กลุ่��มโครโมโซม

• 1.เพื่��อศึ�กษาค้�นค้ว้�าเก��ยว้ก�บโค้รโมโซม• 2.เพื่��อศึ�กษาและบอกค้ว้ามหมาย

ของโค้รโมโซมได้�• 3.เพื่��อศึ�กษาและเร�ยนร� �ค้ว้ามสำ!าค้�ญ

ของโค้รโมโซม

จุ�ดประสงค�

โครโมโซม(chromosome)

โครโมโซม (chromosome)เป็$นที่��อย�&ของสำารพื่�นธุ(กรรม หร�อด้�เอ*นเอ (DNA)รว้มถึ�งหน่�วยพั�น่ธุ�กรรมหร�อย�น(gene)[ย�น(

gene)ก*อย�&ใน ด้�เอ*นเอ (DNA)(Deoxyribonucleic acid)

อ�กที่�ซ��งที่!าหน�าที่��ค้ว้บค้(มและถึ&ายที่อด้ข�อม�ล เก��ยว้ก�บ ล�กษณะที่างพั�น่ธุ�กรรมต่&างๆ ของสำ1�งม�ชี�ว้1ต่ เชี&น ล�กษณะของเสำ�นผม ล�กษณะ

ด้ว้งต่า เพื่ศึ และผ1ว้

มน่�ษย�ผู้��หญิ�งม�โครโมโซม 44+XX แท่�ง ( เซลุ่ลุ่�ไข่�ม�โครโมโซม 22+X แท่�ง) มน่�ษย�ผู้��ชายม�โครโมโซม 44+XY แท่�ง (เซลุ่ลุ่�อส�จุ�ม�โครโมโซม 22+X แท่�ง หร(อ 22+Y แท่�ง)

  โครโมโซมเป)น่ท่�*อย��ข่องด�เอ+น่เอแลุ่ะอย��ใน่น่�วเคลุ่�ยสข่องเซลุ่ลุ่�โดยท่�*วไปข่องมน่�ษย�ม�โครโมโซม 46 โครโมโซม แบ่�งออกเป)น่ 2 ช�ด ได�ช�ดลุ่ะ 23 โครโมโซม ค(อมาจุากพั�อช�ดหน่.*งแลุ่ะมาจุากแม�ช�ดหน่.*ง ใน่แต่�ลุ่ะช�ดม� โครโมโซมเพัศ(sex chromosome) อย�� 1 โครโมโซม ท่�*เหลุ่(อเป)น่โครโมโซมร�างกาย (autosome) โครโมโซมเพัศข่องผู้��หญิ�งเป)น่โครโมโซม X ท่�1งค�� ส�วน่ใน่ผู้��ชายจุะม�โครโมโซม X แลุ่ะY ใน่เซลุ่ลุ่�ส(บ่พั�น่ธุ��ม�โครโมโซมเพั�ยงคร.*งหน่.*งข่องจุ2าน่วน่ปกต่�ค(อม� เพั�ยง 23 โครโมโซมเท่�าน่�1น่ เม(*อม�การผู้สมก�บ่เซลุ่ลุ่�ส(บ่พั�น่ธุ��จุากอ�กเพัศหน่.*ง แลุ่�วก+จุะกลุ่�บ่มาเป)น่ 46 โครโมโซมเท่�าเด�ม 

ส�วน่ประกอบ่ ข่องโครโมโซม ถ้�า หากจุะประมาณส�ดส�วน่ระหว�าง DNA แลุ่ะ

โปรต่�น่ท่�*เป)น่องค�ประกอบ่ข่องโครโมโซมข่องย�คาร�โอต่ จุะพับ่ว�าประกอบ่ด�วย DNA 1 ใน่ 3 แลุ่ะอ�ก 2 ใน่ 3 เป)น่โปรต่�น่ โดยส�วน่ท่�*เป)น่โปรต่�น่จุะเป)น่ ฮิ�สโต่น่ (histone) แลุ่ะ น่อน่ฮิ�สโต่น่(non-histone) อย�างลุ่ะประมาณเท่�าๆก�น่ใน่ป8 พั.ศ. 2427 น่�กว�ท่ยาศาสต่ร�พับ่ว�าฮิ�สโต่น่เป)น่โปรต่�น่ท่�*ม�องค�ประกอบ่ ส�วน่ใหญิ�เป)น่กรดอะม�โน่ท่�*ม�ประจุ�บ่วก (basic amino acid) เช�น่ ไลุ่ซ�น่ แลุ่ะอาร�จุ�น่�น่ท่2าให�ม�สมบ่�ต่�ใน่การเกาะจุ�บ่ก�บ่สาย DNA ซ.*งม�ประจุ�ลุ่บ่ได�เป)น่อย�างด� แลุ่ะท่2าให�เก�ดการสร�าง สมด�ลุ่ข่องประจุ�(neutralize)ข่องโครมาท่�น่ด�วยสาย DNA พั�น่รอบ่กลุ่��มโปรต่�น่ฮิ�สโต่น่คลุ่�ายเม+ดลุ่�กป9ด เร�ยกโครงสร�างน่�1ว�า น่�วคลุ่�โอโซม (nucleosome) โดยจุะม�ฮิ�สโต่น่บ่างชน่�ดเช(*อมต่�อระหว�างเม+ดลุ่�กป9ดแต่�ลุ่ะเม+ด ด�งภาพั

โครโมโซม การเปลุ่�*ยน่แปลุ่งข่องโครโมโซมข่ณะม�การแบ่�ง

เซลุ่ลุ่�การแบ่�งเซลุ่ลุ่� ใน่ 2 ลุ่�กษณะ ค(อการแบ่�งเซลุ่ลุ่�ข่องไมโท่ซ�ส กระบ่วน่การน่�1เซลุ่ลุ่�

ลุ่�กท่�*เก�ดข่.1น่จุะม�โครโมโซม เหม(อน่ก�น่ท่�1งหมด เท่�าก�บ่เซลุ่ลุ่�

เด�มการแบ่�งเซลุ่ลุ่�แบ่บ่ไมโอซ�ส ม�ผู้ลุ่ท่2าให�เซลุ่ลุ่�ลุ่�กท่�*

เก�ดข่.1น่จุะม�จุ2าน่วน่โครโมโซมเป)น่คร.*งหน่.*งข่องเซลุ่ลุ่� เร�*มต่�น่

(haploid cell)

โครโมโซมแบ่�งเป)น่แบ่บ่ต่�างๆได�ด�งน่�1• Metacentric เมต่าเซน่ต่ร�ก

เป)น่โครโมโซมท่�*ม�แข่น่ย(*น่ 2 ข่�างออกจุากเซน่โท่รเม�ยร�เท่�าก�น่หร(อเก(อบ่เท่�าก�น่

• Submetacentric ซ�บ่เมต่าเซน่ต่ร�ก เป)น่โครโมโซมท่�*ม�แข่น่ย(*น่ออกมา 2 ข่�างจุากเซน่โท่รเม�ยร�ไม�เท่�าก�น่

โค้รโมโซมแบ&งเป็$นแบบต่&างๆได้�ด้�งน�4• Acrocentric อะโค้รเซนต่ร1ก เป็$นโค้รโมโซมที่��ม�

ล�กษณะเป็$นแที่&งโด้ยม�เซนโที่รเม�ยร5อย�&ใกล�ก�บ ป็ลายข�างใด้ ข�างหน��ง จึ�งเห*นสำ&ว้นเล*กๆ ย��นออก

จึากเซนโที่รเม�ยร5

• Telocentric เที่โลเซนต่ร1ก เป็$นโค้รโมโซมที่��ม�ล�กษณะเป็$นแที่&งโด้ยม�เซนโที่รเม�ยร5อย�&ต่อนป็ลายสำ(ด้ของโค้รโมโซม

โรค้ที่��เก1ด้จึากค้ว้ามผ1ด้ป็กต่1ของย�นและโค้รโมโซม

• อาการ ด้าว้น5 (Down Syndrome) ม�การผ1ด้ ป็กต่1 จึาก กรณ�ที่��ม�โค้รโมโซม ค้�&ที่�� 21 เก1น มา 1 แที่&ง

• กล(&มอาการเที่อร5เนอร5เป็$นอ�กต่�ว้อย&างหน��งของ การม�โค้รโมโซมเด้��ยว้ โด้ยผ��ป็7ว้ยจึะม�โค้รโมโซมเพื่ศึ

เพื่�ยงอ�นเด้�ยว้ค้�อ โค้รโมโซม X โด้ยไม&ม� โค้รโมโซม Y• กล(&มอาการพื่าโต่ ( Patau’s Syndrome )

สำาเหต่( โค้รโมโซม ค้�&ที่�� 13 เก1นมา 1 แที่&ง โค้รโมโซม ในเซลล5ร&างกายเป็$น 47 แที่&ง ล�กษณะที่��ป็รากฏจึะ

พื่บว้&าม�อาการป็9ญญาอ&อน ป็ากแหว้&ง เพื่ด้านโหว้& ห�หนว้ก น14ว้เก1น ต่าอาจึพื่1การ หร�อต่าบอด้ สำ&ว้น

ใหญ&อาย(สำ� 4นมาก

ประโยชน่�1.ได้�ค้ว้ามร� �เก��ยว้ก�บโค้รโมโซม2.สำามารถึบอกล�กษณะของโค้รโมโซมได้�

3.ที่!าให�เราเข�าใจึด้�ข�4นก�บการต่อบค้!าถึาม

ค2าถ้าม• 1 โด้ยที่��ว้ไป็ โค้รโมโซม มน(ษย5 ม�ก��ค้�&• 2 อาการด้าว้น5 Down Syndome เป็$นโรค้ที่าง

พื่�นธุ(กรรมที่��ผ1ด้พื่ลาด้ที่างโค้รโมโซมค้�&ใด้• 3 โค้รโมโซมของมน(ษย5ระหว้&างเพื่ศึหญ1งชีายต่&างก�นก��ค้�&• 4 โรค้ที่างพื่�นธุ(กรรมใด้ต่&อไป็น�4เก1ด้จึากค้ว้ามผ1ด้ป็กต่1ผ1ด้

พื่ลาด้ของโค้รโมโซม• 5 สำารพื่�นธุ(กรรม DNA ย&อมาจึาก อะไร• 6 หน&ว้ยที่��ค้ว้บค้(มและถึ&ายที่อด้ ล�กษณะที่างพื่�นธุ(กรรม ค้�อ• 7 โค้รโมโซมในแต่&ละชี(ด้ม� โค้รโมโซมเพื่ศึอย�& ก��โค้รโมโซม

หน่�าต่�อไป

ค2าถ้าม• 8 โครโมโซมเป)น่โครงสร�างท่�*ม�อะไรประกอบ่ก�น่• 9 จุากภาพั เป)น่ลุ่�กษณะโครโมโซมแบ่บ่ใด ?• 10 จุากภาพัเป)น่ลุ่�กษณะโครโมโซม แบ่บ่ใด ?• 11 ข่�อใดเป)น่สาเหต่�ส2าค�ญิท่�*ท่2าให�ส�*งม�ช�ว�ต่แต่กต่�างก�น่• 12 การแบ่�งเซลุ่ลุ่� แบ่บ่ไมโท่ซ�ส จุ2าน่วน่โครโมโซมใน่เซลุ่ลุ่�ใหม�

จุะเป)น่เท่�าใด• 13 การแบ่�งเซลุ่ลุ่�แบ่บ่ไมโอซ�สเซลุ่ลุ่�ใหม�ท่�*ได�ม�ลุ่�กษณะเป)น่

อย�างไร• 14 อาการ พัาโต่ (Patau’s Syndrom) เก�ดจุากสาเหต่�

ใด• 15ลุ่�กษณะโดยรวมข่องอาการพัาโต่เป)น่อย�างไร