատերազմը շարունակում էր կլանել, ոչնչացնել միլիոնավոր անմեղ մարդկանց, մարդ, որին արարել էր Ամենակարողը, և բացառապես նրան էր վերապահված զրկել մարդուն կյանքից: Բայց, ի՞նչ արած, ամեն ինչ գլխիվայր էր շրջվել... Երևի թե Երկնավոր Հայրն էր այդպես կամեցել, և այս ամենը Նրա ամենազոր

1 9 9 8 ԱՆՓՈՐԶՈՒՆԱ4 ՄՈՒՏՔ ԿՅԱՆՔԻ ՀՈՐՁԱՆՈՒՏ Բ -Գ 22-3

Աջի ուղղիչ, դարձի բերող ամենասասւո պատիժն էր սատսւնայահակ մարդուն: Իսկ եթե այդպես էր, եթե Աստված էր Իր ամենասասւո բարկությունը թափում մեղսալից մարդու գլխին, ապա պետք էր համբերել, սպասել, համբերե՞լ, մինչև կհանդարտվեր Նրա ամենուղղիչ բարկությունը, մինչև կանխանշանյալ այն օրը, երբ Աստված Իր ամենագթաոատ ներողամտությունը վերջապես հանդես կբերեր մարդկային մեղանչական բնության անմիտ չարագործությունների նկատմամբ, դարձի կբերեր նրան և այնուհետև բոլորապես կներեր նրա անդատելի հանցանքները: Բայց անառարկելիորեն ակնհայտ էր, որ Աստուծո ամենասաստ բարկությունը դեոևս շարունակում էր պահպանվել, որովհետև, որովհետև... մարդ արարածը դեոևս չէր գիտակցում և, ի խորին ցավ սրտի, երևի թե չէ'ր էլ ցանկանում գիտակցել իր ներաշխարհի դրսևորումների սատանայական զազրելիությունները...

Ինչևէ, թողնենք այս ամենը և կրկին վերադաոնանք մեր հինավուրց Երևանի՝ այդ համեմատաբար խարխուլ տներով հարուստ, սակայն անհունորեն սրտամոնւ քաղաքի առօրյային: Ամենուր հերթեր են, հայհոյանք, կովշտուք, լաց ու կոծ... Խեղճ ու կրակ մարդիկ լույսը դեո չբացված, գիշերով, ձմեովա սառնամանիքին կամ ամառվա տապին, դուրս էին գալիս տանից, մոտակա խանութների մոտ հերթի կանգնում, ինչ է թե պետական մթերային փայաբաժնի իրենց կտրոնով մի քանի հարյուր գրամ հաց, շաքար և կամ այլ տեսակի սննդամթերք ձեոք բերեն՝ իրենց ընտանիքի գոյությունը մի կերպ պահպանելու համար:

Ինչպես վւսզգեն հայրս 1941 թվականին, 1943 թվականի գարնան մի պայծա՜ռ առավոտ ռազմաճակատ մեկնեց նաև իմ, թույլ տվեք ասել, ուսման և կրթության խնամակալը' վարազդւստ հորեղբայրս, մի անփորձ պատանի, որի տասնութ տարին դեռևս չէր էլ լրացել: Թվում էր, թե մենք' երեք երեխաներս, մնացինք անօգնական: Չէ* որ անուրանալի էր վարազդւստ հորեղբորս բոլորանվեր աջակցությունը մեզ: Կրկին սուգ ու շիվան մեր ընտանեկան հարկի տակ: Երկրորդ որդու ռազմաճակատ մեկնելը Աբրահամյանների ընտանեկան հարկի տակ արդեն խիստ զգալի էր և... հուսահատական:

Վւսզգեն հայրս, ճիշտ է, երբեմն-երբեմն նամակով մեզ հաղորդակից էր դարձնում իր գոյության մասին, սակայն չէ* որ, այնուամենայնիվ, պատերազմ էր և ամեն անսպասելի ն' սպասելի... Սաթենիկ տատս օր ու գիշեր ա՜խ ու վախ էր անում և իր տեղը չէր գտնում, բոլորովին անճանաչելի էր դարձել: Նրա հուսահատությունը ծայրաստիճան օրհասական էր: Նա քաջ գիտակցում էբ, որ իր որդին ռազմաճակատի ամենավտանգավոր գոտում է' Կովկասյան հատվածում: վերջին եռանկյունաձև նամակը նրանից ստացվել էր Կերչի մատույցներից, ռազմաճակատի մի հատված, որտեղ հայ ժողովուրդն ամենա- ահավոր ու սարսափելի հարվածն ստացավ' հանուն հայրենիքի ու ժողովրդի կորցնելով բազմահազար իր անմեղ զավակներին:

Դե իսկ Գրիգոր պապիս հոգու տագնապներին մենք ականատես ու ականջալուր չէինք լինում, քանի որ նրան օրերով չէինք տեսնում: Նա միշտ և օր ու գիշեր իր աշխատանքի վրա էր:

Երկու տարվա սրտակեղեք, անհույս ցավին եկել-ավելացել էր նաև երկրորդ պատուհասը' իրենց կրտսեբ որդու մեկնումը ռազմաճակատ: Գրիգոր պապս և Սաթենիկ տատս անասելի հուսահատ վիճակում էին: Մենք' երեխաներս, դա

224Ր --Գ

օօում էինք՜ Նրանց թվում էր. 1»ե իրենք անդառնալիորեն Ա մեկընդմիշտ արդեն նորցոել են իրենց որդիներին' Վազգենին և Վարազդատին: Իսկ կրտսերը դեռևս պատանի էր. նոր էր բոլորել իր տասնութը: Ասում են' մարդը հույսով է ապրում: թա1ց այս պարագային Գրիգոր պապիս և Սաթենիկ տատիս մոտ հույսի նշույլն անգամ անեևութացել էր, ընդմիշտ վերացել: Յէ* որ ահավոր, ահասարսուռ պատերազմ էր. ամեն զարհուրելի անակնկալ' սպասելի:

Ե ր բ ե մ ն - երբեմն, կարելի է ասել' և շատ հաճախ, թաղի փոստատարը ռազմաճակատից եկած «սև թուղթ» էր «հրամցնում» հարևան ընտանիքներին: Այդ պահին ամբողջ թաղը, մեկ սիրտ, մեկ հոգի դարձած, ողբում էր իր անդառնալի ցավը, լա՜ց, կո՜ծ, շիվա՜ն... Այդպիսի իրավիճակներում Գրիգոր պապիս Ա Սաթենիկ տատիս հուսահատությունը հասնում էր ինքնամոռացման,ինքնուրացման:

Բայց նրանք' այս երկու առաքինազարդ անձնավորությունները, Գրիգոր պապս և Սաթենիկ տատս, պե'տք է ապրեին, որովհետև նրանց խնամքին էին կարոտ անկողնուն գամված երիտասարդ հիվանդ մի կին՝ իր երեք մատղաշ և անչափահաս երեխաներով:

«Երանի խաղաղարարաց, զի նոքա որդիք Աստուծոյ կոչեսցին: Երանի որ հալածեալ իցեն վասն արդարութեան, զի նոցա է արքայութիւն երկնից» (ՄԱՏԹԷՈՍ Ե 9-10):

1998 «ՀԻՇԱՏԱԿՆ ԱՐԴԱՐՈՅՆ» Р- Գ 2 2 5

«6Ի Շ Ա ՏԱ Կ Ն ԱՐԴԱՐՈ6Ն»

Հ ա ն կ ա ր ծ ա հ ա ս գ ո ւ յժ ը ց ն ց ե ց Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ի ն ա խ ա գ ա հ ո ւ թ յա մ բ

մ ի ա բ ա ն ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ ի հ ա վ ա ք վ ա ծ Մ ա յր Ա թ ո ռ ի մ ի ա բ ա ն ն ե ր ի ս , ս ր տ ի կ ա թ վ ա ծ ի ց

ա յս ե ր կ ր ի ն հ ա վ ե տ ի ր ա չք ե ր ն էր փակեղ Ե ր վ ա ն ղ Մ ե լք ո ն յա ն ը :

Հ ա յո ց Հ ա յր ա պ ե տ ը ո տ ք ի ե լա վ և ա ր տ ա ս վ ա խ ա ռ ն ձ ա յն ո վ « .Հ ո գ ւ ո ց ՜» ա ղ ո թ ք

ա ս ա ց նրա հ ո գ ո ւ հ ա ն գ ս տ ի և Ա ս տ վ ա ծ ա յի ն ե ր ա ն ա կ ա ն կ յա ն ք ի ն ա ն դ ա մ ա գ ր վ ե լո ւ

հ ա մ ա ր . « Յ ի շ ե ա Տ է ր , գ հ ո գ ի ն ո ր ո գ հ ա ն գ ո լց ե ա լ զ ա ւ ա կ ի ք ո Ե ր ո ւ ա ն դ ա յ

Մ ե է ք ո ն ե ա ն ի , ա շ ա կ ե ր տ ի ն ի մ ո յ , հ ա ր ա զ ա տ զ ա ւ ա կ ի ն Մ ա յր Ա թ ո ո ո յս , դ ա ս ա խ օ ս ի ն

Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ի ս , խ մ բ ա գ ր ի ն « է ջ մ ի ա ծ ի ն » ա մ ս ա գ ր ո յն և ա ն խ ո ն ջ ծ ա ռ ա յո ղ ի ն

Հ ա յր ե ն ե ա ց մ ե ր ո ց » :

Ա ն ա կ ն կ ա լ և մ ի և ն ո ւ յ ն ժ ա մ ա ն ա կ ա ն հ ա վ ա տ ա լի է ր թ վ ո ւ մ ա յս գ ո ւ յ ժ ը :

Կ յա ն ք ո վ և ա վ յո ւ ն ո վ / ե ց ո ւ ն բ ո լ ո ր ի ս ս ի ր ե լի Ե ր վ ա ն դ Մ ե լք ո ն յա ն ը ի ր ա չք ե ր ը

փ ա կ ե լ է ր ա ր և ի լ ո ւ յս ի ն և հ ո գ ի ն ա վ ա ն դ ե լ Ա ս տ ո ւծ ո ձ ե ռ ք ե ր ի մ ե ջ : Ա յս պ ի ս ի ն էր

Ա ս տ վ ա ծ ա յի ն տ ն օ ր ի ն ո ւ թ յո ւ ն ը : Ե վ մ ե զ ' ա պ ր ո ղ ն ե ր ի ս ո ւ հ ի շ ո ղ ն ե ր ի ս մ ն ո ւ մ է

մ ի ա յն ա ս կ . « .Ց ի շ ա տ ա կ ն ա ր դ ա ր ո յՕ օ ր հ ն ո ւթ ե ա մ բ ե ղ ի ց ի * :

Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն ա ն կ ա խ ո ւ թ յա ն հ ռ չ ա կ ո ւ մ ի ց ի վ ե ր և

հ ա տ կ ա պ ե ս վ ե ր ջ ի ն տ ա ր ի ն ե ր ի ն ն ա ի ր ո ղ ջ կ ա ր ե չ ի ն ո ւ հ ն ա ր ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը

ն ե ր դ ր ե ց ն ո ր ա ս տ ե ղ ծ պ ե տ ո ւթ յա ն ա մ ր ա ց մ ա ն և շ ի ն ա ր ա ր ո ւ թ յա ն գ ո ր ծ ի ն : Լ ի ն ե լո վ

Լ ի բ ա ն ա ն ի ն մ ա ն բ ո լ ո ր ա ռ ո ւ մ ն ե ր ո վ դ ժ վ ա ր ի ն պ ա յմ ա ն ն ե ր ո ւ մ , ն ա կ ա ր ո ղ ա ց ա վ

լ ա վ ա գ ո ւ յն ն անեղ ի ր Հ ա յր ե ն ի ք ի հ ա մ ա ր :

Մ ի ն չ ա յդ , ս ա կ ա յն , ն ա ի ր հ ի մ ն ա դ ր ա ծ « Գ ա յա ն ե Մ ա ն ո ւ կ յա ն - Մ ե լք ո ն յա ն »

բ ա ր ե գ ո ր ծ ա կ ա ն հ ի մ ն ա դ ր ա մ ո վ կ ա ր ո ղ ա ց ա վ գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յո ւ ն ծ ա վ ա լե լ ն ա և Մ ա յր

Հ ա յր ե ն ի ք ո ւ մ 'ի ն չ - ո ր չ ա փ ո վ օ գ ն ո ւ թ յա ն ձ ե ռ ք մ ե կ ն ե լո վ ծ ա յր ա ս տ ի ն ա ն կ ա ր ի ք ի

մ ե ջ գ տ ն վ ո ղ մ ի ա յն ա կ ծ ե ր ե ր ի և մ տ ա վ ո ր ա կ ա ն ն ե ր ի : Ե վ սա ա ր վ ո ւ մ է ր ո չ թ ե է ժ ա ն

հ ե ղ ի ն ա կ ո ւ թ յա ն կ ա մ ա վ ե լց ո ւ կ ի ց բ ա ժ ի ն հ ա ն ե լո ւ ի ր ն մ ա ն ն ե ր ի ն , ա յլ պ ա ր զ ա պ ե ս

դ ա ն ր ա դ ի մ ա գ ի ծ ն է ր և ի ն ք ն ա ր տ ա հ ա յտ ո ւթ յա ն կ ե ր պ ը :

Պ ե տ ք է շ ե շ տ ե լ , ո ր ն ա խ ք ա ն դ ի վ ա ն ա գ ի տ ա կ ա ն ծ ա ռ ա յո ւ թ յա ն ա ն ց ն ե լը , պ ր ն .

Մ ե լք ո ն յա ն ը ի ր ա ն մ ն ա ց ո ր դ ծ ա ռ ա յո ւ թ յո ւ ն ն էր մ ա տ ո ւ ց ո ւ մ հ ա ր ա զ ա տ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն '

Մ ա յր Ա թ ո ռ Ս ո ւր բ է ջ մ ի ա ծ ն ի ն ' ո ր պ ե ս դ ա ս ա խ ո ս Հ ո գ հ յւ ր ճ ե մ ա ր ա ն ի և գ լխ ա վ ո ր

խ մ բ ա գ ի ր « է ջ մ ի ա ծ ի ն » պ ա շտ ո ն ա կ ա ն ա մ ս ա գ ր ի : Ե վ ն ա ա յն ք ա ն է ր տ ա ր ր ա ց ե լ

Մ ա յր Ա թ ո ռ ի թ ե ՛ մ թ ն ո լո ր տ ի և թ ե ՛ ի ր ա շ ա կ ե ր տ - հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ի հ ե տ , ո ր մ ե ր

բ ն ո ւ թ ա գ ր մ ա մ բ դ ա ր ձ ե լ է ր վ ա ն ք ի « ա շխ ա ր հ ի կ մ ի ա բ ա ն ը » :

Բ ա յց և ա յն պ ե ս , վ ե ր ո ն շ յա լ գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ , ի ր ե ն ց ա մ բ ո ղ ջ գ ն ա հ ա ­

տ ա կ ա ն ո վ և տ ա ր ո ղ ո ւ թ յա մ բ հ ա ն դ ե ր ձ , մ ե զ ' ն ա խ կ ի ն ո ւ ս ա ն ո ղ ն ե ր ի ս և ա յ ժ մ

հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ի ս հ ա մ ա ր Ե ր վ ա ն դ Մ ե լք ո ն յա ն ը կ ա ՛ և կ մ ն ա ' Ո Ւ Ս Ո Ւ 8 Ջ Ի

բ ա ր ձ ր ա գ ո ւ յն կ ո չ ո ւ մ ո վ :

Ն ա խ ա խ ն ա մ ո ւթ յա ն թ ե լա դ ր ա ն ք ո վ Հ ո գ և ո ր ՛ ճ ե մ ա ր ա ն մ ո ւ տ ք գ ո ր ծ ա ծ մ ի ա մ ի տ

և փ ն տ ր տ ո ւք ի մ ե ջ գ տ ն վ ո ղ ե ր ի տ ա ս ա ր դ ն ե ր ի ս վ ի ն ա կ վ ա ծ է ր մ ե ր ա ռ ա ջ ի ն ի ս կ

դ ա ս ա ժ ա մ ը ա ն ց կ ա ց ն ե լ հ ե ն ց Ե ր վ ա ն դ Մ ե լք ո ն յա ն ի հ ե տ : Մ ե ր ա ո ա ջ ի ն ք ա յլե ր ը

ն ե տ ե ց ի ն ք ո ս կ ե ղ ե ն ի կ գ ր ա բ ա ր ի ս ե ր տ ո ւ մ ո վ , թ ո թ ո վ ա ն ք ո վ ս կ ս ե ց ի ն ք խ ո ս ե լ մ ե ր

22.6 Р-Գ րագրատ и рьаи ԳԱԼՍՏ՛ՅԱՆ 1998

հ ա յր ե ր ի հ ե տ , փ ո ր ձ ե ց ի ն ք «ն ա ն ա չ ե չ զ ի մ ա ս տ ո ւ թ ի ւ ն ե ւ ղ խ ր ա տ » : Ե վ մ ե զ հ ա մ ա ր

ա յս ք ա ն ք ա ր ա հ ո ս ա ղ բ յո ւ ր ի ա կ ո ւ ն ք ո ւ մ կ ա ն գ ն ա ծ էր Ե ր վ ա ն դ Մ ե լք ո ն յա ն ը :

ի ր ա պ ե ս , ե ր բ մ ի հ ա յա ց ք ե ն ք ն ե տ ո ւ մ մ ե ր ն ե մ ա ր ա ն ա կ ա ն տ ա ր ի ն ե ր ի ն , ա յն տ ե ղ

ա ն պ ա յմ ա ն ո ր ե ն , կ ա մ ա թ ե ա կ ա մ ա , հ ա ն դ ի պ ո ւ մ ե ն ք հ ո գ ե լ ո ւ յս ո ւ ս ո ւ ց չ ի ն : Նա

մ շ տ ա պ ե ս ա յն տ ե ղ է . ո ր ո վ հ ե տ և ի ր ե ն ա ն բ ա ժ ա ն չ է ր տ ե ս ն ո ւ մ մ ե ր կ յա ն ք ի ց

ա մ ե ն ա լա յն ի մ ա ս տ ո վ : Ո ւս ա ն ո ղ ն ե ր ի ս հ ա մ ա ր գ ն վ ա ծ ա մ ե ն ա պ ա ր զ ֆ ո ւ տ բ ո լի

գ ն դ ա կ ի ց մ ի ն չ և բ ա ր ձ ր ա գ ո ւ յն գ ա ղ ա փ ա ր ն ե ր ի Լ ա յն և խ ո ր ը վ ե ր լո ւ ծ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ն ո ւ

մ ա տ ո ւ ց ո ւ մ ը , ա մ ե ն պ ա հ ի զ գ ո ւ մ է ի ն ք ն ր ա ա ջ ա կ ց ո ւ թ յա ն , կ ա ր ե կ ց ա ն ք ի ,

խ ր ա խ ո ւ յս ի ա ն մ ն ա ց ո ր դ ց ա ն կ ո ւ թ յո ւ ն ն ո ւ մ ղ ո ւ մ ը : ի ր բ ա զ մ ա թ ի վ ո ւս ա ն ո ղ ն ե ր ի

մ ե ջ դ ժ վ ա ր թ ե գ տ ն վ ի մ ե կ ը , ո ր Ե ր վ ա ն դ Մ ե լք ո ն յա ն ա ն վ ա ն հ ե տ ա ռ ն չ վ ե լի ս դ ա ռ ն

հ ի շ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ ն ե ն ա : Զ ա ր մ ա ն ա լի է , բ ա յ ց նա ա յն ե զ ա կ ի ն ե ր ի ց է ր , ո ր

ո ւս ա ն ո ղ ի մ տ ա ծ ո ւ մ ո վ ա մ ե ն ա ծ ա ն ր « վ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ն » ի ս կ չ է ի ն ք ը ն դ ո ւ ն ո ւ մ ո ր պ ե ս

ա յղ պ ի ս ի ն : Ն ա ի ն ք ն ա տ ի պ է ր և ա յդ պ ե ս ո ւ ս ո ւ ց ա ն ո ւ մ է ր մ ե զ լ ի ն ե լ , բ ո լ ո ր

հ ա ր ց ե ր ի ն կ ա տ մ ա մ բ ո ւ ն ե ր ի ր հ ա մ ա կ ո ղ մ ա ն ի մ ո տ ե ց ո ւ մ ը և ց ա ն կ ա ն ո ւ մ էր ա մ ե ն

պ ա ր ա գ ա յո ւ մ հ ա ս ն ե լ դ ր ա ն ց լ ա վ ա գ ո ւ յն և ա ր դ ա ր ա ց ի լ ո ւ ծ մ ա ն ը , ո ւ ղ ղ ա մ ի տ է ր ,

հ ա ն ո ւ յք ո վ ը ն դ ո ւ ն ո ւ մ էր ն շ մ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ը և ա ն վ ա ր ա ն խ ա ր ա ն ո ւ մ ս ո ւտ ը , ս խ ա լն

ո ւ կ ե ղ ծ ի ք ը : Լ ա յն ա խ ո հ է ր , ի ր կ ո ւ ռ տ ր ա մ ա բ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն ո ւ պ ե ր ն ա խ ո ս ո լթ յո ւն ը

մ շ տ ա պ ե ս շ ա ր ժ ո ւ մ էր մ ե ր հ ի ա ց մ ո ւ ն ք ն ո ւ զ ա ր մ ա ն ք ը : Ա մ ե ն ա դ ժ վ ա ր ի ն դ ե պ ք ե ր ն

ի ս կ հ ա ր թ ո ւ մ էր ի ր ա ն կ ր կ ն ե լի կ ա տ ա կ ա բ ա ն ո ւթ յա մ բ և հ ո ւ մ ո ր ո վ :

Ա յս վ ա յր կ յա ն ի ն է լ , ե ր բ ց ա ն կ ա ն ո ւ մ ե մ ի մ ս ի ր ե լի ո ւ ս ո ւ ց չ ի պ ա տ կ ե ր ն

ա ռ ա ր կ ա յա ց ն ե լ և գ ծ ա գ ր ե լ , դ ժ վ ա ր ա ն ո ւ մ ե մ , ո ր ո վ հ ե տ և մ շ տ ա պ ե ս թ վ ո ւ մ է , թ ե

ի ն չ - ո ր մ ի բ ա ն թ ե ր ի և կ ի ս ա տ կ մ ն ա և չ ե մ կ ա ր ո ղ ա ն ա ա յդ հ ա ր ա հ ո ս և կ յա ն ք ո վ

լ ե ց ո ւ ն ա ն հ ա տ ա կ ա ն ո ւթ յա ն ի ր ա կ ա ն և ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն կ ե ր պ ա ր ը ն ե ր կ ա յա ց ն ե լ : Ե վ

մ ն ո ւ մ է ա ս ե ի պ ե տ ք է ր ճ ա ն ա չ կ ն ր ա ն :

Ա յժ մ ա յլ և ս հ ա վ ե ր ժ ի ն ա մ փ ո ր դ ե ք , մ ե ր ս ի ր ե լ]։ ո ւ ս ո ւ ց ի չ : Գ ն ա ց ի ք խ ա ռ ն վ կ ո լ

Ձ ե ր ա յդ ք ա ն պ ա շտ ե լի հ ա յր ե ր ի ս ր բ ա լո լ յս փ ա ղ ա ն գ ի ն , ն ր ա ն ց , ո ր ո ն ց խ ո ս ք ը , բ ա ռ

ո ւ բ ա ն ը , մ տ ա ծ ո ւ մ ն ե ր ն ո ւ ի ղ ձ ե ր ը ա ր թ ն ա ց ր ե ց ի ք և դ ր ո շ մ ե ց ի ք մ ե ր հ ո գ ի ն ե ր ո ւ մ :

Դ ե ռ ա վ ե լի ն , Դ ո ժ ի ս կ դ ա ր ձ ա ք ն ր ա ն ց մ ա ր մ ն ա ց ո ւ մ ն ո ւ շ ա ր ժ ո ւ ն վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը '

լ ի ն ե լո վ ա յդ հ ս կ ա շ ղ թ ա յի մ ի փ ո ք ր ի կ օ ղ ա կ ը : Հ ի մ ա տ ա ք ո ւկ ե ր կ խ ո ս ո ւ թ յա ն ե ք

նս տ ել ն ր ա ն ց հ ե տ և մ ի գ ո ւ ց ե ա ր ժ ա ն ա ն ո ւ մ եք. ն ր ա ն ց օ ր հ ն ո ւ թ յա ն ը : Մ ի ա ն հ ա յտ

զ գ ա ց ո ւ մ ո վ զ գ ո ւ մ ե մ , ո ր ա յս օ ր է լ ե ր կ ն ք ի ց ե ք ո ւ ս ո ւ ց ա ն ո ւ մ մ ե զ , դ ա ր ձ յա լ ն ո ւ յն

և ա ռ ա վ ե լ ն ա խ ա ն ձ ա խ ն դ ր ո ւ թ յա մ բ ' ք ս ր դ ե ն մ ե ր հ ա յր ե ր ի ա ն մ ի ջ ա կ ՛ա ն

օ ժ ա ն դ ա կ ո ւթ յա մ բ և մ ի ա խ ա ռ ն վ ա ծ մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յա մ բ : ■

Ե վ ա ն պ ա յմ ա ն ո ր ե ն հ ա ն դ ի պ ե լո վ Տ ի ր ո ջ ը , կ ա ս ե ք վ ս տ ա հ ա բ ա ր . « Տ ե ր , ք ո տ վ ա ծ

շ ն ո ր հ ն ե ր ը բ ա զ մ ա պ ա տ կ ա ծ Ք ե զ ե մ վ ե ր ա դ ա ր ձ ն ո ւ մ » , և ա ն կ ա ս կ ա ծ կ լ ս ե ք

ա ս տ վ ա ծ ա յի ն պ ա տ ա ս խ ա նը . « Ա պ ր ե ՜ս , բ ա ր ի ծ ա ռ ա , մ տ ի ր ք ո Տ ի ր ո ջ ո ւ ր ա խ ո ւ թ յա ն մ ե ջ » :

Հ ա վ ե ր ժ Ձ ե ր ա շա կ ե ր տ '

ԲԱԳՐԱՏ ԱԲԵՂԱ ԳԱԼՍՏՅԱՆ« է ջ մ ի ա ծ ի ն » ա մ ս ա գ ր ի խ մ բ ա գ ի ր

շ շ 8 Р-Գ է & ս՜իա ծ ւն 1 9 9 8

ՄԵԾԻ ՊԱՀՈՑ ՇՐՋԱՆՈՒՄ ՎԵՀԱՓԱՌ ՀԱՅՐԱՊԵՏՆ ԱՅՑԵԼԵՑ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՏԱՐԲԵՐ ԹԵՄԵՐ

Նորին Սուրբ Օծություն Տ .Տ . Գարեգին Ա Ամենաւն Հայոց Կաթողիկոսը. Մեծի Պահոց շրջանում այցելեց Հայասսւանյայց թեմերը և իր հայրական պատգամը հղեց հավատացյալ ժողոփւդին:

Ուրբաթ օրը, մարտի 6-ին, կեսօրից հետո, Վեհափաո Հայրապետն այցելեց Արագածոտնի թեւՈ Ապարան: ճանապարհի՛ն Նորին Սրբությունը կանգ աոավ Օշականում, որտեղ աշխատանքային հանդիպում ունեցավ թեմակալ առաջնորդ Տ . Նավասարդ եպս. Կճոյանի ե Սբ. Մաշտոցի անվան դպրատան վարիչ-տնօրեն Ալֆրեդ Շահնազարյանի հետ: Վեհափաո Հայրապետը հաստատեց դպրատան 1998-1999 թթ. միջոցառումների /գիտաժռղովներ, ցուցահանդեսներ/ մի քանի ծրագրեր: վեհափաո Հայրապետն այցելեց նաև դպրատան գրադարան ու թանգարան, գոհունակությամբ նկատեց մի շարք մտավորականների, արվես­տագետների նվիրատվություներով հարստացած դպրատան հավաքածուները:

Օշականից Վեհափաո Հայրապետն ուղևորվեց Ապարան: Քաղաքի կենտրո­նից Վեհափաո Հայրապետը Արագածոտնի մարզպետի ՜ պաշտոնակատար Ռաֆիկ Մկրտչյանի, Ապարանի քաղաքապետի Ա ժողովրդի հոծ բազմության հետ միասին շարժվեց դեպի Ս. Խաչ պսսոմական եկեղեցի, որտեղ հոգևորա­կանները և դպրաց խմբի անդամները կատարեցին Խաղաղական ժամերգություն:

Վեհափաո Հայրապետը իր պատգամը տվեց ժողովրդին' Մեծ Պահքի շրջանում նրանց հրավիրելով հոգևոր և բարոյական ինքնաքննարկման և ինքնասրբագրման, «որպեսզի քրիստոնեական հավատքից և սուրբ հայրերի քրիստոնեական ավանդույ՛թներից ժառանգված հոգևոր և բարոյական արժեքները վերակենդանանան և վերապտղավորվեն արդի կյանքում, ազատ ու անկախ Հայաստանում»:

Վերջում ներկաներին բաժանվեց Վահափաո Հայրապետի խոհերն ու մտքերն ամփոփող Մեծի Պահոց շրջանին նվիրված «Հայրենաշունչ խոսքեր' մեր սիրեցյալ ժողովրդին» գրքույկից:

Կիրակի օրը, մարտի 8-ի առավոտյան, Վեհափառ Հայրապետը մեկնեց Գեղարքունյաց թեմ՜ Գավառ: Քաղաքի մուտքին Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին դիմավորեցին թեմակալ առաջնորդ Տ . Անանիա եպս. Արաբաջյանը, Գեղար- քունիքի մարզպետ Պավել Ասատրյանն ու Գավառի քաղաքապետը: Շքախմբի ուղեկցությամբ Վեհափառ Հայրապետն ուղևորվեց Գավառի Ս. Աստվածածին եկեղեցի: Հընթացս կիրակնօրյա Ս. Պատարագի քարոզեց Վեհափառ Հայրապետը' Մեծ Պահքի առիթով իր պատգամը հաղորդելով ժողովրդին:

Նո4ն օրը Վեհափառ Հայրապետն այցելեց Գավառի մանկատուն, որին

1 9 9 8 ԱՋՍԻԱԾԻՆ Р-Գ 22 9

աջակցում է նաև Հայ Առաքելական Եկեղեցին: Մանկատանը բնակվող ավելի քան 100 երեխաները Վեհափառ Հայրապետին դիմավորեցին շարականների երգեցողությամբ, ապա Նորին Սրբությանը նվիրեցին իրենց ձեռքերով գործված փոքրիկ գորգ:

Հրաժեշտ տալով Գավառին, Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը մեկնեց Ձորագյուղ' Մսրոց անապատ եկեղեցի: Գյուղի բնակչությունը մեծ խանդավա­ռությամբ դիմավորեց Վեհափառ Հայրապետին, ապա Ա ունկնդրեց Հայոց Կաթողիկոսի քարոզը:

Վեհափառ Հայրապետը, Մեծ Պահքի օրերին շարունակելով այցելությունը Հայաստանյան թեմեր, մարտի 1Տ-ին մեկնեց Կոտւսյքի թեմ /Աբովյան/, մարտի 18-ին' Արարատյան Հայրապետական թեմ /Երևան/, և մարտի 20-ին' Արմավիրի թեմ /Բամբակաշատի եկեղեցի/:

Մ Ա Մ Լ Ո Դ Ի Վ Ա Ն Մ Ա Յ Ր Ա Թ Ո Ռ Ի

ՍՈԻՐԲ ՎԱՐԴԱՆԱՆՑ ՏՈՆԸ ԳԵՎՈՐԳ6ԱՆ <ՈԳԵՎՈՐ ՃԵՄԱՐԱՆՈՒՄ

Հ ա յց . Ա ռա քելակա ն Ե կեղեցին իր ե ր կ ու մ ե ծ ս ր բո ւթ յո ւնն ե ր ը ' հավատքը к

հա յրենիքը, մ ի շտ ել հա մա րել է մ ե կ ը մ յո ւս ի ն փ ոխ կա պ ա կցվա ծ, մ իմ յա նցա գ ո ւ ց վ ա ծ , միմյանցով ապրող, միմյանցով շնչող իրողություններ:

Փետրվարի 19-ին. վարդանանց տոնի օրը. Մայր Տանարում մատուցված Ս. Պատարագով մեկ անգամ ևս հավերժացվեց հայրհնասեր հերոսների հիշատակը: Ս. Պատարագի ավարտին պատարագիչ Վազգեն վրդ. Միրգախանյանը սրրագան պատերազմի խորհուրդն արժևորող խոսք հղեց հավատացյալ ժողովրդին' վերջիններիս հոգում բորբոքելով հայրենասիրության, եկեղեցասիրության և

ազգասիրության հուրը:Օրվա գաղափարն ամբողջական դարձնելու նպատակն ուներ Գևորգյան

նեմարանի սաների կողմից պատրաստված այն հանդիսությունը, որը Պատարագի ավարտից հետո տեղի ունեցավ Գևորգյան նեմարանի հանդիսությանց դահլինում: վարդանանց նվիրված այդ տոնակատարությունը, որին ներկա էին Մայրավանքի միաբանները, ողջ ուսանողությունը և հյուրեր, նախագահում էր վիրահայոց թեմի առաջնորդ Գեր. Տ . Գևորգ արքեպս. Սերայդարյանը: Տոնակատարությունն սկսվեց ներկաների միահունչ արտասանված Տերունական աղոթքով, որից հետո նեմսւրանականները, խմբավար Ռուբիկ Շարբաթյանի ղեկավարությամբ հնչեցրին Հ Հ պետական հիմնը և Գևորգյան հոգևոր նեմարանի օրհներգը:

Ցերեկույթի նպատակի, կատարված աշխատանքի մասին բացման խոսք ասաց Գևորգյան նեմարանի տեսուչ Հոգեշնորհ Տ . Հայկազուն ծ. վրդ. Նաջարյանը: Հայր սուրբը, դիմելով ներկաներին, մասնավորապես ասաց. «Ա յսօր կրկին անգամ հավաքվել ենք այս դսւհլինում' տոնախմբելու հիշատակը վարդանանց հերոսա­մարտի և պանծացնելու նրանց, ովքեր իրենց կյանքը տվին վասն Հիսուսի և վասն Հայրենյաց: Գևորգյան նեմարանի համար գեղեցիկ ավանդություն է Վարդանանց տոնակատարությունը: Սրանից 30-40 տարիներ առաջ ոչ մի տեղ Վարդանանք չէր նշվում: Հոգևոր նեմարանը կարծես թե դրոշակակիրն էր, միակ այն հաստա­տությունը, որտեղ Վարդանանց հիշատակը ամեն տարի անխտիր, մեծ եռանդով և ավելիով նշվում էր, որովհետև Մայր Աթոռը, Ս. էջմիածինը, Հոգևոր նեմարանը, մենք' բոլորս հավատում ենք այն նպատակին, որի համար Վարդանը և իր զինակիցները զոհվեցին:

Մենք այսօր ուրախ ենք կրկին անգամ, որ՛մեր սաները մի փոքրիկ հայտագիր են պատրաստել: Մենք ցանկացանք, որ իրենք իրենց ուժերով, հնարավորություն­ներով կազմեին այս ծրագիրը: Հետևաբար այսօրվա հանդիսությունը համարում եմ բացված և հանձնում եմ իրենց, որպեսզի իրենք առաջնորդեն և պանծացնեն մեր սիրելի Վարդանանց հիշատակը»:

Տեսուչ Հայր սուրբի խոսքին հետևեց Ս. Ներսես Շնոբհալու «Նորահրաշ պսակաւոր» անզուգական շարականի երգեցողությունը' երգչախմբի կատարմամբ, Զ լսարանի՛ սան Արթուր սրկ- Հայրապետյանի ղեկավարմամբ: Վարդանանց էր նվիրված նույն լսարանի սան Մամիկոն Ավետիսյանի ընթերցած բանախոսու­թյունը: Վահան Թեքեյանի «խ որհուրդ Վարդանանց» բանաստեղծությունը

1998 ԱՋ.ՄԻ11ԾՒՆ Р-Գ 2.31

հոգեբուխ ոգևորությամբ ներկաների համար ասմունքեց Գ լսարանի սան Ներսես Կետիկյսւնը: Այնուհետև երգչսւիււքրի կատարմամբ հնչեց մեկ այլ շարական «Արեգակն արդարութեսւն»: Եղիշեի «Վսւսն Վարդանանց եւ Հայոց պատերազ­մ ի ն » գրքից «Որոց ոգիքն թուլսւցեալ են յերկնաւոր աոաքինութենէն...» հատվածը կարդաց Գ լսարանի սան Գևորգ Մակարյանը: Այս համարի կատարումից հետո երգչախումբը դահլինում գտնվողների ուշադրությանը ներկայացրեց Մակար Եկմալյանի «Ե րգ մեռնող հայրենասերի» երգը' մենակատարմամր Արթուր սրկ. Հայրապետյանի: Զորքին ուղղված Վարդան Մամիկոնյանի «Ա րդ աղաչեմ զձեզ, ո'վ քաշ նիգակակիցք իմոյ» խոսքը՝ վերցված Եղիշեի Պատմությունից, ոգեշունչ կերպով արտասանեց Գ լսարանի սան Վարդան Իսախանյանը: Այնուհետև ներկաներն ունկնդրեցին Ղևոնդ Ալիշանի «Պլպոլլն Աւարայրի» բանաստեղծու­թյունը՝ Р լսարանի սան Դավիթ Մարգարյանի կատարմամբ: Այս բանաստեղծու­թյանը հետևեց վերշինիս հիման վրա գրված Մակար Եկմալյանի համանուն ստեղծագործությունը: Հաջորդ բանաստեղծությունը «Ա վ ա բա յր ո ւմ », որիհեղինակն է ՚Գ ևորգյսւն նեմարանի դասախոս, բանաստեղծ Վաչագան Հովհաննիս­յա նը, արտասանեց Գ լսարանի սան Հովհաննես Ամիրյանը: ճեմարանականների պատրաստած ծրագիրն ավարտվեց երգչախմբի կատարմամբ հնչած Կոմիս\սւս

վարդապետի «Ո վ հայկագունք» երգով:Այնուհետև Տեսուչ Հայր սուրբը բեմ հրսւվիրեց Մեծի Տանն Կիլիկիռ

Կաթողիկոսության միաբան Գեր. Տ . Տաթև արքեպս. Սարգիսյանին' օրհնության

խոսք ասելու:Սրբազանն իր ուրախությունն ու գոհունակությունը արտահայտելով

ուսանողների պատրաստակամության, կազմակերպչական եռանդի համար, իր գովասանքի խոսքն ուղղեց բանախոսին' կատարած դժվարին ու հետևողական աշխատանքի համար, դաշնակահարին, խմբավարին և բոլոր սաներին: Սրբազան հայրը նշեց, որ ներկաների դեմքերից երևում է , թե որքան վայելեցին ձեր զգայուն, բայց մանավանդ այն սքանչելի երգերը, որոնք մատուցեցիք այս ցերեկույթի

ընթացքում:Անդրադառնալով Վարդանանց պատերազմին' Սրբազանն ասաց. «Այսքանով

հանդերձ, մենք Վարդանանց տոնած չենք լինի, եթե 5-ր դ դարից գոնե երկու հոգու մեր հիշողության մեջ չվերականգնենք' Ղևոնդ Երեցին և Վարդան Մամիկոնյա- նին: վարդանանց սերունդը այս երկու բացառիկ հայորդիների առաջնորդության ներքո ստեղծեց այն սքանչելի բանաձևումները, թե մենք հայության հասկացո­ղությունը չենք կարող ըմբռնել առանց Հայոց Եկեղեցու հավատի, և այս պատնառով է , որ մեր Եկեղեցին կոչվում է նաև Ազգային: Մեր Հայրը սուրբ Ավետարանն է , մեր մայրը' Հայց. Առաքելական սուրբ Եկեղեցին, որից կծնվենք, որից մեր հոգեխառնությունը կառնենք, և որից մեր դիմա գծությունը կհստականա: Պետք է լավ խորհենք այս մասին, հասկանանք, որ սա մ ե զ համար լոկ Տառ չպետք է լինի, այլ առողջ գիտակցություն և կյանքի մեջ' կեցվածք: Սփյուռքի մեջ ես տեսել եմ , որ երբ հայը Եկեղեցուց կհեռանա, այն հայը, որ Եկեղեցու հավատքից կդատարկվի, հայությունից Էլ կդատարկվի: Կարող Է բացառիկ մարդ լինել, կարող Է ամենահաջող առևտրականը, վանաոսւկանը դառնալ, բայց հայություն չկա', գնա'ց: Հավատո՞ւմ ենք մենք 5-ր դ դարից հաստատված այս ճշմարտությանը, ապրո՞ւմ ենք մեր կյանքում այդ կեցվածքով: Պիտի այս հարցին բոլոբս պատասխան տանք, բայց մանավանդ պատասխան պիտի տա այն սերունդը.

232 Р-Я- ԱՃՍ՜ԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

որն ուսանել է Հոգևոր նեմաբանում, և Հայց. Եկեղեցու հավատին, շնորհին, իմաստությանն ու հզորությանն ամենից մոտն է . և ամեն օր նրա հետ շփում ունի:Հավատի պայքարի մեշ Վարդան Մամիկոնյանն իր զինվորը չտվեց, իր սպասավորին կամ իր նիզակակիցներից վատթարագոլյնին չուղարկեց, այլ առաջնորդվեց այն գիտակցությամբ, որ եթե սա հայոց հավատքի և հայրենիքի գերագույն պայքարն հ, լավը զոհ պիտի գնա, ամենաարժանին պիտի զոհաբերվի զոհասեղանի վրա: Կարդացեք Եղիշե, զոհերը' ազգից Մամիկոնյսւն, առաջին անունը Վարդսւնն ե, ազգից խոոխոոունյաց. աոաջին անունը խորեն իշխանն Է, և այսպես հայոց ընտրանին: խե՞նթ Էին, նրանք ռազմավարությունից լուր չունեի՞ն, այդ հսկա մեր զորավարները, որոնք Պարսկաստանի, Հայաստանի համար ամեն տեսակ հաղթանակներ Էին տաբել, չգիտեի՞ն, որ բաց դաշտի մեջ փղերի վրա չեն գնում: Գիտեին: Բայց իրենց հավաքականությունն այն Էր, որ Հայց. Եկեղեցին, Հայաստանը, հայ ժողովուրդը դաոնան զոհասեղան ամենից լավին, ամենից մաքուրին, ամենից ընտիրին:

Այսօր բոլորդ հրավիրված եք իսկապես մեր ժողովրդի հերոսական կյանքի ամենից գեղեցիկ, ամենավեհ արտահայտություններից մեկին ներկա լինելու, որովհետև այդպես Է' մեր ժողովուրդն այն հավատքն ունի, այն իւոր բնազդական գիտակցությունն, որ ինքն այդ ուղու մեջ պիտի մնա, որ եթե այդ ոլղուց դուրս գա, անպայման կթուլանա և կտկարանա»:

Ավարտելով խոսքը' Սրբազանն իբ անկեղծ շնորհակալությունը հայտնեց ’ Գևորգյան ճեմարանի տեսչությանը' այս հրաշալի տոնակատարության անցկացման

համար, և հաջողություններ մաղթեց նեմարանակսւններին: Ցերեկույթն ավարտվեց «Հա յր մերի» երգեցողությամբ:

Գ Ե Վ Ո Ր Գ Հ Ա Ր Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն Յ Ա ՆԳևորգյան 6եմսւրսւնի Գ լսարան

1 9 9 8 էԶՄՒԱԾԻՆ Р-Գ 233

ԼՎՈՎՈՒՄ ՏԵՂԻ ՈՒՆԵՑԱՎ «ՀԱ Ց ԵԿԵՂԵՑԻՆ ՈՒԿՐԱԻՆԱՑՈՒՍ՛»

ԳԻՏԱԿԱՆ ԿՈՆՖԵՐԱՆՍԸ

Փետրվարի 21-ին Ուկրաինայի Լվով քաղաքում Ուկրաինայի հայոց թեմի Ա Լվովի Կրոնի պատմության թանգարանի տնօրինության նախաձեռնությամբ տեղի ունեցավ «Հա յ Եկեղեցին Ուկրաինայում» խորագրով մեկօրյա գիտական կոնֆերանս' նվիրված Հայաստանում քրիստոնեության պետական կրոն հռչակման 1700-ամյակին:

Կոնֆերանսին իր ողջույնի ե օրհնության գիրն էր հղել Նորին Սուրբ Օծություն Տ .Տ . Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը, որն ընթերցեց Մայր Աթոռից այս կոնֆերանսին իր մասնակցությունը բերած Ներսեհ աբղ. Խալաթյանը:

Կոնֆերանսի ընթացքում ներկայացվեց Հայ Առաքելական Եկեղեցու Ա ուկրաինահայության պատմությունը: Ուկրաինայի հայոց թեմի առաջնորդ Տ . Նաթան եպիսկոպոս Հովհաննիսյանն իր «Հա յ Առաքելական Եկեղեցի, պատմական-վարդապետական ուրվագիծ» բանախոսությամբ ներկաներին ծանոթացրեց Հայ Եկեղեցու սկզբնավորմանը, պատմական փուլերին ու վարդա­պետական առանձնահատկություններին: Կոնֆերանսին մասնակից ուկրաինացի գիտնականների զեկուցումները վերաբերվում էին Ուկրաինայի հայկական գաղութի պատմությանը, մշակույթին ու արվեստին և նվիրված էին հետևյալ թեմաներին' «Հա յ եկեղեցական կազմակերպության սկզբնավորումը Ուկրաինա­յով Ժ Գ-Ժ Դ դարերում» /պրոֆ. Ցարոսլավ Դաշկևիչ. կոնֆերանսի ընթացքում Վեհափառ Հայրապետի Կոնդակով նրան շնորհվեց «Ս . Սահակ - Ս. Մեսրոպ» շքանշան/, «Հա յ Եկեղեցին Լվովում ժ է դարում» /Նատսղիա Կուչմարիկ/, « Լվովահայության արվեստի հուշարձանները՛ Ազգային թանգարանի հավաքա­ծուից» /Օլեգ Սիդոր/, «Հայկական միջնադարյան սրբապատկերային արվեստը Ուկրաինայում» /Լև Սկոպ/, «Հայկական մշակութային հուշարձանները Լվովի թանգարաններում» /Նադիա Կրիվոնոս/ և այլն:

Կոնֆերանսի ավարտից հետո Լվովի Կրոնի պատմության թանգարանում բացվեց «Հա յ Եկեղեցին Ուկրաինայում» ցուցահանդեսը: Ուկրաինական հունա- կաթոլիկ Եկեղեցու հոգևոր պետի օգնական գերաշնորհ Լյուբոմիր եպս. Հազարն իր ողջույնի խոսքում ընդգծեց լվովահայության ունեցած պատմական ավանդը ոչ միայն հայերի, այլև ուկրաինացի ժողովրդի պւստմամշակաթային կյանքում:

Հանդիսությունների կազմակերպիչներն ընդգծեցին երկու ժողովուրդների Եկեղեցիների, հասարակական և գիտական կազմակերպությունների միջև հետագա համագործակցության անհրաժեշտությունը: Իբրև սկիզբ' Կրոնի պատմության թանգարանի տնօրինությունը ծրագրել է թանգարանում ստեղծել «Ուկրաինայում Հայ Եկեղեցու պատմության» բաժին, իսկ հետո ճաև աոանձին մի թանգարան, որպիսին եղել է Լվովում մինչև մեր դարի 30-ական թվական­ները: Կրոնի պատմության թանգարանը նախատեսում է նաև ցուցահանդեսներ կազմակերպել Մայր Աթոռ Սբ. էջմիւսծնում և Հայ Առաքելական Եկեղեցու ցուցահանդեսներ' Ուկրաինայի թանգարաններում:

Մ Ա Մ Լ Ո Դ Ի Վ Ա Ն Մ Ա Յ Ր Ա Թ Ո Ռ Ի

2 3 4 Բ ֊ԳԱԶՍ՚ԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ԲԵՄ. ԼՈՒՐԵՐ

Փետրվարի 1-իՕ, կիրակի.- Գ կիրակի զկնի Ծննդկան:Այսօր Մայր Տաճարի Ավագ Ս. Սեղանին իր անդրանիկ Ս. Պատարագը

մատուցեց Տ. Խորեն աբեղա Հովհաննիսյանը: Պատարագիչ Հայր սուրբը « Հայր մեր»-ից աոաջ քարոզ խոսեց' «Ջի այնպէս սիրեաց Աստուած զաշխարհ, մինչև զՈբդին իւր Միածին ծա» (Հովհ. Գ 16) բնաբանով:

Ս. Պատարագից հետո կատարվեց Հոգեհանգստյան կարգ:

Փետրվարի 3-ին, երեքշաբթի.- Й օր Աոաջաւորաց պահոց:Այսօր Վեհափառ Հայրապետը Եգիպտոս և Գերմանիա կատարած հովվա­

պետական անդրանիկ այցկությունից վերադարձավ Մայր Աթոռ:

Փետրվարի 5-ին, հինգշաբթի.- Դ օր Աոաջաւորաց պահոց:Այսօր Մայր Աթոռ Սբ. էջմիածին այցկեց Հայաստանում Իրանի Իպամական

Հանրապետության դեսպան Համիդ Ռեզա Նիքքար Իսֆահանին: Դեսպանը Նորին Սուրբ Օծություն Տ .Տ . Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին հանձնեց Իրանի Իպամական Հանրապետության նախագահ Սեյեդ Մոհամադ Խաթամիի նամակը, որտեղ մասնավորապես ասվում է.

« Անկասկած, Աստվածային կրոնների առաջնորդների միաբանությունը, կնկով նրանց ելակետային ընդհանուր սկզբունքներից' մարդու վերադարձը դեպի բարոյական արժեքներն ու պատմական ինքնության վերագտնումը, ամրապնդում է քրիստոնյա ևքիԱյամ ժողովուրդների' դեպի զարգացում ընթացող գործընթացը: Ուստի մտավորականների ու հավատի նվիրյայների մշտական

1 9 9 8 է&ՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 23Տ

շփումս ու ավելի լայն համագործակցությունը ներկայիս համատեղ նպատակների իրականացման գործում ավելի քան անհրաժեշտ ու նպաստավոր է: Իրանի Իսլամական Հանրապետության կառավարությունն ամենայն լրջությամբ իր ջանքերն է գործադրում այս բնագավառում:

Ողորմած Աստծուց Ձեզ համար խնդրում եմ երկարատև առողջություն և հաջողություններ, իսկ ազնիվ հայ ժողովրդին' բարօրություն և երջանկություն՛»:

Վեհափաո Հայրապետն իր գո՛հունակությունը հայտնեց հար ելան երկրի նախագահի բարեմաղթությունների համար, որ արտահայտել է հոգեւոր եւ բարոյական մնայուն արժեքների վերականգնման նպատակով կրոնական պետերի միջեւ երկխոսության եւ գործակցության առնչությամբ: « Մենք միշտ պատրաստ ենք եղել երկխոսությանն ու համագործակցությանը, որովհետեւ դա է միակ ճանապարհը, որպեսզի հաղթանակեն խաղաղությունն ու արդարությունը, որոնք Աստծո կամքի արտահայտությունն են», - ասաց Վեհափաո Հայրապետը:

Զրույցի ընթացքում խոսվեց նաեւ երկու ժողովուրդների համագործակցության անհրաժեշտության մասին:

Փետրվարի 7-ին, շաբաթ.- Սրբոցն Սարգսի զօրավարին եւ որդւոյ նորա Մարտիրոսին եւ չորեքտասան զինուորացն:

Այսօր Մայր Աթոռ Սբ. էջմիածին' Նորին Սրբություն Գարեգին Ա Կաթողի­կոսին իր անդրանիկ այցը տվեց Հայսւստանի Ազգային ժողովի նորընտիր նախագահ Խոսրով Հարությունյանը:

Վեհափաո Հայրապետին պրն. Հարությունյանը հավաստեց, որ հայաս- տանյան վերջին իրադարձություններից հետո Խորհրդարանում աշխատանքը շարունակվում է իր բնականոն ընթացքով: Իսկ վերջին շրջանում Հայաստանում սահմանադրական ճանապարհով տեղի ունեցած իշխանական մարմինների փոփոխությունները պրն. Հարությունյանը դիտեց իբրեւ քաղաքական հասունու­թյան վկայական: Պրն. Հարությունյանը կարեւորեց Ազգային ժողովում ստեղծ­ված քաղաքական հանդուրժողականության մթնոլորտը, ինչը կնպաստի նախա­գահական ազատ եւ անկախ ընտրությունների կազմակերպմանը:

Ավելի քան մեկժամյա զրույցի ընթացքում Վեհափաո Հայրապետը նորընտիր նախագահին հանգամանորեն պատմեց վերջերս Եգիպտոս եւ Գերմանիա կատարած իր հովվապետական այցկությունների, այդ երկրների քաղաքական իշխանությունների հետ ունեցած հանդիպումների, հայ-գերմանական կապերի զարգացման հեռանկարների մասին:

Հայոց Հայրապետը իր բարեմաղթանքը հայտնեց նորընտիր նախագահին' արտահայտկով այն հույսն ու համոզումը, որ Ազգային ժողովն իր բարենպաստ դերը կկատարի, « որպեսզի Հայաստանը մնա անխռով, իսկ հետագա իրադար­ձություններն ընթանան քաղաքացիական բարձր գիտակցությամբ»:

<է.Մայր Աթոռ Սբ. Էջմիածինը կմնա մեր պետականության կողքին», - ասաց Վեհափաո Հայրապետը:

Այսօր Մայր Աթոռ Սբ. Էջմիածին այցկեց նաև « Ազատություն. Ազատ Եվրոպա» ռադիոկայանի պատվիրակությունը' ռադիոկայանի նախագահ Թոմաս Դայնի գլխավորությամբ:

Նորին Սրբություն Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի հետ հանդիպման ընթացքում պրն. Դայնը և ռադիոկայանի հայկական բաժնի տնօրեն

236 Р-Գ Ա&Ս՜ԻԱԾհՆ 1 9 9 8

Մաոտո Առղոմյանը ներկայացրին ռադիոկայանի գործունեության հիմնական „աղությունները: Ըստ Մարտո Սողոմյանի, « Ազատության» հայկական բաժինն ունի նաև հոգևոր հ ա ղ ո ր դ ա շ ա ր ' յուրաքանչյուր կիրակի, 1 0 րոպե տևողությամբ:

Վեհափառ Հայրապետը բարձր գնահատեց ռադիոկայանի գործունեությունը թե՛ տեղեկատվական և թ ե ' հասարակության մեջ քաղաքական կողտուրայի ձևավորման ու զարգացման առումով:

Փետրվարի 8-ին, կիրա կի- Գ ԿԻՐԱԿԻ զկնի Ծննդեան:Այսօր Մայր Տաճարի Ավագ Ա. Սեղանին Ս. Պատարագ մատուցեց Տ . Արտակ

աբեղա Տիգրանյանը: « Հայր մեր»-ից առաջ քարոզ խոսեց Վեհափառ Հայրապետը՝ «Ես եմ հացն կենաց» (Հովհ. Ջ 35) (Տե՜ս էջ 133):

Ս. Պատարագից հետո կատարվեց Հոգեհանգստյան կարգ:

Փետրվարի 11-ին, չորեքշաբթի.- Պահք:Այսօր Մայր Աթոռ Սբ. էջմիածին այցեյեց Հայաստանի Հանրապետության

վարչապետ Ռոբերտ Քոչարյանը:Նորին Սրբություն Գարեգին Ա Կաթողիկոսն իր բարեմաղթանքը հայտ նեյով

վարչապետին, բարձր գնահատեց վերջին իրադարձությունների ընթացքում պետական պատասխանատու անձանց դերը օրինականության եւ սահմանադրա­կան նորմերի պահպանման գործում: Նորին Սրբությունը հայտնեց այն հույսն ու համոզմունքը, որ գայիք նախագահական ընտրությունները նույնպես կանցնեն օրինականության սահմաններում' քաղաքակիրթ ազգին վայեի՛ Իսկ Եկեղեցին, ինչպես նշեց Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը, միշտ կմնա հայոց պետականությանը զորավիգ:

Պրն. Քոչարյանը հավաստիացնելով, որ գայիք ընտրությունները կյինեն ազատ ու արդար, այդ հարցում կարեւորեց Եկեղեցու մեծ դերը:

Վարչապետը տեղեկացրեց նաեւ, որ ամեն ինչ արվում է հանրապետության տնտեսական եւ քաղաքական կայունությունը պահպանելու ուղղությամբ: Վերջինիս ապացույցն է այս շրջանում նոր պայմանագրերի կնքումը միջազգային ֆինանսական կազմակերպությունների հետ:

Վեհափառ Հայրապետը նշեց, որ գայիք իրադարձությունները հարկ է, որ ընթանան այնպիսի պայմաններում, որ չտուժեն ժողովուրդն ու հայրենիքը, պետությունն ու Եկեղեցին, իսկ Հայաստանի Հանրապետությունը շարունակի իր բնականոն զարգացումը:

Փետրվարի 12-ին, հինգշաբթի.֊Սրբոց Ոսկեանց քահանայիցս:Այսօր Նորին Սրբության Գարեգին Ա Կաթողիկոսը Մայր Աթոռ Սբ.

էջմիածնում ընդունեց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչապետ Լեոնարդ Պետրոսյանին:

Զրույցի թեման փետրվարի 19-20-ին արցախահայության ազգային-ազատա­գրական զարթոնքի 10-րդ տարեդարձին նվիրված Ղարաբաղում կայանայիք տոնակատարությունն էր, որին իր ներկայությունն էր բերեյու նաեւ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը:

Նորին Սրբությունը նշեց, որ արցախյան շարժման տասնամյա տարեդարձը

1 9 9 8 Լ&Ս՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 237

կտոնվի նաեւ Մայր Աթոո Սբ. էջմիածԸում: Այդ աոթիվ փետրվարի 22-ին Սբ. Պատարագ կմատուցվի էջմիածնի Մայր Տաճարում, որի ընթացքում կքարոզի Վեհափաո Հայրապետը:

Փետրվարի 13-ին, ուրբաթ.- Պահք:Այսօր Մայր Տաճարում, երեկոյան ժամերգությունից հետո, կատարվեց

Տեաոնընդաոաջի նախատոնակ: Նախատոնակի ավարտից հետո Գևորգյան ճեմարանի մարզադաշտում վառվեց ավանդական խարույկը, որի շուրջը հավաքված միաբանները, ուսանողները և հավատացյայները երգեցին հոգևոր և ազգային Երգեր:

Փետրվարի 14-ին, շաբաթ.- Տեաոնընդաոաջ: Տօն քառասնօրեայգայստեանն Քրիստոսի ի Տաճարն:

Այսօր Մայր Տաճարի Ավագ Ս. Սեղանին Ս. Պատարագ մատուցեց Գևորգյան ճեմարանի տեսուչ Տ . Հայկազուն ծ. վրդ. Նաջարյանը: « Հայր մ ե ր » ֊ի ց առաջ քարոզ խոսեց պատարագիչ Հայր սուրբը' « Արդ արձակեա զծաոայս քո, Տէր, ըստ բանի քամ ի խաղաղութիւն. Զի տեսին աչք իմ զփրկութիւն քո, զոր պատրաստեցեր առաջի ամենայն ժողովրդոց» (Ղուկ. Բ 29-30) բնաբանով:

Ս. Պատարագին ներկա էր Վեհափաո Հայրապետը:

Փետրվարի 15-ին, կիրակի.- Ե կիրակի զկնի Ծննդեան:Այսօր Մայր Տաճարի Ավագ Ս. Սեղանին իր անդրանիկ Ս. Պատարագը

մատուցեց Տ . Արշեն աբեղա Սանոսյանը: Պատարագիչ Հայր սուրբը « Հայր մեր»-ից առաջ քարոզ խոսեց' « Ամենայն որ ըմպէ ի ջրոյ յայդմանէ' միւսանգամ ծարաւէ, բայց որ ըմպէ ի ջրոյն, զոր ես տաց նմա, մի' ծարաւեսցէ յաւիտեան» (Հովհ. Դ 13) բնաբանով:

Ս. Պատարագին ներկա էր Վեհափաո Հայրապետը:Ս. Պատարագից հետո կատարվեց Հոգեհանգստյան կարգ:

Փետրվարի 17-ին, երեքշաբթի.- Սրբոց Ղեւոնդեանց քահանայիցն:Այսօր Վեհափաո Հայրապետը մեկնեց Արարատյան Հայրապետական թեմի

աոաջնորդանիստ Ս. Սարգիս եկեղեցի՝ մաենակցկու այստեղ մատուցվող Ս. Պատարագին:

Ս. Պատարագին ներկա էր թեմի ողջ հոգևոր դասը:

Փետրվարի 18-ին, չորեքշաբթի.- Պահք:Այսօր Հայաստանի Հանրապետությունում Վրաստանի արտակարգ և յիազոր

դեսպան Գրիգպ Բարամիձեն, ավարտկով իր դիվանագիտական աոաքկաթյանը Հայաստանում, այցկեց Մայր Աթոո Սուրբ էջմիածին' հրաժեշտ տալու Նորին Սրբություն Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին:

Պրն. Բարամիձեն շնորհակալություն հայտնեց Վեհափաո Հայր ապ ետ ի կողմից ցուցաբերված հայրական այն ՚հոգածության համար, որ զգացկ է Հայաստանում իր աշխատանքային տարիների ընթացքում:

Պրն. Բարամիձեն իր աշխատանքը կշարունակի հայաշատ Ջավախքում' իբրեւ նահանգապետ: « Դուք ոչ միայն պրն. Ծեւարդնաձեի, այլ նաեւ մեր պատվիրակը

կդառնաք Զավախքում»,- հաջողություններ մաղթկով նախկին դեսպանին նոր աշխատանքում ասաց Վեհափառ Հայրապետը:

Հանդիպման ընթացքում խոսվեց երկու երկրներ ի եւ ժողովուրդների եղբայրության եւ համագործակցության զարգացման մասին:

Փետրվարի 19-ին, հինգշաբթի- Սրբոց Վարդանանց զօրաւարացն մերոց' հազար երեսուն եւ վեց վկայիցն, որք կատարեցան ի մեծի պատերազմին:

Այսօր Մայր Տաճարի Ավագ Ս■ Սեղանի վրա Ս. Պատարագ մատուցեց ՔԴՔԿ-Ի վարիչ-տնօրեն Տ . Վազգեն վրդ. Միրզախանյանը: Պատարագիչ Հայր սուրբը « Հայր մեր»-ից առաջ քարոզ խոսեց' « Մահ ոչ իմացեայ մահ է, մահ իմացեալ' անմահութիւն» (Եղիշե) բնաբանով:

Հընթացս Ս. Պատարագի կատարվեց Հոգեհանգստյան կարգ' վասճռամօրէԸԸնջեցեչոց ազգիս Հա յոց:

Ս. Պատարագից հետո, Իջման Ս. Սեղանի առջև կատարվեց Հայրապետական մաղթանք' Նորին Վեհափառություն Տ . Տ . Գարեգին Ա Կաթողիկոսիանվանակոչության տոնի աոթիվ:

Ա. Պատարագից հետո, Գևորգյան Հոգևոր ճեմարանի Հանդիսությանց սրահում տեղի ունեցավ Վարդանանց հիշատակի ոգեկոչման ցերեկույթ (Տե՜ս էջ 230):

Նույն օրը, առավոտյան, Վեհափառ Հայրապետը, ուղեկցությամբ Հարավային Ռուսաստանի հայոց թեմի առաջնորդ Տ . Եզնիկ եպս. Պետրոսյանի, Տ . Միքայկ ծ. վրդ. Աջապահյանի, Ազգային բանակի հոգևոր խորհրդատու Տ. Վրթանես վրդ. Հովհաննիսյանի, Տ . Խորեն աբեղա Հովհաննիսյանի և Կրոնի գործերի պետական խորհրդի նախագահ պ. Լազար Սուջյանի, այցեյեց Արցախ' Ստեփանակերտում մասնակ ցկու արցախահայության ազգային ազատագրական պայքարի 10-րդ տարեդարձին նվիրված հանդիսությանը (տե՜ս էջ 144):

Փետրվարի 21-ին, շաբաթ.- Կ. Պոչսոյ Ս. ժողովոյն հարիւր յիսուն Հայրապետացն (381 թ.):

Այսօր Նորին Սրբություն Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի նախագահությամբ Մայր Աթոռ Սբ. էջմիածնում տեղի ունեցավ միջեկեղեցական ժողով' Կոստա(քդնուպո[սի Տիեզերական Պատրիարքության ներկայացուցիչ միտրոպոլիտ Դամասկինոսի և դավանակից Ղպտի Օրթոդոքս Եկեղեցու միտրոպոլիտ Բիշոյի մասնակցությամբ: Հյուրերը Վեհափառ Հայրապետին ներկայացրին Դամասկոսամ փետրվարի 2 -6-ը կայացած քաղկեդոնական և ոչ քաղկեդոնական Եկեղեցիների երկխոսության (Հայ Աոաքկական Եկեղեցուց երկխոսությանը մասնակցում էր Կենտրոնական Եվրոպայի հայրապետական պատվիրակ Տ. Մեսրոպ արք. Գրիգորյանը) արդյունքները' աստվածաբանական և քրիստոսաբանական հարցերի շուրջ: Քննարկվեցին նաև Արևկյան Ուղղափառ Եկեղեցիների միջև փոխհարաբերությունների հետագա զարգացմանը վերաբերող խնդիրներ:

ժողովին մասնակցում էին նաև Մայր Աթոռի դիվանապետ Տ . Ներսես արք. Պոզապալյանը, Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդական փոխա­նորդ Տ . Գարեգին արք. Ներսիսյանը, Հարավային Ռուսաստանի թեմի առաջ­նորդ Տ . Եզնիկ եպս. Պետրոսյանը և Տ . Միքայկ ծ. վրդ. Աջապահյանը:

1998 էՋՍ՜ԻԱԾԻՆ Р- Գ 2 3 9

Վաղը, փետրվարի 22-ին, թյուրերը ներկա կլինեն Մայր Աթոո Ս. էջմիածնում արցախահայության ազգային-ազատագրական զարթոնքի 10-րդ տարեդարձին նվիրված գոհաբանական Սբ. Պատարագին:

Այսօր, երեկոյան ժամերգության ժամանակ, « Բանն որ ընդ Հօր» շարականի երգեցողության ընթացքում, Մայր Տաճարի խորանները ծածկվեցին վարագույրով:

Փետրվարի 22-ին, կիրակի.- Բուն Բարեկենդան:Այսօր Մայր Տաճարի Ավագ Ս. Սեղանի վրա Ս. Պատարագ մատուցեց

Հարավային Ռուսաստանի Հայոց թեմի առաջնորդ Տ. Եզնիկ եպս. Պետրոսյանը: « Հայր մեր»-ից առաջ քարոզ խոսեց Վեհափառ Հայրապետը' « Եկեսցէ Արքայաթխն Ք ո» (Մատթ. Ջ 10) բնաբանով (Տե՜ս էջ 159):

Ս. Պատարագից հետո կատարվեց Հոգեհանգստյան կարգ' արցախյան պատերեզմում զոհված ազատամարտիկների հոգիների խաղաղության համար:

Փետրվարի 25-ին, չորեքշաբթի.- Գ օր Մեծի Պահոց:Այսօր Մայր Տաճարում, առավոտյան ժամերգությունից հետո, կատարվեց

տարվա աոաջին Արևագափ ժամերգությունը: ժամերգության ավարտից հետո ներկաներին իր պատգամը փոխանցեց Վեհափառ Հայրապետը:

Նույն օրը, երեկոյան, Վեհարանում տեղի ունեցավ Միաբանական ժողով, որի ժամանակ Վեհափառ Հայրապետը միաբանների ուշադրությանը հրավիրեց Եկեղեցի-ժողովուրդ կապի է՛յ ավելի սերտացման խնդրի վրա:

Փետրվարի 27-ին, ուրբաթ.֊ Ե օր Մեծի Պահոց:Այսօր Մայր Աթոո Ս. էջմիածնում Նորին Սուրբ Օձություն Տ .Տ . Գարեգին Ա

Կաթողիկոսի նախագահությամբ տեղի ունեցավ Հայաստանի եւ Արցախի թեմակալ առաջնորդների մեկօրյա խորհրդակցական հավաք:

ժողովի ընթացքում քննարկվեցին թեմերի գործունեությանը, բնակչության շրջանում հոգեւոր քարոզչության զորացմանը վերաբերող հարցեր: Մասնա­վորապես շեշտվեց թեմական ավանդական կառույցների' թեմական խորհուրդ- ների եւ ծխական համայնքների վերակազմավորման անհրաժեշտությունը Հայաստանում, վերջինիս հետ կապված դժվարությունները: Նշվեց թեմերում հոգեւոր հովիվների պակասը, ինչը կարող է լրացվել հատուկ քահանայից երկամյա դասընթացների կազմակերպմամբ:

■ Հաջորդ նմանատիպ հավաքը տեղի կունենա մարտի վերջերին, որի ընթացքում թեմակալ առաջնորդները Վեհափառ Հայրապետին կներկայացնեն վերջին մեկ տարվա ընթացքում թեմերում կատարված աշխատանքների հաշվետվությունը, ինչպես նաեւ առաջիկա գործունեության ծրագրերը:

Թեմակալների ժողովիՀյ մասնակցում էին Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդական փոխանորդ Գարեգին արք. Ներսիսյանը, Արմավիրի թեմի առաջնորդ Ասողիկ եպս. Արիստակեսյանը, Գեղարքունյաց թեմի առաջնորդ Անանիա եպս. Արաբաջյանը, Սյունյաց թեմի առաջնորդ Աբրահամ Եպս. Մկրտչյանը, Արագածոտնի թեմի առաջնորդ Նավասարդ եպս. Կճոյանը, Գուգարաց թեմի առաջնորդ Սեպուհ եպս. Չոզջյանը, Արցախի թեմի առաջնորդ Պարգեւ եպս. Մարտիրոսյանը: Հավաքին ներկա էին նաեւ Մայր Տաճարի

2 4 0 Р-Գ ԷՋՄԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

ւոսւարարապետ Տ . Հուսիկ արք. Սանթուրյանը, Մայր Աթոռ Սբ. էջմիածԸի ղհվանապետ Տ . Ներսես արք. ՊոզապաԱանը, ԳԵւորգյաԸ Հոգեւոր ճեմարանի տեսուչ Տ. Հայկազուն ծ. վրդ. Նաջարյանը, Քրիստոնեական դաստիարակության Ы քարոզչության կենտրոնի վարիչ-անօրեն Տ . Վազգեն վրդ. Միրզախանյանը:

Նույն օրը, երեկոյան, Մայր Տաճարում տեղի ունեցավ Հանգստյան ժամերգություն:

Մարտի 1-Ի 4, ԿԻՐԱԿԻ-՜ Բ ԿԻՐա ԿԻ Քաոասնորդական Պահոց(Ա ր տ ա ք ս մ ա ն ):

Այսօր Մայր Տաճարի Ավագ Ս. Սեղանի վրա Ս. Պատարագ մատուցեց Մայր Տաճարի փոխյուսարար Տ . Անաշավան աբեղա ժամկոչյանը: «Հայր մեր»-ից աոաջ քարոզ խոսեց Գեր. Տ. Ներսես արքեպս. ՊոզապաԱանը' <ւՈր զօրէնս սրբաթեան պահոց...֊» (Շարական) բնաբանով:

Ս. Պատարագից հետո կատարվեց Հոգեհանգստյան կարգ:

Մարտի 3-ին, երեքշաբթի.- Թ օր Մեծի Պահոց:Այսօր Մայր Աթոո Սբ. էջմիածնում սկսվեց Հայ Աոաքկական Եկեղեցու

կանոնադրության մշակման հանձնախմբի հերթական ժողովը' հանձնախմբի նախագահ, Ամերիկայի Արևմտյան թեմի առաջնորդ Վաչե արք. Հովսեփյանի նախագահությամբ: ժողովն ամբողջությամբ վերանայեց կանոնադրության նախագիծը' եղած առաջարկությունների հիման վրա կատարկով համապա­տասխան փոփոխություններ:

Առաջարկությունները վերախմբագրելուց հետո, մշակված նախագիծը կներկայացվի Նորին Սուրբ Օձություն Տ .Տ Գարեգին Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին, ապա կքննարկվի Գերագույն Հոգևոր Խորհրդի ժողովում, որից հետո այն կներկայացվի Հայաստանյայց Եկեղեցու նվիրապետական Աթոռներին և թեմակալ եպիսկոպոսներին:

Ակնկաւվում է, որ մինչև այս տարվա ավարտը, ստացված գրավոր առաջար­կություններից հետո, կանոնադրության նախագիծը կամբողջացվի և 1999 թվականին կներկայացվի Ազգային֊ եկեղեցական ժողովի դատին:

Եռօրյա ժողովին մասնակցում էին Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդական փոխանորդ Գարեգին արք. Ներսիսյանը, Գրիգորիս արք. Բունիաթյանը, Կ. Պոլսի Հայոց Պատրիարքի լիազոր ընդհանուր փոխանորդ Մեսրոպ արք. Մութաֆյանը, Արմավիրի թեմի առաջնորդ Ասողիկ եպս. Արիս- տակեսյանը, Սյունյաց թեմի առաջնորդ Աբրահամ եպս. Մկրտչյանը, հանձնա­խմբի աշխարհական անդամներ, Հայաստանի գլխավոր դատախազ Հենրիկ Խաչատրյանը, իրավաբաններ Գաոնիկ Սաֆարյանը և Հայկ Խաչատրյանը:

Մարտի 6-ին, ուրբաթ.- ԺԲ օր Մեծի Պահոց:Այսօր Վեհափառ Հայրապետը այցեյեց Արագածոտնի թեմ: Ապարան

քաղաքի Ս. Խաչ եկեղեցում Վեհափաո Հայրապետը մասնակցեց Խաղաղական ժամերգությանը, որի ավարտից հետո իր պատգամը ուղղեց ներկաներին:

Մարտի 8-ին, կիրակի.- Գ կիրակի Քաոասնորդական Պահոց:Այսօր Վեհափաո Հայրապետը այցկեց Գեղարքունյաց թեմ' Գավառ: Թեմի

1998 է&Ս՜ԻԱԾԻՆ Р-Գ 241

աոաջնորդանիստ Ս. Աստվածածին եկեղեցում կատարվեց Խաղաղական ժամերգություն' Վեհափաո Հայրապետի մասնակցությամբ: ժամերգությունից հետո Վեհափառ Հայրապետը պատգամ հղեց ներկաներին:

Նույն օրը Մայր տաճարում, Ավագ Ս. Սեղանի վրա, Ս. Պատարագ մատուցեց Գևորգյան ճեմարանի փոխտեսուչ Տ . Բաբկե՜ն աբեղա Սայբիյանը: « Հայր մերկ­ից աոաջ քարոզ խոսեց Տ ■ Հայկազուն ծ. վրդ. Ն աջ արյանը' « Եղբայր քո այս մեոեայ էր' եւ եկեաց, կորուսեայ' եւ գտաւ» ( Ղուկ■ ԺԵ 32) բնաբանով:

Ս. Պատարագից հետո կատարվեց Հոգեհանգստյան կարգ:

Մարտի 10-ին, երեքշաբթի.- ԺԶ օր Մեծի Պահոց:Այսօր, յույս առավոտյան, վախճանվեց Կ. Պպսի Հայոց երանաշնորհ

Պատրիարք Գեր. Տ . Գարեգին արքեպս. Գազանճյանը:

Մարտի 13-ին, ուրբաթ.- ԺԹ օր Մեծի Պահոց:Այսօր Վեհափառ Հայրապետը այցեչեց Կոտայքի թեմ: Թեմի աոաջ նոր ֊

դանիստ Ս. Աստվածածին եկեղեցում կատարվեց Խաղաղական ժամերգություն' Վեհափառ Հայրապետի նախագահությամբ: ժամերգությունից հետո Վեհափառ Հայրապետը պատգամ հղեց ներկաներին:

Մարտի 15-ին, կիրակի.- Գ կիրակի Քաոասնորդական Պահոց (Տնտեսին):Այսօր Մայր Տաճարում, Ավագ Ս. Սեղանի վրա, Ս. Պատարագ մատուցեց Տ .

Աշոտ աբեղա Մնացականյանը: « Հայր մեր»-ից աոաջ քարոզ խոսեց Վեհափառ Հայրապետը' « Տուր զհամար տնտեսութեանքո» (Ղուկ ԺՋ 2) բնաբանով:

Ս. Պատարագից հետո կատարվեց Հոգեհանգստյան կարգ (տե՛ս էջ 171):

Մարտի 18-ին, չորեքշաբթի.- ԻԳ օր Մեծի Պահոց:Այսօր Վեհափառ Հայրապետը այցկեց Արարատյան Հայրապետական թեմ:

Թեմի առաջնորդանիստ Ս. Սարգիս իկեղեցում կատարվեց Խաղաղական ժամերգություն' Վեհափառ Հայրապետի նախագահությամբ: ժամերգությունից հետո Վեհափաո Հայրապետը պատգամ հղեց ներկաներին:

Նույն օրը, երեկոյան, Վեհարանում տեղի ունեցավ Միաբանական ժողով: ՛Ժողովի ընթացքում Վեհափաո Հայրապետը միաբաններին ներկայացրեց Մեծ Պահքի ընթացքում թեմեր կատարած այցեյությունների տպավորությունները:

Մարտի 20-ին, ուրբաթ.- ԻՋ օր Մեծի Պահոց:Այսօր Մայր Աթոռ Սբ. էջմիածնում, Նորին Սուրբ Օծություն Տ .Տ . Գարեգին Ա

Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի նախագահությամբ, տեղի ունեցավ քահանայից տարեկան ժողովը: Հայաստանի և Արցախի թեմեր ի շուրջ 120 հոգևորականների մասնակցությամբ հերթական այս հավաքը նպատակ ուներ ճշտկու քահանայի աոաքկությունն ու կոչումը Հայաստանում: Իսկ ինչպես բացման խոսքում նշեց Մայր Աթոռի դիվանապետ Ներսես արք. Պոզապալյանը' Մայր Աթոռ Սբ. էջմիածնի կամարների ներքո քահանայության ուխտը վերստին ամրապնդկու:

Վեհափաո Հայրապետը նշեց, որ հոգևորականների աոաջին հրամայականն այսօր թեմական կառույցների'թեմական խորհուրդների և ծխական համայնքների վերակազմավորման ուղղությամբ գործունեության ծավալումն է, որպեսզի ժողովուրդն իրեն կարողանա զգայ Եկեղեցու անդամ:

24-2 Р-Գ Ա&Ս՜ԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

Մտքերի փոխանակության ընթացքում ժողովականներն իրենց մտորումներն արտահայտեցին այս խնդրի շուրջ, մատնանշելով բոլոր դժվարությունները' թե' նյութական և թե' հոգևոր: Նշվեց հոգևորականների, ինչպես նաև համայնքային կյանքի ձևավորման համար անհրաժեշտ կենտրոնների պակասի խնդիրը Հայաս­տանում: Խոսվեց նաև քահանայից դասում տեղ գտած թերացումների մասին:

Հոգևորականի իդեարսկան պատկերի հայելին Հայց. Առաքելական Եկեղե­ցում Ձեռնադրության Մաշտոցն է, որին անդրադարձավ Միքայել ծ. վարդապետ Աջապահյանը՝ « Քահանայության ըմբռնումը Հայաստանում» թեմայով դասախո սությամբ:

Նորին Սրբությունը, ուշադիր լսելով բոլոր առաջարկությունները և դիտողու­թյունները, դրանց վերաբերյաւ արեց համապատասխան նշումներ և հավաս­տիացրեց, որ արված դիտողությունները հաշվի կառնվեն Մայր Աթոոի հետագա գործունեության ընթացքում:

« Վստահությունը պետք է շահեյ ժողովրդի, և դրա միակ ճանապարհը գործն է», — եզրափակեց Վեհափառ Հայրապետը, վերհիշելով Եղիշեի խոսքերը. « Ջայլսն բարձրացուցանէղ և գինքեանս խոնհարհեցուցանէղ»:

Ժողովն ավարտվեց միասնական ժամերգությամբ Սբ. Էջ մի ա ծնի Մայր Տաճարում:

Ժողովի ն ներկա Էին թեմակալ առաջնորդներ' Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդական փոխանորդ Գարեգին արք. Ներսիսյանը, Հունաստանի թեմի հայրապետական պատվիրակ և առաջնորդ Ոսկան արք. Գաէփաքյանը, Արմավիրի թեմի առաջնորդ Ասողիկ եպս. Արիստակեսյանը, Գեղարքունիքի թեմի առաջնորդ Անանիա եպս. Արաբաջյանը, Արցախի թեմի առաջնորդ Պարգև եպս. Մարտիրոսյանը, Գուգարաց թեմի առաջնորդ Սեպուհ եպս. Չողջյանը, Կռտայքի թեմի առաջնորդ Առաքել եպս. Քարամյանը, Սյունիքի թեմի առաջնորդ Աբրահամ Եպս. Մկրտչյանը, Մայր Աթոո Սբ. Էջմիածնի Լուսարարապետ Հուսիկ արք. Սանթուրյանը, ինչպես նաև Մայր Աթոոի միաբանության անդամներ Արսեն արք. Բերբերյանը, Գրիգորիս արք. Բունիաթյանը, վարդապետներ, աբեղաներ, սարկավագներ, ծխատեր քահանաներ:

Երեկոյան Վեհափառ Հայրապետը այցելեց Արագածոտնի թեմ' Բամբակաշատ: Թեմի աոաջնորդանիստ Ն. Աստվածածին եկեղեցում կատարվեց Խաղաղական ժամերգություն' Վեհափառ Հայրապետի նախագահությամբ: Ժամերգությունից հետո Վեհափառ Հայրապետը պատգամ հղեց ներկաներին:

Մարտի 22-ին, կիրակի.- Ե կիրակի Քաոասնորդական Պահոց (Դատաւորին):

Այսօր Մայր Տաճարի Ավագ Ս. Սեղանի վրա Ս. Պատարագ մատուցեց ՔԴՔԿ-ի փոխվարիչ-տնօրեն Տ . Ջարեհ աբեղա Կաբաղյանը: « Հայր մեր»-ից առաջ քարոզ խոսեց ՔԴՔԿ-ի վարիչ-տնօրեն Տ. Վազգեն վրդ. Միրզախանյանը' « Իսկ Որդի մարդոյ եկեալ' գտանիցէ* արդեօք հաւատս յերկրի» (Ղուկ. ԺԸ 8) բնաբանով:

Փետրվարի 26-ին, հինգշաբթի.- ԼԲ օր Մեծի Պահոց:Այսօր, ավարտեյով իր աոաքկությունը Հայաստանում, Կարմիր Խաչի

միջազգային կոմիտեի Հայաստանի պատվիրակության ղեկավար Ջորան

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 243

Ցովանովիչը պատվիրակության նոր ղեկավար էլիզաբեթ Թվինչի նետ այցկեց Մայր Աթոո Սբ. էջմիածին' հրաժեշտ տալու Նորին Սրբություն Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին և Վեհափաո Հայրապետին ներկայացնկու նոր ղեկավարին:

Վեհափաո Հայրապետը հաջողություն մաղթեց պրն. Ցովանովիչին հետագա գործունեության ընթացքում: Հաջողություն մաղթեւով նաեւ տիկ. Թվինչին' նոր ստանճնած պաշտոնում, Վեհափաո Հայրապետը նոր ղեկավարին ներկայացրեց Մայր Աթոռի գործունեության հիմնական ուղղությունները, մասնավորապես Եկեղեցու կողմից իրականացվող զարգացման ծրագրերը:

Մարտի 27-ին, ուրբաթ.- ԼԳ օր Մեծի Պահոց:Այսօր Մայր Աթոո Ս. էջմիածնում Նորին-Սուրբ Օծություն Տ-Տ. Գարեգին Ա

Կաթողիկոսն ընդունեց ԵԱՀԿ ժողովրդավարական հաստատությունների և մարդու իրավունքների գրասենյակի պատվիրակությանը' գրասենյակի տնօրեն, դեսպան Ջերարդ Ստուդմանի գլխավորությամբ:

Վեհափաո Հայրապետը նշեց, որ անհրաժեշտ է [ավ հասկանա[ մարդու իրավունքների ճանաչման և գործադրման մարզում այն հսկայական առաջըն­թացը, որ գոյություն ունի Հայաստանում:

«Ձպետք է մոոանայ, որ Հայաստանը դուրս է եկկ այնպիսի համակարգից, որտեղ մարդու իրավունքները երբեք չեն ունեցել իրենց արժանի տեղն ու արժեքը: Սակայն նկատում եմ, որ խոշոր առաջադիմություն է արձանագրվկ այս մարզում» , ֊ա սա ց Վեհափաո Հայրապետը: Նորին Սրբությունը կոչ արեց միջազգային դիտորդներին ցուցաբերել համակողմանի մոտեցում և տեսնկ թերացումներն ու առաջընթացը միասնաբար:

Մարտի 28-ին, շաբաթ.- Տօն է Սրբոյն Գրիգորի Լուսաւորչին մերոյ սոսկալի չարչարանացն եւ մտին ի Վիրապն:

Այսօր Մայր Տաճարի Ավագ Ս. Սեղանի վրա Ս. Պատարագ մատուցեց « էջմիածին» ամսագրի գփւավոր խմբագիր Տ . Բագրատ աբեղա Գալստյանը: « Հայր մեր»-ից առաջ քարոզ խոսեց պատարագիչ Հայր սուրբը' « Զի արդարութիւն' անմահ է » (Իմաստ. Ա 15) բնաբանով:

Ս. Պատարագից հետո կատարվեց Հոգեհանգստյան կարգ:Այսօր, առավոտյան, Նորին Սուրբ Օձություն Գարեգին Ա Կաթողիկոսն ուխտի

մեկնեց Խոր Վիրապ: Վեհափաո Հայրապետին ընկերակցում էին Հովհաննես֊ Պողոս Բ Պապի ներկայացուցիչները' Կլաուդիո Կուչեր ոտին և Միշկ Վան Պարիսը:

Խոր Վիրապ ուխտի էին եկկ նաև բազմաթիվ հավատացյալներ, Հոգևոր ճեմարանի ուսանողներ:

Խոր Վիրապի Սբ. Աստվածածին եկեղեցում մատուցվեց Ս. Պատարագ, հընթացս որի քարոզեց Վեհափաո Հայրապետը:

« Տասներեք տարի ապրելով Խոր Վիրապի բանտում, երկրային յույսից զրկված Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչն իր հոգում պահեց աստվածային ւույսը և այն տարածեց մեր ժողովրդի կյանքում: Եվ այսօր հայությունը հպարտանում է, որ 1700 տարի առաջ աոաջինն է պետականորեն ճանաչկ քրիստոնեությունը»,- ասաց Վեհափաո Հայրապետը: Սակայն, ինչպես նշեց Նորին Սրբությունը, այս

2 4 4 Բ ֊Գ ԷՋՄԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

իրողությանը չպ ետ ք է մնա նայ ժողովրդի կյանքում իբրև պատմության գեղեցիկ էջ: Անհրաժեշտ է կենդանացնկ քրիստոնեական հավատքից բխող բուն արժեքը, որ ավանդկ է Հա յ Ա ոաքկական Եկեղեցին:

« Քրիստոսի եկեղեցին մեզ կենդանի պահող այն ուժն է, որից եթե կտրվենք, մեր աղբյուրից կցամաքենք»,- ասաց Վեհափաո Հայրապետը:

Հավարտ Պատարագի, իբրև օրվա հիշատակ, ուխտավորներին բաժանվեց Վեհափաո Հայրապետի նվերը' Սբ. Գրիգոր Լուսավորչին նվիրված 4-րդ դարի հույն մեկնիչ Հովհան Ոսկեբերանի « Ներբող Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչին» գրքույկը:

Սբ. Պատարագից հետո Վեհափաո Հայրապետը շրջեց Խոր Վիրապի վանքի տարածքում, մանրամասն ծանոթացավ շրջակայքի բարեկարգման ու վկւանորոգման ծրագրերին:

Մարտի 29-ին/ կիրակի.- Ջ կիրակի Քաոասնորդական Պահոց (Գայստեան):

Այսօր Մայր Տաճարի Ավագ Ս. Սեղանի վրա Ս. Պատարագ մատուցեց Մայր Տաճարի փոխյուսարար Տ . Անուշավան աբեղա ժամկոչյանը: « Հայր մեր»-ից առաջ քարոզ խոսեց Տ . Մակար աբեղա Հովհաննիսյանը' « Սիրեսցես զՏէր Աստուած քո յամենայն սրտէ քումմէ, եւյամենայն անձնէ քումմէ, եւ յամենայն զօրութենէ քումմէ, եւյամենայն մտաց քոց. եւ զընկեր քո իբրեւ զանձն քո» (Ղուկ. Ժ 27) բնաբանով:

Ս. Պատարագին ներկա էր Վեհափաո Հայրապետը:Ս. Պատարագից հետո կատարվեց Հոգեհանգստյան կարգ:

Մարտի 31-ին, երեքշաբթի.- Լ է օր Մեծի Պահոց:Այսօր Մայր Աթոռ Սբ. էջմիածնում Նորին Սուրբ Օծություն Տ .Տ . Գարեգին Ա

Կաթողիկոսն ընդունեց Եվրախորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի պատվիրակությանը' յորդ Ռասկ Ջոնսթոնի ղեկավարությամբ:

Շուրջ մեկժամյա հանդիպման ընթացքում խոսվեց Եկեղեցու եւ պետության փոխհարաբերությունների մասին:

Վեհափաո Հայրապետը նշեց, որ Հայ Աոաքկական Եկեղեցին, լինկով ոչ պետական Եկեղեցի, պետության եւ ժողովրդի կողմից ընդունվում է որպես ազգային Եկեղեցի:

« Հայ Եկեղեցին հայության անբաժան մասն է եւ տիրական տեղ ունի ժողովրդի պատմության եւ այսօրվա կյանքում», - ասաց Վեհափաո Հայրապետը:

Նորին Սրբությունը նշեց, որ Հայ Եկեղեցու ներկայիս դերը հիմնականում հայ ժողովրդի քրիստոնեական հոգեւոր եւ բարոյական դաստիարակությունն է եւ սատարամը պետության ամրացմանը:

Խոսվեց նաեւ Եվրոպական ազգերի եւ մշակույթների հետ հայկական կապերի, ինչպես նաեւ աղանդների տարածմանը վերաբերող խնդիրների մասին:

1998 1978 Р-Գ 24 5

ԽՈՐԵՆ ԱԲԵՂԱ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

ՄԱՏԵՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ «ԷՋՄԻԱԾԻՆ» ԱՄՍԱԳՐԻ( 1974- 1983)

1 9 7 8583. Ագաթանգեղոսի պատմու­թյուն հայոց: [Վարդապետություն Սուրբ Գրիգորի բաժինը աշխարհա­բարի վերածեց Արամ Տեր-Ղեւոնդ- յանը]: 1978, ապրիլ, էջ 32-52, հունիս, էջ 33-46, հուլիս, էջ 36-48:584. Ամենայն Հայոց Հայրա­պետը թանկագին հյուրն է շվեցւս- րահայ համայնքի: 1978, օգոստ.- սեպտ., էջ 48-68:Բովանդ.՜ Պաշտոնական ընդու­նելություն «Ռիչմոնդ» հյուրանո­ցում: - Վեհափառ Հայրապետի խոս­քը «Ռիչմոնդ» հյուրանոցի դահլի­ճում ԵՀԽ-ի պատվին տրված ճաշ­կերույթին: - Հայրապետական սուրբ պատարագ եւ քարոզ ժնեւի հայոց ս. Հակոբ եկեղեցում: - Հայոց Հայրապետի քարոզը ժնեւի հայոց ս. Հակոբ եկեղեցում: - Համայն­քային մեծ ճաշկերույթ՛ ի պատիվ Հայոց Հայրապետի, նրա' ժնեւից մեկնման առթիվ: - Ամենապատիվ տ. Եղիշե սրբազան պատրիարք հոր խոսքը համայնքային ընդունելու­թյան ժամանակ: - Տ. Շահե արքե­պիսկոպոսի խոսքը: - դոկտ. Ռուբեն Մոմճյանի ուղերձը: - Հայոց Հայրա­պետի օրհնության խոսքը հրաժեշ­տի ճաշկերույթին: - Վեհափառ Հայ­րապետը հրաժեշտ է տալիս ժնեւին:Հինգ նկար:585. Ամենայն Հայոց Տ.Տ. Վազգեն Ա Հայրապետի եւ Սեծի Տանն Կիլիկիո Տ.Տ. Գարեգին Բ աթոռակից կաթողիկոսի միջել փոխանակված հեռագրեր' Լիբանա- նահայոց առաջնորդ տ. Տաճատ

արքեպիսկոպոս Ուրֆալյանի մահ­վան առթիվ: 1978, օգոստ.-սեպտ., էջ 5:586. Այվազյան Արգամ: Ցղնայի ճարտարապետական հուշարձան­ները: [Ուսումնասիրություն]: 1978, մարտ, էջ 49-56: Ութ նկար:587. Ապրիլյան եղեռնի 63-րդ տարելիցը Մայր Աթոռում: 1978, ապրիլ, էջ 10-11:588. Առաջնորդական պաշտո­նավարության քսանամյակի հանդի­սություններ Ռումինիայում: [Սույն թվականին լրացավ Տիրայր եպիս­կոպոս Աարտիկյանի առաջնորդու­թյան քսան տարին]: [Դիմանկարով]: [Այս առթիվ Վազգեն Վեհափառի հեռագիրը]: 1978, հուլիս, էջ 6-8:589. Առաքելյան Վարագ: - Աստ- վածաշնչի հայերեն թարգմանու­թյան լեզուն եւ ոճը: 1978, հուն­վար, էջ 40-47, մարտ, էջ 27-34:590. Ավետիքյան Վաչագան սրկ.: - Ամավերջի հանդիսություն Հոգեւոր ճեմարանում: 1978, հունիս, էջ 24-27:591. Ա[վետիքյան] Վ[աչագան] սխյրկավւսգ]: - Հյուսիսային Ամերի­կայի հայոց թեմի եկեղեցասեր երի- տասարդաց կազմակերպության անդամների այցը Մայր Աթոռ եւ Հայրենիք: 1978, հուլիս, էջ 17-19:592. Ավետիքյան Վաչագան սարկավագ: - Ուխտագնացություն դեպի սուրբ Տաթեւ եւ Նորավանք: 1978, հուլիս, էջ 11-16:593. Արաբաջյան Անանիա վրդ.:- Արբոց Վարդանանց տոնա-

24.6 Р-Գ Ա՜ԱՏհՆԱԳԻՏՈՒ1՜»9ՈՒՆ

Սատարությունը եւ Նորին Սրբու­թյուն Տ.Տ. Վազգեն Ա Կաթողիկոսի անվանակոչության հանդիսությունը Սայր Աթոռում: 1978, փետրվար, էջ 56-59:594. Բերբերյան Արսեն եպիսկո­պոս: - Հայ-ւսնգլիկւսն եկեղեցիների պատմության էջերից: [Երեք փաս­տաթուղթ]: 1978, հունվար, էջ 21- 28:595. Բուլղարահայ թեմի թեմա­կան խորհրդի ատենապետ Օնիկ Ասլանյանի ծննդյան 80-ամյակը: [Վազգեն Վեհափառի օրհնության կոնդակը այդ առթիվ]: 1978, փետրվար, էջ 62-63:596. Բուլղարիայի Պուրկազ քա­ղաքի հայոց ս. Խաչ եկեղեցու վերանորոգությունը: [Եկեղեցու նկարը]: 1978, օգոստ.-սեպտ., էջ 114-115:596բ. Գալուստյան Շնորհք արքեպիսկոպոս: - Աստվածաշնչա­կան սուրբեր: 1978, հունվար, էջ 29-39, փետրվար, էջ 60-61, մարտ, էջ 23-26:597. Գալստյան Շնորհք արքե­պիսկոպոս: - Թուրքիո հայոց պատ­րիարք ամենապատիվ Տ. Շնորհք արքեպիսկոպոս Գալուստյանի 1977-ի տարեկան տեղեկագիր: 1978, փետրվար, էջ 48-53:598. Գահակալություն Հռոմեա­կան Կաթոլիկ Եկեղեցու պետ Նորին Սրբություն Հովհաննես-Պողոս Ա Պապի: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., էջ 141:Սեկ նկար:599. Գերագույն Հոգեւոր Խոր­հուրդ: - Հաղորդագրություն: [Հոկ­տեմբերի 1-8-ը Սայր Աթոռում կազմակերպվելիք հանդիսություն­ների մասին]: 1978, ապրիլ, էջ 9:600. Գերագույն Հոգեւոր Խոր­հուրդ: - Հաղորդագրություն: [Հուն­վարի 28-ից մինչեւ փետրվարի 9-ը Վազգեն Վեհափառի կատարած

ԷՃՍ՜ՒԱԾԻՆ» ԱՄՍԱԳՐԻ 1 9 9 8

հովվապետական այցելության մա­սին Իրաքի հայոց թեմ]: 1978, փետրվար, էջ 3-5:Նկ. Բաղդադի հայոց Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին: Ներդիր:601. Գրիգորյան Արտակ Կարա­պետի: - Գրիգոր եպիսկոպոս Սանու- չարյանը եւ նրա աշխարհազորային կամավորական ջոկատը: [Ուսում­նասիրություն]: 1978, հուլիս, էջ 29- 35:602. Գրիգորյան Կամսար: - .Ս. էջմիածինը ռուս մարդկանց ճանա­պարհորդական նոթերում ու հուշե­րում: (Արեւելյան Հայաստանը Ռու­սաստանի կազմի մեջ մտնելու 150- ամյակի առթիվ): [Երեք պատմական նկար]: 1978, ապրիլ, Էջ 57-62:603. Դիվան Սայր Աթոռի: Հաղորդագրություն: 1978, հոկտ.- նոյեմբ.-դեկտ., Էջ 20-21:604. Դիվան Սայր Աթոռի: - Հաղորդագրություն: [Սույն թվակա­նի հունիսի 9-ից 20-ը Հայոց Հայրա­պետի Անգլիա կատարած այցի մասին]: 1978, օգոստ.-սեպտ., Էջ 14-16:605. Դիվան Սայր Աթոռի: - Հաղորդագրություն: [Վեհափառ Հայրապետի հրավերով մայիսի 12- 16-ը Համայն Վրաստանի պատ- րիարք-կաթողիկոս Իլիա Բ-ի ս. էջմիածին այցելելու մասին]: 1978, մայիս, Էջ 3-4:606. Եկեղեցական վերանորոգ­չական աշխատանքներ վիրահայոց թեմում: [Երկու նորահայտ որմնա­նկար]: 1978, մարտ, Էջ 62-63:607. Եկեղեցիների Համաշխար­հային Խորհրդի ընդհանուր քար­տուղար դոկտոր Ֆիլիպ Փոթըրի բարիգալստյան խոսքը ժնեւում, կազմակերպության հանդիսությանց դահլիճում: 1978, օգոստ.-սեպտ., Էջ 11-13:608. էկումենիկ կյանք: 1978, մայիս, Էջ 61-62:

1998 1978 Р-Գ 2 4 7

Բովւսնդ.' Խաղաղության քրիս­տոնեական կոնֆերանսի աշխա­տանքային կոմիտեի նստաշրջանը Մոսկվայում: - Երիտասարդաց համաեվրոպական՚քրիստոնեական ժողով Ֆրանսիայում:609. «ժողովուրդների բարեկա­մության» շքանշանի պաշտոնական հանձնումը Հայոց Հայրւսպետին: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., էջ 18- 19:Մեկ նկար: Ներդիր:610. Լամբեթի ԺՍ Համաժողովը: «Եվրոպական եկեղեցիների կոնֆե­րանսի ժողովը Շիոֆոկում: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., էջ 183-184:611. Կոսցյուվ Զբիգնեւ: - Լեհա­հայերի երաժշտությունը: (Լեհերե­նից քաղվածաբար թարգմանեց Ռաֆիկ Համբարձումյանը): 1978, հունվար, էջ 57-61:612. Հաղորդագրություն: [Ավս- տրալիայի եւ Նոր Զելանդիայի հայոց թեմից]: - Միջեկեղեցւսկան: 1978, հուլիս, էջ 60-61:613. Համատեղ հաղորդագրու­թյուն: [Վւսզգեն Ա Կաթողիկոսի եւ Աբբա Թեքլե Հայմւսնորի' Պատ­րիարք Եթովպիական ուղղափառ եկեղեցու]: 1978, մայիս, էջ 14-15:614. Հայոց Հայրապետը ընդու­նում է այցելությունը մեծանուն գրող Վիլյամ Աւսրոյանի: [Վեհափառ Հայրապետի շնորհավորական գիրը Վիլյամ Սարոյանի ծննդյան 70- ամյակի առթիվ]: 1978, հոկտ.- նոյեմբ.-դեկտ., էջ 142-143:615. Հայոց Հայրապետի ւսյցե- լությունը Հայկական ՍՍՀ մինիստր­ների խորհրդի նախագահ տիար Ֆադեյ Սարգսյանին: 1978, հուլիս, էջ 3:616. Հայոց Հայրապետի այցե- լությունը Հայկական ՍՍՀ Մի­նիստրների խորհրդի նախագահ Ֆադեյ Տ. Սարգսյանին: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., էջ 113:

617. Հայոց Հայրապետի պաշ­տոնական այցելությունը ժնեւ: 1978, օգոստ.-սեպտ., էջ 32-47:Բովանդ.՜ ժամանում ժնեւ: - Սյցելություն ԵՀԽ-ի կենտրոնին: Հայոց Հայրապետի խոսքը ժնեւում, ԵՀԽ-ի մատռան մեջ: - Պաշտո­նական ընդունելություն ԵՀԽ-ի կենտրոնի կոնֆերանսների մեծ դահլիճում: Դոկտ. Փոթըրի խոսքը հուշանվերների փոխանակման ժա­մանակ: Խորհրդակցություն ԵՀԽ-ի կենտրոնի մեծ դահլիճում: - Պաշտոնական ընդունելություն՜ ի պատիվ Հայոց Հայրապետի: - Մամուլի ասուլիս: - Սյցելություն ժնեւի Կանտոնի եւ քաղաքային իշխանություններին: - ժնեւի Կան­տոնի պետական խորհրդի փոխնա­խագահ ժակ Վեռնեի խոսքը քաղւս- քապետարանում: - Հայոց Հայրա­պետի պատասխան խոսքը ժնեւի քաղաքապետարանում: - Հայոց Հայրապետը Շամբեզիի օրթոդոքս կենտրոնում: - Սիտրոպոլիտ Դւս- մասկինոսի ողջույնի խոսքը Շամ­բեզիի օրթոդոքս կենտրոնում: - Հայոց Հայրապետի խոսքը ժնեւի օրթոդոքս կենտրոնի եկեղեցում: Այց ժնեւի բողոքականաց ազգային եկեղեցի: - Հայոց Հայրապետի խոս­քը ժնեւի ս. Պետրոս տաճարի «Շապել Դե Մակաբե» մատռան մեջ: - Այց Սիւսվորված Ազգերի մոտ ՄԱՀՍ մնայուն ներկայացուցչու­թյան ժնեւի կենտրոնին:Ութ նկար:618. Հայոց Հայրապետի տասնմեկերորդ ուղեւորությունը արտասահման: 1978, օգոստ.- սեպտ., էջ 17-31:Բովանդ.՜ ժամանում Լոնդոն: - Սյցելություն Լամբեթ պալատ: - Հայրապետական հանդիսավոր պա­տարագ եւ քարոզ Լոնդոնի հայոց ս. Պետրոս եկեղեցում: - Հանդիպում լոնդոնահայ երիտասարդության

2 4 8 Р-Գ Ա՜ԱՏեՆԱԳԻՏՈՒԹՑՈՒՆ «Է&Ա՜ԻԱԾԻՆ» աՈԱ՚ԳՐՒ 1 9 9 8

հետ: - Համայնքային ճաշկերույթ ի աատիվ Հայոց Հայրապետի: - Այցելություն Լորդերի պալատ: - Այցելություն Լոնդոնի ս. Պողոս անգլիկան տաճար: - Հայոց Հայրապետը նիկիական ակումբում:- Այցելություն Անգլիկան եկեղեցու սինոդին: - Բացում Լոնդոնի «Հայ երաժշտական ինստիտուտ»-ի վար­չական կենտրոնի: - Այցելություն Լոնդոնի Սովետական դեսպա­նատուն: - Հայոց Հայրապետը սուրբ Ալբանի եկեղեցում: - Ընդունե­լություն «Վահան Թեքեյան մշա­կութային միության»կողմից: - Հայոց Հայրապետի հանդիպումը Լոնդոնի հայոց սուրբ Պետրոս եկեղեցու համայնքային խորհրդի անդամների հետ: - Հայոց Հայրա­պետը Հ.Բ.Ը. միության Լոնդոնի մասնաճյուղի հյուրընկալ հարկի տակ: - Հրաժեշտի ընդունելություն ի պատիվ Հայոց Հայրապետի: - Հայոց Հայրապետը հրաժեշտ է տալիս լոնդոնահայությանը: - Նվի­րատվություններ Մայր Աթոռին:Յոթ նկար:619. Հայրապետական ս. պա­տարագ եւ քարոզ Սայր Տաճարում Փրկչի Հրաշափառ Հարության տո­նի առթիվ: 1978, մարտ, էշ 12-13:620. Հ[ատիտյան Ա[րթուն]: Շ[ահբազյան] Պ[արգեւ]: Եթովպա­կան ուղղափառ եկեղեցու պատ­րիարք Նորին Սրբություն Աբբա Թեքլե Հայմանորը Մայր Աթոռում: 1978, մայիս, էջ 16-22:Բովանդ.՜ ժամանում: - Ատելու­թյուններ: - Ամենայն Հայոց Վեհա­փառ Հայրապետի ողջույնի խոսքը խորանից: - Եթովպիայի Սրբազան Պատրիարքի ողջույնի խոսքը Սայր Տաճարում: ֊Պաշտոնական ընդու­նելություն: - Ատելություններ: - Հրաժեշտ Հայոց Հայրապետին եւ Մայր Աթոռին:Երեք նկար: Ներդիր:

621. Հանգիստ Տ. Հակոբ քա­հանա Երանոսյանի (1904-1978): 1978, մայիս, էջ 63:622. Հանդիսություններ Մայր Աթոռում՛ նվիրված Կ.Պոլսի հան­գուցյալ տ. Հովհաննես Կոլոտ պատրիարքի ծննդյան 300-ամյա- կին: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., էջ 90-112:Բովանդ.' Հանդիսավոր ս. պա­տարագ Մայր Տաճարում՛ Կ. Պոլսի հանգուցյալ տ. Հովհաննես Կոլոտ պատրիարքի ծննդյան 300-ամյակի (1678-1978) առթիվ: - Հանդի­սություն վեհարանում՛ նվիրված Կ. Պ՚ոլսի հայոց տ. Հովհաննես Կոլոտ պատրիարքի ծննդյան 300-ամյա- կին: - Տ. Շնորհք սրբազան պատ­րիարքի զեկուցումը: - Հայոց Հայրապետի օրհնության խոսքը: - Պատգամավորները հրաժեշտ են տալիս Մայր Աթոռին: [Հովհաննես Կոլոտ պատրիարքի նկարը]:623. Հանդիսություններ Մայր Աթոռում՛ նվիրված Ռուսաստանի հետ Արեւելյան Հայաստանի միա­վորման 150-ամյակին: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., էջ 64-89:Բովանդ.' Հոգեհանգիստ' Օշա- կանի ճակատամարտում զոհված հայ եւ ռուս մարտիկների հիշա­տակին 1834 թվականին էջմիած- նում կառուցված հուշարձանի առաջ: - Հոգեհանգիստ Մայր Աթո­ռում, Ներսես Ե Աշտարակեցու շիրմի վրա: - Հոբելյանական հանդի­սավոր նիստ' նվիրված Ռուսաս­տանի հետ Արեւելյան Հայաստանի միավորման 150-ամյակին: - Տ. Արսեն եպս. Բերբերյանի բացման խոսքը: - Դոկտոր Պիոն Հակոբյանի բանախոսությունը: - Տ. Պիմեն սրբազան պատրիարքի ողջույնի խոսքը: - Հայոց Հայրապետի օրհնության խոսքը' նվիրված Ռու­սաստանի հետ Արեւելյան Հայաս­տանի միավորման 150-ամյակին:

1998

Պաշտոնական ընդունելություն: - Այցելություն Հայկական ՍՍՀ Սի- նիստրների խորհրդին: - Խորհրդակ­ցություն վեհարանում:Երեք նկար:624. Հանդիսություններ Սայր Աթոռում (սեպտեմբերի 30 - հոկտեմ­բերի 8): 1978, հոկտ.-նոյեմբ.- դեկտ., էջ 25-63:Բովւսնդ.' Հայոց Հայրապետի 70-րդ եւ գահակալության 23-րդ տարեդարձի հանդիսություններ: - ժամանում պատգամավորների եւ հյուրերի: - Հայրապետական հան­դիսավոր ս. պատարագ եւ քարոզ Սայր Տաճարում: - Հայոց Հայրա­պետի քարոզը Սայր Տաճարում: - Նորին Սրբություն Տ. Պիմեն պատ­րիարքի ողջույնի խոսքը Սայր Տաճարում: - Տ. Թորգոմ արքեպիս­կոպոս Սանուկյանի խոսքը Սայր Տաճարում: - Գահասրահում: - Տ. Կոմիտաս արքեպիսկոպոս Տեր-Ստե- փանյանի շնորհավորական խոսքը գահասրահում: - Հայոց Հայրա­պետի օրհնության խոսքը գահա­սրահում: - Սայր Աթոռի նորա­կառույց վանատան հանդիսավոր բացումը: - Վեհափառ Հայրապետի խոսքը Սայր Աթոռի վանատան բացման ժամանակ: - Հոբելյանա­կան հանդիսավոր նիստ: - Ամենա­պատիվ տ. Շնորհք սրբազան պատրիարքի խոսքը: - Տ. Սերովբե արքեպիսկոպոս Սանուկյանի խոս­քը: - ՀՍՍՀ Սինիստրների խորհրդին առընթեր հայ եկեղեցու գործերի խորհրդի նախագահի տեղակալ տիար Անդրանիկ Հասրաթյանի ողջույնի խոսքը: - Նորին Սրբություն տ. Պիմեն սրբազան պատրիարքի ողջույնի խոսքը: - Վրաց օրթոդոքս եկեղեցու պատրիւսրք-կւսթողիկոս Նորին Սրբություն Իլիա Բ-ի խոսքը: - Երեւանի ս. Մեսրոպ Սաշտոցի անվան ձեռագրաց մատենադա­րանի տնօրեն Լեւոն Խաչիկյանի

Р-Գ 2 4 9

ողջույնի ուղերձը: - ՀՍՍՀ Սինիստր­ների խորհրդին առընթեր գլխավոր արխիվային վարչության պետ Աշոտ Հ. Հարությունյանի ողջույնի խոսքը: - Սփյուռքահայության հետ մշակութային կապի կոմիտեի նախագահ Վարդգես Համազասպ- յանի ողջույնի խոսքը: Հանուն արտասահմանյան երկրների հետ մշակութային կապի կոմիտեի նախագահ Ռաֆայել Սամսոնյանի ողջույնի խոսքը: - Հանուն խաղա­ղության պաշտպանության հանրա­պետական կոմիտեի նախագահ Գրիգոր Տեր-Գրիգորյանի ողջույնի խոսքը: - Հանուն Գալուստ Կյուլ- պենկյան հիմնարկության, հայկա­կան գործերի տնօրեն տիար Դոբերտ Կյուլպենկյանի ողջույնի խոսքը: - «Խաղաղության քրիստո- . նեական կոնֆերւսնս»-ի փոխնախա­գահ՜ դոկտոր, պրոֆեսոր Գերհարդ Բասսարակի շնորհավորական խոս­քը: - Հանուն Վենետիկի Սխիթար- յան միաբանության հայր Ներսես վրդ. Տեր-Ներսեսյանի ողջույնի խոսքը: - Հանուն սփյուռքի հայ ավետարանական համայնքի, վերա­պատվելի Հարություն Հելվաճյանի • շնորհավորական խոսքը: - Շնոր­հավորական հեռագրեր եւ գրու­թյուններ: - ՍՍՀՍ Գիտությունների ակադեմիայի պրեզիդենտ, ակադե­միկոս Ալեքսանդրովի շնորհավորա­կան հեռագիրը: - Խաղաղության պաշտպանության Սովետական Կոմիտեի շնորհավորական հեռա­գիրը: - ՀՍՍՀ Գիտությունների ակա­դեմիայի պրեզիդենտ, ակադեմիկոս Վիկտոր Համբարձումյանի շնորհա­վորական հեռագիրը: - Ականավոր գրող Ս՜արիետա Շահինյանի շնոր­հավորական հեռագիրը: - Հայկա­կան Բարեգործական Ընդհանուր Սիության նախագահ տիար Ալեք Սանուկյանի շնորհավորական գիրը:

1978

2 5 0 Р- Գ ՄԱՏհՆԱԳԻՏՈՒթ-ՑՈՒՆ

- Հոբելյար Հայոց Հա յրապետի օրհնության խոսքն ու պատգամը:

Տոթ նկար: -625. Հ[ատիտյան] Ա[րթուն]: Երուսաղեմի Հայոց Ամենապատիվ Տ. Եղիշե սրբազան պատրիարքի այցը ԱՄՆ եւ Եվրոպա: - Ամենա­պատիվ Տ. Եղիշե սրբազան պատ­րիարքը Բրյուսելում (Բելգիա): 1978, փետրվար, էջ 42-47:626. Հքատիտյան Աքրթուն]: - Կուսակրոն քահանայական ձեռ­նադրություն Մայր Տաճարում: [Վեհափառ Հայրապետը կուսակրոն քահանա է ձեռնադրում Կիրակոս եւ Մորին սարկավագներին, վերանվա­նելով նրանց տ. Կոմիտաս եւ տ. Ավետիս]: 1978, մայիս, էջ 29-31:Նկ.' Մի պահ ձեռնադրությունից:627. Հ[ւստիտյւսն Ա[րթուն]: Շ[ահբազյան] Պ[ւսրգեւ]: - Համայն Վրաստանի Պատրիարք-կաթողիկոս Նորին Սրբություն Իլիա երկրորդը Մայր Աթոռում: - ժամանում: - Ողջույնի խոսքեր Մայր Տաճարում:- Վեհափառ Հայրապետի ողջույնի խոսքը Մայր Տաճարում: - Իլիա Բ Պատրիարք-կաթողիկոսի խոսքը Մայր Տաճարում: Այցելություններ: - Հայրապետական պատարագ Մայր Տաճարում: - Վեհափառ Հայրա­պետի քարոզը Մայր Տաճարում: - Իլիա Բ Պատրիարք-կաթողիկոսի ճառը Մայր Տաճարում: - Պաշտո­նական ընդունելություն: - Ատելու­թյուններ: - Հրաժեշտ Հայոց Հայրա- պետին եւ Մայր Աթոռին: 1978, մայիս, էջ 5-13:Երեք նկար: Ներդիր:628. Հատիտյան Ա[րթուն]: - Հայ ազատագրական շարժումները 1780-1800 թվականներին եւ Հովսեփ արք Արղությանի կյանքն ու գործունեությունը: [Ուսումնասիրու­թյուն]: 1978, օգոստ.-սեպտ., էջ 72- 81:Նկ.' Հովսեփ արք Արղության:

ԱԶՄԻԱԾԻՆ» ԱՄՍԱԳՐԻ 1 9 9 8

629. Հատիտյան Արթուն: - Հայ- ռուսական Եկեղեցական հարաբե­րությունների պատմությունը վաղ շրջանից մինչեւ ԺԸ դարի վերջերը: [Ուսումնասիրություն]: 1978, հու­լիս, էջ 20-28:630. [Հատիտյան Արթուն]: - Հայրապետական այցելություն Բաղդադի Հայոց տիրախնամ թեմին: 1978, փետրվար, էջ 6-35:Բովանդ.՛ ժամանում Բաղդադ: - Հայոց Հայրապետը Բաղդադի Հայոց ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցում: - Դոկտ. Հասրաթ Միքայելյանի ողջույնի խոսքը: - Վեհափառ Հայրապետի ողջույնի եւ օրհնության խոսքը ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցում: - Հայոց Հայրապետը թանկագին հյուրն է Իրաքի կառավարության: - Այց նախագահական պալատ: Հանդիսավոր պատարագ եւ քարոզ ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցում: - Այց տ. Ասողիկ արքեպիսկոպոսին: - Բաղդադի հայոց Մելինե Դանիել Իսկենդեր ազգապատկան ծերա­նոցի հարկի տակ: - Վեհափառ Հայրապետի օրհնության խոսքը ծերանոցում: - Այցելություններ: - Այց արդարադատության մինիստր Մունտր էլ Շավիին: - Այց Մովե- տակպն դեսպանատուն:- Ընդունե­լություն ի պատիվ Հայոց Հայրա­պետի պապական նվիրակի պալա­տում: - Հանդիսություն-ճաշկերույթ Իրաքի Հ.Բ.Ը. Միության նորակա­ռույց շենքի բացման առթիվ: - Նուբար Գաբրիելյանի ողջույնի խոսքը: - Հանդիսավոր պատարագ եւ քարոզ ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցում՜ Վարդանանց տոնի եւ Հայոց Հայրապետի անվանակո­չության տարեդարձի առիթով: - Համայնքային պաշտոնական ճաշ­կերույթ՜ ի պատիվ Հայոց Հայրա­պետի: - Դոկտ. Հասրաթ Միքւս- յելյանի խոսքը «Բաղդադ» հյուրա­

1 9 9 8

նոցում: - Հայոց Հայրապետի խոս­քը համայնքային ճաշկերույթում: - Հայրապետական հանդիսավոր ս. պատարագ եւ քարոզ Բաղդադի հայոց ս. Գրիգոր Լուսավորիչ առւսջնորդւսնիստ եկեղեցում: - Վեհափառ Հայրապետի քարոզը ս. պատարագին: - Իրաքի հայ երկսեռ երիտասարդաց միության հյուրըն­կալ հարկի տակ: - Վանական Հակոբյանի ողջույնի խոսքը: - Այց Մեյդանի հայոց ս. Աստվածածին եկեղեցի: - ճաշկերույթ ծերանոցի հարկի տակ: - Հայրապետական քարոզ ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկե­ղեցում: - Ի պատիվ Հայոց Հայրա­պետի ընդունելություն Բաղդադի կաթողիկե հայոց առաջնորդա­րանում: - Տ. Հովհաննես արքեպիս­կոպոս Գասպարյանի խոսքը: - Գրական-գեղարվեստական երե­կույթ՜ ի պատիվ Հայոց Հայրա­պետի: - Պարույր Հակոբյանի խոսքը: - Տիկին Շաքե Արծիվյանի խոսքը: - Ընդունելություն Սովետա­կան դեսպանատան մեջ: - Ողջերթի ճաշկերույթ՜ ի պատիվ Հայոց Հայրապետի: - Մեկնում Հայոց Հայրապետի:Հինգ նկար: Ներդիր:631. Հ[ւստիտյւսն] Ա[րթուն]: Հանգիստ Մայր Աթոռի միաբան եւ Իրաքի հայոց թեմի առաջնորդ տեր Ասողիկ արքեպիսկոպոս Ղազար- յանի: - Վեհափառ Հայրապետի քարոզը ս. Գայանե եկեղեցում տ. Ասողիկ արքեպիսկոպոսի մահվան առթիվ: - Բժիշկ Պողոս Պողոսյանի դամբանական ճառը Ասողիկ արքե­պիսկոպոս Ղազարյանի թաղման առթիվ: - «էջմիածին» ամսագրի խմբագիր Արթուն Հատիտյանի խոսքը: [Երկու նկար]: 1978, մարտ, էջ 14-19:632. Հ[ատիտյան] Ա[րթուն]: Հանգիստ Տեր Բաբկեն արք Ապատ- յանի (1918-1978): [Կենսագրական:

Р-Գ 251

Դիմանկարով]: - Վեհափառ Հայրա­պետի խոսքը հանգուցյալ Տ. Բաբկեն եպիսկոպոսի մահվան առիթով: 1978, ապրիլ, էջ 19-22:633. Հքատիտյան Ա[րթուն]: - Հոգեհանգիստ Մայր Տաճարում՜ Արամ Ի. Խաչատրյանի մահվան ութօրեքի առթիվ: - Վեհափառ Հայրապետի դամբանական խոսքը Արամ Խաչատրյանի մահվան առթիվ: [Արամ Խաչատրյանի նկարը]: 1978, մայիս, էջ 23-26:634. Հատիտյան Ա[րթուն]: -Պաշտպան հայրենյաց Ներսես Ե Աշտարակեցի Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս (1770-1857): [Ուսում­նասիրություն]: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., էջ 154-165:Չորս նկար:635. Հատիտյան Ա[րթուն]: - Սուրբ Կյուրեղ Հայրապետ Երուսա- ղեմացի (315-386): [Ուսումնասի­րություն]: 1978, մայիս, էջ 52-57:636. Հատիտյան Ա[րթուն]: - Սուրբ Հովհան Ոսկեբերան Հայրա­պետ Անտիոքացի (354-407): [Ուսումնասիրություն]: 1978, հուն­վար, էջ 48-56, ապրիլ, էջ 31-38:. 637. Հատիտյան Արթուն: - Վեհափառ Հայրապետը Փարիզում: 1978, փետրվար, էջ 36-41:Բովանդ.՜ - Հայրապետական քարոզ Փարիզի հայոց ս. Հով­հաննես Մկրտիչ եկեղեցում: - Տեսակցություններ եւ այցելություն- ներ: - ժամանում ամենապատիվ տ. Եղիշե սրբազան պատրիարքի եւ տ. Շահե արքեպիսկոպոսի: - Այց Սովետական դեսպանատուն: - Այց Ֆրանսիայի արտաքին գործերի մինիստր Լուի Դը Կիրենկոյին: - Բելգիահայ պատվիրակության այցելությունը: - Համայնքային ընդունելություն ի պատիվ Հայոց Հայրապետի: ֊Նվիրատվություններ Սայր Աթոռին: - Մեկնում Հայոց Հայրապետի:

1978

2 5 2 Р-Գ Ս՜ԱՏեՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ «Ա&է)՜ԻԱԾհՆ» ԱԱ՜ԱԱԳՐՒ 1 9 9 8

Երեք գեղանկար: Ներդիր:638. Հարությունյան Վարազ- դատ: - Սուրբ էջմիւսծնի Սայր Տաճարի հարավային զանգակա­տան վերականգնումը: [Ուսումնասի­րություն]: 1978, ապրիլ, Էշ 53-56:Չորս նկար:639. Հարությունյան Վարազ- դատ: - Տաղանդաշատ ու հայրե­նաշունչ (ճարտարապետ Ոաֆայել Իսրայելյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): 1978, օգոստ.-սեպտ., Էջ 82-90:Յոթ նկար:640. Հոգեհանգիստ Սայր Տա­ճարում Կարապետ ավագ սարկա­վագ Փափազյանի մահվան տարե­լիցի առթիվ: [Կենսագրական-մահա- խոսական]: 1978, հուլիս, Էջ 63:641. Հոգեւոր հունձ: [Սայիսի 27-ին Հոգեւոր ճեմարանի Բ լսարանի ութ սաներ սարկավագ ձեռնադրվեցին]: 1978, հունիս, Էջ 18-21:Սեկ խմբանկար:642. ՀՍՍՀ Գերագույն Սովետի նախագահության մեծարգո նախա­գահ Բաբկեն Ե. Սարկիսովի շնորհավորական խոսքը Հայոց Հայրապետին «ժողովուրդների բարեկամության» շքանշան հանձ­նելու առթիվ: 1978, հոկտ.-նոյեմբ- դեկտ., Էջ 4:643. ՀՍՍՀ Սինիստրների խորհրդի նախագահ Ֆադեյ Սարգսյանի շնորհավորական գիրը Ծայրագույն Պատրիարք, Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Վազգեն Ա-ին՜ նրա ծննդյան 70-ամյակի եւ «ժողո- վուրդների բարեկամության» շքա­նշանով պարգեււստրվելու առթիվ: [ՀՍՍՀ Սինիստրների խորհրդի նախագահության ուղերձի շապիկը: Ներդիր]: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.- դեկտ., Էջ 22:644. Հունաստանի հույն օրթո­դոքս եկեղեցու պատվիրակությունը

Սայր Աթոռում: 1978, հունիս, Էջ 9- 12 Երկու նկար:645. Դուս Պրավոսլավ եկեղեցու պատրիարքության վերահաստատ­ման 60-ամյակի հանդիսությունները Սոսկվայում: - Ամենայն Հայոց Տ.Տ. Վազգեն Ա Կաթողիկոսի հոբելյանա­կան խոսքը հրաժեշտի ժամանակ: - Հայոց Հայրապետի խոսքը հրա­ժեշտի ընդունելության ժամանակ: 1978, հունիս, Էջ 3-8:646. Ղազարյան Սանյա: - Շնոր­հալի նկւսրիչ-ւիորագրող: «Գրիգոր որդի Սկրտչի» [Ուսումնասիրու­թյուն]: 1978, օգոստ.-սեպտ„ Էջ 99- 109:Վեց նկար:647. Ղազարյան Սանյա: - Ստե­փանոս Լեհացի: [Ուսումնասիրու­թյուն]: 1978, հունիս, Էջ 47-56: Չորս նկար:648. Սաթեւոսյան Ա. Ս.: - Վեհափառի Ավետարանը: [Ավետա­րանի մանրանկարներով]: 1978, մայիս, Էջ 34-51:649. Սահերգ Նահատակաց: [Ձայնագրություն]: (Խոսք՜ Վահան Թեքեյանի, երաժշտություն՛ Ն. Թահմիզյանի): 1978, ապրիլ, Էջ 13- 15:650. Սահ Սեդրակ Քարայանի (•1889-1978): [Կենսագրակւսն-մա- հախոսական]: 1978, հուլիս, Էջ 62:651. Սայր Աթոռի եւ Վատիկանի միջեւ փոխանակված հեռագրեր' Նորին Սրբություն Հովհաննես- Պողոս Բ Պապի ընտրության առթիվ: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., Էջ 16-17:652. Սայր Աթոռում: [Եկեղեցա­կան բեմ, լուրեր]: 1978, հունվար, Էջ 19-20:Բովանդ.' Հունվարի 15 [Սայր տաճարում ս. պատարագ Է մատուցում եւ քարոզում ուխտա- վորաբար Սայր Աթոռում գտնվող Բաղդադի հոգեւոր հովիվ տ.

1998 1978 Р-Գ 253

Օ շա կա ն քհն . Գըլըջյանը]: - հո ւնվա րի 24 [Մայր Աթոռ է այցելում Հա յաստանում գտնվող Ֆրանսիացի բժիշկ եւ պատմաբան Իվ Թերնոնը տիկնոջ հետ]:

653. Մայր Աթոռում: [Եկեղեցա­կան բեմ, լուրեր]: 1978, փետրվար, էջ 54-55:

654. Մայր Աթոռում: [Եկեղեցա­կան բեմ, լուրեր]: 1978, մարտ, էջ 20-23:

655. Մայր Աթոռում: [Եկեղեցա­կան բեմ, լուրեր]: 1978, ապրիլ, էջ 16-18:

Բովանդ.' Ապրիլի 17 [Մայր Աթոռ է ժամանում ԱՍՀՄ գիտությունների ակադեմիային առընթեր ազգագրու­թյան ինստիտուտի Լենինգրադյան բաժանմունքի ասիական երկրների բաժնի վւսրիչ դոկտ. Ալեքսանդր Ռեշետովը]: - Ապրիլի 19 [Վեհափառ Հա յրապետը ընդունում է որպես հյուր Մայր Աթոռում գտ նվող Ֆրանսիա-ԱԱՀՄ ընկերակցության Փարիզի նախագահության անդամ եւ Փ արիզի «Դպրոցական եւ համալսարանական քրիստոնեական համայնքների» երեց հայր ժա կ Ֆուրնիեին]:

656. Մայր Աթոռում: [Եկեղեցա­կան բեմ, լուրեր]: 1978, մայիս, էջ 27-28:

Բովանդ.' մայիսի 24 [Մայր Աթոռ են ժամանում եւ Վեհափառ Հայրա­պետի կողմից ընդունվում Մոսկ- վայում հա վա տ ա րմա գրվա ծ 40 արտասահմանյան երկրների արտա­կա րգ եւ լիազոր դեսպ անների խումբը]:

657. Մայր Աթոռում: [Եկեղեցա­կան բեմ, լուրեր]: 1978, հունիս, էջ 16-17:

658. Մայր Աթոռում: [Եկեղեցա­կան բեմ, լուրեր]: 1978, հուլիս, էջ 9-10:

Բովանդ.՛ հուլիսի 2 [Մայր Տա­ճարում ս. պա տ ա րա գ է մատուցում

ԱՄՆ-ից ո ւխ տ ա վորա բա ր Մայր Աթոռ ժա մանած տ. Արշեն վրդ. Այվազյանը]:

659. Մայր Աթոռում: [Եկեղեցա­կան բեմ, լուրեր]: 1978, օգոստ.- սեպտ., էջ 69-71:

Բովանդ.' սեպտեմբեր 16 [Վեհա­փառ Հա յրապետին են այցելում ԱՄՆ-ի մի շա րք քա ղա քն ե ր ի քաղաքապետեր, որոնք պաշտոնա­կան ա յցով գտնվում էին Հա յաս­տանում: Երեկոյան տեղի է ունենում Մայր Տաճարում տեղադրված նոր երգեհոնի բա ցմա նը նվիրվա ծ երգեհոնա յին հդգեւոր համերգ ' Բոստոնի (ԱՄՆ) սիմֆոնիկ նվագա­խմբի երգեհոնահար Պերճ ժամկոչ- յանի կատարմամբ]:

660. Մայր Աթոռում: [Եկեղեցա­կան բեմ, լուրեր]: 1978, սեպտեմ­բեր, էջ 69-71:

Բ ովա նդ .' ս եպ տ եմբերի 27 [Վեհափառը Վեհարանում ընդունում է Մարիետա Շահինյանին, որը եկել էր շնորհա վորելու Վեհափառի ծննդյան 70-ամյակը]:

661. Մայր Աթոռում: [Եկեղեցա­կան բեմ, լուրեր]: 1978, հոկտ.- նոյեմբ.-դեկտ., էջ 135-140:

Բովանդ.՝ հոկտեմբեր 8 [Վեհա­փառ Հա յրապետին է այցելում Կ. Պոլսից Ա. էջմիածին ժա մա նա ծ ո ւխտ ա վորների մի մեծ խումբ, որոնց անունից Վեհափառ Հա յրա­պետին է դիմում Աոնա Թնկրյանը]: - հոկտեմբեր 13 [Վեհափառ Հա յրա ­պետին է ա յցելում հյուրաբար Երեւանում գտ նվող Տաջիկական ՍԱՀ Գերագույն Սովետի նա խա գա ­հության նա խա գա հ Խ ոլով Մախ- մեջյանը]: - հոկտեմբերի 16 [Վեհա­փառ Հա յրա պ ետ ին է այցելում մարշալ Հովհաննես Բաղրամյանը]:- հոկտ եմբերի 29 [Վ եհափառ Հայրապետին է այցելում Խորհրդա­յին Միության հերոս Լեոնովը]:

շ 5 4 ր _ գ Ա-ԱՏԵՆԱԳԻՏՈՒթ-ՑՈՒէ. «1-.սԱ՜ԻԱԾՒՆ» ԱԱ՚ԱԱԳՐԻ 1 9 9 8

662. Մանդալյան Ավետիս աբե­ղա ՛ - Շուղր անապատի Կարմիրվա նքը: [Ուսումնասիրություն]:1978, օգոստ֊-սեպտ., էջ91-98:

663. Մարգարյան Արշալույս: - Քարե պա տարագ: [Բանաստեղ­ծություն]: 1978. ապրիլ, էշ 12:

664. Մելքոնյան Հւսյկ: - Ասորա­կան այբյուրները Հայ եկեղեցու մասին: [Ուսումնասիրություն]:1978, հուլիս, էջ 49-56, հոկտ.- նոյեմբ.-դեկտ., էջ 173-180:

665. Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Աթոռի պատվիրակությունը Մայր Աթոռում: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., էջ 118- 134:

Բովանդ.՜ Նորին Արբություն Տ.Տ. Վազգեն Ա Վեհափաառ Հայրապետի ողջույնի խոսքը: - Տ. Տաթեւ եպիս­կոպոսի շնորհակալական խոսքը: - Ամենայն Հայոց Հայրապետի օրհ­նության խոսքը խորհրդակցության ավարտին: - Մեթր Խաչիկ Պապիկ- յանի պատասխան խոսքը: - Հայոց Հայրապետի քարոզը Մայր Տաճա­րում: - Հոգեհանգիստ: Համատեղ հաղորդագրություն:

666. Մնացականյան Ասատուր: - Ձոն Ամենայն Հայոց Հա յրապետ Տ.Տ. Վազգեն Առաջինին յուր ծննդյան 70-րդ տարելիցի առթիվ: [Բանաստեղծություն]: 1978, հոկտ.- նոյեմբ.-դեկտ., Էջ144:

667. Մովսիսյան Անաստաս սարկավագ: - Ամանորյա հանդիսու­թյուններ Մայր Աթոռում: 1978, հունվար, էջ 15-18:

668. Մովսիսյան Աթանաս քա ­հանա: - Դիպլոմային ա շխատանք­ների պաշտպանություն Հոգեւոր ճեմարանում: 1978, ապրիլ, էջ 26- 28:

Մեկ լուսանկար:669. Մուրադյան Միհրան Հով­

հաննեսի: - Հայ ժողովրդի ինքնա­պաշտպանության ճա կա տ ամա ր­տերին մասնակցող հոգեւորական-

ներ: 1978, օգոստ.-սեպտ„ էջ ПО- 111 :

670. Նոր Տ ա րվա ա ռթիվ Ամենայն Հայոց Վեհափառ Հա յրա­պետի եւ պ ետ ա կան բա րձրաս­տ իճա ն ա նձնա վորութ յունների միջեւ փոխանակված շնորհավորա­կան հեռագրեր: 1978, հունվար, էջ 12-14:

671. Նորին Արբություն Հովհան- նես-Պողոս Ա Պապի հեռագիրը Ամենայն Հայոց Հայրապետին՜ ի պատասխան նրա շնորհավորական հեռագրի: 1978, օգոստ.-սեպտ., էջ 4:

672. Շ ա հնա զա րյա ն Շ.: - Հնդկահայ համայնքի ցնծությունը Արեւելյան Հա յաստանը պարսկա ­կան լծից ա զա տ ա գրվե լո ւ եւ Ոուսաստանին միանալու առթիվ: [Բնագիր փաստաթղթեր]: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., էջ 166-170:

673. Շաքարյան Նարեկ եպիս­կոպոս: - էկումենիկ կյանք: «Խաղա­ղության քրիստոնեական կոնֆե­ր ա ն ս ի 5-րդ համաժողովը Պրա- գայում: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., էջ 181-182:

674. Պետրոսյանց Վիկտոր: - Աստվածընկալի վանքը: [Ուսումնա­սիրություն]: 1978, մարտ, էջ 57-61:

675. Պողարյան Նորայր ա րքե­պիսկոպոս: - Մենք էջմիածին մը ունինք: («Միոն» ամսագիր): 1978, հունիս, Էջ 13-15:

՚ 676. Պսակ ա րքեպ իսկոպ ոս: Տ ա ր ա ծ ե ա լ : Դ ա շ ն .[Ձայնագրություն]: 1978, հունիս, Էջ 22-23:

677. Աաղումյան Աուրեն Տիգ- րանի: - Խա չքարերը խոսում են: [Ուսումնասիրություն]: 1978, մարտ, Էջ 35-42: Հինգ խաչքարի նկար:

678. Աան Ուսֆայելի (Ֆրանսիա) հայոց ս. Հովհաննես մատուռի օծումը: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., Էջ 171-172: Նկ.' Սուրբ եկեղեցին:

1 9 9 8

679. ՍԱՀՍ Գերագույն Սովետի Նախագահության հրամանագիրը: - Հայոց Եկեղեցու պետ, Կաթողիկոս Վազգեն Ա-ին «ժողովուրդների բա­րեկամության» շքանշանով պար- գեւատրելու մասին: 1978, հոկտ.- նոյեմբ.-դեկտ„ էջ 3:

Նկ.՜ Հոբելյա ր Վեհափառը: Ներդիր:

680. ՍՍՀՍ Ս ինիստ րների խորհրդին առընթեր կրոնական գոր­ծերի խորհրդի նա խա գա հ Վլ. Ա. Կուրոյեդովի շնորհա վորա կա ն հեռագիրը [Վազգեն Վեհափառին]: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., էջ 23:

681. Ս. Ներսես Շնորհալու ա նվա ն շքա նշա նի տվչություն: [Հանուն Վեհափառ Հայրապետի, Տիրայր սրբազանը ս. Ներսես Շնոր- հալու անվան շքանշան շնորհեց Ռումինիայի թեմական խորհրդի նա­խ ա գա հ դոկտ., պրոֆ. Գրիգոր Փ ամբուքջյա նին]: [Այս ա ռթիվ Վեհափառ Հայրապետի կոնդակը]: 1978, օգոստ.-սեպտ., էջ 112-113: Սեկ նկար:

682. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՍԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Գերաշնորհ Տ. Թորգոմ արքեպիսկոպոս Սանուկեա- նին, բարեջան առաջնորդին արե- ւելեան թեմին հա յոց Սիացեա լ Նահանգաց, հա րա զա տ որդւոյ Սայր Աթոռոյ Սրբոյ էջմիածնի, ողջոյն Հա յրական եւ օրհնութիւն Հա յրապետական: Նիւ-Եորք: Ամե­նայն Հայոց Վեհափառ Հայրապետի կոնդակը Հյուսիսային Ամերիկայի հա յոց արեւելյան թեմի կա զմա ­վորման 80-ամյակի առթիվ: 1978, ապրիլ, էջ 3-4:

683. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՍԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Ամենայն Հայոց Վեհափառ Հա յրապետի հրավեր- կոչը' աղետ յա լ լիբւսնանւսհայու- թյանը եղբա յրա կան օգնություն

1978 Р- Գ 2 5 5

փութացնելու համար: 1978, հոկտ.- նոյեմբ.-դեկտ., էջ 114-115:

684. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՍԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Ամենայն Հայոց Վեհափառ Հա յրապ ետ ի ուդերձ- հեռագիրը Նորին Սրբություն Հով- հաննես-Պողոս Բ Պապին (Վատի- կպն) եւ Եկեղեցիների Համաշխար­հային Խորհրդի Ընդհանուր քա ր ­տուղար դոկտ. Ֆիլիպ Փոթըրին (ժնեւ)' լիբանանահայությանը պա ­տ ա հա ծ դժբախտությունների մա­սին: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., էջ 116-117:

685. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՍԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Ամենայն Հայոց Վեհափառ Հայրապետի շնորհավո­րական գիրը Ամանորի եւ Սուրբ

՝ Ծննդյան տոների առթիվ' ուղղված Հա յաստանյա յց եկեղեցու նվիրա­պետական երեք աթոռներին, թեմա­կալ բոլոր ա ռա ջնորդներին եւ եկեղեցական համայնքներին: 1978, հունվար, էջ 10-11:

686. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՍԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Ամենայն Հայոց Վեհափառ Հայրապետի շնորհավո­րական գիրը Փրկչի Հրաշափառ եւ Սուրբ Հարության տոնի առթիվ' ուղղված Հայաստանյայց եկեղեցու նվիրապետական երեք աթոռներին, թեմակալ բոլոր առաջնորդներին եւ եկեղեցական համայնքներին: 1978, մարտ, էջ 9-10:

687. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՚ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ

ԱՍԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Տ.Տ. Վազգեն Ա-ի ող­ջույնի խոսքը եկեղեցիների Համաշ­խարհա յին Խ որհրդի կենտրոնի հանդիսությանց դահլիճում: 1978, օգոստ.-սեպտ., էջ 6-10:

688. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ

շ 5 6 թ _ գ Ա՜ԱՏէ/աԳԻՏՈւ-թ՜-ՅՈՒՆ «Է&Ա՜ԻԱԾՒՆ» ԱԱ՜ՕԱԳՐԻ 1 9 9 8

ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Ամենայն Հայոց Հայրապետի շնորհավորական հե­ռագիրը Նորին Սրբություն Հովհան- նես-Պողոս Ա Պապի ընտրության առթիվ: 1978, օգոստ.-սեպտ., Էջ 4

689. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Ամենայն Հայոց Հայրապետի ցավակցական հեռա­գիրը Նորին Սրբություն Հովհաննես Պողոս Ա Պապի մահվան առթիվ. 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., Էջ 15:

690. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Ամենայն Հայոց Հայրապետի ցավակցական հեռա­գիրը Նորին Սրբություն Պողոս Զ Պապի մա հվան առթիվ: 1978, օգոստ.-սեպտ., Էջ 3:

691. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ պ ա տ ր ի ա ր ք եվ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Տ.Տ. Վազգեն Ա Հայրա­պետի խոսքը վեհարանում Ռուսաս­տանի հետ Արեւելյան Հայաստանի միավորման 150-ամյակի առթիվ: (3 հոկտեմբեր 1978 թ.): 1978, հոկտ.- նոյեմբ.-դեկտ., Էջ 12-14:

692. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Տ.Տ. Վազգեն Ա Հայրա­պետի խ ոսքը 1827-ին Օշականի ճակատ ամարտում զոհված ռուս զինվորների հիշա տ ա կին : (3հոկտեմբեր 1978 թ.): 1978, հոկտ.- նոյեմբ.-դեկտ., Էջ 10-11:

693. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈ՛ՂԻԿՈՍ ԱՍԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Նորին Սրբու­թյուն Տ.Տ. Վազգեն Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի խոսքը վեհա­րանում, իր ծննդյան յոթա նա ­սունամյակի հանդիսավոր նիստին: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., Էջ 7-9:

694. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ

ԱՍԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Գերաշնորհ Տ. Թորգոմ արք. Սանուկյանին, առաջ­նորդ արեւելյան թեմին հայոց Սիացյալ Նահանգաց: Վեհափառ Հա յրապետի խ ոսքը Հյուսիսային Ամերիկայի հայոց Արեւելյան թեմի տարեկան թեմական պատգամավո­րական ժողովին: 1978, ապրիլ, Էջ 5-6:

695. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Գերաշնորհ Տ. Թորգոմ արք Մանուկյանին, բարե­ջան առաջնորդ Արեւելյան թեմին հայոց Միացյալ Նահանգաց: Վեհա­փառ Հա յրապետի խ ոսքը Հյուսի­սային Ամերիկայի հայոց արեւելյան թեմի հոգե ւորա կա նա ց հա մա ­գումարին: 1978, ապրիլ. Էջ 7-8:

696. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՍԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Հայոց Հայրա­պետի շնորհակա լական խ ոսքը «ժողովուրդների բարեկամության» շքանշան ստանալու առթիվ ՀԱԱՀ Գերագույն Սովետի ն ա խ ա գա ­հության պալատում: 1978, հոկտ.- նոյեմբ.-դեկտ., Էջ 5-6:

697. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Հա յրապետա­կա՛ն քա րոզ Փրկչի Հրա շափառ եւ Սուրբ Ծննդյան տոնի առթիվ Սայր Տաճարում: 1978, հունվար, Էջ 3-6:

698. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՍԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Վեհափառ Հա յրապետի քա րոզը Փրկչի Հրա ­շափառ Եվ Սուրբ Հարության Տոնի առթիվ Սայթ Տաճարում: [Սուրբ Յարութիւն: Սանրանկար: Ներդիր]: 1978, մարտ, Էջ 3-5:

699. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Ամանորի եւ. Փրկչի Հ րա շա փ ա ռ եւ Սուրբ Ծննդյան տոների առթիվ Ամենայն

1998 1978 Р - Գ 2 5 7

Հայոց Ծայրագույն Պատրիարք եւ Կաթողիկոս, Նորին Սուրբ Օծություն Տ.Տ. Վազգեն Ս Հա յրապետի եւ քույր եկեղեցիների հոգեւոր պետերի միջեւ փ ոխ ա նա կվա ծ ողջույնի հեռագրերն ու գրությունները: 1978, հունվար, էջ 7-9:

700. ՎԱԶԳԵՆ Ա ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՍԵ- ՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ: - Փրկչի Հրաշափառ եւ Սուրբ Հարության տոնի առթիվ Ամենայն Հայոց Ծայրագույն Պատ­րիարք եւ Կաթողիկոս Նորին Սուրբ Օծություն Տ.Տ. Վազգեն Ա Հա յրա­պետի եւ քույր եկեղեցիների հոգե- ւոր պետերի միջեւ փոխանակված ողջույնի հեռագրերն ու գրություն­ները: 1978, մարտ, էջ 6-8:

701. Վարդապետական աստի­ճանի տվչություն: [Տ. Ավագ աբեղա Ասատուրյանը վա րդա պ ետ ա կա ն աստիճան է ստանում ձեռամբ Տ. Պսակ արք Թումանյանի]: [Նորընծա վարդապետի լուսանկարը]: 1978, ապրիլ, էջ 29-30:

702. Վեհափառ Հա յրապետի այցելությունը ՀՍՍՀ Սինիստրների Խ որհ ր դ ի ն ա խ ա գ ա հ Ֆ. Տ. Աարգսյանին: 1978, մարտ, էջ 11:

703. Տ. Ավետիս աբեղա Սան- դալյւսն: [Կենսագրական: Դիմա­նկարով]: 1978, մայիս, էջ 33:

704. Տ. Կոմիտաս. աբեղա Հով- նանյան: [Կենսագրական: Դիմա­նկարով]: 1978, մայիս, էջ 32:

705. Տ. Կոմիտաս ա րքեպ իս­կոպոսը Հունա ստ ա նում : 1978, հուլիս, էջ 4-5:

Սեկ նկար:706. Տ եր-Հա կոբ յա ն Զգոն

եպիսկոպոս: - Արեւորդիք (առաջին հայ աղանդը): [Ուսումնասիրու­թյուն]: 1978, հուլիս, էջ 57-59:

707. Տեր-Սիքայելյան Նուբար: - Ցուցակ Սայր Աթոռ ս. էջմիածնի նոր ստացված ձեռագրերի: 1978,

հունվար, Էջ 62-63, ապրիլ, Էջ 63- 64:

708. Ցանկ «էջմիածին» ա մ­սագրում 1978 թվականի ընթաց­քում տպագրվա ծ նյութերի: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., Էջ 185-189:

709. Քահանայական ձեռնա ­դրություն ս. Գեղարդ վանքում: [Տ. Կոմիտաս ա րքեպ իսկոպ ոս Տեր- Ստեփանյանը քա հա նա Է ձեռնա­դրում Գուրգեն սրկ. Ստեփանյանին]: 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դհկտ., Էջ 140:

710. Քահանայական ձեռնա ­դրություն Սայր Աթոռում: [Գեւորգ եպս. Սերայդարյանը քա հա նա Է ձեռնադրում Սովսես, Անաստաս, Աիսակ սարկավագներին, վերան­վանելով տ. Սովսես, տ. Աթանաս, տ. Մանուկ]: 1978, ապրիլ, Էջ 23- 25:

Նկ. Մի պա հ քա հա նա յա կա ն ձեռնադրությունից:

711. Քյոսեյւսն Հակոբ Հ.: - Հովհան Մայրավւսնեցու «Վեր- լուծութիւնք ԿաթողիկԷ եկեղեցւոյ» աշխատությունը: [Ուսումնասիրու­թյուն]: 1978, մարտ, էջ 43-48:

712. Քոլանջյան Սուրեն: - Վեհափառ Հայրապետը Աուչավայի Հա ճկա տ ա րա վա նքում : 1978, հոկտ.-նոյեմբ.-դեկտ., էջ 145-153:

Երեք նկար:՚ 713-714. Քոլանջյան Սուրեն: -

«Ցրուացանկ (1ЫРЕХ) «Ազգապւս- տում»-ի յա տ ուկ անուններու: (Պ ատրաստեց Տիրայր Ծ. Վրդ. Տերվիշեան): 1978, հունիս, էջ 57- 64:

715. Ֆրանսիայի համար զոհ­ված հայ մարտիկների հիշատակին նվիրված հուշարձանի բացումը: [Վեհափառ Հա յրապետի խոսքը]: 1978, մայիս, էջ 58-60:

258 Р-Գ էձՍ՜ՒԱԾՒՆ 1 9 9 8

“ Э Ч М И А Д З И Н ”

о ф и ц и а л ь н ы й ж у р н а л э ч м и а д з и и с к о г о к а г о л и к о с а т а

(ФЕВРАЛЬ-МАРТ 1998)

I. Редакционная. “И “Дух животворящ...” (стр. 3-7).

ПАТРИАРШИЕ ВИЗИТЫ

2 МАРИАМ ВАРДАНЯН. Перво святительский визит Его Святейшества ' Католикоса Всех Армян Гарегина I в армянскую епархию Египта, 14-24

января 1998 г. (стр. 8-61). . _ _ д й .3 Послание Католикоса Всех Армян Гарегина I президенту Арабской

Республики Египта Мухамеду Хоспи Мубараку, 24 января 1998 г. (стр. 62).4 МАРИАМ ВАРДАНЯН. Первосвятительский визит Его Святейшества

Католикоса Всех Армян Гарегина I в армянскую епархию Германии, 24 января-4 февраля 1998 г. (стр. 63-130).

5 Патриаршее послание оценки и благословения Католикоса Всех Армян Гарегина I Предводителю армяпской епархии в Германии епископу Гарегину Бегчяну, 9 февраля 1998 г. (стр. 131-132).

6 . Божественная Литургия в Кафедральном Соборе св. Эчмиадзина и Патриаршее наставление, 8 февраля 1998 г. (стр. 133-136).

ОФИЦИАЛЬНЫЙ ОТДЕЛ

7. Патриаршая оценка (о награждении ряда лиц из армяпской епархии Германии орденами “Св. Нерсес Шнорали”, “Св. Саак-Св. Месроп” и “Патриаршим посланием оценки и благословения” Католикососм Всех Армян Гарегином I) - (стр. 138).

8 . Слово Его Святейшества Католикоса Всех Армян Гарегина I по случаю десятой годовщины национально-освободительного движения Арцаха, 8 февраля 1998 г. (стр. 139-141).

9. Патриарший циркуляр и инструкция (о совершении 22 февраля во всех храмах Армянской Церкви Благодарственной Литургии в связи с десятой годовщиной национально-освободительного движения Арцаха) 16 февраля 1998 г. (стр. 142).

10. Божественная Литургия в св. Эчмиадзине, посвященная десятой годовщине национально-освободительного движения Арцаха, 22 февраля 1998 г. (стр. 143).

II . Католикос Всех Армян Гарегин I в Арцахе, 19-20 февраля 1998 г. (стр. 144- 148).

12. КАТОЛИКОС ВСЕХ АРМЯН ГАРЕГИН I. Из Новой Зеландии - в Карабах (Отеческое обращение к пароду Арцаха), 19 февраля 1998 г. (стр. 149-152).

13. КАТОЛИКОС ВСЕХ АРМЯН ГАРЕГИН I. Размьппления и поучения в Великий Пост (Отеческое обращение к армянскому народу), 25 февраля 1998 г. (стр. 153-158).

14. КАТОЛИКОС ВСЕХ АРМЯН ГАРЕГИН I. Сияние Царства Божьего в жизни армянского народа (проповедь в Кафедральном Соборе Св. Эчмиадзина), 22 февраля 1998 г. (стр. 159-162).

15. Почил Константинопольский армянский Патриарх архиепископ Гарегин Газанчян, в армянской больнице Стамбула 10 марта 1998 г. (стр. 163).

16. ИЕРОМОНАХ АРШЕН САНОСЯН. Высокопреподобный Патриарх

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 259

архиепископ Гарегин Газанчян (биография) - (стр. 164-166).17. ИЕРОМОНАХ ЛРШАК ХЛЧАТРЯН. Предание земле высокопреподобного

Константинопольского патриарха Гарегина, на армянском кладбище Стамбула 15 марта 1998 г. (стр. 167-168).

18. Слово Его Святейшества Католикоса Всех Армян Гарегина I при соборовании и погребении почившего Константинопольского Патриарха Гарегина Газанчяна, 15 марта 1998 г. (стр. 169-170).

19. Проповедь Католикоса Гарегина I в Кафедральном Соборе св. Эчмиадзина в воскресепье о Неверном управителе, 15 марта 1998 г. (стр. 171-172).

20. Письмо Верховному директору Юнеско Фредерико Майору о противозаконном решении турецких властей о превращении в гостиницу армянского исторического монастыря св. Макария на о. Кипр, 12 февраля 1998 г. (стр. 173).

21. Телеграмма Католикоса Гарегина I Эдуарду Шеварднадзе, в связи с попыткой покушения на него, 11 февраля, 1998 г. (стр. 174).

РЕЛИГИОЗНО-ФИЛОЛОГИЧЕСКИЙ ОТДЕЛ

22. ПАТРИАРХ АКОП НАЛЯН. Процоведь, посвященпая памяти святых армянских мучеников Вартанидов, погибших в Великой войне (перевод с древиеармянского чтеца Грайра Хачатряна) - (стр. 176-180).

23. КАТОЛИКОС СИМЕОН ЕРЕВАНЦИ. Проповедь на Сретепие Господа нашего Иисуса Христа (перевод с древнеармянского диакона Гранта Петросяна) - (стр. 181-184).

24. КАРЕН МАТЕВОСЯИ. Армянские епархии (история и современность ) - (стр. 185-190).

25. М. ЧЕВАИРЧЯН. Некоторые сведения из армяно-грузинских отношений в Киликийском армянском государстве в XIV веке (исследование) - (стр. 191- 200 ).

26. ВАРТАН АШЧЯН. Армянская Патриархия в Константинополе в конце XVIII и в середине XIX вв. (исследование) - (стр. 201-209).

27. АСМИК КАРАГУЛЯН. По страницам рецензий Грачья Зардаряна (исследование) - (стр. 210-214).

ЛИТЕРАТУРНЫЙ ОТДЕЛ

28. ВОЛОДЯ АБРААМЯН. Неискушенность в водовороте жизни (стр. 215-224).29. ИЕРОМОНАХ БАГРАТ ГАЛСТЯН. “Памяти праведника” (Поминальное

слово по случаю скоропостижной кончины Ерванда Мелконяна) - (стр. 225- 226).

В ПЕРВОПРЕСТОЛЕ И ЕПАРХИЯХ

30. Посещение епархий Католикосом Гарегином I в период Великого Поста (стр. 228-229).

31. ГЕВОРК АРУТЮНЯН. Праздник св. Вартанидов в Геворковской Духовной академии, 19 февраля 1998 г. (стр. 230-232).

32. Научная конференция во Львове^ “Армянская церковь на Украине”, 21 февраля 1998 г. (стр. 233).

33. Церковная хроника за февраль-март (стр. 234-244).34. ИЕРОМОНАХ ХОРЕН ОВАНЕСЯН. Библиография журнала “Эчмиадзин”

(1974-1983) - (стр. 245-257).

2ճՕ Р-Գ ԷՋՍ՜ԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

“ЕТСНМ1А02Ш"о р и с 1а ь м о ш т у о р н о ь у е т с н м 1а о 2ш

(РЕВКиАКУ-МАКСН 1998)

ЕОГГОШАЬ

1. “1է ւտ Ше Տթաէ ճաէ Ше...” (рр. 3-7).

РОМПИСАЬ \ԴՏՄՏ

2. МАШАМ УАМЭАМУАН - Րւռէ РопПГюа1 У1зи օք №տ НоНпеБв Кагекш I СаШоИсоз օք АН АплешапБ էօ Ше Агтешап Бюсезе օք Е^ур! (рр. 8-61).

3. №տ НоНпезв’ а11осипоп էօ Ле Րոյտւճշրէ օք Ше АгаЬ КериЬНс օք Е§ур1 МоЬашей Ноет МиЬагак, 2 4 1апиагу 1998 (р.62).

4. МАМАМ УАШЭАНУАК - Բւռէ РопйПса1 ухбЛ օք №տ НоНпевз Кагект I СаШоИсоз օք А11 Агтешапз էօ Ше Агтешап նւօշշտշ օք Сеппапу (рр.63-130).

5. №տ НоИпеББ՛ ՏԽտտաջ ЬеКег օք АрргеааПоп էօ Ше Агтепгап Տւտհօբ օք Со1о§пе & Оегтапу Кагект ВексЬуап, 9 РеЬгиагу 1998 (рр. 131-132).

6. Ропййса1 теББайе տ Ше СаШеШа1, 8 РеЬгиагу 1998 (рр.133-136).

ОРР1С1АЬ

7. Ропййса1 АрргеааПоп (ՕռտՈոջ օք “Տ. Мегеев Ше Сгасюиз”, “ՏՏ. БаЬак-Мезгор” Огёеге апй РоппПса1 ЬеКеге օք АрргеааОоп Ю воше регеопв Ггот Ше Агтешап Оюсеве տ Оегтапу) - (р. 138).

8. БреесЬ օք Шэ НоНпевБ Кагект I СаШоИсоз օք АН А плетам оп Ше оссаэюп օք 10էհ Аптуегеагу օք Ше ИаИопа] $1ги8§1е йи- ЫЬеПу т АгКакЬ, 8 РеЬгиагу 1998 (рр. 139- 141).

9. РопиПса1 С1геи1аг апё ատէոսճօո (Йг се1еЬгаНоп օք Но1у Լւէսւ՚ջւշտ օք ТЬапкввтод оп Ше оссааоп օք 10էհ Апшуегеагу օք Ше Ыаиопа1 Տէուջջ1օ Йзг 1лЬе«у ւո АгиакЬ оп 22Ш РеЬгиагу), 16 РеЬгиагу 1998 (р. 142).

10. Но1у ЫШг^у ш ЕйИлиасЫп йеШса1её էօ 10էհ Апшуегзагу օք Ше №ճօո&1 Տէուջջ16 Йг 1лЬейу ш АтакЬ, 22 РеЬгиагу 1998 (р. 143).'

11. №տ НоИпевз ш АйзакЬ, 19-20 РеЬгиагу 1998 (рр. 144-148).12. КАКЕКШ I САТНОПСОБ ОР АЬЬ АКМЕМАГО - Ргот Иеуу 2еа1апй... էօ

КагаЬа^Ь (РаШег1у աշտտՅջշ էօ Ше реор1е օք АЛзакЬ), 19 РеЬгиагу 1998 (рр. 149- 152).

13. КАКЕКВЧIСАТНОЫСОЗ ОР АЬЬ АКМЕРЛА^ - Огеа! ЬеШеп шей^Иопз апё ехЬоПайопБ (РаШег1у геЯесйопз էօ оиг реор1е), 25 РеЬгиагу 1998 (рр. 153-158).

14. КАКЕКТЫIСАТНОЫСОБ ОР АЬЬ АКМЕКГАИЗ - Ешапайоп օք Օօճ՚տ 1սոջժօա ւո Ше 1ւք<2 օք Агтешап реор1е (НотИу ш Ше СаШес1га1), 22 РеЬгиагу 1998 (рр. 159-162).

15. Раязше адаау օք Агтешап РайчагсЬ օք Сопз1апйпор1е, АгсЬЫзЬор Кагект Кагапй]уап, 10 МагсЬ 1998, “Տ. в&уюиг” Агтешап НоэрМ ւո 1տէՅոհս1 (р. 163).

16. ШЕКОМОИК АИБНЕИ ЗАГТОЗУАК. ատ ВеаШис1е АгсЬЫзЬор Кагект Кагапфуап, Агтешап РайагсЬ օք ՇօոտէՅոէւոօթԽ (Ыо^гарЬу) - (рр. 164-166).

17. НШКОМОМК АКБНАК КНАСНАТКУАМ - Рипега! օք ատ ВеаШийе РайагсЬ КагеЫп օք ՕօոտէՅոճոօբԽ, 15 МагсЬ 1998, Агтешап сете1егу ш БЫвЫу (1տէՅոես1) - (рр.167-168).

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р- Գ 2б1

18. БреесЬ օք №տ НоНпсвБ Кагекш I СаЛоНсов օք АН АгтетапБ օո Ле оссаяюп օք էհշ Гипсга! օք Ле Ые РаШагсЬ օք Соп51ап1тор1е Кагект Кагапс1)уап, 15 МагсЬ 1998 (рр. 169-170).

19. №տ НоНпезз’ЯотНу йеИуегес! ւո էհշ СаЛейга], 15 МагсЬ 1998, Տէ6«աւմ’տ Битку (рр. 171-172).

20. №տ НоНпею' ЬеПег էօ Сепега1 8есге1агу օք ШЕБСС) Ргес1епсо Мауог ге§агс1т§ Ле (Խշւտւօո օք ւհշ Тиг&вЬ воуеттеп! էօ сопусгЧ Տ. Масапиь Агтешап Мопая1егу (СургиБ) աէօ а Ьо(е1, 12 РеЬгиагу 1998 (р. 173).

21. №տ НоНпевв’ Те1е§гаш էօ Ес1\уагс1 БЬсуаг^паге ге^агсНп Ле аНетр! а§1апв1 հւտ Աքօ11 РеЬгиагу 1998 (р. 174).

КЕЫСЮ-РНГЬОЬОСЮАЬ

22. РАТК1АКСН НАСОР ЫАЬУАИ - НотПу օո ՏՏ. Уагйапапк - 1036 МаПуге \уЬо 8ауе Лей Աքշտ ւո Ле Сгса1 \*/аг (1гапч1аПоп 1тот С1а531са1 Агтешап Ьу Нгауг КЬасЬа1гуап) - (рр. 176-180).

23. САТНОГЛСОБ Б1МЕ(Ж ОР УЕКЕУАЫ - НопШу օո Ле ՐատշոէՅէւօո օք Ле Լօւ՜ճ ւո Ле Тетр1е{1гап$1аПоп Л от СЛавБюа] Агтешап Ьу Беасоп НгаМ Ре&ОБуап) - (рр. 181-184).

24. КАКЕЫ МАТЕУОБУАЫ - Оюсезез оГ А плета (հւտէօւ апй геаШу) - (рр. 185- 190).

25. М. Н. ШУАНШУАИ - Տբւտօւ1օտ օք XIV сетигу Агтсшап-Сеог^ап ге1айоп5 т Агтешап Աոջժօա օք СШаа (рр. 191-200).

26. УАКОАЛ АБШУАИ - ТЬе Агтешап Ратагс11а(е օք Сопз1апйпор1е ւո Ле շոճ օք XVIII апс! ւո Ле եշջտաոջ օք XIX сепишев (рр. 201-209).

27. НАБМЖ КАКАСиЬУАМ - Ькегагу сгШса! ууогкБ օք НгасЬ 2агйагуап (рр. 210- 214).

ЫТЕКАКУ

28. УОЬСЮУА АВКАНАМУАИ - Шехрепепсес! еШгапсе էօ Ле ՝л/Ьгг1роо1 օք Աքօ (рр. 215-224).

29. НШКОМСЖК ВАСЯАТ САЬБТАОТАИ - “Оп 1Ье шешогу օք а пвЫеоив шап” ОУогй օք шешогу ёеЛса!ес1 էօ 1а(е УегVаոժ Ме1копуап) - (рр. 225-226).

Ш ТНЕ МОТНЕК БЕЕ & ОЮСЕБЕв

30. №տ НоПпеББ У1Бксс1 уапоия ժւօօշտշտ ւո Агтеша ժսոոջ Сгеа1 Լշոէ (рр. 228-229).31. СЕУОКС НАКЦТУШЛО^ - Рсая! օք ՏՏ. Уагйапапк ւո Кеуогкуап Бепйпагу, 1?

РеЬгиагу 1998 (рр. 230-232).32. 8сЬо1аг1у Соп5егепсе “Агтешап СЬигсЬ т Ле икгаше” ւո Ьуоу, 21 РеЬгиагу 1998

(р.233).33. СЬигсЬ ри1рй: Ые’Л'в - ТЬе մօտշոթէւօո օք Но1у ЬишреБ се1еЬга!ес1 апй вегтопБ

йеЦуегеё ւո Ле СаЛеЛа1 апй о!Ьег сегетошеБ ւո Ле МоЛег Бее ւո РеЬгиагу-МагсЬ (рр. 234-244).

34. ШЕКОМОИК КНОКЕЫ НОУНАИМЗУАИ - ВЛИо^гарЬу օք “Е1сЬгшас1гт” шопЛ1у (1974-1983) - (рр. 245-257).

2б2 Р-Գ ԷՋՄԻԱԾԻՆ 1 9 9 8

“ЕТСНМ1А02ШЕ"

ОКСА№ ОРИСШЬ Б и БАЮТ-БШСЕ О’ЕТСНМЬАОХДОЕ РЕУКШК-МАКБ 1998

I.Кёс1асйоп“Е1 Гате շտէ утбаШ е” (рр. 3-7).

У Ш Т Е З Р О М П И С А Ь Е Б

2 МАК1АМ УАКТАМАМ. Ьа ргегшёге УЙке ропйбсак с1е ՏՏ Кагёкте 1ег, саЛоНсов йе էօստ 1շտ агтёшепБ ե 1а ргёЫигс агтётеппе ճ՚Տջյ-բէշ. 14-21 ]ап\чег 1998 (рр. 8-61).

3. Ье տօս1աԱ ձշ ՏՏ Кагёкте 1ег, саШоНсоБ йе էօստ 1շտ агтсшепз аи ргёБШет ճօ 1а гёриЬНяие агаЬе ё ’Ебур1е, МгМоЬашей Ноет МоиЬагак. 24 ]апУ1ег 1998 (р. 62).

4. МАМАМ УАКТАИШ'!. Ьа ргепйёге У15ке ропйПса1с ճշ ՏՏ Кагёкте 1ег, саЛоНсоБ йе էօստ Խտ аплёшепБ ծ 1а ргёМиге агшёшеппе й’А11ета§пе. 24]агтег-4 Гёупег 1998 (рр. 63-130).

5. Ьа ЬёпёсНсИоп շէ ГёНекайопз ёегкев ёе ՏՏ Кагёкте 1ег, с э Ш о Пс о б йе էօստ 1շտ агтёшепБ аи ргё1а1 ճօտ агтётепБ й’А11еша§пе, М§г Кагёкте Вексфап (рр. 131- 132).

6. 8ат1е Мевве еп 1а саЛёс1га1е ё ’ЕиЛгтнасЗгте е1 тевва^е роп1Шса1, 9 յՅւաօք 1998 (рр. 133-136).

ОРИСШЬ

7. РёНскаиопБ ротШсаЬз ե яие^иеэ регеоппаШёБ ճս ճւօշծտօ ё ’А11ета§пе. Кегшве йеБ п^аШ ев “Տէ-^ւ՚նձտ 1е Сгас1сих” , “Տէ БаЬак-Б! МезгоЬ” , а1гш զս՚սոօ Ьёпёё1с110п е! ГёНскаНопз ёсгкез (р. 138).

8. Ье шезБа^е йе ՏՏ Кагёкте 1ег, саЛоПсоБ с!е էօստ 1օտ агтёшепв ե ГоссаБюп с1и 10еапп1Уег8а1ге йе 1а 1ийе пайопаЬ НЬёга1е ё ’АпзакЬ, 8 Гёупег 1998 (рр. 139-141).

9. Бёсгё! е1 епсусНяие ропибса! абп с1е сё1ёЬгег ипе աօտտօ йе 1оиап{»е Ճյոտ ЮШев 1езёбИвев арозЮНяиев агтёшеппеБ ե Госсавюп ճս 1 Ое аптуегеаке йе 1а 1иИе па1юпа1е НЬёга1е й’АПБакЬ 1е 22 Гёупег 1998. 16 Гёупег 1998 (р. 142).

10. Мевве зо1еппе11е еп 1а са1Ьёс1га1е ё ’ЕйЬпиагте ձ Госсавюп ճս 10е апшуегеаке (1е 1а 1иНе паиопа1е НЬёга1е й’АПзакЬ, 1е 22 Гёупег 1998 (р. 143).

II.ՏՏ Кагёкте 1ег, саЛоНсоэ (1е էօստ Խտ агтётелБ аи №ջօւ՜ո 1-КагаЬа§Ь. 19-20 Гёупег 1998 (рр. 144-148).

12. ՏՏ КАКЕКПМЕ 1ЕК, САТНОЫСОБ БЕ ТОГО ЬЕБ АКМЕИШКв. “Ое 1а Моиуе11е-2ё1апс1е аи КагаЬайЬ”. Уоеих ра1егпе15 аи реир1е и’А^акЬ. 19 Гёупег 1998 (рр. 149-152).

13. ՏՏ КАКЕКИ'Ш 1ЕК, САГНОЫСОБ БЕ ТОГО ЬЕБ АКМЕШЕга. КесиеНв е1 ехЬоПайопв ёе 1а рёпойе Йе сагбше. МеБзаде ропиПса! ձ по^е реир1е. 25 Гёупег 1998 (рр. 153-158).

14.ՏՏ КАКЕКШЕ 1ЕК, САТН0Ы С08 ОЕ ТОШ ЬЕ5 АКМ ЕМ Ш ^. Ье гауоппетеШ ճս Коуаите ёе նւօս Ճյոտ 1а У1е ճս реир1е агтёшеп. НотёИе ргопопдёе Ճյոտ 1а сзЛё4гз1е сГЕюЬпйагте (рр. 159-162).

15. Бёсёв ճս райагсЬе ճօտ аппёп1спз ճօ ՇօոտէՅոճոօբԽ, Տ8 Кагёйпе Каշаոճ^^аո (р.163).

16. РЕКЕ АКСНЕИЕ ЗАНОЗЗИАИ. ВюйгарЫе ճս райагсЬе ճօտ алпёпхепБ ճօ Сопз1ап«пор1е, ՏԹ Кагёйпе Каշапճ^^ап (рр. 164-166).

17. РЕКЕ АК.СНАС КНАТСНАБК1АН. Ьев Гипёга111ез ճս ра^агсЬе ճօտ агтётепв ճօ

1 9 9 8 ԷՋՄԻԱԾԻՆ Р-Գ 2 б з

Շօոտէ8ոէաօբ1օ, Տ13 Кагёкте Кагамфап аи сше^ёге агтёшеп “МхсЬН ’ Ճ ШатЬи!. 15 шаге 1998 (рр. 167-168).

18. Ье աշտտՅջօ с!е ՏՏ Кагёкте 1ег, саШоНсоь с1с էօստ 1շտ агтёшепБ ե Госсавюп ёе 1а йегшеге опейоп е1 ճօտ ГипёгаШеа ճս ра1пагсЬе ճշտ агтёшепБ ճշ СопБ1апйпор1о, БВ Кагёкте Кахаг^зп. 15 таге 1998 (рр. 169-170).

19. НотёНе ճօ ՏՏ Кагёкте 1ег, сайюНсоБ ճշ էօստ 1օտ агтёшепБ сп 1а са(Ь&1га1е ճ՚ՄՐօհաւՅճշւոշ, 1с дппапсЬе ճշ Г“ёсопоше” . 15 тзге 1998 (рр. 171-172).

20. Լյ кОге^е ՏՏ Кагёкте 1ег, саИюПсоБ ճօ էօստ 1օտ згтёшепБ зи ճՄօշէօա §спёга1 ճն ГШ ЕБСО, Мг Рг&16пко Мзуог зи տսյօէ ճշ 1а ճёс տ оп ԱԱօԱօ ճշ ИапвЙгтег Гё^Нве-топаБ^ге հւտէօոզսօ Տէ-Маваг еп Ьб1е1 ճօ 1з рзп ճօտ аиЮгкёв էսպսշտ ճօ СЬурге. 12 Гёупег 1998 (р. 173).

21. Լօ 1ё1ё{>гзтте ճօ ՏՏ Кагёкте 1сг, сз1ЬоНсоб Ճօ էօստ 1օտ агтёшепБ ե Мг Еճоизгճ СЬеуегпзиё й Госсзбюп Ճօ ГаПегПа! ргоуояиё сотге се1ш-а. 11 Гёупег 1998 (р. 174).

РШЬОШ-КЕЫСШиХ

22. РАТК1АКСНЕ НАСОР ЫАЫАК Տշոոօո. Լօտ 1036 §ёпёгзих шзПуге ЮтЬёБ 1оге ճօ 1а ^ ո ճ օ Ьа1аШе տտւոէօ ճօ “УаПзпзпк”. ТЫисйоп ճշ Гзгтёшеп с1аББ1яие рзг 1е с1егс НгзТг КЬз1е1^пап (рр. 176-180).

23. САТН0ЫС08 БМЕСЖ Э ’ЕКЕУАМ. Տօոոօո. Ь’сШгёе ճս Շհոտէ Ճյոտ 1е Ютр1е ճօ 1ёгиБз1еш 1е 40с յօսո Тпиксйоп ճօ Гзгтёшеп շհտտւզսն рзг 1е ճւտշոյ №տոճ Вёճгоտտ зո (рр. 181-184).

24. КАКЕ1Ч МАТЕУ0851АМ. Լշտ ргёЫигсБ агтёшеппеБ. №տէօււ՜օ е1 зеШзШё. Е Ы е (рр. 185-190).

25. М.Н. ОШУАНШОЛАИ. ՐտտտՅջօտ ճշտ гекиопБ агшёпо-вёогеюппеБ ճս 14е տւծշԽ ճա՜Յոէ 1՚ճսէ агтёшеп ճօ СЩае. Տէսճօ (рр. 191-200).

26. УАКТАН АСНОЛАИ. Ье ра1лагса1 агтёшеп ճе ՇօոտէՅոէւոօրԽ ե 1а Йп ճս 18е Б1бе1е.е1тШеи ճս 19с Б1ёс1е. Е Ы е (рр. 201-209).

27. НА8М1К КАКАКОиЫАИ. Լօտ օոեզսօտ Ни&шга ճշ НгаЮЬ 2аПапап. ЕШ<1е (рр. 210-214).

ЫТТЕКА1КЕ

28. УОЬОТ1А АВКАНАМ1АЫ. Рл.тёе техрёптеШёе Ճյոտ 1а У1е тоиуетеШёе... (рр. 215-224)

29. РЕКЕ РАККАО КАЬОи8Т1А1\ . “Ьа шёшоте ճսյստէօ” . МеББа^е еп 1а шёшоие ճօ . Мг УегуапЙ Мс1кошап, ճёсёճё ргётзШгётеШ (рр. 225-226).

А и 8Т-81ЕСЕ ЕТ ОАИБ ЬЕБ ШОСЕЗЕв

30. նսոաէ 1з сагёте, ՏՏ Кзгёкте 1ег, ՇՅէհօԱօօտ ճօ էօստ 1сб згтёшепБ а такё 1շտ ճւքք օոէտ ճւօշձտօտ (рр. 228-229).

31. КЕУОКК НАКОЦПОШ1АМ. Ьз Го է о ճշ Տէ-Узпзпзпк зи соНё^е геИреих Кёуогйап. 19 Гёупег 1998 (рр. 230-232).

32. Ьз сопГёгепсе Нкёпйге Т Е в Н » агшёшеппе еп Цкгаше” ճշ Ьеуоу. 21 Гёупег 1998 (р. 233).

33. Г)1УегееБ шГогтзйопв есс1ёБ1аБияиеБ. Օշտօորէւօո ճօտ ճ քքё сոէеտ աօտտօտ, ЬотёПеБ, сёкЬгзйопз е! сёгётотсБ зих աօւտ ճշ Гёупег-тзге 1998 (рр. 234-244).

34. РЕКЕ КНОКЕЫЕ НОУАМ881АМ. ВМюггарЫе ճս тепвие! “ЕйЬпйаипе” . 1974- 1983 (рр. 245-257).

Խ Մ Բ Ա Գ Ի Ր ' ԲԱԳՐԱՏ ԱԲԵՂԱ ԳԱԼՍՏՅԱՆ

ԽՄԲԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ՀԱՍՑԵՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ, ԷՋՄԻԱԾԻՆ

«ԷՋՄԻԱԾԻՆ» ԱՄՍԱԳՐԻ ԽՄԲԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆРеспублика Армения, Эчмиадзин. Редакция журнала «Эчмиадзин».

Кёёасйоп йе 1а геуие «ЕкЬпйаёгте», ЕюЬпйасЫпе. Алпёше. ԳԱՍԻՉ' 77764

ՄԱՅՐ ԱԹՈՌ Ս. ԷՋՄԻԱԾՆԻ ՏՊԱՐԱՆ