Upload
mangroves-for-the-future
View
237
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
slide presentation ประกอบงานสัมมนาเรื่องทิศทางชายฝั่งทะเลไทย ในทิศวรรษใหม่ที่ยั่งยืน ในหัวข้อ ชุมชนชายฝั่งเข้มแข็งปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดล้อมสภาพภูมิอากาศและภัยพิบัติ รายละเอียด http://issuu.com/mffthailand/docs/seminar_mff_surat_coastal_management_2011
Citation preview
นายประดิษฐ บุญปลอดผูประสานงานภาคสนาม สถาบันสิ่งแวดลอมไทย
การสัมมนา “ชายฝงทะเลไทยในทศวรรษใหมที่ยั่งยืน”วันที่ 23 – 24 สิงหาคม 2554ณ โรงแรมสยามธานี จ.สุราษฎรธานี
และ
ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝง
ประเด็นในการนําเสนอ:• รูจัก“จาก”และ“ไผ”• “จาก”และ“ไผ” ในวิถีชีวิตชุมชนชายฝง• ทางเลือกเพื่อสรางรายได• ทางเลือกในการลดผลกระทบจากภัยธรรมชาติ• การปลูกและจัดการอยางยั่งยืน• สรุป
และ
ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝง
รูจัก“จาก”และ“ไผ”
• พืชตระกลูปาล์ม เป็นพนัธุ์ไม้ป่าชายเลนชัน้ใน
• ชอบดนิเลนเหนียวและคอ่นข้างแข็ง • พบตามปากแมน่ํา้ ริมฝั่งลําคลองที่เป็นนํา้กร่อยคอ่นข้างจืด
• ลําต้นเป็นหวัอยูใ่ต้ดนิ • ใบประกอบมีใบยอ่ย 30-40 ใบ • ผลมีสีนํา้ตาลเข้ม รวมกนัเป็นกระจกุ• พบมี 2 ชนิด คือ จากทางเขียว จากทางแดง
“จาก”
รูจัก“จาก”และ“ไผ”
• พืชตระกลูหญ้าที่สงูที่สดุ• กระจายพนัธุ์ในเขตร้อนและเขตอบอุน่ ทัว่โลกมีประมาณ 1,500 ชนิด
• พบในประเทศไทยอยู ่17 สกลุ 72 ชนิด• เป็นไม้พุม่ ไมผ่ลดัใบ ขึน้เป็นกอ มีเหง้าอยูใ่ต้ดิน ใบเดี่ยว ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบและปลายกิ่ง
• เติบโตดีในที่ราบ ระบายนํา้ดี นํา้ไมท่ว่ม หรือที่ลาดเชิงเขาที่มีดินร่วนปนทราย
• โตเร็ว นํามาใช้ประโยชน์ได้ภายในเวลา 1 - 4 ปี
“ไผ”
“จาก” ในวิถีชีวิตชุมชนชายฝง
“จาก” ในวิถีชีวิตชุมชนชายฝง
“ไผ” ในวิถีชีวิตชุมชนชายฝง
“ไผ” ในวิถีชีวิตชุมชนชายฝง
•ทางเลือกเพื่อสรางรายได•ทางเลือกในการลดผลกระทบจากภัยธรรมชาติ•การปลูกและจัดการอยางยั่งยืน
จาก
“จาก” ประโยชน 20 อยาง
ทางจาก: ทําแชงมงุหลงัคาในเรือ
ทางจาก: ใช้ทําช้อนปีกทางจาก: ใช้หกัเงี่ยงปลา
ทางจาก: ทําหมอน
ทางจาก: ใช้ทําแพข้ามคลอง
นํา้ตาลสดจากงวงจาก: ทําตงัเม
นํา้ตาลสดจากงวงจาก: ทํานํา้เมานํา้ตาลสดจากงวงจาก: ทํานํา้ส้มจาก
ยอดจาก: ใช้สานเสื่อใบจาก: หอ่ขนมจาก
ใบจาก: เยบ็เป็นจากตบัใช้มงุหลงัคาบ้านใบจาก: ทําเป็นมวนยาสบู
ก้านกลางของใบ: ใช้ทําไม้กวาดก้านข้างของใบ: ใช้ในการจกัสาน
ก้านกลางของใบ: ใช้สานที่ตัง้หม้อ
ผลจาก: เนือ้ของผลใช้่ทําขนมหวานผลจาก: ผลออ่นนําไปปรุงเป็นอาหาร
ใบจาก: ประดษิฐ์ของเลน่เดก็
ก้านลกูจาก: ทําเป็นที่ปัดไลแ่มลง
ก้านใบสด: นํามาผกูข้าวต้ม มดัใบจาก
• การเยบ็ตบัจาก• นํา้ตาลจาก• นํา้ส้มจาก• มวนใบยาสบู
ทางเลือกเพื่อสรางรายได
ทางเลือกเพื่อสรางรายได
ทางเลือกเพื่อสรางรายได
• ลําต้นจากเป็นเหง้าอยูใ่ต้ดิน มีลกัษณะเป็นแผน่แข็งซ้อนทบักนัคล้ายมลูโค
• มีขนาดใหญ่ เลือ้ยตามผิวดิน สามารถแตกเป็นสองงา่มเพื่อการขยายพนัธุ์
• ลําต้นใต้ดินจะช่วยในการกกัเก็บดินเลนและช่วยลดการพงัทะลายของชายฝั่ง
ทางเลือกในการลดผลกระทบจากภัยธรรมชาติ
• เมลด็จากที่จะนํามาปลกู ควรเลอืกเมลด็ที่แก่จดัซึง่มีสดีําสนิท และร่วงจากทะลาย หรือเมลด็ที่แทงยอดเลก็ๆ
• อาจตดัมาทัง้ทลายแล้วนํามาเก็บไว้บนฝั่งจนเมลด็หลดุจากทลาย
• วิธีการปลกูจากโดยทัว่ไปมี 2 แบบ 1) แบบเมลด็ตัง้ตรง จะต้องฝังเมลด็ในดินให้ได้ครึ่งเมลด็ เพื่อป้องกนัเมลด็จากหลดุลอย
2) การปลกูด้วยการวางเมลด็แนวนอน เลยีนแบบธรรมชาติ
การปลูกและจัดการอยางยั่งยืน
• ชมุชนบ้านแหลมนาวจะไมป่ลกูจากโดยใช้เท้าเหยียบ เชื่อวา่จากมีคณุคา่มาก ใช้มงุหลงัคา เป็นของสงู
• ชมุชนบางตบิ จะต้องใช้ไม้เสียบไว้กบัลกูจากที่คดัไว้ แล้วนําไปปักในเลน เพื่อเป็นการกนัไมใ่ห้ลกูจากลอยไปกบัคลื่นลม
การปลูกและจัดการอยางยั่งยืน
• ต้นจากจะให้ผลผลติเมลด็และตดัใบจากได้เมื่ออายไุด้ประมาณ 4 ปีขึน้ไป
• เลอืกตดัใบจากก้านที่แก่จดั โคนมีสเีขียว• หลงัจากตดัใบจากก้านแก่ครัง้แรกแล้ว ต้องเหลอืก้านออ่นไว้อยา่งน้อย 2-3 ก้านเพื่อให้เจริญเติบโตตอ่ไป
• ก้านออ่นนีจ้ะสามารถวนมาตดัใบได้อีกภายใน 3 เดือน
• เวลาตดัใบจะมีการถางวชัพืชในบริเวณที่มีต้นจากขึน้ เพื่อให้ต้นจากมีโอกาสขยายพนัธุ์เองได้งา่ยตามธรรมชาติ
การปลูกและจัดการอยางยั่งยืน
•ทางเลือกเพื่อสรางรายได•ทางเลือกในการลดผลกระทบจากภัยธรรมชาติ•การปลูกและจัดการอยางยั่งยืน
ไผ
“ไผ” วัตถุดิบในการเย็บตับจาก
• หนึง่ในของป่าที่สําคญัก็คือ “ไม้ไผ”่• มีผู้คนหลายล้านคนทัว่โลก ต้องใช้ไม้ไผใ่นการดํารงชีวิต และอีกหลายล้านคนที่อาศยัอยูใ่นบ้านที่ทํามาจากไม้ไผ่
• ไผเ่ตบิโตเร็ว และมีชีวมวลสงูที่สดุในบรรดาพืชที่อยูบ่นดนิด้วยกนั
• ภายในหนึง่กอของไผบ่างชนิด กวา่จะออกดอกแล้วตาย สามารถผลติลําไผ่ได้ยาวรวมกนัประมาณ 15 กิโลเมตร
ทางเลือกเพื่อสรางรายได
• มีมากในธรรมชาติ ปลกูงา่ย ตายช้า สร้างงาน สร้างรายได้ ให้คนในประเทศ
• โดยทัว่ไปใช้สําหรับจกัสาน ทําเฟอร์นิเจอร์ เป็นแหลง่พลงังาน สร้างที่อยูอ่าศยั เครื่องดนตรี เป็นอาหาร และเครื่องใช้
ทางเลือกเพื่อสรางรายได
• นํา้ส้มควันไม้จากไผ่ สารสกดันําไปใช้ผลติสารดบักลิน่ตวั ยารักษาโรคผิวหนงั ป้องกนั เหบ็ หมดั ในสตัว์ ใช้ผสมนํา้พน่หรือเช็ดถพูืน้ กําจดักลิน่เหมน็ เชือ้ราในบ้าน และใช้เพิ่มคณุภาพปุ๋ ย ใช้เป็นสารป้องกนักําจดัศตัรูพืช สารเร่งการเจริญเติบโตของพืช สารยบัยัง้และควบคมุโรคพืชที่มีสาเหตจุากไส้เดือนฝอยและเชือ้รา
ทางเลือกอื่นๆ
• เส้นใยจากไม้ไผ่ นํามาถกัทอเป็นเสือ้ผ้า เครื่องนุง่หม่ นิ่ม ทนทาน ยืดหยุน่ ซบัเหงื่อสวมใสส่บาย ดดูซบั UV รวมถงึฆา่เชือ้แบคทีเรียได้
• ถ่านไม้ไผ่ สามารถดดูซบักลิน่ ความชืน้ สารเคมี ช่วยฟอกอากาศ และกําจดัแบคทีเรีย ช่วยดดูซบัรังส ีทําเครื่องสาํอาง รักษาผิว ทําสบู่
ทางเลือกอื่นๆ
ทางเลือกในการลดผลกระทบจากภัยธรรมชาติ
• ไผ ่เป็นมิตรกบัสิง่แวดล้อม และเป็นทรัพยากรที่สามารถทดแทนได้อยา่งยัง่ยืน
• ให้ก๊าซออกซิเจนมากกวา่ต้นไม้ทัว่ไป 15%
• การปลกูพืชให้มีขนาด 15 - 20 เมตร อาจต้องใช้เวลา 15 - 30 ปี แตก่ารปลกูไผใ่ช้เวลาเพียง 2 – 3 ปี เทา่นัน้
• ไผท่ดแทนไม้จากธรรมชาติได้ 100%
• รากไผจ่ะช่วยยดึดินป้องกนัการพงัทลายของดินที่เกิดจากกระแสนํา้ โดยปลกูหา่ง 1 เมตร ตามแนวคลอง
• รากไผช่่วยยดึดิน ป้องกนัการชะล้างหน้าดิน โดยปลกูหา่ง 1 เมตร ตามแนวเส้นความลาดชนั
• การปลกูเป็นแนวก็จะช่วยในการป้องกนัลมและฝุ่ นละอองได้ดี
ทางเลือกในการลดผลกระทบจากภัยธรรมชาติ
ทางเลือกในการลดผลกระทบจากภัยธรรมชาติ
• ขยายพนัธุ์ไม้ไผม่ีหลายวิธีขึน้อยูก่บัชนิดไผ ่ที่พบทัว่ไป คือ การชําปล้อง และการปักชํากิ่งแขนง
• การปลกูกล้าไผต่้องเอียง 45 องศา • การจดัการสวนไผข่ึน้อยูก่บัวตัถปุระสงค์ในการผลติ เช่น ผลติลํา ผลติหน่อ
การปลูกและจัดการอยางยั่งยืน
สรุป• การปลกูไผไ่มแ่พร่หลายในพืน้ที่ชายฝั่ง ในขณะที่มีความต้องการใช้ประโยชน์สงู
• ชมุชนมกัปฏิเสธการปลกูไผใ่นชว่งแรกๆ เพราะต้องตดัสนิใจเลือกใช้พืน้ที่ระหวา่งการปลกุไผ ่กบัการปลกูยางพาราหรือปาล์มนํา้มนั
• แตไ่ด้รับการยอมรับมากขึน้ เนื่องจากไมไ่ด้ใช้พืน้ที่มากนกั และได้รับประโยชน์ที่ชดัเจน
• มีการปลกูและใช้ประโยชน์มากในพืน้ที่อา่วกะเปอร์ แตส่ว่นใหญ่ใช้ใบจากเพียงอยา่งเดียว
• ยงัต้องการระบบการจดัการที่ดี เพื่อให้เกิดการใช้ประโยชน์อยา่งยัง่ยืน
ขอบคุณ