Upload
martha-horn
View
50
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
آيندهپژوهي و فرهنگ. عبدالرحيم پدرام اسفندماه 1388. آيندهپژوهي براي كساني كه به عظمت ايران اسلامي ميانديشند يك تكليف است. سرفصل مطالب. مقدمه: طرح موضوع و تعريف فرهنگ چند نكته در باب آيندهپژوهي اهميت و ضرورت پژوهش درباره آينده فرهنگ عوامل موثر بر آينده فرهنگ - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
3
سرفصل مطالب
مقدمه: طرح موضوع و تعريف فرهنگ
چند نكته در باب آينده پژوهي
اهميت و ضرورت پژوهش درباره آينده فرهنگ
عوامل موثر بر آينده فرهنگ
روندهاي تاثيرگذار بر فرهنگ
فناوري و فرهنگ آينده
صنايع فرهنگي
فرصت هايي برای آينده فرهنگ ايران
4
مقدمه: طرح موضوع و تعريف فرهنگ
گذار از عصر صنعتي به عصر اطالعات و دانايي
ويژگي هاي جامعه فراصنعتي )اطالعاتي(شده تكيه بر فناوري هاي نرم و دانش كدسرمايه هاي اصلي: اطالعات و دانشهاتوانايي شنيداري رايانه
سرعت يافتن تغييرات
ضرورت توجه به آينده
آينده چگونه است؟
VUCAجهان
ي جهاني دهي جامعهچالش خلق و شكلآينده
تغييرات گسترده
مقدمه: طرح موضوع و تعريف فرهنگ
5
ترين عوامل تغييرحساس :
تغيير قدرت اقتصادي •
انداز كار تغيير چشم•
انداز جغرافياي سياسي و امنيت تغيير چشم•
افزايش فشار بر منابع طبيعي •
نفعان از كسب وكار افزايش تقاضاهاي ذي•
انداز فناوري تغيير دورنما و چشم•
تغيير اقتصاد اطالعات و دانش •
كننده انداز و دورنماي مصرف تغيير چشم•
انداز و دورنماي صنعت تغيير چشم•
پرسش كليدي آن است كه چگونه انبوه داده يا سردرگمي و ابهام موجود گيري تبديل كنيمرا به تصميم
مقدمه: طرح موضوع و تعريف فرهنگ
6
روي بشFر اي متفFاوت در پيشي آينFدهدهندهاين تغيFيرات شFگرف كFه نشFانFندهFآيF ويFسF كت بهFاز حرF شانFن ،FنياستFاFاي جه F.ه داردFشد
اي اسFت كFه بFه طFور شFدن پديFدهپژوهان بFر اين بFاور هسFتند كFه جهانيآينFدهرFوزFاFفزون درF FحاFل سFايهF گستFردن FبرF ابعادF گونFاFگون جوFامع بشري Fاست.
از جهانيشكل و شFيوه تاثيرپFذيري شFدن در جوامFع گونFاگون متفFاوت ي است.
مطFالعهجهاني بFراي آينFدهشFدن حFوزهي هFر انكارناپFذير ي اي، ضFرورتي شدFن است.تFوFان گفFتF كه آFيFنده درF جFهانياFست و حتFا مي
مقدمه: طرح موضوع و تعريف فرهنگ
7
8
مقدمه: طرح موضوع و تعريف فرهنگ
ي جهFاني شFدن جهFان آشFكارا در حFال گFذار بFه مFرحلهاست.
جهاني شدن ماهيتي فرهنگي دارد.
فرهنFگ جهFان در حFال حFركت بFه سFوي يFك فرهنFگ مشترك است.
شكل گيري رقابت هاي فرهنگي؛
فرهنFگ، سFهم بFزرگي از مطالعFات آينFده پژوهان را بFه خود اختصاص داده است.
9
مقدمه: طرح موضوع و تعريف فرهنگ
تعريف فرهنگ
. از افراط و تفريط پرهيز شودبهتر استفرهنFگ را يFك كFل بFاز و گسFترده بFه آينFده پژوهان
در نظر نمي گيرند.وسعت جامعه البتFه نبايFد آن را بFه حFدي تقليFل داد كFه فرهنFگ شFبيه
يك سيستم مكانيكي شود.
10
مقدمه: طرح موضوع و تعريف فرهنگ
تعريف فرهنگفرهنFگ مفهFومي اسFت وسFيع کFه شFامل افکFار، اعمFال،
مي روش هFا و فرهنگاحساسFات بسFتر شFود. در هFا آمFده و رشFد مي پديFد نFيز جوامFع آن هFا کFارکرد کننFد
برآوردن نيازها و برقراري روابط است.
هQاي يQک جامعQه اي اسQت از آموزهفرهنQگ انQدوختهي حيات.براي ادامه
13
چند نكته در باب آينده پژوهي
آينده پژوهي پيش گويي و غيب گويي نيست.
آينده پژوهي مجموعه اي از روش ها نيست.
آينده پژوهي در پي آينده سازي است.
آينده پژوهي نيازمند مشاركت و تعامل است.
آينده پژوهي راه نجات يافتن از غافلگيرشدن است
آينده پژوهي يك ضرورت است
14
چند نكته در باب آينده پژوهي
مولفه هاي شكل دهنده ي آينده
روندها
رويدادها
اقدامات
تصاوير
براي مطالعه ي آينده ي هر حوزه اي مي بايست مولفه هاي آينده ي آن را شناسايي و مطالعه كرد.
15
اهميت و ضرورت پژوهش درباره آينده فرهنگ
عرصFه کنFوني متغFير جهFان بFا در نFيز فرهنFگ ي دگرگوني هاي شگرفي روبه رو است.
رود؟ اما اين دگرگوني به کدام سمت پيش مي
را هدف گرفته است؟ کدام آينده
چه کسFي رونFدهاي فFرهنگي جFاري در اجتماعFات را طراحي کرده است؟
آيFا منFافع و مصFالح مFا نFيز در اين طFراحي ديFده شFده است؟
16
اهميت و ضرورت پژوهش درباره آينده فرهنگ
گونFاگون جوامFع فFرهنگي مطلFوب آينFده ي بي شFک
.يکسان نيست
هFاي فFرهنگي نFه تنهFا بFه دليFل عوامFل تفFاوت در آرمانعFاطفFي يFا حتFا FعقيFدFتي اسFت بلکFهF منFافFع مFاFدي جوامFع
يF مطلFوب گFونFاگون اFقتضFائFات متفFاوتFي در مFورFد آينFدهبه همراه دارند.
حتFا در يFک جامعFه نFيز طبقFات و اقشFار متفFاوت هم ي مطلFوب همسFاني نداشFته باشند.ممکن اسFت آينFده
17
اهميت و ضرورت پژوهش درباره آينده فرهنگ
هاليوود بFه عنFوان يFک هنجارفرسFت قFوي در جهFان
کندعمل ميمنFافع روشFني بFه او توسFط شFده تFرويج فرهنFگ
پي سFرمايه را متحFده ايFاالت امپرياليسFتي داري گيرد.مي
اي کFه حتFا متحFدان غFربي و ثروتمنFد آمريکFا به گFونهخطFر احسFاس بFابت اين از هم اروپاييFان يعFني
کنند.مي
18
اهميت و ضرورت پژوهش درباره آينده فرهنگ
رونFدهاي فFرهنگي توليFد شFده توسFط اربابFان رسFانه به سود کيست؟
آيا به سود مردم فقير آمريکاي جنوبي است؟
برنFد امFا آنهFايي کFه بخFاطر فقFر از سFوءتغذيه رنج ميي کوکFاکوال را بايFد بنوشFند. کننFد نوشFابهاحسFاس مي
19
اهميت و ضرورت پژوهش درباره آينده فرهنگ
آينFده امFروز رويFدادها و رونFدها آيFا ي مطلFوبي کFه مي آينFدهنشFان و دهنFد، مFا فرهنFگ مطلFوب ي
فرهنFگ( فرهنFگ )خFرده ديگFر انسFان هاي بسFياري است؟
انتظFار داشFت كشFورهاي ثروتمنFد غFربي نمي تFوان دسFت بازارهFايي عنFوان بFه ديگFر جوامFع بFه كFه
کننFد بFه فکFر نخFورده و بکFر بFراي سFودجويي نگFاه ميي فرهنگ ما باشند.فرهنگ ما و آينده
20
اهميت و ضرورت پژوهش درباره آينده فرهنگ
بسيار روشن است که كشورهاي صنعتي دهند فرهنگ حاکم بر جهان آينده:ترجيح مي
اسراف و تبذير باشد نه قناعت و مصرف بهينه
21
اهميت و ضرورت پژوهش درباره آينده فرهنگ
ي فرهنFگ خFود بينديشFيم و بFراي آن ما ناچFار هسFتيم دربFاره آينFدهريزي کنيم.برنامه
ي منFافع مFادي و معنFوي مFا در گFرو طFراحي صFحيح بFراي آينFدهفرهنگي است.
اي ناآگFاهي کFافي اسFت تFا جهFان سFريع و کوچFک امFروز بFا لحظهآFينFده مFسFير راF Fدر خFودF FمFا گونFاگوFن فFرهنFگي ابFزFارهFاFي ي
نامطلوب بيندازد.
فرهنگ آينده را با بينش و آگاهي از همين امروز بايد ساخت.
آينده پساسواد
هFا در حFال محFو شFدن هسFتند تصFور و تخيFل جFاي خFود رماندهند.را به تصاوير فوري مي
فرهنFگ تصFويري در حFال سFيطره يFافتن بFر كFل جهFان بFه
.قيمت از بين رفتن كلمات مكتوب است
سپتامبر(11هFاي كميFك )رويFداد هFاي تصFويري و كتابرمان
هاي زباني سواد خواندن و نوشتن و مهارتو ارتباطي ما در حال انحطاط است.
23
آينده پساسواد
شكل گيري روند كاهش مطالعه در بين مردم؛
بFه تخيFل و نوشFتار دنيFاي از تغيFير و دگرديسFي مصرف تصاوير فوري در دنياي تصويري امروز
روزنFFامه فرهنFFگ آرام رونFFدهاي مرگ و خواني، شوندموسيقي، ويدئو و فيلم مشاهده مي
آگهي تالقيتبFديل و تصFويري، روايت بFه مFد، هFا هFا بFه جFاي لغFات در معمFاري و هFنر و جFايگزيني رنگ
سياست و تجارت
24
آينده پساسواد
روزنامه تFFيراژ كشFFورهاي ميزان تمFFامي در هFFا يافته در حال كاهش است.توسعه
نفFر در روز يFك 4 آمريكFايي 5 از هFر 1960ي در دههمي همروزنامFه امFا از خواندنFد؛ نيمي تنهFا اكنFون
خوانند.ها روزنامه ميآمريكايي
اي شFوند و اينFترنت دريچه رايگFان منتشFر ميهFاروزنامه
ها است.براي دستيابي خوانندگان به روزنامه
25
آينده پساسواد
فيلم و )موسFيقي، ظهFور و افFزايش داستان سFرايي ويFديوييكليپ(
مFيزان 2005عنFوان يFك هFنر )در سFال هFاي ويFديويي بهبازي ميليFارد دالر 10ايF در آمريکFا بيشFتFر از FهFاي رايFانهفFروش باFزي
بود. (
يابد و کارگيري تصوير به شدت افزايش ميبهاستفاده از كلمات در حال كم شدن است و اين
تغيير تشديد خواهد شد.
26
آينده توانايي خواندن
فيلم و )موسFيقي، ظهFور و افFزايش داستان سFرايي ويFديوييكليپ(
مFيزان 2005عنFوان يFك هFنر )در سFال هFاي ويFديويي بهبازي ميليFارد دالر 10ايF در آمريکFا بيشFتFر از FهFاي رايFانهفFروش باFزي
بود. (
يابد و کارگيري تصوير به شدت افزايش ميبهاستفاده از كلمات در حال كم شدن است و اين
تغيير تشديد خواهد شد.
27
)ديدگاه مايكل آينده توانايي خواندن راجرز(
رايانه ها براي انسان ها مي خوانند.2025در سال
تنهFا بر تحقيFق، يFك دانشFجويان 31اسFاس از درصFد پيچيFده و دشFوار را بخواننFد تواننFد مطFالب يFک كتFابمي
و درک كنند.
ها، درآينFده افFراد جامعFه تنهFا نيFاز بFه خوانFدن برچسFبهاي الکترونيFک كوتFاه هFاي متFني و پسFتهFا، پيامعالمت دارند.
28
هاي شنيداري و هايي با تواناييرايانهگويايي
هFا بFا اسFتفاده از فنFاوري حسFگرها نوشFتن را رايانه2025در سFال نوFشFتن Fو بFه صFحبت منFسFوخ خواهFنFد کFرد و FخوانFدن را جFاي FخFود
كFردFن Fو مFفهFومF چFنFد حسFي FخFواهنFدF داد وF فرFهنFگ گFفتFارFي دوبFاره Fدر شود.جهFان خلق Fمي
گونFه كFه اتومبيFل جFايگزين اسFب و ارابFه شFد. صFحبت كFردن، همFانهFاي سFخنگو تFصFوير،F فيلم مFوجFود در اينFترFنت جFايگزيFن متFون و رايانه
شوند.هاي متنيF ميجFايگزين راFيانه
ي نمايشFگر كFه مFا متFون را روي صFفحهي نزديFك بFه جFاي ايندر آينFده مي F،نيمFك رايFاFنهمFطالعFه گفتگFو FبFا خودمFان تFوانFيم FبFه FيFخصFش ي
FكليدF را به درونF سطل زبالFه پرتاFب كنيم.بپرFدازيم و صFفحه
29
پيشران هاي حركت به سوي فرهنگ شفاهي
غريزه بشر )نوشتن غريزي نيست!(؛
فنFاوري اطالعFات و ارتباطFات و قابليت هFاي شگفت انگيز آن؛
و چيسFتي در دهه هFاي آمFوزش نFوع دادن تغيFير فنFاوري در حFال آينده هستند.
مردم بي سواد و ناتوان
هيچ دليلي وجود ندارد كه كسي خواندن و 2025تا سال نوشتن ياد بگيرد.
است!فناوري منسوخ شده يك 2025نوشتن در سال
31
پيشران هاي حركت به سوي فرهنگ شفاهي
آمFوزشبه جFاي سFه مهFارت خوانFدن، نوشFتن و حسFاب، هاي زير ارايه خواهد شد:بر مبناي مهارت
تفكر انتقادي؛ تفكر خالق؛اي؛ و هاي رايانهمهارتها.ماشين حساب
تFوان ي مFا نخواهFد دانسFت كFه چگونFه ميي نFوهي نFوهنوهبFود. يFا خواFنFد Fو مهم Fهم نخواهFد FتFننوشFد آFواFا سFب هFا
عات تسFلط FخوFاهنFد داشFت. FاطالF FوريFفناF بهF و Fند بودFواهFخ
32
زوال واژگان و متن
هاي بنFدي ديFدگاهتصFاوير، اطالعFات كFافي بFراي فرمولبFروز از پيشFگيري و جنFگ توقFف مFورد در منطقي
کنند.مجدد آن ارايه نميتلويزيون يك سوراخ سياه اطالعات است.
محتFوم نهFايي سFازوکار فناورانFه، برتFري بFه توجFه با تمFدن مFا، انقالب تصFاوير و مFرگ كلمFات مکتFوب خواهFد
داد.
33
زوال واژگان و متن
سQازي و رشQد قابQل توجQه اطالعQات غيرچQاپي، ذخيرههاتبادل آن
آگوسFت YouTubeسايت مFاه در نفFر 58، 2005 هFزار 20 سFايت بيش از 2007بازديدكننFده داشFته اسFت. در سFال ميليون كاربر منحصر به فرد دارد.
ميليFارد انسFان از تلفن همFراه در 2در حFال حاضFر بيش از از زمFان MySpaceكننFد دFر سFايتF ي زمين اسFتفاFده ميكFره
FميليFون نفFر 67 تFاکنونF بFالغ بFر 2004تأFسFيس آنF در سFال روزFانFه عضFو FشFده اسFت Fو رشFد حFال در رقم ايFن Fو اFند
Fط بهFور متوسFوده مي000/250طFزFافF ه اين رقمFب FرFود. نفFش
34
زوال واژگان و متن
غيرچQQاپي، اطالعQQات توجQQه قابQQل رشQQد هاسازي و تبادل آنذخيره
ميليFون آهنFگ فروختFه اسFت. 200شركت اپFل بيش از تFا 11 شFود موفFق شFركت تFا كشFيد طFول مFاه 50
ميليFون آهنFگ را بFه فFروش برسFاند و در چهFار مFاه بعFد مFاه بعFد كمپFاني رقم 3 ميليFون آهنFگ فFروخت. 100
ميليFون را بFه دسFت آورد و فقFط در دو 150فFروش ميليون رسيد.200ماه بعد به
35
زوال واژگان و متن
افزارهFاي تشFخيص صFدا جFايگزين صFفحه کليFد مFا هنگFامي كFه نرمشFونFدF جFهFانFيF را پFيشFرو FخFواهFيFم داFشFت كFه دFر Fآن FعقايFد سFنتي در
اFند. FچFهF مقFدار FطFول FبFه بFيرون FپFرتF شFدFهمFوردF سFوFادF از پFنFجFرهدFيFجيتFالي من كFشFيدF؟ چقFدر طFوFل مي FکشFد FتFاF دسFتگاFه خFوFاهFد
ي اداF شFده Fرا چFاپ کنFد وF بFرعFكس، وF زبFانF من را بFه بتوانFد وFاژهزFبFانF دFيگFرFي FتFرجFمFهF كFنFد.F FمFاF بFه يFك FدنFيFاFي FدFلFرFبFاF FوFاFرد FخFوFاهيم FشFد.
بزرگ كQQه حQQل وقQQتي راحQQتي بQQه مشQQكالت تQQرين اينمي خواهنQد شQوند! سQواد بQراي مفهQومي چQه هQا
داشت؟
36
زوال واژگان و متن
تواننQد سQواد ميزمQاني خواهQد رسQيد كQه افQراد بيدكQترا بگيرنQد، زمQاني كQه كلمQات چQاپ شQده ديگQر
ي دانش نخواهند بود!نشانه
37
خطرات فرهنگي تصويري
بيند.يك فFرد معمFولي در طFول روز دههFا هFزار تصFوير را مي
نهFايت و دارنFد تصFاوير از فFراواني تFرس رهFبران سياسFي ش خود را Fبراي كنFترل و Fدستكاري Fآن Fنندها ميتالFك.
بFه درهFايي در حFال گشFودن بFه جFاي متن تصFاوير با خلFق ايجFاد FنFوعيF FارتبFاFط FبهFتر Fاز Fو FالبFمطF نFاFبي سFوي Fدرک Fو
چاپ هستيم.فنFاوري سFبب شFده اسFت كFه مFا هرچFه بيشFتر اعتمFاد خFود را
به آنچه که مي بينيم از دست بدهيم.حركت از كلمFات چFاپ شFده بFه دنيFاي تصFوير بFر روي فرهنFگ
.تأثيردارد
38
حقيقت هاي سواد
ميليFون نفFر از جمعيت بزرگسFال آمريكFا بFا انجFام 35حدود هFا و يFاF پيFدا امFوFر نوشFتاري مFعمFول از FجملFه پFر كFردنF فرFم
هFا مشFكل دارFنFد. FمFيزان مFطالعFه كFردFن اطFالعFاFت در متن الي F 23مFيليFون آFمFريكFايي FوF يFا 41 تFاF 40دFرF ميFاFن حFدوFد
21 FحFطFس كمFتريFن FدرF ورFکش FالFرگسFبز جمعيFت FدرFصFد قرFار دارد.F )منبعF: مرFكز ملي آمار آمFوزش(
بFه نزديFك بزرگسFال بي861در جهFان ميليFون در سFواد 70هFا يعFني FنزديFك وجFودF داFشFت كFه اكFثر Fآن2002سFال
كشFور FآفريقFاييF،F و جنFوFب Fو شFرق آسFيا 9هFا دFرF درصFدF آFن.Fنگالدش و پاكستان هستندFن، بFه هند، چيFز جملFا
39
حقيقت هاي سواد
نظرسFنجي انجمن توليدکننFدگان آمريکFا 2001در سFال دومين مشFكل خوانFدن مهFارت کFه ضFعف داد نشFان عمFده ميFان نيروهFاي سFاعتي اسFت. )منبFع: انجمن ملي
توليدکنندگان( 24 تFا 18 افFراد جFوان )2002 تFا 1982هاي بين سFال
بFه و مطالعFه بFه سFواد گFروه از عالقمنFدترين سFال( شFدهميلبي تبFديل گFروه كFاهش تFرين مFيزان اند.
درصFد منفي در 28 سFال 24 تFا 18عالقمنFدي جوانFان درصد منفي كل جمعيت است. 18مقابل
40
حقيقت هاي سواد
� 2005در سFال تقريبFا دانشFجويان ورودي سFال 11 از درصFد اFول در آFمريكFا نيFازمنFد گFذFرانFدFن مFجFدد دFروسF روخFواني FبودنFد و
دFورFه14 مجFدد FنFدFرانFگذ نياFزFمنFد تقFويت F FدرصFد FيFراFب هFايFي عFامFل دانFشFجFويان FيFک FنFدFخوان FيFايFتوانF فFعFض .FدFدنFبوF نFتFنوش
هزينFه F.تFاسF گاهFنشFداF از FجويانFدانش اخFرFاج در FليFاي اصFه FهFبF االنهFس FاFآمريک Fدر FشFوزFالر مي7/3آمFدF اردFيFميل FهFد، از جملFرس
مFيFليFارد دFالر ضFرFر اقFتصFادي کFسFب درآFمFد FدانFشFجويانFي FکFه 3/2توانFند مدارک خFود را اFخذ کننFد.نمي
حركت به سوي فرهنگ تصويري، سواد و توانايي خواندن را از بين مي برد!
41
محيط رسانه ها در آينده
چند پرسش:رسFانه فعFاالن آينFده ها ميآيFا رسFيدن از پيش تواننFد
طرح کلي آن را ببينند؟ ريزي کنند؟ توانند براي آينده برنامهآيا مي
ها، چگونه خواهد بود؟محيط نوين فعاليت رسانه
هاي فعFال در اين گذاران و سFازمانسازندگان، سFرمايههFاي اين ها و نFيز چالشحFوزه چگونFه خFود را بFا فرصFتدهند؟محيط نوين و ناآشنا تطبيق مي
42
محيط رسانه ها در آينده
متحFول شFده اسFت. در واقFع سQراييداستاني شيوهتFدوين و روايت بFه کمFک فناوري نFوين، چگFونگي هFاي
ها تغيير اساسي کرده است.داستانبFه خFاطر افFزايش بFا نفFوذي کFه تFازه وارد و بازيگران
فنQQاورياسQQتطاعت قFFويپذيري حضFFور و تر اي پيدا خواهند کرد.تري در فضاي رسانهپايدار
ها، چFه از حيث محتFوا و نوع و مFاهيت فعFاليت رسFانهاي، همگFام ي توزيFع محصFوالت رسFانهچFه از حيث شFيوه
شود.با تغيير جهان پيراموني دگرگون مي
43
محيط رسانه ها در آينده )فرهنگي-اجتماعي(
� مصFرف هFاي داننFد بلکFه در نقشکننده اخبFار نميمردم ديگFر خFود را صFرفاشوند. تري ظاهر ميفعال
� اقدام به توليد و ويرايش خبر مي کنند.شخصا
و زبFان مشFترک بين اقشFار مختلFف جامعFه بFه تFدريج يک درک عمFومياعتبار خود را از دست خواهد داد.
کننFد يFا يFک يFا چنFد همFه مFردم يFک يFا چنFد کانFال تلويزيFوني را تماشFا نميخوانند.روزنامه را نمي
يکنواخت و ها در سطح جامعه غيرها و نوع آگاهيتعداد برداشتشود. ناهمگن مي
44
محيط رسانه ها در آينده )فرهنگي-اجتماعي(
کنFترل و سFلطه عFده نگFران افکFار نبايFد بFر اي خFاص بود.عمومي
هاي خبري؛هرج و مرج در فضاي رسانهو دروغين اخبFFار از واقعي اخبFFار جداسFFازي عدم
تبليغات مسموم و جنگ رواني؛
45
محيط رسانه ها در آينده )فرهنگي-اجتماعي(
ي تعQالي در ژورناليسQم" حQاکي از ي "پQروژهآمQار مؤسسQهآن است که
� همFه بخشبه جFز بخش آنالين و سFايت اينترنFتي، تقريبFا هFاي هاي FانهFتلويزيونرس اعم Fاز شFبکههاي FخFبري مFاهوارههFاي Fو اي، اي
هFا،F و مجالت دFر حFال از دFسFت داFدن مخاطبFانF خFود هستند.رFوزنامه� از وضFعيت بFا ثبFاتي برخFوردار بFوده است. در اين ميFان راديFو تقريبFا
ها هستند.تFرين رسFانههاي مبتFني بFر وب"، پررونق"رسFانه
46
محيط رسانه ها در آينده )فرهنگي-اجتماعي(
محصFوالت توليFد در جهFاني مضFامين رشFد و ظهFور اي؛رسانه
نيFاز هFر چFه بيشFتر بFه کسFاني اسFت کFه در نقش مرجFع رسFانه محصFوالت مصFرف و انتخFاب راهنمFاي اي و
شوند.ظاهر ميپردازند؛هايي که به نقد تخصصي آثار ميمجالت و روزنامهدهند؛هايي که به آثار برتر جايزه ميجشنوارهها؛ وهاي داده اينترنتي مربوط به فيلمپايگاههايي مانند "آمازون“.امکانات هوشمند سايت
47
48
روندهاي تاثيرگذار بر فرهنگ
مفهوم روند
رونFد تغيFيرات پيوسFته و منظم داده در بسFتر زمFان است.
رويFدادهايي اسFت کFه بFا هم بFه رونFد دربردارنFده ي سلسFلهطور منطقي رابطه دارند.
پس اگر روندي را بشناسيم، مي توانيم:.رويدادهاي مرتبط با آن را پيش بيني كرد .اقدام هاي ديگران را تحليل كرد .تصاوير آينده را ترسيم كرد
49
روندهاي تاثيرگذار بر فرهنگ
ي روندهاتأملي درباره
آيا روند يک امر اکتشافي است؟توانيم آيا ما در عالم واقع چيزي به نام روند را مي
نشان دهيم؟
آيا روند قابل مشاهده است؟
گيرد. آنچه در خارج روند در ذهن ما شکل مياند. وجود دارد رويدادها هستند که قابل مشاهده
50
روندهاي تاثيرگذار بر فرهنگ
فرايند شكل گيري روندها
مشاهده ي رويدادهاي گوناگونگزاره هاي مشاهدتي
پردازش روندها
51
روندهاي تاثيرگذار بر فرهنگ
گزاره هاي مشاهدتي: درصد افزايش داشته است.35تعداد کارمندان زن نسبت به ده سال پيش
ي زمين نسبت به ده سال گذشته افزايش قابل توجهي دماي متوسط کرهداشته است.
نسبت دانشجويان دختر به دانشجويان پسر در چند سال گذشته افزايش زيادي پيدا کرده است.
هاي بزرگ در سالهاي اخير کاهش يافته است.بازدهي کار کارمندان شركت
امسال ميزان بارش باران در کشور نسبت به متوسط سي ساله کاهش دهد.زيادي را نشان مي
اند. نرخ بيکاري رو به افزايش است. خرس هاي قطبي در حال انقراض
52
روندهاي تاثيرگذار بر فرهنگ
روندهاي حاصل از گزاره هاي مشاهدتي:تQأثيرات آن آلQودگي کQره زمين و آلFودگي زمين رونQد : چFون
يابFد و درF نتيجFه زFيFاد شFدFه اFسFت دمFاFيF متFوسFطF هFر FسFالF افFزايش FمFيهFاي قطFبFي بFهF خطFر افتFاFده اسFت و Fعلت FکFاهش FمFيزان زنFدگي Fخرس
باFرش در کشوFر نيزF همين Fاست.: بFا ورود هرچFه بيشFتر هاي اجتمQاعيرونQد ورود زنQان بQه عرصQه
ي اجFتمFاع FتعFداد داFنشFجويFان دخFتر Fهم افFزايش يافتFه و زنFاFن بFه FعرصFه التحصFيالن دانشFگاهبنFابراين دFر کارمنFداFن دولتF هم کFه اغلب از Fفارغ
اين FمسFاله FمFوجب FشFده اFسFت يافتFه افFزايFش هFسFتند نسFبت زنFان اسFت بFازده کFاري FکارمنFدانF پFاييFن بياFيFد چFوFن کFارايي زنFان کمFتر اسFت
FهFرصFان عFال زنFتغFاش FاFب � ي فFعFاليت بFرFاي مFرFدان کFم شFده و وF ضFمناF.ه استFيش يافتFافزاF يکاريFب
53
روندهاي تاثيرگذار بر فرهنگ
هيچ کFدام از رونFدهاي ذکFر شFده قابFل مشFاهده نيسFتند بلکFه مشFاهده قابFل اين رويFدادهاي فFرد ذهن در کFه هسFتند اي
اندگونه به هم پيوسته
آينFده توسFط اتفFاق رونFدها رويFدادهاي از الهFام بFا پژوهان شFوند و تالش دارنFد رويFدادها را بFه گFونه اي افتFاده توليFد مي
پFذير بFا هم مربFوط کننFد و از اين رهگFذار بFه تصFويري توجيه از آينده برسند.
54
روندهاي تاثيرگذار بر فرهنگ
اليه هاي گوناگون روندهاي فرهنگيداراي اليه فFرهنگي رونFدهاي ويFژه بFه طFور و هFاي رونFدها
گوناگوني هستند.هFاي زيFرين مFا رونFدهاي جFزيي و کوچFک را داريم کFه در اليه
رويFدادهاي و جامعFه از خاصFي قشFر بFه مربFوط بسFا چFه مربوط به آن ها باشد.
تFر کFه از براينFد يFا پيونFد هFاي بFاالتر مFا بFا رونFدهاي کليدر اليهاند روبه رو مي شويم.تر شکل گرفتهچند روند جزيي
55
روندهاي تاثيرگذار بر فرهنگ
مثالي از روندهاي فرهنگيهاي رواني يFک رونFد بFه نسFبت جFزيي اسFت کFه گرايش بFه اسFتفاده از قFدرت
توانF آنF را درF بين قشرهاي خاصي ازF جامعه تFشخيص داد.مFيرارواني گروهFدرت هاي فFتفاده از قFه و اسFوم غريبFه علFردم بFايي از مFه
اند.مند شدهعالقههاي روحي رونق گرفتهFاير آموزشFا سFا يFوزش يوگFاي آمFاندکالس ه چاپ بFه بFاال تيراژهFاي بFا فراروان شناسFي متعFدد کتاب هFاي هFاي
رسند.ميه کم و بيش بين طيفFا بFون و روش هFحبت از اين فنFه صFايي از جامعFه
رسد.گوش مياين يFک رونFد جFزيي اسFت. اگFر مFا اين رونFد را در کنFار بFرخي رونFدهاي جFزيي
FکليF دFرونF کFيF هFبF تFاس FمکنFيم مFنFر ببيFيگFدهاي دFين رونFل اFمFاFش FهFم کFيFبرس FرFتجزيي باشد.
56
روندهاي تاثيرگذار بر فرهنگ
روند هاي فرهنگيهFاي پايش و ديFده باني دقيFق تمFامي رونFدهاي جFزيي و كالن در اليه
زيFرين FيFا بFاFاليي FبFراFي درک صFحيح از جرFيFان فFرهنگيF امFرFوز و داشFتن ديد نسبت به فرهنگ آينده مهم و الزم است.
هستند:به طور مثال اين روندها قابل بررسيگرايانه؛ رواج مکاتب نسبي
اينترنت و تأثير آن بر گفتگوي ميان اديان؛ها؛ تأثيرات اخالقي رشد رسانه
تحول آموزش عالي؛ تحول کارکردهاي خانواده؛
تحول معناي ابزار براي انسان متجدد؛
57
روندهاي تاثيرگذار بر فرهنگ
روند تجددگراييترين رونFدهايي کFه در تFاريخ معاصFر فرهنFگ مFا يکي از اصFلي
را متأثر کرده است روند تجدد است. در هم آن فرهنFگ کليت بFر مشFهودي طFور بFه رونFد اين
معناي عام خود اثر گذاشته است. مFردم، نظام باورهFاي اقتصFادي، اجتمFاعي، سياسFي، هFاي
بي همگي اجتمFاعي ارزش هFاي و هنجارهFا در اخالق، ترديFد اند.ي فرهنگي ميان سنت و تجدد دچار تحول شدهمواجهه
58
روندهاي تاثيرگذار بر فرهنگ
رويدادهاي مرتبط با روند تجددگرايي: در تFاريخ معاصFر ايFران بFه حكم تحFريم ي سياسQيدر زمينه
مشFروطه پFانزده تنبFاكو، قيFام نفت، ملي نهضFت خواهي، خFرFداد، مبFارزات چFريكي، انFقالب اسFالمي و بسFياري تحFوالت
قبل و پس از آن اشاره كرد.نFيز شFيوهي اقتصQاديدر زمينه بFه كلي هاي توليFد و تجFارت
بFا بازاريFابي الكترونيFك، )تجFارت اسFت. شFده دگرگFون هاي تبليغاتي نوين روش هاي جديد توزيع و عرضه(شيوه
بFه آموزشQينظامتجFدد دنبFال هQاي بFه كFه اسFت آموختFه FايFنظام هF الFايت آمFند. غFشFت نباFانFلي و كFوعFال بFمثFرش اFروFپ
ها است. )دكتر علي پايا(آموزشي مدرن پرورش بيل گيتس
59
فناوري و فرهنگ آينده
روند افزايش همگرايي فرهنگ و فناوريفناوري رمز رسيدن به قدرت و ثروت
بشFري جFامعه ي در تغيFيرات اصFلي كليFد فنFاوري، است
انسFان در فعاليت هFاي فناورانFه محيFط را بFه منظFور دهد.رسيدن به مقاصد خود تغيير مي
مFدرن انسFان ويFژگي مهم تFرين بFا فنFاوري ارتبFاط بFيFرونF بFه جFاي دروFن، آشFكار گFرFايش بFه تغFيFيريFعFني
شود.مي
60
فناوري و فرهنگ آينده
روند افزايش همگرايي فرهنگ و فناوري
ي جامعFه از تFأثيرات فنFاوري جديFد )كFه پيش از وقFوع همهشود.داند( دچاFر تغيFير فرهFنگي Fميآن اثرات راF نمي
شكل زنFدگي انسFان جFزئي از فرهنFگ اوسFت و ابFزار تFا كنFد.حدF زيادFي شFكل زFندگي FانسانF را تعيFين مي
انسFان ها زنFدگي ابFزار و شFكل فناورانFه تحFول يFك بFا كند. تغيير مي
شكل زنFدگي انسFان هم بFه عنFوان بخشFي از فرهنFگ او گذارد.روي بخش هاي ديگر آن اثر مي
61
فناوري و فرهنگ آينده
روند افزايش همگرايي فرهنگ و فناوريچFFه باشFFند فنFFاوري توليدكننFFده ي چFFه جوامFFع
پذيرند.ي آن از تغيFيرات فنFاوري اثFر ميكنندهمصFرفاين تFأثيرات بFه طFور كامFل كنترل شFده نيسFت چFرا كFه
تواFنFد FبFه طFورF FدقيFق تFمFام FبازخFوردهFاي هFيچ كس نميهرFچنFد بيFني كنFد )فFرهنگFي يFك تحFول FفناوFرانFهF راF پيش
(. پژوهاFن بايد Fدر ايFن زمينه كوشش Fكنندآيندهي فنFاوري مضFاعف امFا تأثيرپFذيري جوامFع واردكننFده
است.
62
فناوري و فرهنگ آينده
روند افزايش همگرايي فرهنگ و فناوريمثال: تاثير ماشين رخت شويي بر تربيت فرزندان
ماشFين مثFل ابFزاري اجتمFاعي فFرهنگي- تاثير مثFل رخت ابزارهFايي از كمFتر مFراتب بFه شFويي
اينFترنت، تلويزيFون، مFاهواره، سFينما، ماشFين چFاپ، هاي توليد پوشاك و... است.كارخانه
بي فFرهنگي پيامFدهاي در اين هFا كFه دارنFد شFماري تعيين فرهنگ آينده مؤثر هستند.
63
فناوري و فرهنگ آينده
روند افزايش همگرايي فرهنگ و فناوريچه بايد كرد؟
بFه بازگشFت از و جلوگFيري فنFاوري از عدم دسFت كشFيدن زندگي بدوي؛
جبران لطمFات از عمFومي دادن بFر آگFاهي فنFاوري ناپFذير فرهنگ؛
آينFFده و همكFFاري فنFFاوري و علم فيلسFFوفان پژوهان، شناسان فرهنگي جامعه
مي توليFد يFا وارد چFيز چFه آن بدانيم تFأثيرات بFراي و كFنيم مFان بFه ي FفرهنگيتFاF افسFارF آينFدهريزي داFشFته باشFيم بFرنFامه
دست بيگانه رها نباشد.
64
فناوري و فرهنگ آينده
فنQاوري اجتمQاعي و انسQاني تQاثيرات افQزايش رونQد هاي نو
ديگFر بFا عناصFر كFه از فرهنFگ هسFتند نFو بخشFي فناوري هFاي و علFوم فرهنFگ و جFهان طبFيعت درF تعاFمل مستمر هستFند )Fتايلز و اوبردايك(.
زنFدگي آينFده ي بFه سFيماي دادن در شFكل عامFل مهمFترين فناوري هFا انسان به شمار مي آيند )برونرز(.
جهFان امFروز بFه سFبب تغيFيراتي كFه انسFان در آن ايجFاد كFرده اسFت بيشFتر داردF و مFرز ميFان فرFهنFگ وF طFبيعت FتFا حFدي كمرنFگ مFاFهيت فFرهنگFي
شده است.هيچ قلمFرويي در زنFدگي انسFاني وجFود نFدارد كFه متFأثر از فناوري نباشد.
با اين حFال بقFاي جوامFع بشFري و رشFد مFوزون و هماهنFگ آنهFا در گFرو شناFخت هرچFه دقFيق تر ازF فناوري Fو تحوالت آن است F)دورف(.
65
فناوري و فرهنگ آينده
اجتمQQاعي و انسQQاني تQQاثيرات افQQزايش رونQQد فناوري هاي نو
فنFاوري جديFد آنچنFان چهFره ي بشFر را تغيFير داده اسFت کFهF انFسFان رFا بFه جFاFي "FحيFوان FنFاطق"F بFه صFوFرت "حيFوان
اFبزار ساFز" توصFيف ميF کنند.)Fبرگسن( هر فنFاوري توليدشFده بFه منظFور خاصFي ايجFاد مي شFود كارFكردهFاي كسFانFي ممكن FاسFت، توليFد Fاز امFا Fپس توFليدكننFده FرFنظF وردFم كFه بياFبنFد Fآن بFراFي نFيز ديگFري FرFنظ مFورد كاركFردهFاي بFرخFي حFتFا و اسFت نبFوده
توليدكننده كنار گذاشته شوند.
66
فناوري و فرهنگ آينده
اجتمQQاعي و انسQQاني تQQاثيرات افQQزايش رونQQد فناوري هاي نو
ژاك الFول و هربFرت مFاركوزه و هنس يونFاس از جمله ي كسFاني هسFتFند كFه FفنFاورFي راF غيرقابFل كنFترلF و هFدايت
مي دانند.ارتبFاط و فFرهنگي پيامFدهاي و ريشFه ها فناوري هFا
وسيعي با ساير بخش هاي فرهنگ دارند.اين تFأثير و تFأثر اين امكFان را فFراهم مي كنFد تFا ارزش هFاي حFاFكم بFر يFك FجامFعFه بFر FرويF فناوري هFاي نFوF تFأثير
بگذارند.
67
فناوري و فرهنگ آينده
تاثيرات روند افزايش تاثيرات انساني و اجتماعي فناوري هاي نو
با بFه وجFود آمFدن ابFزار جديFد، عFده اي در جامعFه نFه تنهFا شFغل بلکFه منزلت اجتماعي شان را هم از دست مي دهند.
فناوري هFاي اطالعFاتي و ارتباطFاتي بFاعث شFده انFد کFه آثFار هFنري طي يک هفته در همه ي جهان فروخته شود.
فناوري هFاي رسFانه اي و گسFترش و اثFر گFذارتر شFدن آنهFا نحFوه ي هدايت جامعه را زير و رو کرده است.
مطبوعFات و شFبكه ي اينFترنت نFه تنهFا بFه رشFد نظFري و اخالقي و زيباشناسFانه بشFر کFمکي نمFي کننFد کFه بFه عFکس FبFا Fاز بين FبFردن
هويت اصيFل شخصF، او رFا آسFيب پذير مي سFازد.
68
فناوري و فرهنگ آينده
تاثيرات روند افزايش تاثيرات انساني و اجتماعي فناوري هاي نو
هميشFه مFا مجبFور مي شFويم فرهنFگ خFود را بFا فناوري هFايي كFه ديگFراFن بFراFي مFا FطFراحيF و توFليFدF مي كننFد همFاهنFگ كنيFم.
فناوري هFاي جديFد بFه گFونه اي هسFتند كFه خطFرات و عFوارض گFسFترده آFنهFا پس اFز وقFوع و زFمFاني كFهF ديگFرF عالجFي ندارنFد،
به ظهور مي رسند.حكم فرماسFت آن بFر قطعيت عFدم كFه امFروز جهFان در FقFتزري(F .دFباشF نFريFخطرآفF دFنFتواF FميF ر دوFا هFم FلFجهF و Fدانش
واکسن در انگلستان(
69
فناوري و فرهنگ آينده
تاثيرات روند افزايش تاثيرات انساني و اجتماعي فناوري هاي نو
چه بايد کرد؟نبايFد گمFان كFنيم فنFاوري سراسFر نفFع بFراي بشFر است
تغيFيراتي كFه فنFاوري ايجFاد مي كنFد بFراي همFه بFه طFور يكسFان نفFع ندارد.
ايجFاد تغيFير در ارزش هFا توسFط فناوري هFاي نFو پديFده ي قابFل تFأملي است.
توجه به بومي گرايي فناوريتغيFيرات فناورانFه اغلب بازگشFت ناپذيرنFد. )تلويزيون(
بFه كFه دارنFد را اسFتعداد اين هFا آن پيامFدهاي و نFو هFاي فنFاوري سFرعتF طFبFيعيF، هFميشFگيF، ضFروري و FخFداداFدي تصFور شFوند )برق(.
70
صنايع فرهنگي
تركيب صنعت و فرهنگ
بFراي توليFد نظام منFد فعFاليت مجموعFه صنعت: رسيدن به اهداف اقتصادي و يا دفاعي
صنعت فرهنگي در پي مادي سازي فرهنگ است.فرهنFگ غFير مFادي اسFت و توسFط صFنعت فFرهنگي
به محصول مادي تبديل مي شود.هدف صQنعت فQرهنگي نQيز رسQيدن بQه ثQروت
و يا قدرت.
71
صنايع فرهنگي
كFه مي شFود گفتFه صFنعتي بFه فFرهنگي صنعت محصوالت آن:
درون مايه فرهنگي داشته باشندروح و روان بشر را هدف گرفته باشند.مبتني بر خالقيت باشند
تفاوت صنايع فرهنگي با ديگر صنايع: و نداشFته فFيزيكي ارزش آن اوليFه مFواد و ورودي
احساسات، تراوشات ذهني و نوآوري هاي بشر است.
72
صنايع فرهنگي
فناوري هاي فرهنگي چيستند؟را فFرهنگي چFارچوب صFنايع فFرهنگي فناوري هFاي
شكل مي دهند.
توليFد بFراي ابزارهFا به كFارگيري فFرهنگي فنFاوري محصوالت فرهنگي است.
بنگFFريم، صFFنعت دريچه ي از فرهنFFگ بFFه اگFFر فناوري هاي فرهنگي را مي بينيم.
74
صنايع فرهنگي
تاريخچه صنايع فرهنگي، دو نظريFه پFرداز آلمFاني بFه نام هFاي آدورنFو و 1930
هورخيمردر ابتدا دشمن جامعه انگاشته مي شد.
پايFداري تضFمين كننده ي صFنايع اين امFروزه امFا جامعه هستند.
75
صنايع فرهنگي
ويژگي هاي صنايع فرهنگيدر پس زمينه اقتصاد صنعتي قرار دارند
نمي توان هر صنعت فرهنگي را به تنهايي ديدتوجيه اقتصادي دارد
ملت هFا و دولت هFا گونFاگون سياسFت هاي ترويج هستند.
76
صنايع فرهنگي
كاربرد هاي صنايع فرهنگياقتصادي
دفاعيفرهنگياجتماعي
امنيت ملي )حفظ ميراث و ارزش هاي ملي(زيست محيطي
77
هايي براي فرهنگ آينده ما فرصت
نرم هاي فناوريتغيير در پارادايم فناوري
آينFده ديFد از آينFده بFه فنFاوري بازگشFت پژوهFان وضعيت صفر است.
سرچشFمه قFدرت و ثFروت در حFال تغيFير از فنFاوري
است.ها و صنايع نرم فناوريها و صنايع سخت به
78
هايي براي فرهنگ آينده ما فرصت
دانش فرهنگيدرک فرهنگي
عوامل فرهنگيهوشمندي فرهنگي
هاي مهم پيروزي در دانش فرهنگي يکي از مولفههاي فرهنگي استجججنگ
79
هايي براي فرهنگ آينده ما فرصت
رصد فرهنگيهFا، هنجارهFا و رفتارهFاي تحليFل و بررسFي ارزش هFا، نگرش
عFمFFومي و خFFرده موجFFود Fدر جامFعFFه، سFFطح فرFهنFFگ Fملي وفرهنگ ها
د يFشناسFي فFرهنگي و پFايش جريان هFاي فFرهنگي تول لهامس ،FنيFFگ ديFFز فرهنFاF ه اعمFFف جامعFFلFي مختFاFFه FحوزهF درF دهFFشفرFهنFگ سياسFيF، فرFهFنFگ اقتصFادي، فFرهنFگ مFدFنيF و FفرهنFگ
علمي هFا و نگري فFرهنگي و شناسFايي بFه موقFع جريFان هدف آن آينFده
FاFمسFجههيFواFم FايFئه راهبردهFو اراF نگيFرهFل فFآن يF اFح بFحيFا صFهمي باشد.
80
هايي براي فرهنگ آينده ما فرصت
رصد فرهنگيمقاطع گوناگون زماني
هاي فرهنگي جريانهاي فرهنگي حوزه
سطوح فرهنگيمحصوالت و كاالهاي فرهنگي
ها رسانههاي مرجع اصلي در جامعه گروه
سبك زندگي
81
هايي براي فرهنگ آينده ما فرصت
توسعه صنعت فرهنگي
از صFنايع اطالق بFه مجمFوعه اي صنعت فFرهنگي مي شFود کFه محصFوالت آن هFا درون مايFه فFرهنگي و معنFوي دارنFد و بFراي غني سFازي حيFات روحFاني و
پااليش روح به کار مي روند.صنعت فرهنگي بر پايه فناوري فرهنگي است.
بQر افQزون تواننQد مي فQرهنگي صنايع ديگQر اقتصQادي زيرسQاخت هاي توسQعه آينQده يQک سQمت بQه را فرهنQگ صQنايع
مطلوب جهت دهي کنند.
82
هايي براي فرهنگ آينده ما فرصت
آينده نگاري فرهنگي
خبرگانحوزه هاي متنوع
دانش ضمنيافراد دغدغه مند
بومي بودن
83
کالم آخر
�امFدي جFز نFابودي خFرده فرهنگ هFا رونFد کنFوني جهاني شFدن پينخواهد داشت. بايد با آن مقابله کرد.
بررسFي كFه اسFت پيوسFته هم بFه چنFان مFا امFروز مسFائل جFداگFانهF ي آنFان بFه Fهيچ FوجFه نFتيجFه يF مطلFوبي را نويFد نمي دهFد. نFاديFده رFا فنFاوري و FمFعل FهنگيFرFف جنبFه هFاFي FنيمFواFت FنميF اFم
بگيريم.نFه هم آن اسFت. افFزاري نFرم كFار و مFا كوشFش نيFاز پس
سطحي و كليشه اي، واقع گرايانه و موثر؛براي افFراد و گروه هFاي غيررسFمي اجتمFاعي، پFذيرش حFداقلي فFرهنFگ مFدرن Fمي FتواFنFد FبFاعث FکمFتFر شFدن FآسFيبF هFاي هجFوم
فرهنگي شود.