Παράγοντες που επηρεάζουν τις άμεσες ξένες επενδύσεις: Ελλάδα και χώρες του OECD

Καθηγητής Νικόλαος Δ. Φίλιππας Πρόεδρος του Δ.Σ. και Επιστημονικός Διευθυντής του ΚΕΠΕ

Δευτέρα 3 Φεβρουαρίου 2014

Global Capital Forum 2014: Greece: a solid investment destination

2

2004Παγκόσμιο ΑΕΠ: $42.74 τρισ.

Ελλάδα: $230.34 δισ.

2012Παγκόσμιο ΑΕΠ: $72.22 τρισ.

Ελλάδα: $ 249.20 δισ.

x 1,70.54%του Παγκόσμιου ΑΕΠ 0.35%

του Παγκόσμιου ΑΕΠ

Πηγή: IMF

1.3621 ($/€) 1.3194 ($/€)

3

Ο Παγκόσμιος Χάρτης Πιστοληπτικής Ικανότητας (2013)

Πηγή: Standard & Poor’s Credit Ratings

Ελλάδα: Β-Κύπρος: B-

Μογγολία: ΒΒ-Αργεντινή: CCC+

4

H διαχρονική εξέλιξη της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας

Η υψηλή αβεβαιότητα οδήγησε σε σημαντική υποβάθμιση της χώραςH

1-19

97

H2-

1997

H1-

1998

H2-

1998

H1-

1999

H2-

1999

H1-

2000

H2-

2000

H1-

2001

H2-

2001

H1-

2002

H2-

2002

H1-

2003

H2-

2003

H1-

2004

H2-

2004

H1-

2005

H2-

2005

H1-

2006

H2-

2006

H1-

2007

H2-

2007

H1-

2008

H2-

2008

H1-

2009

H2-

2009

H1-

2010

H2-

2010

H1-

2011

H2-

2011

H1-

2012

H2-

2012

H1-

2013

H2-

2013

S&P Fitch Moody's

AAAA-A+AA-BBB+BBBBBB-BB+BBBB-B+BB-CCC+CCCCCC-CCCRD

Aa2Aa3

A1A2A3

Baa1Baa2Baa3

Ba1Ba2Ba3

B1B2B3

Caa1Caa2Caa3

CaC

Πηγή: Standard & Poor’s, Fitch Ratings και Moody’s

S&P & FitchMoody’s

5

Άμεσες ξένες επενδύσεις και οικονομική ανάπτυξη

• Εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ)• Οικονομική ανάπτυξη για τις χώρες προορισμού, ιδιαιτέρως στις αναπτυσσόμενες χώρες

που αντιμετωπίζουν και θέματα ρευστότητας (Busse και Groizard, 2008; Krifa-Schneider και Matei, 2010). • Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας & εξειδικευμένων θέσεων εργασίας• Διάχυση γνώσης και τεχνολογίας• Αύξηση παραγωγικότητας και καινοτομίας

• Ιδιαίτερα σημαντικός ο ρόλος σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, υψηλής ανεργίας και περιορισμένης ρευστότητας στην αγορά.• ΑΞΕ υγιής τρόπος χρηματοδότησης

• Η προσέλκυση ΑΞΕ εξαρτάται από τις συνθήκες που επικρατούν στη χώρα προορισμού:• οικονομικές, πολιτικές & κοινωνικές

• Ο προσδιορισμός των παραγόντων που προσελκύουν ΑΞΕ σε μια χώρα έχουν συγκεντρώσει το ερευνητικό ενδιαφέρον διεθνώς, αλλά και στην Ελλάδα.

6

Τα κίνητρα των ξένων επενδυτών

Η διεθνής βιβλιογραφία έχει καταγράψει 4 κίνητρα που οδηγούν στις άμεσες ξένες επενδύσεις (Dunning, 1993)

Αναζήτηση νέων αγορών (μεγάλου μεγέθους, ρυθμού ανάπτυξης, πληθυσμού κ.λπ.) για την επέκταση των δραστηριοτήτων, την αποφυγή δασμών και περιορισμών, αλλά και του συχνά απαγορευτικού κόστους που προκύπτει από τις εξαγωγές.

Αναζήτηση πόρων (φυσικών, τεχνολογικών κ.λπ.) σε χαμηλότερο κόστος από αυτό της χώρας προέλευσης.

Αναζήτηση της αποτελεσματικότητας για την εκμετάλλευση οικονομιών κλίμακας και φάσματος και του χαμηλότερου κόστος εργατικού δυνα-μικού.

Μακροπρόθεσμος στρατηγικός σχεδιασμός για τη διατήρηση και την επέκταση των δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων.

1

2

3

4

7

Προσδιοριστικοί παράγοντες που επηρεάζουν την προσέλκυση ΑΞΕΗ διεθνής εμπειρία και η βιβλιογραφία στον τομέα των ΑΞΕ έχουν αναδείξει τους παράγοντες

που επηρεάζουν τις εισροές ΑΞΕ και θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπ’ όψιν. Πιο συγκεκριμένα, οι παράγοντες * αυτοί περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

γεωγραφική θέση της χώρας προορισμού, ένα σημαντικό παράγοντα ιδιαιτέρως στην περίπτωση δυνατότητας σύνδεσης με περιοχές που παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά π.χ. ορυκτό πλούτο, φυσικό αέριο και πετρέλαιο ή άλλα μοναδικά γεωγραφικά πλεονεκτήματα.

μέγεθος της εγχώριας αγοράς και οι προοπτικές της, καθώς οι επενδυτές αποσκοπούν σε ένα μερίδιο της εγχώριας αγοράς. Το μέγεθος της αγοράς προσδιορίζεται συνήθως από το κατά κεφαλήν εισόδημα, τον πληθυσμό κ.λπ.

υπάρχουσα τάση για εισροές ΑΞΕ (momentum), καθώς μια οικονομία που έχει συσσωρεύσει ΑΞΕ στο παρελθόν παρέχει ένα θετικό σήμα στους υποψήφιους επενδυτές και προσελκύει νέες επενδύσεις. Αντίστοιχα, το επίπεδο των επενδύσεων ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει μια θετική επίδραση στην προσέλκυση νέων επενδύσεων, καθώς ένα υψηλό ποσοστό αποτελεί ένδειξη μιας υγιούς οικονομίας.

παγκόσμια ανάπτυξη, με την πραγματική ανάπτυξη σε χώρες όπως οι G-7 και οι χώρες BRICs να δημιουργεί ένα περιβάλλον ευνοϊκό για τις επενδύσεις.

πληθωρισμός, καθώς σε πολύ υψηλά ή και αρνητικά επίπεδα λειτουργεί αποσταθεροποιητικά για την οικονομία και αποθαρρύνει τους υποψήφιους επενδυτές.

Βασικά σημεία επιστημονικής έρευνας

* Βλ. Dunning (1993), Cassou (1997), Thompson, P. (2001), Bevan και Estrin (2004), Bloningen (2005), Agiomirgianakis et al. (2006), Sekkat και Veganzones Varoudakis (2007), Bénassy-Quéré et al. (2007), Apergis et al. (2008), Pandelidis ‐ και Nikolopoulos (2008), Mateev (2009), Aristotelous και Fountas (2009), Kinda (2010), Arbatli (2011), Walch και Wörz (2012), Pandelidis et al. (2012), Economou και Hassapis (2013).

8

Προσδιοριστικοί παράγοντες που επηρεάζουν την προσέλκυση ΑΞΕεμπόριο και βαθμός απελευθέρωσης των αγορών, καθώς χώρες με περιοριστικές πολιτικές για την ελεύθερη διακίνηση αγαθών και υπηρεσιών που επιβάλλουν υψηλούς δασμούς δεν αποτελούν ελκυστικούς προορισμούς για επενδύσεις.

φορολογία των επιχειρήσεων, με τους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές να μειώνουν τις εισροές ΑΞΕ.

υψηλό εργασιακό κόστος, το οποίο ισοδυναμεί με υψηλότερα οριακά μεταβλητά κόστη για τις επιχειρήσεις και αποτελεί αποτρεπτικό παράγοντα για τις επενδύσεις.

διεθνείς συνθήκες ρευστότητας, οι οποίες συμβάλλουν θετικά στην αύξηση των ΑΞΕ, ιδιαιτέρως σε μικρές οικονομίες με θετικές προοπτικές.

ύπαρξη ενός ανεπτυγμένου συστήματος χρηματοοικονομικών αγορών που προσφέρει εύκολη πρόσβαση σε κεφάλαια.

αβεβαιότητα και τον κίνδυνο, παράγοντες που συμβάλλουν αρνητικά στην προσέλκυση επενδύσεων. Ο πολιτικός κίνδυνος είναι σημαντικός παράγοντας, καθώς χώρες που παρουσιάζουν πολιτική αστάθεια, συνεχείς εναλλαγές κυβερνήσεων και έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών στις κυβερνήσεις προσελκύουν λιγότερες επενδύσεις.

πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, καθώς χώρες που λαμβάνουν υψηλή αξιολόγηση από διεθνείς οίκους αξιολόγησης, δέχονται υψηλότερες επενδύσεις.

Βασικά σημεία επιστημονικής έρευνας

9

Προσδιοριστικοί παράγοντες που επηρεάζουν την προσέλκυση ΑΞΕ

συχνές απεργίες και τις κοινωνικές αναταραχές που λειτουργούν επίσης αποτρεπτικά στην προσέλκυση επενδύσεων.

θεσμικοί παράγοντες, όπως η λειτουργία της δικαιοσύνης, η ανεξαρτησία της από την πολιτική εξουσία, οι καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων κ.λπ. καθώς η αναποτελεσματική τους λειτουργία αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για τη διενέργεια επενδύσεων.

γραφειοκρατία που λειτουργεί ανασταλτικά για τη διενέργεια επενδύσεων όταν για παράδειγμα υπάρχουν πολλές και χρονοβόρες διαδικασίες για την έναρξη και λειτουργία μιας επιχείρησης ή όταν η πολυπλοκότητα των διαδικασιών δημιουργεί διαφθορά.

ποιοτική εκπαίδευση και κατάρτιση του ανθρωπίνου δυναμικού μιας οικονομίας, όπως επίσης τις τεχνολογικές γνώσεις που ευνοούν τις επενδύσεις.

υψηλές δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη, οι οποίες ενθαρρύνουν τις ΑΞΕ καθώς αυξάνεται η τεχνογνωσία.

θετική παρατηρούμενη σχέση με τους δείκτες οικονομικού συναισθήματος/εμπιστοσύνης υποδεικνύον την ανάγκη αποκατάστασης της εμπιστοσύνης για την προσέλκυση ΑΞΕ.συμπεριφορικοί παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την προσέλκυση ΑΞΕ, ιδιαιτέρως όταν υπάρχει σημαντική αβεβαιότητα.

Βασικά σημεία επιστημονικής έρευνας

10

Παγκόσμιες Άμεσες ξένες επενδύσεις (Εισροές-Inflows) σε εκατ. $ (1994-2012)

p: preliminaryΠηγή: OECD International Direct Investment statistics database (Οκτώβριος 2013)

Μείωση στις παγκόσμιες εισροές ΑΞΕ το 2012 στα USD 1,37 τρισ. από USD 1,78 τρισ. το 2011 (OECD, Οκτ. 2013).

Η Κίνα είναι ο πρώτος προ-ορισμός άμεσων ξένων επεν-δύεων συγκεντρώνοντας USD 253 δισ. (18,5% των συνολικών εισροών) το 2012.

Ακολουθούν οι ΗΠΑ με USD 166,4 δισ., η Βραζιλία με USD 65,3 δισ. και το Ηνωμένο Βασίλειο με USD 62,7 δισ.

0

200,000

400,000

600,000

800,000

1,000,000

1,200,000

1,400,000

1,600,000

1,800,000

2,000,000

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012p

OECD EU BRIC Κόσμος

Κόσμος$1,4 τρισ.

σε εκατ. $

11

Άμεσες ξένες επενδύσεις (Εισροές-Inflows) ως ποσοστό των συνολικών παγκόσμιων εισροών άμεσων ξένων επενδύσεων (1994-2012)

p: preliminaryΠηγή: OECD International Direct Investment statistics database (Οκτώβριος 2013)

Τη στιγμή που οι εισροές της Ε.Ε. μειώνονται, οι χώρες BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) αποτελούν το 27,2% των συνολικών εισροών το 2012, ξεπερνώντας για πρώτη φορά την Ε.Ε..

Εντυπωσιακή άνοδο παρου-σιάζουν οι χώρες BRIC, ιδίως μετά το 2004.

Αντιθέτως, το ποσοστό της Ε.Ε. φθίνει συνεχώς. Ενώ το 2000 ξεπερνούσε το 50%, το 2012 ήταν κάτω από 20%, με προφανείς επιπτώσεις για τη μελλοντική οικονομική ανάπτυξη.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012p

BRIC EU OECD

% παγκόσμιων εισροών ΑΞΕ

12

Καθαρές Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (μη κατοίκων) στην Ελλάδα (2003-2012)

* Προσωρινά στοιχεία Σημειώσεις: Τα στοιχεία των άμεσων ξένων επενδύσεων περιλαμβάνουν επανεπενδυθέντα κέρδη. Για τα έτη 2006-2012 τα στοιχεία των άμεσων ξένων επενδύσεων έχουν αναθεωρηθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος, λόγω αναθεώρησης των επανεπενδυθέντων κερδών.

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος

Το 2012 καθαρές ΑΞΕ έφτασαν τα 1,35 δισ. ευρώ βάσει των αναθεωρημένων στοιχείων της Τράπεζας της Ελλάδος, συνεχίζοντας την ανοδική πορεία του 2011.

Η πλειοψηφία των επενδύσεων διαχρονικά προέρχονται από ευρωπαϊκές χώρες, όπως είναι η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και από τις ΗΠΑ.

Ο τομέας των υπηρεσιών είναι αυτός που συγκεντρώνει το επενδυτικό ενδιαφέρον διαχρονικά, με τους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς να λαμβάνουν το 45,9% των συνολικών καθαρών ΑΞΕ για το 2012.

1129.8

1692.4

501.3

4268.9

1542.6

3071.1

1753.8

249.2

822.3

1354.3

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010* 2011* 2012*

σε εκατ. ευρώ

13

Εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων – Ελλάδα (πρόσφατα στοιχεία 2013)

• Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το ενδεκάμηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2013 καταγράφονται άμεσες επενδύσεις στην Ελλάδα (από μη κατοίκους) καθαρής εισροής ύψους € 747 εκατ., ενώ και οι άμεσες επενδύσεις κατοίκων στο εξωτερικό εμφάνισαν καθαρή εισροή (αποεπένδυση) ύψους € 578 εκατ..

• Στις σημαντικότερες επενδύσεις στην Ελλάδα της περιόδου περιλαμβάνονται: • τον Ιανουάριο του 2013 εισροή 585 εκατ. ευρώ για την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της

Εμπορικής Τράπεζας από τη γαλλική μητρική Credit Agricole, • τον Απρίλιο του 2013 εισροή 200 εκατ. ευρώ από την πώληση του 51% των μετοχών της Folli Follie

(KAE) στην Ελβετική εταιρία Dufry International AG και εισροή 200 εκατ. ευρώ, συμμετοχή στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Wind Hellas από τη μητρική Crystal Almund στο Λουξεμβούργο και

• τον Οκτώβριο του 2013 εισροή 622 εκατ. ευρώ από την πώληση μετοχών του ΟΠΑΠ που κατείχε το ΤΑΙΠΕΔ στην Emma Delta Ltd στην Κύπρο.

14

Σημειώσεις: Η κατανομή των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας βασίζεται στο Eurostat Balance of Payments Vademecum. Η κατανομή των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας βασίζεται στον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας της Ελληνικής εταιρίας επένδυσης. Τα στοιχεία των άμεσων ξένων επενδύσεων περιλαμβάνουν

επανεπενδυθέντα κέρδη. Για τα έτη 2006-2012 τα στοιχεία των άμεσων ξένων επενδύσεων έχουν αναθεωρηθεί, λόγω αναθεώρησης των επανεπενδυθέντων κερδών.

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος

Καθαρές Άμεσες Ξένες Επενδύσεις ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας (μέσος όρος 2003-2012) σε εκατ. ευρώ και %.

Ετήσιος μέσος όρος περιόδου 2003-2012

εκατ. ευρώ %ΓΕΩΡΓΙΑ, ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ, ΘΗΡΑ, ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ, ΑΛΙΕΙΑ 7.2 0.44%ΟΡΥΧΕΙΑ ΚΑΙ ΛΑΤΟΜΕΙΑ -17.6 -1.08%ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ 211.0 12.88%ΠΑΡΟΧΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ, ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ 52.1 3.18%ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 68.5 4.18%ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 1,311.6 80.05%ΜΗ ΚΑΤΑΝΕΜΗΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 5.9 0.36%ΣΥΝΟΛΟ 1,638.6 100%

Άθροισμα περιόδου 2003-2012εκατ. ευρώ

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 13,116.1 Ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί 6,342.6 Ταχυδρομεία και τηλεπικοινωνίες 3,111.7 Διαχείριση ακίνητης περιουσίας και ιδιωτικές αγοραπωλησίες ακινήτων 1,511.0 Υπόλοιποι τομείς 2,150.80

15

ΧΩΡΑ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010* 2011* 2012*

ΕΥΡΩΠΗ 1,386.4 1,445.0 298.2 4,223.8 1,498.0 2,982.3 1,624.3 300.7 455.8 1,717.6

ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ 1,660.3 1,355.3 231.9 4,058.7 1,440.8 2,908.2 1,561.1 196.9 375.6 1,715.5

ΖΩΝΗ ΕΥΡΩ 953.2 697.4 -21.9 3,310.1 1,679.4 3,044.8 1,601.8 529.5 224.0 1,528.6

ΜΕΛΗ Ε.Ε. ΕΚΤΟΣ ΖΩΝΗΣ ΕΥΡΩ 707.1 657.9 253.8 748.6 -238.6 -136.6 -40.7 -332.6 151.5 186.9

ΑΛΛΕΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ -273.9 89.7 66.3 165.1 57.2 74.1 63.2 103.8 80.2 2.2

ΑΜΕΡΙΚΗ -11.9 267.7 190.6 -373.5 54.1 79.2 30.0 -45.7 390.2 -144.2

ΩΚΕΑΝΙΑ -0.9 0.7 -1.3 5.0 0.3 -3.4 -1.9 -0.3 1.8 2.8

ΑΣΙΑ 2.5 6.8 1.4 400.9 -4.9 29.4 124.5 13.5 -4.2 -189.3

ΑΦΡΙΚΗ 5.7 2.3 6.4 8.0 -3.0 -19.0 -33.0 -18.1 -21.1 -33.0

ΜΗ ΚΑΤΑΝΕΜΗΜΕΝΕΣ -251.9 -29.9 5.9 4.8 -1.9 2.9 9.9 -0.9 -0.1 0.5

ΣΥΝΟΛΟ 1,129.8 1,692.4 501.3 4,268.9 1,542.6 3,071.1 1,753.8 249.2 822.3 1,354.3

Σημειώσεις: Το θετικό πρόσημα (+) σημαίνει αύξηση των καθαρών ξένων επενδύσεων των μη κατοίκων στην Ελλάδα, ενώ το αρνητικό πρόσημο (-) σημαίνει μείωση των καθαρών ξένων επενδύσεων των μη κατοίκων στην Ελλάδα. Η γεωγραφική κατανομή βασίζεται στο Eurostat Balance of Payments Vademecum. Τα στοιχεία των άμεσων ξένων επενδύσεων

περιλαμβάνουν επανεπενδυθέντα κέρδη.* Προσωρινά στοιχεία

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος

Καθαρές Άμεσες Ξένες Επενδύσεις στην Ελλάδα ανά χώρα προέλευσης (2003-2012) σε εκατ. ευρώ

16

Σωρευτικό μέγεθος των ΑΞΕ (FDI inward stock) για την Ελλάδα και επιλεγμένες χώρες σε εκατ. $ (2000-2012)

Το σωρευτικό μέγεθος των ΑΞΕ (FDI inward stock) αφορά την αξία του μεριδίου του κεφαλαίου και των αποθεματικών (περιλαμβανομένων των αδιανέμητων κερδών), που αναλογούν στις μητρικές επιχειρήσεις, συν το καθαρό χρέος των θυγατρικών στις μητρικές επιχειρήσεις. Παρουσιάζει την αξία των υπαρχουσών (συσσωρευμένων) επενδύσεων στο τέλος της αντίστοιχης περιόδου.

*Προσωρινά στοιχεία Πηγή: OECD International Direct Investment statistics database (Οκτώβριος 2013)

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012*

Ελλάδα Ιρλανδία Ιταλία Πορτογαλία Ισπανία Τουρκία

εκατ. $

17

Εισροές Άμεσων Ξένων Επενδύσεων επιλεγμένων χωρών του OECD (2004-2012)

p: preliminaryΠηγή: OECD International Direct Investment statistics database (Οκτώβριος 2013)

Εισροές ΑΞΕ (εκατ. $) 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012p

Ελλάδα 2102.9 622.9 5357.9 2112.0 4489.9 2435.4 329.9 1144.1 1740.9Ιρλανδία -10613.7 -31670.4 -5545.4 24711.8 -16421.1 25716.9 42806.6 23566.2 38329.0Ιταλία 16824.5 19960.2 39259.4 40209.4 -10814.3 20077.8 9178.8 34355.1 16025.7Πορτογαλία 1935.8 3927.2 10914.3 3063.1 4655.8 2706.5 2646.0 11159.8 8918.9Ισπανία 24775.0 25005.3 30819.4 64276.6 76843.0 10405.7 39874.9 26840.6 27063.5Τουρκία 2785.0 10031.0 20185.0 22047.0 19504.0 8409.0 9036.0 16047.0 12519.0OECD 460265.6 658303.0 1011219.2 1360534.7 1059904.4 649252.3 736597.1 915807.8 577857.4EU 213714.9 486547.3 561506.5 856720.5 538521.6 359860.4 371721.5 465499.6 230349.0

Εισροές ΑΞΕ % ΑΕΠ 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Μέσος όρος

περιόδου

Ελλάδα 0.92% 0.26% 2.05% 0.69% 1.31% 0.76% 0.11% 0.39% 0.70% 0.80%

Ιρλανδία - - - 9.57% - 11.48% 20.65% 10.66% 18.23% 14.12%

Ιταλία 0.97% 1.12% 2.10% 1.89% - 0.95% 0.45% 1.57% 0.80% 1.23%

Πορτογαλία 1.04% 2.05% 5.41% 1.32% 1.85% 1.16% 1.16% 4.69% 4.20% 2.54%

Ισπανία 2.37% 2.21% 2.49% 4.46% 4.82% 0.71% 2.87% 1.82% 2.05% 2.65%

Τουρκία 0.71% 2.08% 3.80% 3.41% 2.67% 1.37% 1.24% 2.07% 1.59% 2.10%

OECD 1.35% 1.84% 2.67% 3.28% 2.42% 1.58% 1.71% 1.98% 1.24% 2.01%EU 1.64% 3.57% 3.87% 5.43% 3.20% 2.38% 2.48% 2.87% 1.38% 2.98%

18

Εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων σε άλλες γειτονικές χώρες των Βαλκανίων (2004-2012)

Πηγή: UNCTAD

Εισροές ΑΞΕ (εκατ. USD) 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012Αλβανία 345,67 264,34 324,42 658,51 974,33 995,93 1.050,71 1.036,21 957,04Βοσνία 511,19 350,92 554,69 1.818,28 1.024,53 149,30 323,99 379,93 632,94Βουλγαρία 3.397,12 3.919,97 7.804,89 12.388,86 9.855,11 3.385,35 1.524,70 1.827,46 1.899,39Κροατία 1.179,09 1.825,41 3.468,36 5.041,04 6.219,55 3.339,09 432,19 1.501,65 1.250,57Ρουμανία 6.435,59 6.482,86 11.366,87 9.921,47 13.908,52 4.844,11 2.940,22 2.523,09 2.242,08Σλοβενία 825,91 587,57 643,93 1.514,29 1.947,49 -652,50 358,89 999,23 144,79ΠΓΔΜ 323,67 96,02 432,58 692,51 585,77 201,40 211,94 468,19 134,62Σερβία Μαυροβούνιο 1.077,14 2.211,47 5.247,51 4.976,59 - - - - -Σερβία - - - - 3.492,10 2.363,68 1.813,06 3.257,80 650,37Μαυροβούνιο - - - - 960,42 1.527,26 760,44 558,05 609,52

Εισροές ΑΞΕ ως % ΑΕΠ 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012Μέσος όρος

2004-2012

Αλβανία 4.73% 3.24% 3.61% 6.15% 7.50% 8.22% 8.79% 7.97% 7.64% 6.43%

Βοσνία 5.05% 3.21% 4.47% 11.90% 5.53% 0.87% 1.95% 2.11% 3.66% 4.31%

Βουλγαρία 13.44% 13.57% 23.50% 29.42% 19.02% 6.97% 3.19% 3.41% 3.73% 12.92%

Κροατία 2.88% 4.07% 6.96% 8.50% 8.94% 5.37% 0.73% 2.40% 2.19% 4.67%

Ρουμανία 8.49% 6.54% 9.26% 5.82% 6.81% 2.95% 1.79% 1.33% 1.27% 4.92%

Σλοβενία 2.44% 1.65% 1.65% 3.20% 3.57% -1.32% 0.76% 1.99% 0.32% 1.58%

ΠΓΔΜ 5.87% 1.60% 6.60% 8.49% 5.96% 2.16% 2.27% 4.61% 1.43% 4.33%

Σερβία Μαυροβούνιο 3.67% 7.08% 14.64% 10.53% - - - - -  Σερβία - - - - 6.54% 5.17% 4.25% 6.85% 1.57%  

Μαυροβούνιο - - - - 21.25% 36.88% 18.50% 12.27% 14.05%  

19

3% 4% 5% 6% 7% 8%0%

1%

2%

3%

4%

Εισροές ΑΞΕ % ΑΕΠ (ΜΟ 2003-2012)

ΑΕΠ

- ετ

ήσιο

ς ρυ

θμός

μετ

αβολ

ής (Μ

Ο 2

003-

2012

)

Στο γράφημα παρουσιάζονται οι χώρες OECD εκτός του Λουξεμβούργου. Πηγή: OECD

Εισροές ΑΞΕ (% ΑΕΠ) και ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ (ΜΟ 2003-2012)

20

Πορεία του Δείκτη KEPE GRIV για την Ελληνική Οικονομία και σημαντικότερα γεγονότα της κρίσης (1/2004-26/11/2013)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Ιαν-0

4

Μα

ϊ-04

Σε

π-04

Ιαν-0

5

Μα

ϊ-05

Σε

π-05

Ιαν-0

6

Μα

ϊ-06

Σε

π-06

Ιαν-0

7

Μα

ϊ-07

Σε

π-07

Ιαν-0

8

Μα

ϊ-08

Σε

π-08

Ιαν-0

9

Μα

ϊ-09

Σε

π-09

Ιαν-1

0

Μα

ϊ-10

Σε

π-10

Ιαν-1

1

Μα

ϊ-11

Σε

π-11

Ιαν-1

2

Μα

ϊ-12

Σε

π-12

Ιαν-1

3

Μα

ϊ-13

Σε

π-13

KEPE GRIV

Κατάρρευση Lehman Brothers

(16 Σεπτ. 2008)

Υποβαθμίσεις από Οίκους Αξιολόγησης

(8-23 Δεκ. 2009)

Εθνικές Εκλογές (4 Οκτ. 2009)

Μνημόνιο Ι(3 Μαΐου 2010)

Η Ιρλανδία ζητά στήριξη(21 Νοεμ. 2010)

Μαζικές απεργίες & κατάθεση πολυνομοσχεδίου

(6-20 Οκτ. 2011)

Δήλωση Δημοψηφίσματος

(30 Οκτ. 2011)

Κυβέρνηση Παπαδήμου

(11 Νοεμ. 2011)

Μνημόνιο ΙΙ(12 Φεβ. 2012)

Ολοκλήρωση PSI(9 Μαρ. 2012)

Εθνικές Εκλογές (Μάιο-Ιούν. 2012)

Αποχώρηση ΔΗΜΑΡ

(21 Ιουν. 2013)

Ιστορικός μέσος όρος 34,51%

Πηγή: Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών

21

Δείκτης ονομαστικού μοναδιαίου κόστους εργασίας για τις χώρες της περιφέρειας και τη Γερμανία (2005=100) Η Ελλάδα έχει επιτύχει σημαντική μείωση του Κόστους Εργασίας

Πηγή: Eurostat

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 201280

85

90

95

100

105

110

115

120

104,1

108.6

103.2

101.3

116.1

108.2

Ελλάδα Ισπανία Πορτογαλία Ιρλανδία Ιταλία Γερμανία

22

Μεταβολή του διαρθρωτικού ελλείμματος / το δυνητικό ΑΕΠ για τελευταία 4ετία στις χώρες της Ε.Ε.Η Ελλάδα παρουσιάζει τη μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο

0

5

10

15

20

25Ε

λλά

δα

(20

13)

Ελλ

άδ

α (

2012

)

Σο

υη

δία

(19

98)

Ολλ

ανδ

ία (

1999

)

Σο

υη

δία

(19

99)

Βέλ

γιο

(19

87)

Ελλ

άδ

α (

1997

)

Ελλ

άδ

α (

1996

)

Σο

υη

δία

(19

97)

Ελλ

άδ

α (

1994

)

Ισλα

νδία

(20

06)

Σο

υη

δία

(20

01)

Ην.

Βα

σίλ

ειο

(20

13)

Ιρλα

νδία

(20

12)

Κα

ναδ

άς

(199

8)

Ην.

Βα

σίλ

ειο

(20

00)

Βέλ

γιο

(19

96)

Πο

ρτο

γαλί

α (

2013

)

Βέλ

γιο

(19

85)

Ελλ

άδ

α (

1998

)

Πηγή: Bank of America – Merrill Lynch (2014)

%

23

Ανισορροπίες και προβλήματα που οδήγησαν στην κρίση

Στην περίοδο προ της κρίσης η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας στηρίχθηκε σε ένα μη βιώσιμο μοντέλο υπερκατανάλωσης, υπερδανεισμού, και εσωστρέφειας.

ΑΕΠ και κύριες συνιστώσες της ζήτησης σε σταθερές τιμές 2005, δημόσιο χρέος, χρηματοδότηση ιδιωτικού τομέα και αποταμίευση νοικοκυριών σε τρέχουσες τιμές, δις € [% του ΑΕΠ]

Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ, TTE, επεξεργασία στοιχείων ΚΕΠΕ.

  2000 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Ιδιωτική κατανάλωση 109,4 145,6 151,9 149,5 140,1 129,3 117,6

[69,1] [69,1] [72,2] [73,3] [72,3] [71,8] [69,8]

Δημόσια κατανάλωση 31,2 38,6 37,6 39,4 36,0 34,1 32,7

[19,7] [18,3] [17,8] [19,3] [18,6] [19,0] [19,4]

Επενδύσεις παγίου κεφαλαίου 33,2 56,5 48,4 41,7 35,5 28,5 23,0

[20,9] [26,8] [23,0] [20,5] [18,3] [15,8] [13,7]

Εξαγωγές αγαθών & υπηρεσιών 39,5 50,1 50,9 41,0 43,1 43,3 42,2

[25,0] [23,7] [24,2] [20,1] [22,3] [24,0] [25,1]

Εισαγωγές αγαθών & υπηρεσιών 58,6 79,8 80,5 64,3 60,3 55,9 48,2

[37,0] [37,9] [38,3] [31,5] [31,1] [31,0] [28,6]

Ισοζύγιο αγαθών & υπηρεσιών -19,1 -29,8 -29,6 -23,2 -17,2 -12,6 -6,0

[-12,0] [-14,1] [-14,1] [-11,4] [-8,9] [-7,0] [-3,5]

ΑΕΠ 158,4 210,9 210,4 203,8 193,8 180,0 168,5

Δημόσιο Χρέος 141,0 239,3 263,3 299,7 329,5 355,1 303,9

[103,4] [107,4] [112,9] [129,7] [148,3] [170,3] [156,9]

Χρηματοδ. εγχ. ιδιωτ. τομέα 59,9 215,4 249,7 249,7 257,8 248,5 227,7

[44,0] [96,5] [107,1] [108,0] [116,1] [119,2] [117,5]

Καθαρή αποταμίευση νοικοκυριών -9,8 -20,2 -23,0 -13,2 -18,7 -20,7 -17,8

24

Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης σαv % ΑΕΠ

ετήσιος μέσος όρος 2001-2012 για την ΕΕ

-10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

UK

SE

FI

SK

SIRO

PTPL

AT NL

MT

HU

LU

LTLV

CY IT

HR

FRES

EL

IE

EE

DE

DK

CZ

BG

BE

Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών σαν % ΑΕΠ(μέσος όρος 2001-2012)

Ισοζ

ύγιο

Γεν

ικής

Κυβ

έρνη

σης

σαv

% Α

ΕΠ (μ

έσος

όρο

ς 20

01-2

012)

Πηγή: Eurostat, επεξεργασία στοιχείων ΚΕΠΕ

25

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

-40,000.0

-35,000.0

-30,000.0

-25,000.0

-20,000.0

-15,000.0

-10,000.0

-5,000.0

0.0

5,000.0

-34,797.6

-4,615.0

1460.2

Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος

Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών Ελλάδας (σε εκατ. ευρώ) 2000-11/2013

26

Θέση Οικονομία

1 Σινγκαπούρη

2 Χόνγκ Κόνγκ

3 Νέα Ζηλανδία

4 Η.Π.Α.

5 Δανία

6 Μαλαισία

7 Κορέα

8 Γεωργία

9 Νορβηγία

10 Ηνωμένο Βασίλειο

… …

72 Ελλάδα

Πηγή: Doing Business Database (2014 Report)

Η Ελλάδα ανέβηκε στην 72η θέση από την 78η το 2013.

Η έκθεση εξετάζει την πορεία των χωρών σε τέσσερις κατηγορίες: άνοιγμα νέων επιχει-ρήσεων, προστασία επενδυτών, φόρους και διασυνοριακές συναλλαγές.

«Η Ελλάδα κατέστησε ευκολότερο το άνοιγμα νέων επιχειρήσεων, παρουσιάζοντας μία απλούστερη μορφή εταιρειών περιορισμένης ευθύνης και καταργώντας την ελάχιστη κεφαλαιακή προϋπόθεση για αυτές τις επιχειρήσεις».

Στη συγκεκριμένη κατηγορία «ίδρυση νέων επιχειρήσεων» η Ελλάδα καταλαμβάνει την 36η θέση (110 θέσεις υψηλότερα σε σχέση με το προηγούμενο έτος) Η υψηλότερη βελτίωση που έχει καταγραφεί.

Βελτίωση και στην προστασία των επενδυτών από την 117η στην 80η θέση.

Έκθεση Doing Business 2014

Η Ελλάδα κέρδισε 110 θέσεις στην ίδρυση νέων επιχειρήσεων

27

Άμεσες ξένες επενδύσεις

Ένα ολοκληρωμένο σχέδιο προσέλκυσης ΑΞΕ συμβάλλει καθοριστικά τόσο στην αειφόρο ανάπτυξη, όσο και στη μείωση της ανεργίας, μέσω της διασφάλισης αμοιβαίων ωφελειών μεταξύ της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας και των ξένων επενδυτών, καθώς και στο μετασχηματισμό της Ελληνικής Οικονομίας με εξωστρέφεια και μια στρατηγική ενσωμάτωσης στην παγκόσμια οικονομική πραγματικότητα.

– Έμφαση στα μοναδικά χαρακτηριστικά της Ελλάδας (γεωπολιτική θέση, πλούτος σε ορυκτά και πρώτες ύλες)– Συντονισμένη αξιοποίηση των ακινήτων του δημοσίου– Έμφαση στην τουριστική κατοικία, τα θέρετρα, τα συγκροτήματα σε δημοφιλείς τουριστικές περιοχές– Τουρισμός– Μεταφορές– Ναυτιλία – Εναλλακτικές πηγές ενέργειας (ηλιακή, αιολική κ.α.)– Μεταποίηση, τυποποίηση και αύξηση της προστιθέμενης αξίας σε προϊόντα του πρωτογενούς τομέα κ.λπ.

Ανάκτηση της εμπιστοσύνης και της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. – Η σταδιακή αποκατάσταση των χρόνιων διαρθρωτικών ανισορροπιών οδηγεί στην ανάκτηση της διεθνούς

αξιοπιστίας και του κύρους της. – Μεταρρυθμίσεις και θετικές εξελίξεις για την ελληνική οικονομία.

Ελλάδα

28

Άμεσες ξένες επενδύσεις

“…η Ελλάδα είναι πλέον χώρα προσέλκυσης κεφαλαίων…” “…η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε θέση αποκατάστασης των συνθηκών που θα της

επιτρέψουν να επιτύχει την ενίσχυση της οικονομίας της με σημαντικές εισροές επιχειρηματικών κεφαλαίων, όπως ήδη συνέβη, σε βαθμό μεγαλύτερο του αναμενομένου, το 2013…” (Alpha Bank, 31/1/2014)

Θα πρέπει να συνεχισθούν οι προσπάθειες για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των διεθνών αγορών.

Προτεραιότητα σε παράγοντες που αφορούν την ελκυστικότητα της αγοράς για νέους επενδυτές, όπως είναι η περαιτέρω μείωση της γραφειοκρατίας και της διαφθοράς, η παροχή κινήτρων για επενδύσεις, η ύπαρξη ενός σταθερού φορολογικού συστήματος, η προστασία των επενδυτών, σε συνδυασμό με την εκμετάλλευση των μοναδικών γεωγραφικών/φυσικών και όχι μόνον πλεονεκτημάτων της χώρας.