58
m. TuSiSvili kompiuteruli grafika (nawili I) damtkicebulia damxmare saxelmZRvanelod stu-s saredaqcio-sagamomcemlo sabWos mier `teqnikuri universiteti~ 2006 weli 2 saxelmZRvanelo “kompiuteruli grafika” (pirveli nawili), ixilavs kompiuteruli grafikis ZiriTad mimarTulebebs - rastrul da veqtorul grafikas, fers da ferTa modelebs (RGB da CMYK). pirvel nawilSi ufro dawvrilebiT ganixileba rastruli grafika - cifrul gamosaxulebaTa parametrebi: gadawyveta, bituri matrica, ferTa arxebi da sxva. gamosaxulebis cifruli maxasiaTeblebi, rastruli sivrcis gardaqmnebi, filtrebi, agreTve rastruli grafikis failTa formatebi, maTi arqivaciis algoriTmebi. ganixileba agreTve rastruli informaciis Setana/gamotanis mowyobilobebi: cifruli kamerebi, skanerebi. monitorebi da printerebi. gaTvaliswinebulia “kompiuteruli grafikis” meore da mesame nawilis gamocemac, sadac Setanili iqneba veqtoruli grafikis maTematikuri safuZvlebi, samganzomilebiani grafikis sakiTxebi da kompiuteruli grafikis programaTa SedarebiTi daxasiaTeba. aRniSnuli saxelmZRvanelo gaTvaliswinebulia saqarTvelos teqnikuri universitetis 22.01. specialobis studentebisaTvis. garda amisa, igi SeiZleba gamoiyenon analogiuri specialobis sxva umaRlesi saswavleblebis studentebmac. recenzentebi: prof. a. frangiSvili prof. z. kiknaZe ©gamomcemloba `teqnikuri universiteti~ ISBN

მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

  • View
    352

  • Download
    10

Embed Size (px)

DESCRIPTION

მეცნიერება

Citation preview

Page 1: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

m. TuSiSvili

kompiuteruli grafika

(nawili I)

damtkicebulia damxmare saxelmZRvanelod

stu-s saredaqcio-sagamomcemlo

sabWos mier

`teqnikuri universiteti~

2006 weli

2

saxelmZRvanelo “kompiuteruli grafika” (pirveli

nawili), ixilavs kompiuteruli grafikis ZiriTad

mimarTulebebs - rastrul da veqtorul grafikas, fers

da ferTa modelebs (RGB da CMYK). pirvel nawilSi

ufro dawvrilebiT ganixileba rastruli grafika -

cifrul gamosaxulebaTa parametrebi: gadawyveta, bituri

matrica, ferTa arxebi da sxva. gamosaxulebis cifruli

maxasiaTeblebi, rastruli sivrcis gardaqmnebi,

filtrebi, agreTve rastruli grafikis failTa

formatebi, maTi arqivaciis algoriTmebi. ganixileba

agreTve rastruli informaciis Setana/gamotanis

mowyobilobebi: cifruli kamerebi, skanerebi. monitorebi

da printerebi.

gaTvaliswinebulia “kompiuteruli grafikis” meore da

mesame nawilis gamocemac, sadac Setanili iqneba

veqtoruli grafikis maTematikuri safuZvlebi,

samganzomilebiani grafikis sakiTxebi da kompiuteruli

grafikis programaTa SedarebiTi daxasiaTeba.

aRniSnuli saxelmZRvanelo gaTvaliswinebulia

saqarTvelos teqnikuri universitetis 22.01. specialobis

studentebisaTvis. garda amisa, igi SeiZleba gamoiyenon

analogiuri specialobis sxva umaRlesi saswavleblebis

studentebmac.

recenzentebi: prof. a. frangiSvili

prof. z. kiknaZe

©gamomcemloba `teqnikuri universiteti~

ISBN

Page 2: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

3

sarCevi

kompiuteruli grafikis safuZvlebi

Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1. kompiuteruli grafikis ZiriTadi mimarTulebebi. 9

1.1. rastruli grafika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.2. veqtoruli grafika. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

2. feri da ferTa modelebi

2.1 ferTa Teoriis elementebi. . . . . . . . . . . . . . . 23

2.2. ferTa Serevis xerxebi da ferTa modelebi

2.2.1. aditiuri meTodi. RGB modeli. . . . . . . . 29

2.2.2. subtraqtiuli meTodi. CMYK modeli. . . 34

3. rastruli grafika. cifruli gamosaxuleba. . . . . 38

3.1. diskretuli sibrtye (rastri), piqselebi.

sivrculi gadawyveta. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

38

3.2. piqselTa mniSvnelobebi, ferTa gadawyveta. . 42

3.2.1. bituri matrica. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

3.2.2. gamosaxuleba naxevartonebSi. . . . . . . . . 43

3.2.3.indeqsirebuli ferebi. palitrebi. . . . . . 45

3.2.4. srulferiani gamosaxulebebi. . . . . . . . . 46

3.3. rastruli sivrcis ganzogadebuli modeli. . 48

3.3.1. ferTa arxebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

3.3.2. alfa-arxebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

3.3.3. mravalfeniani gamosaxuleba. . . . . . . . . . 51

3.3.4. koreqtirebadi fenebi. . . . . . . . . . . . . . . 53

4. cifrul gamosaxulebaTa gardaqmnebi. . . . . . . . . . 56

4.1. gamosaxulebis cifruli maxasiaTeblebi.

histograma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

56

4.2. rastruli sivrcis gardaqmnebi, filtrebi

4.2.1. gamoyofili - moniSnuli aris cneba. . . . 62

4.2.2. wertilovani gardaqmnebi. . . . . . . . . . . . 63

4.2.3. lokaluri gardaqmnebi. . . . . . . . . . . . . . 65

4.2.4. globaluri gardaqmnebi. . . . . . . . . . . . . 73

4

5. gamosaxulebaTa SekumSva da rastruli grafikis

failTa formatebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

75

5.1. cifruli gamosaxulebis damatebiTi

damuSaveba: SekumSva da gaSla. . . . . . . . . . . .

78

5.1.1. gamosaxulebaTa klasifikacia SekumSvis

TvalsazrisiT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

79

5.1.2. SekumSvis algoriTmebis xarisxis

Sefasebis kriteriumebi. . . . . . . . . . . . .

81

5.1.3. SekumSvis algoriTmebi danakargis

gareSe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

83

5.1.4. SekumSvis algoriTmebi danakargiT. JPEG

algoriTmebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

88

5.2. grafikuli failebis popularuli

formatebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

92

6. rastruli informaciis Setana/gamotanis

mowyobilobebi

vizualuri informaciis Setana/gamotana. . . . . . . . 98

6.1. cifrul gamosaxulebaTa Setanis

mowyobilobebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

99

6.1.1. cifruli kamerebi. . . . . . . . . . . . . . . . . 100

6.1.2. skanerebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

6.2. rastruli grafikuli informaciis

gamotanis mowyobilobebi. . . . . . . . . . . . . . .

108

6.2.1. monitorebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

6.2.2. printerebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

116

Page 3: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

5

kompiuteruli grafikis safuZvlebi

Sesavali

informatikis erTerTi yvelaze lamazi da

saintereso nawilia kompiuteruli grafika, romelic

bolo aTi wlis ganmavlobaSi Zalian swrafi tempiT

ganviTarda. ram gamoiwvia aseTi bumi? – progresma,

personaluri kompiuterebis sferoSi da amasTanave

maRali klasis grafikuli mowyobilobisa da

sxvadasxva tipis mexsierebaTa mniSvnelovanma

gaiafebam.

kompiuteruli grafika – grafikul gamosaxulebaTa

Seqmnisa da damuSavebis teqnologiaa. kompiuteruli

grafika swavlobs gamosaxulebis miRebis meTodebs,

roca gamosxulebis miReba xdeba aravizualuri

monacemebis an uSualod momxmareblis mier Seqmnili

monacemebis safuZvelze.

kompiuteris saSualebiT TiTqmis yvelafris

vizualizaciaa SesaZlebeli, rasac ki ramenaer

geometriul azrs miusadagebT. aseTi SesaZlebloba

ar qonia arcerT teqnikur mowyobilobas

kacobriobis gamogonebaTa istoriaSi!

ratom aris es vizualizacia aseTi mniSvnelovani?

mizezi, adamianis mier informaciis aRqmis

TaviseburebaSi mdgomareobs. saqme imaSia, rom

adamiani informaciis udides nawils, gare

samyarodan aRiqvams mxedvelobis saSualebiT.

adamians, sistemaSi Tvali – tvini, araCveulebrivad

aqvs ganviTarebuli gamosaxulebis aRqmis ori da

6

samganzomilebiani meqanizmi. es meqanizmi saSualebas

iZleva Zalian swrafad da efeqturad miiRos da

daamuSaos, xilvadi gamosaxulebis saxiT

warmodgenili, sxvadasxva monacemi. gavixsenoT

gamonaTqvami: “erTxel gagonils, erTxel nanaxi

jobia”.

kargi iqneba, Tu adamianis da kompiuteris am

araCveulebriv SesaZleblobebs erTmaneTTan

SevajerebT da miviRebT xarisxobrivad axal da

mZlavr inteleqtualur sistemas adamiani -

kompiuteri. aseTi sistemis efeqturi muSaobisTvis

ki saWiroa ena, raTa urTierToba damyardes

adamiansa da kompiuters Soris. kompiuteruli

grafika, swored is enaa, romelic agvarebs

urTierTobas adamiansa da kompiuters Soris,

grafikuli gamosaxulebis doneze.

Tanamedrove kompiuteruli grafikis programaTa

gamoyenebis speqtri sakmaod farToa: mecnieruli

vizualizaciidad da avtomatizebuli proeqtirebis

sistemidan dawyebuli reklamasa da fantastikur

filmebamde. Sesabamisad, grafikuli programebis

didi simravle arsebobs, romelic orientirebulia

garkveul dargebze da amavdroulad erTmaneTisgan

gansxvavdeba grafikis zogadi principebis mixedviT.

magaliTad, arqiteqturasa da proeqtirebaSi

warmatebiT iyeneben programebs AutoCAD, ArchiCAD, 3D Studio Max, interierisa da dizainis elementebis

damuSavebisas ki Corel Draw, Adobe Illustrator, Adobe Indesign, Adobe Photoshop da sxva, wignebis

Page 4: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

7

dakabadonebisas mosaxerxebelia Adobe PageMaker, QuarkXPress. grafikis zogadi principebis mixedviT es

programebi SeiZleba iyos veqtoruli an rastruli

da Tavis mxriv or an samganzomilebiani.

kompiuteruli grafika imdenad swrafad viTardeba,

rom dRes Znelic kia imis Tqma, adamianTa

moRvaweobis kidev romeli sfero moxvdeba misi

interesis areSi.

grafikul programebTan muSaobisas, saWiro xdeba

informaciis Senaxva da programebsa da kompiuterebs

Soris, informaciis gacvla, rasac emsaxureba

grafikuli failebi. grafikuli informaciis

kodireba failSi ramdenadme gasxvavdeba

kompiuteris mexsierebaSi informaciis kodirebisgan.

ufro metic, arsebobs formatad wodebuli,

kodirebis xerxTa mTeli simravle. formati, failSi

informaciis organizebis wesia. grafikuli failebis

formatTa aseTi simravle da maTi Tanaarseboba

ganpirobebulia maTi specifiur sferoebSi

gamoyenebiT.

programaTa umravlesobas failTa sakuTari formati

gaaCnia. es formati konkretuli programis

gansakuTrebul SesaZleblobebs icavs, magram

amavedroulad sxva programisTvis SeiZleba

SeuTavsebelic aRmoCndes. zogjer aseTi formatis

importireba SeuZlebelia. aris aseve SemTxvevebi

roca ilustrirebis programebisa da sagamomcemlo

sistemebis mier is ara koreqtulad sruldeba.

zogierTi formati zogjer aparaturuli

8

uzrunvelyofisaTvis specialurad iqmneboda

(magaliTad, formati Scitex, Targa, Amiga IFF). gamosaxulebis naklebad gavrcelebul formatSi

damaxsovreba da maTi sxva kompiuterze gadatana,

arasasurvelia radgan xSirad garkveul problemebs

qmnis.

grafikuli formatebis umravlesoba

orientirebulia gamoyenebis konkretul sferoze. Tu

formatis arCevisas dauSvebT Secdomas,

gamosaxuleba Semdgomi gamoyenebisTvis SeiZleba

uvargisi aRmoCndes. magaliTad, gamosaxulebis JPEG formatSi (SekumSvis didi koeficientiT)

damaxsovreba, uvargiss xdis mas beWdisTvis,

xarisxis gauaresebis gamo. amasTanave, misi

ganmeorebiTi gaxsna da sxva formatSi damaxsovreba

daSvebul Secdomas ver asworebs.

Page 5: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

9

1. kompiuteruli grafikis ZiriTadi

mimarTulebebi

kompiuteruli grafika sakmaod farTo disciplinaa.

Tavdapirvelad SevecadoT gaverkveT mis ZiriTad

klasifikaciasa da ganviTarebis tendenciebSi.

grafikuli informaciis komputerSi warmodgenis

ori principulad gansxvavebuli meTodi arsebobs,

da es ori meTodi ganszRvravs kompiuteruli

grafikis or mniSvnelovan nawils:

− rastruli (cifruli gamosaxuleba) –

rastruli grafika

− veqtoruli (geometriuli modeli) –

veqtoruli grafika

kompiuteruli grafika, Tavis mxriv, kidev iyofa or

da samganzomilebian grafikad.

organzomilebiani rastruli grafikis ZiriTadi

obieqtia diskretuli sibrtye, xolo

samganzomilebiani rastruli grafikis ZiriTadi

obieqtia samganzomilebiani diskretuli sivrce.

analogiurad, veqtoruli grafikac arsebobs or da

samganzomilebiani. maT Sesabamisad saqme aqvT

sibtyiT da moculobiT geometriul modelebTan.

− rastruli grafika

organzomilebiani grafika– diskretuli

sibrtye

samganzomilebiani grafika – diskretuli

sivrce

10

− veqtoruli grafika

organzomilebiani grafika – sibrtyiTi

geometriuli modeli

samganzomilebiani grafika – moculobiTi

geometriuli modeli

erTi mniSvnelovani SeniSvna. realur samyaroSi

obieqtebis nebismieri klasifikacia

araerTmniSvnelovania. amdenad sakmaod pirobiTia

kompiuteruli grafikis oTx nawilad dayofac. ar

arsebobs mkveTri sazRvrebi maT Soris. magaliTad,

kompiuterul grafikaSi arsebobs midgomebi (da

programebi), romelic ar SeiZleba mivakuTvnoT

marto veqtorul an marto rastrul grafikas,

radganac isini iyeneben, rogorc erTis ise meoris

elementebs. arsebobs iseTi amocanebic, romelzec

erTmniSvnelovnad ver vambobT organzomilebiania

Tu samganzomilebiani. amitom moyvanili

klasifikacia ar ganixileba rogorc dogma, is

mxolod orientiria kompiuteruli grafikis vrcel

samyaroSi.

kompiuteruli grafika, rogorc disciplina,

gulisxmobs ara xatvis, xazvis da zogadad

proeqtirebis Seswavlas, aramed kompiuterul

grafikasTan muSaobis principebsa da grafikuli

informaciis damuSavebis teqnologiebSi (grafikul

programebSi) garkvevas. grafikaze msjelobisas

viyenebT iseT geometriul cnebebs rogoricaa

sivrce, wertili, mrudi, are, naxati, fotosuraTi da

sxva.

Page 6: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

11

1.1. rastruli grafika

gamosaxulebis rastruli warmodgena iyenebs

diskretul sibrtyes an sivrces, romelic

kvadratuli (an kuburi – samganzomilebiani

grafikisTvis) ujredebisgan Sedgeba. yoveli ujra

Seicavs fers. Seferili ujrebis erToblioba ki

warmoadgens cifrul gamosaxulebas (nax.1).

sasargeblo iqneba Tu SemovitanT ramodenime

ganmartebas:

cifruli gamosaxuleba - realuri an sinTezuri

gamosaxulebis modeli, romelic inaxeba manqanur

matareblebze cifruli kodebis erTobliobis saxiT.

modeli – gamosaxulebis elementTa cifruli saxiT

aRweris meTodi. magaliTad, Bitmap, Grayscale, Indexed, RGB, HLS, Lab, CMYK. piqseli - rastruli modelis ganuyofeli

sworkutxa elementia, romlis parametrebic aRweren

realuri an sinTezuri gamosaxulebis Sesabamis

ubans.

Tu yuradRebas mivaqcevT nax.1 –ze gamosaxuli

suraTis fragments, romelic 1000-jer aris

gadidebuli davinaxavT, rom sinamdvileSi cifruli

gamosaxuleba Sedgeba Seferili kvadratuli

ujrebisgan. organzomilebiani rastruli grafikis

am ujrebs ewodebaT piqselebi. samganzomilebiani

rastruli grafikis SemTxvevaSi sivrciT elementebs

(kuburi formis) uwodeben voqselebs.

12

nax.1 grafikuli informaciis rastruli warmodgena

naxati da misi fragmenti gadidebuli 1000-jer

Tu piqselebis zoma sakmaod pataraa da maTi

raodenoba ki didi, maSin iTvleba rom

gamosaxulebis xarisxi kargia.

amgvarad, gamosaxuleba rastrul grafikaSi Sedgeba

piqselebisagan, romelTa erTobliobac (mozaikis

msgavsad) qmnis mTlian suraTs. rastruli grafikis

tipiuri magaliTebia daskanerebuli foto an

grafikul redaqtor Photoshop -Si Seqmnili suraTi.

rastruli grafikis gamoyeneba saSualebas iZleva

miviRoT umaRlesi fotorealisturi xarisxis

gamosaxuleba. magram aseTi failebi Zalian

moculobiTi da Znelad redaqtirebadia (yoveli

wertili swordeba xeliT). gamosaxulebis zomis

Secvlisas misi xarisxi uaresdeba – zomis

Page 7: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

13

Semcirebisas mcire zomis detalebi qreba, xolo

zomis gazrdisas ki suraTi gadaiqceva piqselebis

erTobliobad (mozakad).

wertilovani grafikis ZiriTadi arsi: obieqtis

kodirebisas, mas “edeba” bade da iqmneba aseTive

zomis matrica (cxrili), romelic ivseba erTianebiT

obieqtTan zeddebis SemTxvevaSi da nulebiT – roca

is obieqtis gareT xvdeba. rodesac orginali–

obieqtis sazRvrebi paraleluria badis ujrebis

sazRvrebisa, vRebulobT erTeulovani da nulovani

bitebis idealur matricas (bitmap), romelic

warmoadgens obieqtis kodirebul gamosaxulebas.

iseTi idealuri SemTxveva, roca obieqtis sazRvrebi

da matricis mimmarTveli xazebi erTmaneTs emTxveva

iSviaTia. cxadia, Tu gvaqvs srulad Sevsebuli an

sruliad carieli kvadrati – es aris 1 da 0 biti.

xolo, Tu arc srulad Sevsebulia da arc sruliad

carieli maSin saWiroa zRvaris dadgena. dadgenili

zRvaris qvemoT = 0, xolo zeviT = 1.

rastruli gamosaxulebis parametrebi

gadawyveta - informaciis raodenoba erTeulovan

sigrZeze. gadawyveta izomeba:

ppi (pixel per inch – piqseli diumze) - piqselebis

raodenoba erT diumze

dpi (dots per inch – wertilebi diumze) - wertilebis

raodenoba erT diumze

da am parametrs azri aqvs mxolod maSin, roca

cnobilia gamosaxulebis an anabeWdis realuri zoma.

14

ferTa modelebi – Bitmap, Grayscale, Indexed, RGB, HLS, Lab, CMYK.

magaliTad, ferTa modeli RGB – skaneris, monitoris da sxva eleqtronuli mowyobilobis ferTa

bunebrivi enaa.

feris siRrme – bitebSi gamosaxuli mexsierebis

zoma, romelic gamoyofilia yoveli piqselis feris

an tonis aRwerisTvis, ferTa modelTan

SesabamisobaSi. magaliTad, 16 bit/piqs. (Bitmap, Halftone), 8 bit/piqs. (Grayscale, Indexed), 24 bit/piqs.(RGB)

rastruli grafikis formatebi: GIF, BMP, WBMP, PCX, PSD, IFF, PXR, PNG, SCT/PICT, RAW, TIF/TIFF, JPEG, TGA, FPX, GIF, PhotoCD, MNG, JPG, ICO, FLA/SWF

rastruli grafikis dadebiTi Tvisebebi:

− yoveli piqseli damoukidebeli elementia;

− SesaZlebelia gamosaxulebis Sesaxeb informaciis

avtomatizebuli Setana - teqnikuri realizeba.

arsebobs gamosaxulebis Setanis gare

mowyobilobaTa ganviTarebuli sistema (maT

miekuTvnebaT skaneri, videokamera, cifruli

fotokamera, grafikuli planSetebi);

− fotorealisturoba (SeiZleba miviRoT mxatvruli

efeqtebi, magaliTad, nisli an burusi, feris

daxvewili niuansebis damateba, perspeqtivis

siRrmis Seqmna, kontrastis cvlileba da sxva.);

− wertilovani gamosaxulebis, rogorc failis,

damaxsovrebis formati standartulia, amitom

Page 8: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

15

mniSvneloba ara aqvs romel grafikul

redaqtorSia Seqmnili esa Tu is gamosaxuleba;

− Web–dizainSi gamoyenebis saSualeba.

rastruli grafikis naklovanebebi

− wertilovani grafikis failis zoma

erTmniSvnelovnad ganisazRvreba gamosaxulebis

farTobis, gadawyvetisa da feris siRrmis

namravliT (Tu isini moyvanilia erTian

ganzomilebaze). am dros ara aqvs mniSvneloba ra

aris gamosaxuli ama Tu im fotosuraTze, Tu

samive parametri erTnaeria, failis zomac

praqtikulad identuri iqneba.

− wertilovani grafikis nebismieri transformacia:

mobruneba, daxra, da a.S. iwvevs gamosaxulebis

damaxinjebas (magaliTad, gamosaxulebis mciredi

kuTxiT mobrunebis dros, mkveTrad vertikaluri

xazebi gardaiqmneba mkveTr "safexurebSi")

− gamosaxulebis zomis gazrdiT misi detalebis

daTvalierba SeuZlebelia. vinaidan gamosaxuleba

Sedgeba wertilebisagan, amitom misi gazrdiT

mxolod wertilebi msxvildeba. rastruli

gamosaxulebis gadidebiT araviTari damatebiTi

detali ar gamoCndeba. ufro metic, rastris

wertilebis gadideba vizualurad amaxinjebs da

auxeSebs ilustracias (piqselizacia).

1.2 veqtoruli grafika

veqtorul grafikaSi gamosaxulebis kodireba

dafuZnebulia geometriaze, magram ara wertilze

16

(rogorc rastrul grafikaSi) aramed mrudze, rac

gulisxmobs gamosaxulebis veqtorul warmodgenas.

gamosaxulebis geometriuli aRwera, an rogorc

amboben geometriuli modeli, Sedgeba grafikuli

primitivebis erTobliobisgan: rkali, wrewiri,

mrudi, informacia ferisa da ferCasxmis xasiaTis

Sesaxeb da a.S. gamosaxulebis aseT warmodgenas

uwodeben veqtoruls, xolo kompiuteruli grafikis

am mimarTulebas veqtorul grafikas.

kompiuterul grafikaSi, gluvi xazebis

modelirebisaTvis, farTod iyeneben bezies (pier

bezie – frangi maTematikosi) mrudebs - mrudebis

aRweris maTematikuri forma.

bezies mrudebi moicema martivad da formebze

manipulaciac moxerxebulad xorcieldeba. mrudi

srulad ganisazRvreba sayrdeni wertilebis

amozneqili garsiT, es ukanaskneli ki SeiZleba

avsaxos da gamoviyenoT xazis formis TvalsaCinod

marTvisTvis. garda amisa mrudis afinuri

gardaqmnebi – gadatana, maStabireba, mobruneba aseve

martivad SeiZleba ganxorcieldes sayrdeni

wertilebis trasformaciiT.

bezies mrudi (Bezier curves) – parametruli mrudia,

romelic mocemulia Semdegi gamosaxulebiT

sadac —sayrdeni wveroebis veqtorTa komponent

Page 9: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

17

funqciaa, xolo — bezies mrudis bazuri funqciebia, romelsac aseve bernSteinis polinomsac

uwodeben.

, sadac n - polinomis xarisxia, i - sayrdeni wveros rigiTi nomeri

roca n = 1 mrudi warmoadgens wrfis monakveTs,

sayrdeni wertilebi P0 и P1 gansazRvraven mis dasawyiss da bolos. mrudi mocemulia gantolebiT:

kvadratuli bezies mrudi (n = 2) mocemulia sami

sayrdeni wertiliT: P0, P1 и P2.

kuburi bezies mrudi (n = 3) aRiwereba Semdegi gantolebiT:

bezies kuburi mrudi

18

oTxi sayrdeni wertili P0, P1, P2 и P3, romelic mocemulia or da sam ganzomilebian sivrceSi,

gansazRvravs mrudis formas.

xazi saTaves iRebs P0 wertilSi, miemarTeba P1

wertilisken, uaxlovdeba P3 wertilis P2 wertilis

mxridan da mTavrdeba P3 wertilSi. amdenad mrudi ar

gaivlis P1 da P2 wertilebs, isini asruleben mxolod

mimmarTvelebis rols. P0 da P1 Soris monakveTis

sigrZe ki gansazRvravs, rogor swrafad mouxvevs

mrudi P3 wertilisken.

Tanamedrove grafikul sistemebSi mrudwiruli

formebis warmodgenisaTvis didi gamoiyeneba aqvs

bezies splainebs - rTuli formis xazebis agebisas

bezies calkeuli mrudebi TanmimdevrobiT erTdeba

erTmaneTTan bezies splainebSi.

splainis arsi: SeiZleba avagoT nebismieri

elementaruli mrudi Tu cnobilia oTxi

koeficienti P0, P1, P2 da P3, romelic Seesabameba

oTx wertils sibrtyze. am wertilTa gadaadgilebiT

icvleba mrudis forma.

splaini (Spline) – veqtoruli grafikis ZiriTadi

cnebaa. maTematikuri mrudia, romelic mdored

aerTebs calkeul wertilebs. igulisxmeba

agregatuli funqcia, romelic, mis gansazRvris

areSi, dayofis yovel elementze emTxveva ufro

martivi bunebis funqciebs.

Page 10: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

19

erTi cvladis klasikuri splaini aigeba ase:

gansazRvris are iyofa sasruli ricxvis

monakveTebad, romelTagan yovelze, splaini emTxveva

raime algebrul polimoms. gamoyenebuli

polinomebis xarisxebs Soris maqsimalurs, uwodeben

splainis xarisxs. miRebul sigluvesa da splainis

xarisxs Soris sxvaobas ki splainis defeqts.

magaliTad, uwyveti texili aris splaini romlis

xarisxi ari 1 da defeqtic aris 1.

wrfivi suraTebi – es splainebia. splainebzea

agebuli agreTve Tanamedrove Sriftebi. magaliTad,

bezies kvadratuli mrudebi, rogorc splainebis

Semadgeneli elementebi, gamoiyenebulia True Type Sriftebis simboloTa formis aRwerisTvis.

ufro meti mniSvnelobaa aqvs bezies kubur mrudebs.

rac Seexeba maRali xarisxis mrudebs, maTi

damuSavebisTvis saWiroa didi moculobis

gamoTvlebi da praqtikuli miznebisTvis iSviaTad

iyeneben.

veqtoruli grafikis programebia: CorelDraw, Adobe Illustrator, Adobe Indesign. veqtoruli gamosaxuleba,

rastrisgan gansxvavebiT, Sedgeba calkeuli wrfe-

mimmarTvelisagan (veqtori), romelic qmnis

gamosaxulebas. failSi informacia inaxeba ara

yoveli wertilis Sesaxeb, aramed im elementebis

Sesaxeb, risganac Sedgeba gamosaxuleba, e.i. im

veqtorebis Sesaxeb risganac is aris Seqmnili.

veqtoruli gamosaxuleba, rastrulTan SedarebiT,

20

gacilebiT nakleb moculobas ikavebs da misi

redaqtirebac SedarebiT advilia. suraTis

nebismieri elementi erTmaneTisgan damoukideblad

icvleba. gamosaxulebis zomac martivad icvleba,

romlis drosac ar ikargeba xarisxi da kompoziciac

(elementebis ganlageba) pirvandel saxes inarCunebs.

Tu yuradRebas mivaqcevT nax. 2–ze gamosaxuli

suraTis fragments, romelic 1400-jer aris

gadidebuli, davinaxavT rom suraTis xarisxi ar

Secvlila. nax.1-isgan gansxvavebiT masze aranaeri

piqselebi ar Cans.

nax.2 grafikuli informaciis veqtoruli warmodgena

naxati da misi fragmenti gadidebuli 1400 -jer

Page 11: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

21

veqtori plastiuria, amitom sxvadasxva gadwyvetis

mqone mowyobilobebze misi asaxva erTnaerad

xarisxiania. amasTanave unda aRiniSnos rom

veqtoruli grafikis gamosaxuleba, vizualuri

aRqmis TvalsazrisiT, martivia da gamoiyureba

rogorc "daxatuli".

veqtoruli grafikis formatebia: .cdr .ai ...

veqtoruli grafikis dadebiTi Tvisebebi

− mexsierebis mcire moculoba. veqtoruli

gamosaxulebis kodirebisas, vimaxsovrebT ara

gamosaxulebas, aramed oTxi wertilis koordinats

da zogierT ZiriTad monacems, ris safuZvelzec

programa yovel jerze Tavidan awyobs

gamosaxulebas. amitom mexsierebis moculoba

gacilebiT mcirea wertilovan grafikasTan

SedarebiT. daskvna: veqtoruli grafika – Zalian

ekonomiuri kodirebis meTodia. miTumetes Tu

gaviTvaliswinebT, rom ferTa maxasiaTeblebis

aRwerac, ar zrdis fails Zalian.

− transformaciis Tavisufleba. veqtoruli

gamosaxuleba SeiZleba movabrunoT, davxaroT,

vcvaloT misi masStabi da amiT gamosaxulebis

xarisxi ar icvleba.

− aparatuli damoukidebloba. veqtoruli grafika

"muSaobs" idealur obieqtebTan, romlebic TviTon

eTanadebian cvlilebebs: SeiZleba arc vicodeT,

romeli instrumentebisTvis mzaddeba esa Tu is

dokumenti. veqtoruli grafika maqsimalurad

22

iyenebs nebismieri gare mowyobilobis

SesaZleblobebs. gamosaxuleba, yovelTvis iseTi

xarisxis iqneba, ra SesaZleblobacaa aqvs

konkretul mowyobilobas.

veqtoruli grafikis naklovanebebi

− programdamokidebulia. yoveli programa bezies

mrudebs agebs sakuTari algoriTmis mixedviT.

(magaliTad, programa CorelDraw –s formati .cdr ar aris aRwerili da arastandartulia). xSirad

saWiro xdeba konvertireba. yoveli programa

inaxavs monacemebs Tavis sakuTar formatSi, amitom

erT veqtorul redaqtorSi Seqmnili gamosaxuleba,

rogorc wesi, ar konvertirdeba meore programis

formatSi cdomilebis gareSe.

− gamosaxulebis veqtoruli principiT aRweris

sirTule, grafikuli informaciis Setanis

avtomatizebisa da skaneris tipis mowyobilobis

konstruirebis saSualebas ar iZleva.

− veqtoruli grafika marTlac SezRudulia wminda

mxatvrul saSualebebSi da ar aris gankuTvnili

fotorealisturi gamosaxulebaTa SeqmnisaTvis.

kompiuteruli grafikis aseTi zogadi daxasiaTebis

fonze SeZleba vifiqroT, rom veqtoruli da

rastruli grafikis gonivruli SeTanxmebiT

SeiZleba mivaRwioT saukeTeso rezultatebs.

Page 12: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

23

2. feri da ferTa modelebi

2.1 ferTa Teoriis elementebi.

visaubroT ferze. adamianis cxovreba feris gareSe

warmoudgenelia da albaT Zalian mosawyenicaa.

Tanamedrove kompiuteruli sistemebi saSualebas

iZleva SevqmnaT feradi gamosaxuleba mkveTri da

cocxali ferebiT da gadavceT ramodenime aTeuli

milioni ferTa toni. xelovani adamianisTvis ferTan

muSaoba komputerze didi siamovnebaa. miTumetes rom

Tanamedrove grafikul programebSi martivad xdeba

ferebis sinTezireba da mravalricxovani efeqtebis

gamoyeneba, rac qmnis amouwuravi SesaZleblobebis

SegrZnebas. Tumca es yvelaferi arc ise martivia da

ferTa SesaZleblobebic usazRvro ara aris.

arsebobs ferTa tonebis garkveuli raodenoba,

romelTa sinTezirebac principSi ar SeiZleba,

magaliTad displeis ekranze an ferad printerze.

rasac ver vityviT mxatvris tiloze iq yvelaferi

SesaZlebelia.

Tu gvinda kompiuteruli grafikis Seswavla

aucileblad unda vicodeT Tanamedrove kompiuteris

ferTa SesaZleblobebi da amave dros maTi

SezRudvebic.

ferTa Teoriis elementebi

ferTa Teoria Zalian didi da rTuli mecnierebaa.

fers swavloben rogorc fizikosebi ise

fsiqologebi, eqimebi da inJinrebi. Cvenc ganvixiloT

24

feri da Tanac mxolod kompiuteruli grafikisTvis

saintereso da mniSvnelovani kuTxiT.

albaT yvelasTvis cnobilia rom nebismieri feri

SeiZleba warmovidginoT sami ZiriTadi (an

damatebiTi) feris SereviT. magaliTad, ferad

fotografiaSi yvelaze xSirad iyeneben samfena

fotoemulsias (cisferi, mewamuli da yviTeli).

ferad televizorebSi ki sami tipis luminofors

wiTeli, mwvane da lurji. ismis kiTxva: samyaroSi

arsebuli mravalferovani ferTa warmodgenisTvis

ratom aris sakmarisi mxolod sami ZiriTadi feri?

es kiTxva kidev ufro saintereso xdeba Tu

gavixsenebT fizikis im nawils romelsac optika

hqvia. fizika xilvad fers ganixilavs rogorc

eleqtromagnitur gamosxivebas, egereT wodebul,

xilvad diapazonSi – talRis sigrZe 380-dan 780 nm-

mde. Tu aTvlas daviwyebT am diapazonis bolodan,

ferebi rogorc cisartyelaSi ise ganawildeba:

wiTeli, narinjisferi, yviTeli, mwvane, cisferi,

lurji da iasamnisferi.

realuri sinaTlis wyaro iSviaTad asxivebs mxolod

erTi gansazRvruli sigrZis mqone talRis sinaTles

(maT uwodeben “monoqromatul” wyaros). Cveulebriv

wyaros gamosxiveba Seicavs sxvadasxva sigrZis mqone

talRebs. aseTi wyaros gamosxiveba xasiaTdeba,

egreT wodebuli speqtraluri ganawilebiT,

romelic gviCvenebs, Tu konkretuli sigrZis mqone

talRis, ramdeni gamosxiveba monawileobs mocemuli

wyaros gamosxivebaSi. nax.1-ze naCvenebia feradi

Page 13: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

25

sinaTlis wyaros zogierTi tipiuri speqtraluri

ganawileba.

nax.1.

sxvadasxva feris mnaTi sxeulebis speqtraluri ganawileba

nebismieri sinaTlis wyaro xasiaTdeba sakmaod

rTuli speqtraluri SemadgenlobiT, romelic

aRiwereba funqciiT – speqtraluri ganawileba.

radganac gvaqvs funqcia, cxadia, rom wyaros

aRwerisTvis zogadad mocemuli unda iyos

parametrebis uricxvi raodenoba, rogoricaa

gamosxivebis simZlavre talRis yoveli sigrZisTvis.

rogor moviqceT?

sinamdvileSi, Tu problemas ganvixilavT ara

zogadad fizikis TvlsazrisiT, aramed rogorc

adamianis mier wyaros feris aRqmis faqts, maSin

situacia arc Tu ise mZime aRmoCndeba. feris

26

aRqmasTan dakavSirebiT Catarda fizikuri da

fsiqofiziologiuri gamokvlevebi, ris Sedegadac

aRmoCnda ori Zalzed mniSvnelovani eqsperimentuli

faqti:

1. Tu wyaroebs aqvT sxvadasxva feri, maSin maT

ueWvelad gaaCniaT sxvadasxva speqtraluri

Semadgenloba

2. meores mxriv, erTi feris sinaTlis wyaroebs,

sul ar aris aucilebeli erTnaeri speqtraluri

Semadgenloba rom qondeT.

magaliTad, nax. 2-ze moyvanilia ori wyaros speqtri.

rogorc vxedavT, maTi speqtraluri Semadgenloba

sxvadasxvaa. Tumca, Tu maT erTad movaTavsebT da

TvaliT SevxedavT, erTnaer fers davinaxavT. amave

dros, fizikuri xelsawyo, romelic zomavs

spetralur Semadgenlobas, erTmniSvnelovnad

aCvenebs rom Semadgenlobebi gansxvavdebian.

nax. 2.

ori wyaros speqtraluri Semadgenloba, romelic TvaliT erT

ferad aRiqmeba

Page 14: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

27

aqedan gamomdinare, adamianis Tvali ver aRiqvams

sinaTlis wyaros speqtraluri Semadgenlobis yvela

niuanss, is rogorRac asaSualoebs ferebs. es

iZleva imeds, rom adamianis mier aRqmul ferTa

aRwerisTvis, SeiZleba parametrebis naklebi

raodenoba gamoviyenoT.

sinamdvileSi, jer kidev gasul saukuneSi

germanelma maTematikosma grasmanma Camoayaliba sami

kanoni, ferTa Serevisas Catarebuli eqsperimentebis

safuZvelze.

1. nebismieri oTxi feri wrfiv damokidebulebaSia. e.i.

nebismieri feri SeiZleba gamovsaxoT sami wrfivad

damoukidebeli feris wrfivi kombinaciiT

(SereviT). wrfivad damoukidebeli ferebis ricxvs

miekuTvneba magaliTad, wiTeli, mwvane da lurji

an yviTeli, cisferi da mewamuli. arsebobs

wrfivad damoukidebeli ferebis mTeli simravle.

grasmanis pirveli kanonidan gamomdinareobs, rom

ferTa sivrce samganzomilebiania!

2. Tu sami feris Serevisas erTi (an meti) feri

uwyvetad icvleba, maSin miRebuli narevis feric

uwyvetad icvleba. e.i. ar arsebobs araviTari

izolirebuli feri, romelic ar miuerTdeba

Sesarev ferebs. meore kanonidan gamomdinareobs,

rom ferTa sivrce uwyvetia.

3. Sereuli feri damokidebulia mxolod Sesarevi

komponentebis ferze, da ara maT speqtralur

Semadgenlobaze. am kanonidan gamomdinareobs, rom

Tu arsebobs ori vizualurad erTnaeri feri

28

sxvadasxva speqtraluri SemadgenlobiT, maSin maTi

mesame ferTan Serevis rezultati orive

SemTxvevaSi erTnaeri iqneba. e.i. ferebis Serevisas

mniSvnelovania TviTon feri, da ara wyaros

speqtraluri Semadgenloba.

amgvarad, grasmanis kanonebidan gamomdinareobs,

rom nebismieri feri SeiZleba avRweroT sul sami

parametriT! am faqtze aris damyarebuli iseTi

Tanamedrove teqnologiebis muSaoba, rogoricaa

televizia, kompiuteris displei, feradi beWdva da

sxva.

ra aris am araCveulebrivi eqsperimentuli faqtis

mizezi? mizezi imaleba adamianis Tvalis baduris

agebulebaSi. biologiidan cnobilia, rom baduris

fotomgrZnobiare elementi ori tipisaa: Cxirebi da

kolbebi. Cxirebs ara aqvs ferze mgrZnobeloba da

uzrunvelyofs mxolod bindis monoqromul

mxedvelobas. kolbebi ki ferisadmi mgrZnobiarea da

Tavismxriv ganasxvaveben sam tips: kolbebi wiTel,

mwvane da lurj areSi maqsimqluri mgrZnobelobiT.

erTi tipis kolbebis amorCeviTi aRgznebisas

warmoiSveba gajerebuli ferebis SegrZneba,

Sesabamisad wiTlis, mwvanis da lurjis. Tu

sxvadasxva tipis kolbebis aRigzneba xdeba TiTqmis

erTnaeri sinaTlis daecemiT, maSin Tvali xedavs

aqromatul (e.i. SeuRebavi, nacrisferi) fers, xolo

Tu sxvadasxvanaeri sinaTlis dacema xdeba – maSin

Cndeba feris SegrZneba.

Page 15: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

29

vinaidan adamians samive tipis receptorebi gaaCnia,

amitom nebismieri feradovnebis SegrZneba

ganpirobebulia mxolod Sesabamisi receptorebis

signalTa TanafardobiT. e.i. receptorebi (kolbebi)

gamosxivebis speqtraluri maxasiaTeblebis erTgvar

gasaSualoebas axdenen. ferTa sivrcis

samganzomilebianoba ki subieqturi faqtia da

ganpirobebulia adamianis Tvalis TaviseburebebiT.

rogorc Cans, realuri samyaro gacilebiT ufro

rTuli da feradovania, vidre Cven mas vxedavT!

nebismieri feri, romelsac arCevs adamianis Tvali

SeiZleba warmovidginoT sami damoukidebeli (e.i.

romelic ar warmoadgens sxva oris jams) ferTa

jamiT. es gamomdinareobs iqidan, rom adamianis

Tvals gaaCnia sam ferze mgrZnobiare receptorebi,

romelic “asaSualoebs” sinaTlis wyaros

speqtralur maxasiaTebelTa niuansebs.

2.2. ferTa Serevis xerxebi da ferTa modelebi

2.2.1. aditiuri meTodi. RGB modeli

axla ukve gasagebia, Tu rogor SeiZleba, sami

ZiriTadi feris saSualebiT, sxvadasxva feris

miReba. marTlac, aviRoT sami feris sinaTlis

wyaro (wiTeli, mwvane da lurji) romelTa

sikaSkaSec SeiZleba vareguliroT, magaliTad

mSTanTqmeli solebiT (nax. 3). SeurioT am wyaroTa

gamosxivebebi da mivmarToT Tvalisken. wiTeli

feris wyaro imoqmedebs wiTel ferze mgrZnobiare

kolbaze, mwvane - mwvane ferze mgrZnobiare

kolbaze xolo lurji –lurjze. TvalisTvis

30

araviTari mniSvneloba ara aqvs vxedavT realuri

sinaTlis wyaros Tu sami etalonis jamur

gamosxivebas, mTavaria rom etalonuri wyaroebi

aRagznebdnen Sesabamis receptorebs zustad ise

rogorc realuri wyaros SemTxvevaSi, rom miviRoT

analogiuri feradovnebis SegrZneba.

nax. 3.

ferTa gaTanabrebis sqema

mivaqcioT yuradReba, rom Cven vsaubrobT mnaTi

wyaroebis gamosxivebis saSualebiT feris miRebaze.

maTi gamosxivebebi ikribeba. amitom, ferTa Serevis

(sinTezis) aseT sistemas ferTa Serevis aditiur

sistemas uwodeben.

romeli ferebi SeiZleba miviCnioT ZiriTad ferebad?

– nebismieri damoukidebeli feri. praqtikaSi

Cveulebriv iyeneben sam erTmaneTisgan sakamaod

“daSorebul” fers – wiTeli (Red), mwvane (Green) da lurji (Blue). ferTa aseT models ewodeba RGB da warmodgenilia nax. 4-ze.

Page 16: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

31

nax.4. ferTa Serevis aditiuri sistema. RGB ferTa modeli

Cven ukve avRniSneT, ron aditiuri modeli RGB gamoiyeneba iseTi obieqtebisTvis, romlebic

sinaTles asxiveben, e.i. mnaTi obieqtebisaTvis.

Tanamedrove kompiuteris monitorebis umravlesoba

asxivebs sinaTles, amitom maT muSaobas safuZvlad

udevs aditiuri sistema RGB. Tu aviRebT lupas (10-

jeradi gadidebiT) da SevxedavT monitoris ekrans

(gamosaxulebis TeTr ubnebze) davinaxavT

erTmaneTTan axlos ganlagebul patara wiTel,

mwvane da lurj wertilebs. adamianis Tvals gaaCnia

sivrciTi integrirebis Tviseba. amis gamo (lupis

gareSe!) Cven vxedavT ara wiTeli, mwvane da lurji

wertilebis erTobliobas, aramed gansazRvrul

fers, romlis mniSvnelobac damokidebulia am

wertilebis sikaSkaSeTa Tanafardobaze.

ganvixiloT ferTa aditiuri xerxiT Serevis erTi

Tavisebureba. grasmanis pirveli kanonidan

gamomdinare, nebismieri oTxi feri damokidebulia,

e.i. nebismieri feri SeiZleba gamoisaxos sxva sami

32

feriT. gamomdinareobs Tu ara aqedan rom nebismieri

feri, romelsac adamianis Tvali arCevs, SeiZleba

iyos gamosaxuli RGB modelis ZiriTadi ferebis

jamiT? – Turme ara! daubrundeT nax.3-ze gamosaxul

ferTa gaTanabrebis sqemas. Catarebuli iyo

eqsperimenti speqtralurad sufTa ferebis

gaTanabrebaze. gamosakvlevi wyaros saxiT aRebuli

iyo monoqromatuli gamosxiveba talRis

gansazRvruli sigrZiT. Semdeg eqsperimentatori,

etalonuri wyaroebis fardobiTi intensivobis

SecvliT, cdilobs daamTxvios sinTezuri

gamosxivebis xilvadi feri gamosakvlevi wyaros

fers, e.i. gaaTanabros ferebi. aRmoCnda, rom

speqtris garkveuli ubnebisTvis amis gakeTeba

SeuZlebelia!

gamodis rom grasmanis kanonebi arasworia? ara, iq

yvelaferi rigzea. Tu gamosakvlevi wyaros

gamosxivebas SeurevT erTerT etalonur wyaros,

maSin ferTa gaTanabreba SeiZleba. am SemTxvevaSi

Cven TiTqos vaklebT erTerT etalonur wyaros

sinTezirebul fers. nax. 5-ze mocemulia am

eqsperimentis Sedegi, sadac etalonur wyaroebad

aRebulia monoqromatuli wyaroebi: lurji - 434 nm,

mwvane - 546 nm da wiTeli - 700 nm. gamosakvlevi

wyaros gaTanabrebis sqemaze vxedavT - vertikalze

gadazomili etalonuri wyaroebis wils, horizontze

gadazomili talRis sigrZesTan mimarTebaSi.

Page 17: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

33

nax.5.

eqsperimentis Sedegebi speqtralurad sufTa ferebis

gaTanabrebisas

kerZod, ferTa gaTanabrebisas lurj-mwvane zonaSi,

aucilebelia gamovakloT wiTeli komponenti! es

imaze metyvelebs rom TvaliT aRqmuli yvela feri

ar SeiZleba warmovidginoT aditiur RGB modelSi.

nax.6.

ganaTebis saerTaSoriso komitetis ferTa diagrama da RGB da CMY modelebis mier warmodgenili areebi.

34

nax.6-ze moyvanilia ganaTebis saerTaSoriso

komitetis ferTa diagrama, romelzec warmodgenilia

yvela is feri rasac adamianis Tvali arCevs. am

diagramaze samkuTxediT gamosaxulia ferTa are,

romelic SeiZleba avsaxoT monitoris ekranze RGB modelSi.

rogorc Cans ekranuli ferebis simravle sakmaod

Raribia imasTan SedarebiT rac adamianis Tvals da

mxatvris funjs SeuZlia (gansakuTrebiT lurj-

mwvane areSi). amitom Zalian Znelia (albaT

praqtikulad SeuZlebeli) zustad avsaxoT displeis

ekranze zogierTi mxatvruli nimuSi.

mnaT sxeulTa feris warmodgenisaTvis (kerZod,

monitorebisTvis) gamoiyeneba aditiuri modeli,

romelSic ikribeba RGB -s ZiriTadi ferebi. magram,

adamianis TvaliT aRqmuli yvela feris warmodgena

am modelSi ver xerxdeba.

2.2.2. subtraqtiuli meTodi. CMYK modeli.

feradi gamosaxulebebi marto monitoris ekranze ar

gvxvdeba misi gadatana qaRaldzec gvixdeba. feradi

suraTis misaRebad aseve mxolod sami feris

gamoyeneba SeiZleba. rogoria es ferebi? erTi

SexedviT SeiZleba mogveCvenos rom igive ZiriTadi

ferebis (wiTeli, mwvane, lurji) gamoyeneba

marTebuli iqneboda. magram yvelaferi arc ise

martivia. Tu qaRaldze davitanT wiTel saRebavs da

zevidan gadausmevT mwvanes, bunebrivi ganaTebisas

Page 18: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

35

gamoCndeba ara yviTeli aramed Savi (ufro swored –

muqi seri). ra aris amis mizezi?

saqme imaSia, rom am SemTxvevaSi vxedavT ara ori

wyaros jamur gamosxivebas (wiTeli da mwvanis),

aramed sinaTles, romelic airekla TeTri qaRaldis

zedapiridan da gaivlis or fena saRebavSi. radganac

wiTeli saRebavi atarebs TeTri sinaTlis speqtris

mxolod wiTel nawils (lurjs da mwvanes

STanTqavs), xolo mwvane ki analogiurad mxolod

mwvane nawils, amitom mTeli TeTri sinaTle

STaiTqeba da davinaxavT Sav fers.

rogor moviqceT? kidev erTxel SevxedoT nax.1 da

nax.7. Cven vxedavT rom yviTeli feri Sedgeba

wiTelisa da mwvanisgan, e.i. yviTeli saRebavi unda

atarebdes TeTri feris wiTel da mwvane komponents,

xolo STanTqavdes lurj komponents (nax. 7-2).

analogiurad, cisferi saRebavi atarebs lujs da

mwvane komponents (nax. 7-3), xolo mewamuli – wiTels

da lurjs (nax. 7-4).

Tu qaRaldze davitanT cisfer da yviTel saRebavs

(nax. 7-5) Tanabari proporciiT, miviRebTYmwvane fers,

radgan cisferi saRebavi gaatarebs lurjs da

mwvanes, xolo yviTeli – gaatarebs mwvanes magram

STanTqavs lurjs. Sedegad gaivlis speqtris

mxolod mwvane komponenti.

axla Tu qaRaldze davitanT sam fena saRebavs –

yviTels, cisfers da mewamuls (nax. 7-6), maSin TeTri

feris yvela komponenti STainTqeba Sesabamis

36

fenebSi, da Cven saerTod ver davinaxavT areklil

sinaTles e.i. davinaxavT Sav fers.

nax. 7.

ferTa Serevis subtraqtiuli sistema

amgvarad, qaRaldze feradi gamosaxulebis misaRebad

Cven ar vkribavT sinaTlis wyaroTa gamosxivebas,

piriqiT – vSTanTqavT mas feradi saRebavis fenaSi.

amitom ferTa Serevis am sistemas uwodeben

subtraqtiuls. am sistemisTvis ukve iyeneben ara

RGB modelis ZiriTad ferebs, aramed e.w. damatebiT

ferebs – cisferi, mewamuli da yviTeli.

sinamdvileSi, Tanamedrove ferad printerebsa da

ploterebSi, rogorc wesi iyeneben minimum oTx fers:

Page 19: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

37

emateba sufTa Savi feri. es dakavSirebulia imasTan,

rom idealuri saRebavebi (e.i. sinaTlis mocemuli

speqtraluri diapazonis sruli STanTqma) ar

arsebobs. amitom, sami realuri saRebavis (cisferi,

mewamuli da yviTeli) Serevisas vRebulobT ara Savs

aramed WuWyian sers mwvane an yavisferi ieriT. ris

gamoc emateba Savi saRebavi gamosaxulebis muqi

nawilebis beWdvisas.

printerebisTvis (poligrafia, kino) iyeneben ferTa

sinTezirebis sruliad gansxvavebul princips –

subtraqtiuls. am SemTxvevaSi TeTri feridan

“akldeba” ferebi. ZiriTad ferebad am sistemaSi

igulisxmeba – cisferi, mewamuli da yviTeli (CMY). printerebSi xSirad umateben kidev meoTxe fers –

Savs. amitom am sistemas uwodeben (CMYK).

38

3. rastruli grafika. cifruli gamosaxuleba.

ganvixiloT rastruli grafikis ZiriTadi cnebebi:

diskretuli rastruli sivrcis struqtura, misi

ganzogadeba da ZiriTadi operaciebi, romelic masze

SeiZleba Catardes. es Tema Zalian mniSvnelovania –

es saSualebas iZleva advilad gaverkveT rastruli

grafikis Tanamedrove programebis mravalricxovan

funqciebSi. rastruli sivrcis gardaqmnaTa

ZiriTadi klasebi arc Tu ise bevria, magram

miuxedavad amisa, maTi parametrebis Serwyma da

varireba badebs mxatruli efeqtebis kolosalur

ricxvs, maTSi garkveva ki arc Tu ise martivia.

rastris struqturis da misi gardaqmnis principebis

codna saSualebas iZleva ara marto gaverkveT

grafikul programaTa SesaZleblobeSi, aramed

SevqmnaT axali efeqtebi, miTumetes rom Tanamedrove

grafikuli programebi amis saSualebas iZleva.

3.1. diskretuli sibrtye (rastri), piqselebi.

sivrculi gadawyveta.

pirveli cneba romelic unda ganvixiloT aris

rastri, rastris Taviseburebaa - misi diskretuli

buneba. Tu qaRaldis furcels uwyvet sivrced

CavTvliT, rastruli displeis ekranze amas ver

vityviT. diskretuloba, safuZvlad udevs mis

muSaobas – rastruli gamosaxuleba warmoadgens

erTnairi ujrebisgan Sedgenil organzomilebian

matricas, romelTagan yovels gaaCnia garkveuli

feri. Tu ujrebi bevria da zoma ki sakmaod patara,

Page 20: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

39

maSin Tvali diskretul rastrul gamosaxulebas

aRiqvams rogorc uwyvets.

erTi SexedviT rastri – Zalian ubralo modelia.

magram, mas gaaCnia uzarmazari informaciuli

tevadoba. modiT SevafasoT es Tviseba –

ganvsazRvroT im gamosaxulebaTa raodenoba,

romelic SesaZloa warmovidginoT arc Tu ise didi

rastriT – matrica 256X256 ujriT. dauSvaT rastris

yovel ujras SeuZlia miiRos seri feris (Savidan

TeTramde) mxolod 32 mniSvneloba. es sakmarisia

imisaTvis rom warmovidginoT saSualo xarisxis

gamosaxuleba naxevartonebSi, maSin am matriciT

aRwerili SesaZlo suraTebis raodenoba toli

iqneba 32256X256

=3265536

≈1098645

variantisa.

Tu gaviazrebT rom es aris ricxvi, romelsac

TiTqmis asi aTasi nuli aqvs, mivxvdebiT rom patara

rastruli matrica marTlac saocari tevadobisaa

da did pativiscemas imsaxurebs.

gavixsenoT, rom rastruli gamosaxulebis umciresi

elementi, organzomilebian rastrul matricaSi,

aris piqseli, romelic Rebulobs sxvadasxva

mniSvnelobebs magaliTad fers, gamWvirvaleobas da

sxva. aseve avRniSneT, rom “Tu piqselebi bevria da

maTi zoma ki sakmaod patara”, maSin gamosaxuleba

uwyveti Cans. modiT gaverkveT – ras niSnavs “bevri”

da “sakmaod patara”.

cifruli gamosaxulebis erTerTi yvelaze

mniSvnelovani maxasiaTebelia – misi zoma

40

piqselebSi. is SeiZleba nebismieri iyos, magram

Tanamedrove displeebSi miRebulia Semdegi

Tanafardobebi: 640x480, 800x600, 1024x768, 1152x864, 1280x1024, 1600x1200 da meti. pirveli cifri – siganea,

meore – simaRle. es maxasiaTebeli saSualebas

iZleva martivad SevafasoT suraTis

damaxsovrebisTvis saWiro mexsierebis raodenoba,

magram gamosaxulebis vizualuri aRqmis xarisxis

SefasebisTvis ar gamodgeba. marTlac, Tu suraTs

800x600 SevxedavT 14’ monitorze – is normalurad

mogveCveneba, xolo Tu 21’ monitorze SevxedavT

suraTis xarisxi aSkarad gafuWdeba. amitom saWiroa

maxasiaTebeli, romelic Seafasebs piqselebis

raodenobas erTeulovan sigZeze – cifruli

gamosaxulebis sivrciTi gadawyveta an ubralod

gadawyveta. monitorebisTvis ZiriTadad iyeneben

erTeuls – piqseli/diumze (ppi - pixel per inch), xolo

printerebisTvis wertili/diumze (dpi - dots per inch).

rastruli mowyobilobis gadawyveta – misi

umniSvnelovanesi maxasiaTebelia, amitom saWiroa

kargad warmovidginoT es sazomi erTeuli, raTa

konkretuli samuSaos dros saWiro gadawyvetis

amovirCeva SevZloT.

rastruli gamosaxulebis moCvenebiTi uwyvetoba

aixsneba adamianis Tvalis sivrciTi integraciiT –

aerTianebs mcire detalebs erT mTlianobaSi da

afiqsirebs mcire ubnebis mxolod jamur

intensivobas. magaliTad, normaluri manZilis dros,

ubani sadac Tvali asrulebs sivrciT integracias,

Page 21: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

41

0.5х0.5 mm2 rigisaa. erTi SexedviT SeiZleba

mogveCvenos rom gadawyveta 2 piqseli milimetrze

anu 51 dpi sakmarisia, magram sinamdvileSi es xarisxi

mxolod gazeTis dasabeWdad gamodgeba. magaliTad,

wignebis beWdvisas iyeneben 75dpi rigis gadawyvetas, xolo mxatvruli Jurnalebis maRalxarisxiani

beWdvisas 150-200 dpi da zogjer metsac.

kompiuteris mexsierebaSi arsebuli rastruli

gamosaxulebis gadawyveta gacilebiT maRali unda

iyos nabeWdi suraTis gadawyvetaze, radgan maT

sxvadasxva moTxovnebi waeyenebaT. suraTis skanireba

da damuSaveba maRali gadawyvetiT unda

sruldebodes. marTlac, praqtika gviCvenebs, rom Tu

daskanirebul suraTs igive gadawyvetiT davbeWdavT,

suraTebi bundovani gamova, amitom poligrafiaSi

iyeneben kidev erT parametrs, e.w. masStabur

koeficients SF (Sampling Factor), romelic gviCvenebs

ramdenjer metia daskanirebuli suraTis gadawyveta

(grafikuli gadawyveta) sabeWdi mowyobilobis

gadawyvetaze. magaliTad, Tu vbeWdavT 300 dpi suraTs

mowyobilobaze, romlis gadawyvetaa 150 lpi, maSin SF=2. praqtikaSi sruliad dasaSvebi xarisxi miiReba

roca SF=1.5 da mets. amgvarad, saSualo xarisxis

misaRebad, grafikuli gadawyveta unda iyos 100-150

dpi, xolo maRali xarisxis gamosaxulebis misaRebad

200-300 dpi.

yovelTvis gvgonia, rom unda aviRoT rac SeiZleba

maRali gadawyveta. zogadad es asea, magram

Tanamaedrove Zlieri kompiuteruli sistemebis

42

realuri SesaZleblobebic ki zRudavs aseT

moqmedebebs. imisaTvis rom vigrZnoT es SezRudvebi

ganvixiloT erTi tipiuri magaliTi. vTqvaT

vamuSavebT Jurnalis erT gverds zomiT 10X12

diuimi. gadawyvetiT 300 dpi e.i. rastris zomaa 3000X3600 = 10 800 000 piqseli. yoveli piqseli

ikavebs mexsierebis 3 baits, ferTa daSlis Semdeg ki

4 baits. amitom, suraTis damaxsovrebisTvis saWiroa

30-40 mb. amasTanave unda gaviTvaliswinoT, rom iseTi

grafikuli programebis muSaobis dros rogoricaa

Photoshop aucilebelia, rogorc wesi xuTmagi

grafikuli buferi, radgan bevri operacia iTxovs

droebiTi monacemebis Senaxvas. cxadia aseT

SemTxvevebSi yovelTvis unda veZeboT gonivruli

kompromisi gamosaxulebis xarisxsa da aparaturis

SesaZleblobebs Soris.

cifruli gamosaxulebis mniSvnelovani

maxasiaTebelia – gadawyveta. is izomeba erTeulebSi

ppi da dpi. Cveulebrivi beWdvisas viyenebT 75 dpi, maRali xarisxisas -150 dpi. gadawyvetis amorCeva ganisazRvreba konkretuli amocaniT da xSir

SemTxvevaSi warmoadgens gonivrul kompromiss

sasurvel xarisxsa da mowyobilobaTa

SesaZleblobebs Soris.

3.2. piqselTa mniSvnelobebi, ferTa gadawyveta

ganvixiloT rastruli matricis ferTa gadawyveta.

cifruli gamosaxulebis yovel piqsels aqvs raRac

feri. ferTa raodenoba, romelic SeiZleba piqselma

miiRos, xasiaTdeba e.w. ferTa gadawyvetiT. erTis

Page 22: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

43

mxriv rac metia SesaZlo ferebi miT ukeTesia.

meores mxriv – rac meti feria miT meti mexsierebaa

saWiro gamosaxulebis Sesanaxad. isev unda veZeboT

kompromisi.

3.2.1. bituri matrica

umartives SemTxvevaSi piqsels SeiZleba mieniWos

mxolod ori mniSvneloba 1 an 0. piqselis am

informaciis Sesanaxad sakmarisia erTi biti, amitom

gaCnda cneba “bituri matrica”. rastruli ekranis

SemTxvevaSi 1 - ganaTebul rastrs Seesabameba, xolo

0 – Cabnelebuls. rastrul mowyobilobebSi

magaliTad, lazeruli an Wavluri printeri, ki

piriqiT 1 – niSnavs dasmul wertils, xolo 0 –

cariel adgils. programa Photoshop–Si am reJims uwodeben “bitmap”.

imisaTvis, rom warmovidginoT mexsierebis ra

moculobaa saWiro ama Tu im gamosaxulebis

damaxsovrebisaTvis, CavataroT martivi gamoTvlebi.

vTqvaT gvaqvs bituri matrica zomiT 1024x768. aseTi

matricis damaxsovrebas sWirdeba: 1024*768 = 786 432

biti. yovel baitSi 8 bitia. e.i. 786 432 /8 =98 304

baiti. an 98 304/1024 = 96 kilobaiti mexsiereba.

3.2.2. gamosaxuleba naxevartonebSi

exla ganvixiloT SemTxveva, roca piqselis

mniSvneloba SeiZleba iyos mTeli ricxvi, romelic

icvleba garkveul diapazonSi 0-dan N-mde. rastruli

mowyobilobis muSaobis reJimisa da mixedviT es

mniSvnelobebi sxvadasxva interpretacias Rebuloben.

44

Tu displei muSaobs monoqromul reJimSi, 0 - Savi

feria, N – TeTri, xolo Sualeduri mniSvnelobebi –

seris Sualeduri doneebi Savsa da TeTrs Soris.

programa Photoshop–Si am reJims uwodeben “GrayScale”da sakmaod farTod iyeneben SavTeTri

naxevartonebSi suraTebis damuSavebisas. yvelaze

xSirad iyeneben reJims, roca N = 255. am SemTxvevaSi

yoveli piqselisTvis saWiroa mexsierebis erTi

baiti. magram, rig SemTxvevebSi ufro kompaqturi

failebis misaRebad, SeiZleba sakmarisi aRmoCndes

seris doneebis ufro naklebi ricxvic.

ismis kiTxva, seri feris ramdeni done unda

gamoviyenoT, rom monoqromuli gamosaxulebis

xarisxi misaRebi armoCndes. bunebrivi

gamosaxulebisTvis xSirad sakmarisia seris 64 done.

32 donis SemTxvevaSi gamosaxulebaze Cndeba odnav

SesamCnevi konturebi – seris doneebs Soris

gadasvlis adgilebSi. 16 da 8 donis SemTxvevaSi

Cndeba mkveTri konturebi da gamosaxulebis

xarisxic aradamakmayofilebeblia. sinTezirebuli

gamosaxulebisaTvis zogjer ara Tu 64, 128 donec ar

aris sakmarisi. am dros iyeneben 256 gradacias.

SevafasoT mexsierebis zoma, romelic aucilebelia

seris 256 doniani gamosaxulebis dasamaxsovreblad.

yoveli piqseli (256 mniSvneloba) – 8 biti anu 1

baitia. igive matricis SemTxvevaSi (1024x768) miviRebT

rom 1024*768 = 786 432 baiti an 786 432 /1024 =768

kilobaiti mexsierebaa saWiro. es gacilebit metia

vidre bituri matrica.

Page 23: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

45

3.2.3. indeqsirebuli ferebi. palitrebi.

ganvixiloT videoadapteris muSaobis feradi

grafikuli reJimebi, rodesac piqselis mTelricxva

mniSvnelobebi ganisazRvreba ara rogorc seris

gradacia, aramed rogorc feris nomeri mocemuli

palitridan. sul cota xnis win roca jer ara

arsebobda SVGA adapterebi, aseTi meTodi iyo

erTaderTi displeis ekranze feradi gamosaxulebis

misaRebad. mas ewodeba indeqsirebuli feris reJimi,

roca vmuSaobT ara realur ferTan aramed

mocemuli palitris ferTa nomrebTan (indeqsTan).

profesionalur grafikaSi es reJimi praqtikulad ar

gamoiyeneba, Tumca arsebobs sferoebi sadac mas

farTod iyeneben. mizezi is aris, rom xSirad, 256

feris gamoyenebiT SeiZleba miviRoT normaluri

xarisxis ekranuli gamosaxuleba. am SemTxvevaSi

mosaxerexebelia am ferebis “indeqsireba” da

mexsierebaSi mxolod indeqsebis damaxsovreba. amave

dros, aseTi feradi gamosaxulebis erTi piqseli

saWiroebs mexsierebis mxolod erT baits. aseTi

warmodgena mniSvnelovnad amcirebs grafikuli

failebis zomas, rac Zalian mniSvnelovania maTi

gadacemis dros magaliTad internetiT.

Sefaseba: Tu gamoviyenebT 256 ferian palitras, maSin

gamosaxulebis (1024x768) Sesanaxad saWiroa mexsierebis igive zoma rac monoqromuli

gamosaxulebis SemTxvevaSi - 768 kilobaiti, Tu ar

CavTvliT mexsierebis im mcire nawils rac

palitris Sesanaxad aris saWiro.

46

3.2.4. srulferiani gamosaxulebebi.

ganvixiloT “WeSmaritad feradi” an “srulferiani”

rastrebi. aseTi rastrebis yovel piqselSi cxadi

saxiT inaxeba yvela feradi komponenti. ufro

xSirad es aris RGB – sistemis ZiriTadi ferebis

mniSvnelobebi – wiTeli, mwvane da lurji.

poligrafiaSi xSirad iyeneben subtraqtiul

sistemas da am dros yovel piqselSi inaxeba CMYK

sistemis oTxi komponenti – cisferi, mewamuli,

yviTeli da Savi. dawvrilebiT ganvixiloT RGB sistema.

RGB sistemis feradi komponentebis warmodgenisas ufro xSirad iyeneben or reJims HiColor da TrueColor. HiColor reJimSi, RGB sistemis samive komponentisTvis

gamoyofilia 16 biti: 5 biti wiTeli ferisTvis, 6

biti mwvane ferisTvis da 5 biti lurjisTvis.

amgvarad, wiTeli feris komponents SeuZlia miiRos

25 = 32 mniSvneloba, mwvanes – 26 = 64 da lurjs 25 = 32. aqedan gamomdinare, HiColor reJimSi SeiZleba

warmovadginoT sul 32*64*32 = 65536 feri. Cveulebriv,

bunebriv gamosaxulebaTa umravlesobisaTvis, (el.

foto) es sakmarisia. magram xelovnuri

gamosaxulebebisaTvis – ara, am SemTxvevaSi iyeneben

TrueColor reJims.

TrueColor reJimSi yoveli feradi komponentis

warmodgenisTvis gamoyofilia TiTo baiti, e.i. - 8

biti. es niSnavs rom yoveli feris komponents

SeuZlia miiRos 256 mniSvneloba. sul vRebulobT

Page 24: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

47

256*256*256 = 16 777 216 fers. es aris 16 milionze

meti ferTa toni, da praqtikulad es yvela realuri

situaciisTvis sakmarisia.

Sefaseba: HiColor da TrueColor reJimSi gamosaxulebis

Senxva ufro met mexsierebas iTxovs. kerZod, 1024x768 rastruli matricisTvis HiColor reJimSi saWiroa ukve 1.5 megabaiti mexsiereba, xolo TrueColor reJimSi ki 2,25 megabaiti. dRes es cifrebi arc Tu ise saSiSia

radgan bolo wlebSi damuSavda cifrul

gamosaxulebaTa SekumSvis Zlieri algoriTmebi

(magaliTad, meTodi JPEG), romelic failTa zomis

aTjer da asjer SekumSvis saSualebas iZleva.

cifrul gamosaxulebaSi warmdgenili ferTa

tonebis raodenoba xasiaTdeba ferTa gadawyvetiT.

Tanamedrove kompiuterul grafikaSi Cveulebriv

iyeneben sxvadasxva tipis reJimebs (cxrili 1).

cxrili 1

reJimis dasaxeleba biti/

piqseli mexsierebis zoma 1024х768 piqs. gamosaxulebisTvis

bituri matrica 1 96К naxevartoniani (seri)

gamosaxuleba

8 768К

indeqsirebuli ferebi 8 768К reJimi HiColor 16 1.5М reJimi TrueColor 24 2.25М

3.3. rastruli sivrcis ganzogadebuli modeli.

ganvixiloT rogor aris mowyobili cifruli

gamosaxuleba. naxevartonebSi gamosaxulebis

Sinagagani warmodgena sakmaod martivia. mexsierebaSi

48

is SegviZlia warmovidginoT rogorc baitebis

organzomilebiani masivi. yoveli baiti Seesabameba

piqsels romelic Rebulobs mniSvnelobebs 0 dan

255mde (nax.1).

nax.1.

naxevartonebSi gamosaxulebis warmodgena mexsierebaSi da

ekranze.

aseTi suraTis redaqtirebisas Cven vcvliT masivis

erTi elementis (an jgufis, e.i. gamoyofili ubnis)

mniSvnelobas, xolo programul-aparatuli

saSualebebi asaxaven am cvlilebas ekranze.

3.3.1. ferTa arxebi.

sirTule iwyeba srulferian gamosaxulebaze

gadasvlisas. programa Photoshop-Si aseTi

gamosaxulebis yoveli piqseli warmodgenilia RGB-s sami ricxviT, anu ferTa sivrcis samganzomilebiani

veqtoriT. yoveli feradi komponenta icvleba 0 dan

255mde. veqtorebTan muSaoba arc Tu ise

Page 25: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

49

mosaxerxebelia, miTumetes roca gaqvs ara erTi

veqtori, aramed organzomilebian veqtorTa veli.

programa Photoshop-Si realizebulia sakmaod

moxdenili koncepcia, romelic feradi arxebis

SemotaniT, feradi cifruli gamosaxulebis

TvalsaCino warmodgenis saSualebas iZleva.

warmovidginoT cifruli gamosaxuleba, rogorc sam

feniani “namcxvari”, romlis yoveli fena baituri

matricaa. yvela es matrica Zalian gavs

gamosaxulebas naxevartonebSi erTi gansxvavebiT.

erTi fena Seesabameba ara seris doneebs aramed

wiTeli feris sikaSkaSes, meore – mwvanisas, xolo

mesame lurjisas (nax. 2.).

SesaZloa gaCndes kiTxva: "da ras gvaZlevs es?". es

Zalian mosaxerexebelia ferad gamosaxulebebTan

praqtikuli muSaobisas, gansakuTrebiT ferTa

koreqciisTvis. warmoidgineT rom SesaZlebelia

yoveli ferTa arxis damoukideblad redaqtireba.

Sesabamisi piqselis sikaSkaSis cvlilebisas,

Seicvleba rezultatiuri gamosaxulebis pikselTa

feri. e.i. SesaZlebelia ferTa yoveli komponentis

50

nax. 2.

RGB–s ferTa arxebi

damoukideblad Secvla gamosaxulebis nebismier

wertilSi.

3.3.2. alfa-arxebi.

sainteresoa kidev risi warmodgena SeiZleba

baituri matriciT. rastrul grafikaSi farTod

Page 26: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

51

iyeneben kidev erT cnebas – alfa-arxebi – rac

Zalian gavs gamosaxulebas naxevartonebSi. am

matricis yoveli elementi icvleba 0 dan 255 mde. am

mniSvnelobebs aseTi interpretacia aqvT – Sesabamisi

piqselebis gamWvirvaleobis xarisxi. Photoshop-Si alfa-arxebi realizebulia fena-maskebis saxiT.

mniSvneloba 0 Seesabameba sruliad gamWvirvale

piqselebs, xolo 255 –aragamWvirvales. Sualeduri

mniSvnelobebi Seesabameba gamWvirvaleobis

Sualedur mniSvnelobebs.

yvelaze saintereso is aris rom fena-maskebi (an

alfa-arxebi) iseve redaqtirdeba rogorc

Cveulebrivi gamosaxuleba naxevartonebSi. xatva,

gaferadeba, moniSvna da sxva. es saSualebas iZleva

mivaRwioT saintereso mxatvrul efeqtebs

rogoricaa erTi gamosaxulebis meoreSi mdored

gadasvla an erTi gamosaxulebis fragmentTa

"gamoCena" meoris fonze da sxva.

3.3.3. mravalfeniani gamosaxuleba.

roca adamiani uyurebs suraTs misi tvini

aanalizebs mas da yofs gaazrebul fragmentebad,

geometriul figurebad da sxva grafikul

obieqtebad. magaliTad, is adamianis figuras

momentalurad gamoyofs im fonidan, ris fonzec is

aris gamosaxuli. e.i. adamians SeuZlia gonebrivad

"imuSaos" suraTze aRbeWdili gamosaxulebis

calkeul obieqtebTan.

52

rac Seexeba kompiuters, misTvis rastruli

gamosaxuleba warmoadgens erT mTlian obieqts,

imisda miuxedavad Tu ra aris masze gamosaxuli.

kompiuteri ver ansxvavebs adamians fonisgan. misTvis

arsebobs mxolod sxvadasxva frad SeRebili

piqselTa masivi. amitom rastrul grafikasTan

muSaobisas kompiuters unda miuTiTod konkretulad

romel piqselebTan gvinda muSaoba.

rastruli grafikis es Tavisebureba xSirad qmnis

seriozul problemebs. magaliTad, gvinda cota

gavzardoT an gadavaadgiloT adamianis figura

suraTis fonis mimarT. amisaTvis saWiroa

“movniSnoT” e.i. gamovyoT piqselebis Sesabamisi are

da mxolod amis Semdeg gadavaadgiloT.

ra daemarTeba fons im adgilas sadac figura iyo?

an ra moxdeba Tu “moniSnul” figuras sxva suraTs

davadebT? pirvel SemTxvevaSi fonis im adgilze

araferi ar iqneba. meore SemTxvevaSi ki gadatanili

fragmenti “Cawebdeba” axal suraTze da mis qveS

moqceuli nawilis aRdgena SeuZlebeli gaxdeba.

Zalian mosaxerxebeli iqneba, Tu rastrul

grafikaSi iarsebebs raRac, obieqtis msgavsi,

romelic damoukideblad gadaadgileba an

maStabirdeba. rastruli grafikis Tanamedrove

programebSi es realizebulia e.w. fenebis

saSualebiT. mravalfeniani cifruli gamosaxulebebi

warmoadgenen sxvadasxva suraTebis fragmentTa

dastas, romelic gamWvirvale fuzea ganlagebuli.

(nax.3)

Page 27: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

53

nax.3

mravalfeniani cifruli gamosaxuleba

programa Photoshop –Si farTod gamoiyeneba

mravalfenovani gamosaxulebebi. yoveli fena

sruliad damoukidebel gamosaxulebas warmoadgens,

da Sesabamisad redaqtirdeba programis yvela

SesaZlebeli xerxiT. damatebiT, yovel fenas

SeiZleba mivaweroT gamWvirvaleobis garkveuli

xarisxi, an “mivabaT” alfa-arxi (fena-maska) Tu

gamosaxulebis garkveuli ubnebis gamWvirvaleobis

xarisxi cvalebadia. fenebis urTierTqmedebis aseTi

moqnili sqema Zalian rTuli gamosaxulebebis

sinTezis amouwurav saSualebebs iZleva.

3.3.4. koreqtirebadi fenebi.

koreqtirebadi fenebi aseve warmoadgenen baitur

matricas, romlis elementebic icvleba 0 dan 255

mde. am mniSvnelobebs aseTi interpretacia aqvT –

54

dauSvaT, gvinda gavzardoT gamosaxulebis

kontrasti an sikaSkaSe. amisTvis arsebobs Sesabamisi

brZanebaTa meniu, magram xSirad gvxvdeba situaciebi

roca kontrasti unda Seicvalos mxolod

gamosaxulebis nawilSi da Tanac sxvadasxva

xarisxiT. koreqtirebadi fenebis saSualebiT amis

ganxorcieleba SesaZlebelia. Tu Sesabamisi piqseli

koreqtirebad fenaSi 0-is tolia, maSin am wertilSi

brZaneba ar sruldeba, xolo Tu 255-is tolia maSin

brZaneba maxsimalur xarisxSi sruldeba. Sualeduri

mniSvnelobebi, ki niSnavs brZanebis Sesrulebis

garkveul Sualedur xarisxs.

koreqtirebadi fenebi iseve redaqtirdeba rogorc

gamosaxulebis Cveulebrivi fenebi da moqmedebs

yvela im fenaze romelic mis qvemoTaa moTavsebuli.

ganvixiloT koreqtirebadi fenis magaliTi, romelis

Seqmnac dakavSirebulia sikaSkaSis orjer gazrdis

brZanebasTan. koreqtirebadi fenis im ubnebSi sadac

saerTod ara aris saWiro sikaSkaSis gazrda

piqselebi Sav frad iRebeba (mniSvneloba=0). iq

sadac saWiroa sikaSkaSis zustad orjer gazrda -

koreqtirebadi fenis piqselebi TeTr frad iRebeba

(mniSvneloba=255). Tu romelime wertilebSi saWiroa

naxevarjer gaizardos sikaSkaSe – seri feriT

SeiRebeba (mniSvneloba=128) da a.S.

amgvarad, rastruli grafikis Tanamedrove

programebSi iyeneben cifruli gamosaxulebis

sakmaod rTul models. am models safuZvlad udevs

baituri matrica, romlis yoveli elementi

Page 28: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

55

Rebulobs mniSvnelobebs 0-dan 255-mde. cifruli

gamosaxuleba warmoadgens aseTi matricebis

“dastas” da TviToeuli maTgani aRiqmeba rogorc

gamosaxulebis calkeuli fena. es fenebia – feradi

arxebi, alfa-arxebi da koreqtirebadi fenebi (nax.4).

nax.4.

rTuli cifruli gamosaxulebis magaliTi.

yoveli sibrtye warmoadgens baitur matricas.

56

4. cifrul gamosaxulebaTa gardaqmnebi.

Cven ganvixileT rastruli sivrcis struqtura,

romelic cifruli gamosaxulebis safuZvels

Seadgens. axla ki ganvixiloT cifruli

gamosaxulebis zogierTi ricxviTi maxasiaTebeli,

kerZod erTerTi mniSvnelovani cneba – histograma.

histograma, gamosaxulebis integraluri

maxasiaTebelia da saSualebas gvaZlevs SevafasoT

sawyis moqmedebaTa mimarTuleba gamosaxulebis

damuSavebis dros.

ganvixiloT aseve cifrul gamosaxulebaTa

gardqmnebi. gardaqmnebi, rastruli gamosaxulebis

damuSavebis procesis arss warmoadgens da

safuZvlad udevs rastruli grafikis yvela

programis muSaobas. SeiZleba iTqvas, rom TiTqmis

yvelaferi rac am programebSi sruldeba, cifrul

gamosaxulebaTa gardaqmnebia. geometriuli

TvalsazrisiT gardaqmnebi SeiZleba davyoT

(garkveuli pirobiTobiT) sam klasad – wertilovani,

lokaluri da globaluri. imis codna Ty rogor

muSaoben gardaqmnebi, gvexmareba imis garkvevaSi Tu

rogor muSaoben gamosaxulebisa da filtrebis

damuSavebis mravalricxovani meTodebi.

4.1. gamosaxulebis cifruli maxasiaTeblebi.

histograma.

rogorc ukve avRniSneT, rTuli feradi

gamosaxuleba gamWvirvaleobis efeqtiT da

koreqtirebadi fenebiT, yovelTvis SeiZleba

warmovidginoT baituri matricebis “dastis” saxiT.

Page 29: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

57

aqedan gamomdinare nebismieri gamosaxuleba

SeiZleba “gavSaloT” rogorc rastruli matricebis

erToblioba, romlis yoveli piqseli Rebulobs

mniSvnelobebs 0-dan 255-mde. amitom SemdgomSi yvela

Teoriuli sakiTxebi ganixileba erTaderT modelze

– sworkuTxa baitur matricaze.

exla gadavideT gamosaxulebis ricxviTi

maxasiaTeblebis ganxilvaze. pirvel rigSi

gavarkvioT risTvis aris es saWiro? pasuxi martivia

– gamosaxulebis obieqtiuri daxasiaTebisTvis,

magaliTad, misi xarisxi. yvelaze xSirad iyeneben e.w.

statistikur maxasiaTeblebs. aseT SemTxvevaSi

gamosaxuleba ganixileba rogorc raime SemTxveviTi

sidide, romelic Rebulobs mniSvnelobebs 0-dan 255-

mde da romlisTvisac SeiZleba gamovTvaloT

saSualo, saSualokvadratuli gadaxra, ufro

maRali rigis momentebi da sxva (nax.1).

nax.1.

cifruli gamosaxuleba rogorc SemTxveviTi sididis

realizacia

58

erTi SexedviT es SeiZleba ucnaurad mogveCvenos,

magram es mxolod erTi SexedviT, radganac Cven

vixilavT sruliad Tavisufal gamosaxulebas da mis

yovel piqsels, araferi ar uSlis xels, miiRos 0-

dan 255-mde diapazonSi nebismieri mniSvneloba.

amitom aseTi statistikuri Sefasebebi sruliad

gamarTlebulia.

cifruli gamosaxulebis erTerTi umniSvnelovanesi

maxasiaTebelia – histograma. histograma SeiZleba

gamoiTvalos rogorc mTeli gamosaxulebisTvis ise

misi raRac nawilisTvis. histograma warmoadgens,

gamosaxulebaSi seris garkveuli donis piqselebis

gamoCenis sixSiris, maTi sikaSkaSis b mniSvnelobaze

damokidebulebis grafiks. e.i. histogramis yoveli

wertili h = h(b) warmoadgens gamosaxulebaSi an mis

fragmentSi piqselebis raodenobas, romelTa

sikaSkaSea b. ganvixiloT, cifruli gamosaxulebis

magaliTze (nax.2), histogramis gamoTvla.

nax.2.

cifruli gamosaxulebis histograma.

Page 30: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

59

vTqvaT gamosaxulebis yoveli piqseli Rebulobs

oTx mniSvnelobas (0-dan 3-mde). nax.2-ze marcxniv

naCvenebia aseTi gamosaxulebis matrica. histogramis

horizontalur RerZze gadadebulia piqselis

mniSvelobebi (am SemTxvevaSi 0-dan 3-mde). aviRoT

mniSvneloba 0 da daviTvaloT gamosaxulebaSi aseTi

mniSvnelobis mqone piqselebis raodenoba.

gamosaxulebaSi is 4 calia – х RerZze, 0 wertilis

gaswvriv gamovxazoT oTxi erTeulis simaRlis mqone

sveti (nax.2 marjvniv). analogiurad daviTvaloT da

gamovsaxoT piqselebis raodenoba danarCeni - 1, 2 da

3 mniSvnelobisaTvis. ris Sedegadac miviRebT

diagramas, rac am cifruli gamosaxulebis

histogramas warmoadgens. Tu piqselebis raodenobas

daviTvliT ara mTeli gamosaxulebisTvis, aramed

mxolod nawilisTvis, maSin miviRebT am ubnis

histogramas.

ra aris histogramis azri? ukve cxadia rom

histograma axasiaTebs mocemuli sikaSkaSis mqone

piqselebis gamosaxulebaSi gamoCenis sixSires. Tu

SevqmniT histogramas gamosaxulebis piqselTa

sruli raodenobisTvis, maSin miviRebT piqselTa

gamoCenis albaTobis ganawilebis Sefasebas p(b) Sesabamisi b sikaSkaSis dros, e.i. p(b) = h(b)/sum, sadac, sum – gamosaxulebaSi piqselebis sruli raodenobaa.

ras gvaZlevs gamosaxulebis histogramis codna?

pirvel rigSi gvaZlevs saSualebas gamovTvaloT

gamosaxulebis yvela statistikur maxasiaTebelTa

Sefasebebi– momentebi, saSualo kvadratuli

60

gadaxra, asimetriulobis koeficienti, entripia da

sxva. es informacia aucilebelia gamosaxulebis

optimaluri filtraciis misi kodirebisa da

SekumSvisaTvis.

meore rigSi, histogramis grafiki bevrs gveubneba

TviTon gamosaxulebis Sesaxeb. rastruli

kompiuteruli grafikis amocanebisaTvis es yvelaze

saintereso midgomaa. nax.3-ze naCvenebia

fotosuraTebi da maTi Sesabamisi histogramebi.

zeda suraTi normaluria. misi histograma avsebs

mTel ares 0-dan 255-mde. SuaSi bundovani suraTia.

mis histogramas ukavia mTeli diapazonis sakmaod

viwro ubani. Tu “gavwelavT” histogramas es

gamosaxuleba gaxdeba mkveTri da xarisxiani

(TiTqmis iseTi rogoric pirvel suraTzea). Tu

histograma gamaxvilebulia ZiriTadad muq ubnebze

(piqselebis umravlesoba dabali sikaSkaSiT

xasiaTdeba) xolo naTeli ubnebi nulis toli xdeba

– suraTi cudi gamJRavnebulia (nax.3 qvemoT). am

histogramis naTel mxares “gawelviTac” SeiZleba

mniSvnelovnaT gavaumjobesoT gamosaxulebis

xarisxi da a.S.

Page 31: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

61

nax.3.

histogramis magaliTebi

sxva sityvebiT rom vTqvaT, histogramis saxe xSirad

gvkarnaxobs gamosaxulebis kompiuteruli

62

damuSavebis pirveli nabijebis mimarTulebas. amitom

rastruli grafikis Tanamedrove programebSi

yovelTvis aris gaTvaliswinebuli histogramebis

gamoTvla da gamoyeneba. programa Photoshop-Si histogramebTan muSaoba realizebulia brZanebiT

Image/Adjustments/Levels, Image/Histogram. dialogur

fanjrebSi SesaZlebelia SevcvaloT parametrebi da

vnaxoT Sedegic.

rodesac laparakia histogramis “gawelvaze”

igulisxmeba rom Ria feris piqselebi xdeba ufro

Ria, saSualo rCeba Tavis adgilas, xolo muqebi –

ufro muqdeba. am SemTxvevaSi Cven vcvliT piqselis

mniSvnelobas sxva piqselebisgan damoukidemlad,

magram amave piqselis mniSvnelobis da mixedviT. es

aris umartivesi SemTxveva cifruli gamosaxulebis

e.w. lokaluri gardaqmna.

histograma – gamosaxulebis mniSvnelovani ricxviTi

maxasiaTebelia. is gviCvenebs Sesabamisi sikaSkaSis

piqselebis gamoCenis sixSires da emsaxureba

cifruli gamosaxulebis damuSavebis mimarTulebis

gansazRvris winaswar Sefasebas.

4.2. rastruli sivrcis gardaqmnebi, filtrebi.

4.2.1. gamoyofili - moniSnuli aris cneba.

kidev erTxel gavixsenoT rastruli grafikis

mniSvnelovani Tavisebureba, rom rastrul grafikaSi

ar arsebobs obieqtis cneba (adamiani, xe, da a.S),

arsebobs mxolod piqselebis sworkuTxa matrica,

romelic iRebs garkveul nmiSvnelobebs. amitom

Page 32: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

63

rastrul grafikasTan muSaobisas zustad unda

miuTiToT kompiuters Tu romel piqselebze gvinda

SevasruloT esa Tu is moqmedeba. amisaTvis arsebobs

“moniSnuli aris” cneba. moniSnuli are warmoadgens

gamosaxulebis moniSnuli piqselebis simravles.

piqselebi SeiZleba “nawilobrivad moniSnulic”

iyos e.i. gardaqmnebi mxolod nawilobriv imoqmedebs

maTze. magaliTad moniSnul ares SeiZleba mxolod

napirebi “moutuSoT” an moniSnuli piqselebis

gaRiavebisas, ganapira piqselebi nawilobriv

gavaRiavoT centralurTan SedarebiT.

cifruli gamosaxulebis gardaqmnaTa ganxilvisas

saubari iqneba mTeli gamosaxulebis gardaqmnebze. am

dros mxedvelobaSi unda viqonioT, rom yvela es

gardaqmnebi identurad muSaobs moniSnul piqselTa

jgufisTvisac.

4.2.2. wertilovani gardaqmnebi.

wertilovani gardaqmnebi – gardaqmnaTa umartivesi

tipia. wertilovan gardaqmnebSi yoveli piqselis

mniSvneloba icvleba mezobeli piqselebis

mniSvnelobebisgan damoukideblad, is damokidebulia

mxolod TviT gardasaqmneli piqselis

mniSvnelobaze.

wertilovani gardaqmnebi ganisazRvreba gardaqmnis

mrudiT, romelic Cveulebriv grafiks warmoadgens.

horizontalur RerZze – sawyisi piqselis

mniSvneloba, vertikalze – piqselis mnisvneloba

gardaqmnis Semdeg (nax.4). magaliTad, sawyisi

64

gamosaxulebis yvela piqseli romelTa

mniSvnelobaa128 (seri), gardaqmnis Semdeg Rebulobs

mnisvnelobas180, e.i. SesamCnevad gaRiavdeba.

nax.4.

wertilovani gardaqmnis mrudis magaliTi.

wertilovan gardaqmnebs farTod iyeneben rastruli

gamosaxulebis koreqciisTvis (histogramebis

gasworeba, sikaSkaSis, kontrastis da ferTa

balansis Secvla). programa Photoshop-Si wertilovani

gardaqmnebis mrudi cxadi saxiT moicema brZanebaSi

Image/Adjustments/Curves. aseTi gardaqmnebis magaliTebi

warmodgenilia nax.5-ze. es brZaneba saSualebas

iZleva miviRoT saintereso mxatvruli efeqtebi,

gansakuTrebiT roca saqme gvaqvs ferad

gamosaxulebasTan.

Page 33: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

65

nax.5.

wertilovani gardaqmnis magaliTi

wertilovani gardaqmnisas yoveli piqseli icvleba

gamosaxulebis sxva piqselebisgan damoukideblad.

wertilovani gardaqmnebi xasiaTdeba e.w. gardaqmnis

mrudiT. wertilovani gardaqmnis magaliTebia –

sikaSkaSis, kontrastis, ferTa balansis da sxvaTa

cvlilebebi.

4.2.3. lokaluri gardaqmnebi.

zogadi saxis lokaluri gardaqmnisas piqselis

mniSvneloba gardaqmnis Semdeg damokidebulia TviT

am piqselis mniSvnelobaze gardaqmnamde da mis

66

maxloblad mdebare sxva piqselebis mniSvnelobazec.

aseTi gardaqmna zogadi saxiT moicema Semdegi

funqciiT :

bпрi = f(bi-n, bi-n+1, … , bi, bi+1, … , bi+m),

sadac i – gardasaqmneli piqselis nomeria, xolo

danarCeni piqselebi (bi-n, …, bi-1, bi+1, … , bi+m) amoirCevian i –uri piqselis raRac midamodan (nax.6).

nax.6.

lokaluri gardaqmnebi.

rastruli garfikis programebSi filtrebisa da

efeqtebis uricxvi raodenoba am tipis gardaqmnebs

emyareba. maTi saSualebiT SeiZleba mivaRwioT

gasaocar mxatvrul efeqtebs, rogoric aris

mxatvris realuri instrumentebis imitacia,

fantastikuri, aramiwieri efeqtebi da sxva. arsebobs

Page 34: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

67

aTasobiT mza filtrebi, romelic SeiZleba

miuerTod programa Photoshop-s.

ganvixiloT filtrebis erTi klasi – wrfivi

filtrebi. aseT filtrebSi piqselis axali

mniSvneloba warmoadgens mis garSemo arsebul

piqselTa mniSvnelobebis wrfiv kombinacias, e.i.

zemoT moyvanili ganmartebis Tanaxmad f funqcia – wrfivia. ares, romelic gansazRvravs piqselis

garemos uwodeben aperturas (gaxsnili). ufro

xSirad iyeneben piqselebis kvadratul aperturas 3x3 an 5x5. nax.7-ze mocemulia wrfivi lokaluri

gardaqmnis muSaobis sqema 3x3 aparturiT.

nax.7.

wrfivi lokaluri gardaqmna.

wrfivi lokaluri gardaqmna zogadi saxiT Caiwereba

gamosaxulebiT:

cbab l1jk1i

3

0k

3

0lkl

прij += +−+−

= =∑∑ ,

68

sadac, bij - sawyisi gamosaxulebis (i,j) koordinatebis mqone piqselis mniSvnelobaa, xolo bпрij – gardaqmnis

Semdeg, akl – 3x3 matricaa da c – konstanta. amgvarad, lokaluri wrfivi gardaqmna ganisazRvreba ara

rogorc funqcia (rogorc wertilovanis dros),

aramed ai j woniTi koeficientebis matriciT da c – koeficientiT.

programa Photoshop-Si bevri standartuli filtri

realizebulia aseTi gardaqmnebis saSualebiT. ufro

metic, arsebobs saSualeba SevqnaT sakuTari wrfivi

filtrebic, Tu mivawodebT matricas romlis

maqsimqluri zomaa 5x5 (brZaneba Filter/Other/Custom). am

matricis koeficientebi mTeli ricxvebia, amitom

Semodis kidev erTi parametri – gamyofi d (esec mTeli ricxvia), e.i. gardaqmis formula gamoiyureba

Semdegnaerad:

cbad

b ljkik l

klпрij += +−+−

= =∑∑ 11

3

0

3

0

1 ,

sadac, b, d da c – mTeli ricxvebia, aij – mTelricxva

matricaa.

arsebobs aij matricebis didi mravalferovneba,

romelTa saSualebiTac “vaxdenT saswaulebs”. am

parametrebis da mixedviT sruldeba gardaqmnebi

rogoricaa gamosaxulebis gasworeba-gaSla,

simkveTris momateba, kantis Semovleba, moculobiTi

efeqtebi da sxva. nax.8-ze mocemulia cifruli

gamosaxulebis lokaluri wrfivi gardaqmnis

ramodenime martivi magaliTi. gardaqmnis matricis

Page 35: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

69

koeficientebi uSualod naxazzea warmodgenili.

gamyofi pirvel SemTxvevaSi - 5, xolo danarCenSi -1.

wanacvleba yvelgan 0-is tolia.

nax.8.

sxvadasxva matricebiT aRwerili lokaluri wrfivi gardaqmnis

magaliTebi.

70

naxazidan Cans, rom matricis koeficientebis

mciredi Secvlac ki zogjer sruliad gansxvavebul

Sedegebs gvaZlevs (meore da mesame magaliTi, sadac

matricebi gansxvavdeba mxolod 1 elementiT da isic

erTi erTeuliT).

filtrebis muSaobaSi garkveva aucilebelia Tundac

imitom rom SevZloT sakuTari filtrebis

konstruireba. amisaTvis ganvixiloT filtracia

“xeliT” umartives or magaliTze. ganvixiloT

gamosaxulebis mxolod erTi striqonis filtracia.

am dros matricac erT striqonad gamoisaxeba.

gamosaxulebis striqonad aviRoT TeTri zoli

(piqselebis mniSvnelobebia - 255) Sav fonze

(mniSvneloba - 0). matricis saxiT aviRoT striqoni

[1 1 1] da [-1 -2 -1]. pirveli magaliTi -

gamasworebeli filtri, meore – gamosaxulebaze

kideebis gamoyofis filtri.

gardaqmnili gamosaxulebis striqonis gamoTvlis

algoriTmi aseTia: virCevT piqsels, romlisTvisac

misi axali mniSvneloba unda gamovTvaloT. viRebT

mezobeli (marcxniv) piqselis mniSvnelobas da

vamravlebT matrica-striqonis pirvel koeficientze.

centraluri piqselis (es is piqselia romlisTvisac

axal mniSvnelobas viTvliT) mniSvnelobas

vamravlebT matricis meore koeficientze. miRebul

orive Sedegs vkribavT. marjvena mezobel piqsels

vamravlebT matricis mesame koeficientze da

umatebT miRebul jams. amis Semdeg mTel jams vyofT

gamyofze da umatebT gadanacvlebas-Zvras. amgvarad

Page 36: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

71

Cven miviReT ganxiluli piqselis axali

mniSvneloba. CavweroT Sedegi axal striqonSi

(gamosaxulebis gardaqmnis striqoni). axla

gadavdivarT Semdeg piqselze da igive logikiT

vipovoT Semdegi axali mniSvneloba da a.S., manamde

sanam ar gamovTvliT striqonis yvela piqselis

axal mniSvnelobas. am magaliTebis konkretuli

gamoTvlebi qvemoT aris moyvanili.

pirveli magaliTi. gamasworebeli filtri - matrica

[1 1 1], gamyofi -3, gadanacvleba (с-koeficienti)–0. sawyisi striqoni: 0 0 0 0 255 255 255 255 255 0 0 0 0

saboloo striqoni: 0 0 0 85170 255 255 255 170 85 0 0 0

meore magaliTi. kideebis gamoyofis filtri

matrica [-1 2 -1], gamyofi -1, gadanacvleba (с-koeficienti) – 0.

sawyisi striq: 0 0 0 0 255 255 255 255 255 0 0 0 0

Sualeduri striq: 0 0 0-255 255 0 0 0 255 -255 0 0 0

saboloo striq: 0 0 0 0 255 0 0 0 255 0 0 0 0

meore magaliTSi daemata Sualeduri striqoni. raTa

ufro gasagebi yofiliyo filtraciis algoriTmis

muSaoba. kerZod, radgan piqselebs uaryofiTi

mniSvnelobebi ar SeiZleba rom qondes, amitom

kompiuteri maT amrgvalebs uaxloes arauaryofiT

mTel ricxvamde (konkretul SemTxvevaSi -0).

Tu davxazavT am funqciis grafikebs (nax.9),

davinaxavT, rom pirvel SemTxvevaSi filtri

gadRabnis kibis wina mxares, anu signali

integrirdeba. meore SemTxvevaSi ki piriqiT –

72

gvaZlevs nolebs mudmiv ubnebze da maqsimums im

ubnebSi, sadac funqcia icvleba.

nax.9

erTganzomilebiani filtrebis gamoyenebis Sedegebi (mag.1 da2)

qvemoT moyvanilia zogierTi saintereso filtris

matricebi, es aris filtrebi romlebic

gamosaxulebis moculobiTi efeqtis imitacias

axdenen:

⎥⎥⎥

⎢⎢⎢

−−

100111

001

⎥⎥⎥

⎢⎢⎢

−−−

210111

012

⎥⎥⎥

⎢⎢⎢

−−−−

311212113

⎥⎥⎥

⎢⎢⎢

⎡−−

100111001

⎥⎥⎥

⎢⎢⎢

⎡−

−−

210111012

⎥⎥⎥

⎢⎢⎢

−−

−−

311212113

Page 37: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

73

davaleba: scadeT SeqmnaT Tqveni sakuTari

filtrebi.

lokaluri gardaqmnebis dros piqselis axali

mniSvnelobebi damokidebulia mxolod misi

mezobeli piqselebis mniSvnelobebze. arsebobs

lokaluri gardaqmnebis mniSvnelovani klasi –

wrfivi lokaluri gardaqmnebi. isini xasiaTdebian

gardaqmnis matriciT da gadanacvlebiT. lokaluri

wrfivi gardaqmnebis magaliTebs warmoadgens –

gamosaxulebis gadRabna, simkveTris gazrda,

konturebis gamoyofa da sxva.

4.2.4. globaluri gardaqmnebi.

globalur gardaqmnebs ganvixilavT Zalian mokled.

SevCerdebiT globaluri gardaqmnebis mxolod erT

klassze – geometriul gardaqmnebze. geometriuli

gardaqmnebi gulisxmobs gamosaxulebis

gadaadgilebas, mobrunebas, maStabis Secvlas.

globalur gardaqmnebSi gamosaxulebis yoveli

piqselis axali mniSvneloba SeiZleba damokidebuli

iyos zogad SemTxvevaSi yvela danarCen piqselze, da

ar aris aucilebeli rom es iyos mezobeli

piqselebi.

programa Photoshop-Si globaluri geometriuli

gardaqmnebi dajgufebulia meniuSi Edit/Transform maTTan muSaoba sakmaod martivia. programa Photoshop-Si realizebulia didi raodenoba arawrfivi

globaluri filtrebisa. maTi aRwera ukve aRar

SeiZleba Cveulebrivi mudmiv koeficientebiani

74

matricebiT. SedarebiT rTuli arawrfivi filtrebis

damuSavebisaTvis xSirad saWiroa daxvewili da

Wkvianuri algoriTmebis damuSaveba, romlis

mixedviTac gamoiTvleba piqselebis axali

mniSvnelobebi. zogjer es algoriTmebi saWiroeben

kompiuteruli drois aTeulobiT wuTs, rom

gardaqmnan esa Tu is gamosaxuleba.

programa Photoshop-Si arawrfivi filtrebis mTeli

meniua Filter/Artistic, Distort, Render, Sketch da sxva.

Page 38: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

75

5. gamosaxulebaTa SekumSva da rastruli grafikis

failTa formatebi.

Cven ganvixileT cifruli gamosaxulebis Sinagani

struqtura, gamosaxulebaTa mTeli rigi

mniSvnelovani maxasiaTeblebi da im operaciaTa

ZiriTadi klasebi, romlebic sruldeba rastruli

grafikis programebSi rastrul matricebze. es

yvelaferi xdeba kompiuteris SigniT. cxadia

cifruli gamosaxulebebi kompiuterSi TavisiT ar

Cndebian. saWiroa maTi Setana kompiuterSi raime

mowyobilobis saSualebiT. ufro metic, saWiroa

maTi damaxsovreba da damuSavebis Semdeg maTi

kompiuteridan gamotanac. Sesabamisad unda

ganvixiloT kompiuteris gare samyarosTan

urTierToba. cxadia kompiuteruli grafikisTvis

sainteresoa grafikuli informaciis gacvlis

sakiTxebi da igulisxmeba rom Setana/gamotana

xorcieldeba romelime grafikuli gare

mowyobilobiT, anu kompiuteruli periferiiT.

arsebobs mowyobilobaTa uamravi raodenoba

gankuTvnili grafikuli informaciis Senaxvisa da

Setana/gamotanisTvis. arsebiTad gansxvavdeba

erTmaneTisgan agreTve am mowyobilobebTan gacvlis

procesebic.

pirvel rigSi unda avRniSnoT, rom Setana/gamotanis

procesi klasificirdeba grafikuli informaciis

warmodgenis da mixedviT.

erT SemTxvevaSi, grafikuli informacia SeiZleba

iyos damaxsovrebuli failis saxiT, romelic

76

SeiZleba inaxebodes kompiuteris failur sistemaSi

an gadacemuli iyos qselis saSualebiT sxva

komputerebze. am SemTxvevaSi cifruli gamosaxuleba

rCeba eleqtronul formaSi da adamianis mier

uSualod aRqmisTvis ara aris gankuTvnili. am dros

sul ar aris saintereso monacemTa vizualizaciis

xarisxis sakiTxebi. sainteresoa informaciis

damaxsovrebisas mexsierebis danaxarjebis

minimizacia da qselSi gadacemis siswrafe.

meore SemTxvevaSi cifruli gamosaxuleba an

gadadis vizualur formaSi imisTvis rom adamianma

aRiqvas, an piriqiT vizualuri monacemebis

cifrulSi gadayvanis Sedegs warmoadgens. e.i.

grafikuli informacia eleqtronuli formidan

gardaiqmneba vizualurSi da piriqiT. am SemTxvevaSi

mniSvnelovania: xarisxi da cifruli gamosaxulebis

vizualizaciis adekvaturoba, feris tonebis

gadacemis sizuste da a.S.

nax.1-ze gamosaxulia rastruli grafikis struqtura.

marcxena mxare – cifruli gamosaxulebis

struqtura da misi gardaqmnis meTodebi, marjvena

mxare – rastruli grafikuli informaciis

Setana/gamotana.

Page 39: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

77

nax.1.

rastruli grafikis struqtura.

cifruli gamosaxulebis eleqtronul formaSi

Setana/gamotana

rodesac suraTs kompiuterze vamuSvebT, cifruli

gamosaxuleba (an misi nawili) uSualod operatiul

mexsierebaSi Tavsdeba, raime Sinagan formatSi.

yvelaze xSirad misi damaxsovreba xdeba erT an

ramodenime organzomiliebian masivad, sadac masivis

yoveli elementi warmoadgens an uSualod piqsels

an mis komponents, an romelime damxmare elements

(magaliTad, gamWvirvaleobis xarisxi alfa-

arxisTvis). xSirad aris iseTi situacia rodesac

saWiroa gamosaxulebis damaxsovreba romelime gare

matarebelze (magaliTad, fleSze) an qselSi

gadacema Semdgomi gamoyenebisTvis.

78

grafikuli informaciis warmodgenis forma misi

diskze damaxsovrebis an qselSi gadacemis dros

Cveulebriv gansxvavdeba Sinagani warmodgenisagan. es

ramdenime mizeziTaa gamowveuli. pirveli – grafikis

warmodgenis forma, sxvadasxva grafikul

programebSi, erTmaneTisgan gansxvavdeba da SeiZleba

gaCndes problemebi gamosaxulebis erTi formatidan

meoreSi gardaqmnis dros. meore – rogorc diskze

damaxsovrebisas ise qselSi gadacemisas, monacemebi

winaswar ikumSeba failTa zomis Semcirebis mizniT.

es aqtualuria Tanamedrove rastruli

gamosaxulebisTvis, romelTa zomac aTobiT

megabaitebiT izomeba.

amgvarad, grafikuli informaciis eleqtronul

formaSi Setana/gamotanis dros aucilebelia

SevasruloT damatebiTi gardaqmnebi, raTa

gamosaxuleba moviyvanoT ufro universalur da

kompaqtur formaSi. aseTi gardaqmnebisaTvis

arsebobs algoriTmebis didi raodenoba. ganvixiloT

zogierTi maTgani.

5.1. cifruli gamosaxulebis damatebiTi

damuSaveba: SekumSva da gaSla.

motivacia. ratom unda vicodeT, rogor muSaoben

gamosaxulebis SekumSvis ZiriTadi algoriTmebi?

imitom, rom SekumSvis xarisxi, rogorc wesi,

damokidebulia suraTis tipze. SekumSvis sxvadasxva

algoriTmebi gansxvavebuli klasis gamosaxulebebze

sxvadasxvanaerad muSaoben. erTi tipis gamosaxuleba

kargad ikumSeba erTi algoriTmiT, meore – meoreTi.

Page 40: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

79

algoriTmis cudi SerCevis SemTxvevaSi failis zoma

SeiZleba piriqiT gaizardos SeukumSav failTan

SedarebiT.

pirveli amocanaa – viswavloT gamosaxulebaTa

klasificireba maTi SekumSvis TvalsazrisiT. es

klasifikacia sakmaod pirobiTia da xSirad gviwevs

ubralod eqsperimentireba, rom SevarCioT SekumSvis

optimaluri varianti. magram miuxedavad amisa mainc

SeiZleba zogadi kriteriumebis formulireba.

5.1.1. gamosaxulebaTa klasifikacia SekumSvis

TvalsazrisiT.

gamosaxulebaTa klasis qveS igulisxmeba

gamosaxulebaTa qvesimravle, romelTa SekumSvac

erTi konkretuli algoriTmiT, daaxloebiT erTnaer

Sedegs iZleva. magaliTad, erTi klasis

gamosaxulebisaTvis algoriTmi SeiZleba Zalian

karg Sedegs iZleodes, meorisTvis – susti xarisxis

SekumSvas, xolo mesamisTvis, SeiZleba saerTod

gazardos failis zoma.

algoriTmebis xarisxis SefasebisTvis ganvixiloT

gamosaxulebaTa Semdegi klasebi (nax.2):

1. gamosaxuleba ferTa mcire raodenobiT (4-16) da

didi areebiT romlebic Sevsebulia erTi da igive

feriT. magaliTad, saqmiani grafika, diagrama.

naxati stilizebuli multfilmebis kadrebi da

sxva.

2. xelovnuri gamosaxulebebi mdore gadasvlebiT.

magaliTad, saprezentacio grafika,

80

samganzomilebiani scenebi renderingis Semdeg da

sxva.

3. fotorealisturi gamosaxulebebi, romelic

miRebulia skaneris an cifruli kameris

saSualebiT.

nax.2.

gansxvavebuli klasis gamosaxulebaTa magaliTebi.

SeiZleba gamovyoT gamosaxulebaTa sxva klasebic.

magaliTad, rendgenis suraTebi, romelic xasiaTdeba

mdore gadasvlebiT da ar gaaCnia mkveTri sazRvrebi.

gansakuTrebuli TvisebebiT xasiaTdeba agreTve

iseTi klasis gamosaxulebebi rogoricaa

topologiuri ruqebi, kosmosuri da aerofotoebi,

TiTis anabeWdebi da sxva. am klasisTvis arsebobs

optimaluri algoriTmi, romelic maRali xarisxis

kumSvas iZleva.

miuxedavaT klasebis aseTi simravlisa, SevCerdeT

zemoT moyvanil sam ZiriTad klasze da ganvixiloT

rogor muSaobs zogierTi xSirad gamoyenebadi

algoriTmi aseT gamosaxulebebze.

Page 41: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

81

5.1.2. SekumSvis algoriTmebis xarisxis Sefasebis

kriteriumebi.

SekumSvis algoriTmis arCevisas saWiroa raime

kriteriumebi, romlis mixedviTac Cven SevadarebT

algoriTmebs.

1. SekumSuli failis zoma – cudi kriteriumia,

radganac is damokidebulia sawyis zomaze. saWiroa

rime fardobiTi sidide. es aris – SekumSvis

koeficienti, romelic warmoadgens sawyisi,

SeukumSavi failis zomis Sefardebas SekumSuli

failis zomasTan.

radgan SekumSvis koeficienti zogad SemTxvevaSi

damokidebulia gamosaxulebis Sinaarsze, amitom

konkretuli klasis gamosaxulebisaTvis kumSvas

axasiaTeben sami koeficientiT: saukeTeso, saSualo

da cudi.

kumSvis saukeTeso koeficienti axasiaTebs raRac

modelur gamosaxulebaTa (mag. didi zomis

absoluturad Savi gamosaxuleba) SekumSvas. is

gviCvenebs im Teoriul sazRvars, rasac SeiZleba

mivaRwioT mocemuli algoriTmis gamoyenebiT.

kumSvis saSualo koeficienti axasiaTebs mocemuli

klasis gamosaxulebis kumSvis saSualo xarisxs.

kumSvis cudi koeficienti gamoiTvleba an izomeba

yvelaze warumatebeli gamosaxulebisTvis. am

gamosaxulebebs xSirad sxva klasebidan iReben.

2. meore mniSvnelovani kriteriumi, romelic unda

gaviTvaliswinoT SekumSvis algoriTmis arCevisas

– ikargeba Tu ara gamosaxulebis xarisxi. saqme

82

imaSia, rom gamosaxuleba xSirad Seicavs bevr

zedmet-Warb informacias, romelsac adamianis

Tvali ver amCnevs. zogjer, aseTi informaciis

waSlis xarjze suraTi SeiZleba Zalian SeikumSos,

da Tanac vizualuri xarisxis gauaresebac

SeumCneveli darCeba.

SekumSvis koeficientisgan gansxvavebiT,

gamosaxulebis xarisxis gansazRvra da

formalizeba sakmaod rTulia. Cveulebriv iyeneben,

daaxloebiT aseTi tipis eqspertul Sefasebas.

arqivireba iTvleba warmatebulad, Tu sawyisi da

kodireba/gankodirebis gavlis Semdeg miRebuli

gamosaxulebis erTmaneTisgan garCeva TvaliT

SeuZlebelia.

arqivireba iTvleba rom kargia, Tu

daarqiveba/ganarqivebis Semdeg miRebuli

gamosaxuleba, sawyisisTan SedarebiT mxolod

maSin gansxvavdeba, Tu maT erTad uyurebT, xolo

roca calcalke vxedavT Tvali am gansxvavaebas

ver amCnevs.

SekumSvis xarisxis Semdgomi gazrdiT, rogorc

wesi Cndeba yvela algoriTmisTvis

damaxasiaTebeli Taviseburebebi, romelic TvaliT

kagad Cans. am SemTxvevaSi arqivaciis xarisxi

damakmayofilebeli an cudia.

arsebobs SekumSvis algoriTmebis xarisxis

Sefasebis kidev sxva kriteriumebi – algoriTmis

simetriuloba, maxasiaTebeli Taviseburebani da sxva.

Page 42: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

83

5.1.3. SekumSvis algoriTmebi danakargis gareSe.

danakargis gareSe SekumSvis algoriTmebi

saSualebas iZleva absoluturad zustad

daarqivoT da ganaarqivoT gamosaxuleba, yovelgvari

zedmeti informaciis (vizualuri TvalsazrisiT)

waSlis gareSe. miuxedavad imisa rom gamosaxuleba

warmodgenilia organzomilebiani masivis saxiT,

sakmaod efeqturi aRmoCnda erTganzomilebiani

masivis arqivaciis bevri klasikuri meTodi

gamosaxulebis striqonobiT daarqivebis drosac. am

TvalsazrisiT isini SeiZleba CaiTvalos sakmaod

universalur meTodebad – isini aranaerad ar

iTvaliswineben organzomilebiani gamosaxulebis

specifikas – gamosaxulebis piqselTa sivrciT

korelacias. miuxedavad amisa, gamosaxulebis

striqonobiT damuSavebis dros arsebobs piqselTa

korelacia x RerZis mimarT. es migviTiTebs imaze

rom gamosaxulebis failis zoma, SekumSvis

erTganzomilebiani meTodiTac ki mcirdeba.

amgvarad, gamosaxuleba muSavdeba striqonobiT.

I. jgufuri kodireba (Run Length Encoding – RLE).

es monacemTa SekumSvis erTerTi yvelaze Zveli da

martivi meTodia. misi arsi mdgomareobs imaSi, rom

ganmeorebadi monacemebis mimdevrobis magivrad

iwereba TviT monacemi da ganmeorebis ricxvi.

Cveulebriv pirvel baitSi iwereba gameorebis

ricxvi, xolo meoreSi TviT piqselis mniSvneloba.

84

magaliTad, vTqvaT gvaqvs “Savi kvadratis”

gamosaxulebis aRweris striqoni:

255 255 255 255 0 0 0 0 0 0 0 255 255 255 255 255

SekumSvis gareSe es striqoni ikavebs 16 baits.

SekumSul mdgomareobaSi ki is gamoiyureba ase:

3 255 6 0 4 255

Cven vxedavT rom striqoni gacilebiT mokle gaxda –

6 baiti. amgvarad SekumSvis koeficienti K = 16/6 = 2.67. e.i gamosaxuleba TiTqmis samjer Semcirda.

cxadia, rom jgufuri kodirebis meTodiT kargad

SeikumSeba iseTi gamosaxuleba, romelis striqonic

erTnaeri piqselebis grZel jaWvs Seicavs e.i.

pirveli da meore klasis gamosaxuleba.

idealuri SemTxvevaa – erTtoniani gamosaxuleba,

romlis siganec 256-is jeradia (magaliTad, 256x256, 512x... da a.S.). am SemTxvevaSi erTnaeri piqselebis

jaWvebis (sigrZiT 256) magvrad, SegviZlia CavweroT

am piqselebis raodenoba (1 baiti) da piqselis

mniSvneloba (1 baiti), e.i. sul 2 baiti. amgvarad,

Teoriulad aseTi gamosaxulebis SekumSvis

saukeTeso koeficienti K = 256/2 = 128. e.i. suraTi 100-

jer SegviZlia SevkumSoT.

advili misaxvedria, rogori gamosaxulebebi

ikumSeba yvelaze cudad RLE meTodiT. suraTebi,

romelTa striqonebSic piqselebi arcerT wertilSi

ar meordeba. es mesame klasis gamosaxulebebia

(magaliTad, feradi fotoebi) da nawilobriv

Page 43: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

85

meoresic (romlebic, magaliTad Seicaven

horizontalur gradaciebs). Tu piqselebi striqonSi

saerTod ar meordeba, maSin “SekumSvisas” yovel

piqselze ixarjeba ori baiti – erTi mTvlelisTvis

(sadac mudmivad 0 iqneba), da meore – TviT

piqselisTvis. e.i. gamosaxulebis zoma gaormagdeba

(K = 0.5). unda avRniSnoT, rom aseTi situaciebi

xSirad gvxvdeba.

RLE SekumSvis algoriTms iyeneben mTel rig

grafikul formatebSi, rogoricaa PCX, TIFF da BMP.

nax.3 –ze moyvanilia xuTi testuri suraTi, romelic

damaxsovrebulia BMP formatSi SekumSviT (LRE meTodiT) da SekumSvis gareSe.

Sedegebi moyvanilia cxril 1-Si.

nax.3.

testuri gamosaxulebebi (marcxena oTxi 256x256, mexuTe 168x256). cxrili 1

gamos. N

sawyisi failis

zoma (baiti)

RLE meTodiT SekumSuli

failis zoma (baiti) kumSvis

koeficienti

1 66 616 1 080 61.68 2 66 616 10 932 6.09 3 66 616 68 152 0.98 4 66 616 66 068 1.01 5 44 088 45 080 0.98

86

cxrilidan Cans, rom algoriTmi kargad muSaobs

pirveli da meore klasis gamosaxulebebze (arsebobs

erTnaerad SeRebili striqonebi) da praqtikulad ar

muSaobs danarCen klasebze. horizontaluri

gradientisaTvis da realuri fotos SemTxvevaSi ki

failis gazrdac SeimCneva.

gamosaxulebis PCX, TIFF da BMP formatebSi Senaxvisas, aucileblad dafiqrdiT, ra Sedegi

moyveba jgufuri kodirebis meTodis (RLE) gamoyenebas. iqneb sjobs daimaxsovroT faili ise

rogoric aris – SekumSvis gareSe, an sxva

algoriTmebi mosinjoT.

II. LZW (Lempel, Ziv and Welch).

am algoriTmis dasaxeleba, misi avtorebis gvaris

pirveli asoebidan warmoiqmna: Lempel, Ziv и Welch. am algoriTmSi SekumSva, xdeba ara mniSvnelobaTa

gameorebis aramed baitebis jaWvis ganmeorebis

xarjze. algoriTmis muSaobis principi mdgomareobs

SemdegSi. gamosaxulebis analizi xdeba

striqonobiT. gamosaxulebis piqselTa Tanmimdevroba

SeaqvT specialur leqsikonSi. Tu msgavsi

Tanmimdevroba kidev gvxvdeba, maSin failSi am

mimdevrobis magivrad iwereba leqsikonSi

dafiqsirebuli misi indeqsi. LZW – algoriTmis

klasebi gansxvavdebian zomiT da leqsikonis awyobis

wesiT, ganmeorebadi jaWvebis Ziebis meTodebiT da

sxva.

Page 44: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

87

LZW – algoriTmiT SekumSvis meTodebs iyeneben

iseTcnobil formatSi, rogoricaa GIF. qvemoT

moyvanilia cxrili 2, romelSic warmodgenilia

igive testur gamosaxulebebze (nax.3) Catarebuli

eqsperimentis Sedegebi, amjerad GIF formatisTvis.

cxrili 2

rogorc cxrilida Cans, “kargi”

gamosaxulebebisTvis (nax.3.1 da nax.3.2) algoriTmi,

jgufuri kodirebis meTodTan SedarebiT cota ufro

cudad muSaobs, samagierod danarCeni suraTebis

SemTxvevaSi is gacilebiT ukeTesia. e.i. es meTodi

sakmaod universaluria pirveli da meore klasisi

gamosaxulebisaTvis. praqtikulad ar gvxvdeba iseTi

situacia, sadac SekumSvis Semdeg failis zoma

izrdeba. swored amitomac, format GIF-s, romelsac

safuZvlad udevs LZW meTodiT SekumSva, Zalian

farTod iyeneben praqtikaSi (gansakuTrebiT

internetis qselSi).

LZW algoriTmisTvis saukeTeso, saSualo da cudi

SekumSvis koeficientebi, Sesabamisad tolia 10000, 4

da 0.71 -isa.

gamos. N

sawyisi failis

zoma (baiti)

LZW meTodiT SekumSuli

failis zoma (baiti) kumSvis

koeficienti

1 66 616 1 219 54.65 2 66 616 12 440 5.35 3 66 616 32 972 2.02 4 66 616 22 990 2.90 5 44 088 39 983 1.10

88

LZW meTodis (da Sesabamisad GIF formatis) ZiriTadi nakli imaSi mdgomareobs, rom am meTodiT

ikumSeba mxolod iseTi gamosaxuleba romlis

piqselTa mniSvnelobebi 256 ar aRemateba. es aris

naxevartoniani an indeqsirebuli gamosaxulebebi

palitriT. amitom, sanam srulferian gamosaxulebas

GIF formatSi davimaxsovrebT, aucilebelia misi

indeqsirebul gamosaxulebaSi gadayvana. am dros

xSirad (ganskuTrebiT maRalxarisxiani feradi

fotoebis SemTxvevaSi) xdeba xarisxis mniSvnelovani

gauareseba.

5.1.4. SekumSvis algoriTmebi danakargiT. JPEG

algoriTmebi.

Cven ganvixileT SekumSvis klasikuri meTodebi,

romelic realur gamosaxulebaTa SekumSvis

SedarebiT mcire koeficientebs (2-3 jer) iZleva.

Tanamedrove grafikuli failebisTvis, romlebic

ikaveben mexsierebis aTobiT da asobiT megabaits es

namdvilad cotaa.

ZiriTadi mizezi, ris gamoc SekumSvis klasikuri

(erTganzomilebiani) algoriTmebi aseT mcire

koeficientebs iZleva, oria.

pirveli – isini iTvaliswineben piqselis feris

korelacias mxolod erT ganzomilebaSi –

striqonSi, Tumca gamosaxulebisTvis am korelacias

adgili aqvs vertikaluri mimarTulebiTac.

organzomilebiani korelacia SekumSvis

Page 45: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

89

koeficientis 5-!0 mde gazrdis saSualebas iZleva.

magram esec ar aris sakmarisi.

meore mizezi – rogorc eqsperimentebma gvaCvena,

cifrul gamosaxulebaSi bevri Warbi informaciaa. aq

igulisxmeba, rom adamianis Tvali xSirad ver

aRiqvams mTel informacias, romelic cifrul

gamosaxulebaSi inaxeba. gansakuTrebiT es exeba

realur gamosaxulebas, magaliTad, feradi fotoebi.

aRmoCnda, rom gamosaxulebaSi, adamianis TvalisTvis

SeumCneveli (an TiTqmis SeumCneveli) es Warbi

informacia, imdenad bevria rom misi mocilebiT

failis zoma SeiZleba aTjer da zogjer asjerac

SevamciroT.

cxadia, SekumSvis aseTi proceduris dros

informaciis nawili ikargeba da SemdgomSi misi

aRdgena SeuZlebelia. amitom aseT algoriTmebs

uwodeben SekumSvis algoriTmebs danakargiT.

dReisaTvis, danakargiT SekumSvis yvelaze cnobili

algoriTmia "JPEG". es saxelwodeba am meTodis

Semqmnel eqspertTa jgufis dasaxelebidan warmoiSva

(Joint Photographic Exerts Group – JPEG). JPEG - algoriTmi

gankuTvnilia srulferian gamosaxulebaTa

arqivaciisTvis. misi SekumSvis koeficienti SeiZleba

icvlebodes 2-dan 200-mde. bunebrivia, radgan

damaxsovrebuli gamosaxulebis xarisxi

damokidebulia SekumSvis doneze (xarisxze), amitom

momxmarebels eZleva saSualeba gansazRvrul

sazRvrebSi areguliros kumSvis done.

90

algoriTmis ZiriTadi arsi: adamianis feradi

mxedvelobis, rogorc sivrciTi ise feradi

gadawyveta, gacilebiT cudia vidre monoqromuli

(bindianisa). amitom, Tu sworad gardavqmniT feTa

models (RGB-dan televiziur analogSi), Tu

SevamcirebT ferTa arxebis sivrcul gadawyvetas

sikaSkaSis arxebTan SedarebiT, da Semdeg

gamoviyenebT feradobis komponentis uxeS

kvantirebas, gamosaxuleba SeiZleba Zalian

SevkumSoT. da rac mTavaria suraTis vizualuri

xarisxi praqtikulad ar Seicvleba.

nax.4-ze naCvenebia gamosaxulebis JPEG formatSi

damaxsovrebis Sedegebi SekumSvis sxvadasxva

xarisxis dros. cxril 3-Si ki moyvanilia failis

zomebi da SekumSvis koeficientebi. rogorc vxedavT,

SesaZlebelia gamosaxulebis Zlierad SekumSva

xilvadi vizualuri xarisxis gauaresebis gareSe.

nax.4.

gamosaxulebis vizualuri xarisxis cvlileba JPEG-SekumSvis

xarisxisTan mimarTebaSi.

Page 46: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

91

cxrili 3

naxazidan Cans, rom 4-jer SekumSva gamosaxulebis

vizualur xarisxze praqtikulad ar aisaxeba(nax.4-2).

mciredi defeqtebi iwyebs gamoCenas roca SekumSvis

koeficienti 8-is farglebSia (nax.4-3). ufro Zlieri

SekumSvisas (konkretuli magaliTisTvis 12-ze meti)

gamosaxulebaze seriozuli defeqtebi Cndeba(nax.4-5).

JPEG-SekumSvis algoriTmis damaxasiaTebeli

Taviseburebebi, romelic Zlieri SekumSvis dros

vlindeba, kargad Cans nax.4-5-ze:

gifsis efeqti ("moZagZage" Saravandi) mkveTr

sazRvrebTan.

blokuri struqtura (8x8 piqseli), romelic kargad

gamoikveTa cis gamosaxulebaze.

es defeqtebi am algoriTmis damaxasiaTebelia da

safuZvlad udevs TviT algoriTms. maTi Sesusteba

SesaZlebelia mxolod SekumSvis koeficientis

eqsperimetulad SerCevis xarjze.

gamos. N

sawyisi failis

zoma (baiti)

Photoshop-Si kumSvis failis

done

JPEG meTodiT

SekumSuli failis

zoma (baiti) 1 129 024 - 129 024 2 129 024 8 28 956 3 129 024 5 16 079 4 129 024 3 14 379 5 129 024 0 10 190

92

5.2. grafikuli failebis popularuli formatebi.

BMP (Windows Device Independent Bitmap) formati ВМР warmoadgens Windows-is sakuTar formats, mas

aRiqvams yvela grafikuli readaqtori, romelic

Windows-is garemoSi muSaobs. mas iyeneben rastruli

gamosaxulebis, rogorc indeqsirebuli (256 feramde)

ise RGB –feris (16.700.00 toni) damaxsovrebisas. SesaZlebelia RLE principiT SekumSvis gamoyeneba,

Tumca ar aris rekomendirebuli, radgan bevri

progrma aseT failebs ver aRiqvams.

WMF (Windows Metafile) Windows-is kidev erTi sakuTari

formatia, romelic emsaxureba veqtorTa buferiT

(Clipboard) gadacemas. is Windows-is TiTqmis yvela

programiT aRiqmeba, romelic ase Tu ise

dakavSirebulia veqtorul grafikasTan. amasTanave,

unda avRiniSnoT, rom miuxedavaT misi moCvenebiTi

simartivisa da universalurobisa, mas ukidures

SemTxvevebSi, mxolod “SiSveli” veqtorebis

gadacemisas iyeneben, radgan WMF amaxinjebs fers

da ver imaxsovrebs mTel rig parametrebs, romelic

sxvadasxva veqtorul redaqtorebSi eniWebaT

obieqtebs.

GIF (Graphics Interchange Format) es grafikuli gacvlis

formati specialurad damuSavda CompuServe firmis mier, qselSi samuSaod, rogorc rastruli

gamosaxulebis arqivad damaxsovrebis formati.

daarqivebisTvis, rogorc ukve viciT, iyenebs LZW

meTods. miuxedavad misi kompaqturobisa, rogorc

Page 47: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

93

nebismier sxva formats, GIF –sac gaaCnia garkveuli

naklovanebebi. is muSaobs mxolod 256 ferTan,

amitom sruliad miuRebelia polografiisaTvis da

gamosaxulebis maRali xarisxiT gadasacemad. GIF–is Zveli versia ver muSaobs alfa-arxebTan,

gaumjobesebuli muSaobs, magram mxolod erT

gamWvirvale ferTan.

TIFF (Tagged Image File Format) firma Aldus-is mier damuSavebuli, aparatulad damoukidebeli formatia.

is muSaobs praqtikulad yvela programasTan,

romelic dakavSirebulia grafikasTan da dReisaTvis

erTerTi yvelaze gavrcelebuli da saimedoa. TIFF saukeTeso arCevania rastruli grafikis, veqtorul

programebSi da sagamomcemlo sistemebSi

importirebisas. is muSaobs ferTa modelebis mTel

diapazonze: monoqromuli, RGB, CMYK da Pantone–is damatebiT ferebTan. TIFF iyenebs SekumSvis LZW

meTods da praqtikulad erTaderTi formatia,

romelic oTxze met arxs imaxsovrebs, alfa-arxebs

da uamrav sxva damatebiT informacias.

PS (Adobe PostScript) PostScript – sxvadasxva tipis dokumentTa furclebze ganlagebuli teqstisa da

grafikis aRweris ena (lazeruli printerebis

marTvis ena), romelic firma Adobe–s mieraa damuSavebuli. am formatis failebi, failSive

inaxavs TviT dokuments, yvela dakavSirebul fails,

gamoyenebul Sriftebs, da aseve sxva danarCen

damatebiT informacias: ferTa dayofa, damatebiTi

platebi, naxevartoniani rastri yoveli platisTvis

94

da gamotanis mowyobilobisTvis saWiro sxva

monacemebi. Tu faili sworad aris daxuruli, maSin

mniSvneloba ara aqvs Tu ra plaTformazea

(programaSia) is gakeTebuli. unda gaviTvaliswinoT

mxolod enis versia. ena PostScript - sakmaod didi Temaa. Cven SevexebiT uSualod masTan dakavSirebul

formats.

EPS (Encapsulated PostScript) EPS - gamartivebuli

PostScript. erT failSi ver Tavsdeba erT furcelze

meti da ver imaxsovrebs printeris rig dayenebebs.

EPS-Si, iseve rogorc PostScript beWdvis failebSi,

iwereba samuSaos saboloo varianti, Tumca

zogierTi programa (Adobe Illustrator, Photoshop и Macromedia FreeHand) mas samuSaodac iyenebs. EPS iqmneba TiTqmis yvela grafikul programaSi da mas

ZiriTadad iyeneben veqtorebisa da rastrebis

sagamomcemlo sistemaSi gadasacemad. mis gamoyenebas

azri aqvs mxolod maSin, roca monacemTa gamotana

xorcieldeba PostScript – mowyobilobaze. EPS imaxsovrebs beWdvisTvis aucilebel yvela ferTa

modelebs, maT Soris Duotone, da aseve Clippind Path –veqtoruli konturi. failTan erTad SeiZleba

davimaxsovroT eskizic (Image header). es aris kopia PICT, TIFF an WMF formatSi, romelic EPS –Tan

erTad imaxsovreba da failSi Caxedvis saSualebas

iZleva, radganac misi gaxsna redaqtirebisaTvis

mxolod Photoshop da Illustrator SeuZlia. Tavdapirvelad

EPS damuSavda rogorc veqtoruli formati,

mogvianebiT gamoCnda misi saxesxvaoba - Photoshop EPS.

Page 48: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

95

isic imaxsovrebs eskizs, da garda amisa Photoshop-is filtr EPS gaaCnia Zalian sasargeblo funqcia Encoding (kodireba) – monacemTa kodireba ASCII formatSi (РС), faili am dros izrdeba zomaSi,

magram samagieroT yvelgan ixsneba da mis

gamotanazec problemebi ar iqmneba.

JPEG, JPG (Joint Photographic Exerts Group). am formatis Taviseburebebi ukve sakmaod vrclad ganvixileT,

amitom moviyvanT mis mokle daxasiaTebas.

− iyenebs Zlieri SekumSvis algoriTms informaciis

danakargiT;

− iZleva SekumSvis donis arCevis saSualebas;

− ar iZleva animaciisa da gamWvirvaleobis

gamoyenebis saSualebas;

− iyeneben maRalxarisxiani, realisturi fotoebis

damaxsovrebisTvis;

− iZleva 16 milionamde feris gamoyenebis

saSualebas.

PDF (Portable Document Format) firma Adobe–es mier SemoTavazebuli es formati PostScript-is nairsaxeobaa. is platformisgan damoukidebelia da

imaxsovrebs ilustraciebs (veqtoruls da

rastruls) da teqstebs mravalricxovani SriftebiT

da hiperteqsturi mimarTvebiT. dokumentis

gadasatani formatis (Portable Document Format) zoma mcire unda iyos, amitom iyeneben arqivacias da

Tanac yoveli tipis obieqtisTvis Sesabamis xerxs

iyeneben. am formatTan samuSaod firma Adobe–em

96

Seqmna programuli paketi Acrobat . praqtikulad

yvela programa iZleva PDF–failis Seqmnis

saSualebas. e.i. nebismier programaSi Seqmnili

ilustrirebuli, mravalricxovani SriftebiT da

hiperteqstebiT datvirTuli dokumenti PDF–failSi eqsportirdeba da SesaZlebelia misi eleqtronuli

formiT gadacema, rogorc qselSi ise nebismier

periferiul mowyobilobaze, ise rom ar vizrunoT

ferTa daSlaze, kavSirebze, da sxva beWdur

problemebze. Sesabamisad PDF–faili ixsneba

programa Acrobat –Si da misi Tanamedrove versiebi

(Adobe Acrobat 6.0 Professional) am dokumentze uamravi operaciebis Catarebis saSualebas iZleva.

PSD (Adobe Photoshop Document) PSD popularuli

rastruli programis Photoshop–is sakuTari

formatia. is saSualebas iZleva davimaxsovroT

mraval feniani gamosaxuleba Tavisi maskebiT,

damatebiTi arxebiT, konturebiT da sxva

informaciiT – yvelaferi rac Photoshop–Si keTdeba.

PSD gafarToebas yvelaze kargad aRiqvams programa

Corel PHOTO-PAINT, gebulobs mis mravalfenianobas

da xsnis fails 100% -iani koreqtulobiT.

AI (Adobe Illustrator Document) programa Adobe Illustrator–is sakuTari formatia. erT failSi SeuZlia mxolod

erTi furclis Senaxva, aqvs patara samuSao veli –

sul 3x3 metri. Tavisi ilustrirebis saSualebebiT

ufro sustia vidre programa CorelDRAW, magram

miuxedavaT amisa, misi formati AI , gamoirCeva

Page 49: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

97

udidesi stabilurobiT da SeTavsebadobiT PostScript –Tan. AI SeTavsebadia TiTqmis yvela veqtoruli

grafikis programasTan, amitom is yvelaze kargi

Suamavalia, veqtorTa erTi programidan meoreSi

gadacemisas.

CDR (CorelDRAW Document) programa CorelDRAW –s

sakuTari formatia. CorelDRAW veqtoruli grafikis

profesionalur programad iTvleba. CDR failebSi

veqtorisa da rastris arqivacia calcalke xdeba,

SesaZlebelia Sriftebis danergva, am failebs

gaaCniaT didi samuSao veli 45x45 metri, xasiaTdeba

mravalfurclianobiT da misi failebis

importirebac bevr programas SeuZlia.

98

6. rastruli informaciis Setana/gamotanis

mowyobilobebi.

vizualuri informaciis Setana/gamotana

Cven ganvixileT cifruli informaciis

Setana/gamotanis procesi, da es ar iyo

dakavSirebuli informaciis vizualizaciisTan.

mTavari kriteriumi iyo – xarisxi da

gamosaxulebaTa SekumSvis algoriTmebis

efeqturoba. es mniSvnelovania cifruli

informaciis gare matareblebze damaxsovrebisas da

qselis arxebiT gadacemisas.

radgan informaciis gacvla eleqtrul

mowyobilobebs Soris xdeba, amitom adamianis

mxedvelobiTi aRqmis Taviseburebebi

gaTvaliswinebulia mxolod erT sakiTxSi –

informaciis dakargvis dasaSvebi donis Sefaseba

SekumSvis zogierT algoriTmSi.

am TavSi Setana/gamotanis mowyobilobaTa im klass

vixilavT, romelic emsaxureba uSualod vizualuri

informaciis gardaqmnas eleqtronul formaSi da

piriqiT. cifruli informaciis Setanis

mowyobilobebs miekuTvneba: cifruli foto- da

kinokamerebi, skanerebi, grafikuli planSetebi da

sxva. gamotanis mowyobilobebs ki – monitorebi,

printerebi, ploterebi da sxva.

Page 50: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

99

6.1. cifrul gamosaxulebaTa Setanis

mowyobilobebi.

Setanis mowyobiloba emsaxureba vizualuri

informaciis gardaqmnas eleqtronul (cifrul)

formaSi da mis Setanas kompiuterSi. vizualuri

informaciis wyaro SeiZleba iyos uSualod buneba,

misi vizualuri “kopioebi” (suraTi, foto) da TviT

adamiani. pirvel SemTxvevaSi Setanis mowyobilobis

saxiT iyeneben cifrul kamerebs, skanerebs,

rendgenis an ultrabgeris aparatebs da sxva. ufro

xSirad informacia qaRaldis matareblebze da

slaidebzea warmodgenili, risTvisac arsebobs

uamravi sxvadasxva tipis mowyobiloba saerTo

dasaxelebiT “skaneri”. vizualuri informaciis

Setanisas, informacia gadadis yovelgvari

Sinaarsobrivi damuSavebis gareSe, amitom

damaxinjeba SeiZleba moxdes mxolod

mowyobilobaTa Taviseburebidan gamomdinare.

meore SemTxvevaSi - adamiani TviTon qmnis

gamosaxulebas. Setanis erTerTi grafikuli

mowyobiloba, romelsac mudmivad viyenebT – mausia,

romelic xatvisTvis arc Tu ise mosaxerxebelia.

ufro profesionaluri samuSaoebisTvis iyeneben e.w.

grafikul planSetebs, romelic specialur

planSetze kalmiT xatvis saSualebas iZleva. am

SemTxvevaSi Seqmnili gamosaxulebis xarisxi,

adamianis xelzea damokidebuli, radgan jer ar

arsebobs mowyobiloba, romelic adamianis mier

100

warmodgenil gamosaxulebas uSualod kompiuterSi

gadaitans.

6.1.1. cifruli kamerebi.

bolo wlebSi cifruli kamerebis warmoeba namdvil

bums ganicdis, rac gamowveulia pirvel rigSi,

internetis swrafi ganviTarebiT, sadac Zalian

gaizarda moTxovnileba saSualo (ekranuli)

xarisxis fotoebze. da meore faqtori –

maRalxarisxiani personaluri kompiuterebi da

feradi printerebi yvelasTvis xelmisawvdomi gaxda.

ris gamoc, cifrulma kameram, personaluri

kompiuteris standartuli periferiuli

mowyobilobis statusi miiRo.

cifruli kameris muSaoba TiTqmis ar gansxvavdeba

Cveulebrivi fotokameris muSaobisgan. sinaTle,

obieqtivis gavlis Semdeg fokusirdeba sinaTlisadmi

mgrZnobiare firze (nax.1). Tumca, fotofiris

magivrad, aq gamoyenebulia specialuri matrica e.w.

matrica muxtkavSirian xelsawyoze. am matricis

elementebi mgrZnobiarea ZiriTadi ferebis (wiTeli,

mwvane da lurji) mimarT. matricis yovel elementSi,

masze dacemuli sinaTlis raodenobis

proporciulad, formirdeba eleqtruli muxti.

eqspoziciis Semdeg, matricis yoveli elementis

muxti striqonobiT ikiTxeba da analogo-cifruli

gardamsaxis saSualebiT cifrul kodSi

gardaiqmneba. es kodi, am matricis Sesabamis

Page 51: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

101

elementze moxvedrili sinaTlis (ufro swored,

feradi komponentis) sikaSkaSis proporciulia.

nax.1.

cifruli kameris muSaobis principi.

cifruli kodis miRebis Semdeg, informacia

miewodeba sasignalo procesors, romelic kameris

donis mixedviT, sxvadasxva operaciebs asrulebs. es

operaciebi dakavSirebulia tonis da feris

koreqciaTan da miRebuli cifruli gamosaxulebis

SekumSvasTan.

procesoris mier informaciis winaswari damuSavebis

Semdeg gamosaxuleba cifruli kameris mexsierebaSi

Caiwereba. Cveulebriv, yvela Tanamedrove cifrul

102

kameras aqvs patara Txevadkristaluri displei,

romelic kameris ukana mxares aris ganTavsebuli da

Zalian mosaxerxebelia fotos xarisxisa da

kompoziciis regulirebisaTvis.

cifruli informaciis Semdgomi damuSavebisaTvis,

cifruli kamerebis umravlesobas aqvs

Setana/gamotanis porti - informaciis kompiuterze

gadasacemad da uSualod printerze dasabeWdad.

ganvixiloT cifruli kameris zogierTi

Tavisebureba momxmareblis TvalsazrisiT.

mTvari kiTxva – miRebuli gamosaxulebis xarisxi.

arsebobs profesionaluri, studiuri kamerebi,

romelic iZleva umaRlesi xarisxis gamosaxulebebs,

magram maTi fasi ramodenime aTeul aTas dolars da

metsac aRwevs. arsebobs aseve masiur momxmarebelze

gaTvlili cifruli kamereebi, romelTa fasic

misaRebia da rac mTavaria maTi SesaZleblobebi

yoveldRiurad umjobesdeba. erTerTi ZiriTadi

parametria - matricis zoma – Tanamedrove bituri

kamerebi ukve “megapiqseluri matriciT”

xasiaTdebian, romelTa zomaa 1280x960, 1600x1200 da metic. aseTi kamerebi, A4 formatis suraTis maRal

poligrafiuli xarisxiT davbeWdvis saSualebas

iZleva.

zogierTi kameris procesori, specialuri matricis

gadawyvetaze ufro maRal gadawyvetas gvaZlevs,

damatebiTi xazebisa da konturebis generaciisa da

interpolaciis xarjze. miuxedavaT amisa,

Page 52: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

103

gadawyvetis TvalsazrisiT cifruli kamerebi mainc

CamorCebian firian kamerebs, da roca Zalian maRali

xarisxia saWiro, maT gamoyenebas ar gvirCeven, magram

es mxolod dRes. cifruli kamerebis dadebiTi

mxarea – Crdilebis kargi damuSaveba, uaryofiTi –

mcire dinamiuri diapazoni speqtris wiTel ubanze.

cifruli gamosaxulebis xarisxze aparatuli

SekumSvac moqmedebs, romelic maTi damaxsovrebisas

xorcieldeba. Tanamedrove kamerebSi SesaZlebelia

SekumSvis donis SekveTa, da Sesabamisad –

gamosaxulebis xarisxic regulirebadia. yvelaze

xSirad iyeneben SekumSvis JPEG algoriTms.

cxadia, gamosaxulebis xarisxze moqmedebs

gamoyenebuli optikac. faqtiurad yvela cifruli

kamera muSaobs avtofokusirebadi linzebiT,

romelTa fokusirebis manZili 8 mm-ia, rac firebiani

obieqtivis 35 mm-s Seesabameba, radgan matricis zoma

gacilebiT mcirea, 35 mm-iani firis kadris zomasTan

SedarebiT. Tanamedrove kamerebSi Cveulebriv moZrav

linzebs (zoom) iyeneben, romelic obieqtivis

fokusirebis zomis cvlis saSualebas iZleva.

Zalian mniSvnelovani sakiTxia – matricebis

mgrZnobeloba, romelic Seesabameba ISO

mgrZnobelobas 100dan 200 erTeulamde. zogierTi

kameris matricebi muSaoben 400 erTeuliani

mgrZnobelobiT, magram xarisxis mkveTri

gauaresebiT. kamerebis umravlesobisTvis

eqspoziciis dro icvleba 1/4-dan 1/500 wamamde.

104

cifruli gamosaxulebis kameraSi

damaxsovrebisaTvis iyeneben ori tipis mexsierebas –

cvlad Flash–kartebs da miniaturul myar diskebs

(vinCesterebs).

Tanamedrove Flash–kartebis moculoba 4dan 64mde

megabaitia. 4mb_Si inaxeba 50–mde dabali xarisxis

(640x480) an 20-mde saSualo xarisxis (1024x768) fotosuraTi. Flash–kartebs ar Wirdeba kveba informaciis SenaxvisTvis, amitom Zalian

mosaxerxebelia foto-arqivebis Seqmna.

miniaturul vinCesterebs iyeneben rogorc

profesionalur ise masiuri moxmarebis kamerebSi.

misi tevadoba gacilebiT didia Flash–kartasTan

SedarebiT, rac saSualebas iZleva davimaxsovroT

aTobiT aTasi suraTi.

amasTanave unda aRiniSnos, rom kompiuteruli

teqnika Zalian swrafad ganviTarebadi sferoa,

amitom misi parametrebis ricxobrivi daxasiaTeba

praqtikulad azrs moklebulia, radgan xval is

mniSvnelovnad Seicvleba.

6.1.2. skanerebi.

Tanamedrove skanerebs yvelaze xSirad qaRaldis

matareblebze arsebuli informaciisa da fotoebis

Sesatanad iyeneben. bolo wlebSi farTo gamoyeneba

aqvs slaid-skanerebsac, romelic saSualebas iZleva

pirdapir slaidebidan an negativebidan SevitanoT

gamosaxuleba. es gacilebiT mosaxerxebelia, radgan

Tavidan vicilebT beWdvisa da Semdgomi skanirebis

Page 53: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

105

process. arsebobs iseTi tipis skanerebic, romelTa

saSualebiTac ara marto brtyeli qaRaldis, aramed

garkveuli sagnebis (magaliTad, kalmistari,

instrumentebi, qsovilebi, Zvirfasi qvebi da sxva)

skanirebac SeiZleba (nax.2).

nax.2.

planSeturi skaneri mcire zomis sagnebis skanirebisTvis.

ZiriTadad arsebobs: xelis, planSeturi, barabniani

da slaid-skanerebi. arsebobs saproeqcio skanerebic,

magram dRes mas ukve iSviaTad iyeneben. iseve

rogorc xelis skanerebs.

grafikuli informaciis SetanisTvis, yvelaze

popularulia planSeturi skaneri. barabnian skaners,

romelic gankuTvnilia maRali xarisxiT da

gadawyvetiT skanirebisaTvis, misi fasisa da

moxmarebis sirTulis gamo, ZiriTadad sagamomcemlo

sistemaSi iyeneben.

ganvixiloT mokled, planSeturi skaneris muSaobis

principi. nax.3-ze sqematurad aris gamosaxuli TviT

mowyobiloba, xolo nax.4-ze – misi muSaobis

principi.

106

nax.3.

planSeturi skaneris mowyobiloba

nax.4.

planSeturi skaneris muSaobis principi

Page 54: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

107

rogorc nax.4-dan Cans, dasaskanirebeli orginalidan

airekleba, sinaTlis wyarodan gamosuli sinaTle,

areklili sinaTle sarkeebis sistemis gavliT

cilindrul linzaze xvdeba, romelic sinaTlisadmi

mgrZnobiare elementebis saxazavze qmnis orginalis

viwro striqonis gamosaxulebas. amis Semdeg TiTqmis

iseTive procesi mimdinareobs, rogorc cifruli

kameris dros. signali, analogur-cifruli

gardamsaxis saSualebiT gadadis cifrul formaSi,

muSavdeba da gadaecema kompiuters. ase xdeba

orginalis erTi striqonis erTianad amokiTxva da

kompiuterSi gadacema.

urika, romelzec sinaTlis wyaro da pirveli sarkea

damagrebuli, preciziulad gadaadgildeba

orginalis gaswvriv. yovel bijze kompiuterSi

gadaecema momdevno striqoni. bolos da bolos

mTeli gamosaxuleba ase striqonobiT gadaecema

kompiuters.

planSeturi skanerebis bevri modeli arsebobs,

romelic erTmaneTisgan teqnikuri detalebiT

gansxvavdeba, rac ZiriTadad gansazRvravs mis fass.

saSualo xarisxis skanerebi uzrunvelyofen 300-dan

600-mde gadawyvetas 24 bitiani feris siRrmiT, rac

Cveulebrivi muSaobisTvis (saSualo xarisxis

fotosuraTebis damuSaveba, grafikuli informaciis

monzadeba internetisTvis da a.S.) savsebiT

sakmarisia.

skaneris programuli uzrunvelyofa, saSualebas

iZleva winaswar SevxedoT dasaskanirebel

108

gamosaxulebas, movniSnoT da davaskaniroT mxolod

gamosaxulebis fragmenti, gavzardoT simkveTre da

SevqmnaT gamosaxulebis arqivebi. ufro rTuli

modelebi, tonuri da feradi balansis

daregulirebasac axerxeben pirdapir skanirebis

dros.

6.2. rastruli grafikuli informaciis gamotanis

mowyobilobebi.

grafikuli informaciis vizualuri formiT

gamotanis mowyobilobebi konkretulad

adamianisTvisaa gankuTvnili. grafikuli

informaciis kompiuteruli damuSavebis procesi

maSin dasruldeba, roca is adamianis TvalisTvis

misaRebia. swored amas emsaxureba es mowyobilobebi.

iseve rogorc yvela sxva kompiuteruli

mowyobiloba, gamotanis mowyobilobebic ganicdian

mkveTr progress. am mowyobilobebs miekuTvneba

sxvadasxva xarisxisa da teqnologiis monitorebi da

printerTa uamravi modeli.

6.2.1. monitorebi.

albaT Zneli warmosadgenia Tanamedrove kompiuteri

grafikuli monitoris gareSe, Tumca oci wlis win

es Cveulebrivi movlena iyo. grafikuli monitoris

saSualebiT yvelafris vizualizaciaa SesaZlebeli,

rac kompiuteris SigniT xdeba.

arsebobs oTxi ZiriTadi principi, razec

monitorebis muSaobaa dafuZnebuli:

− eleqtron-sxivuri milaki

Page 55: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

109

− Txevadkristaluri displei

− displei avtoeleqtruli emisiiT

− plazmuri displei

ganvixiloT pirveli tipis monitorebi, romelic

yvelaze gavrcelebulia da sakmaod farTod

iyeneben.

rogor muSaobs eleqtron-sxivuri milaki albaT

yvelasTvis cnobilia (nax.5).

nax.5.

eleqtron-sxivuri milakis muSaobis principi.

eleqtruli sxivi (ferad kineskopSi – sami sxivia)

formirdeba eleqtronuli gamonafrqvevebiT.

gadamxreli sistemis saSualebiT es sxivi SeiZleba

daskanirdes striqonobiT kineskopis ekranis

gaswvriv. ekrani dafarulia luminoforiT, romelic

naTdeba eleqtronuli konis zemoqmedebiT, Tanac

naTebis sikaSkaSe, konis intensivobis proporciulia.

ekranze skanirebis procesSi, konis intensivobis

cvlilebiT, SeiZleba gamovsaxoT nebismieri suraTi.

rasakvirvelia es Zalian gamartivebuli sqemaa,

110

magram Cven gvainteresebda mxolod muSaobis

ZiriTadi principi.

ferad monitorebSi iyeneben sam eleqtronul konas

(TiTo-TiTos wiTel, mwvane da lurj ferTa

komponentebze) da sami tipis luminofors, romelic

naTdeba wiTlad, mwvaned da lurjad, Sesabamisi

eleqtronuli konis zemoqmedebiT. Tu CarTuli

monitoris ekrans lupiT SevxedavT, davinaxavT sami

ZiriTadi feris luminoforis laqebs (nax.6).

mezobel laqebs Soris manZilebi, Tvalis sivrcul

gadawyvetaze naklebia, amitom xdeba wiTeli, mwvane

da lurji laqebis TanamTxveva. rezultaturi

(majamebeli) feri damokidebulia am laqebis naTebis

intensivobaTa Tanafardobaze.

nax.6.

feradi monitoris ekranis sruqtura

(TeTri feris ubani)

Tanamedrove monitorebi feradi kineskopebiT,

xasiaTdebian gamosaxulebis saukeTeso xarisxiT,

kaSkaSa da gajerebuli ferebiT da maRali

simkveTriT. aseT monitorebs mxolod ori nakli

aqvs – didi sigrZe da Sesabamisad masac. saqme

imaSia, rom monitors rac ufro ganieri ekrani aqvs

miT metia misi sigrZe. yovel erT diuim siganeze

emateba erTi diuimi sigrZe.

farTo gamoyeneba aqvs 14,15 da 17 diuimian

monitorebs. 21 diuimiani monitorebi ZiriTadad

Page 56: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

111

profesionaluri TvalsazrisiT gamoiyeneba –

mxatvruli dizainsa da arqiteqturaSi.

6.2.2. printerebi.

Tanamedrove printerebi xasiaTdebian beWdvis maRali

xarisxiT, swrafqmedebiT da SedarebiT dabali

fasebiT. arsebobs beWdvis sakmaod bevri principi,

magram Cven ganvixilavT mxolod ori tipis

printerebs – lazeruls da Wavlurs. maTi swori

gamoyenebisaTvis aucilebelia zogadad mainc

vicodeT Tu rogor muSaoben es printerebi.

lazeruli printeri. misi muSaobis principi Zalian

gavs qseroqsis muSaobis princips. printeris

ZiriTadi nawilia – metalis doli fotomgrZnobiare

naxevargamtaruli safariT (nax.7).

nax.7.

lazeruli printeris sqema.

112

Tavdapirvelad dolis zedapiri Tanabrad imuxteba.

sibneleSi es muxti ise inaxeba, rogorc

kondesatorSi. doli nela brunavs. am dros

lazeris sxivi gairbens dolis zedapirs. gaSla

xorcieldeba mbrunavi mravalwaxnagiani sarkis

xarjze. lazeris sxivi periodulad wydeba

dasabeWdi naxatis mixedviT. wertilebi dolis

zedapirze, romelzec sinaTle ecema, kargavs

eleqtrul muxts, radgan naxevargamtaruli safari

sinaTlis zemoqmedebisas iwyebs denis gatarebas.

amgvarad dolis zedapirze Cndeba dasabeWdi suraTi,

romelic eleqtruli muxtebis arsebobas an ar

arsebobas asaxavs.

amis Semdeg toneris (mRebavis) fxvnilis Semcveli

specialuri mowyobiloba, dols dafaravs fxvniliT.

toneris nawilakebs iseTive eleqtruli muxti aqvs

rogorc dolis sawyis zedapirs. e.i. dols ewebeba

mxolod im wertilebSi, romlebic sinaTlis

zemoqmedebis qveS iyo, radgan dolis is nawilebi,

romlebsac SenarCunebuli aqvs muxti ganizidavs

toners (erTsaxeliani muxtebi ganizidebian). exla

ukve dolis zedapirze realuri, xilvadi suraTia,

romelic toneris nawilakebisgan Seiqmna.

amis Semdeg qaRaldis furceli mWidrod ekvris

dols, toneri cxeldeba da gadadis qaRaldze.

axali furclis dabeWdvamde, doli toneris

narCenebisgan iwmindeba specialuri daniT, da is

kvlav mzad aris Semdgomi muSaobisTvis.

Page 57: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

113

cxadia, Cven ganvixileT mxolod sqema. realurad

yvelaferi gacilebiT rTulia. arsebobs lazeruli

beWdvis uamravi variacia, rac mis maxasiaTeblebs da

fass gansazRvravs.

lazerul printerebs bevri dadebiTi Tviseba aqvT:

beWdvis kargi xarisxi, maRali gadawyveta da siCqare.

da mxolod erTi nakli aqvT – SedarebiT maRali

fasi, gansakuTrebiT es ferad printerebs exeba,

amitom feradi beWdvisas ufro xSirad Wavlur

printerebs iyeneben.

Wavluri printerebis muSaobis principi sruliad

gansxvavebulia lazerulisgan. aq gamosaxuleba

formirdeba melnis wveTebisgan, romelic ifrqveva

sabeWdi Tavis uwvrilesi saqSenebidan. Tavi

gadaadgildeba da Seavsebs gamosaxulebis erT

striqons. Tavis ukan dabrunebis Semdeg qaRaldi

daiZvreba erTi striqoniT, da es procesi

gameordeba manam, sanam ar Seivseba mTeli

gamosaxuleba. Cveulebriv TavSi bevri saqSenebia,

magaliTad Epson–is firmis bolo modelebSi maTi

ricxvi 128-s udris.

Tavebs ansxvaveben melnis wveTebis formirebis wesis

mixedviT. arsebobs ori meTodi – Termuli (nax.8) da

piezoeleqtruli (nax.9).

114

nax.8.

wveTis Camoyalibebis Termuli

meTodi.

Termuli wesis dros iyeneben afskuri rezistoris

swrafi gaxurebis efeqts. afskuri rezistori an

uSualod saqSenTan Tavsdeba, an saqSenis Sesasvlel

arxTan. denis impulsis gatarebisas Txelafskiani

rezistori Zalian swrafad cxeldeba (500

gradusamde) da acxelebs mis garemomcvel melans. am

dros iqmneba orTqlis buStula, romelic

farTovdeba da saqSenidan gamodevnis melnis wveTs.

denis gamorTvis Semdeg, rezistori ucbadve civdeba,

orTqlis buStula ikumSeba da iwovs melnis axal

porcias. es procesi sqematurad gamosaxulia nax.8-ze

meore meTodi – piezoeleqtruli. arsebobs

specialuri masala – piezoeleqtriki, romelic

Zabvis zemoqmedebiT icvlis zomas da Tanac Zalian

Page 58: მ. თუშიშვილი - კომპიუტერული გრაფიკა

115

swrafad. piezoelementi ise konstruirdeba rom

Zabvis miwodebisas is iRuneba. aseTi piezoelementi

Tavsdeba kameris kedelSi safrqvevTan (nax.9). Zabvis

miwodebisas kameris SigniT Seiqmneba SekumSuli are,

romelic safrqvevidan melnis gamodevnis pirobas

Seqmnis.

nax.9.

wveTis Camoyalibebis piezoeleqtruli

meTodi.

Tanamedrove Wavluri

printerebi gamoirCevian beWdvis

kargi xarisxiT. Tumca maT ori mniSvnelovani nakli

aqvT – beWdavs dabali siCqariT da beWdvis kargi

xarisxis uzrunvelsayofad iTxovs specialur

qaRalds.

116

literatura

1. Петров М.Н., Полочков В.П., Компьютерная графика. 2-ое издание. Питер, 2006.

2. Гонсалес Р., Вудс Р., Цифровая обработка изображений. Техносфера, 2006, 1072с.

3. Роджерс Д., Адамс Дж., Математические основы машинной графики. М.: Мир, 2001. — 604 с. ISBN 5-03-002143-4

4. Дик Мак-Клелланд, Photoshop для Windows. Диалектика, 2000, 830с.