ดนตรี�และการีแสดงพื้��นเมื�อง วิ�ถี�ชี�วิ�ตของเทศบาลต�าบลต�นเปาต��งแต อด�ตส! ป"จจ$บ�น

Folk Music and Folk Performances: A Lifestyle of Ton Pao Sub-District from the Ancient of Days till the

Present Dayธนพชร น�ตสาระ

สาขาวิ�ชาดนตร�และศิ�ลปะการแสดง คณะมน�ษยศิาสตร�และส�งคมศิาสตร� มหาวิ�ทยาล�ยราชภั�ฏเช�ยงใหม$

AbstractThe title of the research is Folk Music and Folk

Performances: A Lifestyle of Ton Pao Sub-District from the Ancient of Days till the Present Day and is a qualitative research. The research is carried out using both anthropological and ethnomusicological studies. This research focuses on the study of a) Restoration of the traditional knowledge of music culture and folk dance b) The fine-tuning of the rich heritage for rejuvenating tourism in Ton Pao sub-district. The data for the study was collected following documentary reports and interview of people in Ton Pao sub-district. The research, involving a descriptive and qualitative analysis has thrown up the following results;

The main aim was to restore the traditional knowledge of the musical culture of Klong Puja, an instrument used during Buddhist ceremonies. The physical appearance of Klong Puja, the percussion instrument is that of a double-sided drum whose body is usually made using a hollowed piece of Teak or Legumiosae wood about an inch thick. The two mouths or apertures of the drum are covered with either cow of buffalo skin. It has three small drums of different sizes call Look Tubb, Mai Koon (Hamer), Mai Saee or Mai Tabb

2

The Mai Koon is made from a full knot of bamboo or wooden stub, measuring 1 -1.5 inches diameter with one side wound up with cotton.

Klong Mae or the mother drum produces Ta and Tuen sounds. Look Tubb has three different sounds.

Klong Puja ensemble consists of; 1 Aui Gongs, 5-12 Yoong gongs, 1 big cymbal when the accompanying rhythm for Klong Puja is not fix. The characteristic of Klong Puja is that it plays both a fast and a slow rhythm.

The project also involved imparting the knowledge of playing Klong Puja and Tobb-ma-paab to students and teachers of Baan Hnong Koong, San-ma Hok pha and Bob srang-na-ra-korn schools with the intention of reviving back the dying culture of Ton Pao Sub-district. Thus, in the attempt to conserve this tradition, the project also involved brining out handbooks on how to play Klong Puja and Tobb-ma-paab.

As far as the process of rejuvenating this musical heritage for bringing about tourism is concerned, the schools within the community should support the activity of promoting Klong Puja. It include various method such as 1) introducing the Klong Puja as part of the parade, 2) organizing musical competition with focus on both the original as well as the modern form of art, 3) organizing musical competition of contemporary band that has as one of its component, the Klong Puja.

Thus, Ton Pao sub-district should make a conservatory project while supporting and promoting those ceremonies that centers around Klong Puja performances so that the indigenous wisdom of this performing art is kept alive.Keyword: Folk music, Folk dance, Ethnomusicology,

Creative-economic, Anthropology

3

บทคั�ดย่ อ

งานวิ�จั�ยเร&'อง ดนตร�และการแสดงพ&)นเม&องวิ�ถี�ช�วิ�ตของเทศิบาลต,าบลต-นเปาต�)งแต$อด�ตส.$ป/จัจั�บ�น เป0นงานวิ�จั�ยเช�งค�ณภัาพ ใช-ระเบ�ยบวิ�จั�ยทางด-านมาน�ษยวิ�ทยา(Anthropology) และมาน�ษยวิ�ทยาดนตร� (Ethnomusicology) โดยม�วิ�ตถี�ประสงค�ด�งน�) 1) ร&)อฟื้3) นองค�ควิามร. -วิ�ฒนธรรมดนตร�และการแสดงพ&)นเม&องในเทศิบาลต,าบลต-นเปา 2) การปร�บประย�กต�ใช-เพ&'อน,าไปส.$การท$องเท�'ยวิ ข-อม.ลท�'ได-จัากการศิ6กษามาจัากเอกสาร การส�มภัาษณ� รวิมท�)งแบบสอบถีามงานวิ�จั�ยน�)วิ�เคราะห�ข-อม.ลเช�งค�ณภัาพและเสนอผลการวิ�จั�ยแบบพรรณวิ�เคราะห�ผลการศิ6กษา พบวิ$า การร&)อฟื้3) นองค�ควิามร. -วิ�ฒนธรรมดนตร�พ&)นเม&องและการแสดงพ&)นเม&องในเทศิบาลต,าบลต-นเปา อ,าเภัอส�นก,าแพง จั�งหวิ�ดเช�ยงใหม$

กลองป.8จัาม�ล�กษณะทางกายภัาพ กลองป.8จัาเป0นกลองสองหน-าขนาดใหญ่$ ประกอบด-วิย แม$กลอง 1 ใบ และล.กต�:บ 3 ใบม�ขนาดลดหล�'นก�นไป กลองป.8จัาน�ยมท,าจัากไม-เน&)อแข;ง เช$น ไม-ส�กทอง ไม-ประด.$ ห�-มด-วิยหน�งวิ�วิ หน�งควิายเผ&อก อ�ปกรณ�ท�'ใช-ต�กลองป.8จัา ม�ไม-ต�เร�ยกวิ$า ไม-ค-อน และไม-แสะหร&อไม-แต:บไม-ค-อนน�ยมใช-ไม-ไผ$ท�'ม�ป�8มหร&อไม-ขนาดเส-นผ$าศิ.นย�กลาง 1 น�)วิถี6ง 1.5 น�)วิ กล6งไม-เหลาตรงปลายให-เป0นป�8ม หร&อน,าผ-ามาพ�นให-แน$นจันกลมได-ขนาด

กลองแม$จัะต�เส�ยงต:ะและเส�ยงเต�)ง เส�ยงล.กต�:บท�)งสามล.กจัะม�เส�ยงลดหล�'นก�นตามล,าด�บ

วิงกลองป.8จัาประกอบด-วิย 1) ฆ้-องอ�-ย 1 ใบ 2) ฆ้-องโหย$ง 5-12 ใบ 3) สวิ$าหร&อ ฉวิ$า 1 ค.$ เคร&'องประกอบจั�งหวิะข6)นอย.$ก�บควิามต-องการของแต$ละคณะ

ล�กษณะการบรรเลงจัะม�ท�)งท,านองเร;วิและท,านองช-าการร&)อฟื้3) นองค�ควิามร. -เก�'ยวิก�บกลองป.8จัา ผ.-วิ�จั�ยจั�ดอบรมให-ควิามร. -

เก�'ยวิก�บการต�กลองป.8จัาและการตบมะผาบให-ก�บน�กเร�ยนและคร.ของโรงเร�ยนบ-านหนองโค-ง โรงเร�ยนส�นมะฮกฟื้?า และโรงเร�ยนบ-านบ$อสร-าง

4

นรากรประสาท และสร-างค.$ม&อการเร�ยนการสอนการต�กลองป.8จัาและการตบมะผาบ

การปร�บประย�กต�ใช-เพ&'อน,าไปส.$การท$องเท�'ยวิ โดยการส$งเสร�มก�จักรรมการต�กลองป.8จัาแก$ช�มชนโดยผ$านโรงเร�ยนในช�มชนเพ&'อปร�บประย�กต�เข-าส.$การท$องเท�'ยวิ เช$น การจั�ดกลองป.8จัาร$วิมก�บขบวินแห$ การประกวิดการต�กลองป.8จัาในร.ปแบบด�)งเด�มและร.ปแบบใหม$ การประกวิดการน,ากลองป.8จัาเข-าร$วิมก�บ วิงดนตร�ในร.ปแบบ Contemporary

เป0นต-น รวิมท�)งจั�ดโครงการอน�ร�กษ�และส$งเสร�มงานประเพณ�โดยให-กลองป.8จัาเข-าร$วิมในงานท�'เทศิบาลต,าบลต-นเปาได-ส&บสานภั.ม�ป/ญ่ญ่าท-องถี�'นด-วิยการจั�ดงาน

1. คัวิามืเป'นมืาและคัวิามืส�าคั�ญของป"ญหาเช�ยงใหม$เป0นจั�งหวิ�ดท�'ม�อ�ตล�กษณ�โดดเด$นและหลากหลาย จัากการ

ร�บวิ�ฒนธรรมภัายนอกเข-ามาและปร�บวิ�ฒนธรรมต$าง ๆ น�)นให-เข-าก�บล�กษณะของตนเอง ด�งท�' ยงย�ทธ ธ�รศิ�ลปA(2537: 87) กล$าวิวิ$า วิ�ฒนธรรมท-องถี�'นภัาคเหน&อม�วิ�ฒนธรรมหลากหลาย ข6)นอย.$ก�บภั.ม�หล�งและประวิ�ต�ควิามเป0นมาของช�มชนในท-องถี�'นน�)น ซึ่6'งม� 3 ร.ปแบบ ค&อ 1)

วิ�ฒนธรรมด�)งเด�ม เป0นวิ�ฒนธรรมท�'ช�มชนในท-องถี�'นได-ย6ดถี&อปฏ�บ�ต�ก�นมาแต$เด�มและย�งไม$เปล�'ยนแปลง 2) วิ�ฒนธรรมแบบด�ดแปลงเป0นวิ�ฒนธรรมท�'ได-ร�บอ�ทธ�พลควิามเปล�'ยนแปลงจัากวิ�ฒนธรรมอ&'น ๆ ซึ่6'งได-น,ามาด�ดแปลงหร&อประย�กต�ให-เข-าก�บสภัาพเศิรษฐก�จั และส�งคม เพ&'อประโยชน�แห$งการน,าไปใช-ในป/จัจั�บ�น 3) วิ�ฒนธรรมใหม$ หร&อวิ�ฒนธรรมสร-างใหม$เป0นวิ�ฒนธรรมท�'คนในช�มชนน,ามาอาจัจัะเป0นวิ�ฒนธรรมเล�ยนแบบหร&อค�ดประด�ษฐ�สร-างข6)นมาภัายหล�ง แล-วิน,ามาใช-เป0นวิ�ฒนธรรมในส�งคมท-องถี�'นน�)น ย�งม�ควิามสอดคล-องก�บช.ส�ทธ�D ช.ชาต� (2538: 58) ท�'กล$าวิไวิ-วิ$า การเปล�'ยนแปลงวิ�ฒนธรรมท-องถี�'นเก�ดจัากป/จัจั�ยหลายประการ ท-องถี�'นม�ได-อย.$โดดเด�'ยวิ แต$ส�มพ�นธ�ก�บส�งคมเม&องหลาย ๆ ด-าน เม&'อเม&องส�มพ�นธ�ก�บต$างประเทศิ วิ�ฒนธรรมเม&องและวิ�ฒนธรรมต$างประเทศิจั6งเข-าไปปะทะ

5

ส�มพ�นธ�ก�บวิ�ฒนธรรมท-องถี�'น ด�งน�)นช�มชนจั6งได-ร�บผลจัากควิามส�มพ�นธ�ของวิ�ฒนธรรมเม&อง นอกจัากน�)นช�นชนย�งม�การปร�บต�วิให-เข-าก�บวิ�ฒนธรรมใหม$ท�'เก�ดจัากการแพร$กระจัายเข-ามา

วิ�ฒนธรรมสามารถีเปล�'ยนแปลงและปร�บประย�กต�ได-ไปตามกาลเวิลาข6)นอย.$ก�บกระแสวิ�ฒนธรรมภัายนอกท�'เข-ามากระทบต$อส�งคมในช�มชน

ดนตร�เป0นส$วินหน6'งของวิ�ฒนธรรมท�'ม�เอกล�กษณ�และบ$งบอกชาต�พ�นธ� แสดงถี6งควิามร� $งเร&องของมน�ษย�ได-เป0นอย$างด� อารยธรรมของแต$ละส�งคมน�)นดนตร�เป0นส$วินท�'เข-าไปม�องค�ประกอบร$วิมเสมอ ดนตร�และการแสดงน�)นเป0นส�'งท�'คนในส�งคมสร-างสรรค�ข6)นมาเพ&'อใช-ในพ�ธ�กรรมหร&อการบ�นเท�ง

ดนตร�และการแสดงพ&)นบ-านเป0นศิ�ลปะอ�กร.ปแบบหน6'งท�'แสดงถี6งอ�ตล�กษณ�ของท-องถี�'น ด�งท�' เฉล�มศิ�กด�D พ�ก�ลศิร� (2539)กล$าวิวิ$า ดนตร�เป0นพล�งงานสร-างสรรค�ของมน�ษย� ดนตร�จัะม�ในส�งคมท�กวิ�ฒนธรรม ดนตร�เข-าไปผ.กพ�นใกล-ช�ดก�บวิ�ถี�ช�วิ�ตโดยเฉพาะชาวิบ-าน เช$น บทบาทในเช�งพ�ธ�กรรม ศิาสนพ�ธ� บทบาทในฐานะส�'งบ�นเท�ง ในบางสถีานการณ�ดนตร�อาจับทบาทช$วิยในด-านควิามร�ก สาม�คค�เป0นอ�นหน6'งอ�นเด�ยวิก�นของคนในส�งคมการศิ6กษาถี6งบทบาทดนตร�ในวิ�ฒนธรรม จัะช$วิยสะท-อนภัาพส�งคมน�)นให-ช�ดเจันย�'งข6)นและสง�ด ภั.เขาทอง (ม.ป.ป : 1) กล$าวิวิ$า ด-วิยธรรมชาต�ของส�'งท�'เป0นศิ�ลปะท�)งหลายท�)งท�'เข-ามาทางตรงหร&อแฝงในร.ปของควิามบ�นเท�งต$าง ๆ ย$อมจัะต-องแทรกซึ่6มเข-าไปในจั�ตใจัของคนโดยผ.-น� )นม�อาจัร. -ต�วิ ในท�'ส�ดก;เข-าไปฝ/งอย.$ในควิามค�ด ซึ่6'งตนเองน�)นแหละจัะเป0นผ.-ให-ค,าตอบได-วิ$า ส�'งท�'ตนร�บไปด�หร&อช�'วิ ควิรหร&อไม$ควิร แม-วิ$ากวิ$าจัะได-ค,าตอบอาจัต-องใช-เวิลาไปบ-าง จัะให-ผ.-อ&'นเป0นผ.-ต�ดส�นหาก;ไม$เพราะไม$ม�ผ.-ใดท�'จัะสามารถีหย�'งร. -ควิามค�ดของผ.-อ&'นได-ด�กวิ$าตนเอง และ ศิ�ราพร ฐ�ตะฐาน (2524 ) กล$าวิวิ$า เพลงของชาวิบ-านซึ่6'งส&บทอดจัากปากต$อปากมาช�'วิอาย�คน และชาวิบ-านได-ร-องเล$นก�นในส�งคมอย$างแพร$หลาย เพลงพ&)นบ-านเป0นเพลงท�'แม$ใช-ร-องกล$อมล.กบ-าง เด;กร-องเล$นการประกอบการละเล$นบ-าง

6

หร&อหน�$มสาวิใช-ร-องเล$นในเทศิกาลต$าง ๆ เพลงพ&)นบ-านจั6งอย.$ก�บการด,ารงช�วิ�ตของคนไทยอย$างใกล-ช�ด

เทศิบาลต,าบลต-นเปาเป0นเทศิบาลท�'อย.$ใกล-ก�บเม&องเช�ยงใหม$ม�ควิามเจัร�ญ่จัากการอย.$ใกล-เม&อง ม�ส�'งอ,านวิยควิามสะดวิก ม�เคร&'องอ�ปโภัคบร�โภัคครบคร�น บางช�มชนจั�ดเป0นพ&)นท�'หม.$บ-านจั�ดสรรส$วินมากเป0นบ�คคลคนภัายนอกเข-ามาอาศิ�ยอย.$ บางหม.$บ-านเป0นแหล$งท$องเท�'ยวิ แหล$งห�ตถีกรรม ม�น�กท$องเท�'ยวิท�)งชาวิไทยชาวิต$างประเทศิเข-ามาท$องเท�'ยวิก�นอย$างมากมาย ส�'งเหล$าน�)ท,าให-เก�ดเปล�'ยนแปลง ๆ ข6)นมาท�ละเล;กละน-อยโดยท�'ชาวิช�มชนเทศิบาลต,าบลต-นเปาไม$ร. -ต�วิ ผลท�'ได-ร�บจัากการเปล�'ยนแปลง ค&อวิ�ฒนธรรมประเพณ�ท�'ขาดหายไป เช$นวิ�ฒนธรรมดนตร�เป0นวิ�ฒนธรรมท�'ได-ร�บผลกระทบโดยตรง ดนตร�ท-องถี�'นหร&อดนตร�พ&)นเม&องเป0นส$วินประกอบท�'ส,าค�ญ่ท�)งในด-านของพ�ธ�กรรมและควิามบ�นเท�งในอด�ต

เน&'องจัากป/จัจั�บ�นม�วิ�ฒนธรรมดนตร�จัากภัายนอกเข-ามาส.$ช�มชนโดยผ$านส&'อวิ�ทย�โทรท�ศิน�เข-ามาภัายในช�มชน รวิมท�)งการไม$ร�บควิามเอาใจัใส$จัากผ.-ท�'อย.$ในช�มชนเอง อาจัเป0นเพราะวิ$าเทศิบาลต-นเปาเป0นแหล$งเศิรษฐก�จัมากกวิ$าเป0นแหล$งวิ�ฒนธรรม แต$อย$างไรก;ตามวิ�ฒนธรรมดนตร�ในเทศิบาลต,าบลต-นเปาไม$ได-ถี.กส&บทอดต$อไปย�งเยาวิชนไปอย$างน$าเส�ยดายค&อ วิ�ฒนธรรมการต�กลองป.8จัา เป0นดนตร�ท�'เก�'ยวิข-องก�บพระพ�ทธศิาสนา

กลองป.8จัาเป0นกลองท�'ม�ควิามส,าค�ญ่ต$อควิามเช&'อทางพระพ�ทธศิาสนา วิ�ถี�ช�วิ�ต วิ�ฒนธรรมประเพณ�ของชาวิล-านนาส,าค�ญ่ย�'ง ในวิ�นส,าค�ญ่ทางศิาสนา ตามประเพณ� 12 เด&อน อาท� เช$นวิ�นวิ�สาขบ.ชา วิ�นมาฆ้บ.ชา วิ�นเข-าพรรษา วิ�นออกพรรษา วิ�นธรรมสวินะหร&อแม-พ�ธ�ต� )งธรรมหลวิงในวิ�นเพ;ญ่เด&อนย�' (เด&อน 12) งาน ปอยหลวิงท,าบ�ญ่หยาดน,)าอ�ท�ศิถีวิายถีาวิรวิ�ตถี� ประเพณ�สรงน,)าธาต�ต$าง ๆ ก;ม�การต�กลองป.8จัา เพ&'อถีวิายเป0นพ�ทธบ.ชา เช$นก�น นอกจัากน�)ย�งม�บทบาทในการต�เพ&'อบอกเหต�การณ�ส,าค�ญ่ท�'เก�ดข6)นในบ-านเม&องและในช�มชน อาท�เช$น เก�ดส�ร�ย�ปราคา จั�นทร�ปราคา หร&อชาวิเม&องเร�ยกวิ$า กบก�นตะวิ�นและกบก�นเด&อน ต�เพ&'อเต&อนภั�ยต$าง ๆ เช$น เก�ดอ�คค�

7

ภั�ย อ�ทกภั�ย หร&อม�โจัรผ.-ร -ายก;ม�การต�กลองป.8จัาเพ&'อบอกเหต� หร&อใช-เป0นอาณ�ต�ส�ญ่ญ่าณต$าง ๆ (จั�ระวิ�ฒน� บ�ญ่ล,)า,2551:5)

การร&)อฟื้3) นองค�ควิามร. -วิ�ฒนธรรมดนตร�เก�'ยวิก�บการต�กลองป.8จัา การปร�บประย�กต�กลองป.8จัาเพ&'อเข-าส.$แหล$งท$องเท�'ยวิเพ�'มควิามน$าสนใจัให-ก�บสถีานท�'มากข6)นและท,าให-กลองป.8จัาม�การเคล&'อนไหวิได-อ�กคร�)งหน6'ง เทศิบาลต,าบลต-นเปาเป0นแหล$งเศิรษฐก�จัและแหล$งท$องเท�'ยวิท�'ส,าค�ญ่แห$งหน6'ง ม�การจั�ดร.ปแบบของในประเพณ�งานเทศิกาลตลอดท�)งปF รวิมท�)งวิ�ฒนธรรมประเพณ�ท�'ย�งม�อย.$ค.$ก�บวิ�ดในเทศิบาลต,าบลต-นเปา

การศิ6กษาดนตร�และการแสดงพ&)นเม&องของเทศิบาลเม&องต-นเปาวิ�ถี�ช�วิ�ตจัากอด�ตถี6งป/จัจั�บ�น เป0นการร&)อฟื้3) นกลองป.8จัาให-กล�บมาส.$ส�งคมป/จัจั�บ�นอ�กคร�)ง และสามารถีเพ�'มค�ณค$าให-แก$พ&)นท�'ท�'เป0นแหล$งท$องเท�'ยวิ โดยให-ช�มชนได-ม�ส$วินร$วิมในการส$งเสร�มและฟื้3) นฟื้.ศิ�ลปวิ�ฒนธรรมพ&)นบ-านอ�กด-วิย

2. วิ�ตถี$ปรีะสงคั* 2.1 ร&)อฟื้3) นองค�ควิามร. -วิ�ฒนธรรมดนตร�พ&)นเม&องและการแสดงพ&)นเม&องในเทศิบาลต,าบลต-นเปา 2.2 การปร�บประย�กต�ใช-เพ&'อน,าไปส.$การท$องเท�'ยวิ

3. วิ�ธี�การีด�าเน�นการีวิ�จ�ย่ วิ�ธ�ด,าเน�นการศิ6กษาวิ�จั�ยเร&'อง ดนตร�และการแสดงพ&)นเม&องวิ�ถี�ช�วิ�ต

ของเทศิบาลต,าบลต-นเปาต�)งแต$อด�ตส.$ป/จัจั�บ�น เทศิบาลต,าบลต-นเปา อ,าเภัอส�นก,าแพง จั�งหวิ�ดเช�ยงใหม$ ในการด,าเน�นการโดยใช-งานวิ�จั�ยเช�งค�ณภัาพ และผสมผสานก�บการอบรมเช�งปฏ�บ�ต�การ ซึ่6'งม�พ&)นท�'วิ�จั�ยค&อเทศิบาลต,าบลต-นเปา หล�งจัากน�)นผ.-วิ�จั�ยจัะน,าเสนอข-อม.ลเช�งพรรณนาวิ�เคราะห� (Descriptive analysis) โดยศิ6กษางานวิ�จั�ยท�'เก�'ยวิข-อง ศิ6กษาค-นควิ-าข-อม.ลเอกสาร และการเก;บข-อม.ลภัาคสนามโดยการส�มภัาษณ� การส�งเกต รวิมท�)งการอบรมเช�งปฏ�บ�ต�การเป0นหล�ก 3.1 ข�)นตอนการด,าเน�นการวิ�จั�ย แบ$งได-ด�งน�)

8

3.1.1 ส,ารวิจัพ&)นท�'เป?าหมาย เพ&'อศิ6กษาบร�บทช�มชน รวิบรวิมวิ�เคราะห�ป/ญ่หาเก�'ยวิก�บเร&'องราวิของวิ�ฒนธรรมดนตร� โดยการศิ6กษาสภัาพการณ�ป/จัจั�บ�น ในด-านท�'ย�งคงอย.$และท�'ส.ญ่หายไปของเทศิบาลต,าบลต-นเปา รวิมท�)งกระบวินการถี$ายทอดดนตร�

3.1.2 ศิ6กษาจัากเอกสารท�'น,าเสนอแนวิค�ดและประสบการณ�ของผ.-เข�ยนโดยตรง ได-แก$ ต,ารา ส&'ออ�เล;กทรอน�กส� ส&'อด-านอ�นเตอร�เน;ต จัากบทควิามทางวิ�ชาการ และจัากเอกสารข-อม.ลเช�งพ&)นท�'ท�'ศิ6กษา 3.1.3 ระยะการด,าเน�นการวิ�จั�ย ผ.-วิ�จั�ยได-ก,าหนดก�จักรรมหล�กด�งรายละเอ�ยดต$อไปน�)

1) เตร�ยมควิามพร-อมด-วิยการจั�ดประช�มผ.-น,าท-องถี�'น เพ&'อสร-างควิามเข-าใจัในโครงการวิ�จั�ย และการด,าเน�นโครงการวิ�จั�ย รวิมท�)งต�ดต$อสถีานศิ6กษาเพ&'อท�'จัะได-ค�ดเล&อกผ.-ท�'จัะมาอบรมเช�งปฏ�บ�ต�การ

2) เก;บรวิบรวิมบร�บทช�มชนในระด�บหม.$บ-านด-านประวิ�ต�ศิาสตร� สภัาพแวิดล-อมล�กษณะทางวิ�ฒนธรรมและส�งคม เศิรษฐก�จั โดยศิ6กษาควิามส�มพ�นธ�ด-านต$าง ๆ ท�'เก�'ยวิข-องก�บวิ�ฒนธรรม

3) อบรมปฏ�บ�ต�การด-านดนตร�และการแสดงพ&)นเม&อง

4) สร�ปผลการวิ�จั�ยและจั�ดพ�มพ�เป0นร.ปเล$ม จั�ดท,าส&'อ VCD และ Web Site

3.2. กล�$มผ.-ร $วิมกระบวินการวิ�จั�ย การด,าเน�นการวิ�จั�ยในคร�)งน�)ม�ขอบเขตพ&)นท�'ค&อ เทศิบาลต,าบลต-นเปา อ,าเภัอส�นก,าแพง จั�งหวิ�ดเช�ยงใหม$ ซึ่6'งม�ผ.-ร $วิมในการด,าเน�นวิ�จั�ยคร�)งน�)ได-แก$ 3.2.1 ประชากรเทศิบาลต,าบลต-นเปา ก,าน�น ผ.-ใหญ่$บ-าน เจั-าอาวิาสวิ�ดในเทศิบาลต,าบลต-นเปาท�)งหมด 8 วิ�ด 3.2.2 น�กเร�ยนและคร.จัากโรงเร�ยนบ-านบ$อสร-าง โรงเร�ยนบ-านหนองโค-งและโรงเร�ยนส�นมะโฮกฟื้?า ท�)งหมดจั,านวิน 36 คน

3.3. ก�จักรรมในการด,าเน�นการวิ�จั�ย

9

ส,าหร�บการด,าเน�นการวิ�จั�ยคร�)งน�) ผ.-วิ�จั�ยได-ด,าเน�นก�จักรรมตามท�'ก,าหนดไวิ-เป0นข�)นตอนในแผนงานวิ�จั�ย ด�งน�) 3.3.1 การจั�ดเวิท�ควิามร. -เพ&'อสร-างควิามร. -เก�'ยวิก�บโครงการวิ�จั�ยระหวิ$างผ.-วิ�จั�ยก�บต�วิแทนผ.-ท�'เข-าร$วิมโครงการ

1) ก�จักรรมคร�)งน�)ม�วิ�ตถี�ประสงค�เพ&'อร&)อฟื้3) นควิามร. -ในด-านการต�กลองป.8จัา

1.1 วิ�ธ�การด,าเน�นก�จักรรม โดยจั�ดการอบรมการต�กลองป.จัาให-แก$น�กเร�ยนโรงเร�ยนบ-านหนองโค-ง โรงเร�ยนส�นมะฮกฟื้?า และโรงเร�ยนบ-านบ$อสร-าง

1.2 ระยะเวิลาในการด,าเน�นการอบรมการต�กลองป.จัาใช-เวิลาท�)งหมด 15 คร�)ง โดยแบ$งเป0นโรงเร�ยนละ 5 คร�)ง

1.3 ผ.-เข-าร$วิมก�จักรรม ได-แก$ น�กเร�ยนและคร.โรงเร�ยนบ-านหนองโค-ง โรงเร�ยนบ-านบ$อสร-าง และโรงเร�ยนส�นมะฮกฟื้?า จั,านวิน 36 คน

1.4 สถีานท�'วิ�ดหนองโค-ง วิ�ดบ$อสร-าง และวิ�ดส�นมะฮกฟื้?า

3.4 การเก;บรวิบรวิมข-อม.ล ผ.-วิ�จั�ยได-ด,าเน�นการเก;บข-อม.ลตามข�)นตอนการวิ�จั�ย ด�งน�) 3.4.1 การเตร�ยมการวิ�จั�ย ผ.-วิ�จั�ยและผ.-ช$วิยน�กวิ�จั�ยได-เก;บข-อม.ลจัากการส�มภัาษณ�แบบเป0นทางการ และการเก;บข-อม.ลอย$างไม$เป0นทางการ ตลอดจันการเข-าศิ6กษาพ&)นท�'เป0นระยะๆ และจัดบ�นท6กในร.ปแบบเอกสาร บ�นท6กด-วิยภัาพถี$าย การบ�นท6กถี-อยค,าด-วิยเอ;มพ�โฟื้วิ� (MP4)

3.4.2 การด,าเน�นการวิ�จั�ยในการศิ6กษาพ&)นท�'เช�งล6ก โดยการเก;บรวิบรวิมข-อม.ลระหวิ$างการด,าเน�นการโดยการส�มภัาษณ� การส�งเกต การศิ6กษาช�มชน การน,าเสนอรายงานควิามก-าวิหน-า 3.4.3 การจั�ดการควิามร. - ผ.-วิ�จั�ยได-จั�ดรวิบรวิมข-อม.ล โดยใช-วิ�ธ�การและเคร&'องม&อ ค&อ แบบประเม�นควิามพ6งพอใจั การส�งเกต

10

ระหวิ$างการด,าเน�นก�จักรรม การส�มภัาษณ� แล-วิน,าข-อม.ลมาจัดบ�นท6กในร.ปแบบของเอกสารเป0นระยะ ๆ 3.3.4 สร�ปกระบวินการการจั�ดของโครงการวิ�จั�ย ผ.-วิ�จั�ยได-เก;บรวิบรวิมข-อม.ลจัากการจั�ดก�จักรรม การส�มภัาษณ� แบบประเม�นควิามพ6งพอใจั จัากน�)นน,าข-อม.ลท�'ได-มาจัดบ�นท6กในร.ปแบบเอกสาร และบ�นท6กภัาพ ส$วินการวิ�เคราะห�ควิามพ6งพอใจัน,ามาวิ�เคราะห�โดยการหาค$าร-อยละ

3.5. การประมวิลผลข-อม.ลและการวิ�เคราะห�ข-อม.ล การประมวิลผลและการวิ�เคราะห�ข-อม.ล ข-อม.ลท�'ได-จัากการส�มภัาษณ� การส�งเกต การอบรม รวิมท�)งแบบประเม�นควิามพ6งพอใจั ผ.-วิ�จั�ยจัะน,าข-อม.ลมาสร�ปเป0นวิ�เคราะห�พรรณนา

4. สรี$ปผล 1. ร&)อฟื้3) นองค�ควิามร. -วิ�ฒนธรรมดนตร�พ&)นเม&องและการแสดงพ&)นเม&องในเทศิบาลต,าบลต-นเปา อ,าเภัอส�นก,าแพง จั�งหวิ�ดเช�ยงใหม$ จัากการส�มภัาษณ�ก,าน�น ผ.-ใหญ่$บ-าน เก�'ยวิก�บดนตร�พ&)นเม&องสามารถีสร�ปได-วิ$า ป/จัจั�บ�นโรงเร�ยนท�'อย.$ในเขตเทศิบาลได-ม�การเร�ยนการสอนเก�'ยวิก�บดนตร�พ&)นเม&อง ส$วินเจั-าอาวิาสหร&อผ.-ท�'เก�'ยวิข-องก�บวิ�ดเก�'ยวิก�บกลองป.8จัา สามารถีสร�ปได-วิ$า กลองป.8จัาท�'ต� )งอย.$ในวิ�ดจัะใช-ต$อเม&'อม�ก�จักรรมทางพระพ�ทธศิาสนาเท$าน�)น ผ.-ท�'ต�เช$นผ.-เฒ$าผ.-แก$รวิมท�)งพระเณร ส$วินการส&บทอดเยาวิชนในหม.$บ-านแต$ละหม.$บ-านไม$สนใจั เพราะต-องไปเร�ยนพ�เศิษท�'ในต�วิเม&องเช�ยงใหม$ ผ.-วิ�จั�ยจั6งจั�ดโครงการอบรมการต�กลองป.8จัาและการตบมะผาบข6)นมาใหม$อ�กคร�)ง เพ&'อร&)อฟื้3) นวิ�ฒนธรรมดนตร�พ&)นเม&องและการแสดงพ&)นเม&องของเทศิบาลต,าบลต-นเปาท�'ก,าล�งส.ญ่หายไปจัากวิ�ฒนธรรมประเพณ�ของชาวิเทศิบาลต,าบลต-นเปาอ�กคร�)ง เน&'องจัากบทบาทของกลองป.8จัาม�เก�'ยวิข-องก�บพ�ทธศิาสนา กลองป.8จัาจัะใช-ต�ก$อนวิ�นพระ เพ&'อเต&อนศิร�ทธาชาวิบ-านให-ร. -วิ$าพร� $งน�)จัะถี6งวิ�นพระ เพราะในสม�ยก$อนไม$ม�ส&'อใด ๆ ท�'จัะบอกวิ�น เด&อน ปF นอกจัากปฏ�ท�น เน&'องจัากบางครอบคร�วิไม$ม�ปฏ�ท�น เป0นการให-

11

เตร�ยมกาย เตร�ยมใจั ไปวิ�ดท,าบ�ญ่ต�กบาตร ฟื้/งธรรม จั,าศิ�ลภัาวินา หร&อใช-ต�ในล�กษณะอ&'นเช$น สมโภัชงานปอยหลวิง หร&อบอกเหต�

ล�กษณะกายภัาพของกลองป.8จัาเป0นกลองท�'พ�ฒนามาจัากกลองช�ยมงคล กลองป.8จัาเป0นกลอง สองหน-าขนาดใหญ่$ ประกอบด-วิย แม$กลอง 1 ใบ และล.กต�:บ 3 ใบม�ขนาดลดหล�'นก�นไป กลองป.8จัาน�ยม ท,าจัากไม-เน&)อแข;ง เช$น ไม-ส�กทอง ไม-ประด.$ ห�-มด-วิยหน�งวิ�วิ หน�งควิายเผ&อก

อ�ปกรณ�ท�'ใช-ต�กลองป.8จัา ม�ไม-ต�เร�ยกวิ$า ไม-ค-อน และไม-แสะหร&อไม-แต:บไม-ค-อนน�ยมใช-ไม-ไผ$ท�'ม�ป�8มหร&อไม-ท�'น,ามาเหลาให-ได-ขนาดเส-นผ$า

ศิ.นย�กลาง 1 น�)วิถี6ง 1.5 น�)วิ และกล6งไม-เหลาตรงปลายให-เป0นป�8ม หร&อน,าผ-ามาพ�นให-แน$นจันกลมได-ขนาด

กลองหลวิงหร&อแม$กลองจัะต�เส�ยงต:ะและเส�ยงเต�)ง เส�ยงล.กต�:บท�)งสามล.กจัะม�เส�ยงลดหล�'นก�นตามล,าด�บ

นอกจัากน�)นวิงกลองป.8จัาประกอบด-วิย 1) ฆ้-องอ�-ย 1 ใบ 2) ฆ้-องโหย$ง 5-12 ใบ 3) สวิ$าหร&อ ฉวิ$า 1 ค.$ เคร&'องประกอบจั�งหวิะข6)นอย.$ก�บควิามต-องการของแต$ละคณะ

วิ�ธ�การต�กลองหลวิง ไม-แสะจัะใช-ต�เส�ยงต:ะ ผ.-ต�จัะต�ขอบกลองหลวิงไม-กลองจัะต�เส�ยงเต�)ง ผ.-ต�จัะต�ท�'หน-ากลองการต�เส�ยงต:ะและเส�ยงเต�)งจัะใช-ผ.-ต� 2 คน คนหน6'งจัะท,าหน-าท�'ต�เส�ยง

ต:ะและอ�กคนหน6'งจัะท,าหน-าท�'ต�เส�ยงเต�)งล�กษณะการบรรเลงจัะม�ท�)งท,านองเร;วิและท,านองช-าท,านองหร&อระบ,าเป0นการเร�ยกจั�งหวิะของการต�กลองป.8จัาของชาวิ

ล-านนา ล�กษณะท,านองของกลองป.8จัาจัะปรากฏเป0นประโยคยาวิๆ ม�การซึ่,)าประโยคข6)นอย.$ก�บควิามต-องการของผ.-ต� หล�งจัากน�)นจัะด,าเน�นประโยคต$อไป ซึ่6'งในแต$ละประโยคผ.-ต�สามารถีจัะใส$ลวิดลายของท,านองลงไปได-อ�ก

โน�ตไทย่

12

ท�านองเส��อขบต$/ร.ปแบบจั�งหวิะท�' 1

- - - เต�)ง

- - - โมง

- - - เต�)ง

- - - โมง

- - - เต�)ง

- - - โมง

- - - เต�)ง

- - - โมง

- - - -

- - - -

- - ต�:บ -

- - - -

- - - -

- - - -

- - ต�:บ -

- - - -

- - - -

- ต:ะ - -

- - - -

- - - ตะ

- - - -

- - - ต:ะ

- - - -

- ต:ะ - -

- - - -

- - - ต�ง

- - - -

- ต�ง - -

- - - -

- ต�ง - -

- - - -

- - - ต�ง

- - - -- - - -

- - - โมง- เต�)ง - -

- - - -- - - -

- - - โมง- เต�)ง - -

- - - -- - - -

- - - โมง- เต�)ง - -

- - - -- - - -

- - - โมง- - - เต�)ง

- - - ต�:บ

- - - -

- - - ต�:บ

- - - -

- - - ต�:บ

- - - -

- ต�:บ - -

- ต�:บ - -

- - - -

- - - -

- - - -

- - - -

- - - -

- - - -

- - ต:ะ -

- - - ต:ะ

- - - -

- - - ต�ง

- - - -

- - - ต�ง

- - - -

- - - ต�ง

- - - ต�ง

- - - -

- - - -- - - -- - - -

- - - โมง - เต�)ง – เต�)ง - - -

- - - -- - - -- - - -

- - - โมง- เต�)ง – เต�)ง - - -

- - - -- - - -- - - -

- - - โมง- เต�)ง – เต�)ง - - -

- - - -- - เต�)ง เต�)ง - - -

- - - โมง- เต�)ง - -- - - -

- - - ต�:บ

- - - -

- - - ต�:บ

- - - -

- - - ต�:บ

- - - -

- - - -

- - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

13

- - - - - - - - - - - - -

- - - ต�ง

- - - -

- - - ต�ง

- - - -

- - - -

- - - -

- - - ต�ง

ลง(ฆ้-องอ�-ย)

โน-ตสากลท�านองเส�อขบต$/

การร&)อฟื้3) นองค�ควิามร. -เก�'ยวิก�บกลองป.8จัา ผ.-วิ�จั�ยจั�ดอบรมให-ควิามร. -เก�'ยวิก�บการต�กลองป.8จัาและการตบมะผาบให-ก�บน�กเร�ยนและคร.ของโรงเร�ยนบ-านหนองโค-ง โรงเร�ยนส�นมะฮกฟื้?า และโรงเร�ยนบ-านบ$อสร-างนรากรประสาท ผ.-วิ�จั�ยได-จั�ดวิ�ทยากรมาให-ควิามร. -แก$น�กเร�ยนและคร.เร&'องบทบาทหน-าท�'ของกลองป.8จัา วิ�ธ�การต� เทคน�คการต� การตบมะผาบ เพ&'อให-เก�ดการเร�ยนร. -และต$อยอดให-ก�บน�กเร�ยนร� $นต$อ ๆ ไปของช�มชนในเทศิบาลต,าบลต-นเปา

นอกจัากน�)นผ.-วิ�จั�ยได-แจักแบบสอบถีามให-ก�บน�กเร�ยนและคร.ท�)งสามโรงเร�ยนเพ&'อประเม�นผลของโครงการ ด�งน�)

14

1. ท$านม�ควิามร. -เก�'ยวิก�บกลองป.8จัาก$อนเร�ยน พบวิ$า น�กเร�ยนท�)งสามโรงเร�ยนรวิมท�)งอาจัารย�ท�'เข-าร$วิมร�บการอบรมม�ควิามร. -เก�'ยวิก�บกลองป.8จัาน-อยมาก ร-อยละ 78.38

2. ท$านม�ควิามร. -เก�'ยวิก�บดนตร�พ&)นเม&องอ&'นๆ พบวิ$า น�กเร�ยนและอาจัารย�ท�'เข-าร�บ การอบรมม�ควิามร. -เก�'ยวิก�บเคร&'องดนตร�อ&'น ๆ มากกวิ$ากลองป.8จัา ร-อยละ 54.05

3. สถีานท�'ม�ควิามเหมาะสมการเร�ยนกลองป.8จัาพบวิ$า สถีานท�'ท�'ใช-ในการเร�ยนกลองป.8จัาม�ควิามเหมาะสมมาก ร-อยละ 40.45

4. วิ�ทยากรม�ควิามร. -ในการอบรมการต�กลองป.8จัาพบวิ$า วิ�ทยากรท�'น,ามาอบรมการต�กลองป.8จัาม�ควิามร. -มาก ร-อยเปอร�เซึ่;นต�เต;ม 5. ระยะเวิลาในการอบรมการต�กลองป.8จัาม�ควิามเหมาะสมพบวิ$า ระยะเวิลาส,าหร�บการอบรมการต�กลองป.8จัาม�ควิามเหมาะสมมาก ร-อยละ 59.46

6. ท$านสามารถีต�กลองป.8จัาท,านองฟื้าดแส-ได- พบวิ$า หล�งจัากท�'น�กเร�ยนและอาจัารย�เข-าร�บการอบรมแล-วิสามารถีต�กลองป.8จัาท,านองฟื้าดแส-ได-มาก ร-อยละ 45.95

7. ท$านสามารถีต�กลองป.8จัาท,านองล$องน$านได- พบวิ$า หล�งจัากท�'น�กเร�ยนและอาจัารย�เข-าร�บการอบรมสามารถีต�กลองป.8จัาท,านองล$องน$านได-มาก ร-อยละ 78.38

8. ท$านเข-าใจัเก�'ยวิก�บบทบาทหน-าท�'ของกลองป.8จัาก�บวิ�ด พบวิ$า น�กเร�ยนและอาจัารย�ม�ควิามเข-าเก�'ยวิก�บบทบาทหน-าท�'ของกลองป.8จัาก�บวิ�ดมาก ร-อยละ 59.46

9. ท$านสามารถีปฏ�บ�ต�การตบมะผาบได- พบวิ$า น�กเร�ยนและอาจัารย�ท�'เข-าร�บ การอบรมสามารถีแสดงการตบมะผาบได-มาก ร-อยละ 59.46

10. ท$านม�ควิามพ6งพอใจัในการเร�ยนกลองป.8จัา พบวิ$า น�กเร�ยนและอาจัารย�ม� ควิามพ6งพอใจัในการอบรมการเร�ยนกลองป.8จัาระด�บมาก ร-อยละ 94.60

15

รวิมท�)งข-อเสนอแนะอ&'น ๆ เช$น ระยะเวิลาในการฝGกควิรมากกวิ$าน�) และควิรม�การอบรม อย$างต$อเน&'อง

ผ.-วิ�จั�ยได-น,าควิามร. -เก�'ยวิก�บกลองป.8จัาเข-าส.$ระบบการเร�ยนการสอนดนตร�ท-องถี�'นในกล�$มสาระศิ�ลปะ เพ&'อไม$ให-กลองป.8จัาส.ญ่หายไปจัากส�งคมประเพณ�ของช�มชนเทศิบาลต,าบลต-นเปา รวิมท�)งได-สร-างช�ดรวิมถี6งสร-างค.$ม&อการต�กลองป.8จัาและการตบมะผาบให-ก�บน�กเร�ยนและคร.ท�)งสามโรงเร�ยนเพ&'อช$วิยในการอน�ร�กษ�วิ�ฒนธรรมการต�กลองป.8จัา

2. การีปรี�บปรีะย่$กต*ใชี�เพื้�1อน�าไปส! การีท องเท�1ย่วิ 2.1 การส$งเสร�มก�จักรรมการต�กลองป.8จัาแก$ช�มชนโดยผ$าน

โรงเร�ยนในช�มชนเพ&'อปร�บประย�กต�เข-าส.$การท$องเท�'ยวิ ด�งน�) 1) การจั�ดกลองป.8จัาร$วิมก�บขบวินแห$

2) การประกวิดการต�กลองป.8จัาในร.ปแบบด�)งเด�มและร.ปแบบใหม$

3) การประกวิดการน,ากลองป.8จัาเข-าร$วิมก�บวิงดนตร�ในร.ปแบบ Contemporary

2.2 จั�ดโครงการอน�ร�กษ�และส$งเสร�มงานประเพณ�โดยให-กลองป.8จัาเข-าร$วิมในงานท�'เทศิบาลต,าบลต-นเปาได-ส&บสานภั.ม�ป/ญ่ญ่าท-องถี�'นด-วิยการจั�ดงาน เช$น

- มห�ศิจัรรย�ล-านนากระดาษสาบ-านต-นเปา - งานเทศิกาลร$มบ$อสร-างและห�ตถีกรรมอ,าเภัอส�นก,าแพง- งานมหกรรมโคมลอยบ-านหนองโค-ง- ห�ตถีกรรมอ,าเภัอส�นก,าแพง- งานประเพณ�สรงน,)าพระธาต�วิ�ดพระนอน(พระบ-าน)แม$ป.คา

เป0นต-น

การปร�บประย�กต�ใช-เพ&'อเข-าส.$การท$องเท�'ยวิ กลองป.8จัาเป0นกลองท�'อย.$ในวิ�ดใช-ต�ประกอบพ�ธ�กรรมทางศิาสนา ซึ่6'งพ�ธ�กรรมบางอย$างเพ&'อใช-

16

กลองป.8จัาเร�'มหายไปเช$น การใช-ต�ถีวิายก�ณฑ์�เทศิน� ป/จัจั�บ�นใช-วิงปF' พาทย�แทนเน&'องจัากได-ร�บวิ�ฒนธรรมดนตร�ปF' พาทย�มาจัากภัาคกลาง หร&อการใช-ต�เพ&'อส$งส�ญ่ญ่าณวิ$าวิ�นพร� $งน�)จัะเป0นวิ�นพระป/จัจั�บ�นก;ใช-เส�ยงตามสายแทน ท,าให-ก�จักรรมการต�กลองป.8จัาเร�'มหมดไป รวิมท�)งการหาผ.-ส&บทอดไม$ม� การขาดผ.-ส&บทอดย$อมเป0นการส$งส�ญ่ญ่าณของการส.ญ่หายทางวิ�ฒนธรรม การจั�ดก�จักรรมส$งเสร�มการต�กลองป.8จัาเพ&'อเป0นแรงผล�กด�นให-ก�บเยาวิชนภัายในหม.$บ-านต$าง ๆ ท�'อย.$ในเทศิบาลต,าบลต-นเปาช$วิยก�นร�กษากลองป.8จัาม�ให-ส.ญ่หาย การส$งเสร�มการต�กลองป.8จัาเพ&'อเข-าส.$การท$องเท�'ยวิน�)นต-องได-ร�บควิามร$วิมม&อร$วิมใจัจัากท�กฝ8ายท�'อย.$ในเทศิบาลต,าบลต-นเปา จัากการส$งเสร�มการจั�ดก�จักรรมงานประเพณ�และเทศิกาลท�'ม�ตลอดท�)งปFของช�มชนน�)น ม�ส$วินท�'จัะผล�กด�นให-กลองป.8จัาม�การด,ารงอย.$ในวิ�ฒนธรรม โดยการน,าออกมาเผยแพร$ส.$สายตาประชาชนท�'มาร$วิมงาน การร&)อฟื้3) นและการปร�บประย�กต�กลองป.8จัาเพ&'อเข-าส.$การท$องเท�'ยวิน�)นเป0นการเต�มเต;มให-งานประเพณ�ม�ควิามงดงามและสมบ.รณ�ย�'งข6)น

5. อภิ�ปรีาย่ผล1. รี��อฟื้4� นองคั*คัวิามืรี!�วิ�ฒนธีรีรีมืดนตรี�พื้��นเมื�องและการีแสดงพื้��น

เมื�องในเทศบาลต�าบลต�นเปา การร&)อฟื้3) นกลองป.8จัาและการตบมะผาบโดยการจั�ดอบรมให-ก�บ

น�กเร�ยนและคร.โรงเร�ยน บ-านหนองโค-ง โรงเร�ยนส�นมะฮกฟื้?า และโรงเร�ยนบ-านบ$อสร-างนรากรประสาทน�)นได-ร�บควิามร$วิมม&อ ในการท�'จัะอน�ร�กษ�เก�'ยวิก�บกลองป.8จัาและการตบมะผาบ ซึ่6'งท�)งกลองป.8จัาและการตบมะผาบน�)นถี&อวิ$าเป0นดนตร�และการแสดงท�'ม�ควิามผ.กพ�นก�บวิ�ถี�ช�วิ�ตไม$เพ�ยงแต$ชาวิเทศิบาลต,าบลต-นเปาเท$าน�)นแต$รวิมถี6งควิามผ.กพ�นก�บชาวิล-านนาด-วิย

เทศิบาลต,าบลต-นเปาเป0นแหล$งห�ตถีกรรม แหล$งเศิรษฐก�จั รวิมท�)งเป0นพ&)นท�'ท�'ม�บ�คคลภัายนอกจั,านวินมากต-องการเป0นเจั-าของส,าหร�บท�'อย.$อาศิ�ยและการท,ามาหาก�น ท,าให-พ&)นท�'ในเขตเทศิบาลต,าบลต-นเปาเป0นแหล$ง

17

ท,าเลทองเจั-าของท�'ด�นจั,านวินมาก ชาวิบ-านได-ขายท�'ด�นให-ก�บนายท�นเพ&'อสร-างหม.$บ-านจั�ดสรรหร&ออ&'น ๆ ท,าให-ชาวิต,าบลต-นเปาม�เง�นจัากการขายท�'ด�น น,าไปซึ่&)อส�'งอ,านวิยควิามสะดวิก เช$น โทรท�ศิน� ต.-เย;น เคร&'องเส�ยง รถียนต� หร&อสร-างบ-านใหม$ รวิมท�)งการส$งบ�ตรหลานเข-ามาเร�ยนหน�งส&อในเม&องในควิามเช&'อท�'วิ$าโรงเร�ยนในเม&องด�กวิ$าโรงเร�ยนในช�มชน การเข-ามาเร�ยนหน�งส&อในเม&องท,าให-เยาวิชนเก�ดการแข$งในด-านการเร�ยน จั6งต-องม�การเร�ยนพ�เศิษในวิ�นเสาร�และวิ�นอาท�ตย� ท,าให-เยาวิชนในพ&)นท�'เร�'มห$างไกลจัากวิ�ฒนธรรมท�'เคยส&บทอดต$อก�นมา แต$ม�การร�บร. -วิ�ฒนธรรมใหม$ท�'แตกต$างก�นวิ�ฒนธรรมด�)งเด�มจันเก�ดการต$อต-านวิ�ฒนธรรมเด�ม ท,าให-วิ�ฒนธรรมบางอย$างได-ส.ญ่หายไป โดยเฉพาะอย$างย�'งวิ�ฒนธรรมดนตร� ซึ่6'งม�ควิามสอดคล-องก�บส�ร�ยา สม�ทรค�ปต�D พ�ฒนา ก�ต�อาษา และ ศิ�ลปก�จั ต�'ข�นก�ล(2541:1) อธ�บายวิ$า วิ�ฒนธรรมในบร�บทโลกสม�ยใหม$ไม$ได-หมายถี6งแบบแผนของวิ�ถี�ช�วิ�ตท�'คร�)งหน6'งของคนในส�งคมด�)งเด�มย6ดถี&อร$วิมก�นอ�กต$อไป ในโลกสม�ยใหม$วิ�ฒนธรรมเป0นผลผล�ตของอ�ดมการณ�และอ,านาจัร�ฐ เป0นผลผล�ตของส&'อมวิลชน วิ�ฒนธรรมในโลกสม�ยใหม$เป0นผลผล�ตของกระบวินการท�'ร �ยกวิ$า โลกาภั�วิ�ตน�ท�'ข-อม.ลข$าวิสาร อ�ดมการณ�ควิามค�ด เทคโนโลย� เง�นตรา หร&อผ.-คนท�'ต$างต�ดต$อและม�อ�ทธ�พลต$อก�นและตรงก�นข-าม เร�ยกวิ$า วิ�ฒนธรรมประชา และสตอเรย� (Storey อ-างใน ส�ร�ยา สม�ทรค�ปต�D พ�ฒนา ก�ต�อาษา และ ศิ�ลปก�จั ต�'ข�นก�ล,2541: 16) ได-อธ�บายวิ$า วิ�ฒนธรรมประชา หมายถี6ง วิ�ฒนธรรมท�'เก�ดข6)นภัายหล�งจัากการพ�ฒนาอ�ตสาหกรรมและการเก�ดช�มชนเม&อง วิ�ฒนธรรมประชาในแง$น�)สะท-อนให-เห;นถี6ง อ�ทธ�พลของส&'อมวิลชน และการคมนาคมส&'อสารของโลกสม�ยใหม$ วิ�ธ�การผล�ตแบบอ�ตสาหกรรมและวิ�ถี�ช�วิ�ตในเองท,าให-คนจั,านวินมากเปล�'ยนแปลงไปจัากวิ�ถี�การเกษตรกรรมและวิ�ฒนธรรมชนบทอย$างส�)นเช�ง โลกควิามท�นสม�ยก$อให-เก�ดร.ปแบบวิ�ฒนธรรมสม�ยใหม$ท�'เปล�'ยนวิ�ถี�ช�วิ�ตแบบด�)งเด�ม

18

การร&)อฟื้3) นการต�กลองป.8จัาและการตบมะผาบ เพ&'อให-องค�ควิามร. -ย�งคงด,ารงอย.$และได-ร�บการส&บทอด ผ.-วิ�จั�ยได-จัดบ�นท6กเป0นโน-ตดนตร�ไทยและโน-ตดนตร�สากล และบ�นท6กรายละเอ�ยดท$าของการตบมะผาบเพ&'อเป0นค.$ม&อในการศิ6กษา รวิมท�)งได-จั�ดท,าสาระเพ�'มเต�มเก�'ยวิก�บการต�กลองป.8จัาและการตบมะผาบ เพ&'อเป0นการร&)อฟื้3) นข6)นมาใหม$อ�กคร�)ง

2. การีปรี�บปรีะย่$กต*ใชี�เพื้�1อน�าไปส! การีท องเท�1ย่วิ เทศิบาลต,าบลต-นเปาเป0นแหล$งเศิรษฐก�จัและแหล$งท$องเท�'ยวิ

ท�'ม�น�กท$องเท�'ยวิท�)งชาวิไทยและชาวิต$างประเทศิให-ควิามสนใจัในการเข-าไปชม เทศิบาลต,าบลต-นเปาม�การจั�ดงานเทศิกาลและงานประเพณ�เพ&'อด6งด.ดน�กท$องเท�'ยวิเก&อบตลอดท�)งปF การจั�ดงานเพ&'อส$งเสร�มการท$องเท�'ยวิน�)ม�ร.ปแบบท�'หลากหลายก�นออกไป แต$ส�'งหน6'งท�'ขาดไม$ได-ค&อ การน,าวิ�ฒนธรรมดนตร�เข-าไปเพ&'อสร-างส�ส�นและควิามสน�กสนานให-ก�บงานขบวินต$าง ๆ

กลองป.8จัาเป0นกลองท�'ม�ควิามย�'งใหญ่$อล�งการม�เส�ยงท�'น�$มนวิลและด�ง ผ.-ฟื้/งสามารถีได-ร�บควิามสน�กสนานก�บเส�ยงเคร&'องประกอบจั�งหวิะเช$น สวิ$า ฆ้-อง รวิมท�)งล�ลาของผ.-บรรเลง รวิมท�)งการตบมะผาบท�'ใช-แสดงส,าหร�บการไหวิ-คร. เป0นการอบอ�$นร$างกายม�ท$าทางท�'สวิยงาม ใช-ประกอบการต�กลองป.8จัา การน,ากลองป.8จัาเข-าขบวินแห$ หร&อสามารถีน,ากลองป.8จัาประกอบเคร&'องดนตร�ชน�ดอ&'นถี&อวิ$าเป0นการส$งเสร�มเพ&'อให-กลองป.8จัาย�งด,ารงอย.$ท$ามกลางกระแสการเปล�'ยนแปลงร.ปแบบของการน,าเสนองานร.ปแบบของการปร�บประย�กต�ให-เข-าก�บการเป0นแหล$งท$องเท�'ยวิ ซึ่6'ง อมรา พงษาพ�ชย� (2542: 16-17)อธ�บายวิ$า การปร�บต�วิ (Adaptation) เป0นควิามหมายของการปร�บเปล�'ยนส$วินใดส$วินหน6'งหร&อ หลายส$วินเพ&'อให-ควิามส�มพ�นธ�ลงต�วิ โดยพ�จัารณาประเด;นด�งต$อไปน�) - การปร�บต�วิด-านองค�ประกอบด-านศิ�ลปวิ�ฒนธรรม เช$น วิรรณคด� ดนตร� การแสดง และศิ�ลปกรรม รวิมท�)งส�งคมวิ�ฒนธรรมท�'เป0นวิ�ถี�ช�วิ�ต ควิามเช&'อ ฯลฯ

19

- องค�ประกอบต$าง ๆ ของวิ�ฒนธรรมท�'ร -อยประสานเข-าเป0นวิ�ฒนธรรมท�'เป0นองค�รวิม ม�ล�กษณะเฉพาะของแต$ละส�งคมวิ�ฒนธรรม - การปฏ�ส�มพ�นธ�ก�บส�งคมข-างเค�ยง หร&อการค-นพบส�'งใหม$ภัายในส�งคมของตนเองและท,าให-เก�ดการปร�บเปล�'ยนเพ&'อควิามคงอย.$ของส�งคมและวิ�ฒนธรรมน�)น ๆ - วิ�ฒนธรรมค&อระบบส�ญ่ล�กษณ� องค�ประกอบแต$ละส$วินม�ควิามหมายและส&'อควิามหมายท�'ล6กซึ่6)งและกวิ-างขวิางกวิ$าข-อเท;จัจัร�ง - การด,าเน�นช�วิ�ตต-องด,าเน�นเป0นกล�$ม การปร�บเปล�'ยนส�งคมวิ�ฒนธรรม เป0น การปร�บเปล�'ยนในกล�$มมากกวิ$าในระด�บป/จัเจักบ�คคล การส&บทอดวิ�ฒนธรรมต-องถี$ายทอดจัากร� $นหน6'งไปอ�กร� $นหน6'ง เป0นกล�$ม การปร�บต�วิทางวิ�ฒนธรรมจั6งเป0นการปร�บเปล�'ยนของกล�$ม - พฤต�กรรมของมน�ษย�ย&ดหย�$นและปร�บเปล�'ยนได- ไม$ม�พฤต�กรรมใดท�'ไม$สามารถีปร�บเปล�'ยนได-เลย - การถี$ายทอดวิ�ฒนธรรมม�จัากร� $นหน6'งไปส.$ร� $นหน6'งม�กระบวินการและข�)นตอนการปร�บเปล�'ยนทางวิ�ฒนธรรมเป0นปรากฏการณ�ท�'เก�ดข6)นโดยม�มน�ษย�เป0นต�วิควิบค�มปรากฏการณ�น�)

ด�งน�)นการเปล�'ยนแปลงท�'เก�ดข6)นก�บวิ�ฒนธรรมดนตร�พ&)นเม&องล-านนา โดยเฉพาะอย$างย�'งกลองป.8จัา การน,ากลองป.8จัามาปร�บประย�กต�ให-เข-าก�บสถีานการณ�ป/จัจั�บ�นเป0นส�'งจัะท,าให-กลองป.8จัาย�งคงด,ารงอย.$ได-ในป/จัจั�บ�น

6. ข�อเสนอแนะเก�1ย่วิก�บการีอน$รี�กษ์*และส งเสรี�มืการีต�กลองป!7จา 1. ด-านน�กดนตร� ควิรม�การส�'งสอนสะสมจั�งหวิะกลองป.8จัา อาจัท,าได-

ในร.ปแบบการเร�ยน แบบต�พร-อม ๆ ก�น หลาย ๆ ช�ด เพ&'ออน�ร�กษ�แบบแผนด-านส,าเน�ยงกลอง กระสวินจั�งหวิะ และรายละเอ�ยดอ&'น ๆ ในร.ปแบบด�)งเด�ม และในร.ปแบบการปร�บประย�กต�ให-ม�ควิามหลากหลายให-เข-าก�บดนตร�อ&'น ๆ ได-

20

2. ด-านหน$วิยงานร�ฐ องค�การบร�หารส$วินต,าบล สมควิรให-ม�การต�กลองป.8จัา ตามประเพณ�ด�)งเด�มท�'เคยปฏ�บ�ต�ก�นมา ร$วิมท�)งปร�บประย�กต�เพ&'อให-เหมาะสมก�บย�คสม�ย และแหล$งท$องเท�'ยวิ

7. ข�อเสนอแนะเก�1ย่วิก�บการีศ8กษ์าวิ�จ�ย่ 1. ควิรม�การศิ6กษาท,านองกลองป.8จัาท�'ย�งไม$ม�การบ�นท6ก แล-วิน,ามา

บ�นท6กข-อม.ลเก;บรวิบรวิม 2. ควิรม�การศิ6กษาควิามแตกต$างของท,านองกลองป.8จัา ในแต$ละ

พ&)นท�'ท�'ย�งม�การอน�ร�กษ�ไวิ-3. ควิรม�การวิ�จั�ยด-านวิ�ฒนธรรมและควิามส�มพ�นธ�ระหวิ$างช�มชนก�บ

กลองป.8จัา 4. ควิรม�การอน�ร�กษ�และส$งเสร�มกลองป.8จัา โดยหน$วิยงานท�กหน$วิย

งานควิรให-ควิามส,าค�ญ่ ม�การส$งเสร�มให-ม�การส&บทอดจัากปราชญ่� น�กดนตร�พ&)นเม&อง เพ&'อให-เยาวิชนได-เร�ยนร. -กลองป.8จัา เพ&'อน,าไปใช-ในก�จักรรมต$าง ๆ ของหม.$บ-าน เป0นการส$งเสร�มและอน�ร�กษ�วิ�ฒนธรรมทางดนตร�ไวิ- หร&อจั�ดเป0นหล�กส.ตรในกล�$มสาระการเร�ยนในโรงเร�ยน อ�างอ�งจั�ระวิ�ฒน� บ�ญ่ล,)า. ศ8กษ์ากลองป!7จาในจ�งหวิ�ดล�าพื้!น. ปร�ญ่ญ่าน�พนธ� หล�กส.ตรศิ�ลปกรรมศิาสตร�มหาบ�ณฑ์�ต

บ�ณฑ์�ตวิ�ทยาล�ยมหาวิ�ทยาล�ยศิร�นคร�นทรวิ�โรฒ 2551 หน-าเฉล�มศิ�กด�D พ�ก�ลศิร�.(2539) การดนตร�ไทยทางเล&อกแห$งน�ยามดนตร�วิ�ทยาหร&อมน�ษยส�งค�ตวิ�ทยา,

คั�าดนตรี� 1 (1))

ช.ส�ทธ�D ช.ชาต�.(2538) การเปล�'ยนแปลงวิ�ฒนธรรมของชาวิเช�ยงใหม$; เจ9ดทศวิรีรีษ์รีาชีภิ�ฏเชี�ย่งใหมื ก�บงาน

ส�บสานวิ�ฒนธีรีรีมื. เช�ยงใหม$ : สถีาบ�นราชภั�ฏเช�ยงใหม$.

21

ยงย�ทธ ธ�รศิ�ลปA. (2537) หนทางการเผยแพร$และอน�ร�กษ�วิ�ฒนธรรมท-องถี�'นภัาคเหน&อ;เจ9ดทศวิรีรีษ์:

รีาชีภิ�ฎเชี�ย่งใหมื ก�บส�บสานวิ�ฒนธีรีรีมื.เชี�ย่งใหมื : สถีาบ�นราชภั�ฎเช�ยงใหม$ศิ�ราพร ฐ�ตะฐาน (2524) เอกสารีการีสอนชี$ดวิ�ชีาไทย่ศ8กษ์า อารยธรรมเล$มท�' 12-15

มหาวิ�ทยาล�ยส�โขท�ยธรรมาธ�ราชสง�ด ภั.เขาทอง. ปรีะชี$มืบทคัวิามืทางวิ�ชีาการี (ม.ป.ป )หน-า 1ส�ร�ยา สม�ทรค�ปต�D พ�ฒนา ก�ต�อาษา และ ศิ�ลปก�จั ต�'ข�นก�ล. (2541).แต งองคั*ทรีงเคัรี�1อง: “ล�เก ในวิ�ฒนธีรีรีมื”

ปรีะชีาไทย่. กร�งเทพฯ : สมบ.รณ�การพ�มพ�. อมรา พงษาพ�ชญ่�.(2542) วิ�ฒนธีรีรีมื ศาสนา และชีาต�พื้�นธี$* : วิ�เคัรีาะห*ส�งคัมืไทย่แนวิมืาน$ษ์ย่วิ�ทย่า.

พ�มพ�คร�)งท�' 2 กร�งเทพฯ : โรงพ�มพ�จั�ฬาลงกรณ�มหาวิ�ทยาล�ย.