ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP ĐỊA LÝ 12 NĂM HỌC 2016 PHẦN I: LÝ THUYẾT ... cuong Dia 12-HK 1... · ĐỀ cƯƠng Ôn tẬp ĐỊa lÝ 12 nĂm hỌc 2016-2017 02/12/2016 page

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP ĐỊA LÝ 12 NĂM HỌC 2016-2017

02/12/2016 Page 1

PHẦN I: LÝ THUYẾT

ĐỊA LÝ TỰ NHIÊN VIỆT NAM

Bài 2: VỊ TRÍ ĐỊA LÝ, PHẠM VI LÃNH THỔ 1/ VÞ trÝ ®Þa lÝ:

- VN n»m ë phÝa §«ng Nam ch©u ¸, thuéc r×a ®«ng cña b¸n ®¶o §«ng D¬ng, gÇn trung t©m §NA. - To¹ ®é ®Þa lÝ(...)

VN n»m trong vßng ®ai nhiÖt ®íi nöa cÇu B¾c, thuéc mói giê sè 7

2/ Ph¹m vi l·nh thæ: L·nh thæ VN kÐo dµi, hÑp chiÒu ngang cong nh h×nh ch÷ S

+vïng ®Êt, + vïng biÓn +vïng trêi.

a. Vïng ®Êt: - DiÖn tÝch 331 212 km2

- Giới hạn các phía gi¸p TQ, Lµo, Cam-pu-chia(4600km)( (đọc At lat)

- Cã h¬n 4000 hßn ®¶o lín, nhá( 2 Q®¶o lín: Q® Hoµng Sa( thuéc TP §µ N½ng) & Q® Trêng Sa thuéc tØnh Kh¸nh Hoµ)

b. Vïng biÓn: - DiÖn tÝch kho¶ng 1triÖu km2

- Bao gåm (vïng néi thuû, l·nh h¶i, tiÕp gi¸p l·nh h¶i, ®Æc quyÒn kinh tÕ & thÒm lôc ®Þa)

- Níc ta cã chung biÓn víi 9 quèc gia (đọc At lat)

c. Vïng trêi: - Kho¶ng kh«ng gian bao trïm trªn ®Êt, biÓn vµ h¶i ®¶o thuéc chñ quyÒn VN

3/ ý nghÜa cña vÞ trÝ ®Þa lÝ

a.ý nghÜa tù nhiªn:

- VÞ trÝ quy ®Þnh ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thiên nhiên VN mang tÝnh chÊt nhiệt đới ẩm gió mùa

- Lµ mét trong nh÷ng nh©n tè t¹o ra tÝnh phong phó, ®a d¹ng cña nguån TNTN níc

ta(kho¸ng s¶n vµ sinh vËt..)[Do vị trí nằm giữa 2 vành đai sinh khoáng Địa Trung Hải và

Thái Bình Dương nên có nhiều khoáng sản; nằm trên đường di lưu, di cư của nhiều luồng

động, thực vật nên đa dạng về tài nguyên sinh vật]

- Lµ mét trong nh÷ng nh©n tè t¹o ra tÝnh ph©n ho¸ ®a d¹ng cña tù nhiªn níc ta[TN phân

hoá từ bắc chí nam; từ đông sang tây và từ thấp lên cao tạo ra nhiều vùng tự nhiên khác nhau]

- Lµ mét trong nh÷ng nh©n tè lµm cho níc ta cã nhiÒu thiªn tai [Do nằm trong khu vực

thuộc khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa nên chịu ảnh hưởng rất lớn của nhiều loại thiên tai như

bão, lũ lụt, hạn hán...]

b. ý nghÜa kinh tÕ, v¨n ho¸- x· héi & quèc phßng.

- N»m trªn ng· t ®êng giao th«ng quèc tÕ quan träng-> gióp níc ta më réng giao lu,

cöa ngâ th«ng ra biÓn cña mét sè níc - VÞ trÝ liÒn kÒ, t¬ng ®ång vÒ lÞch sö, v¨n ho¸- x· héi-> gióp níc ta hîp t¸c hoµ b×nh,

h÷u nghÞ.. - BiÓn §«ng lµ mét híng chiÕn lîc trong b¶o vÖ ANQP

Lưu ý: Phần cả trong ngoặc vu«ng chỉ dành cho kiểu đề trình bày hoặc đề phân tích.., nếu dạng

đề “nêu” thì chỉ cần trình bày phần ngoài ngoặc vu«ng


02/12/2016 Page 2

C©u hái:

Câu 1:Vùng biển nước ta tiếp giáp với vùng biển của những nước nào? Kể tên các bộ phận

hợp thành vùng biển nước ta .

TL: Níc ta cã chung biÓn víi 9 quèc gia (đọc At lat)

Các bộ phận của vùng biển nước ta gồm có: vùng nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh

hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa. Với diện tích khoảng 1 triệu km2 ở Biển

Đông

Câu 2: Nêu các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở vùng biển nước ta.

TL:- Biển nước ta là vùng biển rất đa dạng và phong phú về tài nguyên hải sản và khoáng

sản, đặc biệt nhiều loại có trữ lượng lớn:

a, Tài nguyên khoáng sản:Dầu mỏ và khí đốt với trữ lượng lớn và có giá trị cao. Nước ta

đã và đang khai thác một số mỏ dầu, trong tương lai việc thăm dò tiếp tục được triển khai

nhằm đáp ứng ngày càng lớn nhu cầu về năng lượng của quốc gia và khu vực.

-Khoáng sản Titan với trữ lượng lớn phân bố dọc ven biển, chủ yếu ở Trung Bộ là nguồn

nguyên liệu quý cho công nghiệp.

-Ngoài ra còn phải kể đến các tài nguyên khoáng sản khác như: cát dùng làm vật liệu xây

dựng và cát làm thủy tinh; muối với trữ lượng lớn phân bố dọc khắp bờ biển nước ta.

b,Tài nguyên hải sản:

-Biển Đông là vùng biển với hệ sinh thái đặc trưng cho hệ sinh thái biển nhiệt đới giàu

thành phần loài và năng suất sinh học cao.

-Thành phần loài có: trên 2000 loài cá, hơn 100 loài tôm, vài chục loài mực, hàng nghìn

loài nhuyễn thể và sinh vật phù du…

-Có nhiều loài quý hiếm với giá trị kinh tế cao như: hải sâm, cá ngừ, cá thu, cá trình, tôm

hùm


02/12/2016 Page 3

Bài 6 - 7: ĐẤT NƯỚC NHIỀU ĐỒI NÚI I. §Æc ®iÓm chung cña ®Þa h×nh

1. Địa hình đồi núi chiếm phần lớn diện tích nhưng chủ yếu là đồi núi thấp.

- Đồi núi chiếm ¾ diện tích

- Nói thấp díi 1000m chiếm 85%, trên 2000m chỉ chiếm 1% diện tích

2. Cấu trúc địa hình khá đa dạng.

- Địa hình nước ta được vận động Tân kiến tạo làm trẻ lại và có tính phân bậc rõ rệt.

- Địa hình thấp dần từ Tây Bắc xuống §ông Nam.

- Cấu trúc địa hình gồm 2 hướng chính:

+ Hướng T©y Bắc – §«ng Nam ( có ở vùng T©y B¾c, Trêng S¬n B¾c)

+ Hướng vòng cung (§«ng B¾c, Trêng S¬n Nam)

3. Địa hình vùng nhiệt đới ẩm gió mùa

Biểu hiện là quá trình xâm thực và bồi tụ diễn ra mạnh mẽ..

4. Địa hình chịu tác đ ng mạnh m của con ngư i

II. Çc khu vùc ®Þa h×nh

1. Khu vực đồi núi.

2. Khu vùc ®ång b»ng: - §ång b»ng chiÕm 1/4 diÖn tÝch §Æc ®iÓm §ång b»ng s«ng Hång §ång b»ng SCL

Gièng nhau §îc thµnh t¹o vµ ph¸t triÓn do phï sa s«ng båi tô dÇn trªn vÞnh biÓn n«ng, thÒm lôc ®Þa më réng

DiÖn tÝch 40.000 km2 15000km2

Vïng §«ng B¾c T©y B¾c TS B¾c TS Nam

Ph¹m

vi

T¶ ng¹n S.Hång H÷u ng¹n s«ng Hång -> phÝa nam s. C¶

Nam S. C¶ ->d·y B¹ch M·

D·yB.M· -> hÕt khèi nói cùc NTB

§Æc

®iÓm

- §Þa h×nh nói thÊp

chiÕm phÇn lín DT - Địa hình nói cao nhÊt

VN

- Địa hình nhá, hÑp

ngang; cao 2 ®Çu vµ

thÊp ë gi÷a

- Địa hình nói

trung b×nh

- Híng: vßng cung

- Híng: T©y B¾c- §«ng

Nam

Híng: T©y B¾c-

§«ng Nam

- Híng vßng

cung

- Gåm 4 cánh cung nói

lín më ra ë phÝa B¾c &

phÝa §«ng, chôm l¹i ë Tam §¶o.

- Núi cao tập trung ở

phía thượng nguồn sông

Chảy, thấp dần vÒ Đông

Nam

- Gåm 3 d¶i ch¹y // theo

híng T©y B¾c- §«ng

Nam

+ PhÝa ®«ng lµ d·y Hoàng Liên Sơn cao ®å

sé + PhÝa t©y lµ çc d·y nói trung b×nh

+ ë gi÷a lµ çc cao nguyªn ®¸ v«i -- Địa hình cao ë T©y

B¾c, thÊp dÇn vÒ §«ng Nam.

- Gåm çc d·y nói

ch¹y song song vµ

so le nhau ¨n lan ra

s¸t biÓn - M¹ch nói cuèi cïng lµ d·y B¹ch M· ®©m ngang ra biÓn lµm ranh giíi

víi Trường S¬n Nam

- Gåm 2 khèi nói

cao ®å sé dùng

chªnh vªnh bªn bê BiÓn §«ng; phÝa t©y lµ çc cao nguyªn ®Êt

®á ba zan -> t¹o

nªn sù bÊt ®èi xøng gi÷a 2 sên

- Cïng híng víi çc çnh cung lµ çc thung lòng s«ng CÇu, s«ng Th¬ng, s«ng Lôc Nam

- Çc thung lòng s«ng cïng híng( S. §µ, s. Chu, s.M·..)

- Çc thung lòng s«ng cïng híng

hoặc có hướng Tây -

Đông

- Çc thung lòng s«ng(§ång Nai, Xª xan...)


02/12/2016 Page 4

Kh¸c

nhau

Điều kiÖn

h×nh thµnh

Do phï sa hÖ thèng s«ng Hång vµ hÖ thèng s«ng Th¸i B×nh båi ®¾p

- Do phï sa s«ng TiÒn vµ s«ng HËu båi ®¾p

§Þa h×nh

- BÒ mÆt ®ång b»ng bÞ chia c¾t thµnh

nhiÒu « bëi hÖ thèng ®ª

- H×nh thµnh çc khu ruéng cao b¹c

mµu... - Cao ë phÝa T©y, T©y B¾c vµ thÊp dÇn vÒ phÝa §«ng Nam

- Cã hÖ thèng kªnh r¹ch ch»ng chÞt chia

c¾t ®ång b»ng thµnh çc « vu«ng - Cã nh÷ng vïng tròng lín lµ nh÷ng n¬i

cha ®îc båi lÊp xong - ThÊp, b»ng ph¼ng h¬n

§Êt

- §Êt phï sa b¹c mµu ë çc khu ruéng

cao. - Ngoµi ®ª ®îc båi ®¾p thêng xuyªn-> ®Êt phï sa mµu mì

- D¶i phï sa ngät ven s«ng TiÒn, s«ng HËu-> trång lóa - §Êt nhiÔm phÌn, nhiÔm mÆn chiÕm

diÖn tÝch lín(2/3 dt)

III. Thế mạnh và hạn chế: MiÒn nói §ång b»ng

ThÕ

m¹nh

- Giµu kho¸ng s¶n néi sinh (Cu, Pb, Sn, Ni,..), ngo¹i sinh (than, ®¸ v«i, apatÝt, ®Êt hiÕm) -> thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp

- Lµ c¬ së ®Ó ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp

nhiÖt ®íi: §a d¹ng n«ng s¶n, ®Æc biÖt lµ lóa

g¹o.

Rõng - ®Êt trång: Rõng nhiÖt ®íi ®a d¹ng thµnh phÇn loµi -> c¬ së ph¸t triÓn nÒn n«ng - l©m nghiÖp nhiÖt ®íi - Cao nguyªn xÕp tÇng, thung lòng réng, ®Êt ®á ba zan, ®Êt x¸m, DT ®ång cá lín -> h×nh thµnh vïng chuyªn canh c©y CN l©u n¨m, c©y ¨n qu¶, ch¨n nu«i ®¹i gia sóc..

- Cung cÊp çc nguån lîi thiªn nhiªn kh¸c nh thuû s¶n, kho¸ng s¶n, l©m s¶n..

Nguån thuû n¨ng: Çc con s«ng miÒn nói cã tiÒm n¨ng thuû ®iÖn lín (S. §µ, s. §ång Nai..)

- Cã ®iÒu kiÖn tËp trung çc thµnh phè, khu

CN, trung t©m th¬ng m¹i...

TiÒm n¨ng du lÞch: Cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn çc lo¹i h×nh du lÞch tham quan, nghØ dìng, nhÊt lµ du lÞch sinh th¸i

- Ph¸t triÓn giao th«ng ®êng bé, ®êng

s«ng...

H¹n

chÕ

- §Þa h×nh c¾t xÎ, sên dèc -> Khã kh¨n giao

th«ng, khai th¸c tµi nguyªn - Thiªn tai, thêi tiÕt kh¾c nghiÖt: s¹t lë ®Êt, lò

nguån, lò quÐt..

- Lò lôt, h¹n h¸n, bão mạnh... - HiÖn tîng çt lÊn, triÒu d©ng,...

Câu hỏi:

Câu 1: Nêu đặc điểm chung của địa hình nước ta. Khu vực đồi núi có những thế mạnh và

hạn chế gì đối với sự phát triển kinh tế-xã hội? (đề sở 2008-2009)

TL:

*Những đặc điểm chung của địa hình nước ta

-Địa hình đồi núi chiếm phần lớn diện tích nhưng chủ yếu là đồi núi thấp.(0.5đ)

-Cấu trúc địa hình khá đa dạng. (0.5đ)

-Địa hình vùng nhiệt đới ẩm gió mùa(0.25đ)

-Địa hình chịu tác động mạnh mẽ của con người (0.25đ)

*Những thế mạnh và hạn chế của khu vực đồi núi:

MiÒn nói

Tập trung nhiều loại khoáng s¶n néi sinh (Cu, Pb, Sn, Ni,..), ngo¹i sinh (than, ®¸ v«i, apatÝt, ®Êt hiÕm) -> thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp

Rõng - ®Êt trång: Rõng nhiÖt ®íi ®a d¹ng thµnh phÇn loµi -> c¬ së ph¸t triÓn nÒn n«ng - l©m nghiÖp nhiÖt ®íi - Cao nguyªn xÕp tÇng, thung lòng réng, ®Êt ®á ba zan, ®Êt x¸m, DT ®ång cá lín -> h×nh thµnh vïng chuyªn canh c©y CN l©u n¨m, c©y ¨n qu¶, ch¨n nu«i ®¹i gia sóc..


02/12/2016 Page 5

ThÕ

m¹nh

Nguån thuû n¨ng: Çc con s«ng miÒn nói cã tiÒm n¨ng thuû ®iÖn lín (S. §µ, s. §ång Nai..)

TiÒm n¨ng du lÞch: Cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn çc lo¹i h×nh du lÞch tham quan, nghØ dìng, nhÊt lµ du lÞch sinh th¸i

H¹n

chÕ

- §Þa h×nh c¾t xÎ, sên dèc -> Khã kh¨n giao th«ng, khai th¸c tµi nguyªn

- Thiªn tai, thêi tiÕt kh¾c nghiÖt: s¹t lë ®Êt, lò nguån, lò quÐt..

Câu 2: Nêu đặc điểm chung của tự nhiên Việt Nam (đề sở 2009-2010)

Đặc điểm của tự nhiên Việt Nam:

+ Đất nước nhiều đồi núi

+ Thiên nhiên chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển

+ Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa.

+ Thiên nhiên có sự phân hoá đa dạng

Câu 3. a. Chứng minh rằng địa hình đồi núi chiếm phần lớn diện tích nước ta nhưng chủ yếu

là đồi núi thấp.

b.Phạm vi lãnh thổ của mỗi quốc gia thường bao gồm những bộ phận nào ?(đề Sở 2014-2015)

a. Chứng minh địa hình đồi núi chiếm phần lớn diện tích nhưng chủ yếu là đồi núi thấp:

- Đồi núi chiếm ¾ diện tích lãnh thổ, đồng bằng chỉ chiếm ¼ diện tích

- Địa hình đồng bằng và đồi núi thấp ( dưới 1000 m) chiếm 85% diện tích.

- Địa hình núi cao ( trên 2000 m) chỉ chiếm 1% diện tích cả nước.

b. Phạm vi lãnh thổ của mỗi quốc gia thường bao gồm: vùng đất, vùng trời, vùng biển

Câu 4: Đồng bằng sông Hồng và bằng sông Cửu Longcó những đặc điểm gì giống và khác

nhau về điều kiện hình thành, đặc điểm địa hình và đất? (đề sở 2009-2010)

a. Giống nhau

- Đều là hai đồng bằng châu thổ do phù sa sông bồi đắp trên vịnh biển nông, thềm lục địa rộng

- Địa hình tương đối bằng phẳng

-Đất đai màu mỡ

b. Khác nhau

*)Đồng bằng sông Hồng

-Diện tích : Diện tích: 15.000 km2

-Nguồn gốc: Do phù sa của hệ thống s.Hồng và sông Thái Bình bồi tụ

-Địa hình :Địa hình cao ở rìa phía T, TB, thấp ,dần ra biển.

-Có hệ thống đê điều ngăn lũ nên hình thành các ô trũng

-Đất đai : Đất trong đê diện tích chủ yếu, ko được phù sa bồi tụ thường xuyên, khai thác

lâu đời đất bị bạc màu. Đất ngoài đê ven sông được phù sa bồi tụ thường xuyên diện tích

ít

*)Đồng bằng sông Cửu Long

-Diện tích :Diện tích: 40.000 km2

-Nguồn gốc:Do phù sa của s. Cửu Long bồi tụ

-Địa hình : Địa hình thấp và bằng phẳng, nhiều ô trũng dễ ngập nước vào mùa mưa và

ảnh hưởng mạnh của thủy triều. Có hệ thống kênh rạch chằng chịt

-Đất đai : Được phù sa bồi đắp hàng năm nên rất màu mỡ.

Do đồng bằng thấp ảnh hưởng biển nhiều nên 2/3 diện tích ĐB bị nhiễm mặn

Câu 5: So sánh đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long.


02/12/2016 Page 6

- Đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long có những điểm giống và khác

nhau:

* Điểm giống nhau:

- Đều là hai đồng bằng châu thổ rộng lớn nằm ở hạ lưu các sông lớn.

- Đều được hình thành trên vùng sụt lún.

- Tiếp giáp với vùng bờ biển phẳng có thềm lục địa nông.

- Địa hình thấp khá bằng phẳng.

* Điểm khác nhau.

- Đồng bằng sông Cửu Long có diện tích rộng lớn gấp 3 lần đồng bằng sông Hồng.

- Đồng bằng sông Cửu Long có địa hình thấp và phẳng hơn.

- Đồng bằng sông Cửu Long không có đê nên phù sa sông bồi đắp thường xuyên còn

đồng băng Sông Hồng có đê nên chỉ được bồi đắp ở khu vực ngoài đê.

- Đồng bằng sông Cửu Long thấp hơn lại có hệ thống sông ngòi kênh rạch chằng chịt nên

mùa lũ thường bị ngập sâu ở các vùng trũng còn mùa cạn bị thủy triều lấn mạnh gây

nhiễm mặn trên diện rộng. Hiện tượng này ở đồng bằng sông Hồng ít hơn.

Câu 6: Dựa vào Atlát Địa lý Việt Nam và kiến thức đã học, hãy nêu những điểm khác nhau về

địa hình giữa miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ với miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ.

(đề Sở 2014-2015)

- Miền Bắc và Đông Bắc Bộ: đồi núi thấp, hướng vòng cung; đồng bằng mở rộng; bờ

biển phẳng, nhiều vịnh , đảo, quần đảo.

- Miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ: núi cao và núi trung bình, hướng tây bắc - đông nam;

dải đồng bằng thu hẹp; ven biển có nhiều cồn cát, đầm phá, nhiều bãi tắm đẹp.

Bài 8:THIÊN NHIÊN CHỊU ẢNH HƯỞNG

CỦA BIỂN 1- Khái quát về Biển Đông:

- DiÖn tÝch: 3.477 triÖu km2

- BiÓn kÝn: §îc bao bäc bëi çc vßng cung ®¶o

- BiÓn nhiÖt ®íi réng, t¬ng ®èi kÝn, chÞu ảnh hưởng của gió mùa. + BiÓn nhiÖt ®íi( to, ®é mÆn, sãng..) + N»m trong vïng giã mïa

2- ¶nh hëng cña BiÓn §«ng ®Õn thiªn nhiªn ViÖt Nam (tích cực và tiêu cực)

KhÝ hËu §Þa h×nh vµ çc hÖ

sinh th¸i ven biÓn

Tµi nguyªn thiªn

nhiªn vïng biÓn

Thiªn tai

- Lµm biÕn tÝnh çc

khèi khÝ qua biÓn + T¨ng Èm cho giã mïa §«ng B¾c. + Lµm dÞu m¸t cho giã mïa T©y Nam -> khÝ hËu mang tÝnh

chÊt nhiÖt ®íi h¶i

d¬ng điều hoà hơn - Tiªu cùc: Lµ n¬i xuÊt hiÖn çc c¬n b·o, giã mïa ®i qua g©y ma lín, sãng thÇn, s¹t lë...

- Địa hình đa d¹ng:

VÞnh cöa s«ng, bê biÓn mµi mßn, tam gi¸c ch©u, ®Çm ph¸, cån çt, ®¶o ven bê, r¹n san h«...

- Hệ sinh thái: + Rõng ngËp mÆn

+ Hệ sinh thái rõng trªn ®Êt phÌn

+ Hệ sinh thái rõng trªn çc ®¶o

- Kho¸ng s¶n:

+ DÇu khÝ ở thềm lục

địa (Nam C«n s¬n, Cöu Long,..) + Muèi, çt, ti tan..

- H¶i s¶n: Giµu thµnh

phÇn loµi (2000 loài

cá, 100 loài tôm, hàng

nghìn loài nhuyễn

thể..

- Đặc sản: hải sâm,

bào ngư, yến sào..

- B·o: 9 – 10 c¬n b·o ( VN 3 - 4 c¬n) - Lò lôt, sãng lõng, ma lín.. - S¹t lë bê biÓn( Nam Trung Bé) - N¹n çt bay lµm hoang m¹c ho¸ ®Êt...


02/12/2016 Page 7

Bµi 9 Thiªn nhiªn nhiÖt ®íi Èm giã mïa 1. KhÝ hËu nhiÖt ®íi Èm giã mïa:

KhÝ hËu BiÓu hiÖn Nguyªn nh©n

TÝnh chÊt

nhiÖt ®íi

- NhiÖt ®é TB > 200C

- Sè giê n¾ng 1400 – 3000 h/n¨m - Çn c©n bøc x¹ > 0 - Tæng nhiÖt ho¹t ®éng >100000C

- Do n»m trong vµnh ®ai néi chÝ tuyÕn

(8034’ -> 23023’B)

TÝnh chÊt

Èm

- Lîng ma TB 1500 -> 2000mm (sên nói ®ãn giã 3500 -> 4000mm) - §é Èm kh«ng khÝ cao > 80 %. - C©n b»ng Èm > 0

- Do n»m bªn bê biÓn §«ng.

TÝnh chÊt

giã mïa

- TÝn phong BBC ho¹t ®éng quanh n¨m. - Giã mïa mïa §«ng, Giã mïa2 h¹

- N»m trong khu vùc ho¹t ®éng cña giã

mïa Ch©u ¸

* Ho¹t ®éng cña giã mïa ë níc ta

Giã mïa Híng giã Nguån gèc Ph¹m vi Thêi gian

ho¹t ®éng TÝnh chÊt HÖ qu¶

Giã mïa

mïa ®«ng

§«ng B¾c

¸p cao

Xibia (khối

khí NPc)

MiÒn B¾c ( tõ 16oB trë

ra)

Tõ th¸ng XI ®Õn

th¸ng IV

- §Çu mïa: l¹nh kh«

(NPc đất) - Cuèi mïa: l¹nh Èm

(NPc biển)

Mïa ®«ng l¹nh 2-3 th¸ng cho toµn miÒn B¾c

(to < 18oC )

Giã mïa

mïa h¹

T©y Nam (riªng §ång b»ng B¾c Bé híng §«ng Nam)

Nöa ®Çu

mïa: ¸p

cao B¾c Ên §é D¬ng

C¶ níc

Tõ th¸ng V ®Õn th¸ng

VII

Nãng Èm

Ma cho Nam

Bé vµ T©y Nguyªn

Gi÷a, cuèi mïa: (+) cËn chÝ tuyÕn BCN

Tõ th¸ng VIII ®Õn th¸ng X

Nãng Èm

KÕt hîp d¶i héi tô nhiÖt ®íi g©y ma cho c¶ níc

2. Çc thành phần tù nhiªn khác:

Çc TP BiÓu hiÖn Nguyªn nh©n

§Þa h×nh

- X©m thùc m¹nh ë miÒn ®åi nói ( khe rãnh, thung

khô, suối cạn.. điển hình ở địa hình đá vôi)

- Båi tô nhanh ë ®ång b»ng h¹ lu s«ng(Đång b»ng B¾c Bé, §ång b»ng Nam Bé)

- §Þa h×nh(§H) chiÕm 3/4 dt ®åi

nói

- KhÝ hËu nhiÖt ®íi Èm giã mïa

(NĐÂGM) n¾ng l¾m, ma nhiÒu

s«ng ngßi

- M¹ng líi s«ng ngßi dµy ®Æc (2360 con s«ng >10 km) - S«ng ngßi nhiÒu níc, giµu phï sa - ChÕ ®é níc ph©n theo mïa:(Mïa lò t¬ng øng víi mïa ma; mïa c¹n t¬ng øng víi mïa kh«)

Do §H 3/4 dt ®åi nói, x©m thùc

ë miÒn ®åi nói, §H c¾t xÎ m¹nh,

ma nhiÒu, nhận l ượng nước lớn từ

ngoài lãnh thổ(60%)

§Êt

- Qóa tr×nh Feralit lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Êt chñ yÕu - §Êt feralit lµ lo¹i ®Êt chÝnh ë miÒn ®åi nói níc ta

- Do §H 3/4 dt ®åi nói

- Do khÝ hËu NĐÂGM n¾ng

l¾m, ma nhiÒu

Sinh vËt

- Rõng rËm nhiÖt ®íi Èm l¸ réng thêng xanh - TP loµi nhiÖt ®íi chiÕm u thÕ

Do khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm, ®Êt feralit..

3. ¶nh hëng cña thiªn nhiªn nhiÖt ®íi Èm giã mïa ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.

a. ¶nh hëng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.

* Thuận lợi: - Ph¸t triÓn m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp.

- Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nhiệt đới(đặc biệt là lóa níc), t¨ng vô, ®a d¹ng ho¸ c©y trång


02/12/2016 Page 8

* Khã kh¨n: Thêi tiÕt bÊt thêng g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng canh t¸c, c¬ cÊu c©y trång, kÕ

hoạch thêi vô...

b. Çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kh¸c vµ ®êi sèng

* ThuËn lîi: - Ph¸t triÓn l©m nghiÖp, thuû s¶n, du lÞch...

- §Èy m¹nh ho¹t ®éng khai th¸c, x©y dùng vµo mïa kh«. * Khã kh¨n: + §é Èm cao g©y khã kh¨n cho viÖc b¶o vÖ m¸y mãc, thiÕt bÞ...

+ Çc ho¹t ®éng giao th«ng vËn t¶i, du lÞch, c«ng nghiÖp khai th¸c... chÞu ¶nh hëng cña sù ph©n mïa khÝ hËu. + Thiªn tai: B·o, lò, h¹n h¸n... + Thêi tiÕt bÊt thêng ¶nh hëng ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. + M«i trêng thiªn nhiªn dÔ bÞ suy tho¸i

Câu hỏi:

Câu 1: Tính chất nhiệt đới, ẩm của khí hậu nước ta được biểu hiện như thế nào ? Giải thích

nguyên nhân (đề Sở 2011-2012)

a/ Tính chất nhiệt đới:

– Nằm trong vùng nội chí tuyến nên tổng bức xạ lớn, cán cân bức xạ dương quanh năm.

– Nhiệt độ trung bình năm trên 200C

– Tổng số giờ nắng từ 1400 – 3000 giờ/năm.

b/ Lượng mưa, độ ẩm lớn:

– Lượng mưa trung bình năm cao: 1500–2000 mm. Mưa phân bố không đều, sườn đón

gió 3500– 4000 mm.

– Độ ẩm không khí cao trên 80%, cân bằng ẩm luôn luôn dương.

*Nguyên nhân:

– Nước ta nằm trong vùng nội chí tuyến, góc nhập xạ lớn và mọi nơi trong năm đều có 2

lần Mặt trời lên thiên đỉnh.

– Các khối khí di chuyển qua biển đã mang lại cho nước ta lượng mưa lớn.

Câu 2:Vì sao nước ta có khí hậu nhiệt đới, ẩm, gió mùa ?

– Do vị trí địa lý: nước ta nằm hoàn toàn trong vòng đai nhiệt đới nội chí tuyến Bắc Bán

Cầu nên khí hậu có tính chất nhiệt đới với nền nhiệt độ cao, nắng nhiều, ánh sáng mạnh.

– Do nằm gần trung tâm gió mùa châu Á, trong khu vực chịu ảnh hưởng gió Mậu dịch và

gió mùa châu Á nên khí hậu mang tính chất gió mùa rõ rệt.

Câu 3: Hãy nêu biểu hiện của nhiệt đới ẩm gió mùa qua các thành phần địa hình, sông ngòi

ở nước ta ?(đề Sở 2008-2009)

a/ Địa hình:

* Xâm thực mạnh ở vùng đồi núi

– Bề mặt địa hình bị cắt xẻ, nhiều nơi đất trơ sỏi đá.


02/12/2016 Page 9

– Địa hình ở vùng núi đá vôi có nhiều hang động, thung khô.

– Các vùng thềm phù sa cổ bị bào mòn tạo thành đất xám bạc màu.

– Hiện tượng đất trượt, đá lở xảy ra khi mưa lớn.

*Bồi tụ nhanh ở đồng bằng hạ lưu sông: ĐBSH và ĐBSCL hằng năm lấn ra biển vài chục đến

hàng trăm mét.

b/ Sông ngòi:

– Mạng lưới sông ngòi dày đặc. Con sông có chiều dài hơn 10 km, nước ta có 2.360 con

sông. Trung bình cứ 20 km đường bờ biển gặp một cửa sông.

– Sông ngòi nhiều nước, giàu phù sa. Tổng lượng nước là 839 tỷ m3/năm. Tổng lượng

phù sa hàng năm khoảng 200 triệu tấn.

– Chế độ nước theo mùa. Mùa lũ tương ứng với mùa mưa, mùa cạn tương ứng mùa khô.

Chế độ mưa thất thường cũng làm cho chế độ dòng chảy của sông ngòi cũng thất thường.

Câu 4: Vì sao địa hình đồi núi nước ta bị xâm thực mạnh?

Địa hình đồi núi nước ta bị xâm thực mạnh là do:

-Có độ cao và độ dốc lớn.

-Tác động của yếu tố khí hậu. Nền nhiệt ẩm cao với một mùa mưa và một mùa khô xen kẽ đã

thúc đẩy quá trình xâm thực cơ giới diễn ra mạnh mẽ

Câu 5: Tại sao sông ngòi nước ta có mạng lưới dày đặc, nhiều nước, giàu phù sa và có chế độ

nước sông theo mùa?

-Do nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa có lượng mưa lớn đã làm cho quá trình

cắt xe địa hình diễn ra mạnh nên nước ta có mạng lưới sông ngòi dày đặc.

-Do mưa nhiều nên sông ngòi nước ta có lượng mưa lớn, hơn nữa sông nước ta còn nhận

một lượng nước lớn từ lưu vực nằm ngoài lãnh thổ.

-Do quá trình xâm thực mạnh ở vùng đồi núi nên sông ngòi giàu phù sa.

-Do mưa theo mùa nên sông ngòi nước ta có chế độ nước theo mùa

Câu 5: Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa thể hiện ở thành phần đất, sinh vật và cảnh quan

thiên nhiên như thế nào ?

a/ Đất đai:

Quá trình Feralit là quá trình hình thành đất chủ yếu ở nước ta. Trong điều kiện nhiệt ẩm

cao, quá trình phong hóa diễn ra với cường độ mạnh tạo nên lớp đất dày. Mưa nhiều rửa trôi các

chất ba-zơ dễ tan làm đất chua, đồng thời có sự tích tụ ô-xít sắt và ô-xít nhôm tạo ra màu đỏ

vàng. Loại đất này gọi là đất feralit đỏ vàng.

b/ Sinh vật:


02/12/2016 Page 10

– Hệ sinh thái rừng nhiệt đới ẩm lá rộng thường xanh là cảnh quan chủ yếu ở nước taà

các loài nhiệt đới chiếm ưu thế. Thực vật phổ biến là các loài thuộc các họ cây nhiệt đới như: họ

Đậu, Dâu tằm, Dầu…Động vật trong rừng là các loài chim, thú nhiệt đới…

– Có sự xuất hiện các thành phần cận nhiệt đới và ôn đới núi cao.

Bµi 11- 12 THIÊN NHIÊN PHÂN HÓA ĐA DẠNG 1. Thiên nhiên phân hoá Bắc – Nam.

a. Nguyên nhân:

- Sự giảm sút gió mùa Đông Bắc và tăng bức xạ Mặt Trời khi về phía Nam -> sự khác nhau về

khí hậu giữa hai miền.

b. Biểu hiện:

So

sánh

Phần lãnh thổ phía Bắc Phần lãnh thổ phía Nam

Phạm

vi

Từ dãy Bạch Mã trở ra Từ dãy Bạch Mã trở vào

Khí

hậu

NĐÂGM có mùa đông lạnh

+ Nhiệt đ trung b×nh > 20oC, mùa đông

2-3 tháng < 18oC

+ Biên đ nhiệt lớn

Cận xích đạo gió mùa

+ Nhiệt đ trung b×nh > 25oC,

+ Biên đ nhiệt nhỏ

+ Có 1 mùa khô và 1 mùa mưa rõ rệt

Cảnh

quan

- Đới rừng nhiệt đới ẩm lá rộng thường xanh

- Mùa đông xuất hiện loài cây rụng lá

+ Loài nhiệt đới chiếm ưu thế, ngoài ra

còn có loài cận nhiệt và ôn đới

- Rừng cận xích đạo gió mùa

- Mùa khô xuất hiện loài cây chịu hạn, kiểu

rừng thưa( tiêu biểu ở Tây Nguyên)

+ Thành phần thực, động vật chủ yếu

thuộc vùng xích đạo và nhiệt đới từ

phương Nam.

2. Thiên nhiên phân hoá Đông – Tây.

* Nguyên nhân: - Do lãnh thổ hẹp ngang, giáp biển, núi chạy theo hướng kinh tuyến.

* Biểu hiện: Chia làm 3 dải Đặc điểm Thiên nhiên

Vùng

biển và

thềm

lục địa

- Quan hệ mật thiết với vùng đồng bằng và

vùng núi.

- Thay đổi theo từng đoạn bờ biển

- Giàu có, tiêu biểu cho thiên nhiên vùng biển nhiệt đới

ẩm gió mùa.

Vùng

đồng

bằng

ven

biển

Quan hệ mật thiết với vùng núi phía tây và vùng

biển, thềm lục địa ở phía đông.

+ Đồng bằng Bắc Bộ; đồng bằng Nam Bộ:

Mở rộng với các bãi triều thấp, thềm lục địa

rộng và nông

+ Đồng bằng duyên hải ven biển: Hẹp ngang,

chia cắt thành những đồng bằng nhỏ; thềm lục

địa hẹp và sâu

- Thiên nhiên trù phú, thay đổi theo mùa.

- Thiên nhiên khắc nghiệt, đất đai kém màu mỡ nhưng

giàu tiềm năng du lịch & kinh tế biển.

Vùng

đồi núi

- Quan hệ mật thiết với vùng đồng bằng và

vùng biển, thềm lục địa.

- Đông Bắc: Mang sắc thái cận nhiệt đới gió mùa

- Tây Bắc: Phía nam có cảnh quan thiên nhiên

NĐÂGM; phía Bắc lại có cảnh quan thiên nhiên giống

như vùng ôn đới.

- Do tác đ ng của gió mùa với hướng các dãy núi nên thiªn nhiªn phân hoá rất phức tạp

♣ Giữa Đông Bắc & Tây Bắc:

+ Đông Bắc: Địa hình hướng vòng cung của 4

cánh cung mở ra ở phía bắc và phía đông (…)

nên đón nhận trực tiếp giã mïa §«ng B¾c làm

cho giã mïa §«ng B¾c xâm nhập sâu, tạo nên

một mùa đông lạnh nhất nước ta.

♣ Giữa Đông Trường Sơn và Tây Nguyên: Có sự đối

lập nhau giữa mùa mưa và mùa khô:

+ Đông TS: Mùa mưa vào thu đông (Tháng VIII -> T

I năm sau) do đón nhận trực tiếp các luồng gió thổi

hướng Đông Bắc từ biển vào, bão, áp thấp.. Ở Tây

Nguyên thời kỳ này là mùa khô do ít chịu ảnh hưởng


02/12/2016 Page 11

+ Tây Bắc: Địa hình hướng Tây Bắc – Đ«ng

Nam (dãy Hòang Liªn S¬n nằm ở phía đông)

làm cho giã mïa §«ng B¾c suy yếu và bớt

lạnh, đồng thời làm cho khí hậu vùng này có

sự phân hoá theo đ cao.

của khối không khí ẩm -> khắc nghiệt, xuất hiện kiểu

rừng thưa.

+ Tây Nguyên: Mưa lớn vào thời kỳ cuối hạ đầu thu do

gió mùa Tây Nam mang lại. Vào nửa đầu mùa hạ, gió

mùa Tây Nam (từ vịnh Ben Gan(TBg)) mang mưa lớn

cho Nam Bộ và Tây Nguyên đồng thời do hiệu ứng

phơn tạo nên gió tây khô nóng cho Đông Trư ng Sơn.

Câu hỏi:

Câu 1:

a,Hãy lập bảng so sánh đặc điểm khí hậu và cảnh quan của phần lãnh thổ phía Bắc và phần

lãnh thổ phía Nam của nước ta theo mẩu sau:

Nội dung

Đặc điểm khí hậu

Cảnh quan thiên nhiên

b, Nguyên nhân chủ yếu nào làm cho thiên nhiên nước ta phân hóa theo chiều Bắc-Nam?

TL:

Nội

dung

Phần lãnh thổ phía Bắc Phần lãnh thổ phía Nam

Khí hậu

NĐÂGM có mùa đông lạnh

+ Nhiệt đ trung b×nh > 20oC, mùa đông 2-

3 tháng < 18oC

+ Biên đ nhiệt lớn

Cận xích đạo gió mùa

+ Nhiệt đ trung b×nh > 25oC,

+ Biên đ nhiệt nhỏ

+ Có 1 mùa khô và 1 mùa mưa rõ rệt

Cảnh

quan

- Đới rừng nhiệt đới ẩm lá rộng thường xanh

- Mùa đông xuất hiện loài cây rụng lá

+ Loài nhiệt đới chiếm ưu thế, ngoài ra còn

có loài cận nhiệt và ôn đới

- Rừng cận xích đạo gió mùa

- Mùa khô xuất hiện loài cây chịu hạn, kiểu

rừng thưa( tiêu biểu ở Tây Nguyên)

+ Thành phần thực, động vật chủ yếu

thuộc vùng xích đạo và nhiệt đới từ

phương Nam.

b, Nguyên nhân

+ Từ Bắc vào Nam, nhiệt độ gia tăng do góc nhập xạ tăng và do ảnh hưởng của gió mùa Đông

Bắc làm giảm nhiệt độ miền Bắc vào mùa Đông.

+ Sự khác nhau về nền nhiệt và biên độ nhiệt độ làm khí hậu và thiên nhiên nước ta có sự khác

nhau giữa Bắc và Nam

Câu 2: Tác động của địa hình với gió mùa dẫn đến sự khác nhau về khí hậu giữa hai vùng

núi Đông Bắc và Tây Bắc, giữa Đông Trường Sơn và Tây Nguyên như thế nào?

a,Khác nhau về khí hậu giữa hai vùng núi Đông Bắc và Tây Bắc

-Đông Bắc: Vùng ĐB có hướng nghiêng chung là vòng cung, với độ cao trung bình, các

dãy núi hình cánh cung nên hút sâu hơn các đợt gió mùa, khiến cho vùng có mùa đông lạnh, đến

sớm, kéo dài, kết thúc muộn. Đây là vùng có mùa đông lạnh nhật nước ta

- Tây Bắc: Vùng Tây Bắc có hướng nghiêng chung là Tây Bắc- Đông Nam với các dãy

núi cao, đồ sộ nhất cả nước cùng với đó dãy Hoàng Liên Sơn chắn các đợt gió mùa ĐB nên ở

đây mùa đông đến muộn và thường kết thúc sớm, chủ yếu lạnh bởi địa hình.,

b, Sự khác biệt giữa Đông Trường Sơn và Tây Nguyên của dãy Trường Sơn

-Đông Trường Sơn : Mưa vào thu đông do tác động của dãy Trường Sơn đối với gió mùa

Đông Bắc. Ngược lại, ở Tây Nguyên, thời kì này là mùa khô


02/12/2016 Page 12

-Tây Nguyên: Gió mùa Tây Nam đêm mưa lại cho Tây Nguyên nhưng lại gây hiệu ứng

phơn, mang lại gió tây khô nóng cho Đông Trường Sơn

Câu 3: Sự phân hóa thiên nhiên giữa Đông Trường Sơn và Tây Nguyên như thế nào? Vì sao

có sự phân hóa đó?

-Khi sườn Đông Trường Sơn đón nhận các luồng gió từ biển thổi vào tạo nên một mùa

mưa vào thu đông, thì ở vùng Tây Nguyên lại là mùa khô, nhiều nơi khô hạn gay gắt, xuất hiện

cảnh quan rừng thưa. Còn khi Tây Nguyên vào mùa mưa thì bên sườn Đông Trường Sơn nhiều

nơi lại chịu tác động của gió Tây khô nóng

-Nguyên nhân: Sự phân hoá thiên nhiên theo Đông - Tây ở vùng đồi núi rất phức tạp, chủ

yếu do tác động của gió mùa với hướng của các dãy nú

Bµi 11- 12 THIÊN NHIÊN PHÂN HÓA ĐA DẠNG(tt) 3. Thiªn nhiªn ph©n ho¸ theo ®é cao:

* Nguyªn nh©n: Do gi¶m nhiÖt ®é theo chiÒu cao -> lượng mưa vµ ®é Èm thay ®æi * BiÓu hiÖn: 3 ®ai

§ai, ®é cao KhÝ hËu §Êt Sinh vËt

Nhiệt đới giã mïa

trên núi( < 600-

700m ë MB; < 900 –

1000m ë MN ) (ở

miền bắc đ cao thấp

hơn MNam là do nền

nhiệt miền bắc thấp

hơn so với miền nam -

đề thi TN 2012)

- NhiÖt ®íi biểu hiện

rõ rệt, mïa h¹ nãng(

to trung bình tháng > 250C), ®é Èm thay

®æi tuú n¬i từ khô

đến ẩm ướt.

+ §Êt đồng bằng:

Đất phï sa(ngọt,

phèn, mặn..)

+ Đất vùng đồi núi

thấp miền núi: ĐÊt

Feralit đỏ vàng, nâu

đỏ, feralit trên đá vôi

(chiếm 60%)

- HÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi

Èm thưêng xanh (Nhiều

tầng, nhiều cây cao to, xanh

quanh năm) - HÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi

giã mïa( rừng thường xanh,

nửa rụng lá, rừng trên đất

phèn, mặn,…)

Cận nhiệt giã mïa

trên núi ( 600, 700m – > 2600m ; ë MNam

từ 900-1000m

)

- CËn nhiÖt m¸t mÎ,

to < 25oC, mưa nhiÒu, Èm t¨ng

- Từ 600 - 700m

đến 1600 - 1700m

- Feralit cã mïn

- Hệ sinh thái rừng cận nhiệt

đới lá rộng và lá kim

- Từ 1600 - 1700m trở

lên

- §Êt mïn

- Rừng phát triển kém,

đơn giản thành phần loài, rêu

và địa y phủ kín thân cành

- Xuất hiện loài cây ôn đới

¤n §ới giã mïa trên

núi ( > 2600m)

- ¤n ®íi giã mïa - T0: < 150C

- §Êt mïn th« - Sinh vËt «n ®íi: §ç quyªn, l·nh sam, thiÕt sam..

4. Các miền địa lí tự nhiên

Tên miền Miền Bắc và Đông Bắc Bắc

Bộ

Miền Tây Bắc và Bắc

Trung Bộ

Miền Nam Trung Bộ &

Nam Bộ

Phạm vi

Ranh giíi phÝa t©y – t©y nam cña miÒn däc theo t¶ ng¹n S«ng Hång (gåm vïng nói

§«ng B¾c vµ đồng bằng B¾c Bé)

Tõ h÷u ng¹n S«ng Hång ®Õn d·y B¹ch M·.

Tõ d·y B¹ch M· trë vµo Nam


02/12/2016 Page 13

Địa hình

- Hưíng vßng cung cña ®Þa

h×nh (4 çnh cung).

- §åi nói thÊp (đé cao trung

b×nh kho¶ng 600m) - NhiÒu ®Þa h×nh ®¸ v«i - §ång b»ng B¾c Bé më réng,

bê biÓn ph¼ng, nhiÒu vÞnh,

®¶o, quÇn ®¶o.

- Hưíng TB - §N,

nhiÒu bÒ mÆt s¬n nguyªn, cao nguyªn,

đồng b»ng gi÷a nói.

- §Þa h×nh nói trung

b×nh vµ cao, dèc

m¹nh.

- §ång b»ng thu nhỏ,

nhiÒu cån çt, b·i t¾m ®Ñp.

- Hưíng vßng cung

Gồm khèi nói cæ kon tum &

khối núi cùc Nam Trung

Bé, các s¬n nguyªn, cao nguyªn.

- Sưên ®«ng dèc m¹nh,

sườn t©y tho¶i.

- §ång b»ng ven biÓn thu

hÑp, ®ång b»ng Nam Bé

thÊp ph¼ng, më réng.

- §ường bê biÓn nhiÒu vòng, vÞnh.. -> XD h¶i c¶ng, du lÞch, nghÒ ç.

Khoáng

sản

Giµu có : Than, s¾t, thiÕc,

Apatit, đá vôi,.. ThiÕc, s¾t, cr«m, đất

hiếm.. DÇu khÝ cã tr÷ lưîng lín.

T©y Nguyªn cã nhiÒu b«

xÝt.

Khí hậu

- NĐÂGM có mùa đông lạnh

(mïa h¹ nãng, mưa nhiÒu,

mïa ®«ng l¹nh, Ýt mưa) - KhÝ hËu, thêi tiÕt cã nhiÒu biÕn ®éng.

- GM§B suy yÕu vµ

biÕn tÝnh

- BTB cã giã ph¬n T©y Nam, b·o m¹nh, mïa

mưa chËm h¬n.

- KhÝ hËu cËn xÝch ®¹o ( >

20oC).

- Hai mïa mưa, kh« râ rÖt

S«ng ngßi

- M¹ng lưới s«ng ngßi dµy

®Æc hưíng Tây Bắc - Đông

Nam vµ vßng cung.

- Hướng Tây Bắc -

Đông Nam & t©y -

®«ng, s«ng cã ®é dèc

lín, có tiÒm n¨ng thuû

®iÖn.

- S«ng ë Nam Trung Bé ng¾n, dèc. Cã 2 hÖ thèng

s«ng lín (s. §ång Nai vµ Cöu Long)

Thổ

nhưỡng -

sinh vật.

- §ai cËn nhiÖt h¹ thÊp.

- Trong thµnh phÇn rõng cã çc loµi c©y cËn nhiÖt (dÎ, re)

vµ ®éng vËt Hoa Nam.

- Cã ®ñ hÖ thèng 3 ®ai

cao (…)

- NhiÒu thµnh phÇn loµi c©y cña c¶ 3 luång

di cư .

- §ai nhiÖt ®íi ch©n nói lªn

®Õn 1000m.

- Thùc vËt nhiÖt ®íi, xÝch

®¹o ưu thÕ - NhiÒu thó lín.

Rõng ngËp mÆn ven biÓn, rÊt ®Æc trng.

Câu hỏi:

Câu 1: Hãy trình bày đặc điểm của đất và thực vật ở đai cận nhiệt đới gió mùa trên núi theo

mẫu sau:

Độ cao Đất Thực vật

Từ 600-700m đến 1600-1700m

Trên 1600-1700m

TL:

Độ cao Đất Thực vật

Từ 600-700m đến 1600-1700m Feralit cã mïn - Hệ sinh thái rừng cận nhiệt đới

lá rộng và lá kim

Trên 1600-1700m - §Êt mïn - Rừng phát triển kém,

đơn giản thành phần loài, rêu và

địa y phủ kín thân cành

- Xuất hiện loài cây ôn đới

Câu 2: Nguyên nhân nào tạo nên sự phân hóa thiên nhiên theo độ cao?Sự phân hóa đất theo

độ cao thể hiện như thế nào?


02/12/2016 Page 14

a, Nguyên nhân của sự phân hoá theo độ cao : do nước ta là đất nước nhiều đồi núi, địa

hình có sự phân bậc, khí hậu và các yếu tố tự nhiên thay đổi theo độ cao địa hình.

b, Sự phân hóa của đất theo độ cao.

§ai, ®é cao §Êt

Nhiệt đới giã mïa

trên núi( < 600-

700m ë MB; < 900 – 1000m ë MN )

+ §Êt đồng bằng:

nhóm đất phù sa

(chiếm 24% diện

tích cả nước).

+ Đất vùng đồi núi

thấp miền núi:

Nhóm đất Feralit

vùng đồi núi thấp >

60%).

- Từ 600 - 700m

đến 1600 - 1700m

- Feralit cã mïn

- Từ 1600 - 1700m trở

lên

- §Êt mïn

¤n §ới giã mïa trên

núi ( > 2600m)

- §Êt mïn th«

Bµi 14 Sö DôNG Vµ B¶O VÖ TµI NGUY£N THI£N NHI£N Hiện trạng Nguyên nhân Giải pháp

Tài

nguyên

rừng

- Gđ 1943-1983: DT rừng giảm

mạnh ( phân tích bảng 14.1)

- Gđ 1983-2005: DT rừng tăng (

phân tích bảng 14.1) nhưng tài

nguyên rừng vẫn bị suy thoái do

chất lượng rừng chưa thể phục

hồi (70% là rừng nghèo)

- Khai thác quá mức cho

phép, bất hợp lí (chÆt ph¸ rõng bõa b·i)

- Nhµ níc cha cã biÖn ph¸p hîp lý - Do chiÕn tranh, ch¸y rõng - N¹n du canh, du c...

- Nâng độ che phủ lên 45-

50%(vùng núi 70-80%)

- Quy định nguyên tắc

quản lí, sử dụng đối với 3

loại rừng(..)

- Triển khai luật bảo vệ

rừng, giao đất giao rừng...

- Trồng rừng, phủ xanh..

Đa

dạng

sinh

học

Sinh vật VN có tính đa dạng cao

về số lượng, thành phần loài; kiểu

hệ sinh thái và nguồn gen quý

hiếm nhưng đang bị suy giảm

mạnh (khái niệm về đa dạng sinh học)

- Do DT rừng bị thu hẹp

- Ô nhiễm môi trường nước

- Săn bắt động vật trái

phép(súng, bom mìn.....)

- Nhµ níc cha cã biÖn

ph¸p bảo vệ kịp thời...

- Xây dựng, mở rộng vườn

quốc gia, khu bảo tồn..

- Ban hành Sách đỏ VN

- Quy định về khai thác(

cấm dùng thuốc nổ....)

Tài

nguyên

đất

- Sử dụng chưa hợp lí:

+ Năm 2005 ta có 12.7 tr ha đất

có rừng (38%) trong khi ¾ DT

là đồi núi -> chưa đủ

+ Khoảng 9.4 tr ha đất nông

nghiệp (28.4%)

+ BQ đất NN/người chỉ 0.1 ha ->

thấp hơn thế giới; trong khi VN

là một nước nông nghiệp!

+ Đất chưa sử dụng còn 5.35 tr

ha nhưng chủ yếu ở miền núi bị

thoái hoá nặng -> không còn

- Canh tác không hợp lí

- Ô nhiễm môi trường

nước, môi trường đất…

- Canh tác chưa đi đôi với

bảo vệ và bổ sung chất

màu cho đất…

♥ Đối với vùng núi:

+ Áp dụng canh tác kết

hợp thuỷ lợi (đào hố vẩy cá,

trồng cây theo băng..)

+ Cải tạo đất hoang, đồi

núi trọc bằng biện pháp

nông-lâm kết hợp + B¶o vÖ rõng vµ ®Êt rõng

♥ Đối với ®ång b»ng:

+ Quản lí chặt và có kế

hoạch mở rộng DT


02/12/2016 Page 15

khả năng mở rộng.

- Hiện trạng suy thoái:

+ Diện tích đất đai bị suy thoái

còn rất lớn(mặc dù DT đất trống

đồi trọc giảm mạnh)

+ Hiện có 9.3 tr ha đất bị đe

doạ hoang mạc hoá ( 28%)

+ Canh t¸c hîp lý, chèng b¹c mµu, gl©y, nhiÔm phÌn, mÆn

+ Bãn ph©n cải tạo đất thÝch hîp

+ Chống ô nhiễm đất do

chất độc, chất bẩn…

Tài

nguyên

khác

- Níc, kho¸ng s¶n: Khai thác

còn chưa hợp lí, lãng phí

- Du lÞch: còn nhiều tiềm năng,

nhiều nơi xuống cấp..

- BiÓn, khÝ hËu: chưa khai thác

được mấy..

- Quản lí chặt chẽ, tránh

lãng phí tài nguyên &

làm ô nhiễm MT

- Cần bảo tồn, tôn tạo các giá

trị, phát triển DL sinh thái

- Sử dụng hợp lí và bền vững

Câu hỏi:

Câu 1:Hãy nêu tình trạng suy thoái tài nguyên đất và các biện pháp bảo vệ đất ở vùng núi và

vùng đồng bằng?

a) Suy thoái tài nguyên đất

- Trong 5,35 triệu ha đất chưa sử dụng thì ở đồng bằng có khoảng 350 nghìn ha, còn lại 5 triệu

ha là đất đồi núi bị thoái hóa nặng (năm 2005).

Diện tích đất đai bị thoái hóa vẫn còn rất lớn. Hiện nay khoảng 9,3 triệu ha đất bị đe dọa thoái

hóa (chiếm 28%( diện tích đất đai).

b) Các biện pháp bảo vệ tài nguyên đất

- Đối với vùng đồi núi:

+ Áp dụng tổng thể các biện pháp thủy lợi canh tác như làm ruộng bậc thang, đào hố vẩy cá,

trồng cây theo băng.

+ Cải tạo đất hoang, đồi núi trọc bằng các biện pháp nông - lâm kết hợp.

+ Bảo vệ rừng và đất rừng, tổ chức định canh, định cư.

- Đối với vùng đồng bằng:

+ Cần có biện pháp quản lí chặt chẽ và có kế hoạch mở rộng diện tích đất nông nghiệp.

+ Thâm canh, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, cần canh tác hợp lí, chống bạc màu, gây nhiễm

mặn, nhiễm phèn.

+ Bón phân cải tạo đất thích hợp: chúng ô nhiễm đất do chất độc hóa học, thuốc trừ sâu, nước

thải công nghiệp chứa chất độc hại, chất chứa nhiều vi khuẩn gây bệnh hại cây trồng

Câu 2: Nguyên nhân làm giảm số lượng các loại động, thực vật tự nhiên?

-Tác động của con người (khai thác rừng bừa bãi, không hợp lí, đốt rừng : làm nương rẫy; Tình

trạng khai thác thủy sản quá mức,...) đã làm suy giảm số lượng loài động, thực vật tự nhiên.

-Ngoài ra, còn do cháy rừng, ô nhiễm môi nường (nước, đất,...)


02/12/2016 Page 16

Bài 15 - B¶o vÖ m«i trêng vµ phßng chèng

thiªn tai 1. B¶o vÖ m«i trêng

Cã 2 vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong b¶o vÖ m«i trêng ở níc ta hiÖn nay:

- T×nh tr¹ng mÊt c©n b»ng sinh th¸i m«i trêng - T×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng

(Nguyªn nh©n do mất rừng -> đất xói mòn-> hạ mực nước ngầm -> khí hậu nóng lên -> đv

mất nơi cư trú; ô nhiễm là do chất thải không được xử lí đổ trực tiếp ra môi trư ng…. & biÓu

hiÖn)

Ngoài các thiên tai trên còn có động đất, sương muối, lốc… xảy ra mang tính cục bộ!

Phần “ Chiến l ược quốc gia về bảo vệ TN và môi trường” học ở sgk

Câu hỏi:

Câu 1: các vấn đề quan quan trọng về môi trư ng ở Việt Nam hiện nay?

Cã 2 vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong b¶o vÖ m«i trêng ở níc ta hiÖn nay:

- T×nh tr¹ng mÊt c©n b»ng sinh th¸i m«i trêng - T×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng

Lo¹i

thiªn tai

N¬i x¶y ra Thêi gian x¶y ra HËu qu¶ BiÖn ph¸p

B·o

Vïng ven biÓn Trung Bé, B¾c Bé

Th¸ng VI – XI(khi sím tõ V- XII) - B·o m¹nh lµ th¸ng IX -> X -> VIII(70%) - Mïa b·o chËm

dÇn tõ B ->Nam

NÆng nÒ ®èi víi s¶n xuÊt, ®êi sèng

CÇn cã biÖn ph¸p phßng chèng hiÖu qu¶

NgËp lôt

- §B ch©u thæ sông

Hồng, §BSCL -Vïng tròng miÒn trung - H¹ lu çc s«ng lín ë Nam Bé

Th¸ng VI, Th¸ng IX-X

- G©y ¶nh hëng ®Õn s¶n xuÊt, ®êi sèng ( nhÊt lµ ®èi víi vô hÌ thu) - NhiÔm phÌn, mÆn, « nhiÔm

- X©y dùng hÖ thèng thuû lîi tho¸t lò - Cñng cè ®ª ®iÒu

Lò quÐt

ë lu vùc s«ng suèi miÒn nói bÞ chia c¾t m¹nh, mÊt líp phñ thùc vËt

Th¸ng VI - X (MB¾c) Th¸ng X - XII (MiÒn Trung)

Nghiªm träng ®èi víi s¶n xuÊt, ®êi sèng

- Qu¶n lÝ, sö dông ®Êt hîp lÝ - Trång rõng, kü thuËt n«ng nghiÖp trªn ®Êt dèc - Quy ho¹ch ®iÓm d©n c...

H¹n h¸n

X¶y ra ë nhiÒu n¬i - MB t¹i çc thung lòng khuÊt giã - Nam Bé & vïng thÊp T©y Nguyªn - Ven biÓn cùc Nam Trung Bé

Vµo mïa kh« 3-4 th¸ng 4-5 th¸ng 6-7 th¸ng

- Ch¸y rõng - ThiÕu níc sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt

- X©y dùng hÖ thèng thuû lîi cung cÊp níc tíi


02/12/2016 Page 17

PHẦN I: KĨ NĂNG

1) Dựa vào bảng số liệu sau : Nhiệt độ trung bình tại một số địa điểm.

Địa điểm Nhiệt đ trung bình tháng

I ( oC)

Nhiệt đ trung bình tháng

VII ( oC)

Nhiệt đ trung bình

năm ( oC)

Lạng Sơn 13,3 27,0 21,2

Hà N i 16,4 28,9 23,5

Vinh 17,6 29,6 23,9

Huế 19,7 29,4 25,1

Quy Nhơn 23,0 29,7 26,8

Tp. Hồ Chí Minh 25,8 27,1 26,9

Hãy nhận xét về sự thay đổi nhiệt độ từ Bắc vào Nam. Giải thích nguyên nhân.

a/ Nhận xét:

– Nhìn chung nhiệt độ tăng dần từ Bắc vào Nam.

– Nhiệt độ trung bình tháng VII không có sự chênh lệch nhiều giữa các địa phương.

b/ Giải thích:

– Miền Bắc (từ dãy Bạch Mã trở ra) mùa đông chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc, nên các

địa điểm có nhiệt độ trung bình tháng I thấp hơn các địa điểm ở miền Nam, tháng VII miền Bắc

không chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc, nên các địa điểm trên cả nước có nhiệt độ trung

bình tương đương nhau.

– Miền Nam (từ dãy Bạch Mã trở vào) không chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc, mặt khác

lại nằm ở vĩ độ thấp hơn, có góc nhập xạ lớn, nhận được nhiều nhiệt hơn nên các địa điểm ở

miền Nam có nhiệt độ trung bình tháng I và cả năm cao hơn các địa điểm miền Bắc.

2) Dựa vào bảng số liệu sau :Lượng mưa, lượng bốc hơi và cân bằng ẩm của một số địa

điểm

Địa điểm Lượng mưa Khả năng bốc hơi Cân bằng ẩm

Hà N i 1.667 mm 989 mm + 687 mm


02/12/2016 Page 18

Huế 2.868 mm 1.000 mm + 1.868 mm

Tp Hồ Chí Minh 1.931 mm 1.686 mm + 245 mm

Hãy so sánh nhận xét về lượng mưa, lượng bốc hơi và cân bằng ẩm của ba địa điểm trên.

Giải thích.

a/ Nhận xét:

– Lượng mưa có sự thay đổi từ Bắc vào Nam: Huế có lượng mưa cao nhất, sau đến tp.HCM và

thấp nhất là Hà Nội.

– Lượng bốc hơi: càng vào phía Nam càng tăng mạnh.

-Cân bằng ẩm có sự thay đổi từ Bắc vào Nam: cao nhất ở Huế, tiếp đến Hà Nội và thấp nhất

là tp.HCM.

b/ Giải thích:

– Huế có lượng mưa cao nhất, chủ yếu mưa vào mùa thu dông do:

+ Dãy Bạch Mã chắn các luồng gió thổi theo hướng Đông Bắc và bão từ biển Đông thổi vào.

+ Hoạt động của dải hội tụ nhiệt đới.

+ Lượng cân bằng ẩm cao nhất do lượng mưa nhiều, lượng bốc hơi nhỏ.

– Tp.HCM có lượng mưa khá cao do:

+ Chịu ảnh hưởng trực tiếp của gió mùa Tây Nam từ biển thổi vào mang theo lượng mưa lớn.

+ Hoạt động của dải hội tụ nhiệt đới.

+ Do nhiệt độ cao, đặc biệt mùa khô kéo dài nên bốc hơi mạnh và thế cân bằng ẩm thấp nhất.

– Hà Nội: lượng mưa ít do có mùa đông lạnh, ít mưa. Lượng bốc hơi thấp nên cân bằng ẩm cao

hơn tp.HCM.

3) Dựa vào bảng số liệu sau:

Sự biến động diện tích qua một số năm

Đơn vị: triệu ha

Năm Tổng diện tích có rừng Diện tích rừng tự nhiên Diện tích rừng trồng

1943 14.3 14.3 0

1983 7.2 6.8 0.4

2005 12.7 10.2 2.5

a. Vẽ biểu đồ thể rừng trồng ở hiện sự biến động tổng diện tích, diện tích rừng tự nhiên và

diện tích rừng trồng ở nước ta.


02/12/2016 Page 19

b.Nêu nhận xét về sự biến động diện tích rừng các giai đoạn 1943-1983 và 1983-2005. Vì

sao có sự biến động đó?

Trả lời:

a. Vẽ biểu đồ hình cột chồng, chính xác

b.Nhận xét: nhìn chung diện tích rừng tự nhiên giảm, diện tích rừng trồng tăng:

+1943 - 1983: diện tích rừng tự nhiên giảm đi gần một nửa, diện tích rừng

trồng tăng chậm

+1983 - 2005: diện tích rừng tự nhiên và rừng trồng tăng song chưa đạt tới mức

ban đầu (1983)

Giải thích: do khai thác không hợp lí, phá hoại rừng bừa bãi, mà diện tích rừng

trồng không nhiều (1943 - 1983) và chủ trương toàn dân đẩy mạnh bảo vệ rừng, trồng

rừng (1983 - 2005).

Mặc dù tổng diện tích rừng đang tăng dần lên, nhưng tài nguyên rừng vẫn bị suy

thoái vì chất lượng rừng chưa thể phục hồi. Rừng mới trồng còn non, mới được phục hồi

nên chưa khai thác được

4) Dựa vào bảng số liệu sau:

Sự biến động diện tích qua các năm

Năm Tổng diện tích có

rừng(triệu ha)

Diện tích rừng tự

nhiên(triệu ha)

Diện tích rừng

trồng(triệu ha)

Độ che phủ (%)

1943 14.3 14.3 0

1983 7.2 6.8 0.4

2005 12.7 10.2 2.5

a.Vẽ biểu đồ thể hiện độ che phủ rừng nước ta qua các năm

b.Nêu nhận xét về sự biến động diện tích rừng qua hai giai đoạn 1943-1983 và 1983-2005. Vì

sao có sự biến động đó?

Trả lời

1.Vẽ biểu đồ:

-vẽ biểu đồ cột

-yêu cầu: chính xác, đẹp, có đầy đơn vị, chú giải, tên…

2. nậ xét và giải thích sự biến động diện tích rừng

a. Giai đoạn 1943-1983:

-Tổng diện tích rừng giảm 7.1 triệu ha, trung bình mỗi năm giảm 0.18 triệu ha trong đó diện

tích rừng tự nhiên giảm nhanh, giảm 7.5 triệu ha, diện tích rừng trồng chỉ tang 0.4 triệu ha


02/12/2016 Page 20

-Nguyên nhân: Do chiến tranh, cháy rừng, chặt phá, khai thác bừa bãi…quá mức phục hồi

của rừng, trong khi rừng trồng còn ít.

b. Giai đoạn 1983-2005:

-Tổng diện tích rừng tang 5.5 triệu ha, trung bình mỗi năm tang 0.25 triệu ha, trong đó

diện tích rừng tự nhiên tang 3.4 triệu ha, diện tích rừng trồng tang 2.1 triệu ha

-Nguyên nhân: Do tăng cường công tác quản lí, bảo vệ và trồng rừng

5. Cho bảng số liệu:

TỔNG DIỆN TÍCH RỪNG VÀ ĐỘ CHE PHỦ CỦA RỪNG Ở NƯỚC TA

NĂM Tổng diện tích rừng (triệu ha) Độ che phủ (%)

1943 14.3 43.0

1983 7.2 22.0

2005 12.7 38.0

2008 13.1 38.7

2009 13.3 39.1

a. Vẽ biểu đồ kết hợp đường và cột thể hiện tình hình biến động diện tích rừng và độ che phủ của

rừng ở nước ta giai đoạn 1943 – 2009.

b. Nhận xét về tình hình biến động diện tích rừng và độ che phủ của rừng ở nước ta giai đoạn

1943 – 2009.

Trả lời:

a. Vẽ biểu đồ kết hợp đường và cột chính xác, đầy đủ các thành phần, có chia khoảng cách năm.

b. Nhận xét

- Tổng diện tích rừng và độ che phủ của rừng nước ta từ năm 1943 đến 1983 có xu hướng

giảm mạnh

- Từ năm 1983 đến 2009 tổng diện tích rừng và động che phủ của rừng nước ta có xu hướng

tăng.

- Đến năm 2009 diện tích rừng và độ che phủ của rừng vẫn còn thấp hơn so với năm 1943.

6)Cho bảng số liệu sau:

Diện tích rừng của Việt Nam

Đơn vị: triệu ha

Năm Tổng diện tích có rừng Diện tích rừng tự nhiên Diện tích rừng trồng

1983 7.2 6.8 0.4

2005 12.7 10.2 2.5

Vẽ biểu đồ đồ cột chồng biểu hiện rừng trồng ở hiện sự biến động tổng diện tích, diện

tích rừng tự nhiên và diện tích rừng trồng ở nước ta.

7) Cho bảng số liệu sau:

Nhiệt độ (0c) Hà Nội TP Hồ Chí Minh

Trung bình năm 23.5 26.9


02/12/2016 Page 21

Tháng 1 16.4 25.8

Tháng 7 28.9 27.1

a. So sánh nhiệt độ trung bình năm và biên độ nhiệt năm Hà Nội và TP Hồ Chí Minh

b. Nêu nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự khác biệt về biên độ nhiệt của hai địa điểm trên

Trả lời:

a. So sánh nhiệt độ trung bình năm và biên độ nhiệt của Hà Nội và TP Hồ Chí Minh

-Giống nhau: Nhiệt độ trung năm trên 200c

-Khác nhau:

+Nhiệt độ trung bình năm của TP HCM cao hơn Hà Nội(dc)

+Biên độ nhiệt của Hà Nội lớn hơn TP HCM (dc)

b.Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự khác biệt về biên độ nhiệt năm của hai địa điểm trên là Hà

Nội chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc lạnh

Documents

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP ĐỊA LÝ 12 NĂM HỌC 2016 PHẦN I: LÝ THUYẾT ... cuong Dia 12-HK 1... · ĐỀ cƯƠng Ôn tẬp ĐỊa lÝ 12 nĂm hỌc 2016-2017 02/12/2016 page