ТАТВАРЫН ХУУЛИЙН ХЭРЭГЛЭЭ

• Х.ТУНГАЛАГМАА, З.ОЮУНЧИМЭГ

Татвар гэдэг үг эртний

Грекийн "Gift" гэдэг үгнээс гаралтай.

20-р зууны эхэн үе

1970-аад он

1970-аад оноос

• Та ноён ч бай эзэн ч бай татвархураагчаас айн чичрэх ёстой.

• Татвар бол бидний оршинтогтнох үндэс

• Татвар бол бүх нийтийн үүрэг

ТАТВАРЫН ТУХАЙ ОЙЛГОЛТ

Санхүүгийн мэдээлэл

Татвар төлөгч Татварын тайлан

ШИНЭ ҮЕИЙН ТАТВАРЫН АЛБА

‼ Хүчин төгөлдөр бус баримт‼ Татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлт эдлэхгүй байх‼ Татвар ногдох болон ногдуулах орлого‼ Хасагдах, хасагдахгүй зардал‼ Татварын эрсдэл, хуулийн хариуцлага

ТУЛГАРДАГ БЭРХШЭЭЛ

ТАТВАРАА ӨӨРӨӨ ТОДОРХОЙЛОН ТӨЛӨХ СИСТЕМ

ТАТВАРЫН ХУУЛИЙН ХЭРЭГЖИЛТ (2001-2015)

Шалгагдаагүй85% Зөрчилтэй

81%

Зөрчилгүй19%

Other

15%

Эх сурвалж: Татварын ерөнхий газар, Монголтакс ТИН ХХК, Монгол улсын татварын статистикийн эмхтгэл, 2012 он

Шалгагдаагүй Шалгагдсан Үүнээс: зөрчилтэй зөрчилгүй

96281 16631 13497 3134

85 % 15 % 81 % 19%

Зөрчилтэй нэг татвар төлөгчид ногдох актны төлбөр

(сая.төг)

Эх сурвалж: Татварын ерөнхий газар, Монголтакс ТИН ХХК, Монгол улсын татварын статистикийн эмхтгэл, 2012 онГааль, татварын ерөнхий газар, Мэдээлэл технологийн төв

ТАТВАРЫН ЭРСДЭЛ

2

109.8

3440

2934

Шийдвэрлэсэн хугацаа /жил/

Хасагдсан акт төлбөр

/тэрбум/

Хүчингүй болсон

Өөрчлөгдсөн

Тоо Хувь

Маргаан шийдвэрлэсэн хугацааДээд: 2187 хоногДундаж: 667 хоногБага: 139 хоног

0

20

40

60

80

100

120

140

1

34.6

16.522

61.2

125.2

2011 2012 2013 2014 2015

ТАТВАРЫН ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

ТАТВАРЫН СУБЬЕКТ

Өөрийн хөрөнгө, орлогоос татвар төлөх үүрэг бүхий

татвар төлөгч

ТАТВАРЫН ОБЬЕКТ

Татвар ногдуулж байгаа зүйлс

ТАТВАРЫН БААЗ

Татвар ногдох зүйлсийн тоон утга

ТАТВАРЫН ХӨНГӨЛӨЛТ

Татварын суурийг багасгах

Ногдуулсан татварыг хорогдуулах Татварын хувь хэмжээг бууруулах

• Аж ахуйн нэгжид нийт ажиллагчдад хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний эзэлж байгаа хувь хэмжээгээр тооцон албан татварын хөнгөлөлт үзүүлнэ.

50-иас дээш хувиар хөдөлмөрийн чадвараа алдсан хөгжлийн

бэрхшээлтэй иргэн ажиллуулдаг байгууллага

• Дэмжих зорилгоор аж ахуйн нэгж, иргэнээс хандивласан нэг сая хүртэлх хэмжээний төгрөгийг ийнхүү хандивласан болох нь тогтоогдсон тохиолдолд тухайн татварын жилд уг аж ахуйн нэгжийн албан татвар ногдох орлогоос хасч тооцно.

Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдээс үүсгэн байгуулсан төрийн бус

байгууллагад хандив өгөх

• Нийт орлогод ногдох албан татварыг тухайн арга хэмжээнд зарцуулсан хэмжээгээр хөнгөлнө.

Байгалийн усны чанарыг сайжруулах, гол, горхийг нөхөн сэргээх арга

хэмжээг санхүүжүүлсэн иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага

ТАТВАРЫН ЧӨЛӨӨЛӨЛТ

Татвар ногдох зүйлийг татвараас чөлөөлөх

Тогтоосон доод хэмжээнд хүрээгүй орлого Татвар ногдох зүйл

25-аас дээш ажиллагчидтай аж ахуйн нэгжийн нийт ажиллагсдын 2/3 ба түүнээс дээш хувийг хараагүй ажилтан эзэлдэг бол уг аж ахуйн нэгжийн орлого.

Байгалийн нөөцийг хэмнэлттэй ашиглах, орчны бохирдол, хаягдлыг багасгах, байгальд халгүй техник, тоног төхөөрөмжийг борлуулсан орлого.

Улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн өдрөөс хойш гурван жилийн хугацаанд Инновацийн тухай хуульд заасан гарааны компанийн дотоодод шинээр үйлдвэрлэсэн инновацийн бүтээгдэхүүн, ажил, үйлчилгээний

борлуулалтын орлого.

Биеийн тамир, спортын тухай хуулийн 26.2 дахь хэсэгт заасан стандартыг хангасан спортын барилга байгууламж, спортын заал, талбай, дэд бүтцийг барьж байгуулсан аж ахуйн нэгж тухайн спортын барилга

байгууламж, спортын заал, талбайг ашиглаж эхэлснээс хойш 5 жилийн хугацаанд ашиглалтын үйл ажиллагаанаас олсон 50 хувьтай тэнцэх хэмжээний орлого. /Энэ заалтыг 2017 оны 07 дугаар сарын 06-ны

өдрийн хуулиар нэмсэн бөгөөд Энэ заалтыг 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө/

Ногдох орлого

Хөдөлмөр эрхлэлтийн орлого

Шууд бус орлого

Үйл ажиллагааны орлого

Хасагдах зардал

Эрүүл мэндийн болон нийгмийн даатгалын шимтгэл

0

ААНОАТХ 12-р зүйл

Хувь хэмжээ

10;15;20;25 %

10 %

10 %

Татвар ногдох орлого ≠ Татвар ногдуулах орлого

Татвар ногдох орлого − Хасагдах зардал = Татвар ногдуулах орлого

Татвар ногдуулах орлого − Хөнгөлөлт, чөлөөлөлт = Татварын суурь

Татварын суурь ∗ Татварын хувь хэмжээ = Татварын зардал

АЛБАН ТАТВАРЫН ТООЦООЛОЛ

• Мэргэжлийн сургалт-үйлдвэрлэлийн төвийн сургалтын орчныг бүрдүүлэх, дадлагын газрыгтоног төхөөрөмжөөр хангах, дадлагын байрыг засварласан зардал;

• Өөрийн захиалгаар мэргэжилтэн бэлтгүүлэх зорилгоор мэргэжлийн боловсрол, сургалтынбайгууллагад үзүүлсэн санхүүгийн дэмжлэг;

• Мэргэжлийн боловсрол, сургалтыг дэмжих санд болон хог хаягдлын боловсрол, сургалтыгдэмжихэд оруулсан хандив, хөрөнгө.

• Үйлдвэрлэл, технологийн паркийн эрчим хүч үйлдвэрлэх, дамжуулах шугам сүлжээ, цэвэр усанхангамж, бохир усны шугам, цэвэрлэх байгууламж, авто зам, төмөр зам, харилцаа холбооныдэд бүтэц бий болгоход оруулсан хөрөнгө.

• Нийслэлийн агаарын бохирдлыг болон хог хаягдлыг бууруулах зорилгоор өгсөн хандив.

• Спортын холбоо, спортын клубийн үйл ажиллагааг дэмжих зорилгоор аж ахуйн нэгжээс тухайнтатварын жилд хандивласан 10 сая хүртэлх төгрөгтэй тэнцэх хэмжээний хандив, хөрөнгө. /Энэ

заалтыг 2017 оны 07 дугаар сарын 06-ны өдрийн хуулиар нэмсэн бөгөөд энэ заалтыг 2019 оны 01 дүгээрсарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө/

ХАСАГДАХ ЗАРДАЛ

• Ажил олгогч 11-13 12-14

• Ажилтан 10 11

• Нийт 21-23 23-25НДШ

• Хөнгөлөлт 7,000 10,000

• Хувь хэмжээ 10 10;15;20;25ХХОАТ

ТАТВАРЫН ХУУЛИЙН ШИНЭЧЛЭЛ

Даатгалын төрөл

Ажил олгогчийн төлөх шимтгэлийн

хувь хэмжээ /хувиар/

Даатгуулагчийн төлөх шимтгэлийн

хувь хэмжээ /хувиар/

Тэтгэврийн даатгал 7 7

Тэтгэмжийн даатгал 1 0.8

Эрүүл мэндийн даатгал

2 2

Ажилгүйдлийн даатгал

0.2 0.2

ҮОМШӨД 0.8-2.8

Дүн 11-13 10

ӨӨРЧЛӨЛТ

7

88.5

9.5

2017 2018 2019 2020

ТЭТГЭВРИЙН ДААТГАЛ

ХУУЧИН

НИЙГМИЙН ДААТГАЛ

ХУУЧИН ӨӨРЧЛӨЛТ

23-р зүйл. Албан татварын хувь хэмжээ:Цалин хөдөлмөрийн хөлс түүнтэй адилтгах

орлого/17-р зүйл/

23.110 хувь

23.1 Шатлалтай болсон.1. 18,000,000 хүртэл 10 хувь2. 18,000,000, түүнээс дээш 30,000,000 хүртэл

1,800,000+18,000,000-с илүү гарсан дүнгийн 15хувь3. 30,000,000, түүнээс дээш 42,000,000 хүртэл

3,600,000+30,000,000-с илүү гарсан дүнгийн 20 хувь1. 42,000,000, түүнээс дээш

6,000,000+42,000,000-с илүү гарсан дүнгийн 25 хувь

24-р зүйл. Албан татварын хөнгөлөлт

84,000

+ 2018 онд 120,000+ 2019 онд 160,000+ 2020 онд 200,000+ 2021 оноос 240,000

ХУВЬ ХҮНИЙ ОРЛОГЫН АЛБАН ТАТВАРЫН ТУХАЙ

192 хүртэл5%

300 хүртэл9%

500 хүртэл16%

900 хүртэл38%

1300 хүртэл18%

1500 хүртэл4%

1500-аас дээш 10%

Эх сурвалж: http://www.nso.mn/content/1532#.Wk707NKWaM8

ҮНДЭСНИЙ СТАТИСТИКИЙН ХОРООНЫ МЭДЭЭЛЭЛ:

Эх сурвалж: Эрүүл мэнд, нийгмийн даатгалынерөнхий газар, нийгмийн даатгалын шимтгэлтөлөлтийн тайлан

Хугацаа: 2016 оны 4 дүгээр улиралАж ахуйн нэгж, байгууллага: 37.3 мянгаАжилтан: 577.9 мянга

ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ САЛБАРЫН АНГИЛЛААР:

Хамгийн их: Уул уурхай, олборлолтын салбар2.311.7 мянган төгрөг

Хамгийн бага: Хүн хөлслөн ажиллуулдагөрхийн үйл ажиллагааны салбар 626.3 мянгантөгрөг

АЖИЛЛАГСДЫН САРЫН ДУНДАЖ ЦАЛИН

Нөлөөлөхгүй хэсэг

ТАНЫ ЦАЛИН

Хуучин (2017 он) 333‘333 Одоо (2018 он)

Нийгмийн даатгалын шимтгэл33'333.3 36'666.63 3'333.33₮

Хувь хүний орлогын албан татвар22'999.97 19'666.64 3'333.33₮ 14.49%

Гарт олгох цалин276'999.73 276'999.73 0 ₮ 0%

Хуучин (2017 он) 500'000 Одоо (2018 он)

Нийгмийн даатгалын шимтгэл50'000 55'000 5'000₮

Хувь хүний орлогын албан татвар38'000 34'500 3'500₮ 9.21%

Гарт олгох цалин412'000 410'500 1'500₮ 0.365%

ТАНЫ ЦАЛИН

Хуучин (2017 он) 950'000 Одоо (2018 он)

Нийгмийн даатгалын шимтгэл95'000 104'500 9'500₮

Хувь хүний орлогын албан татвар78'500 74'550 3'950 5.03%

Гарт олгох цалин776'500 770'950 5'550 0.72%

Хуучин (2017 он) 2'000'000 Одоо (2018 он)

Нийгмийн даатгалын шимтгэл200'000 220'000 20'000₮

Хувь хүний орлогын албан татвар173'000 182'000 9'000 5.2%

Гарт олгох цалин1'627'000 1598'500 29‘000 1.82%

ТАНЫ ЦАЛИН

Хуучин (2017 он) 4000'000 Одоо (2018 он)

Нийгмийн даатгалын шимтгэл240'000 264'000 24'000₮

Хувь хүний орлогын албан татвар369'000 549'000 180'000₮ 48.78%

Гарт олгох цалин3'391'000 3'187'950 204'000₮ 6.4%

Хуучин (2017 он) 10'000'000 Одоо (2018 он)

Нийгмийн даатгалын шимтгэл240'000 264'000 24'000₮

Хувь хүний орлогын албан татвар969'000 2'049'000 1'080'000₮ 111.46%

Гарт олгох цалин8'791'000 7'687'000 1'104'000₮ 14.362%

ЦалинНДШ

/Ажилтан/

ХХОАТ Нийт суутгах татвар

Гарт олгох НДШ ажил

олгогч

Ажил олгогчийн

зардал Ногдох Хөнгөлөлт Төлөх

1 2=1*10% 3=(1-2)*10% 4=84000/12 5=3-4 6=5+2 7=1-6 8=1*11% 9=1+8

950,000 95,000 85,500 7,000 78,500 173,500 776,500 104,500 1,054,500

2,000,000 200,000 180,000 7,000 173,000 373,000 1,627,000 220,000 2,220,000

4,000,000 240,000 376,000 7,000 369,000 609,000 3,391,000 440,000 4,440,000

6,950,000 535,000 641,500 21,000 620,500 1,155,500 5,794,500 764,500 7,714,500

Цалин НДШ

/Ажилтан/

ХХОАТ Нийт суутгах татвар

Гарт олгох НДШ ажил

олгогч

Ажил олгогчийн

зардал Ногдох Хөнгөлөлт Төлөх

x 1 2=1*11% 3=СТ+(И)*x 4=120000/12 5=3-4 6=5+2 7=1-6 8=1*12% 9=1+8

10% 950,000 104,500 84,550 10,000 74,550 179,050 770,950 114,000 1,064,000

15% 2,000,000 220,000 192,000 10,000 182,000 402,000 1,598,000 240,000 2,240,000

25% 4,000,000 264,000 559,000 10,000 549,000 813,000 3,187,000 480,000 4,480,000

Дүн 6,950,000 588,500 835,550 30,000 805,550 1,394,050 5,555,950 834,000 7,784,000

Зөрүү - 53,500 194,050 9,000 185,050 238,550 (238,550) 69,500 69,500

ЦАЛИН ХӨДӨЛМӨРИЙН ХӨЛС 2

01

72

01

8

3 ажилтантай компанийн хувьд татвар, шимтгэлийн хуулийн өөрчлөлт нь • ажиллагсдын гар дээр авч буй цалин 238,550 төгрөгөөр буурах, • ажил олгогчийн зардал 69,500 төгрөгөөр нэмэгдэх нөлөөлөл үзүүлж байна.

АСУУЛТ, ХАРИУЛТ