Α. Ανεργία , φτώχεια , καταναλωτισμός

Β. Τροχαία ατυχήματα – κυκλοφοριακή αγωγή

Γ. Αθλητισμός και Βία

Δ. Εφηβεία και Βία

Ανεργία : Η κατάσταση ενός ατόμου, που, ενώ είναι ικανό, πρόθυμο και διαθέσιμο να απασχοληθεί, δεν δύναται να βρει εργασία.

Τα 3 είδη ανεργίας: Η Ανεργία τριβής προκύπτει λόγω της ακατάπαυστης κίνησης των ανθρώπων

μεταξύ περιοχών και θέσεων εργασίας ή διαφόρων σταδίων του κύκλου ζωής. Επίσης, περιλαμβάνονται τα άτομα που, λόγω φυσικών αιτιών, καθίστανται ανίκανα προς εργασία. Ουσιαστικά, αποτελεί το ελάχιστο επίπεδο ανεργίας που δεν μπορεί να μειωθεί σε μια δυναμική κοινωνία.

Η Δομική ανεργία οφείλεται στις αναντιστοιχίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, καθώς κάποιοι κλάδοι (ή ειδικότητες, ή γεωγραφικές περιοχές) έχουν αυξανόμενη ζήτηση και κάποιοι άλλοι πτωτική ζήτηση.

Η Κυκλική ανεργία οφείλεται στην μειωμένη συνολική ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών. Αυτή η μορφή ανεργίας είναι αποτέλεσμα της επιβράδυνσης της ανάπτυξης σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, η οποία έχει ως επακόλουθο την αδυναμία απορρόφησης του εργατικού δυναμικού.

Η ανεργία στις μέρες μας τείνει να προσλάβει έναν δομικό χαρακτήρα, δημιουργώντας μια περίπλοκη κατάσταση. Χωρίς την επαγγελματική επιτυχία και απασχόληση ο άνθρωπος στερείται κοινωνικής προσαρμογής και κοινωνικών δεξιοτήτων.

Τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας καταγράφηκαν στην Ελλάδα (27,8% τον Οκτώβριο) και την Ισπανία (25,8%) ενώ τα χαμηλότερα στην Αυστρία (4.9%) και στην Γερμανία (5.1%).

Με τον όρο φτώχεια αναφερόμαστε στην οικονομική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από έλλειψη επαρκών πόρων για την ικανοποίηση βασικών ανθρώπινων αναγκών. Το κατώφλι των βασικών αναγκών που ορίζει το όριο της φτώχειας διαφέρει από χώρα σε χώρα. Η φτώχεια ανάγεται να μετράται σε χρήματα και αντανακλά τους κατά κεφαλήν διαθέσιμους από τους πραγματικούς οικονομικούς πόρους μιας χώρας.

Ως απόλυτη φτώχεια ορίζεται το ποσοστό του πληθυσμού που ζει με λιγότερο από ένα καθορισμένο ποσό δολαρίων την ημέρα. Η δημοφιλέστερη στατιστική του είδους (που χρησιμοποιείται και από την Παγκόσμια Τράπεζα), είναι το ποσοστό του πληθυσμού που ζει με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα, σε τιμές του 1985. Ιδανικό ποσοστό απόλυτης φτώχειας είναι το 0%. Ο συγκεκριμένος ορισμός χρησιμοποιείται περισσότερο στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Ως σχετική φτώχεια ορίζεται το ποσοστό των ατόμων σε μια χώρα που ζουν με εισόδημα κατώτερο ενός συγκεκριμένου ποσοστού του διάμεσου εισοδήματος (συνήθως 50%) στην χώρα. Δηλαδή αν το ποσοστό είναι 50% και το διάμεσο εισόδημα 10.000 δολάρια, ο δείκτης φτώχειας είναι ο αριθμός ατόμων που ζουν με λιγότερο από 5000 δολάρια ετησίως, διαιρεμένος δια τον συνολικό πληθυσμό. Ο ορισμός του ποσοστού του διάμεσου εισοδήματος διαφέρει από χώρα σε χώρα. Η σχετική φτώχεια είναι και ο πιο συχνά χρησιμοποιούμενος όρος στις στατιστικές των ανεπτυγμένων χωρών όπου και πολύ συχνά παρεξηγείται ως δείκτης απόλυτης' φτώχειας.

Ο καταναλωτισμός είναι όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την τάση της εξίσωσης της προσωπικής ευτυχίας με την απόκτηση υλικών αγαθών και την κατανάλωση. Συχνά συνδέεται με την κριτική έναντι στη κατανάλωση, την οποία εξέφρασαν πρώτοι οι Καρλ Μαρξ και Θόρνσταϊν Βέμπλεν. Χρονολογείται από τους πρώτους ανθρώπινους πολιτισμούς.

Στα οικονομικά, ο καταναλωτισμός μπορεί επίσης να αναφέρεται στις οικονομικές πολιτικές που δίνουν έμφαση στην κατανάλωση και την πεποίθηση ότι η ελεύθερη επιλογή των καταναλωτών πρέπει να υπαγορεύει την οικονομική δομή μιας κοινωνίας.

Αν και ο καταναλωτισμός δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, επεκτάθηκε ευρέως τον 20ό αιώνα και ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, υπό την επίδραση του νεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ο καταναλωτισμός, με την έννοια της κατανάλωσης αγαθών πέρα από τις βασικές ανάγκες, συνήθως δεν συνδέεται με τους λεγόμενους "πρωτόγονους" λαούς.

Ο καταναλωτισμός ξεκίνησε και συνδέεται με τον καπιταλισμό .

ΦΤΩΧΕΙΑ

ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ

Τα οδικά τροχαία ατυχήματα αποτελούν μια από τις συχνότερες αιτίες θανάτου και πρόκλησης μόνιμης αναπηρίας, ιδιαίτερα στα άτομα νεαρής ηλικίας. Η νεαρή ηλικία, η χρήση οινοπνεύματος ή εξαρτησιογόνων ουσιών, καθώς και η χρήση κινητού τηλεφώνου, αποτελούν του κυριότερους παράγοντες κινδύνου πρόκλησης τροχαίου ατυχήματος.

Τα χαρακτηριστικά που αφορούν στο όχημα και στο οδόστρωμα σε συνδυασμό με τους παραπάνω παράγοντες ενδεχομένως να συμβάλλουν στην πρόκληση τροχαίων ατυχημάτων. Αρκετές μελέτες έδειξαν ότι απλά προληπτικά μέτρα, όπως είναι η καθιέρωση της ζώνης ασφαλείας, οι αερόσακοι και η μείωση των ορίων ταχύτητας, ενδέχεται να μειώσουν τους θανάτους και τους τραυματισμούς λόγω τροχαίων ατυχημάτων.

Οι αιτίες των ατυχημάτων συνοψίζονται σε τρεις κύριες κατηγορίες: - οδός και περιβάλλον .

Ανθρώπινος παράγοντας (χρήστες της οδού) : Ο τρόπος µε τον οποίο ο οδηγός του οχήματος

προσεγγίζει ζητήματα ασφάλεια, κατά την οδήγηση και γενικότερα η συμπεριφορά του στο

δρόμο επηρεάζει, σε μεγάλο βαθμό, την πιθανότητα να εμπλακεί σε τροχαίο ατύχημα. Τα

άτοµα σχετικά νεαρής ηλικίας τείνουν να εµπλέκονται πιο συχνά σε ατυχήµατα από ότι

άτοµα µεγαλύτερης ηλικίας, πράγµα που πιθανό να οφείλεται στη µεγαλύτερη συχνότητα µε

την οποία τα άτοµα αυτά εκδηλώνουν ριψοκίνδυνη ή επιθετική συμπεριφορά.

Όχημα : Το όχημα ευθύνεται για τους εξής λόγους:

Η µεγάλη ηλικία του οχήµατος , η κακή ή ανεπαρκής συντήρηση , μηχανικές και άλλες βλάβες

ο µεγάλος αριθµός κυκλοφορούντων δικύκλων , το υπέρβαρο και οι παραβάσεις ως προς τη

φόρτωση και τις διαστάσεις του φορτίου , ο µη τακτικός τεχνικός έλεγχος , η κυκλοφορία

µεγάλου αριθµού φορτηγών αυτοκινήτων και αγροτικών µηχανηµάτων , έλλειψη φώτων –

αντικανονική χρήση φώτων , διαρροή φορτίου (χαλίκι, µπετό, πετρέλαια).

Οδικό δίκτυο και περιβάλλον :

• Κακή κατάσταση του οδικού δικτύου Ανεπαρκής σήµανση και σηµατοδότηση Πλήρης έλλειψη ή ανεπάρκεια οδικού φωτισµού Χαµηλά πρότυπα κατασκευής Ανεπαρκή γεωµετρικά χαρακτηριστικά Ελλιπής σήµανση κατά τη διάρκεια κατασκευών

Δυσµενείς περιβαλλοντολογικές συνθήκες.

Οι συνέπειες είναι ιδιαίτερα σοβαρές τόσο για το άτομο όσο και για την

κοινωνία. Για το άτομο η απώλεια της ίδιας του της ζωής, ο τραυματισμός

αλλά και η ενδεχόμενη αναπηρία αποτελούν ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες.

Επιπρόσθετα, τα ψυχικά τραύματα και η αρνητική επιρροή στις προσωπικές

σχέσεις και την επαγγελματική σταδιοδρομία του παθόντα μπορεί να τον

συνοδεύουν για όλη του τη ζωή. Αντίστοιχος αρνητικός αντίκτυπος μπορεί

να υπάρχει και για την οικογένεια και τους συγγενείς των θυμάτων. Τέλος, το

κόστος επιβίωσης με αναπηρία από τροχαίο ατύχημα είναι ασήκωτο για τον

παθόντα αλλά και για το σύνολο της κοινωνίας.

Η βία στον αθλητισμό δεν είναι μόνο φαινόμενο των καιρών μας. Υπάρχει από αρχαιοτάτων χρόνων. Παρόλο που οι Ολυμπιακοί Αγώνες της αρχαιότητας ήταν προϊόν της υψηλά ανεπτυγμένη πολιτιστικά ελληνικής κοινωνίας διαπιστώνουμε ότι στο πρόγραμμα των αγώνων περιλάμβανε και τα ιδιαιτέρως βίαια αθλήματα του παγκρατίου και της πυγμαχίας. Έχουν καταγραφεί πολλοί θάνατοι αθλητών κατά την διάρκεια αυτών των αθλημάτων χωρίς ωστόσο να θεωρείται κάτι το αρνητικό ή το επιλήψιμο. Το να σκοτωθεί , να τραυματιστεί βαριά ή να μείνει ανάπηρος στην υπόλοιπη ζωή του κάποιος αθλητής ήταν γνωστό και πιθανό. Η βία είναι φαινόμενο που παρατηρείται σε όλες σχεδόν τις ιστορικές περιόδους. Βέβαια εκδηλωνόταν με διαφορετική μορφή και ένταση κάθε φορά. Το φαινόμενο της βίας ήταν σπάνιο, αν όχι ανύπαρκτο, στις πρωτόγονες κοινωνίες, οι οποίες κατά κανόνα ήταν ειρηνικές. Στις μέρες μας όμως το παθογενές αυτό φαινόμενο παρατηρείται σε ιδιαίτερη έξαρση.

ΜΟΡΦΕΣ ΒΙΑΣ• Ατομική. •Ομαδική. • Σωματική: είναι η καταδυνάστευση των σωματικών δυνάμεων του ανθρώπου (όταν με σωματικές ποινές και τιμωρίες επιδιώκουμε τη συμμόρφωση των άλλων προς τις απαιτήσεις μας). •Ψυχολογική: είναι όταν επιδιώκουμε, με την απειλή κακού, το οποίο προκαλεί φόβο στον απειλούμενο, να τον εξαναγκάσουμε να δεχτεί τις απόψεις μας. •Κοινωνική: εγκλήματα, ληστείες, απαγωγές. •Επαναστατική: προκαλείται ως αντι-βία στη βία του κράτους. • Ανώτερη: είναι κάθε τυχαίο γεγονός, το οποίο ο άνθρωπος δεν μπορεί να προβλέψει ή να προλάβει. •Εγκληματικότητα, σαν μορφή βίας: είναι ο φόνος, η ληστεία, τα ερωτικά εγκλήματα κ.τ.λ. •Πολιτική βία: δολοφονίες πολιτικών αντιπάλων, οξύτατοι διαξιφισμοί πολιτικών στη βουλή, κινητοποιήσεις οργανωμένων ομάδων. •Διεθνής τρομοκρατία: αεροπειρατείες, βομβιστικές ενέργειες κ.τ.λ. • Οικογενειακή βία: επιβολή με βία στα παιδιά, όπως ξυλοδαρμοί, τιμωρίες κ.τ.λ. • Βία στα γήπεδα (χουλιγκανισμός).

• Ο χαρακτήρας της σύγχρονης κοινωνίας ωθεί τον άνθρωπο στον υλικό ευδαιμονισμό. •Η καταναλωτική κοινωνία, με τη διαφήμιση και τα Μ.Μ.Ε., ερεθίζει τις επιθυμίες του. •Επικρατεί η τάση για εύκολο πλουτισμό (αυτοκίνητα, μηχανές, ταξίδια, διασκεδάσεις), με οποιοδήποτε μέσο, θεμιτό ή αθέμιτο (εμπόριο ναρκωτικών, λαθρεμπόριο, ληστείες). •Η ανεργία, η φτώχεια και το επαγγελματικό άγχος σε συνδυασμό την υλική θεοποίηση κάνουν τα άτομα να ξεχνούν την ανθρωπιά τους και να αντιδρούν βίαια για να πετύχουν τους στόχους τους. •Τα Μ.Μ.Ε. έχουν ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης για

τον πολλαπλασιασμό της βίας και της εγκληματικότητας. Η τηλεόραση και ο κινηματογράφος προβάλλουν σκηνές βίας, ο τύπος ηρωοποιεί τους εγκληματίες. Οι σκηνές βίας μπαίνουν στην καθημερινή ζωή των ατόμων τα οποία εθίζονται σε αυτές, με αποτέλεσμα να θεωρούν την επιθετικότητα φυσιολογικό και συνηθισμένο στοιχείο της κοινωνίας. •Η παιδεία δε στοχεύει στη δημιουργία ολόπλευρα καλλιεργημένων ανθρώπων που να διαπνέονται από υψηλό δημοκρατικό φρόνημα και υγιείς ηθικές αρχές, αλλά στη δημιουργία του «οικονομικού ανθρώπου».

Συνέπειες : Περιορίζεται η ελευθερία του, με συνέπεια να μην μπορεί να εκφραστεί, να αναπτύξει

τις ικανότητές του και να δράσει ελεύθερα, εξαιτίας του φόβου και της ανασφάλειας. Εξευτελίζεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Παρασύρει το άτομο στην κλοπή, την απάτη, το φόνο. Δημιουργούνται στο άτομο ψυχολογικά προβλήματα (ανία, πλήξη, άγχος, αγωνία,

ανασφάλεια, ψυχικές ασθένειες), τα οποία φθείρουν την υγεία του.

Τρόποι αντιμετώπισης : Σωστή διαπαιδαγώγηση, ολοκληρωμένη παιδεία και αγωγή από την οικογένεια, το

σχολείο, την εκκλησία και την κοινωνία. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην κοινωνική αγωγή, που θα επιτρέψει την

ομαλή ένταξη του ατόμου στην κοινωνία. Καλλιέργεια ηθικοπνευματικών αξιών και ανθρωπισμού για την ανάπτυξη ηθικής

συνείδησης, η οποία θα βοηθήσει το άτομο να γίνει υπεύθυνη προσωπικότητα. Αποφυγή της προβολής βίας από τα μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας. Κοινωνική

διαπαιδαγώγηση των ανθρώπων, ιδιαίτερα των νέων, για τις συνέπειεςτης βίας (και με τη βοήθεια του τύπου

Η επιθετική συμπεριφορά και η βία ,εμφανίζονται με υψηλή συχνότητα στη διάρκεια της εφηβείας. Το φαινόμενο αυτό έχει μεγάλη έκταση τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς.Η Εφηβική βία αναφέρεται σε επιβλαβείς συμπεριφορές που μπορεί να ξεκινήσει από νωρίς και να συνεχίσει την αρχή της ενηλικίωσης. Το νεαρό άτομο μπορεί να είναι ένα θύμα, ο δράστης, ή ένας μάρτυρας της βίας.

ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ :Εκδηλώσεις βίας στο χώρο του σχολείου έχουν παρατηρηθεί από πολύ παλιά με διάφορες μορφές: σωματική βία, λεκτική, ψυχολογική, σεξουαλική, η βανδαλισμός. Μία από αυτές τις εκδηλώσεις βίας είναι και ο εκφοβισμός (bullying). Ο εκφοβισμός παίρνει διαφορετικές μορφές, οι οποίες συχνά διαφοροποιούνται ανάλογα με το φύλο και την ηλικία του εφήβου. Έτσι, ο μαθητής-θύτης μπορεί να εκφοβίσει το μαθητή-θύμα με άσχημες προσφωνήσεις ,υποτιμητικά σχόλια ή με χρήση βίας.

ΕΦΗΒΙΚΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΒΙΑ : Ο πραγματικός αριθμός των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης εκτιμάται ότι είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που δείχνουν οι έρευνες. Τα περισσότερα παιδιά θύματα κακοποίησης και παραμέλησης δεν ανιχνεύονται από τις κοινωνικές υπηρεσίες. Στη σεξουαλική κακοποίηση ειδικά, όπου δεν υπάρχουν απαραίτητα σωματικές ενδείξεις, η μυστικότητα και η ντροπή εμποδίζει τα παιδιά αλλά και τους ενήλικες που γνωρίζουν να ζητήσουν βοήθεια.

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΒΙΑ :Η ψυχολογική κακοποίηση ενός παιδιού μπορεί να περιλαμβάνει πράξεις και συμπεριφορές οι οποίες εμπεριέχουν απόρριψη, εκφοβισμό, απομόνωση, εκμετάλλευση, υποτίμηση, συναισθηματική απροσφορότητα όπως και κοινωνικά αποκλίνουσες πράξεις.

ΕΝΔΟΕΙΚΟΓΕΝΙΑΚΗ ΒΙΑ : Οι περισσότεροι γονείς που κακοποιούν έχουν υπάρξει θύματα ή μάρτυρες βίαιων σκηνών μέσα στις δικές τους οικογένειες. Με την κακοποίηση του παιδιού τους τείνουν ασυνείδητα να ανακουφίζουν και να ελέγχουν τα δικά τους παιδικά ψυχικά τραύματα μέσα από τη διαδικασία της "ταύτισης" με τον βίαιο και επιθετικό γονιό τους (ο λεγόμενος μηχανισμός "ταύτισης με τον επιτιθέμενο"). Έτσι ένα κακοποιημένο παιδί ενδέχεται να γίνει κι εκείνο ένας βίαιος γονιός στο μέλλον, συνεχίζοντας κατά αυτόν τον τρόπο το δια-γενεαλογικό πέρασμα της βίας στην οικογένεια.

Σοβαρές διαταραχές συμπεριφοράς Μειωμένη αυτοεκτίμηση Απόσυρση Εναντιωματική συμπεριφορά Ψευδοενήλικη συμπεριφορά Μαθησιακές δυσκολίες

Γ1 (2013-14)

Κοινωνική και πολιτική αγωγή