Орал Өңiрi №32

Наурыз мейрамына арналған Орал қаласында өтетін шаралар

іс-шаралар атауы Мерзімі Өтетін орны«Армысың, әз-Наурыз» ауданаралық «Аймақтар аламаны» 18-21 наурыз Орталық алаңдар

«Қош келдің, құтты жылым!» театрландырылған қойылымы

21 наурызсағат 11.00

Орал қ.,С.Датұлы алаңы

Үстел теннисінен қала біріншілігі 19-30 наурыз Үстел теннисі спорт залы

Ұлттық ойын түрлерінен спорттық жарыстар(қазақша күрес, арқан тартыс, қол күресі,гір тасын көтеру және т.б.)

20-21 наурыз Орал қаласының орталық алаңдары

«Наурыз - думан, наурыз - той» әңгіме сағаты және «Наурыз» д/ф 21 наурыз "Гагарин"

кинотеатры«Ұлыстың Ұлы күні - Наурыз мейрамы!» ашық құттықтаулар 21-22 наурыз Облыстық радио

«Қош келдің, құтты жылым!» мерекелік концерт 22 наурыз

Жастар шығармашылығы орталығы

«Қош келдің, Наурыз!» 22 наурыз сағат 11.00

Орал теміржол алаңы

"Жасыл жапырақты күз" мистикалық премьера 22-23 наурыз Қазақ драма театры

Наурызға дайындық ойдағыдайОблыстық ішкі саясат басқармасы және мәдениет саласының

басшылары облыстың Наурыз мерекесіне дайындығы жөнінде БАҚ өкілдерімен баспасөз мәслихатын өткізді.

- 2009 жылдан бастап әз-Наурыз-ды наурыз айының 21, 22, 23 күндері, яғни бұрынғыдай бір күн емес, үш күн қатарынан мерекелейтін болдық. Ұлыстың ұлы күнін мерекелеу сан-дық жағынан ғана емес, сапалық тұр-ғыдан жаңа тұрпатқа ие болды. Түркі халықтарының ортақ мерекесі Қазақ-станда тұратын 140 этностың ортақ көктем, еңбек пен бірлік мейрамына айналды, - деді облыстық ішкі саясат басқармасының басшысы Айгүл Есе-кенова. Оның айтуынша, мерекеге ар-налған түрлі мәдени, спорттық шара-лар күллі еліміз бойынша наурыздың 21-і күні жергілікті сағат 11.00-де бір ме-зетте басталады.

Орал қалалық мәдениет бөлімінің басшысы Сайран Дүйсентегінің айтуын-ша, биыл Наурызды тойлауға, қаланы

мерекелік безендіруге қалалық бюд-жеттен 4,5 млн. теңге бөлінген. Шаһар-дағы мереке С.Датұлы атындағы алаңнан театрландырылған мерекелік бағдар-ламамен басталады. Алаңға 12 киіз үй тігіліп, ұлттық салт-дәстүрден көріністер көрсетіледі. Мереке қалалық демалыс саябағында, «Жастар» шығармашылық орталығында (мерекелік іс-шаралар кестесі газетте берілген) жалғасады. Наурыз қарсаңында бастау алған қайы-рымдылық шаралары шеңберінде кә-сіпорындар мүмкіндігі шектеулі жан-дарды мерекемен құттықтап, азық-түлік пакеттерін тарту етеді.

Облыс аумағындағы барлық аудан-дарда, ауылдық округтерде Наурыз ме-рекесі тойланады.

Гүлбаршын ДЫБЫСҚАЛИҚЫЗЫ,«Орал өңірі»

ОБЛЫСТЫҚ ҚОҒАМдЫҚ-САЯСИ гАзЕТ

www.zhaikpress.kz

Газет 1918 жылғы 17 қарашадан шығып келеді. 1968 жылы "Құрмет Белгісі" орденімен марапатталған [email protected]

Орал өңіріМЕРЕКЕ

ТАҒЗЫМ

Ұзақ күйшігеқұрмет

Қош келдің,әз-Наурыз! 12

17

Дүниедегі күллі тіршілік атаулының оянып, жан бітер кезі көктем мере-кесі – әз-Наурызбен баршаңызды шын жүректен құттықтаймын!

Қай халықта да Жаңа жылдан әр кез жақсылық күтіп, ақ тілекпен қарсы алатын жақсы дәстүр қалыптасқан.

Көк тынысын тыңдап, жердің тамырын басқан, тұрмыс-тіршілігін Табиғат-Анамен тығыз байланыстырған ата-бабамыз жыл басы Наурызды жаңару мен жасампаздықтың бастауы, ырыс-ынтымақтың арқауы деп ардақ тұтқан.

Сондықтан да ықылым заманнан халқымыз қыстан аман шығып, қара жер-ге аяқ басқан осы күні бір-бірімен құшақ айқастыра көріседі.

Елбасы атап көрсеткеніндей, басты байлығымыз – береке-бірлігі жарасқан халқымыз.

Қазақстан барлық этностардың өзіндік жарқын болмысы мен бекем бір-лігі арасындағы үйлесімділікті сақтап, әлеуметтік-экономикалық дамуды нығайта отырып, қарыштап алға басып келеді.

Еңсесі биік елдіктің, іргесі сөгілмес бірлік пен ынтымақтың мере- кесі – Ұлыстың ұлы күні құтты болсын!

Әр шаңыраққа шаттық пен бақ-береке тілеймін, ойға алған барлық арман-мақсаттарыңыз жүзеге ассын!

Игі тілекпен,Батыс Қазақстан облысының әкімі Нұрлан НОҒАЕВ

Құрметті батысқазақстандықтар!

Бейсенбі,20 наурыз 2014 жыл

№32 (19951)

Төрлет, әз-Наурыз!

АҚПАРАТБейсенбі, 20 наурыз 2014 жыл

[email protected]

P Таяуда Талдықорған қаласында 1998 жылы туылған және одан кіші жасөспірімдер арасындағы индорхоккейден өткен ел чемпионатына облыс атынан қатысқан №1 БЖСМ қыздар ко-мандасы табысты оралды.

Еліміздің өзге өңірлерінен келген командалардың біразын жеңген батысқазақстандық қыздар 3-орынға ие болды. Ал ко-манда мүшесі Дильназ Хайрушева «Үздік шабуылшы» атанды.

P Орал газ, мұнай және салалық технологиялар колледжі- нің акт залында «Дін және жастар» тақырыбы аясында жастар-мен кездесу өтті.

Мақсаты – халықтар достығын, діни салауаттылықты уағыз- дау, діни экстремизмнің алдын алу жөнінде үгіт-насихат жүргізу. Аталмыш партия Төраға-

сының бірінші орын-басары Бауыржан Бәй-

бек жиында жасаған баяндама-сында: «Өткен жылы қоғамдық қабылдауларға 800 мың адам өтінішпен келді, азаматтарды жеке қабылдау тәжірибесін мем- лекеттік органдардың бірінші басшылары да қолдайды. Мы- салы, 2013 жылы Үкіметтің дең-гейінде министрлердің 700-ден астам адамды қамтыған 60 қа-былдауы өтті. Дәл осындай жұ-мыстар облыстық және аудан- дық деңгейлерде де сәтті ұйым-дастырылды. Тұғырнаманың 75 пайыздық көрсеткіші нақты жә- не халық таразылай алатын көр-сеткіштерге бағытталған, – деп атап өтті.

Бауыржан Бәйбек әлеумет-тік сауалнамалардың еліміздегі жастардың 70 пайызы «Мемле- кеттік жастар саясаты тұжырым-дамасы» атты құжаттың бар еке- нін білмейтінін көрсеткенін айт- ты. «Қазақстан – 2050» страте-гиясында Елбасы негізгі екпін-ді жастарға берді. Өйткені бұл бағдарламаны іске асыратын да жастар. Сондықтан жастармен жұмыс жасау біздің ықпалдас-тығымыздың ең негізгі бөлігі болуға тиіс. Мемлекет басшы-сы осыдан екі жыл бұрын өткен «Жас Отан» сиезінде ҚР Білім және ғылым министрлігіне осы жұмысты қолға алуды тапсырған болатын. Алайда партия жүргіз-ген зерттеулер осы саладағы жұмыстың әлі күнге дейін дұрыс жүргізілмей отырғанын көрсет-ті», – деді ол. Оның айтуынша, мем-лекет Еңбек министрлігі арқылы жастарға арналған әлеуметтік жо-баларға, соның ішінде «Жастар тәжірибесі» жобасына 2,3 млрд. теңге бөледі. Алайда жастардың жартысынан көбі бұл жоба тура-лы естімеген де. Ал тәжірибеден өткен жастардың тек 20 пайызы ғана жұмысқа орналасқан.

«Бүгінде «Нұр Отан» партия-сы орталықтан әр елді мекенге дейінгі деңгейде жұмыс жүр-гізу жүйесіне көшті. Бұл жолда әрбір адамның мүддесі назар-сыз қалмайтын болады. Біз қо-ғамның түрлі әлеуметтік топта- рын қамтитын 12 ірі жобаны іске қостық. «Мықты бизнес – мық-ты мемлекет», «Жастар Отанға», «Сәтті қадам», «Ауыл» және бас- қа да жобалар өз жемісін беру-де. Мәселен, партия Көшбасшы- сының мүгедектерді белсенді әлеуметтік өмірге тарту жөнін-дегі тапсырмасын орындау ба-рысында «Кедергісіз келешек» жобасы жүзеге асырылуда. Осы

Кеше ҚР Премьер-министрі Серік Ахметовтің төр-ағалығымен өткен Үкімет отырысында «Нұр Отан» партиясы сайлауалды тұғырнамасының 2013 жылдың қорытындысы бойынша орындалу барысы қаралды. Жиынға облыс әкімі Нұрлан Ноғаев селекторлық жүйе- де қатысып отырды.

жоба аясында бүгінде екі мыңнан астам мүмкіндігі шектеулі адам жұмысқа тұрғызылды. Жыл со-ңына дейін тағы төрт мыңға жуық мүгедек адамды жұмыспен қам- ту жоспарланған», – деді Б.Бәй- бек баяндамасында.

Экономика және бюджеттік жоспарлау министрі Ерболат Досаев өткен жылы Тұғырна- маның экономикалық бөлігінің орындалу барысы туралы хабар-лады. Ол ЖІӨ өсімі былтыр жан басына шаққанда 13 мың АҚШ долларын құрағанын, 2013 жылы халықтың нақты табысы-ның оның алдындағы жылмен салыстырғанда 3 пайызға, еңбек- ақының 1,6 пайызға өскенін, жұ- мыссыздық деңгейінің 5,2 пайыз-ды құрағанын айтты. Бұл мәселе бойынша біздің облыстың әкімі де сөйледі.

– Даму мүмкіндігі шектеулі ба-лалардың 83 пайызы оқу бағдар-ламаларымен, 56 пайызы инклю-зивті оқытумен қамтылды. Үйден оқытылатын 232 бала компью-термен қамтылды. Үш ауысым-мен оқыту толығымен жойыл- ды. Екі мектепті күрделі жөндеу-ден өткізу, 4 мектепті жаңадан салу арқылы апатты жағдайдағы мектептердің мәселесі шешіле-ді. «Болашақ» бағдарламасымен білім саласының 16 қызметке-рі шетелде машықтанудан өтті. Сондай-ақ 22 дәрігер оқып кел- се, оның ішінде 16 маман Оң-түстік Корея және Израильда тағылымдамадан өтті. Былтыр- ғы жоспарлар ойдағыдай іске асты. Үш емхана, 5 амбулатория салынды. Еңбек өнімділігі жан басына шаққанда 32 мың АҚШ долларын құрады. Шетел инвес- тициялары 33 пайызға артты. Жұмыссыздық деңгейі 5,1 пайыз- ды құрады. Атаулы әлеумет- тік көмек алатын азаматтардың саны 33 пайызға кеміді. Халық- тың 22 пайызы спортпен шұғыл- данады. Былтыр облыста 247 мың шаршы метр тұрғын үй іс- ке қосылды. Соның ішінде «Қол-жетімді баспана» бағдарламасы бойынша 51 мың шаршы метр баспана пайдалануға берілді. Өт- кен жылы да халықты сапалы ауыз сумен, көгілдір отынмен қамту бағытында бірқатар жоба-лар іске асты. Соның нәтижесін-де облыс тұрғындарының 86,7 па- йызы табиғи газды пайдалану-ға қол жеткізсе, 84,6 пайызы орталық сумен қамту жүйесіне қосылды. 90-нан астам этнос өкілдері мекен еткен облыста тұрақтылық пен келісімді сақ- тауда Қазақстан халқы БҚО ас-самблеясы жемісті жұмыс жа-

сауда. Салалық бағдарламалар тиімді жүзеге асуда. Бұл «Нұр Отан» партиясының сайлауалды тұғырнамасының сапалы орын-далуына кепілдік береді, – деді өңір басшысы Нұрлан Ноғаев.

Одан кейін Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Тама-

«Жастардың 70 пайызы

Гүлбаршын ӘЖІГЕРЕЕВА,«Орал өңірі»

«МеМлекеТТік жАсТАР сАясАТы ТұжыРыМдАМАсы» АТТы ҚұжАТТың БАР екенін БілМейді»

ра Дүйсенова Үкіметтің 2011 жыл-дан бері «Жұмыспен қамтудың жол картасын» жүзеге асырып жатқанын, осы кезеңде бағдар- лама 267 мың адамды қамтып, 157 мың адамның жұмысқа ор- наластырылғанын атап өтті. Сөз кезегін алған ҚР Білім және ғы-лым министрі Аслан Сәрінжіпов 2013 жылы колледж түлектері- нің жұмысқа орналасуы 70,5 па-йызды құрағанын хабарлады.

ҚР Өңірлік даму министрі Бо-лат Жәмішев «Қолжетімді бас- пана – 2020» мемлекеттік бағ-дарламасын жүзеге асырудағы ашықтықты арттыру бойынша тиісті шаралар қабылдауды ұсын- ды. «Жүргізілген жұмыстарға қа- рамастан, бағдарламаның ашық- тығын жоғарылату бойынша қо-сымша шараларды қабылдауды қажет деп санаймыз. Бірінші ке- зекте әкімдіктермен бірлесе бағ- дарламаның ережесін түсінді- ру бойынша халықпен тұрақты жұмысты реттеу керек. Бұл мә-селелер бойынша кейбір аяқ-талмаған шаралар бар», – деді министр.

Оның пайымынша, бағдарла-мада қарастырылған ережелер мен тәртіптерді ұдайы жетілді- ріп, іріктеу керек.

«Әлеуметтік елеулі мәселе-лерді шешу Үкіметтің, Парла-мент Мәжілісіндегі партиялық фракцияның және партияның барлық құрылымдарының бір-лескен жұмысының негізі болып табылады. «Нұротандық» депутат-тар Үкіметпен бірлесіп, өзара же-місті іс-қимыл жүргізе отырып, өздерінің заң шығарушылық қыз- метінде үнемі сайлауалды тұ-ғырнама ережелеріне арқа сү-йейді», – деп мәлімдеді ҚР Пар-ламенті Мәжілісіндегі «Нұр Отан» партиясы фракциясы жетекші-сінің бірінші орынбасары Сер- гей Дьяченко.

«Бізге көкейкесті тапсырма-лар беріп отыратын Мемлекет басшысы, әсіресе, «Нұр Отан» партиясының соңғы сиезінде ал- дымызға үлкен міндеттер қой-ды. Біз бұл жауапкершілікті сезі-нуіміз және осы тапсырмалар- ды орындауға байыппен қара-уымыз керек», – деді жиынды қоры-тындылай келе Серік Ахметов.

Үкімет басшысы орталық жә-не жергілікті атқарушы органдар-ға тұғырнаманың көкейкестілігі жөнінде «Нұр Отан» партия- сы аппаратына бір ай мерзім ішінде ұсыныс енгізуді, сондай-ақ оны сараптау мен жүзеге асы-ру бойынша жұмыстарды жал-ғастыруды тапсырды.

Нұрлыбек РАХМАНОВ,«Орал өңірі»

Табиғат-ананы қайта жасартып, жаңғыртып келген Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мейрамы баршаңызға құтты болсын, отбасыларыңыз-ға амандық, қуаныш, ырыс пен құт-береке әкелсін!

Ізгі тілекпен, Мырзағали МҰХАМБЕТОВ, облыстық ардагерлер ұйымы

Кеңесінің төрағасы

Қымбаттыардагерлер!

1993 жылы туған жеріне ора- лып, Жайық жұртшылығын әнімен тамсандырып жүрген, бүгінде Ас- тана сахнасында еңбек ететін Ж.Жұлқаш пен И.Жантулин, К.Бай-сейітова атындағы Астана опера театрының әншісі А.Қапанова, өт- кен жылғы «Қазақстан дауысы» жобасына қатысып, өзінің мықты-лығын көрсеткен А.Айтқалиева сияқты шәкірттер тәрбиелеген Ж.Рахимова – БҚМУ-дың доценті.

– Мерейлі тойыма байланысты қабылдап, сый-сияпат жасап, үл- кен құрмет көрсеткен облыс әкі-мі Нұрлан Асқарұлына алғысым шексіз. Әкім облыстағы өнер ие-лерінің қандай жетістіктері мен

Әкім әншіге ҚұРМеТ көРсеТТі

Ұлдай ҚАБОШҚЫЗЫ,«Орал өңірі»

Кеше облыс әкімі Нұрлан Ноғаев Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі, Ғ.Құрманғалиев атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік филармониясының әншісі Жұмағаным Рахи-мованы 60 жасқа толуына орай қабылдады.

қиындықтары барын сұрап, облыс мәдениетін дамыту жолындағы ойларымен бөлісті. Нұрлан Асқар-ұлы жақында Астана қаласында болғанын, онда облыстың жалпы даму жетістіктері мол екені тура-лы айтылғанын тілге тиек етті. Мен өз тарапымнан Оралда вокал мек-тебін ашқым келетінін, талант- ты жастарға қолдау керектігін айт-тым. Бұл қабылдау маған шабыт берді, болашақтағы еңбегімнің жемісті боларына сенемін, – деді саналы өмірін сахнаға арнап келе жатқан әнші. Қазақ әндеріне қоса әлемдік классиканың інжу-мар-жанын теріп шырқайтын әншінің репертуарында 200-ден астам шы-ғарма бар.

Суретті түсірген Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ

Бейсенбі, 20 наурыз 2014 жыл3

[email protected]

ҚоғАМ

“Қазгидромет” РМК “Ба- тыс Қазақстан гидрометео-рология орталығының” мә-ліметіне қарағанда, 20 нау-рыз күні Орал қаласында және облыс аумағының кей жерлерінде жауын-шашын, тұман, көктайғақ болады. Оң-түстік-батыстан соққан жел- дің жылдамдығы секундына 15-20 м/с-ға дейін күшейеді.

Ұжым басшылары, әсіресе, қалыпты тіршілікті қамтамасыз ететін коммуналдық мекемелер-дің жетекшілері, электр және байланыс желілерінің барынша тұрақты жұмыс жасауын қам-тамасыз етуі шарт.

Білім беру саласы қызмет-керлері қолайсыз ауа-райына байланысты өз ұжымдарында қауіпсіздік шараларын түсінді-руі шарт.

Төтенше жағдайлар орын алған кезде Орал қаласы, Дос-тық даңғылы, 215 мекенжайы бойынша немесе 53-60-91, 54-52-25 телефондары арқылы Орал қалалық ТЖАК КДС ке- зекші диспетчеріне хабарлау керек.

Жауын-шашын, көктайғақ!

БҚО кардиологиялық орта-лығында биыл жыл басынан бері 35 науқастың жүрегіне ота жасалды.

Аталмыш аурухананың кар- диохирургі Руслан Аюповтың айтуынша, соның ішінде 25 адамға коронарлық шунттау жасалды. Сондай-ақ 10 адам- ның қан тамырлары кеселі алынды. Ота жасау кезінде өміріне үлкен қауіп төнуі мүм-кін болған науқастар Астана қаласындағы Ұлттық ғылыми кардиологиялық орталыққа жі-беріледі.

2013 жылы БҚО кардиоло-гиялық орталығында жүрекке барлығы 148 ота жасалса, со-ның 104-і жоспарлы, ал 44 ем-делуші шұғыл жатқызылды. Қан тамырлары аурулары бойын-ша 74 ота жасалды. Бір жылда жүрек сырқаты бар 931 адам қабылданды. Бұл ретте, әсіре-се, жүкті әйелдерге ерекше кө- ңіл бөлінеді.

Жүрекке 35 ота

Өз тілшілеріміз

«Қауіп бар, дайындық та олқы емес»дейді оБлысТыҚ ТөТенше жАғдАйлАР

деПАРТАМенТінің БАсшысы ҚАдыР БисеМБАев

Жиынды жүргізген об-лыс әкімі баспасөз қызметінің бас мама-

ны Дәулеткерей Құсайынов БАҚ өкілдерін ең алдымен облыс әкі- мінің осы аптадағы жұмыс кес-тесімен таныстырды.

Қадыр Уапұлының мәлім етке- ніндей, облыс көлемінде 200-ге жуық өзен-көл бар. Солар- дың арасында Жайық, Қараөзен мен Сарыөзенде судың мөлше- рі қалыптағыдан жоғары бола- ды деп күтілуде.

– Шаған, 2-Шежін және Қара-өзенде су белгіленген мөлшерден жоғарырақ көтерілуі мүмкін, - де- ді ол. – Қала аумағында Жайық өзенінің тәулігіне +1 см-ға көте- рілуі байқалады. Қалған өзендер әзірге мұз құрсауында. Болжам бойынша Деркөл, Шаған өзенде-рі 20-28 наурызда, Жайық өзені 8-13 сәуірде мұздан ашылмақ. Тасқын судың ең биік шегіне жетуі Шаған, Деркөл, 2-Шежін және Шыңғырлау өзендерінде

28 наурыздан бастап сәуірдің 4-10-ы аралығында болмақ. Қа- зіргі таңда тасқын судың ал- дын алу үшін кешенді шаралар жүзеге асырылуда. Төтенше жағ- дайларға арналған қорда бар- лығы 511,9 млн. теңге тұр. Су тасқынына қарсы алғашқы ке- зекте атқарылатын шараларға 152 млн. теңге қарастырылды. Қа- жетті материалдық және техни-калық ресурстар да жеткілікті мөлшерде жасақталды. Атап айт-сақ, жанар-жағармай қоры – 158,5 тонна, 114 мың дана қапшық және 6000 тонна инертті материалдар әзірленді. Қапшықтар мен инерт-ті материалдар және сусорғылар алу жұмысы әлі де жалғасуда. Сондай-ақ мұз жарғыштар брига-дасын, тікұшақ қатынасын жә- не суды бақылау бекетіндегі мо- ниторингті қамтамасыз ету үшін қаржы қаралды. Облыс және ау-дан орталықтарында қар шыға- ру және арық тазалау жұмыста- ры үздіксіз жүргізілуде. Күні бү- гінге дейін 232000 текше метр қар шығарылып, 19567 текше метр су сорылды.

Көрші Ресейдегі Саратов жә-

не Орынбор облысындағы әріп- тестерімізбен су деңгейі жөнін- де үздіксіз хабар алмасып тұр- мыз. Сондай-ақ республикалық және жергілікті маңыздағы жол- дардың қауіпті аумақтары анық-талып, ол жерлерге қажетті ма-териалдар жеткізілді. Қауіпті ке- зеңде аталған орындарда тәу- лік бойы кезекшілік ұйымдасты-рылмақ. Бүгінгі таңда республи-калық маңызы бар жолдарға 43 бірлік техника, 4 тонна бензин және 4500 тонна инертті мате- риал, ал жергілікті маңызы бар жолдар бойынша 86 бірлік тех-ника, 12,4 тонна бензин, 41,7 тонна дизельді отын, 1625 тон-на инертті материал, 1240 дана қапшық дайындалды. Облыс әкімдігінің қорында 75 жинал-малы керует, 938 ұйқы қапшы-ғы және ыдыс-аяқтар бар. Сон- дай-ақ ТЖД қорында 20 шатыр, 7 электр генераторы, 2 дәнекер- леу құрылғысы, 7 дана жылы киім, 27 ұйқы қапшығы, 10 бензоагре-гат, тросс, префаратор және бен- зинарасы дайын тұр. Облыс бо-йынша су тасқынына қарсы шараға барлығы 1905 адам, 695 бірлік тех- ника және 36 жүзу құралдары тартылмақ. 12 наурыздан бастап жедел топ облыс орталығындағы қауіпті жерлерді қадағалауда. 16 наурыздан ТЖД дағдарыс ор-

талығында тәулік бойы кезекшілік ұйымдастырылуда.

Қазіргі таңда саяжайларда 2500 отбасы тұрады, департа-мент қызметкерлері аяқтай жү- ріп, олардың толық тізімін жа-сақтады. Облыс және аудан орта-лықтарында эвакуациялық бе- кеттер құрылуда. Мысалы, қазір-дің өзінде Орал қаласында 1200 адамға арналған 8 эвакуация- лық бекет дайын тұр. Тұрғындар- ға су тасқыны кезінде қалай әре- кет ету қажеттігі және көмек бе-кетінің қай жерде орналасқанды-ғы жөнінде айтылып, қауіпсіз- дік шаралары түсіндірілуде. Мұз жару жұмысына «Азимут Энер-джи Сервисез» АҚ-дан үш жар- ғыш бригадасы мен «Евро Азия Эйр» АҚ-ның бір тікұшағы тартыл- мақ, – деген Қадыр Уапұлы сол күні мұз жару жұмысын бастау мақсатында екі топтың бірі Рыб-цехқа, екіншісі Тасқала ауданына аттанғанын айтты.

Жиын барысында су тасқыны- ның алдын алу шаралары бойын-ша БАҚ өкілдері тарапынан бір-қатар сұрақтар қойылып, оған тиісті жауаптар қайтарылды.

Келесі басқосу 26 наурызда облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының бастығы Марат Оңғарбековтің қатысуымен өтпек.

Суреттерді түсірген Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ

Ақжайық ауданында жат діни ағымдардан тұрғындар-ды қорғау жөнінде «Таным» орталығын құру туралы баста-ма көтерілді.

Осыған байланысты тұрғын- дар, қоғамдық ұйымдар өкіл-дері бас қосты. Басқосуда ҚР Азаматтық кодексіне, тиісті заң- дарға, сондай-ақ өзінің жар-ғысына сай қызмет ететін ор- талықтың мақсат-мүддесі жай- лы кең әңгімеленді. «Таным- ның» құжаттары мемлекеттік тіркеуге ұсынылды.

Жат ағымдардан қорғамақ

Сейсенбіде «Қазақстан-Орал» телеарнасында облыстық төтенше жағдайлар департаментінің басшысы Қадыр Бисембаевтың қатысуымен баспасөз мәслихаты өтті. Жиында облыстың су тасқынына дайындығы жайын-да сөз болды.

Айша ӨТЕБӘЛІ,«Орал өңірі»

Аудан әкімі Мұрат Мұ-қаев, аудандық мәсли- хат депутаттары қатыс-

қан жиынды «Нұр Отан» партиясы аудандық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Мереке Қай- даров жүргізіп отырды. Аудандық партия фракциясының отыры-сында жергілікті атқарушы ор-ган өкілі, аудандық кәсіпкерлік, ауыл шаруашылығы және вете-ринария бөлімінің басшысы Аб-

Қуатты техникалар қажет«Нұр Отан» партиясы аудандық филиалы фракция-

сының отырысында партияның 2011 жылғы ХІV съезін-де қабылданған сайлауалды тұғырнамасының ауданда орындалу барысы қаралып, талқыланды.

зал Қаратаевтың хабарламасы тыңдалды. Хабарламада айтыл-ғанындай, биыл аудан бойынша 6 мың гектар жерге егін егіледі деп жоспарланса, соның 4 мың гекта-рына «Қайрат» ЖШС егін салады, қалған 2 мың гектарына облыс- тық ауыл шаруашылығы бас- қармасы екпелі шөп егуді ұсын-ған. Аталған бөлім басшысы ау-дан орталығындағы канал және магистральды канал бойларынан

Жәнібек колледжі мен Тау ауы-лы бағбандарының бақша салуға дайындық үстінде екендігін мә- лім етті. Сол сияқты Талов, Жақ-сыбай ауылдарының бағбандары да Бобров су қоймасы мен Сары өзен жанынан көкөніс егуге қам жасауда. Жиында, сондай-ақ ау-данда мал тұқымын асылданды-ру мақсатында биылдың өзінде аталық бұқаларды алуға ниет біл-дірген шаруа қожалықтарының саны 120-ға жетіп, 241 бас аталық бұқаға сұраныс берілгені, ол 6200 бас аналық малды қамтитыны ай-тылды. Бұл – аудандағы аналық малдың 60 пайызы асыл тұқымға айналады деген сөз.

Аудандық партия фракция-

сының отырысында тыңдалған мәселені депутаттар талдап, тал- қылай келе, ауылдағы магист-ралды каналдар мен тоғандарды тазарту үшін қуатты да күрделі техникалар болғанда ғана аудан-да бау-бақша салу жұмысының пәрменді жүретінін, сондықтан бұл мәселені тиісті жоғары ор- гандардың алдына қоюды аудан- дық партия филиалына жүктеді. Жиында «Нұр Отан» партиясы аудандық филиалының төраға- сы, аудан әкімі Мұрат Мұқаев сөз сөйлеп, партия фракциясын-да қаралып, талқыланған мәсе- лелердің аяқсыз қалмайтынын, осындай жиындардың алдағы уақытта жоспарға сай өткізіліп тұратындығын айтты.

Нұрымбек ЖАПАҚОВ,Жәнібек ауданы


[email protected]

дАлА-ҚАлА

Дөңгелек үстелді Сырым ауданы әкімінің орын-басары Ә.Жоламанов кі-

ріспе сөзбен ашып, жүргізіп отыр-ды.

Мегажобаның басты мақсаты халықтар арасындағы достық, бір-лікті нығайту және «Мәңгілік ел» идеясының болашаққа даңғыл жол екендігіне тоқталған аудан әкімі-нің орынбасары Әділ Тауфикұлы сөзді қонақтарды бастап келген Қаратөбе ауданы әкімінің орынба-сары Сатқан Өмірзақовқа берді.

– Сырым еліне құрамында 70-ке жуық адамы бар делегация келіп отырса, олардың арасында өнер мен спорт саласының, түрлі қоғамдық ұйымдардың өкілдері бар. Мегажобаның басты мұра- ты өзара іс-тәжірибе алмасу, қа-рым-қатынасты жандандыру, та- тулықты нығайту болып табыл- мақ, – деді С.Өмірзақов өз сө-зінде.

Шарада сондай-ақ Сырым ау-дандық мәслихатының хатшысы Ә.Ғалымов, сырымдық зейнеткер ұстаздар К.Федянин, Г.Ерғалиева, Қаратөбе аудандық ардагерлер кеңесі төрағасының орынбасары Е.Жәнібеков, қаратөбелік қонақ И.Классен, облыстық мәслихат де- путаты, татар этномәдени бірлес-тігінің төрағасы Р.Хайруллин өзін-

Қаратөбеліктер СырымдаНаурыздың 18-і күні Қара-

төбе ауданының делегация-сы мегажоба аясындағы сапарын Сырым ауданына арнады.

Қонақтарды сырымдық-тар ән-күймен салтанатты түрде қарсы алды. Одан соң «Нұр Отан» партиясы Сырым аудандық филиа-лының мәжіліс залында «Келісім мен тұрақтылық – Мәңгілік ел кепілі» атты дөңгелек үстел өтті.

дік ой-толғамдарын ортаға салып, ана мен бала тәрбиесі, татулық, қазақы қонақжайлық, мемлекет-тік тілдің маңыздылығы жөнінде кеңінен тоқталды.

Дөңгелек үстелдегі өзара пі- кір алмасу барысында Қазақстан халқы БҚО ассамблеясы төраға- сының орынбасары Ғайса Қапа-қов ассамблеяның жұмысына тоқ- талып, Елбасы саясатын жүзеге асыру бағытындағы қазақстан-дықтардың іс-қимылы, бірлігіне терең мән берді. Сондай-ақ мем-лекеттік тілдің мәртебесін көте- рудегі ауқымды жұмыстар мен аға буын өкілдерінің жастар тәр- биесіне үлес қосулары тұрғысын-дағы оңды өзгерістерге тоқта-лып, бүгінгі алқалы отырысқа қа- тысып, шынайы тұрғыда пікірле-рін ортаға сала білгендері үшін қо-нақтарға ризашылығын білдірді.

Қаратөбеліктер Сырым аудан-дық мәдениет үйінде «Бейбітшілік пен келісімнің жол картасы» мега- жобасы аясында концерт берді.

Өнер кешінің түндігі Қаратөбе аудандық халықтық ұлт аспап-

тар оркестрінің орындауындағы туындылармен ашылды. Қаратө- беліктердің өнер кешінде дәстүрлі әннің шырқалуы ерекше болады. Осы жолы да Ф.Оразов Мұрат Өс-кенбайұлының «Сөз басын» шыр- қап, халықты бір серпілтіп алды. Одан әрі, концерт барысында өнер көрсеткен А.Оразов, М.Есқайыров, Н.Исламғалиев, Т.Ахметовтердің ән шеруі де дәстүрлі әнге құмарт-қан көптің көңілінен шықты.

Қаратөбе көркемөнерпаздары кешінің соңын «Достық» биімен ұштастырып, Е.Хасанғалиевтің «Жа- сай бер, қазақ!» әнімен қорытын- дылады.

Осыдан кейін мегажобаның игі дәстүрі бойынша Қаратөбе ауда- ны әкімінің орынбасары С.Өмір-зақов Сырым ауданы әкімінің орын- басары Ә.Жоламановқа «Бейбіт-шілік пен келісімнің жол карта- сы» мегажобасының эстафетасын салтанатты түрде табыстады.

Мүсірбек АЙТАШЕВ,Бауыржан ШиРМЕДиНҰЛЫ,

Сырым ауданы

Соңғы үш жылдағы қыл- мыс және құқықбұзу- шылықпен күресу жө-

ніндегі өңірлік бағдарламаның орындалуы, жастар мен кәмелет-ке толмағандар арасында қыл-мыстың алдын алу шаралары ту-ралы БҚО ІІД Әкімшілік полиция басқармасы бастығының мінде- тін атқарушы М.Жәрдемов баян-дама жасады.

Облыста 2011 жылы - 5889, 2012 жылы - 9378, былтыр 11150 қылмыс тіркелген. Ауыр және аса ауыр қылмыс саны азайғаны-мен, қылмыстың аты қылмыс. Мәселен, қылмыс Жәнібек ау-данында 12 есе, Бөкей ордасы ауданында 7 есе артып отыр. Ақжайық ауданында 2-ден 5 оқи- ғаға, Қазталов ауданында 1-ден 3 оқиғаға артқан. Ал Орал қа-ласында қылмыс 14 пайызға (111-ден 127 оқиғаға), Зеленов ауда-нында 11 пайызға көбейген.

Облыста 47 мектеп инспек-торы ғана бар екен. Сондай-ақ қылмыс жасаған кәмелетке тол-мағандар іс тексеріліп болғанша

Бұл туралы кеше өткен кәмелетке толмағандардың ісі мен олардың құқықтарын қорғау жөніндегі облыстық комиссия отырысында айтылды.

Қылмыс әзіРше АзАяР еМес


бостандықта жүреді. Олар үшін арнайы мекеме жоқ. Тап осылай былтыр 8 жасөспірім 26 қылмыс жасаған.

Ақжайық, Тасқала және Те-ректі аудандарының кәмелетке толмағандардың ісі мен олар- дың құқықтарын қорғау жөнінде-гі комиссияларының жұмысы ту-ралы аталған аудан әкімдерінің орынбасарлары баяндады.

Облыстық комиссия төраға-сы, облыс әкімінің орынбасары Бақтияр Мәкен құқықбұзушы-лықтардың артуына сандық де-ректер келтіре отырып, жауапты мамандардың жұмысын қатты сынға алды. Нақты жұмыстардың атқарылып жатпағанын айтып, жоспарлар іске асырылмағанын келтірді. Түрлі құзырлы орын- дардың бірлескен жоспарлары жыл сайын қайталанып көшірі-леді. Сараптама жоқ. Барлық ау- данның жоспарлары ұқсас. Кей-бір аудандарда комиссия оты-рыстары дұрыс өтпеген. Осыны айтқан Бақтияр Мәкенұлы кә-мелетке толмағандармен жұмыс-танатын барлық саланың маман-дарына жұмысты жандандыруды тапсырып, бірқатар тапсырмалар жүктеді.

Батыс Қазақстан облысы кәсіп-керлер палатасы (Кәсіпкерлер палатасы) Ұлттық палата төраға-сының 8.10.2013 жылғы №2 ше-шімімен бекітілген Ұлттық пала- та жүйесінде ассоциацияларды (одақтарды) аккредиттеу Ереже-лерімен және біліктілік талапта-рымен сәйкес Ұлттық палатада ассоциация (одақ) формасында жеке кәсіпкерлер мен (немесе) заңды тұлғалардың бірлестігіне аккредиттеу жүргізу басталғанын хабарлайды.

Кәсіпкерлер палатасында ак- кредиттеу мына тұрғыдан жүзеге асырылады:

а) аймақтық салааралық, ай-мақтық салалық ассоциациялары (одақтар), сондай-ақ шағын, орта және (немесе) ірі кәсіпкерлік ай- мақтық ассоциациялары (одақ-тары);

б) облыстық және облыстық ма-ңызы бар қалалар ассоциацияла-ры (одақтары);

Батыс Қазақстан облысы кәсіпкерлер палатасында бизнес-ассоциацияларды аккредиттеу басталды

в) аудандық, аудандық маңызы бар қалалар ассоциациялары (одақтар).

Құжаттарды қабылдау мерзімі – ресми баспа бұқаралық ақпарат құралдарында осы хабарландыру жарияланған сәттен бастап бір ай мерзімде жүргізіледі.

Аккредиттеуден өту үшін құ-жаттар пакеті қағаз тасымалында және (немесе) электронды форма-да жіберіледі.

Ережемен қарастырылған құ-жаттар пакетін ассоциация (одақ) мына мекенжай бойынша Палата дирекциясына береді:

Пошталық мекенжай: ҚР, ин-декс: 090006, Орал қаласы, Т.Ма-син көшесі, 67, 2-қабат, 4-бөл- ме, e-mail: [email protected], тел.: 8 (7112) 24-28-96.

Ұлттық палатада аккредиттеу алу үшін Палата дирекциясына ұсынылатын құжаттар тізімі:

1) сенімхатсыз оның мүддесін ұстануға өкілетті ассоциация (одақ)

жетекшісі немесе сенімхат бо- йынша өкілі (сенімхат көшірме-сімен бірге) қол қойған, осы Ере-жеге 1-қосымшамен белгіленген форма бойынша өтініш;

2) ассоциация (одақ) қызметі туралы есеп және белгіленген бі-ліктілік талаптарына ассоциация- ның (одақтың) сәйкестігін рас-тайтын құжаттар;

3) ассоциация (одақ) мүшеле-рінің тізімі;

4) аты-жөні және атқаратын ла-уазымын көрсетумен ассоциация- ның (одақ) штаттық қызметкер-лерінің тізімі.

Біліктілік талаптары және ак-кредиттеуден өту процедурасы Ережелермен бекітілген.

Батыс Қазақстан облысы кәсіп-керлер палатасында аккредиттеу-ден өтуге Ереженің толық мәтіні мен өтініш формасын www.palata.kz сайтында «Кәсіпкерлердің ұлт- тық палатасы құжаттары» қосым-шасынан қарауға болады.

Жақында «Нұр Отан» партия-сы аудандық филиалы мен ау-дандық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлі- мінің ұйымдастыруымен мүгедек жандарға арналған бос жұмыс орындарына жәрмеңке ұйым- дастырылды. Оған жиырмадан астам мекеме-кәсіпорын, жеке кәсіпкерлік нысандары жұмыл-дырылды.

Аудан әкімі Нұрлан Рахым-жанов: «Елбасының мүмкіндікте-рі шектеулі жандарға жасалып жатқан осынау қамқорлығы олар- дың болашаққа батыл қадам ба-

Жәрмеңкеден ҚуАныП оРАлды

Ауданда өмірдің базарынан шеттеу қалып жүрген мүмкіндігі шектеулі жандар қаншама?! Осындай қамкөңіл адамдарға жасалып жатқан қамқорлық Елбасының биылғы «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Жолдауы аясында іске асырылуда.

суына жол ашады», – деп атап көрсетті.

Бос жұмыс орны жәрмеңке- сінде 3 топтың 4 адамы үйле- ріне қуанып оралды. Нұрлыға- ным Жахатова «Ер Төстік» бала- бақшасына, Бауыржан Еспосы-нов «Бөкей ордасы» колледжіне, Райгүл Машотова М-С.Бабажа-нов атындағы орта мектебіне жұ- мысқа алынса, Жанқуат Мағзо-мовты «Аққу» жеке шаруашылық иесі Қуаныш Шәріпқалиев өз қарамағына қызметке алды.

Гүлнар ҚАДЫРОВА, Бөкей ордасы ауданы


[email protected]

әлеуМеТ

Кеңес одағының шаңырағы шайқала бастаған кезден-ақ аудан-ауылдарға аутобус қатынасы қожырай бастағаны мәлім. Бертін келе бұл миссияны жеке аутокөлігі барлар атқара бастады.

алысты жақындатқан АзАМАТ

Үшбу үрдістің тіпті күні бү-гінге дейін сеңі бұзыла қойған жоқ десе де бо-

лады. Бірақ жолаушы тасымалы-на тікелей қатысты аутожүргізуші

қатар бірінші топтағы мүгедектер мен 7 жасқа дейінгі балалар те-гін қатынайды. Ал екінші топтағы мүгедектер мен 14 жасқа дейінгі балаларға 50% жеңілдік тиесілі. Тағы бір айтпағым, біздің шофер-лер әр рейске шығардың алдында медициналық тексерістен, ал ауто-бустар техникалық қадағалаудан талапқа сай өткізіледі. Әрі біздің көліктерге аяқ артқан жолаушылар міндетті түрде сақтандырылады, - дейді «Қазақстан елім» ЖШС-ның бас директоры Қуан Таушанбаев.

Облыстың он ауданына жүйелі аутобус қатынасын жолға қойған «Қазақстан елім» ЖШС бүгіндері осы жоба бойынша 50-ден астам адамды тұрақты жұмыспен қамтып отыр. Ақ Жайық атырабының ең шалғай аумағы – Бөкей ордасы мен Жәнібек аудандарына қатынайтын аутобус жүргізушілерінің айлық жалақысы 150 мың теңгеден бол-са, қалған аудандарға жүретін шоферлар айына 120 мың теңге табыс табады. Кондукторлардың жалақысы – 50 мың теңге.

- Шофер ретінде жергілікті жі-гіттерді жұмысқа әр ауданның басшылығымен келісе отырып, қатаң іріктеу арқылы, яғни кон-курстық негізде аламыз. Техника

Ілияс пен жолдан оралған көліктің техникалық-санитарлық тұрғыдан келесі рейске дайын болуын қада-ғалайтын жөндеуші-механик Жа-ңабергенов Аманжол да қамшы салдырмайтын еңбек майталман-дары екендігін біз Қуақаңның өз аузынан естідік.

Облыстың 10 ауданын сапалы аутобус қатынасымен тұрақты қамтып отырған «Қазақстан елім» ЖШС басшылығының айтар базы-насы да бар екен.

- Күнделікті жолға шығар ал-дында өздері медтексеруден, сон-дай-ақ көліктері техқадағалаудан өтпейтін азаматтардың жолаушы тасымалдауын доғару шарт. Мұн-дайға тыйым салмай, біз бүгіндері тым жиілеп кеткен жол-көлік оқи-ғаларын азайта алмаймыз. Мен осыны айтып, облыстық ішкі істер департаментіне қарасты әкімшілік полицияның басшылығына был-тыр да, биыл да қатынас хат жол-дадым. Бірақ аудандардағы көлік қозғалысын қадағалайтын поли-ция қызметкерлері тарапынан әзірге ойдағыдай нәтиже болмай тұр, - дейді Қуан Сейітқалиұлы.

Бауыржан ӘЛЖАНҰЛЫ, «Орал өңірі»

Чарльз ҚОЙШЫБАЕВ, еңбек ардагері, Бөкей ордасы ауданы:

- Өткен жылдың сәуір айында Орал қаласындағы «Қазақстан елім» ЖШС-ның жаңа аутобусы облыс орталығына алғашқы сапарын бастаған-ды. Мұндай көлік қатынасы аудан халқына өте ыңғайлы. Жина-лыстарда мен облыс орталығына қарай шұбырып жататын «таблеткаларды» тоқтатып, аутобусты қайта шығару керектігі жөнінде өз ойымды айтып жүретінмін. Қазір сол тілегіміз орын-далды. Жолаушылар көңілінен шығатын осындай көлік тұрақты жүріп тұрғанына ризамыз. Тура осы мәселе бойынша аудан, об-лыс басшыларына және алысты жақындатқан Қуан Таушанбаевтай азаматқа алғыстан басқа айтарымыз жоқ.

Жұпаргүл ҒАБДУЛЛИНА, медбике, Бөкей ордасы ауданы:

- «Жол азабын шеккен білер» дегендей, біздің ауыл-аймақтан 600 шақырым қашық Орал қаласына барып келу бөкейордалықтарға оңай емес. Оның үстіне көлігің ыңғайлы болмаса, жолай шаршап-шалдығып әрі қалтаң қағылатыны тағы бар. Осын-дай келеңсіздіктер ескеріліп, ауданға жаңа аутобус шығарылды. Сайқыннан Оралға қатынайтын аутобус жолай ауылдық ок-ругтерден шыққан жолаушыларды да ала кетеді. Ешқандай қолайсыздықты сезінбей, діттеген жерімізге жетіп жүрміз. Орал қаласына «таблетка» «УАЗ»-бен барып келу 8000 теңгені құраса, аутобустың ары-бері жолақысы 5000 теңге, ал өз қалтаңда қалатын 3 мың теңге ауылдықтар үшін аз ақша емес.

Нұрсәуле ЖАНӘЛИЕВА, Жәнібек ауданы:

- Біздің ауылға қатынайтын аутобус өте жәйлі, жұмсақ, қыста жылы, жазғы қапырықты сездірмес кондиционері бар. Жолақысы – 2500 теңге. Ондай қымбат та емес. Таңғы сағат 8-де шығамыз. 7 сағаттай уақытты артқа тастап, қалаға жетеміз. Аптаның жұп күндері Жәнібектен таңғы сегізде шығады да, тақ күндері Орал ав-товокзалынан таңғы сегізде шығады.

Қуат НҰРҒАЛИЕВ, Ақжайық ауданы:

- Мен егер "Қазақстан елім" ЖШС-ның автобу-сына мінсем, жолда тегін жүремін. Себебі әскери қызметімді Семей полигоны аумағында өтегендігім жөнінде арнайы куәлігім бар. Мұндай жеңілдіктер көп жерде жоқ екендігі бесенеден белгілі. Халықтың жағдайын ойлап, жеңілдіктер қарастырғаны үшін облыс, аудан әкімдеріне және «Қазақстан елім» ЖШС басшылығына көп рақмет.

алдық. Бүгіндері аудан-ауылдарға қатынайтын аутобустарымыздың саны 15-ке жетті. Осындай әре-кеттің арқасында былтырдан бері облыстың 10 ауданына тұрақты ау-тобус қатынасын жүзеге асыруда-мыз. Аудан-ауылдарға қатынайтын біздің көліктеріміз қыста жылы, жазда қоңыр салқын, яғни жыл-он екі ай бойы жолаушы үшін жанға жәйлі. Оның үстіне жолақы да жеке жеңіл көліктерден 2-2,5 есе арзан. Мәселен, Жаңақала, Тайпақ, Қаратөбеден Оралға жету үшін жеке жеңіл көлік иелері әр адамнан 2000-2500 мың теңгеден алатын болса, осы бағыттарға жүретін біздің аутобустарда жо-лақы – 1 мың теңге. Бұған қоса біздің мекеменің аутобустары жү-ретін барлық бағытқа Ұлы Отан соғысының ардагерлері, сонымен

тілін білетін, бекітілген автобус-ты күтіп ұстайтын, арақ-шарапқа әуестігі жоқ және ел-жұртпен тіл табысып жұмыс істеуге бейім азаматтарға басымдық беріледі, - дейді Қуан Сейітқалиұлы.

Аудан-ауылдарға жүретін ауто-бустарға қатысты тендерді 7 жыл мерзімге ұтып алған мекеменің басшысы Жәнібекке барып-келетін көліктің тізгінін ұстаған Айтжанов Сүйінғали мен Тайпақ-Орал арасы-на жүретін Шайымов Оралбайды, Сайқынға қатынайтын аутобус-тың шопыры Қамалов Сағынбекті, кондукторлардан тайпақтық Төле-уішева Анар мен жаңақалалық Аида Қалақованы еңбек озаттары ретінде атады. Әлдеқалай шаруа-мен әлдебір әріптесі сұранып кетсе, дереу соны алмастыра-тын резервтегі шопыр Әжіғалиев

"Қазақстан елім" ЖШС-ның бас директоры Қуан Таушанбаев (оң жақта) жәнібектік жүргізуші Сүйінғали Айтжановтан

сапардың жай-жапсарын сұрауда

атаулының күнделікті жолға шы-ғар алдында міндетті медицина-лық бақылаудан, ал жеке аутокөлік біткеннің рейс қарсаңында тиісті техникалық қадағалаудан мүлдем өтпеуі жол-көлік оқиғалары жиі-леуінің негізгі себептерінің бірі-не айналды. Мұндай факторға мемлекеттік биліктің жоғары һәм жергілікті буыны да жүрдім-бар-дым қарай алмайтындығы бесе-неден белгілі. Соның айғағындай соңғы жылдары облыс басшылы-ғы аудандар әкімдерінің ел-жұрт алдындағы есептік жиналыста-рына қатысу барысында облыс орталығына аутобус қатынасын жандандырып, жүйелі жолға қою мәселесі ауылдағы ағайын тара-пынан жиі көтерілді.

- Ел-жұрттың әлгіндей орын-ды өтініші және оған облыс бас-шылығының түсіністікпен қарауы Батыс Қазақстан облыстық жолау-шылар көлігі және аутожолдар басқармасының аутобус қатынасы бойынша 2012 жылы тендер жа-риялауына түрткі болды. Соған қатысу үшін қыруар несие алып, ол қаржы-қаражатқа Оңтүстік кәріс елінен әрқайсысы 140 мың доллар тұратын заман талабына сай «Хун-дай» ныспылы 8 аутобус сатып

[email protected]Бейсенбі, 20 наурыз 2014 жыл

оҚыРМАн

Жоба барысында ақын шығарма-ларын әр түрлі бағытта қолдану ба- лаларға ерекше әсер етті. Мысалы, «Менің әжем», «Апам үшін», «Бөпем» өлеңдері бала бойында адамдарға, отбасына деген құрметі, «Балабақ- ша – біздің үй», «Туған жер» жырла- ры арқылы айналасына көзқарасы қалыптасады. Сонымен қатар сана- мақ өлеңдерін бала танымын өсіру- дің бірден-бір құралы ретінде пай- даланамын.

Балалармен бірге Қ.Мырзалиев атындағы мектепке, мұражайына саяхат жасап, ақынның әлемімен ке- ңірек таныстыруды да қолға алдым. Мұражайдағы ақын қолданған зат- тар, киімдер туралы айтып, түсіндір- дім. Ата-аналарды да өзіммен бірге жұмыстануға шақырып, «Жалқаубек»,

«Сабын жыры» өлеңдерінен көрініс қойдық. Бөлмеге ақынға арнап бұ- рыш ұйымдастырдық. Олар үйлерін-де де балаларына ақын өлеңдерін оқып, жаттықтырады. Осылайша ақын шығармалары арқылы балалар жа-маннан жиреніп, жақсыдан үйреніп, әдепті болуды, өз-өзіне сын көзбен қарауды, мінез-құлық мәдениетін үй- ренді. Бүгінде бүлдіршіндерім қа-зақтың біртуар ақыны Қадыр Мырза Әлі өлеңдерін бір-бірімен жарыса, жатқа айта алатынына мақтанамын.

Гүлайым МҰХАМБЕТЖАНОВА,

«Балдырған» балабақшасының тәрбиешісі,

Сырым ауданы

Өңіріміздегі туберкулез ауруы бойынша 2013 жылдың есебіне үңілсек, аурушаңдық 2012 жылмен салыстырғанда 13,3%-ға төменде- ді. 2012 жылы 472 науқас тіркел- се, ал 2013 жылдың басында 413 науқас есепке алынған. Балалар аурушаңдығы 33,9%-ға, жасөспі-рімдер аурушаңдығы 17,9%-ға азайғаны байқалады.

Өлім-жітім көрсеткіші де 29,4%-ға төмендеп, 100 мың тұрғынға шақ- қанда 4,8 науқасты құрады. 2012 жылы 42 науқас қайтыс болса, 2013 жылы 30 адам өмірден озды.

Облыста қауіпті топ балаларын сауықтыратын 160 орындық «Елоч- ка» балабақшасы, Бөрлі ауданында (20 орындық), Жаңақала ауданын-да (25 орындық) және Сырым ау- данында (25 орындық) мекеме- лері, қалада «Ивушка» облыстық туберкулезге қарсы балалар са-наториясы және М.Өтемісов атын-дағы сауықтыру мектебі бар.

Туберкулез ауруына қарсы жа-рияланған айлық 24 наурызда аяқ-

талады. Қалада «Жалпы емдеу же-лісінде туберкулезді анықтау» тақырыбында медициналық қызметкерлерге арналған 20 семинар өткізілді. Айлық

аясында дәрігерлер, емхана, амбулатория медбикелері, хими-заторлар, зертханашылар, жалпы саны 979 медицина қызметкері оқытылды. Облыстық туберкулез- ге қарсы диспансерінде өткен «Ашық есік күнінде» 23 адам тек- серіліп, соның біреуінен туберку-лездің ашық формасы анықталды.

«Еркін тыныс ал!», «Барлығы туберкулез жайында!», «Туберку-лез профилактикасы» дәрістеріне 905, туберкулездің алдын алу бо-йынша жүргізілген сауалнамаға 600 студент қатысты.

Қаладағы 46 орта білім беретін мектептің 18116 оқушысына ту-беркулез профилактикасы жөнін- де сынақ хаттар таратылды.

Бүгінгі таңдағы ең маңызды мә- селелердің бірі - туберкулез нау-қастарына әлеуметтік қолдау көр-сету болып табылады. Бұл бағыт- та 2013 жылы облыс бойынша 1956 науқасқа 40815,5 теңгенің (азық-түлік, жолақы) әлеуметтік көмегі көрсетілді.

Нұргүл иХСАНОВА,облыстық туберкулезге

қарсы диспансердің бөлім меңгерушісі

Осы күндерде ғасыр дерттерінің бірінен саналатын өкпе ауруына қарсы айлық облысымызда жүріп жатыр.

Өкпе ауруы өкіндіріп жүрмесін...

Жас ұрпақты тәрбиелеуде өз тобымда

«Қадыр атамен мақтанамын» жобасы бойын-

ша жұмыстанып жүрмін. Бұл жоба алдымен

ақынның өмірін,

шығарма-

шылығын та-

ныстырудан

басталады.

«Қадыр атамен мақтанамын!»

Осыдан 200 жылдан астам уақыт бұрын Адам Смит – халықтың байлығы үшін бірінші- ден, ел тыныштығы, төмен салық және ақылға сыятын заңдардың қажеттілігін айтқан. Осы айтылған ойлары бүгінгі таңда, бұрында ай-тылғанынан да қажетті көрінеді.

Мемлекетіміздің өркендеуі үшін жаңадан қа- былданып жатқан және қолданыстағы заңна- малардың сапалы болуының маңызы зор бо- лып келеді. Соңғы жылдары қабылданып жат- қан заңдардың саны көп, бірақ олардың сапа- сы туралы айту қиындау.

Қазақстан Республикасының Ұлттық пала- тасына және облыстарда өңірлік палаталар құрылуына байланысты «Қазақстан Республи- касының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы тура- лы» Қазақстан Республикасы Заңының 9-бабы- на сәйкес кәсіпкерлік субъектілерінің мүдде- лерін қозғайтын заңнамалық және өзге де нормативтік-құқықтық актілердің жобаларына міндетті сараптаманы жүзеге асыруға мүмкін- дік берілді. Осы тұрғыдан Батыс Қазақстан облысының кәсіпкерлер палатасы кәсіпкер- лік субъектілерінің мүдделері қорғалуының тұрғысынан тиісті заңнамаларға талдау жүргі-зуде.

Оған көбінесе кәсіпкерлердің қолданыстағы заңдарда немесе тиісті саланы реттейтін нор- мативтік-құқықтық актілерде көзделген талап-тарға байланысты қажетті құжаттарын рәсім- деу кезіндегі тәжірибелерінде кездескен проблемалары туралы өтініштері негіз болады.

Батыс Қазақстан облысының кәсіпкерлер па- латасы жақында құрылғанына қарамастан, Қа-зақстан Республикасының кәсіпкерлер пала- тасына жер қойнауын пайдалану туралы, мем-лекеттік сатып алу туралы, жер заңнамалары- на және әкімші-лік құқықбұзушылық туралы кодексіне т.б. заңнамаларға өзгерістер енгізу туралы ұсыныстар енгізді.

Аталған ұсыныстар негізінен әкімшілік рә-сімдерді қысқартуға (оңтайландыруға), яғни кәсіпкерлердің өсуі мен одан әрі дамуына ке-пілдікті қамтамасыз етуге бағытталды.

Осыған қоса Батыс Қазақстан облысының кәсіпкерлер палатасы кәсіпкерлік субъекті- лерінің мүдделерін қорғайтын нормативтік-құқықтық актілердің жобаларына міндетті са-раптаманы жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 2 маусымдағы №496 қаулысымен кәсіп- керлік мәселелері жөніндегі сараптамалық ке-ңестер туралы үлгі ереже (бұдан әрі – Ереже) бекітілген болатын.

Аталған Ережеге сәйкес сараптамалық ке- ңестер – жеке кәсіпкерлік субъектілерінің ак- кредиттелген бірлестіктерінен және мүдделі коммерциялық емес ұйымдардан жеке кәсіп-

керліктің мүдделерін қорғайтын нормативтік-құқықтық актілердің жобаларына сараптама- лық қорытындылар алу орталық мемлекет-тік және жергілікті атқарушы және өкілді ор-гандардың жанынан құрылады.

Сараптамалық кеңестердің негізгі функция- ларының бірі ол жеке кәсіпкерлік субъекті-лерінің аккредиттелген бірлестіктерінен жә-не мүдделі коммерциялық емес ұйымдардан жеке кәсіпкерліктің мүдделерін қорғайтын нормативтік-құқықтық актілердің жобаларына сараптамалық қорытындылар алу болып та- былады.

Айта кететін болсақ, жергілікті атқарушы жә- не өкілді органдарының қабылдайтын актіле- рінің жобаларына мемлекеттік органдардың жеке кәсіпкерліктің мүдделерін қорғайтын нормативтік-құқықтық актілерінің жобалары-на сараптамалық қорытындылар алуға мүд- делі болуын және жеке кәсіпкерліктің мүдде- лерін қорғайтын нормативтік-құқықтық акті-лердің жобаларын сапалы қабылдауына кә-сіпкерлер мен жеке кәсіпкерлік субъектілері- нің аккредиттелген бірлестіктері де мүдделі болуы қажет.

БҚО кәсіпкерлер палатасына жыл басынан бері 14 нормативтік-құқықтық актілердің жо- басы сараптамалық қорытынды алуға түскен болатын, олардың біріне тоқталып кететін болсақ, мысалы, облыс аумағында құрылыс салудың ережесіне тиісті түзетулер енгізуге қайтарылды.

Сонымен қатар заңнамалардың талабына сәйкес жеке кәсiпкерлік субъектілерінің мүд- делерін қорғайтын нормативтiк-құқықтық ак- тiлердің жобалары тиiстi органда немесе са- рапшылық кеңестiң отырысында қаралғанға дейiн олар, интернет-ресурстарды қоса алған-да, бұқаралық ақпарат құралдарында мiндеттi түрде жариялануға (таратылуға) жатады делін-ген.

Осылайша, жарияланған жобаларға алдын ала тиісті ұсыныстарыңызды облыстық кәсіп- керлер палатасына ұсынуыңызға болатынын мәлімдейміз.

Сондай-ақ Батыс Қазақстан облысының кә-сіпкерлер палатасы әрқашанда облысымыз- дағы жеке кәсіпкерлікке кедергі келтірмейтін нормативтік-құқықтық актілердің қабылдануы- на мүдделі болу үшін қажетті шараларды алаты-нын жеткіземіз.

С.САДАРОВ,Батыс Қазақстан облысының

кәсіпкерлер палатасы құқықтық қолдау және қоғамдық мониторинг

бөлімінің сарапшысы

Кәсіпкерлер палатасының маңызды мақсаттарының

бірі – кәсіпкерлерді қолдау

Елбасы Н.Ә.Назарбаев әрқашанда заңнамаларды жетіл-дірудің қажеттілігі жөнінде айтатын. «Қазақстан жолы - 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Қазақстан халқына Жолдауында Президент «Әлемнің дамыған 30 елі- нің қатарына ұмтылыс кезінде бізге адал бәсекелестік, әді-леттілік, заңның үстемдігі және жоғары құқықтық мәде- ниет ахуалы қажет» деп атап өтті.

Ж


[email protected]

балалар туризмінің

ҚР Президенті өзінің әр жылғы Жолдауын-да елімізде спорт пен туризмнің дамуына баса назар аударып келеді.

ел-жұРТ

Елбасы айтқандай, тәуелсіз мемлекетімізде белсенді, білімді және дені сау аза-

маттар өмір сүруі үшін, ең алды- мен, спорт пен туризмді дамыту керек. «Елімізде саламатты өмір салтының орнығуы мен медици- наның дамуы қазақстандықтардың өмір сүру ұзақтығын 80 жасқа дейін арттырады» деген мемлекет бас-шысы өзінің бұдан бұрынғы Жол-

БАғын АшАйыҚ

Денсаулық үшін жауап-кершілік алдымен адам- ның өзіне, екіншіден,

қауіпсіз еңбек жағдайын жасай-тын қызметкерлерге, әлеуметтік кепілдіктерді қамтамасыз ететін жұмыс берушіге және нақты мем-лекетке жүктеледі. Бұл жәй сөз емес, жақсы нәтижелерге жету үшін адам баласын туғаннан бас-тап отбасында, балабақшада және мектепте салауатты өмір салтын ұстануға тәрбиелеу қажет.

Жұқтырған иммун тапшылы-ғы синдромы (ЖИТС-СПИД) об- лыстық орталығы мамандары

медсақтандыруды қолдаймынЕлбасы Н.Назарбаев жыл сайынғы Жолдауында меди-

цинаның өзекті мәселелерін қозғап, оны дамытуға нақты тапсырмалар жүктеп отыр.

қаулар өткізіліп, бұған мыңдаған мұғалімдер мен студенттер және мектеп оқушылары қатысты. Біз-дің орталықтың үйірме мүшелері түрлі спорттық жарыстарға үл- кен дайындықпен барып, олар- дан олжалы оралуда. Сондай-ақ «Жайық-Орал» экспедициясына қатысқан оқушылар топография- лық, зоологиялық, ботаникалық, геоморфологиялық, гидрологиялық, экологиялық және метеороло- гиялық зерттеу жұмыстарын жүр- гізіп, олардың қорытындыларын облыстық слетте талқылады. Жас туристер түрлі жорықтар кезін-де туған өлкеміздің табиғи жә- не тарихи ескерткіштерімен та-нысты. Бұдан басқа «Жасыл ел» бағдарламасын жүзеге асыру мақ-сатында аудандарда «Таза ауыл», «Зеленый парус Приуралья», «По- сади свое дерево, турист» акция-лары өткізіліп, Анисино көлі мен Деркөл өзені жағалауына жас ағаштар отырғызылды. Осы іс-шаралардың барлығы да бала- лардың туған өлкеге деген сүйіс-пеншілігін арттыратындығы сөз- сіз.

Биылғы 2014 жыл ТМД елдері арасында туризм жылы болып жариялан-

ды. Осыған орай еліміздегі бала-лар туризмін дамыту үшін рес-публика бойынша балалар мен жасөспірімдер туризмі және эко-логия орталықтарының барлық деңгейдегі бөлімшелерінің басын қосып, тұтас бір жүйесін құру ке- рек. Мұндай орталықтарды құ-ру жөнінде жергілікті аумақтық әкімшілік тиісті шешім қабылдап және бұл жағдай білім саласын дамыту бағдарламасында көрініс табуы қажет. Қысқасы, заман тала- бына сай, республикалық бала-лар мен жасөспірімдер туризмі және экология орталығын құру- дың уақыты жетті. Осындай ор- талықтардың жанында балалар-дың туристік базасы мен лагер- лері ұйымдастырылғаны жөн. Бұл осы бағыттағы жұмыстың жанда-нуына мықты ықпалын тигізеді.

Өкінішке орай, қазіргі таңда жұмыс істеп жатқан балалар мен жасөспірімдер туризмі және эко- логия орталықтарының қажетті құрал-жабдықтармен жабдықта-

облыс тұрғындары мен жастар арасында адамның иммун тапшы-лығы вирусы (АИТВ) және жұқ- тырған иммун тапшылығы синдро-мының (ЖИТС) алдын алуда сала-уатты өмір салтын ұстануға, шы- лым шекпеуге, есірткі қолдан- бауға, ішімдіктен бас тартуға үн-дейтін шаралар атқаруда.

2013 жылы аталмыш дерттер жөнінде жастарды ақпараттанды-ру 88%-ды құрады. Адам өзінің және балаларының денсаулығы-на, ұлттың, мемлекеттің болаша-ғына жауапкершілікпен қараған- да ғана біздің алар орнымыз биік,

беделіміз жоғары болатынына сенемін. Салауатты адам - жақсы қызметкер. Алайда білікті қыз-меткердің ұжымда жағдайы жа-салып, оның отбасын асырауы үшін еңбегі бағалануы тиіс және лайықты демалу мүмкіншілігіне де ие болу керек. Мен бұны ынты- мақтастық жауапкершілік деп есеп-теймін. Аурудың пайда болуы- ның 50 пайызы – өзіміздің өмір сүру дағдымыздың салдары. Біз өз денсаулығымызға деген жауап-кершілікті мемлекетке, болмаса дәрігерлерге жүктемеуіміз қажет. Сондықтан ерте жастан салауат-ты өмір салтын қалыптастыруға ұмтылғанымыз жөн.

Мен медициналық сақтанды- руды қолдаймын. Бұл – уақыт қа-жеттілігі. Қаржысын медициналық сақтандыруға төлеген әр адам өз

денсаулығын сақтандырып жат-қанын біледі. Жұмыс беруші де өз қызметкерінің еңбек жағдайы-на жауапты екенін түсінуі қажет. Әр азамат міндетті медицина- лық сақтандырудың медицина-лық полисына ие болғаннан ке-йін медициналық мекемелермен толық өзара әрекет жасауға құ-қылы және өз мүддесін қорғауға, құқығының сақталуына жағдай жасай алады. Медициналық сақ-тандырудың негізі қоғамның ын-тымақтастығы және әлеуметтік әділеттілік деп есептеймін. Біз осы бағытты қолдасақ, дұрыс жолды таңдаймыз.

кеңес БЕРСҮГІРОВ, медицина ғылымының кандидаты, «ЖиТС-тың

алдын алу және оған қарсы күрес жөніндегі облыстық орталығы»

МкҚк директоры

дауларында да бұқаралық спорт- ты дамыту мемлекетімізде сала-матты өмір салтының орнығуы- на мықты ықпал ететінін қадап тұрып айтқан болатын. Осыған орай біз, облыстық балалар мен жасөспірімдер туризмі жә- не экология орталығының қыз-меткерлері, туризмді, оның ішін- де экспедициялық жорықтарды ұйымдастыру және оның тиім-ділігін арттыру бағытында қызу жұмыстанудамыз. Бұған орталық-та атқарылып жатқан көптеген ауқымды істер дәлел бола алады. Мысалы, өткен жылы облыстағы балалар туризмінің ұжымдары оқушылардың «Менің Отаным – Қазақстан» республикалық турис-тік-өлкелік экспедициясы бағдар-ламасы және «Жайық-Орал» ха- лықаралық су-экологиялық экспе-дициясы аясында көптеген іс-ша-ралар өткізді. Былтыр барлығы 56 жорық ұйымдастырылса, оның 14-і шаңғы, 20-сы су, 10-ы жаяу, 12-сі веложорыққа арналды. Бұдан басқа спорттық туризм түрлері бойынша жарыстар мен ғылыми-практикалық конференциялар жә- не мұғалімдерге арналған «Еу- ропа-Азия» туристік фестивалі мен түрлі шығармашылық бай-

луы кемшін. Олардың қолдағы бары бүгінде ескірді, ал жаңасын алуға қаржы жағы тапшы. Осы жағдайды тиісті орындардың ес-кергендері жөн. Бұған қоса, әрбір оқу орындарында, атап айтсақ, мектептер мен лицейлерде, кол-ледждерде, жоғары оқу орында-рында өлкетану музейлері секіл-ді танымдық бұрыштар ашылса дейміз. Тағы бір айтарым, спорт- тық туризмді дамыту үшін ғылы-ми-методикалық база жасақтап, авторлық бағдарламалар мен оқу- лықтар шығару керек. Сондай-ақ осы бағыттағы жұмыстың белсен-ділігін арттыру үшін қазіргі кез-де жұмыс істеп тұрған балалар мен жасөспірімдер туризмі және экология орталықтарының қыз-меткерлерін аттестациядан өткізу керек.

Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні – балалар туризмін дамыту үшін бұл салада халықаралық ын- тымақтастық керек. Жоғарыда ай- тылған мәселелерді шешу ар-қылы әкімшіліктер мен білім беру саласының қызметкерлері Елба-сы Жолдауын қолдап, білімді де білікті ұлт жасақтауға өз үлесте- рін қоспақ.

Виктор фОМиН,педагогика

ғылымдарының кандидаты,облыстық балалар мен жасөспірімдер

туризмі және экология орталығының директоры

Отырыста алдымен агенттік төрағасының бұйрығымен тәр- тіптік кеңес құрамына «Нұр Отан» партиясы БҚО филиалы төраға-сының бірінші орынбасары Серік Сүлейменнің енгізілгені хабар-ланды.

Тәртіптік істі қарау барысында белгілі болғанындай, өткен жыл- ғы шілдеде қатты жел Қ.Төле- повтің үйінің шатырын ұшырып әкеткен, баспананың іші де бүлін- ген. Ол қызметтік коммуналдық тұрғын үй болғандықтан, мемле-кет тарапынан жөндеу жүргізі- луі тиіс еді. Алайда Қ.Төлепов заңдылық жағын сақтамай, ауыл-дық округ әкімдігі арқылы үйін қоғамдық жұмысты атқаратын адамдарға жөндеткен. Олар тиі-сінше еңбекақысын алған. Тәр- тіптік кеңес мүшелері атап өт- кеніндей, бұл жерде сыбайлас жемқорлық белгілері болмаға- нымен, заң бұзылған. Сөйтіп Қ.Тө-леповке Ар-намыс кодексі талап-тарын бұзғаны үшін қызметіне толық сәйкес еместігі туралы ес-керту беру ұсынылды.

Арман БОЛАТҰЛЫ

Үй жөндетудің де жөні бар...

Жуырда ҚР Мемлекет-тік қызмет істері агент-тігі БҚО-дағы тәртіптік кеңесінің кезекті отыры-сы болып, онда Сырым аудандық жұмыспен қам- ту және әлеуметтік бағдар-ламалар бөлімінің бас-шысы Қайрат Төлеповтің тәртіптік ісі қаралды.

Бүгінде бірінші және екін-ші топтағы мүмкіндігі шектеулі жандар үйлерінде отырып, мем-лекеттік қызметті пайдалана ала- ды. Ол үшін кез келген теле- фоннан, ұялы телефоннан тегін «1414» бірыңғай байланыс орта- лығына хабарласады. Ақжайық ауданындағы халыққа қызмет көрсету орталығы (ХҚКО) осы жайында соңғы төрт күннің ішін-де 102 мүгедекпен жүздесті. Тү- сіндіру жұмыстары одан әрі жал-ғасуда, ауылдарға хабарланды-рулар да жеткізілуде.

Мүгедектер «1414»-ке хабар-ласып, қандай мемлекеттік қыз-мет түрін алатындығын, қай елді мекеннен екендігін хабарласа болғаны, бірыңғай байланыс ор-талығындағы операторлар бір- ден хабарласқан өңірдегі ХҚКО- ның облыстық филиалдарына ақпаратты жолдайды. Ақпарат түскеннен кейін 72 сағат көле-мінде мамандар өтініш түсірген мүмкіндігі шектеулі жандарға хабарласып, мекенжайын анық-тап, қызметтің түріне қарай сол мекенжайға барады. Сосын жеке куәлігінің, мүгедектігі жөніндегі анықтаманың көшірмелерін та-лап етеді. Осы құжаттарды алған қызметкерлер мемлекеттік қыз-мет көрсетеді.

Бекем БЕкҰЛЫ,Ақжайық ауданы

мемлекеттік қызмет – мүмкіндігі шектеулі

жандарға


[email protected]

Мәселе

бесікке төнген«Немересіне ертегі айтпайтын әжелер мен сәбиін

бесікке бөлемейтін келіндер көбейді. Мен осыдан қорқамын» деп кеткен еді қазақтың батыр ұлы Бауыржан. Бүгінде бұл қорқыныш шындыққа айналып, баласын бесікке салатындардың қатары сиреп барады. Соңғы кезде бесіктің киесінен қорықпай, оның «бітпейтін зияны» туралы әңгімені алға тартуға көшкен дәрігерлер «бәленің барлығы - бесіктен» деп жас аналардың құлақтарына құйып-ақ жатыр. Жауапты мекемелер мұнысын қанша жерден жасырса да, ел аузындағы әңгіме шындықтан алыс емес. Айдың, күннің аманында ұлттық жиһазымызға төнген қауіптен кейін тал бесігімізді мұражайлардан ғана көріп жүрмесек болғаны.

Осы мақаланы жазуға кейбір аналардың өтініштері түрткі бол- ғанын жасырмайық. Олар жас нә-рестесін қолға алып, қуанышқа кенелген сәтінде дәрігерлер тара-пынан келеңсіз жағдайларға тап келгендерін алға тартқан бола- тын. Солардың бірі «Нұр Отан» партиясы облыстық филиалының бөлім меңгерушісі Гауһар Шайхи-ниязова:

- Сәбилі болғанымызға көп уақыт өте қойған жоқ. Ата-баба салтымен ұлымды бесікке бөлегенді құп көремін. Өйткені өзім де бесікке бөленгем екен. Бірде мекенжайымызға қарасты емхананың балалар дәрігері үйге келгенде, төрдегі бесікті көріп, суық қабақ танытқаны бар. Себебін сұраған кезде «Баланың миына, денсаулығына кері әсерін тигізеді. Қаратөбе ауданында бір сәби осы бесіктің кесірінен шетінеп кетті» дегеннен аса алмады. Мен жас ана болсам да, өз көзқарасымды ай-тып, бабамыздың ұстанған жолын жалғастырып келемін, - деді.

- Қазіргі балалар дәрігері ба-лаңды босана саласымен бесікті қолданбау жөніндегі кеңесін үйіп-төгіп жатыр. «Бесік баланың да-муын шектейді. Бала дүниеге келе салысымен қол-аяғы қозғалыста, емін-еркін жатуы керек. Бұл аме-рикалық әдістер» деп түсіндіреді. Осындай кеңестер менің үш сәбиім дүниеге келгенде айтылған. Кен-жем 8 айдан асты. Бірақ баланы бесікке бөлемей өсіру мүмкін емес. Дәрігерлердің бесікті қолдануға тыйым салатындай бұрын-соңды болмаған бұл қағидалардың қай-дан шыққанын түсінбейміз, - дей-ді Ақжайық ауданының тұрғыны Гүлзипа Ермекқызы.

Расымен де, ғаламторға үңілсек, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының кейбір деректерінде қазақтың бесікке салу ғұрпына кереғар келетін тұстары бар. Яғни жаңа туылған сәби құндақталып емес, аяқ-қолы бос, қозғалыста

Ләззат ШАҒАТАЙ,«Орал өңірі»[email protected]

өсуі керек. Тынымсыз тербеліс-тен миы шайқалған бала аурушаң келеді. Әрі дұрыс құндақталмаса, ауа жетпей тұншығып өліп кетуі де мүмкін. Ал сырт көздің сұғы-нан қорғау үшін бесікке бүркелер жабын күн сәулесін түсірмей, түр- лі дәрумендерден шектейтін кө- рінеді-мыс. Осылай деген маман- дар бұл өз кезегінде сырқат сә-билердің көбеюіне әкеп соғады дегенді алға тартады.

Осы орайда жергілікті маман-дардың пікірін білмек болып, Орал қалалық №1 емхананың балалар дәрігері Бибігүл Қуанышәлиева- ға жолыққан болатынбыз.

- Жаңа туған сәбилердің ара-сында туа біткен жүрек (БПС) жә- не өкпе ақаулары, туа біткен жам-бастың дұрыс бітпеу ақаулары бар. Осы үш патологиялық жағ- дайда баланы бесікке бөлеуге болмайды, мұндай жағдайда бала-ның қан айналымы, өкпемен те- рең демалуы нашарлайды. Бесік- ке бөлеулі күйінде емізген нәрес-тенің тұншығып, өлімге соқтыр-ғаны жөніндегі дерек статистика-да болғанымен, біздің емханада бесікке бөленгеннің салдарынан пайда болған аурулар немесе бала өлімі туралы дерек тіркелген жоқ. Орын алған жағдайлардан кейін балалар дәрігерлері амалсыздан осындай қадамға барып отыр.

- Сәби ұйықтаған кезде бесіктің жабынын мүлдем бүркеп тастауға болмайды. Бірде шақырту түсіп, балалы үйге барсам, сәбиді бесік-ке әбден қымтап, жабынын ауа өтпестей жауып қойған. Жабынын алып, қымталған сәбидің қызуын тексерсем, 40 градусты көрсетіп тұр. Тез арада баланы босатып, денесін ашқаннан кейін ғана қы- зуы қалпына түсті. Міне, осылай баланы бесікке дұрыс бөлей ал-масаң, қолдан ауру жасайсың де-ген сөз. Біз әр баланың өміріне жауапты болғандықтан, келеңсіз қадамдарға жол беруге болмай- ды, - дейді ол.

Ғаламтор деректеріне сүйен- сек, әлемде жыл сайын 10 милли-оннан астам бала 5 жасқа толмай жатып көз жұмады. Бала өлімінің ең көп үлесін тыныс жолдары- ның жіті вирусты инфекциялары, негізінен пневмония, диарея және дұрыс тамақтандырмаудың салда- рынан орын алады екен. Сондық-тан сәбилердің ауруы мен өлімін төмендету және ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің 2008 жыл- ғы «Қазақстан Республикасында бала жасындағы ауруларды интег- рациялап жүргiзу және ерте жас-тағы балаларды дамыту әдісін ен- гізу туралы» бұйрығын орындау мақсатында медициналық ұйым- дарда Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДСҰ) мен БҰҰ-ның балалар қоры ұсынған бала жа- сындағы ауруларды интеграция-лап жүргiзу (БЖАИЖ) және ерте жастағы балаларды дамыту әдісі енгізілген. Бұл дегеніміз - баланың денсаулығын жақсартуға, бала-ларға медициналық көмек көрсе-ту сапасын жоғарылатуға, бала өлімі мен ауруын төмендетуге бағытталған басты стратегия.

- Қазіргі таңда балалар дәріге-рін аталмыш бағдарлама бойын-ша оқыту қолға алынды. Мұнда баланың көру, сезу, есту мүшелері тезірек дамуы үшін бала еркін жа-туы керек деген мәліметтер ашық айтылады. Нәрестенің қоршаған ортаға тез бейімделуі үшін де ба-ланы бесікке бөлемей, еркін жат-сын дегені бар. Бесікке бөлесе, бала көптеген нәрседен шекте-леді, беті жабық тұрғаннан кейін жаңа әлемнен хабарсыз болады. Бесікті қолдануға түбегейлі тыйым салмаймыз, тек осы әдісті жас бо-санған аналарға түсіндіріп айту – біздің міндетіміз, - дейді педиатр Бибігүл Қуанышәлиева.

Жоғарыдағы әдістер баласын бесікке бөлегісі келмейтін, еуро-палық тәрбие алған ата-аналарға әбден қолайлы шығар. Ал сүйегі- не қазақы тәлім-тәрбие сіңген от-

басын бесікке қатысты ешбір дә- лелі жоқ осындай жалаң айыптау- лар біраз әуреге салғаны рас. Онсыз да жас босанған келін-ге өмірлік тәжірибесі бар қайын ененің ақылынан гөрі, медицина мамандарының айтқаны өтімді келетінін ескерсек, ДСҰ-ның атал- мыш бағдарламасы нәрестесін бесіктен безіндірген аналар са-нының артуына ықпал етіп отыр ма деген күмәнді ойларға жете-лейді...

55 жыл жасаған бесік

Осылайша бесігімізді медици-на тұрмақ, шетелге еліктеген қаза-ғымыздың өзі дәріптеуден қалып бара жатқан заманда әкесінен мұра болып балаларына қалған, кейін немере-шөберелеріне құт әкелген бесікті (суретте) 55 жыл бойы көзінің қарашығындай сақ- тап келген отбасы бар. Жарты ғасырдан астам ғұмыры бар бесік- тің иесі – бүгінде Орал қаласының тұрғыны Сәбила Сартаева. 1977 жылы «Батыр ана», 2006 жылы «Алтын алқа» иегері атанған әже- міз текті әулетте тәрбиеленген. Өңірге белгілі Сартай ақынның туған немересі.

Бүгінде 75 жастан асып, 29 не- мере-жиен сүйіп отырған ақжау-

лықты әженің бар мақтанар бай-лығы – балалары. Шаңырағына құт әкелген бесік турасындағы әженің әңгімесі бірден қызықты өрбіді.

- Қаратөбе өңіріне атағы жайыл- ған Сартай ақынның Құбайыс,

Райыс деген екі ұлы болған. Сол Райыстан өрген екі қыз, үш ұлдың тұңғышымын. 1959 жылы Мирзоян есімді кенже інім дүниеге келеді. Сол кезде біз тұрған Қаратөбе топырағының Қалдығайты ауы-лына Орынбордан Рақымжан де- ген ағаш шеберінің көшіп келге-нін естіп, әкеміз арнайы бесік жасатып әкеледі. Ініме небәрі екі ай толғанда, маған 18 жасымда тұрмысқа шығу бұйырыпты. Содан 1960 жылы туған тұңғыш ұлыма әкем өз қолымен сол бесікті сыйға тартты. Содан бастап жолдасым Қаршыға екеумізден өрбіген 12 ба-лам, 17 немере мен 12 жиенімнің бәрі жатты. Енді шөберемізді бөлеп жүрміз, - дей бергені сол еді, екі жасқа қараған Бекет есімді ең кен-же немересі үй ішінде ойнап жүріп, «Мені қараңдар» дегендей, жүгі-ріп келіп бесігіне жатып алды. Бе- сігінен бойы асқан Бекет балақай тәтті қылығымен осылай бәріміз- ді күлдіріп, еріксіз назар аударт- ты. Сәбила әжеміз де бір марқа-йып, жастығын есіне түсірді:

- Бүгінде 53-ке аяқ басқан тұң-ғышымды бесіктен әзер шығарып алғаным есімде. 2-3 жасқа жетіп, бойы өсіп, аяғы бесікке сыймаған шақта атам аяғының астына үлкен шамаданын тіреп қоятын. Ақыры бесікті көрсетпей тығып қойдық. Атам немерелерінің барлығы жас-қа жеткенше ешкімге көрсетпей, тасалап өсірді. “Ата, мұныңыз не, көрші-көлем ренжіп жатыр” десем, “Сәбиге бөтеннің көзі өткіш ке- леді, сосын да көреді ғой” дейтін.

Бүгінде бірде-бір шеге қағыл- май, таза емен ағашынан жасалған отбасындағы осы бір киелі жиһаз-ға «құда түсушілер» көп көрінеді. Қызығы сол, уақыт өте келе ес-кірген ағашын әшекейлейміз деп қанша рет сырлап, күйдірсе де ағашы өртенбей, өз қалпын сақтап қалған.

Әжеміз бесікке қатысты меди-цина мамандарының айтқан түр- лі пайымдауларын жоққа шығарып,


[email protected]

БұҚАРА

пайдасын санап тауыса алмады.- Әрине, бесікке қалай-солай

бөлеуге болмайды. Алдымен, қол- аяғы бос жатқан сәбидің ұйқысы қашады. Ал ұйқысы қанбаған бала күйгелек, жылауық болады да, ой-өрісі толық дамымайды. Бала- ның ұйқысы тыныш болмаса, ана- сы да әрі-сәрі мазасыз күй ке-шеді. Шешесінің осы жайсызды-ғы сүт арқылы сәбиіне беріледі. Дана халқымыз бесікке жатпаған баланы сабырсыздау болып өсе- ді деп осыған байланыстырып айтқан. Сондықтан баланы мейір- лене отырып емізудің астарында үлкен мән бар. Екінші ден, ұйқысы қанған сәбиді бесігінің бөлеуінен босатқан кезде сәби керiлiп-со- зылып, рақатқа бөленеді. Бесікте жатқан сәбидің денесіне дымқыл, сыз дарымайды, тәні тазалыққа үйренеді. Ол – мықты денсаулық кепілі. Қазіргі түрлі химикаттан жасалған памперссымақтар түбек пен шүмектің орнын алмастыра алмайды. Келіндеріміз ерініп, бір реттік жаялықты (памперс) жеңіл көрсе, артынан бала өрбіте ал- майтын бедеу ұрпақ өсетінін неге естен шығарады?

Мен балаға қырқынан шыққан-ша шүмек салмадым. Қырқынан шығарып, аяқ-қолдары ет алып, қатайған кезде барып шүмекті қол-данамын. Асық жіліктен жасалған шүмек өте пайдалы. Оны дұрыс қайната білуі керек, әуелі суға, со-сын майға қайнатып, ойып жасай-ды. Бүгінгілер Шымкенттегі зауыт- та жасалатын пластмасса шүмек-терді қолданады, ол сәбидің жас терісіне зиян. Бесіктен баланың миы шайқалуы мүмкін емес. Ол бүгінгінің қоларбасы сияқты оңды-солды шайқалмайды, бел-гілі бір ырғақпен тербелуге ар-налған. Бесікте тербетіліп, бесік жырын тыңдап өскен баланың қанына ұлттық қасиет дариды. Ең бастысы, қазақта ғана бар киелі бесігіміз сәбиді сырттан келетін теріс энергия немесе тiл-көзден, пәле-жаладан сақтайтынын ұмыт-паумыз қажет, - деген кейуана өзін айналшықтап, қасынан кетпей жүр- ген немересін мейірлене иіскеп алды да, оған кешкі ертегісін оқу-ға дайындалды. Кішкентай Бекет те әжесінің алдына рақаттана жай-ғасып, ертегі әлеміне еніп кетті...

Түйін

Қорыта айтқанда, халқымыз-дың ұлттық брэндіне айналуы тиіс бесік те кейбір құндылықта-рымыз секілді ұстағанның қо- лында, тістегеннің аузында кете ме деген сауал туындайды. Өйт-кені қазақ қанша жаугершілікті басынан өткерсе де, домбыра- сы мен бесігін ұмыт қалдырған ке- зі жоқ.

«Төрде бесік тұрса, төре де ба- сын иеді» деген дана халқымыз. Ендеше, аталы сөзге тоқтағанның еш әбестігі жоқ шығар?..

қауіпСаялбек ҒИЗЗАТОВ,

тарих ғылымдарының кандидаты:

- Қазақ халқының та-рихында бесіктің рөлі ай- рықша. Бесік тек қазақ жерінде емес, сонымен қатар Үндістан, Қытай, Орталық Азия, Кавказ халықтарының арасын- да кеңінен тараған. Ал әлемдегі тұңғыш мемлекеттердің аталған аймақ-тарда пайда болғандығын, оқ-дәрі, қағаз, санау-дың ондық жүйесі секілді адамзат үшін маңызды жаңалықтардың дәл осы аумақтарда дүниеге кел-гендігін ескерсек, дана халықтардың бесікті пайдала-нуда еш қателеспегендігін анық байқаймыз.

Дегенмен қазақ халқының тал бесігі өзгелерден ерекше. Жасалу жолы мен құрылысына зер са-лып қарасақ, ата-бабаларымыз бесікті асқан тап-қырлықпен, данышпандықпен жасағанын айқын көреміз. Біріншіден, бесік екі жаққа қарай тербе- ліп, тепе-теңдікті сақтап, сәбидің аударылып кетуі- не жол бермейді;

Екіншіден, тербетуші адамның қолы шаршамай-ды, баланың басы ерсілі-қарсылы шайқалмайды. Бесіктің тағы бір ерекшелігі - оның көшіп-қонуға ыңғайлы, алып жүруге жеңілдігі. Әсіресе, жаугер-шілік заманда бесік бала өмірін сақтаудың басты кепілі саналды. Өйткені бесікті ат үстінен оңай іліп алып, жау қолынан қашып құтылуға болатын. Дәл осындай әрекеттер моңғол, жоңғар шапқыншылы- ғы заманында жүзеге асқандығын білеміз.

Уақыт өтіп, заман өзгерсе де, бесіктің қасиеті жоғалған жоқ. Ат ауыздығымен су ішкен жаугершілік заман артта қалса да, адам физиологиясы, тәрбиесі, рухани құндылықтар сол қалпында. Талбесігімізді тербетіп, дәстүрді жалғастырғаннан ұтылмасымыз анық.

Әсел ЖАНАҚОВА, Орал қаласының

тұрғыны:

- Бір шаңырақтың ас-тында екі келін бірге тұ- рамыз. Мен екі сәбиімді де бесікке салмай өсір-дім. Өйткені біз бесікке жатпағанбыз. Туыстарым- ның да бесікті пайдалан-ғанын көрмедім. Сондық-тан мен үшін оның еш қажеттілігі болған жоқ. Босан-ған кезде педиатрлар баланы құндақтамаңдар, орамаңдар деп ескерткен еді. Алайда менен кіші келінім менің ұлыммен жасты баласын бірден бе- сікке салған еді. Бесікке бөлегендіктен шығар, ұлы-ның денесі тез жетілді.

Ерболат БАЙБАТЫРОВ, самбодан әлемнің

4 дүркін чемпионы:

- Қазақты қазақ қыл- ған – бесік. Атам қазақ сәбиді қырқынан шыға-рып, бесікке салу тойын бекер тойламаған. Ұлт-тық құндылықтарымыз-ды жоюға болмайды. От- басымда тұңғышымды да, кенжемді де бесікке салып тәрбиелегенді құп көрдім. Өйткені Қабанбай, Бөгенбай батырлары- мыз, ақын-жазушыларымыз, қазақтың небір алып тұлғалы олимпиада чемпиондары да бесікке бөле- ніп өскенін білеміз. Біздің жоғымызды ешкім тү- гендемесі анық, батыр халықтың ұрпағы болғандық-тан, салтымызды барынша дәріптеуге ұмтылайық.

Кітап не жайында? «...Әркімнің ықыласы ауған, тек өзі сүйетін әуестігі болады... Ғұламалардың, даналардың, әр түрлі халықтар- дың ұшқыр ойларынан туған ма- қал-мәтелдерін масақ тергендей жинап, бастырып, әлеуметке ұсы-нып отырмын. Бұл дүниенің ерек-шелігі – оқырманға жүйеленген жұмыс емес, «керек дүниеңді ең-бектеніп тап» деген принциппен жасақталғаны деп ойлаймын» деп жазады автор кітабының алғысө-зінде.

Қаймағы бұзылмаған тілдік ор- тада туып-өсіп, тәрбиеленген аза-маттың оқи білетініне, оқығанын тоқи білетініне, жадының зерек-тігіне, тонналаған топырақты қо-парып, иненің жасуындай асыл- ды іздеп тауып, қағаз бетіне тізе беріп, нәтижесінде осынау құнды кітапты дүниеге әкелгеніне тәнті болмай тұра алмайсың!

Әлібек Байжанұлының кітапты, мерзімді баспасөзді өте көп оқи-тыны байқалады. Оқып қана қой-май, әрбір сөзге, сөз тіркесіне, сөйлемге ерекше зер салып, мән-мағынасына үңіліп, сыншылық ма- шық танытып отыратыны көріне-ді. Автордың өзі іздеп тапқан қа-зынаны ішінде бүгіп қалмай, кітап етіп шығарып, қалың қауыммен бөлісуін азаматтың ақ жолынан ауытқымауы, бабалар қалдырған баталы бағыттың сорабы деп пайымдауымыз керек.

Автордың «Жиған-терген...» кітабында ежелгі заман ойшыл-

білгенге маржан

Қазақстан Журналистер одағының мүшесі Әлібек Сәтбаевтың осынау еңбегімен қолжазба нұсқасында танысып, кітап етіп шығаруға кеңес берген болатынмын. Автор асықпады. Жазбаларын тіл мен әдебиет мамандарының сараптауынан өткізіп, сарабдалдық танытқанын осы арада атап көрсеткен жөн сияқты.

Айтқали НӘРІкОВ,ҚР мәдениет саласының үздігі

дарынан бастап, бүгінгі Ғабдыра-хим Жаңбырбаев айтыпты деген қанатты сөздердің ең мәйектілері іріктеліп енгізіліпті. Иә, тілді жан-ды организм десек, халық барда мақал-мәтел, қанатты сөз (афо-ризм), нақыл сөз, шешен сөз, өси- ет сөздер түзіле бермек. Осы се-бептен кітапта дәл қазір арамыз- да жүрген ойы көшелі адамдар- дың ұшқыр сөздеріне де орын берілген.

Бас-аяғы жүз жылға жетпей-тін уақыт ішінде қазақ қоғамы тар қапастан шығып, ойлаудың әлем-дік көшіне ілесіп, дана бабалар-дың жолын дамыта түсті. Абай-дың өлеңдері мен қара сөздері, Махамбеттің жалынды жырлары, Ыбырайдың педагогикаға қатыс- ты құнды еңбектері, Ахмет Бай-тұрсынов, Халел және Жаһанша Досмұхамедов, Мұхтар Әуезов, тағы басқа ойшылдар мен қалам-гердің еңбектері, туындылары бұл күнде жанымызға азық, мақ-сатымызға қазық болып отыр.

Әлібек Сәтбаевтың «Жиған-тер- ген...» кітабында туған топырағы-мыздан шыққан от ауызды, орақ тілділермен қатар шетелдің әрі-берідегі сөз зергерлері қалдырған қанатты мұралар да топтастыры-лыпты.

Иә, бәріміз де кітап оқимыз. Мәселе қалай оқитынымызда ғой. Бірқатар аудан мен облыстық мекемелерді сәтті басқарған Сәт- баев мырза сол лауазымдар шең-берінде шектеліп қалмай, өзінің оқып-тоқығанын ой елегінен өт-кізіп, қалың жұртшылыққа кітап етіп ұсынуын оңды іс деп есептей-мін өз басым.

* * *

* Кеуде көтеріп, орынсыз қыр көрсетуден сақтан. Өйткені Тәңір тәкаппарды жек көреді.

Мұхаммед пайғамбардың хадистерінен* Адамның басына қонған бақтың тұрақты болуы жақсы мінез-

құлыққа байланысты. Әбу-Насыр әл-Фараби

* Бізге тән қадір-қасиеттің ең маңыздысы және ең ізгісі – па-расат.

Габриель Мабли* Бала өз тілінде тәрбиеленбесе, өз ұлтына қызмет ете алмай-

ды.Жүсіпбек Аймауытов

* Басқа халықтар маймылдан жаралса жаралған шығар, қазақ жылқыдан жаралған.

Асқар Сүлейменов

(«Жиған-терген...» кітабынан)

[email protected]

өнеРБейсенбі, 20 наурыз 2014 жыл

- Жұмағаным Әбілхалыққы-зы, адам баласы уақытпен са-наспай жұмыс істейді, оның зырылдаған дөңгелегімен бір-ге жастық, сезім, арман бірге кетеді. Осынау мерейлі сәтте жоғалтқаннан гөрі тапқаныңыз туралы әңгімелесеңіз?

- Көп нәрсеге қолым жетпей келеді. Оралда ән мектебін ашсам деймін, композитор, әнші Әшір Молдағайынов атындағы кон-курс өткізгім келеді. Осы жасқа дейін ана, адам ретінде өмірде,

өнерде ауыз толтырып айтатын-дай не тындырып үлгердім де-ген ойларға барамын. Әлі де көп нәрсеге үлгермеген сияқтымын. Опера жұлдызы Мария Каллас-тың: «Әнші - мәңгі студент, өнерін дамыту үшін ол үнемі ізденісте жүреді» деген сөзі бар. «Әнім мені алысқа жетелейді» деген Мұқағалидың өлеңі - ұраным. Ән-нің жетегінде жүріп, біраз жасқа келіп қалыппын. 1993 жылдан бері бар өмірім Орал сахнасын- да, жерлестерімнің ортасында өтіп келеді.

жылдарым болып қала береді. Ол кезде жас едім, сахнада тәжірибе жинауыма, шеберлігімді шыңдап, деңгейімді көтеруде Кеңес Ода-ғының халық әртісі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Шамғон Қажығалиев ағам көп еңбек сіңір-ді. Атағы жер жарған оркестрдің құрамында алыс-жақын шетел-дерде болып, Күләш Байсейіто-ва мен Бибігүл апам шырқаған Л.Хамидидің «Бұлбұл», «Қазақ вальсы» әндерін орындадым.

- «Қыз Жібек» операсынан Жібектің ариясын орындады-ңыз.

- Қыз Жібекті орындау – әр әншінің арманы. Қыз Жібек пен Сараның ариялары мен үшін ыстық. Мен классиканы жақсы көремін. Ыбырайдың «Гәккуін», әлемдік музыкадан А.Алябьевтің «Соловейін» сүйсініп орындай-мын. Бұл шығармаларды орындау үстінде ерекше ләззат аламын. Оның қандай сезім екенін ән- шілер білетін шығар. Образға енесің, сахнада жүрек лүпілің өз-геріп сала береді, қалқып, қанат-танасың.

- Жұмағаным Әбілхалық-қызы, үлкен өнер ордаларын тастап, Оралға келдіңіз. Бұл өз жүрек қалауыңыз ба, әлде

ғармалары өте көп. Бірақ көзі тірісінде атақ ала алмады. Осы орайда ел-жұрттың жадында қал-дыратындай жұмыстар істегім ке-леді.

- Астана мен Алматыда өтіп жатқан концерттерге көп қатыспайсыз. Бұл өнер адамы ретінде сіздің көңіліңізді басып, бір сарынды тірлікке үйретіп тастаған жоқ па?

- Дұрыс айтасыз, мен де тап осылай ойлаймын. Өнер адамына от керек, шабыт болмаса қиын. Академиялық ортаның орны бөлек. Жұмыс, сабақ беру, үй тір-лігімен жүгіріп жүресің. Бірақ сахнаға шыққанда жерлестерімнің соққан алақанының қызуын сез-гендей боламын, сосын бәрін ұмытамын.

- Астана, Алматыда неге жеке концертіңізді бермейсіз?

- «Неге келмейсіз немесе не-ге бармайсыз?» деп көп адам жанашырлық танытып жатады. Жыл сайын Алматы, Астана қала-ларындағы академияларға қыз-метке шақырту аламын. Атырау шақырады. Бірақ туған жерден кеткім келмейді. Алла қосса, ме-рейтойымнан соң басты қалалар- ға концертпен барғым келеді.

- Арман, мақсат жас талға-майды. Қандай арманыңыз бар?

- Италияның әр қаласында 2-3 опера театры бар. Менің арма- ным – Италияға барып, әншілерді тыңдау, олардың қалай жұмыс істейтінін көру. Консерватория бітірерде дипломдық жұмысым Пуччинидің «Чио-Чио-Сан» опе-расындағы Баттерфляй образы болды. Сол образ менің өмірімде үлкен із қалдырды. Баттерфляй өмір бойы менімен бірге жүріп келе жатқан сияқты... Балаларым-ды ертіп, Жапонияға бір барып қайтқым келеді.

- Мерейтойыңызға дайын-дығыңыз қалай? Ақ Жайықтың жұртшылығын Қыз Жібектің ариясы сияқты классикалық інжу-маржанға бір сусындата-тын шығарсыз?

- Шығармашылық кешім 14 сә- уір күні облыстық қазақ драма театрында өтеді. Елді шаршат-пайтындай бағдарлама жасадым. Бұйырғанын көрерсіздер.

СұхбаттасқанҰлдай ҚАБОШҚЫЗЫ,

«Орал өңірі»

- Кеңес Одағының халық әртісі Бибігүл Төлегеновадан дәріс алғаныңызды білеміз. Өзге де ұстаздарыңыз жөнінде айтсаңыз?

- 1974 жылы Құрманғазы атын- дағы мемлекеттік консерватория-ға оқуға түскен сәттен бастап, не-бір музыка шеберлерінің ықыла-сына бөлендім десем, артық емес шығар. Бибігүл Ахметқызы ән ре-жиссурасының қыр-сырын, дауыс ерекшелігі заңдылықтарын, ән салу мәдениетін үйретті. Италия ән мектебінен Александр Курга-нов, вокалдан Орталық Азиядағы тұңғыш профессор Бекен Жылыс-баев дәріс берді.

- Құрманғазы атындағы мем-лекеттік оркестрде ән салған жылдарыңыз өміріңіздің ең бір бақытты шағы шығар. Өнердің үлкен ордасы, шетелдік сапар-лар дегендей...

- 1979-1993 жылдары Құрман-ғазы атындағы мемлекеттік кон-серваторияда сабақ бердім және оркестрде қызмет істедім. «Оты-рар сазы» фольклорлық-этногра-фиялық оркестрінде ән айттым. Әрине, бұл менің ең бақытты

бұған әнші-композитор Әшір Молдағайынов ағамызбен бас қосуыңыз себеп болды ма?

- Ол ортада біраз өнер үй-рендім. Жирендім. Сосын елге пайдам тиер деп қайтуға шешім алдым. Ол жерде Әшір ағаңмен бас қосқаным себеп болған жоқ. Ағаң Абай атындағы Алматы опе-ра және балет театрында әнші еді, ол да осы Ақ Жайыққа келіп ша- быттанып, біраз еңбектер жазды. Мен алатын атақтардың бәрін елге келген соң алдым. 2008-2009 жылдары екі рет Президенттің стипендиясына ие болдым. Туған өлкеме оралғаныма өкінбеймін.

- Әшір ағамыздың көзіндей ұл-қызыңыз бар...

- Ұлым Аспандияр 25 жаста. «Еуразия» институтын аяқтағалы жүр. Аудармашы, менеджер, бір компанияда қызметте. Үйленді, екі немерем бар. Қызым Ақбота 18-де. Әкесінің жолын қуып, Құрманғазы атындағы саз колледжінде пиа-нино бөлімінде оқиды. Әшақаңа топырақ Жайықтан бұйырды. 2012 жылы 75 жылдығына еске алу кешін өткіздік. Ол кісінің ән-дері, романстары, опералық шы-

- Мақтан тұтарлық шәкірт-теріңіз бар шығар?

- Отыз жыл өмірімді өнерге арнадым. Оралдағы жоғары оқу орнында 20 жыл дәріс беріп, шә-кірт тәрбиелеп келемін. Шәкіртте рім Қ.Қисметов, Т.Мусин, Т.Пери зат, Астана сахнасында жүрген Ж.Жұлқаш пен И.Жантулин, К.Бай-сейітова атындағы Астана опера театрының әншісі А.Қапонова, өткен жылғы «Қазақстан дауы-сы» жобасына қатысып, өзінің мықтылығын көрсеткен А.Айтқа-лиева – талай ән фестивалінің жүлдегерлері.

- Сіздің концерттік киімдері-ңіз ерекше. Бір-біріне, тіпті еш-кімдікіне ұқсамайды.

- Менің сахналық киімдерім «Ай» салонында тігіледі. Гүлнәр Қанафиқызы – өте тамаша адам. Сосын «Мария» сән үйіне бара-мын. Киімнің үлгісін өзім жасай-мын. Киімді дауысыма, әніме, өз табиғатыма сай тіктіремін. Елдің алдына шыққан әнші әнімен ғана емес, жүріс-тұрыс, киімі-мен халыққа рухани ләззат бе-руі керек. Мен осы жолда көп жұмыстанамын.

ҚР еңбек сіңірген әртісі, Ғ.Құр-манғалиев атындағы Батыс Қазақстан облыстық филармониясының әншісі Жұмағаным Рахимова кеше ме-рейлі жасқа толды. К.Байсейітова атындағы республикалық байқаудың, Түркияның Анкара, Стамбұл қала-ларында өткен халықаралық му-зыка фестивальдерінің лауреаты, республикалық телерадиокомпа-нияның алтын қорына 100-ден ас-там халық әндері, қазақ және шетел композиторларының шығармаларын жаздырған әнші редакциямызда бо-лып, өз ойымен бөліскен еді.

Жұмағаным РАХИМОВА:

«Сахнада жүрек лүпіліңөзгеРіП сАлА БеРеді...»

Бейсенбі, 20 наурыз 2014 жыл11әдеБи жұМБАҚ

[email protected]

...Сыншының келіп көрді отыз-қырқы, Күреңбай көріп деді: «Жаман сұрқы», Алдынан ұмтылғанда аң құтылмас, Артынан жөнелгенде жетпес жылқы!»

Сөзіне Күреңбайдың жұрт таң қалды,Не сыншы, не сұңғыла ортаға алды.Жылқының қырағысы, шежіресі – Күреңбай көзін сүзіп тұрып қалды.

Күреңбай көзі тұнып көп қадалды,Айналып алды-артына көзін салды.Естуге Күреңбайдың байлау сөзін Тарқамай көптің тобы тұрып қалды.

Күреңбай көріп тұрып артын, алдын:«Жануар жүйрігі екен жылқы малдың,Жері ұзақ, күші алдында өрен жүйрік,Бітімі өзі айтып тұр жануардың.

Келіскен кескін мынау, омыраудыңӨзі айтар: қаратам, - деп, - қазақ қаумын.Сом аяқ, быртық бақай, болат тұяқТасындай шұбар ала Көкшетаудың.

Тәует бас, қамыс құлақ, қуарған жақ,Құлан жал, бұлан мойын, қой жұтқыншақ,Қоян жон, жазық жая, жауырынды,Құс топшы, қос шынтағы қалқынқырақ.

Сіңірлі, жер соғарлы, аяғы тік,Түлкі төс, тазы тізе, ит жіліншік,Шашақты, шақпақ етті, аласа ұршық;Құндыздық қалай біткен құйрыққа дүп?

Қоқанның жібегіндей жеңіл құйрық,Не қою, не болмаса емес сұйық!Бұтының арасынан ел көшкендей,Жамбастың басы делдек, қуыс қолтық.

Шүйделі, шоқтығы өргек, шідерлігі,Серке сан, желмаядай тілерсігі;Тау желін тартса жұтқан талыс танау,Тынысты кеңде жатыр кеңірдегі.

Жүрсе де жаздай құры болмайды тоқ,Кез жарым кесер баста кесім ет жоқ.Қақпан бел, қалбағайлы, үңгір сағақ,Шапса жел, мінсе жайсаң, тұрса селсоқ.

Қанында шығысың мен батысың жоқ,Ағылшын арғымақтың шатысы жоқ.Қашаннан қазағымның қолтумасы,Араптың дүлділінің қатысы жоқ.

Маңғұлдың мес аты емес тұқырынған,Бұл таза швед, шотлан тұқымынан.Жануар шапса жүйрік, мінсе берік,Озбайды жүгіргенде жылқы мұнан.

Сүйегі жануардың жылқыдан жат,Бұл емес текежаумыт, не қазанат.Күйкиіп көзге қораш көрінсе де,Шапқанда шалдырмастай бітер қанат.

Екпіні үй соққандай пысқырғанда,Шалдырмас көктен құсқа, жерден аңға.Жықпаса жалғыз қазық жануарды,Бұл әзір жеткізбей тұр жылқы малға.

Бұл тұлпар келіп тұрған әбден бабы,Салбырап тұрғанына деме «жабы».Маңдайы жарқырап тұр жануардың, Ашылып тұр осы аста мұның бағы.

Көзімнің көбеймесе бүгін ағы,Есімнен жаңылтпаса сайтан тағы.Егер де шын жылқыны мен танысам,Хақ мұның қырып-жойып бәйге алмағы!..»

Қадірлі оқырман!Біз бүгін үлкен-кішінің бірдей көңілінен шыққан

«Әдеби жұмбақ» жобасын қайта жалғастырып отырмыз. Бұл «жұмбақтың» басты шарты – жасырылған әдеби туындының авторы мен атауын редакцияға елден бұрын хабарлау. Ол үшін редакцияның қабылдау бөлмесіндегі 51-25-80 телефонына «Әдеби жұмбақтың» шешуіне қоса, өз аты-жөніңіз бен байланыс телефоныңызды ауызша айтсаңыз да жеткілікті. Сондай-ақ үшбу мәліметтерді «Орал өңірі» газетінің [email protected] электрондық поштасына дереу жолдасаңыз да болады.

Әдеби жұмбақты жұрттан бұрын шешкен оқырманымызға әдеттегідей әдеби кітап сыйға беріледі. Таяп қалған Наурыз мейрамымен ілесе келіп, табалдырығымыздан ат-тап, төрімізге озатын биылғы жыл – Жылқы жылы болғандықтан, біз бүгінгі “Әдеби жұмбақтың” басты кейіпкері ретінде түліктің төресін таңдадық.

Редакция алқасы

Бесікке бөлер алдында сәби-дің бас жағына жеті түрлі ат әб- зелін жайғастырған. Бұл да бала тез ержетіп, ел қатарына тезірек қосылсын деген тілекпен орын- далады екен. Ат әбзелдерінің кей- бірі емдік жоралғыларды жүзеге асыру барысында қолданылған. Мәселен, қазақтар көз тиген ба- лаға аттың тері ем деп түсініп, қамыттың ортасынан өткізіп, тер- лікке ораған. Бақсылар аттың жү- генін өздерінің ем-дом жүргізу барысында пайдаланған. Қамшы- мен жын-шайтандарды аластап, сабынан бесікке байлап қойған. Жылқының аққан терімен шылан-ған қамшының сабын сырқаттың көмейіне салып, асқазан дертін емдеген. Әйелдің толғағы қатты болғанда төбесіне қамшы үйіріп, іліп қойған.

Түсіңізге жылқы енсе...Қазақтарда туғанына қырық күн толған ұл баланы «үзеңгіден өткізу» дәстүрі бар. Жөргекке жақсылап оралған нәрес- тені ел қорғаған батыр-лардың үзеңгісінің оң қапталынан өткізеді. Бұл ырым батыр азаматтың бар жақсы қасиеті сәбиге жұғысты болсын деген ниеттен туған.

Тұрмыс-тіршілігі табиғатпен ете- не қазақ халқы жылқының міне-зіне қарап ауа райын болжауды да жақсы меңгерген. Мысалы, ат пысқырып басын шайқаса немесе басын шалқайта ұстаса, күн райы бұзылады, жай ғана пысқырынса – жаңбыр жауады, қыста жамбас- тай жатса – жылы, жылымық бола-ды.

Еуропалықтар жылқыны күш- тіліктің, ақылдылықтың, ұшқыр- лықтың символы ретінде баға-лайды. Ислам елдерінде ат – бар- лық пен байлық белгісі. Ал Қытай- да ат шапшаңдық пен табанды-лықтың символы саналатындық- тан, батырлар қандай да бір ерлік жасар алдында бас білмейтін асау-ды үйретіп жуасытады екен. Скан-динавия мифологиясында жыл- қы – бір-бірін алмастыратын тәу-ліктің бір бөлігі, түннің жалы қа- ра, күндіздің жалы ақ түсті. Олар- дың ертегілерінде жылқы бола-шақты болжап, адамша сөйлейді.

Қазіргі заманда сәйгүлік бейне-сі танымал әйгілі фирмалардың, концерндердің басты белгі-таң- басына айналған. Мәселен, арқы-рап аспанға шапшып тұрған ар-ғымақ итальяндық «Феррари» жә- не американдық «Форд» сияқты автомобиль концерндерінің төл таңбасы болса, қазір ағылшын жә- не шотланд вискилері шыныла-рының этикеткасында жер тарпы-

ған тұлпар бейнеленген.Жылқыға қатысты айтылған

мақал-мәтелдер, афоризмдер же- тіп артылады. Орыс жазушысы А.Чеховтың «Жылқы тектес фами- лия» атты әйгілі әңгімесі және «Адам неғұрлым ақылсыз болса, ат соғұрлым оның тілін түсінеді» деген тамаша кестелі сөзі бүгін- де ел аузында қалды. Ал халқы- мызда «аттың жүрісі», «үйретіл- ген жылқы арбадан шықпас» де- ген тәрізді сөз тіркестерінің қай-сысы да жылқының өзіне тән ере-кшеліктерін сипаттайды. Ал “құ- лын мүшелі” деген қазақы теңеу сұлу қыздың сымбатты дене біті-мін сипаттайды.

Бұрындары Қытайда ақбоз ат- тың жүрегімен склерозды, ал өр- телген бас сүйегінің күлімен ұй- қысыздықты емдеп жазған. Ал Еуропада аттың қылының көме-гімен ішекқұрттан, баспадан, көк жөтелден, тіпті қылтамақтан да арылуға болады деген наным қалыптасқан. Шындығында, жыл-қының емдік қасиетінің мол екен-дігін бүгінгі ғылыми зерттеулер толық дәлелдеп отыр.

Ертедегі тайпалар қасиетті жа- нуардың үйірлерін бос жіберіп, олардың қалай бағыт алғанына қарап тұрып, кісінеуіне құлақ түрген. Мұның барлығы балгер-лердің ойына қозғау салып, олар бал ашып, болжам жасайтын бол-

ған. Жылқы жарықтықтың сезім-талдығы жақсы дамығанын біле- тіндіктен, олардың мінез-құлқына қарап отбасы жағдайының бағыт-бағдарын да аңғарып отырған. Айталық, көзі байлаулы ат қалай қарай жүрсе, жас қыздың бола-шақ жары сол жақта тұрады деп болжаған. Егер ат керме ағашты немесе арқанды қағып кетсе, онда ері – қатыгез, әйелдің өмірі жай-сыз болады. Ал бар кедергілер- ден сүрінбей өтсе, бақытты өмір сүреді деп болжам жасаған. Аяқ астынан алдынан ақбоз ат шыға келсе, өзінің қалауын іштей қай-талап, жамандық шақырмауы үшін екі қолының саусақтарын айқас-тырған. Адамдар ат пысқырса, қуа-нышты хабар келеді немесе жол түсіп тұр деп жорамалдаған.

Жылқыға жын-перілер, сыртқы дүлей күштер үйір келеді деген ұғым қазақ халқында да бар. Мә-селен, қорада тұрған жылқының жалы таңертең өрулі болса, қа- зақтар мұны жын-перінің, еуро-палықтар «үй иесінің» ісі деп жо- рамалдайды.

Жылқы адам баласы байқай бермейтін тылсым күш иелерін көре алады. Мұны аттың ілгері баспауынан, әлденеден үркуі- нен аңғаруға болады. Ертеде қа- зақтар ұры-қарақшылардан, дұш- пандар тарапынан төнетін қа-терден қорғайды деген түсінік-

пен есік маңдайшасына таға іліп қоятын болған.

Қытай халқының ертедегі «Джоу-гун» түс жоруында жылқыға қа-тысты бірнеше жорамал бар. Мә-селен, өз үйінің есік алдында жер тарпып тұрған атты немесе жыл- қы үйірін көрсең, жолға шығасың, бос жіберсең – қуанышқа кенеліп, ісің оңға басады. Ат тістеп алса, ол қызмет бабында өсетіндігіңнің белгісі.

Ер адам түсінде ерттеулі атты көрсе – үйленеді, ерсіз көрсе – махаббатта жолы болатындығы-ның белгісі. Әсем биеге міну – әйелдің сұлулығы. Түсінде айғыр көру – жаңа істің бастамасы, салт міну немесе арбаға жегу – жеңіске бастар жол.

Бұл ретте әйел затына қатысты жорамалдар да айтылады. Ақбоз ат – тұрмысқа шығудың, онымен шауып бара жату – табысқа жету-дің, қарагер атқа міну – сәттілік- тің нышаны. Атты көріп, оған сүй-сіну де – табысқа бастар жол. Ал тү- сінде құлын көру шаттық пен қуа-нышқа бастайды деседі.

Танымдық әдебиеттер негізінде дайындаған

Асылзада ҚҰБАЙ,М.Өтемісұлы атындағы

БҚМу-дың студенті

● Таным терезесі

Қош келдің,әз-Наурыз!

Наурыз мерекесі қазақ даласында әлімсақтан бері тойланып, 1926 жылдан кейін үзіліп қалған еді. Өйткені большевиктер оған діни мереке ретінде қарап, атап өтуге қатаң тыйым салса керек. Шындығында, Наурыз тойының ислам дініне ешқандай қатысы жоқ...

Серік ИХСАНҒАЛИ,«Орал өңірі»

Өйткені экваторға таяу жатқан Солтүстік Афри-ка мен Батыс Азияда

орналасқан араб әлемінде мүлдем қыс болмайды. Ал қар дегенді олар жарты ғасырда бір көретін секілді. Демек, қыс болмаған жер-де көктемнің келуі мүмкін бе?! Наурыз болса, көгілдір көктемнің басы, Табиғат-ананың қайта жан-дануының мейрамы ғой...

Наурыз иранның «нау» – «жаңа», «руз» – «күн» деген сөздерінен шық-қан. Яғни «табиғаттың жаңаруы, жаңа күннің тууы» деген мағынада қолданылады. Неге? Өйткені бұл тәулік – аспан денелері өздерінің ең бастапқы нүктелеріне келіп, күн мен түн теңелетін, жануар-лар төлдеп, адам баласының аузы аққа, малдың аузы көкке тиетін, жер үстіне шаттық ор-найтын сәт. Қазақ елі осы күнді сондықтан да «Ұлыстың ұлы күні» деп атаған. Григориан күнтізбесі бойынша, ескіше 9 наурыз, жаңаша 21-інен 22-сіне қараған түн осы күнге сәйкес келеді.

Халқымыздың аңыздық түсіні-

Енді ойлап қарасақ, Жа-ңа жылға жанталасқан қазақтың зейіні Нау-

рыз тойының қарсаңында мұн-ша жұмсалмайды екен. Алаң-дайтын мәселе емес пе?!

Менің осы мәселе төңіре-гіндегі біраз алаңдаушылығым болды. Кеуделеріне кеңестік кезеңнің кірпішін алып жүрген аға буынның Жаңа жылға де-ген аңсарын айыптамадым. Бірақ алдыңғы лектің ілескен кейінгі толқынның түсінігіне сол сарын сіңіп кетсе, ұлт- тық қасиетіміздің сілікпесі шық-қаны болмай ма? Соны уайым еттім.

Осы ойларды елеп-екшеген-де өзіндік ұсыныс пайда болды. Наурыз мерекесінің сипатын неліктен шағын мерзімділік-тің шегінен шығармаймыз? 22 наурыз күні ғана түске дейін созылатын наурыз-думанның табалдырығын неге ертерек бастамасқа?

Енді нақты әңгімеге көш-сем. Наурыз мерекесінің ны-шаны айдың алғашқы күнінен бастау алғаны дұрыс деп ой-лаймын. Ол үшін мерекенің маңызын білдіретін негізгі нысан - киіз үйді көлемді етіп, тиісті тәртібімен жергілікті жердің орталық алаңына нау-рыз айының алғашқы жұлды-зы күні тігіп қою керек. Мы-салы, қала өзінің орталық алаңына, аудан өзінің орталық

киіз үй тіксек, ҚАйТеді?

Жаңажылдық шырша орнатар шақ мерекеден ай бұрын басталатыны жасырын емес. Жоқ дегенде екі аптадан кешікпейді. Бұл шаруаны жаңажылдық көңіл күй мен мерекенің санаға сіңген мәні қамшылай түссе, шырша тігу тіпті де жеделдеуі мүмкін. Содан кейін салтанатты түрде шырша шамын жағамыз. Тағысын тағы...

алаңына. Содан кейін концерт-тік бағдарламасымен қосып, салтанатты киіз үй тігілу рәсімі жасалса, Наурыз мейрамының заманауи түсінікпен үйлескені дей бер. «Бір күндік ғұмырлы» қазақы үйлерге осылай дем бітірсек, ісімізді ешкім теріс-ке шығармас. Киіз үй жанына алтыбақан құрсақ, тіпті керім болмай ма?

Егер киіз үй Наурыз мей-рамының бастауы ретінде орталық алаңда ай басынан бері тігіліп тұрса, ұлттық ме-рекенің бұқаралық сипаты артады. Ақ киізге оран ған отауға еніп, қазақы тұрмыс-салтты жаңғыртқан үй-ішін тамашалауға еркін мүмкіндік алған адамдар болмайды емес, болады ғой. Қазіргі жұрт іш-кен-жегенін әлеуметтік желіге жариялайтынын ескерсек, ға-ламтор парақтарында қазақы киіз үйдің маңында, не ішінде түскен суреттер саны артар еді. Халықты қазақыландыру осы емес пе?!

Менің ойымша, осылай киіз үйдің бейнелік маңызын пайда-лану арқылы, өңірде Ұлыстың ұлы күнін тойлаудың дәстүрі қалыптасар еді.

Бауыржан ШиРМЕДиНҰЛЫ, Сырым ауданы

гіне орай 21 наурыз түні даланы Қызыр баба аралайды екен. Сол се-бепті осы түн «Қызыр түні» деп ата-лады. Қызыр – адамдарға дәулет дарытып, бақ қондыратын, ақсақал кейпінде көзге көрінетін қиял-ғажайып бейне. Жақсылықтың жаршысы, жаңа түскен Күн нұ-рының нышаны – Қызыр ата да-ланы кезіп жүріп, назары жерге түссе, оның тоң кеудесін жібітеді, ал тасқа түссе, оны ерітіп жібереді екен. Күн сәулесі жер шарының шығыс бөлігінен таңғы сағат ал-тыда сібірлеп атқан кезде, біздің өңірімізде бұл сәт түнгі сағат үшке тұспа-тұс келеді. Сондықтан да қазақ халқы Жаңа жылды 21 нау-рызда түнгі сағат үште қарсы ала-ды. Дәл осы сәтте даланы Қызыр баба аралап, Самарқанның көк тасын ерітеді екен. Қызыр түні Жаңа жыл табалдырықтан аттап, үйге енгенде: «Жалғыз шала сәу-ле болмас» деп төрге қос шырақ жағылып қойылады. Жаңа жыл мұнтаздай таза үйге кірсе, ол үй ауру-сырқаудан, пәле-жаладан аман болмақ. Наурызға шейін үй ішіндегі жићаз-мүліктің шаңы қағылып, жуылып, тазартылады. «Жыл бойы ақ мол болсын, дән тасқын-тасқын, жауын-шашын көп болсын!» деп, Қызыр түні ыдыс атаулыны аққа (сүт, айран, шұбат, көже, уыз), ырысқа (бидай, тары,

арпа, сұлы, жүгері) және кәусар бұлақ суына толтырады.

21-і күні түнде ауыл бойжеткен-дері өздерінің ұнатқан жігіттері-не арнап, соғымның соңғы етін уызға салып пісіріп, «ұйқыашар» аталатын ерекше дәм дайындай-ды. Ал жігіттер мен бозбалалар болса, қыздардың қолқасының қарымтасына айна, тарақ, иіссу-дан тұратын «селт еткізер» сый-лықтарын ұсынған. Әр үй жеті дәмнен көже пісіреді. Наурыз күні таңертең ертемен азаматтар қолдарына күрек-кетпен, қыз-келіншектер құрт, ірімшік, сүт, піскен ет алып, далаға шығады. Ерлер бастаулардың көзін ашып, тал ексе, әйелдер күнге тәу етеді. «Кеудесі түкті Жер-ана, құт дарыт, жарылқа!» деп ашылған бұлақ көзіне май құйып, жаңа егілген ағашқа ақ бүркеді.

Бұл күні халық ғасырлар бойы қалыптасқан дәстүрлі ілтипат, ізеттерін көрсетеді. «Ұлыс күні қа-риялармен көріссем, батасын ал-сам, болашақ ұрпағыма олардың күш-қуаты дариды» деген сенім-мен жасы кішілер шежіре қарттар-мен көбірек көрісуге тырысады. Ақ түйенің қарны жарылған ұлыс күні дәм сатылмайды, өгіз сойы-лып, қазан көтеріледі.

Ұлыс күні құшақ айқастырып көрісіп, қашан да аман болайық, ағайын!

МеРекеБейсенбі, 20 наурыз 2014 жыл12 [email protected]

МеРекеБейсенбі, 20 наурыз 2014 жыл[email protected] 13

Уыз сүті

Ұлыс оң болсын,Ақ мол болсын,

Пәле-жала жерге еніп,Қайда барса, жол болсын! – дей отырып,

елімізге тыныштық, әр жанұяға амандық, шат-шадыман көңіл күй тілеймін!

Құрметпен, «Урал Тех Сервис» ЖШС директоры Александр БАКЛАН

Құрметті әріптестер!Табиғат, жер-дүниенің жаңарып,

жасанатын көктем мезгілінің ұлы мерекесі – Наурыз құтты болсын!

Халқымыз күрең шәйға сүт қатып ішкенді тәуір

көреді. «Құманды шоққа қойып, бабымен қайнатып, қаймақ қа-тып шәй ішкенге не жетсін?!» деген әңгімелерді үлкендерден жиі естіп қалып жатамыз. Әри-не, біздің замандастарымыз-дың бұдан бейхабар екені сөз-сіз. Ал біздің білетініміз – дүкен сөрелерінде толып тұрған «Ай-налайын», «Шадринское», «Кош-кинское», тағы басқа 6% қай- мақ қосылған деп жарнама-ланған жасанды сүт. Ашығын айтайық, ауылдағылар да осы сүтті пайдалануға әбден көшіп

алды. Бұл жерде жасанды сүт туралы әңгімелегелі тұрған жоқпыз, айтайық дегеніміз, малдан алынатын сүт, оның алғашқы уызы болып отыр.

Уыз деп жас төлдеген малдың сүтін айтады. Жас төл енесінің уызына тойса, тез жетіледі. Се-бебі уыз сүттің құнарлылығы жоғары. Халқымызда «уызға жарыған», «уызға жарымаған» деген сөз тіркестері бар. Бұл сөзді адам бойындағы түрлі қасиеттерге байланысты да ай-тып жатады. Бүгінгінің балала-ры уыздың дәмін татып көрді ме екен?

Міне, осыған жауап ізделік.

Орынғаным ҒАЛЫМОВА, ауыл тұрғыны, 47 жаста:

- Ата-бабаларымыз көреген болған ғой. Адамға не пайдалы, не пайдасыз, бәрін білген. Малдың уыз сүті балалар үшін ең дәрумен ас деп білемін. Қолға ұстап отырған ірі қара қазір төлдей бастады. Жас төл алғашқы күні уыз сүтін тауыса алмайды. Сосын оның артығын

сауып алып, пісіргенде қою дәмді тағам болады.Үйдегі балалар ішіп мәз болып жатса, алғашқы уыз сүт

көрші-көлемге де таратылады. Наурыз айы келіп, уыз сүттен дәм татқан үлкендер де «Ақ көбейсін!» деген тілектерін ай-тып жатады.

Гүлфия АХМЕТОВА,Қазталов ауданы

Әлия ТАҒАНОВА, 10 жаста:

- Үйде сиыр бар. Ақмаңдай деген бұзауым бар. Мамам маған уыз пісірді. Уыз сүттен құймақ та пісіріп берді. Тәтті болды. Мамамнан «Күнде пісіріп тұршы» деп сұрап едім, ол «Уыз сүті тек мал төлдегенде ғана болады» дейді.

Біз кішкентай Әлияның сөзін сол күйінде бердік. Ертең Әлия үлкен болғанда үзіліп бара жатқан дәстүрді жалғастыратындар осылар емес пе?!.

Байқайсыздар ма? Апамыз мұнда халқымыздың салт-дәстүрі жатқанын меңзеп отыр. Осы бір үзіліп бара жатқан дәстүрді жасөспірімдер біле ме екен деген оймен 14 жастағы Жалғас пен Талғатқа, 13 жастағы Әлиге жолықтық. Жалғас, Әли уыз сүтін ішкендерін және оның өте дәмді екенін айт-са, Талғат ішіп көрмегенін айтты. Әрине, жасөспірімді «Неге ішіп көрмедің?» деп кінәлаудан аулақпыз. Ауылдық жерде, соның ішінде аудан орталығындағы тұрғындардың бәрі бір-дей мал ұстап отырған жоқ. Өйткені дүкендерде жемшөп сұрамайтын «Айналайын», «Шадринское» деген «сауын сиырлар» тұрғанда...

Әли Талғат Жалғас

Төл Жаңа жылымызды ұТыМды ұйыМдАсТыРАйыҚ

Түркі дүниесі жыл басы санаған Наурызды атап өтуде қала басшылығында, білім ұяларының жетекшілерінде, жалпы ел-жұртта әлі де Жаңа жыл мерекесіндегідей ұйымдастырушылық, жауапкершілік аздау сияқты.

Мәселен, 31 желтоқсан қар-саңында көше, телерадио

арналары бұл бағыттағы түрлі жар-нама, құттықтауға толады. Жаңа жылдан адамдар бір жаңалық күтетіндей, әйтеуір, «Ертең Жаңа жыл» деп қуанып, етегіне сүрініп әуре. Оның ішіне дастарқан мә-зірін ерекшелеу, шырша сатып алып, оны безендіру, балаларға түрлі мерекелік костюмдер кигізу, сыйлық алу секілдінің бәрі кіреді. Ал Наурызда ше? Ең кемі Ұлыстың ұлы күнінің символы саналатын «Наурыз көжені» дайындамайтын, дайындай алмайтын отбасылар барын естігенде жаның ауырады.

«Тәрбие - тал бесіктен», «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің» деген қазақтың мақал-мәтелінің

жаны бар. Кез келген құбылысқа ересектер қандай құлық таныт-са, балалардың бойына да сол қасиет сіңеді. Наурызда ұлттық дәстүр әспеттеліп, ұлттық киім-дер киіліп, ұлттық ойындар ой-налып жатқанын жиі көрген бала ұлтжанды болып өсері анық.

Жыл сайын мектептерде жаңа жыл кешін ұйымдастыру үшін бәрі шабылады. Бірінен-бірі озу керек деген бәсекелестік те қы-лаң береді бұл кезде. Себебі бірі мектепке әртістер шақырса, екін-шісі қаламыздағы танымал ойын-сауық орындарында кеш ұйымдас-тырады. Сөйтіп, баланың бойында керексіз қасиетті сіңіріп жатқанын байқамайды. Бұлай дейтініміз, бір күні автобуста келе жатып мек-теп оқушыларының әңгімесін құ-лағым шалып қалды. Олар «Ана мектептің жаңа жылы мектепте өтіпті, «отсталый» ғой», ал ана-

лар «Белое солнце» мейрамхана-сында тойлаған екен, мықты» дейді. Сол мейрамхана-клубтарда жаңа жылдық қойылым көрсетіп, даңғырлаған әуенге билетіп, кейін-нен оқушыларға бір сусын мен шоколад беру дәстүрге айналып кеткенін де айта кеткеніміз жөн.

- Наурыз мерекесіне орай мектептің тәрбие жұмысының іс-шаралар жоспарын бекіттік. Сол кезде байқағаным – көп мұғалім оны өткізуге аса құлықты емес. Мұғалімдердің өздері шараға қа-тыспаудың түрлі сылтауын іздейді. Балалардың дүниетанымдық көз-қарасын қалыптастыратын – мұ- ғалімдер. Бізде осы жағы ақсап тұр. Тек сабақтарын беріп, мек-тептен тезірек шығып кетуге асы- ғатындары аз емес. Осындай құлық-сыздық салдарынан Наурыз секіл-ді ұлттық мерекелерді тойлауда олқылықтар барын жасырмаймыз, - дейді қаламыздағы бір мектеп директорының орынбасары.

Осы айтылғандар көп мектепке тән екені жасырын емес. Біреуді кінәлап, жала жабайық деген жа-ман ниетте емеспіз, бар болғаны ұлттық мерекені ұлықтауды ұтым-ды ұйымдастыра білейік дейміз.

Ақмоншақ ЖҰМАЙ,"Орал өңірі"

досТыҚБейсенбі, 20 наурыз 2014 жыл

[email protected]

Осыдан төрт жыл бұрын

алғашқы қадамын басқан

халықаралық жобаның

болашағының соншалықты

салмақты екеніне сол

кезде ешкімнің де аса

мән бере қоймағаны рас!

Бастапқы кезде негізгі

мақсаты көршілес Самара

губерниясында орналасқан

жоғары оқу орындары

және ғылыми мекемелері-

мен халықаралық ғылыми

байланысты нығайту

үшін қолға алынған бұл

жоба қазіргі шақта Ел-

басы Жолдауында атап

көрсетілген 10 басымдық

креативтік идеяны ен-

гізу жұмыстарымен

тығыз байланыстағы ең

өміршең және ең қажетті

шаралардың біріне айнал-

ды.

Осы шараға жауапты «ҚазИИТУ» ғылым-білім кешені және осы мекеменің ғимаратында орна-ласқан Ұлттық инженерлік ака- демиясының Батыс Қазақстан филиалы өңірімізде жасақталып жатқан операторы болып есепте-леді. Ал бүгінгі «Еуразиялық өзен аралығы» бірлескен жобасын аймағымызды көршілес Ресейдің жетекші жоғары оқу орындары-мен академиялық оралымдық аясында байланыстырып, облы-сымызға ғылым мен жаңа техно-логиялар трансфертінің операто-ры деп айтуға болады.

Жобаның негізгі көздеген мақ-саты – Ресей Федерациясының ЖОО-ларымен білімі мен іргетасы қаланған халықаралық байланыс-ты орнату. Бұл трансшекаралық серіктестік пен халықаралық білім жүйесі мен академиялық оралымдықты дамытуда маңыз-ды орын алады. Біздің облыс аймағында және «ҚазИИТУ» ҒБК-ның тарихында тұңғыш рет өткізіліп отырған халықаралық интеграциялық конгресті Қазақ-стан Республикасы Білім және ғылым министрлігі, Батыс Қа-зақстан облыстық әкімдігі, «Еура- зиялық іскерлік кеңес» еура-зиялық экономикалық қатынас-тығы, Ресей Тауар өндірушілер Одағы, «Нұр Отан» партиясы-ның Батыс Қазақстан филиалы, «ҚазИИТУ» ғылым-білім кеше-ні болып табылады. Биылғы жылдың 13-14 наурыз күндері «Нұр Отан» партиясы БҚО фи-лиалы ғимаратының акт залын-да «Еуразиялық өзен аралығы» білім экономикасының клас-терлік триадасы Ғылым - Білім беру - Тәжірибе» тақырыбында өтетін Менделеев жобасының IV халықаралық интеграциялық конгресі оздырылды.

Бүгінгі заман талабының басым бағыты индустриалды-инновациялық жобалар мен бі- лім беру жүйесін модерниза-циялауды белгілеген Қазақстан Президентінің Жолдауынан туын-

дап отыр. Осы мәселелерді мем-лекеттің, ғылымның өзара іс- қимылының инновациялық әле- уетін көтеру тұрғысынан қарас-тыру болатын. Қазақстан мен Ресейдің оқу орындары және өндіріс мекемелерінің басшыла-ры бас қосқан жиында мемлекет-тік-жекеменшіктік әріптестігінің жаңа пішіндерін енгізу мәселесі де талқыланды. Интеграциялық конгресте 2 пленарлық мәжіліс пен 7 секциядан тұратын 60-тан астам баяндама және ғылыми хабарламалар тыңдалды. Кон-греске келген белгілі ғалымдар мен ғылыми ЖОО-ның жетекші-лері қатарында Самара мемле-кеттік университетінің ректоры И.Носков, «Дубна» халықаралық табиғат, қоғам және адам уни-верситетінің және М.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекет-тік университетінің жағырапия факультетінің профессоры С.Ки-бальников, Саратов мемлекеттік әлеуметтік-экономикалық уни- верситетінің профессоры, заң ғылымдарының докторы Р.Бай-ниязов, Самара мемлекеттік жә- не муниципалдық басқару ака-демиясының ректоры В.Семе-нычев, Кино мен телеарнаны жаңаша басқару институтының ректоры Г.Андреева, Әлеуметтік технологиялар академиясының президенті В.Патрушев, Эконо-мика ғылымдарының кандида-ты, профессор, Жоғарғы кәсіптік автономиялық мекемесінің рек- торы М.Романчук, Техника ғы-лымдарының кандидаты, «Фи- зика» кафедрасының доценті, инновация орталығының дирек-торы, Ресей Федерациясының

Пенза технологиялық акаде-миясының еңбек сіңірген өнер-тапқышы П.Харитонов, Эконо-мика және кәсіпкерлік ұйым кафедрасының профессоры, тех-ника ғылымдарының кандидаты, менеджмент магистрі Л.Евсеев, Ресей тауар өндірушілер ко-митеті төрағасының орынбаса-ры А.Секиотов, Самара ұлттық жылқы туризм орталығының же- текшісі И.Глинская, Ұлттық жыл- қы туризм орталығының Прези- денті Г.Семин, Ресейлік ғылыми тауар өндірушілері комитеті төр-ағасының орынбасары Н.Мум- ладзе, Самара мемлекеттік уни- верситетінің доценті, заң ғылым- дарының кандидаты А.Зевайки-на, Самара мемлекеттік универ-ситетінің құқықтану кафедра- сының оқытушысы А.Алексан- дров, «ҚазИИТУ» ғылым-білім кешенінің ректоры, техника ғы-лымдарының докторы, академик С.Ахметов және тағы басқалар қатысып, өз баяндамаларын көп-шілік назарына ұсынды.

Конгреске қатысушылардың ішінде жоғары және орта-кәсіптік оқу орындары мен өңірдің пе-дагогикалық және ғылыми-ин-женерлік қоғам өкілдері, мектеп директорлары да болды.

«Еуразиялық өзен аралығы» халықаралық интеграциялық конгресті ашқан облыстық мәс-лихат депутаты, «ҚазИИТУ» ғы- лым-білім кешенінің прези-денті, техника ғылымдарының кандидаты, профессор, ҚР ҰИА академигі Ақсерік Сарыұлы Әй-тімов қазіргі еңбек нарығында бәсекеге қабілетті болу үшін бұл конгрестің өткізілуі ғана емес,

оның сапасы да маңызды екендігіне тоқталды. Осы орайда біздің білім ор-дамыз Қазақстанның инновациялық және телекоммуникациялық жүйе-лер университеті бәсеке алаңына айналған, жаһанданған дүниеде сту-денттерге заман талабына сай білім беруге және оған қол жеткізу жо-лында алдыңғы қатарлы білім беру технологияларын, әлемдік білім бе-ру кеңістігіндегі озық тәжірибелерді игеріп, оқу үрдісіне ендіре отырып, инновациялық типтегі университетке айналуды басты мақсат тұтады. Атал-мыш оқу орындарынан келген за-ман талабына сай сапалы білім және өнегелі тәрбие беретін тәжірибелі ғалым-педагогтар, ғылым доктор-лары, кандидаттары, профессорлар мен доценттерден дәрістер мен зертханалық, тәжірибелік сабақтар алмасудың маңызы зор екендігін қадап айтты.

«ҚазИИТУ» ғылым-білім кешенінің ректоры, техника ғылымдарының докторы, академик Сайранбек Ах-метов: «Орал қаласының әкімшілік мәдени орталығында орналасқан ЖОО және республикамыздың ЖОО халықаралық білім саласы мен біз-дің ішкі академиялық әріптестігіміз білім мен ғылым саласының дамуын-да маңызды орын алатындығын атап айтқым келеді. Жыл сайынғы өткізілетін конгресс Қазақстан мен Ресейдің жоғарғы оқу орындарының өкілдерін біріктіріп қана қоймай, атақты инженерлер мен шекара-лас аймақтардың ірі өндірістік ком-пания басшыларының да басын қосады. Осыларды ескере отырып, біз жыл сайынғы дәстүрлі кезекті конгресті өткізу барысында Қазақ- станның Ұлттық инженерлік ака- демиясының аймақтық филиалы-

«еуразиялық өзен аралығы»: ынТыМАҚТАсТыҚ ТеТігі

ның жетістіктері туралы баян-дамаларын тыңдап, талқылаймыз. Біз бұл жолы да бұл дәстүрді сақтауға тырыстық. Осыған бай-ланысты аталмыш Академия фи-лиалының мүшесі ретінде ««ЕХРО - 2017» және «Қазақстан – 2050» бағдарламаларының жүзеге асы-рылу аясында Орал өңіріндегі ин-женерлік ғылым мен білім беруді дамытудың өзекті мәселелері» тақырыбындағы баяндамалардың тыңдалуының маңызы ерекше», – деді.

Былтырғы өткен халықаралық интеграциялық конгрестің мән-мағынасын айтып өткен «Дуб-на» халықаралық табиғат, қоғам және адам университетінің және М.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің жа-ғырапия факультетінің профес-соры С.Кибальников «Еуразия-лық өзен аралығы» Ресей мен Қазақстанның халықаралық ин-теграциялық іс-әрекетінің ынты-мақтастығын жоғары деңгейде зерттелуінде бұл жобаның ақыл-ой мен инновациялық іскерлік, тәжірибелік бағыт-бағдарын да-мытуда сөзсіз маңыздылығына тоқталды.

РТӨО Ғылым комитетінің төр-ағасы, «Еуразиялық өзен аралы-ғы» жобасы конгресс-бюросының жетекшісі Н.Сорокин «Еуразия-лық өзен аралығы» конгресі - бұл трансшекаралық серіктестік, серіктестік бағытындағы инте-грациялық ынтымақтастық, әлеу-меттік серіктестік, академиялық оралымдық, Ғылым - Білім беру - Тәжірибе гильдийлік-кластерлік құрылыс экономикасының да- муындағы кешендік бағдарлама болып табылатындығын айтты.

Бұл бағдарлама Ресей мен Қа-зақстанның индустриалды-инно-вациялық дамуы мен иннова- циялық жобалардың жедел же- тілуіне әсер ететін, сол арқылы қолдау табатын, еліміздің біріккен ғылыми-интеллектуалдық потен-циалы.

«Еуразиялық өзен аралығы» халықаралық интеграциялық кон- гресі жыл сайын өз жалғасын та-бады деген ойдамыз. Екі күнге созылған конгрестің білім, ғылым саласын заманауи тың жобалар-мен дамытуда берері мол болмақ.

«Еуразиялық өзен аралығы» атты ғылым мен білім байланысы Қазақстан мен Ресей арасында ынтымақтастық көпірі мығым бол-сын!

Ақсерік ӘЙТІМОВ,облыстық мәслихаттың

депутаты, «ҚазииТу» ғылым-білім

кешенінің президенті, техника ғылымдарының

кандидаты, профессор, ҚР ҰиА академигі

Ж


[email protected]

АРдАгеР

Әмірхан Қарасаев - Жәңгір хан атындағы БҚАТУ-дың профессо-ры, ауыл шаруашылығы ғылымдарының кандидаты. Ғылымға келмес бұрын, талай жыл шаруашылық жұмысында еңбек етіп, көп істің басын қайырған. Бірақ бүгінгі әңгіменің оның еңбек және өмір жолына көп қатысы жоқ. Жүздесу түйіні – бүгіндері ғұмыр жасы тоқсанға таяп қалған ақсақалдың денсаулығын қалай күткендігі және өмір қалпы. Яғни ғұмыр бойы-на салауатты өмір салтын ұстануы.

Шынықсаң, шымыр боласың

- Тағдыр талқысы маған аяу-шылық білдірмеген екен. Тоғыз жасымнан анамнан жетім қалдым. Әйтеуір, әжемнің және өзге де тумалардың қамқорлығымен сәл жеңілдік болды. Әкем мен бір ағамды қанқұйлы соғыс жұтты. Қатал тағдырдың ырқымен сонау 1943 жылы көршілес Ресейдің Омбы облысында жүргенімде, 16 жасымда көңіліме бір тың ой кел-ді.: «Мен өзімді өзім шынықтыруым қажет. Сондықтан оны үстіме

суық су құюдан бастаймын». Ай-тылды - болды. Ең әуелі үйрену қиын болды. Өзі аш-жалаңаш, орта құрсақ, киімі шамалы адамға суық суға құйыну оңай емес. Тайсақта-ған шақтарым да болды. Алайда оған өзім іштей ренжіп, намы-сымды қайрай-қайрай, таңмен суық суға құйынуды дағдыға ай-налдырдым. Сонан бастап бір-тіндеп, ыңқыл-сыңқылым азайып, ауруым сиреді. Арада 70 жылдан астам уақыт өтті. Күні бүгінге де-йін тұмау-сымауыңды білмеймін, - дейді Әмірхан аға.

Қайсар да өжет бозбала сертін-де тұрды. Өзіне оншалықты оңай тимесе де, дағдысынан айныған жоқ. Кейін студенттік жылдары да, ересек шағында да таңмен суық сумен құйынуды түрлі дене жаттығуларымен тығыз ұштастыра білді. Сөйтіп, үнемі сергек жүрді, сергек өмір сүрді. Рас, қазір өзінің айтуынша, салқын сумен құйынса да, дене жаттығуларының қар-қыны бұрынғыдай емес. Уақыт де-генін істейді ғой.

Оның күн тәртібі

Әмірхан аға бозбала кезінен өзі-нің күн тәртібін қалыптастырған. Сірә, бұған қаршадайынан көр-ген жетімдігі мен соғыс кезіндегі

жаным сүйеді. Күндізгі сағат бір жарымда түстік тамақ, әрі қарай газет-журнал оқып, теледидар қараймын. Дәл сағат жетіде кешкі тамағымды еңсеріп, тағы да серу-енге шығамын. Түнгі сағат он бір-де ұйқыға жатамын. Осылай күн сайынғы тірлік жалғаса береді. Ара-арасында мәжбүрлік салдарынан үзіліс болса, қиналамын. Өйткені ағза дағдыланып қалған. Тағы бір айтарым, теледидардан жүйкеге теріс әсер ететін детектив, дра-ма және басқа фильмдерді қарау-дан гөрі, спорттық хабарларға басымдық беремін. Сонымен кү-ніне кемі 4 шақырымдай жаяу жү-ру – мен үшін қалыпты дағды.

Дертті жеңіп шықты

1952 жылы Ә.Қарасаев көрші-лес Ресейдің Сарытау қаласын- дағы ауыл шаруашылығы инсти- тутына оқуға түсті. Сонда рент-геннен тексерілуден өткенде, өкпесінде дағы бар екені анық-талды. Сондағы дәрігер жас сту- дентке оқуды шұғыл тастап, де-реу емделуге кеңес берді. Әмір-хан одан үзілді-кесілді бас тарт-ты. Оқуын бітіріп, жоғары білім алып шықты. Сол жылдары жас азамат суық суға құйыну мен дене жаттығуларын онан әрі үдет-

Әмірхан ҚАРАСАЕВ:

«Тұмау-сымауыңдыБілМейМін»

тауқыметке толы өмірі әсер етсе керек.

- Өмір бойы дәлдікті жақсы кө-ремін. Ол былай. Күнде таңмен сағат сегізде тұрып, бір сағат бойы жаттығулар жасаймын. Тоғызда тамақ ішемін, бірақ шайды сорап-тап көп ішу маған тән емес. Әрі қарай түске дейін көшеге шығып, түрлі шаруамды тындырамын не болмаса, кемінде екі шақырым жаяу жүріп, серуендеймін. Өзімнің қашықтығы белгіленген өлшемім бар. Соған қарап, әрекет етемін. Айтпақшы, барар жерім көліктің үш-төрт аялдамасындай қашықтықта болса, міндетті түрде жаяу жүретін әдетім бар. Өйткені жаяу жүргенді

песе, тоқтатпады. Ақырында дәрі-герлер артынан қалмағасын, ол 1960 жылы Бурабайға барды. Жұ-пар ауа, құнарлы ас және өзінің ұм-тылысы оң нәтижесін берді. Елге салмағына 7 келі жамап, көтеріңкі көңілмен оралды. Сонан соң, құрт ауруы тіпті де мазалаған жоқ. 1989 жылы дәрігерлер оны арнаулы есептен шығарып тастаған.

Тәні саудың – жаны сау

Әлі де тың, жүріс-тұрысы ширақ қарияның денсаулығында қазір пәлендей кінәрат жоқ. Өмірінде төтенше жағдайға байланысты үш рет ота жасатса да, созылмалы дер-

ті болмағандықтан, ең құрығанда ай бойы ауруханада төсек тартып жатпаған. Ғұмырында тәніне ине шаншытпаған екен. Кезінде болған мерзімдік, міндетті егілулерден үнемі жалтарыпты. Түйір дәрі де ішпесе керек. Өзінің айтқаны мы-нау: - Сәл басым ауырса, іштей ағ- заға айтамын: «Ал, міне, ауру жа-бысқалы тұр. Бар күшіңді салып күрес! Егер сен және мен оны жеңе алмасам, онда дәрігерге қаралу-дан басқа амал қалмайды». Әйте-уір, екі-үш күннен соң тәнім мен жаным қиналса да, ауруды дәрісіз, дәрігерсіз жеңіп шығамын.

Ақсақалдың бүгінде қан қысы-мы қалыпты, аяқ-қол буындары сыр берген емес.

- Өмір үшін күрестің басты ере-жесі – тынымсыз қозғалыс. Сағат-тар бойы жата беру не қалшиып отыру зиян. Басқаны білмеймін, өзімді әйтеуір, ағзам тынымсыз мазалайды: «Шалжиып жатпа, тұр! Сыртқа шық, жүр!» деп.

Тым күлегеш болмаса да, ол адамдармен сөйлескенді, әсіре-се әзіл-қалжың мен көңілді әңгі-мелерді жаны сүйеді. – Күніне кемінде екі литр таза су ішкен

денсаулыққа пайдалы. Ал «жынды суға» әуелден немқұрайлымын. Оған аңсарым ауып тұрмайды. Темекі тартып көргенім жоқ. Қа-зақтың негізгі асы етке келсем, оның пайдасы да, зияны да бар. Тек шектен шықпау керек. Әсіресе, майлы еттен тартынған дұрыс. Ал шошқаның еті де, майы да адамға қатерлі. Өз басым етті мүлдем же-меуге қарсы болмасам да, еттің құрамында адамға қуат беретін ағуызды ауыстыратын тағам та-былса, құптаймын. Саналы түрде ашығу кез келген адамға пайдалы. Ағза белгілі бір дәрежеде өзін-өзі қоқыстан тазартады. Бұл орайда оразаға айрықша басымдық беру қажет. Тіпті намаздың өзі тұнып тұрған жаттығу ғой. Кез келген жан өзіне-өзі бақылау жасаса, ұзақ өмір сүре алады. Демек, өмірге құштарлық қажет, - дейді Әмірхан ақсақал.

Бір қызығы сол, ораза мен на-мазды мақұлдайтын Ә.Қарасаев діни сенімге жоқ. Мүмкін кезін-де Кеңес одағында әрекет еткен «Құдайсыздар қоғамының» мүше-сі болғандығының салдары шы-ғар. Алайда ол бұл ғаламда әйте-уір бір Құдіреттің барын бекерге шығармайды. Әрі дін иелерінің ісін тәрк етіп, олармен мағынасыз айтысудан аулақ. Өзін қашанда бейтарап ұстайды.

- Сөз соңында айтарым, Ел-басымыз Н.Назарбаевтың отан-дастарымыз үшін 80 жасты меже етіп белгілеуі өте дұрыс. Егер кез келген жерлесіміз кемін-де сол жасқа дейін өмір сүрсе, көңілі де көтеріңкі, іскерлігі де қалыпты, тұрмысы да жайлы бо-лар еді. «Іскерлік» мағынасын мен түрлі ахуалға қатысты айтып отырмын. Мәселен, «Алпыстан асқандар кәсіпкер бола алмай-ды» деп кім айта алады?! Керісін-ше, ондай адамдарға мол өмірлік тәжірибесі сеп болмақ. Жалпы адам құлшынса, оның мүмкіндігі шексіз, - деп сөзін түйіндеді ең- бек ардагері Ә.Қарасаев.

Жолыңыз түсіп,

Талдықұдық ауылына

бара қалсаңыз, Мафтуха

әжеге сәлем беріп, бата-

сын алған дұрыс дегіміз

келеді. Өйткені ғасырға

жуық ғұмыр кешіп отырған

әженің кейінгі толқынға

айтары да көп...

1915 жылы 1 қаңтар күні дүние-ге келген Мафтуха әже бастауыш сыныпта білім алған. Бойжеткен соң Жаңақала ауылындағы Борық елді мекенінде дүкенші болып жұмыс жасайды. Ауыл дүкеншісі болып жүрген татар ұлтының сұлу

қызына талай қазақ жігіттерінің көзі түскен екен. Әжеміз сол көз салған жігіттердің ішінен Та-рас Айтқалиев деген азаматпен тұрмыс құрады. Отбасында бір ұл, бір қыз дүниеге келіп, өмір қызы-ғы басталады. Алайда бұл қуаныш ұзаққа бармайды. Ұлы Отан со-ғысы басталып, жұбайы соғысқа аттанады. Аға лейтенант шенін- дегі Тарас аға 1943 жылы Сталинг-рад қаласында ерлікпен қаза таба-ды. Отызға да толмаған әжемізге бұл өте ауыр соққы еді. Дегенмен әжеміз қиындықты елмен бірдей қайыспастан көтере білді. Жан жарының артында қалған ұрпа- ғын жеткізуді мақсат етті. Сол мақ-сат орындалды да.

Олай дейтініміз – қанаттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқыт-

тырмай, ұл мен қызды өсірді. Ұлы Ерлан білім алып, дәрігер бо-лып, абыройлы қызмет жасады. Талдықұдық ауылының тұрғын-дары әлі күнге дейін Ерланның білікті дәрігер болғанын айтады. Бұл күнде Ерлан ағамыз өмірден өтсе де, оның шаңырағының отын өшірмей, жүзге келген әже-мізді бағып отырған атына заты сай Алтын атты келіні бар екенін айтқанымыз дұрыс.

Қазіргі күнде Мафтуха әже-міз немере-шөберелерінің қа-сында бақытты ғұмыр кешуде. Ал бір қызығы, әжеміз ауыл кі-тапханасының ең қарт оқырманы болып саналады екен. Ғасырды еңсеруге таянған әжеміз әлі күнге дейін кітапханадан кітап алдырып оқиды.

Ғасырға жуық ғұмыр

Серік иХСАНҒАЛи, «Орал өңірі»

Сонымен қатар әжеміз өмір-ден көрген-түйгенін жастарға айтудан жалыққан емес. 8 нау-рызда әжемізге аудан әкімі Нұр-лан Бекқайыр мен аудан әкімінің орынбасары Зәйлім Мәжитова

арнайы барып, мейраммен құт-тықтап, сыйлық табыстады. Әже- міз оларға ақ батасын берді.

Гүлфия кӨШБАЕВА,Қазталов ауданы

иМАнБейсенбі, 20 наурыз 2014 жыл

[email protected]

Кез келген дәстүрлі дін – тұнып тұрған идеология. Оған қарсы тұрушы жат ағымдардың да өзегі идео-логия екенін ешкім бекерге шығара алмас. БАҚ та бел-гілі бір мүдде-мақсаттарға қызмет ететін идеология болып табылады. Кімде кім мемлекеттік немесе бағыты бейтарап БАҚ-ты қатаң бақылауға алса немесе мақсатына қарай бағыттап отырса, еш ұтылмасы анық. Күні кеше ғана ҚазИИТУ-да өткен «Халықтың діни сауаттылығын арттырудағы БАҚ-тың мәні» атты семи-нар-тренинг осы пайымда-уымызды нақтылай түсті.

Түрлі деңгейдегі БАҚ өкілдері бас қосқан жиынды облыстық дін істері басқармасының басшысы Талғат Нығмет ашып, шараның мән маңызы туралы сөз сөйледі. Сонан соң басқарманың дінта-ну сараптамасы, мониторинг және ақпараттық талдау бөлімі-нің жетекшісі, ғылым кандидаты Саялбек Ғиззатов «Дін саласын-дағы мәселелерді жариялауда-ғы ақпараттық саясаттың не-гізгі түйіндері» тақырыбында хабарлама жасады. Хабарламада атап көрсетілгеніндей, облыстық «Орал өңірі», «Приуралье», қала-лық «Жайық үні» басылымдары мен «Орал-Қазақстан», «ТДК-42» телеарналары өңірімізде қалып-ты діни ахуалды тұрақтандыру мақсатында тым-тәуір істер тын-дырды. Сондай-ақ Ақжайық, Бөрлі аудандарындағы мемлекеттік ба-сылымдардың да осы бағыттағы жұмысы нәтижелі. Жалпы, БАҚ әр оқиғаны байыпты түрде саралап, оқырмандар арасында жаппай үрей мен қобалжушылық сезімін туғызбауы қажет. Сонымен қатар ресми билік пен халық арасында да түсінбеушілікке жол бермеуі тиіс. Қай журналист болсын, дін тақырыбына жазғанда, қашанда біліктілік, білімділік, байыптылық танытып отырса, құба құп. Теріс діни ағымдардың ықпалында жүргендерді дұшпан ретінде емес, керісінше уақытша адасып

жүрген жандар тұрғысында ба-ғалап, адамдарды бір-біріне қар-сы қоюдан аулақ болған дұрыс. Кез келген қаламгер асыра сілтеу мен асығыстыққа жол бермей, әр сөзінде инабаттылық танытуға міндетті. Сонда ғана оның жұмы-сы діттеген нысанасына дөп тиіп жатады. С.Ғиззатов сонан кейін журналистерді еліміз аумағында тыйым салынған түрлі лаңкестік ұйымдардың тізімімен таныстыр-ды. Әрі діни лаңкестік пен жү-генсіздік ахуалын БАҚ-та жария етудің әдістемелік ұсыныстарын кеңінен баяндады.

Семинар-тренингте облыстық ішкі саясат басқармасы ақпарат-тық саясат және БАҚ мониторингі бөлімінің жетекшісі Әлия Маса-лимова «2014 жылдың 1 тоқсанын-да діни тақырыпта жарық көрген мақала-материалдарға шолу» ат-ты хабарламасында өңіріміздегі БАҚ-тың теріс діни ағымдардан адамдардан сақтандырудағы жұ-мысына талдау жасай отырып

былай деді: - Діни тақырыпқа мақала жазғанда кез келген жур-налистің белгілі бір оқиғаға жеке пікірін басымырақ көрсетпеуін қалар едік. Керісінше, қандай ма болсын ахуалға байланысты дінтанушы мамандардың неме-се ғалымдардың кеңесіне құлақ түргені құнды.

Жиында Орал қалалық мешіті-нің бас имамы Әлімхан Тұрлы-бековтің «Діни бірлестіктердің бұқаралық ақпарат құралдарымен өзара байланыс мәселелері Орал православие епархиясы ақпа-раттық бөлімінің жетекшісі, игу-мен Дорофейдің «Діни білімді дамытудағы БАҚ-тың мәні», об-лыстық «Приуралье» газетінің бас редакторы Роза Сыйықованың «БАҚ-та діни тақырыпты жариялау-дың өзіндік ерекшеліктері» атты хабарламалары тыңдалды. Басқо-суда осы жұмысты бағыттап отыра-тын әдістемелік кеңес құрылды. Соңында жиналғандарға семинар-тренинг ұйымдастырылды.

Әлімхан ТҰРЛЫБЕКОВ,Орал қалалық мешітінің бас имамы:

- Атақты француз қолбасшысы Наполеонның «Алты қатарлы әскерден алты беттік газет мейлінше қатерлі» деген қанатты сөзі бар. Демек, БАҚ-тың қоғам өміріндегі орны айрықша Егер олар заң шеңберінен шықпай, өзін де, өзгені де сыйлай отырып, әрекет етсе, аса пайдалы. Ал кез келген әрекетінде қаламгер рухани жауапкершілігін ұмытып кетсе, тек өзіне ғана емес, бүкіл қоғам мүддесіне зиян.

Игумен ДОРОФЕЙ,Орал православие епархиясы:- Меніңше, БАҚ өкілдері үшін үш айда бір рет

баспасөз мәслихатын ұйымдастырған тиімді. Бүгінде біздің епархия жанынан «Благовест» газеті шығады. Біз сол басылымда және күнделікті жұмысымызда ұлтаралық және дінаралық татулықты уағыздаймыз. Ұстанымымыз біреу – ҚР «Діни бірлестіктер тура-

лы» заңының аясында әрекет ету, өңіріміз бен еліміздегі діни ахуалдың тұрақтылығына лайықты үлес қосу.

Ерденбек ЖЫЛҚЫАЙДАРОВ,«Қазақстан-Орал» телеарнасы

директорының орынбасары:- Дін - өте нәзік мәселе. Осы тұрғыда, облыстық дін

істері басқармасының аталмыш тақырыпқа қалам тар-татын журналистер пулін қалыптастыруға ұмтылуы – құптарлық бастама. Алайда бір семинармен тілшінің діни сауатын көтеру мүмкін емес. Әрі сол журналист кез келген сәтте пікіріне жүгінетін дінтанушы мамандар да некен-саяқ. Бізге теріс діни ағымның қателігін көрсетіп, қай тұста жаңылатынын жатқа айтатын, онымен пікір таластыратын беделді, білікті сарапшылар керек. Сонда ғана ұлттық салт-дәстүрді сақтап, ұлыларымызды ұлықтап, жат ағымдарға тойтарыс бере аламыз.

Діни сауаттылық –МАңызды Мәселе

Серік ІЗБАСАРҰЛЫ, «Орал өңірі»

Қайырымдылық

жасауға қазіргі заманда

ғаламтордың да көмегі

көп тиюде. Мәселен,

америкалық тоғыз жасар

қыз бала өмірден қыршын

кетсе де, мыңдаған адамға

шарапаты тиіп, үлкен

істерге бастамашы боп

үлгерді. Оқиға былай бас-

талып еді...

Тоғыз жастағы Рэйчел Бэк-вис тұратын АҚШ-тағы Сиэтл қаласына «Charity: water» қайы-рымдылық ұйымын ашқан Скотт Харрисон деген адам келіп, қо- ғамдық тыңдау өткізеді. Бұл тың-даулардан қаршадай Рейчэл әлемнің әр оныншы тұрғыны таза суға мұқтаж екенін, 4,5 мың бала күн сайын сапасыз судан жұққан аурулардың кесі-рінен ажал құшатынын біле- ді. Африка құрлығындағы халі мүшкіл балалар көрсетілген бейнебаян кішкентай жүрекке қатты әсер етеді. Анасының кө-мегімен қайырымдылық ұйы-мының интернеттегі сайтынан өз парақшасын ашады. Рейчл өзінің туған күніне берілетін сыйлықтардан бас тартып, бар-лық танысына қуыршақтар мен көйлектердің орнына одан да сол аз да болса, қаржыны веб-парақшасына салуды өтінеді. Сөйтіп, ол 300 доллар жинап, ауыз судан ажал құшып жатқан Африка елдерінің 15 тұрғынына көмектесуді армандайды. Туған күні өтеді, жиналған қаржы тек 220 доллар ғана болатын. Сөйтіп, оның парақшасы да жабылады.

Бір-екі аптадан кейін Сиэтл-де 20 көлік соқтығысқан көлік апаты болып, миынан зақым алып, омыртқасы бірнеше жер-ден сынған Рейчл ауыр халде

Әлемге қозғау салған ҚАРшАдАй Қыз


колледждегікездесу

Шараға Бөрлі аудандық мұ-сылмандар мешітінің бас имамы Мейрамбек Абдрахманов, шір- кеу қызметкері Дмитрий Носков және ішкі саясат бөлімінен Нұр-лан Казимов қатысты. Жиынның мақсаты - Ислам дінінің қазіргі қоғамдағы рөлін айшықтау, жат ағымдардан сақтану жолдарын

және діннің түпкі мақсаты адам-затты мәдениеттілікке, адамгер-шілікке, имандылыққа шақыру екенін түсіндіру болды.

Студенттер дін өкілдеріне өз ойындағы сұрақтарын қойып, жауап алды. Кеш соңында та-қырыпқа қатысты бейнебаян көрсетілді.

Ержан ЕРГЕНҰЛЫ,Орал медресесі

директорының оқу ісі бойынша орынбасары

Жуырда Ақсай техникалық коллед-жінде “Ислам дінінің қазіргі қоғамдағы рөлі” атты жиын өтті.

ауруханаға түсті. Бүлдіршіннің әр апта сайын баратын шірке-уі күн сайын оның денсаулығы үшін сыйынған адамға лық тола-ды. Алты адам ауыр жарақат ал-ған апаттың салдарынан жалғыз періште қыз ғана бақилық бол-ды. Арманшыл қыздың өлімі мыңдаған адамды толғантты.

Қайырымдылық ұйымының төрағасы Скотт Харрисон кіш-кентай қыздың өлімін естіп, оның жабылып қалған интернет па-рақшасын көпшілік сұрауымен қайта ашады. «Алдымен шіркеу-ге жиналғандардан аз-мұз ақша аударыла бастағанын байқап жүрдік. Парақшаға Сиэтл қала-сының тұрғындары, кейін әлем халқы болып ақша аудара бас-тады. Біз не болғанын түсінбей де қалдық. Қаржы бұлақша ақты. Он мыңдаған адамнан жүрек тебірентер сөздер, тілектер қал-дырылып жатты Рэйчелдің па-рақшасына» – дейді Скотт Харри-сон БАҚ-қа берген сұхбатында. Әлемнің түкпір-түкпірінен бала-лар тиын жинап, ата-аналарына Рэйчелдің қайырымдылық шо-тына аударуды өтінді.

Сөйтіп, 1 млн. 200 мың АҚШ доллары жиналды. Бұл қаржы Рэйчел армандаған 15 адамға су тауып беруге емес, тамшы там-бай топырағы қақыраған құр- лықтың 250 елді мекенінен бұр-ғылау арқылы су алуға мүмкін- дік беріп, 60 мың адамға қол- ұшын созуға жетті.

Бүгінде Рэйчелдің ата-анасы-на халыққа лық толы үлкен алаң-дар тік тұрып қошемет көрсе- теді. Олар бұрғылау арқылы су шығарылып жатқан, жаңбырдың суын жинайтын құрылғылар қо- йылған Африка ауылдарын ара-лап, істің басы-қасында жүр. Жүрегі кең бүлдіршіннің өмі-рінде екі рет бұрымын кесіп, рак ауруынан шашсыз қалған бүлдіршіндердің жасанды шаш (парик) сатып алуға жұмсағаны да белгілі болды. Қайтыс бол-ғаннан кейін де оның ағзалары ата-анасының рұқсатымен бір- неше адамды ажалдан араша-лаған...

ТАғзыМ[email protected] Бейсенбі, 20 наурыз 2014 жыл

17

«Бұл кісі әкелеріңмен бір жерде туып-өсіп, өнген» деді атам. Сол күннен бастап алғаш рет туыс деген ұғымды естідік. Содан бері туыстығымызды жоғалтқан жоқпыз. Есейе келе өз басым осы жанұяға бауыр басып кеттім. Себебі мен мектеп бітіргеннен кейін осы шаңырақта бір жыл тұрдым, ол кезде мен әңгімелеп отырған Қанәлиев Молдаш аға-мыз «Қызыл ту» колхозының бас- қарма төрағасы болатын.

Қазір ойлап отырсам, ол кісі ке-ремет адам болған екен. Қандай жұмысбасты болса да, үйге кел-генде әрқайсысына көңіл бөліп, анасын сондай жылы жүзбен «жеңеше» деп атайтын, жұбайы Зеріп жеңгеміз де ерекше адам болды, өзі шағын денелі, тез қозғалатын ағамыздың алдында бәйек таппай балаларына: «Қазір папаларың келетін уақыт болды, шаршап келеді, мазасын алмаң-дар» деп әзірлеп жүреді.

Кей кездері біз соғыста болған кезінен әңгіме сұраймыз. «Жарайды, есіме түсіріп көрейін» депбіраз үнсіз отырады да, бастап кетеді.

– Бұл соғыс біздің жастық шағымыздың ойранын шығарды ғой, оқу да, тоқу да адыра қалды. Ол – ұзақ әңгіме, мен сендерге тек бір ұрыста болған жәйді қысқаша айтып көрейін. Ұрысқа кірген ал-ғашқы күндерде мені және бір өзбек жігітін командиріміз бата- реяның оғының нысанаға дәл тиетінін реттеп отыратын бақы-лаушы дәлдеушісі етіп жіберді. Қасымдағы серігім екеуміздің ма-ңымызға түсіп, жарылып жатқан снаряд-мина, әуеден түскен бом- баларға қарамастан, байланыс сы- мын ең алғы шепке тартып, кейін үзілген желіні жалғыз өзім жалғап, сонда бірнеше күн оты- рып берілген тапсырманы орын-дадым. Бірде түн ішінде неміс окоптарына жалғыз барып, атыс ұяларын анықтауға тура келді. Біз-дің батареяның нысанаға дәлдеп атқан оғы, басқа бөлімдердің ер-лікпен жүргізген шайқасы енте-леп келе жатқан басқыншыларды әуелі тоқтатуға, сосын біздің әс-керлеріміздің үлкен шабуылға шы-ғып, Орел, Белгород қалаларын азат етуге септігін тигізді» деді.

Балалар «Біздің әкеміз «герой»

екен ғой» деп мәз. Молдаш ағам балаларының біреулеріне «жан» деген жалғауды қосып Ғалияжан, Ғилажжан десе, енді біреулеріне Сәнок, Қынатай, Сәмәтай деп ер-келететін. Қою қара шашын шал-қасынан қайырып, жарасымды киініп, денесін нық ұстап, бір ая-ғының соғыстан қалған мүкісі бар еді, соны еш уақытта жүрген кезде білдірмеуге тырысатын. Жұмыстан келгеннен кейін бәріміз дастарқан басына жиналамыз. Ағамыз қазақи дастарқан жайғанды, жантайып шынтақ астына көпшік қойып, шай ішкенді жақсы көретін. Сол отырғанда үлкен ілтипатпен, шы-найы ықыласпен әрқайсысына көңіл бөліп, анасына, зайыбына, балаларға, маған да: «Ботажан, қалай сені ешкім ренжітіп жүрген жоқ па? Жұмысың қалай? Жазда оқуға барасың ғой, әзірлігің жақсы ма?» деп қояды. Жеңешем Зеріп менің әкемнің атын атаған емес. Жас шамалары 1-2 жастың айнала-сы, сонда да менің әкемді «Ботаның папасы» деумен кетті. Әкем Сыр-лыбай былай дейтін: «Дүниедегі ең қымбаты - адам, адамдағы қымбат - татулық, сыйластық пен бір-бірі-не адалдық». Осы айтылғандардың бәрі осы екі жанұяның арасында болды. Оны біздер үлкендердің үлгісі деп білеміз. Ал түзде қандай адам болды десек, оны істеген істерінің өзі айғақтайды.

Әкеден ерте айырылып, орта-лау мектепті үздік бітіріп, жұмыс-қа ерте араласа бастаған кезде соғыс басталады. 1942 жылы 18 жасқа толар-толмастан майданға өзі сұранып аттанады. Украина, Чехословакия, Германия жерлерін азат етуге қатысады, бірнеше рет жараланады, соғысты аяқтап, 1946 жылы елге аман оралады. Ағамыз жеңісті 1945 жылы Эльба өзені бойында қарсы алады. Соғыста көрсеткен ерліктері үшін Отан соғысы, «Даңқ» ордендерімен, бірнеше медальдармен марапат-талады.

Соғыстан кейінгі жылдары бей-біт өмірдегі жасампаз еңбегінің нәтижесінде есімі республикаға, Одаққа танымал болды. Біз, ұр-пақтары, балалары, немере-шө-берелері үшін мақтан тұтатын үлкен тұлға Ленин, «Октябрь ре-волюциясы», «Еңбек Қызыл ту» ор-

дендерімен марапатталған. СОКП ХХІІІ сиезінің, Бүкілодақтық кол-хозшылардың ІІІ сиезінің делега-ты, Қазақ ССР Жоғарғы кеңесінің депутаты, Сырым ауданының құрметті азаматы болды, 20 жыл «Қызыл ту» колхозын басқарды. Осындағы орта мектеп Молдаш Қанәлиевтің есімімен аталады. Бұл марапаттардың бәрі тегін емес екендігіне кім-кімнің де көзі жетеді деп білеміз және үлкен дә-реже тұтамыз. Үстіміздегі жылы 90 жасқа толуы керек еді, дүние-ден өткеніне наурыздың 21-і күні 20 жылдың жүзі болады.

Біз үшін қадірлі де қымбат ата-мызды есімізге алып, осы шағын естелігімізді Молдаш атамыздың жастарға жазып кеткен мына бір өлең-өсиетімен аяқтағым келеді.

ЖастарғаӘуелі керек нәрсе білім деген,Білімсіз ілтипатқа ілінбеген.Екінші – іскерлік пен

байсалдылық,Қатарың үлгі тұтып қадірлегенҮшінші – әділ әрі турашылдық,Алдыңа келе қалса

зәбірленген.Төртінші – «кезі келсе

кетпен соғып»,Аулақ бол еңбек десе

жерінуден.Бесінші – айтқан уәде

орындалсын,Пайда жоқ бос сөз айтып

күбінуден.Алтыншы – көп ішінде

сабырлы бол,Аулақ жүр, қыр көрсетіп,

желігуден.Жаршы бол ел ішінде

татулыққа,Не пайда ру, тайпаға бөлінуден.Тағы да түсініскен

жарың болсын,Жігіттің кем-кетігін білдірмеген.Сыртынан жолдасыңның

өсек терме,Жат қылық әркімдердің

сөзіне ергенБақытты, шат-шадыман

өмір өткіз,Ақ батам жастар үшін

менің берген.Кім жазды бұл шумақты

дегендерге,Бір атаң жақсы,

жаман өмір көрген.

Әкеміз «герой» депМәз БолАТынБыз

Конференцияның өтуіне жа-қында ғана құрылған аймақтық «Ұзақ күйші» қоғамдық қоры мұрындық болды. Басқосуды аталмыш қордың директоры Мұрат Әлжанов жүргізіп отыр-ды.

Алқалы жиынға ауыл ақса-қалдары, ауылдық округ әкім-дері, мекеме басшылары, мә-дениет қызметкерлері мен ауыл тұрғындары қатысты.

Конференцияның ашылуын-да сөз алған аудан әкімі Асхат Шахаров ұлы күйші Ұзақ шы-ғармашылығына тереңнен тоқ-талып, баба құрметіне арналып жасалар болашақ жұмыс жос-парларын ортаға салды.

– Қаратөбе өңірі – өрелі өнері мен озық мәдениеті арқылы барша қазаққа белгілі өлке. Қасиетті өлкеден үш жүзге ән оздырған әнші-сазгер Мұхит Мерәліұлы, Ғарифолла Құрман-ғалиев, Ескендір Хасанғалиев, Жақсылық Сәрсенғалиев секіл-ді өнер майталмандары дүние- ге келіп, қазақ өнерін әлемге әйгіледі. Күй атасы Құрманға-зының ұстазы, атақты күйші Ұзақ Мырзабайұлының зираты да біздің жерімізде. Баба басы-на кесене тұрғызу, оның өмірі мен шығармашылығы туралы

ғылыми ізденістер жүргізу үлкен қолдауды қажет етеді. Жуырда өңірімізде «Ұзақ күйші» қоғам-дық қоры құрылып, жұмысын бастады. Игілікті істі болашақ ұрпақ үшін тәрбиелік мәнге ие тағылымды бастама деп біле-мін, - деді аудан басшысы Асхат Берлешұлы.

Басқосуда ҚР құрметті жур-налисі Қайыржан Хасанов өзі-нің «Ұзақ күйші және оның ұр-пақтары» кітабында келтірілген деректерге шолу жасады.

Ұзақ күйшінің бесінші ұрпағы Нұрболат Қазбаев бабасының күй өнеріндегі шеберлігі тура-лы ел аузынан, көнекөз қарттар-дан естіген әңгімелерін айтып, баба есімін ұлықтауға атсалыс-қан қоғамдық қор мүшелеріне алғысын білдірді.

Баба есімін ұлықтауға ар-налған шарада Қаратөбе ауда-нының құрметті азаматы, өлке-танушы Тілекқабыл Сағынов, жергілікті қаламгер Ертай Би-мұханов, аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Орынғали Ермекқалиев, Аққозы ауылдық округінің әкімі Қоныс Мұқанов сөз алып, ой-пікірлерін білдірді.

Серікбай ЖӘЛЕЛҰЛЫ,Қаратөбе ауданы

Таяуда Қаратөбеде төкпе күйдің шебері, даңқты Құрманғазының ұстазы, бел-гілі күйші Ұзақ Мырзабайұлына арналған ғылыми-зерттеушілік бағыттағы конфе-ренция өтті.

ұзақ күйшігеҚұРМеТ

Ботакөз МҰХАМБЕТҚАЛи,Орал қаласы

... 1952-53 жылдары біз Жымпитыда тұратынбыз. Бір күні үйге ірі денелі, қара торы кісі келді. Атам Мұхамбетқали інім Еділ екеумізге «Бұл сендердің Молдаш деген туысқан ағаларың болады, біліп жүріңдер» деді. Әкем Сыр-лыбай ол кезде Алматы қаласында партия мек-тебінде оқуда еді.


[email protected]

ҚАулы-ҚАРАР

2 тарау. Мәслихаттарды құру, олардың құзыреті мен қызметін ұйымдастыру

1 параграф. Мәслихаттарды құру тәртібі

1. Мәслихаттарды тиісті әкімшілік-аумақтық бөліністің халқы жалпыға бірдей, тең, төте сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы бес жыл мерзімге сайлай-ды.

2. Қазақстан Республикасының жиыр-ма жасқа толған азаматы мәслихат де-путаты болып сайлана алады. Қазақстан Республикасының азаматы бір мәслихаттың ғана депутаты бола алады.

3. Мәслихаттың өкілеттігі бірінші сессия ашылған кезден басталады және жаңадан сайланған мәслихаттың бірінші сессиясының жұмысы басталғанда аяқталады.

4. Мәслихаттың заңды тұлға құқығы бол-майды.

2 Параграф.Мәслихат жұмысын ұйымдастыру

1. Мәслихат «Қазақстан Республика-сындағы жергілікті басқару және өзін-өзі басқару туралы» Қазақстан Республикасының Заңын басшылыққа ала отырып, өз өкілеттігін сессияларда тұрақты комиссиялары мен өзге де органдары, мәслихат сессиясының төрағасы, мәслихаттың депутаттары мен хат-шысы арқылы Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіпте жүзеге асы-рады.

1-1. Мәслихаттар жылына кемінде бір рет халық алдында мәслихаттың атқарған жұмысы, оның тұрақты комиссияларының қызметі туралы есеп береді. Мәслихат де-путаттары Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес халық алдында жауапты болады.

2. Мәслихат қызметінің негізгі нысаны сессия болып табылады, онда мәслихаттың қарауына заңдармен жатқызылған мәселелер шешіледі.

3 тарау. Мәслихат сессияларын өткізу тәртібі

3 Параграф.Мәслихат сессиялары

1. Мәслихат қызметінің негізгі нысаны сессия болып табылады, онда Қазақстан Республикасының заңдары бойынша оның құзыретіне жатқызылған мәселелер ше-шіледі.

Егер мәслихаттың сессиясына тиісті аумақтан мәслихат депутаттарының жалпы санының кемінде үштен екісі қатысса, ол заңды. Сессия жалпы отырыс нысанында өткізіледі.

Мәслихаттың шешімі бойынша сессия жұмысында мәслихат белгілеген мерзім-ге, бірақ күнтізбелік он бес күннен аспай-тын үзіліс жариялануы мүмкін. Сессияның ұзақтығын мәслихат айқындайды.

Мәслихаттың әрбір отырысының ал-дында қатысып отырған депутаттарды тір-кеу жүргізіледі, оның нәтижесін сессияның төрағасы отырыс басталардан бұрын жария етеді.

Мәслихаттың сессиясы, әдетте, ашық си-патта болады. Егер бұған қатысып отырған депутаттардың жалпы санының көпшілігі дауыс берсе, жабық сессияларды өткізуге мәслихат сессиясы төрағасының неме-се мәслихат сессиясына қатысып отырған депутаттар санының үштен бір бөлігінің ұсынысы бойынша жол беріледі.

2. Жаңадан сайланған мәслихаттың бі-рінші сессиясын депутаттардың осы мәслихат үшін белгіленген санының кемінде төрттен үш бөлігі болған кезде, мәслихат депутаттары тіркелген күннен бастап отыз күндік мер-зімнен кешіктірмей тиісті аумақтық сайлау комиссиясының төрағасы шақырады.

3. Мәслихаттың бірінші сессиясын сайлау комиссиясының төрағасы ашады және оны мәслихат сессиясының төрағасы сайланғанға дейін жүргізеді.

Сайлау комиссиясының төрағасы де-путаттарға сессия төрағасының кандидату-расын енгізуді ұсынады, ол бойынша ашық дауыс беру жүргізіледі. Депутаттардың жалпы санының көпшілік даусын жинаған кандидат сайланған болып есептеледі.

4. Мәслихаттың кезекті сессиясы кемін-де жылына төрт рет шақырылады және оны мәслихат сессиясының төрағасы жүргізеді.

5. Мәслихаттың кезектен тыс сессия-сын осы мәслихатқа сайланған депутаттар санының кемінде үштен бірінің, сондай-ақ әкімнің ұсынысы бойынша мәслихат сессиясының төрағасы шақырады және жүргізеді.

Кезектен тыс сессия оны өткізу туралы шешім қабылданған күннен бастап бес күндік мерзімнен кешіктірілмей шақырылады. Кезек-тен тыс сессияда оны шақыруға негіз болған мәселелер ғана қаралады.

6. Мәслихаттың хатшысы мәслихат сес-сиясын шақыру уақыты мен оның өткізілетін орны, сондай-ақ сессияның қарауына ен-гізілетін мәселелер туралы депутаттарға, халыққа және әкімге сессияға кемінде он күн қалғанда, ал кезектен тыс сессия шақырылған жағдайда, кемінде үш күн бұрын хабарлайды.

Мәслихат хатшысы сессияның қарауына енгізілетін мәселелер бойынша қажетті материалдарды депутаттарға және әкімге

Жоба

Батыс Қазақстан облыстық мәслихатының 2014 жылғы № шешімімен бекітілген

Батыс Қазақстан облыстық мәслихатының Регламенті

сессияға кемінде бес күн қалғанда, ал кезек-тен тыс сессия шақырылған жағдайда, кемін-де үш күн бұрын табыс етеді.

7. Регламентте белгіленген тәртіппен мәслихат сессияларын, мәслихаттың тұ-рақты комиссияларының және өзге де органдарының отырыстарын өткізу кезеңінде депутат қызметтік міндеттерін орындау-дан босатылады, оған жергілікті бюджеттің қаражаты есебінен негізгі жұмыс орны бойынша орташа жалақысы, бірақ көрсетілген қызметте бір жылға дейінгі жұмыс өтілі бар тиісті әкімшілік-аумақтық бірлік әкімінің ап-парат басшысының жалақысынан аспайтын мөлшерде және жол жүру уақыты ескеріліп, мәслихаттың сессиялары, тұрақты комиссия-лары мен өзге де органдарының отырыстары өтетін мерзімдегі іссапар шығыстары өтеледі.

8. Сессияның күн тәртібін мәслихат жұмысының перспективалы жоспарының, мәслихат хатшысы, мәслихаттың тұрақты комиссиялары мен өзге де органдары, депу-таттар топтары мен депутаттар, тиісті аумақ-тың әкімі ұсынған мәселелердің негізінде сессияның төрағасы қалыптастырады.

Сессияның күн тәртібіне ұсыныстарды сессияның төрағасына жергілікті қоғам-дастықтың жиналыстары, қоғамдық ұйымдар ұсынуы мүмкін.

Сессияның күн тәртібін талқылау бары-сында ол толықтырылуы және өзгертілуі мүмкін. Сессияның күн тәртібін бекіту туралы мәслихат шешім қабылдайды.

Күн тәртібі бойынша дауыс беру әрбір мәселе бойынша жеке өткізіледі. Егер мәселеге мәслихат депутаттарының көпшілігі дауыс берсе, ол күн тәртібіне енгізілді деп есептеледі.

9. Сессияға енгізілетін мәселелерді сапа-лы дайындау үшін мәслихат хатшысы сессия-ны дайындау жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлеуді уақтылы ұйымдастырады, оны тиісті аумақтың әкімімен келісім бойынша сессия төрағасы бекітеді.

10. Мәслихаттың қарауына жататын мәселелер бойынша облыс, республикалық маңызы бар қала және астана мәслихатының сессияларына қалалар мен аудандар мәслихаттарының хатшылары, Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, облыс, республикалық маңызы бар қала және астана, тиісті аумақтың қалалары мен аудандарының әкімдері, жұмысы туралы ақпарат сессияда қаралатын ұйымдардың басшылары мен өзге де лауазымды адам-дары шақырылады. Сессияларға сессия төрағасының шақыруымен бұқаралық ақпарат құралдары, мемлекеттік органдар мен қоғамдық ұйымдар өкілдерінің қаты-суына жол беріледі.

Мәслихаттың қарауына жататын мәселе-лер бойынша аудандық (облыстық маңызы бар қала) мәслихаттың сессиясына ауданның (облыстық маңызы бар қаланың), аудандық маңызы бар қала, ауыл, кент және ауылдық округ әкімдері, жұмысы сессияда қарала-тын ұйымдардың басшылары мен өзге де лауазымды адамдары шақырылады. Сес-сияларға сессия төрағасының шақыруымен бұқаралық ақпарат құралдары, мемлекеттік органдар мен қоғамдық ұйымдар өкілдерінің қатысуына жол беріледі.

11. Мәслихаттың отырысына шақырылған адамдар үшін мәжіліс залында арнайы орын-дар бөлінеді. Шақырылған адамдардың мәслихат сессиясының жұмысына арала-суына, мәслихат сессиясының шешімдерін қолдайтынын немесе қолдамайтынын біл-діруіне жол берілмейді.

Шақырылған адам тәртіпті өрескел бұзған жағдайда, сессия төрағасының шешімі неме-се сессияға қатысып отырған депутаттардың көпшілігінің талабы бойынша мәжіліс залы-нан шығарылуы мүмкін.

12. Мәслихаттың отырыстары мәслихат айқындаған уақытта өткізіледі.

Сессия төрағасы өз бастамасы бойынша немесе депутаттардың дәлелді ұсыныстары бойынша үзілістер жариялай алады. Жал-пы отырыстың соңында депутаттарға қысқа мәлімдемелер немесе хабарламалар жасау үшін уақыт беріледі, олар бойынша жарыссөз ашылмайды.

13. Мәслихат отырыстарында баянда-малар, қосымша баяндамалар, жарыссөзде сөйлеу үшін және отырыстарды өткізу тәртібі бойынша, кандидатураларды талқылау, дауыс беру, анықтамалар мен сұрақтар үшін сөз сөйлеу регламентін мәслихат айқындайды. Баяндамашылар мен қосымша баяндамашыларға сұрақтарға жауап беру үшін уақыт бөлінеді. Егер сөз сөйлеуші бөлінген уақыттан асып кетсе, сессия төрағасы оның сөзін тоқтатады немесе отырысқа қатысып отырған депутаттардың көпшілігінің келісімі-мен сөз сөйлеу уақытын ұзартады.

Мәслихат депутаты бір мәселе бойын-ша екі реттен артық сөйлей алмайды. Жарыссөздердегі депутаттық сауалдар, түсіндірме және сұрақтарға жауап беру үшін сөйлеу сөз сөйлеу деп есептелмейді. Сөйлеу құқығын басқа депутатқа беруге жол беріл-мейді.

Жарыссөз сессияға қатысып отырған депутаттардың көпшілігінің ашық дауыс бе-руімен тоқтатылады. Жарыссөзді тоқтату туралы мәселе қойылған кезде, сессия төр-ағасы сөз сөйлеуге жазылған және сөйлеген депутаттардың саны туралы хабарлайды, кімнің сөз алуды талап ететіндігін анықтайды.

14. Отырысты өткізу тәртібі бойынша сөз депутатқа сөз сөйлеп тұрған адамның сөзі

аяқталған соң кезектен тыс беріледі. Сес-сия төрағасы анықтама, депутаттық сауал, сұраққа жауап және талқыланып отырған мәселе бойынша түсіндірме беру үшін кезек-тен тыс сөз бере алады.

Баяндамашыларға сұрақтар жазбаша немесе ауызша түрде беріледі. Жазбаша сұрақтар сессия төрағасына беріледі және мәслихат отырысында жария етіледі.

4 параграф.Мәслихат актілерін қабылдау тәртібі

1. Егер заңда өзгеше белгіленбесе, мәслихат өз құзыретінің мәселелері бойынша мәслихат депутаттарының жалпы санының көпшілік дауысымен шешімдер қабылдайды.

2. Шешімдердің жобалары сессия төрағасына немесе мәслихат хатшысына беріледі.

Сессияның төрағасы немесе мәслихаттың хатшысы қарауға қабылданған шешімдердің жобаларын барлық қажетті материалда-рымен бірге тұрақты комиссияларға қарау және ұсыныстар дайындау үшін жолдай-ды. Бір мезгілде тұрақты комиссиялардың біріне мәслихат актісінің жобасы бойынша қорытынды, сессияға қосымша баяндама дайындау, қосымша ақпарат жинау және тал-дау жүргізу жүктелуі мүмкін.

Шешімдердің жобаларымен жұмыс істеу және басқа да мәселелерді дайындау үшін тұрақты комиссиялар жұмыс топтарын құра алады. Қажет болған жағдайда жұмыс тобының құрамына басқа тұрақты комиссиялардың де-путаттары тартылуы мүмкін. Жұмыс тобының жұмысына кез келген депутат қатыса алады.

Қазақстан Республикасының заңнама-сында көзделген жағдайларда, тиісті ат-қарушы органның ұсынымы бойынша мәсли-хат онымен бірлескен шешім қабылдайды.

3. Мәслихаттың жалпыға міндетті маңы-зы бар, азаматтардың құқығына, еркіндігі мен міндеттеріне қатысты шешімдері Әділет министрлігінің аумақтық органдарында мемлекеттік тіркелуге және Қазақстан Рес-публикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жариялануға тиіс.

4. Шешімдердің баламалы жобаларын мәслихат және оның органдары негізгі жобамен бірге қарайды. Сессияға мәселе дайындауға қатысушы тұрақты комиссиялар арасында келіспеушіліктер болған жағдайда, комиссиялардың төрағалары және сес-сия төрағасы оларды жою бойынша шара-лар қабылдайды, қалған келіспеушіліктер мәслихаттың назарына жеткізіледі.

5. Сессияда мәселені қараған кезде ба-яндама, қажет болған жағдайда, тұрақты комиссиялардың, жұмыс топтары мен уақытша комиссиялардың қосымша баянда-малары тыңдалады.

Комиссияның баяндамасында жобаға енгізілген және қайтарылған ұсыныстар көр-сетіледі, түзетулерді қабылдаудың немесе қайтарудың себептері дәлелденеді.

Қосымша баяндаманың ережелері-мен немесе шешімнің жобасы бойынша қорытындылармен келіспейтін тұрақты ко-миссиялар, комиссиялардың және жұмыс топтарының жекелеген мүшелері өз пікір-лерін қаралатын мәселе бойынша жалпы жарыссөз басталғанға дейін баяндай алады.

6. Шешімнің жобасын талқылау тармақ-тар бойынша жүргізіледі. Жобаларға түзету-лер ұсынылып отырған өзгерістер немесе толықтырулар нақты тұжырымдалып, олар-дың шешім жобасының мәтініндегі орны көрсетіліп, жазбаша түрде беріледі. Осы та-лаптарды қанағаттандырмайтын түзетулер қарауға қабылданбайды.

7. Мәслихат сессиясы күн тәртібінің әрбір мәселесі бойынша шешім қабылдайды. Бір мәселе бойынша шешімдердің бірне-ше нұсқасы енгізілген жағдайда, олардың әрқайсысы сессияға қатысып отырған депутаттарға беріледі.

Мәслихаттың уақытша комиссиясы болып табылатын редакциялық комис-сия шешімдердің ұсынылған нұсқаларын қабылдау немесе кері қайтару туралы өзінің пікірін жеткізеді және дәлелдейді.

Шешімдердің енгізілген барлық жобалары дауысқа салынады. Жобалардың бірі негізге алынғаннан кейін депутаттар оған түзетулер қабылдау рәсіміне кіріседі.

8. Мәслихат шешімінің жобасына түзетулер болған жағдайда, дауыс беру мына-дай ретпен жүзеге асыралады:

1) мәслихат шешімінің ұсынылған (пысықталған) жобасы негізге алынады, ол кері қайтарылған жағдайда, түзетулер бойын-ша одан әрі дауыс беру тоқтатылады;

2) негізге алынған жобаға кірмеген барлық түзетулер кезек бойынша дауысқа салынады;

3) сессия шешімі қабылданған түзетулерді ескере отырып, тұтастай дауысқа салынады. Шешімдердің қабылданбаған жобалары және оларға түзетулер бойынша ағымдағы сесси-яда қайта дауыс беруге жол берілмейді.

9. Түзетулер жеке-жеке дауысқа салына-ды, оларға дауыс берудің ретін төрағалық етуші айқындайды. Өзара қарама-қайшы келетін түзетулер бойынша дауыс беру ал-дында соңғысын төрағалық етуші оқиды. Түзету авторларының олардың мәні бойын-ша түсінік беріп немесе оларды талқылаудан алып тастау туралы ұсыныспен сөз сөйлеуіне жол беріледі.

Мәслихат шешімдеріне өзгерістер олар-ды қабылдау үшін белгіленген тәртіппен ен-гізіледі.

Сессиялардың хаттамалары сессиядан кейін бір айдан кешіктірілмей басылып, заңнамада белгіленген тәртіппен сақталады.

10. Жоспарлардың, аумақтарды әлеу-меттік-экономикалық дамыту бағдарла-маларының, олардың орындалуы туралы есептердің, аумақты басқару схемаларының жобалары және мәслихат сессиясының қарауына шығарылатын басқа да мәселелер, сондай-ақ олар бойынша шешімдердің тиістілігіне қарай келісу бұрыштамалары қойылған, барлық қажетті материалдары

қоса берілген қазақ және орыс тілдерінде-гі жобалары мәслихатқа кезекті сессияға дейін үш апта бұрын мәслихаттың тұрақты комиссияларының қарауына енгізіледі.

11. Тиісті аумақ бюджетінің жобасы мәслихаттың тұрақты комиссияларында қаралады. Мәслихаттың хатшысы бюджеттің жобасын қарау жөніндегі депутаттық уақытша жұмыс тобын құрады, оның құрамына мәслихат аппаратының қызметкерлері, жергілікті атқарушы органдардың өкілдері қосылуы мүмкін.

Тұрақты комиссиялар уақытша жұмыс тобының пікірін ескере отырып, тиісті негіз-демелермен және есептермен тиісті аумақ бюджетінің жобасы бойынша ұсыныстар әзірлейді және оларды ұсыныстарды жинау мен тиісті аумақ бюджетінің жобасы бойын-ша қорытынды әзірлеуді жүзеге асыратын бейінді тұрақты комиссияға жібереді.

Бюджеттік жоспарлау жөніндегі жер-гілікті уәкілетті орган сессия басталуынан кемінде екі апта бұрын сессия төрағасына, мәслихаттың хатшысына барлық қажетті ма-териалдармен бірге бюджет туралы шешім жобасының түпкілікті нұсқасын ұсынады.

Облыстық бюджет, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеті Қазақстан Республикасының Президенті Республикалық бюджет туралы заңға қол қойғаннан кейін екі апта мерзімнен кешік-тірмей тиісті мәслихаттың сессиясында бекітіледі. Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) бюджетін облыстық бюджетті бекі-ту туралы облыстық мәслихаттың шешіміне қол қойылғаннан кейін екі апта мерзімнен ке-шіктірмей тиісті мәслихат бекітеді.

12. Мәслихаттың кезекті сессиясы-на тиісті жылға арналған жергілікті бюд-жетті нақтылауға қатысты жоспардан тыс мәселелер енгізілген жағдайда, материал-дарды ұсыну бюджеттік заңнамада көзделген мерзімдерде жүзеге асырылады.

13. Тиісті аумақтың бюджеті нақтыланған кезде, мәслихаттың кезектен тыс сессиясын-да оны шақыру туралы шешім қабылданған күннен бастап екі күн ішінде тұрақты (уақытша) комиссияларда бюджет жобасын қарау бойынша жұмыстар жүргізіледі.

5 параграф.Мәслихат сессиясында дауыс беру тәртібі

1. Сессияның күн тәртібі бойынша ше-шім, қатысып отырған барлық депутаттар са-нының басым көпшілік дауыс беруі бойынша қабылданады. Дауыс беруді есептеуді егер, есептеу комиссиясы сайланбаса, онда беруді есептеуді сессия төрағасы іске асырады.

Әрбір сессия сайын қажет болған жағ-дайда, дауыс беру кезінде дауысты санау үшін 3 депутаттан құралған санақ комиссия-сы сайланады, олар өз арасынан төраға сай-лайды.

2. Қаралған мәселе бойынша жарыссөз аяқталғаннан кейін, төраға шешімінің түскен барлық жобаларына қарай дауысқа салуға, рет-ретімен дауыс берушілердің «жақтап» не «қарсы» болуын нақты есептеуге міндетті. Күн тәртібіндегі мәселе бойынша шешім алы-нар кезде әрбір өңдеу, толықтырулар (егер олар енгізілген болса) жеке- жеке дауысқа салынады.

3. Егер сессия арнайы басқа шешім алма-са, сессияда шешім қабылдау ашық дауыспен жүргізіледі. Дауыс беру кезінде әрбір депутат не жақтап, не қарсы болып, болмаса қалыс қала алады. Дауыс беру кезінде болмаған депутаттың артынан келіп дауыс беруге құқы жоқ. «Жақтап» не «Қарсы» дауыс берушілер-дің саны тең түссе, сессия төрағасы шешуші дауыс алады.

4. Жасырын дауыс беруді мәслихат кез келген депутаттың ұсынысы бойынша, қаты-сып отырған барлық депутаттар санының ба-сым көпшілік дауыс беруі бойынша өткізеді.

5. Жасырын дауыс беру кезінде , оның өтетін орны мен тәртібін анықтайтын есеп комиссиясы сайланады. Жасырын дауыс беру туралы есеп комиссиясының қаулысы сессиямен бекітіледі. Жасырын дауыс бе-руге арналған бюллетеньдер дауыс беруге арналған қажетті деген мәліметтер болуы және оларды есеп комиссия мүшелерінің кол-дары болуы тиіс, оны есеп комиссиясы дайын-дайды. Дауыс беру арнайы жабдықталған кабиналарда жүргізіледі. Әрбір жасырын дауыс беру алдында санақ комиссиясының төрағасы сессияға қатынасушыларды дауыс беру мен бюллетеньді толтыру тәртібін баян-дайды. Дауыс беру нәтижесі бойынша санақ комиссиясы хаттама толтырады, оған барлық санақ комиссиясының мүшелері қол қояды. Санақ комиссиясының баяндамасы бойынша сессия ашық дауыс беру арқылы жасырын дауыс беру қорытындысы туралы шешімді қабылдайды.

6. Жасырын дауыс беру кезінде, әрбір депутат бюллетень жәшігін ашу және санақ комиссиясының бюллетендерді санау кезінде бақылаушы ретінде қатынаса алады.

7. Басқа мәселелер бойынша дауыс бер-ген депутаттардың даусын санау керектігі сессия өту барысында пайда болса, оның қорытындысын сессия төрағасы хаттамаға енгізу үшін жариялайды.

6 параграф.Есептерді тыңдау тәртібі

1. Мәслихат тиісті аумақ әкімінің есепте-рін тыңдау жолымен тиісті жергілікті бюд- жеттің, аумақтарды дамыту бағдарламала-рының орындалуын бақылауды жүзеге асы-рады.

2. Мәслихат «Әкімдердің мәслихаттар алдында есеп беруін өткізу туралы» Қазақ- стан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 18 қаңтардағы №19 Жарлығына сәйкес сессияда тиісті аумақ әкімінің есебін тыңдайды.

Әкімнің (оның міндетін атқарушы адам-ның) өзіне жүктелген функциялар мен мін-деттерді орындауы туралы есебі және ол

бойынша шешімнің жобасы тиісті сесси-ядан үш апта бұрын мәслихаттың тұрақты комиссияларының қарауына енгізіледі.

Әкім ұсынған аумақтарды дамыту жос-парларының, экономикалық және әлеумет-тік бағдарламаларының орындалуы, жер- гілікті бюджеттің атқарылуы туралы есеп-терді мәслихаттың екі рет бекітпеуі Заңның 24-бабына сәйкес әкiмге сенiмсiздiк бiлдiру туралы мәслихаттың мәселе қарауы үшін не-гіз болып табылады.

3. Мәслихат сессия төрағасының және мәслихат хатшысының, тұрақты комиссия-лар төрағаларының және мәслихаттың өзге органдарының есебін тыңдайды.

Мәслихат хатшысы жылына кемінде бір рет мәслихаттың кезекті сессияларында мәс-лихаттың қызметін ұйымдастыру бойынша атқарылған жұмыс, депутаттардың сауалдары мен депутаттық өтініштердің қаралу бары-сы, сайлаушылардың өтініштері және олар бойынша қабылданған шаралар, мәслихат-тың жергілікті өзін-өзі басқарудың өзге де органдарымен өзара іс-қимыл жасауы, мәс- лихат аппаратының қызметі туралы есеп бе-реді.

Мәслихат сессиясының, мәслихаттың тұрақты комиссияларының және өзге де органдарының төрағалары жылына кемінде бір рет мәслихаттың кезекті сессияларында жүктелген функциялар мен өкілеттіктердің орындалуы туралы есеп береді.

4. Облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың тексеру комис-сияларының бюджеттің атқарылуы туралы есебін мәслихат жыл сайын қарайды.

5. Мәслихат жылына кемінде бір рет ха-лық алдында мәслихаттың атқарған жұмысы, оның тұрақты комиссияларының қызметі ту-ралы есеп береді.

Аудандық маңызы бар қала, ауыл, кент, ауылдық округ тұрғындарын мәслихаттың есебімен жергілікті қоғамдастықтың жиын-дарында мәслихаттың хатшысы, тұрақты ко-миссиялардың төрағалары басқаратын депу-таттар тобы таныстырады.

7 параграф.Депутаттардың сауалдарын қарау тәртібі

1. Мәслихат депутаты мәслихат құзыретіне жатқызылған мәселелер бойынша ресми жаз-баша сауалмен әкімге, тиісті аумақтық сай-лау комиссиясының төрағасы мен мүшесіне, прокурорға және орталық мемлекеттік органдардың аумақтық бөлімшелерінің, жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы органдардың лауазымды адамда-рына жүгінеді.

2. Сессия басталғанға дейін енгізілетін сауалдар сессияның төрағасына, мәслихат хатшысына беріледі және оларды сессияның күн тәртібіне енгізу туралы мәселе шешіл-ген жағдайда оның отырысында қаралады. Сауал бағытталған органға немесе лауа-зымды адамға мәслихаттың хатшысы оның көшірмесін жолдайды. Сессияны өткізу бары-сында енгізілетін сауалдар төрағалық етушіге отырыста беріледі.

3. Сессияда қаралуға тиіс басқа мәсе-лелерге байланысы жоқ сауал күн тәртібіне жеке мәселе ретінде енгізіледі не сессия жұмысының соңында бұл үшін арнайы бөлінген уақытта қаралады. Мәслихат сессияның күн тәртібін сауалдармен және сұрақтармен жұмыс істеуге уақыт резерві көзделетіндей етіп айқындайды. Сессияда шешілуге тиіс басқа мәселелермен байла-нысты сауалдар күн тәртібіне енгізілмейді және төрағалық етуші оларды сессияда тиісті мәселе бойынша жарыссөздер басталғанға дейін жария етеді.

4. Мәслихат сауалды қарауды басқа сессияға ауыстыра алады. Сауалдарды енгіз-ген депутаттар сессияның күн тәртібі бекітіл-генге дейін оларды кері қайтарып ала алады. Күн тәртібі бекітілгеннен кейін сауалды қараудан алып тастау мәслихаттың шешімі бойынша жүзеге асырылады. Жазбаша түрде берілген сауалдар сессияның хаттамасына тіркеледі.

5. Депутаттық сауалға жауап бір айдан кешіктірілмейтін мерзімде жазбаша нысанда берілуі тиіс.

Депутат сауалға берілген жауап бойын-ша өз пікірін білдіруге құқылы. Прокурорға жолданған сауалдар қылмыстық қудалауды жүзеге асырумен байланысты болмауы тиіс.

4 тарау. Мәслихаттың лауазымды

адамдары, тұрақты комиссиялары және өзге де органдары, мәслихаттың

депутаттық бірлестіктері

8 параграф.Мәслихат сессиясының төрағасы

1. Мәслихаттың кезектi сессиясының төрағасы мәслихаттың алдыңғы сессиясында оның депутаттарының арасынан ашық дау-ыспен сайланады.

Кандидатураларды енгізгеннен кейін мәслихат депутаттары ашық дауыс беруді жүргізеді. Егер кандидатқа депутаттардың жалпы санының көпшілігі дауыс берсе, ол сайланды деп есептеледі.

Мәслихат депутаты күнтiзбелiк бір жыл iшiнде мәслихат сессиясының төрағасы бо-лып екi реттен артық сайлана алмайды.

Сессияның төрағасы болмаған жағдайда оның өкiлеттiгiн мәслихат хатшысы жүзеге асырады.

2. Мәслихат сессиясының төрағасы:1) мәслихат сессиясын шақыру туралы

шешiм қабылдайды;2) мәслихат сессиясын дайындауға бас-

шылық жасауды жүзеге асырады, сессияның күн тәртiбiн қалыптастырады;

3) мәслихат сессиясының отырыстарын жүргiзедi, мәслихат регламентiнiң сақталуын қамтамасыз етедi;

4) мәслихаттың сессиясында қабылданған немесе бекiтiлген мәслихат шешiмдерiне, хаттамаларға, өзге де құжаттарға қол қояды.

(Соңы. Басы газеттің №29 санында)


[email protected]

Мәслихат сессиясының төрағасы өз функ-цияларын басқа жұмыстан босатылмаған не-гiзде жүзеге асырады.

3. Егер мәслихат сессиясында дауыс беру кезiнде депутаттардың дауысы тең бөлiнген жағдайда, мәслихат сессиясының төрағасы шешушi дауыс құқығын пайдаланады.

8.1. Мәслихат хатшысы

4. Бірінші сессияда мәслихат депутаттар арасынан мәслихаттың хатшысын сайлай-ды, ол тұрақты негізде жұмыс істейтін және мәслихатқа есеп беретін лауазымды адам бо-лып табылады. Мәслихат хатшысы мәслихат өкілеттігінің мерзіміне сайланады.

Мәслихат хатшысы өкілеттіктерін Заңға және осы регламентке сәйкес жүзеге асыра-ды.

5. Мәслихат хатшысының лауазымына кандидатураларды мәслихаттың депутат-тары мәслихаттың сессиясында ұсынады. Ұсынылатын кандидатуралардың санына шек қойылмайды. Кандидаттар өздерінің алдағы қызметінің үлгі бағдарламаларымен танысты-рады. Егер ашық немесе жасырын дауыс беру нәтижесінде мәслихат депутаттарының жал-пы санының көпшілік даусын алса, кандидат мәслихаттың хатшысы лауазымына сайланды деп есептеледі.

Егер мәслихат хатшысының лауазымы-на екіден көп кандидат ұсынылған болса және олардың бірде-бірі сайлану үшін талап етілетін дауыс санын ала алмаса, неғұрлым көп дауыс алған екі кандидатура бойынша қайтадан дауыс беру жүргізіледі.

Егер қайтадан дауыс беру кезінде осы кандидаттардың бірде-бірі депутаттардың жалпы санының жартысынан астам даусын ала алмаса, қайтадан сайлау өткізіледі.

6. Мәслихат хатшысының мәслихаттың тұрақты комиссияларының құрамына кіру-ге құқығы жоқ. Мәслихат хатшысының өкілеттіктері мерзімінен бұрын тоқтатылған жағдайда, жаңа хатшыны сайлау Заңда және осы регламентте белгіленген тәртіппен өткізіледі.

5 тарау. Мәслихаттың тұрақты комис-сияларын ұйымдастыру және олардың

қызметі

9 параграф.Мәслихаттың тұрақты және уақытша

комиссиялары 1. Мәслихат өз өкілеттігінің мерзіміне

бірінші сессияда депутаттар қатарынан мәс-лихаттың қарауына жататын мәселелерді ал-дын ала қарау және дайындау, оның шешім-дерін жүзеге асыруға ықпал ету, өз құзыреті шегінде бақылау функцияларын жүзеге асыру үшін тұрақты комиссиялар құрады. Тұрақты комиссиялардың төрағалары мен мүшеле-рін депутаттар арасынан ашық дауыс беру арқылы мәслихат сайлайды.

Әрбір тұрақты комиссияның тізбесі, саны және құрамы жеке-жеке дауысқа салына-ды. Олардың сандық және дербес құрамы сессия төрағасының, мәслихат хатшысының ұсынысы бойынша айқындалады.

Тұрақты комиссиялардың саны жетіден аспауға тиіс.

Мәслихаттардың тұрақты комиссия-лары төрағаларының кандидатуралары тұрақты комиссиялардың отырыстарына шығарылады. Кандидатуралардың санына шек қойылмайды. Мәслихат отырысында төрағалардың кандидатураларын талқылау әр комиссия бойынша жеке-жеке өткізіледі.

Тұрақты комиссиялар жұмыс топтарын құра алады.

2. Тұрақты комиссиялардың қызметін ұйымдастыру, функциялары мен өкілеттіктері Заңмен айқындалады.

3. Мәслихаттың қарауына жатқызылған жекелеген мәселелерді сессияларда қарауға дайындау мақсатында мәслихат не мәслихаттың хатшысы уақытша комиссиялар құруға құқылы. Уақытша комиссиялардың құрамын, міндеттерін, өкілеттік мерзімдері мен құқықтарын оны құрған кезде мәслихат не мәслихаттың хатшысы айқындайды.

4. Тұрақты комиссиялар өз бастамасы немесе мәслихат шешімі бойынша көпшілік тыңдаулар өткізе алады.

Көпшілік тыңдаулар депутаттардың, ат-қарушы органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары, ұйымдар, бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің, азаматтардың қаты-суымен осы комиссиялардың кеңейтілген отырыстары нысанында тұрақты комиссия-лардың қарауына жатқызылған өте маңызды және қоғамдық маңызы бар мәселелерді талқылау мақсатында өткізіледі.

Көпшілік тыңдаулар өткізу үшін депу-таттар қатарынан жұмыс тобы құрылады. Тыңдауларды дайындау үшін өзге мемлекет-тік органдар мен ұйымдардың мамандары жұмылдырылуы мүмкін.

Тұрақты комиссия алда болатын көпшілік тыңдаулардың тақырыбын бұқаралық ақпарат құралдары арқылы халықтың назарына жеткі-зеді.

Көпшілік тыңдауларға тұрақты комис-сия мүдделі мемлекеттік органдардың, жұртшылықтың, бұқаралық ақпарат құрал-дарының өкілдерін шақырады. Көпшілік тыңдауларда мәслихаттың басқа тұрақты комиссияларының депутаттары қатыса ала-ды.

5. Қаралатын мәселелер «Мемлекеттік құпиялар туралы» Қазақстан Республика-сының Заңына сәйкес мемлекеттік немесе қызметтік құпияға жатқызылған жағдайларды қоспағанда, тұрақты комиссиялардың оты-рыстары, әдетте, ашық болады.

Тұрақты комиссиялардың отырыста-ры қажеттiлiгiне қарай шақырылады және егер отырысқа олардың құрамына кiретiн депутаттардың жалпы санының жартысынан астамы қатысса, заңды болып есептеледi.

Тұрақты комиссияның қаулысы комиссия мүшелерiнің жалпы санының көпшiлiк дауы-сымен қабылданады.

Егер комиссияның отырысында дауыс беру кезiнде депутаттардың дауысы тең бө-лiнген жағдайда, тұрақты комиссияның төр-ағасы шешушi дауыс құқығын пайдаланады.

Тұрақты комиссияның қаулысы мен отырыстың хаттамасына оның төрағасы қол қояды, ал бiрнеше тұрақты комиссияның бiр-лескен отырысы өткiзiлген жағдайда, тиiстi комиссиялардың төрағалары қол қояды.

6. Тұрақты комиссиялардың төрағалары кезекті сессияларда жылына кемінде бір рет өзіне жүктелген міндеттер мен құзыретінің орындалуы туралы есеп береді.

7. Облыстық мәслихат келесі тұрақты ко-миссияларды құрады:

1) Бюджет және экономика бойынша;2) Өнеркәсіп және кәсіпкерлікті дамы-

ту мәселелері бойынша;3) Білім, денсаулық сақтау және және

әлеуметтік қамту мәселелері бойынша; 4) Экология, табиғи және техногендік

үрдістер мәселелері бойынша;5) Ауылды дамыту, аграрлық саясат

және жер қатынастары бойынша;6) Ұйымдастыру, құқық, мәдениет

және спорт мәселелері бойынша;

9.1. Мәслихаттың редакциялық және есеп комиссиялары

8. Мәслихат ашық дауыс беру арқылы депутаттар қатарынан құрамы тақ санды құрайтын есеп және редакциялық комис-сияларын сайлайды. Есеп және редакция-лық комиссияларының құрамына мәслихат аппаратының және басқа мемлекеттік ұйымдардың қызметкерлері енгізілуі мүмкін.

9. Редакциялық комиссияның құрамы қаралатын мәселенің ерекшелігі, комиссия мүшелерінің мамандықтары, біліктіліктері мен жұмыс тәжірибелері ескеріле отырып қалыптастырылады.

Редакциялық комиссия кезекті сессияға да сайлануы мүмкін.

10. Ашық дауыс беру өткізілгенде есеп комиссиясы дауыс беру және оның қоры-тындысын шығару процесін ұйымдастырады.

Есеп комиссиясы өз құрамынан төраға мен комиссия хатшысын сайлайды, оның шешімдері ашық дауыс беру арқылы көпшілік дауыспен қабылданады.

Ашық дауыс беру басталмас бұрын сессия төрағасы дауысқа түскен ұсыныстардың са-нын көрсетеді, олардың мазмұнын оқиды.

Жасырын дауыс берудің уақыты мен ор-нын, оны өткізудің тәртібін есеп комиссиясы мәслихат регламентінің негізінде белгілейді және есеп комиссиясының төрағасы хабар-лайды. Бюллетеньдер беру тікелей дауыс беру алдында жүргізіледі, олар есеп комиссия-сы белгілеген нысанда оның бақылауымен, отырысқа қатысып отырған депутаттардың санына тең мөлшерде жасалады және есеп комиссиясының төрағасы қол қояды. Белгі-ленген нысанға сәйкес келмейтін бюллетень-дер санақта есепке алынбайды.

10 параграф.Мәслихаттың үйлестіру кеңесі

1. Тұрақты комиссиялар қызметін өзара байланыстырып, үйлестіріп отыру үшін мәс-лихат Үйлестіру Кеңесін құрады.

2. Үйлестіру Кеңесінің құрамына сес-сия төрағасы, мәслихат хатшысы, тұрақты комиссиялардың төрағалары кіреді. Кеңестің мәжілісін мәслихат хатшысы, ол жоқ болған жағдайда сессия төрағасы жүргізеді. Кеңес-тің жұмысына мәслихаттың депутаттары шақырылады.

3. Үйлестіру Кеңесі кеңесші орган бо-лып табылады және мәслихат қызметінің барлық мәселелері бойынша ұсыныс жасап, сессияның күн тәртібін қалыптастырады.

11 параграф.

Мәслихаттардағы депутаттықбірлестіктер

1. Мәслихат депутаттары саяси пар-тиялардың фракциялары және өзге де қоғамдық бірлестіктер, депутаттық топтар түрінде депутаттық бірлестіктер құра алады. Мәслихат хатшысы депутаттық бірлестіктерге кірмейді. Депутаттың тек бiр ғана депутаттық фракцияда болуға құқығы бар.

2. Депутаттық фракциялар мен топтарды тіркеу мәслихат сессиясында жүзеге асыры-лады, келіп тіркелу тәртібімен жүргізіледі және тек ақпараттық сипатта болады.

3. Депутаттық бірлестіктердің мүшелері:1) мәслихаттың күн тәртібі, талқыланатын

мәселелерді қарау тәртібі және олардың мәні бойынша ескертулер мен ұсыныстар енгізуі;

2) мәслихат сайлайтын немесе та-ғайындайтын лауазымды адамдардың канди-датуралары бойынша пікірлерін айтуы;

3) мәслихат шешімдерінің жобаларына түзетулер ұсынуы;

4) депутаттық бірлестіктің қызметі үшін қажетті материалдар мен құжаттарды сұратуы мүмкін.

4. Саяси партияның фракциясы өз қыз-метінде саяси партияның басшы органдары-мен өзара іс-қимыл жасайды, сондай-ақ саяси партияның қоғамдық қабылдау бөлмесінің жұмысына қатысады. Фракция мәслихаттың кемiнде бес депутатын бiрiктiруге тиiс. Депутаттық топтың құрамында мәслихаттың кемiнде бес депутаты болуға тиiс.

12 параграф.Мәслихат депутаты

1. Мәслихат депутаты жалпы мемлекет-тік мүдделерді ескере отырып, облыстағы халықтың еркін білдіреді.

2. Мәслихат депутатының өкілеттігі облыстық сайлау комиссиясы оны депу-тат ретінде тіркеген кезден басталып, мәс-

лихат өкілеттігі тоқтатылған кезден бастап тоқтайды.

3. Мәслихат депутатының өкілеттігі мер-зімінен бұрын мынандай жағдайларда:

1) депутат басқа лауазымды жұмысқа сай-ланып немесе тағайындалса заңдарға сәйкес депутаттық міндеттерді атқаруға қайшылық туғызса;

2) депутаттың әрекетке қабілетсіз неме-се шектеулі қабілеттілігі деп тану туралы сот шешімі заңды күшіне енсе;

3) мәслихаттық өкілеттігі тоқтатылса;4) депутат қайтыс болған, депутатты ха-

бар-ошарсыз кеткен деп тану туралы соттың шешімі не оны қайтыс болу туралы соттың шешімі заңды күшіне енсе;

5) ол Қазақстан Республикасының аза-маттығынан айрылса;

6) соттың депутатқа қатысты айыптау үкімі заңды күшіне енсе;

7) облыс көлемінен тысқары жерге тұрақты тұруға кетсе;

8) депутаттың орнынан түсу туралы жеке өтінішіне байланысты;

9) депутат өз міндеттерін жүйелі түрде орындамаса, оның ішінде мәслихат сессия-сының жалпы отырыстарына немесе өзі сайланған мәслихат органдарының оты-рыстарына дәлелді себептерсіз қатарынан үш реттен артық қатыспаса, мерзімінен бұрын тоқтатылады.

4. Депутаттың өкілеттігін мерзімінен бұ-рын тоқтату туралы шешім, облыстық сайлау комиссиясының және ұйымдастыру, құқық және мәдениет, спорт мәселелері жөнінде-гі тұрақты комиссиясының қорытындысы бойынша, қатысып отырған депутаттардың жалпы санының көпшілік даусымен мәс-лихат сессиясында қабылданады.

5. Өз қызметін мемлекеттік бюджет есе-бінен ақы төленетін тұрақты немесе басқа жұмыстан босатылған негізде жүзеге асы-ратын мәслихат депутаттарының кәсіпкер-лік қызметті жүзеге асыруға, шаруашылық субъектісін басқаруға дербес қатысуға, пе-дагогтік, ғылыми және өзге де шығармашы-лық қызметті қоспағанда, ақы төленетін бас- қа қызметпен айналысуға құқығы жоқ.

13 параграф.Депутаттық этика

1. Мәслихат депутаттары:1) бір-біріне және мәслихат сессияла-

рының, мәслихат комиссиялары мен оның жұмыс органдарының жұмысына қатысатын барлық басқа да тұлғаларға құрметпен қарауға тиіс;

2) өздері сөз сөйлегенде дәлелсіз айып-тауларды, мәслихат депутаттарының және басқа тұлғалардың ар-намысы мен абыройы-на нұқсан келтіретін дөрекі, жәбірлейтін сөздерді қолданбауға тиіс;

3) заңсыз және зорлық-зомбылық әре-кеттерге шақырмауға тиіс;

4) мәслихаттың, мәслихаттың тұрақ-ты комиссияларының және өзге де орган-дарының қалыпты жұмыс істеуіне кедергі келтірмеуге тиіс;

5) сөйлеушілердің сөзін бөлмеуге тиіс.2. Көпшілік іс-шараларды өткізген кез-

де бұқаралық ақпарат құралдарында сөз сөйлегенде, мемлекеттік органдардың, лауа-зымды адамдар мен азаматтардың қызметіне пікір білдіргенде депутат дәлелденген, тек-серілген фактілерді ғана пайдалануы тиіс.

3. Депутат мемлекеттік органдармен және ұйымдармен, бұқаралық ақпарат құралдарымен өзара қатынастарда өзінің депутаттық мәртебесінің артықшылығын жеке мүддесі үшін пайдаланбауға тиіс.

4. Мәслихат депутаты өзіне депутаттық өкілеттігін жүзеге асыру барысында белгілі болған мәліметтерді, егер бұл мәліметтер сессиялардың, мәслихаттың тұрақты комис-сиялары мен оның өзге де органдарының жабық отырыстарында қаралған мәселелерге қатысты болса, жария ете алмайды.

5. Мәслихат атынан өкілдік етуге арнайы өкілеттігі жоқ мәслихат депутаты мемлекет-тік органдармен және ұйымдармен тек қана өз атынан байланысқа түсе алады.

6. Мәслихат депутатына өз міндеттерін орындамағаны және (немесе) тиісінше орын-дамағаны, сондай-ақ мәслихат регламентінде белгіленген депутаттық этика қағидаларын бұзғаны үшін Заңның 21-бабына сәйкес жаза-лау шаралары қолданылуы мүмкін.

14 параграф.Мәслихат аппаратының жұмысын

ұйымдастыру

1. Мәслихат пен оның органдарының қызметін ақпараттық-талдамалық, ұйымдық-құқықтық және материалдық-техникалық қамтамасыз ету, депутаттарға өздерiнiң өкiлеттiктерiн жүзеге асыруға көмек көрсету үшін мәслихат аппараты құрылады.

Мәслихат аппараты жергiлiктi бюджет есебiнен қамтылатын мемлекеттiк мекеме бо-лып табылады.

Мәслихат аппараты туралы ережені мәслихат бекітеді.

2. Мәслихат Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген штат саны мен бөлінген қаражат лимитi шегiнде мәслихат аппаратының құрылымын бекiтедi, оны қамтуға және материалдық-техникалық қам-тамасыз етуге арналған шығыстарды айқын-дайды.

3. Мәслихат аппаратының мемлекет-тiк қызметшiлерiнiң қызметi Қазақстан Рес-публикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

Мәслихаттың өкiлеттiк мерзiмi аяқтал-ғанда, мәслихат өкiлеттiгi мерзiмiнен бұрын тоқтатылған және оның депутаттарының жаңа құрамы сайланған жағдайларда, мәслихат аппаратының мемлекеттiк қыз-метшiлерiнiң қызметi тоқтатылмайды.

ҚАулы-ҚАРАР

Осыған орай мүмкіндігі шек-теулі жандарды дене тәрбиесі мен спортқа тарту және Орал қаласының құрама командасын жасақтау мақсатында жақында №27 орта мектептің спорт за-лында отырып волейбол ойнау бойынша турнир өтті. «Батыс-СПОДА» қоғамдық бірлестігі ұйымдастырған бұл турнир жергілікті мүмкіндігі шектеулі спортшы, волейболдан Азия ойындарының күміс жүлдегері, пауэрлифтинг бойынша халық-аралық деңгейдегі спорт ше-бері, отырып волейбол ойнау бойынша ҚР спорт шебері Азон Шаймардановтың 50 жылдық мерейтойына арналды.

Турнирді облыстық дене шынықтыру және спорт бас-қармасының басшысы Азамат Бекет ашып, жарысқа қатысу-шыларға сәттілік тіледі. Атал-мыш спорт бойынша Қазақстан Республикасының бас бапке-рі Бауыржан Тахауов сөйлеп, мүгедек жандарға арналған спорттың бұл түрінің еліміздің түкпір-түкпірінде кеңінен тарал-ғанын айтып, батысқазақстан-дық мүгедек спортшылардың да басын қосатын арнайы клуб ашылса деген тілегін жеткізді.

Жарыс қорытындысы бойын-ша турнир кубогын «Батыс-1» командасы жеңіп алды. ІІ және ІІІ орынды «Батыс-2» және «Ба- тыс-3» командалары өзара бөлісті. Сайыс соңында жеңім-паздар мен жүлдегерлер ар-найы дипломдар мен ақшалай сыйлықтармен марапатталды. Осындай сыйлықтар аталмыш турнирдің өткізілуіне қол- дау көрсеткен облыстық де-не шынықтыру және спорт басқармасының басшысы Аза-мат Бекет пен №27 орта мектеп директоры Наталья Ерғожаева-ға да берілді. Шара барысында мерейтой иесіне облыс әкімі

Нұрлан Ноғаевтың атынан құт-тықтау хаты мен шапан табыс етілді.

Орал өңіріндегі мүмкіншілігі шектеулі спортшылардың ба-сын қосқан «Батыс-СПОДА» қо-ғамдық бірлестігі былтырдан бері жұмыс жасап келеді. Бір-лестік жетекшісі Төреғали Ғаб-дуловтың табандылығы арқа-сында мүгедек спортшылар бүгінде үздіксіз жаттығып, оты-рып ойнайтын волейболдың қыр-сырына қанығуда.

- Мүмкіндігі шектеулі жан-дарды спортқа және еңбекке тарту бүгінде мемлекеттің бас-ты назарында. Елбасы тапсыр-масына сәйкес қазіргі таңда мұндай шаралар еліміз бойын-ша жаппай қолға алынуда. Был-тыр біз де қаладағы мүмкіндігі шектеулі спортшыларды жи-нап, жұмысымызды бастадық. Әзірше тұрақты жаттығатын орнымыз жоқ. Бірақ «Кон-денсат» волейбол клубының жігіттері бізге қолұшын беріп, жаттығуымызға көмектесіп жүр. Осы жолы №27 орта мектеп ұжымы қолдау танытып отыр. Биылдан бастап қатарымызға Атыраудағы спорт кешенінің ұйымдастырылуына мұрындық болған елімізге белгілі мүгедек спортшы Азон Нұрмұханұлы қосылып, жұмысымызға тың серпіліс әкелді. Қазіргі кезде Азон Шаймардановпен бірігіп, тиісті орындарға барып, мү-гедек спортшыларға арналған спорт кешенін құру бағытында жұмыстанып жүрміз. Жергі-лікті әкімшілік орындар бізге қолдау көрсетуге уәде берді. Егер бізге мүмкіншілік беріл-се, Азон Шаймарданов секіл-ді мықты жаттықтырушылар тұрғанда, үлкен жетістіктерге жететінімізге сенімім мол. Ерік-жігері мықты спортшы осы жа-рысты ұйымдастыру үшін біз-ге қаржылай көп көмектесті. Осының бәрі мүмкіндігі шек-теулі спортшыларға арналған «Батыс-СПОДА» қоғамдық бір-лестігінің құрылғанын жұртқа таныту үшін және жергілікті басшылықтың назарын мүгедек спортшыларға аудару үшін жа-салып жатқан шара. Мұндай турнир біздің өңірімізде тұң-ғыш рет өткізіліп отыр, тиісті орындардан қолдау болып жатса, біздің жұмысымыздың нәтижелі болатынына сенемін, - дейді «Батыс-СПОДА» қоғамдық бірлестігінің төрағасы Төреғали Ғабдулов.

«батыс-СПОДа» ұйыМдАсТыРғАн жАРыс

Алдағы сәуір айын-

да Атырау қаласында

тірек-қимыл жүйесі

бұзылған жандардың

арасында отырып волей-

бол ойнау бойынша ҚР

чемпионатының І кезеңі

өтпек.

Айша ӨТЕБӘЛІ,«Орал өңірі»

ТележосыҚ[email protected]Бейсенбі, 20 наурыз 2014 жыл

ДҮйСеНбІ, 24 НаурызҚАЗАҚСТАН 6.00 «Таңқалдырған Жаңа жыл!». Концерт7.00 «Барби және сиқырлы тұлпар». Толық метражды мультфильм 8.25 «ҚАЗАҚСТАН – МОҢҒОЛИЯ». Телекөпір 8.50 «Апта. Kz»9.55 «Айтуға оңай...» 10.40 «Дауа» 11.15 «Ақсауыт». 11.45 «Жаужүрек мың Бала» тарихи драмасы 14.05 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир15.10 «КЕЛІН». 16.00 «Менің Қазақстаным» 16.30 АРНАЙЫ РЕПОРТАЖ 16.50 «Батырлар жалғасы».Б. Ыстыбаев. Арнайы тележоба17.35 «ӨЗ ЕЛІМ». «МУЗАРТ» ансамблінің концерті19.30, 22.40, 1.30 ЖАҢАЛЫҚТАР20.05 «АЙТУҒА ОҢАЙ...» 20.50 «СЫРҒАЛЫМ». 21.40 «Шетелдегі қазақ балалары». (с субтитрами)22.10 «ТҮНГІ СТУДИЯДА Нұрлан Қоянбаев» 23.10 «SPORT.KZ»

23.30 «Келін». 0.15 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев» 0.45 «Көкпар» 2.05 «Дауа»

ҚАЗАҚСТАН-ОрАл07.55 Аңдатпа 08.00 –«АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама.08.25 «Телемаркет», жарнама08.30 “Шырқайды Жайық”09.00 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама.09.30 “Паудер парк”.Телехикая.10.20 «Темірқазық»10.40 “Балапаннан” базарлық11.00 «Телемаркет», жарнама11.05 “НАУРЫЗ ТІЛЕК”11.10 “БАЛА КҮТУШІ”. Телехикая. 108-бөлім11.40 “Блудние дети”.Телехикая.12.30 “Ботагөз”. Көркем фильм13.50 “НАУРЫЗ ТІЛЕК”13.55 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа14.00 17.55 Үзіліс17.55 Аңдатпа

18.00 “НАУРЫЗ ТІЛЕК”18.05 “Балапаннан” базарлық18.40 “Мен сыйға тартқан орамал”. Р.Әлқожаның шығармашылық кеші19.50 «Телемаркет», жарнама20.00 “ЖАЙЫҚ ЖАУҺАРЛАРЫ”20.30 “ТОПЖАРҒАН”20.50 «Телемаркет», жарнама21.00 “СЫР ТОЛҒАУ”21.25 “НАУРЫЗ ТІЛЕК”21.30 Халықаралық, республикалық конкурстардың лауреаты, Ғ.Құрманғалиев атындағы облыстық филармонияның әншісі М. Сарбөпеевтың шығармашылық кеші22.50 “ПАУДЕР ПАРК”.Телехикая.23.35 «Телемаркет», жарнама23.40 “Блудние дети”.Телехикая.00.25 “Қазақ даласының құпиялары”. Деректі сериал. 01.00 Аңдатпа

ХАБАр06.00 Кино.Эдвард Нортон, Дрю Беримор «Сені сүйетінімді бәрі біледі» комедиясында.08.00 Ақпарат арнасы – Жетi күн.

Сараптау бағдарламасы. 9.00 Информационный канал -аналитическая программаЖетi күн 10.00 Кино. «ЖАУЖҮРЕК МЫҢ БАЛА».12.00, 16.00, 19.00, 22.50 Жаңалықтар12.15 Кино. «ЖАУЖҮРЕК МЫҢ БАЛА».12.30 «Надо мной небо синее». Творческий вечер А.Зацепина в Астане. 14.00, 17.00, 20.00, 23.20 Новости14.10 «Надо мной небо синее». Творческий вечер А.Зацепина в Астане. 15.00 «Киелі мекен». Д/ф.16.15 «Моя планета». Д/фильм. /Астана, Мангистау/17.15 «Ұшқыштар». Телехикая.18.10 «Біз». Ток-шоу.19.30 «Бюро расследований».20.30 Шәкен Аймановтың 100 жылдығына орай өткізілген кино-концерт.22.20 Тотальный футбол23.50 «Киелі мекен». Д/ф.23.40-02.10 Кино. Жерар Жюньо «Қазына аралы»

ЕУрАЗИЯ5.00 Фильм «БЕЗ ОСОБЫХ ПРИМЕТ» (каз.) 6.30 «ОНИ И МЫ» (каз.) 7.15 «П@УТINA+» 8.00 Новости 8.10 Любимые комедии. «БРИЛЛИАНТОВАЯ РУКА» 9.55 Премьера. «СОСЕДСКИЕ ВОЙНЫ» 11.05 «ОНИ И МЫ» (каз.) 12.00 «ИГРЫ РАЗУМА». (каз.) 13.00 «ЛУНА» (каз.) 14.00 Марат Башаров, Екатерина Вилкова в комедии «НА КРЮЧКЕ» 15.50 Премьера. Саёра Сафари, Евгений Пронин, Иван Жидков в многосерийном фильме «Гюльча-тай. Ради любви» 20.00 «НОВОСТИ В 20.00» 20.27 ЖАҢАЛЫҚТАР 21.00 «П@УТINA+» 22.00 «ДУ ҚОЛ ШОКОЛАД» 23.00 Мировое кино. Джеки Чан в комедийном боевике «В ПОИСКАХ ДЖЕКИ» 1.00 Фильм «БЕЗ ОСОБЫХ ПРИМЕТ» (каз.) 2.30 «КОНТРОЛЬНАЯ ЗАКУПКА» (каз.)

ҚАЗАҚСТАН 6.00 «Таңқалдырған Жаңа жыл!».Концерт7.00 Анджела Бассетт, Джоанна Ламли, Энн Арчер «Пілдің бастан кешкендері» отбасылық фильмінде 8.20 «Жыл иесі - Жылқы». Арнайы тележоба 8.45 «Сырғалым».9.30 «Айтуға оңай...» 10.15 «Владимир Смирнов Лилле-хаммер алтынының жарқылы. 20 жылдан соң» Арнайы тележоба 11.00 «Алаң» ток-шоуы 11.50 Досхан Жолжақсынов, Аша Матай, Сәбит Оразбаев «Біржан сал» драмасында 14.05 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир 15.10 «КЕЛІН». 15.55 «Наурыздағы қарбалас» Ар-найы тележоба.16.55 «ӨЗЕКЖАРДЫ»17.15 «EXPO ЖОЛЫ» 17.40 «ЖІГІТТЕР» квартетінің 10 жылдығына арналған концерт19.30, 22.40, 1.20 ЖАҢАЛЫҚТАР20.05 «АЙТУҒА ОҢАЙ...» 20.50 «СЫРҒАЛЫМ». 40-бөлім 21.40 «Шетелдегі қазақ балалары». (с субтитрами)

22.10 «ТҮНГІ СТУДИЯДА Нұрлан Қоянбаев» 23.10 «EXPO жолы» 23.30 «Келін».0.15 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев»0.45 «Ұлттық өнім». 1.10 «Еңселі Елорда» 1.55 «Ас мәзірі».

ҚАЗАҚСТАН-ОрАл07.55 Аңдатпа08.00 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама08.30 “Шырқайды Жайық” 08.55 «Телемаркет», жарнама09.00 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама09.30 “Паудер парк”.Телехикая.10.20 “Бәрекелді”10.40 «Арнайы репортаж»11.00 “Замансөз”11.30 “Свое дело”11.50 “Балапаннан”базарлық12.55 “БАЛА КҮТУШІ”.Телехикая.13.25 “Блудние дети”.Телехикая.13.55 «Телемаркет», жарнама,

аңдатпа14.00 17.55 Үзіліс17.55 Аңдатпа 18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары. Тікелей эфир18.15 «Телемаркет», жарнама18.20 “НАУРЫЗ ТІЛЕК”18.25 “ЕХРО 2017”19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ»19.20 “ШЫРАЙЛЫ ӨЛКЕ ШЫҢҒЫРЛАУ”. Шыңғырлау ауданының концерті20.40 “БУДЬТЕ ЗДОРОВЫ”21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары21.25 «Телемаркет», жарнама21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ»22.00 “Паудер парк”.Телехикая.22.45 «Телемаркет», жарнама22.55 “Блудние дети”.Телехикая.23.45 “Арнада әсем әуен” 00.00 «Ақжайық» жаңалықтары00.30 Новости «Ақжайық»01.00 Аңдатпа

ХАБАр06.00 «Махаббат мерейі ».Телехикая. 08.00, 10.00, 12.00, 16.00, 19.00, 00.15 Жаңалықтар

08.10 «Бюро расследований» 08.40 «Моя планета». Д/сериал 9.00, 14.00, 17.00, 20.00, 00.45Новости9.10 “Қазақтың сәндік-қолданбалы өнері”. 10.10 Ақын, сазгер Бекжан Әшірбаевтың шығармашылық кеші.11.30 “Қазақтың сәндік-қолданбалы өнері”. 12.15 Көзқарас 12.45 «Әр үйдің сыры басқа». Деректі драма. 13.15 «Айтұмар». Отбасылық бағдарлама. 14.10 Кино. Ченинг Татум в мелодра-ме «Дорогой Джон».15.50 «Подари детям жизнь».16.15 «Бармысың,бауырым?». 17.15 «Жігіттер хикаясы».18.10 «Біз». Ток-шоу.19.30 Арнайы хабар 20.30 «Сулейман Великолепный». 4 сезон.21.30 Кино. Бред Питт, Майкл Фас-сбендер в драме «12 лет рабства».23.45 Көзқарас01.15-02.35 Кино. Гэвин Россдэйл «Банкті қалай тонауға болады» коме-диясында.

ЕУрАЗИЯ5.00 Фильм «ПЕТЛЯ НЕСТЕРОВА» (каз.) 6.30 «ОНИ И МЫ» (каз.) 7.15 «П@УТINA+» 8.00 Новости 8.10 Любимые комедии.«ОПЕРАЦИЯ «Ы» И ДРУГИЕ ПРИКЛЮ-ЧЕНИЯ ШУРИКА» 9.55 Премьера. «НАРОДНАЯ МЕДИ-ЦИНА» 11.05 «ОНИ И МЫ» (каз.) 12.00 «ИГРЫ РАЗУМА». (каз.) 13.00 «ВСЕЛЕННАЯ» (каз.) 14.00 Кирилл Плетнёв, Лянка Грыу в фильме «ИЩУ ТЕБЯ» 15.50 Михаил Мамаев, Екатерина Семёнова, Татьяна Лютаева, Алек-сандр Наумов в многосерийном фильме «ЛЮБОВЬ НЕ ДЕЛИТСЯ НА ДВА» 20.00 «НОВОСТИ В 20.00» 20.27 ЖАҢАЛЫҚТАР 21.00 «П@УТINA+» 22.00 «ДУ ҚОЛ ШОКОЛАД» 23.00 Приключенческая комедия «НЬЮ-ЙОРКСКОЕ ТАКСИ» 1.00 Фильм«ПЕТЛЯ НЕСТЕРОВА» (каз.) 2.30 «КОНТРОЛЬНАЯЗАКУПКА» (каз.)

СӘрСеНбІ, 26 Наурыз

СейСеНбІ, 25 Наурыз

ҚАЗАҚСТАН 6.00 «ТАҢШОЛПАН».8.30, 11.30, 16.30, 19.30, 22.40, 1.35 ЖАҢАЛЫҚТАР8.45, 20.50 «Сырғалым». 9.40, 20.05 «Айтуға оңай...» 10.25 «Данышпан қарға».Мультхикая.10.35, 18.30 «Әпке». 11.45 «Ұлттық өнім» 12.05 «EXPO жолы» 12.25 «Заң және біз»13.00 «Еңбек түбі - береке» 13.05 «Кони».Мультхикая.14.05 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир 15.10 «КЕЛІН».16.00 «Мың түрлімамандық» 16.50 «ӨЗЕКЖАРДЫ»17.10 «Еңбек түбі -береке» 17.15 «Толағай». Отбасылар сайысы18.05 «ҚЫЛМЫС ПЕН ЖАЗА»21.40 «Жаныңда жүр жақсы адам». Деректі фильм22.10 «ТҮНГІ СТУДИЯДА Нұрлан Қоянбаев» 23.15 «Өзекжарды»23.30 «Келін».

0.15 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев» 0.45 «Сыр-сұхбат» 1.15 «Ұлттық өнім»

ОрАл16.50 «Ақжайық» жаңалықтары17.15 “Арнайы репортаж”17.35 «Жандауа»

ҚАЗАҚСТАН-ОрАл06.55 Аңдатпа07.00 «Ақжайық» жаңалықтары07.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама.07.55 «Телемаркет», жарнама08.00 Новости «Акжайык» 08.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама.09.00 “Паудер парк”. Телехикая.09.50 “Женские секреты”10.15 “Жайық жауһарлары”10.45 «Топжарған»11.10 “Молодежный проспект”11.30 “БАЛА КҮТУШІ”. Телехикая.12.00 БҚО ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы М.К.Оңғарбековтің қатысуымен тіке-лей эфирдегі баспасөз мәслихаты 12.45 “Блудние дети”. Телехикая.

13.30 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 13.45 Новости «АҚЖАЙЫҚ»13.55 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа14.00 17.55 Үзіліс17.55 Аңдатпа18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары. Тікелей эфир18.15 –«Телемаркет», жарнама18.30 “Музыкант”. Деректі сериал.19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ». Тікелей эфир19.15 «Телемаркет», жарнама19.20 БҚО ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы М.К.Оңғарбековтің қатысуымен баспасөз маслихаты20.00 “Техникалық ғажайыптар”. Деректі сериал.20.40 “СТРАТЕГИЯСОЗИДАНИЯ 2050”21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары21.25 «Телемаркет», жарнама21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ»22.00 “Паудер парк”. Телехикая.22.50 “Блудние дети”. Телехикая.23.35 “Музыкант”. Деректі сериал.00.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары00.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ»01.00 Аңдатпа

ХАБАр06.00 «Жаңа күн». 08.00, 10.00, 12.00, 16.00, 19.00, 23.10, 00.30 Жаңалықтар08.10 Арнайы хабар08.35 «Моя планета». Д/сериал9.00, 14.00, 17.00, 20.00, 23.40 Ново-сти9.10, 18.10 «Біз». Ток-шоу.10.10, 21.20 «След».10.50, 20.30 «Сулейман Великолеп-ный». 4 сезон.12.15 Көзқарас 12.45 «Әр үйдің сыры басқа». Деректі драма. 13.15 «Айтұмар». Отбасылық бағдарлама. 14.10 Светлана Ходченкова в мелод-раме «Шальной ангел».15.00 «Семейные мелодрамы». Доку-ментальная драма.15.50 «Подари детям жизнь...».16.15 ВВС ұсынады «Құрлықтардың қалыптасуы». Д/с .17.15 «Жігіттер хикаясы».19.30 Жаңа қоғам22.00 Көзқарас22.30 Көзкөрген .00.10 ЖурналдарБизнес Ауа райы Спорт Журналдар

ЕУрАЗИЯ5.00 «ҒАШЫК ЖҮРЕК» 5.50 ЖАҢАЛЫҚТАР 6.00 Телеканал «ДОБРОе утро» 10.00 Новости 10.05 Анастасия Савосина, Екате-рина Вуличенко, Алексей Кортнев в многосерийном фильме «БЫЛА ЛЮБОВЬ» 11.00 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» (каз.)11.20 «ДОСКА ПОЧЕТНЫХ» (каз.) 11.55 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» (каз.) 13.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.) 13.35 «П@УТINA» 14.00 «НОВОСТИ ДНЕМ» 14.25 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» 14.45 «СУДЕБНЫЕ ИСТОРИИ» 15.45 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 17.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 17.30 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.) 18.05 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (каз.) 19.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 19.30 «П@УТINA» 20.00 «НОВОСТИ В 20.00» 20.30 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 21.45 Премьера многосерийного детектива «ЛЕГАВЫЙ» 22.55 Фильм«Жена Штирлица» 0.50 «ДОСКА ПОЧЕТНЫХ» 1.20 «КОМИССАР МОНТАЛЬБАНО» (каз.)


[email protected]

бейСеНбІ, 27 НаурызҚАЗАҚСТАН 6.00 «ТАҢШОЛПАН».8.30, 11.30, 16.30, 19.30, 22.40, 1.35 ЖАҢАЛЫҚТАР8.45, 20.50 «Сырғалым». 9.40, 20.05 «Айтуға оңай...» 10.25 «Данышпан қарға». 10.35, 18.30 «Әпке». 11.45 «Агробизнес»12.10 «Қазақстан би әлемі» 12.30 «Ұлт мақтанышы». Деректі фильм. 13.00 «Еңбек түбі - береке» 13.05 «Кони». Мультхикая.13.30 «Жүзден жүйрік»14.05 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир 15.10 «КЕЛІН».16.00 «Мың түрлі мамандық» 16.50 «Қылмыс пен жаза»17.10 «EXPO жолы» 17.35 «Ұлт мақтанышы». Деректі фильм. 18.00 «ШЕТЕЛДЕГІ ҚАЗАҚ БАЛАЛАРЫ» 18.30 «Әпке».

21.40 «Жаныңда жүр жақсы адам». Деректі фильм. 22.10 «ТҮНГІ СТУДИЯДА Нұрлан Қоянбаев» 23.10 «Қылмыс пен жаза». 23.30 «Келін».0.15 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев» 0.45 «Ұлттық өнім» 1.10 «EXPO жолы»

ОрАл16.50 «Ақжайық» жаңалықтары17.15 “Топжарған”17.35 «Жайық жауһарлары»

ҚАЗАҚСТАН-ОрАл06.55 Аңдатпа07.00 «Ақжайық» жаңалықтары07.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды-ақпараттық бағдарлама.07.55 «Телемаркет», жарнама08.00 Новости «Акжайык» 08.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды-ақпараттық бағдарлама.09.00 “Паудер парк”. Телехикая.

09.50 «Атамекен»10.10 “Будьте здоровы”10.30 “Сыр толғау” 11.50 “Қазақ даласының құпиялары”. Деректі сериал12.15 “БАЛА КҮТУШІ”. Телехикая.12.45 “Блудние дети”. Телехикая.13.30 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 13.45 Новости «АҚЖАЙЫҚ»13.55 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа14.00-17.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары. Тікелей эфир18.15 «Телемаркет», жарнама18.20 ”Музыкант”.Деректі сериал.19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ». Тікелей эфир19.15 «Телемаркет», жарнама19.20 “ЕЛ АЛДЫНДА”. Тікелей эфир20.00 “ЕХРО – 2017”20.20 “ЖЕРГІЛІКТІ УАҚЫТ”20.40 “АЛТЫН БЕСІК”

21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары21.25 «Телемаркет», жарнама21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ»22.00 “Паудер парк”. Телехикая.22.50 “Блудние дети”. Телехикая.23.35 “Музыкант”. Деректі сериал.00.00 «Ақжайық» жаңалықтары00.30 Новости «Ақжайық»01.00 Аңдатпа

ХАБАр06.00 «Жаңа күн». 08.00, 10.00, 12.00, 16.00, 19.00, 22.30, 00.00 Жаңалықтар08.10 Жаңа қоғам08.20 «Моя планета». Д/сериал9.00, 14.00, 17.00, 20.00, 23.15 Новости9.10, 18.10 «Біз». Ток-шоу.10.10, 21.20 «След».10.50, 20.30 «Сулейман Великолепный».12.15 Көзқарас 12.45 «Әр үйдің сыры басқа». Деректі драма. 13.15 «Айтұмар».

14.10 Светлана Ходченкова в мелодраме «Шальной ангел».15.00 «Семейные мелодрамы». Документальная драма.15.50 «Подари детям жизнь».16.15 ВВС ұсынады «Құрлықтардың қалыптасуы». Д/с .17.15 «Жігіттер хикаясы». Телехикая.19.30 Арнайы хабар 22.00 Көзқарас23.00 Журналдар23.45 ЖурналдарБизнес Ауа райы Спорт Журналдар

ЕУрАЗИЯ5.00 «ҒАШЫҚ ЖҮРЕК» 5.50 ЖАҢАЛЫҚТАР 6.00 Телеканал «ДОБРОЕ утро» 10.00 Новости 10.05 Анастасия Савосина, Екатерина Вуличенко, Алексей Кортнев в многосерийном фильме «БЫЛА ЛЮБОВЬ»

11.00 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» (каз.)11.20 «ДОСКА ПОЧЕТНЫХ» (каз.) 11.55 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» (каз.) 13.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.) 13.35 «П@УТINA» 14.00 «НОВОСТИ ДНЕМ» 14.25 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» 14.45 «СУДЕБНЫЕ ИСТОРИИ» 15.45 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 17.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 17.30 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.) 18.05 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (каз.) 19.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 19.30 «П@УТINA» 20.00 «НОВОСТИ В 20.00» 20.30 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 21.45 Премьера многосерийного детектива «ЛЕГАВЫЙ» 22.55 Анна Горшкова, Павел Делонг, Артем Фадеев, Ксения Князева, Татьяна Лютаева в фильме «МАША И МЕДВЕДЬ» 0.50 «ВЕЧЕРНИЙ УРГАНТ»1.20 «КОМИССАР МОНТАЛЬБАНО» (каз.)

Жұма, 28 НаурызҚАЗАҚСТАН 6.00 «ТАҢШОЛПАН».8.30, 11.30, 16.30, 19.30, 22.00, 1.50 ЖАҢАЛЫҚТАР8.45 «Сырғалым». 9.40, 20.05 «Айтуға оңай...» 10.25 «Ғажайыпстанға саяхат» Мультхикая 10.35, 18.30 «Әпке». 11.45 «МЕНІҢ ҚАЗАҚСТАНЫМ» 12.20 «Келбет» 12.45 «Ұлттық өнім»13.05 «Кони». Мультхикая.13.30 «Жүзден жүйрік»14.05 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир 15.10 «КЕЛІН».16.00 «Жан жылуы» 16.25 «Еңбек түбі - береке» 16.50 «ӨЗЕКЖАРДЫ»17.10 «ҚАЗАҚСТАН - 2050. МӘҢГІЛІК ЕЛ» 17.40 «ПАРЛАМЕНТ» 18.05 «ИМАН АЙНАСЫ» 18.30 «Әпке».

20.50 «ҰЛТТЫҚ ШОУ» 22.30 Бенедикт Камбербэтч, Мартин Фриман, Уна Стаббс «Шерлок» детективінде.0.00 «Келін».0.45 «Өзекжарды»1.00 «Парламент» 1.25 «Иман айнасы»

ОрАл16.50 «Ақжайық» жаңалықтары17.15 «Атамекен»17.35 “Алтын бесік”

ҚАЗАҚСТАН-ОрАл06.55 Аңдатпа07.00 «Ақжайық» жаңалықтары07.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды-ақпараттық бағдарлама.07.55 «Телемаркет», жарнама08.00 Новости «Акжайык» 08.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды-ақпараттық бағдарлама.

09.00 “Паудер парк”. Телехикая.09.45 «Ел алдында»10.20 “Стратегия созидания – 2050”10.40 “Балапаннан” базарлық11.30 “БАЛА КҮТУШІ”. Телехикая.12.00 “Аспан аруы”. Телехикая.12.45 “Блудние дети”. Телехикая.13.30 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары13.45 Новости «АҚЖАЙЫҚ»13.55 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа14.00-17.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары. Тікелей эфир18.15 «Телемаркет», жарнама18.20 “Музыкант”. Деректі сериал.19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ». Тікелей эфир19.20 “ВРЕМЯ ВАШЕГО

ВОПРОСА”. Тікелей эфир19.50 «Телемаркет», жарнама20.00 “МӘҢГІЛІК ЕЛ”20.30 «ЖАНДАУА»21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ»22.00 “Паудер парк”. Телехикая.22.50 “Блудние дети”. Телехикая.23.35 “Музыкант”. Деректі сериал.00.00 «Ақжайық» жаңалықтары00.30 Новости «Ақжайық»01.00 Аңдатпа

ХАБАр06.00 «Жаңа күн». 08.00, 10.00, 12.00, 16.00, 19.00, 22.50, 00.00 Жаңалықтар08.10 Арнайы хабар08.35 «Моя планета». Д/сериал.9.00, 14.00, 17.00, 20.00, 23.20 Новости9.10, 18.10 «Біз». Ток-шоу.

10.10, 21.20 «След».10.50, 20.30 «Сулейман Великолепный».12.15 Көзқарас 12.45 «Әр үйдің сыры басқа». Деректі драма. 13.15 «Айтұмар». 14.10 Мелодрама «Шальной ангел».15.00 «Семейные мелодрамы». Документальная драма.15.50 «Подари детям жизнь».16.15 ВВС ұсынады «Құрлықтардың қалыптасуы». Д/с .17.15 «Жігіттер хикаясы». 19.30 Вектор развития20.30 Джош Дэмуель в мелодраме «Тихая гавань».22.20 Көзқарас23.50 Журналдар

ЕУрАЗИЯ5.00 «ҒАШЫҚ ЖҮРЕК» 5.50 ЖАҢАЛЫҚТАР 6.00 Телеканал «ДОБРОЕ утро»

10.00 Новости 10.05 Фильм «БЫЛА ЛЮБОВЬ» 11.00 «ЖҰМА УАҒЫЗЫ» 11.20 «ДОСКА ПОЧЕТНЫХ» (каз.) 11.55 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» (каз.) 13.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.) 13.35 «П@УТINA» 14.00 «НОВОСТИ ДНЕМ» 14.25 «ИСТИНАГДЕ-ТО РЯДОМ» 14.45 Премьера. «ВАЛЕНТИН ДИКУЛЬ. «ВСТАНЬ И ИДИ!» 15.50 «ЖДИ МЕНЯ» 17.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 17.30 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.) 18.05 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (каз.) 19.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 19.30 «П@УТINA» 20.00 «НОВОСТИ В 20.00» 20.30 «ПОЛЕ ЧУДЕС» 21.45 ПРЕМЬЕРА СЕЗОНА.«ТОЧЬ-В-ТОЧЬ» 1.00 «ЧЕЛОВЕК И ЗАКОН» 2.00 «КОМИССАР МОНТАЛЬБАНО» (каз.)

СеНбІ, 29 НаурызҚАЗАҚСТАН 6.00 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт7.30 «СЕНБІЛІК ТАҢ». 8.35 «АГРОБИЗНЕС» 9.00 «ДАУА»9.35 «Аc мәзірі»10.10 «Әзіл әлемі»11.50 «ТЕЛҚОҢЫР» 12.35 «Мың түрлі мамандық» 13.05 «Біз қазақша сөйлейміз». Реалити шоу13.45 «Өнер шежіресі» 14.00 «Сұңқар».15.35 «ЖАРҚЫН БЕЙНЕ» 16.05 «ҚАЗАҚСТАН - 2050. МӘҢГІЛІК ЕЛ» 16.30, 19.30, 22.05, 1.50 ЖАҢАЛЫҚТАР16.50 «Еңселі Елорда» 17.00 «Көксерек» драмасы18.40 «ЖАН ЖЫЛУЫ» 19.05 «АРНАЙЫ РЕПОРТАЖ»

20.05 «ЖАҢА КҮН» Концерт21.35 «СІЗ НЕ ДЕЙСІЗ?» 22.40 «Шерлок» детективі0.15 «Арнайырепортаж»0.40 «Ғасырлар үні». Этно-музыкалық фильм 1.25 «Жарқын бейне»

ҚАЗАҚСТАН-ОрАл08.55 Аңдатпа 09.00 «Ақжайық» жаңалықтары09.30 «Алтын бесік»09.50 «Телемаркет», жарнама10.00 Новости «Ақжайық»10.30 “Время вашего вопроса”11.05 “Жергілікті уақыт”11. 25 «Балапаннан» базарлық12.20 “Санжар мен Қайсар”. Балалар телехикаясы.12.50 “Паудер парк”. Телехикая.13.50 “Телемаркет”, жарнама, аңдатпа14.00-16.55 Үзіліс

16.55 Аңдатпа, «Телемаркет», жарнама17.00 «Балапаннан» базарлық17.30 «Телемаркет», жарнама17.35 “Көзім тұны көрікті ой, рухым дала!..”. Ақын М.Балмолданың шығармашылық кеші19.00 «АПТА» 19.40 “ТЕМІРҚАЗЫҚ”20.00 «ПАНОРАМА НЕДЕЛИ»20.35 «Телемаркет», жарнама20.40 «СВОЕ ДЕЛО» 21.00 «СЫР ТОЛҒАУ»21.20 «Телемаркет», жарнама21.30 “Паудер парк”. Телехикая.22.50 “Блудние дети”. Телехикая.00.30 “Техникалық ғажайыптар”. Деректі сериал.01.00 Аңдатпа

ХАБАр06.00 «Махаббат мерейі ». Телехикая. 07.35 «Ким». Мультфильм

08.20 «Табиғаттың тартуы». Д/с. 08.55 «Подари детям жизнь...»9.00, 14.00, 17.00, 20.00, 23.00 Новости9.10 Балалар уақыты. «Фархат». Мультсериал10.00, 12.00, 16.00, 19.00, 22.30 Жаңалықтар 10.10 Кулинарная программа «Дело вкуса с Татьяной Веденеевой»10.30 ПРОД.ВОПРОС11.00 Юмористическое кукольное шоу «Сноски».11.30 «Әр үйдің сыры басқа». Деректі драма.12.10 Кино. Камилла Белль в комедии «Prada и чувства». 14.10 «Жансарай». Әшірбек Сығай.14.50 «Мақтанышым Отаным». 16.15 Бармысың, бауырым?17.15 Кино. Кловис Корнийяк «600 келі алтын» фильмiнде.

19.30 «Энергия будущего». 20.30 Джонни Депп, Эмбер Харт в приключенческом фильме «Ромовый дневник». 23.30-02.00 Қазақтың мемлекеттік М.Әуезов атындағы академиялық драма театры. Г.Гауптман., аударған Қ.Ысқақ. “Ымырттағы махаббат” /драма /.

ЕУрАЗИЯ5.00 Фильм «ЭФФЕКТ ДОМИНО» (каз.) 6.30 «СЕНБІЛІК ЖАҢАЛЫҚТАР» 6.45 «ТІЛШІ ТҮЙІНІ» 7.10 «СЕНБІЛІК ЖАҢАЛЫҚТАР» 7.25 «ТАНҒЫ ПОШТА» 8.00 Новости 8.10 «СМАК» 8.45 Премьера. Светлана Чуйкина, Сергей Векслер в фильме «ЖЕНИХ» 10.35 «ФАБРИКА ГРЕЗ» с Ольгой Артамоновой

11.05 «ИДЕАЛЬНЫЙ РЕМОНТ» (каз.) 12.00 «ИГРЫ РАЗУМА». (каз.) 12.55 «ДУ ҚОЛ ШОКОЛАД» 14.00 «УГАДАЙ МЕЛОДИЮ» 14.30 Любовь Баханкова, Никита Тезин в многосерийном фильме «Андрейка» 19.00 Премьера.«Первый канал «Евразия» представляет шоу «ЛУЧШИЙ ГОРОД.KZ» 20.00 «НОВОСТИ В СУББОТУ» 20.30 «СЕНБІЛІК ЖАҢАЛЫҚТАР» 20.45 «ТІЛШІ ТҮЙІНІ» 21.15 «СЕНБІЛІК ЖАҢАЛЫҚТАР» 21.35 Семейная комедия. «ПРИШЕЛЬЦЫ НА ЧЕРДАКЕ» (каз.) 23.15 Приключенческий фильм «ФАНТАСТИЧЕСКАЯ ЧЕТВЕРКА» 1.30 Фильм «ЭФФЕКТ ДОМИНО» (каз.) 3.00 «ИДЕАЛЬНЫЙ РЕМОНТ» (каз.)

ЖекСеНбІ, 30 НаурызҚАЗАҚСТАН 6.00 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт7.05 «Мәлім де беймәлім Қазақстан»7.35 «Умизуми командасы». 8.30 «НЕМО» Мультфильм 10.05 «СЫР-СҰХБАТ» 10.35 «АҚСАУЫТ» 11.10 «Сіз не дейсіз?»11.40 «Ұлттық шоу» 12.45 «Шетелдегі қазақ балалары»13.15 «ТОЛАҒАЙ». 14.05 «Сұңқар».15.45 «Қазақ даласының құпиялары». Деректі фильм. 16.15 «Арнайы репортаж»16.40 «ЕҢСЕЛІ ЕЛОРДА» 16.50 «ҚАЗАҚСТАН БИ ӘЛЕМІ» 17.05 «ЖАҢА КҮН» Концерт

18.40 «Ғасырлар үні». 19.30 «АПТА. КZ» 20.35 «ЖАЙДАРМАН». Республикалық Жоғары лига 1/8 финал. 22.10 «АЛАҢ» ток-шоуы 23.00 «КӨКПАР». 23.40 «Шерлок»детективі1.15 «АПТА. КZ»

ҚАЗАҚСТАН-ОрАл08.55 Аңдатпа09.00 «Апта»09.40 «Жандауа»10.00 «Панорама недели»10.30 «Телемаркет», жарнама10.40 “Мәңгілік ел” 11.00 «Балапаннан» базарлық12.00 “Санжар мен Қайсар”. Балалар телехикаясы.12.30 “Паудер парк”. Телехикая.

13.20 “Музыкант”. Деректі сериал.13.50 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.00-16.55 Үзіліс 16.55 Аңдатпа, «Телемаркет», жарнама 17.00 «Балапаннан» базарлық18.20 “МӘЛІМ ДЕ БЕЙМӘЛІМ ҚАЗАҚСТАН”. Қостанай облысы18.45 “Туған өлкем қандай көркем”. Қазталов ауданы көркемөнерпаздарының концерті20.00 «АРНАЙЫ РЕПОРТАЖ» 20.20 «БӘРЕКЕЛДІ»20.40 “ДРУГОЙ УРАЛЬСК” 21.00 “ЗАМАНСӨЗ”21.30 «Телемаркет», жарнама21.40 “Паудер парк”. Телехикая.22.25 “Блудние дети”. Телехикая.

00.10 “Техникалық ғажайыптар”. Деректі сериал.01.00 Аңдатпа

ХАБАр06.00 «Махаббат мерейі ». Телехикая. 07.30 Айбын. 08.10 Балалар уақыты. «Фархат». 9.00 Куб удачи. Лотерея.9.10 Фильм детям. «Три ниндзя: Костяшки вверх». 10.40 «НИКО 2 » Мультфильм . 11.30 Шәкен Аймановтың 100 жылдығына орай өткізілген киноконцерт. 13.20 АС АРҚАУ14.30 В прямом эфире –ТВ Бинго. 15.30 Кино. Джеки Чан «Тамаша жігіт» боевигінде.17.00 Көзкөрген.17.45 «Сол бір кеш...»

19.00 Ақпарат арнасы – Жетi күн. Сараптау бағдарламасы.20.00 Информационный канал - аналитическая программа Жетi күн21.00 «Посмотрим, обсудим» с Олегом Борецким. Кино. «Просто вместе».23.10 Кино. Владимир Машков «Үй күзеткен елес» триллерiнде.01.00 Кино. «Не сынаққа да төземін»

ЕУрАЗИЯ5.00 «КОНТРОЛЬНАЯ ЗАКУПКА» (каз.) 5.30 «ПРИШЕЛЬЦЫ НА ЧЕРДАКЕ» (каз.) 6.50 «СЕНБІЛІК ЖАҢАЛЫҚТАР» 7.05 «ТІЛШІ ТҮЙІНІ» 7.30 «СЕНБІЛІК ЖАҢАЛЫҚТАР» 7.45 «ВОСКРЕСНЫЕ БЕСЕДЫ» 8.00 Новости

8.10 «ЗДОРОВЬЕ»9.10 «КАЗЛОТО». Прямой эфир (каз/рус)9.55 Шоу «ЛУЧШИЙ ГОРОД.KZ» 11.05 «ОНИ И МЫ» (каз.) 12.00 «ИГРЫ РАЗУМА». (каз.) 13.00 «ТАЙНА СПАСЕНИЯ» (каз.) 13.45 «КТО ХОЧЕТ СТАТЬ МИЛЛИОНЕРОМ?» 14.50 «ДОБРЫЙ ВЕЧЕР, КАЗАХСТАН!» 15.55 Мелодрама «ВО САДУ ЛИ, В ОГОРОДЕ» 20.00 «АНАЛИТИКА» 21.00 «П@УТINA+» 22.00 «ДУ ҚОЛ ШОКОЛАД» 23.00 «КЛУБ ВЕСЕЛЫХ И НАХОДЧИВЫХ». ВЫСШАЯ ЛИГА1.30 Фильм «ВСЕ В ПОРЯДКЕ, МАМА!» (каз.) 2.50 «ОНИ И МЫ» (каз.) 3.35 «КОНТРОЛЬНАЯ ЗАКУПКА» (каз.)

ТележосыҚ

хАБАР-ошАРБейсенбі, 20 наурыз 2014 жыл

[email protected]

Жоғары қабілетті және сәулелік жүктемесі айтарлық-тай төмен соңғы үлгідегі аппаратта компьютерлік то-мография (қабатталған рентгенология) өткізіледі. Баға- сы төмендетілді.

Мекенжайымыз: Орал қаласы, Есенжанов көшесі, 19-үй (“Омега” зауыты ауданы) “Медициналық орталық” ЖШС.

Анықтама алу үшін телефон: 53-72-59, 53-67-78

Теректі ауданы Еңбек ауы- лының тұрғыны болған аяулы анамыз, ардақты әжеміз Злиха Хасанқызы Бақтиярованы сағынышпен еске аламыз. Зымырап өткен уақыт-ай де- сеңізші, биыл 22 наурыз кү- ні анамыздың дүниеден өт-

кеніне тура он жыл болады. Әкемізбен бірге ұлды ұяға, қызды қияға қондырып, тәрбиелеп өсірген ардақты ана болуымен қатар ауылдастар арасында сыйлы бол- ған жан. 50 жылдай Аңқаты, Шалқар ауылдарында со- нау соғыс жылдары ер-азаматтармен бірдей еңбек етті. Оған мақтау қағаздары куә. Айналасына шуағын ша- шып, бәрімізді нұрына бөлеп жүретін асыл бейнесін, жа-нымызға мейірімін төгер жылы сөзін, аяулы анамыздың өзін қатты сағындық...

Он жыл болды арамыздан кеткелі,Сағыныштың жасы бірақ кетпеді.Өзіңменен көркем еді-ау, анашым,Мына өмірдің қысы, жазы, көктемі.

Сағына еске алушылар: ұл-келіндері кеңес-Гүлжиян, Дариға, қыз-күйеу балалары Роза-

Атолла, Раушан-Қыдырәлі, Райхан-Серік, Тойдық-Ерғали, кенже ұлы кенжеахмет және

немере-жиендері

Қазталов ауданы, Талдықұ-дық ауылының тұрғыны бол- ған сүйікті жар, асқар таудай әкеміз Серік Рамазанұлы Иманғалиев егер тірі болса, 24 наурызда 60 жасқа толып, ортамызда ойнап-күліп оты-рар еді.

Жан-жүрегі жұмсақ, адамгершілігі жоғары, ортасына, ағайын-тумаға сыйлы әкеміздің өмірден өткеніне 2 жыл болды. Орны ойсырап тұрса да, нұр бейнесі көзден кет-се де, көңілімізде мәңгі қалған әкеміздің жаны жәннат- та болғай деп дұға арнаумен келеміз.

Жан әке, мейірімді ең, кемеңгер ең,Өзіңе небір байлық тең келер ме?!Амал не, бізді тастап кете бардың,Сағынды жарың, ұл-қыз, немерелер.

Иманы жолдас болсын, Алланың рақымына, Пайғам-бардың шапағатына бөленсін дейміз сағынышпен.

Еске алушылар: жан жары Айсұлу, ұл-келіндері Берік-Бекзат, Марат-Гүлден, қыз-

күйеу баласы Орынбасар- Жанат, немере-жиендері

Барша түркі жұртының бі-регей мерекесі - Ұлыстың Ұлы күні - саналы ғұмырында үл- кен жүректі ұстаз болған аб- зал әріптес, сыйлы жолдас болған марқұм Мүнира Тә-кайқызы Тәжіғалиеваның туған күні. Зейнет жасына же-тер-жетпестен өмірден озған аса аяулы жанның нұрлы бейнесін сағынышпен еске аламыз.

Тәрк етсең де, ұлы өмірдің кемесін,Ел есінен кетер емес елесің.Ұлағатты ұстаз едің ұрпаққа,Бағындырып берген білім белесін.

Ажалына Жаратқанның жіберген,Жаратылған ажалдылар не десін...Саған жақын адамдардың сонда да, Жүрегінде өмір сүре бересің.

Еске алушылар: облыстық М.Өтемісұлы атындағы сауықтыру мектеп-интернатының

қоғамдық-гуманитарлық пәндер әдістеме бірлестігінің мұғалімдері

Он жыл бойы бірге оқыған, құрбыларының алды болып, үнемі сынып старостасы бол- ған досымыз Шәңгерей Уәли-ұлы Ғаббасов тірі болса, 55 жасқа толар еді. Жақсылығын ешкімнен аямаған, үлкенге ізет, кішіге ілтипат көрсете білген досымыз арада қанша уақыт өтсе де, біздің көңілі-мізден кетер емес. Аяулы бей- несі ешқашан да ұмытылмай-ды. Артында қалған жан жары мен әлпештеп өсірген қыздарына амандық тілей отырып, төмендегі өлең жол-дарын бағыштағым келеді:

Болмысы өзгелерден бөлек еді,Қиналғанға көмегін берер еді.Шәңгерей – бірге оқыған сыныптасым,Тірі болса, 55-ке келер еді.

Досымның жоқтығына қиналамын,Уақыт өте есіме жиі аламын.«Жақсының өзі өлсе де, аты өлмейді»,Жаны оның жәннатта дей аламын.

Еске алушы: сыныптас досы Ғалия Шапенқызы

Бөкей ордасы ауданы Са-ралжын ауылының тұрғыны болған аяулы ана, асыл жар Полина Бақытқызы Сақуова егер де ортамызда болса, 23 наурыз күні 40 жасқа толар еді.

Сағындым, ана, өзіңді,Мейірім тұнған көзіңді.Түсіндім келмейтініңді,Естімей жылы сөзіңді.

Сағындым, ана, сағындым,Алла ісіне бағындым.Күлкімді ерте ұрлағанТағдырға сонша не қылдым?

Жаны жәннатта, иманы жолдас болсын!

Сағына еске алушылар: ұлы Біржан, жұбайы Нұржан және қайын жұрты

Бөкей ордасы ау- даны Бисен ауылы Көктерек бөлімше-сінің тұрғыны болған әкеміз Ғалымжан Б о р а н б а е в т ы ң өмірден озғанына 1 жыл, анамыз Айсұ-луға 5 жыл болуына орай сағынышпен еске аламыз.

Асқар таусың, орны бөлек өмірде,Сағынумен күндер жылжып өтуде.Алдымыздан шығар ма деп күлімдеп,Ұл-қыздарың, немерелер күтуде.

Әкеміз бен анамызға арналған ас беру дастарқаны 30 наурыз күні сағат 12.00-де Бестөбеде өтеді.

Еске алушылар: ұл-қыздары, немере-жиендері

Жәнібек ауданында ұзақ жылдар табысты қыз-мет атқарған ұстазымыз және сынып жетекшіміз

Иманғалиева Биғайша Ержанқызының қайтыс болуына байланысты ағайын-тумаларына қайғырып көңіл айтамыз.

Оқушылары: Махамбет, Серік, Исмағұл, Қарлығаш, Ғалия, Сәлім, Роза, Таня, Жамал, Қалес

Сауда-саттықОрал қаласы 6-шағын ауданынан 5 бөлмелі пәтер сатылады.

8 (9)-қабат, лифт жұмыс жасайды. Жақсы жөндеу жасалған, пластикалық терезелер, 3-балконы бар. Қасында мектеп, бала- бақша, «Жеңіс» базары бар. Сондай-ақ 3 бөлмелі пәтерге үстем-ақымен айырбастау нұсқаларын қарастырамыз. Құны – 78 000 $

Тел.: 8-705-156-25-10, 8-702-790-59-12, 26-41-56, [email protected]

Ағаш ұста шеберлігі, есік қондыру, балкон рамасын жасау.Тел.: 8-701-180-44-20, 8-777-390-97-16

Орталықтан салық инспекциясы ауданынан 12 сотық жер телімі сатылады. Барлық коммуникация бар, үй құрылысын жүргізуге ыңғайлы.

Тел.: 8-777-184-10-22, 8-702-547-16-02, 26-60-13 (18.00-ден кейін хабарласу)

Үй салуға жер телімі сатылады. 12 сотық. Жаңақала ауылы, барлық құжаттары бар. 340 000 теңге.

Тел.: 8-701-420-57-30, 8-777-734-51-37, 8-7172-37-00-37

Қосалқы жалгерлікке (субаренда) жиһазы бар үйлер, кот-тедждер аламын. Тазалық пен тәртіпке кепілдік беремін!

Тел.: 8-701-849-07-78, 8-705-328-60-54

Трактор МТЗ-50, касилька КТП-6, гравля 6-М автоматпен краповик, прицеп, талкай барлық құрылымдар 5 предмет сата-мын.

Тел.: 87114252450, 87786483367, 87751563437

Зашаған кентіндегі №30 мектеп ауданында орналасқан 100 м² саман кірпішпен қапталған, 4 б., газ, әжетхана, ванна, телефон, салынып бітпеген 2 сарай және 1 гаражы бар. Жер телімі – 12 сотық үйімді сатамын. Бағасы – 61, 000 ш.б. немесе 3 бөлмелі пәтерге ауыстырамын.

Тел.: 8-777-060-22-99, 8-705-212-34-11

Тасқала ауданы Тасқала ауылынан үй сатылады. Газ, электр жарығы, телефон, су үйге өткізілген.

Аулада қора, жемшөп орны (сеновая), монша, жеміс ағаштары бар. Жері – 7 сотық.

Тел.: 51-61-19 (қалада), ұялы тел.: 8-747-640-89-63, Тасқаладағы тел.: 21-3-78

Ақжайық ауданы Чапаев ауылында 10 сотық жер телімімен үй сатылады. Барлық жағдай жасалған.

Тел.: 8-707-455-49-70, 8-777-392-43-52

Балконы бар бір бөлмелі жатақханаға жалға жіберемін.Тел.: 8-778-277-05-63,

Орал қ., Гагарин көшесі, 36/4, 44-пәтер

Қызмет көрсету

Құрылыс жұмыстары: сантехника, су құбыры, кәріз жүйесі, электрлік, ағаш ұстасының жұмыстары, кафельдік және ішкі жұ-мыстарды орындаймын. ГВЛ, ГКЛ орнату, іргетасын қалаудан төбесін жабуға дейінгі жұмыстарды жасаймын, “кілтін тапсыру”. Тас қалау. Дәнекерлеу жұмыстары. Сапалы! Қымбат емес!

Тел.: 8-705-328-60-54, 8-701-849-07-78

«Медициналық орталық» ЖШС-да келесі бөлімдер бойынша ақылы түрде ем-шаралар жүргізіледі:

Қосымша ақпаратты мына телефон арқылы алуға болады: 53-72-59

• хирургиялық• гинекологиялық• көз аурулары

• құлақ, мұрын және тамақ аурулары• ішкі аурулар• жүйке аурулары

«Диана-плюс» ЖШС серіктестік қатысушыларына 2014 жылдың 4 сәуірі күні сағат 14.00-де Орал қ.,

Еуразия даңғ., 59/1 мекенжайында жылдық жалпы жиналыс өтетіндігін хабарлайды.

Күн тәртібінде:1. 2013 қаржылық жыл бойынша Басқарма есебі2. Басқарманың кейбір мүшелерінің уәкілеттіліктерін мерзімі-

нен бұрын қысқарту3. Басқарманың жаңа құрамын бекітуҚатысушыларды тіркеудің басталу уақыты – сағат 13.00-де.

Басқарма

Хабарландыру

Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігінің Батыс Қазақстан облысы бойынша департаменті «Стройтех» ЖШС-ның кір-ме жолдары қызметі бойынша тарифін және тарифтік сметасын бекітуге ұсынылған өтініміне байланысты жария тыңдау өткізеді.

Жария тыңдау 2014 жылдың 14 сәуірінде сағат 11.00-де Орал қаласы, Пойменная көшесі, 2/3-үй мекенжайында өтеді.

Келемін деушілерге есік ашық.

хАТ-хАБАРБейсенбі, 20 наурыз 2014 жыл

[email protected]

«ОРАЛ ӨҢІРІ» Батыс Қазақстан облыстық қоғамдық-саяси газеті. 090000, Орал қаласы, Мұхит көшесі, 57/1. Е-mаіl: о[email protected]

Газет облыстық «Орал өңірі» газетi редакциясының компьютерлiк орталығында терiлiп, беттелдi."Жайық Пресс" ЖШС баспаханасында басылдыИндексі: 65428 Таралымы: 16645, 6 баспа табақ. Газет аптасына үш рет шығады.Корректорлар: Н.СҰЛТАНОВА, Д.ШАНКИШеВА, Ж.ЖАйЛАуОВАКезекшi редакторлар: А.ЖҰМАЕВА, Н.САфуЛЛиН

Меншік иесі: «Жайық Пресс» ЖШС

Бас директорЖантас Набиоллаұлы САфуЛЛиН

Бас редактор Бауыржан ҒҰБАЙДуЛЛиН Газет ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінде2006 жылғы 4 мамырда тіркеліп, №7201-г куәлігі берілгенБас редактор 51-25-80,

Бас редактордың орынбасарлары 24-17-08, 51-18-08,

МЕНШІкТІ ТІЛШІЛЕР: Тілес ЖАЗЫҚБАЙ (Ақжайық ауданы) 8-711-42-21-720,Нұрымбек ЖАПАҚОВ (Жәнібек ауданы) 8-711-35-21-770, Өмірзақ АҚБАСОВ (Жаңақала ауданы) 8-711-41-21-755, Серік ЖҰМАҒАЛиЕВ (Қазталов ауданы) 8-711-44-31-468, Мүсірбек АЙТАШЕВ (Сырым ауданы) 8-711-34-31-126

Редакция алқасы: Есенжол ҚЫСТАуБАЕВ,Сырымбек ТҰяҚОВ (бас редактордың орынбасарлары), Жаннат ЕСПОЛАЕВА (жауапты хатшы),Тоқтар кЕНЖЕҒАЛиЕВ (қоғамдық-саяси бөлім), Қазбек ҚАБЖАНОВ (арнайы тілші),Сәкен ӘБІЛХАЛЫҚОВ (экономика бөлімі),Нұрлыбек РАХМАНОВ (гуманитарлық бөлім).

Қолжазбаларға пiкiр айтылмайды және пайдаланылмаған хат авторларына жауап қайтарылмайды. Деректердің дәлдiгi үшiн автор жауапты. Жарияланым авторларының пiкiрлерi редакция көзқарасын бiлдiрмейдi. Редакция тапсырысымен жазылмаған материалдар үшін қаламақы төленбейді. «Орал өңірінде» жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп ба-суға болмайды. Мақалалар электрондық нұсқада қабылдана-ды.

белгісімен жарияланған материалдар ақылы болып есептеледі.

Ж

Жауапты хатшы 50-83-99.Жарнама қабылдау

тел/факс: 51-51-09; Бухгалтерия 50-63-99.

е-mail: [email protected]

Телефондар:

Қазақстан Республикасы “Динамо” ДСҚ“Мамандандырылған оқу орталығы” ЖШС БҚО филиалы

Тұрғындар назарына!«Батыс Қазақстан облысы бойынша Жылжымайтын мүлік орталығы»

РМҚК (әрі қарай – ЖМО) мемлекеттік қызметтер: «Жылжымайтын мүлік объектілерінің техникалық паспортын беру» ЖМО мен ХҚКО арқылы қалыпты және жеделдетілген түрде көрсетілетіні, «Міндетті мемлекет-тік тіркеуге жатпайтын жылжымалы мүлік кепілін тіркеу және міндетті мемлекеттік тіркеуге жатпайтын жылжымалы мүлік кепілін тіркеу ту-ралы куәліктің телнұсқасын беру» ЖМО мен ХҚКО арқылы және «Екін-ші дәрежелі банктер ақпараттық жүйесімен бірлесіп, «электрондық үкімет» веб-порталы арқылы көрсетілетіні, «Міндетті мемлекеттік тір-кеуге жатпайтын жылжымалы мүлік кепілі бойынша анықтама беру» «электрондық үкімет» веб-порталы арқылы электрондық нысанда ақысыз түрде көрсетілетіні туралы хабарлайды.

2014 жылғы 28 наурызда Орал қ., Д.Нұрпейісова көш., 16/2-үй - әкімшілік ғимаратта барлық жеке және заңды тұлғаларға жоғарыда аталған мемлекеттік қызметтер көрсету барысында туындайтын мәсе-лелер бойынша «Ашық есік күні», сонымен қатар «Жастарға патриот-тық құндылықтарды сіңіру» тақырыбында семинар ЖМО өткізеді. Се- минардың басталу уақыты – 10.00. Барлық тұрғындарды аталған ша-раларға қатысуға шақырамыз.

“Лукпанов” ШҚ, конкурстық басқарушысы (БҚО, Зеленов ауданы Кушум с., Антонов көшесі, 2-үй, 1-пәтер, СТН 650225301780) осы ме-кенжай бойынша тіркелген борышкердің мүлкін бағалау бойынша қызметті сатып алу жөніндегі конкурсты жариялайды.

Борышкерге тиесілі мүлік құрамы: БҚО, Зеленов ауданы, Пуста- баев қыстағында орналасқан мал шаруашылығы кешені, жер телімі бар тұрғын үй, қой ірі қара қоралары, асхана, қанағаттанарлықсыз күйдегі трактор Т 4, 3 д; комбайн СК-5, 2 д; МТЗ-80, 1 д, ДТ-75, 1 д, К-700 1 д, ЗИЛ - 3 д.

Конкурсқа қатысу үшін өтінімдер осы хабарламаны жариялаған күннен бастап он бес жұмыс күні ішінде БҚО, Орал қ., Еуразия даңғылы, 108-үй, дәріхана ғимараты тел.: 8 (7112) 283014, 500273, ұялы тел.: 87015215113 мекенжайы бойынша сағат 9.00-ден 17.00-ге дейін қабылданады, түскі үзіліс сағат 13.00-ден 14.00-ге дейін.

Конкурсты ұйымдастыру бойынша шағымдар БҚО, қаржы депар-таменті, Орал қ., Некрасов көшесі, 30/1 мекенжайы бойынша сағат 9.00-ден 18.30-ға дейін қабылданады, түскі үзіліс сағат 12.30-дан 14.00-ге дейін, б.т. 8 (7112) 512545, электрондық пошта [email protected]

Сайыскерлер өздерін таныстырып, әр топ ұрандарын айтып «Арқан тартыс», «Теңге алу», «Күш сынаспақ», «Тіреспек», «Асық ату» сияқты қазақтың ұлттық ойындарын ойнады. Нұрасыл мен Альбина қазақтың ұлттық биін мың бұрала билесе, Асылбек Хан-келді «Ойыншықтар» әнін балалық әуезді үнімен жеткізе білді.

Сайыс соңында бүлдіршіндерге сыйлықтармен қоса «Ойын ойға жетелейді» атты кітап табыс етілді.

Аэлита РАЙСОВА,Орал қаласы

«Ойын ойға жетелейді»Жақында қаламыздағы №6 «Шолпан» бала-

бақшасының «Балдырған» және «Балбөбек» топта-ры арасында әкелер мен бөбектер арасында ұлттық ойындарға арналған сайыс ұйымдастырылды.

«Балапан» мемлекеттік бағдар-ламасы аясында Бөрлі ауданы Қызылтал ауылында 2012 жылы 320 орындық «Өркен» балабақ-шасы ашылды. Балабақшада ин- форматика пәні оқытылады. Мұн- да бүлдіршіндерге барлық жағдай жасалған. Қазіргі кезеңде мектеп- ке дейінгі мекемелерде ақпарат-тандырудың кешенді жоспары

Ғаламтор балабақшаға да керек Елбасымыздың биылғы Жолдауындағы жағымды

жаңалықтың бірі - балалардың 2020 жылға дейін мек-тепке дейінгі тәрбие беретін орындармен толық, яғни 100 % қамтылуы деп ойлаймын.

жасалуда. Яғни балбақшаларда компьютерлік сауаттылыққа қо- са, ғаламтор (интернет) желісіне ену қажеттігі туындап отыр.

XXI ғасыр – ғылым мен техни- каның қарыштап дамыған дәуірі. Заман ағымынан қалмай, жаңа ғасыр балалары да техниканы меңгеріп, жаңашылдыққа ұмты- луда. Қоғам көзқарасы ауқымды,

ойы ұшқыр тұлғаны қалыптасты-руды үздіксіз ізденіс үстіндегі жаңа тұрпатты мұғалімге бағыт-тағандықтан, әр сабақты шығар-машылықпен тартымды өткізуге тырысамыз. Балабақшада ақпа- раттық ортаны жасақтау балалар- дың тек компьютерге қызығушы-лығын арттырып қоймай, үлкен шығармашылық ізденіске жетеле-гені дұрыс.

Айнұр ҚАНАТОВА,Қызылтал ауылы,

Бөрлі ауданы

Жарысқа облыс аудандары мен Орал қаласының оқушылары қатыс- ты. 100-ден аса тоғызқұмалақшы бақ сынаған чемпионатқа Шыңғыр- лау аудандық балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің оқушылары Айдарбек Байтенов, Ермахан Мұратов, Сержан Қайырханов қатысып, жақсы көрсеткішпен қайтты.

М.АМАНТҰРЛиН,

тоғызқұмалақшылар бапкері,Шыңғырлау ауданы

Қазталовтағы тоғызқұмалақ турнирі

Осыдан біразырақ күн бұрын Қазталов ауданында тоғызқұмалақтан жасөспірімдер арасындағы Батыс Қазақстан облысының біріншілігі мәреге жетті.

Шаңғы, президенттік көп са-йыс, қысқы бағдарлау, футзал, пауэрлифтинг, армрестлинг және гір спорты түрлерінен өткізілген шараға Жәңгір хан атындағы Ба-тыс Қазақстан аграрлық-техника-лық университетінің студенттері де қатысып, өз бақтарын сынады.

Университет намысын ту еткен спортшыларымыз гір тасын көте-ру мен армрестлинг бойынша сынға түсті. Айтулы додада гір та-сын әуеге қақпақылдай көтерген құрыш білекті жігіттеріміз 13 құ-рама команда ішінен суырылып

шығып, 5-орынға табан тіреді. Арм-рестлинг бойынша жігіттер мен аруларымыз командалық есепте ІІІ орынды жеңіп алды.

- Жарыс қорытындысы бойын- ша ұлдар арасындағы армрест-лингтен Мирамбек Абдраупов универсиада чемпионы танылса, Алтаир Асанов күміс жүлдегер, Нұрлыбек Науханов қола жүлде-гер атанып, абыройымызды асқақ-татты. Ал қыздар арасындағы бә- секеде Д.Төлепқалиева мен М.Ака-шева ІІ және ІІІ орындарды бөліс- ті. Қыздарымыздың бұл спорт

түрінен биыл алғаш өнер көрсет-кенін ескерсек, бұл – тамаша же-тістік. Гір спорты бойынша Фурман Владиславтың қанжығасы майла-нып, жүлдегер болып оралды, - дейді команда жаттықтырушысы, дене тәрбиесі кафедрасының до-центі Н.Коломоец.

Айнұр БАЗАРОВА, Жәңгір хан атындағы БҚАТу-дың баспасөз

хатшысы

Осыдан біразырақ уақыт бұрын Қостанай қаласында Қазақстан Республикасы жоғары оқу орын-дары арасында студенттердің V қысқы универсиадасы өткен болатын.

Қанжығалары майланып қайтты

кеРуен сАРАйБейсенбі, 20 наурыз 2014 жыл24 [email protected]

Таяуда Жастар мәдениет сарайында қала мектептері оқушылары шығармашылығының «Нұр себеле, Наурызым!» атты фестивалі өтті. Фестиваль аясында балалардың қолөнер көрмесі және концерт ұйымдастырылды. Фестивальді өткізуге мұрындық болған қалалық мектептен тыс жұмыс орталығының директоры Үміт Шадееваның айтуынша, бұл шара жыл сайын өтеді және барлық мектептер атсалысады. Шара-ның мақсаты – балаларды ата-бабадан мирас болып келе жатқан қолөнерді жалғастыруға және дамытуға баулу.

мерекелік фестиваль Құттықтаймыз!

www.zhaikpress.kz

Ғасырға жуық тарихы бар облыстық «Орал өңірі» мен «Приуралье» газеттерінің, сондай-ақ аудандық газеттердің электрондық нұсқасын www.zhaikpress.kz сайтынан оқи аласыздар. Сонымен қатар күн сайынғы жаңалықтармен танысуға да мүмкіндік бар.

Құрметті оқырман!

Қазталов ауданы Қо- шанкөл ауылының тұр- ғыны адал жар, асқар тау әке, сыйлы ата Баянғали ҚАЖҒАЛИЕВТі мерейлі 60 жасымен шын жүрек- тен құттықтаймыз! Ден-саулығыңыз әрдайым мықты болып, анамыз-бен бақытты өмір сүріп, жүрегіңіз қуаныш пен нұрға толсын.

Құтты болсын осынау мерейлі шақ,Келе берсін басыңызға бақыт пен бақ.Қызығын бұл өмірдің көре берші,Ешқашан көңіліңе түспесін дақ.

игі тілекпен: зайыбыңыз Мәнсия, бала-келіндеріңіз Нұрғали-Нұрсәуле,

Аманжол-Гүлжазира, қыз-күйеу балаңыз Оралбек-фариза және немерелеріңіз

Жаңақала ауданының тұрғыны асыл жар, аяу-лы анамыз Меңдіғаным Қажеденқызы БЕКМҰ-ХАНОВАНЫ мерейлі 75 жасымен шын жүректен құттықтаймыз!

Ардақты ана, құтты болсын 75 жасың,Ұл-қызыңа ерекшесің, жалқысың.Әкемізбен ғасыр тойға жетіңіз,Көңілдерің қуаныштан шалқысын.

Құттықтаушылар: жұбайыңыз Қапсих, балаңыз Жаслан, қызыңыз Аққатша,

бала-келініңіз Асылбек-Дидар, немерелеріңіз Ерлан, Динара, Ақылбек,

Асыланбек, Абднұр

Ақжайық ауданының Базартөбе ауылында тұ-ратын аса құрметті әкеміз Сүйіндік Елекешұлы ЕРКАШЕВТі 70 жасқа то-лу мерейтойымен шын жүректен құттықтаймыз. Денсаулық, ұзақ ғұмыр тілеп, төмендегі өлең шу-мақтарын арнаймыз.

Тарылмасын, жан әке, тынысыңыз,Таси берсін әманда ырысыңыз.Немереңіздің келіні сәлем етіп,Шөбереңіздің қолынан су ішіңіз.

Тілек білдірушілер: қыз-күйеу балаларыңыз Бақыт-Жәрдем, Гүлмира-

Аслан, жиендеріңіз Нұрсана, Айсана

Орал қаласында тұра- тын анамыз, апамыз, құ- дағиымыз Бибі Мұқа-тайқызы ҚАЛИЕВАНЫ 65 жасқа толу мерей-тойымен құттықтаймыз. Деніне саулық, қажымас қайрат тілеп, немере-шө-берелерін бағудан басқа қиындық көрмегей дей-міз.

Ақ айдынға салып бақыт кемесін,Жарқын жүзбен, қуанышпен келесіз.Құтты болсын алпыс бесің, анашым,Өзіңізді бір Құдайым демесін.

игі тілекпен: балаларыңыз, немере-жиендеріңіз, бауырларыңыз, құда-құдағиларыңыз

Бөкей ордасы ауданы Бисен ауылы Бесқұдық елді мекенінің тұрғын-дары құрметті құдамыз Берік НӘСіПҚАЛИҰЛЫН 50 жасқа толған мерейлі туған күнімен, құдағиы- мыз Бибісара БАЙМҰ-РАТҚЫЗЫН мүшел жас – 49 жасымен құттықтай-мыз!

Бақытты да шаттық ғұмыр, зор денсаулық, мол бақыт, көктем күніндей көңіл тілейміз, ағайын-туыс пен дос-құрбының ортасында, балаларыңызбен қуаныш-шаттыққа кенеле беріңіздер!

Тілейміз сіздердің амандығын,Көрмеңіз бұл өмірдің жамандығын.Жайылған жапырақтың саясындаБұйырсын қызығын көру ұрпағыңыздың.

игі тілекпен: құда-құдағиыңыз Болатай-Ұлмекен, балаларыңыз Жалғас-

Ақжарқын, жиеніңіз келбет

Орал қаласының кіш- кентай тұрғыны сүйкімді немереміз, сүйікті жиені-міз Жаннұр Замирқызы СҮЛЕЙМЕНДі 3 жасқа то- лу қуанышты туған күні-мен құттықтаймыз! Қызғал-дақтай құлпырып өсіп келе жатқан Жаннұрға аппақ жол тілейміз.

Немереміз елден ерек тамаша,Жүрегінің соғуы да жаңаша.Шәйға салған қант секілді ерисің«Ата» деген бір сөзіне балаша.

Әулетіміздің еркесі болып өсіп келе жатқан кіш-кене балапанымыз тек қуанышқа бөлей берсін!

Құттықтаушылар: ата-әжең Сүлеймен-күміс, нағашы ата-нағашы әжең Қайрат-

Алтын, әкең мен анаң

Облыстық қазақ драма театрының наурыз айындағы репертуары

26 наурыз С.Уахитов

“Алтын көрсе періште...”

(комедия)

Басталу уақыты: 18.00

30 наурыз М.Томанов

“Ақ пен қара”

(ертегі)


28 наурыз Б.Мұқай“Сергелдең болған серілер”

(комедия)Басталу уақыты: 18.00

30 наурыз Б.Мұқай

“Тойы көп үй”

(драма)


- Көрмеге 31 қалалық мектеп, екі мектептен тыс жұмыс орталы- ғы және С.Ғұмаров атындағы көр-кемсурет мектебі оқушыларының жұмыстары қойылды. Қолөнер жұ- мыстарының ішінде түрлі гобе-лендер, кестелер, былғарыдан, жүннен, қағаздан, бисерден, ағаш өңдеу арқылы, қаңылтырдан және аралас техникадан жасалған зат-тар бар, - дейді қалалық мектептен тыс жұмыс орталығының педагогы Гүлжауар Жұмабайқызы.

Көрмедегі қазақтың қобызы, «Алтын адам», киіз үйлер, жайлау көрінісі, қазақтың ұлттық құрал-

жабдықтары, түрлі әшекей бұйым-дар көпшіліктің көз жауын алды. Небәрі 10-14 жас аралығындағы ба- лалардың өнеріне көрмені тама-шалаушылар ризашылығын білді- ріп жатты. Көрмеден соң фестиваль гала-концертпен жалғасты. Кон- цертте Қазақстан халық ассамблея-сының мүшесі, «БҚ облыстық орыс мәдени орталығының» төрағасы С.Погодин сөз сөйлеп, мерекемен құттықтады. Қалалық мектептер-дің өнерлі өрендері әр түрлі ұлт өкілдерінің ән-күйінен мерекелік шашу шашты.

Ақмоншақ ЖҰМАЕВА

Үйрек атып қайталық...Биылғы көктемгі аңшылық 29 наурызда басталып,

бар болғаны 15 күнге үйрек атуға рұқсат етіледі. Әуесқой аңшылар арнайы бекітілген алқаптарда тек жабайы ата үйректерді ғана атып ала алады.

Бекітілген аңшылық алқаптарда жабайы ата үйректерді ату үшін жолдаманы және рұқсат қағазын қала бойынша «Оружейный двор», «Арсенал» дүкендерінен және аңшылық шаруашылықтарының аумағынан алуға болады. Бұрын аңшылық жасау үшін бекітілген Қазақстан Республикасының салық заңдылығына сәйкес жыл сайын тіркеліп, мемлекеттік баж салығын төлеу керек болса, биылдан бастап бұл қағида өзінің күшін жойғанын аңшылардың естеріне сала кет-кен жөн. Аңшылар куәлікті (екінші

нұсқасын) жаңадан алған кезде немесе жоғалтып қайтадан ауыс-тырған кезде ғана 3700 теңге (АЕК) төлеуге тиісті. Осыдан кейін мемлекеттік баж салығы 10 жылға дейін қолдануға болады.

Аманкелді ЕЛАМАНОВ,Батыс Қазақстан

облыстық жануарлар дүниесін қорғау, өсімін

молайту және пайдалану инспекциясының бас

маманы

Газеттің келесі саны 27 наурыз, бейсенбі күні шығады.

Documents

Орал Өңiрi №32