اقوام توجه مورد دهد، رخ هجري 61 سال عاشوراي در کربال واقع که آن از پيش کربال منطقة

کربال نام و واژه هرچند .دريافت توانمي «کربال» واژه شناسي ريشه از را نکته اين .است بوده سامي

شريف» عنوان به نام اين شناسي ريشه نيز و نام چندين داشتن صرف ليکن است متعددي هايريشه داراي

اين .باشد آن عظمت گواه تواندمي 1«خدا شهر دروازة» يا و «شهرخدا» ،(األرض سيد) «زمين ترين

سال ، السالم عليه علي اميرالمؤمنين حضرت اسالم، در و سلف انبياي هست، هم تأييد را زبانشناختي نکته

.اندرفته همنطق اين زيارت به عاشورا، جانسوز رويداد از پيش ها

در که گرددمي باز پاکبازاني مطهر اجساد به ترديدبي عاشورا، واقعة از پس کربال، شهر اهميت

تربت و خاک اين به رحماني عنايت نظر .شدند جاودانه تاريخ هميشة در و کردند پايداري نابرابر نبردي

في و منزيوم قبرالحسين موضع» :که دريافت توانمي السالم عليه صادق امام حضرت ارجمند حديث از را

آنجا در که روزي از السالم عليه حسين [ امام حضرت مطهر] قبر جايگاه» ؛«الجنّة رياض من روضة فيه،

2 «.است بهشت هايباغ از باغي شد، دفن

عنوان با که است کرباسي صادق محمد آقاي هاينگاشته از مقاله، اين در بررسي مورد کتاب

بيروت در العطيه جليل دکتر آقاي ويرايش و تحقيق با «الحسينيه الروضة إلي الرّحّاله و شرقينالمس نظرة»

.است شده منتشر صفحه159 در و م2008 .ق1429 در «للنابهين العلم بيت» وسيلة به

المعارف دائرة» جمله از زياد؛ کتب و هانوشته صاحب کرباسي، آقاي جناب گرامي، نويسندة

فرانسه مقيم عراقي استاد العطيه جليل دکتر آقاي .گرددمي منتشر و چاپ لندن در که باشندمي «الحسينية

.اندداشته برعهده را کتاب فعلي نظم و ويرايش که هستند

نظريات ارائه و معرفي به يک هر که يافته سامان فصل چهار و چهل از بررسي، مورد کتاب

آمده، نامشان که نفري چهار و چهل ميان از .اندکرده ديدن بالکر مقدس شهر از که پردازدمي کساني

مجموع در و است «الملک کمال» به معروف غفاري، محمد مرحوم آنها جملة از اندبوده ايراني نفر سه

.باشندمي (يهودي و مسيحي از اعم) مسلمان غير بقيه و مسلمان نفر چهارده

نام و شغل يا مسؤوليت فصل، شمارة :است يافته سامان زير مطالب با کتاب، از فصل هر

و مطهر حرم از شخص که سالي سپس و مليّت ،(شودمي اطالق مسلمانان به که) زائر يا و خاورشناس

شخص نظرهاي اظهار و هاجمله عربي ترجمة مقدماتي، مطالب اين از پس .است کرده ديدن کربال شهر

در کربال شهر يا و مطهر حرم از فني رسم يا و نقاشي تابلوي اگر هم پايان در و شده آورده بحث مورد

شخص زندگينامة از ايخالصه امکان، صورت در .است گرديده درج داشته، وجود مشخص آثار مجموعه

:است شده آورده نيز

(.م880=) .ق367 سال در که يافته اختصاص موصلي بغدادي حوقل ابن محمد به نخست فصل

.است دهکر ديدن کربال از

سال در و بوده پرتغال کشور از که است 3«تيکسيرا پدرو» فرد نخستين مسلمانان، غير ميان از

.است نوشته ارزاق فراواني و نعمت وفور و زوار کثرت از و کرده ديدن کربال از (.م1604=) .ق1013

.گزيندبرمي را مسيحيت آيين سپس و بوده يهودي ابتدا وي

از (.م1765) .ق1179 سال در که دارد اختصاص آلماني 4«نايبور ستنکار» به پنجم فصل

.است کرده رسم را السالم عليه حسين امام حضرت مطهر حرم از طرحي و کرده ديدار کربال

تاريخ در که خوريممي بر (1836ـ1930) 5«نولدکه تئودور» گزارش به سيزدهم فصل در

مي ارائه حسيني حرم معماري از شفافي و دقيق حدّي تا رشگزا و رفته کربال به (.م1851 =) .ق1267

امام حضرت مطهر گنبد که اين و کرده ارائه نيز را مطهر حرم داخلي معماري نماي نخستين وي .کند

.است شده تشکيل اليه دو از السالم عليه حسين

.ق1279 سال در که دارد اختصاص انگليسي 6«کاليو رابرت» گزارش به شانزدهم فصل

و هاداري کفش و هاايوان ها،صحن ها،مناره از دقيقي توصيف و کرده ديدن کربال شهر از [.م1862=]

به مربوط که دارد وجود کتاب در مطهر حرم از تصويري نيز و کندمي ارائه حضرت آن مقدس ضريح

شماره پانوشت ل،فص اين در مذکور هايتاريخ دربارة .است [م1860] .ق1277 در کاليو رابرت ترسيم

شده درج تابلو پايين در که ميالدي1860 تاريخ که است مطلب اين گوياي کتاب 64 صفحه در 1

.باشدمي صحيح

.ق1309 سال در که دارد اختصاص آمريکايي [John Peters] «پيترز جان» به بيستم فصل

پيترز جان .است کرده ديدن کربال مقدس شهر از پنسيلوانيا از اعزامي هيأت يک رأس در [.م1890=]

شناسي باستان هيأت يک رأس در وي .گذشت در1921 در و شد متولد نيويورک شهر در .م1852 در

خود گزارش در او .داشت اشتغال شناسانه باستان حفريابي به منطقه آن در عراق، حلّة يا و بابل منطقه در

مطهّر، صحن در :نويسدمي کرده، السالم ليهع علي امام حضرت و حسين امام حضرت حرم ميان ايمقايسه

7.دارد وجود (العبد مئذنة يا و العبد مغارة)عبد منارة نام به هم سومي منارة

کرمانشاه در انگلستان کنسول [Hant] «هانت» از است تفصيلي گزارش ،ششم و بيست فصل در

و حضور از مفصل حدّي تا گزارش و کرده ديدن کربال از [.م1904=] .ق1322 سال در که است

.کندمي ارائه شيعيان به نسبت عثماني حاکمان وجور ظلم از نيز و عراق مقدسة اعتاب در ايرانيان زيارت

.است کرده اشاره عراق مقدسه اعتاب مالي آمد در و اقتصادي ارزش به خود گزارش در وي

.ق1327 سال در که شدهن اشاره انگليسي «گرترودبل» خانم گزارش به نهم و بيست فصل در

حرم به توانستهنمي نبوده، مسلمان وي که آنجا از .است کرده ديدن کربال مقدس شهر از [.م1909=]

مطهر ضريح اهميت وي .است ديده اطراف منازل از يکي فراز از را حرم داخل نتيجه در يابد، تشرفّ

در گرتردابل خانم که آن توجه قابل !دداننمي معظمه کعبة از کمتر را السالم عليه حسين امام حضرت

رؤساي از را وي برخي .درگذشت بغداد در 1926 در و متولد انگلستان دورهام نزديکي در 1868

.انددانسته عراق در انگلستان جاسوسي تشکيالت

سال در که خوريممي بر انگليسي «استيونس اثل» خانم هايداشتياد به وسومسي فصل در

کربال شود، تشبيه شيعي تفکّر مغز به نجف اگر :نويسدمي و کرده ديدن کربال از [.م1918=] .ق1336

متولد 1879 در وي .جوشدمي کربال از شيعي حماسة و عشق که زيرا دانست؛ شيعي تفکر قلب بايد را

سالهاي در «درور ادوارد» همسرش که ازآنجا .گفت حيات بدرود انگلستان در 1972 در و

.است داشته حضور کشور آن در 1923 درسال نيز وي بوده، مستشار عراق در .م1946ـ1921

[.م1926=] .ق1345 سال حوالي در انگلستان دريايي نيروي فرماندهي گزارش وهفتمسي فصل

شهر اقتصاد در آن نقش و حرم اهميت به گزارش اين در .دارد اشاره کربال اقتصاد هايجنبه به که است

.است شده پرداخته

.ق1346 حوالي در که کندمي اشاره انگليسي «کالرک پيتر» به هشت و سي فصل

به است؛ برخوردار ويژه اهميت از شيعيان براي کربال :نويسدمي و کرده ديدن کربال شهر از [.م1927=]

.دانندمي مکه از پس مکان ترينمقدس را آن که طوري

[.م1928=] .ق1347 سال در که است «سن دوناله ايتدو» انگليسي دانشمند از نه و سي فصل

و ديده را حرم داخل خانهقهوه يک کنار و مطهر حرم مقابل در اينقطه از و کرده ديدن کربال از

کرده اقامت ايران در مقدس مشهد شهر در سال16 مدت وي که اين توجه قابل .است کرده توصيف

8.است منتشرکرده و چاپ لندن در 1933 سال در است، هشيع عقايد دربارة که را ازکتابهايش ويکي

.م1935 سال به که يافته اختصاص هلندي «هوينخمان اريک» هاييادداشت به دو و چهل فصل

داخل اخير هايسال در که باشد اروپاييان از شخص نخستين هوينخمان رسدمي نظر به .گرددمي مربوط

گزارش از بخشي .است کرده تهيه گزارش و ديده را مطهر ضريح پيرامون هايکاري آيينه و مطهر حرم

مي نشان را حسيني مقدس حائر و مطهر حرم هايزيباي و هاکاري آيينه از وي اعجاب و تحيّر آن در که

1907 در هوينخمان .است آمده «الحسين مشهد» مادة ذيل در «اسالم مختصر المعارف دايرة» در دهد

.گفت حيات دبدرو 1965 در و متولد

مطهر حرم داخل .م1961 در که آورده را «هارتمن ريچارد» يادداشتهاي سوم و چهل فصل

امام حضرت مطهر ضريح هاياندازه و ابعاد از جالبي گزارش و ديده را السالم عليه حسين امام حضرت

چند تأليفاتي رايدا شده، فوت1965 در و متولد .م1881 در که وي .است کرده تهيه السالم عليه حسين

.است بوده هلند ليدن در «اسالم المعارف دائرة» همکاران از و است اسالمي مطالعات حوزة در

.م1978 سال در که يافته اختصاص فرانسوي «بيرک ژاک» گزارش به کتاب فصل آخرين

امام حضرت به بتنس شيعيان شيدايي به آن در و کرد منتشر ايمقاله در را کرباليش به سفر هاييادداشت

است گفتني .کندمي ياد فراوان احترام با حسيني تربت از و پرداخته عاشورا واقعه و السالم عليه حسين

و مصر مانند عربي کشورهاي در متمادي هايسال و شد متولد الجزاير در1910 در برک ژاک دکتر

تشرف اسالم دين به وي داشت استادي سمت پاريس هايدانشگاه در و بود هاييمسئوليت دارعهده لبنان

.گفت حيات بدرود 1995 در و کرد پيدا

:هانوشتپي

.(180) 179 ـ 194 :(1992) 13 الکرمل الشيعي، األدب في کربالء قنازع، جورج .1

نشر :قم) القيومي جواد الشيخ تحقيق الزيارات، کامل القمي، قولويه بن محمد بن جعفر القاسم .2

.1[691] الحديث حرمته، و الحائر فضل :89 الباب ،(.ق1424 ،الفقاهه

3. pedro teixera

4. carstaim neibuhr

5. Theodor noldeke

6. rober clive

عبداهلل، بن الدين امين مرجان همت به (.م1366=) .ق767 سال در العبد مئذنة يا العبد منارة .7

متري 40 فاصلة در متر،40 از بيش ارتفاعي و متر 20 قطر به ايقاعده اب بغداد، مقيم ايلخانان کارگزار

در و شد ساخته گچ و آجر جنس از السالم عليه حسين امام حضرت منور حرم مطهر صحن شرقي زاوية

.داشت قرار کوچکي مسجد آن کنار

به و جخار مطهر حرم الحاجات قاضي باب از که گرفتمي قرار کسي چپ سمت در مناره اين

حرم هايمناره مجموعه در مناره بلندترين العبد منارة .رفتمي العباس ابوالفضل حضرت مطهر حرم سمت

باز صفوي طهماسب شاه فرمان و هزينه به .ق982 سال در مناره اين .بود السالم عليه حسين امام مطهر

.ق1354 سال در .گرديد ميرتع ديگر بار هاعثماني دوران در و .ق1308 سال در .شد نوسازي و سازي

.کرد صادر را آن تخريب فرمان عراق پادشاهي دولت وقت وزير نخست الهاشمي ياسين (.م1935 =)

بر کربال مردم عموم اذهان در نامطلوب بسيار تأثير آن تخريب و بود مناره شدن کج بهانة به تخريب اين

(م1935=) .ق1354 سال تا حسيني مطهر محر دار،کليد عبدالجواد دکتر آقاي گفتة به .گذاشت جاي

هايمناره شکوهمندترين از که بود مرجان منارة يا العبد منارة همان هاآن بلندترين که بود مناره سه داراي

.رفتمي شمار به عراق مقدسه اعتاب تمامي

در بالکر معماري األنصاري، علي محمد رئوف :شود مراجعه زير هايکتاب به بيشتر آگاهي براي

بدون مطهر هايحرم و کربال طعمه آل هادي سلمان ؛1378 جمکران، مسجد انتشارات :قم تاريخ، گذر

النجف ، السالم عليه الحسين حائر و کربال، تاريخ الکليددار، عبدالجواد .د و ؛1378 مشعر، نشر :جا

.ق1418/ش1376 الرضي، الشريف منشورات :قم .ق1368 الحيدرية، المکتبة :األشرف

D.M. Donaldson, The shlite relijion,london: