บทท 9 ทฤษฎใหม

“ทฤษฎใหม” เปนสวนหนงของปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทชใหเหนถงการจดการทรพยากรส าหรบท ามาหากน คอทดนและแหลงน า ซงถอวาเปนรปแบบของการท าเกษตรกรรมรปแบบหนงทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระราชทานใหกบประชาชนคนไทยน าไปใช น าไปปฏบตเพอการด ารงชพ ทฤษฎใหมมพนฐานแนวคดทางดานการเกษตรแบบผสมผสาน โดยมงเนนระบบเศรษฐกจแบบการผลตเพอยงชพ เพอใหเกษตรกรมผลผลตพอมพอกนตลอดป หลงจากนนผลผลตทเหลออาจน ามาแปรรปหรอน ามาจ าหนาย เพอเพมพนรายไดใหกบเกษตรกรไดอกทางหนง ซงทฤษฎใหมนเปนการบรณาการศาสตรแขนงตาง ๆ เขาดวยกน อาท การเกษตร การอตสาหกรรมและเทคโนโลย การบรหารจดการ การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนตน ซงเปนการพฒนาแนวใหมส าหรบประชาชนและชมชนทวประเทศ ในอนทจะกาวไปสคณภาพชวตทด พอมพอกน สามารถพงตนเองได ขณะเดยวกนกจะน าพาสงคมและประเทศชาตไปสการพฒนาทมความยงยนไดในทสด ในบทนเปนการกลาวถง ทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร แนวคดพนฐานของทฤษฎใหม ประโยชนของทฤษฎใหม ปญหาและอปสรรคของทฤษฎใหม ขอควรระมดระวงส าหรบทฤษฎใหม ความส าคญและความส าเรจของทฤษฎใหม รวมถงการน าทฤษฎใหมไปใชในการพฒนาชมชน

ทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานแนวทางการแกไขปญหาการพฒนาประเทศและการพฒนาชมชนไวหลายแนวทาง แนวพระราชด ารซงเปนทยอมรบอยางกวางขวาง คอแนวพระราชด ารเรอง การเกษตรทฤษฎใหมและเศรษฐกจพอเพยง ซงเปนทรจกกนทวไปวา “ทฤษฎใหมของในหลวง”

ทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร คอการพฒนาดานการเกษตร โดยท าการเพาะปลกพชหลายอยางในทเดยวกน หรอปลกผลดเปลยนหมนเวยนกน โดยไดทรงมพระราชกระแสรบสงใหมลนธชยพฒนาทดลองท าการเกษตรทฤษฎใหมเมอปพ.ศ.2532 ในทดนประมาณ 15-16 ไร ทมสภาพแหงแลง ขาดธาตอาหาร ซงอยตดกบวดมงคลชยพฒนา จงหวดสระบร โดยใชหลกการประสานงานระหวาง “ชาวบาน” “วด” และ “ราชการ” เรยกยอ ๆ วา “บวร” ทรงใหวดเปนศนยกลางความรวมมอ เพราะทรงมวตถประสงคใหชาวบาน วดและราชการไดรจกสามคคชวยเหลอกนพฒนาทองถ น หลงจากทดลองจนประสบผลส าเรจในป 2535 จงขยายผลไปด าเนนการทบากดตอแกน ต าบลคมเกา อ าเภอเขาวง จงหวดกาฬสนธ ซงเปนถนทรกนดาร แหงแลงมาก อาศยเพยงน าคางหลอเลยงเมลด

240

ขาวเทานน นา ไร ไดผลผลตเพยง 2-3 ถงตอไร เมอน าหลกการพฒนาทฤษฎใหมไปใชกประสบผลส าเรจ โดยไดผลผลตไรละกวา 20 ถง ท าใหชาวบานมความสข บตรหลานทจากไปตางถนกกลบมาอยบานกบครอบครวอยางอบอน (ววฒน ศลยก าธร, 2540 : 47) ทฤษฎใหม (New theory) หรอเรยกอกอยางหนงวา โครงการพฒนาพนทเกษตรน าฝนอนเนองมาจากพระราชด าร แทจรงแลวพระเจาอยหวไดทรงท ามานานแลว โดยใหเกษตรกรท าการปลกพชหมนเวยนและหรอปลกพชไวใหหลายหลากชนดบนพนทเดยวกนอยางทเรยกวา “ไรนาผสมผสาน หรอไรนาสวนผสม” ดวยวธการจดการทรพยากรอยางเหมาะสมดวยการใชประโยชนในทดน โดยใหมการจดสรางแหลงน าในทดนส าหรบการท าการเกษตรแบบผสมผสาน เพอใหเกษตรกรสามารถเลยงตวเองได ใหมรายไดไวใชจายและมอาหารไวส าหรบบรโภคตลอดป เพอเปนการเฉลยความเสยงไมใหเกดความเสยหายเมอตลาดหรอสภาพแวดลอมเกดความแปรปรวนหรอเกดวกฤตขน (กรมวชาการ, 2539 : 34-38) เรองนพระองคไดทรงน ามาเนนย าอกครงเมอวนท 4 ธนวาคม พ.ศ.2537 โดยสาระเกยวกบทฤษฎใหมมเนอความดงน

…ทฤษฎใหมนมไดเปนการแจกจายทดน เปนทดนของประชาชนเอง เรองนเรมตนท

จงหวดสระบร ทตองพดเพราะวาแมไดพดเรองทเปนตนเหตของเรองนมาแลว แตวาไมไดพดอยางชดแจง เรองนเรมทสระบรเมอหลายปแลว กอนหนานนไดมจนตนาการความคดฝนไมไดไปดต าราไมไดคนต ารา แตคนในความคดฝนในจนตนาการ เรานกถงวาจะตองมแหงหนงทจะเขากบเรองของเรา

เรองของเราเกยวของกบบคคลหนงทมบรรพบรษมาจากอนเดย ผานลงกาแลวมายงเมองไทยบรรพบรษเขาไปพระพทธบาทสระบร พระเจาอยหวในครงกอนโนน โปรดเสดจไปสระบรกบเสนามาตยเพอนมสการพระพทธบาทสระบร ใกลอ าเภอเมอง มวดแหงหนงชอวา “วดมงคล” เขาชอบเพราะค าวา “มงคล” นนมนด มนเปนมงคล มนกาวหนา เขาผานมาและไดไปดวดแหงนนและไดบรจาคเงนใหกบวดส าหรบสรางอโบสถ ปของพระเอกกยงไดใหเงนสวนหนงส าหรบสรางฝายเพราะทตรงนนไมคอยเหมาะสมส าหรบท านา นกประมาณ 90 ปมาแลว ลงทายเรองนซงเปนเรองในจนตนาการกเปนจรง

ไดดแผนทสระบรทกอ าเภอ หา ๆ ไปลงทายไดเจอวดชอมงคลอยหางจากอ าเภอเมอง ประมาณ 10 กโลเมตร แลวกเหมาะในการพฒนา จงไปซอท ซอดวยเงนสวนตวและเพอนฝงไดรวมบรจาคเงนจ านวนหนง ไดซอ 15 ไร ทใกลวดมงคล หมบานวดใหมมงคล ไดสงคนไปพบชาวบาน เขากไมทราบวามาจากไหน ไปพบชาวบานสบถามวาทนมทจะขายไหม เขากเชญขนไปบนบาน แลวเขากบอกวาตรงนม 15 ไรทเขาจะขาย ในทสดกซอกอนตงมลนธชยพฒนากเปนเวลาประมาณ 7 ป ไปซอทตรงนนคนพวกนนกงงกน เขาเลาใหฟงวามคนเขา

241

ฝนวาพระเจาอยหวมาแลวกมาชวยเขา เขากไมทราบวาคนทมานเปนใคร แตสกครหนงเขามองไปทปฏทนเขามองด เอะ คนน คนทอยขางหลงพระเจาอยหวนน เอะ คนนกอยขางหลงพระเจาอยหวในรปใกล ๆ เขากเลยนกวา เอะ พวกนมาจากพระเจาอยหว เขากเลยบอกวาขายทนน กเลยซอท 15 ไร และไปท าศนยบรการ ทางราชการโดยกรมชลประทาน กรมพฒนาทดน กรมวชาการเกษตร กรมสงเสรมการเกษตร ทางนายอ าเภอและผวาราชการจงหวดสระบร ไดชวยกนท าโครงการน โครงการนใชเงนของมลนธชยพฒนาสวนหนง ใชเงนของราชการสวนหนง โดยวธขดบอน าเพอใชน านนมาท าการเพราะปลกตาม “ทฤษฎใหม” ซง “ทฤษฎใหม” นยงไมเกดขน พอดขดบอน านน ตอมากซอทอก 30 ไร กกลายเปนศนยพฒนา แตวาหลกมวาแบงทดนเปนสามสวน สวนหนงเปนทส าหรบปลกขาว อกสวนหนงส าหรบปลกพชไร พชสวนและกมทงส าหรบขดสระน า ด าเนนการไปแลว ท าอยางธรรมชาตอยางชาวบานในทสดกไดขาวและไดผก ขายขาวและผกนมก าไร 2 หมนบาทตอป หมายความวาโครงการนใชการได เมอใชงานไดกขยายโครงการ “ทฤษฎใหม” น โดยใหท าทอน นอกจากมสระน าในทนแลวจะตองมอางเกบน าทใหญกวาอกแหงเพอเสรมสระน า ในการนกไดรบความรวมมอจากบรษทเอกชนซอทดวยราคาทเปนธรรม ไมใชไปเวนคนและสรางอางเกบน าในบรเวณนนบรเวณทพฒนาแบบใหม ถงเรยกวา “ทฤษฎใหม” ซงเขาใจวาจะด าเนนการไปได แตในทอนยงไมทราบวาจะท าไดหรอไม ทนายกฯ บอกวาจะขยายทฤษฎนไปทวประเทศกยงไมแนใจวาจะท าไดหรอไม เพราะวาตองมปจจยส าคญคอปจจยน า แลวกตองสามารถทจะใหประชาชนเขาใจและยนยอม ถาเขาไมยนยอมกท าไมได…

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงหวงใยพสกนการชาวไทย โดยเฉพาะอยางยงสภาวะการขาดแคลนน าในการอปโภคและบรโภค ซงเปนปญหาส าคญของการท าการเกษตรในประเทศไทยตลอดเวลา ดงพระราชด ารสเมอวนท 17 มนาคม พ.ศ. 2529 ความวา

...หลกส าคญคอวาตองมน าบรโภค น าใช น าเพอการเพาะปลก เพราะชวตอยทนนถามน าคนอยได ถาไมมน าคนอยไมได ไมมไฟฟาคนอยได แตถามไฟฟา ไมมน าคนอยไมได...

พระราชด ารสดงกลาวแสดงใหเหนถงแนวคดทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงยดเปนหลกในการใหความชวยเหลอพสกนกรในชนบทอนเปนพนฐานการคดคนทฤษฎใหม ซงเปนการปฏบตการเพอหาน าใหเกษตรกร พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงท าการศกษาและวจยเชงปฏบตเกยวกบทฤษฎใหมมาเปนเวลานานนบตงแตป พ.ศ.2532 ในพนทสวนพระองคขนาด 16 ไร 2 งาน 23 ตารางวา ใกลวด

242

มงคลชยพฒนา ต าบลหวยบง อ าเภอเมอง จงหวดสระบร ทรงมอบใหมลนธชยพฒนาททรงจดตงขนมาด าเนนการเพอเสรมโครงการของรฐ ทงนกอนทจะทรงน าเอกสารออกเผยแพรอยางเปนทางการในปพ.ศ.2537 นน ทรงใหจดตงศนยบรหารการพฒนาตามแนวพระราชด าร อยในความรบผดชอบของมลนธชยพฒนา เพอเปนตนแบบสาธตการพฒนาดานการเกษตร โดยประสานความรวมรวมมอระหวางวด ราษฎรและรฐ ท าการเผยแพรอาชพการเกษตรและจรยธรรมแกประชาชนในชนบท โดยทรงหวงวาหากประสบความส าเรจกจะใชเปนแนวทางสาธตในทองทอน ๆ ตอไป

การทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชประสงคใหวดเปนศนยรวมจตใจและศรทธาเพอกอเกดการประสานการพฒนาทงดานวตถและดานจตใจ พรอมกบเปนสถานทใหความร อบรมและแลกเปลยนวทยากรดานการเกษตรกรรม เพอใหประชาชนมความเปนอยทดขนมความขยน ซอสตย มความจงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย มรายละเอยดดงน (อ าพล เสนาณรงค, 2542 : 3-4)

1. เพอพฒนาพนทขนาดเลกทมสภาพแหงแลง ใหเปนศนยกลางในการบรการดานการเกษตรกรรมและอน ๆ รวมทงสาธตใหราษฎรสามารถน าไปเปนรปแบบการพฒนาอาชพเกษตรกรรมไปประยกตใชใหเกดประโยชนตอการประกอบอาชพและสามารถพงตนเองได

2. เพอใหวด ประชาชนรวมทงหนวยงานของรฐ รวมกนด าเนนกจกรรมทเปนประโยชนตอการพฒนาชมชน

3. เพอใหเกษตรกรทมพนทท ากนนอย สามารถยกระดบผลผลตในไรนาของตนเองใหสามารถพงตนเองไดในระดบหนง บนรากฐานของความประหยดและความสามคคในทองถน

การด าเนนงานพฒนาพนทบรเวณวดมงคลชยพฒนาจดแบงพนทออกเปน 2 แปลง เพอศกษาและสาธตการเกษตรกรรมแกราษฎรใหสามารถน ารปแบบการปฏบตจากสภาพพนทจรงไปประยกตใชกบการพฒนาในพนทของตนเองตอไป ดงน

พนทแปลงท 1 เปนแปลงสาธตการเกษตรกรรมแบบผสมผสาน โดยเรมด าเนนการมาตงแตป พ.ศ.2532 ท าการปรบปรงบ ารงอนทรยวตถเพมขน จากนนศกษาและสาธตการปลกพชชนดตาง ๆ เชน สวนพชตระกลมะ สวนสมนไพร สวนไมผลในทดอน สวนมะล สวนพรรณไมหอมเฉลมพระเกยรต แปลงทดสอบการปลกตนไมตางระดบในสภาพยกรอง ซงไดแก กระทอน สมโอ มะปราง มะขาม ล าไย ลนจ มงคดและขดสระน าส าหรบเลยงปลา พรอมกบปลกหญาแฝกเพอปองกนการชะลางพงทลายของดน ตลอดจนเพออนรกษดนและน า นอกจากนยงมโรงเพาะเหดเ พอใหผสนใจไดเขามาศกษาและน าผลการทดลองจาการปลกพชชนดตาง ๆ ไปปฏบตกบพนทของตนเองตอไป

พนทแปลงท 2 แปลงสาธตทฤษฎใหม จ านวน 15-2-24 ไร ด าเนนการดานเกษตรกรรมตามแนวทางทฤษฎใหมทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานด ารไว ซงเปนหลกการและรปแบบอนส าคญตอการพฒนาดานเกษตรกรรม เปนการบรหารจดการทดนและแหลงน า เพอการเกษตรใน

243

รปแบบใหม เปนแนวทางในการพฒนาของเกษตรกรรายยอย ทมพนทถอครองโดยเฉลย 10-15 ไร และมสภาพแหงแลงขาดแคลนน าและธาตอาหารในดนใหมสภาพทสมบรณและสามารถท าประโยชนไดสงสด เพอใหพออยพอกน ไมตองรวยมากแตพอกนไปตลอดทงป (สนทร กลวฒนวรพงศ, 2544 : 78)

การทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเรยกแนวคดนวา “ทฤษฎใหม หรอ New Theory” นน สมพล พนธมณ (อางในนนทนย กมลศรพชยพร, 2549 : 306) อธบายไววาเปนเพราะสาเหต ดงน

1. เปนการบรหารและจดแบงทดนแปลงเลกออกเปนสดสวนทชดเจน เพอประโยชนสงสดของเกษตรกร ซงไมเคยมใครคดมากอน

2. มการค านวณโดยหลกวชาการเกยวกบปรมาณน าทจะกกเกบใหพอเพยงตอการเพาะปลกไดตลอดป

3. มการวางแผนทสมบรณแบบส าหรบเกษตรกรรายยอย โดยมถงสามขนตอนของการจดสรรทรพยากร

กลาวไดวา พระราชด ารแนวคดทฤษฎใหมเปนแนวทางหรอหลกการในการจดการทรพยากรระดบไรนา คอทดนและน า เพอท าการเกษตรในทดนของตนเองทมขนาดเลกใหเกดประโยชนสงสด อนเปนแนวทางปฏบตส าหรบเกษตรกรทมทดนอยประมาณ 10-15 ไร ใหมน าในการเกษตรและการเปนอยอยางพอเพยง เพอความพออยพอกน ไมอดอยาก มปจจยสบ ารงหลอเลยงชวตอยางพอเพยงไมขาดแคลนและมชวตทเปนสขพอสมควรแกอตภาพ

แนวคดพนฐานของทฤษฎใหม พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระราชทานแนวทางในการด าเนนงานพฒนาคณภาพชวตและอาชพตามแนวทางทฤษฎใหม โดยแบงออกเปน 3 ขน ดงน (กระทรวงเกษตรและสหกรณ, 2541 : 40)

ขนท 1 ทฤษฎใหมขนตน (การผลต) ทฤษฎใหมขนทหนง หรอทรจกกนดในอกชอหนงวา เกษตรทฤษฎใหม เปนขนเรมตนทม

ความส าคญเพราะวาเปนเรองทเกยวของกบการผลต หลกพนฐานทส าคญทจะปฏบตตามทฤษฎใหมขนทหนงน คอเกษตรกรหรอเจาของทดนตอง

มพนทท ามาหากนแปลงเลก ๆ หรอคอนขางจ ากดไมเกน 15 ไร ทงนสถานะพนฐานของเกษตรกร คอ มพนทนอย คอนขางยากจน อยในเขตเกษตรน าฝนเปนหลก โดยในขนท 1 นมวตถประสงคเพอสรางเสถยรภาพของการผลต เสถยรภาพดานอาหารประจ าวน ความมนคงของรายได ความมนคงของชวต และความมนคงของชมชนชนบท เปนเศรษฐกจพงตนเองมากขน ซงในระยะเรมแรกเกษตรกรตองมความเปนอยทประหยด มความพอเพยงและสามารถเลยงตวเองไดกอน ทงนตองอาศยความขยน

244

มานะ อดทน รวมถงตองร รก สามคค ในทองถนของตนเอง มการชวยเหลอซงกนและกน หลงจากนนจงก าหนดเปาหมายหรอจดมงหมายของการผลตวา ตองการผลตขาวส าหรบการบรโภคไดเพยงพอตลอดป โดยครอบครวหนงท านา 5 ไร กจะมขาวพอกน

ส าหรบหลกปฏบตในการด าเนนงาน จะตองมหลกในการบรหารจดการทรพยากรดนและน า เปนส าคญ รวมกนกบการบรหารจดการเวลา เงนทนและก าลงคน (มลนธชยพฒนา. 2537)

การจดสรรพนทท ากนและทอยอาศยตามแนวทางทฤษฎใหมของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระองคทรงคดค านวณเปนสตรไวอยางคราว ๆ วา ในพนทแตละแปลงควรประกอบไปดวย นาขาว 5 ไร พชไรและพชสวน 5 ไร สระน า 3 ไร ทอยอาศยและอน ๆ อก 2 ไร รวมทงหมด 15 ไร หรอคดเปนสดสวนรอยละ 30 : 30 : 30 : 10 ซงสดสวนนอาจมการปรบเปลยนหรอยดหยนไดตามความเหมาะสมของพนท ดงภาพท 9.1 ภาพท 9.1 แสดงสดสวนการแบงพนทดนตามทฤษฎใหม ทมา : กระทรวงเกษตรและสหกรณ (2541 : 41)

การแบงพนทตามทฤษฎใหม เฉลยตามการถอครองพนท 15 ไร

สระน า 30% พชไร พชสวน (3.6 ไร) 30 % (3.6 ไร) นาขาว 30% ทอย (3.6 ไร) 10 % (1.2 ไร)

245

พนทสวนทหนง : สระกกเกบน า พนทประมาณรอยละ 30 สวนแรกใหขดสระเกบกกน าเพอใชส าหรบเกบน าฝนในฤดฝนและ

ใชเสรมการปลกพชในฤดแลง ตลอดจนการเลยงสตวน าและพชน าตาง ๆ เชน เลยงปลา ปลกผกบง ปลกผกกะเฉด และอน ๆ เปนตน

การขดสระน าจ าเปนตองค านงถงลกษณะของดนวา มความสามารถเกบน าไดหรอไม ดงนนจงควรมการตรวจสอบสภาพดนกอนด าเนนการขดสระและอกประการหนง คอต าแหนงของการขดสระน า เนองจากสระน าตองอาศยน าฝนจากธรรมชาต จงควรอยในพนททสามารถรบน าไดมากทสด สวนพนททอยใกลกบแหลงน า ควรขดสระอยใกลและตองสะดวกตอการน าน าไปใชประโยชนดวย

ขนาดของสระน าทขดตองมความสอดคลองกบสภาพภมประเทศและสภาพแวดลอม กลาวคอถาเปนพนทท าการเกษตรอาศยน าฝนธรรมชาตอยางนอยตองมน า 1,000 ลกบาศกเมตรตอไร (การท านา 5 ไร ปลกพชไรไมผล 5 ไร รวมพนท 10 ไร รวมพนท 10 ไร ตองใชน า 10,000ลกบาศกเมตร) ทงนตองค านงถงการระเหยของน าในอางเกบน าหรอสระน า เพราะโดยเฉลยแลวใน แตละวนน าจะระเหยออกไปประมาณวนละ 1 เซนตเมตร ถาฝนไมตกนานวนกตองค านวณปรมาณน าและใชน าอยางประหยดและเกดประสทธภาพมากทสด ขณะเดยวกนกตองหาแหลงน าเพมเตมไวดวย

สวนพนทท าการเกษตรทอยใกลกบแหลงน าหรอเขตชลประทาน สระน าอาจมขนาดเลกหรอตน แคบหรอกวางตามความเหมาะสม เพราะมน าเขามาเตมอยเรอย ๆ อยางไรกด การขดสระหรออางเกบน า เกษตรกรจ าเปนตองไดรบความชวยเหลอจากหนวยงานภายนอก เชน หนวยงานราชการ หนวยงานเอกชนหรอองคกรมลนธตาง ๆ

ส าหรบการจดการดน ในระหวางการขดสระน าจะมดนทถกขดขนมาเปนจ านวนมาก หนาดนควรแยกกองไวตางหาก เพอน าดนไมดมาถมท าขอบสระหรอยกรองเพอปลกไมผล การดแลรกษาสระน า ควรปลกหญาแฝกลอมรอบบรเวณขอบสระเพอเปนการปองกนการพงทลายของดนและสามารถปองกนการระเหยของน าไดอกดวย

พนทสวนทสอง : ปลกขาว พนทสวนทสองรอยละ 30 นใหปลกขาวเพอใชบรโภคส าหรบครอบครวใหพอเพยงตลอดทงป

ไมตองไปซอหาในราคาทแพง ทกครวเรอนสามารถอยรอดและพงตนเองได นอกจากนการปลกขาวจะตองพจารณาถงการคดเลอกพนธ และเทคโนโลยในการผลตทม

ความเหมาะสมกบสภาพพนท ตลอดจนลกษณะสงคมของเกษตรกร ควรปลกขาวส าหรบการบรโภคกอนแลวจงใชพนทนาทเหลอปลกขาวพนธอนทตลาดตองการเปนล าดบรองลงมา

พนทสวนทสาม : ปลกไมผล พชไร พชผก พนทสวนทสามรอยละ 30 ของพนท ใหปลกไมผล พชไร พชสวน พชสมนไพร ฯลฯ เพอใช

ในการบรโภค ถาเหลอจากการบรโภคกน าไปจ าหนายเพอเปนการเสรมรายได การปลกพช

246

หลากหลายชนดจะเปนการชวยกระจายเงนทน แรงงาน น าและปจจยการผลตตาง ๆ ตลอดจนชวยลดความเสยงของความแปรปรวนอนเกดจากธรรมชาต เศรษฐกจและความเสยหายทเกดจากโรคพชหรอแมลงศตรพชดวย

แนวทางในการเลอกปลกพชผสม พชหลายชนดท าประโยชนไดมากกวาหนงอยางหรออเนกประสงค การเลอกปลกพชผสมผสานหลายอยางในพนทเดยวกนตองอาศยค าแนะน าทางวชาการและประสบการณหรอภมปญญาชาวบาน เพราะพชพรรณบางชนดอยรวมกนได บางชนดปลกรวมกนไมได

พนทสวนทส : ทอยอาศยและโรงเรอนรวมถงอน ๆ พนทสวนทส คอรอยละ 10 ส าหรบไวใชเปนทอยอาศย เลยงสตว ถนน คนดน โรงเรอน

เรอนเพาะช าและอน ๆ การเลยงสตวและเลยงปลาควรค านงถงแรงงาน เงนทนและพนททเหลอ เพอเปนรายไดเสรม

และอาหารประจ าวนส าหรบครอบครว เชน หม ไก ปลา เปด กบ เปนตน ส าหรบเทคนคในการ เลยงสตวตามแนวทางทฤษฎใหมสามารถขอค าแนะน าและค าปรกษาจากนกวชาการ เชนเดยวกบการปลกพช การสรางโรงเรอน คอกสตวหรอเลาสตวครอมบอปลาหรอการขดบอปลาใหมระดบความลกตาง ๆ กน เปนตน

ขนท 2 ทฤษฎใหมขนกลาง (การรวมพลง) เมอเกษตรกรเขาใจในหลกการและไดปฏบตในทดนของตนจนไดผลผลตแลว กตองเรมกาว

ไปสขนทสอง คอใหเกษตรกรรวมพลงกนในรปกลมหรอสหกรณในการทเขามารวมแรง รวมใจกนด าเนนการในดานตาง ๆ ดงน 1. การผลต เกษตรกรจะตองรวมมอในการผลตโดยเรมตงแต ขนเตรยมดน การหาพนธพช ปย การหาน าและอน ๆ เพอการเพาะปลก

2. การตลาด เมอมผลผลตแลว จะตองเตรยมการตาง ๆ เพอการขายผลผลตใหไดประโยชนสงสด เชน การเตรยมลานตากขาวรวมกน การจดหายงรวบรวมขาว เตรยมหาเครองสขาว ตลอดจนการรวมตวกนขายผลผลตใหไดราคาดและเปนการลดคาใชจายลงดวย

3. ความเปนอย เกษตรกรจะตองมความเปนอยทดพอสมควร โดยมปจจยพนฐานในการด ารงชวต เชน อาหารการกนตาง ๆ กะป น าปลา เสอผาทพอเพยง

4. สวสดการ ในแตละชมชนควรมสวสดการและบรการทจ าเปน เชน มสถานอนามยเมอยามปวยไขหรอมกองทนไวใหกยมเพอประโยชนในกจกรรมตาง ๆ

5. การศกษา มโรงเรยนและชมชนมบทบาทในการสงเสรมการศกษา เชน มกองทนเพอการศกษาเลาเรยนใหแกเยาวชนของชมชนเอง

247

6. สงคมและศาสนา ชมชนควรเปนศนยกลางในการพฒนาสงคมและจตใจ โดยมศาสนาเปนทยดเหนยวจตใจของคนในชมชน

กจกรรมทง 6 กจกรรมดงกลาวขางตน จะตองไดรบความรวมมอจากทกฝายทเกยวของ อาท สวนราชการ องคกรเอกชน มลนธตาง ๆ ตลอดจนสมาชกในชมชนดวย

ขนท 3 ทฤษฎใหมขนกาวหนา (การรวมมอกบแหลงทน) เมอด าเนนการผานพนขนทสองแลว เกษตรกรจะมรายไดดขนฐานะมนคงขน เกษตรกรหรอ

กลมเกษตรกรกควรพฒนากาวหนาไปสขนทสามตอไป คอการตดตอประสานงานเพอจดหาทนหรอแหลงเงนทน เชน ธนาคารพาณชย องคกรการเงน รวมถงบรษทหางรานเอกชน เชน ปมน ามน รานขายปย เปนตน เขามาชวยในการท าธรกจ การลงทนและพฒนาคณภาพชวต ทงนฝายเกษตรกรและฝายธนาคารกบบรษทจะไดรบประโยชนรวมกน กลาวคอ

1. เกษตรกรขายขาวไดในราคาสง ไมถกกดราคา 2. ธนาคารกบบรษทสามารถซอขาวบรโภคในราคาต า ซอขาวเปลอกโดยตรงจากเกษตรกร

และน ามาสเอง 3. เกษตรกรซอเครองอปโภคบรโภคไดในราคาต า เพราะรวมกนซอเปนจ านวนมาก (เปนราน

สหกรณ ซอในราคาขายสง) 4. ธนาคารกบบรษทจะสามารถกระจายบคลากร เพอไปด าเนนการในกจกรรมตาง ๆ ให

เกดผลดยงขน เปรม ตณสลานนท (2541) มความเหนวา ทฤษฎใหมมความลกซงและเปนแกนแหงการ

พฒนาอยางแทจรง ไมใชเพยงเรองทเกยวของกบการพฒนาการเกษตรเทานน แตยงเกยวเนองกบชมชน เกยวเนองกบชนบท เกยวเนองกบการผลต เกยวเนองกบวทยาศาสตร เกยวเนองกบธรรมชาต เกยวเนองกบการปกครอง เกยวเนองกบการรวมตวของสมาชกครอบครว และทส าคญทสด คอเกยวเนองกบวธคดและจตส านกของคน ทงนเพราะปรชญาแหงทฤษฎใหมเปนปรชญาทวาดวยการพฒนาอยางสมบรณทสด เปนการมองสงคมอยางองครวมไมแยกการพฒนาออกจากกน

สรปไดวา แนวคดทฤษฎใหมของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเปนแนวทางปฏบตส าหรบบรรเทาความยากจนใหแกครวเรอนเกษตรกรใหสามารถยนหยดไดดวยตนเองและเพอใหเกษตรกรสามารถพงพาตนเองไดดวยวธการงาย ๆ แบบคอยเปนคอยไปตามศกยภาพ ตามก าลงความร ความสามารถและภมปญญาของตนเอง เพอใหพอมพอกนไมอดอยากในเบองตน ตอจากนนจงคอยยกระดบไปสขนกาวหนา เพอพฒนาคณภาพชวตและความเปนอยของประชาชน ชมชนและสงคมใหดขนตามล าดบ โดยอาศยการรวมพลงในรปของกลมหรอสหกรณและการรวมมอกบองคกรนอกชมชน ไมวาจะเปนสวนราชการ มลนธและองคกรเอกชน เพอขอรบการสนบสนน ชวยเหลอดานการตดตอ การประสานงาน การจดหาทนหรอแหลงเงน รวมทงรวมมอกนในการลงทนเพอการผลต การแปรรป

248

การจ าหนายและการยกระดบพฒนาคณภาพชวต สามารถสรปการเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด ารได ดงภาพท 9.2

ภาพท 9.2 สรปการเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร ทมา : กระทรวงมหาดไทย (2541 : 22)

ทฤษฎใหม

ขนท 1 ขนท 2 ขนท 3

ผลตเพอเลยงตนเอง รวมกลม/สหกรณ ด าเนนธรกจชมชน

หลกการส าคญ กระบวนการรวมกลม/สหกรณ ตดตอ/ขอความรวมมอ

1. เกษตรกร - เปนเจาของทดน 15 ไร/ครอบครว - ผลตผสมผสาน - ประหยด 2. ทองถน -ความสามคค 3. วธแบงพนท 15 ไร - ท านา 5 ไร - ท าไร/สวน 5 ไร - ทอยอาศยและอน ๆ 2 ไร - สระน า 3 ไร (ลก 4 เมตร) (ความจ 1 ไร/1,000 ลกบาศกเมตร)

ศนยบรการ/สาธต

1. ศนยบรการ (วดมงคลชยพฒนา) 2. แปลงตวอยาง 3. ขอมลดานวชาการ 4. การกกเกบน า

1. การผลต (พนธพช เตรยมดน ชลประทาน 2. การตลาด (ลานตากขาว ยง เครองสขาว) 3. การเปนอย (กะป น าปลา อาหาร เครองนงหม) 4. สวสดการ (สาธารณสข เงนก) 5. การศกษา (โรงเรยน ทนการศกษา) 6. สงคม/ศาสนา

1. ธนาคาร 2. แหลงพลงงาน (บรษทน ามน)

จดตง/บรหาร

1. โรงส (2) 2. รานสหกรณ (1,3) 3. ชวยการลงทน (1,2) 4. ชวยพฒนา คณภาพชวต (4,5,6)

ประโยชน

1. ขายขาวไดราคาสง 2. ซอเครองอปโภค- บรโภคในราคาต า 3. ธนาคารกบบรษท กระจายสนคา

ความรวมมอ หนวยราชการ มลนธ เอกชน

249

ประโยชนของทฤษฎใหม จากพระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเมอวนท 4 ธนวาคม พ.ศ.2537 เกยวกบทฤษฎใหม สามารถสรปประโยชนของทฤษฎใหมได ดงน 1. ท าใหประชาชนมพออยพอกนตามอตภาพ คอพออยพอกน ไมอดอยากล าบากและสามารถเลยงตนเองไดตามหลกของเศรษฐกจพอเพยง 2. ในปทฝนตกถกตองตามฤดกาล น าดตลอดปสามารถท าใหมรายไดเพมมากขนได 3. ทฤษฎใหมมไวปองกนการขาดแคลนน า ถาในหนาแลงมน านอยกสามารถเอาน าทกกเกบไวมาใชไดโดยไมตองอาศยชลประทานระบบใหญ 4. ในกรณทเกดอทกภยกสามารถฟนตวไดและชวยเหลอตวเองไดในระดบหนง โดยทางราชการไมตองชวยเหลอมาก อนเปนการประหยดงบประมาณดวย

ปญหาและอปสรรคของทฤษฎใหม การท าเกษตรทฤษฎใหมตามแนวทางของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวนน สนธยา พลศร (2547 : 223) กลาววาการเกษตรทฤษฎใหมจะมปญหาและอปสรรคทส าคญ ดงน 1. สระน าจะรบน าไดเตมในฤดฝน แตจะมการระเหยของน าโดยเฉลยวนละ 1 เซนตเมตรในวนทไมมฝนตกเลย 300 วน ระดบน าจะลดลง 3 เมตร (ในกรณ 3 ใน 4 ของ 19,000 ลกบาศกเมตร ดงนนน าจะเหลอใชได 4,750 ลกบาศกเมตร) จงตองมการเตมน าใหเพยงพอ 2. การทจะตองจดหาแหลงน าเพมเตม พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงยกกรณตวอยางโครงการพฒนาพนทบรเวณวดมงคลชยพฒนาวา มอางเกบน าความจ 8,000 ลกบาศกเมตร เมอหกการระเหยของน าออกแลวจะเหลอน าส าหรบท าการเกษตร 800 ไร ในขณะทมพนททงหมด 3,000 ไร แบงออกเปน 200 แปลง อางน าทเกบน าไวจะเลยงได 4 ไรตอแปลง ล าพงสระในแปลงเลยงได 4.75 ไร จงนบวามาก (4.75 ไร + 4.00 ไร = 8.75 ไร) เพราะจะท าการเกษตรไดอยางสมบรณเพยง 8.75 ไรเทานน อก 6.25 ไร ตองอาศยน าฝนจากธรรมชาต (ทรงใชค าวาเทวดาเลยง) แตวาในรอบปจะมระยะทมความจ าเปนตองใชน าและจะมฝนตกท าใหเกบเปนน าส ารองได อางและสระจะท าหนาทเฉลยน าฝน (Regulator) จงนาจะมน าใชเพยงพอ 3. การลงทนคอนขางสง ดงนนเกษตรกรจงตองไดรบการสนบสนนชวยเหลอจากภายนอก เชน หนวยงานของราชการ องคกร มลนธตาง ๆ รวมถงภาคเอกชน โดยไมตองใหเกษตรกรสนเปลองคาด าเนนการ

250

ขอควรระมดระวงส าหรบทฤษฎใหม นนทนย กมลศรพชยพร (2549 : 312-314) ไดสรปขอพงระมดระวงในการด าเนนการตามแนวทางทฤษฎใหม ดงน 1. ทฤษฎใหมเปนการแกปญหาทปลายเหต ซงยงลอแหลมและมอตราเสยงอยเพราะยงไมมผลทชดเจน ฉะนนเกษตรกรควรขอรบค าปรกษาแนะน าจากเจาหนาทดวย 2. ทฤษฎใหมไมไดเปนการแจกจายทดน แตเปนการด าเนนการในทดนของเกษตรกรเอง 3. กอนจะขดสระน าตองพจารณาลกษณะดนดวย วาสามารถเกบกกน าไดหรอไม 4. การขดสระน า ควรทจะรกษาผวหนาดนทมความอดมสมบรณเอาไวใหไดมากทสด 5. การขดสระน ามคาใชจายสง เกษตรกรอาจจะไมสามารถแบกรบภาระในสวนนได ฉะนนมลนธและหนวยงานราชการตองชวยเหลอเกษตรกร 6. ควรจะตองมแหลงน าขนาดใหญทสามารถจดท าระบบสงน าเพอเชอมตอมายงสระน าทขดไวในแปลงเพอเปนการส ารองเอาไวใชในชวงฤดแลง 7. ควรเนนกบเกษตรกรทท านา ท าไรเปนหลกอยเดม เกษตรกรทอยในเขตท าสวน ไมยนตนและสวนผลไมอยแลวไมจ าเปนตองเปลยนมาท าเกษตรทฤษฎใหม 8. เจาหนาทจะตองมความเขาใจในเรองทฤษฎใหมอยางถองแท ส าหรบการเผยแพรนนจะตองมรปแบบ วธการอยในแนวทางเดยวกน นอกจากนมลนธบรณชนบทแหงประเทศไทย (2555) ยงไดกลาวถงขอส าคญทควรพจารณาในการด าเนนการทฤษฎใหม นอกเหนอจากทกลาวมาแลว ดงน 1. ขนาดของพนทไมใชหลกเกณฑทตายตว หากพนทการถอครองของเกษตรกรมนอยหรอมากกวา 15 ไร กสามารถน าอตราสวน 30 : 30 : 30 : 10 ไปปรบใชได 2. ควรปลกพชหลากหลายชนด เชน ขาวเปนพชหลก ไมผล ผก พชไรและพชสมนไพร อกทงยงมการเลยงปลาหรอสตวอน ๆ ซงเกษตรกรสามารถน ามาบรโภคไดตลอดปเปนการลดคาใชจายในสวนของอาหารส าหรบครอบครวและสวนทเหลอสามารถจ าหนายเปนรายไดแกครอบครวอกดวย 3. ความรวมมอรวมใจของชมชนจะเปนก าลงส าคญในการปฏบตตามหลกทฤษฎใหม เชน การลงแรงชวยเหลอกนหรอทเรยกวา “ลงแขก” นอกจากจะท าใหเกดความรกความสามคคในชมชนแลวยงเปนการลดคาใชจายในการจางแรงงานไดอกดวย จากขางตนทกลาวมาแลวนน จงสามารถสรปขอควรท าและไมควรท าตามหลกการทฤษฎใหม ดงตารางท 9.1

251

ขอควรท า ขอไมควรท า 1. ปรบอตราสวนทก าหนดไวใหเหมาะสมกบพนทและสภาพแวดลอม (30 : 30 : 30 : 10)

1. อยาคดวาถามพนทนอยหรอมากกวา 15 ไรจะท าทฤษฎใหมไมได

2. ควรศกษาสภาพดนกอนด าเนนการขดสระ วาจะสามารถเกบน าไดหรอไม โดยการปรกษาเจาหนาท

2. ไมควรเสยดายทดนสวนหนงทจะตองน ามาขดสระน า ถามสระน าอยแลวไมจ าเปนตองขดสระใหม เพยงแคปรบปรงใหเกบน าได

3. ตองปลกขาวใหเพยงพอตอการบรโภคในครวเรอนตลอดทงป

3. อยาท าลายหนาดนทมความอดมสมบรณในขณะขดสระน า

4. ควรน าหนาดนจากการขดสระน าไปถมไวในบรเวณทจะท าการเพาะปลก

4. ไมควรปลกพชหรอไมยนตนทตองการน ามากบรเวณรอบสระน า

5. ควรปลกผกสวนครว พชสมนไพรในบรเวณพนทรอบบาน เพอลดคาใชจายดานอาหาร

5. ไมควรปลกพชชนดเดยว

6. ควรเลยงสตวทเกอกลตอกน เชน เปด ไก หม บรเวณขอบสระน าหรอบรเวณบาน

6. หากด าเนนการดานเกษตรกรรมอนไดผลอยแลว ไมควรปรบเปลยนมาท าทฤษฎใหม

7. ควรเลยงปลาในสระน า เพอการบรโภคและน าไปจ าหนายเปนรายไดเสรม

7. หากสภาพภมประเทศไมเหมาะสม ท าทฤษฎใหมไมได กตองหาหนทางอนทเหมาะสมตอไป

8. ควรปลกหญาแฝกเพอปองกนการพงทลายรอบสระน า

8. อยาทอถอยและอยาเกยจครานในการท าการเกษตรทฤษฎใหม

9. ควรสรางความสามคคในทองถน โดยรปแบบการลงแขกหรอการลงแรงรวมกน

10. ควรมการปรกษาเจาหนาท หนวยงานราชการ

ตารางท 9.1 สรปขอควรท าและไมควรท าตามหลกการทฤษฎใหม ทมา : ปรบปรงจาก นนทนย กมลศรพชยพร (2549 : 313-314)

ดงนนจงอาจกลาวไดวา ทฤษฎใหมเปนทฤษฎทวาดวยการบรหารจดการทดนและน าใหเกดประโยชนสงสด ซงเปนการพฒนาตามบรบทของสงคมไทยทประชาชนสวนใหญของประเทศมวถการด าเนนชวตทางดานเกษตรกรรม เมอจะท าการพฒนาดวยทฤษฎใหมจ าเปนตองศกษาเรยนรใหเกดความรอบคอบ เพราะผลทไดรบส าหรบราษฎร กคอเปนการลดคาใชจายและคาอาหารบางสวน เพราะตางคนกตางมอาหารสวนตวหลงบาน มทงพชผกสวนครว ผลไม ปลา ไก เปด แมกระทงไขไก

252

ไขเปด ทสามารถน าเกบมากนไดตลอดเวลาและยงอาจน าผลผลตทมอยางหลากหลายแตกตางกน มาแลกเปลยนระหวางกนไดอกดวย ดงนนจงเปนความประหยดทแฝงดวยความเอออาทรระหวางกน ซงทฤษฎใหมนจะตองปรบประยกตใหเกดความเหมาะสมกบสภาพภมประเทศและสงแวดลอมของพนท กบทงยงตองไดรบการสนบสนนอยางจรงจงทงจากภาครฐ ภาคเอกชนและองคกรตาง ๆ ดวยจงจะประสบความส าเรจและเกดประโยชนสงสด

ความส าคญและความส าเรจของทฤษฎใหม ภษณ ปรยปราโมทย (2542 : 92-93) ไดท าการศกษาแนวทางของทฤษฎใหมอยางลกซง พบวา ทฤษฎใหมเปนทฤษฎการพฒนาททรงดวยพลานภาพยง ทงในแงของกระบวนการในการสรางทฤษฎ การอธบาย การท านายและการประยกตใชในทางปฏบต กลาวคอพระบาทสมเดจพระเจาอยหสทรงใชแนวทางแหงประสบการณนยมทงแบบนรนย (Deduction) และอปนย (Induction) มาจดระเบยบเรยบเรยงเปนทฤษฎขน โดยอาศยตรรกวทยาหรอหลกเหตผลและขอเทจจรงทพระองคทรงประสบมาดวยตนเอง จากการทไดทรงปฏบตภารกจในการเยยมเยยนและแกไขปญหาใหแกราษฎรและเกษตรกรในเขตชนบททวทกแหงหน จนกระทงพระองคไดทอดพระเนตรและเลงเหนวาการท าการเกษตรแบบผสมผสานโดยแบงพนทออกเปน 4 สวน ในอตราสวน 30 : 30 : 30 : 10 ใชส าหรบขดสระน า ท านา ปลกพชไร พชสวน ทอยอาศยและอน ๆ ตามล าดบ จะท าใหเกษตรกรสามารถผลตขาวพอกนตลอดทงป และยงมน าเพยงพอทจะปลกพชไรและพชสวนได ในสระน าใชเปนทเลยงปลา เพอใชบรโภคในครวเรอนและเพอจ าหนาย จะชวยใหเกษตรกรมความพอเพยงและพงตนเองได ในการจดแบงพนทน พระองคทรงด ารและค านวณตามหลกวชา เพอใหการใชทรพยากรเกดประโยชนสงสด ค าอธบายในทฤษฎใหมเปนเรองทเขาใจกนไดโดยงาย สามารถน าไปปฏบตไดอยางไมล าบากนก แตการจะใหผลบงเกดขนไดจะตองมขอสมมตเบองตนเกยวกบครวเรอนของเกษตรกร ซงเปนทยอมรบหรอตกลงบางประการ ดงน (กระทรวงเกษตรและสหกรณ, 2541 : 2) 1. เกษตรกรมพนทนอย ประมาณ 15 ไร (นอยกวาอตราการถอครองเฉลย 25 ไร) 2. อยในเขตเกษตรใชน าฝน ฝนตกไมชกนก (ภาคกลาง ภาคอสาน ภาคเหนอ) 3. สภาพของดนสามารถขดบอกกเกบน า เพอใชอปโภคบรโภคได 4. เกษตรกรมฐานะคอนขางยากจน มสมาชกครอบครวปานกลาง (5-6 คน) 5. ไมมอาชพหรอแหลงรายไดอนทดกวาบรเวณใกลเคยง ทงนจะเหนไดวา ขอสมมตของทฤษฎใหมดงกลาวมความสอดคลองกบสภาพความเปนจรงของเกษตรกรไทย การทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงตงชอแนวพระราชด ารวา ทฤษฎใหมและพระราชทานอนญาตใหน าออกเผยแพรนน พระองคทรงไดท าการทดลองในหลายพนท ทรง

253

มอบหมายใหหนวยงานทเกยวของท าการทดลองเพมอกหลายแหง และศกษาขอมลตดตอกนอกเปนเวลาหลายป เพอพสจนหรอยนยนทฤษฎน หากไดรบความส าเรจกขยายผลตอไป หากไมไดรบความส าเรจกตองปรบปรงวธการใหเหมาะสม นบวาวธการดงกลาวนเปนขนตอนของการสรางทฤษฎโดยแทจรง ดวยเหตผลดงกลาวมาขางตน ทฤษฎใหมของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว จงเปนทฤษฎทเปนทยอมรบและไดรบการกลาวถงอยางแพรหลาย จนบรรดานกคดและนกวชาการชนน าของประเทศไทยหลายแขนงตางเรยกรองและเสนอแนะใหรฐบาลน าทฤษฎใหมมาใชผสมผสานกบระบบเศรษฐกจแบบพงพาการสงออก โดยใหบรรจลงในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตพรอมกบการเผยแพรแนวคดทฤษฎใหม รวมทงผลของการน าทฤษฎใหมไปใชในพนทตาง ๆ ทประสบผลส าเรจและสงผลใหเกษตรกรมความเปนอยทด มรายไดสามารถพงพาตนเองไดอยางไมขดสน กรมการปกครอง (2551 : 26-31) ไดเสนอตวอยางของเกษตรกรผประสบความส าเรจพออยพอกนจากการน าทฤษฎใหมไปใช เชน นายแส เทพเนาว (ลงแส) เปนเกษตรกรชาวจงหวดบรรมย อยทอ าเภอโนนสวรรณ ทไดน าแนวคดเศรษฐกจชมชนพงตนเอง โดยท าการเกษตรตามแนวทางทฤษฎใหมหรอเกษตรผสมผสานไปลงมอปฏบตจรง ซงแตเดมลงแสไดประสบกบปญหาตาง ๆ จากการท าอาชพการเกษตรมานบสบป แตดวยความสชวตและความอดทนไมยอทอตอความยากล าบาก ลงแสจงไดแบงพนทสวนหนงเขารวมโครงการทฤษฎใหม โดยแบงพนทจ านวน 15 ไร เพอปลกขาวเปนหลก พนท 7 ไร ขดเปนสระส าหรบกกเกบน า เพอเอาไวใชตลอดป พนท 20 ไร เปนสวนผลไมตาง ๆ ทใหผลผลตสามารถเกบเกยวไดตลอดป และพนท 1 ไร ไวใชส าหรบเปนทอยอาศยและปลกพชสมนไพร เลยงเปด ไกและหมหลม สวนในสระน าลงแสน าพนธปลาตาง ๆ มาปลอย โดยเฉพาะปลากนพช เชน ปลานล ปลาสวาย สวนปลาอน ๆ จะมาเองตามธรรมชาตในฤดน าหลาก เปนตน สามารถน าไปบรโภคในครวเรอนและน าไปแจกจายเพอนบาน บางสวนกน าไปขาย นอกจากนบรเวณรอบ ๆ บอและในบอยงปลกพชสวนครวและพชน าทสามารถน ามาเกบกน เผอแผแกคนอนไดอยางสม าเสมอ จงท าใหครอบครวลงแสมความพออยพอกนอยางไมขดสน นายสวรรณ กนภย เกษตรกรในหมบานส าโรง ต าบลสนม จงหวดสรนทร เปนผทมการศกษาระดบชนประถม 4 เคยผานการท างานในเหมองแรทจงหวดทางภาคใตและงานกอสราง รวมทงท างานในโรงงานอตสาหกรรมมาหลายป จนรตววาสขภาพย าแยจงเดนทางกลบมาบานเกด เพอท านา ระยะแรกนายสวรรณ ท านาเชงเดยวแตท าเทาไรกไมท าใหมชวตความเปนอยดขนกลบมแตหนสน จงไดตดสนใจเปลยนมาเปนการท าการเกษตรแบบผสมผสานในเนอท 9 ไร โดยนายสวรรณไดแบงพนทส าหรบปลกขาว จ านวน 2 ไร และขดสระน าขนาดใหญจ านวน 3-4 สระ มตนมะนาวทใหผลผลตทงป กวา 100 ตน ชมพกวา 100 ตน พชผกสวนครว อาท หอม ยหรา สะระแหน กะเพรา โหระพา พรก

254

และอน ๆ รวมถงพชสมนไพรชนดตาง ๆ นอกจากพชผกสวนครวและผลไมแลว ปลาหลากหลายชนดทอยในสระยงแปรเปนรายไดสครอบครวไดอกทางหนง หากถามวา ใชอะไรเลยงปลาจงไดปลามากมายขนาดน นายสวรรณจะตอบวา ...ผมไมไดเลยงปลาแตปลาเลยงผม... เนองจากการเล ยงปลาของนายสวรรณนนเปนการเลยงตามธรรมชาตโดยอาหารปลากคอเศษผกทอยในสวนนนเอง นายขวญใจ แกวหาวงษ หรอลงขวญใจ ซงเปนหวหนาศนยเกษตรพอเพยงตามแนวพระราชด าร อางเกบน าหวยป บานเหลานกยง ต าบลดงมะไฟ อ าเภอเมอง จงหวดสกลนคร จบการศกษาแคชน ป.6 แตลงขวญใจกไมเคยยอทอในการศกษาหาความรเรองราวด ๆ ดานการเกษตร ภายในศนยการศกษาพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร มาปรบใชใหเกดประโยชนในสวนเกษตรใกลบาน ซงตงอยบนเนอท 20 ไรเศษ ทปจจบนถกแปลงเปนสวนเกษตรทฤษฎใหมตาม แนวพระราชด าร ประกอบดวยพนทนา 14 ไร สระน า 2 ไร ไมผลและกลวย 2 ไร ปลกพชผกตาง ๆ หลงฤดท านา อาท แตงกวา ฟกทอง ถวฝกยาว 2 ไร ปลกออย 2 ไร เลยงกบแมพนธ 200 ตว เลยงผงชนโรงและเลยงไกพนเมอง เปดเทศและไกด าอก 35 ตว ลงขวญใจเลาวา ..แตกอนพนทตรงนกนดารมากไมมน าปลกอะไรกไมขน พอดชวงนนศนยภพานเขาเปดอบรมงานดานการเกษตรกเลยไปลองด กรสกดมาก ๆ มตวอยางใหเหนชดเจนเลยน ามาทดลองท าทบาน เรมจากการฟนฟดน น าพชผกมาปลก โดยยดรปแบบเกษตรทฤษฎใหมตามพระองคทาน เมอสงสยหรอปญหาอะไรกสอบถามไปยงเจาหนาทของศนยถามเวลากเขาไปดของจรงทศนยเลย... ลงขวญใจเผยทมากวาจะถงวนน ปจจบนสวนเกษตรแหงนท ารายไดใหเจาของสวนไมต ากวาวนละ 400-500 บาท หรอเฉลยเดอนละ 25,000-30,000 บาท ทงนขนอยกบชวงเวลาและฤดกาล ใหผลผลตของพชผกชนดนน ๆ ดวย จงนบเปนเกษตรกรตนแบบแหงเทอกเขาภพานในการน าความรตามแนวพระราชด ารเกษตรทฤษฎใหมจากศนยภพานมาใชใหเกดประโยชนในผนทดนท ากนของตวเอง จนกระทงในวนนสวนเกษตรของลงขวญใจไดกลายเปนศนยเรยนรเกษตรทฤษฎใหม เพอใหคนในชมชนและพนทใกลเคยงไดเขามาศกษาเรยนรเพอน าไปประยกตใชในทดนท ากนของตวเองตอไป (เกษตรพอเพยง, 2557)

การน าทฤษฎใหมไปใชในการพฒนาชมชน สนธยา พลศร (2547 : 227) ไดอธบายไววา ทฤษฎใหมของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการพฒนาชมชนได ดงน 1. ทฤษฎใหม เปนทฤษฎทเกดจากพระปรชาสามารถของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทมลกษณะบรณาการ ผานการทดลองโดยกระบวนการทางวทยาศาสตรทพระองคทรงมแนวทางการพฒนาคณภาพชวตของประชาชน ผานโครงการตาง ๆ อาท โครงการอนเนองมาจากพระราชด าร โครงการหลวง ซงเปนแนวทางปฏบตทสามารถใหผลไดจรงและสามารถน าไปใชอยางไดผล

255

2. ทฤษฎใหม มงเนนการแกไขปญหาและการพฒนาประเทศไทยและชมชนไทยบนพนฐานของภมปญญาของคนไทยทมความสบเนอง ถายทอดตอกนมายาวนาน จงมความเหมาะสมกบการพฒนาประเทศไทยและชมชนไทย เพยงแตตองปรบปรงใหเหมาะสมกบพนฐานและบรบทของชมชนแตละแหง 3. ประเทศไทยด าเนนการพฒนาประเทศโดยใชแนวทางการพฒนาตามแนวคดทนนยมตะวนตกมากวา 50 ป การพฒนาในชวงระยะเวลาทผานมาไดเกดปญหาตาง ๆ มากมาย โดยเฉพาะวกฤตการณทางเศรษฐกจทก าลงประสบปญหาในปจจบน สาเหตส าคญเปนเพราะคนไทยไมสามารถพงพาตนเองในทางเศรษฐกจได มการใชจายฟมเฟอยเกนตว ไมสามารถแขงขนทางเศรษฐกจกบประเทศทนนยมทร ารวยกวาได จงสามารถกลาวไดวา การพฒนาประเทศตามแนวคดของประเทศ ทนนยมตะวนตกนนไมเหมาะสมกบประเทศไทยอกแลว ในขณะทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงทดลองแนวทางการพฒนาเศรษฐกจและสงคมไทยและกอเกดผลความส าเรจเปนอยางด มความเหมาะสมกบคนไทยและประเทศไทย จงสมควรอยางยงทคนไทยโดยเฉพาะรฐบาลไทย นกวชาการนกพฒนาจะไดน าทฤษฎใหมมาใชในการแกปญหาและพฒนาประเทศทงในระยะสนและระยะยาวอยางจรงจง 4. ทฤษฎใหมมงเนนไปทการพฒนาคณภาพชวตของเกษตรกรรายยอยซงเปนคนสวนใหญของประเทศ เพอใหมฐานะความเปนอยและคณภาพชวตทดขนตามล าดบ กระทงมเศรษฐกจพอเพยง รวมพลงกนจนชมชนมความเขมแขงและพงตนเองได อนจะน าไปสการท าธรกจขนาดใหญได นบเปนการผสมผสานหรอการบรณาการแนวทางในการพฒนาชมชนทถกตองและเหมาะสม ทงนไดผานการพสจน ทดลองมาแลวจนประสบความส าเรจ 5. ในปจจบนหนวยงานราชการ ภาคเอกชนและองคกรพฒนาเอกชนไดหนมาใหความสนใจตอทฤษฎใหมและน ามาใชเปนนโยบาย แนวทางส าหรบการพฒนาเปนอยางมาก จงสมควรทจะตองศกษาและท าความเขาใจในทฤษฎใหมใหเปนไปตามพระราชด าร พระราชประสงคอยางจรงจงและถกตอง เพอการด าเนนงานพฒนาใหประสบความส าเรจตามทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงตงพระราชหฤหยไว

จากทงหมดทกลาวมาแลว อาจกลาวไดวาทฤษฎใหมเปนองคความรทยงใหญทางความคดของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวททรงพระราชทานใหแกพสกนกรปวงชนชาวไทยสามารถน าไปประยกตใชในดานตาง ๆ ทหลากหลาย ความส าเรจของการน าแนวคดทฤษฎใหมไปสการปฏบตจะเปนจรงมากนอยเพยงใดยอมขนอยกบความสามคคและความรวมมอของภาคสวนในชมชนทงทเปนภาครฐและภาคเอกชน

256

สรป ทฤษฎใหมเปนแนวพระราชด ารทเปนสวนหนงของปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทชใหเหนถงการบรหารจดการทรพยากรทดนและทรพยากรน าใหเกดประโยชนสงสดในการผลตเพอยงชพของเกษตรกรและเพอใหเกษตรกรมคณภาพชวตทด พอมพอกน สามารถพงพาตนเองได ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงทดลองครงแรกทต าบลหวยบง อ าเภอเมอง จงหวดสระบรบรเวณใกลวดมงคลชยพฒนา ซงเปนผลส าเรจและสามารถใชเปนแหลงเรยนรดานเกษตรทฤษฎใหมไดสงคมไทยสวนใหญเปนสงคมเกษตรกรรม มความอดมสมบรณและมความหลากหลายของทรพยากรธรรมชาตผคนเรยนรทจะอยรวมกนอยางสอดคลองกบธรรมชาต มวถของการด ารงชวต การผลต ประเพณวฒนธรรมและภมปญญาทหลากหลาย ทเกดกระบวนการเรยนรจากปญหาในสภาพแวดลอมทแตกตางกนของแตละทองถน ผคนด ารงชวตอยบนฐานของเกษตรกรรมเพอยงชพเปนหลก ชมชนมความสมพนธแบบเครอญาต ชวยเหลอค าจนซงกนและกน มระบบเศรษฐกจพนฐานทท าใหเกดการแลกเปลยนและแบงปนกนดวยน าใจเอออาร สามารถสรางความพอเพยงใหกบครอบครวและชมชนได สงคมจงมความสงบสข แนวปฏบตพนฐานของทฤษฎใหมประกอบไปดวยสามขนตอน คอขนทหนง ท าการแบงพนทออกเปน 4 สวน ดวยอตราสวน 30 : 30 : 30 : 10 (นาขาว พชสวนพชไร สระน า ทอยอาศย) เปนการด าเนนการใหมความพอเพยงทจะเลยงตวเองได ขนตอนทสอง คอเมอเกษตรกรสามารถผลตไดแลวกท าการรวมตวกนเปนกลม เปนสหกรณเพอท ากจกรรมตาง ๆ ทเกยวของกบการผลต การตลาด ความเปนอย การศกษา เพอกอใหเกดความเขมแขงของชมชน ครวเรอนอยดกนด หลงจากนนเขาสขนตอนทสาม ซงเปนการด าเนนการธรกจชมชน มการตดตอประสานงานกบหนวยงานภายนอกชมชน เพอการสนบสนนเงนทนและสนบสนนการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในชมชน โดยทกฝายตางกสรางประโยชนเกอกลซงกนและกน จะเหนไดวา ทฤษฎใหมของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเปนไปตามหลกการพฒนาชมชนอยางแทจรง กลาวคอทรงมงชวยเหลอพฒนาประชาชนใหเกดการพงตนเองได ดวยเหตทสงคมไทยยงมคนจ านวนมากทใชชวตอยในชมชนชนบท ดงนนการพฒนาชมชนตามแนวทางทฤษฎใหมจงมความส าคญอยางยง โดยเฉพาะชมชนชนบททถอเปนรากฐานทมนคงและเปนตวก าหนดความมเสถยรภาพของประเทศชาต