74
karseRmc)an eKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa raCrd§aPi)alkm<úCa erobcMedayRksYgEpnkar RBHraCaNacRkkm<úCa Cati sasna RBHmhakSRt bc©úb,nñPaB qñaM2010

Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

  • Upload
    others

  • View
    17

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

karseRmc)aneKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

raCrd§aPi)alkm<úCa

erobcMedayRksYgEpnkar

RBHraCaNacRkkm<úCaCati sasna RBHmhakSRt

bc©úb,nñPaB qñaM2010

Page 2: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm
Page 3: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

buBVkfa

karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa i

Page 4: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCaii

Page 5: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

matika

EpnTIRbeTskm<úCa ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................vii

esckþIepþIm ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................1

brikarN_sRmab;r)aykarN_eKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa qñaM2010 ...................................................................................................................1

dMeNIrkarénkarerobcMr)aykarN_ KGsk qñaM2010 ..........................................................................................................................................................................................2

rcnasm<½n§énr)aykarN_ .................................................................................................................................................................................................................................................................................3

brikarN_énkarGPivDÆenAkm<úCa .................................................................................................................................................................................................................................................................4

savtaRbvtþisa®sþ .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................4

yuT§sa®sþCati ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................4

brisßanm:aRkÚesdækic© ................................................................................................................................................................................................................................................................................................5

ninñakarRbCaCn ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................6

sßanPaBénkarseRmc)an eKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa ........................................................................................................................................9

eKaledATI 1 ³ lubbM)at;PaBRkIRk nigPaBGt;XøanF¶n;F¶r ...............................................................................................................................................................10

eKaledATI 2 ³ seRmc[)ansklkmµkarGb;rMbzmsikSa .......................................................................................................................................................18

eKaledATI 3 ³ elIkkm<s;smPaBeynD½r nigpþl;siT§iGMNacdl;®sþI ....................................................................................................................22

eKaledATI 4 ³ kat;bnßymrNPaBkumar ..............................................................................................................................................................................................................................25

eKaledATI 5 ³ elIkkm<s;suxPaBmata ..................................................................................................................................................................................................................................28

eKaledATI 6 ³ RbyuT§RbqaMgnwgemeraKeGds_¼Cm¶WeGds_ RKúncaj; nigCm¶WepSg²eTot ...................................................31

eKaledATI 7 ³ FanacirPaBbrisßan ..................................................................................................................................................................................................................................................35

eKaledATI 8 ³ begáItPaBCaédKUCaskl sRmab;kic©GPivDÆn_ ..............................................................................................................................................41

eKaledATI 9 ³ kare)assm¥atmIn sMNl;CatipÞúHBIs®gÁam nigkarse®gÁaHCnrgeRKaH ........................................................45

esckþIsegçbénkarrIkceRmInkñúgkarseRmc)an K>G>s>k> ...............................................................................................................................................................48

bBaðaRbQmnighaniP½ynanaEdlCYbRbTHenAkñúgkareFVI[seRmc)an KGsk .....................................................................................49

bBaðaRbQmEdlCYbRbTHenAkñúgkarGPivDÆCati ..........................................................................................................................................................................................................49

plb:HBal;énvibtiþesdækic©nighirBaØvtßú ........................................................................................................................................................................................................................................52

plb:HBal;énvibtiþsklelak elIkMeNInesdækic© .....................................................................................................................................................................................................52

plb:HBal;énvibtiþsklelak mkelIkarvinieyaKpÞal;BIbreTs .......................................................................................................................................................52

plb:HBal;elIR)ak;cMNUlrbs;raCrdæaPi)al .....................................................................................................................................................................................................................52

plb:HBal;énbERmbRmÜlGakasFatu ........................................................................................................................................................................................................................................53

CMhanbnÞab; .........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................56

]bsm<½n§ k ³ segçbvDÆnPaBénsUcnakrrbs; KGsk> ......................................................................................................................................................................59

karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa iii

Page 6: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

bBa¢IrUbPaB

rUbPaBTI 1 ³ yuT§sa®sþctuekaNénraCrdæaPi)alkm<úCa ............................................................................................................................................................................................4

rUbPaBTI 2 ³ GaRtakMeNItesdækic©RbcaM qñaM1994-2008 .................................................................................................................................................................................5

rUbPaBTI 3 ³ dg;sIuetRbCaCntamextþ qñaM2008 ................................................................................................................................................................................................................7

rUbPaBTI 4 ³ karERbRbÜlénBIr:amItGayurbs;RbCaCnkm<úCaBIqñaM 1998-2008 .............................................................................................................7

rUbPaBTI 5 ³ ExSbnÞat;énPaBRkIRkEbgEcktamEpñkenA qñaM2004 nig 2007 ....................................................................................................................10

rUbPaBTI 6 ³ Epnkarénkarkat;bnßyPaBRkI nigGRtaCak;Esþg ....................................................................................................................................................................11

rUbPaBTI 7 ³ Epnkar nigPaBCak;EsþgéncMNayrbs;GñkRk ............................................................................................................................................................................11

rUbPaBTI 8 ³ EpnTIPaBRkIRkEbgEcktamRsúkedayeRbIR)as;Tinñn½yXMusgáat; qñaM2009 .....................................................................................13

rUbPaBTI 9 ³ kMeNIn pss ¬ERbRbÜltamqñaM¦ .......................................................................................................................................................................................................................13

rUbPaBTI 10 ³ kMeNIn pss tamvis½yenAmunnigGMLúgeBlmanvibtþi ¬GRtaERbRbÜltamqñaM¦.......................................................................14

rUbPaBTI 11 ³ karrYmcMENkrbs;vis½ykñúg pss enAmunnigGMLúgeBlmanvibtþi ¬PaKryén pss srub¦ ...............................14

rUbPaBTI 12 ³ GRta):an;sµan nigCak;Esþgénkarkat;bnßyPaBRkIRkmðÚbGahar ¬%énRKÜsarrs;enAeRkamExSbnÞat;;

énPaBRkIRkmðÚbGahar¦ ...................................................................................................................................................................................................................................................16

rUbPaBTI 13 ³ GRta):an;sµannigCak;EsþgénkRmitkgVHGaharUbtßmÖ .............................................................................................................................................................16

rUbPaBTI 14 ³ GRtakgVHGaharUbtßmÖ ¬PaKrykgVHTm¶n;¦ nigkar):an;sµankumarkgVHGaharUbtßmÖGayuticCag5qñaM

eTAtamextþenA qñaM2008 .............................................................................................................................................................................................................................................17

rUbPaBTI 15 ³ GaRtaBiténkarsikSakRmitbzmsikSanigmFümsikSabzmPUmitamEpñk .............................................................................................18

rUbPaBTI 16 ³ GRtalMhUrénkarsikSakRmitbzmsikSa ................................................................................................................................................................................................19

rUbPaBTI 17 ³ kar)a:n;sµanGRtaénkarsikSaBitenAmRmitmFümsikSa bzmPUmi .....................................................................................................................19

rUbPaBTI 18 ³ GRtaénkarsikSaBitenAmFümsikSa bzmPUmi tambNþaextþ ¬qñaM2009-2010¦ ............................................................20

rUbPaBTI 19 ³ snÞsSn_esµIPaBKñarvag ey:nD½rsRmab;kRmitbzmsikSa nigmFümsikSabzmPUmi ................................................................20

rUbPaBTI 20 ³ pleFobsisS®sþInigsisSRbús enAmFümsikSaTutiyPUminig]tþmsikSaCak;EsþgnigeRKagTuk ...........................22

rUbPaBTI 21 ³ pleFob GkçrCn®sþInigGkçrCnburs kñúgRkúmGayu 15-24qñaM nig 25-44qñaM Cak;Esþg

nigeRKagTuk .......................................................................................................................................................................................................................................................................................23

rUbPaBTI 22 ³ karrYmcMENkrbs;®sþIkñúgkargarTTYl)anR)ak;kéRmtamvis½y ¬°¦ qñaM1998 nig 2008 .....................................23

rUbPaBTI 23 ³ PaKryén®sþIEdlmanGasn³enAkñúgsPa nigtYnaTICafñak;dwknaMenAkñúgsßab½nrdæ ......................................................................23

rUbPaBTI 24 ³ karpøas;bþÚrTsSnénRbCaCnTUeTA sIþGMBIkarTTYlyk)annigPaBminRsbc,ab;énGMeBIhigSanana

kñúgRKÜsar ¬qñaM2005 nig 2009¦ .................................................................................................................................................................................................................24

karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCaiv

Page 7: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

rUbPaBTI 25 ³ karvivtþénGRtamrNPaBTarknigkumarGayueRkam 5qñaM ................................................................................................................................................25

rUbPaBTI 26 ³ mrN³PaBTark nigmrNPaBkumarGayueRkam 5qñaM tamraCFanI extþ ¬qñaM2005¦ ...........................................................26

rUbPaBTI 27 ³ karvivtþénGRtalT§PaBbnþBUC nigpleFobénmrN³PaBmata ...........................................................................................................................28

rUbPaBTI 28 ³ karvivtþénmrN³PaBmatadkRsg;BITinñn½yXuM sgáat; .........................................................................................................................................................29

rUbPaBTI 29 ³ karRKb;dNþb;énesvakmµrh½sEpñksuxPaBkumar mata nigsuxPaBbnþBUC ¬2009¦ ........................................................30

rUbPaBTI 30 ³ r)ayénmrNPaBmata kñúg 100 000 sRmalkUntamRsuk ...............................................................................................................................30

rUbPaBTI 31 ³ eRbvaLg;emeraKeGds_kñúgcMeNamRbCaCnTUeTAGayuBI 15-49qñaM tamRbePTénlMenAdæan ................................31

rUbPaBTI 32 ³ kar)a:n;RbmaNeTAmuxelIcMnYnRbCaCnEdlrs;enAedaypÞúkemeraKeGds_ ..........................................................................................32

rUbPaBTI 33 ³ cMNucedAnigkrNIRKúncaj;Cak;EsþgkñúgcMeNamRbCaCn 1000nak; nigGRtasøab;eday

krNIRKúncaj;EdlraykarN_BIviTüasßansaFarN³ ..............................................................................................................................................................32

rUbPaBTI 34 ³ cMNucedAnigkrNIRKúnQamCak;EsþgkñúgcMeNamRbCaCn 1000nak; nigGRtasøab;eday

krNIRKúnQamEdlraykarN_BIviTüasßansaFarN³ ..........................................................................................................................................................34

rUbPaBTI 35 ³ krNICm¶WrebgRKb;sNæannigGRtasøab;edayCm¶Wrebg ¬cMnYnmnusS100000nak;¦..........................................................34

rUbPaBTI 36 ³ tMbn;GPirkSnigtMbn;éRBkarBarenAkm<úCa ...............................................................................................................................................................................................35

rUbPaBTI 37 ³ cMNucedACak;Esþgnig):an;sµanénépÞdIRKbdNþb;edayéRB ¬PaKryénépÞdIsrub¦ ...................................................................35

rUbPaBTI 38 ³ cMNucedAkarBwgEp¥kelIGusdutBitR)akdnigtamkar)a:n;RbmaN ¬PaKryéneKhB½n§¦ .................................................37

rUbPaBTI 39 ³ karvivtþénshKmn_ensaTsrub nigshKmensaTEdl)ancuHbBa¢I ..............................................................................................................37

rUbPaBTI 40 ³ karvivtþénéRBCRmksuvtßiPaBmcäaCati ¬Cahikta¦ .................................................................................................................................................................38

rUbPaBTI 41 ³ cMNucedAniglT§PaBCak;EsþgkñúgkarTTYl)anTwks¥atnigkarEklm¥Gnam½yCnbT

¬PaKryénRKÜsar¦ ................................................................................................................................................................................................................................................................38

rUbPaBTI 42 ³ cMNucedAniglT§PaBTTYl)anTwks¥atCak;Esþg ehIynwgGnam½yl¥RbesIrenAtMbn;RbCuMCn

¬PaKryénRKÜsar¦ ................................................................................................................................................................................................................................................................39

rUbPaBTI 43 ³ cMNucedA nigPaKryénbøg;dIEdl)anecjeGayCak;Esþg ¬%¦ ..........................................................................................................................40

rUbPaBTI 44 ³ karvivtþiénkarsnüacayR)ak;nigkarcayCak;Esþg ¬Calanduløa¦ nigkacaytamPaKry

énkarsnüacay ..........................................................................................................................................................................................................................................................................41

rUbPaBTI 45 ³ CMnYyGPivDÆn_pøÚvkar ³ karvivtþiénCMnYysRmab;mñak;² ¬CaduløashrdæGaemrik¦ nigpleFob

énCMnYyeFobnwgplitplkñúgRsuksrub ¬CaPaKry¦ .......................................................................................................................................................42

rUbPaBTI 46 ³ kartRmg;TistamEpñkénCMnYypøÚvkareTAnwgEpnkaryuT§saRsþGPivDÆn_Cati ¬2009¦ ....................................................42

karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa v

Page 8: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

rUbPaBTI 47 ³ smamaRt ¬KitCatMél¦ énkarnaMcUlTaMgGs;BIRbeTskm<úCanigBIRbeTsCitxagrbs;xøÜn RbeTskMBug

GPivDÆn_ nigRbeTsGPivDÆn_tictYcbMputTaMgGs;EdlTTYlyk[rYcBn§edayesdækic©TIpSarEdlman

karGPivDÆn_cMeBaHplitplRKb;RbePT ¬elIkElgEtGavuFnigeRbgecj¦ ¬°¦ ....................................................................43

rUbPaBTI 48 ³ FmümPaKBn§naMcUlEdlkMNt;edayRbeTsmankarGPivDÆn_eCOnelOnelIplitpl ksikmµ

semøókbMBak; vaynP½NÐBIRbeTsEdlkMBugGPivDÆn_nigGPivDÆn_ticbMputedayeRbóbpÞwmnwg

RbeTskm<úCa ....................................................................................................................................................................................................................................................................................43

rUbPaBTI 49 ³ TUrs½BÞelItu TUrs½BÞcl½t nigGñkeRbIGuInF½reNtkñúgcMnYnRbCaCn 100 nak; .....................................................................................44

rUbPaBTI 50 ³ kareRbóbeFobpleFobénkareRbITUrs½BÞcl½t nigGIunFWeNtrvagkm<úCa nigRbeTsCitxagrbs;xøÜn .........44

rUbPaBTI 51 ³ karvivtþénPaBrgeRKaHedaysarRKab;mIn nigsMNl;CatipÞúHBIs®gÁam ........................................................................................................45

rUbPaBTI 52 ³ épÞdIEdl)ane)assm¥atmInnigsMNl;CatipÞúHBIs®gÁamnigépÞdImanRKan;mInnigsMNl;CatipÞúH

BIs®gÁamEdleRKagnwge)asm¥at ¬KitCahikta¦ .....................................................................................................................................................................46

rUbPaBTI 53 ³ karvinieyaKpÞal;BIbreTsenAkm<úCaCak;EsþgnigeRKagTuk ¬2005-2013 KitCalanduløarGaemrik ....52

bBa¢ItaragtaragTI 1 ³ kar):an;sµanGRtaPaBRkIRkenAfñak;extþ edayKNnaBITinñn½yXMu sgáat; ¬qñaM2004-2010¦ .............................12

taragTI 2 ³ sucnakrénkgVHGaharrUbtßmÖEbgEcktamePTnigcMNUltamRkúm ¬PaKryénkumarGayueRkam5qñaM ........16

taragTI 3 ³ sßanPaBsegçbbc©úb,nñénsmiTi§pl ................................................................................................................................................................................................................48

karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCavi

Page 9: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

cMnYnraCFanI 1

cMnYnextþ 23

cMnYnRsuk 159

cMnYnxNÐ 8

cMnYnRkúg 26

cMnYnXuM 1 417

cMnYnsgáat; 204

cMnYnPUmi 14 073

RbCaCnkm<úCaTMagBIrePT 13 395 682

burs 6 516 054

®sþI 6 879 628

PaKryénRbCaCnextþ-Rkúg 19/5

GRtakMeNInRbCaCnRbcaMqñaM ¬PaKry¦ 1/54

épÞRbeTs ³ CaKILÚEm:Rtkaer: 181 035

dg;sIuetRbCaCn 75nak; kñúg1Km2

pleFobePT ¬burs eFobcMnYn®sþI 100nak; 94/7

cMnYnsmaCikRKÜsarKitCamFüm 4/7

RbPB³ CMerOnRbCaCnTUeTAénkm<úCa qñaM2008 r)aykarN_sþIBIlT§plCMerOn ExsIha qñaM2009 nig pyGC bc©úb,nñkmµ 2010

RbPB³

EpnTIRbeTskm<úCa

Photo: Graphic Roots

karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa vii

Page 10: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

brikarN_sRmab;r)aykarN_eKaledA

GPivDÆn_shsSvtSr_km<úCaqñaM2010

edayenAsl;ry³eBlEt 5 qñaMeTotb:ueNÑaHdl;qñaM

2015 EdlCakalbriecäTéncMNucedAenaH qñaM2010 enH

KWCacMNuceKalskld_sMxan;mYyeq<aHeTArkkareFVI[seRmc

)annUveKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_ehIyk¾CaeBlevla

smRsbsRmab;eFVIkarBiinitüemIleLIgvijy:agTUlMTUlay

mYyGMBIvDÆnPaBedayrYmbBa©ÚlTaMgplb:HBal;énkarvivtþ

fµI² dUcCa vibtþiesdækic©skl nigkarERbRbÜlGakasFatu

EdlGacmanmkelIkareFVI[seRmc)annUveKaledAGPivDÆn_

shsSvtSr_eday)annaMeTAdl;karerobcMkic©©RbCuMkMBUlfñak;

x<s;mYyenAkñúg ExkBaØa qñaM2010.

Éksar fñak;sklnigfñak;tMbn;CaeRcInRtÚv)anerobcM

eLIgedIm,Idak;bBa©ÚleTAkñúgRBwtþikarN_enaHedaymankarviPaK

elIninñakarbc©úb,nñ nigkaresñIeLIgnUvviFIsa®sþfµI²sMedAeFVI

[seRmc)annUveKaledATaMgenH. Éksar TaMgenaHrYmman ³

• {hYsBIcMNuckNþal ³ karseRmc)aneKaledA

GPivDÆn_shsSvtSr_ - kmµviFIGPivDÆn_shRbCaCati

Exmkra qñaM2010 }.

• {r)aykarN_eKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_ qñaM

2010}.

• {karseRmc)aneKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_enA

kñúgyuKsm½yénPaBmineTogTat;Caskl ³ r)ay

karN_RbcaMtMbn;GasIu-)a:sIuhVIk qñaM2009¼2010}.

• {maK’aeq<aHeTArkkaresRmc)aneKaledAGPivDÆn_

shsSvtSr_ ³ sMeyaKénP½sþútagenACMuvijBiPBelak

GMBIeKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_ - Exmifuna qñaM

2010}.

• {etIRtÚveFVIGVIxøH[seRmc)aneKaledAGPivDÆn_ ?

- karvaytémøCaGnþrCati - kmµviFIGPivDÆn_sh

RbCaCati - Exmifuna qñaM2010}.

RbeTskm<úCa CahtßelxIénesckþIEføgkarN_sh

sSvtSr_ ehIy)anebþCJay:agmutmaMkñúgkareFVI[seRmc)an

nUveKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa ¬KGsk¦. ]bkrN_

cm,gedIm,IeFVI[seRmc)annUv KGsk KWEpnkaryuT§sa®sþ

GPivDÆn_Cati ¬pyGC¦ EdleTIbEtRtÚv)aneFVIbc©úb,nñPaB

kñúgeBlfµI²enHsRmab;dMNak;kal qñaM2009-2013.

enAkñúgkarerobcMr)aykarN_sþIBIkarBinitüemIleLIg

vijCasklelIeKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_shRbCaCati

km<úCaRtÚv)aneRCIserIsBIkñúgcMeNamRbeTscMnYn 30 Edl

)anTTYlplRbeyaCn_BIkarKaMRTBiessEpñkbec©keTs nig

karKaMRTEpñkkarFanaKuNPaB kñúgkarerobcMr)aykarN_

RbcaMRbeTssþIBIeKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_EdlnwgRtÚv

dak;bBa©ÚleTAkñúgÉksarsMeyaKsRmab;saklelak.

r)aykarN_qñaM 2010 KWCar)aykarN_TI 5 sIþBI

kareFVI[seRmc)an KGsK. RbeTskm<úCaCaRbeTsmYy

kñúgcMeNambNþaRkúmRbeTsEdl)aneFVIr)aykarN_eKaledA

GPivDÆn_shsSvtSr_muneK enAkñúg qñaM2001 ehIyCarYm

r)aykarN_enHRtÚv)anykeTAeRbIR)as;Ca]bkrN_mYy

sRmab;karelIkkm<s;karyl;dwg nigkarKaMRTmtiEdl)an

eFVI[eKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_køayeTACarebobvar³

d¾sMxan;enAkñúgkic©BiPakSaKñaGMBIkargarGPivDÆ.

r)aykarN_TI 2 enAqñaM2003 KWCalT§plén

dMeNIrkarmYyEdlmankarcUlrYmEdl)anerobcMEkécñ

eKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_eTAtambrikarN_énkarGPivDÆ

enAkm<úCa[eTACaeKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCaeday

dak;bBa©ÚlbEnßmnUveKaledA BiessTI9 Edlmansar³sMxan;

sRmab;km<úCapÞal; KWkare)assm¥atmIn nigsMNl;CatipÞúH

BIs®gÁam nigkarCYyse®gÁaHCnrgeRKaH. KGsK man

eKaledAcMnYn 9 cMNucedArYmcMnYn 25 nigcMNucedABiess

cMnYn 106.

esckþIepþIm

1 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 11: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

r)aykarN_TI 3 )anBinitüemIleLIgvij GMBIkar

seRmc)an KGsK Rtwm qñaM2005 ehIy)anrYmcMENk

kñúgkarerobcMEpnkaryuT§sa®sþGPivDÆn_Cati. taragsUcnakr

PaKeRcInénEpnkaryuT§sa®sþGPivDÆn_Cati ¬pyGC¦ RtÚv

)andkRsg;ecjBIr)aykarN_enH.

kareFVIbc©úb,nñPaBeRkApøÚvkarmYyeTot RtÚv)anerob

cMeLIgsRmab;kic©RbCMuRbcaMqñaMfñak;rdæm®nþI enAkñúgsm½y

RbCuMkRmitx<s;rbs;RkúmRbwkSaesdækic© nigsgÁmkic©rbs;

GgÁkarshRbCaCati EdlRtÚv)anerobcMeLIg enATIRkúg

hSWENv na éf¶TI2-4 Exkkáda qñaM2007.

bEnßmBIelIr)aykarN_ KGsk TaMgenH manÉksar

cm,gBIrepSgeTot EdlRtÚv)anerobcMeLIgeday)anelIk

eLIgGMBIvDÆnPaBkñúgkareFVI[seRmc)an KGsk ³ r)ay

karN_Bak;kNþalGaNtþisþIBIkarGnuvtþEpnkaryuT§sa®sþ

GPivDÆn_Cati qñaM2008 Edl)andak;bBa©ÚlnUvtémøEksRmÜl

sRmab;sUcnakrmYycMnYn nigEpnkaryuT§sa®sþGPivDÆn_Cati

bc©úb,nñkmµ qñaM2009 -2013 EdlenAkñúgenHvDÆnPaB

kñúgkareFIV[seRmc)annUvcMNucedACatinigyuT§sa®sþCati

RtÚv)anvaytémø nigBinitüemIleLIgvijy:aglm¥it.

dMeNIrkarénkarerobcMr)aykarN_ KGsk qñaM2010

r)aykarN_ KGsk qñaM2010 RtÚv)anerobcMeLIg

eRkamkardwknaMrbs;RksYgEpnkaredaymanCMnYybec©keTs

BIkmµviFIGPivDÆn_shRbCaCati.

esckþIRBagdMbUgEdlEp¥kelIkarviPaKGMBIKmøatén

eKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_rbs;kmµviFIGPivDÆn_sh

RbCaCati nigEpnkaryuT§sa®sþGPivDÆn_Cati bc©úb,nñkmµ

qñaM2009-2013 EdlRtÚv)anbBa©b;kñúgeBlfµI²enHRtÚv)an

pSBVpSaydl;RksYgsßab½nBak;B½n§edIm,IsuMGnusasn_.

bnÞab;BIenH karBinitüemIleLIgvijelIGnusasn_kar

viPaKGMBIB½t’man nigkarvaytémøelIyuT§sa®sþRtÚv)aneFVI

eLIgmYyTl;mYyCamYynwgRksYgsßab½nTTYlxusRtÚv

nImYy².

lT§pléndMeNIrkarenH RtÚv)andak;bBa©ÚleTAkñúg

esckþIRBagTI 2 EdlRtÚv)anEckrMElky:agTUlMTUlay

CamYyRkúmkargarbec©keTscRmúHtamvis½yrvagraCrdæa-

Pi)alédKUGPivDÆn_. Rkúmkargarbec©keTscRmúHrvagraC

rdæaPi)alédKUGPivDÆn_ enAkñúgvis½ynImYy² rYmman tMNag

RksYgsßab½nBak;B½n§rbs;raCrdæaPi)alkm<úCaédKUGPivDÆn_

nigsgÁmsIuvil. Rkúmkargarbec©keTsTaMgenHRtÚv)anesñI

sMu[bBa¢ÚnGnusasn_rbs;BYkeKeTACUnRksYg sßab½nBak;

B½n§Edl)anBinitüemIlGnusasn_TaMgenaH ehIy)anbBa¢Ún

lT§pleTACUnRksYgEpnkar.

dMeNIrkarenH )annaMeTAdl;kic©RbCMuGnþrRksYgmYy

edIm,IeFVIkarBinitüemIleLIgvijelIesckþIRBagr)aykarN_

EdlRtÚv)anerobcMeFVIeLIg enAéf¶TI14 ExkBaØa qñaM2010.

ÉksarcugeRkayRtÚv)anerobcMeLIgedayEp¥kelIkarBinitü

emIleLIgvijenH.

Rkbx½NÐsUcnakrrbs; KGsk EdlRtÚv)anerobcM

eLIgkñúg qñaM2003 bc©úb,nñenHkMBugEtRtÚv)aneFVIkarEklm¥

nigdak;bBa©ÚleTAkñúgRkbx½NÐsUcnakrrbs; pyGC edIm,I

begáItCaRkbx½NÐ pyGC¼KGsk EdlmanlkçN³bBa©Úl

KñaEtmYy. kargarenHrYmbBa©ÚlnUv kareFVIbc©úb,nñPaBnUv

Rkbx½NÐ KGsk edayEp¥kelImUldæanénkarpøas;bþÚrenAkñúg

Rkbx½NÐsklenAqñaM 2008.

enAeBlEdlkargarenHkMBugEtbnþdMeNIrkarkarvay

témøelIvDÆnPaBenAkñúgr)aykarN_enH KWRtÚvEp¥kelIRkb

xNÐcRmúHmYyedayeRbIR)as;cMNucedA nigsUcnakredImxøH

layKñanwgcMNucedAnigsUcnakrmYycMnYnxøHeTotEdlRtÚv

)aneFVIbc©úb,nñPaB.

enAeBlEdlkargarBak;B½n§nwgkareFVIsmahrNkmµ

KGsk mkkñúgRkbx½NÐ pyGC )ancb;sBVRKb;enaH

Rkbx½NÐenHnwgRtÚvykmkeRbIIR)as;sRmab;karerobcMr)ay-

karN_Bak;kNþalGaNtþisþIBIvDÆnPaBkñúgkarGnuvtþ pyGC

bc©úb,nñkmµ 2009-2013 na ExkBaØa qñaM2011.

kic©karenHnwgpþl;kalanuvtþPaBbEnßmsRmab;karBinitü

emIleLIgvijGMBIvDÆnPaBénkareFVI[seRmc)an KGsk.

2karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 12: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

Photo: UNDP/ Arantxa Cedillo

rcnasm<½n§énr)aykarN_

esckþIsegçbmYyénbrikarN_énkarGPivDÆn_enAkm<úCa

nwgRtÚvbnþedaykarBinitüemIleLIgvijGMBIvDÆPaBkñúgkar

eFVI[seRmcnUveKaledAnImYy²rbs; KGsk ¬ebIsinCa

kMBugekItmaneLIgnaeBlbc©úb,nñenH¦ EdlrYmbBa©ÚlnUvkar

BüakrN_elIninñakarénkarERbRbÜlTaMgLay nigkarviPaK

BIPaBxusKñaRbcaMtMbn;.

karviPaKGMBIbBaðaRbQmnana plb:HBal;énvibtþi

esdækic©sklelaknigkarERbRbÜlFatuGakasyuT§sa®sþ

KnøwHnanaEdlkMBugRtÚv)anGnuvtþnaeBlbc©úb,nñenHeday

raCrdæaPi)alkm<úCa nigkarkMNt;nUvkarGnuvtþl¥bMputRtÚv

)andak;bBa©ÚleTAkñúgkarBinitüemIleLIgvij GMBIvDÆPaB

kñúgkareFVI[seRmcnUveKaledAnImYy²rbs; KGsk tam

EdlGaceFVIeTA)an .

EpñkcugeRkayelIkeLIgBIesckþIsegçbmYysIþBIbBaða

RbQm nighaniP½ycm,gnana cMeBaHkareFVI[seRmc)an

KGsk RBmTaMgeFVIkarrMelceLIgBIyuT§sa®sþTaMgLay

EdlRtÚvGnuvtþedIm,ICMrujkareFVI[)anseRmcnUveKaledA

GPivDÆn_shsSvtSr_enAkñúgry³eBl 5qñaM EdleyIgenA

sl;munnwgeTAdl;qñaM 2015.

eKalbMNgénÉksarenH KWedIm,IeFVIkarrMelceLIg

GMBI KGsk nig\T§iBlnanaEdlmanmkelI KGsk KW

minEmneFVICar)aykarN_EdlmanlkçN³lm¥itEpñkbec©k-

eTsenaHeT. kñúgehtuplenH cMNuceyagÉksareyag

nigkarBiPakSaGMBIbBaðabec©keTslm¥itminRtÚv)andak;bBa¢Úl

enAkñúgr)aykarN_enHeT. cMNucTaMgenH nwgRtÚvelIkyk

eTAbgðajenAkñúgÉksarbEnßmedayELkmYy.

3 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 13: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

savtaRbvtþisa®sþ

bc©úb,nñenHRbeTskm<úCakMBugsßitenAkñúgnItikalTI 4

énrdæsPa ¬qñaM2008-2013¦ cab;taMgBIkic©RBmeRBóg

snþiPaBTIRkúg)a:rIs qñaM1991 mk eday)anerobcMkare)aH

eqñatsPaCatielIkcugeRkaybg¥s;RbkbedayeCaKC½y

naéf¶TI27 Exkkáda qñaM2008. PaBrIkceRmInenHbgðaj

[eXIjBIeCaKC½yd¾FMmYyenAkñúgkaeeFVIdMeNIrenAelIpøÚvmYy

d¾Evgnigd¾lM)akkñúgkarksagehdæarcnasm<½n§rUbv½nþ ehdæa

rcnasm<½n§sgÁmnigFnFanmnusSEdlRtÚv)anbMpøajbnÞab;BI

ry³eBlCitbITsSvtSr_énvivaTGsnþisuxnigGesßrPaBEdl

)anepþImeLIgedays®gÁamsIuvilkñúg qñaM1970 edaynaMeTA

dl;yuKÁsm½yd¾exµAggwtrbs;km<úCaeRkam rbbExµrRkhm

¬BIqñaM1975-1979¦ EdlRtÚv)anbnþedayyuKsm½yén

s®gÁamsIuvilkñúgkRmittUcCagmunmYyeTot nigkardak;[

enAÉekaBIshKmn_GnþrCatirhUtdl; qñaM1991 RBmTaMg

karbnþBüayamRKb;RKgEpñkxøHénRbeTsedaykmøaMgeyaFa

nigPaBminR)akdRbCaEpñkneya)ay EdlmanrhUtdl;

brikarN_énkarGPivDÆenAkm<úCa

qaMñ1998. cab;taMgBIeBlenaHmkRbeTskm<úCaseRmc)an

nUvvDÆnPaBy:agFMeFgenAkñúgkareFVI[manRbRktIPaBeLIg

vijénCIvitPaBrs;enA kMeNInesdækic©d¾qab;rh½snigkareFVI

smahrNkmµkm<úCaeTAkñ úgshKmn_tMbn;nigshKmn_

GnþrCati.

yuT§sa®sþCati

skmµPaBrYmrbs;raCrdæaPi)akm<úCa RtÚv)ankMNt;enA

{yuT§sa®sþctuekaN} EdlRtÚv)anerobcMeLIgCadMbUgenA

kñúgnItikalTI3 ¬2003-2008¦ nigRtÚv)anelIkeLIg

sarCafµIEklm¥nigeFVIbc©úb,nñPaBenAkñúgnItikalTI4 ¬2008-

2013¦ [eTACa {yuT§sa®sþctuekaNdMNak;kalTI2 }.

yuT§sa®sþctuekaN KWCarebobvar³eKalneya)ay

énkmµviFIneya)ayrbs;raCrdæaPi)al. dUcmanbgðajenA

kñúgrUbPaB1 kareFVI[seRmc)annUv)anGPi)alkic©l¥man

TItaMgenAcMsñÚlényuT§sa®sþenHedayRtÚv)ancat;TukfaCa

buerlkçxNÐsRmab;karGPivDÆRbkbedaycIrPaB.

rUbPaBTI 1 ³ yuT§sa®sþctuekaNénraCrdæaPi)alkm<úCa

4karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 14: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

GPi)alkic©l¥ RKbdNþb;elI kargarkMENTRmg;kñúg

bBaðaGnþrvis½y cMnYn 4 ³

• karRbyuT§RbqaMgnwgGMeBIrBukrlYy

• kMENTRmg;c,ab;nigRbB½n§yutiþFm’

• kMENTRmg;rdæ)alsaFarN³ ¬rYmTaMgvimCÄkar

nigvishmCÄkar¦ nig

• kMENTRmg;kgkmøaMgRbdab;GavuF CaBiesskar

rMsayT½B

edayQrelIImUldæanenHyuT§sa®sþctuekaNepþatelI

bNþúMkargarGaTiPaB cMnYn 4 ³

• karelIksÞÜyvis½yksikmµ

• karbnþsþar nig ksagehdæarcnasm<½n§rUbvnþ

• karGPivDÆvis½yÉkCn nig karbegáItkargar

• karksagsmtßPaB nig karGPivDÆFnFan mnusS.

yuT§sa®sþctuekaNRtÚvGnuvtþtamry³EpnkaryuT§

sa®sþGPivDÆn_CatiEdlCayuT§sa®sþkat;bnßyPaBRkIRk

rbs;RbeTspgEdrEdlRtÚv)anerobcMeLIgCadMbUgsRmab;

dMNak;kalqñaM 2006-2010 b:uEnþ \LÚvenH RtÚv)aneFVI

bc©úb,nñPaBrhUtdl; qñaM2013 edIm,I[RsbeTAnwgnItikal

TI4 nigedIm,IedaHRsay[rwtEtRtÚvcMplb:HBal;énvibtþi

esdækic©sklelak. EpnkaryuT§sa®sþGPivDÆn_CatienH

mancMNgeCIg ³ yuT§sa®sþedIm,I {kMeNInkargarsmFm’

nigRbsiT§PaBedIm,IseRmc)annUv KGsk }.

kñúgn½ynH edayykcitþTukdak;KitKUrdl;eKaledA

nImYy²kñúgcMeNameKaledATaMg 9 pyGC RtÚv)anepþat

CasMxan;elIkareFVI[seRmc)annUv KGsk ehIyenAkñúg

cMeNamcMNucedAsMxan;²TaMg 46 man 30 KWCacMNucedA

cm,gén KGsk .

pyGC Ecgfakarkat;bnßyPaBRkIRk{ tamrebob

elOnbMputEdlGaceFVIeTA)an } KWCaGaTiPaBcm,gbMput

rbs;raCrdæaPi)alkm<úCa. eTaHCadUcenHkþI EpnkarenHk¾)an

kt;smÁal;pgEdrfa kareFVI[seRmc)annUvcMNucedATaMg

Layénkarkat;bnßyPaBRkIRk nigcMNucedAén KGsk

déTeTotminGaceFV IeTA)anedayminmankarKitKUrdl;

eKaledAnigdMeNIrkardéTeTotEdlsßitenAeRkARkbx½NÐ

KGsk enaHeLIy. enAkñúgcMeNameKalCaeRcInepSgeTot

eKaledATaMgenaHrYmmanesßrPaBneya)aynigsgÁm nItirdæ

kMENTRmg;sMxan;²kñúgrdæ)alsaFarN³karGPivDÆehdæa

rcnasm<½n§nigkMeNInmaRkÚesdækic©RbkbedaytulüPaBnig

smFm’.

brisßanm:aRkÚesdækic©

raCrdæaPi)alkm<úCa)anTTYlsÁal;fa esrIPavUbnIy

kmµnigsmahrNkmµesdækic©enAkñúgesdækic©sklelak

CameFüa)aymYysRmab;CMruj[mankeMeNInesdækic©nig

karkat;bnßyPaBRkIRk. eKalneya)aycm,g²sRmab;

kMeNInesdækic©enAkñúgyuT§sa®sþctuekaNrbs;raCrdææaPi)al

km<úCanigenAkñúg pyGC KWkarepþateTAelIkMeNIny:agelOn

kñúgvis½y]sSahkmµnigesvakmµEdlCaktþaKnøwHsRmab;kar

begáItkargarnigR)ak;cMNUledayBwgEp¥keTAelIvis½yÉkCn

EdlCak,alm:asIunsRmab;CMrujkMeNInRBmTaMgepþateTA

elIkarbegáInplitkmµnigplitPaBksikmµ CaBiessdMNaM

RsÚv. edIm,IseRmc)aneKaledATaMgenHnigedIm,IeFVI[

RbesIreLIgdl;karvinieyaKkñúgRbeTsbBaðarcnasm<½n§

mYycMnYnKYrRtÚv)anykmkedaHRsayEdlkñúgenaHrYmman

karRbtibtþitamsþg;darGnþrCatiEpñksuvtißPaBGaharnig

EpñkBaNiC¢kmµ.

kñúgry³eBlmYyTsvtSr_knøgeTAenH yuT§sa®sþ

ctuekaN)annaMmknUvkMeNInesdækic©y:agrwgmaMtamry³

karebIkcMhesdækic©nigsßanPaBm:aRkÚesdækic©mYyEdlman

esßrPaB. esdækic©enAkñúgnItikalTI3 qñaM 2003-2008

)anekIneLIgRbmaN 10 PaKry CamFümRbcaMqñaMeday

manGRtakMeNInx<s; 13/3 PaKry enAkñúgqñaM2005.

9.1

6.45.4 5.6

5

11.9

8.88.1

6.6

8.5

10.3

13.3

10.810.2

6.7

94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08

rUbPaBTI 2 ³ GaRtakMeNItesdækic©RbcaMqñaM1994-2008

RbPB³ NSDP Update

5 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 15: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

dUcmanbgðajenAkñúgrUbPaBTI2 dMeNIrkarénskmµ

PaBesdækic©kñúgqñaM2008 mankarfycuHebIeRbóbeFobeTA

nwgdMNak;kalqñaM2003-2007 EdlCalT§plénplb:H

Bal;énvibtiþhirBaØvtßúsklelakEdl)anepþImenAcugqñaM

2007 nig)anbNþal[man»nPaBesdækic©énbNþaRbeTs

rIkceRmIn. esdækic©)anekIneLIgkñúgGaRtaRbcaMqñaM 6/7

PaKryenAkñúg qñaM2008. vinieyaKpÞal;BIbreTsk¾)anekIn

eLIgeRcInCag 7dg enAkñúgGMLúgeBldUcKañ ¬BI 121 lan

duløarkñúgqñaM 2004 dl; 868 landuløar kñúgqñaM2007¦

pgEdr. kMeNInkñúgGMLúgTsvtSr_knøgeTAPaKeRcInRtÚv)an

CMruj[maneday]sSahkmµkat;edrsemøókbMBak;eTscrN_

nigsMNg;edayvis½yvaynP½NÐmancMENkCit 90 PaKry

énkarnaMecjsrub. RbeTskm<úCaminRKan;EteFVI[mankMeNIn

esdækic©x<s;b:ueNÑaHeT b:uEnþ EfmTaMg)anrkSanUvkMeNInd¾

elOnenHenAkñúgry³eBld_yUrknøgmknigkMeNInCitbIdg

énplitplkñúgRsuksrubsRmab;mnusSmñak;kñúgGMLúg qñaM

1994-2008 ¬BI 248 duløar dl;; 739 duløar¦.

kñúgGMLúgeBlenH esdækic©km<úCa)anqøgkat;kareFVI

kMENTRmg;rcnasm<½n§mYyd¾TUlMTUlay ³ smahrNkmµ

eTAkñúgesdækic©sklelakkarepÞrkargarBIvis½yksikmµeTA

vis½ykmµnþsal GnþrkalRbCasa®sþnigkarpøas;lMenAdæan

BItMbn;CnbTmktMbn;TIRbCuMCn.

kMeNInesdækic©x<s;enH )ankat;bnßyGRtaPaBRkRkI

srubenAfñak;CatiBI 47 PaKry kñúgqñaM1993 dl; 40

PaKrykñúgqñaM2002. b:uEnþ GaRtaénPaBRkIRkenAEtman

kRmitx<s;enAeLIyedaymankMeNInvismPaBrvagnigenA

kñúgrgVg;tMbn;TIRbCuMCnnigtMbn;TICnbTnigenAkñúgcMeNam

tMbn;nigRkúmsgÁmepSg²Kña.

yuT§sa®sþcm,gmYyrbs;raCrdæaPi)al edIm,IbegáIn

el,Ónkñúgkarkat;bnßyPaBRkIRk KWkmµviFIGtþsBaØaNkmµ

RKÜsarRkIRkenAtMbn;CnbT. kmµviFIenH Ca]bkrN_KnøwH

sRmab;CYydl;sßab½nrbs;raCrdæaPi)alnigGgÁkarminEmn

rdæaPi)alRBmTaMgkmµviFInigKeRmagnanarbs;RkúmRbwkSaXuM-

sgáat;kñúgkarkMNt;eKaledAkñúgkarpþl;esvakmµnigCMnYy

dl;CnRkIRk. kmµviFIenHk¾nwgkøayCasmaPaKmYysMxan;d¾

énRbB½n§bNþajsuvtßiPaBsgÁmenARbeTskm<úCapgEdr.

ninñakarRbCaCn

raCrdæaPi)alkm<úCa)anGnum½tCaelIkdMbUgnUveKal

neya)ayCatiRbCaCnkñúg qñaM2004 EdlCaeKalneya)ay

mYymanlkçN³eCOnelOnnigEp¥kelIsiT§imnusSEdlpþl;[

KUsVamIPriyanUvsiT§iseRmcfaetIeKcg;)ankUnEdrb¤eT nigfa

enAeBlNaEdleKcg;)ankUnnigEdlmanrYmbBa©ÚlnUvpþl;

Bt’mannigesvakmµTaMgLaysRmab;karGnuvtþkarseRmc

citþEbbenH. eKalneya)ayenH k¾KUsbBa¢ak;pgEdrnUv

tulüPaBRbkbedayCIvPaBrvagkMeNInRbCaCnnigrcna

sm<½n§RbCaCn PaBRkIRk ehdæarcnasm<½n§ esvakmµ nig

brisßan.

lT§plcugeRkayénCMerOnRbCaCnTUeTAnUvRbCaCn

km<úCa qñaM2008 bgðajfa RbCaCn)anekIneLIgkñúgGRta

mYyyWtCagkarBüakrN_ ¬1/54 PaKry CMnYs[ 1/8

PaKry¦ edaymankRmitx<s;CagmFümPaKRbcaMtMbn;bnþic

KW 1/3 PaKry EdlCalT§plcMnYnRbCaCnsrubnaqñaM

2008 man 13/4 lannak; CamYynwgTMhMRKÜsarmFüm

mYyTabCagmunbnþic KW ¬4/7 nak; EdlfycuHBI 5/2 nak;

kñúgqñaM1998¦. RbkarenHqøúHbBa©aMg[eXIjfacMnYnRKÜsar

tUc²nwgGacekIneLIgehIyrcnasm<½n§énRKÜsarEdlman

smaCikeRcIndMNrs;enACMuKñanwgmankarpøas;bþÚrEdlmanbc©½y

sMxan;²CaeRcIncMeBaHynþkarnanaEdlRtÚvykmkeRbIR)as;

sRmab;edaHRsayenAeBlmanvibtþi.

pleFobePTEdlenAkRmitTab KW 86 enAedIm

TsvtSr_ qñaM1980 edaysarkar)at;bg;d¾eRcInnUvmnusS

RbúskñúgrbbExµrRkhm)anekIneLIgbnþicmþg² ehIy)aneLIg

eTAdl;kRmit 94/2 kñúgqñaM2008. CMerOnk¾)anbgðajnUv

kMeNInéntMbn;TIRbCuMCnedaymansmamaRtRbCaCnrs;enA

tMbn;TIRbCMuCn EdlekIn BI 17/7 PaKry kñúgqñaM1998

dl; 19/5 PaKry kñúgqñaM2008. RbCaCnrs;enAtMbn;

CnbTnaeBlbc©úb,nñman 80/5 PaKry.

6karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 16: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

dg;sIuetRbCaCnkñúgRbeTsTaMgmUl)anekInBI 64

dl; 75 enAkñúgTsvtSr_mun. tYelxenHmankRmitTabCag

dg;sIuetRbCaCnmFümkñúgtMbn;GasIuGaeKñy_¬126 nak;¦.

eTaHbICarcnasm<½n§GayuénRbCaCanbgðajfa RbCa

Cnkm<úCamanv½yekµgk¾edayk¾smamaRténRbCaCnGayu

eRkam 15qñaM )anfycuHBI 42/8 PaKry dl; 39/0

PaKry kñúgqñaM2004 nigfycuHdl; 33/7 PaKry kñúg

qñaM2008.

kñúgeBlCamYyKñaenHEdr smamaRténmnusScas;

)anekIneLIgedaysarGayukalsgÇwmrs;BIkMeNIt)anekIn

BI 54qñaM dl; 60/5qñaM sRmab;bursnigekInBI 58qñaM dl;

64/3qñaM sRmab;®sþIkñúgqñaM 2008 .

kñúg qñaM1998 PaKryénmnusSGayu 65qñaM eLIg

eTAKWman 3/5 PaKry ¬3 PaKry sRmab;bursnig 3/9

PaKrysRmab;®sþI¦. RtwmqñaM2008 tYelxenH)anekIndl;

4/3 PaKry ¬3/5 PaKry sRmab; burs nig 5 PaKry

sRmab;®sþI¦. ¬sUmemIlrUbPaB TI4 xageRkam¦.

Age80+

75-7970-7465-6960-6455-5950-5445-4940-4435-3930-3425-2920-2415-1910-14

5-90-4

Age80+

75-7970-7465-6960-6455-5950-5445-4940-4435-3930-3425-2920-2415-1910-14

5-90-4

Males

Age Pyramid of Cambodia, 1998 Age Pyramid of Cambodia, 2008

Males

0.20.30.30.5

0.70.9

1.21.5

2.22.6

3.12.5

4.55.0

6.26.4

5.65.3

0.3 0.40.50.70.91.2

1.72.2

2.72.9

3.32.7

4.75.2

5.96.1

5.45.0

PercentPercent

0.40.6

0.81.0

1.31.6

2.12.6

3.23.6

4.03.4

3.67.1

7.67.3

0.20.4

0.60.8

1.01.2

1.51.8

1.83.2

3.73.1

5.8

7.47.9

6.510 8 6 4 2 0 2 4 6 8 10 10 8 6 4 2 0 2 4 6 8 10

Females

Females

rUbPaBTI 4 ³ karERbRbÜlénBIr:amItGayurbs;RbCaCnkm<úCa BIqñaM 1998-2008

RbPB³ CMerOnRbCaCnTUeTAénkm<úCa qñaM2008

rUbPaBTI 3 ³ dg;sIuetRbCaCntamextþ qñaM2008

RbPB³ CMerOnRbCaCnTUeTAénkm<úCa qñaM2008

7 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 17: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

karfycuHéncMnYnkumarGayueRkam 15qñaM manTMhM

FMCagkarekIneLIgéncMnYnmnusScas;EdlbNþal[man

karFøak;cuHd¾xøaMgénpleFobGayuénGñkkñúgbnÞúkBI 86/1

PaKy ¬69/1PaKry enAtMbn;TIRbCMuCnnig 89/7 PaKry

enAtMbn;CnbT¦ enAqñaM1998 dl; 74/0PaKry ¬59/7

PaKryenAtMbn;TIRbCMuCnnig 76/8PaKry enAtMbn;CnbT¦

enAqñaM2004 ehIy fycuHdl; 61/2PaKry ¬40/8

PaKry enAtMbn;TIRbCMuCnnig 67/1 PaKry enAtMbn;

CnbT¦ enAqñaM 2008.

TnÞwmnwgenHninñakarRbCaCnnaeBlbc©úb,nñ bgðaj

pgEdrBIkarekIneLIgénGenþaRbevsn_enAkñúgRbeTs nig

eTAeRkARbeTsEdlrYmcMENkdl;karkat;bnßyPaBRkIRk

tamry³karepJIR)ak;cMNUlBIkargarRtLb;mkpÞHvij b:uEnþ

k¾)annaMmknUvbBaðafµI² mYycMnYnBak;B½n§nwgkarekIneLIgén

PaBgayrgeRKaHGMeBIrt;Bn§mnusS kardak;[enAeRkAkarTTYl

)annUvesvakmµnanakarEbb)ak;RKÜsar PaBgayrgeRKaH

énkumarEdlRtÚv«Bukb¤mþay b¤«Buk-mþay e)aHbg; ecal

nigkarekInénbnÞúkelI®sþIEdlenAEtmñak;Ég kñúgkarRKb;RKg

RKÜsar. ninñakarRbCaCnnabc©úb,nñrYmmankarekIncMnYn®sþI

Edlpøas;lMenAdæaneTAkan;raCFanIPñMeBj nigextþkNþal

CaBiesseTAkan;tMbn;TIRbCuMCn edaysarkalanuvtþPaB

kargarenAtameragcRkkat;edr. TnÞwmnwgenH extþ]tþrmanC½y

)anTak;TajGñkeFVIkarbursCaeRcInEdlBak;B½n§nwgkargar

sMNg;FM² nigskmµPaBedaHmInenATIenaH. cMkardMNaMekAs‘U

nigskmµPaBrukrkEr:mas enAextþrtn³KIrI k¾)anTak;Taj

BlkrBIextþdéT²eTotEdr. clnaRbCaCnTaMgenHman

plb:HBal;dl;pleFobePTenAkñúgextþTaMgenH.

clnaeTsnþrRbevsn_TaMgenHRtÚv)anTTYlrgpl

b:HBal;BIvibtþiesdækic©naeBlbc©úb,nñenH. plvi)akF¶n;F¶r

CaeRcIn )anekIteLIgedaysarEtkarfycuHénR)ak;cMNUl

BIkargarEdlGñkeFVIkarenATIq¶ayRtÚvepJImk[RkúmRKÜsarrbs;

BYkeKEdlRbkbrbrksikmµkarvilRtLb;énkmµkr-kmµkarInI

EdlRtÚv)anbBaÄb;BI]sSahkmµkat;edr nigvis½ysMNg;eTA

kan;tMbn;CnbTvij ehIynigkarekIneLIgénPaBGt;kargar

eFVIenAtMbn;TIRbCuMCnedaymanBlkrCaeRcInEdlEsVgrkmux

rbrfµI². plb:HBal;énkarERbRbÜlTaMgenHeTAelIsnþisux

es,ógnigPaBRkIRk KWCaRbkarEdlRtÚvykcitþTukdak;.

Photo: UNDP/Isabelle Lesser

8karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 18: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

enAqñaM2003 raCrdæaPi)alkm<úCa)anGnumtikñúgkar

erobcMeKaledAGPiDÆn_shsSvtSr_EdlTTYlsÁal;Caskl

maneKaledAcMnYn 8 edIm,I[RsbeTAnwgbribTCak;Esþg

rbs;km<úCa. edayTTYlsÁal;fa ]bsKÁcm,gmYycMeBaH

kic©GPivDÆn_ KWkarbnþenAmanRKab;mIn nigkaksMNl;Cati

pÞúHBIs®gÁam ¬ERW¦ raCrdæaPi)alkm<úCa)anseRmcbEnßm

skmµPaBedaHmInnigkaksMNl;CatipÞúHBIs®gÁam nigkar

se®gÁaHCnrgeRKaHedaysarmInCaeKaledATI 9 éneKaledA

GPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa.

dUecñH eKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCamanEpñk

bnþbnÞab;eTotenH KWeFVIkarBinitüeLIgvijBIsßanPaBénkar

seRmc)antameKaledAnImYy²edayeRbIR)as;Tinñn½yEdl

manfµI² bMput .

eKaledATI 1 ³ lubbM)at;PaBRkIRk nigPaBGt;XøanF¶n;F¶r

eKaledATI 2 ³ seRmc[)ansklkmµkarGb;rMbzmsikSa

eKaledATI 3 ³ elIkkm<s;smPaBeynD½rnigkarpþl;siT§iGMNacdl;®sþI

eKaledATI 4 ³ kat;bnßyGRtamrNPaBkumar

eKaledATI 5 ³ elIkkm<s;suxPaBmata

eKaledATI 6 ³ RbyuT§RbqaMgemraKeGds_ Cm¶WeGds_ nigRKúncaj; nigCm¶Wd¾éTeTot

eKaledATI 7 ³ FanacIrPaBbrisßan

eKaledATI 8 ³ begáItPaBCaédKUCasklsRmab;kic©GPivDÆn_

eKaledATI 9 ³ karedaHmIn nigyuT§P½NÐminTan;pÞúH nigkarse®gÁaHCnrgeRKaH

eKaledA 9 dUcxageRkamenH ³

Photo: UNDP/ Arantxa Cedillo

sßanPaBénkarseRmc)an eKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

9 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 19: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

lubbM)at;PaBRkIRk

nigPaBGt;XøanF¶n;F¶r

karvas;EvgPaBRkIRk

PaBRkIRk KWRtÚv)ankMNt;Ca CaPaKryéncMnYnRbCa

CnEdlcMNayRbcaMéf¶sRmab;mnusSmñak;TabCagExSbnÞat;

énPaBRkIRkCati ¬nigsRmab;es,ógGaharTabCagExSbnÞab;

énPaBRkIRkes,ógGahar¦.

ExSbnÞat;énPaBRkIRkes,ógGaharRtÚv)ankMNt;elI

kar)a:n;sµanelIéføcMNaysRmab;es,ógGaharEdlpþl;

famBl 2 100kaLÚrI sRmab;mnusSmñak;kñúgmYyéf¶. nig

bEnßmeTAelIfamBlenHRtÚvbUkbBa©ÚlnUvcMNayCaGb,brima

sRmab;smÖar³eRbIR)as;minEmnes,ógGahar ¬]TahrN_

semøókbMBak; pÞHsEm,g karEfTaMsuxPaB karGb;rM

CaedIm¦ edIm,I[kRmitExSbnÞat;énPaBRkIRk.

ExSbnÞat;énPaBRkIRk RtÚv)aneFVIkarKNnaxus²Kña

eTAtamtMbn;énRbeTsedayeRbIcMNayelIkareRbIR)as;

xus²BIKña nigkRmiténtémøEdlmankarERbRbÜltameBl.

ExSbnÞat;énPaBRkIRkEdl)aneRbIR)as;sRmab;Gegátesdæ

kic© sgÁmkic© qñaM2004 nigqñaM 2007 RtÚv)anbgðaj

enAkñúgrUbPaBxageRkam ³

rUbPaBTI 5 ³ ExSbnÞat;énPaBRkIRkEbgEcktamEpñk enAqñaM2004 nig 2007

¬Kittaméf¶efrsRmab;RbCaCnRbcaMéf¶¦

Epñk 2004 2007raCFanIPñMeBj es,ógGahar 1>782 2>445

minEmnes,ógGahar 569 647

srub 2>351 3>092

TIRbCMuCnepSg² es,ógGahar 1>568 2>274

minEmnes,ógGahar 384 430

srub 1>952 2>704

CnbT es,ógGahar 1>398 1>965

minEmnes,ógGahar 364 402

srub 1>826 2>367

kRmitCati es,ógGahar 1>442 2>042

minEmnes,ógGahar 384 428

srub 1>825 2>471

RbPB³ Gegátesdækic© sgÁmkic© qñaM2007 EdldkRsg;ecjBIEpñkEdl

)aneRbIsRmab;kareFVIcMeNalRbCanCnqñaM2007

cMNucedA

kat;bnßy[)anBak;kNþalrvag qñaM1993

nigqñaM 2015 énsmamaRtRbCaCnEdlmanR)ak;

cMNUlticCagExSbnÞat;énPaBRkIRkCati

eKaledATI 1 ³

Photo: UNDP/ Arantxa Cedillo

10karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 20: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

lT§plénkarKNnaExSbnÞat;énPaBRkIRkfñak;Cati

sRmab; qñaM2007 KW 2 470erol kñúgmñak;sRmab;mYyéf¶

b¤RbEhl 0/61duløarGaemrik ¬GRtabþÚrR)ak; 4 062erol

kñúgqñaM2007¦.

karkat;bnßyPaBRkIRk

karkat;bnßyPaBRkIRk KWGaTiPaBrbs;raCrdæaPi)al

km<úCa Edl)anebþCJanigkMBugbnþGnuvtþ CaBiess CaBiess

enAtamtMbn;CnbT. tamryénlT§plénkarseRmc)annUv

esßrPaBm:aRkÚesdækic© nigkMeNInd¾KYrCaTIemaTn³kñúgTsvtSr_

knøgmkkm<úCaseRmc)annUvkarkat;bnßyPaBRkIRkRbmaN

17 PaKry kñúgry³eBl 13qñaM . nigbIqñaMcugeRkay

GRtaénPaBRkIRk)anFøak;cuHBI 35PaKry mk 30PaKry

cab;BI qñaM2004 dl; 2007 KWRbmaN 1/2PaKry

kñúgmYyqñaM ¬kMeNIn pss CamFüm 11PaKry kñúg

GMLúgeBl 3qñaMenH¦.

47

29.5

19.5

34.7

30.1

15

20

25

30

35

40

45

50

92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

):an;sµan Cak;Esþg

rUbPaBTI 6 ³ Epnkarénkarkat;bnßyPaBRkI nigGRtaCak;Esþg

RbPB³ CSES 2007

xN³EdlGRtaénPaBRkIRk)anFøak;cuHCaeRcInkñúg

GMLúgeBl 13qñaM knøgmkenH k¾b:uEnþ cMnYnRbCaCnRbmaN

1¼3 enAEtrs;enAeRkambnÞat;énPaBRkIRkenAeLIy Edl

GRtaénPaBRkIRkenAtMbn;tamCnbTmankRmit 35 PaKry

x<s;CagGRtaénPaBRkIRkenAraCFanIPñMeBj EdlmanEt 1

PaKry nigGRtaénPaBRkIRkenATIRbCMuCnepSg²man 22

PaKry.

vismPaB

eTaHbICa cMNaysRmab;kareRbIR)as;enAkñúgsgÁmrbs;

GñkRknigGñkman mankarekIneLIgBIqñaM 2004 nigqñaM

2007 KW 10/7PaKry nig 11/5 PaKry k¾enACabBaða

RbQmsRmab;karkat;bnßyKmøatrvagGñkmannigGñkRk.

karkat;bnßyPaBRkIRkenAkm<úCa EdlseRmc)an KW

tamry³kMeNInesdækic©x<s;nigskmµPaBesdækic©d¾mmajwk

enAtamtMbn;TIRbCMuCn. CalT§pl )anbgðajfa kMeNIn

esdækic©x<s;enH min)anEbgEckplcMeNjdl;RbCaCn

RbkbedaysmFm’enaHeT.

8.5

10.1

11

76.6

4

5

6

7

8

9

10

11

12

92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

):an;sµan Cak;Esþg

rUbPaBTI 7 ³ Epnkar nigPaBCak;EsþgéncMNayrbs;GñkRk

RbPB³ CSES 2007

dUc)anbgðajenAkñúgrUbPaBTI7 KWcMENkéncMNay

eFobnigfñak;Cati)anFøak;cuHBI 8/5 PaKry enAqñaM1993

mk 6/6 PaKry enAqñaM2007 EdlTabCagkar):an;sµan

sRmab;qñaMenaH KW10/1 PaKry.

karERbRbÜlénPaBRkIRkRbcaMtMbn;

GñkRkrs;enAeRcIntamtMbn;CnbT³ kñúgqñaM2004

GRtaGñkRkRbmaN 91/6PaKry rs;enAtamtMbn;CnbT

nigqñaM2007 GRtaenH)anekIneLIgdl; 92/7 PaKry.

GRtaénPaBRkIRktamtMbn; KW)aneFVIkareRbóbeFob

edayeRbIlT§plGegátesdækic© sgÁmkic© qñaM2004 k¾b:uEnþ

sRmab;Gegátesdækic© sgÁmkic© qñaM2007 KW)aneFVIkar

eRbóbeFobRtwmEttMbn;CnbT TIRbCMuCnnigraCFanI minGac

eFVIkareRbóbeFobCamYyenAfñak;extþ)aneTedaysarKMrUén

karGegáttUcCagqñaM2004.

11 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 21: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

fµI²enHTinñn½ymUldæanXuM sgáat; EdldwknaMnigRKb;

RKgedayRksYgEpnkarRtÚv)aneRbIR)as;CaRbPBTinñn½y

bEnßmsRmab;eFVIbc©úb,nñPaBRbcaMqñaMénkarvas;EvgPaBRkIRk

edayEp¥kelIB½t’mansþIBIRTBüsm,tþinigGBaØtepSg²Edl

Tak;TgnigPaBRkIRkenAfñak;PUminigXMu EdlmanbgðajenA

taragTI1 xageRkam ³

taragTI 1 ³ kar):an;sµanGRtaPaBRkIRk enAfñak;extþ edayKNnaBI

Tinñn½yXMu sgáat; ¬qñaM2004-2010¦

extþ 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

1-bnÞaymanC½y 39/9 38/7 37/1 34/1 32/5 31/4 29/7

2-)at;dMbg 37/8 36/5 35/4 33/3 31/7 29/7 28/7

3-kMBg;cam 33/1 32/1 31/0 29/0 27/6 25/8 24/3

4-kMBg;qñaM 37/9 37/2 36/7 35/6 34/2 32/3 30/4

5-kMBg;s<W 41/4 40/3 39/5 37/3 35/2 32/2 30/1

6-kMBg;FM 41/1 40/5 39/3 37/7 36/5 34/3 32/7

7-kMBt 26/6 25/6 25/0 23/4 22/4 20/5 19/1

8-kNþal 27/6 26/2 24/1 21/2 19/7 17/6 15/9

9-ekaHkug 34/8 34/7 32/6 30/7 29/0 26/5 25/1

10-RkecH 43/9 43/3 42/5 41/5 40/2 38/6 37/1

11-mNÐlKirI 47/0 45/1 44/0 42/4 40/3 38/0 37/1

12-PñMeBj 6/8 6/9 5/8 0/5 0/3 0/2 0/1

13-RBHvihar 50/2 48/2 47/2 45/7 44/5 43/1 41/5

14-éRBEvg 33/2 33/2 32/2 30/2 29/1 27/3 25/5

15-eBaFisat; 40/7 39/9 39/0 37/5 35/8 34/1 32/0

16-rtnKirI 50/7 48/9 46/6 45/0 43/8 41/5 41/2

17-esomrab 42/2 40/7 38/8 36/0 34/4 32/3 31/1

18-RBHsIhnu 31/6 30/7 29/4 24/8 22/8 20/5 19/6

19-sÞwgERtg 46/1 45/9 46/1 44/3 43/5 42/4 41/1

20-sVayerog 32/5 31/6 30/1 27/8 25/9 23/6 21/5

21-taEkv 31/6 30/7 29/2 28/1 26/8 25/2 23/4

22-]tþrmanC½y 46/6 45/9 44/0 42/3 40/6 39/1 36/5

23-Ekb 33/6 33/0 31/5 28/6 25/2 22/8 21/4

24-éb:lin 41/7 40/5 38/9 36/9 35/0 31/0 28/1

km<úCa 35/1 34/2 32/9 30/7 29/3 27/4 25/8

RbPB³ GgÁPaBtamdanRtÜtBinitünigvaytémøén KCGb qñaM2010

GtßRbeyaCn_ KW)anpþl;nUvkar):an;sµanGRtaPaBRkIRk

RbcaMqñaMenAfñak;XMu sgáat; dUcbgðajenAkñúgrUbPaBTI7 nig

EdlmanTMnak;TMngeTAniglT§plénGegát.

mUldæanTinñn½yXuM sgáat; bgðajGMBIninñakarFøak;cuH

CabnþbnÞab;nUvGRtaénPaBRkIRkfVIt,itvibtþiesdækic©BiPBelak

)anCH\T§BlGviC¢mank¾eday BIeRBaHGñkRkCaeRcInrs;enA

tMbn;CnbTnigminrgplb:HBal;xøaMgdUckar):an;sµan. ksikmµ

KWCaEpñkEtmYyKt;Edl)annwgkMBugekIneLIgCabnþbnÞab;

kñúgGMLúgeBlmanvibtþi.

Gegátesdækic© sgÁmkic©km<úCaqñaM2008 minCak;c,as;

xøaMgenaHeT ehIylT§plk¾enAminTan;)anpSBVpSayEdr.

suBlPaBénkar):an;sµanrbs;Tinñn½yXuM sgáat; nwgRtÚv

bBa¢ak;enAGegátesdækic© sgÁmkic©km<úCa qñaM2009 Edl

mansMNakKMrUeRcInCagmun ehIyEdlbc©úb,nñenHkMBugEt

dMeNIrkar.

dUc)anbgðajenAkñúgtaragTI1 Edl)andkRsg;mk

BITinñn½yXMu sgáat; )an):an;sµanfa bc©úb,nñGRtaénPaBRkIRk

x<s;bMputenAextþRBHvihar rtn³KIrI sÞwgERtg RkecH nig

mNÐlKIrI ehIykRmiténGRtaPaBRkIRkTabCageKbMputKW

manenAraCFanIPñMeBj extþkNþal kMBt nigRBHsIhnu.

taragenHk¾bgðajpgEdrfa karkat;bnßyPaBRkIRk

tamextþmanvDÆnPaBCaeRcInkñúgry³eBl 6qñaM knøg mk

edayGRtaxus²Kñacab;BI 0/8 PaKry kñúgmYyqñaMenAextþ

sÞwgERtg eTA 2/3 PaKry kñúgmYyqñaMenAextþéb:lin.

GRtaxusKñaénPaBRkIRk)anbgðajnUvkarBitén

eKalneyay)ayGPivDÆn_ minmanPaBc,as;las;eTAtam

tMbn;EdlCabBaðaénkarekIneLIgénPaBRkIRk. RbkarenH

TamTar[mankic©BiPakSasIþBIeKalneya)ay nigerobcMEpn

karskmµPaBtamtMbn;.

eCaKC½y nigbBaðaRbQm

bM)at;KmøatPaBRkIRkedIm,I[seRmc)antamcMNucedA

qñaM2015 ¬manry³eBl8qñaM cab;BIqñaM2007¦ TamTar[

seRmc)ankarkat;bnßyPaBRkIRkRbmaN 10PaKry bJ

elIsBI 1PaKry kñúgmYyqñaM nigRtÚvseRmc)ankMeNIn

pss kñúgkRmit 7PaKry kñúgmYyqñaMdUcmanEcgenAkñúg

EpnkaryuT§sa®sþ-GPivDÆn_Cati ¬pyGC¦.

12karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 22: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

rUbPaBTI 8 ³ EpnTIPaBRkIRkEbgEcktamRsúkedayeRbIR)as;Tinñn½yXMusgáat; qñaM2009

RbPB³ Tinñn½yXMu sgáat; qñaM2009

RbsinBMumanvibtþiesdækic©sklnigkarekIneLIgén

témøes,ógGaharenaHkarrMBwgseRmc)annUvkarkat;bnßy

PaBRkIRktamcMNucedARbEhlnwgGacseRmc)an. k¾b:uEnþ

plb:HBal;EdlbNþalmkBIkarekIneLIgéntémøeRbgnig

es,ógGaharenAqñaM 2008 nigvibtþiesdækic©sklCabnþ

bnÞab;enaHbNþal[karrMBwgTukénkMeNIn pss nigkarkat;

bnßyPaBRkIRknwgminGacseRmc)aneT RbsinebIminman

yuT§sa®sþc,as;las;sRmab;kMeNIn pss nigkat;bnßy

PaBRkIRk.

GRtakMeNIn pss BIrxÞg;rhUtdl;qñaM2007 RtÚv

)anFøak;cuHy:agxøaMgedaysarEtvibtþiskl. GRtakMeNIn

pss KW)anFøak;cuHCabnþbnÞab;BI 6/7PaKry enAqñaM2008

nig 0/1PaKry enAqñaM2009. GRtakMeNIn pss

sRmab;qñaM2010 RtÚv)an)a:n;sµanfaekIneLIg 5/0PaKry

ehIy)anrMBwgTukfa nwgsßitenAkñúgGRtaefrRbmaN 6/5

PaKry sRmab;qñaMbnþbnÞab;eTot. ¬sUmelIrUbPaBTI 9 ¦.

ebIeTaHbI sßankarN_rbs;BiPBelakmanPaBkan;Et

l¥RbesIreLIgk_edaykarBüakreTAmuxkm<úCanwgminsgÇwmfa

GacrkSanUvkMeNIn)ankñúgkRmitdEdldUckalBImunvibtþieT

nigRtÚvkat;bnßynUvPaBgayrgeRKaHrbs;xÜøncMeBaHmuxvibtþi

EbbenHnaeBlGnaKt.

8.1

6.6

8.5

10.3

13.3

10.8

10.2

6.7

0.1

5

66.5 6.5

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010e 2011p 2012p 2013p

rUbPaBTI 9 ³ kMeNIn pss ¬ERbRbÜltamqñaM¦

RbPB³ RksYgesdækic©nighirBaØvtßú ExmIna qñaM2010

dUecñH caM)ac;RtÚvBicarNasarCafµIelIyuT§sa®sþ

sRmab;kMeNIn pss nigTMnak;Tgrvagkarkat;bnßyPaB

RkIRk nigkMeNInBIeRBaHyuT§sa®sþEdlmanknøgmkEtmYy

enaHnwgminGaceFVI[seRmc)annUvkarkat;bnßyPaBRkIRk

tamcMNucedA)aneLIy.

13 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 23: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

kMeNIn pss knøgmk)anmkBI]sSahkmµvaynP½NÐ

sMNg; eTscrN_nigksikmµ. dUc)an bgðajkñúgrUbPaB

TI10 nigTI 11 kñúgGMLúgeBlmanvibtþiksikmµ KWCa

vis½yEtmYyKt;EdlbnþekIneLIgkñúgGaRtaefrnigrYmcMENk

kñúg pss RbmaN 33 PaKrynig)anCYykat;bnßynUv

\T§iBlénvibtþi.

dUcmanEcgenAkñúg pyGC bc©úb,nñkmµ 2009-

2013 edIm,IedaHRsaybBaðaRbQménkarkat;bnßyPaB

RkIRkraCrdæaPi)alkm<úCakMBugeRbIviFIsa®sþmuxBIr³ kñúgry³

eBlxøI viFIsa®sþenHrYmbBa©ÚlTaMgkarBRgIkvisalPaBén

suvtßiPaBsgÁm kmµviFIbNþajsuvtßiPaBsgÁmedIm,IkarBar

CngayrgeRKaHnigkarBarGñkRkBI\T§iBlénvibtiþesdækic©

edayeRbIR)as;eKalneya)aysareBIrBn§nigrUbbiyvtßúCa

]bkrN_sRmab;CMrujkMeNInesdækic©.

sRmab;ry³eBlEvg viFIsa®sþenH rYmbBa©ÚlTaMgkar

eFVI[RbesIreLIgnUvPaBRbkYtRbECgrbs;km<úCanigkareFVI

smahrNkmµkm<úCacUleTAkñúgesdækic©tMbn;kareFVIBiBiFkmµ

nigkarBRgIkmUldæanesdækic©nigCaBiessbegáInplitPaB

ksikmµ.

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

2006 2007 2008 2009

Agriculture Industry Services

rUbPaBTI 10³ kMeNIn pss tamvis½yenAmunnigGMLúgeBlman vibtþi ¬GRtaERbRbÜltamqñaM¦

RbPB³ RksYgesdækic©nighirBaØvtßú ExmIna qñaM2010

tamkarRbemIlemIl naeBlGnaKtkm<úCanwgenAEt

CaRbeTsEdlmanesdækic©nigsgÁmEbbCnbTedayPaK

eRcInénRbCaCnkm<úCaBwgEp¥kedaypÞal;b¤RbeyaleTAelI

ksikmµsRmab;CIvPaBrs;enArbs;BYkeK.

kareFV I[seRmc)annUvskáan uBleBjeljén

ksikmµkm<úCa nwgtRmÚv[manvinieyaKeRcInEfmeToteTA

elIehdæarcnasm<½n§CnbTpSBVpSayksikmµnigGPivDÆn_

esvaFurkic©begáInkarEkécñplitplmðÚbGahar[smRsb

tamkRmitsþg;darGnþrCatibegáInkarbNþúHbNþalviC¢aCIv³kñúg

EpñkksikmµnigeKalneya)ayBaNiC¢kmµsmRsbnigkart

P¢ab;eTATIpSaredIm,IKaMRTdl;karGPivDÆn_eKalneya)ayenH.

enAeBlEdlTinñpldMNaMksikmµ rYmcMENkRbmaN

18 PaKry én pss kñúgqñaM2009 EdlCakarrYmcMENk

eRcInCageKEtmYykñúg pss plitPaB ksikmµminEmn

ekIneLIgEtTinñpldMNaMb:ueNÑaHeT. plitplensaT)an

rYmcMENk 8 PaKry eTAkñúg pss edIrtYnaTIsMxan;mYy

enAkñúgsgÁmnigesdækic©km<úCa ehIyplitplenHman

skþanuBlrYmcMENkminRtwmEtkat;bnßyPaBRkIRkb:ueNÑaHeT

k¾b:uEnþrYmcMENkdl;GaharUbtßmÖ ey:nD½rnigkarBarbrisßan

pgEdr. skþanuBlénkarcBa©wmstVnigéRBeQIenAminTan;

)anpþl;pleBleljenAeLIy.

karelIkkm<s;kMeNInesdækic© kat;bnßyPaBRkIRk

nigEbgEckGtßRbeyaCn_RbkbedaysmPaB KWTamTarnUv

skmµPaBdMNalKñanigkic©sRmbsRmÜlenAkRmiteKal

neya)aynigm:aRkÚesdækic©nigkareFVIGnþraKmn_edaypÞal;

dl;GñkRkIRkbMputenAkñúgbribTénBiBiFkmµGPivDÆn_esdækic©

mUldæan.

30.1 29.7

32.8 33.5

26.224.9

22.4 21.7

38.7 38.5 38.8 38.8

2006 2007 2008 2009

Agriculture Industry Services

rUbPaBTI 11³ karrYmcMENkrbs;vis½ykñúg pss enAmunnig GMLúgeBlmanvibtþi ¬PaKryén pss srub¦

RbPB³ RksYgesdækic©nighirBaØvtßú ExmIna qñaM2010

14karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 24: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

RkúmRbwkSaGPivDÆn_ksikmµnigCnbTRtÚv)anraCrdæa-

Pi)alpþl;nUvkarTTYlxusRtÚvkñúgkarerobcMyuT§sa®sþnig

eKalneya)ayedIm,IGPivDÆn_esdækic©CnbTnigsRmb

sRmÜltamdanRtÜtBinitünigvaytémøkarGnuvtþeKalneya

)aynigyuT§sa®sþrbs;raCrdæaPi)al.

cMNucedA

seRmc[)annUvcMnYnbuKÁlikRbkbedayplit

PaB kargarRtwmRtÚvsRmab;TaMgGs;KñaedayrYmbBa©Úl

TaMg®sþInigmnusSeBjv½y.

raCrdæaPi)alkm<úCakMBugdMeNIrkarkMNt;cMNucedA

sRmab;sUcnakréncMnYnkmøaMgBlkmµ. cMNucedATaMgenHnwg

RtÚvdak;bBa¢ÚleTAkñúgeKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

enAeBleFVIbc©úb,nñkmµ.

cMNucedAEdl)ankMNt;enAkñúgeKaledAGPivDÆn_

shsSvtSr_km<úCa KWRtÚvkat;bnßy[)anBak;kNþalnUv

BlkmµkumarEdlmanGayuBI 5qñaM dl; 17qñaM BI 16/5

PaKry enAkñúgqñaM1999 mk 8 PaKry kñúgqñaM2015.

BlkmµkumarenAkñúgskmµPaBesdækic© kMBugmankar

ekIneLIgenAkm<úCa. CarYmenAqñaM2001 kumarGayuBI 5qñaM

dl; 14qñaM manGRta 45PaKry smmUl nwgcMnYn

1/5 lannak;. GRtaenH KWsßitenAlMdab;x<s; ebIeFVIkar

eRbóbeFobCamYybNþaRbeTsEdlcMNUlRbCaCnRbEhl

KñanigCakar)armÖsRmab;km<úCa.

dUc)anelIkeLIgxagelIminmann½yfa kumarbeRmI

kargarenARKb;skmµPaBnanabJkñúgvis½yesdækic© KWCaBlkmµ

kumarenaHeT. Blkmµkumar KWsMedAEtskmµPaBkargarNa

Edlb:HBal;dl;ragÁkay stibBaØa pø Úvcitþ karGb;rM

suvtßiPaBbJsuxPaBrbs;kumar.

sßitienAqñaM2001 )anbgðajfa kumarGayuBI 5qñaM

dl; 17qñaM RbmaN 16/5PaKry smmUl 205>000nak;

)ancUlrYmenAkñúgskmµPaBesdækic©. dUc)ankMNt;enAkñúg

cMNucedAéneKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa KWRtÚvxitxM

edIm,I[GRtaenHFøak;mkRtwm 8 PaKry smmUlcMnYn

125>000 nak;. naqñaMbnÞab;²mkeTot KWBMu)aneFVIGegát

énBlkmµkumareT dUecñH mankarlM)akedIm,IbgðajBIvDÆnPaB

elIsUcnakrenH.

RksYgkargarnigbNþúHbNþalviC¢aCIv³ KW)anlubbM)at;

nUvTRmg;GaRkk;énBlkmµkumartamry³karTb;sáat;kar

beNþjecjBIkargarnigsþarnItism,TaeLIgvij EdlCa

kargarsµúKsµajnigcMNayx<s;.

cab;BIqñaM2001 kumarRbmaN 22/000nak; RtÚv)an

beNþjecjb¤)anTb;sáat;GMBITRmg;GaRkk;énBlkmµkumar

ehIyRksYgkargarnigbNþúHbNþalviC¢aCIv³kMBugEtebþCJa

edIm,IbegáInel,ÓnéndMeNIrkargarenHedaykMNt;dak;bEnßm

cMnYn 10>000 nak; eTotenAqñaM2012.

kargarenH KW)anbgðajc,as;faGRtavDÆnPaBenA

minTan;RKb;RKan;EdlTamTarnUvkic©xitxMnigvinieyaKbEnßm

eTot. k¾b:uEnþ enAmansgÇwmfa karkarBarenHnwgGacbegáIn

el,Óntamry³karEksRmÜlkarcuHeQµaHcUleronelIkkm<s;

karyl;dwgrbs;shKmn_nigeFVI[RbesIreLIgnUvsßanPaB

esdækic©.

Photo: UNDP/ Arantxa Cedillo

15 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 25: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

cMNucedA

kat;bnßy[)anBak;kNþal BIqñaM 1993 eTA

qñaM 2015 énGRtaGñkGt;XøanF¶n;F¶r

PaBRkRkImðÚbGahar

PaBRkIRkmðÚbGahark¾)anFøak;cuHkñúgGMLúgeBl qñaM

2004-2007 ¬témøenAqñaMeKal1993¼1994 minGac

eFVIkareRbóbeFobenAqñaM2007 nig2007¦ k¾b:uEnþkar)a:n;

sµanmankarFøak;cuHnUvcMnYnGñkRkIRkmðÚbGaharenAkñúgGMLúg

eBlenH ¬BI19/7 eTA18/0 PaKry¦ KWbgðajfa GtiprNa

x<s;sRmab;éfømðÚbGaharCagminEmnmðÚbGahar. RbsinebI

ninñakarenHbnþeTAeTotenaHminrMBwgfacMNucedAenAqñaM2015

GacseRmc)aneLIy.

24

15.1

10

19.7

18

5

7

9

11

13

15

17

19

21

23

25

92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

TARGET ACTUAL

rUbPaBTI 12 ³ GRta):an;sµan nigCak;Esþgénkar kat;bnßyPaBRkIRk mðÚbGahar ¬%énRKÜsarrs;enAeRkamExSbnÞat;;énPaBRkIRkmðÚbGahar¦

RbPB³ km<úCaGegátesdækic© sgÁmkic© qñaM2007

rUbPaBTI 13 bgðajBIPaBvivtþiénkumarEdlxVHTm¶n;

Rkin nigsÁmsÁaMgGayueRkam 5qñaM . rUbPaB)anbgðajBI

vDÆnPaBBIqñaM2000 dl; 2005 kñúgkarkat; bnßyGRta

énkumarxVHTm¶n; Rkin nigsÁmsÁaMg GayueRkam5qñaM.

vibtþiesdækic©fµI² nigkarekIneLIgx<s;éntémøes,ógGaharkñúg

qñaM2008 manplb:HBal;dl;dMeNIrkarénkarkat;bnßy

GRtakumarxVHTm¶n; ¬bc©úb,nñenAefr 28/8 PaKry¦ b¤

manninñakarpÞúyrvagqñaM2005 dl;qñaM2008 cMeBaHkumar

sÁmsÁaMg ¬BI 8/4 eTA 8/9 PaKry¦. kRmiténGRta

sÁmsÁaMgkñúgcMeNamkumarRkIRkenAtMbn;CnbT)anekIneLIg

KYr[kt;sMKal;BI 9/6 PaKry enAqñaM2005 eTARbmaN

16PaKry enAqñaM2008.

28.1

19.0

38.4

28.2 28.8

36.5

25.0

49.7

43.2

39.5

11.0

6.0

16.8

8.4 8.9

0

10

20

30

40

50

60

'00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09 '10 '11 '12 '13 '14 '15

Underweight PL

Underweight ACT

Stunted PL

Stunted ACT

Wasted PL

Wasted ACT

Rkin

kgVHTm¶n;

sÁmsÁaMg

rUbPaBTI 13 ³ GRta):an;sµannigCak;EsþgénkRmitkgVHGaharUbtßmÖ

RbPB³ Targets NNS 2009-2015, Actual CAS 2008

edaysarPaBRkin ¬km<s;eFobnwgGayu¦ min)an

eqøIytbeTAnwgkarERbRbÜlkñúgry³eBlxøI vaCasUcnakrEt

mYyKt; EdlbgðajBIvDÆnPaBtictYcCa bnþbnÞab; b:uEnþ

GRtaénkumarRkinenAEtx<s; ¬39/5 PaKry¦ TabCagkar

rMBwgTuk.

taragTI2 )anbgðajBIsUcnakrénkgVHGaharUbtßmÖ

EbgEcktamePT nigcMNUltamRkúm .

taragTI2 ³ sucnakrénkgVHGaharrUbtßmÖEbgEcktamePTnig cMNUltamRkúm ¬PaKryénkumarGayueRkam5qñaM

sUcnakr Rbús RsI TIRbCMuCn CnbT kRmit-Tab

kRmitx<s;bMput

kgVHTm¶n; 28/4 29/2 21/1 30/4 34/5 19/3

Rkin 40/9 38/1 31/9 41/1 48/1 28/6

sÁmsÁaMg 9/7 8/0 8/5 9 8/6 8/9

RbPB³ CAS 2008

16karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 26: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

34.7 33.5

37.4

30.933.3

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

GRtakgVHGaharUbtßmÖ (%)kumarkgVHGaharUbtßmÖ

kMBg;camesomrab kNþal

éRBEvg

)at;dMbg¼éb:lin

raCFanIP

ñMeBj taEkvkMBg;FM

bnÞaymanC½y kMBg;s<W

kMBg;qñaMgkMBt¼Ekb

sVayerogeBaF

isat;RkecH

RBHsIhnu¼ek

aHkug

RBHvihar¼s

ÞwgERtg

mNÐlKIrI¼rtnKIr

I

]tþrmanC½y

rUbPaBTI 14 ³ GRtakgVHGaharUbtßmÖ ¬PaKrykgVHTm¶n;¦ nigkar):an;sµankumarkgVHGaharUbtßmÖGayuticCag5qñaMeTAtamextþenA qñaM2008

RbPB³ Derived from CAS 2008

tarag)anbgðaj ³

• sUcnakrkgVHGaharUbtßmÖsRmab;kumarGayu eRkam5qñaM

BMumanEbgEcktamePT .

• BMumanPaBxusKñaénGRtaénkumarsÁmsÁaMgenATIRbCMuCn

nigCnbT k¾b:uEnþ GRtakgVHTm¶n;nigRkin manGRta

x<s;Cag10PaKry enAtMbn;CnbT.

• BMumanPaBxusKñaénGRtakumarsÁmsÁaMgénRkúm Edlman

cMNUlTabnigx<s; k¾b:uEnþ GRtakgVHTm¶n;nigRkinénRkúm

EdlmancMNUlTabmanGRtax<s;CagBI 15 eTA 20

PaKry .

karERbRbÜltamtMbn;

sUcnakrénsßanPaBGaharrUbtßmÖmankarERbRbÜl

eTAtamsßanPaBmUlsa®sþénextþnImYy² ³

• GRtax<s;bMputénkumarkgVHTm¶n; ¬elIsBI 30 PaKry

énTm¶n;tamGayu¦ EdlmanenAextþkMBg;qñaMg esomrab

kMBg;FM eBaFisat; sVayerognigkMBg;cam.

• GRtax<s;bMputénkumarRkin ¬elIsBI 40PaKry énkm<s;

tamGayu¦ EdlmanenA extþkMBg;FM RBHvihar esomrab

sÞwgERtg RkecH kMBg;qñaMg taEkv éRBEvg rtn³KirI

mNÐlKirI ]tþrmanC½y RBHsIuhnu/ekaHkug.

• GRtax<s;bMputénkumarsÁmsÁaMg ¬elIsBI 10 PaKry¦

EdlmanenAextþbnÞaymanC½y eBaFisat; kMBg;qñaMg

sVayerog kMBg;s<W kNþal ]tþrmanC½y nigkMBg;cam.

enAeBlEdlGaRtaGacx<s; enAtambNþaextþmYy

cMnYnPaBxusKñaéncMnYnRbCaCnEdllT§pl)anbgðajBI

r)ayxusKñaéncMnYnsrubsRmab;kumarEdlTTYl)anGaha

rUbtßmÖminesµIKña.

dUc)anbgðajenAkñúgrUbPaBTI 14 cMnYnkumarEdlkgVH

Tm¶n;mancMnYneRcInbMput KWextþkMBg;cam esomrab kNþal

¬56 000 42 000 nig 40 000nak;¦.

TisedAnaeBlGnaKt

rUbPaBTI 13 )anbgðajsUcnakrGaharUbtßmÖcMnYnbI

EdlGRtakMBugFøak;cuHnwgsgÇwmseRmc)annUvcMNucedAna

qñaM2015.

edImI,begáInsnþisuxes,ógnigGarUbtßmÖsRmab;RbCaCn

RkIRkenAkñúgbriTénvibtþiesdækic©nighirBaØvtßúsklnaeBl

bc©úb,nñraCrdæaPi)alkm<úCanwgxitxMRbwgERbgCaxøaMgbEnßm

eTotkñúgkareFVI[RbesIrnUvsßanPaBesdækic©nigsuvtßiPaB

GaharUbtßmÖ tamry³ kic©sRmbsRmÜlvinieyaKeTAelI

vis½yGaTiPaBnanaEdlmanEcgenAkñúgRkbx½NÐyuT§sa®sþ

edIm,Isnþisuxes,ógnigGaharUbtßmÖqñaM 2008-2012.

17 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 27: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

seRmc[)ansklkmµ

karGb;rMbzmsikSa

eKaledATI 2 ³

cMNucedA

• Fanafa kumarTaMgGs;)anbBa©b;kRmitbzmsikSa

enAqñaM2015 nigRbsinmanlT§PaBbegáIndl;kar

Gb;rMmUldæanry³eBl 9qñaM.

eTaHbICacMNucedAéneKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_

skl KWsRmab;karGb;rMkRmitbzmsikSak¾edaysRmab;

raCrdæaPi)alkm<úCaxitxMRbwgERbgedIm,IbegáInkarGb;rMkRmit

mFümsikSabzmPUmi.

KYrkt;smÁal;fa kñúgry³eBl 9qñaM knøgeTAenH KW

vDÆnPaBénkarTTYl)ankarGb;rM. GaRtacUleronBitnigGRta

BiténkarsikSasßitenAelIKnøgRtÚvedIm,IseRmc)antam

cMNucedAeKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCaqñaM 2015 nig

dUc)anbgðajenAkñúgrUbPaBTI 15 xageRkamEdrPaBminesµI

PaBKñaeTAtamtMbn;kñúgkarTTYl)ankarGb;rMkRmitbzmsikSa

RtÚv)anlb;bM)at;CaeRcIn .

vDÆnPaBkñúgkarGb;rMkRmitbzmsikSaenH KW)anbgðaj

BIkarekIneLIgeRcInénkarsagsg;salaeronkarbNþúHbNþal

nigkarbBa¢ÚnRKÚbeRgónedayepþat CaBiess eTAtMbn;CnbT

edayFana[kumarGayu 6qñaM )ancUleronenAkRmitbzm

sikSa nigkarkat;bnßycMNayrbs;«Buk mþay sisS.

48.3

28.8

11.3

0

10

20

30

40

50

60

01 02 03 04 05 06 07 08 09

TIRbCuMCn

92.2

95.3

90.3

60

65

70

75

80

85

90

95

100

00 01 02 03 04 05 06 07 08 09

Primary NER

CnbT tMbn;dac;Rsyal

TIRbCuMCn CnbT tMbn;dac;Rsyal

GRtaeronBitenAkRmitmFümsikSabzmPUmi

rUbPaBTI 15 ³ GaRtaBiténkarsikSakRmitbzmsikSanigmFüm sikSabzmPUmitamEpñk

RbPB³ RbB½n§B½t’manGb;rMPhoto: UNDP/Munthit Ker

18karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 28: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

48.3

28.8

11.3

0

10

20

30

40

50

60

01 02 03 04 05 06 07 08 09

TIRbCuMCn

92.2

95.3

90.3

60

65

70

75

80

85

90

95

100

00 01 02 03 04 05 06 07 08 09

Primary NER

CnbT tMbn;dac;Rsyal

TIRbCuMCn CnbT tMbn;dac;Rsyal

GRtaeronBitenAkRmitmFümsikSabzmPUmi

RbPB³ RbB½n§B½t’manGb;rM

karERbRbÜlénGaRtaBiténkarsikSaenAkRmitmFüm

sikSabzmPUmitamEpñk dUc)anbgðajenAkñúgrUbPaB 15

bgðajTaMgkarcuHfyénkMeNInenAkñúgvis½yenHnigKmøat

y:agFMrvagTIRbCuMCn tMbn;CnbT nigtMbn;dac;Rsyal.

GRtaénkarsikSaBit enAkRmitmFümsiSabzmPUmi

enATabedaysarvDÆnPaByWténGaRtacUleronenAsala

bzmsikSanigGRtax<s;énkare)aHbg;ecalkarsikSaenA

kRmitmFümsikSabzmPUmi.

ktþaenH minCH\T§iBlelIkarsikSaenAkRmitmFüm

sikSabzmPUmixøaMgenaHeT luHRtaEteFVI[RbesIreRcIneLIg

EfmeTotnUvRbsiT§PaBénkarsikSakRmitbzmsikSa.

7982.8

8.9

8.30

10

20

30

40

50

60

70

80

90

96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08

GRtaeLIgfñak; GRtaRtÜtfñak; GRtae)aHbg;ecalkarsikSa

rUbPaBTI 16 ³ GRtalMhUrénkarsikSakRmitbzmsikSa

RbPB³ EMIS

rUbPaBTI 16 )anbgðajninñakarminERbRbÜlénGRta

sisSeronRtÜtfñak;nigGRtasisSe)aHbg;ecalkarsikSaenA

kRmitbzmsikSa enAqñaM2000¼01. ninñakarTaMgenHGac

bNþalmkBIsßanPaBesdækic©rbs;RKÜsarsisSkarhYsGayu

cUleronenAsalabzmsikSaGRtax<s;énkareronmincb;bzm

sikSakarerobcMkumar[cUleronmin)aneBjeljl¥kar bg;éfø

cUleronxuskarkMNt;nigkarecHdwgrbs;sisSmanPaBman

kRmitTab.

ninñakarEdlminmankarERbRbÜlenH enAkRmitbzm

sikSaenAkm<úCacaM)ac;RtÚvEteFVIkaredaHRsayCabnþbnÞab;eday

RtÚvmaneKalneya)ayc,as;las; dUcCa karpþl;»kaselIk

TI2 dl;sisSEdlRbLgFøak;begáItfñak;beRgóndl;sisSEdl

eronexSaykat;bnßycMnYnsisS Edleronmincb;kRmitbzm

sikSaedaybEnßmfñak;eronEfmeTot BRgIkkmµviFIbegáItfñak;

beRgónEdlTak;TajTwkcitþsisS[cUlcitþeron BRgwgKN³

kmµaFikarKaMRTsalaedIm,I[shKmn_cUlrYmkan;EteRcInpþl;

GaharUbkrN_dl;sisSEdlCakUnecARKÜsarRkIRk BRgIkkar

Gb;rMkumarfñak;metþyüniglb;bM)at;éføsikSaeRkApøÚvkar .

Ep¥ktamGRtaénvDÆnPaBfµI²enH cMNucedAedImén

GRtaBiténkarsikSaenAkRmitmFümsikSabzmPUminwgmin

GacseRmc)aneTenAqñaM2015 . cMNucedA EdlR)akd

niymCag KWRbEhlCa 53 PaKry dUcman bgðajenA

kñúgrUbPaBTI 17.

18.9

65.3

100

31 . 9

53

0

20

40

60

80

100

120

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

cMNucedA BitR)akd ):an;sµan

rUbPaBTI 17 ³ kar)a:n;sµanGRtaénkarsikSaBit enAmRmitmFüm sikSa bzmPUmi

RbPB³EMIS

bBaðaRbQmcm,g²bc©úb,nñenH KWRtÚvelIkkm<s;GRta

lMhUrenAkRmitbzmsikSa RBmTMagCMrujGRtacUleronnig

GRtaeLIgfñak;enAkRmitmFümsikSa bzmPUmiEdlmankar

19 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 29: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

Bak;B½n§eTAnwgKuNPaBénkarGb;rM. kargarTaMgenHRtÚvEtepþat

karykcitþTukdak; CaBiess enAkñúgGMLúgeBl 6qñaM eTot.

PaBxusKñatamextþ

rUbPaBTI18 bgðajBIsßanPaBénGRtaénkarsikSaBit²

enAbzmsikSanigmFümsikSabzmPUmienAtambNþaextþ .

dUcmanbgðajenAkñúgrUbPaBenH PaBxusKñaénkñúgGRtaénkar

sikSaBitenAbzmsikSatambNþaextþRtÚv)anlb;bM)at;esÞIrEt

TaMgGs;.

0 20 40 60 80 100

rtn³KIrImNÐlKIrI

]tþrmanC½yRBHviharsÞwgERtg

éb:linekaHkug

esomrabkMBg;FM

eBaFisat;RkecH

kMBg;camkMBg;sW<W

)at;dMbgRBHsIhnu

EkbéRBEvg

bnÞaymanC½y kMBg;qñaMg

sVayerogkMBt

kNþaltaEkv

raCFanIPññMeBjTUTaMgRbeTs

GRtasikSaenAmFümsikSabzmPUmi GRtasikSaenAbzmsikSa

rUbPaBTI 18 ³ GRtaénkarsikSaBitenAmFümsikSa bzmPUmi tambNþaextþ ¬qñaM2009-2010¦

RbPB³ EMIS

sRmab;kRmitmFümsikSabzmPUmi enAEtmankar

ERbRbÜleRcInenAkñúgGRtaeronBitenAtambNþaextþ dUcman

extþrtn³KIrI mNÐlKIrI ]tþrmanC½y éb:lin RBHvihar nig

sÞwgERtg enAmanKmøatq¶ayBImFümPaKrbs;Catifñak;Cati

RbEhlCa 32PaKry .

cMNucedA

• lb;bM)at;PaBxusKñarvagey:nD½renAkñúgkarGb;rM

mUldæanry³eBl 9qñaM enAqñaM2010

PaBxusKñaéney:nD½rkñúgkarGb;rMfñak;bzmsikSa nig

mFümsikSabzmPUmi RtÚv)anlb;bM)at; ehIykñúg krNIén

karGb;rMmFümsikSabzmPUmivij PaBxus KñaenH man-

PaBpÞúyeTAvij RbEhlbNþalmkBI eKalneya)ay

énkarpþl;GaharUbkrN_dl;sisS RsIeronfñak;TI7 nigTI9 .

1.120

0.996

0.7

0.75

0.8

0.85

0.9

0.95

1

1.05

1.1

1.15

00 01 02 03 04 05 06 07 08

LSS GPI PRIM GPI

rUbPaBTI 19 ³ snÞsSn_esµIPaBKñarvag ey:nD½rsRmab;kRmitbzm sikSa nigmFümsikSabzmPUmi

RbPB³ EMIS

elIkElg extþrt³KIrI CaTUeTAminmankarxusKñaenA

tamfñak;tMbn;eT kñúgsnÞsSn_esµIPaBéney:nD½r ¬pleFob

®sþIeTAnwgbursénGRtatGb;rMBit¦.

lT§pld¾KYr[kt;smÁal;enH TTYl)anmkBIRbB½n§

énkarbNþúHbNþalnigkarbBa¢ÚnRKÚRsI[eTAbeRgónenAtam

sala. GRtaénRKÚRsIenAkRmitbzmsikSa )anekIneLIg

dl; 46PaKry éncMnYnRKÚsrubkñúgqñaM 2009¼10.

bTBiesaFn_l¥ nigskmµPaBCaGaTiPaB

karFanasmFm’énlT§PaBTTYl)ankarGb;rMsRmab;

TaMgGs;KñanigkarBRgwgKuNPaBGb;rM)annigkMBugCaGaTiPaB

rbs;raCrdæaPi)alkm<úCa.

KnøwHsMxan;² EdlnaM[TTYl)aneCaKC½yknøgmk nig

enAEtmansar³sMxan;sRmab;edaHRsaybBaðaRbQmFM²nana

enAkñúgvis½yGb;rMrYmmandUcxageRkam ³

20karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 30: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

• kareRbIviFIsa®sþGPiRkmRKb;RKgTUTaMgvis½yEdl)an

pþl;ynþkarsRmab;sRmbsRmÜlCMnYyGPivDÆn_[Rsb

eTAnigtRmÚvkarenAvis½yGb;rMnigedIm,Ikat;bnßycMNay

sRmbsRmÜleTVPaKICamYynwgédKUGPivDÆn_epSg²eTot.

• begáInkarviPaCcMNaycrnþBIkBa©b;fvikaCatieTAkúñgvis½y

Gb;rMEdl)anekIneLIgBIRbEhl 44 eTA 178 lan

duløarGaemrikenAqñaM2000 dl;qñaM2009 ehIyRtÚv)an

)a:n;sµanfanwgekIndl; 290 landuløarGaemrikkñúgqñaM

2013 .

• kmµviFIeroneRtómEdl)anrkeXIjfa manRbsiT§PaBkñúg

karkat;bnßycMnYnsisSEdlenAeronRtÜtfñak;nigkat;bnßy

cMnYnsisSEdle)aHbg;ecalkarsikSanigbegáIncMnYnsisS

eLIgfñak;nigbegáInsisSmkeroneTotTat;enAfñak;TI 1.

• kmµviFIkumaremRtIPaBEdl)anelIkkMBs;KuNPaBGb;rM

RbsiT§PaBénkarbeRgónnigbrisßankñúgfñak;eron.

• kmµviFIpþl;GaharEdl)anbegáIncMnYncuHeQµaHcUleron

nigkarmkeroneTotTat;rbs;sisS.

• kmµviFIGb;rMEdl)anbegáInkumarBikarmkeronsala.

• karbnþBRgIkkmµvIFIGb;rMekµgtUc² EdlCYybegáIncMnYn

sisScUleronenAsalatamGayukMNt;RtwmRtÚv kat;bnßy

cMnYnsisSeronRtÜtfñak;nigkat;bnßycMnYnsisSe)aHbg;

ecalkarsikSanigpþl;PaBgayRsÜldl;shKmn_cUlrYm

kñúgvis½yGb;rM.

• GnuvtþeKalneya)ayelIkTwkcitþfµIEdlelIkTwkcitþenA

RKb;kRmitsikSa.

• bnþkat;bnßysalabzmsikSaEdlminRKb;kRmitnig

begáInkmµviFIbeRgóncRmúHfñak; CaBiessenAtMbn;CnbT

dac;RsyalnigbegáIncMnYnsalamFümsikSabzmPUmi

enARKb;shKmn_TaMgGs;.

Rkbx½NÐkargarCayuT§sa®sþnigtRmÚvkarkmµviFI KW

RtÚvmanPaBc,as;las;. bBaðaRbQmcm,gnaeBlbc©úb,nñ

KWvimCÄkarnigvishmCÄkarénRbB½n§Gb;rM edayGnuelam

eTAtamc,ab;erobcMGgÁkaredIm,IeFVI[seRmc)annUvkarpþl;

esvakmµl¥RbesIrenAfñak;eRkamCati.

21 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 31: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

elIkkm<s;smPaB

eynD½r nigpþl;siT§i

GMNacdl;®sþI

eKaledATI 3 ³

UNDP Photo 2009

cMNucedA

• kat;bnßy[)aneRcInnUvkmøateynD½r kñúgkarGb;rM

kRmitmFümsikSaTutiyPUminig]tþsikSa

dUc)aneXIjkñúg rUbPaBTI20 kareFVI[RbesIreLIg

pleFob®sþInwgburskñúgkarGb;rMkRmitmFümsikSaTutiyPUmi

KWkMBugsßitikñúgKnøgRtwmRtÚv b:uEnþ enAkRmit]tþmsikSavij

vDÆnPaBmanPaBxusKñabnþicBITisedAEdleq<aHeTArkcMNuc

edAkñúgqñaM2015.

48

74

100

63.5

72.9

38

61.5

85

45.6

57.5

30

40

50

60

70

80

90

100

110

00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

mFümsikSaTutiyPUmi

mFümsikSaTutiyPUmi ¬cMNucedA¦

]tþmsikSa

]tþmsikSa ¬cMNucedA¦mFümsikSaTutiyPUmi ¬Cak;Esþg¦]tþmsikSa ¬Cak;Esþg¦

rUbPaBTI 20 ³ pleFobsisS®sþInigsisSRbús enAmFümsikSa TutiyPUminig]tþmsikSaCak;EsþgnigeRKagTuk

RbPB³ EMIS, MoEYS

vDÆnPaBénpleFobGkçrCnePTRbúsnigGkçrCn

ePTRsI ¬Gayu15-24qñaM¦ RtÚv)aneFVI[RbesIreLIgehIy

kMBugEtsßitenAelIKnøgRtwmRtÚvEdlCaTUeTARtÚv)anqøúHbBa©aMg

BIkareFVI[RbesIreLIgnUvsUcnakrénkarGb;rMkñúgkRmitbzm

sikSanigmFümsikSabzmPUmi b:uEnþ dUc)anbgðajkñúgrUbPaB

TI21 Gkçrkmµén®sþIeBjv½y ¬GayuBI25-44qñaM¦ minRtÚv

)aneFVI[manPaBl¥RbesIrRKb;RKan;eT KWsßitenABIeRkamén

cMNucedA. RbkarenHcaM)ac;RtÚvEteFVIkaredaHRsayeRBaHva

nwgmanplb:HBal;elIkarEsVgrkkargareFVIsiT§isuxPaBnig

smtßPaBrbs;BYkeKkñúgkarccarBIsuvtßiPaBpøÚvePTRBmTaMg

karGb;rMnigsuxPaBrbs;kUnRsIrbs;BYkeK.

22karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 32: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

87

95

100

90

96

78

91

80

86

70

75

80

85

90

95

100

105

97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

15 -24 TARGET 15 -24 ACTUAL

25 -44 TARGET 25 -44 ACTUAL

15 -24 Year Old

25 -49 Year Old

rUbPaBTI 21 ³ pleFob GkçrCn®sþInigGkçrCnburs kñúgRkúmGayu 15-24qñaM nig 25-44qñaM Cak;EsþgnigeRKagTuk

RbPB ³ CMerOnTUeTAnUvRbCara®sþrbs;RbeTskm<úCa qñaM2008 Gegát

Bak;kNþalCMerOn 2004

cMNucedA

• lubbM)at;Kmøatey:nD½r kñúgkarTTYlR)ak;kéRm

kargarenAkñúgRKb;vis½yesdækic©

RbeTskm<úCakMBugEtsßitenAkñúgKnøgpøÚvRtÚv kñúgkar

lubbM)at;KmøateynD½renAkñúgvis½yksikmµnig]sSahkmµ.

rUbPaBTI22 bgðajBIkarekIneLIgeRcInnUvkarcUlrYmrbs;

®sþIkñúgkargarEdlTTYlR)ak;kéRmenAkñúgRKb;vis½yTaMgGs;

BIqñaM1998 dl; qñaM2008. eTaHCadUcenHkþIcMENkénR)ak;

kéRmBIkargarrbs;®sþIenAkñúgvis½yesvakmµenAmankRmit

TabxøaMgenAeLIyEdlTamTar[mankarepþatkarykcitþTuk

dak;xøaMgbEnßmeTotelIvis½yenH.

35%

44%

44%

56%

21%

30%

48%

38%

50%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

55%

60%

'98 '99 '00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09 '10 '11 '12 '13 '14 '15

AG TARGET IND TARGET SERV TARGET

]sSahkmµ

]sSahkmµ

ksikmµ

ksikmµ

esvakmµ

esvakmµ

rUbPaBTI 22 ³ karrYmcMENkrbs;®sþIkñúgkargarTTYl)anR)ak; kéRmtamvis½y ¬°¦ qñaM1998 nig 2008

RbPB ³ CMerOnTUeTAnUvRbCara®sþrbs;RbeTskm<úCaqñaM1998 nig 2008

eTaHbICaPaBesµIKñaénkarTTYlR)ak;kéRmBIkargar

kMBugRtÚv)aneFVI[RbesIreLIgk¾edayk¾ 75 PaKyénkargar

TTYlR)ak;kéRmrbs;®sþI KWsßitenAkñúgvis½yksikmµ ehIy

caM)ac;RtÚvkarepþatkarykcitþTukdak;bEnßmeTotelI®sþIenA

kñúgvis½yesdækic©eRkApøÚvkarEdlCaRbPBénrbrciBa©wmCIvit

d¾sMxan; b:uEnþ gayrgeRKaHsRmab;®sþI.

CaTUeTA kalanub,vtþiPaBesdækic©sRmab;®sþIenAtUc

ceg¥ótenAeLIy eRBaH\NTankarbNþúHbNþalbEnßmnig

kmµviFICMnYyKaMRTPaKeRcInmin)anepþatRKb;RKan;elItRmÚvkar

®sþIeLIy.

cMNucedA

• lubbM)at;KmøateynD½renAkñúgsßab½nsaFarN³nana

vDÆnPaBy:agRtcHRtcg;RtÚv)aneFVI[seRmckñúgkar

pþl;tYnaTIdl;®sþICatMNagenAkñúgmuxtMENgtamry³kare)aH

eqñateRCIserIsTaMgenAfñak;XuM-sgáat;nigenAkñúgsPaCati.

enAkñúgmuxtMENgEdlcat;taMgvijvDÆnPaBRtÚv)aneFVI[ekIt

maneLIg tamry³karpþl;muxtMENgkRmitGPi)alrgén

KN³GPi)alraCFanI-extþ GnurdæelxaFikarelIsBIcMNuc

edAbc©úb,nñb¤cMNucedAcugeRkay. tMNag®sþIenAkñúgtYnaTI

seRmccitþx<s;² dUcCa fñak;GPi)alraCFanI-extþ rdæelxa

Fikarnigrdæm®nþIRtÚvkarelIkTwkcitþ[manCabnþeTot.

25

30

30

15

18

20

10

15

15

22

15

8

8

15

0

17

8

12

13

8

5

5

0

1

0 5 10 15 20 25 30 35

Baseline

Current Value

Current Target

2015 Target

GPi)alrgraCFanI-extþ

GPi)alraCFanI-extþ

GnurdæelxaFikar

rdæelxaFikar

rdæm®nþI

RBwT§sPa

rdæsPa

RkúmRbwkSaXuM

rUbPaBTI 23 ³ PaKryén®sþIEdlmanGasn³enAkñúgsPa nig tYnaTICafñak;dwknaMenAkñúgsßab½nrdæ

RbPB³ MoWA “Current” value years vary from 2007 to 2009

23 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 33: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

enAkñúgEpnkarbc©úb,nñrbs;xøÜn RksYgkic©karnarIrMBwgfa

nwgepþatelIsUcnakrBIr-bIbEnßmeTot sþIBIkarcUlrYmkñúgkar

eFVIesckþIseRmccitþEdlRtÚv)anyl;fa mansar³sMxan;kñúg

karvas;EvgBIvDÆnPaBBitenAkñúgvis½yenH. sUcnakrTaMgenH

nwgrYmbBa©ÚlnUvtémøCitBIrdgénPaKry®sþICasmaCikRkúm

RbwkSaraCFanI-extþ ¬BI 16/8°¦ ecARkm ¬BI 6/9°¦

emXuM-sgáat; ¬BI 4°¦ nig karbegáInGRtaén®sþIEdlCam®nþI

raCkarsIuvil ¬BI 34° dl; 38° nigman eKaledAry³eBl

Evgdl; 50°¦. bc©úb,nñenH emPUmiCa®sþImanRbmaNCa

30 PaKryéncMnYnemPUmiTaMgGs;.

cMNucedA

• kat;bnßy[)aneRcInral;TRmg;énhigSaRbqaMg®sþI

nigkumar

vDÆnPaBCaeRcIn RtÚv)aneFVI[ekItmaneLIgkñúgkar

BRgwgRkbx½NÐc,ab;sRmab;karBar®sþInigkumarI tamry³kar

edaHRsaybBaðasmPaBeynD½rnigsiT§irbs;®sþIkñúgkarerobcM

nigkarGnuvtþc,ab;nanaRBmTaMgtamry³ karekIkkm<s;kar

yl;dwgnUvbTb,BaØtþinanaénc,ab;TaMgLay edaypþl;nUvkmµ

viFIbNþúHbNþaldl;sßab½nBak;B½n§nananigdl;saFarN³Cn.

kñúgExsIha qñaM2005 c,ab;sIþBIhigSakñúgRKÜsarnig

karkarBarCnrgeRKaH RtÚv)anGnum½tedayrdæsPa ehIyfµI²

enHEpnkarskmµPaBCatiedIm,IRbyuT§RbqaMgnwgGMeBIhigSa

RbqaMgnwg®sþIRtÚv)anGnum½tedayKN³rdæm®nþI. c,ab;sþIBI

karRbyuT§RbqaMgnwgkarCYjdUrmnusSnigekgRbv½Ba©pøÚvePT

RtÚv)anGnum½tedayrdæsPakalBIedImqñaM2008. KN³-

kmµaFikarCatiGnþrRksYgkRmitx<s;;mYy dwknaMedayRksYg

mhaépÞRtÚv)anbegáIteLIgedIm,IsRmbsRmÜlkic©xitxMRbwg

ERbgRbyuT§RbqaMgnwgkarCYjdUrmnusS.

lT§plénkarGegáttamdanRtÜtBinitümYysþIBIGMeBI

higSakñúgRKÜsarEdl)anerobcMeFVInaeBlfµI²enH )anbgðaj

[eXIjBIPaBRbesIreLIg nUvcMeNHdwgEdlfa ral;TRmg;

EdlRbqaMgnwg®sþIePT KWCakMhusqÁgnigCaGMeBI]Rkidæ. cMeNH

dwgenHRtÚv)aneFVI[ekItmaneLIgedaysarkic©xitxMRbwgERbg

eFVIkarGb;rMy:agTUlMTUlayBIGMeBIhigSakñúgRKÜsar enAkñúg

ry³eBlBIr-bIqñaMcugeRkayenH. eTaHCadUcenHkþI dUc)an

bgðajenAkñúgrUbPaBTI23 bBaðaenHkMBugmankarRBÜy)armÖ

edayfaRsbeBlEdlRbCaCnRbmaN 80 eTA 86

PaKry )anTTYlsÁal;fa TRmg;énGMeBIhigSatictYcbMput

elIragÁkaydUcCa ¬k ³ Kb;GVImYyeTAelIbuKÁlepSg rujb¤

Rcan b¤lYc qk; nig x ³ vayk,al eFVITNÐkmµ Tat; xaM

TajRKvI Tajsk; dal;elIbuKÁlepSg¦ CaGMeBIxusc,ab;

k¾edayk¾enAmanRbCaCnRbmaNBI 36 eTA 46PaKry

)anbBa¢ak;fa GacTTYlyk)annUvGakb,kiriyaxagelIkñúg

»kasNamYyb¤Canic©kal.

PaKeRcInénCnrgeRKaH BIGMeBIhigSaenHenAEtmin)an

EsVgrkCMnYyeTEtRbsinebImankarEsVgrkCMnYy KWepþImecj

BIsac;jatimitþPkþib¤GaCJaFr PUmi XMu-sgáat; KWminEmnepþIm

ecjBIb:UlIstulakarb¤GñkCMnajxagc,ab;eT.

karedaHRsayBI\riyabfnigGakb,kiriyaEdlGac

epþIm[manGMeBIhigSaEp¥kelIeynD½rnigkareFVIGaCIvkmµpøÚvePT

nigsøaksñamrbs;CnrgeRKaHBIGMeBIhigSa RBmTaMgkarbegáIn

karkarBarnigkarBiRKaHeyabl;dl;CnrgeRKaHenAEtCabBaða

RbQmcMeBaHmuxEdlRtÚvEteFVIkaredaHRsay. bBaðaTaMgenH

RtÚv)anerobcMbegáItCasUcnakrfµImYycMnYnenAkñúg pyGC

bc©úb,nñkmµ 2009-2013 nigEpnkarskmµPaBrbs;

RksYgkic©karnarI edIm,ItamdanRtÜtBinitü.

93%

74%

69%

40% 37%

24%28%

77%

46%

36%

18%13% 10% 9%23%

57%

66%

85% 88%

97% 98%

42%

80%86%

95% 97% 99% 99%

Acceptable 2005 Acceptable 2009 Illegal 2005 Illegal 2009

Cursing, etc. Throwing, etc.

Knocking on head, etc.

Tie up and hit, etc.

Threatening with knife, etc.

Burning or Choking, etc.

Throwing ac id, etc.

rUbPaBTI 24 ³ karpøas;bþÚrTsSnénRbCaCnTUeTA sIþGMBIkarTTYl yk)an nigPaBminRsbc,ab;énGMeBIhigSananakñ úgRKÜsar ¬qñaM2005 nig 2009¦

RbPB ³ GMeBIhigSaRbqaMgnwg®sþIePT GegáttamdanRtÜtBinitü qñaM2009

RksYgkic©karnarI

24karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 34: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

kat;bnßymrNPaB

kumar

eKaledATI 4 ³

cMNucedA

• kat;bnßyGRtamrN³PaBkumar Gayu eRkam 5qñaM

vDÆnPaBKYr[kt;smÁal;RtÚv)aneFVI[ekItmaneLIg

nUvsUcnakrsuxxaPaBsMxan;² Bak;B½n§nwgGRtamrNPaB

kumarcab;BIqñaM2000 mk.

mrNPaBrbs;kumar KWCaeKaledAGPivDÆn_sh-

sSvtSr_km<úCa ¬KGsk¦ EdlvDÆnPaBPaKeRcInRtÚv)an

eFVI[ekItmaneLIg ehIycMNucedACaeRcInRtÚv)aneFVI[seRmc

b¤RtÚv)anseRmcelIskRmitEdlnaM[RksYgsuxaPi)al

BinitüemIleLIgvijnigbegáIntémøéncMNucedAxøHrbs;xøÜn

enAkñúgEpnkaryuT§sa®sþsuxaPi)al.

dUc)anbgðajenAkñúgrUbPaBTI25 GRtamrNPaBTark

)anfycuHBI 95 kñúgcMeNam 1>000kMeNItrs;enAqñaM

2000 mk 60 kñúgcMeNam 1>000kMeNItrs;enAqñaM

2008 ¬seRmccMNucedAqñaM2010 én KGsk rYcehIy¦

ehIyGRtamrNPaBkumarGayueRkam 5qñaM k¾)anfy cuHBI

124 kñúg 1>000kMeNItrs;enAqñaM2000 mk 83 kñúg

1>000kMeNItrs;enAqñaM2005 ¬cMNucedAqñaM2010 én

KGsk )ankMNt; 75¦. sUcnakrTaMgBIrenHRtÚv)an

BüakrN_fa nwgGnuvtþelIseRcInBIcMNucedAén KGsk

enAqñaM2015 EdlcMNucedATaMgenHGacRtÚv)ankMNt;

eLIgvij.

124

99.7

6583

44.030

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

95

68.5

5066

60

39.030

40

50

60

70

80

90

100

97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

kumarGayueRkam 5qñaM

Tark

):an;sµanCak;EsþgcMNucedA

):an;sµanCak;EsþgcMNucedA

rUbPaBTI 25 ³ karvivtþénGRtamrNPaBTarknigkumarGayu eRkam 5qñaM

Photo: UNDP/ Arantxa Cedillo

25 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 35: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

124

99.7

6583

44.030

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

95

68.5

5066

60

39.030

40

50

60

70

80

90

100

97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

kumarGayueRkam 5qñaM

Tark

):an;sµanCak;EsþgcMNucedA

):an;sµanCak;EsþgcMNucedA

RbPB ³ - GegátRbCasa®sþnigsuxPaB 2005

- CMerOnTUeTAnUvRbCara®sþrbs;RbeTskm<úCa 1998 2008

vDÆnPaBenH RtÚv)anekItmaneLIgedaysarkar

Gnuvtþy:agskmµnUvkmµviFICaticak;fñaMbgáar PaBeCaKC½y

énkarCMrujskmµPaBbMe)AkUnedayTwkedaHmþay kareFVI[

RbesIreLIglT§PaBTTYl)anesvasuxPaBmUldæankarkat;

bnßykRmiténPaBRkIRknigkareFVI[RbesIreLIglT§PaB

TTYl)ankarGb;rMnigpø Úvfñl;EdlmanlkçN³l¥RbesIr

Cagmun .

Cak;Esþg ³

• smamaRténkumarGayueRkam 1qñaM EdlTTYl)ankar

cak;fñaMbgáarRbqaMgnwgCMgWk®Ba¢il xan;søak; k¥kman; nig

ettaNuseRcInCagBIrdg kñúgGMLúgeBlBIqñaM2000 dl;

qñaM2008 mankarekIneLIg. ¬karTTYl)ankarcak;

fñaMbgáarRbqaMgnwgCMgWk®Ba¢ilekInBI 41/4° dl; 91°

ehIykarTTYl)ankarcak;fñaMbgáarRbqaMgnwgCMgW xan;søak;

k¥kman;nigtetaNusnigekInBI 43° dl; 92°¦.

• karbMe)AkUnedayTwkedaHmþay k¾manvDÆnPaBy:agxøaMg

edaysmamaRténkarbMe)AkUnedayTwkedaHdMbUgman

karekIneLIg BI 11 dl; 35PaKry ehIysmamaRt

énkarbMe)AkUnedayTwkedaHmþaysuT§)anekIneLIgBI 11

dl; 66PaKry .

• smamaRténkumarGayuBI 6 eTA 59Ex Edl)anTTYl

RKab;fñaMvItamInGa )anekIneLIgy:agxøaMgBI 28PaKry

kñúgqñaM 2000 dl; 78PaKry kñúgqñaM2008.

• karRKbdNþb;énkarRKb;RKgkarbBa©ÚlCMgWrbs;kumar

karkat;bnßyGRtamrNkumarGayueRkam 5qñaM k¾)an

karekIneLIgy:agxøaMgpgEdr.

PaBxusKñatamtMbn;

xN³eBlEdl sßanPaBTUeTAénmrNPaBkumarRtÚv

)aneFVI[RbesIreLIgCabnþbnÞab; PaBxusKñay;:agxøaMgéntémø

sUcnakrenHBIItMbn;mYyeTAtMbn;mYyenAEtekItmaneLIg

EdlcaM)ac;RtÚvEtykcitþTukdak;edaHRsay.

dUc)aneXIjenAkñúgrUbPaBTI26 enAkñúg qñaM2005

mrNPaBTarknigmrNPaBkumarGayueRkam 5qñaM enAextþ

kMMBg;s<W ®BHvihar sÞwgERtg éRBEvg mNÐlKirInigrtn³KirI

enAEtmankRmitesÞIrEtBIrdgelIskRmitmFüménmrNPaB

TarknigmrNPaBkumarGayueRkam 5qñaM enAfñak;Cati.

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180

PñMeBjkMBt¼Ekbesomrab

bnÞaymanC½ykNþal

kMBg;qñaMgtaEkv

sIhnu¼ekaHkugeBaFisat;

kMBg;FM]tþrmanC½y

sVayerogkMBg;cam

RkecH)at;dMbg¼Rkugéb:lin

kMBg;s<WéRBEvg

RBHvihar¼sÞwgERtgmNÐlKrI¼rt³KIri

RbeTskm<úCa

mrN³PaBkumareRkam 5qñaM mrN³PaBTark

rUbPaBTI 26 ³ mrN³PaBTark nigmrNPaB kumarGayueRkam 5qñaM tamraCFanI extþ ¬qñaM2005¦

RbPB³ CDHS 2005 (Census 2008 provides an estimate of infant mortality but not of under 5 mortality)

26karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 36: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

Photo: UNDP/ Arantxa Cedillo27 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 37: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

28karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

elIkkm<s;suxPaBmata

eKaledATI 5 ³

Photo: UNDP/ Arantxa Cedillo

cMNucedA

• kat;bnßypleFobénmrN³PaBmata

mankarrIkceRmInCaeRcIncab;BIqñaM 2005 kñúgkarpþl;

esvasRmab;suxPaBbnþBUCnigsuxPaBmata. kMNt;Rta

RbtibtþikarénRksYgsuxaPi)al)anbgðajfa cenøaHBIqñaM

2005 dl;qñaM 2008 ³

• smamaRténkarbegáItkUnedaybuKÁliksuxaPi)alEdl

mankarbNþúHbNþal)anekIn eLIgBI 41 PaKryeTA

58 PaKry.

• smamaRtén®sþIEdlTTYl)ankarBinitüépÞeBaHy:agtic

BIrdgmuneBlsRmalkUnedaybuKÁliksuxaPi)alEdl

mankarbNþúHbNþal)anekIneLIg BI 52 PaKry dl;

81 PaKry.

• smamaRtmataEdlsRmalkUnedayeFVIkarvHkat; ¬CS¦

)anekIneLIgBI 1/18 PaKry eTA 1/91 PaKry.

GRtaénkarvHkat;enH KWCasUcnakrtMNagsRmab;

karcUlmkTTYlykesvase®gÁaHEfTaMsmÖBbnÞan;nigEfTaM

Tark ehIykMeNInenHk¾bBa¢ak;pgEdrfa cMnYn®sIþkan;Et

eRcIneLIgRtÚv)anbBa¢Únmkkan;mnIÞreBTübEg¥kEdlenATIenaH

manesvase®gÁaHCIvit. eTaHCadUcenHkIþ k¾karBRgaymin

Tan;sBVenATUTaMgRbeTsénesvavHkat;nigesvase®gÁaHEfTaM

smÖBbnÞan;nigEfTaMTarkenH KWCabBaðaRbQmmYy ehIykar

RtÜtBinitütamdanGRtavHkat;ykTarkenAtamRsúkRbtibtþi

KWCakargarsMxan;EdlRtÚvedaHRsayenAeBlGnaKt.

4

3.41

33.40

3.10

2.5

2.7

2.9

3.1

3.3

3.5

3.7

3.9

4.1

97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

437

322.7

250

472 461

40

90

140

190

240

290

340

390

440

490

540

96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

lT§PaBbnþBUC

mrN³PaBmata

):an;sµan Cak;Esþg

):an;sµan Cak;Esþg

rUbPaBTI 27 ³ karvivtþénGRtalT§PaBbnþBUC nigpleFobén mrN³PaBmata

Page 38: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

29 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

4

3.41

33.40

3.10

2.5

2.7

2.9

3.1

3.3

3.5

3.7

3.9

4.1

97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

437

322.7

250

472 461

40

90

140

190

240

290

340

390

440

490

540

96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

lT§PaBbnþBUC

mrN³PaBmata

):an;sµan Cak;Esþg

):an;sµan Cak;Esþg

RbPB³ CMerOnRbCaCn 2008 nigGegátRbCasa®sþnigsuxPaB 2000

2005

dUc)anbgðajenAkñúgrUbPaBTI 27 CMerOnRbCaCn

qñaM2008 bgðajTMenar 2 pÞúyKña ³ GRtabegáItkUn

srubmankarIkceRmInkñúgkRmit 3/1 PaKry EdlesÞIEt

seRmccMNucedAqñaM2015 rbs;xøÜnehIyfVIt,itEtmankar

fycuHénkarbegáItkUnnigkarRbesIreLIgénkarpþl;esvarenH

EtkRmitmrN³PaBmataenAEtx<s;EdlsBVéf¶enH 461 nak;

kñúgcMnYn 100>000 nak; énkMeNItrs; ¬CatYelxx<s;bMput

kñúgtMbn;¦ ehIyEdlminmankarpøas;bþÚreRcIncab;BIqñaM1997

mk. rgVas;EdlP½nþRcLMmankRmitx<s;cMeBaHsUcnakrenH

ehIyrMBwgfa karGegátRbCasa®sþnigsuxPaBkm<úCa qñaM

2010 Edlbc©úb,nñkMBugEtdMeNIrkarnwgbgðajBIPaBrIk

ceRmIn.

xN³EdlminmanrgVas;elIvtßúdUcKñak¾eday Tinñn½y

BITinñn½ymUldæanXuM sgáat; Edlkt;RtatYelxRbcaMqñaMén

kMeNItrs;nigmrN³PaBmataenAkñúgry³eBlBI 0-1 Ex

eRkayBIkarbegáItkUnbgðajnUvninña karekIneLIgénpleFob

énmrN³PaBmataeFob eTAnwgkMeNItrs; dUcmanbgðajen-

AkñúgrUbPaBTI 28 . cMNucenHnwgRtÚvEtbBa¢ak;[c,as;

enAkñúgkarGegát RbCasa®sþnigsuxPaB qñaM2010.

fVIt,itEtmankarrIkceRmIndUcenHkþI k¾minmanesckþI

sgÇwmfa GacseRmccMNucedAkñúgeKaledAGPivDÆn_sh-

sSvtSr_km<úCakñúgtYelx 140 enAqñaM 2015 )anenaHeT.

dUecñHcMNucedAsRmab;qñaM 2015 eTIbnwg)anEktRmÚvfµI

kñúgkRmitCak;EsþgCagmun KWkñúgkRmit 250nak; EdlenH

enAEtCabBaðaRbQmd¾cm,gmYy.

837

534

413341

2006 2007 2008 2009

rUbPaBTI 28³ karvivtþénmrN³PaBmatadkRsg;BITinñn½yXuM sgáat;

RbPB ³ KN³kmµaFikarCatisRmab;kaGPivDÆtamEbbRbCaFibetyü

enAfñak;eRkamCati KN³kmFikarCatisRmab;kaGPivDÆtamEbbRbCaFib

etyüenAfñak;eRkamCati

GaRtamrN³PaBmatax<s; ekIteLIgedaysarktþa

mYycMnYndUcxageRkamenH ³

• kgVHxatsmtßPaBenAexSaynigkardak;BRgayminsBV

RBmTaMgkarrkSaTukqµb

• 57 PaKryén®sþImanépÞeBaHmanCm¶WesøksøaMgxVHCati

EdkkñúgQam.

• ®sþInigTarkekItfµImingay®sYleTArkesvase®gÁaHEfTaM

smÖBbnÞan;nigEfTaMTark.

• karGnuvtþkñúgRKÜsarnigkarEsVgrkkarEfTaM minRKb;RKan;

kñúgeBlmanépÞeBaHnigkñúgeBlbgáItkUndUcCakarBwgEp¥k

elIqµbburaN[CYybegáItkUnnigkarcgp©itmins¥at nig

• lT§PaBmankRmitkúñgkarBnøÚtkUnRbkbedaysuvtßiPaB

¬karBnøÚtkUnminmansuvtßiPaB¦

kMeNInénEpnkarRKÜsarenAmankRmit ¬manEt 26

PaKry éncMNucedA 60 PaKry kñúgeKaledAGPivDÆn_

shsSvtSr_km<<úCa¦ EdlminsgÇwmfaGacseRmc)antam

cMNucedArbs;xøÜneLIy .

edayehtufa EpnkarRKÜsarmansar³sMxan;kñúgkar

kat;bnßymrN³PaBmata rhUtdl;eTA 30PaKry ¬kar

kat;bnßykarmanépÞeBaHmintamcMNg;; karBnøÚtkUneday

minmansuvtßiPaBCaedIm¦ enHKWCa bBaðasMxan;EdlRtÚvEt

edaHRsayCacMa)ac;.

Page 39: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

30karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

xN³EdlenAEtmanmrNPaBkumar KWCaGgÁehtuén

eraKraKt,atedaysarktþadUc)anerobrab;xag elIk¾edayva

k_bNþalmkGMBIktþasgÁmmYycMnYn Tak;TgeTAnwgkaryl;

eXIjcMeBaHsuxPaBrbs;®sþI GaharUbtßmÖcMeBaHekµgRsInig

®sIþnigkRmitGb;rMrbs;®sþIEdl)anelIkeLIgenAkñúgeKaledA

GPivDÆn_shsSvtSr_km<úCaTI2nigTI3.

karBenøÓnkarrIkceRmIneq<aHeTArksmiT§ipléneKal

edAGPivDÆn_shsSvtSr_TI5 KWCaGaTiPaBcMbgrbs;raCrdæa-

Pi)alkm<úCa. fµI²enH RksYgsuxaPi)al )anGnum½tyk

:EpnTIbgðajpøÚvskmµPaBqab;rh½s edIm,Ikat;bnßymrN

PaBmatanigTarkekItfµI :. KMnitpþÜcepþImenHrYmmansmaPaB

TaMg7 ³

• esvase®gÁaHEfTaMsmÖBbnÞan; nigEfTaMTark

• sRmalkUnedaybuKÁliksuxaPi)al)anTTYl karbNþúH

bNþal

• EpnkarRKÜsar

• karBnøÚtkUnRbkbedaysuvtßiPaB

• karbþÚr\riyabTkñúgkarR)aRs½yTak;Tg

• karlb;bM)at;r)aMghirBaØvtßú

• karXøaMemIl mrNPaBmata nigkareqøIytb

FatupSMénKMnitpþÜcepþImenH RtÚv)antamdanemIly:ag

Rby½tñRbEygedaymankarxMRbwgERbgCaRbB½n§edIm,IbegáIn

karpþl;esva[kan;EtTUlMTUlay. ¬sUmemIlrUbPaBTI29¦

enHKWCabBaðaRbQmd¾cm,gcMeBaHeKaledAenH.

PaBxusKañtamtMbn;

EpnTIenAkñúgrUbPaBTI 30 EdlekItecjBITinñn½y

mUldæanXuM sgáat; bgðajnUvkarERbRbÜld¾FMeFgénkRmitmr

NPaBmata

100%

86%

92%

66%

64%

44%

63%

32%

62%

83%

83%

28%

Vitamin A, 0-59 months

Full Immunizations

DPT3 - HepB3

Exclusive breastfeeding

Post partum visits

Delivery at public facilities

Trained attendance at delivery

PMTCT

Tetanos Toxoid 2

Iron folate for pregnant women

2 Antenatal visits

Use of modern contraception Pre-Pregnancy

Pregnancy

Birth

Newborn period

Infancy

rUbPaBTI 29 ³ karRKb;dNþb;énesvakmµrh½sEpñksuxPaBkumar mata nigsuxPaBbnþBUC ¬2009¦

RbPB³ RksYgsuxaPi)al

rUbPaBTI 30 ³ r)ayénmrNPaBmata kñúg 100 000sRmalkUn tamRsuk

RbPB³ dkRsg;BITinñn½ymUldæanXuM 2009

Page 40: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

RbyuT§RbqaMgnwgemeraK eGds_¼Cm¶WeGds_ RKúncaj;nig Cm¶WepSg²eTot

eKaledATI 6 ³

Photo: UNICEF/John Vink/Magnum 2007

cMNucedA

• bnßykarraldalénemeraKeGds_¼Cm¶WeGds_

dUcbgðajenAkñúgrUbPaBTI31 yuT§nakar[eRbIeRsam

Gnam½y 100 PaKrytampÞHbn)aneFVI[eRbv:aLg; emeraK

eGds_ mankarcuHfyy:agxøaMgBIcMNuc 1/6 PaKry kñúg

qñaM2000 mk cMNuc 0/9 PaKry kúñgqñaM2006 ¬kñúgqñaM

2009 RbmaN 0/7 PaKry¦ CaGRtal¥RbesIrCagcMNucedA

BIdMbUg 2/3 PaKry sRmab;qñaM2015 Edlbc©úb,nñenHRtÚv

)anEkERbenA <0/9PaKry.

cMnYnGñkrs;enACamYyemeraKeGds_ kñúgqñaM2009

RtÚv)an)a:n;sµanfa mancMnYn 57>900nak; ¬30>300 nak;

Ca®sþInig 27/600nak;Caburs¦ ehIyPaKeRcInénGñkCm¶W

EdlsßitkñúgdMNak;kalx<s;énCm¶WeGds_kMBugEtTTYlfñaM

Büal)alRbqaMgnigemeraKeGds_ ¬97PaKry¦.

1.8

2.32.5

2.62.4

2.12.0

1.81.6

1.41.2

1.1

1.1

1.5

1.71.9

1.71.5 1.5

1.31.2

1.10.9

0.8

1.2

1.7

1.92.0

1.91.6

1.51.4

1.21.1

1.00.9

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Urban Rural Total

rUbPaBTI 31 ³ eRbvaLg;emeraKeGds_kñúgcMeNamRbCaCnTUeTA GayuBI 15-49qñaMtamRbePTénlMenAdæan

RbPB³ NCHADS 2007, Report of a Consensus Workshop, HIV Estimates and Projections for Cambodia 2006 - 2012

kareFVIcMeNal)anbgðajfa eRbvaLg;énCm¶WeGds_

RtÚv)anrMBwgfa nwgfycuHEfmeTot ehIyenAhñwgdEdlkñúg

GRta 0/6 PaKry kñúgnigeRkayqñaM 2010 EdlmancMnYn

Gñkrs;enACamYyemeraKeGds_ 51/200nak; ¬sUmemIl

rUbPaBTI31¦ fVIt,itEtenAmankþI)armÖCMuvijlT§PaBénkar

erIeLIgvijénCm¶WqøgenHkñúgcMeNamRbCaCnEdlmanhaniP½y

31 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 41: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

x<s;bMput. smamaRténGñkEdlqáøgemeraKeGds_fµI² tam

ry³RKÜsarb¤BImþayeTAkUnmancMnYnekIneLIg. smamaRtx<s;

bMputénGñkqøgemeraKeGds_fµI² KW®sþIEdlmanbþI ¬43PaKry¦

ehIykarqøgBImþayeTAkUn ¬30PaKry¦. fVIt,itEtmankar

rIkceRmIneRcInehIyk_edaykmµviFIbgáarkarqøgemeraKeGds_

BImþayeTAkUnenAEtmankRmitTab ehIykargarbEnßmeTot

enAEtRtÚvkarCacaM)ac;EdlmanTMnak;TMngeTAnwgbBaða

qøgCm¶WtamkarrYmePT bBaðasuxPaBnþBUC esvapþl;karRbwkSa

nigeFIVetsþQamedaysm¶at;nigsµRK½citþnigesvakarBarCm¶W

eGds_epSg²eTot edIm,I[®sþImanlT§PaBTTYl)ansMNuM

esvasuxaPi)ald_TUlMTUlay.

35,00032,200 30,800 30,300 29,500 27,800 26,800

32,20029,200 27,900 27,600 26,700 25,300 24,400

67,20061,400

58,700 57,900 56,20053,100 51,200

0

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

70,000

80,000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Women Men Total

rUbPaBTI 32 ³ kar)a:n;RbmaNeTAmuxelIcMnYnRbCaCnEdlrs; enAedaypÞúkemeraKeGds_

RbPB³ NCHADS

RbCaCnEdlmanhaniP½yx<s; dUcCaGñkeRbIeRKOg

ejón bursEdlrYmePTCamYynwgburs ¬MSM¦ k_man

eRbv:aLg;énkarqøgemeraKeGds_x<s;KYr[kt;sMKal;Edr.

bBaðaRbQmcm,g KWRtÚvrkSanigbegáInplRbeyaCn_

EdlTTYl)anBIkarGb;rMsþIBICm¶WeGds_nigkarTb;sáat;;Cm¶W

eGds_ ¬smamaRténRbCaCnv½yekµgBI 15-24qñaM RtÚv)an

raykarN_fa )aneRbIeRsamGnam½ykñúgeBlrYmePTCamYy

nwgédKUrEdlminEmnCaRbBn§enAEteRkamcMNucedAenAeLIy¦

ehIyRtÚvedaHRsayhaniP½yénkarraldalénCm¶WqøgCaelIk

TI2 edaysarEt\riyabTkñúgcMeNammnusSEdlmanhaniP½y

énkarqøgemeraKeGds_nigCm¶WqøgepSgeTot ¬dUcCaGñkeRbI

R)as;eRKÓnejónbursrYmePTCamYyburs ®sþIbeRmIkarenAtam

kEnøgkmSanþnigGtifiCnrbs;xøÜnnigédKUrYmePTRbCaCnenA

kñúgBn§naKarnigenAkñúgmNÐlsþanItism,TaeRKÓgejón¦.

cMNucedA

• karfycuHkarraldalénCm¶WRKúncaj; Cm¶WRKúnQam

nigCmW¶rebg

cMnYnkrNIénCm¶WRKúncaj;Edl)anBüaledayEpñk

suxaPi)alsaFarN³kñúgcMnYnRbCaCn 1 000nak; ¬krNIfIµ

énCm¶WRKúncaj;¦)anfycuHBI 11/4 kñúgqñaM 2000 mk

RbEhlCa 4/4 kññúgqñaM 2008 ¬EdlmanRbEhl 59 000

krNIkñúgqñaM 2008¦ fVIt,itEtmankarekIneLIgeRcInrhUt

eTAdl; 101 000krNIkñúgqñaM 2006 k¾eday. tYelx

enHxiteTACitnwgcMNucedAeKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_qñaM

2015. eRbvaLg;énCm¶WRKúncaj;k¾)anfycuH BI 4/2 kñúg

qñaM 2004 eTA 2/9 kñúgqñaM 2007.

11.4

7.5

4.04.4

0

2

4

6

8

10

12

99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

0.4 0.4 0.4

0.36 0.35

0.32

0.33

0.34

0.35

0.36

0.37

0.38

0.39

0.40

0.41

99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

RKuncaj;kñúgcMeNamRbCaCn 1000 nak;

GRtasøab;edaykrNIRKuncaj;

Cak;EsþgcMNucedA

Cak;EsþgcMNucedA

rUbPaBTI 33 ³ cMNucedAnigkrNIRKúncaj;Cak;EsþgkñúgcMeNam RbCaCn 1000nak; nigGRtasøab;edaykrNIRKúncaj;Edl raykarN_BIviTüa sßansaFarN³

RbPB³ RbB½n§B½t’manRksYgsuxaPi)al

32karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 42: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

raykarN_edayEpñksuxaPi)alsaFarN³ GRtasøab;

edayCm¶WRKúncaj;)anrkSakarxiteTACiteKaledAEdl)an

EksRmÜlrYcsßitenAeRkam 0/4 PaKry mansøab; 209

kñúgcMeNam 59>000krNI kñúgqñaM 2008 ehIyGRta

søab;edayCm¶WRKúncaj; manTMenamkenA 0/35PaKry.

¬sUmemIlrUbPaBTI 33¦.

sßankarN_énCm¶WRKúncaj;bc©úb,nñenH)anerIeLIgvij

edaysarvtþmanénemeraK)a:ra:hSIt EdlsaMunigfñaM .

vtßúbMNgcm,gmYysRmab;km<úCabc©úb,nñenH KWRtÚv

bM)at;ecal[Gs;nUv)a:ra:hSItEdlsauMnwgfñaMedayGnuvtþ

KeRmagTb;kMu[qøgraKt,atkñúgry³eBlxøIKWBIqñaM 2009-

2010 nigGnuvtþEpnkarry³eBlmFümqñaM 2011-

2015 ¬edIm,IrkSa[enAsßirPaBnigbegáInskmµPaBTb;min

[emeraKenHqøgteTAeTot)an.

Cm¶WRKúnQam

GRtaekItCm¶WRKúnQamfñak;CatidkRsg;ecjBIkrNI

GñkBüa)alkñúgmnÞIeBTüBIGRta 1 kñúgcMeNammnusS 1>000

nak; kñúgqñaM2001 eTA 0/7 kñúgcMeNam mnusS 1>000nak;

kñúgqñaM 2005.

k¾b:uEnþ kñúgqñaM 2006 GaRtaenH)anekIneLIgeTA

1/3 sRmab; 1>000 edaysarkarekItCm¶WenHenA extþ

CaeRcIn KWCalkçN³énlMnaMCm¶WRKúnQamEdlEtgEtekIt

eLIgmþgkñúgenAry³eBlBI3-5qñaM. qñaMEdlGaRkk;bMputén

Cm¶WRKúnQamEdl)ankt;Rta KWqñaM2007 EdlmankrNI

Cm¶wRKúnQamcMnYn 39/851 krNIedaymansøab; 407

krNI RtÚv)anraykarN_kñúgGRtasøab;kñúgkrNIRKúnQam

(CFR =1.03%¦.

enAqñaM2008 nig2009 krNIRKúnQamRtÚv)an

raykarN_fa mankarcuHfyCaxøaMgmkRtwmcMnYn ¬9 542

krNInig 11>699¦ edaynaMmkGRtaekItCm¶WRKúnQam

0/7 PaKry nig 0/8 PaKry CamYyGRtasøab;kñúgkrNI

RKúnQam 0/7 nig 0/3 PaKry erogKña. GRtaekItCm¶W

RKúnQamesÞIrEtsßitenAelIpøÚvRtÚvnigGRtasøab;kñúgkrNI

RKúnQameq<aHeTAseRmceKaledArbs;xø Ün qñaM2015

¬sUmemIlrYb PaBTI 34¦.

Cm¶Wrebg

mankarrIkceRmIneRcIncab;taMgBIqñaM1997 kñúgkar

kat;bnßyeRbva:Lg;énCm¶WrebgRKb;sNæanBI 928 kñúgcMnYn

mnusS 100>000nak; eTA 664 kñúgcMnYnmnusS 100>000

nak; kñúgqñaM2007 sUcnakrenHsßitenAelIpøÚveq<aHeTAseRmc

eKaledArbs;xøÜnenAqñaM2015. b:uEnþ GRtaekICm¶WrebgenA

Etx<s;CageKbMputenA)a:sIuhVikPaKxaglic.

smamaRténkrNICm¶WrebgEdlrkeXIjeRkamviFI

sa®sþBüa)aledayRtÜtBinitüpÞal;BImUldæanénCm¶Wrebg

)anekIneLIgBI 57 PaKry kñúgqñaM2002 eTA 69 PaKry

kñúgqñaM2008 EdlesÞIrEtnwgQaneTAdl;cMNucedA 70

PaKry qñaM2015 ehIyGaRtaeCaKC½yénkarBüa)alEdl

man 90 PaKry )anQanhYscMNucedArYcehIy.

k¾b:uEnþ fVIt,itEtmankarxMRbwgERbgk¾edayk¾enAEt

mankarrIkceRmIntictYcelIGaRtasøab;edayCm¶wrebgkñúgcMnYn

RbCaCn 100/000 nak; EdlsßitenAkñúgcMnYn 75 nak;

CatYelxeRcInCagBIrdgsRmab;cMNucedAqñaM2015 Edl

mancMnYn 32 nak;.

karsÞg;mtifñak;CatielIkTI3 elIkarrIkraldal

esrUeRbv:aLg; bgðajfa mankarcuHfyEfmeToténkar

raldalCm¶WeGds_kñúgcMeNamGñkCm¶WrebgBI 11/8 PaKry

kñúgqñaM 2003 nig 7/8 PaKry kñúgqñaM2007.

33 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 43: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

1.0

0.70.4

0.7

1.3

2.8

0.7

0.8

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

1.5

0.9

0.30.7 0.7

0.30

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

RKunQamkñúgcMeNamRbCaCn 1000 nak;

Cak;EsþgcMNucedA

Cak;EsþgcMNucedA

GRtasøab;edaykrNIRKunQam

rUbPaBTI 34³ cMNucedAnigkrNIRKúnQamCak;EsþgkñúgcMeNam RbCaCn 1000nak; nigGRtasøab;edaykrNIRKúnQamEdl raykarN_BIviTüasßansaFarN³

RbPB³ MOH

928 670

464664

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

96 97 98 99 0001 02 03 04 0506 07 08 0910 11 12 13 1415

90

55

32

90

75

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

Cak;EsþgcMNucedA

Cak;EsþgcMNucedA

GRtasøab;edayCm¶Wrebg kñúgcMeNamRbCaCn 100 000 nak;

Cm¶WrebgRKb;sNæankñúgcMeNamRbCaCn 100 000 nak;

rUbPaBTI 35 ³ krNICm¶WrebgRKb;sNæannigGRtasøab;eday Cm¶Wrebg ¬cMnYnmnusS100000nak;¦

RbPB³ MOH

34karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 44: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

FanacirPaBbrisßan

eKaledATI 7 ³

cMNucedA

• bBa©ÚleKalkarN_énGPivDÆn_RbkbedaycirPaB

eTAkñúgeKalneya)ay nigkmµviFICati nigbegáIn

KuNPaBbrisßan

61.2

60.0 60.0

59.1

57.6

55.0

56.0

57.0

58.0

59.0

60.0

61.0

62.0

02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

TARGET ACTUAL PROJECTION

rUbPaBTI 37 ³ cMNucedACak;Esþgnig):an;sµanénépÞdIRKbdNþb; edayéRB ¬PaKryénépÞdIsrub¦

RbPB³ Forestry Administration

dIRKbdNþb;edayéRBeQI

eKaledAsRmab;éRBeQI KWRtÚvrkSa[)annUvdIRKb

dNþb;edayéRBeQIkñúgTMhM 60 PaKry. karvaytémøfñak;

rUbPaBTI 36 ³ tMbn;GPirkSnigtMbn;éRBkarBarenAkm<úCa

Photo: UNDP/ Arantxa Cedillo

35 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 45: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

CatielIdIRKbdNþb;edayéRBeQIqñaM 2006 )anrkeXIjfa

dIRKbdNþb;edayéRBeQI)anfycuHBI 61/15 PaKry

kñúgqñaM 2002 mk 59/09 PaKry kñúgqñaM2006 KWesµInwg

kar)at;bg;cMnYn 373/510 hikta énéRBeQIkñúgGMLúg

eBlenaHEdlCaGRtaénkar)at;bg;éRBeQIRbEhlCa

93/000 hiktakñúgmYyqñaM edaysarkarBRgIkdIsRmab;

ksikmµnigkardaMduHsRmab;BaNiC©kmµepSg². rdæ)aléRB

eQI)an)a:n;sµanelIdIRKbdNþb;edayéRBeQIkñúgqñaM2009

enAsl;RbEhlCa 57/59 PaKry bu:eNÑaH. kar)at;bg;

éRBeQIPaKeRcIn)anekIteLIgenAkñúgextþTaMgbYnéntMbn;

Bay½Büedaymankar)at;bg;xøHenAkñúgtMbn;karBar b:uEnþ kñúg

kRmittictYcehIykñúgry³eBld¾yUr.

edIm,IeFIV[ninñaenHRtLb;eTArkPaBedImraCrdæaPi)al

manEpnkarBRgwgkarkarBarnigkarRKb;RKgéRBkat;bnßy

sm<aFelIéRBeQIedayEklm¥bec©kviC¢arbrksikmµnigkar

kat;bnßykarBWgEp¥kelIGusdutnigbegáInkmµviFIkarsþarnig

kardaMedImeQIeLIgvijy:agskmµedayrYmTaMgdMNaMBaNiC¢-

kmµepSg² CalT§plkardaMedImeQIeLIgvijBitRbEhlCa

73 000 hiktakñúgmYyqñaM. ktþaenH ¬dUcman bgðajenA

kñúgrUbPaBTI 35¦ RtÚv)anrMBwgfa nwgmanmUlniFiRKb;RKan;

edIm,IeFVI[maneLIgvijnUvdIRKbdNþb;edayéRBeQItam

cMNucedAEdlcg;)an KW 60 PaKry.

tMbn;karBar nigéRBeQIkarBar

RbeTskm<úCa CaRbeTsTImYyenAGasIuGaeKñy_Edl

)anbegáIttMbn;karBarenAkñúgqñaM 1925 ehIyfVIebImanCemøaH

CaeRcInqñaMnigkar)at;bg;FnFanFmµCati RbB½n§karBarbc©úb,nñ

rYmmantMbn;karBarcMnYn 23 esµInwgépÞdITaMgGs; 3/3 lan

hiktanigéRBkarBarcMnYn 11 kEnøg esµInwgépÞdIsrub 1/53

lanhikta ¬EdlmanbEnßmRbEhlCa 108 000 hikta

eTAkñúgéRBkarBartaMgBIkarsÞg;elIbnÞat;eKal¦. cMnYnenH

KWRbEhlCa 27 PaKryénTMhMdITaMgGs;EdlCaGRtamYy

kñúgcMeNamGRtax<s;bMputkñúgBiPBelaknigbgðajBIkar

ebþCJarbs;raCrdæaPi)alkñúgkarkarBarFnFanFmµCati.

¬sUmemIlEpnTIkñúgrUbPaBxagelI¦.

tMbn;TaMgBIrsßitenAeRkamsm<aFy:agF¶n;F¶rBIkarkab;

eQIxusc,ab;karT®nÞannigsm,TandIesdækic©. épÞdItMbn;

karBarRbEhl 350 000 hikta RtÚv)anEbgEcksRmab;

dIsmTanesdækic©enAkñúgtMbn;karBaredayrYmbBa©ÚlTaMgépÞ

dItMbn;karBarsrubRbEhl 2/9 lanhikta.

karkarBarFnFanFmµCatienAkm<úCa KWCakarTTYl

xusRtÚvrYmrbs;RksYgbrisßannigRksYgksikmµ rukçaRbmaj;

nigensaT. rIÉRkbxNÐc,ab;nigRkbxNÐsßab½n nigyuT§

sa®sþsRmab;karBarFnFanFmµCati \LÚvenHRtÚv)aneFVIcb;

sBVRKb;ehIy. enAqñaM2008 raCrdæaPi)al)anGnum½tc,ab;

fµIsRmab;tMbn;karBarEdlEckcMNat;fñak;CabYntMbn; ¬hSÚn¦

KWtMbn;sñÚl tMbn;GPirkS tMbn;GPivDÆn_nigtMbn;eRbIR)as;

EbbcMruH. bBaðaenHRtÚv)ansgÇwmfa kareFIVsniTankmµén

RbB½n§tMbn;karBarnwgCYyFanafa tMbn;sñÚlrkSa)annUvPaB

EdlminmankarxUcxat. bc©úb,nñenH RksYgbrisßankMBug

dMeNIrkarerobcMEpnTInigkMNt;niymn½ytMbn; ¬hSÚn¦ TaMg

enHenAkñúgtMbn;nImYy².

bBaðaRbQmnaeBlbc©úb,nñ KWkarGnuvtþedImI,Fana

nUvkare)aHbegÁalRBMsImac,as;las; karkarBarRbkbeday

RbsiT§PaBnigkarRKb;RKgtMbn;TaMgenaH RbkbedaycirPaB

eRkamEdnsmtßkic©rbs;xøÜn. EpñkTaMgBIrRbePTenHTTYlrg

edaysarkarxVHxatFnFanmnusSnigFnFanhirBaØvtßúEdl

bNþal[bBaðakan;EtF¶n;F¶reLIgedaysarkarkat;bnßy

fvikaEdlCalT§plénvibtþihirBaØvtßú ³ cMnYnénGñkGPirkS

éRBeQI)anekIndl; 910 nak; tamkareRKagTukkñúg qñaM

2009 b:uEnþ RtÚvfycuHmkenARtwm 480nak; kñúgqñaM 2010

edaysarEtkarkat;bnßyfvika. eTaHbICay:agNak¾eday

raCrdæaPi)alebþCJacitþedIm,IbegáIncMnYnGñkGPirkSéRBeQI

kñúgtMbn;karBar[dl; 960nak; kñúgqñaM2011. dUcKña

enHEdr cMnYnGñkGPirkSéRBeQIenAkñúgéRBkarBarminRtÚv)an

rkSa[enARtWmEt 500 nak; ehIyRtÚv)anfycuHenARtwm

cMnYn 315nak;. edaysarEtcMnYnGñkGPirkSéRBeQIman

kRmitnigedaysarEtFnFanEdl)ankarBarenHman

sarsMxan;sRmab;CIvPaBrs;enAtammUldæanpgEdrenaH

raCrdæaPi)alkMBugbegáInkarBak;B½n§CamYyRkumshKmn_[

CYykarBarnigRKb;RKgéRBeQIRbkbedaycirPaB. bc©úb,nñenH

manRkúmshKmn_karBaréRBeQIcMnYn 390 Rkúm ¬b:uEnþ

36karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 46: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

manEt 124 RkúmeT Edlbc©úb,nñenHTTYlkarÉkPaBBI

RksYgksikmµ rukçaRbmaj; nig ensaTedayenAmanRkúm

shKmn_GPirkSéRBeQIeRcInRkúmeTotkMBugrg;caMkaryl;RBm¦

EdlRKbdNþb;elITMhMdIRbEhlCa 368/000 hiktanig

shKmn_tMbn;éRBeQIkarBar ¬PAC¦ cMnYn 84 RKbdNþb;elI

TMhMdIRbEhlCa 930/000 hikta.

karrMBwgelIGusdut

sm<aFd_cm,gmYyelIéRBeQI KWkarbnþRtÚvkarkñúg

kRmitx<s;elIeQIeFVIGusdut. eyagtamtYelxCMerOnfñak;Cati

BIqñaM 1998-2008 karBwgEp¥kelIeQIeFVIGusdut)ancuHfy

EtBI 90/4 eTA 83/6 bu:eNÑaH EdlCatYelxenAEtx<s;xøaMg

CagcMNucedAénKnøgmaK’atambnÞat; kúñgcMnYn 64/7. RbsinebI

rab;TaMgFüÚgbBa©ÚleTAkñúgkareRbIR)as;eQIeFVIGusdutpgenaH

tYelxnwgeLIgeTAdl; 91/1 ¬FüÚgmin)anrab;bBa©Úlkñúg

bnÞat;eKaleT¦.

dUc)anbgðajenAkñúgrUbPaBTI 38 RksYg]sSahkmµ

Er:nigfamBl EdleRbIrgVas;kareRbIR)as;GusdutR)akdRbCa

CagenaH)a:n;sµanfa enAqñaM 2008 tYrelx KW 73 PaKry

énRKÜsarEdleRbIR)as;GusdutnigBüakrN_fa tYrelxenH

nwgcuHenARtwm 54PaKry enAqñaM2013.

92

64.7

52

90.4

83.6

73

95.3

91.1

40

50

60

70

80

90

100

92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

TARGET ACTUAL PROJECTION Including Charcoal

rUbPaBTI 38 ³ cMNucedAkarBwgEp¥kelIGusdutBitR)akdnigtam kar)a:n;RbmaN ¬PaKryéneKhB½n§¦

RbPB³ Census 1998, 2008 - MIME

kñúgry³eBlxøI yuT§sa®sþcm,gnaeBlbc©úb,nñedIm,I

edaHRsaykareRbIR)as;Gusdut KWkarCMrujc®gáandaM)ay

EdlFUréfø nig EdlmanRbsiT§PaB. c®gáandaM)aycMnYn

1 000 000 eRKÓgRtÚv)anplitcab;taMgBIqñaM 2003 Edl

CYysnSMéRBeQIRbEhlCa 5000 hikta kñúgefrevla

dUcKñaenH. kñúgry³eBldEvgraCrdæaPi)alnwgBüayameRbI

yuT§sa®sþpþl;GKÁisnItamTICnbTEdl]btßmÖtamEpnkar

famBlEdlGacekIteLIgvij)an .

karseRmc[)antamcMNucedAnaqñaM 2015 nUvcMnYn

52 PaKry nwgRtÚv[epþatkarykcitþTukdak;CaeRcIneTot

nigeFIVyuT§nakary:agskmµedIm,ICMruj[manCeRmIsepSg²

CaCMnYs.

karensaTRtI

vis½yClplenAkm<úCa )aneFVIkarEkTRmg;enAqñaM

2000 EdlrYmbBa©ÚlTaMgkardkLÚt_ensaTBIRkúmh‘un

RbtibtþikarensaTFM²mkRKb;RKgCaLÚt_ensaTtUc² tamry³

karRtYtBinitürbs;shKmn_nigkarbegáItshKmn_ensaT

¬CF¦. LÚt_ensaTcMnYn 78 RtÚv)andkhUtTaMgRsúgnig

LÚt_ensaTcMnYn 81 RtÚv)andkhUtEpñkxøHEdlmanépÞTwk

ensaTsrubcMnYn 538 522 hikta énTMhMépÞTwkensaT

953 740 hikta ¬esµInwg 56/46 PaKry¦RtÚv)andk

ykmk[nigdak;CaLÚt_ensaTkRmitRKÜsarenAExkBaØa

qñaM 2010.

246

316

359

423

447

447

467 469 469 470

236

100

150

200

250

300

350

400

450

500

'00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09 '10 '1'1 '12 '13 '14 '15

Cfi Registered Cfi

rUbPaBTI 39 ³ karvivtþénshKmn_ensaTsrub nig shKm ensaTEdl)ancuHbBa¢I

RbPB³ Fishery Administration

37 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 47: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

dUcmanbgðajkñúgrUbPaBTI 39 cMnYnshKmn_ensaT

)ankMBugekIneLIgCalMdab;BIcMnYn 245 kñúgqñaM 2002 dl;

464 kñúgqñaM2010 EdlRKbdNþb;elIépÞTwkTMhM 683/734

hikta kñúgqñaM2010. kúñgcMeNamLÚt_TaMgenHmanEt 236

LÚt_eTEdl)ancuHbBa¢I ehIyEdlRKbdNþb;elIépÞTwkTMhM

553/438hikta. cMNucedAqñaM 2015 )anRtÚvEksRmÜl

mkRtwm 470LÚt_ edaysarmanlT§PaBtictYckñúgkarBRgIk

bEnßmeTotehIyvanwgGacseRmc)aneBlNashKmn_

ensaTTaMg 470 RtÚv)ancuHbBa¢I. karcuHbBa¢IshKmn_

ensaT KWkMBugEtdMeNIrkar.

30,632

38,029

46,618

23,500

45,962

60,000

0

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

70,000

'02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09 '10 '11 '12 '13 '14 '15

TARGET ACTUAL

rUbPaBTI 40 ³ karvivtþénéRBCRmksuvtßiPaBmcäaCati ¬Cahikta¦

RbPB³ rdæ)alClpl

elIsBIenHeTot CRmkRtIshKmn_cMnYn 390 ¬CFR¦

k¾RtÚv)anbegáIteLIg ¬1>170 hikta¦ nigéRBCRmksuvtßiPaB

rbs;mcäacMnYn 335 ¬TMhM 46>618 hikta¦. dUcman

bgðajenAkñúvrUbPaBTI 40 karbegáItéRBCRmksuvtßiPaB

mcäarCati KWkMBugedIrcMTisedAeq<aHeTAseRmc)antameKal

edAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCanaqñaM2015 .

cMNucedA

• kat;bnßysmamaRtRbCaCnEdlKµanTwks¥ateRbI

R)as;CaRbcaMqñaM 2015

• kat;bnßysmamaRtRbCaCnEdlxVHRbB½n§Gnam½y

l¥RbesIrenAqñaM 2015

TwknigGnam½yCnbT ¬énrbs;eRbIR)as;¦

TwknigGnam½yCnbT KWCakarTTYlxusRtÚvrbs;

RksYgGPivDÆn_CnbTeTaHCay:agenHkþIRksYgsuxaPi)al

k¾rYmcMENkpgEdrkñúgkarTTYlxusRtÚvGb;rMEpñkGnam½y

RbcaMkay.

dUcmanbgðajkñúgrUmPaBTI41 EpñkTaMgBIr KWTwknig

Gnam½yCnbT KWkMBugQaneTAseRmc)antamcMNucedA

qñaM2003. eTaHCay:agenHk¾edayxN³EdlcMNucedA

sRmab;Gnam½yCnbTfµI²enH)anekIneLIgdl; 33 PaKry

cMNucedATaMgBIrenHRtÚvEtBinitünigbegáIneLIgvijedIm,I[

RsbeTAnwgcMNucedAsklelakEdlmanbMNgkat;bnßy

smamaRtRbCaCnEdlminmanlT§PaBTTYl)anTWks¥at

nigGnam½y.

6

22

3323

39

50

24

41

0

10

20

30

40

50

60

97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

SANITATION TARGET SANITATION ACTUAL

WATER TARGET WATER ACTUAL

Twks¥atCnbT

Gnam½yCnbT

rUbPaBTI 41 ³ cMNucedAniglT§PaBCak;EsþgkñúgkarTTYl)an Twks¥atnigkarEklm¥Gnam½yCnbT ¬PaKryénRKÜsar¦

RbPB³ CMerOnTUeTAénRbCaCn qñaM1998 2008 nigcMNucedArbs;

pyGC

enHCavis½yEdlmansar³sMxan;bMputEdlnwgman

plb:HBal;eTAelIcMNucedAPaBRkIRknigsuxPaB ÉeTot

dUcCa Cm¶WraKrUs Caplvi)akénTwkmins¥at Gnam½yelIvtßú

eRbIR)as;nigGnam½yRbcaMkayEdlTTYlxusRtÚvpÞal;cMeBaH

cMnYnmnusSsøab;d¾eRcInnigCaktþarYmcMENkenAkñ úgerOg

CaeRcIneTot.

eKalneya)ayCatipÁtpÁg;TwknigGnam½yqñaM2003

manbTbBaØatiCak;lak;sþIBIkarEklm¥Gnam½yrbs;rbreRbI

38karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 48: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

R)as;nigGnam½yRbcaMkaynigCMruj[mankarKaMRTmticMeBaH

karbegáIn[)aneRcInbMputénkarRKbdNþb;elIGnam½yrbs;

rbreRbIR)as;enAtamTICnbTenAcenøaHBIqñaM2015 nigqñaM

2025 BIcMNucedA 30PaKry enAkñúgeKaledAGPivDÆn_

shsSvtSr_km<úCa[eLIgdl; 100 PaKry elIkarRKb

dNþb;elIGnam½yrbs;rbreRbIR)as;enACnbT Etkñúgry³

eBl10 qñaMeRkay. kic©karenHnwgtRmÚv[mankarvinieyaK

karepþatkarykcitþTukdak;nigviFIsa®sþfµIEdlmankaréqñ

RbDit.

TwknigGnam½yrbs;rbreRbIR)as;enATIRkúg

nigTIRbCuMCn

karTTYlxusRtÚvelITwknigGnam½yrbs;rbreRbIR)as;

enATIRkúgnigTIRbCuMCnRtÚv)anEckrMElkrvagRksYg]sSahkmµ

Er: nigfamBlnigRksYgsaFarN³kar nigdwkCBa¢Ún nig

GaCJaFrraCFanI ehIycMeBaHGnam½yrbs;rbreRbIR)as; KWCa

karTTYlxusRtÚvrvagRksYgsaFarN³kar nigdwkCBa¢Únnig

GaCJaFrraCFanI. fVIti,tEtkarTTYlxusRtÚvrbs;GaCJaFr

raCFanIenAminTan;c,as;las; ehIyRbEhlCanwgekIneLIg

edaysarEtkarEbgEckmuxgarkan;EteRcIneLIgkñúgRkbx½NÐ

kmµviFIvimCÄkarnigvishmCÄkar.

56

67

74

82

53

80

35

5254

30

40

50

60

70

80

90

97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

SANITATION TARGET SANITATION ACTUAL

WATER TARGET WATER ACTUAL

Twks¥attMbn;RbCuMCn

Gnam½ytMbn;RbCuMCn

rUbPaBTI 42³ cMNucedAniglT§PaBTTYl)anTwks¥atCak;Esþg ehIynwgGnam½yl¥RbesIrenAtMbn;RbCuMCn ¬PaKryénRKÜsar¦

RbPB³ Census 1998, 2008, MIME

xN³EdlkarCMerOnTUeTARbCaCnqñaM2008 bgðaj

tYelx 76 PaKry sRmab;karpÁt;pÁg;TwkenATIRbCuMCn

k¾edayk¾tYelxenH rab;bBa¢ÚlTaMgkarpþl;TwkBIsMNak;Rbti-

btþikrmanGaCJab½NÑnigRbtibtþikrKµanGaCJab½NÑedayBuMman

kicÞFanasuvtßiPaBénTwkenaHeT. karKNnaelxlm¥iteday

RksYg]sSahkmµ Er: nigfamBl edayEp¥keTAelIkar

tP¢ab;TwkedayRbtibtiþkrmanGaCJab½NÑrkeXIjfa cMnYn

RbCaCnenAtamTIRbCuMCnEdlTTYl)anTwkeRbIR)as; kñúgqñaM

2009 cMnYn 54/4 PaKry. RksYg]sSahkmµ Er: nig

famBl BüakrN_cMnYnenHRtwmEt 60 PaKry kñúgqñaM2013

EdlnwgticCagcMNucedAkñúgqñaM2015 bnþic. k¾b:uEnþeTaH

Cay:agenHk¾edaycMNucedAenH RtÚv)anEp¥kelIbnÞat;eKal

EdleRbIrgVas;xusKña ehIyEdlnwgRtÚvEtBinitüsareLIgvij

tamkarsmRsb.

yuT§sa®sþrbs;RksYg]sSahkmµ Er: nigfamBl

kñúgkarbegáInlT§PaBTTYl)anTwks¥atenAtamtMbn;TIRbCuMCn

rYmman karelIkTwkcitþvis½yÉkCnedIm,IcUlrYmkñúgkarGPivDÆ

elIvis½yGPivDÆn_FnFanmnusS karksagnigBRgwgsßab½n

karEklm¥karRKb;RKg nig RbsiT§PaBhirBaØvtßú karEfTaM

karEklm¥nigkarBRgIkehdæarcnasm<½n§nigkareFVI[RbesIr

eLIgnUvRbsiT§PaBbec©keTsEpnkarTMnukbRmúgR)ak; bEnßm

sRmab;RKÜsarRkIRkkarkarBarbrisßannigRbPBTwk.

cMNucedA

• begáInpleFobénRbCaCnTaMgenATIRbCuMCnnigCnbT

CamYynwglT§PaBTTYl)ansuvtißPaBdIFøIenAqñaM

2015

dI KWCaFnFanEdlmantémøbMputrbs;km< úCa.

raCrdæaPi)alTTYlsÁal;fa kMENTRmg;dIFøI KWCaGayuCIvit

énkareFVI[RbesIeLIgdl;esßrPaBsgÁm karGPivDÆTIpSar

dIFøId_manRbsiT§PaB cirPaB brisßannigkarbegáInplitPaB

ksikmµ. suvtßiPaBénsiTi§kan;kab;dIFøI KWCalkçN³mYyRbkb

edaysmFm’nigtmøaPaB EdlGnuBaØat[mankarRKb;RKgdI

RtwmRtÚvnigkarkat;bnßyPaBRkIRkedaybgálkçN³[RbCaCn

manlT§PaBeRbIR)as;TIpSar hirBaØvtßú tamry³kareRbIkmµ

siT§idIrbs;BYkKat;sRmab;bBa©aMFana.

39 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 49: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

Photo: UNDP/ Arantxa Cedillo

enAqñaM2001 mankar)a:n;RbmaNfa mandIkmµsiT§i

ÉkCnRbEhl 7 lank,alRtÚv)ancuHbBa¢Ii. kñúgsµarIenH

raCrdæaPi)al)ankMNt;ry³eBl 15 qñaM edIm,IeFIVkarcuHbBa¢I

dIFøI enAeRkamkmµviFIkMENTRmg;dIFøI EdlepþateTAelIkar

BRgwgGnuEpñk 3 ³ rdæ)aldIFøI karRKb;RKgdIFøI nigkarEbg

EckdIFøI.

karrIceRmIneRcInKYr[kt;smÁal;RtÚv)anbegáItcab;BI

qñaM2003 kñúgkarecjbøg;dIkmµsiT§i. enAcugqñaM 2009

bøg;dIcMnYn 1/675/363 bøg; RtÚv)anEck[m©as;dIEdlkñúg

cMnYnenaH 3¼4 CadIenAtamCnbT nig 1¼4 CadIenAtam

TIRbCMuCn. tYelxenHRbEhl 24 PaKry énk,aldI

TaMgGs;Edl)ancuHbBa¢I.

dUc)aneXIjkñúgrUbPaBTI 43 enHRsab;karrIkceRmIn

bc©úb,nñKW enATabCagcMNucedAEdl)anBüakrN__enAqñaM2009

b:uEnþ el,ÓnénkarcuHbBa¢IenH )anekIneLIgeRcInCag 2 dg

enAqñaM 2009 Edlman

0

33

65

24

58

0

10

20

30

40

50

60

70

'03 '04 '05 '06 '07 '08 '09 '10 '11 '12 '13 '14 '15

Target Actual Projection

rUbPaBTI 43 ³ cMNucedA nigPaKryénbøg;dIEdl)anecjeGay Cak;Esþg ¬%¦

RbPB ³ RksYgerobcMEdndI nKrUbnIykmµ nigsMNg;

cMnYnbøg;dI 400/000 bøg; Edl)anecj[. kñúg

GRtaEbbenH mankþIrMBwgfa eKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_

km<úCaqñaM2015 nwg)anseRmc.

40karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 50: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

begáItPaBCaédKUCaskl

sRmab;kic©GPivDÆn_

eKaledATI 8 ³

Photo: UNDP/Ricardo Bobis

cMNucedA

• begáItEfmeTotnUvRbB½n§BaNiC¢kmµnighriBaØvtßúebIk

cMhr edaymanmUldæanc,ab;GacBüakrN_)annig

minmankarerIseGIg

• kMNt;esckIþRtÚvkarBiessrbs;RbeTsEdlman

karGPivDÆtictYc

• edaHRsayy:agTUlMTUlaybBaðabMNulénRbeTs

kMBugGPivDÆn_ tamry³viFankarCatinigGnþrCati

nana edImI,eFVI[bMNulmancirPaBkñúgry³eBlEvg

km<úCaRtÚv)ancat;fñak;CaRbeTsEdlmankarGPivDÆn_

tictYc ehIyEdlkMBugEtBuHBarCMnHelIplb:HBal;edaysar

CemøaHbMpøicbMpøajCaeRcInqaMñknøgmk. dUecñHehIy)anCa

km<úCa)annwgkMBugEtBwgEp¥kelIcMnYnd¾sn§wksn§ab;énCMnYy

GPivDÆn_EdlGacBwgBak;)an.

kRmitnigPaBBwgBak;)anénCMnYyGPivDÆn_pøÚvkar

CMnYyGPivDÆn_pøÚvkarsRmab;RbeTskm<úCa)anekInCa

lMdab;kñúgry³eBlCaeRcInqñaMknøgmk EdlmankarBwgEp¥k

l¥RbesIrelIkarcMNayR)ak;Cak;EsþgeFobnwgkarsnüa

cMNay ehIyminRtÚv)anb:HBal;edayvibtþihirBaØvtßúskl

elakeTEdlekIneLIgCit 1>000landuløa kñúgqñaM 2009

ehIyEdlrMBwgfa nwgekIneLIghYsBItYelxkñúgqñaM2010.

112%107%

99%

117%

88%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

140%

0

200

400

600

800

1000

1200

2005 2006 2007 2008 2009

cMNayCak;Esþg % édKUsnüacMNay cMNayCak;Esþg

rUbPaBTI 44 ³ karvivtþiénkarsnüacayR)ak;nigkarcayCak;Esþg ¬Calanduløa¦ nigkacaytamPaKryénkarsnüacay

RbPB³ KNkmµaFikarnItism,TanigGPivDÆn_km<úCa

41 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 51: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

EpnkaryuT§sa®sþGPivDÆn_Cati bc©úb,nñkmµ Rbkas

cMnYnTwkR)ak; 6/3 Ban;landuløar sRmab;vis½yvinieyaK

saFarN³kñúgGMLúgeBlqñaM 2009-2013 edaykñúgcMnYn

enHTwkR)ak;RbEhlCa 5/7 Ban;landuløa ¬b¤RbEhlCa

1/05 Ban;landuløa kñúgmYyqñaM¦ RtÚv)anrMBwgfa TTYl)an

BICMnYyGPivDÆn_pøÚvkarGMBIédKUrGPivDÆn_RbéBNInigédKU

GPivDÆn_minEmnRbéBNI RBmTaMgskþanuBlénR)ak;cMNUl

fµIEdlTTYl)anBI]sSahkmµ. tamGRtabc©úb,nñénCMnYy

GPivDÆn_pøÚvkar RtÚv)anrMBwgfa cMNucedAenHnwgGacseRmc

)ankúñgkarKaMRTraCrdæaPi)alkñúgkarGnuvtþkmµviFIGaTiPaB

rbs;xøÜn.

xN³EdlkRmiténCMnYyTaMgGs;nigCMnYysRmab;

mñak;²ekIneLIgeRcInCagBIrdgcab;BIqñaM2000 ehIypleFob

énCMnYysRmab;plitplkñúgRsúksrubkMBugEtfycuHEdl

CalT§plénninñakarGnueRKaHkñúgplitplkñúgRsúksrub

CaBiess cab;BIqñaM2002 edaysarEtkMeNInesdækic©elOn

)anbgðajBItémøesdækic©ekInBI 4/2 Ban;landuløa dl;

kRmitEdlrMBwgTukRbEhlCa 11/5 Ban;landuløa kñúgqñaM

2010. dUc)anbgðajenAkñúgrUbPaBTI45 pleFobénCMnYy

eFobnwgplitplkñúgRsúksrubTabCag 10% ral;qñaMtaMg

BIqñaM2005 ehIysßitenARTwgdEdlenAcenøaHrvagBI 9

PaKry eTA 10 PaKry.

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

'00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09 '10

Aid per capita Aid/GDP

sRmab;mnusSmñak; CMnYyeFobnig pss

rUbPaBTI 45 ³ CMnYyGPivDÆn_pøÚvkar ³ karvivtþiénCMnYysRmab; mñak;² ¬CaduløashrdæGaemrik¦ nigpleFobénCMnYyeFobnwg plitplkñúgRsuksrub ¬CaPaKry¦

RbPB³ KNkmµaFikarnItism,TanigGPivDÆn_km<úCa

karsRmbsRmÜlkartRmwmtRmg;nigsuxudumnIykmµ

énCMnYy

raCrdæaPi)al)anbegáItynþkar EdlmanbIkRmit

d¾manRbsiT§PaBnigy:agl¥itl¥n;sRmab;karsRmbsRmÜl

CMnYyEdlrYmman ³ evTikarshRbtibtþikarGPivDÆn_km<úCa

evTikarsRmab;kic©snÞaeKalneya)aynigkarBinitüeLIgvij

BIIkarGnuvtþEpnkaryuT§sa®sþGPivDÆn_CatiRBmTaMgkic©BiPakSa

elIkarrkFnFansRmab;EpnkaryuT§sa®sþGPivDÆn_Catinig

karyl;RBmelIsUcNakrRtÜtBinitürYmKña ¬JMIs¦. KN³

kmµakarsRmbsRmÜlédKUrGPivDÆn_raCrdæaPi)al ¬GDCC¦

evTikafñak;x<s;)an)armÖeFVICajwkjab;sRmab;kic©BiPakSa

eKalneya)aynigbec©keTskartamdanRtÜtBinitü nig

karsRmbsRmÜlnigRkúmkargarbec©keTscRmúHcMnYn 19

EdlepþatelIkic©sRmbsRmÜlkarGnuvtþnigkartamdanRtÜt

BinitüenAkRmitvis½y.

CaTUeTAynþkarenHdMeNIrkar)anl¥nig)aneFVI[RbesIr

eLIgdl;kartRmwmtRmg;FnFanm©as;CMnYytamGaTiPaBCati

fVIt,itEtenAmanvisalPaBEdlRtÚveFVIkarEklm¥dUc)aneXIj

tamrUbPaB TI46.

0

5

10

15

20

25

0 5 10 15 20

CMnYyEdl)ancMNayCak;EsþgelIsBIkarviPaC Edl)anEcgenAkñúg pyGC

CMnYyEdl)ancMNayCak;Esþg

CMnYyEdl)ancMNayCak;EsþgticCagkarviPaC Edl)anEcgenAkñúg pyGC

karviPaCFnFanrbs; pyGC

shKmn_ nigesvakmµ

GPi)alkic© nigrdæ)al

suxaPi)al nigkargarCm¶WeGds_

Gb;rM nigbNþúHbNþal

ksikmµGPivDÆn_CnbT

ehdæarcnasm<½n§

rUbPaBTI 46 ³ kartRmg;TistamEpñkénCMnYypøÚvkareTAnwg EpnkaryuT§saRsþGPivDÆn_Cati ¬2009¦

RbPB³ CRDB/CDC

karviPaCCMnYyGPivDÆn_pø ÚvkarelIvis½ysgÁmkic©

¬suxPaBemeraKeGds_ CMgWeGds_nigGb;rM¦ KW enAhñwgdEdl

RbEhl 31% énCMnYy CMnYyGPivDÆn_pøÚvkarTaMgGs;

cab;taMgBIqñaM2004. eTaHCay:agenHk¾eday tYelxenH

bgðajfa karGPivDÆCnbT ksikmµnigGb;rM EdlCavis½y

42karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 52: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

sMxan;minRtÚv)anTTYlkarykcitþTukdak;EdlCaesckþI

RtÚvkarCacaM)ac; ehIyEdlsUcnakrsMxan;²TaMgenHenATab

CagsUcnakr Edl)ankMNt;kñúgeKaledAGPivDÆn_shsS-

vtSr_km<úCa.

cMENkÉkareRbIRbB½n§rdæaPi)alsRmab;lMhUrCMnYy

GPivDÆn_pøÚvkarnigkareFVIsuxdumkmµénTMnak;TMngrbs;m©as;

CMnYykarrIkceRmInkñúgvis½yenHenAmankRmitxøaMgNas;mYy

EpñkedaysarhirBaØvtúßsaFarN³cm,g²nigkMENTRmg;

rdæ)alkMBugEtGPivDÆnigTamTar[mankarGPivDÆsmtßPaB

eRcInEfmeTotnigmYyEpñkeTotedaysar :karERbRbÜl

y:agxøaMgelIkarRKb;RKb;CMnYynigkarGnuvtþkarpþl;CMnYy

EdlRtÚv)anTamTar[bgðajPsþútagCacaM)ac;kñúgkrNIEdl

RtÚv)anemIleXIjfa minmanPaBCak;lak; :1.

smamaRténCMnYyGPivDÆn_pøÚvkarcMeBaHkm<úCa Edl

minmanlkçxNÐ KW 52 PaKry kñúgqñaM2008 EdlcMNuc

edA 85 PaKry sRmab;qñaM2010.

lT§PaBrkTIpSar

smamaRténkarnaMcUlsrubedayrYcBn§cUlkñúgRbeTs

GPivDÆn__BIRbeTsEdlkMBugGPivDÆn_nigBIRbeTsEdlman

karGPivDÆtictYceRkayBI)anbgðajninñakarviC¢manbnÞab;BI

karpSBVpSayrebobvar³GPivDÆn_ TIRkúgdUhar kñúgqñaM2001

\LÚvenHsßitenARTwgdEdlRbEhl 80 PaKry sRmab;

RbeTskMBugGPivDÆn_nigRbeTsEdlmankarGPivDÆn_tictYc

dUecñH mankarlb;bM)at;KmøatGnueRKaHEdlRtÚv)ansVaKmn_

edayRbeTsEdlmankarGPivDÆtictYcEdlCaTUeTAminTan;

)anTajykplRbeyaCn_BIviFankarBiesselIplitpl

bec©kviC¢aB½t’man.

dUcmanbgðajenAkñúgrUbPaBTI 47 km<úCaenARTwg

dEdlkñúgrgVg; 35 PaKry EdlsßiteRkamkRmitmFüm

énRbeTsEdlmankarGPivDÆtictYckñúgtYelx 80 PaKry

nigTabCagRbeTsCitxagrbs;xøÜnkan;EteRcInEfmeTot.

xN³Edl)anTTYlplRbeyaCn_GMBIBn§naMcUlTabb¤rYcBn§

naMcUlRbeTskm<úCaRtÚvbegáInPaBcRmuHKñaénpliplnaMecj

nigBRgIkyuT§sa®sþrkTIpSarbs;xøÜnedIm,ITajykRbeyaCn_

BIvis½yenH.

0

20

40

60

80

100

120

96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07

Vietnam Thailand Lao PDR LDC DC Cambodia

rUbPaBTI 47 ³ smamaRt ¬KitCatMél¦ énkarnaMcUlTaMgGs;BI RbeTskm<úCanigBIRbeTsCitxagrbs;xøÜn RbeTskMBg;GPivDÆn_ nigRbeTsGPivDÆn_tictYcbMputTaMgGs;EdlTTYlyk[rYcBn§ edayesdækic©TIpSarEdlmankarGPivDÆn_cMeBaHplitplRKb;RbePT ¬elIkElgEtGavuFnigeRbgecj¦ ¬°¦

RbPB³ Adapted from WTO-ITC

CasklTaMgRbeTskMBugGPivDÆn_nigTaMgRbeTs

EdlmankarGPivDÆtictYctYc)ankt;smÁal;fa kMeNInman

karfycuHTaMgCatiEdlTTYlkarGnueRKaHbMput ¬MFN¦ nig

kic©GnueRKaHBn§naMcUlEdlkMNt;[edayTIpSaresdækic©Edl

mankarGPivDÆ.

dUc)anbgðajenAkñúgrUbPaBTI48 Bn§naMcUlGnueRKaH

Edlyl;RBmcMeBaHkm<úCa)anedIrtamninñakarenH ehIyTab

CagmFümPaKénBn§naMcUlGnueRKaHsRmab;RbeTsEdlman

karGPivDÆtictYcbMput.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07

Cambodia LDC DC

rUbPaBTI 48 ³ FmümPaKBn§naMcUlEdlkMNt;edayRbeTsman karGPivDÆn_eCOnelOnelIplitpl ksikmµ semøókbMBak; vaynP½NÐBIRbeTsEdlkMBugGPivDÆn_nigGPivDÆn_ticbMputeday eRbóbpÞwmnwgRbeTskm<úCa

RbPB³ Adapted from WTO-ITC

1 r)aykarN_RbsiT§PaBCMnYykm<úCa 2010 TMB½r31

43 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 53: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

fVIt,itEtmankMeNIndl;RtcHRtcg;enHk¾edaykm<úCa

enAEtmankic©karCaeRcIneTotEdlRtÚveFVIedIm,IedIr[Tan;

RbeTsCitxagrbs;xøÜn .

28

80

92

33

0.2

24 24

8.5

Cambodia Vietnam Thailand Laos

Mobile Phone Internet

rUbPaBTI 50³ kareRbóbeFobpleFobénkareRbITUrs½BÞcl½t nigGIunFWeNt rvagkm<úCanigRbeTsCitxagrbs;xøÜn

RbPB³ UNSD, http://unstats.un.org/unsd/mdg/Data.aspx

cMNucedA

• edayshRbtibtþikarCamYyvis½yÉkCnbegáIt

[manGtßRbeyaCn_énbec©kviTüafµI² CaBiess

EpñkB½t’mannigTUrKmnaKmn_

RbeTskm<úCa mankarekIncMnYny:agqab;rh½snaeBl

bc©úb,nñenHkñúgkareRbITUrs½BÞcl½tnigGIunFWeNt. kúñgqñaM

2009 cMnYnTaMgGs;énTUrs½B§EdlkMBugeRbIR)as;ekIndl;

cMnYn 6/4 lan ¬EdlkñúgcMnYnenaH 6/3 KWCaTUrs½BÞcl½t ¦

enHCakarekIneLIgmYyCadb;cab;BI qñaM2004 EdlPaKeRcIn

)anekIneLIgenAqñaM2008. dUcKñaenHEdr cMnYnGñkCav

GuInFWeNtk¾)anekIneLIgBI 8>000 kñúgqñaM 2004 eTAdl;

esÞIrEt 300>000 kñúgqñaM2009 edaysarkarnaMmknUv

kareRbIesva GIunF½reNtcl½tenAqñaM2009.

5 79 11

28

46

0.7

2.1

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

4.0

4.5

5.0

0

10

20

30

40

50

60

2004 2005 2006 2007 2008 2009

Fixed phone and internet users per 100

Mobile Users per 100

Mobile Phone Fixed Phone Internet

rUbPaBTI 49 ³ TUrs½BÞelItu TUrs½BÞcl½t nigGñkeRbIGuInF½reNt kñúgcMnYnRbCaCn 100 nak;

RbPB³RksYgéRbsNIy nigTUrKmnaKmn_

44karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 54: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

kare)assm¥atmIn

sMNl;CatipÞúHBIs®gÁam

nigkarse®gÁaHCnrgeRKaH

eKaledATI 9 ³

Photo: UNDP/Nathan Horton 2008

cMNucedA

• lubbM)at;[Gs;TaMgRsúgnUvplb:HBal;BIRKab;mIn

nigsMNl;CatipÞúHsl;BIs®gÁamenAqñaM2012

RbeTskm<úCa)aneFVI[manvDÆnPaBKYr[kt;sMKal;

enAkñúgkarkat;bnßynUvPaBrgeRKaHBIRKab;mInnigsMNl;Cati

pÞúHs®gÁamdUcmanbgðajCUnenAkñúgrUbPaBTI51.

cMnYnRbCaCnCnsIuvilEdlrgeRKaHedaysarRKab;mIn

nigsMNl;CatipÞúHBIs®gÁamRbcaMqñaMRtÚv)ankt;Rtafa mankar

fycuH BI 4>320 nak; kñúgqñaM 1996 mk 243 nak; kñúg

qñaM2009.

2189

2809

4320

2298

1153826 772 875

352 243

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

5000

92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09

Mine ERW Total

rUbPaBTI 51 ³ karvivtþénPaBrgeRKaHedaysarRKab;mInnig sMNl;CatipÞúHBIs®gÁam

RbPB ³ GaCJaFrkm<úCaRKb;RKgskmµPaBkm©at;mInnigse®gÁaHCnBikar

edaysarmInnigRbB½n§B½t’mansþIBIkarrgeRKaHrbs;RbCaCnkm<úCa

edaysarmInnigsMNl;CatipÞúHBIs®gÁam

edayGnuvtþeTAtamGnusBaØasþIBIkarhamkareRbIR)as;

karsþúkTukkarplitnigkarepÞrRKab;mInRbqaMgnwgbuKÁlnig

sþIIBIkarbMpøajecalnUvRKab;mInTaMgenaHcab;qñaM1992 mk

vDÆnPaBKYr[kt;smÁal;RtÚv)aneFVI[ekItmaneLIgenAkñúg

karkm©at;RKab;mInnigsMNl;CatipÞúHBIs®gÁamEdlkñúgenaH

épÞdIEdlRtÚv)ane)assm¥atRKab;mInnigsMNl;CatipÞúHBI

s®gÁam)anekIneLIgrhUtdl; 52>918 hikta b¤ 45

PaKryénépÞdIsrubRbmaN 117>798 hikta EdlRtÚv

)an):an;sµanfa manbgáb;edayRKab;mInnigsMNl;CatipÞúHBI

s®gÁamenAkñúgqñaM2009. edayEp¥kelITMhMkargarén

45 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 55: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

ebsskmµEdlRtÚvbMeBjenHnigedayeyagtammaRtaTI5

énGnusBaØasþIBIkarhamkareRbIR)as; karsþúk karplit

nigkarepÞrRKab;mInRbqaMgnwgbuKÁlenHRbeTskm<úCa)anesñI

suMBnüarkare)assm¥atmInsRmab;ry³eBl10qñaM bnþeTot

BIqñaM2010 dl;cugqñaM2019. tamry³dMeNIrkarbec©keTs

Edl)anBRgwgviFIsa®sþe)assm¥atmInkan;EtmansuvtßiPaB

CagmunmanRbsiT§PaBCagmun ehIybrimaNRKab;mInnig

sMNl;CatipÞúHBIs®gÁamEdl)ane)assm¥atmankarekIneLIg

RbmaN 2 PaKry kñúgmYyqñaM. RKab;mInnigsMNl;CatipÞúH

BIs®gÁamEdlmanenAbgáb;kñúgépÞdIRbmaN 47>000 hikta

eTotenaHRtÚv)anrMBwgfa nwgRtÚv)ane)assm¥atGs;RtwmqñaM

2019 dUc)anbgðajkñúgrUbPaBTI52.

86,813

111,754

13,258

52,918

62,777

117,798

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

'00'01 '02 '03 '04 '05'06 '07 '08 '09 '10 '11'12 '13 '14 '15 '16'17 '18 '19

):an;sµan e)assm¥at tRmUvkare)assm¥at

rUbPaBTI 52 ³ épÞdIEdl)ane)assm¥atmInnigsMNl;CatipÞúH BIs®gÁamnigépÞdImanRKan;mInnigsMNl;CatipÞ úHBIs®gÁamEdl eRKagnwge)asm¥at ¬KitCahikta¦

RbPB³ CMAA

edaymankic©shRbtikary:agCitsñiT§CamYysßab½n

Bak;B½n§GaCJaFrkm<úCaRKb;RKgskmµPaBkm©at;mInnigse®gÁaH

CnBikaredaysarmIn )anerobcMyuT§sa®sþCatiskmµPaB

km©at;mInedIm,IKaMRTdl;skmµPaBe)assm¥atmInnigsMNl;

CatipÞúHBIs®gÁam. EpñkmYyényuT§sa®sþenH karGegátmYy

kMBugRtÚv)aneFVIeLIgedIm,IkMNt;TMhMépÞdIBitR)akdéntMbn;

EdlenAmanbgáb;edayRKab;mInnigsMNl;CatipÞúHBIs®gÁam.

épÞdICaeRcIn enAmanbgáb;edayRKab;mInnigsMNl;

CatipÞúHBIs®gÁambNþal[man]bsKÁy:agF¶n;F¶rdl;kar

GPivDÆesdækic© sgÁmkic© bgá[maneRKaHfñak;dl;CIvit

mnusSnigstVnigbegáIt[manbnÞúkhirBaØvtßúy:agxøaMgcMeBaH

RbeTsCatipgEdr. tamkar):an;sµanbgðajfa cMNayelI

kare)assm¥attMbn;EdlmanRKab;mInnigsMNl;CatipÞúHBI

s®gÁammanRbmaN 454 landuløarGaemrik.

cMNucedA

• lubbM)at;plb:HBal;GviC¢manrbs;RKab;mInnig

sMNl;CatipÞúHBIs®gÁamelImnusSCatinigesdækic©

sgÁmkic©RtwmqñaM2025

RksYgsgÁmkic© GtItyuT§Cn nigyuvnItism,Tanig

RkúmRbwkSasþarlT§PaBBlkmµTTYlxusRtÚvkñúgkars®gÁaH

dl;CnrgeRKaH ehIyskmµPaBenHnwgbBa©ÚleTAkñúgyuT§-

sa®sþrYmrbs;raCrdæaPi)alkm<úCasRmab;CnBikar.

kñúgqñaM2007 RbeTskm<úCa)ancuHhtßelxaelIGnu-

sBaØaénGgÁkarshRbCaCatisþIBIsiT§iCnBikarnigBiFIsartam

CeRmIs. GnusBaØaenHRtÚv)anERbsRmÜlCaPasaExµrnigpSBV

pSayCasaFarN³edaymankic©shRbtibtþikarCamYyRksYg

sgÁmkic© GtItyuT§CnnigyuvnItism,Ta TIPñak;garGgÁkar

shRbCaCatinigédKUrdæaPi)alEdlBak;B½n§.

karRbkas[eRbIR)as;c,ab;sþIBIkic©karBarnigkarelIk

km<s;siT§iCnBikar kalBIExkkáda qñaM2009 KWCaCMhanmYy

KYr[cab;GarmµN_sRmab;karkarBarsiT§inigplRbeyaCn_

rbs;CnBikarTUeTA.

edIm,IGnuvtþbnþnUvc,ab;sþIBI kic©karBarnigkarelIk

km<s;siT§iCnBikarenHGnuRkwtüCaeRcInRtÚv)andak;[eRbIR)as;

dUcCa GnuRkwtüsþIBIkarerobcMnigRbRBwtþeTAénRkúmRbwkSasþar

lT§PaBBlkmµ ¬Exmifuna qñaM2010¦ GnuRkwtüsþIBIRbB½n§

kUtaénkareRCIserIskmµkrnieyaCitCaCnBikar ¬ExsIha

qñaM2010¦ GnuRkwtüsþIBIkarerobcMnigRbRBwtþeTAénmUlniFi

CnBikar ¬kMBugerobcM¦ nigeKalneya)ayCMnYy sRmab;Cn

BikarnigCngayrgeRKaHenAkñúgshKmn_ ¬kMBugerobcM¦.

EpnkarskmµPaBCatisRmab;CnBikar rYmTaMgGñkEdl

enArs;ranmanCIvitBIkarrgeRKaHedaysarRKab;mInnigsMNl;

CatipÞúHBIs®gÁam ¬qñaM2009-2011¦ RtÚv)anerobcMbBa©b;;

46karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 56: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

edayeRbIR)as;Rkbx½NÐkargarnig]bkrN_nana EdlRtÚv)an

Gnum½tedayrdæCaPaKIénGnusBaØasþIBIkarhamR)amkareRbI

R)as;RKab;mInRbqaMgnwgmnusS ¬RtÚv)aneKsÁal;pgEdrfa

CaGnusBaØaTIRkúgGUtava¦. ÉsarenHRtUv

)anGnum½tCapøÚvkarenAéf¶TI5 ExsIha qñaM2009

kñúgcMeNamCnrgeRKaHedaysarRKab;mInnigsMNl;

CatipÞúHBIs®gÁamsrubcab;BIqñaM1979 mk cMnYn 64>000nak;

RtÚv)an)a:n;RbmaNfa mancMnYnRbmaN 44>000nak; )an

TTYlrgeRKaHfñak;F¶n;F¶rnigEdl)anekItmaneLIgenAextþ

)at;dMbg ¬15>000nak;¦ extþbnÞaymanC½y ¬9>000nak;¦

nigextþesomrab ¬8>000¦. RbmaN 35 PaKryén

CnrgeRKaHrbYs)anbNþal[mankarkat;Gv³yv³.

GgÁkarminEmnrdæaPi)almYycMnYn)anpþl;CMnYyse®gÁaH

bnÞan;dl;CnrgeRKaHkñúgRTg;RTayCakarsþarnItism,Ta

karsþaredayEp¥kelIshKmn_ skmµPaBbegáItR)ak;cMNUl

karbNþúHbNþalviC¢aCIv³nigkarbBa©ÚlCnBikareTAkñúgsgÁm

vij.

GaCJaFrkm<úCaRKb;RKgskmµPaBkm©at;mInnigse®gÁaH

CnBikaredaysarmIn tamry³RbB½n§B½t’mansþIBIkarrgeRKaH

rbs;RbCaCnkm<úCa edaysar mInnigsMNl;CatipÞúHBIs®gÁam

EdlkMBugGnuvtþskmµPaBenAkñúgRKb;extþTaMgGs;kñúgRbeTs

km<úCakMBugbegáItRbB½n§mYyedIm,IRbmUlB’tmansþIBIesvakmµ

Edl)anpþl;dl;GñkEdlenArs;ranmanCIvitBIkarrgeRKaH

edaysarRKab;mInnigsMNl;CatipÞúHBIs®gÁam.

CMnYyse®gÁaHbnÞan;RtÚv)anpþl;edayRbB½n§mnÞIreBTü

bEg¥k b:uEnþ kardwkCBa¢ÚnenAkan;mnÞIreBTüCajwkjab;EtgEt

minRKb;RKan; ehIykarbNþúHbNþalbuKÁlikenAkRmittictYc

bMput. CamYyKñaenHkic©sRmbsRmÜlkñúgcMeNamGgÁkar

minEmnrdæaPi)alEdldMeNIrkarkargarenAkñúgvis½ydUcKña

nigCamYyraCrdæaPi)alenAmankarxVHxatBak;B½n§eTAnwgkar

bBa¢ÚnnigkardwknaMCnrgeRKaHkñúgRKabnÞan;.

RksYgsgÁmkic© GtItyuT§Cnnigyuvnitism,Tanig

édKUrbs;xøÜn)anpþl;esvasþarnItism,Tadl;GñkEdlenArs;

ranmanCIvitBIkarrgeRKaHedaysarRKab;mInnigsMNl;Cati

pÞúHBIs®gÁam nig CnBikardéTeTot tamry³mCÄmNÐl

sþarnItism,TacMnYn 11 EdlRKbdNþb;nigbeRmIdl;Gñk

rgeRKaHenAkñúgraCFanI-extþ TaMg 24.

karKaMRTEpñkcitþsa®sþnigsgÁmnigesvasmahrN-

kmµCnrgeRKaHeTAkñúgsgÁmcaM)ac;RtÚvkarBRgwgbEnßmeTot

edayRtÚveFVIkarsþarnItism,TaEp¥kelIshKmn_kñúglkçN³

CaviFIsa®sþEdleFVI[mankþIsgÇwm.

kñúgcMeNammCÄmNÐlbNþúHbNþalviC¢aCIv³enAkñúg

RbeTscMnYn 316 kEnøg manmCÄmNÐlcMnYn 7kEnøg

Edlpþl;esvakmµBiesssRmab;CnBikar. skmµPaBmYy

cMnYnFMénkareFVIsmahrNkmµ esdækic©rbs;CnBikark¾RtÚv

)anKaMRTedayGgÁkarminEmnrdæaPi)alepSg²KñaCaeRcIn.

Tinñn½yCak;lak; sþIBIesvakmµEdlTTYl)aneday

GñkEdlenArs;ranmanCIvitBIkarrgeRKaHedaysarRKab;mIn

nigsMNl;CatipÞúHBIs®gÁam Edlcat;Tukfa CaCnEdlman

lkçN³xusBICnsamBaØFmµta KWCabBaðaRbQmcm,gmYy

EdlraraMgdl;karerobcMeKalneya)aykarkMNt;cMNucedA

nigkarGPivDÆyuT§sa®sþnigEpnkar. kareqøIytbfñak;Cati

k¾manbBaðaminsUvl¥edaykarxVHxathirBaØvtßú smtßPaBenA

mankMNt;nigmanbBaðaEpñkRKb;RKg.

47 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 57: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

düaRkamnana Edl)anbgðajenAkñúgEpñkmun²)an

bBa©ak;BITMhMEdlsUcnakrsMxan;²sRmab; KGsk nImYy²

KWkMBugmankarrIkceRmInsRmab;témøcugeRkayEdlTak;Tin

nwgmaK’aCabnþbnÞab;rvagbnÞat;eKalnigcMNucedARBmTaMg

lT§PaBGaceFVI)antamcMNucedAEdlkMBugEtseRmc)an

edaymankarBüakrN_Ep¥kelImUldæanyuT§sa®sþbc©úb,nñ

EdlKUsbBa¢ak;kñúgEpnkaryuT§sa®sþGPivDÆn_Cati.

karvaytémøenAkñúgEpñkTaMgenH RtUv)ansegçbsRmab;

sUcnakrsMxan;² enAkñúg]bsm<½n§ k . Casegçb karvay

témøTaMgenHbgðajfa ³

• vDÆnPaBd¾]tþúg]tþmbMputRtÚv)anseRmcenAkñúg KGsk

4 ¬GaRtamrN³PaBkumar¦ nigenA KGsk 6 ¬emeraK

eGds_¼Cm¶WeGds_ nigCMgWRKúncaj; RKúnQamnigCm¶W

rebg¦. cMeBaHEpñksMxan;TaMgBIrenH sUcrnakrKnøwH

TaMgGs;kMBugmankarrIkceRmInb¤RbesIrCagcMNucedA

bc©úb,nñrbs;xøÜneTAeTot. k¾b:uEnþ GaRtamrNPaBkumar

enAEtx<s;dEdlehIycMNucedAénGaRtaenHKYrEteFVIkar

BinitüeLIgelI.

• KGsk 9 KWBMumankarrIkceRmIn b:uEnþ manRkbx½NÐkargar

sRmab;eFVI[seRmc)ancMNucedAKnøwH²rbs;xøÜn.

• KGsk 2 ¬karGb;rMenAbzmsikSa¦ kGsk 3 ¬smPaB

eyndr½¦ KWenABIeRkaysUcnakrEdl)ankMNt;EdlcaM

)ac;RtÚveFVIkarykcitþTukdak;elIcMNucTaMgenaH. cMeBaH

karGb;rMvijTaMgenH KWCaGRtalMhUrbzmsikSakumarBI

Gayu 6 eTA 14 qñaM EdlecjBIsalanigGRtaGkçrkmµ.

cMeBaHeynD½rvij sUcnakrTaMgenH rYmTaMgGkçrkmµrbs;

®sþIeBjv½y R)ak;kéRmkargarenAkñúgEpñkesvakmµ

smamaRtén®sþIenAkñúgtYnaTIeFVI esckþIseRmccitþfñak;

kMBUlTaMgGs;.

esckþIsegçbénkarrIkceRmInkñúg karseRmc)an K G s k

KGsk 1 5 nig 7 manFatupSMEdlbgðajBIPaBmin

mankarrIkceRmIny:agF¶n;F¶r ehIycaM)ac;RtÚvmanGnþraKm

y:agRsÜcRsav. cMeBaH KGsk 1 cMNucenHrYmTaMgbBaða

smFm’kñúgkMeNInPaBRkIRkmðÚmGaharnigBlkmµkumar.

cMeBaH KGsk 5 cMNucenH rYmTaMgmrN³PaBmatakareRbI

R)as;viFIsa®sþBnüakMeNItniglT§PaBTTYl)ankarEfTaM

eBlsRmalkUnkñúgPaBGasnñ. cMeBaH KGsk 7 cMNuc

enHrYmTaMgkarkarBarRbkbedayRbsiT§PaBelIFnFanFmµCati

karBwgEp¥kelIGusdutnigkareFVIbøg;dI.

taragTI 3 ³ sßanPaBsegçbbc©úb,nñ énsmiTi§pl

eKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa sßanPaB

lubbM)at;[Gs;nUvkareRskXøan F¶n;F¶rnigPaBRkIRk

minmankar rIkceRmIn

seRmc)ankarGb;rMmUldæan Caskl cMnYn 9 qñaM

RtÚveFVIkar Eklm¥

elIkkm<s;smPaBeynd½rnwgpþl;siT§iGMNac[RsþI

RtÚveFVIkar Eklm¥

kat;bnßymrN³PaBkumarmankar rIkeRmIn

eFVI[RbesIreLIgdl;suxPaBmata

minmankar rIkcRmIn

RbyuT§RbqaMgemeraKeGd¾ CMgWeGd¾ CMgWRKuncaj;nigCMgWÉeTot

mankarrIk ceRmIn

FanacIrPaBbrisßan minmankar rIkceRmIn

begáItPaBCaédKUrCasklsRmab;karGPivDÆ

edaHmInnigyuT§P½NÐsl;BI s®gÁam nigCMnYyCnrgeRKaH

mankarrIk tictYc

(moderately off track)

48karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 58: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

EpñknanaxageRkamenH nwgBinitüemIlBIbBaðaRbQm

cm,g² EdlRbeTsCati)anCYbRbTHenAkñúgkareFVI[seRmc

)an KGsk nigkMNt;skþanuBlhaniP½ykñúgkareFVImansßir

PaBénvDÆnPaB eq<aHeTAseRmc KGsk .

bBaðaRbQmEdlCYbRbTHenAkñúgkarGPivDÆCati

dUc)anerobrab;enAkñúgEpñkmun² RbeTskm<úCa)aneFVI

[mansßirPaBénvDÆnPaBeq<aHeTAseRmc)an KGsk kñúg

vis½yCaeRcIn. bBaðaRbQmCak;lak;nana Edl)anCYb

RbTHenAkñúgkareFVI[seRmc)aneKaledAnImYy²én KGsk

RtÚv)ankMNt;RtÜs²enAkñúgEpñkénkarviPaK.

KYbpSMCamYynwgkarvaytémøfµI² Edl)aneFVIeLIgenA

kñúg pyGC bc©úb,nñkmµbBaðaRbQmTaMgenHRtÚv)ansegçb

dUcxageRkam ³

• kMeNInesdækic©RbkbedaycIrPaB manmUldæanTUlMTUlay

nigEbkEckedaysmFm’ ³ bBaðaRbQmcm,g²Edl

km<úCa)anCYbRbTHenAkñúgkareFVI[seRmc)an KGsk

CaBiess karkat;bnßykRmiténPaBRkIRknigvismPaB

KWCakarcaM)ac;sRmab;rkSa)annUvGRtakMeNInesdækic©x<s;

EdlFøab;TTYl)ankñúgry³eBlCagBIr-bIqñaM knøgeTA

eday)anpþl;nUv»kas TTYl)ankargareFVIdl;yuvCn

EdlmancMnYnd¾eRcIn ehIykMBugcUlkñúgkmøaMgBlkmµ

CaBiessenAtMbn;CnbT.

dUc)anBiPakSarYcmkehIy enAkñúgEpñkxagelI

esdækic©km<úCamanmUldæantUcceg¥ót nigRtÚv)andwknaM

edayvis½ycm,gcMnYnbYn KW vis½ykat;edr eTscrN_

sMNg;nigksikmµ. vis½ykat;edrnigeTscrN_ KWCa

vis½yEdlgayrgeRKaHedaysarhaniP½yBIxageRkA

CageK. vis½yksikmµEdlrYmcMENkCag 30 PaKry

én pss nigEdl)anpþl;kargarRbmaNCag 60 PaKry

éncMnYnkargarsrubenaHminTan;RtÚv)aneRbIR)as;[Gs;

bBaðaRbQmnighaniP½ynanaEdlCYbRbTH enAkñúgkareFVI[seRmc)an K G s k

skþanuBlenAeLIy. bEnßmelIenHeTot eTaHbICaGRta

énPaBRkIRkRtÚv)ankat;bnßyKYr[kt;smÁal;tamry³

kMeNInesdækic©x<s;nigkarGnuvtþeKalneya)ayCYyKaM

RTdl;CnRkIRkk¾edayk¾GRtaénPaBRkIRkenAtamtMbn;

CnbTenAEtmankRmitx<s;enAeLIy. elIsBIenHeTot

KmøatrvagGñkmannigGñkRk CaBiess vismPaBrvag

tMbn;TIRbCMuCnnigtMbn;CnbTenAEtCabBaðaRbQmEdl

RtÚveFVIkaredaHRsay.

ehtudUcenH enAeBlGnaKt karBRgIkmUldæanén

kMeNIn[)anTUlMTUlayCagmun kareFVI[kMeNInesdækic©

mansßirPaBnigmanBiBiFPaBCagmun CaBiess karTaj

ykplRbeyaCn_RbkbedayRbsiT§PaB CagmunBI

skþanuBlénvis½yksikmµ edayFananUvkarEbgEck

kMeNInnigplRbeyaCn_enHRbkbedaysmFm’eTA

tamtMbn;;nigdl;RbCaCnRKb;Can;fñak; KWCaRbkarcaM)ac;.

edIm,IseRmc[)antameKaledAenH caM)ac;minRtwmEt

RtÚveedaHRsaybBaðasMxan;²Bak;B½n§nwgbrisßanénkar

vinieyaKnigeKalneya)aysIusgVak;KñasRmab;karelIk

km<s;karvinieyaKEdlmanlkçN³cRmúHnigkñúgkRmitFM²

kñúgvis½yksikmµ ]sSahkmµnigesvakmµEdlGacbegáIt

kargarRbkbedayplitPaBnigsmRsb b:ueNÑaHeT

b:uEnþ tRmÚv[mankarpþl;siTi§GMNacdl;GñkRkIRkenACnbT

edIm,ITajykplRbeyaCn_BICeRmIsénkargar CaeRcIn

EpñkedIm,I[BYkKat;Gaccab;epþImeFVI[RbesIreLIgnUv

plitPaBksikmµrbs;BYkKat;edaykMNt;nigRbkan;x¢ab;

nUvCeRmIsksiGaCIvkmµfµI enAkñúgbrikarN_énkareFVI[

RbesIreLIgnUvsiTi§kan;kab;dIFøI karRKb;RKgFnFan

FmµCatinigkareRtómlkçN³Tb;Tl;nwgeRKaHmhnþray.

dUc)anbBa¢ak;CUnenAkñúg pyGC bc©úb,nñkmµ³

karRbmUlkan;kab;dIFøIedaybuKÁl nigcMnYnRbCaCn

KµandIFøIkMBugmanninñakarekIneLIg ehIymanplb:H

49 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 59: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

Bal;CaGviC¢manelIRbsiT§PaBnigsmFm’énkareRbI

R)as;dIFøI. müa:gvijeTotdIsm,Tanesdækic©Edlman

TMhMFMeFg minRtÚv)aneRbIR)as;[manRbsiT§PaB

eTAtameKaledAEdl)aneRKagTukenAeLIy Edl

raCrdæaPi)alcaM)ac;RtÚvmanviFankary:agmWugm:at;

sRmab;edaHRsaybBaðaenH.

karkan;kab;dIedayxusc,ab; karGHGagedayxus

c,ab;ykdIrdænigtMbn;karBarCadIkmµsiTi§ÉkCnnig

karkab;éRBeQIxusc,ab;enAEtbnþekItmanenAeLIy.

CamYyKñaenH PaBRkIRknigkarpøas;bþÚrTIlMenAkñúgRsúk

)anbEnßmsMBaFeTAelIFnFanFmµCatinig)anbNþal

[éRBeQITaMgenaHFøak;kñúghaniP½yénkarbMpøicbMpøaj.

témøfamBlGKÁisnIenAEtmankRmitx<s;ebIeRbóbeFob

CamYybNþaRbeTsCitxag ehIyKWCa]bsKÁd¾cm,g

mYyEdlraraMgdl;karBRgwgsmtßPaBRbkYtRbECg

k¾dUcCa karTak;TajkarvinieyaKnigkareFVI[RbesIr

eLIgkRmitCIvPaBrs;enArbs;RbCaCnkm< úCa.

karTTYl)ankareRbIR)as;famBlGKiÁsnIenAtam

tMbn;CnbTenAmankRmitenAeLIy.

RbB½n§Farasa®sþkm<úCaenAminTan;mankarGPivDÆeBj

eljnigeRbIR)as;[)anGs;skþanuBlenAeLIy

EdlTamTar[mankarvinieyaKnigkarRKb;RKgRbkb

edayRbsiT§PaB.

hirBaØb,Tan bec©kviTüanigkarRKb;RKg KWCabBaða

RbQmd¾cm,gcMeBaHshRKasFuntUcnigmFümenA

km<úCa.

vis½yGakascrN_)anedIrtYnaTIy:agsMxan; enAkñúg

karGPivDÆvis½yeTscrN_enAkm<úCa. karbnþGPivDÆ

ehdæarcnasm<½n§ vis½yGakascrN_ rYmTaMg karbnþ

eFVI[RbesIreLIgnUvRBlanynþehaHenATUTaMgRbeTs

nigsuvtßiPaBkñúgkarehaHehIrenAEtbnþCaGaTiPaB

cm,gkñúgkarFana karGPivDÆkñúgvis½yeTscrN_nig

karTak;TajePJóveTscrbEnßmeTotmkkm<úCa.

• karGnuvtþbNþajsuvtßiPaBénplitPaB ³ Bak;B½n§nwg

bBaðaEdl)anBiPakSaxagelI RbCaCnmYyPaKFMRtÚv)an

rgplb:HBal;BIvibtþiesdækic©sklelaknigkarekIneLIg

x<s;énéføTMnijEdlGac[RbCaCnTaMgenaHFøak;eTAkñúg

b¤bnþsßitenAkñúgPaBRkIRkeday)at;bg;TaMgsm,tiþRTBü

EdlCameFüa)aysRmab;karpliteTotpg. RbCaCn

TaMgenHminGacrg;caMkarEbgEckedayEp¥ktamkic©GPivDÆ

BItMbn;TIRbCMuCnmkCYyeT. bBaðaRbQmcm,gTIBIr KW

caM)ac;RtÚvbegIátnigGnuvtþnUvbNþajsuvtßiPaBmYyEdl

manlkçN³sIusgVak;KñamanfamBlmanTisedAc,as;las;

nigmansßirPaBEdlminRKan;EtGacedaHRsaybBaðaGt;

Xøan karBarCnRkIRk[rYccakputBIvibtþiesdækic© EkERb

eCaKvasnaniglubbM)at;ecalnUveRKaHkacénCMgWdgáat;

céRgb:ueNÑaHeT b:uEnþ EfmTaMgelIkTwkcitþnUvPaBCa

shRKinnigpþl;siTi§GMNac[BYkKat;enAkñúgkareFVIseRmc

citþedayxøÜnÉgkñúgkareFVI[RbesIreLIgnUvkRmitCIvPaB

rs;enAnigkñúgkareRbIR)as;kalanuvtþPaBkñúgkarrkR)ak;

cMNUlrbs;BYkKat;EfmeTotpg.

• karTTYl)ankarGb;rMnigKuNPaBBak;B½n§nwgkarGb;rM ³

bBaðaRbQmcm,gEdlnwgRtÚvedaHRsayenAkñúgvis½y

Gb;rM rYmmankarbRgÜj[enAtUcbMputnUvKmøaténkarsikSa

enAkñúgkRmitbzmsikSa karedaHRsayGRtabnþkarsikSa

rbs;sisSenAkRmitbzmsikSamankRmitTabEdlbNþal

[GRtaBiténkarsikSaenAmFümsikSabzmPUmi k¾man

kRmitTabEdr karedaHRsaybBaðaGRtabBa©b;karsikSa

GRtaénkarsikSaenAmetþyüsikSa karcUlrYmrbs;mata

bitanigshKmn_ kñúgkarGb;rMnigKuNPaBénkarGb;rMEdl

enAmankRmitTabnigbBaðaepSg²eTotBak;B½n§nwgvis½y

Gb;rM. karGb;rMmanTMnak;TMng CaBiesseTAnwgkar

BRgIkCeRmIssRmab;yuvCnedIm,ITTYl)annUvCMnaj

plitkmµnanaEdlnwgKaMRTdl;karrk)ankargareFVInig

karRbkbrbrGaCIvkmµedayxøÜnÉg CaBiesskñúgvis½y

ksiGaCIvkmµEdlkñúgvis½yenH {kgVHxatGñkbec©keTs

nigkmµkrCMnaj KWCa]bsKÁd¾cm,gEdlraraMgdl;kar

BenøÓnkarGPivDÆesdækic©TaMgenAtMbn;CnbTnigenAtMbn;

TIRbCMuCn}2. karplitnigkareFVIcracreRKÓgejónxus

c,ab;k¾køayCabBaðasgÁmpgEdrEdlbNþal[b:HBal;

dl;suxumalPaBényuvCnkm<úCanaeBlbc©úb,nñnigeBl

GnaKt.

2 pyGC bc©úb,nñkmµ

50karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 60: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

• karTTYl)annigKuNPaBénesvasuxPaBbzm ³ bBaða

RbQmcm,gEdlvis½ysuxaPi)al)anCYbRbTH KWBak;B½n§

nwgkarRKb;RKgFnFanmnusSkarpþl;esvakmµhirBaØb,Tan

GPi)alkic©GnþrkalénkarrIkraldalCMgW ehIynig

suxPaBnigsuvtißPaBkñúgmuxrbr. bEnßmelIenHeTot KW

RtÚvrkSa[Kg;vgSnUvlT§pll¥EdlTTYl)anenAkñúgkar

Tb;sáat;karrIkraldalénemeraKeGds_nigkaredaHRsay

nUvhaniP½yénkarrIkraldalbnþedaysar\riyabfkñúg

cMeNamRkúmCnEdlmanhaniP½yénkarqøgemeraKeGds_.

vismFm’CaeRcIn k¾enAEtekItmanenAtMbn;CnbTnigtMbn;

TIRbCMuCn tamextþnana nigkñúgcMeNamRbCaCnEdlman

kRmitGb;rMnigsßanPaBesdækic©xus²Kña edaysarkarxVH

lT§PaBTTYl)anesvasuxaPi)alEdlCaktþacm,geFVI

[PaBRkIRkenAEtbnþekItmaneTot. kIþkgVl;CaBiess

enaH KW mrN³PaBmataenAmankRmitx<s;nigbBaðaRbQm

EdlRtÚvpþl;lT§PaBdl;®sIþnUvsMNMuesvakmµTUlMTUlay

mYyEdlrYmmanEpnkarRKÜsar karEfTaMépÞeBaHmuneBl

sRmal karsRmalkUn suxPaBbnþBUC karBieRKaH

eyabl;nigkareFVIetsþedaysµ½RKcitþnigedayrkSakar

sm¶at;nigesvakmµepSgeTotBak;B½n§nwgemeraKeGds_.

TMnak;TMngrvagesvaEfTaMsuxPaBGnam½ynigTwks¥at

enAtMbn;CnbTk¾caM)ac;RtÚvEtedaHRsay[)anCak;lak;

edIm,IseRmc[)ancMNucedAnanaén KGsk3.

• karb®Ba¢abeynD½rEdl)aneFVI[RbesIreLIg ³ kgVHkar

Gb;rMGMeBIhigSakñúgRKÜsarnigkarCYjdUrmnusSKWCaktþa

cm,g²EdlraraMgmin[®sIþ)ancUlrYmcMENk[Gs;

skþanuBlrbs;xøÜnenAkñúgkarGPivDÆesdækic© sgÁmkic©4.

bBaðaeynD½rRtÚv)anbgðaj[eXIjfa KWCab£sEkvén

bBaðaGPivDÆn_CaeRcIn EdlRbeTsCati)anCYbRbTHBak;

B½n§nwgkareRbIR)as;kalanuvtþPaBénkarGb;rMnigesdækic©

rbs;®sIþsRmab;karTTYl)anesvasuxaPi)alnigsRmab;

karcUlrYm[kan;EteBjeljEfmeTot enAkñúgdMeNIrkar

énkareFVIesckIþseRmccitþxN³eBlEdlkic©karBarTb;

Tl;nwgplb:HBal;CaGviC¢man BIkarpøas;bþÚrTIlMenAGMeBI

higSakñúgRKÜsarnigkarCYbRbTHnwghaniP½yCaeRcIneTot

kMBugRtÚv)anGnuvtþ. karykcitþTukdak;kan;EtxøaMgelI

eynD½rnigyuT§sa®sþCak;lak;sþIBIIeynD½rRtÚvEtb®Ba¢ab

cUleTAkñúgRKb;GnþraKmn_tamvis½ynana. cMNucsñÚl

ényuT§sa®sþTaMgenH KWkic©snÞnamYyd¾puspulsIþBIlMnaM

én\riyabfsRmab;®sIþnigburs.

• kMENTRmg;GPi)alkic©nigkarGnuvtþ ³ kMENTRmg;

GPi)alkic©BMumanEcgc,as;las;enAkñúgRkbx½NÐén KGsk

eT b:uEnþ KWbBaðaenHCacMNucsñÚlén pyGC . bBaða

RbQmcm,gmYyEdlCYbRbTHenAkñúgkareFVI[seRmc

)anvDÆnPaBenAkñúgvis½yTaMgGs;xagelI KWCakarseRmc

[)ankareFVI[RbesIreLIgnUvGPi)alkic©enARKb;kRmit

TaMgGs;rYmTaMgkarrYmbBa©ÚlnigkareFVIsnñiTankmµRbB½n§

EpnkarnighirBaØb,TankarP¢ab;TMnak;TMngrvagRbB½n§fñak;

Catinigfñak;eRkamCati kareFVI[RbesIreLIgsmtßPaB

nigkarpþl;esvakmµsIuvil karRbyuT§RbqaMgnwgGMeBIBuk

rlYy kareFVI[RbesIreLIgviFankarc,ab;nigkarbegáIn

TMnukcitþBIsaFarN³CnelIRbB½n§tulakarnigkareFVI[

RbesIreLIgnUvkic©BiPakSaCamYysgÁmsIuvil. dUcman

EcgenAkñúg pyGC bc©úb,nñkmµ ³

eTaHbICavDÆnPaBKYr[kt;smÁal; RtÚv)aneFVI[ekIt

maneLIg enAkñúgkMENTRmg;sMxan;² sMedABRgwg

GPi)alkic©l¥ k¾edayk¾KuNPaB RbsiT§PaBnigkar

pþl;esvakmµsaFarN³ enAEtCabBaðaRbQmehIy

enAminTan;GaceqøIytb)aneBleljeTAnwgtRmÚvkar

rbs;RbCaCnenAeLIy. RbB½n§tulakarenAminTan;Gac

TTYl)anTMnukTukcitþeBjeljBIsMNak;saFarN³Cn

enAeLIy. karGPivDÆRkbx½NÐc,ab;enAminTan;man

lkçN³TUlMTUlayenAeLIy RsbeBlEdlkarGnuvtþ

c,ab;enAEtTamTar[mankarEklm¥.

CaTUeTAsmtßPaBsßab½nrbs;raCrdæaPi)alenAman

kRmitenAeLIyedaysarR)ak;ebovtSnigR)ak;elIk

TwkcitþenAmankRmitTab. kic©shRbtibtþikarrvag

sßab½nraCrdæaPi)al enAminTan;RKb;RKan;enAeLIy

RsbeBlEdlRkbx½NÐc,ab;nigKtiyutþ ienAman

cenøaHRbehag ehIyxVHxatFnFansRmab;Gnuvtþ

eKalneya)ay.

3 pyGC bc©úb,nñkmµ

4 pyGC bc©úb,nñkmµ

51 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 61: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

plb:HBal;énvibtiþesdækic©nighirBaØvtßú

cab;taMgBIBak;kNþalqñaM2008 mk km<úCa)anrg

plb:HBal;y:agxøaMgBIkarekIneLIgx<s;éntémømðÚbGaharnig

éføeRbg\n§n³nigvibtiþhirBaØvtßúsklelak ehIyesdækic©

rbs;RbeTs k¾)anFøak;cuHCaxøaMg edaysarkarfycuHén

karbBa¢aTijenAkñúgvis½ykat;edr karFøak;cuHy:agKMhukén

cMnYneTscrnigkarfycuHy:agxøaMgenAkñúgvis½ysMNg;.

karFøak;cuHenAkñúgvis½yTaMgbIxagelIenH )anrYmcMENkeFVI[

)at;bg;kargarCaeRcIn Edltamkar)a:n;sµanmYycMnYn)an[

dwgfa cab;taMgBIcugqñaM2008 mk RKan;EtenAkñúgvis½y

kat;edrEtmYymuxmankar)at;bg;kargarRbmaN 70>000

kEnøg. bBaðaenH k¾eFVI[mankar)a:n;sµanBIkMeNInesdækic©

eLIgvijEdl)ancg¥úlbgðajknøgeTAfµI²enH.

plb:HBal;énvibtiþsklelak elIkMeNIn

esdækic©

plb:HBal;énvibtiþesdækic© mkelIkMeNInesdækic©

km<úCaRtÚv)anKUsbBa¢ak;rYcehIyenAkñúgbrikarN_éneKaledA

TI1 én KGsk . eTaHbICasßanPaBesdækic©sklelak

RtÚv)aneFVI[RbesIreLIgvijk¾edayk¾RbeTskm<úCaTMngCa

minGaceFVI[mansßirPaBenAkñúgkRmitdUckalBImunekItman

vibtiþeLIy. kMeNInkñúgvis½ykat;edr )anekItmaneLIgBI

kalanuvtþPaBBiess ehIyEdl)an)at;bg;eTAvijy:agqab;

rh½sedaysarkarekIneLIgénkarRbkYtRbECgenAkñúgtMbn;

nigGacbNþalmkBIkar)at;bg;lT§PaBRbkYtRbECgrbs;

km<úCa edaysarkarkMNt;nUvktBVkic©bg;Bn§ cMeBaHkmøaMg

BlkmµEdlmanCMnajTabnigkaryl;dwgBIcMNaysRmab;

kareFVIGaCIvkmµenAkm<úCa. dUc)anerobrab;enAkñúgEpñkbBaða

RbQmxagelIfacaM)ac;RtÚvmankarBicarNaeLIgvijCabnÞan;

elIyuT§sa®sþkMeNIn kareFVIBiBiFkmµ RbPBkMeNIn karbegáIn

kareFVIsmahrNkmµ esdækic©km<úCa eTAkñúgesdækic©tMbn;

nigCaBiesskarbegáInplitPaBksikmµ.

plb:HBal;énvibtiþsklelak mkelI

karvinieyaKpÞal;BIbreTs

karvinieyaKpÞal;BIbreTsenAkm<úCa minsUvrgpl

b:HBal;xøaMgBIvibtiþhirBaØvtßúsklelakeT ¬edaysarTIpSar

bMNulenAkm<úCaminTan;)anbegáItenAeLIy¦ b:uEnþ )anrg

plb:HBal;PaKeRcIn BIkarFøak;cuHénesdækic©sklelak

nigPaBregÁaHregÁIén\NTanEdlvinieyaKin)anCYbRbTH.

RbeTskm<úCa)anTTYlkarvinieyaKPaKeRcInBIbNþaRbeTs

GasIuCitxag Edl)anTak;TajTunvinieyaKeRcInbMputenA

qñaM2007 RbmaN 868 landuløarGaemrik. rUbPaBTI51

bgðajBIplb:HBal;énvibtiþsklelak mkelIkarvinieyaK

pÞal;BIbreTsenAkm<úCakñúgqñaM2008 nig qñaM2009. PaB

yWty:avénkMeNInesdækic©enH RtÚv)anrMBwgfa nwgekItman

bnþrhUtdl;qñaM2010 ehIynwgGacRtLb;mkkRmitqñaM2007

vijenAqñaM2013.

375

475

866

795

515

599

676745

821

2005 2006 2007 2008 2009 2010e 2011p 2012p 2013p

rUbPaBTI 53 ³ karvinieyaKpÞal;BIbreTsenAkm<úCaCak;Esþgnig eRKagTuk ¬2005-2013 KitCalanduløarGaemrik¦

RbPB ³ RksYgesdækic©nighirBaØvtßúkic©Rkbx½NÐm:aRkÚesdækic©

ry³eBlmFüm bc©úúb,nñkmµ ExmIna qñaM2010

plb:HBal;elIR)ak;cMNUlrbs;raCrdæaPi)al

karFøak;cuHénesdækic© )aneFVI[manplb:HBal;elIkar

RbmUlcMNUlrbs;rdæ. R)ak;cMNUlrdæ)anFøak;cuHBI 13/3

PaKryén pss kñúgqñaM2008 eTA 11/8 PaKryén

pss kñúgqñaM2009. eTaHCadUcenHkþI R)ak;cMNUlrbs;rdæ

RtÚv)anBüakrN_fanwgekIneLIgvijrhUtdl;RbmaN 14/2

PaKry én pss enAqñaM2013. sßanPaBenH min)ankat;

bnßycMNaysaFarN³KYr[cab;GarmµN_eT ³ karGnuvtþ

viFankartameKaledArbs;raCrdæaPi)aledIm,IkarBarCn

gayrgeRKaHnigCnRkIRkBIplb:HBal;GviC¢manénkarFøak;

52karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 62: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

cuHesdækic© RBmTaMgviFankarbegáIntRmÚvkartamry³

eKalneya)ayBRgIkkBa©b;elIkTwkcitþ )anbegáIncMNay

fvikaBI 15/9 PaKryén pss kñúgqñaM2008 dl; 17/5

PaKryén pss kñúgqñaM2009. cab;BIqñaM2010 teTA

cMNayfvikaRtÚveRKagfanwgrkSakñúgkRmiténqñaM 2009 KW

RbmaN 17/8 PaKryén pss5.

plb:HBal;énbERmbRmÜlGakasFatu

bERmbRmÜlGakasFatuRtÚv)anrMBwgfa nwgeFVI[man

b:HBal;xøaMgdl;km<úCa edaysarkm<úCaKWCaRbeTsmYykñúg

cMeNambNþaRbeTsEdlgayrgeRKaHCageKenAkñúgtMbn; .

cMNuceKalEdlRtÚvrkSa KWlT§plfµI²EdlTTYl)anBIkar

RbyuT§RbqaMgnwgPaBRkIRk karGt;XøannigCMgW nigCIvitnig

CIvPaBrs;enArbs;RbCaCnkm<úCaPaKeRcIn. bERmbRmÜl

GakasFatunwgbNþal[sItuNðPaBekIneLIgx<s; pøas;bþÚr

rbbTwkePøóg kRmitTwk smuRTekIneLIg nigeFVI[eRKaH

mhnþrayBak;B½n§nwgFatuGakasekIteLIgCajwkjab;begáIt

CahaniP½ydl;vis½yksikmµ mðÚbGaharnigkarpÁt;pÁg;Twk

EdlgayrgeRKaHrYceTAehIy.

PaBgayrgeRKaHrbs;km<úCa edaysarkarERbRbÜl

FatuGakasBak;B½n§nwglkçN³énRbeTsEdleTIbbBa©b;

s®gÁamsIuvil mankarGPivDÆtictYc CaRbeTsBwgEp¥kelI

vis½yksikmµedaymanRbCaCn RbmaN 80 PaKry rs;

enAtMbn;CnbT edaymantMbn;TMnabkNþalmanry³km<s;

Tab. RBwtþikarN_énGakasFatumandUcCa eRKaHTwkCMnn;

nigeRKaHraMgs¶ÜtRtÚv)anTTYlsÁal;fa Caktþad¾cm,gmYy

EdlrYmcMENkbgá[manPaBRkIRk. enAcenøaHeBl BIqñaM

1998 eTAqñaM 2002 eRKaHTwkCMnn;)anbNþal[xUcxat

dMNaMRsÚvRbmaN 70 PaKry EdlCadMNaMksikmµd¾cm,g

mYyrbs;RbeTs. CamYyKñaenHEdreRKaHraMgs¶Üt)aneFVI[

xUcxatpldMNaMRsÚvRbmaN 20 PaKry. bERmbRmÜl

GakasFatuRtÚv)anrMBwgfanwgbNþal[maneRKaHTwkCMnn;

nigeRKaHraMgs¶Ütkan;Etjwkjab;nigkan;EtF¶n;F¶reLIg.

sItuNðPaBmFümenAkm<úCa RtÚv)an)a:n;sµanfa Gac

nwgekIneLIgcMnYn 2 GgSaes enAqñaM21007 ¬mankar)a:n;

sµanxøH²eTot)anelIkeLIgfa kMedAnwgekIneLIgdl; 4/3

GgSaes enAqñaM20908¦ ehIyrbbTwkePøógFøak;RbcaMqñaMGac

nwgekIneLIgdl;eTA 35 PaKry eFobnwgkRmitTwkePøóg

bc©úb,nñEdlkñúgenaHtMbn;TMnabnwgRtÚvrgplb:HBal;eRcInCag

tMbn;x<g;rab. kMeNInTwkePøógFøak;RtÚv)anrMBwgfa nwgekIt

maneRcInelIslubenAtMbn;TMnabkNþalsRmab;vis½yksi-

kmµEdllatsn§wgBIEbkGaeKñy_eTAEbkBayBüénRbeTs

EdltamRbvtþiedIm CatMbn;manRbCaCnrs;enAeRcInmanrbb

ePøógFøak;tictYc b:uEnþ RtÚvTTYlsÁal;fagayTTYlrgeRKaH

edayeRKaHTwkCMnn;nigeRKaHraMgs¶Üt. CaTUeTArdUvvsSaman

ry³eBlxøICagrdUvR)aMg ehIyeBlcab;epþIménrdUvTaMgBIrenH

EtgEtmankarERbRbÜlCaxøaMg. PaBERbRbÜlenH)anbNþal

[kar)a:n;sµanelITinñplksikmµmanPaBmineTotTat;tRmÚv

karFarasa®sþk¾mankarpøas;bþÚrnigeFVI[mankarekIneLIg

nUvhaniP½yBIstVl¥itcéRg CaBiess enAtMbn;CMuvij bwg

Tenøsab nigTenøemKgÁ. karpÁt;pÁg;TwkBIRbPBelIdInig

eRkamdIk¾kan;EtmanPaBmineTotTat;TaMgcMNuH KuNPaBnig

karEbgEckedaysarEtkarERbRbÜlrdUvkal. edaysar

EtTwkCMnn; Ca)atuPUteRKaHFmµCatienAkñúgtMbn;karbMpøicbMpøaj

edayeRKaHTwkCMnn;ekItmankan;Etjwkjab;Cagmuneday

minRKan;EtbMpøicbMpøajnUvehdæarcnasm<½n§nigraraMgdl;kar

rIklUtlas;dMNaMksikmµb:ueNÑaHeT EfmTaMgeFVI[xUcxatdl;

KuNPaBTwkeRbIR)as;nigbegáInCMgWnanaBak;B½n§nwgTwk dUcCa

CMgWRKúncaj;nigRKúnQamCaedIm.

RbB½n§eGkULÚsIuenAkñúgéRBkm<úCa TMngCanwgRtÚvERb

RbÜleRcIn. éRBkm<úCanaeBlbc©úb,nñenH rYmmanéRBdIs¶Üt

RbmaN 60 PaKry éRBlicTwkRbmaN 20 PaKry nig

éRBdIesImRbmaN 20 PaKry éntMbn;éRBsrub. plb:H

Bal;énbERmbRmÜlGakasFatuRtÚv)anBüakrN_fa nwgeFVI[

fycuHnUvRbePTéRBmYycMnYnnigeFVI[ekIneLIgnUvRbePTéRB

mYycMnYnepSgeTot. CaTUeTA edaysarEtéRBeQIkm<úCa

manlkçN³Gn;fy rbbTwkePøógEdlmankarekIneLIg

RtÚv)anrMBwgfa nwgbNþal[mankarhUreRcaHdIkan;EtxøaMg

eFVI[xUcKuNPaBdI )at;bg;RbB½n§karBardICRmal xUcxat

plitkmµksikmµnig)at;bg;skþanuBlplitplvarIGKIÁsnI.

5 pyGC bc©úb,nñkmµ

6 Yusuf A.A. & Francis, H karKUsEpnTIsþIBI PaBgayrgeRKaHedaysar karERbRbÜlGakasFatu sRmab;tMbn;GasIuGeKñy¬_ Exmkra 2009 (www.eepsea.org)

7 RksYgbrisßankarpþÜcepþImTMnak;TMngCatieTAkan; UNFCCC qñaM2002

8 McSweeney, C.,New, M., & Lizcano, G., sßanPaBénkarERbRbÜlGakasFatuenAkm<úCasaklviTüal½y Oxford qñaM2008 (http:// country-profiles.org.ox.ac.uk/)

53 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 63: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

karERbRbÜlvtþmanTwkenAeRkamdI EdlbgáLIgedaykMeNIn

sItuNðPaBnigkarpøas;bþÚrrbbTwkePøógk¾nwgeFVI[manplb:H

Bal;dl;smasPaKénéRBeQInigkarplitCIvcRmúH. fµI²enH

tMbn;eqñrsmuRTEdlCatMbn;minFøab;manmnusSrs;enAeRcIn

RtÚv)anTTYlkarGPivDÆeRcInEpñkkMBg;Epnigehdæarcnasm<½n§

dwkCBa¢ÚnBaNiC¢kmµ eRbgnig]sµ½n eTscrN_nigkarensaT

Edlvis½yTaMgGs;enHsuT§EtgayrgeRKaHedaysarskþanuBl

énbERmbRmÜlGakasFatu.

vis½yksikmµ)anrYmcMENkRbmaN 34 PaKry én

pss nigBak;B½n§CamYyRbCaCnRbmaN 84 PaKry én

RbCaCnkm<úCasrub. RbeTskm<úCa BwgEp¥kx<s;elIvis½y

ksikmµedaymanRKÜsarRbmaN 80 PaKry énRKÜsar

ksikrsrubRbkbrbrdaMduHRsÚv ¬60 PaKryénplipl

sRmab;hUbcuk¦ b:uEnþ manEt 7 PaKryénépÞdIdaMdMNaM

b:ueNÑaH EdlRtÚv)aneRscRsBedayRbB½n§Farasa®sþEdl

eFVI[vis½yd¾sMxan;enHgaynwgrgeRKaHy:agxøaMgedaysar

rbbTwkePøógmankarERbRbÜl. kgVHsmtßPaBEkécñnigkar

BwgEp¥kEtelIplikmµRsÚvEtmYyrdUvkal mann½yfa sniþsux

es,ógBwgEp¥kxøaMgelIGakasFatu. karKYbpSMKñarvagPaB

RkIRkEdlmankRmitx<s;nigkarBwgEp¥ky:agxøaMgelIvis½y

ksikmµ KWCaynþkarcm,gEdlnaM[RbeTsCatigayrgeRKaH

bMputedaysarRBwtiþkarN_nanaénGakasFatu.

vis½yensaTk¾gayrgeRKaHxøaMgNas;EdrBIbERmbRmÜl

GakasFatu9. karensaTRtIEtenAbwgTenøsabmYy )anrYm

cMENkdl;eTA 7 PaKry én pss ehIyvis½yenH)anrYm

cMENkBI 9 eTA 12 PaKry én pss RBmTaMg)anrYm

cMENky:ageRcIndl;karrkR)ak;cMNUl karrkkargareFVInig

Fanasniþsuxes,ógdl;RbCaCnkm<úCa. edayELkCIvPaB

rs;enArbs;®sIþenAkñúgvis½yenH sßitkñúgPaBhaniP½yx<s;

edaysar®sIþ)ancUlrYmeRcInenAeRkayeBlRbmUlpl

ksikmµ. kñúgvis½yensaTenAkm<úCa karensaTRtIesÞIrEt

TaMgGs; KWCakarensaTRtIBIFmµCati ehIyvarIvb,kmµman

kRmittictYcNas;EdlCaehtunaM[vis½yenH gayrgeRKaH

edaysarbERmbRmÜllMhUrTwkTenøemKgÁ ¬dUcCaKWkareeLIg

cuHénTwkCMnn;¦ CaBiess RbsinebIbgáeLIgedaykarGPivDÆ

TMnb;varIGKIÁsnI.

bERmbRmÜlGakasFatuRtÚv)anrMBwgfa nwgbegáIn

]b,tiþehtuénCMgWqøg CMgWekItBITwk CMgWekItBIstVl¥it PaB

tantwgedaysarkMedAnigmrNPaB ehIynwgbNþal[ekIn

eLIgnUvcMNayEfTaMsuxPaBsaFarN³. CMgWnanaéntMbn;

RtÚBik RbB½n§EfTaMsuxPaBexSay bec©keTsenAmankRmit

FnFansßab½nnighirBaØvtßúkan;EtmanPaBgayrgeRKaH.

GakasFatubNþal[mankarpøas;bþ ÚrTIlMenAnigCemøaH

¬edaysarkardeNIþmdIFøI¦ )annigkMBugekItmanenAkm<úCa

BIeRBaHPaBminR)akdRbCaénrdUvkal)aneFVI[cuHfynUvkar

BwgEp¥kelIkardaMduHdMNaMnigkarensaTRtItamEbbRbéBNI

EdlnaMeTArkkareFVIclnarbs;RbCaCnRbcaMrdUvRBmTaMgkar

rsat;GENþtcUleTAtMbn;TIRbCMuCn.

fµI²enH km<úCa)ankøayCaRbeTsEdlbeBa©j]sµ½n

pÞHkBa©k;10

. lT§plenH ekItmaneLIgedaysarkarekIneLIg

énkar)at;bg;éRBeQI kareRbIR)as;bec©kviC©aksikmµnig

famBlEdlbNþal[mankarekIneLIgkarbeBa©j]sµ½npÞH

kBa©k;nigkat;bnßyGagsRmab;pÞúk]sµ½npÞHkBa©k;11

. RbCaCn

mindl; 20 PaKryeT EdlTTYl)anGKIÁsnIeRbIR)as;

ehIyRbeTsCatiBwgEp¥kesÞIrEtTaMgRsúgelIeRbg\n§n³naMcUl

CaBiess eRbgm:as‘UtnigeRbgF¶n;sRmab;plitfamBl

GKÁisnI. vtßúFatuedImcm,gsRmab;plitfamBleRbIR)as;

kñúgeKhdæanPaKeRcIn KWGusnigFüÚg EdlfamBlenHman

RbmaN 80 PaKry énkareRbIfamBlTUTaMgRbeTs.

karBwgEp¥kelIGus FüÚgenH KWCamUlehtucm,gnaMeTArk

karkab;éRBeQInigrYmcMENkeFVI[sniþsuxfamBlmankRmit

TabenAtameKhdæan. karxVHlT§PaBTTYl)anfamBls¥at

Tan;sm½yenAtMbn;CnbT KWCar)aMgraraMgdl;karGPivDÆCIvPaB

rs;enAnigsniþsux. fVId,itEtmanskþanuBleRcIn ¬CaBiess

sRmab;famBlCIvcRmúH kardaMedImeQIelIdIfµInigkardaMedIm

eQIeLIgvijelIdIcas;CaRTg;RTaytUc²nigkarkarBaréRBeQI

kMBugmannaeBlbc©úb,nñ tamry³ karkat;bnßykarkab;

bMpøajnigbnßykarswkricrilénéRBeQI¦ RbeTskm<úCaminman

bec©kviTüa eKalneya)aynighirBaØvtßú KaMRTcaM)ac;sRmab;

cab;ykTIpSarkae)anedIm,Ikat;bnßykarbeBa©j]sµ½npÞHkBa©k;

edayeRbIR)as;famBlkekIteLIgvijnigeRbIR)as;famBl

[manRbsiT§PaBedIm,Ikat;bnßykarkab;bMpøajéRBeQIeT.

9 Johnston, R. et al. karsikSavisalPaBsþIBIFnFanFmµCatinigbERmbRmÜlGakasFatuenAGasIuGaeKñy_edayepþatelIvis½yksikmµ viTüasßan GnþrCatiRKb;RKgTwkenA

GasIuGaeKñy_ ExmIna qñaM2009

10 RksYgbrisßan esckþIRBagTI2 énTMnak;TMngCatieTAkan; UNFCCC Exkkáda qñaM2009

11 éRBeQICaGagFmµCatisRmab;pÞúk]sµ½npÞHkBa©k; kñúgTRmg;CIvcRmúH Edl GacbeBa©BaJ]sµ½nkae)anik eTAkñúgbriyakas .

54karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 64: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

yuT§sa®sþctuekaNdMNak;kalTI2 )anTTYlsÁal;

fa bERmbRmÜlGakasFatu KWCakarKRmamkMEhgmYyelI

esdækic©niglT§PaBkMeNInrbs;RbeTskm<úCa ehIykm<úCa

k¾)anebþCJacitþeFVIkarekorKrFnFanKaMRTnigeFVIhirBaØb,Tan

edIm,IedaHRsaybBaðabERmbRmÜlGakasFatuenHpgEdr.

Rkbx½NÐeKalneya)ayCabzmenaH KWEpnkarskmµPaBCati

sRmbsRmÜlRtÚv)anbegáIteLIgkñúgqñaM2007 Edlerobrab;

lm¥itBIskmµPaBGaTiPaBrbs;raCrdæaPi)alkm<úCa. TMnak;

TMngGnþrRksYg sßab½nnana caM)ac;RtÚvEtBRgwgCaBiess

TMnak;TMngrvagRksYgbrisßannigrdæ)aléRBeQIEdlcaM)ac;

EtRtÚvedaHRsay[manRbsiT§PaBelIEpñkEdlmansar

RbeyaCn_rYmKña dUcCa karRKb;RKgFnFanFmµCatitamry³

shKmn_CaedIm. smtßPaBénKN³kmµaFikarCatisþIBIbERm

bRmÜlGakasFatunignaykdæanbERmbRmÜlGakasFatu

sRmab;sRmbsRmÜlkic©xitxMRbwgERbgnigkarGPivDÆeKal

neya)aysRmbsRmÜlcaM)ac;RtÚvEtBRgwg.

enAkñúg pyGC bc©úb,nñkmµRksYgbrisßan)anelIk

KeRmagskmµPaBnanaedIm,IeqøIytbeTAnwgbERmbRmÜl

GakasFatudUcxageRkam ³

• BRgwgsmtßPaBelxaFikardæankñúgkarRKb;RKgbERm

bRmÜlGakasFatu

• CMrujnigsRmbsRmÜl karb®Ba¢abbERmbRmÜlGakas

FatueTAkñúgvis½yBak;B½n§

• bnþerobcMr)aykarN_CatiTI2 tamGnusBaØaGgÁkar

shRbCaCatisIþBI bERmbRmÜlGakasFatu

• erobcMyuT§sa®sþCatinigEpnkarskmµPaBsRmab;bERm

bRmÜlGakasFatu

• CMrujkarbegáItmUlniFi sRmab;karkarBarbERmbRmÜl

GakasFatu.

• CMrujkarGnuvtþnigeFVIbc©b,nñPaBkmµviFIskmµPaBCati

sIþBIbERmbRmÜlGakasFatu.

• bnþkMNt;nigCMrujkarGnuvtþynþkarGPivDÆn_s¥atnig

KeRmagkat;bnßy]sµ½npÞHkBa©k;.

• Gb;rMnigpþl;Bt’mandl;saFarNCnsIþBIkarbERmbRmÜl

GakasFatu

• ekorKrFnFannigKaMRTdl;karedaHRsaybBaðabERm

bRmÜlGakasFatu

• eFVIvimCÄkarerobcMsareBIP½NÐ]sµ½npÞHkBa©k;nigbegáIt

RbB½n§RKb;RKgTinñn½y.

Photo: UNDP/ Arantxa Cedillo

55 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 65: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

CMhanbnÞab;CagmYyTsvtSr_knøgmk KWmankarepþatkarykcitþ

Tukdak;CaxøaMgelIkarerobcMmUldæanRKwHsRmab;yuT§sa®sþ

GPivDÆn_Cati.

cab;epþImBIyuT§sa®sþctuekaN dMNak;kalTI2 rbs;

raCrdæaPi)al KWkm<úCa)anerobcMEpnkaryuT§sa®sþGPivDÆn_

Catibc©úb,nñkmµ ¬pyGC¦ 2009 - 2013 nig)aneFVI

bc©úb,nñkmµb¤kareFVIbBa©b;karerobcMyuT§sa®sþtamvis½yCaeRcIn

Rkbx½NÐkargarCayuT§sa®sþrbs;CatiRtÚv)anerobcMsBVRKb;

ehIyskmµPaBsRmab;vis½ynImYy² manPaBc,as;las;.

Rkbx½NÐkargartamdanRtÜtBinitünigvaytémørbs; pyGC

nigeKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCakMBugRtÚv)anBiinitü

nigEksRmÜleLIgvij[manPaBc,as;las;EfmeTotnigrYm

cMENkdl;karBiPakSasþIBIkarseRmc)anéneKaledAGPivDÆn_

shsSvtSr_km<úCa.

RsbtamyuT§sa®sþCaGaTiPaBpÞal;raCrdæaPi)al)an

begáInkarviPaCfvikacrnþeTVdg[eTARksYgGaTiPaBnana

EdlrYmmanRksYgyutiþFm’ suxaPi)al RksYgGb;rM yuvCn

nigkILa RksYgkic©karnarI RksYgksikmµ rukçaRbmaj;nig

ensaT rdæ)aléRBeQI RksYgGPivDÆn_CnbTnigRksYgEdndI

nKrUbnIykmµnigsMNg;.

dUc)anerobrab;kñúgbribTéneKaledATI8 KWRkbx½NÐ

kargarsRmbsRmÜlCMnYy)anerobcMCaeRsc ehIykMBug

dMeNIrkarGnuvtþRbkbedayRbsiT§PaB. raCrdæaPi)alkm<úCa

)ankMNt;tRmÚvkarvinieyaKkñúgRKb;vis½yGPivDÆn_rbs;xøÜn

rhUtdl; qñaM2013 ehIyédKUGPivDÆn_k¾)aneqøIytbCa

viC¢manedaypþl;fvikaCagmYyBan;landuløarGaemriksRmab;

qñaM2010.

enAeBlEdlRkbx½NÐyuT§sa®sþkargar KWmanPaB

c,as;las; bc©úb,nñenHkan;Etyl;c,as;EfmeTot tamry³

bTBiesaFn_sklEdlfacMNucedAnanaéneKaledAGPivDÆn_

shsvtSr_GacseRmc)an RbsinebIesvakmµsMxan;²nig

FnFanEdlCatRmÚvkarmanRKb;RKan;nigRKb;RKgEbgEck

edayrdæaPi)alpÞal;nigshKmn_mUldæannigRbsinebI

smtßPaBBYkeKkñúgvis½yenHRtÚv)anelIkkMBs;CabnþbnÞab;.Photo: UNDP/ Arantxa Cedillo

56karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 66: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

kan;Etc,as;las;EfmeTot EdlbBa¢ak;c,as;fa

skmµPaBEdlRtÚvGnuvtþKWsßitenAfñak;eRkamCati ehIykargar

enHnwgminGacseRmceTA)aneT RbsinebIKµankarsRmb

sRmÜlCaeKalneya)aynigCMnYyKaMRTsßab½nBIfñak;Cati

CaBiess BIkñúgRksYgsßab½ntamvis½yEdlTTYlxusRtÚv

elIcMNucedACak;Esþgrbs;eKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_

km<úCa nigkareFVIRbtiPUkmµkargarénvis½yTaMgenaHdl;fñak;

eRkamCati.

dUecñH RtÚvepþatelIkarpþl;esvakmµtamvis½ysMxan;²

CaBiess enAkñúgvis½yEdlmanPaBxVHPaBTn;exSayelI

kargareKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCaedaybegáItTMnak;

TMngc,as;las;rvagkRmiteKalneya)ayCatinigkarpþl;

esvakmµenAmUldæannigkMNt;kargartamRbB½n§c,as;las;

niglubbM)at;bBaðaraMgsÞHnana :pþl;kargartamRbB½n§ : eday

rab;bBa©ÚlkarepÞrfvikakMENTRmg;rdæ)alnigelIkTwkcitþ

GPivDÆn_FnFanmnusSnigeRCIserIsbuKÁlikbeRmIIkargar

CaBiess vis½yEdlmanPaBTn;exSaykñúgkargartamdan

RtÜtBinitüEpnkarnigvaytémøsmtßPaBnigsmtßPaBpþl;

esvakmµ.

edaysar kalBIRbB½n§kargarGPi)alkic©mUldæan

enAfñak;XMuRtÚv)anbegáIteLIgenAkñúgTsvtSr_munfµI²enH

raCrdæaPi)al)anGnuvtþCMhanTIBIreq<aHeTArkvimCÄkartam

ry³karGnum½tc,ab;sIþBIkarRKb;RKgrdæ)al raCFanI extþ

Rkúg Rsúknigx½NÐ kare)aHeqñateRCIserIsRkúmRbwkSaRsúk

XMu-sgáat; karerobcMkmµviFICatisþIBIkarGPivDÆtamEbb

RbCaFibetyüenAfñak;eRkamCati 2010-2019 ¬ry³

eBl 10qñaM¦ nigerobcMeKalkarN_ENnaMsRmab;erobcM

Epnkarfñak;eRkamCati. EpnkarGnuvtþbIqñaMdMbUgsRmab;

GnuvtþkmµviFICatisþIBIkarGPivDÆtamEbbRbCaFibetyüenA

fñak;eRkamCati 2010-2019 kMBugdMeNIrkarerobcM.

mYyEpñkFMényuT§sa®sþCati edIm,ICMrujkarGnuvtþ

eKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCanwgCYydl;GgÁPaBBak;

enAfñak;eRkamCatisRmab;erobcMyuT§sa®sþsRmab;Gnuvtþ

eKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_enAtammUldæanpÞal;k¾dUcRksYg

sßab½nBak;B½n§edIm,IGnuvtþvishmCÄkarnigpþl;karTTYlxus

RtÚvnigFnFanEfmeToteTAfñak;eRkamCatinigedIm,IeFVIsma

hrNkmµEpnkarskmµPaBtamvis½yeTAkñúgEpnkarGPivDÆn_

enAfñak;eRkamCati.

sRmab;fñak;CatiRtÚvepþatkarykcitþTukdak;dl;kar

Gnum½teKalneya)aynignItiviFIEdlKaMRTdl;karpþl;esva

kmµenAfñak;eRkamCatiKitKUc,as;las;GMBItRmÚvkarcaM)ac;eTA

tamPUmisa®sþ sRmab;erobcMEpnkaryuT§sa®sþGPivDÆn_.

tRmÚvkarcaM)ac;sRmab;kargarenH KWkarpSarP¢ab;eKalneya-

)aynigsRmbsRmÜlenAkñúgbBaðaGnþrvis½yedayepþatkar

ykcitþTukdak;elIkarGnuvtþnItiviFInigkartamdanRtÜtBinitü

nigvaytémøkarGnuvtþeKalneya)ay.

cMeBaHédKUGPivDÆn_bBaðaRbQm KWRtÚvtRmittRmg;

eKalneya)aynighirBaØb,Tanrbs;xøÜn[mansgÁtiPaB

CamYyGaTiPaBrbs;CatiedIm,IeFVIsuxdumnIykmµénnItiviFIrbs;

xøÜnedaylubbM)at;karpþl;hirBaØb,TansRmab;KeRmagdac;

edayELk²nigbegá Inkarpþl;hirBaØb,TansRmab;pþl;

esvakmµenAfñak;eRkamCati. karsikSaGMBIviFIsa®sþfµI²

edIm,IseRmc)aneKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCanigbBaða

RbQm KWnwgGac[eyIgseRmc)antamry³ skmµPaB

nigPaBCaédKU. kargarenHTamTar[TTYlyknUvkarsikSa

nigbegáInEfmeTotnUvyuT§sa®sþEdlTTYl)aneCaKC½y

knøgmknigkargarkñúgbribTepSg²eTot.

karBinitüeLIgvijelIbTBiesan_l¥² Edlkm<úCa)an

GnuvtþedIm,IseRmc)aneKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

b¤CaskþanuBlPaBdUc)ankt;smÁal;xageRkam ³

57 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 67: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

bTBiesaFn_l¥² sRmab;QaneTAseRmc)an eKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

• Gnum½tnigEksRmÜltambec©keTsGnþraKmn_/viFIsa®sþ/KMrUU ¬bTBiesaFn_l¥rbs;GnþrCati¦.

• sakl,gedIm,IEksRmÜl nigsakl,gkñúgbribTkm<úCa nigbBa¢ak;GMBITsSnvis½y ³ karcUlrYmrbs;GgÁkarminEmnrdæaPi)alenAkñúgkardkBiesaFn_ eRBaHGacEkERb)aneRcInnigmankarebþCJax<s;.

• ts‘UmtixøaMgkøaedIm,ITTYl)ankarKaMRTBIGñkeFVIesckIþseRmccitþsMxan;².

• epþatelIkardwknaMnigPaBCam©as;rbs;Cati.

• eRbIR)as;dMeNIrkarerobcMEpnkarnigrcnasm<½n§rdæaPi)al nigsßab½nrbs;rdæaPi)al.

• karebþCJanigKaMRTry³eBlEvgedaymankarKaMRThirBaØb,TanBIédKUGPivDÆn_BhuPaKIenAkñúgRkbx½NÐkargarEtmYy.

• ynþkarsRmbsRmÜlc,as;las;nigrcnasm<½n§.

• PaBrs;evIkkñúgkarpþl;siTi§GMNacry³eBlEvgnigkarksagsmtßPaB.

• cMNucedAc,as;las; ¬dUcCa 6 cMNuc 5 smasPaB 12 CMhan¦ EdlGacvas;Evg)annigkøayCa]bkrN_CRmúj[eFVIkarvas;EvgnigRbkYtRbECg.

• karebþCJacitþEpñkhirBaØvtßúrbs;rdæaPi)al.

• RkbxNÐCati ³ kRmgskmµPaBTUlMTUlayedaybegáInbniþcmþg²eq<aHeTArkkRmitx<s;nigsµúKsµaj.

• TMnak;TMngc,as;las;rvageKalneya)aynigkarGnuvtþedaymaneKalkarN_ENnaMc,as;las;. manTMnak;TMngrs;revIkrvagGñkeKalneya)aynigGñkGnuvtþ.

• PaBrs;revIkényuT§sa®sþnigkarEksRmÜl.

• PaBsamBaØénsmÖar³nigmanKMniteRCARCHGMBIskmµPaBEdlRtÚvGnuvtþ. eRbIBt’mansRmab;eFVICamUldæanGnuvtþedaytP¢ab;skmµPaBCamUldæaneTAnigeKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa.

• pþl;fvikaKaMRTCMnYybec©keTsedIm,Ipþl;siTi§GMNacdl;skmµPaBenAmUldæan .

• BRgwgPaBCaédKUrvagrdæaPi)alnigsgÁmsIuvil.

58karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 68: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

]bsm<½n§ k

³ segçbvDÆnPaBénsUcnakrrbs; KGsk>

sUcn

akr

cMNuce

Kal

tém

øq

ñaMeKa

lq

ñaMcMN

ucbc©úb

,nñ

tém

øq

ñaMbc©úb

,nñ

qñaM

cMNuce

dA2

015

cMNuce

dA

bc©úb

,nñ

sßan

PaB

KGsk> 1³ l

ubb

M)at;P

aBRk

IRknig

Gt;X

øanF

øn;F¶r

1>1

sm

amaR

tRb

CaBl

rdæEd

lm

anR)

ak;cMN

Ultic

Cag

ExS

bnÞa

t;PaB

RkIRk

fñak;

Cati

(%)

4719

9330

.120

0719

.529

.5m

anka

rrIkc

eRm

In

1>2

cMEN

kénR

bCa

Cnkñú

gbBa

©PaK

RkCa

geKb

Mput

20

PaK

ry k

ñúgkar

eRb

IR)as

;cMNay

fñak;C

ati (%

)8.

519

936.

620

0711

.010

.1m

inman

karr

IkceR

mIn

1>3

sm

amaR

tkum

areF

VIkar

gar

Edl

man

Gay

uBI 5-

17

qñaM (

%)

16.5

1999

N/A

2010

8.0

10.7

minm

anka

rrIkc

eRm

In

1>4

GRt

aeRb

va:L

g;énk

umar

kgVHT

m¶n;

¬Tm

¶n;eF

ob n

wgGay

u u <

2 S

D) E

dlm

anG

ayutic

Cag

5 q

ñaM (%

)38

.420

0028

.820

0819

.028

.1m

anka

rrIkc

eRm

In

1>5

sm

amaR

tRb

CaCn

Edl

sßite

nAeR

kam

bnÞa

t;RkIR

kmðÚb

Gah

ar (%

)24

1993

1820

0710

.015

.1m

anka

rrIkc

eRm

Intict

Yc

1>6

GRt

aeRbv

a:Lg;é

nkum

arRk

in ¬k

MBs;eF

obnwg

Gay

u <

2 S

D) E

dlm

anG

ayueR

kam

5 q

ñaM (%

)49

.720

0039

.520

0825

.036

.5m

anka

rrIkc

eRm

Intict

Yc

1>7

GRt

aeRb

va:L

g;énk

umar

sÁm

¬Tm

¶n;eF

obnwg

kMBs

; <2

SD

) Edl

man

Gay

ueRka

m5

qñaM (

%)

16.8

2000

8.9

2008

6.0

11.0

man

karr

IkceR

mIn

1>8

sm

amaR

tRKYs

arEd

leR

bIR)

as;G

Mbil

GIuy

:Ut (%

)14

2000

71.5

2008

90.0

54.5

man

karr

IkceR

mIn

KGsk> 2³ k

ars

Merc)

ans

klkm

µkarG

b;rMb

zm

sikS

a nigR

bs

inman

lT§P

aBnwg

bnþd

l;k

arG

b;rMC

amYl

dæan

2>1

GRt

aBité

nkar

cuHeQ

µaHs

ikSae

nAb

zm

sikS

a (%

)81

2001

92.4

2009

100

91.9

man

karr

IkceR

mIn

2>2

GRt

aBité

nkar

sikS

aenA

bz

ms

ikSa (

%)

8720

0194

.820

0910

094

.4m

anka

rrIkc

eRm

In

2>3

GRt

aBité

nkar

sikS

amF

üms

ikSab

zm

PUm

i (%

)19

2001

31.9

2009

100

65.3

minm

anka

rrIkc

eRm

In

2>4

sm

amaR

tkum

arG

ayuBI

6-1

4 q

ñaM min)

ancUl

eron

(%)

3519

9819

.820

080

14.4

minm

anka

rrIkc

eRm

In

2>5

GRt

aGkçr

kmµén

GñkE

dlm

anG

ayuBI

15-

24

qñaM (

%)

8219

9987

.520

0810

092

.1m

anka

rrIkc

eRm

Intict

Yc

2>6

GRt

aKg;v

gSén

sis

SBIfña

k;TI1

dl

;fñak;T

I 5 (%

)58

.920

0183

.220

0910

082

.4m

anka

rrIkc

eRm

In

2>7

GRt

aKg;v

gSén

sis

SBIfña

k;TI1

dl

;fñak;T

I 6 (%

)24

.820

0148

.720

0910

067

.8m

inman

karr

IkceR

mIn

2>8

snÞs

Sn_xus

Kñaén

eynD

½renA

bz

ms

ikSa

0.9

2001

120

091

1.0

man

karr

IkceR

mIn

2>9

snÞs

Sn_xus

Kñaén

eynD

½renA

mF

üms

ikSab

zm

PUm

i0.

820

011.

120

091

0.9

man

karr

IkceR

mIn

2>1

0 G

RtaR

tÜtfña

k;enA

bz

ms

ikSa (

%)

1020

008.

920

085

7.3

man

karr

IkceR

mInt

ictYc

2>1

1

GRt

ae)a

Hbg;e

cal

kars

ikSae

nAb

zm

sikS

a (%

)11

2000

8.3

2008

57.

8m

anka

rrIkc

eRm

Intict

Yc

59 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 69: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

sUcn

akr

cMNuce

Kal

tém

øq

ñaMeKa

lq

ñaMcMN

ucbc©úb

,nñ

tém

øq

ñaMbc©úb

,nñ

qñaM

cMNuce

dA2

015

cMNuce

dA

bc©úb

,nñ

sßan

PaB

KGsk> 3³ C

Mrujs

mP

aBey

nDr½

nigka

rpþl

;siTæiG

MNac

dl;®s

þI

3>1

pleF

obrv

ags

isSR

sI n

igRb

úsen

AkRm

itmF

üms

ikSaT

utiyP

Umi (%

)48

2001

72.9

2008

100

74.0

man

karr

IkceR

mIn

3>2

pleF

obrv

agnis

SitRs

InigRb

ús e

nAkR

mit]

tþms

ikSa (

%)

3820

0157

.520

0885

61.5

man

karr

IkceR

mInt

ictYc

3.

3

pleF

obrv

agG

kçrkm

µ®sþInig

burs

Gay

u 15-

24

qñaM (

%)

8719

9895

.720

0810

094

.6m

anka

rrIkc

eRm

In

3>4

pleF

obrv

agG

kçrkm

µ®sþInig

burs

Gay

u 25-

44 q

ñaM (%

) 78

1998

85.9

2008

100

90.9

man

karr

IkceR

mInt

ictYc

3>5

cMEN

k®s

þIeFVIk

arga

rman

R)ak

;QñÜl

kñúgv

is½y

ksikm

µ (%)

3519

9844

2008

5043

.8m

anka

rrIkc

eRm

In

3>6

cMEN

k®s

þIeFVIk

arm

anR)

ak;Q

ñÜlkñú

gvis

½y]s

Sah

kmµ (%

)44

1998

5620

0850

47.5

man

karr

IkceR

mIn

3>7

cMEN

k®s

þIeFVIk

arm

anQ

ñÜlkñú

gvis

½yes

vakm

µ (%)

2119

9830

2008

5038

.1m

anka

rrIkc

eRm

Intict

Yc

3>8

sm

amaR

ténG

sn³

rbs

;®sþIen

Akñúgs

PaC

ati (%

)12

2003

2220

0830

19.5

man

karr

IkceR

mIn

3>9

s

mam

aRté

nGs

n³rb

s;®s

þIenAk

ñúgRBwT

§sP

a (%

)13

2003

14.8

2007

3018

.7m

anka

rrIkc

eRm

Intict

Yc

3>1

0 s

mam

aRté

n®s

þICard

æmRn

þI (%)

820

037.

720

0815

10.9

minm

anka

rrIkc

eRm

In

3>1

1

sm

amaR

tén®

sþICa

rdæel

xaF

ikar

(%)

620

038

2008

1811

.0m

inman

karr

IkceR

mIn

3>1

2

sm

amaR

tén®

sþICa

Gnur

dæel

xaF

ikar

(%)

520

0314

.620

0820

11.3

man

karr

IkceR

mIn

3>1

3

sm

amaR

tén®

sþI C

aGP

i)al

extþ

(%)

020

030

2008

104.

2m

inman

karr

IkceR

mIn

3>1

4 s

mam

aRté

n®s

þICaG

Pi)a

lex

tþrg

(%)

120

0316

.520

0915

8.0

man

karr

IkceR

mIn

3>1

5 s

mam

aRt

én®s

þI Cas

maC

ikRkúm

RbwkS

aXuM-s

gáat;

(%)

820

0314

.620

0925

16.5

man

karr

IkceR

mInt

ictYc

3>1

6

PaK

ryén

RbCa

CnEd

ldwg

fa G

MeBIh

wgSa c

MeBaH

®sþI K

WGak

b,k

iriyax

usq

Ág nig

Cab

T]Rk

idæ (%

)41

.520

0567

2009

100

64.9

man

karr

IkceR

mIn

KGsk> 4³ b

egáItP

aBCa

édKUr

Cas

kls

Rmab

;karG

PivD

Æ

4>1

GRt

amrN

PaB

kumar

eRka

mG

ayu 5

qñaM ¬

kñúg

100

0 kMe

NItr

s;¦

124

1998

8320

0565

99.7

man

karr

IkceR

mIn

4>2

GRt

amrN

PaB

Tark

¬kñú

g 1

000

kMeN

Itrs

;¦ 95

1998

6020

0850

68.5

man

karr

IkceR

mIn

4>3

sm

amaR

ténk

umar

eRka

mG

ayu 1

qñaM )

anTT

Ylka

r ca

k;fñaMk

arBa

rCMgWk

®Bai¢l

(%)

41.4

2000

9120

0895

70.0

man

karr

IkceR

mIn

4>4

sm

amaR

ténk

umar

Gay

u 6 d

l; 5

9 Ex

)an

TTYl

fñaM v

itam

In A

(%)

2820

0079

2008

9061

.1m

anka

rrIkc

eRm

In

4>5

sm

amaR

ténk

umar

Gay

ueRka

m 1

qñaM )

anTT

Ylka

rcak

;fñaMka

rBar

CMgWxa

n;søak

; k¥k

man

; nige

tta-

NUs

DP

T3-H

ep B

(%)

4320

0092

2008

9570

.7m

anka

rrIkc

eRm

In

4>6

sm

amaR

ténT

arkR

tÚv)a

nbMe)

Aeda

Hdl

;Gay

u 6 E

x (%

) 11

.420

0065

.920

0870

42.7

man

karr

IkceR

mIn

60karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 70: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

sUcn

akr

cMNuce

Kal

tém

øq

ñaMeKa

lq

ñaMcMN

ucbc©úb

,nñ

tém

øq

ñaMbc©úb

,nñ

qñaM

cMNuce

dA2

015

cMNuce

dA

bc©úb

,nñ

sßan

PaB

KGsk> 5³ e

lIkk

m<s

;suxP

aBm

ata

5>1

pleF

obm

rNP

aBm

ata ¬

kñúg

100

000

kMeN

Itrs

;¦43

719

9746

120

0825

032

2.7

minm

anka

rrIkc

eRm

In

5>2

GRt

alT§P

aBpþl

;kMeN

Itsrub

419

983.

120

083

3.4

man

karr

IkceR

mIn

5>3

sm

amaR

ténk

ars

Rmal

kUned

ayb

uKÁlik

suxa

Pi)a

l E

dlm

anCMn

aj (%

)32

2000

5820

0887

61.3

man

karr

IkceR

mIn

5>4

sm

amaR

tén®

sþIer

obka

r Ed

leR

bIviF

IBnüa

kMeN

ItTMen

Ib (%

)18

.520

0026

2008

6040

.6m

inman

karr

IkceR

mIn

5>5

PaK

ryén

®sþIm

anép

ÞeBaH

Edl

)anT

TYlka

rBieR

KaH

mune

Bls

Rmal

)an

2 d

g b

¤eRcIn

Cag

Cam

Yyb

uKÁlik

suxa

Pi)a

lEd

lm

anCMn

aj (%

)30

.520

0081

2008

9062

.2m

anka

rrIkc

eRm

In

5>6

sm

amaR

tén®

sþI m

anép

ÞeBaH

sRm

alkUn

eday

karv

Hkat

; (%

) 0.

820

002

2008

42.

5m

anka

rrIkc

eRm

Intict

Yc

KGsk> 6³ R

by

uT§nwgC

MgWeG

ds_ e

mer

aKeG

ds_ R

Kúnca

j; n

igCMgWe

pSg²

eTot

6>1

GRt

aeRb

va:L

g;énC

MgWeG

ds_ k

ñúgcMeN

amm

nusS

eBj

v½y G

ayu 1

5-49

qñaM (

%)

1.9

1997

0.7

2008

0.6

1.1

man

karr

IkceR

mIn

6>2

GRt

aeRb

va:L

g;énC

MgWeG

ds_ k

ñúgcMeN

am®s

þIman

épÞe

BaH

Edl

man

Gay

u 15-

24

qñaM )

an-

Binitü

épÞeB

aH m

uneBl

sRm

al (%

)2.

119

981.

120

060.

41.

3m

anka

rrIkc

eRm

In

6>3

PaK

ryén

GñkC

MgWeG

ds_ E

dl)a

nTTYl

fñaMRb

qaMg

nwg e

mer

aKeG

ds_ (%

) 3

2002

9220

0895

45.5

man

karr

IkceR

mIn

6>4

GRt

asøab

;eday

sar

CMgWRK

úncaj

; Edl

)anr

ayka

rN_ e

day

Epñks

uxaP

i)al

saF

arN

³ (%

) 0.

420

000.

3520

080.

40.

4m

anka

rrIkc

eRm

In

6>5

GRt

asøab

;eday

sar

CMgWRK

únQam

Edl

)anr

ayka

rN_ e

day

RKwHs

ßans

uxa P

i)al

saF

arN

³ (%

)1.

520

030.

320

090.

30.

9m

anka

rrIkc

eRm

In

6>6

GRt

aeRb

va:L

g;énC

MgWreb

gsYtv

iC¢man

kñúg

100

000

nak

; 92

819

9766

420

0746

467

0.2

man

karr

IkceR

mIn

6>7

GRt

asøab

;eday

sar

CMgWre

bg

kñúgR

bCa

Cn 1

00 0

00 n

ak;

9019

9775

2008

3254

.6m

inman

karr

IkceR

mIn

61 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 71: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

sUcn

akr

cMNuce

Kal

tém

øq

ñaMeKa

lq

ñaMcMN

ucbc©úb

,nñ

tém

øq

ñaMbc©úb

,nñ

qñaM

cMNuce

dA2

015

cMNuce

dA

bc©úb

,nñ

sßan

PaB

KGsk> 7³ k

arF

anac

IrPaB

bris

ßan

7>1

KRm

béR

BeQ

ICaP

aKry

éné

pÞdIs

rub (%

)60

2002

57.6

2009

6060

.0m

inman

karr

IkceR

mIn

7>2

épÞdIt

Mbn;k

arBa

rFm

µCatiT

aMg 2

3 ¬

lan

hikt

a¦3.

319

932.

920

093.

33.

3m

inman

karr

IkceR

mIn

7>3

épÞdIt

Mbn;G

Pirk

SéRB

eQIfµIT

aMg 6

¬l

anh

ikta¦

1.4

1996

1.5

2009

1.4

1.4

man

karr

IkceR

mIn

7>4

cMnYnG

ñkGP

irkSk

ñúgtMb

n;kar

BarF

mµCa

ti60

020

0148

020

1012

0098

5.7

minm

anka

rrIkc

eRm

In

7>5

cMnYnG

ñkGP

irkSk

ñúgtMb

n;GP

irkSé

RBeQ

I50

020

0131

520

1050

050

0.0

minm

anka

rrIkc

eRm

In

7>6

sm

amaR

téné

pÞTwkL

Út_ens

aTEd

lRb

Kl;eT

A[s

hKm

n_mUl

dæan

(%)

56.7

1998

56.7

2009

56.7

56.7

man

karr

IkceR

mIn

7>7

cMnYns

hKm

n_ens

aT0

2000

236

2010

470

313.

3m

inman

karr

IkceR

mIn

7>8

épÞTwk

tMbn;k

arBa

rEdl

CaCR

mkm

cäaCa

ti ¬B

an;h

ikta¦

23.5

2002

46.6

2010

6046

.0m

anka

rrIkc

eRm

In

7>9

GRt

aRKÜs

arEd

leR

bIG

usCa

fam

Bl (%

énR

KÜsar

)92

1993

83.6

2008

5264

.7m

inman

karr

IkceR

mIn

7>1

0 s

mam

aRtR

bCa

CnCn

bTE

dlm

anRb

PBT

wks¥at

eRb

IR)as

; (%)

2419

9841

2008

5039

.3m

anka

rrIkc

eRm

In

7>1

1

sm

amaR

tRb

CaCn

TIRkúg

TIRb

CMuCn

Edl

man

RbP

BTwks

¥ateR

bIR)

as; (%

)35

2005

54.4

2009

8053

.0m

anka

rrIkc

eRm

In

7>1

2

sm

amaR

tRb

CaCn

Cnb

TEdl

man

lT§P

aBTT

Yl)a

nRb

Bn§½G

nam

½yRb

esIre

LIg

(%)

619

9823

.220

0833

21.9

man

karr

IkceR

mIn

7>1

3

sm

amaR

tRb

CaCn

TIRkúg

RbCuMC

nEdl

man

lT§P

aBTT

Yl)a

nRb

B½n§G

nam

½yRb

esIre

LIg

(%)

5619

9881

.520

0874

66.6

man

karr

IkceR

mIn

7>1

4 G

Rtaé

nRb

CaCn

Edl

man

b½N

Ñkmµs

iT§idIF

øITUTaMg

RbeT

s T

aMgCn

bTn

igTIRk

úg (%

)0

2003

2320

0965

32.5

minm

anka

rrIkc

eRm

In

62karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 72: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

sUcn

akr

cMNuce

Kal

tém

øq

ñaMeKa

lq

ñaMcMN

ucbc©úb

,nñ

tém

øq

ñaMbc©úb

,nñ

qñaM

cMNuce

dA2

015

cMNuce

dA

bc©úb

,nñ

sßan

PaB

KGsk> 8³ b

egáItP

aBCa

édKUr

Cas

kls

Rmab

;karG

PivD

Æ

KGsk> 9³

kar

edaH

mIn

yuT§P

½NÐm

inTan

;pÞúHn

igkar

se®

gÁaHC

nrge

RKaH

9>1

cMnYnC

nsuIvil

rgeR

KaHf

ñak;Rb

caMq

ñaM16

9119

9324

120

090

461.

2m

anka

rrIkc

eRm

In

9>2

PaK

ryén

épÞdIE

dl)a

neda

HmInB

IépÞdIE

dl)a

nsgS

½yfa

Cac

Mkarm

InkRm

itF¶n;F

¶r m

Füm

Tab

(%)

1120

0045

2009

100

53.2

man

karr

IkceR

mInt

ictYc

In

2019

sMKal; ³

sUcn

akrx

agel

IenHm

inEm

nCas

Ucnak

rTaMg

Gs

;rbs

;eKal

edAG

PivD

Æn_s

hs

SvtS

r_km

<úCaeT

eh

Iys

Ucnak

rTaMg

enaH

k¾min)

anrk

SacMN

ucedA

edIm

enAq

ñaM200

3

TaMgR

súgE

dr e

day

sar

bc©úb

,nñ R

kbxN

Ðkarg

arta

mda

nRtÜt

Binitü

vay

tém

ø py

GC

nig K

Gs

k kMB

ugdMeN

Irkar

erob

cM .

tara

gxag

elI )

anb

gðaj

dUcm

anb

Baak

;xage

Rkam

³

•m

anka

rrIkc

eRm

In

Rbs

inlT§p

lb

c©úb,n

ñ ):an

;sµan

cMNuce

dATa

bCa

g 5°

bJcMN

ucedA

viC¢m

an.

•m

anka

rrIkc

eRm

Intict

Yc

Rb

sinl

T§pl

BI 5

°-2

5° T

abCa

g ka

r):an

;sµan

cMNuce

dAb

c©úb,n

ñ.

•m

inman

karr

IkceR

mIn

Rb

sinl

T§pl

el

IsBI

25°

énk

ar):a

n;sµan

cMNuce

dAb

c©úb,n

ñ bJF

øak;Ta

bCa

g ka

r):an

;sµan

KNna

Caté

møef

r ¬d

UcCa

épÞdIR

KbdN

þb;ed

ayéR

BeQ

I bJtMb

n;GP

irkSk

arBa

r¦.

63 karseRmceKaledAGPivDÆn_shsSvtSr_km<úCa

Page 73: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm
Page 74: Cati sasna RBHmhakSRt raCrd§aPi)alkm

RksYgEpnkar

GaKar 386 mhavifI RBHmunIvgS raCFanIPñMeBj

TUrs½BÞ ³ 023 720 901

TUrsar ³ 023 210 944

023 210 698

eKhTMB½r ³ www.mop.gov.kh

]btßmÖeday UNDP