1

ΥΟΛΖ ΑΝΘΡΩΠΗΣΗΚΩΝ & ΚΟΗΝΩΝΗΚΩΝ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΣΜΖΜΑ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΣΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΚΑΗ ΣΖ ΑΓΩΓΖ

ΣΖΝ ΠΡΟΥΟΛΗΚΖ ΖΛΗΚΗΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΣΑΠΣΤΧΙΑΚΩΝ ΠΟΤΔΩΝ ΣΙ ΕΠΙΣΗΜΕ ΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ & ΣΗ ΑΓΩΓΗ

ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ: ΚΟΗΝΩΝΗΚΖ ΘΔΩΡΗΑ,ΠΟΛΗΣΗΚΖ & ΠΡΑΚΣΗΚΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ

Δθπαηδεχνληαο δηαπνιηηηζκηθά ηνπο εθπαηδεπηέο ελειίθσλ:

Πξνδηαγξαθέο ελφο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο πνπ ζα θαζηζηά ηνπο

εθπαηδεπηέο ελειίθσλ δηαπνιηηηζκηθά έηνηκνπο

ΑΠΟΣΟΛΟ ΛΑΕΑΡΟΠΟΤΛΟ

ΔΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ

Επιβλέπων: Θανάςησ Καραλήσ Επίκουροσ Καθηγητήσ Πανεπιςτημίου Πατρών

ΠΑΣΡΑ, 2011

2

Γήισζε Αθαδεκατθήο Αθεξαηφηεηαο

Ο ππνγξάθσλ κεηαπηπρηαθφο θνηηεηήο ηνπ Πξνγξάκκαηνο Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ ηνπ

ΣΔ.Δ.Α.Π.Ζ

Απφζηνινο Λαδαξφπνπινο (ΑΜ 290)

δειψλσ ππεπζχλσο φηη ε παξνχζα δηπισκαηηθή κνπ εξγαζία κε ηίηιν:

''Δθπαηδεχνληαο δηαπνιηηηζκηθά ηνπο εθπαηδεπηέο ελειίθσλ :Πξνδηαγξαθέο ελφο εθπαηδεπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο πνπ ζα θαζηζηά ηνπο εθπαηδεπηέο ελειίθσλ δηαπνιηηηζκηθά έηνηκνπο "

έρεη γξαθηεί απφ εκέλα ρσξίο νπνηαδήπνηε εμσηεξηθή κε αδεηνδνηεκέλε βνήζεηα, φηη δελ έρεη

ππνβιεζεί ζε νπνηνδήπνηε ίδξπκα ή νξγαληζκφ πξνο αμηνιφγεζε, νχηε έρεη δεκνζηεπζεί ζην

παξειζφλ κέξνο ηεο ή ζην ζχλνιφ ηεο. Οπνηαδήπνηε κέξε , ιέμεηο ή ηδέεο, ηεο κεηαπηπρηαθήο

δηαηξηβήο, αλ θαη πεξηνξηζκέλα, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ πηλάθσλ, γξαθεκάησλ, ραξηψλ θ.ιπ.,

ηα νπνία είλαη εηζεγεκέλα απφ (ή κε βάζε) άιιεο πεγέο έρνπλ αλαγλσξηζηεί σο ηέηνηα ρσξία

θακία εμαίξεζε.

Ζκεξνκελία 7/11/2011

Ολνκαηεπψλπκν Λαδαξφπνπινο Απφζηνινο

3

Πεξηερφκελα

Πξφινγνο ............................................................................................................................. 4

Δηζαγσγή ............................................................................................................................. 5

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1

Δλήιηθνο Δθπαηδεπφκελνο

1.1.Δηζαγσγηθά .................................................................................................................... 6

1.2.Ο Δλήιηθνο Δθπαηδεπφκελνο ζηε χγρξνλε Διιεληθή θαη Δπξσπατθή

πξαγκαηηθφηεηα ............................................................................................................. 11

1.2.1.Ζ Πεξίπησζε ηεο Διιάδαο .................................................................................. 13

1.3.Θεσξίεο πεξί κάζεζεο ................................................................................................... 17

1.4. Πξνζφληα ηνπ Δθπαηδεπηή Δλειίθσλ .......................................................................... 17

1.5. ηφρνο θαη θίλεηξα ησλ ελειίθσλ εθπαηδεπνκέλσλ .................................................... 21

1.6. Ο ζχγρξνλνο ξφινο ηνπ εθπαηδεπηή ελειίθσλ - δηαπηζηψζεηο θαη πξνηάζεηο ............. 25

1.7. Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαίδεπζε ......................................................................................... 26

1.7.1. Πνιππνιηηηζκηθφηεηα θαη Γηαπνιηηηζκηθφηεηα ................................................... 28

1.8. Ζ Δπξσπατθή Γηαπνιηηηζκηθή Γηάζηαζε ζηελ Δθπαίδεπζε ........................................ 29

1.9. Έλλνηα θαη ζεκαζία ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο ............................................... 30

1.10.Πξνυπνζέζεηο ζπκκεηνρήο ησλ ελειίθσλ ζηελ εθπαίδεπζε ....................................... 33

1.11. Ζ δηαπνιηηηζκηθή δηάζηαζε ζηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ ........................................... 34

1.11.1. Ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ζηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ ..................................... 34

1.11.2. Ζ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε ................ 36

1.12. Σν κνληέιν δηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο ησλ Papadopoulos, Tilki and Taylor

(1998, 2001) ................................................................................................................. 39

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2

Μεζνδνινγία ηεο έξεπλαο

2.1. Δηζαγσγή ...................................................................................................................... 45

2.2 Ζ ζθνπηκφηεηα ηεο έξεπλαο .......................................................................................... 45

2.3. ηφρνη ηεο έξεπλαο ....................................................................................................... 46

2.4. Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα ................................................................................................ 46

2.5. Μεζνδνινγία ηεο έξεπλαο ............................................................................................ 46

2.6. Γπζθνιίεο θαη πεξηνξηζκνί ηεο έξεπλαο ....................................................................... 48

2.7.Μέζα θαη ηξφπνο ζπιινγήο ησλ δεδνκέλσλ ................................................................. 49

2.8.Αληηζηνηρία εξσηεκάησλ ζπλέληεπμεο κε άμνλεο ηνπ κνληέινπ

Papadopoulos,Tilki and Taylor ...................................................................................... 50

2.9.Γείγκα ηεο έξεπλαο ....................................................................................................... 51

4

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3

Αλάιπζε θαη παξνπζίαζε απνηειεζκάησλ 3.1.Αλάιπζε θαη παξνπζίαζε ηεο εμνηθείσζεο θαη επαηζζεηνπνίεζεο ησλ

εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο

ηεο εηεξφηεηαο ..................................................................................................................... 52

3.2.πζρέηηζε επαγγεικαηηθήο επάξθεηαο ή εκπεηξίαο κε ηελ επηινγή ηνπ

εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο .............................................................................................. 56

3.3.Αλάιπζε θαη παξνπζίαζε ησλ επηκνξθσηηθψλ αλαγθψλ ησλ εθπαηδεπηψλ

ελειίθσλ................................................................................................................ .............. 59

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4

πκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο 4.1. πκπεξάζκαηα απφ ηελ αλάιπζε θαη παξνπζίαζε ησλ επηκέξνπο

εξεπλεηηθψλ εξσηεκάησλ ............................................................................................... 66

4.2. Δλήιηθεο Δθπαηδεπφκελνη θαη Δθπαηδεπηηθέο Πξννπηηθέο ....................................... 67

4.2.1. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ ηα ζεκηλάξηα .............................................................. 67

4.2.2.Οθέιε απφ ηα επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα ................................................................ 67

4.2.3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ ..................................................................................................................... 67

4.3.Πξνδηαγξαθέο ελφο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο πνπ ζα θαζηζηά ηνπο

εθπαηδεπηέο ελειίθσλ δηαπνιηηηζκηθά έηνηκνπο ............................................................. 69

4.4. Πξνηάζεηο γηα πεξαηηέξσ έξεπλα ................................................................................. 73

Βηβιηνγξαθία ...................................................................................................................... 74

Παξάξηεκα (νη ζπλεληεχμεηο) .......................................................................................... 79

5

Πξφινγνο

Οη ηξέρνπζεο θνηλσληθννηθνλνκηθέο εμειίμεηο επηθέξνπλ ζεκαζηνινγηθέο αιιαγέο

ζηηο αλάγθεο θαη ζην λέν θαη ζχγρξνλν ξφιν πνπ θαιείηαη λα δηαδξακαηίζεη ε

εθπαίδεπζε κέζα απφ ηε δηαπνιηηηζκηθή ηεο δηάζηαζε ζηα πιαίζηα ησλ

πνιππνιηηηζκηθψλ δνκψλ πνπ δεκηνπξγνχληαη Με βάζε απηφ ην γεγνλφο

ζπλεπάγεηαη φηη θαιείηαη ν εθπαηδεπηήο ελειίθσλ λα θηλεηνπνηεζεί θαη λα

αλαδεηήζεη έλα επξχηεξν πεδίν γλψζεσλ κέζα απφ ην νπνίν ζα κπνξέζεη λα

αλαδεηήζεη ηηο γλψζεηο εθείλεο πνπ ζα κπνξέζνπλ λα ζπκβάιινπλ ζηε

δηαπνιηηηζκηθή ηνπ επάξθεηα θαη εηνηκφηεηα. Δμάιινπ ε ηδέα ηεο δηαπνιηηηζκηθήο

εθπαίδεπζεο είλαη ζπλπθαζκέλε κε κηα κνξθή εθπαίδεπζεο πνπ ζηεξίδεηαη ζηα

αλζξψπηλα δηθαηψκαηα, ζηελ εμαηνκίθεπζε ηνπ αηφκνπ αιιά θαη ζηελ ηδέα ηεο Γηά

Βίνπ Μάζεζεο έηζη φπσο έρεη δηαηππσζεί απφ ηελ Παγθφζκηα εθπαηδεπηηθή

θνηλφηεηα. Γηα ηελ εθπφλεζε απηήο ηεο εξγαζίαο ζα ήζεια εμαξρήο λα επραξηζηήζσ

απφ θαξδηάο ηνλ Δπηβιέπνληα Καζεγεηή ηνλ θ. Αζαλάζην Καξαιή γηα ηελ

εμαηξεηηθή ηνπ ππνζηήξημε θαη θαζνδήγεζε θαζ' φιε ηε δηάξθεηα ηεο ζπλεξγαζίαο

καο θαζψο θαη γηα ηελ ακέξηζηε εζηθή ηνπ ζπκπαξάζηαζε. ηε ζπλέρεηα ζα ήζεια

λα επραξηζηήζσ ηελ θπξία Εαθεηξνπνχινπ Γεσξγία πνπ κέρξη παιηφηεξα ήηαλε θαη

θαζεγήηξηά κνπ ζην ηκήκα Κνηλσληθήο Δξγαζίαο ηνπ ΑΣΔΗ Πάηξαο γηα ηελ

ππνζηήξημή ηεο κέζα απφ ηε ζπιινγή ζηνηρείσλ θαη ρξήζηκσλ πιεξνθνξηψλ πνπ

κνπ έδσζε ζρεηηθά κε ην κνληέιν Γηαπνιηηηζκηθήο Δηνηκφηεηαο γηα ην νπνίν ε ίδηα

αθηέξσζε ρξφληα πξνζσπηθήο δνπιεηάο γηα λα ην αλαιχζεη θαη λα ην πξνζαξκφζεη

ζηελ εθπαίδεπζε θαη ε ίδηα ην εκπηζηεχηεθε ζε κέλα γηα λα ην αμηνπνηήζσ ζηελ

εξεπλεηηθφ κνπ θνκκάηη. Δπραξηζηψ επίζεο ζεξκά ηελ Σηηίθα Σζηληψλε πξψελ

Τπεχζπλε ηνπ πξνγξάκκαηνο «Οδπζζέαο» γηα ηε ζπκβνιή ηεο ζηελ δηεμαγσγή ησλ

ζπλεληεχμεσλ. Έλα κεγάιν επραξηζηψ επίζεο ζηελ θνπέια κνπ γηα ηελ ακέηξεηε

ππνκνλή θαη θαηαλφεζε πνπ επέδεημε φιν απηφ ην δηάζηεκα θαζψο θαη ζηελ κεηέξα

κνπ θαη ηνπο θίινπο κνπ. Ζ δηπισκαηηθή εξγαζία απνηειεί θαη κία πνιχ θαιή

επθαηξία γηα κία θαηαγξαθή θαη αλάδεημε ζεκάησλ πνπ έρεη σο αθεηεξηαθή βάζε

ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο επάξθεηαο ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ ιακβάλνληαο ππφςηλ

ηελ Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ σο έλα επηζηεκνληθφ πεδίν πνπ θαιείηαη λα αλαιάβεη

κέζα απηφ ν Δθπαηδεπηήο Δλειίθσλ θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ πνξεία θαη εμέιημε ηεο

γλψζεο θαη ηεο κάζεζεο, κηα πνξεία πνπ είλαη ζπλερήο θαη εμειηζζφκελε.

6

Δηζαγσγή

Ζ παξνχζα κειέηε κε ζέκα ηηο πξνδηαγξαθέο ελφο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο

πνπ ζα θαζηζηά ηνπο εθπαηδεπηέο ελειίθσλ δηαπνιηηηζκηθά έηνηκνπο απνζθνπεί ζην

λα δηεξεπλήζεη θαηά πφζν ην κνληέιν εθπαίδεπζεο ελειίθσλ, πνπ παξνπζηάδεηαη

ζην ζεσξεηηθφ κέξνο, κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο ζεσξεηηθφ κνληέιν ζηελ

εθπαίδεπζε ελειίθσλ ζηελ Διιάδα.

Ο ζθνπφο είλαη λα δηεξεπλεζεί ε δηαπνιηηηζκηθή εηνηκφηεηα ησλ εθπαηδεπηψλ

ελειίθσλ κε βάζε ην Γηαπνιηηηζκηθφ πεξίγξακκα επηκφξθσζεο ελειίθσλ ηνπ

κνληέινπ δηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο ησλ Papadopoulos, Tilki and Taylor (1998,

2001).

Οη επηκέξνπο ζηφρνη ηεο έξεπλαο είλαη λα δηεξεπλεζνχλ ε εηνηκφηεηα θαη νη

αλάγθεο ζε εθπαηδεπκέλνπο εθπαηδεπηέο ζε πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο ελειίθσλ κε

ζέκα ηελ δηαπνιηηηζκηθφηεηα, κε βάζε ην Γηαπνιηηηζκηθφ πεξίγξακκα επηκφξθσζεο

ελειίθσλ ηνπ κνληέινπ δηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο ησλ Papadopoulos, Tilki and

Taylor (1998,2001).

Ζ εξγαζία ρσξίδεηαη ζε δχν θχξηα κέξε ην ζεσξεηηθφ θαη ην εξεπλεηηθφ.

ην ζεσξεηηθφ κέξνο δηαπξαγκαηεπφκαζηε ηνλ ελήιηθν εθπαηδεπφκελν ζηε

ζχγρξνλε ειιεληθή θαη επξσπατθή πξαγκαηηθφηεηα, θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ

ελήιηθνπ εθπαηδεπνκέλνπ, ηα πξνζφληα ηνπ Δθπαηδεπηή Δλειίθσλ θαζψο θαη ηνλ

ζηφρν θαη ηα θίλεηξα ησλ ελειίθσλ εθπαηδεπνκέλσλ ζε ζρέζε κε ηελ

δηαπνιηηηζκηθή εηνηκφηεηά ηνπ.

ια ηα παξαπάλσ δηεξεπλψληαη ζε ζρέζε κε ηνπο άμνλεο ηνπ κνληέινπ

δηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο ησλ Papadopoulos, Tilki and Taylor (1998, 2001).

ην εξεπλεηηθφ κέξνο δηεξεπλάηαη κέζα απφ 19 ζπλεληεχμεηο ε εηνηκφηεηα θαη νη

αλάγθεο ζε εθπαηδεπκέλνπο εθπαηδεπηέο ζε πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο ελειίθσλ κε

ζέκα ηελ δηαπνιηηηζκηθφηεηα, κε βάζε ην Γηαπνιηηηζκηθφ πεξίγξακκα επηκφξθσζεο

ελειίθσλ ηνπ κνληέινπ δηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο ησλ Papadopoulos, Tilki and

Taylor (1998,2001).

Βαζηθφ ζπκπέξαζκα ηεο κειέηεο είλαη φηη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ ζηελ Διιάδα

δελ λνηψζνπλ αθφκα έηνηκνη ζην λα αληεπεμέιζνπλ ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθφηεηαο.

7

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: Δλήιηθνο Δθπαηδεπφκελνο

1.1.Δηζαγσγηθά

Χο πξνο ηελ νξνινγία ζα κπνξνχζακε λα ππνζηεξίμνπκε φηη ππάξρεη αθφκε κηα

αζάθεηα σο πξνο ηε ρξήζε θαη ην πεξηερφκελν ησλ φξσλ «ζπλερηδφκελε

εθπαίδεπζε» (continuing education), «δηα βίνπ εθπαίδεπζε» (lifelong education),

«εθπαίδεπζε ελειίθσλ» (adult education), «επαλαιακβαλφκελε-ελαιιαζζφκελε

εθπαίδεπζε» (recurrent education), φξνη νη νπνίνη ζπρλά αιιειεπηθαιχπηνληαη.

πσο έρεη παξαηεξήζεη θαη ν Paterson ην εχξνο ηεο νξνινγίαο θαη ησλ νξηζκψλ

πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί ζην πεδίν ηεο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ έρεη πξνθαιέζεη κεγάιε

«ζχγρπζε» (Paterson, 1979:13).

χκθσλα κε ηνλ Lindeman «…ε εθπαίδεπζε είλαη δσή….. φιε ε δσή είλαη κάζεζε

γη’ απηφ θαη ε εθπαίδεπζε δελ κπνξεί λα έρεη ηέινο. Απηφ ην λέν εγρείξεκα νλνκάδεηαη

εθπαίδεπζε ελειίθσλ, φρη γηαηί πεξηνξίδεηαη ζηνπο ελήιηθεο, αιιά γηαηί ε σξηκφηεηα

θαζνξίδεη ηα φξηα ηεο» (Lindeman,1961:6). Αξγφηεξα νη Darkenwald θαη Merriam

φξηζαλ ηελ Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ σο κηα «…δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία ηα άηνκα

ησλ νπνίσλ νη ζεκαληηθφηεξνη θνηλσληθνί ξφινη είλαη ραξαθηεξηζηηθνί ηνπ ξφινπ ηνπ

ελήιηθα, ζπκκεηέρνπλ ζε ζπζηεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο κε ζηφρν λα πξαγκαηνπνηήζνπλ

δηάθνξεο αιιαγέο ζηε γλψζε, ηηο ζηάζεηο, θαζψο θαη ηηο αμίεο ή ηηο δεμηφηεηεο»

(Darkenwald & Merriam, 1982:9).

Χζηφζν νη Κειπαλίδεο θαη Βξπληψηε (2004:19-21) ππνζηεξίδνπλ φηη ν φξνο

Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ έξρεηαη ζε αληίθαζε κε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα, απφ ηε ζηηγκή

πνπ θαη νη θνηηεηέο ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο είλαη ελήιηθεο, ρσξίο φκσο ν

ηχπνο απηφο ηεο εθπαίδεπζεο λα «…εληάζζεηαη ζηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ». Οη ίδηνη

ζεσξνχλ φηη ν φξνο πλερηδφκελε Δθπαίδεπζε είλαη ν θαηαιιειφηεξνο, γηα λα

πεξηγξάςεη θαη λα ζπκπεξηιάβεη φιεο ηηο κνξθέο εθπαίδεπζεο, νη νπνίεο πθίζηαληαη

κεηά ηελ πεξάησζε ηεο αξρηθήο.

χκθσλα κε ην ζρήκα θαηάηαμεο πνπ αθνινπζεί ε πλερηδφκελε Δθπαίδεπζε

είλαη κέξνο ηεο δηα βίνπ εθπαίδεπζεο1. Χζηφζν, ραξαθηεξίδεηαη απφ κηα

πνηθηινκνξθία θαη ζε θάπνην βαζκφ κπνξεί λα ζπκπεξηιάβεη θαη άιιεο κνξθέο ηεο

γεληθήο θαη επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο κέρξη ελφο νξηζκέλνπ ζεκείνπ (βι. ζεκείν

ηνκήο ηνπ ζρήκαηνο). Γηα παξάδεηγκα ππάξρνπλ ελήιηθεο πνπ γηα δηάθνξνπο ιφγνπο

δελ έρνπλ νινθιεξψζεη ηελ ηππηθή ηνπο εθπαίδεπζε, αλ θαη ζπλερίδνπλ λα αζθνχλ

δηάθνξνπο επαγγεικαηηθνχο θαη θνηλσληθνχο ξφινπο. Πξνθεηκέλνπ ινηπφλ λα

1 Ο φξνο δια βίου εκπαίδευζη γεληθά αλαθέξεηαη ζε φινπο ηνπο ηχπνπο ηεο εθπαίδεπζεο (ηππηθή,

κε-ηππηθή θαη άηππε), σζηφζν εδξάδεηαη θαη ζε «κηα θηινζνθηθή έλλνηα ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε

εθπαίδεπζε ζεσξείηαη ζαλ κηα καθξνρξφληα δηαδηθαζία πνπ αξρίδεη θαηά ηε γέλλεζε θαη

δηαξθεί θαζφιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο» (CEDEFOP, 1996:80)

8

βειηηψζνπλ ηε ζέζε ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο επαλεληάζζνληαη ζηελ εθπαηδεπηηθή

δηαδηθαζία γηα λα πάξνπλ ην απνιπηήξην ηεο αλψηεξεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο

(ρνιείν Γεχηεξεο Δπθαηξίαο). Απηνχ ηνπ είδνπο νη θαηεγνξίεο είλαη ελδηάκεζεο θαη

αλήθνπλ ζην ζεκείν ζχγθιηζεο ηεο αξρηθήο κε ηε ζπλερηδφκελε εθπαίδεπζε. κσο,

ε βαζηθή θαη νπζηαζηηθή δηαθνξά ηεο ζπλερηδφκελεο κε ηηο ππφινηπεο κνξθέο

αξρηθήο εθπαίδεπζεο ζπλίζηαηαη ζην φηη «…ζπληειείηαη κεηά ηελ έληαμε ηνπ αηφκνπ

ζε θνηλσληθνχο θαη επαγγεικαηηθνχο ξφινπο θαη παξάιιεια κε ηελ άζθεζε απηψλ ησλ

ξφισλ » (Κειπαλίδεο θαη Βξπληψηε, 2004:19-21).

ρήκα 1, Πεγή: Κειπαλίδεο θαη Βξπληψηε (2004:20)

Αλ θαη ν φξνο Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ ζεσξείηαη φηη έρεη πξνθαιέζεη αξθεηή

ζχγρπζε (Jarvis, 1990), εληνχηνηο θαίλεηαη φηη νη ελλνηνινγηθέο δηαθνξέο ζηνπο

νξηζκνχο δηέπνληαη απφ κηα θνηλή θηινζνθία θαη αληίιεςε ζχκθσλα κε ηελ νπνία

«…θάησ απφ ηηο γξήγνξα κεηαβαιιφκελεο πνιηηηζκηθέο θαη θνηλσληθν-νηθνλνκηθέο

ζπλζήθεο ε εθπαίδεπζε δελ κπνξεί λα πεξηνξίδεηαη ζην κνληέιν ηεο αξρηθήο ζρνιηθήο

θνίηεζεο, αιιά επίζεο πξέπεη λα είλαη εθηθηή ζηα άηνκα θαηά δηαζηήκαηα ζε φιε ηνπο

ηε δσή» (Bengtsson, 1990:4575). Πην ζπγθεθξηκέλα, ν φξνο «Δθπαίδεπζε

Δλειίθσλ», πνιιέο θνξέο ρξεζηκνπνηείηαη ζηε βηβιηνγξαθία κε δηαθνξεηηθφ

πεξηερφκελν ην νπνίν αληαλαθιά θαη ηα αμηνινγηθά θξηηήξηα θαη ζηφρνπο ηεο θάζε

κειέηεο. πσο έρεη επηζεκάλεη ν Knowles (1998:25), απηή ε ζχγρπζε γχξσ απφ ην

πεξηερφκελν ηνπ φξνπ «εθπαίδεπζε ελειίθσλ» νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη ν φξνο

ρξεζηκνπνηείηαη κε ηνπιάρηζηνλ ηξεηο δηαθνξεηηθέο έλλνηεο:

ΔΝΝΟΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΟΜΖ

Γηα βίνπ Δθπαίδεπζε

Γηα βίνπ Μάζεζε

Δμσζρνιηθή εθπαίδεπζε

ΑΡΥΗΚΖ

ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ

ΤΝΔΥΗΕΟΜΔΝΖ

ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ

Τπνρξεσηηθή Δθπαίδεπζε

Γεπηεξνβάζκηα Γεληθή

Γεπηεξνβάζκηα Δπαγγ.

Σξηηνβάζκηα Γεληθή

Σξηηνβάζκηα Δπαγγ.

Δπαλεξρφκελε

Δπαλαιακβαλφκελε

Δλαιιαζζφκελε

Πεξηνδηθή

Γηαξθήο

Αδηάθνπε

9

• Τπνλνεί κηα δηαδηθαζία πνπ πεξηιακβάλεη φιεο ηηο εκπεηξίεο απφθηεζεο

γλψζεσλ, δεμηνηήησλ, ελδηαθεξφλησλ, ζηάζεσλ θαη αμηψλ απφ ελήιηθα

άηνκα.

• Πεξηγξάθεη κηα πνηθηιία νξγαλσκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πινπνηνχληαη

απφ κηα πνιπκνξθία νξγαληζκψλ, κε ζηφρν ηελ επίηεπμε ζπγθεθξηκέλσλ

εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ.

• Δπηρεηξεί λα πεξηγξάςεη ην ζπλδπαζκφ ησλ παξαπάλσ δηεξγαζηψλ ζηελ

θαηεχζπλζε ελφο θηλήκαηνο κε άμνλα ην αίηεκα γηα δηαξθή πξφζβαζε ηνπ

ελήιηθνπ πνιίηε ζε εθπαηδεπηηθέο δηαδηθαζίεο.

Δπίζεο ζχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηνπ Ο.Ο..Α (1977), «..ε εθπαίδεπζε ελειίθσλ

αθνξά νπνηαδήπνηε καζεζηαθή δξαζηεξηφηεηα ή πξφγξακκα ζθφπηκα ζρεδηαζκέλν

απφ θάπνηνλ εθπαηδεπηηθφ θνξέα, γηα λα ηθαλνπνηήζεη νπνηαδήπνηε αλάγθε

θαηάξηηζεο ή ελδηαθέξνλ, πνπ ελδέρεηαη λα πξαγκαηνπνηεζεί ζε νπνηνδήπνηε

ζηάδην ηεο δσήο ελφο αλζξψπνπ πνπ έρεη ππεξβεί ηελ ειηθία ηεο ππνρξεσηηθήο

εθπαίδεπζεο θαη ε θχξηα δξαζηεξηφηεηα ηνπ δελ είλαη πιένλ ε εθπαίδεπζε. Η

«ζθαίξα» ηεο, επνκέλσο, θαιχπηεη κε επαγγεικαηηθέο, επαγγεικαηηθέο, γεληθέο,

ηππηθέο θαη κε ηππηθέο ζπνπδέο, θαζψο επίζεο θαη ηελ εθπαίδεπζε πνπ έρεη

ζπιινγηθφ ζθνπφ». (Rogers 1999: 55).

πσο παξαηεξνχκε, θαηά ηνλ ΟΟΑ βαζηθφ θξηηήξην είλαη ε απφζηαζε

απφ ηελ ειηθία ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο θαη φρη ην ειηθηαθφ φξην ησλ άλσ

ησλ 18 εηψλ πνπ ζεκαηνδνηεί θαη ηελ έλαξμε ηεο ελήιηθεο πεξηφδνπ

(Παπαδφπνπινο, 2005:388). χκθσλα κε ηελ UNESCO2 (Jarvis, 1990:6), κε ηνλ

φξν εθπαίδεπζε ελειίθσλ ελλννχκε: «Οιφθιεξν ην θάζκα ησλ νξγαλσκέλσλ

εθπαηδεπηηθψλ δηαδηθαζηψλ, νπνηνπδήπνηε πεξηερνκέλνπ ή επηπέδνπ θαη νηαζδήπνηε

κεζφδνπ, είηε απηέο αθνξνχλ αλαγλσξηζκέλεο ή ειεχζεξεο ζπνπδέο είηε ζπλερίδνπλ

ή αλαπιεξψλνπλ ηελ αξρηθή εθπαίδεπζε ζε ζρνιεία, θνιέγηα θαη παλεπηζηήκηα,

θαζψο θαη ζε ζρνιέο καζεηείαο, κε ηε βνήζεηα ησλ νπνίσλ (δηαδηθαζηψλ) άηνκα

ζεσξνχκελα σο ελήιηθα απφ ηελ θνηλσλία ζηελ νπνία αλήθνπλ, αλαπηχζζνπλ ηηο

ηθαλφηεηέο ηνπο, πινπηίδνπλ ηηο γλψζεηο ηνπο, βειηηψλνπλ ηελ ηερληθή θαη επαγγεικαηηθή

ηνπο θαηάξηηζε ή ζηξέθνληαη πξνο λέεο θαηεπζχλζεηο θαη κεηαβάιινπλ ηηο ζηάζεηο θαη

ηηο ζπκπεξηθνξέο ηνπο πξνο ηε δηπιή πξννπηηθή ηεο νινθιεξσκέλεο πξνζσπηθήο ηνπο

αλάπηπμεο θαη ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο ζε κηα ηζνξξνπεκέλε θαη αλεμάξηεηε θνηλσληθή,

νηθνλνκηθή θαη πνιηηηζηηθή αλάπηπμε». Αξγφηεξα ε 5ε Γηεζλήο Γηάζθεςε ηεο

UNESCO γηα ηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ ππνγξάκκηζε φηη «…ε κάζεζε είλαη

ραξά, εξγαιείν, δηθαίσκα, θαη απαηηεί ππεπζπλφηεηα ε νπνία ζα πξέπεη λα

επηκεξίδεηαη κεηαμχ ησλ ζπληειεζηψλ ηεο» (1997:7). πσο επηζεκαίλεη θαη ν

Βεξγίδεο (2007), ζηελ παξαπάλσ δηαθήξπμε ηνλίδεηαη ε έλλνηα ηεο κάζεζεο

πεξηζζφηεξν σο δηθαίσκα ησλ ελειίθσλ παξά σο ππνρξέσζή ηνπο, ελψ νη

πξνηάζεηο πνπ θαηαζέηεη ε UNESCO (1999) πεξηιακβάλνπλ ηέζζεξα

δηαθνξεηηθά είδε κάζεζεο.

10

Ο νξηζκφο απηφο ηεο UNESCO γηα ηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ παξνπζηάδεη

πνιιά θνηλά ζεκεία κε απηφλ ηνπ ΟΟΑ, κε ηε δηαθνξά φηη εδψ ηίζεηαη ζαθψο

ην θξηηήξην ηεο ελειηθηφηεηαο, φπσο απηφ νξίδεηαη απφ ην εθάζηνηε θνηλσληθφ

πιαίζην. Γηα ηηο αλάγθεο ηεο παξνχζαο κειέηεο ζα ρξεζηκνπνηείηαη ράξηλ ζπληνκίαο

ν φξνο Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ κε ην παξαπάλσ πεξηερφκελν. χκθσλα κε ηελ

θαηεγνξηνπνίεζε ησλ Coombs, Prosser, & Ahmed, (1974) νη εθπαηδεπηηθέο

δξαζηεξηφηεηεο κπνξνχλ λα ρσξηζηνχλ ζε ηξεηο κνξθέο:

• ηελ «ηππηθή εθπαίδεπζε» (formal education), ε νπνία πεξηιακβάλεη ην

ηεξαξρηθά δνκεκέλν, ρξνληθά δηαβαζκηζκέλν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, απφ ηελ

πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε έσο ην παλεπηζηήκην, ζην νπνίν πεξηέρνληαη, πέξαλ

ησλ γεληθψλ αθαδεκατθψλ ζπνπδψλ, κηα πνηθηιία εμεηδηθεπκέλσλ

πξνγξακκάησλ θαη νξγαληζκψλ γηα ηελ ηερληθή θαη επαγγεικαηηθή

εθπαίδεπζε

• ηε «κε-ηππηθή εθπαίδεπζε» ή «θαηά ζπλζήθε ηππηθή εθπαίδεπζε» (non-

formal education), ε νπνία παξέρεη νξγαλσκέλεο εθπαηδεπηηθέο

δξαζηεξηφηεηεο εθηφο ηνπ θαζηεξσκέλνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο, είηε

κεκνλσκέλε είηε σο κέξνο κηαο επξχηεξεο δξαζηεξηφηεηαο, πνπ ζηνρεχεη ζε

ζπγθεθξηκέλν θνηλφ θαη βαζίδεηαη ζε ζπγθεθξηκέλνπο εθπαηδεπηηθνχο

ζηφρνπο.

• ηελ «άηππε εθπαίδεπζε» (informal education), ε νπνία πεξηιακβάλεη

δξαζηεξηφηεηεο ηεο θαζεκεξηλφηεηαο, δελ έρεη ζπζηεκαηηθή δηάξζξσζε απφ

πιεπξάο καζεζηαθψλ ζηφρσλ, ρξνληθήο δηάξθεηαο, ή δηδαθηηθήο ππνζηήξημεο

θαη δελ νδεγεί ζε πηζηνπνίεζε, θαζψο ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο δελ

είλαη ζθφπηκε (π.ρ δξαζηεξηφηεηεο πνπ νξγαλψλνληαη απφ εζεινληηθνχο

θνξείο, ηπραία καζεζηαθά πεξηζηαηηθά θηι.). Ζ άηππε εθπαίδεπζε απνηειεί

κηα δηα βίνπ δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία ην θάζε άηνκν απνθηά ζηάζεηο,

αμίεο, δεμηφηεηεο θαη γλψζεηο απφ ηελ θαζεκεξηλή πείξα ηνπ θαη ηελ

επίδξαζε ηνπ πεξηβάιινληνο, απφ ηελ νηθνγέλεηα, ηε γεηηνληά, ηελ εξγαζία,

θηι. Ζ «απηνθαζνδεγνχκελε κάζεζε» (self-directed learning) είλαη κηα

κνξθή άηππεο.

Δπηρεηξψληαο λα δψζεη έλαλ φζν ην δπλαηφλ πην ιεηηνπξγηθφ νξηζκφ, ν Jarvis

ζεσξεί σο ελήιηθν «… ην άηνκν πνπ αληηιακβάλεηαη ηνλ εαπηφ ηνπ σο ηέηνην θαη

ηαπηφρξνλα αληηκεησπίδεηαη σο ελήιηθν απφ ηελ θνηλσληθή νκάδα ζηελ νπνία αλήθεη»

(Jarvis, 1990:5), ελψ ν Mezirow ππνζηεξίδεη φηη «ελήιηθν ζεσξείηαη ην άηνκν πνπ

έρεη εηζέιζεη ζην ζηάδην ηεο ςπρνζσκαηηθήο σξηκφηεηαο», ρσξίο φκσο απηή λα

πξνζδηνξίδεηαη ρξνληθά (1990:1896). Παξαηεξνχκε δειαδή φηη ηφζν ε αηνκηθή

δηάζηαζε, ε απηνεηθφλα, φζν θαη ε θνηλσληθή δηάζηαζε, ν ηξφπνο δειαδή κε ηνλ

11

νπνίν καο βιέπνπλ νη άιινη, «αιιειεπηδξνχλ» πξνθεηκέλνπ ην άηνκν λα

ραξαθηεξηζζεί σο ελήιηθν.

Γηα ηηο αλάγθεο ηεο παξνχζαο έξεπλαο ζα πηνζεηνχζακε έλαλ αξθεηά επξχ νξηζκφ

ηνπ Rogers (1999:76) ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν ε εθπαίδεπζε ελειίθσλ πεξηιακβάλεη

«…. φζνπο είλαη άλσ ησλ 16 εηψλ (ή άιινπ νξίνπ ειηθίαο), αλεμάξηεηα απφ ην αλ νη

ζπκκεηέρνληεο αληηκεησπίδνληαη σο ελήιηθνη ή αληηκεησπίδνληαη ζαλ λα ήηαλ λεφηεξα

άηνκα – δειαδή εθπαηδεχνληαη ζαλ λα ήηαλ έσο έλα βαζκφ άζρεηνη κε ην ζέκα πνπ

κειεηάηαη, ρσξίο ζρεηηθή εκπεηξία, αλάμηνη λα ηνπο εκπηζηεπηεί θαλείο ηνλ έιεγρν ηεο

κάζεζήο ηνπο, κε κηθξή ή θακία δπλαηφηεηα ζπκβνιήο ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία».

Κιείλνληαο ζα πξέπεη λα πξνζζέζνπκε φηη ε ιεηηνπξγηθφηεηα ησλ παξαπάλσ

νξηζκψλ είλαη ζπλάξηεζε ηνπ βαζκνχ ζηνλ νπνίν ηα θαηλφκελα πνπ πεξηγξάθνληαη

είλαη θαζνξηζκέλα κε ζαθήλεηα θαη αθξίβεηα, ρσξίο λα παξαγλσξίδεηαη θαη ην

ηδενινγηθφ πιαίζην εληφο ηνπ νπνίνπ δηακνξθψλνληαη. πσο ππνζηεξίδεη θαη ν

Courtney (1992:23) ε δηαηχπσζε ηνπ ηη ζπληζηά Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ είλαη

πεξηζζφηεξν κηα «…αλάθιαζε ηνπ ηη ζα έπξεπε λα είλαη απφ απηφ πνπ είλαη».

1.2. Ο Δλήιηθνο Δθπαηδεπφκελνο ζηε χγρξνλε Διιεληθή θαη Δπξσπατθή

Πξαγκαηηθφηεηα

Κάλνληαο κηα αλαζθφπεζε ηεο εμέιημεο ηεο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ ζηνλ

επξχηεξν επξσπατθφ ρψξν , ζα παξαηεξνχζακε φηη ήδε απφ ην μεθίλεκα ηεο

δεθαεηίαο ηνπ 1980 παξαηεξείηαη επξχηαηε αχμεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο

εθπαίδεπζεο ελειίθσλ. Οη δξάζεηο απηέο έρνπλ ηελ ππνζηήξημε θαη ηε

ρξεκαηνδφηεζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο.

Αξγφηεξα, ζηε δεθαεηία ηνπ ‟90, νη δξάζεηο ηεο αθνξνχζαλ πάλσ απφ 1,5% ηνπ

Αθαζάξηζηνπ Δζληθνχ Πξντφληνο ζε ρψξεο φπσο ε Απζηξία, ε Διβεηία, ε Ννξβεγία,

ε Φηλιαλδία. ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, ην 1998, κεηαμχ ησλ ελειίθσλ 25-64 εηψλ

πνπ είραλ ηειεηψζεη ηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, ην 10% είρε ζπκκεηάζρεη ηνλ

ηειεπηαίν κήλα ζε επηκνξθσηηθά πξνγξάκκαηα .

Πην πξφζθαηα, ην 2002, έξεπλα ζε κεγάιν δείγκα Δπξσπαίσλ πνιηηψλ ειηθίαο

25-64 εηψλ θαηέδεημε φηη ην 8,5% είρε παξαθνινπζήζεη θάπνην εθπαηδεπηηθφ

πξφγξακκα ην κήλα πνπ πξνεγήζεθε ηεο έξεπλαο. Σν πνζνζηφ ηεο Διιάδαο ήηαλ

1,2%. (Δ.Δ.Κ, 2003). χκθσλα κε ηελ ίδηα πεγή, ζε νξηζκέλεο ρψξεο απηφ ην

πνζνζηφ ήηαλ ηδηαίηεξα πςειφ (π.ρ. ζηελ Αγγιία 22,9%, ζηε Φηλιαλδία 18,9%, ζηε

Γαλία θαη ηε νπεδία 18,4%). ε ζχγθξηζε κε ηελ Δπξψπε κεγαιχηεξε

θηλεηηθφηεηα παξαηεξείηαη ζηηο Ζ.Π.Α, φπνπ ην αληίζηνηρν πνζνζηφ αγγίδεη ην 46%

(Κφθθνο,2005).

Παξάιιεια, ζεκεηψλνληαη αιιαγέο ζε δηάθνξα επίπεδα:

α) ε νηθνλνκηθφ θαη ηερλνινγηθφ επίπεδν ππάξρνπλ ξαγδαίεο κεηαβνιέο ζε

παγθφζκηα θιίκαθα. Ζ παγθνζκηνπνίεζε κε ηελ απειεπζέξσζε ηνπ δηεζλνχο

12

εκπνξίνπ αιιά θαη ηελ φμπλζε ηνπ δηεζλνχο αληαγσληζκνχ θαζψο θαη νη

αιιεπάιιειεο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο νδήγεζαλ ζηελ αλάγθε γηα

εθζπγρξνληζκφ ησλ εζληθψλ νηθνλνκηψλ θαη γεληθή αχμεζε ηεο

παξαγσγηθφηεηαο. Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ

παξαπάλσ είλαη νη ξηδηθέο αιιαγέο ζηηο κνξθέο εξγαζίαο.

Γηαπηζηψζεθε φηη απαηηνχληαλ ζπλερήο αλαλέσζε ησλ κεζφδσλ, αδηάθνπε

εμεηδίθεπζε ζε λέεο εηδηθφηεηεο, θαζψο θαη πξνζαξκνζηηθφηεηα ηεο

απαζρφιεζεο ζηηο εμειίμεηο. Χο θπζηθφ επαθφινπζν ησλ κεηαβνιψλ απηψλ

εκθαλίζηεθε ε αλάγθε γηα βειηίσζε ησλ ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξνπλ νη

εξγαδφκελνη αιιά θαη γηα ζπλερή πξνζαξκνγή ηνπο ζηα κεηαβαιιφκελα

επαγγεικαηηθά πιαίζηα. Απηφ γίλεηαη αθφκα πην επηηαθηηθφ θαζψο, ιφγσ ηεο

ζπλερνχο εμέιημεο ηεο επηζηήκεο θαη ηεο ηερλνινγίαο, νη επαγγεικαηηθέο

γλψζεηο απαμηψλνληαη γξήγνξα.

Αλαπφηξεπηα απηέο νη νηθνλνκηθέο-ηερλνινγηθέο κεηαβνιέο νδεγνχλ ζεκαληηθφ

ηκήκα ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζηελ αλεξγία. Ηδηαίηεξα πιήηηνληαη εθείλνη

πνπ δελ έρνπλ επαξθή κνξθσηηθά εθφδηα. ηφρνο ηεο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ

είλαη νη δηάθνξεο κνξθέο ηεο λα ζπκβάινπλ ζηελ αληηκεηψπηζε θαη απηνχ ηνπ

πξνβιήκαηνο.

β) ε θνηλσληθφ θαη πνιηηηζκηθφ επίπεδν ζπκβαίλνπλ δηάθνξεο ζεκαληηθέο

αιιαγέο. Πην ζπγθεθξηκέλα, γίλνληαη κεηαθηλήζεηο πιεζπζκψλ νη νπνίεο

ζπλεπάγνληαη ηελ αλάγθε πξνζαξκνγήο ησλ κεηαλαζηψλ, ησλ

παιηλλνζηνχλησλ θαη ησλ πξνζθχγσλ ζηηο λέεο θνηλσλίεο. Δπίζεο, δε ζα

έπξεπε λα αγλνήζνπκε ηελ άλνδν ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ θνηλσληθνχ

απνθιεηζκνχ, πνπ αθνξά θαηεγνξίεο πιεζπζκψλ, φπσο νη εζληθέο-

πνιηηηζκηθέο κεηνλφηεηεο, νη θπιαθηζκέλνη θαη απνθπιαθηζκέλνη, ηα άηνκα κε

εηδηθέο αλάγθεο, νη (πξψελ) ρξήζηεο λαξθσηηθψλ, νη θνξείο ηνπ AIDS θ.ά. Ζ

παξαπάλσ πξαγκαηηθφηεηα επηβάιεη ηελ επεμεξγαζία κέηξσλ γηα ηελ έληαμε

ησλ παξαπάλσ νκάδσλ ζηελ ηξέρνπζα θνηλσληθή πνιηηηζκηθή

πξαγκαηηθφηεηα.

γ) ε επίπεδν παξαδνζηαθψλ θνηλσληθψλ δνκψλ (νηθνγέλεηα, θνηλσληθέο

ζρέζεηο, ηνπηθέο θνηλσλίεο, ζπιινγηθέο νξγαλψζεηο), ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο,

παξαηεξείηαη θξίζε πνπ έρεη σο επαθφινπζν φηη νινέλα θαη πεξηζζφηεξνη

άλζξσπνη ρξεηάδνληαη λα θαζνξίδνπλ κφλνη ηελ πνξεία ηνπο κέζα ζε αβέβαηεο

ζπλζήθεο, ζπλεπψο αλαδεηνχλ κνξθσηηθά εθφδηα γηα λα αληεπεμέιζνπλ.

δ) ε επίπεδν ζπκκεηνρήο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Ζ απμαλφκελε ζπκκεηνρή ησλ

γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο ζέηεη ην δήηεκα φρη κφλν ηεο επαλαθαηάξηηζήο

13

ηνπο, αιιά θαη ηεο εθπαίδεπζεο ηνπ δεπγαξηνχ, πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπίζεη

δεκηνπξγηθά ηηο αιιαγέο.

ε) ε επίπεδν ειεχζεξνπ ρξφλνπ. Έλαο ζπλερψο απμαλφκελνο αξηζκφο

αλζξψπσλ έρεη ηε δπλαηφηεηα θαη ζέιεη λα δηαζέηεη θαη λα αμηνπνηεί ηνλ

ειεχζεξν ρξφλν ηνπ δηαθνξεηηθά απφ φηη 15-20 ρξφληα πξσηχηεξα. Απηφ ηνπο

νδεγεί ζην λα επηδηψμνπλ δεκηνπξγηθέο θαη ζπλήζσο ζπζηεκαηηθέο

(εθπαηδεπηηθνχ ραξαθηήξα) ελαζρνιήζεηο κε ζηφρν ηελ πξνζσπηθή

θαιιηέξγεηα, ηελ αλάπηπμε ησλ ελδηαθεξφλησλ, ηελ πιεξέζηεξε επαθή κε ηελ

ηέρλε, κε ηνπο πνιηηηζκνχο άιισλ ρσξψλ, κε ην νηθνινγηθφ ζχζηεκα πνπ καο

πεξηβάιιεη. Ζ ηάζε απηή ηεο ζπλερνχο εθπαίδεπζεο γηα ιφγνπο πξνζσπηθήο

αλάπηπμεο θαίλεηαη λα γίλεηαη πην έληνλε κέζα ζηα επφκελα ρξφληα θαη ζα

αθνξά φιεο ηηο ειηθίεο.

χκθσλα ινηπφλ κε ηα παξαπάλσ, ζα κπνξνχζακε ελδερνκέλσο λα κηιήζνπκε

θαη γηα επαλαπξνζδηνξηζκφ ηεο έλλνηαο ηεο «εθπαίδεπζεο» θαζψο ηεο θαη ηεο

ζρέζεο ηεο κε ηε «κάζεζε» θαη ηε «γλψζε», ζε έλα θαζεζηψο ζπλερνχο αιιαγήο.

Ζ ζπλερήο απηή αιιαγή πξνυπνζέηεη ηελ αδηάθνπε θαη φζν ην δπλαηφλ πην πιήξε

αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ ηνπ αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ κε βαζηθφ επηρείξεκα φηη

νη γλψζεηο θαη ε κάζεζε δελ απνθηψληαη εθάπαμ δηακέζνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

ζπζηήκαηνο θαη δελ επαξθνχλ γηα ηελ θάιπςε ησλ θνηλσληθψλ θαη επαγγεικαηηθψλ

αλαγθψλ ηνπ αηφκνπ ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ, θαζψο νη ηειεπηαίεο

ππφθεηληαη ζε δηαξθείο αιιαγέο.

πκπεξαζκαηηθά, ινηπφλ, ζα κπνξνχζακε λα ππνζηεξίμνπκε φηη εμαηηίαο φισλ

απηψλ ησλ ιφγσλ, πνπ αθνξνχλ ηφζν ην νηθνλνκηθφ ηερλνινγηθφ φζν θαη ην

θνηλσληθφ πνιηηηζκηθφ επίπεδν, δηνγθψλεηαη ζήκεξα ε αλάγθε γηα εθπαίδεπζε ησλ

ελειίθσλ.

1.2.1. Ζ Πεξίπησζε ηεο Διιάδαο

Δπηθεληξψλνληαο ην ελδηαθέξνλ καο ζηελ πξφζθαηε πεξίνδν, ζα ήηαλ ζθφπηκν

λα αλαθέξνπκε φηη κεηά ηελ έληαμε ζηελ Δ.Ο.Κ. θαη θαηά ηελ πεξίνδν 1981-1988

(δειαδή πξηλ απφ ηελ πεξίνδν εθαξκνγήο ησλ ηξηψλ Κνηλνηηθψλ Πιαηζίσλ ηήξημεο

(Κ.Π.), ε απνξξφθεζε ησλ ρξεκαηνδνηήζεσλ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλσληθνχ

Σακείνπ (Δ.Κ.Σ.) έγηλε απφ ηνπο ήδε πθηζηάκελνπο, δεκφζηνπο θνξείο εθπαίδεπζεο

ελειίθσλ. Απηνί ήηαλ ην δίθηπν ηεο Λατθήο Δπηκφξθσζεο θαη ην ΔΛ.ΚΔ.ΠΑ. Κχξηα

ραξαθηεξηζηηθά απηήο ηεο πεξηφδνπ είλαη:

α) ν αξηζκφο πξνγξακκάησλ ηνπ ΔΛ.ΚΔ.ΠΑ. απμάλεηαη θαηά 305% θαη ν αξηζκφο

ησλ εθπαηδεπνκέλσλ θαηά 220%, (Καξαιήο Θ., 2002).

β) ν αξηζκφο ησλ ηκεκάησλ κάζεζεο ηεο Λατθήο Δπηκφξθσζεο απμάλεηαη θαηά

111,7%, (Καξαιήο Θ., 2002).

14

γ) ν αξηζκφο ησλ Κέληξσλ Λατθήο Δπηκφξθσζεο απμάλεηαη απφ 301 ζε 350, ελψ

ην ΔΛ.ΚΔ.ΠΑ. επεθηείλεη ηε δξαζηεξηφηεηά ηνπ, εθηφο απφ ηελ Αζήλα θαη ηε

Θεζζαινλίθε, ζε 12 αθφκε πφιεηο κε ηελ ίδξπζε ηζάξηζκσλ παξαξηεκάησλ,

(Καξαιήο Θ., 2002).

δ) ηα ΚΔ.Γ.Δ. δηνξγαλψλνπλ ζπλνιηθά 5532 πξνγξάκκαηα θαηάξηηζεο, ζηα νπνία

ζπκκεηέρνπλ 189.820 αγξφηεο. Σν 15% απφ απηά ρξεκαηνδνηνχληαη απεπζείαο

απφ πφξνπο ηνπ Δ.Κ.Σ. (Καξαιήο Θ., 2002).

Σελ πεξίνδν απηή παξαηεξνχληαη νξηζκέλα πξνβιήκαηα πνπ θπξίσο αθνξνχλ

α) ηε κε νξζνινγηθή ρξήζε ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ,

β) ηελ άθξηηε πνζνηηθή επέθηαζε,

γ) ηε ρακειή πνηφηεηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο,

δ) ηελ αλππαξμία κειεηψλ ζε εζληθή θιίκαθα ζρεηηθά κε ηηο αλάγθεο θαηάξηηζεο,

ε) ηελ απνπζία πξνγξακκαηηζκνχ ζε επίπεδν θνξέσλ γηα ηνλ ηχπν θαη ηνλ φγθν

ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ αλέπηπζζαλ θαη

ζη) ηελ επηθάιπςε ησλ δξαζηεξηνηήησλ κεηαμχ ησλ θνξέσλ πνπ πινπνηνχζαλ

πξνγξάκκαηα ζπλερηδφκελεο θαηάξηηζεο θαη ηελ έιιεηςε θαηάιιεια

θαηαξηηζκέλσλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ.

Μεηά απφ απαίηεζε ηεο Δ.Δ γηα εθαξκνγή απζηεξφηεξσλ πξνδηαγξαθψλ

πινπνίεζεο ησλ πξνγξακκάησλ, ζην Β΄ Κ.Π. (1994-1999) γηα ηελ Διιάδα

πξαγκαηνπνηείηαη ε πξψηε πηζηνπνίεζε θνξέσλ ζπλερηδφκελεο θαηάξηηζεο.

Χζηφζν, ιφγσ αδπλακηψλ ζηε ζπγθξφηεζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ Κέληξνπ

Πηζηνπνίεζεο, ην κεηξψν θνξέσλ πνπ δεκηνπξγείηαη έρεη πξνζσξηλφ ραξαθηήξα. Σν

1995 αλαηίζεληαη, θαηφπηλ δεκφζηνπ δηαγσληζκνχ, ηα πξψηα πξνγξάκκαηα

θαηάξηηζεο ζηνπο πηζηνπνηεκέλνπο θνξείο. Σελ επφκελε ηξηεηία πνιιαπιαζηάδνληαη

ηα πξνγξάκκαηα θαηάξηηζεο θαη εληείλνληαη νη πξνζπάζεηεο απφ ηελ ειιεληθή

πιεπξά θαη ηηο αξκφδηεο θνηλνηηθέο ππεξεζίεο γηα ηελ νξζνινγηθφηεξε δηαρείξηζε

ησλ πξνγξακκάησλ ζπλερηδφκελεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο.

Οπζηαζηηθφο κνριφο ηεο αλάπηπμεο ηνπ ζπζηήκαηνο ζπλερηδφκελεο θαηάξηηζεο

είλαη ε ίδξπζε ηνπ Δ.ΚΔ.ΠΗ (Δζληθνχ Κέληξνπ Πηζηνπνίεζεο Γνκψλ

πλερηδφκελεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο θαη πλνδεπηηθψλ Τπνζηεξηθηηθψλ

Τπεξεζηψλ), 1997 κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε εζληθνχ ζπζηήκαηνο πηζηνπνίεζεο δνκψλ

ζπλερηδφκελεο θαηάξηηζεο θαη δνκψλ ζπλνδεπηηθψλ θαη ππνζηεξηθηηθψλ ππεξεζηψλ,

ηελ πηζηνπνίεζε ηεο ζπλερηδφκελεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο, ηελ ελαξκφληζε

ηνπ ζπζηήκαηνο ζπλερηδφκελεο θαηάξηηζεο κε ην ζχζηεκα αξρηθήο επαγγεικαηηθήο

θαηάξηηζεο θαη ηελ πηζηνπνίεζε ησλ εθπαηδεπηψλ θαη ησλ πξνγξακκάησλ

ζπλερηδφκελεο θαηάξηηζεο. Σν 1998 κέζσ ηνπ Δ.ΚΔ.ΠΗ νινθιεξψλνληαη νη

δηαδηθαζίεο πηζηνπνίεζεο ησλ θνξέσλ ζπλερηδφκελεο θαηάξηηζεο, θαζψο θαη

πινπνίεζεο πξνγξακκάησλ γηα εππαζείο θνηλσληθέο νκάδεο. Σελ πεξίνδν απηή

15

ιεηηνπξγνχλ ηα Κέληξα Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο (Κ.Δ.Κ), πνπ ειέγρνληαη θαη

πηζηνπνηνχληαη απφ ην Δ.ΚΔ.ΠΗ. Σα έηε 1998 θαη 1999 πηζηνπνηήζεθαλ 262 Κ.Δ.Κ,

47 εμεηδηθεπκέλα Κ.ΔΚ γηα εππαζείο θνηλσληθέο νκάδεο, 61 Κέληξα πλνδεπηηθψλ

θαη Τπνζηεξηθηψλ Τπεξεζηψλ (ΚΔ..Τ.Τ) θαη 226 ελδνεπηρεηξεζηαθέο δνκέο

θαηάξηηζεο2.

Υαξαθηεξηζηηθφ ηνπ ζπζηήκαηνο ζπλερηδφκελεο θαηάξηηζεο είλαη ε πνιπηππία

ηεο λνκηθήο κνξθήο ησλ θνξέσλ ζπλερηδφκελεο θαηάξηηζεο, θαζψο πιένλ

δξαζηεξηνπνηνχληαη ηδησηηθνί θνξείο θαηάξηηζεο (πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο κηζνχο

θνξείο), θνξείο ηνπ δεκφζηνπ θαη επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα, νξγαληζκνί ηνπηθήο

απηνδηνίθεζεο, ΝΔΛΔ, ηδξχκαηα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαζψο θαη νξγαληζκνί

θαηάξηηζεο θνηλσληθψλ θνξέσλ θαη εηαίξσλ.

Με βάζε ηηο παξαπάλσ ελέξγεηεο ζα κπνξνχζακε λα δηαπηζηψζνπκε φηη ε

εθπαίδεπζε ελειίθσλ εηζήιζε ζε κηα λέα πνξεία αλάπηπμεο θαη πξνψζεζεο ησλ

ζηφρσλ ηεο κέζσ ησλ πξνγξακκάησλ πνπ ρξεκαηνδνηήζεθαλ απφ ην Β΄ Κ.Π..

Χζηφζν, αξθεηά απφ ηα πξνβιήκαηα παξέκεηλαλ θαη νη ξπζκίζεηο ηεο πνιηηείαο δελ

ήηαλ αξθεηέο γηα λα βειηηψζνπλ ξηδηθά ηελ θαηάζηαζε. Σνλ Ηνχλην ηνπ 2000 ε

Δπξσπατθή Δπηηξνπή έθαλε ζπζηάζεηο πξνο ηελ Διιάδα. Σα θπξηφηεξα πξνβιήκαηα

εμαθνινπζνχλ λα είλαη αθελφο ε έιιεηςε ζηξαηεγηθήο θαη αθεηέξνπ ε ρακειή

πνηφηεηα ησλ πξνγξακκάησλ: «Η Διιάδα πξέπεη λα πηνζεηήζεη κηα ζπλνιηθή

ζηξαηεγηθή γηα ηε δηα βίνπ εθπαίδεπζε, πεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ νξηζκνχ ζηφρσλ, θαη λα

βειηηψζεη πεξηζζφηεξν ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο επαγγεικαηηθήο

θαηάξηηζεο, πξνθεηκέλνπ λα εληζρπζνχλ ηα πξνζφληα ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ» (βι.

Σα Νέα, 6 επηεκβξίνπ 2000, ζ. 8).

Σα ηειεπηαία ρξφληα, εθηφο απφ ηα Κ.Δ.Κ, αλαπηχζζνπλ δξάζεηο ζην ηνκέα ηεο

εθπαίδεπζεο ελειίθσλ θαη άιινη θνξείο, νη νπνίνη είηε ιακβάλνπλ κεξηθή

ρξεκαηνδφηεζε απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε (Δ.Δ) είηε δε ρξεκαηνδνηνχληαη

θαζφινπ, θαη πινπνηνχλ πξνγξάκκαηα επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο ή εθπαίδεπζεο

κε επαγγεικαηηθνχ ραξαθηήξα. ηνπο θνξείο απηνχο πεξηιακβάλνληαη: ην Διιεληθφ

Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην, νη Ννκαξρηαθέο Δπηηξνπέο Λατθήο Δπηκφξθσζεο

(επηρνξεγνχκελεο απφ ηε Γεληθή Γξακκαηεία Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ), επηρεηξήζεηο,

επηκειεηήξηα, επηζηεκνληθέο ελψζεηο θαη ζχιινγνη, θέληξα (εξγαζηήξηα) ειεπζέξσλ

ζπνπδψλ, θνιέγηα, ζρνιέο, πνιηηηζηηθνί θνξείο (ζχιινγνη, δεκνηηθέο επηρεηξήζεηο,

θ.ά.), θνξείο θαηάξηηζεο ζηελ πιεξνθνξηθή, θνξείο θαηάξηηζεο ζηηο γιψζζεο,

παλεπηζηήκηα πνπ πξαγκαηνπνηνχλ επηκνξθσηηθά πξνγξάκκαηα, αζιεηηθέο

νξγαλψζεηο, πνιηηηθά θφκκαηα, ζπλδηθαιηζηηθέο νξγαλψζεηο, θνξείο εθπαίδεπζεο

γνλέσλ, θ.ά. Δίλαη γεγνλφο, φκσο, φηη γηα ηνπο παξαπάλσ θνξείο δελ ππάξρνπλ

αθξηβή ζηνηρεία γηα ηνλ αξηζκφ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ (Κφθθνο, 2005).

2 Δ.Α.Π., Θεκαηηθή Δλφηεηα «Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ: θνηλσληθή θαη Οηθνλνκηθή Λεηηνπξγία», Β΄

Σφκνο, Πάηξα, 1999

16

Γεληθά ζηελ Διιάδα ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ζηελ εθπαίδεπζε ή

ζηελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε παξαηεξείηαη ζηηο ειηθίεο 15 έσο 24 εηψλ θαη

νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη πξφθεηηαη γηα άηνκα πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην πιαίζην ηεο

επίζεκεο εθπαίδεπζεο.

Χζηφζν, ε έθζεζε ηεο Δ..Τ.Δ γηα ην Δξγαηηθφ Γπλακηθφ (2002) εκθαλίδεη

απνγνεηεπηηθά ηα απνηειέζκαηα ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηηο ειηθηαθέο νκάδεο 25-29,

36-44, 45-65 θαη 65+, αθνχ ηα αληίζηνηρα πνζνζηά ζπκκεηνρήο είλαη 6%, 0,9%,

0,1%, θαη 0%. Μεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ δελ παξαηεξνχληαη δηαθνξέο αλάκεζα

ζηα θχιια, αθνχ ηα πνζνζηά ζπκκεηνρήο ηφζν ησλ αληξψλ φζν θαη ησλ γπλαηθψλ

εκθαλίδνληαη ζηα ίδηα επίπεδα. ηα ίδηα απνηειέζκαηα θαηαιήγεη θαη ε έθζεζε ηνπ

Δπξσβαξφκεηξνπ, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ησλ Διιήλσλ ζηηο

ειηθίεο 25 θαη πάλσ είλαη ην δεχηεξν ρακειφηεξν ζε φιε ηελ Δπξσπατθή Έλσζε.

Απηφ ελδερνκέλσο λα νθείιεηαη ζηελ έιιεηςε πηζηνπνηεκέλσλ θνξέσλ

επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο, πνπ ηειηθά άξρηζε λα πινπνηείηαη ζην ηέινο ηνπ Β΄

Κ.Π., ζηελ απνπζία έκπεηξσλ θαη πηζηνπνηεκέλσλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ, ζηε

ρακειή πνηφηεηα ησλ πξνγξακκάησλ θαζψο θαη ζηε κε αμηνπνίεζε φισλ ησλ

ρξεκαηνδνηήζεσλ θαη ησλ Κ.Π.. Ηδηαίηεξα ην Γ΄ Κ.Π., ην νπνίν ιφγσ πνιιψλ

ζπγθπξηψλ θαη πνιηηηθψλ κεηαβνιψλ, θηλδπλεχεη λα ραζεί έλα κεγάιν κέξνο ηνπ, θαη

εηδηθά απηφ πνπ αθνξά ην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα «Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο».

Πηζαλά αθφκε αίηηα κπνξεί ίζσο λα εληνπηζηνχλ ζηελ παξαδνζηαθή αληίιεςε ησλ

Διιήλσλ γηα ην έλα επάγγεικα ζηε δσή ηνπο, ε νπνία ηειεπηαία άξρηζε λα

θινλίδεηαη κε ηελ είζνδν ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ, ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ηεο

θαηάξγεζεο θάπνησλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη παξαδνζηαθψλ επαγγεικάησλ. χκθσλα

κε ηελ έθζεζε ηνπ Δπξσβαξφκεηξνπ, ην 61% ησλ Διιήλσλ ζεσξεί φηη ε δηα βίνπ

κάζεζε είλαη έλα αληηζηαζκηζηηθφ κέηξν θαη αθνξά κφλν εθείλνπο πνπ δελ πήγαλ

θαιά ζην ζρνιείν, ελψ ν έλαο ζηνπο πέληε πηζηεχεη φηη ε δηα βίνπ κάζεζε δελ είλαη

ζεκαληηθή (ΔΚΔΠΗ 2003) . Δπίζεο ζε βηβιηνγξαθηθή Έξεπλα βξέζεθε φηη θαηά ηελ

ηειεπηαία δεθαπεληαεηία κφλν 157 άξζξα θαη αλαθνηλψζεηο ζε ειιεληθά πεξηνδηθά

εληνπίζηεθαλ λα αλήθνπλ ζην επξχηεξν πεδίν ηεο Γηα βίνπ κάζεζεο, ελψ ν ηνκέαο

πνπ απαηηεί πεξηζζφηεξε αλάπηπμε θαη ππνιείπεηαη εκθαλψο έλαληη ησλ άιισλ

είλαη απηφο ηεο έξεπλαο πεδίνπ (ηπεηάλνπ & ακαξά, 2006).

Ζ εθπαίδεπζε ελειίθσλ ζηε ρψξα καο είλαη έλα πεδίν αλαπηπζζφκελν, έρεη

θνηλσληθή δήηεζε θαη γηα ιίγα ρξφληα αθφκε ζα έρεη ηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο

Δπξσπατθήο Έλσζεο. Γελ έρεη φκσο ζηαζεξέο δνκέο θαη θαηαμησκέλνπο θνξείο,

φπσο γίλεηαη ζε άιιεο επξσπατθέο ρψξεο. Υαξαθηεξίδεηαη απφ ξεπζηφηεηα,

ακθηιεγφκελε πνηφηεηα θαη κηθξή απνηειεζκαηηθφηεηα. Απηφ νθείιεηαη ζηελ

κεγάιε έθηαζε πνπ πήξε μαθληθά κε ην Β΄ Κ.Π., ρσξίο λα ππάξρεη παξάιιεια

ζηξαηεγηθή, ηερλνγλσζία θαη εθπαίδεπζε ζηειερψλ.

17

1.3.ζεσξίεο πεξί κάζεζεο

Άιινη επηρεηξνχλ λα νξίζνπλ ηελ κάζεζε επίζεο σο αιιαγή ζπκπεξηθνξάο ε

νπνία είλαη «...απνηέιεζκα ηεο πείξαο» (Rogers, 2002:14). πσο κπνξνχκε λα

παξαηεξήζνπκε θαη νη δπν παξαπάλσ νξηζκνί ζεσξνχλ σο βαζηθή έλδεημε κάζεζεο

ηελ αιιαγή ζηνλ ηξφπν ζπκπεξηθνξάο, θάηη ην νπνίν είλαη άκεζα εκθαλέο,

πξνζδηνξίζηκν θαη πηζαλψο κεηξήζηκν.

Απφ ηελ άιιε πιεπξά ν Jarvis (2004:196) νξίδεη ηε κάζεζε σο «…ηελ

δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο γλψζεο δηακέζνπ ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ ηεο εκπεηξίαο»,

ζπκθσλψληαο κε ηνλ νξηζκφ ησλ Maples & Webster φηη «…Μάζεζε κπνξεί λα

ζεσξεζεί κηα δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία ε ζπκπεξηθνξά αιιάδεη σο απνηέιεζκα ησλ

εκπεηξηψλ » Jarvis (2004:196).

1.4. Πξνζφληα ηνπ Δθπαηδεπηή Δλειίθσλ

Οη Cranton & Carusetta (2004:5-22), ππνγξακκίδνπλ ηε ζεκαζία ησλ

αηνκηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ εθπαηδεπηή, σο απαξαίηεηα πξνζφληα θαηά

ηε δηάξθεηα ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο. Απηφ βαζίδεηαη ζε ηέζζεξεηο

παξακέηξνπο:

α) ζηε γλεζηφηεηα,

β) ζηε ζπλέπεηα κεηαμχ ησλ αμηψλ θαη ησλ πξάμεσλ ηνπ εθπαηδεπηή,

γ) ζηε ζπζρέηηζε κε ηνπο εθπαηδεπφκελνπο κε ηξφπν θαηάιιειν έηζη ψζηε λα

ελζαξξχλεηαη ε απζεληηθφηεηά ηνπο θαη

δ) ζηε δσή ππφ ην πξίζκα ηεο ζπλερνχο θξηηηθήο ζεψξεζεο.

Γηα λα ζεσξείηαη απζεληηθφο ν εθπαηδεπηήο, ζα πξέπεη λα έρεη ζπκπεξηθνξά

αλάινγε κε ην ιφγν ηνπ. ηαλ ν εθπαηδεπηήο είλαη απζεληηθφο, ηφηε κπνξεί λα

αλαπηχμεη φρη κφλν θξηηηθή ζηάζε πάλσ ζηηο γλψζεηο θαη ηηο πξαθηηθέο πνπ έρεη

απνθνκίζεη, αιιά λα αλαπηχμεη ην πξνζσπηθφ ηνπ ζηπι, επηθνηλσλψληαο. κε ηνπο

εθπαηδεπφκελνχο ηνπ κε ηξφπν γλήζην, κε απζεληηθφηεηα, κε παξαδνρή ησλ ιαζψλ

ηνπ αιιά θαη ηεο αδπλακίαο λα γλσξίδεη πάληα ηηο απαληήζεηο. (Cranton & Carusetta

2004).

Ζ κάζεζε, αθνξά πξσηίζησο, ηε ζρέζε πνπ αλαπηχζζεηαη κεηαμχ ηνπ εθπαηδεπηή θαη

ηνπ εθπαηδεπφκελνπ θαη γη‟ απηφ ην ιφγν ζα ιέγακε φηη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν

δηακνξθψλεηαη θαη εμειίζζεηαη απηή ε ζρέζε (ν ηξφπνο δειαδή κε ηνλ νπνίν νη

εθπαηδεπηέο αιιειεπηδξνχλ κε ηνπο εθπαηδεπφκελνπο), είλαη πην ζεκαληηθφο απφ ηηο

εθπαηδεπηηθέο ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη (Jarvis, 1995b). Ζ ζπγθεθξηκέλε

παξαδνρή, δελ ππνβηβάδεη ηηο ηερληθέο πνπ εθαξκφδνληαη, αιιά αληίζεηα ηνλίδεη

18

πσο ε ρξήζε ζσζηψλ εθπαηδεπηηθψλ πξαθηηθψλ, απνηειεί απνηέιεζκα ηεο θαιήο

ζρέζεο πνπ έρεη αλαπηπρζεί κεηαμχ ηνπ εθπαηδεπηή θαη ησλ εθπαηδεπφκελσλ.

Ζ παξαπάλσ πξνζέγγηζε, έρεη αλζξσπηζηηθφ ραξαθηήξα θαη πξαγκαηεχεηαη

πεξηζζφηεξν ην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηή σο κέληνξα, σο ζπκβνχινπ θαη σο θίινπ πνπ

δηακνξθψλεη ηηο θαηάιιειεο ζπλζήθεο πνπ ζα δσληαλέςνπλ ηηο

ζρέζεηο αιιειεπίδξαζεο κε ηνπο εθπαηδεπνκέλνπο. ηνλ κέληνξα, πξνζδίδνπκε ηνλ

θιαζηθφ νξηζκφ, δειαδή απηφλ ηνπ εκςπρσηή, πνπ ζπκβνπιεχεη θαη πξνηείλεη:

α) πξνζπαζψληαο λα ρηίδεη θαη λα θξαηά ζρέζεηο εκπηζηνζχλεο,

β) αλαγλσξίδνληαο θαη ζεβφκελνο ηα πξνζσπηθά θαη ηα πνιηηηζκηθά ραξαθηεξηζηηθά

πνπ ζπλζέηνπλ ηελ πξνζσπηθφηεηα ησλ εθπαηδεπφκελσλ ηνπ (Hansman 2003:14-46).

Έρνληαο επίγλσζε απηψλ ησλ παξακέηξσλ, ν εθπαηδεπηήο θεξδίδεη:

1) Σελ εκπηζηνζχλε ησλ εθπαηδεπνκέλσλ πνπ βξίζθνπλ ζην άηνκφ ηνπ ηελ

θαζνδήγεζε θαη ππνζηήξημε πνπ αλαδεηνχλ,

2) Σνλ εηιηθξηλή δηάινγν θαη ζπδήηεζε ζρεηηθά κε ηα ζηεξεφηππα πνπ

αληηκεησπίδνπλ νη εθπαηδεπφκελνη, είηε εμαηηίαο ηνπ θχινπ, είηε ιφγσ

θνηλσληθψλ, πνιηηηθψλ, πξνζσπηθψλ θαηαζηάζεσλ.

Ζ ζεκαζία ησλ ζπκβνπιεπηηθψλ πξνζφλησλ ηνπ εθπαηδεπηή, ηα νπνία κπνξεί λα

αλαπηχζζεη κέζα απφ ηε δηαδηθαζία ηεο αλαπηπμηαθήο ζπκβνπιεπηηθήο

(developmental advising). Μέζα απφ ηε ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία ν εθπαηδεπηήο, σο

ζχκβνπινο, εμνπζηνδνηεί ην εθπαηδεπφκελνπ λ‟ αλαθαιχςεη φιεο ηηο πιεπξέο ηνπ θαη

λα ζπκκεηάζρεη ζηελ ιήςε απνθάζεσλ. Με απηφ ηνλ ηξφπν ν εθπαηδεπφκελνο

αηζζάλεηαη άλεηα, ρηίδεη ζπλεξγαζίεο κε ηνπο άιινπο εθπαηδεπφκελνπο θαη

ελζαξξχλεη ηελ αηνκηθή ηνπ αλάπηπμε (Morris Bland, S., 2004). Σν απνηειεζκαηηθφ

πξφηππν ηνπ ζπκβνχινπ, βαζίδεηαη ζηηο εμήο παξακέηξνπο:

1) Να κπνξεί ν εθπαηδεπηήο λα νξγαλψλεη ηηο εθπαηδεπηηθέο ππεξεζίεο,

2) Να θαηαλνεί ηνπο εθπαηδεπνκέλνπο θαη ηα πξνζσπηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο,

3) Να δηεξεπλά ηηο αμίεο, ελδηαθέξνληα, ηθαλφηεηεο θαη καζεζηαθνχο

ζθνπνχο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ,

4) Να θαλεξψλεη δηάθνξα ελδηαθέξνληα γηα ηελ επηηπρή έθβαζε

ησλ αθαδεκατθψλ, πξνζσπηθψλ θαη επαγγεικαηηθψλ ζηφρσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ,

5) Να ππεξαζπίδεηαη ηηο αθαδεκατθέο ππεξεζίεο ζηήξημεο (ζηηο πεξηπηψζεηο

πνπ θάηη ηέηνην είλαη ελδεδεηγκέλν),

6) Να θαηαζηήζεη ζαθέο ζηνλ εθπαηδεπφκελν φηη, ν ζθνπφο ηεο παξφηξπλζεο

ηνπ, είλαη ε εκςχρσζε θαη φρη ν έιεγρνο. Να ηνπ δψζεη λα θαηαιάβεη φηη ε

πξνζαξκνζηηθφηεηα ζα πξέπεη λα γίλεη κέξνο ησλ ζηφρσλ ηνπ θαη ηεο

εθπιήξσζήο ηνπ θαη λα ηνπ εθθξάδεη ηελ εκπηζηνζχλε ηνπ γηα ηελ επηηπρή

εθαξκνγή ησλ ηθαλνηήησλ ηνπ.

7) Να είλαη θαιφο αθξναηήο, λα επηηξέπεη ζηνλ εθπαηδεπφκελν λα εθθξάδεη ηε

19

γλψκε ηνπ θαη λα απαληά κε εηιηθξίλεηα ζηηο εξσηήζεηο πνπ ηνπ ππνβάιιεη.

8) Να ηνλ βνεζάεη λα εμεξεπλήζεη ηηο αμίεο ηνπ θαη ηηο ηθαλφηεηέο ηνπ.

Ζ καζεζηαθή επηηπρία, εμαξηάηαη θαη απφ ηα θίλεηξα κάζεζεο. Οη ελήιηθνη

εθπαηδεπφκελνη εκπιέθνληαη ζηε κάζεζε, πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζνχλ ηφζν

ζε εμσηεξηθά θίλεηξα, φπσο ε θαιχηεξε δνπιεηά, νη πξναγσγέο, νη πςειφηεξνη

κηζζνί, φζν θαη ζηηο εζσηεξηθέο πηέζεηο πνπ δέρνληαη, δειαδή ηελ επηζπκία γηα κεγαιχηεξε

επαγγεικαηηθή ηθαλνπνίεζε, γηα απηνζεβαζκφ, γηα πνηφηεηα ηεο δσήο (Knowles,

1998: 68). χκθσλα κε ηνλ ζεσξεηηθφ Tough (ζην Knowles et al, 1998) φινη νη

ελήιηθνη επηζπκνχλ λα αλαπηπρζνχλ θαη λα θαιιηεξγεζνχλ, α ιιά πνιιέο

θνξέο απηφ ην θίλεηξν παξακέλεη αλελεξγφ εμαηηίαο ηεο αξλεηηθήο

απηνεθηίκεζεο πνπ είραλ σο εθπαηδεπφκελνη, ηνπ απξνζπέιαζηνπ γηα λέεο

επθαηξίεο, ηνπ ρξνληθνχ πεξηνξηζκνχ ή ησλ πξνγξακκάησλ πνπ θαηαζηξαηεγνχλ ηηο

βαζηθέο αξρέο ηεο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ. ηα ζεκεία απηά ζα πξέπεη λα

παξεκβαίλεη ν εθπαηδεπηήο θαη λα ελεξγνπνηεί ηα θίλεηξα θαη ηελ επηζπκία ηνπ

εθπαηδεπφκελνπ γηα ζπκκεηνρή.

Οη παξαπάλσ πξνζεγγίζεηο, επηθξαηνχλ ζηηο ζεσξεηηθέο ηνπνζεηήζεηο ζρεηηθά κε ηα

πξνζφληα ηνπ εθπαηδεπηή ελειίθσλ. Ο Campbell (ζην Jarvis,2004:254- 255), εληνπίδεη

ηξεηο θαηεγνξίεο ηθαλνηήησλ πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηνλ ηδαληθφ εθπαηδεπηή ελειίθσλ:

1) Ζ πεπνίζεζε ηνπ εθπαηδεπηή γηα ηε δπλαηφηεηα αλάπηπμεο ησλ ελειίθσλ, θαζψο

θαη ε ηζρπξή αθνζίσζή ηνπ ζηηο αξρέο ηεο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ. Ζ πξνζπκία

λα απνδέρεηαη ηηο ηδέεο ησλ άιισλ, ε ελζάξξπλζε ηεο ειεπζεξίαο ηεο

ζθέςεο θαη ηεο έθθξαζεο,

2) Να δηαζέηεη ζπγθεθξηκέλεο ηθαλφηεηεο, αιιά θαη ηελ ηθαλφηεηα λα ζπληνλίδεη

νκάδεο απνηειεζκαηηθά, λα δηεπζχλεη πνιχπινθεο δηνηθεηηθέο

δξαζηεξηφηεηεο θαη λα έρεη ηαιέλην ζηελ αλάπηπμε πξνγξακκάησλ,

3) Να θαηαλνεί ηηο ζπλζήθεο θάησ απφ ηηο νπνίεο καζαίλνπλ νη ελήιηθνη, ηα

θίλεηξά ηνπο γηα κάζεζε, ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο θνηλφηεηάο ηνπο θαη ηε

δνκή ηεο.

πσο ν Campbell, έηζη θαη ν Tough , αλαιχνπλ ην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηή

ελειίθσλ ζχκθσλα κε ηελ αλζξσπηζηηθή πξνζέγγηζε. Ο Tough αλαθέξεηαη ζηα

αλζξψπηλα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εθπαηδεπηή θαη ηνλίδεη πσο πξέπεη λα είλαη δεζηφο,

λα αγαπάεη, λα πηζηεχεη ζηελ ηθαλφηεηα ηνπ εθπαηδεπφκελνπ, λα πξνζθέξεη βνήζεηα θαη

λα είλαη κία αλνηρηή πξνζσπηθφηεηα (Jarvis, 2004:255).

Οη Mocker & Noble (ζην Jarvis, 2004:255-256), δεκηνχξγεζαλ έλαλ θαηάινγν,

ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν ηα πξνζφληα πνπ πξέπεη λα θαηέρεη ν εθπαηδεπηήο ελειίθσλ

είλαη:

1) Να επηθνηλσλεί απνηειεζκαηηθά κε ηνπο εθπαηδεπφκελνπο,

2) Να αλαπηχζζεη απνηειεζκαηηθέο ζρέζεηο εξγαζίαο κε απηνχο,

3) Να ελδπλακψλεη ηηο ζεηηθέο ηνπο δηαζέζεηο,

20

4) Να δεκηνπξγεί θιίκα πνπ ελζαξξχλεη ηε ζπκκεηνρή ηνπο,

5) Να δεκηνπξγεί ζεκέιηα ακνηβαίνπ ζεβαζκνχ,

6) Να πξνζαξκφδεη ην ξπζκφ ηεο κάζεζεο ζηηο δπλαηφηεηεο ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ,

7) Να πξνζαξκφδεη ηε δηδαζθαιία ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θαζελφο μερσξηζηά

θαη ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο νκάδαο,

8) Να αληηιακβάλεηαη ηε δηαθνξά αλάκεζα ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ θαη

ζηελ εθπαίδεπζε ησλ ελειίθσλ,

9) Να νξγαλψλεη ζπλζήθεο εθπαίδεπζεο πνπ λα αλαπηχζζνπλ ηελ εκπηζηνζχλε

ησλ εθπαηδεπνκέλσλ,

10) Να εληζρχεη ην ελδηαθέξνλ ηνπο γηα ηηο εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο,

11) Να πξνζαξκφδεη ην πξφγξακκα ζηηο κεηαβαιιφκελεο αλάγθεο ηνπο,

12) Να δηακνξθψλεη ην ρψξν, έηζη ψζηε λα δεκηνπξγείηαη άλεην καζεζηαθφ

πεξηβάιινλ,

13) Να αλαγλσξίδεη ηηο αλαπηπμηαθέο δπλαηφηεηεο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ,

14) Να πξνζαξκφδεη ηε κάζεζε ζην επίπεδφ ηνπο,

15) Να ζπλνςίδεη θαη λα αλαθεθαιαηψλεη ηα βαζηθά ζεκεία θάζε καζήκαηνο,

16) Να ζπκκεηέρεη ζε δηαδηθαζίεο απηναμηνιφγεζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ

έξγνπ ηνπ,

17) Να δίλεη ζηνπο εθπαηδεπνκέλνπο ζπλερή αλαηξνθνδφηεζε ζρεηηθά κε ηελ

πξφνδφ ηνπο,

18) Να επηθεληξψλεηαη ζηηο ζεκαηηθέο πεξηνρέο πνπ έρνπλ δσηηθή ζεκαζία γη‟

απηνχο,

19) Να ζπληνλίδεη θαη λα επηβιέπεη ηηο εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο,

20) Να εθαξκφδεη ηηο αξρέο κάζεζεο πνπ ηαηξηάδνπλ ζε ελήιηθνπο,

21) Να δείρλεη έκπξαθηα ηε δηάζεζή ηνπ γηα θαηλνηνκία θαη πεηξακαηηζκφ,

πξνζεγγίδνληαο κε λένπο ηξφπνπο ηα αληηθείκελα,

22) Να παξαθηλεί ηνπο εθπαηδεπνκέλνπο λα κειεηνχλ κφλνη ηνπο, απηνδχλακα,

23) Να αμηνπνηεί ηηο γλψζεηο θαη ηα εθπαηδεπηηθά πιηθά πνπ έρνπλ δηακνξθψζεη άιινη

εθπαηδεπηέο,

24) Να ζπλδέεη ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία κε ηηο εκπεηξίεο ησλ εθπαηδεπφκελσλ.

Σέινο, βαξχηεηα ζα πξέπεη λα δνζεί ζηε ζπλεηζθνξά ησλ αηνκηθψλ επηδηψμεσλ

πνπ δηεπθνιχλνπλ ην έξγν ησλ εθπαηδεπηψλ. Ζ εκπηζηνζχλε θαη ν ζεβαζκφο πνπ

επηδεηνχλ, ε ζεηηθή ζηάζε γηα ην εθπαηδεπηηθφ έξγν πνπ παξέρνπλ, ε απηνλνκία θαη ε

πξνζαξκνζηηθφηεηα ζην λα παίξλνπλ ηηο δηθέο ηνπ απνθάζεηο αλαθνξηθά κε ηνλ

ηξφπν πνπ ζα δηδάμνπλ θαη ηα εθπαηδεπηηθά κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ, απνηεινχλ

παξακέηξνπο πνπ δηεπθνιχλνπλ ην ξφιν ηνπο θαη αλαδεηθλχνπλ ηα πξνζφληα

ηνπο.

21

1.5. ηφρνο θαη θίλεηξα ησλ ελειίθσλ εθπαηδεπνκέλσλ

Ο ζηφρνο θαη ν πξνζαλαηνιηζκφο (motivational orientation) ησλ ελειίθσλ

απνηειεί έλα ζεκαληηθφ ηκήκα ησλ εξεπλψλ ζην πεδίν ηεο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ.

Δπηρεηξεί λα δηεξεπλήζεη ηνπο ζηφρνπο θαη ηα θίλεηξα ησλ εθπαηδεπνκέλσλ φπσο

απηά πξνθχπηνπλ απφ ηηο δηάθνξεο εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζηηο νπνίεο

ζπκκεηέρνπλ.

Παξάιιεια, αξθεηέο έξεπλεο έρνπλ επαλαιεθζεί απφ δηάθνξνπο εξεπλεηέο, έηζη

ψζηε λα παξνπζηάζνπλ πην νινθιεξσκέλα θαη επεμεξγαζκέλα απνηειέζκαηα.

Δπίζεο, νη έξεπλεο ηνπ πεδίνπ απηνχ καο δείρλνπλ ηε ζρέζε πνπ ππάξρεη αλάκεζα

ζηα θίλεηξα θαη ηηο δηάθνξεο ηάζεηο ζπκκεηνρήο ζε εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο.

χκθσλα κε ηνλ Courtney, νη εξεπλεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ πεδίνπ απηνχ

ζπλζέηνπλ «…ηελ πην νινθιεξσκέλε ζεσξία ζπκκεηνρήο ζηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ»

(1992:75).

Σελ νπζηαζηηθή ψζεζε ζηελ έξεπλα γηα ηνλ ζηνρνπξνζαλαηνιηζκφ θαη ηα

θίλεηξα ησλ εθπαηδεπφκελσλ έδσζε ε κειέηε ηνπ Houle (1961) ζηελ νπνία

πξνζπάζεζε λα πξνζδηνξίζεη ηνπο θχξηνπο πξνζαλαηνιηζκνχο ηεο εθπαηδεπηηθήο

δξαζηεξηφηεηαο ηνπ ελήιηθνπ.

Πην ζπγθεθξηκέλα, ν παξαπάλσ εξεπλεηήο δηεμήγαγε ζε βάζνο ζπλεληεχμεηο ζε

κηθξφ αξηζκφ αηφκσλ (22) πνπ «…ζπκκεηείραλ ζε δηάθνξεο κνξθέο ζπλερηδφκελεο

εθπαίδεπζεο» (1961:13). Γηα κέζνπ ησλ ζπλεληεχμεσλ απηψλ πξνζπάζεζε λα

δηεξεπλήζεη ηελ πξνζσπηθή ηζηνξία εθπαίδεπζεο ησλ ππνθεηκέλσλ ηνπ, ηνπο

παξάγνληεο πνπ ηνπο νδήγεζαλ ζηε ζπλερηδφκελε εθπαίδεπζε θαζψο θαη ηελ άπνςε

πνπ είραλ γηα ηνπο εαπηνχο ηνπο σο εθπαηδεπφκελνη.

Ζ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ αλέδεημε ηξεηο θχξηεο θαηεγνξίεο καζεζηαθψλ

ζηνρνπξνζαλαηνιηζκψλ νη νπνίεο αθνξνχλ ηνλ ελήιηθα εθπαηδεπφκελν. χκθσλα

ινηπφλ κε ηα φζα ππνζηεξίδεη ν Rogers (1999), ζε νπνηαδήπνηε θαηάζηαζε

εθπαίδεπζεο ελειίθσλ νξηζκέλνη απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο πξνζαλαηνιίδνληαη πξνο

θάπνην ζηφρν (goal-orientated). Απηφ ζεκαίλεη φηη επηζπκνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ

ηελ εθπαίδεπζε πξνθεηκέλνπ λα πινπνηήζνπλ θάπνην ζηφρν πνπ έρνπλ ζέζεη ή λα

αληηκεησπίζνπλ θάπνην πξφβιεκα. Γηα απηή ηελ θαηεγνξία εθπαηδεπνκέλσλ ε

κάζεζε ζπλήζσο νινθιεξψλεηαη κφιηο επηηεπρζεί ν επηζπκεηφο ζηφρνο, ν νπνίνο

δελ είλαη απαξαίηεηα ζρεηηθφο κε ηελ καζεζηαθή δηαδηθαζία.

22

Ζ δεχηεξε θαηεγνξία εθπαηδεπφκελσλ αθνξά φζνπο είλαη πξνζαλαηνιηζκέλνη

ζηελ εθπαηδεπηηθή δξαζηεξηφηεηα απηή θαζαπηή (activity- orientated). Σα άηνκα

απηήο ηεο θαηεγνξίαο παξαθνινπζνχλ θαη ζπκκεηέρνπλ ζηελ εθπαηδεπηηθή

δξαζηεξηφηεηα, επεηδή αληινχλ επραξίζηεζε απφ ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία,

αλεμαξηήησο ηνπ πεξηερνκέλνπ ή ηνπ καζεζηαθνχ ζηφρνπ ηεο δξαζηεξηφηεηαο

απηήο.

Δπίζεο, ε θνηλσληθή επαθή θαη νη δηάθνξεο θνηλσληθέο ζρέζεηο, πέξα απφ ηελ

χιε ηνπ πξνγξάκκαηνο, νη νπνίεο ζπλάπηνληαη ζην πιαίζην ησλ εθπαηδεπηηθψλ

δηεξγαζηψλ, ηθαλνπνηνχλ θαη δηάθνξεο άιιεο αλάγθεο ηνπο πνπ κπνξεί λα έρνπλ

πξνζσπηθφ ή θνηλσληθφ ραξαθηήξα, φπσο ηελ αλάγθε ηνπο γηα θνηλσληθή επαθή, γηα

λα μεθχγνπλ απφ ην νηθνγελεηαθφ ή εξγαζηαθφ ηνπο πεξηβάιινλ, θ.η.ι.

Απηή ε θαηεγνξία αλζξψπσλ, φπσο επηζεκαίλεη θαη ν Rogers (1999), επηδηψθεη

ηελ έληαμή ηνπο ζην θιίκα ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο, αθφκε θαη φηαλ ην

πεξηερφκελν ηεο κάζεζεο έρεη αιιάμεη, απιψο θαη κφλν γηα λα βηψζνπλ ηθαλνπνίεζε

απφ ηε δξαζηεξηφηεηα απηή θαζαπηή .

Ζ ηξίηε θαηεγνξία πεξηιακβάλεη ηνπο ελήιηθνπο πνπ είλαη πξνζαλαηνιηζκέλνη

ζηε κάζεζε (learning-orientated). Οη εθπαηδεπφκελνη πνπ αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία

απηή «…ζεσξνχλ σο απηνζθνπφ ηε γλψζε ή ηε δεμηφηεηα» (Rogers, 1999:100).

Ζ θαηεγνξία απηή έρεη πξαγκαηηθφ ελδηαθέξνλ γηα ην αληηθείκελν ηεο

εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ην νπνίν ζπλερίδεη λα πθίζηαηαη, ρσξίο απαξαίηεηα

λα ππνζηεξίδεηαη απφ θάπνην ηππηθφ ή ζπζηεκαηηθφ πξφγξακκα εθπαίδεπζεο

ελειίθσλ. Γηα ηα άηνκα πνπ αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία απηή ε γλψζε απνηειεί ην

ζηφρν θαη φρη ην κέζν γηα ηελ επίηεπμε θάπνηνπ άιινπ ζηφρνπ.

Γε ζα πξέπεη λα παξαιείςνπκε λα αλαθέξνπκε φηη ε παξαπάλσ έξεπλα ήηαλ ε

πξψηε νπζηαζηηθή πξνζπάζεηα ζπγθξφηεζεο κηαο ζεσξίαο γηα ηε ζπκκεηνρή ζηελ

εθπαίδεπζε ελειίθσλ. Ζ ζεκαληηθφηαηε ζπλεηζθνξά ηεο παξαπάλσ κειέηεο

ζπλίζηαηαη ζην φηη καο έδεημε φηη νη δηάθνξνη ιφγνη θαη θίλεηξα πνπ αθνξνχζαλ ηε

ζπκκεηνρή ζηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ θαη νη νπνίνη εκθαλίδνληαλ ζηαζεξά ζηηο

κέρξη ηφηε δηάθνξεο έξεπλεο θαη αλαιχζεηο ήηαλ νπζηαζηηθά εθθξάζεηο ηξηψλ

βαζηθψλ ζηνρνπξνζαλαηνιηζκψλ, νη νπνίεο ζπγθξφηεζαλ θαη ηελ παξαπάλσ

ηππνινγία.

Ζ έξεπλα ηνπ Houle (1961) είρε σο απνηέιεζκα ηε δηεμαγσγή θαη άιισλ

ζρεηηθψλ εξεπλψλ νη νπνίεο πξνζπάζεζαλ λα επηβεβαηψζνπλ ή θαη λα δηεπξχλνπλ

ηελ παξαπάλσ ηππνινγία (Boshier, 2003).

23

ην ζεκείν απηφ ζα πξέπεη λα αλαθέξνπκε φηη ε πην ζπζηεκαηηθή θαη εθηελήο

έξεπλα έρεη γίλεη απφ ηνλ Boshier (1971), o νπνίνο θαηαζθεχαζε ηελ Κιίκαθα

πκκεηνρήο ζηελ Δθπαίδεπζε (Education Participation Scale). Ζ θιίκαθα απηή

αξγφηεξα ρξεζηκνπνηήζεθε απφ ηνπο Morstain & Smart (1974) ζε δείγκα 611

ελήιηθσλ εθπαηδεπνκέλσλ. Σα απνηειέζκαηα ηεο αλάιπζεο αλέδεημαλ έμη

παξάγνληεο- θαηεγνξίεο ζηνρνπξνζήισζεο, νη νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα

απνηειέζνπλ επέθηαζε ηεο ηππνινγίαο ηνπ Houle.

Οη θαηεγνξίεο απηέο είλαη νη εμήο:

α) Κνηλσληθέο ρέζεηο (social relationships): ηελ θαηεγνξία απηή εληάζζνληαη

ηα άηνκα, πνπ κέζσ ηεο εθπαίδεπζεο επηδηψθνπλ λα θάλνπλ θίινπο ή λα

ζπλαληήζνπλ άηνκα ηνπ αληίζεηνπ θχινπ.

β) Δμσηεξηθέο Πξνζδνθίεο (external expectations): Σα άηνκα ηεο θαηεγνξίαο

απηήο πξνζπαζνχλ λα ζπκκνξθσζνχλ κε ηηο επηζπκίεο ή ηελ θαζνδήγεζε

ελφο άιινπ εμσγελνχο παξάγνληα πνπ αζθεί θάπνην είδνο εμνπζίαο.

γ) Κνηλσληθή Δπαηζζεζία (social welfare): Απηή ε θαηεγνξία εθθξάδεη έλα

αιηξνπηζηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ. Πεξηιακβάλεη ηα άηνκα πνπ ζπκκεηέρνπλ ζε

εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο πξνθεηκέλνπ λα βνεζήζνπλ ηξίηνπο ή ηνλ

επξχηεξν θνηλσληθφ ηνπο πεξίγπξν.

δ) Δπαγγεικαηηθή Πξφνδνο (professional advancement): Σα άηνκα ηεο

θαηεγνξίαο απηήο κέζσ ηεο εθπαίδεπζεο επηδηψθνπλ ηελ άλνδν ζηελ εξγαζία

ηνπο ή ηελ γεληθφηεξε επαγγεικαηηθή ηνπο πξφνδν θαη εμέιημε.

ε) Γηαθπγή /Αηνκηθή Αλαλέσζε (escape/stimulation): Ο παξάγνληαο απηφο

πεξηιακβάλεη ηα άηνκα πνπ κέζα απφ δηάθνξεο εθπαηδεπηηθέο

δξαζηεξηφηεηεο πξνζπαζνχλ λα μεθχγνπλ απφ ηελ πιήμε, ηελ εξγαζηαθή

ξνπηίλα ή ην νηθνγελεηαθφ ηνπο πεξηβάιινλ

ζη) Γλσζηηθφ Δλδηαθέξνλ (cognitive interest): Ζ νκάδα απηή ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ζπκπίπηεη κε ηελ αληίζηνηρε ηεο ηππνινγία ηνπ Ζoule πνπ

πεξηιακβάλεη ηα άηνκα πνπ είλαη πξνζαλαηνιηζκέλα ζηε κάζεζε (learning-

orientated) θαη ην θίλεηξν ηνπο είλαη ε απφθηεζε γλψζεσλ.

Αξγφηεξα, ν Boshier δηεμήγαγε κηα κεγαιχηεξνπ βειελεθνχο έξεπλα πάλσ ζηελ

ηππνινγία ηνπ Houle θάλνληαο παξάιιεια ρξήζε ηεο δηθήο ηνπ θιίκαθαο. ηελ

24

έξεπλα απηή έιαβαλ κέξνο 13.442 εθπαηδεπφκελνη απφ ηελ Αζία, Αθξηθή, Νέα

Εειαλδία, Καλαδά θαη Ζ.Π.Α. Σα απνηειέζκαηα ησλ αλαιχζεσλ αλέδεημαλ ηξεηο

δέζκεο νκνεηδψλ παξαγφλησλ (clusters) νη νπνίεο ζε κεγάιν βαζκφ ζπκπίπηνπλ κε

ηελ ηππνινγία ηνπ Ζoule. Πην ζπγθεθξηκέλα βξέζεθε φηη ε πξψηε δέζκε

απνηεινχληαλ απφ παξάγνληεο πνπ αλήθαλ ζην πιαίζην ησλ γλσζηηθψλ

ελδηαθεξφλησλ, ελψ παξάιιεια ήηαλ ζχκθσλα κε ηνπο παξάγνληεο ηεο ηππνινγίαο

ηνπ Ζoule πνπ αθνξνχλ ηα άηνκα πνπ είλαη πξνζαλαηνιηζκέλα ζηε κάζεζε.

Ζ δεχηεξε δέζκε αθνξνχζε ηνπο παξάγνληεο πνπ εθθξάδνπλ ηνλ

πξνζαλαηνιηζκφ ζηελ εθπαηδεπηηθή δξαζηεξηφηεηα, ελψ ε ηξίηε δέζκε

απνηεινχληαλ απφ παξάγνληεο πνπ αθνξνχζαλ ηελ επαγγεικαηηθή άλνδν θαη κέζα

απφ απηφ ην πξίζκα είραλ πνιιέο νκνηφηεηεο κε ηελ αληίζηνηρε νκάδα ηεο

ηππνινγίαο ηνπ Ζoule πνπ αθνξά ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ζε έλα ζηφρν.

Ζ Κιίκαθα πκκεηνρήο ζηελ Δθπαίδεπζε ηνπ Boshier ρξεζηκνπνηήζεθε απφ ηελ

Fujita-Starck (1996) ζε κεηαγελέζηεξεο εξεπλεηηθέο πξνζπάζεηεο, πξνθεηκέλνπ λα

αλαιπζνχλ νη απαληήζεηο 1.142 ππνθεηκέλσλ πνπ ζπκκεηείραλ ζε πξνγξάκκαηα

ζπλερηδφκελεο εθπαίδεπζεο ζην Παλεπηζηήκην ηεο Υαβάεο. Ο ζηφρνο ηεο έξεπλαο

ήηαλ ε επηβεβαίσζε ηεο αμηνπηζηίαο ηεο θιίκαθαο θαζψο θαη ν έιεγρνο ηεο

εγθπξφηεηαο ησλ δνκεκάησλ (construct validity) ηεο θιίκαθαο.

Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο επηβεβαίσζαλ ηε κνξθή ηεο Κιίκαθαο

πκκεηνρήο ζηελ Δθπαίδεπζε πνπ πξνηάζεθε απφ ηνλ Boshier ην 1971 θαη ε νπνία

πεξηιάκβαλε επηά παξάγνληεο (βειηίσζε επηθνηλσλίαο, θνηλσληθέο επαθέο,

εθπαηδεπηηθή πξνεηνηκαζία, επαγγεικαηηθή αλέιημε, νηθνγελεηαθή ζπλνρή,

θνηλσληθή παξαθίλεζε, γλσζηηθφ ελδηαθέξνλ). Ζ ίδηα εξεπλήηξηα επίζεο δηαπίζησζε

φηη ε θιίκαθα είλαη αμηφπηζηε αλαθνξηθά «…κε ηηο δηαθνξνπνηήζεηο αλάκεζα ζε

δηάθνξεο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ νη νπνίνη ζπκκεηέρνπλ ζηε ζπλερηδφκελε εθπαίδεπζε

παξαθηλνχκελνη απφ πνηθίια θίλεηξα» (Fujita-Starck, 1996:38).

πκπεξαζκαηηθά, ζα κπνξνχζακε λα ιέγακε φηη απφ ηελ πξνζέγγηζε ηνπ Houle

(1961), πνπ δηαηχπσζε ην πξψην ζεσξεηηθφ πιαίζην γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ ελειίθσλ

ζηελ εθπαίδεπζε έσο ηηο κέξεο καο έρνπλ γίλεη πνιιέο έξεπλεο νη νπνίεο εθθξάδνπλ

ηελ πνιππινθφηεηα ηνπ πεδίνπ θαζψο θαη ηελ εμέιημε θαη εμεηδίθεπζε ησλ

δηάθνξσλ νξγαληζκψλ θαη θνξέσλ πνπ ζρεδηάδνπλ θαη παξέρνπλ πξνγξάκκαηα

εθπαίδεπζεο ελειίθσλ.

25

1.6. Ο ζχγρξνλνο ξφινο ηνπ εθπαηδεπηή ελειίθσλ - δηαπηζηψζεηο θαη

πξνηάζεηο

Ζ Δθπαίδεπζε Δθπαηδεπηψλ Δλειίθσλ, αλαπηχζζεηαη θαη δηακνξθψλεηαη απφ

ηηο νηθνλνκηθέο αλάγθεο θαη ηερλνινγηθέο κεηαβνιέο. χκθσλα κε ηελ έξεπλα πνπ

δηεμήρζε ζε δέθα θξάηε κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, απφ ην Cedefop ζην πιαίζην

ηνπ θνηλνηηθνχ πξνγξάκκαηνο PROFF, (2004:13-14), νη λένη πξνβιεκαηηζκνί πνπ

δεκηνπξγνχληαη αλαθνξηθά κε ην ζχγρξνλν ξφιν ηνπ εθπαηδεπηή ελειίθσλ,

επηθεληξψλνληαη ζηα εμήο ζεκεία:

1) Σνλ απμαλφκελν αξηζκφ ησλ ελειίθσλ πνπ ζπκκεηέρεη ζε δξαζηεξηφηεηεο

εθπαίδεπζεο ή θαηάξηηζεο. Ζ αλαδήηεζε λέσλ εθπαηδεπηηθψλ κεζφδσλ θαη

εξγαιείσλ πνπ ιακβάλνπλ ππφςε πξνγελέζηεξεο επαγγεικαηηθέο εκπεηξίεο

κεγαιχηεξσλ ειηθηαθά εθπαηδεπνκέλσλ, απνηειεί πξφθιεζε γηα ηνπο

εθπαηδεπηέο, εηδηθφηεξα φηαλ απηέο απνηεινχλ εκπφδην θαηά ηε δηάξθεηα ηεο

καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο,

2) Ζ κεηαιιαγή ηνπ θιαζζηθνχ ξφινπ ηνπ εθπαηδεπηή απφ δάζθαιν ζε

εκςπρσηή, θαηεπζχλεη ηε δηδαζθαιία λα πξνζαξκνζηεί αλάινγα κε ηνπο

δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο κάζεζεο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ,

3) Ζ θαιή γλψζε ηεο ηερλνινγίαο, σο κέζνπ πνπ δηεπθνιχλεη ηελ εθπαίδεπζε,

4) Ζ ζπλερήο πιεξνθφξεζε ηνπ εθπαηδεπηή ζρεηηθά κε ηηο λέεο εξγαζηαθέο πξαθηηθέο

θαη ηερλνινγίεο, πξνθεηκέλνπ λα εθνδηάδεη ηνπο εθπαηδεπφκελνπο κε ηηο

δεμηφηεηεο πνπ αλαδεηά ε αγνξά εξγαζίαο,

5) Ζ ηαθηηθή ζεζκηθή αιιαγή, ζε επίπεδν θξαηψλ, ησλ ζπζηεκάησλ

πηζηνπνίεζεο ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ, σο απνηέιεζκα ησλ ξαγδαίσλ θαη

ζπλερηδφκελσλ αιιαγψλ ζηε δηεζλή νηθνλνκία θαη αγνξά εξγαζίαο,

6) Ζ αιιαγή ηεο νξγάλσζεο ηεο κάζεζεο θαη ε αλαπξνζαξκνγή

ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ έρεη σο απνηέιεζκα ηε βειηίσζε ηεο

γλψζεο θαη ησλ ηθαλνηήησλ ησλ εθπαηδεπηψλ,

Οη εζληθέο πνιηηηθέο ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Δπξψπεο πνπ απνζθνπνχλ ζηελ

αλαβάζκηζε ηνπ πεδίνπ, ζα πξέπεη λα ιακβάλνπλ ππφςε ηνπο ηα παξαπάλσ

δεδνκέλα θαη λα παξέρνπλ ζηνπο εθπαηδεπηέο ηα θαηάιιεια εξγαιεία, ηφζν ζε

επίπεδν ππνδνκήο θαη δηνίθεζεο, φζν θαη ζε απηφ ηεο πιεξνθφξεζεο αλαθνξηθά

κε ηηο εμειίμεηο πνπ ζπληεινχληαη ζην πεδίν ηεο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ. Γηα ηελ

εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηψλ θαη γεληθφηεξα γηα φια απηά πνπ κπνξνχλ λα

ζπκβάιινπλ ζηε βειηίσζε ηεο εμεηδίθεπζήο ηνπο θαη ηελ επαγγεικαηνπνίεζή

ηνπο, ρξεηάδεηαη λα θαηαβιεζνχλ κεγάιεο πξνζπάζεηεο. Έρεη πξνηαζεί ε

πηζηνπνίεζε ησλ εθπαηδεπηψλ, ε ζεζκνζέηεζε εηδηθνχ δηπιψκαηνο, θαζψο θαη ε

αχμεζε ηνπ ειέγρνπ πνηφηεηαο ηεο δηδαζθαιίαο θαη ησλ δεμηνηήησλ (SAEDA,

2000:138). Οξηζκέλεο ππνδείμεηο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα αθνινπζήζνπλ,

26

αλαθεθαιαηψλνληαο ηα ζπκπεξάζκαηα ηνπ πξνγξάκκαηνο PROFF ηνπ Cedefop

(2004: 37-38), εκπεξηέρνληαη ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο:

Αλάγθε λα δνζεί ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηελ αιιαγή θαη εμέιημε ηνπ ξφινπ ηνπ

εθπαηδεπηή. Ζ βηνκεραλία θαη ηα ζπλδηθάηα λα νξίζνπλ κε αθξίβεηα ηνπο

κειινληηθνχο ξφινπο πνπ επηζπκνχλ γηα ηνλ εθπαηδεπηή θαη λα

ιακβάλνπλ κέξνο ζηε δηαδηθαζία πξνγξακκαηηζκνχ θαη

ζρεδηαζκνχ ησλ πξνγξακκάησλ,

Ζ εζληθή πνιηηηθή ησλ ρσξψλ λα επηηξέπεη ηηο παξαιιαγέο ησλ

ξφισλ, ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζθνπψλ, αιιά θαη ησλ κηζζψλ, φπνπ

θξίλεηαη απαξαίηεην,

Αλάγθε λα θαηαζηνχλ ηαθηηθέο θαη ππνρξεσηηθέο νη ππεξεζίεο

εθπαίδεπζεο ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ,

Έηζη, ε έλλνηα ηνπ Δθπαηδεπηή Δλειίθσλ κεηαζρεκαηίδεηαη θαη απαηηεί δηαξθή

αλαπξνζαξκνγή ησλ ξφισλ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ δεμηνηήησλ ηνπ:

«...Οη εθπαηδεπηέο πνπ είλαη έμππλνη, επξεκαηηθνί, θαη θαιά εθπαηδεπκέλνη

ζα κπνξέζνπλ λα αληαπνθξηζνχλ ηθαλνπνηεηηθά ζηηο απαηηήζεηο πνπ

επηβάινπλ νη αλεπηπγκέλεο θνηλσλίεο ζηελ Δθπαίδεπζε. Σν ελδηαθέξνλ

ηεο θνηλσλίαο καο επηθεληξψλεηαη ζήκεξα ζηε βειηίσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

επηπέδνπ θαη ζηελ θαιιηέξγεηα δεκηνπξγηθψλ, δξαζηήξησλ θαη

απηνζηεξηδφκελσλ λέσλ αλζξψπσλ κε ηθαλφηεηεο θαη θίλεηξα λα

ζπκκεηέρνπλ ζηε δηα βίνπ κάζεζε. Απηφ ζα γίλεη κφλν φηαλ νη εθπαηδεπηέο

είλαη θαηλνηφκνη θαη εθιακβάλνπλ ηνπο εαπηνχο ηνπο σο δηα βίνπ

εθπαηδεπφκελνη...» (Coolahan, 2002).

1.7. Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαίδεπζε

χκθσλα κε ηε Γξαγψλα (2001, ζει. 13) ν φξνο «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»

απνδίδεη ην πεδίν ηεο επηζηεκνληθήο έξεπλαο θαη παξέκβαζεο πνπ δηακνξθψλεηαη

ζηαδηαθά γχξσ απφ ηελ εθπαίδεπζε ησλ εζλνπνιηηηζκηθά δηαθνξεηηθψλ

εθπαηδεπνκέλσλ πνπ εκθαλίδεηαη σο θνηλσληθφ πξφβιεκα απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1960

θαη πνπ παξά ηε ξεπζηή θπζηνγλσκία θαη ηα αζαθή φξηά ηνπ εκθαλίδεηαη σο

ηδηαίηεξνο θιάδνο ησλ Δπηζηεκψλ ηεο Αγσγήο.

Δπίζεο ηφζν ζηνλ επξσπατθφ φζν θαη ζηνλ δηεζλή αθαδεκατθφ ρψξν ε

δηαπνιηηηζκηθή παηδαγσγηθή σο λένο θιάδνο ησλ Δπηζηεκψλ ηεο Αγσγήο ζπλδέεηαη

κε ηηο απφπεηξεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ λα δηεπζεηήζνπλ ην δήηεκα ηεο

παηδαγσγηθήο θαη θνηλσληθήο έληαμεο ησλ κεηνίθσλ (κεηαλαζηψλ, πξνζθχγσλ,

παιηλλνζηνχλησλ, κεηαθηλνχκελσλ εξγαδνκέλσλ) θαη ησλ πιεζπζκηαθψλ νκάδσλ

πνπ, ρσξίο λα είλαη κέηνηθνη, ζπληζηνχλ εζληθέο, εζλνηηθέο, ζξεζθεπηηθέο ή

γισζζηθέο θνηλφηεηεο (κεηνςεθίεο), νη νπνίεο, φηαλ είλαη αλαγλσξηζκέλεο απφ ην

27

εζληθφ θξάηνο ζπγθξνηνχλ κεηνλφηεηεο (ππνθείκελα δηαθξαηηθψλ ζπκθσληψλ ή

ζπκβάζεσλ) Ζ δηαπνιηηηζκηθή παηδαγσγηθή ζηνρεχεη ζηε δηεχξπλζε ηνπ είδνπο ηεο

εθπαηδεπηηθήο «πξνζηαζίαο» ησλ δηαθξαηηθψλ ή δηεζλψλ ζπκθσληψλ ψζηε λα

ιεηηνπξγήζεη πξνο ην ζπκθέξνλ ησλ κειψλ ηεο ελ ιφγσ θνηλφηεηαο, αιιά θαη ηνπ

ζπλφινπ ηεο θνηλσλίαο ζηελ νπνία απηά de facto εληάζζνληαη θαη ζπκκεηέρνπλ, κε

ηνπο φξνπο ηεο επνρήο.

Πξφθεηηαη γηα έλαλ φξν πνιχζεκν πνπ άιινηε δειψλεη ηηο αξρέο κηαο

ζπγθεθξηκέλεο παηδαγσγηθήο πνπ αμηνπνηεί δηαθνξεηηθά πνιηηηζκηθά ζηνηρεία θαη

άιινηε αλαθέξεηαη ζε ζπγθεθξηκέλα πξνγξάκκαηα πνπ πινπνηνχλ απηή ηελ

παηδαγσγηθή ή παξαπέκπεη ζε επηζηεκνληθέο αλαιχζεηο κε αληηθείκελν ηελ

εθπαίδεπζε παηδηψλ κε ηδηαίηεξα εζλνπνιηηηζκηθά ραξαθηεξηζηηθά. Ζ επξχηαηε

ρξήζε ηνπ φξνπ εκθαλίδεη ηε ζεκαζία ηνπ σο απηνλφεηε θαη εληζρχεη ηε ξεπζηφηεηα

ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ, ελψ νη νξηζκνί πνπ έρνπλ δνζεί θαηά θαηξνχο πνηθίινπλ απφ

ζπγγξαθέα ζε ζπγγξαθέα. ινη φκσο ζπκθσλνχλ φηη ν φξνο «δηαπνιηηηζκηθή

εθπαίδεπζε» ή «αγσγή» εηδηθά φζν αθνξά ηε ζχλδεζε ηεο έλλνηαο κε ηελ πνξεία

πνπ αθνινχζεζε ην ζέκα ηεο έληαμεο ησλ «μέλσλ» εθπαηδεπνκέλσλ ζην ζρνιείν,

δειψλεη ηελ πξνζπάζεηα λα ιεθζεί ππφςε απφ ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, κε ζεηηθφ

θαη εκπινπηηζηηθφ ηξφπν, ε δεδνκέλε θαη ξεηά αλαγλσξηζκέλε απφ φινπο φζνπο

ζπκκεηέρνπλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία γισζζηθή θαη πνιηηηζκηθή πνηθηιία ησλ

ζρνιηθψλ ηάμεσλ (Γξαγψλα, 2001, ζει. 13).

Ο φξνο «δηαπνιηηηζκηθή», θνηλφο γηα ηελ παηδαγσγηθή, ηελ αγσγή θαη ηελ

εθπαίδεπζε, παξαπέκπεη ζην βαζηθφ ζηνηρείν απηήο ηεο θαηεχζπλζεο: ζηε

θνξηηζκέλε κε εηεξφηεηα παηδαγσγηθή ζπλάληεζε πνπ δελ απεπζχλεηαη κφλν ή

θπξίσο ζηηο δηαθνξεηηθέο εληάμεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ελφο ππνζχλνινπ

εθπαηδεπνκέλσλ ηεο ηάμεο ηνπ, αιιά ζηηο δηαθνξεηηθέο εζληθέο, εζλνηηθέο,

ζξεζθεπηηθέο θαη γισζζηθέο εληάμεηο ζε δηαθνξεηηθά «αλήθεηλ» ησλ ίδησλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ελφο ζρνιείνπ. Σα βαζηθά πξνο απάληεζε εξσηήκαηα, ζε

αλαιπηηθφ θαη θαλνληζηηθφ επίπεδν αληίζηνηρα, είλαη πψο δηακνξθψλεηαη ε αγσγή

θαη ε κάζεζε σο δηαδηθαζία θαη απνηέιεζκα θάησ απφ ζπλζήθεο εηεξφηεηαο θαη

πσο πξέπεη λα αζθείηαη.

Οη εηζεγεηέο ηνπ φξνπ ζηελ Διιάδα ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980, κε ηελ

πξφζεζε «δηα» ζην ζχλζεην «δηαπνιηηηζκηθή» ήζειαλ λα δειψζνπλ φρη κφλν ηελ

θηλεηηθφηεηα αλάκεζα ζηα δηάθνξα κπινθ εηεξφηεηαο, ηελ αιιειεπίδξαζε αλάκεζα

ζηνπο θνξείο δηαθνξεηηθψλ ηαπηνηήησλ θαη ηελ πνιηηηζκηθή φζκσζε πνπ απηή

δπλάκεη επηηξέπεη, αιιά θπξίσο κηα πξνγξακκαηηθή ζέζε: ηελ παηδαγσγηθή αξρή γηα

ακνηβαία αλίρλεπζε ησλ κεηερφλησλ ζε πεξηβάιινληα αλνκνηνγελή, γηα ηνπνζέηεζε

ηνπ ππνθεηκέλνπ ζηε ζέζε ηνπ «άιινπ», ζην ξφιν ηνπ «άιινπ» θαη ζηε ζέαζε ηνπ

θφζκνπ απφ κία νπηηθή γσλία πνπ παξαηεξεί ηνλ θφζκν σο κέινο κηαο

ζπιινγηθφηεηαο, γηα πεξηνξηζκφ ηεο απνιπηφηεηαο, γηα ακνηβαία θαηαλφεζε ησλ

28

παξαδνρψλ ηνπ «άιινπ», κε ηελ ειπίδα εχξεζεο ελφο ελδηάκεζνπ ζπζηήκαηνο

αλαθνξάο θνηλφ γηα ηνπο εκπιεθνκέλνπο ζηελ θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε.

Ο Essinger (ζην Γεσξγνγηάλλε ,1997) νξίδεη ηελ δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε σο

ηελ παηδαγσγηθή απάληεζε ζηα πξνβιήκαηα δηαπνιηηηζκηθήο θχζεο πνπ

πξνθχπηνπλ ζε κηα πνιππνιηηηζκηθή θαη πνιπεζληθή θνηλσλία.

χκθσλα κε ηνλ Κφθθν (2005) , «ε Γηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε» απφ ηνπο

πεξηζζφηεξνπο επηζηήκνλεο εθιακβάλεηαη «σο ε ηειεπηαία απφ ζεηξά πξνζπαζεηψλ

ηεο παηδαγσγηθήο λα πξνζθέξεη ίζεο επθαηξίεο ζε φινπο ηνπο εθπαηδεπφκελνπο,

αλεμάξηεηα απφ ην πνιηηηζκηθφ ηνπο ππφβαζξν. Δθιακβάλεηαη επίζεο σο αλνηθηφ

ζρέδην δξάζεο πνπ εηζάγεη δηαδηθαζίεο αλαλέσζεο. πλεηζθέξεη ζηελ εηξεληθή

αγσγή βνεζψληαο ζηελ επίιπζε ησλ ζπγθξνχζεσλ».

1.7.1. Πνιππνιηηηζκηθφηεηα θαη Γηαπνιηηηζκηθφηεηα

Ζ πνιππνιηηηζκηθφηεηα θαη ε πνιπγισζζία πνπ ραξαθηεξίδνπλ θάζε επξσπατθή

θνηλσλία μερσξηζηά θαη φρη κφλν ηελ Δπξψπε σο ζχλνιν, απνηεινχλ ηελ

«αθεηεξία» ηεο δηαπνιηηηζκηθήο ηδέαο ζχκθσλα κε ην Γακαλάθε (2000, ζει. 38).

Μεξηθνί εξεπλεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθφηεηα»

(interculturalism) γηα λα αλαιχζνπλ θαη λα πεξηγξάςνπλ ηελ πνιππνιηηηζκηθή

θαηάζηαζε αθελφο (αλαιπηηθή δηάζηαζε ηνπ φξνπ), αθεηέξνπ γηα λα δηαηππψζνπλ

ηνπο ζηφρνπο ηεο δηαπνιηηηζκηθήο αγσγήο (θαλνληζηηθή δηάζηαζε) (Γακαλάθεο,

1996, ζει. 39).

Ο Hohmann (ζην Γακαλάθεο, 1996, ζει. 39) δηαρσξίδνληαο ηνπο φξνπο

«πνιππνιηηηζκηθφηεηα» (Multiculturalism) θαη «δηαπνιηηηζκηθφηεηα» απνδίδεη κε

ηνλ πξψην ηελ ππάξρνπζα θαηάζηαζε, «ην ηη είλαη» θαη κε ην δεχηεξν «ηη ζα έπξεπε

λα είλαη».

Καη ν Γακαλάθεο (1996, ζει. 39) παξαηεξεί φηη νη δχν έλλνηεο δελ ηαπηίδνληαη.

Ζ πνιππνιηηηζκηθφηεηα είλαη ην δεδνκέλν θαη ε δηαπνιηηηζκηθφηεηα ην δεηνχκελν.

Ζ δηαπνιηηηζκηθφηεηα πξνυπνζέηεη ηελ πνιππνιηηηζκηθφηεηα, αιιά δελ απνξξέεη

απηφκαηα απφ απηήλ. Ζ πνιππνιηηηζκηθφηεηα είλαη θπξίσο αλαιπηηθφο φξνο, ελψ ε

δηαπνιηηηζκηθφηεηα θπξίσο θαλνληζηηθφο.

Παξαηεξεί επίζεο φηη ε απιή δηαηήξεζε ησλ πνιηηηζκψλ ησλ κεηνλνηήησλ δελ

ηζνδπλακεί κε ηελ δηαπνιηηηζκηθή ηδέα, ε νπνία δελ εμαληιείηαη ζε έλαλ πνιηηηζκηθφ

πινπξαιηζκφ, φπνπ ππάξρνπλ πνιηηηζκνί ν έλαο δίπια ζηνλ άιινλ θαη πνπ ζηελ

θαιχηεξε πεξίπησζε νη θνξείο ηνπ θπξίαξρνπ πνιηηηζκνχ απιψο αλέρνληαη ηνπο

θνξείο ησλ άιισλ πνιηηηζκψλ. Ζ δηαπνιηηηζκηθή ζεσξία έρεη σο αμίσκα ηελ

ηζνηηκία ησλ πνιηηηζκψλ θαη ηελ ηζφηηκε αληηκεηψπηζε ηνπο ζε κηα πνιππνιηηηζκηθή

θνηλσλία. Δπί πιένλ πξνβάιιεη δχν αθφκε αμηψκαηα: ηελ ηζνηηκία ησλ

δηαθνξεηηθψλ κνξθσηηθψλ θεθαιαίσλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ θαη ηελ παξνρή ησλ

ίζσλ επθαηξηψλ. Δπί πιένλ ε δηαπνιηηηζκηθή αγσγή, σο παηδαγσγηθή αξρή, δελ

29

απεπζχλεηαη κφλν ζηα κέιε ησλ κεηνλνηήησλ, αιιά ζε φια ηα κέιε ηεο πνιηηηζκηθήο

θνηλσλίαο (Μάξθνπ, 1996, ζει. 239).

1.8. Ζ Δπξσπατθή Γηαπνιηηηζκηθή Γηάζηαζε ζηελ Δθπαίδεπζε

χκθσλα κε ηνλ Γακαλάθε (2000, ζει. 110) ε επξσπατθή δηάζηαζε ζηελ

εθπαίδεπζε απνηειεί ηελ πνιηηηθή δηάζηαζε ηεο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο, ελψ ε

δηαπνιηηηζκηθή δηάζηαζε ηελ παηδαγσγηθή δηάζηαζε ηεο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο. Ζ

επξσπατθή δηάζηαζε γελλήζεθε «άλσζελ» ζηα πνιηηηθά θαη γξαθεηνθξαηηθά φξγαλα

ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, θηλείηαη ζε ζπγθεθξηκέλα ζεζκηθά πιαίζηα, έρεη

ζπγθεθξηκέλνπο πνιηηηθνχο θαη θπξίσο νηθνλνκηθνχο ζηφρνπο θαη ρξεκαηνδνηείηαη

γελλαία απφ ηελ Δ.Δ.

Ζ δηαπνιηηηζκηθή δηάζηαζε, θαηά ζπλέπεηα ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε,

γελλήζεθε επίζεο ζηελ Δπξψπε, σο αλαγθαηφηεηα εμεχξεζεο ιχζεσλ ζηα πνιιαπιά

εθπαηδεπηηθά πξνβιήκαηα, θαη ηα πξνβιήκαηα θνηλσληθνπνίεζεο ησλ παηδηψλ ησλ

δηαθηλνχκελσλ πιεζπζκψλ, πνπ θαηά ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία πξνέξρνληαη απφ ηα

θαηψηεξα θνηλσληθά ζηξψκαηα (δηαθηλνχκελν εξγαηηθφ δπλακηθφ). Γελλήζεθε

δειαδή «θάησζελ», ζηεξνχκελε ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ζεζκηθνχ πιαηζίνπ, έρεη

ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο, νη νπνίνη φκσο δελ γίλνληαη πιήξσο ή θαη θαζφινπ

απνδεθηνί απφ ηελ πνιηηηθή εμνπζία θαη ζηεξείηαη πφξσλ.

Ο Reich ( φπ. αλαθ. ζην Γακαλάθε, 2005, ζει. 111), ραξαθηεξίδεη ηηο δχν

δηαζηάζεηο ηεο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο σο «έλα αηαίξηαζην δεπγάξη» θαη θαηαιήγεη

ζηηο αθφινπζεο δηαπηζηψζεηο φζν αθνξά ην θνηλσληθφ, πνιηηηθφ θαη παηδαγσγηθφ

ηνπο πεξηερφκελν:

Καη ηα δχν πξνγξάκκαηα ζέινπλ λα ηζρχνπλ σο γεληθέο αξρέο.

Καη ηα δχν πξνγξάκκαηα πξνσζνχλ ηελ ηδέα ηεο πνιηηηζκηθήο

θαηαλφεζεο θαη αλεθηηθφηεηαο, θαη ηελ ηζφηεηα επθαηξηψλ. Χζηφζν, ε

ηθαλφηεηα γηα κέζεμε κε άιινπο πνιηηηζκνχο, ηνλίδεηαη κέζα απφ ηελ

δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, ελψ ε παξνρή ίζσλ επθαηξηψλ ηνλίδεηαη απφ

ηελ επξσπατθή θαη ζπλαξηάηαη κε ην ελδηαθέξνλ ηεο γηα ηε δεκηνπξγία

ελφο επξσπαίνπ πνιίηε εθνδηαζκέλνπ κε ηα απαηηνχκελα γηα ηελ

επξσπατθή αγνξά εξγαζίαο πξνζφληα (μέλεο γιψζζεο, εμεηδηθεπκέλεο

γλψζεηο, γλψζεηο γηα ηνπο επξσπατθνχο ζεζκνχο θ.η.ι.)

Αληίζεηα ε δηαπνιηηηζκηθή δηάζηαζε δίλεη πξνηεξαηφηεηα ζηελ

επηθνηλσληαθή ηθαλφηεηα ησλ αηφκσλ θαη νκάδσλ ζε κηα

πνιππνιηηηζκηθή θνηλσλία.

Οη παξαπάλσ δηαθνξέο αλάγνληαη ζην δηαθνξεηηθφ ηξφπν λνκηκνπνίεζεο

ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ. ηα πιαίζηα ηεο επξσπατθήο εθπαίδεπζεο νη

ζηφρνη λνκηκνπνηνχληαη κε βάζε ην επξσπατθφ νηθνλνκηθφ θαη πνιηηηθφ

ζχζηεκα, ελψ ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε κε αλαθνξά ζηελ ειιεληθή

πνιππνιηηηζκηθή θνηλσλία.

30

Χο πξνο «ηνλ ηχπν ηνπ αλζξψπνπ» ε επξσπατθή εθπαίδεπζε πξνσζεί ηνλ

«επθίλεην θαη άμην εξγαδφκελν κε απηνπεπνίζεζε θαη κε δηθαηψκαηα

εμνπιηζκέλν επξσπαίν πνιίηε» ελψ ε δηαπνιηηηζκηθή αλζξψπνπο πνπ

πξνέξρνληαη απφ δηαθνξεηηθά πνιηηηζκηθά ζπζηήκαηα, φπνπ πξσηνγελψο

έρνπλ θνηλσληθνπνηεζεί θαη έρνληαο ζπλείδεζε ησλ δηαθνξψλ ηνπο

απνθηνχλ κία ηαπηφηεηα κέζα απφ ην κεηαμχ ηνπο δηάινγν.

Ο Γακαλάθεο (2005, ζει.112) ππνζηεξίδεη φηη ε επξσπατθή δηάζηαζε, σο

πνιηηηθφ πξντφλ δηαδηθαζηψλ ηεο επξσπατθήο νινθιήξσζεο, ζηνρεχεη ζηαδηαθά ζηε

δηακφξθσζε κηαο επξσπατθήο ηαπηφηεηαο κέζα απφ κία επξσθεληξηθή εθπαίδεπζε

γηα ηε δηαηήξεζε «ηεο επξσπατθήο γισζζηθήο πνιπκνξθίαο θαη πξνβνιή «ηεο

θνηλήο επξσπατθήο θιεξνλνκηάο». Ζ δηαπνιηηηζκηθή δηάζηαζε δελ πεξηνξίδεηαη ζ'

απηή. Λακβάλεη ππφςε φηη νη θάηνηθνη ησλ επξσπατθψλ θνηλσληψλ δελ είλαη φινη

θνξείο ηεο «επξσπατθήο πνιηηηζκηθήο παξάδνζεο» θαη εγείξεη ην αίηεκα γηα κηα

ειεχζεξε αιιειεπίδξαζε ησλ πνιηηηζκψλ ζηε βάζε ηεο ηζνηηκίαο θαη

ακνηβαηφηεηαο, αλεμάξηεηα απφ ηελ πξνέιεπζή ηνπο κε ηε δηαπνιηηηζκηθνπνίεζε

ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ θαη ηεο ζρνιηθήο δσήο πνπ ζα νδεγήζεη ζε λένπο

ηξφπνπο θνηλσληθήο ζπκβίσζεο. Ζ δηαπνιηηηζκηθή δηάζηαζε είλαη επξχηεξε θαη

πξννδεπηηθφηεξε ηεο επξσπατθήο θαη απνηειεί κηα επθαηξία γηα ηελ Δπξψπε

(Γακαλάθεο, 2005, ζει. 112).

1.9. Έλλνηα θαη ζεκαζία ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο

Ζ δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε δελ μεθηλά απφ ηνλ πνιηηηζκφ ηεο θπξίαξρεο

νκάδαο θαη δελ αθνινπζεί ζηξαηεγηθέο πίεζεο θαη πεξηραξάθσζεο ησλ νκάδσλ,

αιιά απεπζχλεηαη ζε φινπο, αιινδαπνχο θαη εκεδαπνχο, θαη απνδέρεηαη ηε

δεκηνπξγία «ελδηάκεζσλ πνιηηηζκψλ», κέζσ ηεο αλαπφθεπθηεο αιιειεπίδξαζεο θαη

επαθήο αλζξψπσλ θαη πνιηηηζκψλ (Γακαλάθεο, 1996). Σν ίδην ην πξφζεκα „δηα‟

παξαπέκπεη ζε αιιειεπίδξαζε, γλσξηκία, πξνζέγγηζε, ακνηβαηφηεηα, αληαιιαγή,

αλίρλεπζε ηνπ πνιηηηζκνχ ησλ «άιισλ» θαη αλαγλσξίδεη ηελ πνηθηιία απηψλ ησλ

αιιειεπηδξάζεσλ ηφζν αλάκεζα ζηα κέιε ηνπ ίδηνπ πνιηηηζκηθνχ πιαηζίνπ φζν θαη

αλάκεζα ζε δηαθνξεηηθνχο πνιηηηζκνχο.

Ζ δηαδξνκή, σζηφζν, πξνο ην δηαπνιηηηζκηθφ εθπαηδεπηηθφ κνληέιν

απνδεηθλχεηαη καθξνρξφληα θαη ηδηαίηεξα δχζθνιε, θαζψο ραξαθηεξίδεηαη απφ ηξεηο

δηαθνξεηηθέο εθπαηδεπηηθέο πνιηηηθέο, πνπ ζπρλά αιιεινδηαπιέθνληαη, επηδξψληαο

κε ην δηθφ ηνπο ηξφπν ηφζν ζηελ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή φζν θαη ζηελ θαζεκεξηλή

δηδαθηηθή δηεξγαζία: ηελ αθνκνίσζε, ηελ ελζσκάησζε θαη ηελ έληαμε.

Βαζηθή αξρή ηεο αθνκνίσζεο είλαη φηη ε εληαζζφκελε νκάδα νθείιεη λα δέρεηαη

αλεπηθχιαθηα ηα πνιηηηζκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηζρπξφηεξεο νκάδαο. ηεξίδεηαη

ζηελ «ππφζεζε ηνπ ειιείκκαηνο», ζηελ άπνςε δειαδή φηη ην ειιεηκκαηηθφ

31

κνξθσηηθφ θαη πνιηηηζκηθφ επίπεδν ησλ δηαθνξεηηθψλ εζλνπνιηηηζκηθά παηδηψλ

κπνξεί λα βειηησζεί κφλν κε ηελ πιήξε απνδνρή θαη αθνκνίσζε ηνπ θπξίαξρνπ

γισζζηθνχ θαη, γεληθφηεξα, πνιηηηζκηθνχ θεθαιαίνπ, ελψ ε φπνηα πξνεγνχκελε

εκπεηξία ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, αιιά θαη ε ίδηα ε κεηξηθή γιψζζα ηνπο, δελ έρεη

ιφγν χπαξμεο ζην ζρνιηθφ θαη ην επξχηεξν θνηλσληθφ πεξηβάιινλ θαη

αληηκεησπίδεηαη απαμησηηθά (Cummins, 2005: 44). Ζ πεξηθξφλεζε φκσο αθξηβψο

απηνχ ηνπ γισζζηθνχ θαη πνιηηηζκηθνχ θεθαιαίνπ ησλ κεηνλνηηθψλ εθπαηδεπνκέλσλ

επφκελν ήηαλ λα ηνπο νδεγήζεη ζε ζρνιηθή δπζπξαγία, ζπλδεφκελε θπξίσο κε ηε

ρακειή απηνεθηίκεζε, πνπ ζηαδηαθά θαιιηεξγείηαη ζην πιαίζην ησλ ζρνιηθψλ θαη

θνηλσληθψλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο θαη κε ηε ρακειή επίδνζή ηνπο.

Σν εθπαηδεπηηθφ κνληέιν ηεο ελζσκάησζεο δηαθνξνπνηήζεθε απφ ην

αθνκνησηηθφ κνληέιν, βαζηδφκελν αθξηβψο ζηε ζπρλή ρακειή ζρνιηθή επίδνζε ησλ

εζλνπνιηζκηθά δηαθνξεηηθψλ εθπαηδεπνκέλσλ θαη ζεσξψληαο φηη πξέπεη λα ιεθζνχλ

ππφςε ε γισζζηθή θαη πνιηηηζκηθή δηαθνξεηηθφηεηά ηνπο, αξθεί λα κελ πξνθαινχλ

θαη λα κε ζίγνπλ ην πνιηηηζκηθφ ζρήκα ηεο θπξίαξρεο νκάδαο. Πξφθεηηαη, δειαδή,

γηα κηα κεξηθή θαη επηιεθηηθή αλαγλψξηζε ηνπ εζλνπνιηηηζκηθά δηαθνξεηηθνχ πνπ

ζηνρεχεη ζην λα θαηαζηήζεη ελεξγή ηε ζπκκεηνρή ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ηφζν ζην

νηθείν πνιηηηζκηθφ ηνπο πιαίζην φζν θαη ζηνλ πνιηηηζκφ ηεο ρψξαο ππνδνρήο.

Γπζηπρψο, ε δχκσζε απηή κε πεξηζζφηεξα ηνπ ελφο πνιηηηζκηθά πιαίζηα απαηηείηαη

κνλνκεξψο απφ ηνπο αιινεζλείο εθπαηδεπφκελνη θαη φρη ηαπηφρξνλα θαη απφ ηνπο

γεγελείο.

Ζ πξνζπάζεηα γηα έληαμε ησλ εζλνπνιηηηζκηθά δηαθνξεηηθψλ εθπαηδεπνκέλσλ

μεθηλά απφ ην ζεκείν ηεο ζπλεηδεηνπνίεζεο ηεο ξαηζηζηηθήο κνξθήο πνπ παίξλεη ε

κνλνπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, θαζψο ζηεξεί ηα παηδηά απφ ηελ επθαηξία λα βηψζνπλ

ηελ εθπαηδεπηηθή ηζφηεηα κέζσ ηεο ρξήζεο πνηθίισλ ζρνιηθψλ πξνγξακκάησλ,

πιηθψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ πξαθηηθψλ (Banks, ,1997). Έηζη, σξηκάδεη ζηαδηαθά

ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο ε ηδέα ηεο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο θαη ηνπ θνηλσληθνχ

πινπξαιηζκνχ, αθνχ φ,ηη καο πεξηβάιιεη είλαη πνιπζχλζεην θαη πνιπδηάζηαην. Σν

γεγνλφο φηη δελ απνζησπνχληαη ηα πνιιαπιά θαη πνηθίια πνιηηηζκηθά

ραξαθηεξηζηηθά ησλ ζχγρξνλσλ πνιππνιηηηζκηθψλ θνηλσληψλ δηεπξχλεη ηνπο

πνιηηηζκηθνχο νξίδνληεο ηνπ θάζε παηδηνχ θαη βνεζά ηα αιινεζλή παηδηά ζην λα

αλαγλσξίδνπλ ζηνηρεία ηνπ εαπηνχ ηνπο ζηε ζρνιηθή θαη, θαη‟ επέθηαζε, ζηελ

θνηλσληθή πξαγκαηηθφηεηα, θαη λα κε βηψλνπλ θαηαζηάζεηο απφξξηςεο, πξάγκα πνπ

ηνπο εληζρχεη κηα ζεηηθή απηνεηθφλα. Δπηθξίζεηο, σζηφζν, ζην πνιππνιηηηζκηθφ

εθπαηδεπηηθφ κνληέιν πξνήιζαλ ηφζν απφ ηνπο ζηαζψηεο ηεο αθνκνησηηθήο

πξνζέγγηζεο φζν θαη απφ ηνπο πην ξηδνζπαζηηθνχο θξηηηθνχο ηεο πνιππνιηηηζκηθήο

εθπαίδεπζεο. Οη πξψηνη ππνζηήξημαλ ηελ πνιηηηθή νπδεηεξφηεηα θαη πνιηηηζκηθή

αρξσκία ηνπ ζρνιείνπ, πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζεί ε ππνηαγή ηεο θπξίαξρεο

θνπιηνχξαο ζηηο αλάγθεο ησλ επηκέξνπο πιεζπζκηαθψλ νκάδσλ. Οη δεχηεξνη

ραξαθηήξηζαλ σο επηθαλεηαθή ηελ πνιππνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, αθνχ δελ

32

επηρεηξνχζε κηα θαίξηα ηνκή ζην ζέκα ηεο θπιεηηθήο θαη πνιηηηζκηθήο αληζφηεηαο κε

φξνπο πνιηηηθνχο, αιιά, αληίζεηα, ζηφρεπε ζε κηα επηθαλεηαθή θαη άλεπ νπζίαο

βειηίσζε ηεο εηθφλαο πνπ παξνπζίαδαλ νη εθπαηδεπφκελνη ζην ζρνιείν, μεθνκκέλεο

απφ ηα πξαγκαηηθά πξνβιήκαηα πνπ αληηκεηψπηδαλ νη εθπαηδεπφκελνη ζε

εμσζρνιηθφ επίπεδν. Δμάιινπ, ε επηθαλεηαθή επαθή κε πνιηηηζκηθά ζηνηρεία

θνιθινξηθνχ ραξαθηήξα (εζληθέο θαη ζξεζθεπηηθέο γηνξηέο, ελδπκαζία, ήζε θαη

έζηκα, δηαηξνθή, κνπζηθέο παξαδφζεηο) παξακνξθψλεη ηνλ πνιπζρηδή θαη

πνιπζήκαλην ραξαθηήξα ησλ εζληθψλ πνιηηηζκψλ, αθήλνληαο αλέγγηρηεο ηηο δνκέο

εμνπζίαο.

Ζ ίδηα ε εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα, πνπ νδεγνχζε αλαπφθεπθηα ζε

αληζφηεηεο θαη ζρνιηθή απνηπρία ησλ κεηνλνηηθψλ εθπαηδεπνκέλσλ, ψζεζε ζηε

δεκηνπξγία κηαο αληηξαηζηζηηθήο εθπαηδεπηηθήο πξνζέγγηζεο. Οη νπαδνί ηεο

ζεψξεζαλ ην ξαηζηζκφ σο ζεζκηθή πξαθηηθή πνπ αγγίδεη θαη ην εθπαηδεπηηθφ πεδίν,

θαη φρη απιψο σο αηνκηθή πξνθαηάιεςε. Κάζε εθπαηδεπηηθφ κνληέιν πνπ

δηαηείλεηαη φηη ζέβεηαη ηε δηαθνξεηηθφηεηα νθείιεη λα ππνζηεξίδεη γεληθφηεξεο

πνιηηηθέο θαη θνηλσληθέο επηινγέο. Αλ θαη ε πξνζέγγηζε απηή ζα κπνξνχζε λα

ζεσξεζεί πην πξνρσξεκέλε θαη ξηδνζπαζηηθή, θαηεγνξήζεθε σζηφζν φηη

πξνπαγαλδίδεη ππέξ ελφο πνιηηηθνχ αγψλα ελαληίνλ ηνπ ξαηζηζκνχ θαη φηη, ηέινο

πάλησλ, ν ξφινο ηεο εθπαίδεπζεο είλαη πεξηνξηζκέλνο θαη ζε θακία πεξίπησζε δελ

απνηειεί παλάθεηα γηα ηηο ξαηζηζηηθέο ηάζεηο πνπ παξαηεξνχληαη ζηνλ επξχηεξν

θνηλσληθφ ηζηφ (Bengtsson, 1990).

Καζψο νη ππέξκαρνη κηαο δηαιεθηηθήο κνξθήο θαη πξνζέγγηζεο ηνπ

πνιππνιηηηζκηθνχ θαη αληηξαηζηζηηθνχ κνληέινπ ζπλερψο απμάλνληαη, ηηο ηειεπηαίεο

δεθαεηίεο εκθαλίδεηαη ζηε ζρεηηθή εθπαηδεπηηθή βηβιηνγξαθία ν φξνο

«δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε», κε ηνλ νπνίν, φπσο αλαθέξζεθε παξαπάλσ, δίλεηαη

έκθαζε ζηελ αιιειεπίδξαζε θαη ζηελ αιιειεγγχε αηφκσλ θαη θνηλσληψλ, ρσξίο λα

αθνξά απνθιεηζηηθά κεηαλαζηεπηηθά δεηήκαηα θαη νδεγψληαο ζε δηεχξπλζε θαη

εκπινπηηζκφ ησλ πνιηηηζκηθψλ ηνπο νξηδφλησλ ππφ ην πξίζκα ηνπ ζεβαζκνχ θαη ηεο

αλαγλψξηζεο ηφζν νκνηνηήησλ («πνιηηηζκηθφο νηθνπκεληζκφο») φζν θαη δηαθνξψλ

(«πνιηηηζκηθφο ζρεηηθηζκφο») ζηα αηνκηθά θαη πνιηηηζκηθά ραξαθηεξηζηηθά

αλζξψπσλ θαη θνηλσληψλ. πσο αλαθέξεη ν Γεσξγνγηάλλεο (1997, ζει. 50), ν

Essinger θάλεη ιφγν γηα ηηο παξαθάησ αξρέο ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο:

ελζπλαίζζεζε, αιιειεγγχε, ζεβαζκφ ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο ζε ζέκαηα πνιηηηζκνχ

θαη εμάιεηςε ζηεξενηχπσλ εζλνθεληξηθνχ ραξαθηήξα. Σνλίδεη σο βαζηθά

ραξαθηεξηζηηθά ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο ην ζεβαζκφ ηεο εηεξφηεηαο θαη

ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο, θαζψο θαη ηελ πξνάζπηζε ηνπ δηθαηψκαηνο φισλ ησλ παηδηψλ

λα αμηνπνηνχλ ζην έπαθξν ηηο δπλαηφηεηεο πνπ παξέρνληαη ζην ζρνιηθφ πιαίζην,

ψζηε λα κελ απνθιείνληαη θνηλσληθά.

33

1.10.Πξνυπνζέζεηο ζπκκεηνρήο ησλ ελειίθσλ ζηελ εθπαίδεπζε

Ζ ζπκκεηνρή ζηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ απνηειεί έλα επξχ πεδίν έξεπλαο, ην

νπνίν ραξαθηεξίδεηαη απφ κηα πνηθηιία παξακέηξσλ. χκθσλα κε ηνλ Boshier

(2003:225) «…ε απνπζία κηαο νινθιεξσκέλεο ζεσξίαο, ε νπνία ζα κπνξνχζε λα

ππαρζεί ζε εκπεηξηθή δηεξεχλεζε, έρεη ηαιαλίζεη ην πεδίν γηα ρξφληα».

Χζηφζν, απηή ε «εκθαλήο έιιεηςε ζεσξίαο» (Cross,1981:109) έρεη δψζεη ην

έλαπζκα γηα ηελ εθπφλεζε δηαθφξσλ εξγαζηψλ κε ζηφρν ηελ φζν ην δπλαηφλ πην

πιήξε δηεξεχλεζε ησλ παξαγφλησλ θαη ησλ πξνυπνζέζεσλ, πνπ ζπγθξνηνχλ ην

πιαίζην γηα ηε ζπκκεηνρή ή κε ησλ δηαθφξσλ νκάδσλ ελειίθσλ ζε εθπαηδεπηηθέο

δξαζηεξηφηεηεο. Οη έξεπλεο απηέο αλαπφθεπθηα εγείξνπλ θαη ζεσξεηηθνχο

πξνβιεκαηηζκνχο ή, φπσο ην ζέηεη ν Courtney, θαλεξψλνπλ ηελ πξνζπκία ησλ

εξεπλεηψλ «…λα θαηαπηαζηνχλ κε πξαγκαηηθά ζεσξεηηθά εξσηήκαηα θαη ηελ

αλππνκνλεζία ηνπο λα αζρνιεζνχλ κε δεηήκαηα δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ πξάμε»

(1992:7).

Μέζα ζε απηφ ην πιαίζην ζα ζπληζηνχζε παξάιεηςε λα κελ αλαθέξνπκε ηηο

πξνζπάζεηεο δηάθνξσλ εξεπλεηψλ, νη νπνίνη πξφηεηλαλ κηα ζεηξά απφ κνληέια, ηα

νπνία επηρεηξνχλ λα εμεγήζνπλ, αιιά θαη λα θάλνπλ πξνβιέςεηο γηα ηε ζπκκεηνρή

ζηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ (Boshier, 2003; Cross, 1981).

Γεληθφηεξα, φια ηα κνληέια ζα κπνξνχζακε λα ππνζηεξίμνπκε φηη δηέπνληαη απφ

ηε δηαδξαζηηθφηεηα πνπ αλαπηχζζεηαη αλάκεζα ζηνπο ελδνγελείο θαη ηνπο εμσγελείο

παξάγνληεο, δειαδή αλάκεζα ζην άηνκν θαη ην πεξηβάιινλ ηνπ, αλ θαη ε έκθαζε

πνπ δίλεηαη ζε θάζε παξάγνληα δελ είλαη ε ίδηα.

Δπηρεηξψληαο κηα ζπλνιηθή ζεψξεζε ησλ παξαπάλσ κνληέισλ ζπκκεηνρήο ζα

ζπκθσλνχζακε κε ηε δηαπίζησζε ησλ Darkenwald, and Merriam, (1982) φηη, αλ θαη

ην θαζέλα απφ κφλν ηνπ ζπκβάιιεη ζηελ θαηαλφεζε αιιά θαη εξκελεία ηνπ

θαηλνκέλνπ ηεο ζπκκεηνρήο, εληνχηνηο κηα ζπλνιηθή θαη πιήξεο ζεσξία γηα ηε

ζπκκεηνρή είλαη πηζαλφλ λα κελ είλαη δπλαηφλ λα ζπγθξνηεζεί, δεδνκέλνπ ηνπ

κεγάινπ αξηζκνχ κεηαβιεηψλ, νη νπνίεο είλαη απαξαίηεην λα ζπκπεξηιεθζνχλ.

Δπίζεο, ζα πξέπεη λα παξαηεξήζνπκε φηη ε εκπεηξηθή δηεξεχλεζε ησλ παξαπάλσ

κνληέισλ είλαη πεξηνξηζκέλε. Απηφ πηζαλφλ λα νθείιεηαη θαη ζηε δπζθνιία πνπ

ελέρνπλ νξηζκέλα απφ ηα κνληέια φζνλ αθνξά ζηε κέηξεζε ζχλζεησλ

ελλνηνινγηθψλ δνκεκάησλ, φπσο ησλ αηνκηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, δηαθφξσλ

εμσηεξηθψλ παξαγφλησλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο, θαζψο θαη ησλ ζπζρεηηζκψλ πνπ

αλαπηχζζνληαη κεηαμχ ηνπο.

34

Γεληθά, ε ζπκκεηνρή ζηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ είλαη κηα εζεινληηθή

δξαζηεξηφηεηα πνπ φκσο εθ ησλ πξαγκάησλ δηαθαίλεηαη φηη θαζίζηαηαη νινέλα θαη

ιηγφηεξν «εζεινληηθή» ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο αλζξψπηλεο δξάζεο θαζψο θαη ηεο

αλαγθαηφηεηαο γηα ζπλερή ελεκέξσζε θαη επαθή κε ηηο ηξέρνπζεο εμειίμεηο,

πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζνχλ θαηλφκελα πεξηζσξηνπνίεζεο.

ην θεθάιαην πνπ αθνινπζεί, ζα πξνζπαζήζνπκε λα αλαπηχμνπκε, ζην κέηξν

ησλ δπλαηνηήησλ καο, ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ δηάθνξσλ νκάδσλ ζε

εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, ηνπο αλαζηαιηηθνχο παξάγνληεο πνπ εκπνδίδνπλ

απηή ηε ζπκκεηνρή θαζψο θαη ηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο ηα άηνκα ζπκκεηέρνπλ

ζε πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο ελειίθσλ.

1.11. Ζ δηαπνιηηηζκηθή δηάζηαζε ζηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ

1.11.1. Ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ζηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ

Οη παξαπάλσ αξρέο θαη αμίεο πνπ πξνβάιιεη ε Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ, ηφζν ζην

ζέκα ηεο ελειηθηφηεηαο φζν θαη ζε επίπεδν πνιηηηζκηθήο αιιειεπίδξαζεο θαη

δπκψζεσλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη κέζα ζηελ ηάμε, ζπλδένληαη κε ηελ αλάγθε

αλαζηνραζκνχ ζε ζέκαηα ηαπηφηεηαο-εηεξφηεηαο, ζηεξενηππηθψλ αληηιήςεσλ θαη

πξνθαηαιήςεσλ, πνπ πξνβάιιεη ε δηαπνιηηηζκηθή δηάζηαζε ζηελ εθπαίδεπζε. Οη

εθπαηδεπηέο, δειαδή, ρξεηάδεηαη δηαξθψο λα αλαζηνράδνληαη θαη λα

απηνεμεηάδνληαη, ακθηζβεηψληαο ηα εζλνθεληξηθά ζηνηρεία ηνπ αλαιπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο, ζεβφκελνη ηηο δηαθνξεηηθέο εζλνπνιηηηζκηθέο ηαπηφηεηεο ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ηνπο, πξνθαιψληαο ην ελδηαθέξνλ ηνπο, αιιά θαη ρξεζηκνπνηψληαο

ελαιιαθηηθέο παηδαγσγηθέο κεζφδνπο, βνεζψληαο ηνπο λα καζαίλνπλ ηνλ ηξφπν πνπ

ζα καζαίλνπλ. Ζ έξεπλα σζηφζν ησλ Φξεηδεξίθνπ θαη Φνιεξνχ (1991) ζε δείγκα

100 εθπαηδεπηηθψλ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο δείρλεη φηη κφλν έλα 5% ησλ

εθπαηδεπηηθψλ απηνχ ηνπ δείγκαηνο θαιιηεξγνχλ κηα παηδαγσγηθή ζρέζε κε ηνπο

εθπαηδεπφκελνη ηνπο πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ αληηαπηαξρηθή δηάζεζε, αμηνπνηψληαο

ηηο εκπεηξίεο, ηηο αλάγθεο θαη ηα ελδηαθέξνληα ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ηνπο.

(Φξεηδεξίθνπ Α., Φνιεξνχ-Σζεξνχιε Φ., 1991).

ην πιαίζην ηεο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ ν Μάγνο (2005) ζεσξεί φηη ε

δηαπνιηηηζκηθή ηθαλφηεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνζθξνχεη ζηηο ζηεξενηππηθέο

αλαπαξαζηάζεηο ηνπο απφ παγησκέλε, πξνγελέζηεξε κάζεζε, γεγνλφο πνπ θαζηζηά

απαξαίηεηε ηελ «ελδνζθφπεζε» απφ ηελ πιεπξά ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ψζηε λα

κεηαζρεκαηίζνπλ δεκηνπξγηθά θαη ιεηηνπξγηθά καζεκέλεο θαη αληαλαθιαζηηθέο

ζπκπεξηθνξέο. Πνιηηηζκηθέο, αιιά θαη εθπαηδεπηηθέο αμίεο ρξεηάδεηαη λα μεξηδσζνχλ

ή ζε θάζε πεξίπησζε, λα αλαζεσξεζνχλ. ην ζεκείν απηφ, ε ζπκβνιή ηεο

Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ θαη ησλ κεζνδνινγηθψλ εξγαιείσλ πνπ ρξεζηκνπνηεί

35

ζπλαληά ηε δηαπνιηηηζκηθή δηάζηαζε ζηελ εθπαίδεπζε θαη θξίλεηαη πνιχηηκε θαη

απαξαίηεηε.

Ζ έλλνηα ηεο ελειηθηφηεηαο δελ νξίδεηαη ζηελά κε άμνλα ην ζέκα ηεο ειηθίαο,

αιιά ζπλδέεηαη πεξηζζφηεξν κε ηε δπλαηφηεηα ηνπ απηνπξνζδηνξηζκνχ θαη ηελ

χπαξμε σξηκφηεηαο πνπ θαιιηεξγνχληαη κέζα απφ ειεχζεξεο θαη πεηζαξρεκέλεο

ηαπηφρξνλα εθπαηδεπηηθέο δηεξγαζίεο (Rogers, 1999, ζει. 75-78). Γηα ηνλ Mezirow

(1990), ε ελειηθηφηεηα επηηπγράλεηαη κέζα απφ ηνλ θξηηηθφ ζηνραζκφ θαη

αλαζηνραζκφ, κε ηε βνήζεηα ηνπ νπνίνπ αλαζεσξνχληαη θαη κεηαζρεκαηίδνληαη

παγησκέλεο αληηιήςεηο, αμίεο, αιιά θαη νπνηαδήπνηε εμσηεξηθή γλψζε πνπ

ρξεηάδεηαη λα γίλεη νηθεία θαη ζπκβαηή κε ηελ πξνυπάξρνπζα γλψζε πνπ δηαζέηεη ην

ελήιηθν άηνκν. Έηζη, αλ θαη κηα πξννδεπηηθή ζεψξεζε ηεο Παηδαγσγηθήο επηζηήκεο

ζπκπεξηιακβάλεη, νχησο ή άιισο, έλλνηεο φπσο νη παξαπάλσ (γλψζε, βίσκα,

εκπεηξία, θξηηηθφ πλεχκα, θξηηηθφο αλαζηνραζκφο) νη ελήιηθνη, πεξηζζφηεξν απφ ηα

παηδηά, δηαζέηνπλ, εθ ησλ πξαγκάησλ, κεγαιχηεξν παξειζφλ θαη επνκέλσο,

πεξηζζφηεξα θαη δηαθνξεηηθά βηψκαηα, αιιά θαη κεγαιχηεξε θξηηηθή ηθαλφηεηα θαη

απηφλνκν πλεχκα. Οη δηεθδηθήζεηο ηνπο θαηά ηελ εθπαηδεπηηθή δηεξγαζία είλαη

πεξηζζφηεξν ζπλεηδεηέο θαη ζπρλά νη αληηζηάζεηο θαη νη άκπλεο πνπ πξνβάιινπλ, εμ

αηηίαο παγησκέλσλ αληηιήςεσλ, κεγαιχηεξεο. Έηζη, νη ελήιηθνη εθπαηδεπφκελνη

καζαίλνπλ επηιεθηηθά θαη κε εθνχζην ηξφπν φ,ηη ζεσξνχλ φηη ρξεηάδνληαη λα κάζνπλ

(Rogers, 2002), απνθεχγνληαο ηελ πξφζιεςε γλψζεσλ πνπ ηνπο είλαη πεξηηηέο,

άρξεζηεο ή βαξεηέο. Τπάξρνπλ εμάιινπ κηα ζεηξά απφ δπζθνιίεο, πνπ ζπλίζηαληαη

ζηα ηδηαίηεξα θαζήθνληα θαη ηηο ππνρξεψζεηο ζηε δσή ησλ ελειίθσλ, νη νπνίεο ηνπο

απνξξνθνχλ πξαθηηθά κεγάιν κέξνο ηεο ελεξγεηηθφηεηαο θαη επειημίαο ηνπο θαη

θαζηζηνχλ αλαγθαία ηελ εζηίαζε ζην ππνθείκελν πνπ καζαίλεη θαη φρη ηφζν ζην

γλσζηηθφ αληηθείκελν απηφ θαζεαπηφ.

Ο Κφθθνο (2004), ζέινληαο λα ζπλνςίζεη ηηο δεμηφηεηεο πνπ πξέπεη λα δηαζέηεη ν

εθπαηδεπηήο ελειίθσλ, πξνθεηκέλνπ λα επηηχρεη ζην έξγν ηνπ, ηνλίδεη ηδηαίηεξα ηε

ζεκαζία ηεο επηθνηλσληαθήο πιεπξάο. Απαξαηηήησο νθείιεη λα γλσξίδεη θαη λα

εθαξκφδεη ηηο καζεζηαθέο αξρέο πνπ πξνζηδηάδνπλ ζηνλ ηδηαίηεξν ραξαθηήξα ηεο

εθπαίδεπζεο ελειίθσλ, λα θαιιηεξγεί θιίκα ζπλεξγαζίαο θαη ζπκκεηνρηθφηεηαο,

ακνηβαίνπ ζεβαζκνχ θαη εκπηζηνζχλεο, λα αλαθέξεηαη κε επειημία ζηηο

πξνυπάξρνπζεο εκπεηξίεο ηνπο ηθαλνπνηψληαο ηηο ζπγθεθξηκέλεο αλάγθεο ηνπο.

χκθσλα κε ηνλ Rogers (1999, ζει. 92), νη ελήιηθνη εθπαηδεπφκελνη «θέξνπλ καδί

ηνπο έλα ζχλνιν εκπεηξηψλ θαη αμηψλ, έξρνληαη ζηελ εθπαίδεπζε κε δεδνκέλεο

πξνζέζεηο θαη πξνζδνθίεο, έρνπλ δηακνξθψζεη ήδε ηα δηθά ηνπο κνληέια κάζεζεο».

Σν πνιηηηζκηθφ θαη γλσζηηθφ θεθάιαην ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, νη εκπεηξίεο θαη νη

καζεζηαθέο ηνπο αλάγθεο κεηξηάδνπλ ηελ απζεληία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, αθνχ

ηνπνζεηνχλ ζε κηα δηαιεθηηθή ζρέζε ην πεξηερφκελν θαη ηνλ ηξφπν κεηάδνζεο θαη

πξφζιεςεο ηεο γλψζεο. πλαθείο απφςεηο εθθξάδνληαη θη απφ άιινπο ζεσξεηηθνχο

ηεο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ (Courau , 2000), πνπ ππνζηεξίδνπλ φηη ηα ηδηαίηεξα

36

ραξαθηεξηζηηθά ηεο νκάδαο ζηφρνπ ησλ ελειίθσλ αληαλαθινχλ αλαπφθεπθηα πάλσ

ζηηο εθπαηδεπηηθέο κεζφδνπο θαη ηα εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηνπο

εθπαηδεπηέο ελειίθσλ. Με ηνλ ηξφπν απηφ νη ηειεπηαίνη παχνπλ λα απνηεινχλ

κεηαθνξείο γλψζεο θαη θαζνδεγεηέο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη

κεηαηξέπνληαη ζε εκςπρσηέο, ζπκβνχινπο, ζπληνληζηέο, δηεπθνιπληέο θαη

δηακεζνιαβεηέο (Μαπξνγηψξγνο, 2003). Ο ξφινο ηνπ δηεπθνιπληή δελ ζπκβαδίδεη

κε ηε δηάζεζε γηα επηβνιή ησλ απφςεσλ ηνπ εθπαηδεπηή απφ ζέζε ηζρχνο, αιιά

αληίζεηα θαιιηεξγεί θιίκα δηαπξαγκάηεπζεο θαη κάζεζε επί ίζνηο φξνηο (Rogers,

2002). Δμάιινπ, ν εθπαηδεπηήο ελειίθσλ ζα πξέπεη λα παξέρεη εχζηνρε, θαηάιιειε,

εηιηθξηλή, αληδηνηειή θαη θαινπξναίξεηε αλαηξνθνδφηεζε ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο,

αιιά θαη λα πξνζέρεη κε ιεθηηθά ζηνηρεία ηεο επηθνηλσλίαο, φπσο ηε ζηάζε θαη ηηο

θηλήζεηο ηνπ ζψκαηφο ηνπ, ην βιέκκα, ηε θσλή, ηνπο κνξθαζκνχο θαη ηηο εθθξάζεηο

ηνπ πξνζψπνπ ηνπ. χκθσλα κε ηνλ Jarvis (2004, ζει. 272):

«Μπνξεί έλα ίδξπκα εθπαίδεπζεο ελειίθσλ λα έρεη απηφλ ηνλ ηίηιν, αιιά ζηελ

πξαγκαηηθφηεηα νη εθπαηδεπφκελνί ηνπ λα κελ αληηκεησπίδνληαη σο ελήιηθνη νχηε ζε

φ,ηη αθνξά ηελ νξγάλσζε νχηε ζε φ,ηη αθνξά ηηο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο ή ηελ

αμηνιφγεζε φζσλ ζπκβαίλνπλ κέζα ζε απηφ».

Ζ παξαπάλσ δηαπίζησζε αληαλαθιά ηνλ θίλδπλν πνπ ειινρεχεη πίζσ απφ πνιιά

θαη πνηθίια επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα, πνπ κφλν θαη‟ επίθαζε απεπζχλνληαη ζε

ελειίθνπο. Έηζη, ζπρλά νη εθπαηδεπηέο ηέηνησλ ζεκηλαξίσλ απνηπγράλνπλ λα

αληηκεησπίζνπλ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο σο ελήιηθα πξφζσπα κε ηδηαίηεξε

πξνζσπηθφηεηα, εκπεηξίεο, αλάγθεο θαη πξνζδνθίεο, λα ηνπο βνεζήζνπλ λα

απηνπξαγκαησζνχλ θαη λα απηνεθπιεξσζνχλ, λα νηθνδνκήζνπλ ζπλεξγαηηθφ,

επηθνηλσληαθφ θιίκα ακνηβαηφηεηαο, απηελέξγεηαο θαη εκπηζηνζχλεο καδί ηνπο, αιιά

θαη λα αζθνχλ ζπλερψο ηελ απηνθξηηηθή ηνπο, εληνπίδνληαο ηα ειιείκκαηα θαη ηηο

αδπλακίεο ηνπο σο εθπαηδεπηψλ.

1.11.2. Ζ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ ζηε δηαπνιηηηζκηθή

εθπαίδεπζε

ζν πνιχηηκε θη αλ ζεσξείηαη, σζηφζν, ε θαηάζεζε ηεο πξνζσπηθήο εκπεηξίαο

ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ε θαηάιιειε αμηνπνίεζή ηεο απνηειεί έλα ζπλζεηφηεξν δήηεκα.

χκθσλα κε ηελ Courau (2000, ζει. 26), νη δπζθνιίεο πνπ ζπλαληά ν εθπαηδεπηήο

ελειίθσλ εληνπίδνληαη θπξίσο ζηα παξαθάησ:

α) θπκαηλφκελε ακθηζβήηεζε ηνπ θχξνπο θαη ηεο απζεληίαο ηνπ εθπαηδεπηή,

β) εκπινθή ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ζην πξφγξακκα εθπαίδεπζεο κέζσ

ζπγθεθξηκέλσλ πξνζδνθηψλ, πνπ ζα ηνπο βνεζήζνπλ λα εμειηρζνχλ,

γ) άξλεζε απέλαληη ζε πξαθηηθέο πνπ ηνπο αλαθαινχλ ζηε κλήκε «ζρνιηθά»

βηψκαηα θαη εκπεηξίεο.

Χζηφζν, φηαλ ν εθπαηδεπηήο ελειίθσλ θαιείηαη λα πξαγκαηεπηεί δεηήκαηα

δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο κε ηνπο εθπαηδεπφκελνχο ηνπ ε δπζθνιία

37

πνιιαπιαζηάδεηαη, θαζψο θαιείηαη λα έρεη αλαζηνραζηεί πξνεγνπκέλσο ν ίδηνο ζε

ζέκαηα εζλνπνιηηηζκηθήο ηαπηφηεηαο θαη εηεξφηεηαο θαη λα έρεη επεμεξγαζηεί ηνλ

ηξφπν κε ηνλ νπνίν αληηιακβάλεηαη ην δηθφ ηνπ πνιηηηζκφ, απαιιαζζφκελνο, θαηά

ην δπλαηφλ, απφ πξνθαηαιήςεηο θαη ζηεξενηππηθέο αλαπαξαζηάζεηο θαη ζεβφκελνο

ηελ πνιηηηζκηθή ηαπηφηεηα ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ηνπ. Ζ δηαπνιηηηζκηθή δηάζηαζε

ηεο κάζεζεο ζπλδέεηαη κε ην επαίζζεην δήηεκα ηεο εκπεηξηθήο-βησκαηηθήο

κάζεζεο, αθνχ δελ λνείηαη δηαπνιηηηζκηθφ επηκνξθσηηθφ πξφγξακκα πνπ λα κελ

παίξλεη αθφξκεζε θαη πξνζαλαηνιηζκφ απφ ηηο θαζεκεξηλέο εθπαηδεπηηθέο εκπεηξίεο

ησλ κάρηκσλ εθπαηδεπηηθψλ.

Ήδε απφ ην 1984, ζε θνηλνηηθή νδεγία πνπ εθδφζεθε απφ ηελ Δπξσπατθή

Δπηηξνπή, αλαγλσξίδεηαη ν ζεκαίλσλ ξφινο ηεο δηαπνιηηηζκηθήο δηάζηαζεο ζηελ

αξρηθή θαη δηα βίνπ εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηίζεληαη νη παξαθάησ άμνλεο

πνπ πξνζδηνξίδνπλ ηηο δηαπνιηηηζκηθέο δεμηφηεηέο ηνπο: επρέξεηα ζηε ρξήζε

θαηάιιεισλ κεζφδσλ, δηδαθηηθψλ εξγαιείσλ θαη ζηξαηεγηθψλ πνπ ζα

πξνζαλαηνιίδνληαη ζηηο δηαπνιηηηζκηθέο αξρέο θαη αμίεο, πλεχκα ζπλεξγαζίαο κε

εθπαηδεπφκελνη, ζπλαδέιθνπο θαη γνλείο, αιιά θαη κε εθπαηδεπηηθέο θνηλφηεηεο ησλ

θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ, εληνπηζκφο θαη δηαρείξηζε ησλ ζηεξενηππηθψλ

αλαπαξαζηάζεσλ πνπ ζπλαληψληαη ζην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, ελζπλαίζζεζε,

επαηζζεηνπνίεζε ζε δεηήκαηα ξαηζηζκνχ θαη μελνθνβίαο.

Ο βαζκφο επαηζζεηνπνίεζεο ζε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα δηαθξίλεη ηνπο παξαθάησ

ηχπνπο εθπαηδεπηηθψλ: α) ηνπο επαηζζεηνπνηεκέλνπο εθπαηδεπηηθνχο, απηνχο

δειαδή πνπ ζπλεγνξνχλ ππέξ ηεο αλάγθεο εθαξκνγήο ησλ αξρψλ ηεο

δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη έρνπλ πξνζπαζήζεη λα ηηο εθαξκφζνπλ, β) ηνπο

αδηάθνξνπο αξρηθά, αιιά φρη αξλεηηθνχο απέλαληη ζε ηέηνηα ζέκαηα, θαη πάλησο

αλνηρηνχο ζηελ αμηνπνίεζε θαηάιιεινπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ ζηελ ηάμε ηνπο, γ)

ηνπο αξλεηηθνχο εθπαηδεπηηθνχο, πνπ, μεθηλψληαο απφ μελνθνβηθέο αληηιήςεηο,

αληηηίζεληαη ζε θάζε εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή πνπ πξνάγεη ηηο ηδέεο θαη αμίεο ηεο

δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο. Έηζη, πνιινί δπζηπρψο εθπαηδεπηέο αληηκεησπίδνπλ

ηελ παξνπζία δηαθνξεηηθψλ εζλνπνιηηηζκηθά εθπαηδεπνκέλσλ ζηελ ηάμε ηνπο σο

βάξνο, πνπ κφλν πξφζζεηα πξνβιήκαηα, άγρνο θαη αλαζθάιεηα ηνπο δεκηνπξγεί. Ο

Lynch (1997) εξκελεχεη ηα παξαπάλσ ζπλαηζζήκαηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ σο

απφξξνηα ησλ αληηζηάζεσλ θαη ησλ θφβσλ ηνπο κήπσο ράζνπλ ηελ ειεπζεξία ηνπο

ζε επίπεδν θηλήζεσλ θαη απνθάζεσλ, αιιά θαη σο απνηέιεζκα ηεο αλαιγεζίαο ηνπο

ζε ζέκαηα ξαηζηζκνχ.

πκθσλεί σο πξνο ηελ θαηάιιειε εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πάλσ ζε

ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο, ψζηε λα ζπλεηζθέξεη «κε ηηο ίδηεο ηηο αμίεο

ηεο, ηηο δνκέο, ηηο επηζηεκνινγίεο θαη ηηο δηαδηθαζίεο ηεο ζηνπο ζηφρνπο ηνπ

δεκνθξαηηθνχ πνιηηηζκηθνχ πινπξαιηζκνχ». O Banks (1997) ζπλεγνξεί ππέξ ηεο

ζπλερνχο δηαδηθαζίαο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, πξνθεηκέλνπ λα ππεξβνχλ,

αθφκε θαη νη πην επαηζζεηνπνηεκέλνη, ηηο βαζηά ξηδσκέλεο αθνκνησηηθέο αληηιήςεηο

38

ηνπο θαη ηελ ακεραλία ηνπο κπξνζηά ζηνπο εζλνπνιηηηζκηθά δηαθνξεηηθνχο

εθπαηδεπφκελνη ηνπο. H Γξαγψλα (2001) ππνζηεξίδεη φηη ζπλεηδεηά ή αζπλείδεηα νη

εθπαηδεπηέο αηζζάλνληαη ζπρλά λα απεηιείηαη απφ λέεο γλψζεηο θαη ζηάζεηο ν

πνιηηηζκφο πνπ παζρίδνπλ λα δηαησλίζνπλ, θαζψο θαη φηη είλαη κεγάιε ε απφζηαζε

πνπ ρσξίδεη ηηο αληηιήςεηο ηνπο ζε ζεσξεηηθφ επίπεδν απφ ηηο ζηάζεηο πνπ ηνπο

ραξαθηεξίδνπλ ζηελ θαζεκεξηλή πξαγκαηηθφηεηα.

πσο παξαηεξεί ν Banks (1997) , νη επηκνξθψζεηο πνπ γίλνληαη ζε ζέκαηα

δηαρείξηζεο ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο θαη ην ξαηζηζκφ είλαη πεξηζηαζηαθέο θαη δελ

επαξθνχλ. Έηζη, αθφκε θη αλ ε ζρνιηθή θαζεκεξηλφηεηα ζπκπιεξψλεηαη κε

δξαζηεξηφηεηεο πνπ νλνκάδνληαη πνιππνιηηηζκηθέο, ζηελ πξαγκαηηθφηεηα πξφθεηηαη

γηα επηθαλεηαθέο πξνζπάζεηεο, πνπ ζπρλά νδεγνχλ ζηελ αλαπαξαγσγή

ζηεξενηππηθψλ αληηιήςεσλ. ηελ επηπνιαηφηεηα ηέηνησλ εγρεηξεκάησλ φκσο

ζπκβάιινπλ θαη ηα ζεκηλάξηα κηθξήο δηάξθεηαο ή απνθιεηζηηθά ζεσξεηηθήο κνξθήο,

πνπ αζρνινχληαη αθξνζηγψο κε θιέγνληα δηαπνιηηηζκηθά δεηήκαηα θαη, ζηελ

θαιχηεξε πεξίπησζε, πξνζθέξνπλ αλνχζηεο ή θαη ακθηιεγφκελεο ζπληαγνινγηθνχ

ηχπνπ ζπκβνπιέο. ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ πιαίζην, ην δήηεκα ηεο επηκφξθσζεο

ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο έρεη απαζρνιήζεη

αξθεηέο εξεπλεηηθέο πξνζπάζεηεο (Γακαλάθεο, 1996). χκθσλα κε απηέο,

δηαπηζηψζεθαλ ζεκαληηθά θελά σο πξνο ηηο επηκνξθψζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηεο

Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, αθνχ, θαη φπνπ απηέο πξαγκαηνπνηνχληαη, βξίζνπλ απφ

άρξεζηεο ζεσξεηηθέο αλαθνξέο πνπ θάζε άιιν παξά εμαιείθνπλ ηελ αλεπάξθεηα

ησλ εθπαηδεπηηθψλ λα δηαρεηξηζηνχλ ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαηά ηε δηδαθηηθή

δηαδηθαζία.

Απφ ηα παξαπάλσ θξίλεηαη απαξαίηεηε ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε

δεηήκαηα δηαπνιηηηζκηθήο επαηζζεηνπνίεζεο, ψζηε λα γίλνπλ πεξηζζφηεξν επέιηθηνη

θαη αλνηρηνί θαη λα αιιάμνπλ ζηαδηαθά φρη κφλν ζε επίπεδν αληηιήςεσλ, αιιά,

θπξίσο, ζε επίπεδν ζηάζεσλ. Oη Sanchez et al. (1995) (ζην Μάξθνπ, 1996) κηινχλ

γηα ηξεηο βαζηθνχο άμνλεο ζηνπο νπνίνπο νθείιεη λα θηλεζεί ε επηκφξθσζε ησλ

εθπαηδεπηηθψλ ζε παξφκνηα δεηήκαηα: α) επαηζζεηνπνίεζε πνπ αθνξά αλαδήηεζε

θαη αλαζηνραζκφ σο πξνο πηνζεηεκέλεο αμίεο θαη αξρέο, β) γλψζε πνπ αθνξά

πιεξνθφξεζε θαη θαηαλφεζε δηαθνξεηηθψλ εζλνπνιηηηζκηθψλ πιαηζίσλ θαη γ)

δεμηφηεηεο πνπ αθνξνχλ θαηάθηεζε θαη ρξήζε επηθνηλσληαθψλ πξαθηηθψλ θαη

θαηάιιεισλ ζηξαηεγηθψλ θαη ζηάζεσλ. Σν βαζηθφηεξν σζηφζν κνληέιν

δηαπνιηηηζκηθήο επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ έρεη πξνηαζεί απφ ηνλ Banks (ζην

Μάξθνπ, 1996). χκθσλα κε ηνλ εξεπλεηή, ε κνλνπνιηηηζκηθφηεηα δίλεη ζηαδηαθά

ηε ζέζε ηεο ζηε δηαπνιηηηζκηθφηεηα κέζα απφ ηηο αθφινπζεο θάζεηο: α) πξνβνιή εθ

κέξνπο ηεο θπξίαξρεο εζλνπνιηηηζκηθά νκάδαο αξλεηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ

απνδίδνληαη ζε κεηνλνηηθέο εζλνπνιηηηζκηθέο νκάδεο, β) εζλνπνιηηηζκηθφο

εγθιεηζκφο, φπνπ ην άηνκν αλαγλσξίδεη θαη απνδέρεηαη κφλν ηε δηθή ηνπ

39

εζλνπνιηηηζκηθή ηαπηφηεηα, γ) δεκηνπξγία πξνυπνζέζεσλ απνδνρήο ηνπ

εζλνπνιηηηζκηθά δηαθνξεηηθνχ, δ) απνδνρή πεξηζζφηεξσλ πνιηηηζκψλ θαη

πξνβιεκαηηζκφο γηα ηελ νηθεία εζλνηηθή ηαπηφηεηα, ε) ηθαλφηεηα εζσηεξίθεπζεο

νηθνπκεληθψλ αμηψλ θαη ζηάζεσλ αλεμαξηήησο εζληθνχ ρψξνπ. Έηζη, νη

επηκνξθνχκελνη, πνπ αξρηθά δηάθεηληαη ερζξηθά απέλαληη ζην εζλνπνιηηηζκηθά

δηαθνξεηηθφ, ηειηθά επαηζζεηνπνηνχληαη θαη επηζπκνχλ λα δηεπξχλνπλ φιν θαη

πεξηζζφηεξν ηνλ πνιηηηζκηθφ ηνπο νξίδνληα.

Γεληθά, αλαγλσξίδεηαη ην γεγνλφο φηη ε επηινγή νπνηνπδήπνηε επηκνξθσηηθνχ

κνληέινπ ζε ζέκαηα δηαρείξηζεο ηεο ηαπηφηεηαο-εηεξφηεηαο πξέπεη λα

πξαγκαηνπνηείηαη αλάινγα κε ηελ εθάζηνηε επηκνξθνχκελε νκάδα -ηηο εκπεηξίεο θαη

ηηο αλάγθεο ηεο-, ηηο ζπλζήθεο θαη ην ρσξνρξνληθφ πιαίζην ηεο επηκφξθσζεο, αιιά

θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ γεληθφηεξνπ θνηλσληθνπνιηηηζκηθνχ πεξηβάιινληνο.

1.12. Σν κνληέιν δηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο ησλ Papadopoulos, Tilki and

Taylor (1998, 2001)

Σν κνληέιν ζηνρεχεη ζηελ θαηάξγεζε ηεο ηεξαξρηθήο ζθέςεο θαη πξναζπίδεη ηελ

θξηηηθή θαη δπλακηθή ζπλάληεζε πνιηηηζκψλ πξφζπκσλ λα ζπλαληεζνχλ, λα

αληαιιάμνπλ απφςεηο, λα δαλεηζηνχλ γλψζεηο, ηδέεο, θαληαζίεο θαη πνιηηηζηηθά

ζχκβνια. Πξνηείλεη, δειαδή, ηελ απφ θνηλνχ ζπκβνιή αιιά θαη ηε ζπλχπαξμε ζηελ

βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ δσήο ησλ αλζξψπσλ.

( Zafiropoulou, G., 2008, p: 42)

ΠΟΛΗΣΗΜΗΚΖ ΑΤΣΟΓΝΩΗΑ

1.Απηνγλσζία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

2.Πνιηηηζκηθή ηαπηφηεηα

3.Δζληθή ηζηνξία

ΠΟΛΗΣΗΜΗΚΖ ΓΝΩΖ

1.Πξνζσπηθέο , εζληθέο αμίεο, πίζηεηο

θαη ζπκπεξηθνξέο

2.Δκπφδηα πνπ ελππάξρνπλ ζηνλ

εθπαηδεπηηθφ σο πξνο ηελ

πνιηηηζκηθή επαηζζεηνπνίεζε

3.Σα ηεξεφηππα έλαληη ησλ «μέλσλ»

ΠΟΛΗΣΗΜΗΚΖ ΔΤΑΗΘΖΣΟΠΟΗΖΖ

1.Δλζπλαίζζεζε

2.Ηθαλφηεηεο δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ

3.Ηθαλφηεηεο επηθνηλσλίαο

4.Ηθαλφηεηα εκπηζηνζχλεο

5.Ηθαλφηεηα απνδνρήο ηνπ «άιινπ»

6.Καηαιιειφηεηα ζπκπεξηθνξάο

7.εβαζκφο ζηελ δηαθνξεηηθφηεηα

ΓΗΑΠΟΛΗΣΗΜΗΚΖ ΔΣΟΗΜΟΣΖΣΑ

1.Ηθαλφηεηα αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη

θαηαζηάζεσλ ησλ καζεηψλ

2.Ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο

πξνθαηάιεςεο θαη δηαιεθηηθήο

ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο

δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα.

3.Ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο

πνιηηηζκνχο

4.Ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε

ζεβαζκφ θαη απνδνρή

40

Οη Papadopoulos, Tilki and Taylor κε ην κνληέιν δηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο,

πξνρσξνχλ πέξα απφ ην φηη αλαδεηθλχνπλ ην γεγνλφο φηη ε εθπαίδεπζε είλαη

αλζξψπηλν δηθαίσκα θαη ην φηη ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε είλαη ε εθπαηδεπηηθή

ζηξαηεγηθή πνπ βαζίδεηαη ζηελ εθαξκνγή ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ θαη

αλαδεηθλχνπλ επίζεο φηη γηα ηελ εθαξκνγή δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο απαηηείηαη

ζνβαξή πξνζήισζε απφ κέξνπο απηψλ πνπ νξγαλψλνπλ απηή ηελ ζηξαηεγηθή θαη

απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο πνπ πξφθεηηαη λα ηελ εθαξκφζνπλ.

χκθσλα κε ην κνληέιν δηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο θαλέλαο εθπαηδεπηηθφο δελ

κπνξεί λα εθαξκφζεη δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε ζε κηα πνιππνιηηηζκηθή ηάμε αλ ν

ίδηνο δελ βάιεη ηνλ εαπηφ ηνπ ζε δηαδηθαζία πνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο πνπ ζεκαίλεη

φηη νθείιεη ν ίδηνο λα θαηαζηεί δηαπνιηηηζκηθά έηνηκνο (ην ελ ιφγσ κνληέιν

πξνηείλεη κηα δηαδηθαζία ηεζζάξσλ ζηαδίσλ γηα ηελ θαηάθηεζε ηεο δηαπνιηηηζκηθήο

εηνηκφηεηαο. Απηφ ηεο Απηνγλσζίαο, ηεο πνιηηηζκηθήο Γλψζεο, ηεο πνιηηηζκηθήο

επαηζζεηνπνίεζεο θαη ηεο πνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο) θαη ηφηε κφλν κπνξεί λα γίλεη

ηθαλφο λα εθαξκφζεη ζπλεηδεηά θαη κε απνηειεζκαηηθφηεηα ηελ δηαπνιηηηζκηθή

εθπαίδεπζε.

Σν κνληέιν Γηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο ησλ Papadopoulos,Tilki and Taylor

δεκηνπξγείηαη αξρηθά ην 1998 θαη νινθιεξψλεηαη ην 2001 ζην πνιππνιηηηζκηθφ

πεξηβάιινλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Middlesex ηνπ Λνλδίλνπ κε ζθνπφ ηελ θαηά ην

αξηηφηεξε εθπαίδεπζε ησλ ζπνπδαζηψλ ηνπ Σκήκαηνο Τγείαο θαη ηελ φζν ην

δπλαηφλ θαιχηεξε πξνεηνηκαζία ηνπο γηα λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο απμεκέλεο αλάγθεο

εξγαζίαο ζε έλα ηέηνην πεξηβάιινλ.

Ο ζθνπφο ηνπ κνληέινπ είλαη ε κεηαιακπάδεπζε ζηνπο θνηηεηέο ηεο αμίαο ησλ

ελλνηψλ ηνπ ζπλεηδεηνχ ζεβαζκνχ ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο (εζληθήο, γισζζηθήο,

ηδενινγηθήο, ζξεζθεπηηθήο) θαη ε ζπλεηδεηή απνδνρή ηνπ «άιινπ» σο ηζφηηκνπ

εηαίξνπ ζην θνηλσληθφ γίγλεζζαη “to treat people respectively, qualitatively and

equally” ,(Papadopoulos 1999).

Οη εκπλεπζηέο ηνπ κνληέινπ έζεζαλ σο απαξαίηεηε πνηνηηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ

νξγάλσζε δηαπνιηηηζκηθνχ πξνγξάκκαηνο εθπαίδεπζεο ησλ θνηηεηψλ ηνπο ηελ απφ

κέξνπο ηνπο ζπλεηδεηή ζέιεζε λα εμεξεπλήζνπλ, λα κειεηήζνπλ κε εηιηθξίλεηα θαη

ζάξξνο, λα απνδερηνχλ κε δηάζεζε λα αιιάμνπλ ηηο δηθέο ηνπο πξνζσπηθέο,

νηθνγελεηαθέο, εζληθέο θαη ζξεζθεπηηθέο πεπνηζήζεηο, δηακνξθσκέλεο απφςεηο

,ζηάζεηο θαη πξάμεηο έσο ηελ ζηηγκή πνπ απνθαζίδνπλ λα εληαρζνχλ ζην πξφγξακκα

θαη λα ζέζνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο ζε δηαδηθαζία αιιαγήο.

ηελ επίζεκε ζπλάληεζε παξνπζίαζεο ηνπ κνληέινπ ηνπο ππνζηήξημαλ φηη δελ

είλαη δπλαηφλ θάπνηνο λα εξγαζηεί γηα ηελ εγθαζίδξπζε παξνρήο δηαπνιηηηζκηθψλ

ππεξεζηψλ απφ κέξνπο ηεο θνηλσλίαο γηα ζπγθεθξηκέλεο πιεζπζκηαθέο νκάδεο

(Τγείαο, εθπαίδεπζεο, αζθάιηζεο, αζθάιεηαο ζηελ εξγαζία θιπ.) αλ ν ίδηνο δηαηεξεί

ελζηάζεηο δηακνξθσκέλεο είηε απφ πξνζσπηθή ή θνηλσληθή επίδξαζε έζησ θαη αλ

41

πηζηεχεη φηη απηέο νη ελζηάζεηο ηνπ αθνξνχλ ηνλ ίδην θαη δελ επεξεάδνπλ ηελ

εξγαζία ηνπ.

Σν βαζηθφ δεηνχκελν ινηπφλ ηνπ ελ ιφγσ κνληέινπ, δελ είλαη απιά ε δεκηνπξγία

Γηαπνιηηηζκηθψλ πξνγξακκάησλ εθπαίδεπζεο αιιά πξσηαξρηθά ε θαηάθηεζε ηεο

Γηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο ησλ εθπαηδεπηψλ. Τπνζηεξίδνπλ δειαδή φηη ε

δεκηνπξγία θαη ε εθαξκνγή παξφκνησλ πξνγξακκάησλ θηλδπλεχεη λα κείλεη γξάκκα

θελφ λνήκαηνο αλ απηνί πνπ ζα θιεζνχλ λα ην πινπνηήζνπλ δελ έρνπλ ηελ

δπλαηφηεηα λα βάιινπλ ηνλ εαπηφ ηνπο ζε δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο, απνδνρήο ησλ

απφςεψλ ηνπο, θξηηηθήο αλάιπζεο θαη δηεξεχλεζεο ησλ πεπνηζήζεσλ, απφςεσλ

,ζηάζεσλ θαη πξαθηηθψλ ηνπο. Γηα απηφ ελψ ην κνληέιν αλαπηχρηεθε γηα

ζπνπδαζηέο ζπγθεθξηκέλσλ ηκεκάησλ βξήθε αληαπφθξηζε θαη άιια ηκήκαηα

κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ζηα Σκήκαηα εθπαίδεπζεο εθπαηδεπηψλ (δαζθάισλ,

θαζεγεηψλ θιπ). Ζ Papadopoulos ζηηο αλά ηνλ θφζκν νκηιίεο ηεο γηα ηελ πξνψζεζε

ηεο ππφζεζεο ηεο αλάγθεο αλάπηπμεο Γηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο ,ζπλεζίδεη λα

ιέεη «δελ κπνξείο λα εθπαηδεχζεηο θαλέλαλ απνηειεζκαηηθά αλ δελ έρεηο απνδερηεί

ηνλ εαπηφ ζνπ, ηελ ηζηνξία ζνπ, ηηο επηηαγέο ηεο ζξεζθείαο ζνπ έλαληη φζσλ

πηζηεχνπλ άιιεο ζξεζθείεο, ηελ θνηλσληθνπνιηηηθή ζέζε ηεο παηξίδαο ζνπ έλαληη

ησλ άιισλ ιαψλ, ηελ ζέζε ηεο παηξίδαο ζνπ θαη ησλ ζπκπαηξησηψλ ζνπ έλαληη ησλ

«μέλσλ» θαη ηνπ «δηαθνξεηηθνχ».

Σν κνληέιν αλάπηπμεο Γηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο απνηειείηαη απφ ηέζζεξα

άξξεθηα ζπλδεδεκέλα κεηαμχ ηνπο ζηάδηα, πνπ ην θαζέλα κφλν ηνπ απνηειεί

πξνυπφζεζε θαη ζηφρν γηα ηα ππφινηπα. (Zafiropoulou G.,2008,p:42-50).

Σν πξψην ζηάδην ηνπ κνληέινπ αλάπηπμεο Γηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο

πεξηιακβάλεη ηελ Πνιηηηζκηθή απηνγλσζία.

χκθσλα κε ηηο Papadopoulos, Tilki and Taylor ε πνιηηηζκηθή απηνγλσζία

απνζθνπεί ζηελ ζπλεηδεηή δηεξεχλεζε απφ κέξνπο ηνπ εθπαηδεπφκελνπ ηνπ εαπηνχ

ηνπ σο γεγελνχο θαηνίθνπ ηεο ρψξαο ζηελ νπνία γελλήζεθε, ηελ άπνςή ηνπ γηα ηελ

ηζηνξία ηνπ ηφπνπ ηνπ, δηεξεχλεζε ησλ πξνζσπηθψλ, νηθνγελεηαθψλ θαη εζληθψλ

επηδξάζεσλ ζηελ δηακφξθσζε ηεο εζληθήο ηνπ ηαπηφηεηαο θαη ησλ δηαδηθαζηψλ

κέζσ ησλ νπνίσλ απηέο νη επηδξάζεηο έθηαζαλ λα γίλνπλ δηθέο ηνπ πεπνηζήζεηο,

απφςεηο, ζηάζεηο απέλαληη ζε ζέκαηα φπσο ε αμία άιισλ πνιηηηζκψλ, ν ζεβαζκφο

ζην δηθαίσκα ησλ άιισλ λα έρνπλ δηαθνξεηηθά πηζηεχσ, δηαθνξεηηθά ήζε, έζηκα

θιπ. Πφζν ε εζληθή ηζηνξία έρεη δηακνξθψζεη ηελ νπηηθή ηνπ ζηελ αμηνιφγεζε ησλ

πην πάλσ.

Απφ ηηο δεκηνπξγνχο ηνπ κνληέινπ ην πξψην απηφ ζηάδην έρεη εμαηξεηηθή

ζεκαζία γηα ηελ ζπλεηδεηή εκπινθή ηνπ εθπαηδεπφκελνπ ζηα ππφινηπα ζηάδηα θαη

ελ ηέιεη ζηελ αλάπηπμε ηεο Γηαπνιηηηζκηθήο ηνπ εηνηκφηεηαο. Γηαηί είλαη εμαηξεηηθά

δχζθνιν λα παξαδερηνχκε φηη γεγνλφηα ηεο ηζηνξίαο πνπ ζπλέβεζαλ αηψλεο πίζσ

είλαη ηθαλά ζήκεξα λα επηδξνχλ πάλσ καο θαη λα δηακνξθψλνπλ ηηο απφςεηο καο, ηνλ

42

ραξαθηήξα καο ηελ ζηάζε καο απέλαληη ζε αλζξψπνπο ,ζξεζθείεο, γιψζζεο, έζηκα

θιπ.

ηελ επνρή ηεο παγθνζκηνπνίεζεο θαη ηνπ δηαιφγνπ αλάκεζα ζε ιανχο,

ζξεζθείεο θαη πνιηηηζκνχο είλαη πνιχ δχζθνιν λα παξαδερηεί ν εθπαηδεπφκελνο ηνλ

εζλνθεληξηζκφ ηνπ ν νπνίνο ζπρλά κπνξεί λα εθδεισζεί θαη κε αθξαίεο πξαθηηθέο.

Γίλεηαη ινηπφλ θαλεξφ γηαηί ην πξψην απηφ ζηάδην είλαη ζεκαληηθφ σο βάζε θαη

ζεκέιην ηεο πεξαηηέξσ εθπαίδεπζεο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο Γηαπνιηηηζκηθήο

εηνηκφηεηαο.

Ζ ζηξαηεγηθή αλάπηπμεο Γηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο ζχκθσλα κε ηελ

Papadopoulos είλαη λα δψζνπκε ρψξν, ρξφλν, θαη ελζάξξπλζε ζηνλ εθπαηδεπφκελν ν

νπνίνο κπνξεί λα είλαη έλαο άξηζηνο θαη δηαθεθξηκέλνο επηζηήκνλαο ζηνλ νπνίν

φκσο πνηέ δελ δφζεθε ε δπλαηφηεηα λα δηεξεπλήζεη θαη θπξίσο λα παξαδερηεί κε

ζάξξνο φηη κπνξεί γηα παξάδεηγκα λα ζεσξήζεη ηνλ πνιηηηζκφ ηεο ρψξαο ηνπ ηνλ

κφλν αμηφινγν πνιηηηζκφ. Δίλαη δπλαηφλ αλαξσηηέηαη ε ίδηα ζην Δπξσπατθφ Forum

γηα ηελ αλάπηπμε δηαπνιηηηζκηθψλ πξαθηηθψλ θαη πξνγξακκάησλ ζηα Παλεπηζηήκηα

,λα γίλεη θαλείο απνηειεζκαηηθφο δάζθαινο, ζε έλα πνιππνιηηηζκηθφ ζρνιείν αλ δελ

ζέβεηαη θαη δελ απνδίδεη αμία ζηνπο πνιηηηζκνχο απφ ηνπο νπνίνπο πξνέξρνληαη νη

καζεηέο /θνηηεηέο ηνπ?

Καη ζπκπιεξψλεη φηη ηα αθαδεκατθά ηδξχκαηα πνπ απνθαζίδνπλ λα πινπνηήζνπλ

πξνγξάκκαηα αλάπηπμεο ηεο Γηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο ησλ ζηειερψλ θαη ησλ

θνηηεηψλ ηνπο πξέπεη λα αθνινπζήζνπλ ηελ ζηξαηεγηθή ελζάξξπλζεο ηεο

απηνγλσζίαο σο πξψην θαη βαζηθφ ζηάδην.(Zafiropoulou G.,2008,p:42-50)

Σν δεχηεξν ζηάδην ηνπ κνληέινπ είλαη απηφ ηεο Πνιηηηζκηθήο γλψζεο.

ηαλ έρεη θαλείο ελδνζθνπήζεη ηνλ εαπηφ ηνπ θαη έρεη παξαδερηεί ελζηάζεηο θαη

εκπφδηα ηα νπνία ππήξραλ κέζα ηνπ θαη ζπλέβαιιαλ αζπλείδεηα ζηελ δηακφξθσζε

ησλ απφςεσλ ηνπ έρεη θάλεη ην βαζηθφ βήκα ζηελ γλψζε. Σν ζηάδην ηεο

πνιηηηζκηθήο γλψζεο ζα ηνπ δψζεη ηελ δπλαηφηεηα λα ελζθήςεη ,λα εκβαζχλεη , λα

αλαιχζεη θαη λα αμηνινγήζεη ηελ εζληθή ηνπ ηζηνξία φρη σο καζεηήο πνπ

παπαγαιίδεη κάρεο θαη λίθεο, αιιά σο ψξηκνο ζηνραζηήο ηεο ζεκαζίαο ησλ

ηζηνξηθψλ γεγνλφησλ.

Θα ηνπ πξνζθέξεη επίζεο ηελ δπλαηφηεηα λα ζηνραζηεί ζε ζηεξεφηππα πνπ έρνπλ

πάξεη ζηελ δσή ηνπ ηελ ζέζε ηεο αιεζηλήο γλψζεο θαη πνπ ζε απηή ηελ θάζε κπνξεί

λα θαηαλνήζεη ην πψο θαη ην γηαηί απηά ηα ζηεξεφηππα δεκηνπξγήζεθαλ θαη πνηνη

είλαη νη ιφγνη πνπ θαηέρνπλ ηέηνηα ζέζε θαη επίδξαζε ζηελ νπηηθή ησλ γεγνλφησλ.

Γηα παξάδεηγκα ζα κπνξέζεη λα θαηαλνήζεη ην ζηεξεφηππν φηη ζηελ Διιάδα

θαηνηθνχζαλ θαη θαηνηθνχλ κφλν Έιιελεο ,θάηη πνπ ην νπνίν δελ είλαη αιήζεηα,

αθνχ ζηελ Διιάδα θαηνηθνχζαλ θαη θαηνηθνχλ σο Έιιελεο πνιίηεο αξθεηέο

πιεζπζκηαθέο νκάδεο πνπ πξνέξρνληαη απφ δηαθνξεηηθά backgrounds (Πνκάθνη,

Μνπζνπικάλνη ηεο Θξάθεο, Αξβαλίηεο θιπ ζε απηφ ην ζηάδην εθπαίδεπζεο γίλεηαη

43

ηθαλφο λα αμηνινγήζεη ηελ χπαξμε απηψλ ησλ νκάδσλ θαη ηελ πξνζθνξά ηνπο ζηελ

δηακφξθσζε ηεο ζχγρξνλεο ρψξαο. Μπνξεί ζε απηφ ην ζηάδην λα θαηαλνήζεη λα

γλσξίζεη φηη ηα ζηεξεφηππα πνιχ ζπρλά γίλνληαη αηηίεο γηα αληζφηεηα, γηα

πεξηζσξηνπνίεζε αλζξψπσλ ,γηα θαηαπάηεζε δηθαησκάησλ θαη είλαη ζε απηφ ην

ζηάδην πνπ αξρίδεη λα απνθηά ζηγά αιιά κε γλψζε άιιε νπηηθή ησλ φζσλ

ζπκβαίλνπλ γχξσ ηνπ ζπζρεηίδνληάο ηα κε «απηφλ» θαη ηνπο «άιινπο». Δίλαη επίζεο

ζε απηφ ην ζηάδην πνπ ηνπ δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα αληηκεησπίζεη ηνλ θφβν γηα ην

«μέλν» θαη ην «δηαθνξεηηθφ» θαη λα μεπεξάζεη ην «φινη νη μέλνη είλαη εγθιεκαηίεο»

γλσξίδνληαο πηα φηη ην λα είλαη θάπνηνο θαθφο ε θαιφο δελ έρεη λα θάλεη κε ηελ

γιψζζα ,ηελ ζξεζθεία ή ηνλ πνιηηηζκφ απφ ηνλ νπνίν πξνέξρεηαη αιιά κε ηα

πξνζσπηθά ηνπ βηψκαηα, ηελ επίδξαζε ησλ νηθνγελεηαθψλ πξνηχπσλ θιπ. ηελ

πεξίπησζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ εθπαηδεχνληαη ζηελ αλάπηπμε Γηαπνιηηηζκηθήο

εηνηκφηεηαο ην ζηάδην απηφ εθπαίδεπζεο ηνπο πξνζθέξεη ηελ δπλαηφηεηα λα

αληηκεησπίζνπλ κε γλψζε ηα εκπφδηα πνπ πηζαλφλ ζα αληηκεησπίζνπλ

εθπαηδεχνληαο αλζξψπνπο απφ δηαθνξεηηθή θνπιηνχξα. Γλσξίδνληαο γίλεηαη θαλείο

πην επαηζζεηνπνηεκέλνο θαη θπξίσο αληηκεησπίδεη ηνπο άιινπο κε ζεβαζκφ

αλαγλσξίδνληαο ηελ αμία θαη ηελ κνλαδηθφηεηα ηνπ θαζελφο. .(Zafiropoulou

G.,2008,p:42-50)

Σν ηξίην ζηάδην εθπαίδεπζεο ζχκθσλα κε ην κνληέιν αλάπηπμεο ηεο

Γηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο είλαη ην ζηάδην Πνιηηηζκηθήο επαηζζεηνπνίεζεο.

ε απηφ ην ζηάδην ν εθπαηδεπφκελνο ζηεξηδφκελνο ζηα φζα έρεη θαηαθηήζεη γηα

ηνλ ίδην ηνλ εαπηφ ηνπ ζηξέθεη κε ελδηαθέξνλ πξνο ηνλ «άιιν». Ζ δηαθνξεηηθφηεηα

πηα δελ είλαη αηηία θφβνπ αιιά αθνξκή γηα πξνζνρή θαη επαίζζεηε αθξφαζε ησλ

απφςεσλ, πεπνηζήζεσλ, ζξεζθεπηηθψλ πηζηεχσ ηνπ άιινπ κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε

θαηάιιεισλ ζπκπεξηθνξψλ, ηέηνησλ πνπ ζα αληηθαηνπηξίδνπλ ην ζεβαζκφ ,πξνο ηνλ

«άιιν». Ηθαλφηεηα απνδνρήο ηνπ άιινπ φπσο αθξηβψο είλαη θαη φρη κε δηάζεζε ηνλ

αιιάμνπκε θαη λα ηνλ πηέζνπκε λα γίλεη φπσο εκείο αιιά φηη κπνξνχκε λα

ζπκβηψζνπκε αξκνληθά παξά ηηο φπνηεο δηαθνξέο καο. Ηθαλφηεηα λα εκπλεχζνπκε

εκπηζηνζχλε ζηνλ άιιν ψζηε λα κπνξέζεη λα αηζζαλζεί φηη φπνπ θη αλ βξίζθεηαη

καθξηά απφ ηνλ ηφπν ηνπ ππάξρνπλ άλζξσπνη πνπ ηνλ ζέβνληαη θαη κπνξεί λα ηνπο

εκπηζηεπηεί. Ηθαλφηεηα λα επηθνηλσλήζνπκε κε ηνλ «άιινλ», πνιιέο θνξέο αθνχκε

αλζξψπνπο λα ππνζηεξίδνπλ φηη δελ είλαη ξαηζηζηέο θαη δελ θάλνπλ δηαθξίζεηο αλ

φκσο ζπκβεί θαη θαζίζνπλ ζην ίδην ηξαπέδη κε θάπνηνλ μέλν ή αθφκα θαη κε θάπνηνλ

Ρνκά ηφηε ή θνβνχληαη ή ην ζεσξνχλ ππνηηκεηηθφ. ε απηφ ην ζηάδην ινηπφλ νη

εθπαηδεπφκελνη αληηιακβάλνληαη φηη ε επηθνηλσλία είλαη ν δξφκνο πνπ κπνξεί λα

νδεγήζεη ζηελ θαηαλφεζε ηεο ζθέςεο, ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ησλ πξνβιεκάησλ

ηνπ άιινπ. Ηθαλφηεηα δεκηνπξγίαο δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ είλαη ίζσο ην πην

δχζθνιν ηκήκα ηεο νινθιήξσζεο απηνχ ηνπ ζηαδίνπ φκσο θαη βαζηθή πξνυπφζεζε

γηα ηελ θαηάθηεζε ηνπ empathy ή ζηελ Διιεληθή ηεο ηθαλφηεηαο λα λνηψζνπκε ηνλ

44

άιιν θαη ηηο θαηαζηάζεηο θαη ζπγθπξίεο πνπ έθεξαλ κεηαλάζηε ή πξφζθπγα ζηελ

δηθή καο παηξίδα.(Zafiropoulou G.,2008,p:42-50)

Σν ηέηαξην θαη ηειεπηαίν ζηάδην ηνπ κνληέινπ είλαη ην ζηάδην ηεο

Γηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο

ε απηφ ην ζηάδην ν εθπαηδεπφκελνο θαιείηαη λα εθαξκφζεη ζηελ πξάμε φζα πεξέ

ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη αμηνινγνχκελνο ζα πξέπεη λα έρεη θαηαθηήζεη

Σελ ηθαλφηεηα λα αλαγλσξίδεη αθφκα θαη ηηο θαιπκκέλεο δηαθξίζεηο θαη ηελ

αληζφηεηα ε ηνλ ξαηζηζκφ εηο βάξνο αλζξψπσλ θαη λα είλαη έηνηκνο λα δεκηνπξγήζεη

δηαιεθηηθή ζρέζε κε απηά κε ζθνπφ ηελ εμάιεηςε ηνπο.

Tελ ηθαλφηεηα λα ζπλαληηέηαη κε ηνπο δηαθφξνπο πνιηηηζκνχο κέζσ ησλ θνξέσλ

ηνπο θαη λα απνδίδεη ηελ ηηκή θαη αμία ζηνλ θάζε πνιηηηζκφ κε δηάζεζε ε ζπλάληεζε

ηνπ καδί ηνπο λα απμήζεη ηελ γλψζε ηνπ θαη ηελ εκπεηξία ηνπ αλαγλσξίδνληαο φηη αλ

έρεηο ηα κάηηα ηνλ λνπ θαη ηελ θαξδηά ζνπ αλνηρηά ηφηε κπνξείο λα δεηο ηελ

δηαθνξεηηθφηεηα σο πεδίν ζπλεχξεζεο θαη φρη σο πεδίν ερζξφηεηαο θαη

πξνθαηαιήςεσλ.

Ηθαλφηεηα αληηθεηκεληθήο αμηνιφγεζεο ησλ αλαγθψλ θαη ησλ πξνβιεκάησλ ησλ

«άιισλ» κε έκθαζε ζηελ παξνρή ππνζηήξημεο θαη ελζάξξπλζεο

Σέινο, ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή ζε απηά πνπ νη

άιινη θνπβαινχλ καδί ηνπο θαη κέζα ηνπο φρη σο θνξηίν αιιά σο παξαθαηαζήθε ηεο

ηζηνξίαο ηνπο ηεο παηξίδαο ηνπο ηεο ζξεζθείαο ηνπο ηεο κεηξηθήο ηνπο γισζζάο.

Απηφ ζεκαίλεη φηη πξέπεη λα δεκηνπξγήζνπκε γη απηνχο ρψξν θαη λα εμαζθαιίζνπκε

δίθαηα ρξφλν γηα λα ηνπο αθνχζνπκε.

χκθσλα κε ηηο Papadopoulos,Tilki and Taylor, ε εθπαίδεπζε πνπ βαζίδεηαη ζην

κνληέιν ηνπο είλαη κηα δηαξθήο πξνζπάζεηαο θαη κηα δηαξθήο δηαδηθαζία ζηελ φπνηα

νη Γηαπνιηηηζκηθά έηνηκνη εθπαηδεπηέο πξέπεη λα αζθνχλ ηνλ εαπηφ ηνπο θαη επίζεο

κηα δηαξθήο πξνζπάζεηα βειηίσζεο ησλ θνηλσληθψλ ζπλζεθψλ γηα φινπο θαη ηέινο

κηα ζπλερήο πξνζπάζεηα κεηαιακπάδεπζεο ηεο αλάγθεο γηα δηαπνιηηηζκηθή

ζπκβίσζε ζε φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξνπο αλζξψπνπο αιιά θαη αζθψληαο

επίδξαζε ζε ζεζκνχο θαη ππεξεζίεο. .(Zafiropoulou G.,2008,p:42-50)

45

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2

ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ

2.1. Δηζαγσγή

Σν θεθάιαην «Μεζνδνινγία» έρεη σο ζηφρν ηνπ λα παξνπζηάζεη:

α) ην κεζνδνινγηθφ καο πξνβιεκαηηζκφ θαζψο θαη ηα ζηάδηα πνπ

αθνινπζεζήθαλ γηα ηελ εκπεηξηθή δηεξεχλεζε ησλ κνληέισλ εθπαίδεπζεο

ελειίθσλ θαη

β) ηα κεζνδνινγηθά εξγαιεία πνπ ζεσξήζεθαλ σο ηα πην θαηάιιεια γηα ηε

δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο.

πγθεθξηκέλα, έγηλε κηα φζν ην δπλαηφλ πην ιεπηνκεξήο επηζθφπεζε ηεο

ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο θαη εμεηάζηεθαλ νη δπλαηφηεηεο δηεξεχλεζεο ησλ

εξσηεκάησλ πνπ είραλ ηεζεί. Ο ζρεδηαζκφο αιιά θαη ε εθαξκνγή ησλ ζηαδίσλ πνπ

αθνινπζήζεθαλ ζηελ έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθαλ κε βάζε ηα αθφινπζα δεδνκέλα:

α) ηελ πνιχπιεπξε θχζε ηνπ ζέκαηνο,

β) ηε κέρξη ηψξα γλψζε γχξσ απφ ηηο ζεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο εθπαίδεπζεο

ελειίθσλ,

γ) ηελ αμηνιφγεζε ησλ δπλαηνηήησλ θαη ησλ αδπλακηψλ ησλ δηάθνξσλ

εξεπλεηηθψλ κεζφδσλ θαη εξγαιείσλ,

δ) ηα πξαθηηθά ζέκαηα ζρεηηθά κε ηελ πξφζβαζε ζηνπο ρψξνπο πινπνίεζεο

πξνγξακκάησλ εθπαίδεπζεο ελειίθσλ,

ε) ηηο δπζθνιίεο ζπιινγήο δεδνκέλσλ,

ζη) ηα εξεπλεηηθά ελδηαθέξνληα ηνπ εξεπλεηή.

ηε ζπλέρεηα κε βάζε ην ζηφρν ηεο κειέηεο ζα παξνπζηαζηεί ν ζθνπφο ηνπ

πξνβιεκαηηζκνχ ηεο έξεπλάο καο θαζψο θαη ηα επηκέξνπο εξεπλεηηθά εξσηήκαηα

πνπ δηαπξαγκαηεχεηαη. Δπίζεο, ζα παξνπζηαζηνχλ ν εξεπλεηηθφο ζρεδηαζκφο, ε

πεξηγξαθή ηνπ πιεζπζκνχ, ησλ κέζσλ ζπιινγήο ησλ δεδνκέλσλ, ηεο δηαδηθαζίαο

θαζψο θαη ηεο αλάιπζεο ησλ δεδνκέλσλ.

2.2. Ζ ζθνπηκφηεηα ηεο έξεπλαο

Ζ παξνχζα κειέηε επηρεηξεί λα εμεηάζεη ην θαηά πφζνλ ην κνληέιν

εθπαίδεπζεο ελειίθσλ, πνπ παξνπζηάζηεθε ζην ζεσξεηηθφ κέξνο, κπνξεί λα

ρξεζηκνπνηεζεί σο ζεσξεηηθφ κνληέιν ζηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ ζηελ Διιάδα.

Ο ζθνπφο είλαη λα δηεξεπλεζεί ε δηαπνιηηηζκηθή εηνηκφηεηα ησλ εθπαηδεπηψλ

ελειίθσλ κε βάζε ην Γηαπνιηηηζκηθφ πεξίγξακκα επηκφξθσζεο ελειίθσλ ηνπ

κνληέινπ δηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο ησλ Papadopoulos,Tilki and Taylor (1998,

2001).

46

2.3. ηφρνη ηεο έξεπλαο

πσο είδακε παξαπάλσ, ν βαζηθφο ζθνπφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη λα

εμεηάζεη ηε δηαπνιηηηζκηθή εηνηκφηεηα ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ κε βάζε ην

Γηαπνιηηηζκηθφ πεξίγξακκα επηκφξθσζεο ελειίθσλ ηνπ κνληέινπ δηαπνιηηηζκηθήο

εηνηκφηεηαο ησλ Papadopoulos,Tilki and Taylor (1998, 2001).

Οη επηκέξνπο ζηφρνη ηεο έξεπλαο είλαη λα δηεξεπλεζνχλ ε εηνηκφηεηα θαη νη

αλάγθεο ζε εθπαηδεπκέλνπο εθπαηδεπηέο ζε πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο ελειίθσλ κε

ζέκα ηελ δηαπνιηηηζκηθφηεηα, κε βάζε ην Γηαπνιηηηζκηθφ πεξίγξακκα επηκφξθσζεο

ελειίθσλ ηνπ κνληέινπ δηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο ησλ Papadopoulos, Tilki and

Taylor (1998,2001).

2.4. Eξεπλεηηθά εξσηήκαηα

Με βάζε ηνπο ζηφρνπο θαη ην ζθνπφ ηεο έξεπλαο ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα ηεο

κειέηεο είλαη ηα παξαθάησ:

Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο

ελειίθσλ ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο

εηεξφηεηαο;

Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά

ζέκαηα;

2.5. Μεζνδνινγία ηεο έξεπλαο

Ηδηαίηεξα ζεκαληηθή γηα ην ζέκα πνπ καο αθνξά ζεσξνχκε φηη είλαη ε

αμηνπνίεζε ηεο πνηνηηθήο κεζνδνινγίαο. Οη εξεπλεηέο αλαδεηνχλ δσληαλέο

εκπεηξίεο γηα φζα ζπκβαίλνπλ κε θπζηθφηεηα ζε πξαγκαηηθέο πεξηπηψζεηο ελψ,

ζπρλά, ζπκκεηέρνπλ θαη νη ίδηνη ζηελ έξεπλα , δίλνληαο έκθαζε ζηε δηαδηθαζία

πεξηζζφηεξν θαη ιηγφηεξν ζηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο, θαη πξνζπαζψληαο λα

απνηππψζνπλ ην πνιχπινθν θαη ζπλερψο κεηαβαιιφκελν πξφζσπν ηεο θνηλσληθήο

δσήο (Cohen & Manion, 2004). Ζ πξνζπάζεηα ησλ αηφκσλ γηα πξνζσπηθή

αμηνιφγεζε θαη εξκελεία ηνπ πεξηβάιινληνο θφζκνπ εληζρχεηαη απφ ηελ άπνςε φηη

νη εκπιεθφκελνη παξάγνληεο ζηηο εθπαηδεπηηθέο έξεπλεο (εξεπλεηέο, ππνθείκελα ηεο

έξεπλαο, εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ) θάζε άιιν παξά νπδέηεξνη είλαη .

Πξνθεηκέλνπ λα δηεξεπλήζνπκε ηηο απφςεηο ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ ηνπ

δείγκαηνο ρξεζηκνπνηήζακε ηελ ηερληθή ηεο εκηδνκεκέλεο ζπλέληεπμεο. Με ηελ

εκηδνκεκέλε ζπλέληεπμε ζπληειείηαη βαζχηεξε θαη απνθαιππηηθφηεξε

αιιειεπίδξαζε -αθνχ ζε κηα δηαπξνζσπηθή ζπλάληεζε είλαη πηζαλφηεξν λα

απνθαιχςεη θάπνηνο ηηο ζθέςεηο, ηηο απφςεηο, ηηο αμίεο θαη ηα ζπλαηζζήκαηά ηνπ-

θαη ειαηηψλνληαη νη πεξηπηψζεηο παξεξκελεηψλ θαη παξεμεγήζεσλ. Οη εξσηήζεηο

ηεο ζπλέληεπμεο, αλνηρηέο ζηελ αξρή, παίξλνπλ ην ζρήκα ηεο αλνηρηήο εξψηεζεο-

ρσλί ζηελ πνξεία (Cohen & Manion, 2004) θαη γίλνληαη φιν θαη πην ζπγθεθξηκέλεο,

47

ψζηε, απνθεχγνληαο ηνλ θίλδπλν ηνπ αλνχζηνπ πιαηηαζκνχ απφ ηελ πιεπξά ησλ

εξσηψκελσλ, λα ηνπο βνεζνχλ λα πεξηγξάθνπλ αβίαζηα ηα πξνζσπηθά ηνπο βηψκαηα

θαη λα θαηαζέηνπλ κε επειημία ηηο δηθέο ηνπο αληηιήςεηο. Σν γεγνλφο εμάιινπ φηη νη

αλνηρηέο απηέο εξσηήζεηο αθνξνχλ πξαγκαηηθέο θαη θαζεκεξηλέο εκπεηξίεο ησλ

εξσηεζέλησλ κεηψλεη ηνλ θίλδπλν λα πξνζαξκφδνληαη νη ηειεπηαίνη ζηηο φπνηεο

πξνζδνθίεο θαη αληηιήςεηο ηνπ εξεπλεηή.

Σνλ νδεγφ ηεο ζπλέληεπμεο ζπγθξφηεζαλ εξσηήζεηο ζρεηηθέο κε ηελ

επηζηεκνληθή θαη δηδαθηηθή ηνπο πνξεία, ηηο εκπεηξίεο ηνπο, ηηο δπζθνιίεο πνπ ηπρφλ

ζπλάληεζαλ, ηελ εξκελεία πνπ δίλνπλ ζηνλ φξν ηεο «δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο»,

ηελ αλαγθαηφηεηα, ηε ζπρλφηεηα θαη ηνλ ηξφπν δφκεζεο ησλ επηκνξθψζεσλ πνπ

παξαθνινχζεζαλ ή ζα ήζειαλ λα παξαθνινπζήζνπλ, θαζψο θαη κηα εξψηεζε

ζρεηηθή κε ηηο δπλαηφηεηεο επηκνξθσηηθψλ παξεκβάζεσλ. Σα δεδνκέλα πνπ

πξνέθπςαλ απφ ηελ θαηαγξαθή ησλ απαληήζεσλ ππνβιήζεθαλ ζε αλάιπζε

πεξηερνκέλνπ.

Πξνθεηκέλνπ λα εληζρπζεί ε αληηπξνζσπεπηηθφηεηα ηνπ δείγκαηνο, επηδηψρζεθε

ε ζπζηεκαηηθφηεηα ζηνλ ηφπν θαη ρξφλν ιήςεο ησλ ζπλεληεχμεσλ (φιεο

πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζην ρψξν εξγαζίαο ηνπο θαηά ηε δηάξθεηα δηαιεηκκάησλ ή

θελψλ απφ ηελ εξγαζία ηνπο). εκεηψλεηαη αθφκε φηη ζε φινπο ηνπο εθπαηδεπηέο

ελειίθσλ ηνπ δείγκαηνο είρε πξνεγεζεί ελεκέξσζε ζρεηηθή κε ηνπο βαζηθνχο

ζηφρνπο ηεο έξεπλαο ζηελ νπνία θαινχληαλ λα ζπκκεηάζρνπλ.

ρεηηθά κε ην δήηεκα ηεο αμηνπηζηίαο θαη εγθπξφηεηαο ηεο έξεπλαο,

αθνινπζήζακε ηελ παξαθάησ δηαδηθαζία, πξνθεηκέλνπ λα απμεζεί ε

αληηθεηκεληθφηεηα, γεληθεπζηκφηεηα θαη εγθπξφηεηά ηεο:

α) ζπγθξνηήζακε ζεκαηηθνχο άμνλεο πνπ πξνέθπςαλ απφ ηα εξεπλεηηθά

εξσηήκαηα

β) θαηεγνξηνπνηήζακε ηηο εξσηήζεηο ησλ ζπλεληεχμεσλ ζηνπο δηακνξθνχκελνπο

ζεκαηηθνχο άμνλεο

γ) πξαγκαηνπνηήζακε πηινηηθή ζπλέληεπμε κε άηνκν εθηφο δείγκαηνο,

πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζησζεί ε θαηαιιειφηεηα ηνπ νδεγνχ ζπλέληεπμεο

δ ρξεζηκνπνηήζακε εξσηήζεηο ειέγρνπ ησλ απαληήζεσλ πνπ ειήθζεζαλ γηα ηελ

απνθπγή ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο αλάδξαζεο

ε) πξαγκαηνπνηήζακε αλαιπηηθή νξγάλσζε θαη παξνπζίαζε ηνπ πιηθνχ ησλ

ζπλεληεχμεσλ, πξνο απνθπγή κεξνιεςίαο θαη πξνθαηαιήςεσλ

ζη) αμηνινγήζακε κε βάζε νξζνχο θαη ινγηθνχο ηζρπξηζκνχο θαη δψζακε

επαξθείο εμεγήζεηο, πξνο απνθπγή παξεξκελεηψλ (ελδνζθνπηθή θξηηηθή

ζθέςε)

48

2.6. Γπζθνιίεο θαη πεξηνξηζκνί ηεο έξεπλαο

ηελ παξνχζα εξεπλεηηθή πξνζπάζεηα ζπλαληήζακε δπζθνιίεο νη νπνίεο

αλαθέξνληαη ζηα εμήο:

Ζ βαζηθφηεξε δπζθνιία ζεσξνχκε φηη ζπλίζηαηαη ζηελ πξνζπάζεηα επίηεπμεο

ηεο, θαηά ην δπλαηφλ, θαιχηεξεο αληηπξνζσπεπηηθφηεηαο ηνπ δείγκαηνο. Έηζη, αλ

θαη ν αξηζκφο ηνπ δείγκαηνο είλαη ζρεηηθά κηθξφο, ιφγσ θπξίσο ππνθεηκεληθψλ

δπζθνιηψλ (θφξηνο εξγαζίαο, πεξηνξηζκέλνο ρξφλνο πινπνίεζεο ηεο εξγαζίαο),

θαηαβιήζεθε κεγάιε πξνζπάζεηα λα ιεθζεί, θαη λα αμηνινγεζεί αλάινγα, επαξθέο

δείγκα. Ζ ιήςε ηθαλνχ αξηζκνχ ζπλεληεχμεσλ απφ εθπαηδεπηηθνχο πνπ δηέζεηαλ

δηαθνξεηηθά θάζε θνξά ραξαθηεξηζηηθά, ψζηε λα λνεκαηνδνηήζνπλ κε ηηο απφςεηο

ηνπο ηελ έξεπλα, απνδείρζεθε απαηηεηηθή δηαδηθαζία, θαζψο ην δείγκα ηεο έξεπλαο

εμαζθαιίζηεθε δχζθνια.

Σν ζέκα ηεο αληηθεηκεληθφηεηαο ηνπ εξεπλεηή ζηελ πνηνηηθή έξεπλα έρεη

ζπδεηεζεί ηδηαηηέξσο ζε ζεσξεηηθφ επίπεδν. Ζ έκθαζε πνπ δίλεηαη ζηε δηαδηθαζία

θαη ηελ αλάιπζε πξαγκαηηθψλ θαη δσληαλψλ πεξηπηψζεσλ, απνθαιχπηεη ζε βάζνο

ηηο ζθέςεηο θαη ηα ζπλαηζζήκαηα ησλ εξσηεζέλησλ, αιιά δεκηνπξγεί θαη ην

ελδερφκελν ηεο πξνζσπηθήο εκπινθήο ηνπ εξεπλεηή ζην ζέκα πνπ εξεπλά. ηελ

παξνχζα έξεπλα, νη δηαπξνζσπηθέο ζπλαληήζεηο, ε πξαγκαηνπνίεζε εκηδνκεκέλσλ

ζπλεληεχμεσλ, ε πξνζσπηθή έγλνηα ηνπ εξεπλεηή λα απνθχγεη ππνθεηκεληθέο

αμηνινγήζεηο, εξκελείεο θαη παξεξκελείεο ζεσξνχκε φηη βνήζεζαλ ζηελ αλάδεημε

ησλ ζεηηθψλ ζεκείσλ ηεο πνηνηηθήο έξεπλαο, κέζα απφ ηελ πξνζπάζεηά καο λα

γεληθεχζνπκε αλαιπηηθά.

Σν γεγνλφο φηη νη ζπλεληεχμεηο πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζην θπζηθφ ρψξν θαη ρξφλν

εξγαζίαο ησλ ππνθεηκέλσλ πηζηεχνπκε φηη ελίζρπζε κελ ηελ αμηνπηζηία ηεο έξεπλάο

καο, δεκηνχξγεζε φκσο ζπρλά πξαθηηθά πξνβιήκαηα δηέθνπηαλ θάπνηεο θνξέο ηε

ιήςε ησλ ζπλεληεχμεσλ ή δεκηνπξγνχζαλ ζφξπβν.

Οη αξρηθέο αληηζηάζεηο νξηζκέλσλ απφ ην δείγκα ζρεηηθά κε ηε ρξήζε

καγλεηνθψλνπ γξήγνξα θάκθζεθαλ θαη έηζη φιεο νη ζπλεληεχμεηο ηειηθά

καγλεηνθσλήζεθαλ.

49

2.7.Μέζα θαη ηξφπνο ζπιινγήο ησλ δεδνκέλσλ

πσο είδακε ηα δεδνκέλα ηεο έξεπλαο ζπιιέρζεθαλ κε εκηδνκεκέλε

ζπλέληεπμε.

Σα εξσηήκαηα ηεο ζπλέληεπμεο είραλ σο εμήο:

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηα αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ;

2.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε

ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα;

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο;

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή;

Β. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1.Απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο;

2. Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληνχλ ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

4. Βαζκφο επαηζζεηνπνίεζεο ζε ζρεηηθά ζέκαηα:

5. Πνίνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε;

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ;

2. Έρνπλ ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα;

2.α Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

2.β. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

2.γ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

2.δ.Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

3.α. Πνηεο πξαθηηθέο δπζθνιίεο ζπλάληεζαλ ή ζα ζπλαληνχζαλ θαηά ηελ

επηκφξθσζή;

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκνχλ;

5. Πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ πεξηερνκέλνπ;

6.Ση αιιαγέο ζα πξφηεηλαλ ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

7.Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζνπλ ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

50

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

2.8.Αληηζηνηρία εξσηεκάησλ ζπλέληεπμεο κε άμνλεο ηνπ κνληέινπ

Papadopoulos,Tilki and Taylor

ΔΡΩΣΖΜΑΣΑ

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη

επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο

ελειίθσλ ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο

εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο

εηεξφηεηαο

1.Πνηά ή ηθαλφηεηα αμηνιφγεζεο αλαγθψλ

θαη θαηαζηάζεσλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ

2.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο

πξνθαηάιεςεο θαη δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε

ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ

αληζφηεηα

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε

ηνπο πνιηηηζκνχο

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο

γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή

ΑΞΟΝΔ ΜΟΝΣΔΛΟΤ

ΠΟΛΗΣΗΜΗΚΖ ΑΤΣΟΓΝΩΗΑ

1.Απηνγλσζία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

2.Πνιηηηζκηθή ηαπηφηεηα

3.Δζληθή ηζηνξία

Β. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε

πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο

1.Απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο

2. Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληνχλ ζε ζρέζε κε

δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο

ηηο αληηκεησπίζαηε

4. Βαζκφο επαηζζεηνπνίεζεο ζε ζρεηηθά

ζέκαηα:

5. Πνίνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο

ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν

«δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ

έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε

ΓΗΑΠΟΛΗΣΗΜΗΚΖ

ΔΣΟΗΜΟΣΖΣΑ

1.Ηθαλφηεηα αμηνιφγεζεο αλαγθψλ

θαη θαηαζηάζεσλ ησλ καζεηψλ

2.Ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο

πξνθαηάιεςεο θαη δηαιεθηηθήο

ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε,

ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ

αληζφηεηα.

3.Ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο

πνιηηηζκνχο

4.Ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε

ζεβαζκφ θαη απνδνρή

ΠΟΛΗΣΗΜΗΚΖ ΓΝΩΖ

1.Πξνζσπηθέο , εζληθέο αμίεο,

πίζηεηο θαη ζπκπεξηθνξέο

2.Δκπφδηα πνπ ελππάξρνπλ ζηνλ

εθπαηδεπηηθφ σο πξνο ηελ

πνιηηηζκηθή επαηζζεηνπνίεζε

3.Σα ηεξεφηππα έλαληη ησλ

«μέλσλ»

51

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ

ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ

επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ

2. Έρνπλ ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά

επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα

2.α Ση δηάξθεηα είραλ Ση πεξηερφκελν

Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε

2.β. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ

ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο

2.γ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα

ζεκηλάξηα

2.δ.Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ

παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν

3.α. Πνηεο πξαθηηθέο δπζθνιίεο

ζπλάληεζαλ ή ζα ζπλαληνχζαλ θαηά ηελ

επηκφξθσζή

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο

πξνηηκνχλ

5. Πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ πεξηερνκέλνπ

6.Ση αιιαγέο ζα πξφηεηλαλ ζε

επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ

7.Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα

παξαθνινπζήζνπλ ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα

ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ ησλ

εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ

ΠΟΛΗΣΗΜΗΚΖ ΓΝΩΖ

1.Πξνζσπηθέο, εζληθέο αμίεο,

πίζηεηο θαη ζπκπεξηθνξέο

2.Δκπφδηα πνπ ελππάξρνπλ ζηνλ

εθπαηδεπηηθφ σο πξνο ηελ

πνιηηηζκηθή επαηζζεηνπνίεζε

3.Σα ηεξεφηππα έλαληη ησλ

«μέλσλ»

ΠΟΛΗΣΗΜΗΚΖ

ΔΤΑΗΘΖΣΟΠΟΗΖΖ

1.Δλζπλαίζζεζε

2.Ηθαλφηεηεο δηαπξνζσπηθψλ

ζρέζεσλ

3.Ηθαλφηεηεο επηθνηλσλίαο

4.Ηθαλφηεηα εκπηζηνζχλεο

5.Ηθαλφηεηα απνδνρήο ηνπ

«άιινπ»

6.Καηαιιειφηεηα ζπκπεξηθνξάο

7.εβαζκφο ζηελ

δηαθνξεηηθφηεηα

2.9. Γείγκα ηεο έξεπλαο

Σν δείγκα ηεο έξεπλαο απνηειείηαη απφ δεθαελλέα (19) εθπαηδεπηέο ελειίθσλ. Ζ

επηινγή ηνπ δείγκαηνο ησλ εθπαηδεπηηθψλ έγηλε κε άμνλα ηελ επξχηεξε θάιπςε

φζνλ αθνξά ηηο ζπνπδέο, ηα ρξφληα πξνυπεξεζίαο, ηελ ειηθία, αιιά θαη ηελ

πξνγελέζηεξε επηκφξθσζή ηνπο ζε δεηήκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο.

52

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3

Αλάιπζε θαη παξνπζίαζε απνηειεζκάησλ

πσο είδακε ζε πξνεγνχκελε ελφηεηα - εξεπλεηηθά εξσηήκαηα - κε βάζε ηνπο

ζηφρνπο θαη ην ζθνπφ ηεο έξεπλαο ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα ηεο κειέηεο ηέζεθαλ

σο εμήο:

Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο

ελειίθσλ ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο

εηεξφηεηαο;

Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά

ζέκαηα;

3.1.Αλάιπζε θαη παξνπζίαζε ζρεηηθά κε ην πφζν φζν εμνηθεησκέλνη θαη

επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ ζε ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

Πξνθεηκέλνπ λα αληρλεπζεί ε ήδε ππάξρνπζα εκπεηξία ησλ ππνθεηκέλσλ ηνπ

δείγκαηνο ξσηήζακε ηα εμήο:

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηα αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ;

χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα θάλεθε φηη 12 ζηνπο 19 εθπαηδεπηέο πηζηεχνπλ

φηη ε ηθαλφηεηα αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ηνπο

είλαη ηθαλνπνηεηηθή, ελψ 7 αθφκα πηζηεχνπλ φηη είλαη κέηξηα.

Δλδεηθηηθά νη εξσηψκελνη απάληεζαλ σο εμήο:

Η δηάγλσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ζε έλα

εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα (ηππηθήο ή κε-ηππηθήο εθπαίδεπζεο) είλαη, θαηά ηε

γλψκε κνπ, κία δηαδηθαζία απαξαίηεηε γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο πνξείαο

δηδαζθαιίαο ηνπ καζήκαηνο ζπκπιεξσκαηηθά κε ην πξνθαζνξηζκέλν

αλαιπηηθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ. Η δηάγλσζε απηή γίλεηαη ζπλήζσο ζηελ

ελαξθηήξηα ζπλάληεζε -ή θαη πην πξηλ, θαηά ηε δηαδηθαζία επηινγήο γηα

παξάδεηγκα- είηε κέζα απφ ζπδήηεζε κε ηνπο εθπαηδεπφκελνπο είηε κέζσ

αμηνιφγεζεο ελφο εηδηθά γηα ηνλ ζθνπφ απηφ δηακνξθσκέλνπ εξσηεκαηνινγίνπ

(. 1).

53

Ήδε, αλ φρη απφ ηελ ελαξθηήξηα ζπλάληεζε, απφ ηηο πξψηεο ζπλαληήζεηο κνπ

κε ηελ νκάδα ελειίθσλ κεηαλαζηψλ πξνζπαζψ κέζα απφ επνηθνδνκεηηθφ

δηάινγν λα εληνπίζσ ηηο αλάγθεο θαη ηηο πξνζδνθίεο ηεο θάζε εζληθφηεηαο θαη

λα βξσ θνηλά κεηαμχ ηνπο ζηνηρεία ψζηε λα δηακνξθψζσ θαηάιιεια ηελ

εθπαηδεπηηθή πνξεία πνπ ζα αθνινπζήζσ κέζα ζ’ έλα ζπλαηλεηηθφ πλεχκα

αιιεινθαηαλφεζεο θαη αιιειεπίδξαζεο (. 3).

Ννκίδσ πσο δελ είκαη ζε ζέζε λα αμηνινγψ ηηο θαηαζηάζεηο ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ. (. 6).

Καιή (. 9).

ε ζπλέρεηα ηνπ ίδηνπ εξσηήκαηνο δεηήζακε απφ ηνπο εθπαηδεπηέο λα καο

ελεκεξψζνπλ ζην θαηά πφζνλ «ππάξρεη ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα».

2.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε

ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα;

χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα θάλεθε φηη 16 ζηνπο 19 εθπαηδεπηέο πηζηεχνπλ

φηη «ππάξρεη ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ

πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα», ελψ 2 αθφκα πηζηεχνπλ φηη ηζρχεη

κελ αιιά κε πξνυπνζέζεηο.

Δλδεηθηηθά νη εξσηψκελνη απάληεζαλ σο εμήο:

Θεσξψ φηη φινη νη εθπαηδεπηέο πνπ δνπιεχνπλ κε εθπαηδεπφκελνπο κε

πνιηηηζκηθέο δηαθνξέο (γιψζζα, ζξεζθεία θιπ.) νθείινπλ λα είλαη ζε ζέζε

λα αλαζηνραζηνχλ επί ηνπ δεηήκαηνο ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο, ηεο εηεξφηεηαο

θαη λα άξνπλ ηηο πξνθαηαιήςεηο θαη ηηο ζηεξεφηππεο αληηιήςεηο πνπ είλαη

πηζαλφ λα έρνπλ, πηνζεηψληαο, θαηά ζπλέπεηα, κία αλεθηηθή ζηάζε θαη κία

πξνζέγγηζε ελάληηα ζηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αλαπαξαγσγή ξαηζηζηηθψλ

αληηιήςεσλ θαη ζπκπεξηθνξψλ.(1)

Ναη, ζα έιεγα πσο λαη. (3)

Παξφιν πνπ φινη καο κεγαιψλνπκε θνπβαιψληαο νξηζκέλεο

πξνθαηαιήςεηο, ηηο νπνίεο επηηείλνπλ νη ηξέρνπζεο θνηλσληθφ-πνιηηηθέο

ζπλζήθεο, ζεσξψ φηη πεηπραίλσ λα πεξηνξίζσ ζην ειάρηζην ηηο δηαθξίζεηο

θαη ηηο αληζφηεηεο κέζα ζηελ ηάμε.(6)

ρη (9)

54

ε ζπλέρεηα ηνπ ίδηνπ εξσηήκαηνο, ζην ηξίην ππνεξψηεκα ηεο ελφηεηαο,

δεηήζακε απφ ηνπο εθπαηδεπηέο λα καο ελεκεξψζνπλ ζην θαηά πφζνλ «ππάξρεη ε

ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο».

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο;

χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα θάλεθε φηη 19 ζηνπο 19 εθπαηδεπηέο (100% ηνπ

δείγκαηνο) πηζηεχνπλ φηη «ππάξρεη ε ηθαλφηεηα απηή».

Δλδεηθηηθά νη εξσηψκελνη απάληεζαλ σο εμήο:

Η επαθή κε αλζξψπνπο δηαθνξεηηθψλ πνιηηηζκψλ νδεγεί ηνπο εθπαηδεπηέο πνπ

είλαη θαηά θάπνηνλ ηξφπν ππνςηαζκέλνη λα ζπλαληεζνχλ κε ηνπο «άιινπο»

πνιηηηζκνχο (1.)

Τπάξρεη ε δπλαηφηεηα ζπλάληεζεο θαη δηαιεθηηθήο ζρέζεο αλάκεζα ζηνπο

δηάθνξνπο πνιηηηζκνχο ζε αξθεηά κεγάιν βαζκφ κέζσ ηεο εμεχξεζεο θνηλψλ

ζηνηρείσλ αλάκεζα ζηνπο πνιηηηζκνχο, σο ζπλεθηηθψλ θξίθσλ αλάκεζα ζε

ιανχο. Παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα θαηαλφεζεο, αιιά θαη δεκηνπξγείηαη έλα θιίκα

ζχκπλνηαο πξνο έλαλ θνηλφ ζηφρν (3).

Ναη, ππάξρεη. Απφ κέξνπο κνπ ππάξρεη! (6)

ρη (9)

Η κεηάδνζε γλψζεσλ κε ζεβαζκφ, ζπκβαίλεη κφλν φηαλ δηδάζθνπκε – θάηη πνπ

είλαη πνιχ δχζθνιν – κε θάπνηα γλψζε, ησλ γλσζηηθψλ ηθαλνηήησλ ηνπ

“άιινπ” θαη ησλ πνιηηηζκηθψλ πξνζιακβαλνπζψλ πνπ ηνλ θάλνπλ δεθηηθφ ή

ην αληίζεηφ ηνπ ζε δεδνκέλα ζηνηρεία κάζεζεο. Γηα λα ην πσ πνιχ απιά, πψο

ζα δηδάμεηο ηελ έλλνηα ηνπ “ζπηηηνχ” ζε έλα ηζηγγαλάθη πνπ κεηαθηλείηαη

ζπλέρεηα, ή πψο ζα ζπδεηήζεηο γπλαηθεία ζέκαηα, αλάκεζα ζε αλζξψπνπο απφ

πεξηβάιινληα κε αλεθηηθά ζηελ “ηζνηηκία” – γηα λα ην πσ ηψξα θάπσο

ζπκβαηηθά – ηεο γπλαίθαο; (15)

ε ζπλέρεηα ηνπ ίδηνπ εξσηήκαηνο, ζην ηξίην ππνεξψηεκα ηεο ελφηεηαο,

δεηήζακε απφ ηνπο εθπαηδεπηέο λα καο ελεκεξψζνπλ ζην θαηά πφζνλ «ππάξρεη ε

ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο».

4.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή;

Ν

Ναη 16

ρη 3

55

χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα θάλεθε φηη 16 ζηνπο 19 εθπαηδεπηέο πηζηεχνπλ

φηη «ππάξρεη ε ηθαλφηεηα απηή ηεο κεηάδνζεο δειαδή γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη

απνδνρή». ελψ 3 αθφκα πηζηεχνπλ φηη δελ ηζρχεη θάηη ηέηνην.

Δλδεηθηηθά νη εξσηψκελνη απάληεζαλ σο εμήο:

Θεσξψ ηηο δχν απηέο αξρέο σο αθξνγσληαίν ιίζν νπνηαζδήπνηε εθπαηδεπηηθήο

ζρέζεο.(1)

Η κεηάδνζε γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ

απφ ηελ πξνζσπηθφηεηα θαη ην ήζνο ηνπ εθπαηδεπηή θαη απφ ην θιίκα πνπ

απηφο θαιιηεξγεί ζηελ ηάμε αληηκεησπίδνληαο κε ζζέλνο ηα εκπφδηα πνπ κπνξεί

λα πξνθχςνπλ ιφγσ ηεο εηεξνγέλεηαο.(3)

Απφ φ,ηη κνπ έρνπλ δείμεη νη εθπαηδεπφκελνη κνπ, λαη κπνξψ λα πσ πσο

δηαζέησ ηε κεηαδνηηθφηεηα ησλ γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή ζε αξθεηά

κεγάιν βαζκφ. (6)

Δπηπρψο! Ο ζεβαζκφο θαη ε απνδνρή είλαη ακνηβαία ζηνηρεία ζηε δηδαθηηθή

δηαδηθαζία, θάηη πνπ ην ήζεια θαη ην επηδίσθα απφ ηελ πξψηε ζηηγκή πνπ

αζρνιήζεθα κε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο. (17)

ρη (9)

Η κεηάδνζε γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ

απφ ηελ πξνζσπηθφηεηα θαη ην ήζνο ηνπ εθπαηδεπηή θαη απφ ην θιίκα πνπ

απηφο θαιιηεξγεί ζηελ ηάμε αληηκεησπίδνληαο κε ζζέλνο ηα εκπφδηα πνπ κπνξεί

λα πξνθχςνπλ ιφγσ ηεο εηεξνγέλεηαο. (16)

ε ζρέζε κε ην πξψην εξεπλεηηθφ καο εξψηεκα θάλεθαλ ηα εμήο:

Ο βαζκφο εμνηθείσζεο αιιά θαη επαηζζεηνπνίεζεο ησλ ζεκεξηλψλ εθπαηδεπηψλ

ελειίθσλ ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο,

ηδηαίηεξα ζε απηνχο πνπ πήξαλ κέξνο ζηε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα, θάλεθε λα

παξνπζηάδεη νξηζκέλα πξνβιήκαηα.

χκθσλα κε ηηο απαληήζεηο ησλ ίδησλ ησλ εθπαηδεπηψλ ε ηθαλφηεηα αμηνιφγεζεο

αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ζεσξείηαη κέηξηα έσο

ηθαλνπνηεηηθή.

Δπίζεο ζχκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα θάλεθε φηη ε πιεηνςεθία ησλ

εθπαηδεπηψλ πηζηεχνπλ φηη «ππάξρεη ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα», αιιά

παξάιιεια ππάξρνπλ θαη εθπαηδεπηέο νη νπνίνη πηζηεχνπλ φηη κπνξεί λα γίλεη θάηη

ηέηνην αιιά κε πξνυπνζέζεηο. Αληίζηνηρα απφ άιιν εξψηεκα πξνθχπηεη φηη ην 100%

56

ηνπ δείγκαηνο πηζηεχνπλ φηη «ππάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο

πνιηηηζκνχο».

3.2.Αλάιπζε θαη παξνπζίαζε ζην θαηά πφζνλ νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ έρνπλ νη

ίδηνη εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο, κέζα απφ ηελ εκπεηξία ηνπο, ζρεηηθά κε

δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα. ε ζρέζε κε ην πξνηεηλφκελν κνληέιν ην εξψηεκα

αληαπνθξίλεηαη ζην θαηά πφζνλ «ε απφθηεζε επαγγεικαηηθήο επάξθεηαο ή

εκπεηξίαο, αληαπνθξίλεηαη ζηελ επηινγή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο».

Σν δεχηεξν εξεπλεηηθφ καο εξψηεκα αλαθέξεηαη ζην θαηά πφζνλ νη εθπαηδεπηέο

ελειίθσλ έρνπλ νη ίδηνη εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο, κέζα απφ ηελ εκπεηξία ηνπο, ζρεηηθά

κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα. ε ζρέζε κε ην πξνηεηλφκελν κνληέιν ην εξψηεκα

αληαπνθξίλεηαη ζην θαηά πφζνλ «ε απφθηεζε επαγγεικαηηθήο επάξθεηαο ή

εκπεηξίαο, αληαπνθξίλεηαη ζηελ επηινγή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο».

χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα θάλεθε φηη φινη νη εθπαηδεπηέο απαληνχλ φηη

δηαζέηνπλ ηθαλνπνηεηηθή ή θαη κέηξηα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο.

Β. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1.Απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο;

Ν

Ηθαλνπνηεηηθή 17

Μέηξηα 2

Μηθξή 0

Οη εξσηψκελνη απάληεζαλ σο εμήο:

Έρσ εξγαζηεί σο εθπαηδεπηήο ελειίθσλ ζε πξνγξάκκαηα επαγγεικαηηθήο

θαηάξηηζεο θαη ζε πξνγξάκκαηα εθκάζεζεο ηεο ειιεληθήο σο

δεχηεξεο/μέλεο γιψζζαο γηα πεξηζζφηεξεο απφ 500 ψξεο, πξνζπαζψληαο λα

ππεξπεδήζσ ηηο πξνθαηαιήςεηο θαη λα δηδάμσ κε ζεβαζκφ θαη

ππεπζπλφηεηα θαη απνθπγή ησλ δηαθξίζεσλ.(1)

Δίλαη εθηθηή ε ζπλεχξεζε θαη ζπλχπαξμε ησλ δηαθφξσλ πνιηηηζκψλ κε

θνηλέο πξνζδνθίεο, εθφζνλ πξνζπειαζηνχλ νξηζκέλα εκπφδηα πνπ κπνξεί

λα πξνθχςνπλ κέζσ κηαο πγηνχο ζρέζεο κεηαμχ εθπαηδεπηψλ θαη

εθπαηδεπνκέλσλ (3).

Γελ έρσ ηεξάζηηα δηδαθηηθή εκπεηξία, εξγάδνκαη ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο

ην ηειεπηαίν ζρνιηθφ έηνο (6).

Δίκαη ζην αληηθείκελν απηφ εζληθψλ νκάδσλ εδψ θαη δχν ρξφληα (9)

Δίλαη εθηθηή ε ζπλεχξεζε θαη ζπλχπαξμε ησλ δηαθφξσλ πνιηηηζκψλ κε

θνηλέο πξνζδνθίεο, εθφζνλ πξνζπειαζηνχλ νξηζκέλα εκπφδηα πνπ κπνξεί

57

λα πξνθχςνπλ κέζσ κηαο πγηνχο ζρέζεο κεηαμχ εθπαηδεπηψλ θαη

εθπαηδεπνκέλσλ.(16)

Δξγάδνκαη εδψ θαη πέληε ρξφληα ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο. (17)

Αλάινγν ηνπ πξνεγνχκελνπ εξσηήκαηνο ππήξμε θαη ην επφκελν εξψηεκα

ζχκθσλα κε ην νπνίν νη εξσηψκελνη απάληεζαλ ζην πνηεο είλαη νη δπζθνιίεο πνπ

ζπλαληνχλ ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ.

2. Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληνχλ ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

Ν

Μηθξέο 10

Μέηξηεο 7

Μεγάιεο 2

χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα θάλεθε φηη 10 ζηνπο 19 εθπαηδεπηέο πηζηεχνπλ

φηη νη δπζθνιίεο πνπ ζπλαληνχλ ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ηνπο είλαη κηθξέο, ελψ 7 αθφκα πηζηεχνπλ φηη είλαη κέηξηνπ βαζκνχ.

Δλδεηθηηθά νη εξσηψκελνη απάληεζαλ σο εμήο:

Καζφινπ! Πηζηεχσ πσο φηαλ μεθηλάο κε θαιή δηάζεζε θαη ζεβαζκφ απέλαληη

ζηνλ άιινλ, νη δπζθνιίεο κεηψλνληαη ζην ειάρηζην. (17)

Ναη, κφλν πνπ απηέο αθνξνχζαλ ηε κεηνςεθία ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. Γελ είραλ

λα θάλνπλ ηφζν κε ηηο κεηαμχ δηαθφξσλ εζληθνηήησλ δηαθνξέο φζν κε ηε

ζεψξεζε απφ νξηζκέλνπο ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ σο «αλψηεξνπ»,

«ζπνπδαηφηεξνπ» απφ άιινπο.(16)

Ναη, κφλν πνπ απηέο αθνξνχζαλ ηε κεηνςεθία. Γελ είραλ λα θάλνπλ ηφζν κε

ηηο κεηαμχ δηαθφξσλ εζληθνηήησλ δηαθνξέο φζν κε ηε ζεψξεζε ηνπ πνιηηηζκνχ

ηνπο σο θαιχηεξνπ , απφ άιινπο.(3)

ηελ αξρή, κέρξη λα εγθιηκαηηζηψ ζηελ ηάμε!!Φνβφκνπλ ιίγν αξρηθά, ζρεηηθά

κε ην ηη εθπαηδεπφκελνη ζα έρσ, φηαλ φκσο γλσξίζηεθα κε ηνπο

εθπαηδεπφκελνπο, ν θφβνο απηφο θαηαξξίθζεθε! (6)

ρη είλαη κηθξέο νη δπζθνιίεο(9)

Αλάινγν ηνπ πξνεγνχκελνπ εξσηήκαηνο ππήξμε θαη ην ηξίην εξψηεκα ηνπ

δεχηεξνπ κέξνπο ηεο ζπλέληεπμεο ζχκθσλα κε ην νπνίν νη εξσηψκελνη απάληεζαλ

58

ζην ηη ηχπνπ είλαη νη δπζθνιίεο πνπ ζπλαληνχλ ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ,

θαη πσο ηηο αληηκεησπίδνπλ.

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα θάλεθε φηη νη εθπαηδεπηέο ζπλαληνχλ θαζεκεξηλά

αξθεηέο δπζθνιίεο θαη εθεπξίζθνπλ ηξφπνπο αληηκεηψπηζήο ηνπο

Δλδεηθηηθά νη εξσηψκελνη απάληεζαλ σο εμήο:

Πέξα απφ ηε δπζθνιία κε ηε γιψζζα θαη ηηο δηαθνξεηηθέο λννηξνπίεο

αληηκεηψπηζα θαη πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο θαη ζπγθξνχζεηο κεηαμχ ησλ

κειψλ ηεο νκάδαο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ.(1)

Οη παξαπάλσ δπζθνιίεο αληηκεησπίζηεθαλ κε φζν ην δπλαηφλ κεγαιχηεξε

λεθαιηφηεηα θαη παξαπνκπή ζε ζπγθεθξηκέλε βηβιηνγξαθία πξνθεηκέλνπ λα

πεηζηνχλ γηα ηελ νξζφηεηα ησλ ιεγνκέλσλ κνπ αθφκε θαη νη πην

δχζπηζηνη.(3)

Οη δπζθνιίεο πνπ αληηκεηψπηζα ζρεηίδνληαη βαζηθά κε ηε γιψζζα. Αξθεηνί

εθπαηδεπφκελνη ρξεηάδνληαλ ην ρξφλν ηνπο γηα λα επηθνηλσλήζνπλ καδί κνπ

πξνθνξηθά, αιιά κε ππνκνλή απφ κέξνπο κνπ ηα πήγακε θαιά. Αθηέξσζα

φζν ρξφλν ρξεηαδφηαλ γηα λα γίλνπλ απηά πνπ ήζεια θαηαλνεηά απφ ηνπο

εθπαηδεπφκελνη κνπ θαη, αλ θαη κείλακε ιίγν πίζσ ζηε δηδαθηέα χιε,

σζηφζν ην κάζεκα δηεμήρζε ηθαλνπνηεηηθά. (6)

ρη είλαη κηθξέο νη δπζθνιίεο (9)

Οη παξαπάλσ δπζθνιίεο αληηκεησπίζηεθαλ φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξα.(16)

Δπίζεο ξσηήζεθαλ νη εθπαηδεπηέο γηα ην βαζκφ επαηζζεηνπνίεζεο ζε ζρεηηθά

ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθνχ θνηλνχ.

χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα θάλεθε φηη φινη νη εθπαηδεπηέο, εθηφο απφ δχν,

απαληνχλ φηη δηαζέηνπλ ηθαλνπνηεηηθφ ή θαη κεγάιν βαζκφ επαηζζεηνπνίεζεο.

4.Βαζκφο επαηζζεηνπνίεζεο ζε ζρεηηθά ζέκαηα:

Ν

Μηθξφο 2

Μέηξην 4

Μεγάινο 13

Δλδεηθηηθά νη εξσηψκελνη απάληεζαλ σο εμήο:

Τςειφο, ζέισ λα πηζηεχσ.(1)(9)

Αληηιακβάλνκαη θαη θαηαλνψ ηα δηάθνξεο θχζεσο πξνβιήκαηα ησλ

κεηαλαζηψλ, θαζψο θαη ηε δπζθνιία ηνπο λα εληαρζνχλ νκαιά ζηελ

ειιεληθή θνηλσλία. Η εθκάζεζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη ηνπ ειιεληθνχ

59

πνιηηηζκνχ είλαη ην κέζν πνπ ζα ηνπο βνεζήζεη λα αληεπεμέιζνπλ κε

κεγαιχηεξε επθνιία ζηα θαζεκεξηλά ηνπο πξνβιήκαηα θαη

ππνρξεψζεηο.(3)

Μεγάινο. Σψξα πνπ έρσ ηε δηδαθηηθή εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο,

είκαη αθφκα πην επαηζζεηνπνηεκέλε απφ πξηλ θαη κνπ αξέζεη πξαγκαηηθά λα

δηδάμσ ζε δηαπνιηηηζκηθέο ηάμεηο. (6)

Αληηιακβάλνκαη θαη θαηαλνψ ηα πξνβιήκαηα ησλ κεηαλαζηψλ, θαζψο θαη

ηε δπζθνιία ηνπο λα εληαρζνχλ νκαιά ζηελ ειιεληθή θνηλσλία.(16)

Γελ λνκίδσ φηη ππάξρεη εθπαηδεπηήο ελειίθσλ πνπ λα ζαο πεη φηη δελ έρεη

εθπαηδεπνκέλνπο κέζα ζηελ ηάμε νη νπνίνη λα κελ είλαη δηαθνξεηηθνί.

Γηαθνξεηηθφο είλαη ν θάζε άλζξσπνο. Γηαηί έρσ δεη θαη έρσ αθνχζεη πάξα

πνιχ άζρεκα πξάγκαηα. Βιέπσ παηδηά ηα νπνία είλαη απφ μέλεο ρψξεο θαη

ήηαλε πάληα ηνπ ηειεπηαίνπ ζξαλίνπ, νη δαθηπινδεηθηνχκελνη. Δληάμεη,

πξνθαλψο δελ ππάξρεη νχηε κία θαιή δηάζεζε απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ λα ηα

εληάμεη, δελ κηιάσ γηα επηκφξθσζε, δηάζεζε, δελ ππάξρεη. Οπφηε εθεί, θαη

επηκφξθσζε λα γηλφηαλε, ζα πήγαηλε ρακέλε.

Υξεηάδεηαη ελεκέξσζε, λα αιιάμνπκε εκείο ηνλ ηξφπν πνπ ζθεθηφκαζηε θαη

ηνλ ηξφπν πνπ έρνπκε ηνπνζεηήζεη ηνλ εαπηφ καο ζηνλ θφζκν. Δίκαζηε,

λνκίδνπκε φηη είκαζηε, δελ μέξσ, λαη, πνιχ πάλσ, αιιά δελ είλαη έηζη..(19)

3.3 Αλάιπζε θαη παξνπζίαζε ησλ Δπηκνξθσηηθψλ αλαγθψλ

Ο ηξίηνο άμνλαο εξσηεκάησλ αθνξνχζε ηηο επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ησλ

εθπαηδεπηψλ. χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα θάλεθε φηη ε πιεηνςεθία ζηνπο

εθπαηδεπηέο (15 ζηνπο 19) απαληνχλ φηη ππάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ

επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ.

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ;

Ν

Ναη 15

ρη 4

Απνθαιππηηθέο ήηαλ θαη νη επηκέξνπο απαληήζεηο ηνπο;

Φπζηθά, ππάξρεη κεγάιε αλάγθε ηδηαίηεξα ζηελ αλάπηπμε γλψζεσλ θαη

δεμηνηήησλ γηα ηηο δηάθνξεο νκάδεο πιεζπζκνχ.(1)

Φπζηθά θαη ππάξρεη, φζνλ αθνξά ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ κεηαλαζηψλ σο

επάισησλ θνηλσληθά νκάδσλ θαη ζηελ εθπαίδεπζε εθπαηδεπηψλ

ελειίθσλ.(3)

60

Τπάξρεη (9)

Καη βέβαηα ππάξρεη. Θα έιεγα ζηνλ άμνλα ηεο δηαρείξηζεο ησλ θξίζεσλ

κέζα ζηελ ηάμε θαη ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο σο δεχηεξεο.

(17)

ήκεξα είλαη επηηαθηηθή αλάγθε γηαηί ν θνηλσληθφο ηζηφο έρεη αιιάμεη, νη

άλζξσπνη πηα... ππάξρεη απηή ε αληαιιαγή πιεζπζκψλ, άξα ινηπφλ λνκίδσ

φηη ε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία πξέπεη λα αθνινπζήζεη ηελ θνηλσλία. Καη

επεηδή εκείο δελ ην έρνπκε ζπνπδάζεη, αιιά φιν απηφ βαζηδφηαλ ζηηο

πξνζσπηθέο ζηάζεηο, αμίεο θαη ζεσξίεο πνπ είρε ν θαζέλαο απέλαληη ζε

απηφλ ηνλ ηξφπν εθπαίδεπζεο, λνκίδσ φηη εάλ επηζηήκνλεο πηα, πνπ έρνπλ

κειεηήζεη ηα θαηλφκελα θαη ππάξρεη κηα επηζηεκνληθή βάζε, λνκίδσ φηη ζα

είλαη θαιχηεξε ε αληαπφθξηζε. Γηαηί θακηά θνξά ζ’ απηά βαζηδφκαζηε ζηνλ

εξσηζκφ θαη ζηελ πξνζσπηθή επζχλε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ελψ δελ είλαη

έηζη. Η εθπαίδεπζε είλαη επηζηήκε θαη, άξα απηφ ζα βνεζνχζε πάξα

πνιχ.(19)

Ναη, κεγάιε. ηνλ ηνκέα ησλ ελειίθσλ, ηεο δηδαζθαιίαο ηεο γιψζζαο ηεο

δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο. (5).

Δλψ, φκσο θάλεθε φηη ππάξρεη κεγάιε αλάγθε επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηψλ

ηδηαίηεξα ζηελ αλάπηπμε γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ γηα ηηο δηάθνξεο νκάδεο

πιεζπζκνχ, ζχκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα θάλεθε φηη ε πιεηνςεθία ζηνπο

εθπαηδεπηέο (17 ζηνπο 19) απαληνχλ φηη έρνπλ ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά

επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα.

2. Έρνπλ ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα;

Ν

Ναη 17

ρη 2

Απνθαιππηηθέο ήηαλ θαη νη επηκέξνπο απαληήζεηο ηνπο;

Δπηκφξθσζε γηα εθπαηδεπηέο ελειίθσλ εηδηθψλ θνηλσληθψλ νκάδσλ (1).

Γπζηπρψο δελ έρσ παξαθνινπζήζεη κέρξη ηψξα, δε κνπ έρεη δνζεί ε

επθαηξία, ζθνπεχσ φκσο λα ζπκκεηέρσ ζε ηέηνηνπ είδνπο ζεκηλάξηα πνιχ

ζχληνκα. (6)

Ναη γηα ηηο επάισηεο νκάδεο (9)

Ναη, ηα παξαπάλσ. Έλα ζεκηλάξην ζρεηηθά κε ηηο Δ.Κ.Ο. θαη έλα ζρεηηθά κε

ην πξφγξακκα ΟΓΤΔΑ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο,

ειιεληθήο ηζηνξίαο θαη ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ ζε κεηαλάζηεο. (3)

61

Ναη, ηα παξαπάλσ. Έλα ζεκηλάξην ζρεηηθά κε ηηο Δ.Κ.Ο. θαη έλα ζρεηηθά κε

ην πξφγξακκα ΟΓΤΔΑ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο,

ειιεληθήο ηζηνξίαο θαη ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ ζε κεηαλάζηεο. (16)

…Οπζηαζηηθά έρσ αθνχζεη θάπνηεο νκηιίεο, νη νπνίεο είλαη εληαγκέλεο

φκσο ζε εθπαηδεπηηθά ζεκηλάξηα, κε ζέκα φρη μεθάζαξν γηα ηε

δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, αιιά άιια ζέκαηα γηα ηελ εθπαίδεπζε, ζηα

νπνία ππήξρε κηα παξέλζεζε θαη κηα κηθξή νκηιία κφλν γηα ηέηνηα ζέκαηα.

Καηά ηα άιια, απ’ φ,ηη δηαβάδσ θαη απφ πξνζσπηθή κνπ αγσλία γηα ην ηη

ζπκβαίλεη ζήκεξα ζηελ εθπαίδεπζε.(19)

Δίδακε φηη ε πιεηνςεθία ζηνπο εθπαηδεπηέο (17 ζηνπο 19) απαληνχλ φηη έρνπλ

ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα. ε επφκελν εξψηεκα ηνπο

δεηήζεθε λα καο δψζνπλ παξαπάλσ πιεξνθνξίεο γηα ηε δηάξθεηα πνπ είραλ ηα

ζεκηλάξηα απηά, ην πεξηερφκελφ ηνπο θαη θπξίσο πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα

πινπνίεζε.

2.α Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

Απφ 25 έσο 100 ψξεο. Σν Ιλζηηηνχην Γηαξθνχο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ

(Ι.Γ.ΔΚ.Δ.) (1)(3)

Κπξίσο κηθξά ζεκηλάξηα (Έσο 40 σξψλ) κε δηαθνξεηηθά αληηθείκελα σο

πεξηερφκελν απφ ην ΤΠΔΠΘ

…ην Παλεπηζηήκην νξγαλψλεη θαηά θαηξνχο δηάθνξα, θαη ζπλέδξηα θαη

εκεξίδεο (19)

Γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο σο μέλεο γιψζζαο θαη ηελ εθπαίδεπζε ησλ

θνηλσληθά επάισησλ νκάδσλ ε δηάξθεηα ήηαλ 25 ψξεο ην θαζέλα θαη

πινπνηήζεθαλ απφ ην Ι.Γ.ΔΚ.Δ. ρεηηθά κε ηελ πνιηηηζκηθή δηακεζνιάβεζε,

ε παξαθνινχζεζε ηνπ ζεκηλαξίνπ ήηαλ 100 ψξεο θαη πινπνηήζεθε απφ ην

Διιεληθφ Αλνηρηφ Παλεπηζηήκην. (17)

Γπζηπρψο δελ έρσ παξαθνινπζήζεη κέρξη ηψξα, δε κνπ έρεη δνζεί ε

επθαηξία, ζθνπεχσ φκσο λα ζπκκεηέρσ ζε ηέηνηνπ είδνπο ζεκηλάξηα πνιχ

ζχληνκα. (6)

Ήηαλ θαη ηα δχν επηκνξθσηηθά πξνγξάκκαηα ηνπ Ι.Γ.Δ.Κ.Δ. Σν πξψην

δηήξθεζε 25 ψξεο θαη ήηαλ ζρεηηθά κε ηηο Δ.Κ.Ο. (κεηαλάζηεο, Ρνκά,

θξαηνπκέλνπο) θαη ην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηή απέλαληί ηνπο θαη ην δεχηεξν

ζεκηλάξην 20 σξψλ είρε λα θάλεη κε ην πεξηερφκελν θαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ

πξνγξάκκαηνο ΟΓΤΔΑ.(16)

62

Δπίζεο ξσηήζεθαλ νη εθπαηδεπηέο νη νπνίνη απάληεζαλ φηη έρνπλ ήδε

παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα θαη έδσζαλ παξαπάλσ

πιεξνθνξίεο γηα ηε δηάξθεηα πνπ είραλ ηα ζεκηλάξηα απηά, ην πεξηερφκελφ ηνπο θαη

θπξίσο πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε, ζρεηηθά κε ηηο ηερληθέο πνπ

ρξεζηκνπνηήζεθαλ αιιά θαη ην βαζκφ ηθαλνπνίεζήο ηνπο απφ απηά.

2.β. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

Οη επηκέξνπο απαληήζεηο ηνπο έρνπλ σο εμήο;

ιεο θαη θακία! Θα ήζεια λα είρα δηδαρηεί πην ζπγθεθξηκέλα

πξάγκαηα.(5)

Δμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαη δηα δψζεο ζπλαληήζεηο κε ηερληθέο φπσο:

δηάιεμε, εξγαζία ζε νκάδεο, βησκαηηθέο αζθήζεηο, παίμηκν ξφισλ. (1)

Γηα δψζεο ζπλαληήζεηο (εθπαηδεπηήο-θαζνδεγεηήο, εξγαζίεο ζε νκάδεο,

θαηαηγηζκφο ηδεψλ, παηρλίδη ξφισλ) θαη εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία.(3)

Γελ παξαθνινχζεζα (6)

Απφ απφζηαζε (9)

πλαληήζεηο εθπαηδεπηή, εξγαζίεο ζε νκάδεο, θαηαηγηζκφ ηδεψλ, παηρλίδη

ξφισλ θαη εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία.(16)

Η εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαη ζηηο δηα δψζεο ζπλαληήζεηο ε εξγαζία ζε

νκάδεο, ν θαηαηγηζκφο ηδεψλ. (17)

ιεο θαη θακία! Θα ήζεια λα είρα δηδαρηεί πην ζπγθεθξηκέλα πξάγκαηα.

πλήζσο παξνπζηάδνληαη γεληθέο ζεσξίεο θαη πξνζεγγίζεηο ρσξίο λα

εζηηάδνληαη ζε πξαθηηθέο εθαξκνγέο. (19)

2.γ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Ν

Υακειφο 4

Μέηξηνο 9

Τςειφο 6

ε γεληθέο γξακκέο, ζα έιεγα, πςειφο. (1, 3,9,16, 17)

Γπζηπρψο ζα επαλαιάβσ φηη ην λα εζηηάδνπκε κφλν ζε ζεσξεηηθέο

πξνζεγγίζεηο δελ έρεη θακία απνιχησο αμία ρσξίο ηελ πξαθηηθή εθαξκνγή

απηψλ πνπ καζαίλνπκε. Απφ απηφ ζπλεπάγεηαη φηη λαη κελ ε γλψζε έρεη αμία

αιιά φρη απφ κφλε ηεο. Υξεηάδνληαη θαη άιια πξάγκαηα φπσο ε εκπεηξία, ε

πξνζσπηθή αμηνιφγεζε θαη δνπιεηά κε ηνλ εαπηφ καο πνπ απαηηεί ρξφλν θαη

κεγάιε ςπρνινγηθή σξηκφηεηα .(19)

63

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

3.α. Πνηεο πξαθηηθέο δπζθνιίεο ζπλάληεζαλ ή ζα ζπλαληνχζαλ θαηά ηελ

επηκφξθσζή;

Οη δπζθνιίεο ζα έιεγα φηη είραλ ζρέζε θπξίσο κε ηελ έιιεηςε ρξφλνπ θαη κε

νηθνλνκηθήο θχζεο εκπφδηα (εηζηηήξηα, κεηαθηλήζεηο θιπ.) (1)

Πνιιέο ζπλερφκελεο ψξεο παξαθνινχζεζεο.(3)

Κακηά, δελ παξαθνινχζεζα (6, 9, 16, 17)

Γελ μέξσ, λνκίδσ φηη επεηδή είλαη ηφζν παξζέλν φιν απηφ ην θνκκάηη θαη

δελ ππάξρεη πεδίν θαη πξνεγνχκελε εκπεηξία απηφ πνπ ζα γηλφηαλ, εγψ

πξνζσπηθά ζα ην δερφκνπλ πάξα πνιχ θαιά, γηαηί ζα ’ηαλ κηα επθαηξία.

ηαλ ινηπφλ αξρίδεηο λα δεκηνπξγείο κηα βάζε, φπνπ έρεηο παξαθνινπζήζεη

αξθεηά, λνκίδσ φηη κπνξείο λα κπεηο θαη ζε άιιεο ιεπηνκέξεηεο. Σψξα ζα

δερφκνπλα πάξα πνιχ θαιά νπνηνδήπνηε ζεκηλάξην, κε ηελ έλλνηα φηη

θάπνηνο εηδηθφο, ν νπνίνο έρεη κειεηήζεη ην ζέκα, ζα κνπ έδηλε βήκαηα, πνπ

θαη ηε ζθέςε κνπ ζα ηελ μεδηαιχλαλε θαη πηα ζα πξνρσξνχζα κε

πξνγξάκκαηα ζε πην ζίγνπξεο βάζεηο θαη φρη πεηξακαηηδφκελε ηφζν πνιχ.

Σψξα ληψζσ φηη πεηξακαηίδνκαη πάξα πνιχ.(19)

Δπίζεο ξσηήζεθαλ νη εθπαηδεπηέο, ζρεηηθά κε ηηο επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο

πνπ πξνηηκνχλ αιιά θαη ηηο πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα

δηαπνιηηηζκηθνχ πεξηερνκέλνπ.

ην πξψην ππνεξψηεκα (Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκνχλ) νη

απαληήζεηο έρνπλ σο εμήο:

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκνχλ;

Σελ ελεξγεηηθή κάζεζε. Κακηά θνξά πεγαίλνπκε, παξαθνινπζνχκε ηα

ζεκηλάξηα, αιιά, ρσξίο λα είλαη θαη ελεξγεηηθφ. Άξα απηφ πνπ καο ηξνκάδεη,

γηαηί, φηαλ κπαίλνπκε εκείο ζηε ζέζε ησλ «εθπαηδεπνκέλσλ», έρνπκε ηηο

ίδηεο αγσλίεο, αιιά λνκίδσ φηη έηζη πάεη. Καη εηδηθά Δκάο ηνπο παιηνχο Σα

λέα παηδηά, απηά πνπ ηειεηψλνπλ ηα παλεπηζηεκηαθά ηκήκαηα, είλαη

θαιχηεξα σο πξνο ηε ζεσξεηηθή θαηάξηηζε, ελψ γηα καο ήηαλε κφλν κέζα

απφ ηα βηψκαηα θαη ηηο πξνζσπηθέο εκπεηξίεο.(19)

Δμ απνζηάζεσο κε ηνλ απαξαίηεην αξηζκφ δηα δψζεο ζπλαληήζεσλ.(1)

ρη ηφζν εκκνλή ζε ζεσξίεο, φζν έκθαζε ζηελ πξαθηηθή εθαξκνγή ησλ

ζηφρσλ ηνπ θάζε ζεκηλαξίνπ.(3)

εκηλάξηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δηαρείξηζε ηεο εηεξφηεηαο. (6)

Απφ απφζηαζε ζίγνπξα (9)

Έκθαζε ζηελ πξαθηηθή εθαξκνγή ησλ ζηφρσλ ηνπ θάζε ζεκηλαξίνπ.(16)

64

Η εμ απνζηάζεσο επηκφξθσζε βνιεχεη πάξα πνιχ φινπο εκάο ηνπο

εξγαδφκελνπο πνπ έρνπκε θνξησκέλν θαζεκεξηλφ σξάξην. (17)

Δπίζεο ζην δεχηεξν ππνεξψηεκα ην πξψην ππνεξψηεκα (πξνζδνθίεο απφ

επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ πεξηερνκέλνπ) νη απαληήζεηο έρνπλ

σο εμήο:

5. Πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ πεξηερνκέλνπ;

…λα κνπ δψζνπλ ηελ επηζηεκνληθή βάζε θαη φρη ηε δηαηζζεηηθή πνπ εγψ

έρσ απέλαληη ζην πψο ζα πξνζεγγίζσ απηά ηα άηνκα θαη κε βάζε ηελ

επηζηεκνληθή βάζε, ηα ελδηαθέξνληα ησλ αηφκσλ ηε δεδνκέλε ζηηγκή λα

έρνπκε ην θαιχηεξν δπλαηφ απνηέιεζκα γηα φινπο. Γηαηί θαη γηα απηά ηα

άηνκα είλαη δχζθνιν πνπ έξρνληαη ζε κία ηάμε, αιιά είλαη δχζθνιν λα

απνδερηνχλ έλα άιιν άηνκν, θαη κάιηζηα κε άιιε γιψζζα. ηαλ, ινηπφλ, ην

μέλν πάληα καο ηξνκάδεη, ήδε είκαζηε νκάδα, θαη, φηαλ ζα’ ξζεί θάπνηνο λα

εηζβάιεη κέζα εθεί, ηνλ ζεσξνχκε πάιη ερζξφ. Άξα ινηπφλ, απηφ ζα

βνεζνχζε ηδηαίηεξα θαη, ζηελ ηδέα φηη ηα άιια άηνκα δελ έρνπλ θαζφινπ

επαθή κε ηελ ειιεληθή γιψζζα, απηφ είλαη έλα θνκκάηη πνπ

δπζθνιεπφκαζηε λα ην δηαρεηξηζηνχκε, ην πψο ζα εληαρζνχλ κέζα ζηελ

νκάδα, κε πνηνπο ηξφπνπο ζα ήηαλ δηεπθνιπληηθφ, γηαηί λνκίδσ φηη δελ

βνεζάεη λα ηνπο ιέκε λα κηιάλε ειιεληθά ζην ζπίηη, πξέπεη λα ππάξρεη έλαο

ζπλδπαζκφο ηεο νηθνγέλεηαο θαη ηνπ ζρνιείνπ κε θαηάιιειεο

δξαζηεξηφηεηεο πνπ ίζσο ζε εθείλεο ηηο πεξηπηψζεηο λα κπνξνχζαλ λα είλαη

θαη εμαηνκηθεπκέλεο, νχησο ψζηε ην αιιφγισζζν λα κπνξέζεη λα θεξδίζεη

πεξηζζφηεξν ρξφλν θαη λα είλαη γξεγνξφηεξνο ν ρξφλνο ηεο

πξνζαξκνγήο.(19)

Σε ρξήζε πεξηζζφηεξσλ βησκαηηθψλ παηρληδηψλ. (17)

Να δηεπθνιχλνπλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία θαη λα ζπληειέζνπλ ζηε

δηακφξθσζε πγηψλ θαη ακθίδξνκσλ ζρέζεσλ κεηαμχ εθπαηδεπηή θαη

εθπαηδεπνκέλσλ, ψζηε λα είλαη ζε ζέζε ν εθπαηδεπηήο λα θαιχςεη ηηο

αλάγθεο θαη ηηο πξνζδνθίεο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ηνπ.(16)

Η εκβάζπλζε ζην αληηθείκελν απηφ (9)

Η αληαιιαγή απφςεσλ, θαηάθηεζε γλψζεσλ, θαη ε απφθηεζε ηππηθψλ

πξνζφλησλ (βεβαηψζεσλ παξαθνινχζεζεο θ.η.ι. ). (6)

Να δηεπθνιχλνπλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία θαη λα ζπληειέζνπλ ζηε

δηακφξθσζε πγηψλ θαη ακθίδξνκσλ ζρέζεσλ κεηαμχ εθπαηδεπηή θαη

εθπαηδεπνκέλσλ, ψζηε λα είλαη ζε ζέζε ν εθπαηδεπηήο λα θαιχςεη ηηο

αλάγθεο θαη ηηο πξνζδνθίεο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ηνπ.(5)

Νέεο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο, αληαιιαγή απφςεσλ κε ζπλαδέιθνπο.(1)

65

Σέινο δεηήζεθε απφ ηνπο εθπαηδεπηέο λα δειψζνπλ «ηη αιιαγέο ζα πξφηεηλαλ ζε

επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ πεξηερνκέλνπ».

Καη ζηελ πεξίπησζε απηή νη απαληήζεηο είλαη απνθαιππηηθέο θαη έρνπλ σο εμήο:

6.Ση αιιαγέο ζα πξφηεηλαλ ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

ζα ήζεια λα αθνχζσ έλα ζεσξεηηθφ θνκκάηη γηα ηε δηαπνιηηηζκηθή,

ελδερνκέλσο θάπνηεο βαζηθέο έλλνηεο ηνπ ηη ζεκαίλεη δηαπνιηηηζκηθή, ηη

θαλφλεο δηέπνπλ ηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε θαη ζα ήζεια λα γίλνπλ

βησκαηηθά έηζη, ζαλ ζεκηλάξηα βησκαηηθνχ ηχπνπ ζε κηθξέο νκάδεο, γηαηί

πηζηεχσ πάξα πνιχ ζηε δπλακηθή ηεο νκάδαο φζνλ αθνξά ζηε

δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, φπσο θαη ζηελ Αγσγή πγείαο, γεληθά πηζηεχσ

ζηε δπλακηθή ηεο νκάδαο, θάηη ην νπνίν ιείπεη απφ ην ειιεληθφ ζρνιείν.

(19)

Οπδεκία απάληεζε (17, 1,4, 5)

Έκθαζε ζηελ πξάμε κε ηελ εθαξκνγή γηα παξάδεηγκα «κηθξνδηδαζθαιηψλ»

ζηηο νπνίεο λα ζπκκεηέρνπλ φινη νη εθπαηδεπηέο, ψζηε λα εληνπίδνπλ ηα

ιάζε θαη ηηο αδπλακίεο ηνπο θαη λα ηα δηνξζψλνπλ.(16)

Ίζσο ηε ρξήζε βησκαηηθψλ παηρληδηψλ γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ησλ

θαηαζηάζεσλ κέζα ζηελ ηάμε. (6)

Έκθαζε ζηελ πξάμε κε ηελ εθαξκνγή γηα παξάδεηγκα «κηθξνδηδαζθαιηψλ»

ζηηο νπνίεο λα ζπκκεηέρνπλ φινη νη εθπαηδεπηέο, ψζηε λα εληνπίδνπλ ηα

ιάζε θαη ηηο αδπλακίεο ηνπο θαη λα ηα δηνξζψλνπλ.(3)

Θα πξφηεηλα αιιαγέο ζηηο πιαηθφξκεο ηειε-εθπαίδεπζεο. Να είλαη πην

εχρξεζηεο θαη λα αλαξηνχλ πεξηζζφηεξν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ. Δπηπιένλ λα

ζρεδηάδνληαη εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα θαη ζεκηλάξηα γηα ηε

δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε δηάξθεηαο πεξηζζφηεξσλ σξψλ .(2)

Να είλαη ζχληνκα, φρη κεγάιεο δηάξθεηαο (7)

66

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4

πκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο

4.1. πκπεξάζκαηα απφ ηελ αλάιπζε θαη παξνπζίαζε ησλ επηκέξνπο

εξεπλεηηθψλ εξσηεκάησλ

ε απηφ ην θεθάιαην ζα επηρεηξήζνπκε λα παξνπζηάζνπκε θαη λα ζπδεηήζνπκε

ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο, ηα νπνία πξνέθπςαλ απφ ηελ πνηνηηθή αλάιπζε ησλ

εξεπλεηηθψλ εξσηεκάησλ

θνπφο ηεο έξεπλαο ήηαλ αθελφο λα δηεξεπλεζεί ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζεο θαη

ελεκέξσζεο ησλ ζεκεξηλψλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο

εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο θαη, αθεηέξνπ, λα εμαθξηβσζνχλ νη

επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ηνπο θαη ν ηχπνο ηεο επηκνξθσηηθήο παξέκβαζεο πνπ

πξνηηκνχλ.

Πξνζπαζψληαο λα πξνεθηείλεη ηνλ ππάξρνληα πξνβιεκαηηζκφ πνπ θαιχπηεη

ηθαλνπνηεηηθά ηελ πεξίπησζε ησλ εθπαηδεπηψλ, ε παξνχζα έξεπλα επηθεληξψλεηαη

ζε εθπαηδεπηέο ελειίθσλ πνπ απαζρνινχληαη κε κεηαλάζηεο θαη αλζξψπνπο

δηαθνξεηηθήο εζληθφηεηαο θαη πνιηηηζκηθήο θνπιηνχξαο.

.Γηα ηελ θαιχηεξε πξνζέγγηζε ησλ εξεπλεηηθψλ καο εξσηεκάησλ θαη ηε

δηεμνδηθφηεξε θαηαλφεζε θαη αλάιπζή ηνπο ρξεζηκνπνηήζακε, σο πιαίζην, ζηνηρεία

απφ ηε ζεσξία ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο, δίλνληαο έκθαζε ζηε

δηαπνιηηηζκηθή ηθαλφηεηα ησλ εθπαηδεπηψλ ζε δεηήκαηα δηαρείξηζεο ηεο

εηεξφηεηαο.

Κηλνχκελνη ζην επηζηεκνληθφ πεδίν ηεο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ, πξνζπαζήζακε

λα πξνζεγγίζνπκε ηε δηαπνιηηηζκηθή δηάζηαζε ζην δήηεκα ηεο επηκφξθσζεο θαη ηεο

δηα βίνπ εθπαίδεπζεο ησλ εθπαηδεπηψλ, λα κειεηήζνπκε ην ζέκα ησλ αλαγθψλ γηα

επηκφξθσζε κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν θαη λα δηεξεπλήζνπκε ην αλ είλαη

επηζπκεηή θαη θαηά πφζν αμηνπνηείηαη ε ρξήζε δηδαθηηθψλ κεζφδσλ θαη ηερληθψλ

πνπ ππνζηεξίδνληαη ζην πιαίζην ηεο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ.

εκεηψλεηαη φηη κε ηελ έξεπλα δελ θηινδνμνχκε λα εμαγάγνπκε γεληθεπηηθά

ζπκπεξάζκαηα γηα ην ζχλνιν ησλ Διιήλσλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ, φζνλ αθνξά ζηα

δεηήκαηα ηεο δηαπνιηηηζκηθήο ηθαλφηεηαο θαη ηεο δπλαηφηεηαο επηκφξθσζεο,

δεδνκέλνπ φηη κε ηηο ζπλεληεχμεηο πνπ καο παξαρσξήζεθαλ έγηλε θαηαλνεηφ φηη ε

πξνζέγγηζε ηέηνησλ ζεκάησλ βηψλεηαη κε έλαλ πνιχπινθν, ηδηαίηεξν, κνλαδηθφ

ηξφπν. Παξφια απηά, δελ κπνξνχκε λα αγλνήζνπκε θάπνηα ζηνηρεία πνπ απνηεινχλ

ηνλ θνηλφ άμνλα πάλσ ζηνλ νπνίν θηλνχληαη θαη εξγάδνληαη νη εθπαηδεπηέο ηνπ

δείγκαηνο. Σα ζηνηρεία απηά ζεσξνχκε φηη θσηίδνπλ θαη εμεγνχλ θάπνηεο πιεπξέο

ηνπ εξεπλεηηθνχ καο αληηθεηκέλνπ. ηε ζπλέρεηα, ζα παξνπζηαζηνχλ ηα

ζπκπεξάζκαηα κε ηε ζεηξά πνπ ηέζεθαλ θαη αλαιχζεθαλ ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα.

67

4.2. Δλήιηθνη Δθπαηδεπφκελνη θαη Δθπαηδεπηηθέο Πξννπηηθέο

4.2.1. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ ηα ζεκηλάξηα

Απφ ηα παξαπάλσ πξνθχπηεη φηη δελ ζα κπνξνχζαλ παξά λα είλαη

δπζαξεζηεκέλνη νη εθπαηδεπηέο ηνπ δείγκαηνο καο απφ ηα ζεκηλάξηα πνπ έρνπλ σο

ηψξα παξαθνινπζήζεη. Ζ δπζαξέζθεηα απηή εληνπίδεηαη αξρηθά ζην φηη, αλ θαη είλαη

ελεκεξσηηθά, δελ είλαη φκσο επαξθή θαη, ζηελ πξαγκαηηθφηεηα, ζα ρξεηαδφηαλ πνιχ

πεξηζζφηεξε ελαζρφιεζε κε ηέηνηνπ είδνπο ζέκαηα.

Έλα άιιν πξφβιεκα πνπ παξαηεξήζεθε είλαη φηη, ζην πιαίζην ηεο δηδαζθαιίαο

ηνπο ηα καζήκαηα απηά δελ εκπιέθνληαη κε άιια αληηθείκελα, είλαη μεθνκκέλα απφ

ηα ππφινηπα θαη, θαηά ζπλέπεηα, αλαπνηειεζκαηηθά.

Σν πξφβιεκα άιισζηε ηεο δηάζηαζεο αλάκεζα ζηε ζεσξία θαη ηελ πξάμε

ζίγεηαη θαη πάιη. Θεσξνχλ φηη απηά πνπ αθνχλε ζε έλα επηκνξθσηηθφ ζεκηλάξην

απέρεη θαηά πνιχ απφ φζα πξφθεηηαη λα αληηκεησπίζνπλ ηελ επφκελε θηφιαο κέξα

ζηελ «ηάμε». Έηζη, ππνβφζθεη κηα εχινγε θαρππνςία θαη ακθηζβήηεζε απέλαληη

ζηνπο επηκνξθσηέο.

4.2.2.Οθέιε απφ ηα επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα

Πξνζπαζψληαο πάλησο λα εληνπίζνπλ ην ηη απνθφκηζαλ ηειηθά απφ ηα ζεκηλάξηα

δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο πνπ παξαθνινχζεζαλ, δείρλνπλ ζπγθαηαβαηηθνί θαη

επηεηθείο. Τπνζηεξίδνπλ δειαδή πσο φ,ηη καζαίλεηο είλαη θαιφ, πσο ηα νθέιε κπνξεί

λα είλαη καθξνπξφζεζκα θαη θαηαιήγνπλ ζην φηη, πέξα απφ ηνλ ελεκεξσηηθφ ηνπο

ραξαθηήξα, ηνπο έδσζαλ θαη ην έλαπζκα γηα πξνζσπηθή κειέηε θαη εκβάζπλζε.

4.2.3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ

Ζ ρακειή ζπκκεηνρή ησλ εθπαηδεπηψλ ηνπ δείγκαηνο ζε «ζσζηά» ζεκηλάξηα

επηκφξθσζεο ζρεηηθά κε ηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε καο νδήγεζε ζην λα

δηεξεπλήζνπκε ηηο ηπρφλ δπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ ζε πξαγκαηηθφ αιιά θαη ζε

ππνζεηηθφ επίπεδν. Δξσηήζεθαλ δειαδή φρη κφλν γηα ηηο πξαθηηθέο δπζθνιίεο πνπ

ζπλάληεζαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε ζρεηηθψλ ζεκηλαξίσλ, αιιά θαη γη‟ απηέο πνπ

ελδερνκέλσο ζα ζπλαληνχζαλ αλ είραλ παξαθνινπζήζεη ηέηνηα ζεκηλάξηα. Οη

πεξηζζφηεξνη ηειηθά αηηηνινγνχλ ηε ρακειή ζπκκεηνρή ηνπο απνδίδνληάο ηελ ηφζν

ζε πξνζσπηθνχο παξάγνληεο (έιιεηςε επειημίαο ιφγσ αλεηιεκκέλσλ ππνρξεψζεσλ,

ιηγνζηφο ρξφλνο, αδπλακία κεηαθίλεζεο ζε άιια κέξε, πεληρξή νηθνλνκηθή

θαηάζηαζε) φζν θαη ζε γεληθφηεξνπο, πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ειιηπή νξγάλσζε θαη

πξνψζεζε ζρεηηθψλ ζεκηλαξίσλ, ηνλ πξφρεηξν, επαλαιακβαλφκελν θαη κε

ππνρξεσηηθφ ραξαθηήξα ηνπο, ηε δπζθνιία ηνπο, ηειηθά, λα πεξάζνπλ απφ ηε ζεσξία

ζηελ πξάμε.

68

Παξφια απηά, φζν θη αλ ζπρλά απαμηψλνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν

νξγαλψλνληαη θαη δηεθπεξαηψλνληαη ηέηνηα ζεκηλάξηα, έρνπλ σζηφζν ελδηαθέξνπζεο

πξνηάζεηο θαη ηδέεο γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε πξαγκάησζή ηνπο.

α. Πεξηερφκελν θαη ηχπνο ησλ ζεκηλαξίσλ

Αλαιχνληαο ηηο παξαπάλσ δηαπηζηψζεηο, ζα ιέγακε φηη απφ ηα κεγαιχηεξα

εκπφδηα πνπ πξνζθξνχνπλ νη εθπαηδεπηέο ηνπ δείγκαηνο ζεσξείηαη ε δπζθνιία

ζχλδεζεο ηνπ ζεσξεηηθνχ κε ηνλ πξαθηηθφ ραξαθηήξα πνπ έρνπλ ηα ζεκηλάξηα πνπ

θαηά θαηξνχο ηνπο πξνζθέξνληαη. Με παξάπνλν ζρνιηάδνπλ φηη ε έκθαζε ζηε

ζεσξία είλαη ε εχθνιε ιχζε, θαζψο ιεηηνπξγεί εμ απνζηάζεσο θαη δελ απαηηεί

βαζχηεξε θαη νπζηαζηηθφηεξε ηνκή ζηα θαζεκεξηλά πξνβιήκαηα πνπ

αληηκεησπίδνπλ νη εθπαηδεπηέο. Αζθνχλ σζηφζν θαη ηελ απηνθξηηηθή ηνπο, ιέγνληαο

φηη, γηα πνιινχο απφ ηνπο επηκνξθνχκελνπο, είλαη πην βνιηθή ε παζεηηθή απφ ηελ

ελεξγεηηθή ζπκκεηνρή, αθνχ ε ζπκκεηνρηθφηεηα ηνπο ηξνκάδεη, γηαηί νπδέπνηε

εμνηθεηψζεθαλ κε παξφκνηεο εθπαηδεπηηθέο ηερληθέο.

β. Ζ ελεκέξσζε ζρεηηθά κε ηα ζεκηλάξηα

Μία άιιε ζεκαληηθή δπζθνιία πνπ εληνπίδεηαη απφ ηνπο εθπαηδεπηέο ηνπ

δείγκαηνο έγθεηηαη ζηελ ειιηπή θαη πξφρεηξε ελεκέξσζε. Απφ ηα ιεγφκελά ηνπο

δηαθξίλνπκε ζπρλά κία ζχγρπζε θαη απξνζδηνξηζηία πνπ αθνξά ζην ρξφλν, ηξφπν

θαη, θπξίσο, ζην ζθνπφ ηέιεζεο θαη ηα πξνζδνθψκελα απνηειέζκαηά ηνπο.

Ζ νιηγσξία θαη ε ραιαξφηεηα φκσο σο πξνο ηελ νξγαλσκέλε πξνψζεζε θαη

δηεθπεξαίσζε ησλ ζεκηλαξίσλ απηψλ πξνο φινπο ηνπο εθπαηδεπηέο απφ επίζεκνπο

θνξείο, φπσο είλαη ην Τπνπξγείν Γηα βίνπ κάζεζεο, νδεγεί ζηελ νπζία ζε κε

επηκφξθσζε, φπσο εχζηνρα παξαηεξεί ν 19. Οη ίδηνη νη εθπαηδεπηέο θαηαιήγνπλ

ζηελ άπνςε φηη, φζν νη επηκνξθψζεηο ηνπο αληηκεησπίδνληαη σο πξναηξεηηθέο,

εμαξηψληαη απφ ηελ πξνζσπηθή ηνπο επηζπκία ή θηινηηκία θαη πξννξίδνληαη γηα

εζσηεξηθή θαηαλάισζε, ζα εληζρχεηαη ε λννηξνπία απνθπγήο θάζε είδνπο

απηνβειηίσζεο, εμέιημεο θαη αμηνιφγεζεο ησλ ίδησλ θαη ηνπ έξγνπ ηνπο.

Δμάιινπ, ν ππνρξεσηηθφο ραξαθηήξαο ησλ επηκνξθψζεσλ ζεσξείηαη

απαξαίηεηνο, αθνχ ζα ιεηηνπξγεί εμηζσηηθά θαη ζα απνθεχγνληαη πηζαλέο

αληηπαξαζέζεηο κεηαμχ ζπλαδέιθσλ γηα ην πφηε θαη πφζν απνπζίαζαλ νη

επηκνξθνχκελνη.

γ. Οηθνλνκηθέο δπζθνιίεο

Ζ ππνρξέσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ λα επσκίδνληαη ην νηθνλνκηθφ βάξνο ηεο

επηκφξθσζήο ηνπο, απνηειεί άιινλ έλαλ αλαζηαιηηθφ παξάγνληα, εηδηθά ζηε

ζεκεξηλή νηθνλνκηθήο θξίζε. Θεσξνχλ φηη ηέηνηνπ ηχπνπ επηκνξθψζεηο δελ γίλνληαη

γηα δηαζθέδαζε νχηε πξνο ίδηνλ φθεινο θαη, γη‟ απηφλ ην ιφγν, είλαη θξαηηθή

ππνρξέσζε λα ηα επηδνηνχλ θαη λα παξέρνπλ θαη ζρεηηθέο βεβαηψζεηο. Ζ κφλε

69

πεξίπησζε γηα λα ζπκκεηάζρεη θάπνηνο ζε ζεκηλάξηα πνπ ρξεκαηνδνηεί ν ίδηνο είλαη

λα ηνλ μεζεθψλεη ην ζέκα ηνπο.

δ. Υξφλνο θαη απφζηαζε

Οη κεγαιχηεξεο πξαθηηθέο δπζθνιίεο πνπ αληηκεησπίδνπλ, θαηά γεληθή νκνινγία,

νη εθπαηδεπηέο ηνπ δείγκαηνο ζρεηίδνληαη κε πξνβιήκαηα δηαρείξηζεο ηνπ ρξφλνπ,

ησλ απνζηάζεσλ, θαζψο θαη κε ηηο αλεηιεκκέλεο ππνρξεψζεηο ηνπο σο ελειίθσλ.

Καη ελψ νη παξαπάλσ ιφγνη είλαη αλακελφκελν λα ηνπο απαζρνινχλ θαη λα ηνπο

πεξηνξίδνπλ, απνηειεί επράξηζηε έθπιεμε ε δηάζεζή ηνπο λα πξνηείλνπλ

ζπγθεθξηκέλεο πξνηάζεηο θαη ηδέεο άξζεο ησλ δπζθνιηψλ απηψλ.

Σέινο, απαξαίηεηε ζεσξείηαη ε νξγάλσζή ηνπο απφ αμηφπηζηνπο θνξείο θαη ε

ζηειέρσζή ηνπο απφ ηθαλνχο επηκνξθσηέο πνπ εκπλένπλ εκπηζηνζχλε.

4.3.Πξνδηαγξαθέο ελφο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο πνπ ζα θαζηζηά ηνπο

εθπαηδεπηέο ελειίθσλ δηαπνιηηηζκηθά έηνηκνπο

χκθσλα, ινηπφλ, κε ηα φζα ζηα πξνεγνχκελα θεθάιαηα αλαπηχρζεθαλ,

αλαδεηθλχεηαη φηη ν φξνο «πνιππνιηηηζκηθφηεηα» αλαθέξεηαη ζε κία θνηλσληθή

θαηάζηαζε, ζηελ νπνία άηνκα δηαθνξεηηθήο εζληθήο θαη πνιηηηζκηθήο πξνέιεπζεο

ζπκβηψλνπλ θαη νη πνιηηηζκνί πνπ εθθξάδνπλ ,ζπλππάξρνπλ, ελψ ν φξνο

«δηαπνιηηηζκηθφηεηα» δειψλεη κία δπλακηθή δηαδηθαζία πνπ βαζίδεηαη ζηελ

αιιειεπίδξαζε, ζηελ ακνηβαία αλαγλψξηζε θαη ζπλεξγαζία αλάκεζα ζε άηνκα

δηαθφξσλ εζληθψλ θαη κεηαλαζηεπηηθψλ νκάδσλ( Γεσξγνγηάλλεο, 1997: 50 &

Μάξθνπ, 1989 :1405- 1408).

Ζ πνιππνιηηηζκηθνηεηα, ζχκθσλα κε ηνλ Πέηξνπ (2003) είλαη κηα θαηλνχξηα

έλλνηα πνπ δεκηνπξγήζεθε γηα λα εθθξάζεη ηνλ πνιηηηζκηθφ πινπξαιηζκφ ηεο

ζεκεξηλήο θνηλσλίαο πνπ δηακνξθψλεηαη βαζκηαία ζην πιαίζην ζπλχπαξμεο ησλ

πνιηηηζκψλ θαη πξνυπνζέηεη ηνλ ζεβαζκφ ηνπ πνιηηηζκηθνχ, ζξεζθεπηηθνχ θαη

γισζζηθνχ πινπξαιηζκνχ.

Γηα λα θαηαλνεζεί ην λφεκα ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο πξνυπφζεζε είλαη

ε θαηαλφεζε ησλ ζρέζεσλ αλάκεζα ζηνπο πνιηηηζκνχο θαη ε αλαγλψξηζε ηνπ

δηθαηψκαηφο ηνπο λα ππάξρνπλ θαη λα αλαπηχζζνληαη, λα είλαη ηζφηηκνη θαη λα

αληαιιάζνπλ απφςεηο, ζηάζεηο θαη ηδέεο. ηελ εθαξκνγή ηεο δηαπνιηηηζκηθήο

εθπαίδεπζεο «θάζε εθπαηδεπφκελνο έρεη δηθαίσκα λα εθπαηδεχεηαη ψζηε λα δηαηεξεί

θαη λα εθδειψλεη ηνλ δηθφ ηνπ πνιηηηζκφ αιιά λα γλσξίδεη, λα θαηαλνεί θαη λα

ζέβεηαη ηνλ δηαθνξεηηθφ πνιηηηζκφ.

Δπίζεο, ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε ζχκθσλα κε ηνλ Παληαδή (2005), είλαη

εθπαίδεπζε αλζξψπηλε, δίθαηα θαη ζθαηξηθή γηαηί αγγίδεη ηηο ζχγρξνλεο

αλζξσπηζηηθέο αξρέο ηεο παηδαγσγηθήο θαη είλαη ε κφλε κνξθή εθπαίδεπζεο ηθαλή

λα δηακνξθψζεη αλζξψπνπο πνπ ζέβνληαη θαη θαηαλννχλ ην δηαθνξεηηθφ θαη θπξίσο

είλαη ν κφλνο δξφκνο γηα ηελ εμάιεηςε ηεο μελνθνβίαο θαη ηνπ ξαηζηζκνχ ελαληίνλ

70

αλζξψπσλ απφ δηαθνξεηηθά πεξηβάιινληα θαη πνιηηηζκνχο θαη θπξίσο κπνξεί λα

εκθπζήζεη ηνλ ζεβαζκφ θαη ηελ απνδνρή εμαζθαιίδνληαο κηα ηζφηηκε ζέζε γηα

φινπο ζηελ θνηλσλία.

ηα παλεπηζηεκηαθά πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ αιιά θαη ζηα

πξνγξάκκαηα επηκφξθσζεο ειάρηζηεο πξνζπάζεηεο θαηαβάιινληαη ψζηε λα

αληαπνθξηζνχλ ζηηο λέεο αλάγθεο θαη πξνθιήζεηο. ε πνιιέο πεξηπηψζεηο ηα

πξνγξάκκαηα απηά έρνπλ πξναηξεηηθφ ραξαθηήξα θαη απεπζχλνληαη ζε

εθπαηδεπηηθνχο πνπ δηδάζθνπλ ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο. Καλέλα δηδαθηηθφ πιηθφ

θαη θαλέλα ζρνιηθφ πξφγξακκα, φζν θαιφ θαη αλ είλαη δελ πξφθεηηαη λα έρεη

ζεκαληηθά απνηειέζκαηα αλ νη εθπαηδεπηέο δελ έρνπλ ηηο θαηάιιειεο δεμηφηεηεο θαη

ηελ αλαγθαία γλψζε ψζηε λα κεηαθξάζνπλ ηε ζεσξία ζε πξάμε

(Παπαθσλζηαληίλνπ, 1996:73-83). Οξηζκέλνη εθπαηδεπηέο ζεσξνχλ ηελ πξνψζεζε

ηνπ πνιηηηζκηθνχ πινπξαιηζκνχ σο κία πξνζπάζεηα απνθνπήο απφ ηηο δηθέο ηνπο

παξαδφζεηο, ελψ άιινη ηε βιέπνπλ σο κέζν κείσζεο ησλ εληάζεσλ θαη ησλ

ζπγθξνχζεσλ θαη πξναγσγήο ηεο εηξεληθήο ζπλχπαξμεο θαη ηεο δεκηνπξγηθήο

αιιειεπίδξαζεο αλάκεζα ζηηο δηαθνξεηηθέο εζλνπνιηηηζκηθέο νκάδεο πνπ

ζπλζέηνπλ ηελ θνηλσλία (Μάξθνπ, 1996 β: 34-36).

Οη επηθπιάμεηο θαη νη ακθηβνιίεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ πνιππνιηηηζκηθή

εθπαίδεπζε κπνξνχλ λα δηθαηνινγεζνχλ δηφηη:

Παξνπζηάδεηαη σο παλάθεηα γηα ηε ιχζε ζπζζσξεπκέλσλ πξνβιεκάησλ

πνπ έρεη δεκηνπξγήζεη ε παξαηεηακέλε θξίζε ηνπ ζρνιείνπ.

Αληηκεησπίδεηαη σο «κφδα» απφ ηελ νπνία ιηγφηεξν ή πεξηζζφηεξν

εηδηθνί ζην ζέκα ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο ζεσξνχλ φηη κπνξνχλ

λα επσθειεζνχλ απφ πξνγξάκκαηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο,

πξνζθέξνληαο νη ίδηνη πξνγξάκκαηα ακθηβφινπ επηζηεκνληθήο

εγθπξφηεηαο.

Παξακειείηαη ε πξνεηνηκαζία ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηφζν θαηά ηε δηάξθεηα

ηεο βαζηθήο ηνπο εθπαίδεπζεο ,φζν θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο

επηκφξθσζήο ηνπο, κε απνηέιεζκα λα κελ είλαη ζε ζέζε λα

αληηκεησπίζνπλ κε επηηπρία ηα ζνβαξά πξνβιήκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη

ζηε ζρνιηθή ηάμε απφ ηελ παξνπζία ησλ καζεηψλ κε δηαθνξεηηθή

γισζζηθή θαη πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε.

Δπηθξαηεί ζχγρπζε ζρεηηθά κε ηε ζεσξεηηθή ηεθκεξίσζε ηεο

δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο, κε ηηο βαζηθέο ηεο έλλνηεο, θαζψο θαη κε

ηελ πξαθηηθή ηεο κνξθή ζην ζρνιείν.

Οη πξνδηαγξαθέο ελφο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο πνπ ζα θαζηζηά ηνπο

εθπαηδεπηέο ελειίθσλ δηαπνιηηηζκηθά έηνηκνπο ζα πξέπεη λα εκπεξηέρνπλ ηα εμήο:

71

Γλψζε γηα ηελ θνηλσλία κέζα ζηελ νπνία ιεηηνπξγεί ην ειιεληθφ

ζρνιείν, γηα ηε θχζε δειαδή ηεο θνηλσλίαο θαη γηα ηηο νκάδεο πνπ

ζπλζέηνπλ ηελ πνιππνιηηηζκηθφηεηα ηεο.

Γλψζε ησλ ζηνηρείσλ ηεο επξσπατθήο θαη παγθφζκηαο πξαγκαηηθφηεηαο

πνπ φιν θαη πεξηζζφηεξν επεξεάδνπλ ηελ εμέιημε ηεο ειιεληθήο

θνηλσλίαο.

Παηδαγσγηθή γλψζε θαη γλψζεηο γηα ηα ηδηαίηεξα πνιηηηζκηθά

ραξαθηεξηζηηθά θαη ηνπο ηξφπνπο κάζεζεο ησλ δηαθφξσλ νκάδσλ θαζψο

θαη δεμηφηεηεο γηα απνηειεζκαηηθή δηδαζθαιία

Γλψζε γηα ηε θχζε ησλ πξνθαηαιήςεσλ θαη ησλ ξαηζηζηηθψλ

αληηιήςεσλ θαη ζηξαηεγηθέο γηα ηελ αληηκεηψπηζή ηνπο.

Γεληθέο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο γηα δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο πνπ

αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο καζεηψλ δηαθνξεηηθήο γισζζηθήο θαη

πνιηηηζκηθήο πξνέιεπζεο.

Δπηκέξνπο ζηνηρεία ζηηο πξνδηαγξαθέο ελφο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο πνπ ζα

θαζηζηά ηνπο εθπαηδεπηέο ελειίθσλ δηαπνιηηηζκηθά έηνηκνπο κπνξεί λα πξνέξρνληαη

θαη απφ ην πξνηεηλφκελν κνληέιν Γηαπνιηηηζκηθήο εηνηκφηεηαο θαη ηεξαξρηθά είλαη

ηα εμήο:

ε θαηαλφεζε ηεο πνιηηηζκηθήο απηνγλσζίαο ε νπνία ζχκθσλα κε ηηο

Papadopoulos, Tilki and Taylor (1998, 2001) ζα πξέπεη λα απνζθνπεί

ζηελ ζπλεηδεηή δηεξεχλεζε απφ κέξνπο ηνπ εθπαηδεπηή ηνπ εαπηνχ ηνπ

σο γεγελνχο θαηνίθνπ ηεο ρψξαο ζηελ νπνία γελλήζεθε, ηελ άπνςή ηνπ

γηα ηελ ηζηνξία ηνπ ηφπνπ, ηε δηεξεχλεζε ησλ πξνζσπηθψλ,

νηθνγελεηαθψλ θαη εζληθψλ επηδξάζεσλ ζηελ δηακφξθσζε ηεο εζληθήο

ηνπ ηαπηφηεηαο.

Ζ θαηαλφεζε ησλ δηαδηθαζηψλ κέζσ ησλ νπνίσλ απηέο νη επηδξάζεηο

έθηαζαλ λα γίλνπλ δηθέο ηνπ πεπνηζήζεηο, απφςεηο, ζηάζεηο απέλαληη ζε

ζέκαηα φπσο ε αμία άιισλ πνιηηηζκψλ, ν ζεβαζκφο ζην δηθαίσκα ησλ

άιισλ λα έρνπλ δηαθνξεηηθά πηζηεχσ, δηαθνξεηηθά ήζε, έζηκα θιπ.

Ζ θαηαλφεζε ηνπ θαηά πφζν ε εζληθή ηζηνξία έρεη δηακνξθψζεη ηελ

νπηηθή ηνπ ζηελ αμηνιφγεζε ησλ πην πάλσ.

Ζ θαηαλφεζε ηνπ ζηαδίνπ ηεο πνιηηηζκηθήο γλψζεο απφ κέξνπο ηνπ

εθπαηδεπηή ε νπνία ζα ηνπ δψζεη ηελ δπλαηφηεηα λα εκβαζχλεη, λα

αλαιχζεη θαη λα αμηνινγήζεη ηελ εζληθή ηνπ ηζηνξία σο ψξηκνο

ζηνραζηήο ηεο ζεκαζίαο ησλ ηζηνξηθψλ γεγνλφησλ.

Ζ δπλαηφηεηα λα ζηνραζηεί ν εθπαηδεπηή ζηεξεφηππα πνπ έρνπλ πάξεη

ζηελ δσή ηνπ ηελ ζέζε ηεο αιεζηλήο γλψζεο θαη πνπ ζε απηή ηελ θάζε

κπνξεί λα θαηαλνήζεη ην πψο θαη ην γηαηί απηά ηα ζηεξεφηππα

72

δεκηνπξγήζεθαλ θαη πνηνη είλαη νη ιφγνη πνπ θαηέρνπλ ηέηνηα ζέζε θαη

επίδξαζε ζηελ νπηηθή ησλ γεγνλφησλ.

Ζ ηθαλφηεηα απνδνρήο ηνπ άιινπ φπσο αθξηβψο είλαη θαη φρη κε δηάζεζε

λα ηνλ αιιάμνπκε θαη λα ηνλ πηέζνπκε λα γίλεη φπσο εκείο, αιιά φηη

κπνξνχκε λα ζπκβηψζνπκε αξκνληθά παξά ηηο φπνηεο δηαθνξέο καο.

Ζ ηθαλφηεηα λα εκπλεχζνπκε εκπηζηνζχλε ζηνλ άιιν ψζηε λα κπνξέζεη

λα αηζζαλζεί φηη φπνπ θη αλ βξίζθεηαη καθξηά απφ ηνλ ηφπν πνπ

ππάξρνπλ άλζξσπνη πνπ ηνλ ζέβνληαη θαη κπνξεί λα ηνπο εκπηζηεπηεί.

Ζ ηθαλφηεηα λα επηθνηλσλήζνπκε κε ηνλ «άιινλ», λα αθνχκε αλζξψπνπο

λα ππνζηεξίδνπλ φηη δελ είλαη ξαηζηζηέο θαη δελ θάλνπλ δηαθξίζεηο αλ

φκσο ζπκβεί θαη θαζίζνπλ ζην ίδην ηξαπέδη κε θάπνηνλ μέλν ή αθφκα θαη

κε θάπνηνλ Ρνκά ηφηε ή θνβνχληαη ή ην ζεσξνχλ ππνηηκεηηθφ.

Ζ ηθαλφηεηα ηνπ εθπαηδεπηή λα αληηιακβάλεηαη φηη ε επηθνηλσλία είλαη ν

δξφκνο πνπ κπνξεί λα νδεγήζεη ζηελ θαηαλφεζε ηεο ζθέςεο, ηεο

πξνζσπηθφηεηαο θαη ησλ πξνβιεκάησλ ηνπ άιινπ.

Ζ ηθαλφηεηα δεκηνπξγίαο δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ είλαη ίζσο ην πην

δχζθνιν ηκήκα ηεο νινθιήξσζεο απηνχ ηνπ ζηαδίνπ φκσο θαη βαζηθή

πξνυπφζεζε γηα ηελ θαηάθηεζε ηεο ηθαλφηεηαο λα λνηψζνπκε ηνλ άιιν

θαη ηηο θαηαζηάζεηο θαη ζπγθπξίεο πνπ έθεξαλ ηνλ κεηαλάζηε ή ηνλ

πξφζθπγα ζηελ δηθή καο παηξίδα.

Ζ ηθαλφηεηα λα αλαγλσξίδεη αθφκα θαη ηηο θαιπκκέλεο δηαθξίζεηο θαη

ηελ αληζφηεηα ε ηνλ ξαηζηζκφ εηο βάξνο αλζξψπσλ θαη λα είλαη έηνηκνο

λα δεκηνπξγήζεη δηαιεθηηθή ζρέζε κε απηά κε ζθνπφ ηελ εμάιεηςε ηνπο.

Ζ ηθαλφηεηα λα ζπλαληηέηαη κε ηνπο δηαθφξνπο πνιηηηζκνχο κέζσ ησλ

θνξέσλ ηνπο θαη λα απνδίδεη ηελ ηηκή θαη αμία ζηνλ θάζε πνιηηηζκφ κε

δηάζεζε ε ζπλάληεζε ηνπ καδί ηνπο λα απμήζεη ηελ γλψζε ηνπ θαη ηελ

εκπεηξία ηνπ.

Ζ ηθαλφηεηα αληηθεηκεληθήο αμηνιφγεζεο ησλ αλαγθψλ θαη ησλ

πξνβιεκάησλ ησλ «άιισλ» κε έκθαζε ζηελ παξνρή ππνζηήξημεο θαη

ελζάξξπλζεο

Ζ ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή ζε απηά πνπ

νη άιινη θνπβαινχλ καδί ηνπο θαη κέζα ηνπο φρη σο θνξηίν αιιά σο

παξαθαηαζήθε ηεο ηζηνξίαο ηνπο ,ηεο παηξίδαο ηνπο ,ηεο ζξεζθείαο ηνπο

ή ηεο κεηξηθήο ηνπο γισζζάο.

πκπεξαζκαηηθά, ζχκθσλα κε ηηο Papadopoulos,Tilki & Taylor, ε εθπαίδεπζε

πνπ βαζίδεηαη ζην κνληέιν ηνπο είλαη κηα δηαξθήο πξνζπάζεηα θαη κηα δηαξθήο

δηαδηθαζία ζηελ φπνηα νη δηαπνιηηηζκηθά έηνηκνη εθπαηδεπηέο πξέπεη λα αζθνχλ ηνλ

73

εαπηφ ηνπο κέζα απφ κηα ζπλερήο πξνζπάζεηα κεηαιακπάδεπζεο ηεο αλάγθεο γηα

δηαπνιηηηζκηθή ζπκβίσζε ζε φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξνπο αλζξψπνπο.

4.4. Πξνηάζεηο γηα πεξαηηέξσ έξεπλα

Ζ πεξαηηέξσ θαη ζε βάζνο δηεξεχλεζε αθελφο ησλ απφςεσλ θαη εθηηκήζεσλ ησλ

εθπαηδεπηψλ ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη, αθεηέξνπ, ησλ

επηκνξθσηηθψλ αλαγθψλ πνπ ζεσξνχλ φηη έρνπλ ζα κπνξνχζαλ λα απνηειέζνπλ

αληηθείκελν κειινληηθψλ εξεπλεηηθψλ πξνζεγγίζεσλ. Έηζη, εμαηξεηηθφ ελδηαθέξνλ

παξνπζηάδεη, θαηά ηελ άπνςή καο, ε δηεξεχλεζε ησλ ηξφπσλ κε ηνπο νπνίνπο ζα

κπνξνχζαλ λα εκπιαθνχλ πην απνηειεζκαηηθά θαη γφληκα ζε επηκνξθψζεηο

δηαπνιηηηζκηθνχ ραξαθηήξα εθπαηδεπηέο ζεζκνί, φπσο ην ζπκβαηηθφ άιια θαη ην

Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην.

Δμάιινπ, αλ θαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλάο καο, ζα κπνξνχζαλ λα θαλνχλ

ρξήζηκα ζε νξηζκέλα ζεκεία ηνπο, αλαδεηνχληαη ηξφπνη ψζηε λα βειηησζνχλ ζε

επίπεδν γεληθεπζηκφηεηαο. Λεηηνπξγψληαο πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή, πξνηείλνπκε

αθξηβψο ηελ δηεχξπλζε ηνπ δείγκαηφο καο θαη ζε άιιεο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο. Ζ

πξαγκαηνπνίεζε παξφκνηαο έξεπλαο ζε παλειιαδηθφ επίπεδν, πέξα απφ ην

ελδηαθέξνλ πνπ ζα παξνπζίαδε, ζα νδεγνχζε ζε αζθαιέζηεξα θαη πεξηζζφηεξν

γεληθεχζηκα ζπκπεξάζκαηα ηφζν ζην ζέκα ηεο επαηζζεηνπνίεζεο θαη εμνηθείσζεο

ησλ λεπηαγσγψλ ζε δηαπνιηηηζκηθά δεηήκαηα φζν θαη ζην ζέκα ησλ επηκνξθσηηθψλ

ηνπο αλαγθψλ.

Δπηπιένλ, πηζηεχνπκε φηη ην δείγκα ζα κπνξνχζε λα δηεπξπλζεί κε ηελ

πξαγκαηνπνίεζε παξεκθεξνχο έξεπλαο θαη ζε εθπαηδεπηέο άιισλ παξφκνησλ

πξνγξακκάησλ. Ζ αληηπαξαβνιή ησλ νκνηνηήησλ θαη δηαθνξψλ πνπ ζα πξνέθππηαλ

θαηά ηελ εθαξκνγή θαη αλάιπζε ησλ βαζηθψλ εξεπλεηηθψλ εξσηεκάησλ θαη ζηηο

ππφινηπεο επηζηεκνληθέο πεξηνρέο αλακέλεηαη φηη ζα επλννχζε ην δήηεκα ηεο

αμηνπηζηίαο θαη γελίθεπζεο ησλ ζπκπεξαζκάησλ ηεο παξνχζαο έξεπλαο.

Σέινο, ζεσξνχκε φηη κεγαιχηεξε γελίθεπζε ζηελ έξεπλα ζα κπνξνχζε λα

επηηεπρζεί κέζσ κεγαιχηεξνπ αξηζκνχ ζπλεληεχμεσλ, θαζψο θαη φηη ε εθαξκνγή ηεο

κεζνδνινγηθήο πξνζέγγηζεο ηεο ηξηγσλνπνίεζεο, κε ηε κνξθή ηεο παξαηήξεζεο πνπ

ζα πξαγκαηνπνηνχληαλ παξάιιεια κε ηε ιήςε ησλ ζπλεληεχμεσλ απηψλ, ζα

δηεξεπλνχζε δηεμνδηθφηεξα θαη, πηζαλφλ, ζα απνθάιππηε ηηο κε εθπεθξαζκέλεο

απφςεηο ησλ εθπαηδεπηψλ θαη, θπξίσο, ηηο πξαγκαηηθέο ζηάζεηο πνπ πηνζεηνχλ θαη

εθαξκφδνπλ ζηελ εθπαηδεπηηθή πξάμε φζνλ αθνξά ηελ δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε.

74

Βηβιηνγξαθία

ΞΔΝΟΓΛΧΖ

Banks, J. A. (1997). Handbook of research on multicultural education. Macmillan

Publishing USA, New York.

Bengtsson, J.(1990). πλερηδφκελε Δθπαίδεπζε. ην: Παηδαγσγηθή Φπρνινγηθή

Δγθπθινπαίδεηα Λεμηθφ, η.8νο .Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα

Boshier, R. (2003). Theses and Dissertations Involving Use of the Education

Participation Scale. . ην: www.edst.educ.ubc.ca/rboshier/ Rbeplist.html, 27-07-

2011.

Cedefop, (1996). Quality issues and trends in vocational education and training in

Europe. LC1047 E8B45.

Cedefop, (2004). Μάζεζε κε ζηφρν ηελ απαζρφιεζε. Γεχηεξε Έθζεζε γηα ηελ

πνιηηηθή ηεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο ζηελ Δπξψπε, πλνπηηθή

παξνπζίαζε.24 ζει.24, Luxembourg. Office for Official Publications of the

European Communities

Cohen, L., & Manion, L. (2004). Μεζνδνινγία Δθπαηδεπηηθήο έξεπλαο. Αζήλα:

Μεηαίρκην

Cookson, P. S. (1986). A Framework for Theory and Research on Adult Education

Participation. Adult Education Quarterly. 36(3). 130-141.

Coolahan, J. (2002). Teacher education and the teaching career in an era of lifelong

learning. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development

(OECD), Education Working paper No.2.

Coombs, P., and Ahmed, M. (1974). Attacking Rural Poverty. Baltimore: Johns

Hopkins .University Press.

Courau, S. (2000). Σα βαζηθά «εξγαιεία» ηνπ εθπαηδεπηή ελειίθσλ .(κηθξ. Δ.

Μνπηζνπνχινπ). Αζήλα: Μεηαίρκην.

Courtney, S. (1992). Why Adults Learn: Towards a Theory of Participation in Adult

Education. London: Routledge.

Cranton (ed.). (2004).Transformative Learning in Action: Insights from Practice.

New Directions for Adult and Continuing Education, no. 74. San Francisco:

Jossey-Bass.

Cross, K. P. (1981). Adults as Learners: Increasing Participation and Facilitating

Learning. San Francisco: Jossey-Bass.

75

Cummins, J. (2005) Σαπηφηεηεο ππφ δηαπξαγκάηεπζε. Δθπαίδεπζε κε ζθνπφ ηελ

Δλδπλάκσζε ζε κηα θνηλσλία εηεξφηεηαο. Αζήλα: Gutenberg.

Darkenwald, G. G., and Merriam, S. B. (1982). Adult Education: Foundations of

Practice. New York: HarperCollins.

Fujita-Starck J. P. (1996). "Motivations and Characteristics of Adult Students:

Factor Stability and Construct Validity of the Educational Participation Scale",

Adult Education Quarterly, η. 47, Νo. 1, Φζηλφπσξν, ζ. 29-40.

Hansman, C.A. (2003) Reluctant Mentors and Resistant Protégés: Welcome to the

real world of Mentoring, Adult Learner 14(1), 14-46.

Houle, C.O. (1961).The inquiring mind. Madison, WI: University of Wisconsin

Press. Republished 1988

Courau, S. (2000). Σα Βαζηθά Δξγαιεία ηνπ Δθπαηδεπηή Δλειίθσλ.Αζήλα:

Μεηαίρµην

Cross, K.P. (1981) . Adults as Learners.San Francisco: Jossey-Bass.

Jarvis, P. (1990). Professional Education. London, Croom Helm.

.Jarvis, P. (1995b). Teachers and Learners in Adult Education: Transaction or Moral

interaction?.Studies in the Education of Adults,. 27(1), 24 24-35.

Jarvis, P. (2004). πλερηδφκελε εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε: ζεσξία θαη πξάμε (κηθξ.

Α. Μαληάηε). Αζήλα: Μεηαίρκηo

.Knowles, M.S., (1998). 1he adult learner: the definitive classic in adult education

and human resource development. Houston: Gulf Publishing Company.

Knowles, M. S., Holton, E. F., & Swanson, R. A. (1998). The adult learner- fifth

edition: 1he definitive classic in adult education and human resource development. Houston:

Gulf Publishing.

Lindeman, E. (1961). The Meaning of Adult Education. New York: New Republic.

Lynch, J. (1997) .Teaching in the multicultural School. London: Word Lock

Mezirow, J. (1990). How Critical Reflection Triggers Transformative Learning. In J.

Mezirow and Associates, Fostering Critical Reflection in Adulthood: A Guide to

Transformative and Emancipatory Learning (pp. 1-20). San Francisco: Jossey-

Bass.

Morris Bland, S. (2004). Advising adults, telling or coaching?, Adult Learning 14(2),

6-9.

Morstain, B. R., and Smith, J. C. (1974). Reasons for Participation in Adult Education

Courses: A Multivariate Analysis of Group Differences. Adult Education.

24(2), 83-98.

76

Papadopoulos,I., Tilki, M., and Taylor,G. (1998). Transcultural Care: A guide for

nurse education. BJN, Vol 8 No 21 pp 1453-1457. ISSN 0966-0461

Paterson, R.W.K. (1979). Values, Education and the Adult, London: Routledge and

Kegan Paul.

Rogers, A. (1999). Ζ Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ. (κηθ. Μ. Παπαδνπνχινπ & Μ.

Σφκπξνπ). Αζήλα: Μεηαίρκην

Rogers, A., (2002). Ζ Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ. Αζήλα:Μεηαίρκην.

Stratégie d'Amélioration de l'Education Des Adultes dans des Contextes Régionaux

(SAEDA) (1998-2000). De l‟analyse des besoins à la qualité des réponses. Projet

European.

Tough, A. Μ. (1979). The adult's learning projects (2nd ed.). Austin, Texas: Learning

Concepts

Zafiropoulou,G. (2008). Transcultural competence of greek hospital doctors: A

research of the Transcultural competence of greek medical students. How the

Transcultural idea implements in greek medical curricula. A propose program

based on Transcultural model. .PhD thesis. Middlesex University of London,

2008.

ΔΛΛΖΝΗΚΖ

Βεξγίδεο, Γ.(2007) .Ζ πλερηδφκελε Δθπαίδεπζε θαη Καηάξηηζε ζηελ Διιάδα ζην

πιαίζην ηεο Δπξσπατθήο Πνιηηηθήο: ηξαηεγηθέο, ηφρνη, θαη Πξννπηηθέο ζην

Υαξαιάκπνπο, Γ. (επηκ), Μεηαπνιίηεπζε θαη Δθπαηδεπηηθή Πνιηηηθή, Αζήλα:

Διιεληθά Γξάκκαηα

Γεσξγνγηάλλεο, Π. (1997α). Θέκαηα Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο. Αζήλα:

Gutenberg.

Γακαλάθεο, Μ. (2005). Ζ Δθπαίδεπζε ησλ Παιηλλνζηνχλησλ θαη Αιινδαπψλ

Μαζεηψλ ζηελ Διιάδα, Γηαπνιηηηζκηθή Πξνζέγγηζε. Αζήλα: Gutenberg.

Γακαλάθεο Μ., (1996). Ζ εθπαίδεπζε ζηελ Δλσκέλε Δπξψπε, Πνιηηηθέο θαη

παηδαγσγηθέο δηαζηάζεηο ηεο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο θαη ηεο πνιπγισζζίαο, ζην

πεξ. Σα εθπαηδεπηηθά, 31-32/93 (ζ.32-50)

.Γξαγψλα ,Θ. (2001) .Κνηλσληθνπνιηηηζκηθφ Πιαίζην ηεο Δθπαίδεπζεο. ηεξεφηππα

θαη Πξνθαηαιήςεηο. Αζήλα: ΤΠΔΠΘ, Παλεπηζηήκην Αζελψλ.

Γηα βίνπ Μάζεζε: Μχζνο ή πξαγκαηηθφηεηα; .(2000,επηέκβξηνο 6).Δθεκεξίδα ηα

Νέα . ζει 8.

77

Δ.ΚΔ.ΠΗ .(2003). Ο Ρφινο ησλ Δζληθψλ πζηεκάησλ ζηνλ θαζνξηζκφ ησλ

Πξνζφλησλ γηα Πξνψζεζε ηεο Γηά Βίνπ Μάζεζεο. Αζήλα.

Καξαιήο, Θ. (2002). Ζ εμέιημε ηνπ δηθηχνπ ηεο Λατθήο Δπηκφξθσζεο θαηά ηελ

πεξίνδν 1989-1999. Γηδαθηνξηθή δηαηξηβή. Παλεπηζηήκην Παηξψλ.

Κειπαλίδεο, Μ., & Βξπληψηε Και. (2004). Γηαβίνπ κάζεζε, θνηλσληθέο

πξνυπνζέζεηο θαη ιεηηνπξγίεο, δεδνκέλα θαη δηαπηζηψζεηο. Αζήλα: Διιεληθά

Γξάκκαηα.

Κφθθνο Α. (2005). Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ: Αληρλεχνληαο ην πεδίν. Αζήλα:

Μεηαίρκην.

Κφθθνο, Α. (2004). «Οη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ θαη ε εθπαίδεπζή ηνπο», Δθπαίδεπζε

Δλειίθσλ, Αζήλα: Μεηαίρκην,1, 12-23.

Κνζζπβάθε Φ. (2003) .Κξηηηθή Δπηθνηλσληαθή Γηδαζθαιία. Αζήλα: Gutenberg,

Μάγνο, Κ. (2005).Θξαλία πνπ Αιιάδνπλ απφ ηελ Αθνκνίσζε Δζλνπνιηηηζκηθψλ

Γηαθνξψλ ζηε Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαίδεπζε. Αλαθηήζεθε Ηαλνπάξην 22, 2011,

απφ http://www.epohi.gr.

Μάξθνπ, Γ. (1989) . Γηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε. ην: Παηδαγσγηθή Φπρνινγηθή

Δγθπθινπαίδεηα-Λεμηθφ. Σφκ. 3νο . Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα.

Μάξθνπ, Γ. (1996). Ζ Πνιππνιηηηζκηθφηεηα ηεο Διιεληθήο Κνηλσλίαο. Αζήλα:

ΤΠΔΠΘ.

Μάξθνπ, Γ.(1996β).Πξνζεγγίζεηο ηεο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο θαη ε δηαπνιηηηζκηθή

εθπαίδεπζε-επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Αζήλα: ΤΠΔΠΘ.

Μαπξνγηψξγνο, Γ. (2003). Δθπαηδεπηηθνί θαη δηδαζθαιία. Αζήλα :χγρξνλε

εθπαίδεπζε.

ΟΤΝΔΚΟ (1997), CONFIDEA, 5ε Γηεζλήο Γηάζθεςε γηα ηελ Δθπαίδεπζε

Δλειίθσλ, Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ. Ζ δηαθήξπμε ηνπ Ακβνχξγνπ. Ζ αηδέληα γηα

ην κέιινλ. Ακβνχξγν 14-18 Ηνπιίνπ. Γ.Γ.Δ.Δ.

Παληαδήο, Β. (2005). Δζσηεξηθή πνιηηηθή ζρνιηθήο κνλάδαο θαη Γηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε.

ην: Γεσξγνγγηάλλε Π. 2Ο Παλειιήλην ζπλέδξην δηνίθεζεο Α/βάζκηαο θαη Β/βάζκηαο

εθπαίδεπζεο, Σφκνο 4νο

, Πάηξα

Παπαδφπνπινο, Ν. (2005). Λεμηθφ ηεο Φπρνινγίαο. Αζήλα: χγρξνλε Δθδνηηθή

Παπαθσλζηαληίλνπ, Π. (1996). Ζ επηκφξθσζε σο ζεζκφο ζχλδεζεο ηεο

επηζηεκνληθήο έξεπλαο κε ηελ εθπαηδεπηηθή πξάμε. ην: Γθφηνβνο, Α.,

Μαπξνγηψξγνο, Γ. θαη Παπαθσλζηαληίλνπ, Π. (επηκ.) Κξηηηθή παηδαγσγηθή θαη

εθπαηδεπηηθή πξάμε . Αζήλα: Gutenberg.

78

Πέηξνπ,Η.(2003).Πνιππνιηηηζκηθφηεηα θαη ζξεζθεπηηθή ειεπζεξία. Θεζζαινλίθε:

Βάληαο.

ηπεηάλνπ, A., & ακαξά, Δ. (2006) Δξεπλεηηθά δεδνκέλα γηα ηε Γηα βίνπ κάζεζε

ζηελ Διιάδα(1990-2005). ην :Πξαθηηθά ηνπ 5νπ Παλειιήληνπ πλέδξηνπ ηεο

Παηδαγσγηθήο Δηαηξείαο Διιάδαο , ηνκ.Β΄ Θεζζαινλίθε 26-26 Ννεκβξίνπ 2006,

Θεζζαινλίθε: Κπξηαθίδε

Φξαγθνπδάθε, Α. (1985). Κνηλσληνινγία ηεο Δθπαίδεπζεο. Θεσξίεο γηα ηελ

Κνηλσληθή Αληζφηεηα ζην ρνιείν. Αζήλα: Παπαδήζεο.

Φξεηδεξίθνπ Α., Φνιεξνχ-Σζεξνχιε Φ. (1991). Οη δάζθαινη ηνπ δεκνηηθνχ

ζρνιείνπ. Μηα θνηλσληνινγηθή πξνζέγγηζε. Αζήλα : Όςηινλ

79

Παξάξηεκα

πλέληεπμε 1

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1. Πνηα ε ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Ζ δηάγλσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ζε έλα

εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα (ηππηθήο ή κε-ηππηθήο εθπαίδεπζεο) είλαη, θαηά ηε

γλψκε κνπ, κία δηαδηθαζία απαξαίηεηε γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο πνξείαο

δηδαζθαιίαο ηνπ καζήκαηνο ζπκπιεξσκαηηθά κε ην πξνθαζνξηζκέλν

αλαιπηηθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ. Ζ δηάγλσζε απηή γίλεηαη ζπλήζσο ζηελ

ελαξθηήξηα ζπλάληεζε -ή θαη πην πξηλ, θαηά ηε δηαδηθαζία επηινγήο γηα

παξάδεηγκα- είηε κέζα απφ ζπδήηεζε κε ηνπο εθπαηδεπφκελνπο είηε κέζσ

αμηνιφγεζεο ελφο εηδηθά γηα ηνλ ζθνπφ απηφ δηακνξθσκέλνπ

εξσηεκαηνινγίνπ.

2. Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα;

Θεσξψ φηη φινη νη εθπαηδεπηέο πνπ δνπιεχνπλ κε εθπαηδεπφκελνπο κε

πνιηηηζκηθέο δηαθνξέο (γιψζζα, ζξεζθεία θιπ.) νθείινπλ λα είλαη ζε ζέζε λα

αλαζηνραζηνχλ επί ηνπ δεηήκαηνο ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο, ηεο εηεξφηεηαο θαη

λα άξνπλ ηηο πξνθαηαιήςεηο θαη ηηο ζηεξεφηππεο αληηιήςεηο πνπ είλαη πηζαλφ

λα έρνπλ, πηνζεηψληαο, θαηά ζπλέπεηα, κία αλεθηηθή ζηάζε θαη κία πξνζέγγηζε

ελάληηα ζηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αλαπαξαγσγή ξαηζηζηηθψλ αληηιήςεσλ θαη

ζπκπεξηθνξψλ.

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

Ζ επαθή κε αλζξψπνπο δηαθνξεηηθψλ πνιηηηζκψλ νδεγεί ηνπο εθπαηδεπηέο πνπ

είλαη θαηά θάπνηνλ ηξφπν ππνςηαζκέλνη λα ζπλαληεζνχλ κε ηνπο «άιινπο»

πνιηηηζκνχο.

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

Θεσξψ ηηο δχν απηέο αξρέο σο αθξνγσληαίν ιίζν νπνηαζδήπνηε εθπαηδεπηηθήο

ζρέζεο.

80

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1α. Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Έρσ εξγαζηεί σο εθπαηδεπηήο ελειίθσλ ζε πξνγξάκκαηα επαγγεικαηηθήο

θαηάξηηζεο θαη ζε πξνγξάκκαηα εθκάζεζεο ηεο ειιεληθήο σο δεχηεξεο/μέλεο

γιψζζαο γηα πεξηζζφηεξεο απφ 500 ψξεο, πξνζπαζψληαο λα ππεξπεδήζσ ηηο

πξνθαηαιήςεηο θαη λα δηδάμσ κε ζεβαζκφ θαη ππεπζπλφηεηα θαη απνθπγή ησλ

δηαθξίζεσλ.

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

Ναη, αξθεηέο θνξέο.

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

Πέξα απφ ηε δπζθνιία κε ηε γιψζζα θαη ηηο δηαθνξεηηθέο λννηξνπίεο

αληηκεηψπηζα θαη πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο θαη ζπγθξνχζεηο κεηαμχ ησλ

κειψλ ηεο νκάδαο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ.

4. Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

Τςειφο, ζέισ λα πηζηεχσ.

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο

ηαπηφηεηαο ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Ο ζεβαζκφο θαη ε απνθπγή εζλνθεληξηθψλ αληηιήςεσλ.

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Ζ εθπαίδεπζε πνπ επηδηψθεη λα ππεξβεί θαη λα εμαιείςεη ηα ζηεξεφηππα θαη ηηο

πξνθαηαιήςεηο απέλαληη ζε πξφζσπα θαη πνιηηηζκνχο, λα πηνζεηήζεη κία κε

εζλνθεληξηθή αληηκεηψπηζε, πξναζπίδνληαο ηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα θαη

πξνσζψληαο ηελ θαηαλφεζε θαη ηε ζπλεξγαζία. Απηφ πξνζπαζεί λα ην

επηηχρεη ιακβάλνληαο ππφςε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο (θνηλσληθέο, γισζζηθέο,

ζξεζθεπηηθέο θαη πνιηηηζκηθέο) ησλ εθπαηδεπνκέλσλ.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

Γελ αληηκεηψπηζα ηέηνηνπ είδνπο δήηεκα ζηελ έσο ηψξα πνξεία κνπ.

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη

ζε πνηνπο άμνλεο;

81

Φπζηθά, ππάξρεη κεγάιε αλάγθε ηδηαίηεξα ζηελ αλάπηπμε γλψζεσλ θαη

δεμηνηήησλ γηα ηηο δηάθνξεο νκάδεο πιεζπζκνχ.

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη,

πνην ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

Δπηκφξθσζε γηα εθπαηδεπηέο ελειίθσλ εηδηθψλ θνηλσληθψλ νκάδσλ.

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

Απφ 25 έσο 100 ψξεο. Σν Ηλζηηηνχην Γηαξθνχο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ

(Η.Γ.ΔΚ.Δ.)

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

Δμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαη δηα δψζεο ζπλαληήζεηο κε ηερληθέο φπσο:

δηάιεμε, εξγαζία ζε νκάδεο, βησκαηηθέο αζθήζεηο, παίμηκν ξφισλ.

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

ε γεληθέο γξακκέο, ζα έιεγα, πςειφο.

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Νέεο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο, αληαιιαγή απφςεσλ κε ζπλαδέιθνπο πνπ

αληηκεησπίδνπλ ή έρνπλ αληηκεησπίζεη ηα ίδηα ή παξφκνηα δεηήκαηα,

κεηαζρεκαηηζκφ ζηάζεσλ, άξζε πξνθαηαιήςεσλ.

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

Οη δπζθνιίεο ζα έιεγα φηη είραλ ζρέζε θπξίσο κε ηελ έιιεηςε ρξφλνπ θαη κε

νηθνλνκηθήο θχζεο εκπφδηα (εηζηηήξηα, κεηαθηλήζεηο θιπ.)

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Δμ απνζηάζεσο κε ηνλ απαξαίηεην αξηζκφ δηα δψζεο ζπλαληήζεσλ.

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Νέεο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο, αληαιιαγή απφςεσλ κε ζπλαδέιθνπο.

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Δζηίαζε ζε βάζνο ζηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά φισλ ησλ δηαπνιηηηζκηθψλ

νκάδσλ. Πξαθηηθή εμάζθεζε.

82

7. Πνηα θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Σα θίλεηξα γηα ηνπο πεξηζζφηεξνπο εληνπίδνληαη ζηελ πηζηνπνηεηηθή ηζρχ απηψλ

ησλ ζεκηλαξίσλ πνπ ζπλήζσο κεηαθξάδεηαη ζε κφξηα γηα ζπκκεηνρή ζε

δηαγσληζκνχο επηινγήο εθπαηδεπηψλ. Γελ κπνξνχκε φκσο λα παξαβιέςνπκε

ηελ παξνρή ζχγρξνλσλ θαη απαξαίηεησλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ.

8. Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Με βάζε ηηο αξρέο ηεο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ θαη ηεο αλνηθηήο θαη εμ

απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο.

83

πλέληεπμε 2

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

Θεσξψ φηη ηα ηειεπηαία ρξφληα νη εθπαηδεπηέο είλαη αξθεηά εμνηθεησκέλνη κε

ηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, δηφηη παξαθνινπζνχλ ζρεηηθά ζεκηλάξηα,

επηκνξθψλνληαη θαη γεληθφηεξα ελεκεξψλνληαη ζρεηηθά κε ηηο ζχγρξνλεο

ηάζεηο ηεο παηδαγσγηθήο θαη ηεο ςπρνινγίαο γηα ηηο ζηξαηεγηθέο δηδαζθαιίαο

ζην πνιππνιηηηζκηθφ ζρνιηθφ πεξηβάιινλ.

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Ζ αλίρλεπζε θαη ν πξνζδηνξηζκφο ησλ αλαγθψλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ είλαη ε

αξρηθή επηδίσμε ελφο εθπαηδεπηή. Θεσξψ φηη απηφ κπνξψ λα ην επηηχρσ κε

νκαδηθή θαη αηνκηθή ζπλέληεπμε ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ζρεηηθά κε ηηο

πξνζδνθίεο ηνπο θαη κε πξνζπάζεηα δηάγλσζεο ησλ γλψζεσλ πνπ έρνπλ θαη

πνπ ζέινπλ λα απνθηήζνπλ .

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ

αληζφηεηα;

Θεσξψ φηη κε ηελ κηθξή κνπ εκπεηξία σο εθπαηδεχηξηα αιινδαπψλ

εθπαηδεπνκέλσλ θαη κε ηελ ελαζρφιεζή κνπ κε ζέκαηα εθπαίδεπζεο ελειίθσλ

θαη θνηλσληθά επάισησλ νκάδσλ έρσ απνθηήζεη κέρξη θάπνην βαζκφ απηή ηελ

ηθαλφηεηα.

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

Τπάξρεη ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο άιινπο πνιηηηζκνχο φηαλ

παξακεξηζηνχλ θξαγκνί φπσο ν ξαηζηζκφο , μελνθνβία , πξνθαηαιήςεηο θαη

εμαιεηθζνχλ ηα ζηεξεφηππα.

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη

ζε πνην βαζκφ;

Απηφ εμαξηάηαη απφ ηνλ θάζε εθπαηδεπηή. Απφ ην πφζν θαηαξηηζκέλνο είλαη ,

πφζν έκπεηξνο θαη επηκνξθσκέλνο ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο

θαη θαηά πφζν ζέβεηαη ηελ θνηλσληθή θαη πνιηηηζκηθή δηαθνξεηηθφηεηα ησλ

άιισλ.

84

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

Ζ εκπεηξία κνπ ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο είλαη ε δηδαζθαιία ζην εθπαηδεπηηθφ

πξφγξακκα «Οδπζζέαο» -Δθπαίδεπζε ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ ειιεληθή γιψζζα,

ηελ ειιεληθή ηζηνξία θαη ηνλ ειιεληθφ πνιηηηζκφ».

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Ζ εκπεηξία κνπ ήηαλ πνιχ ζεηηθή, πξσηφγλσξε θαη ζεσξψ φηη κε βνήζεζε λα

βειηησζψ σο εθπαηδεχηξηα .

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

Τπήξμαλ δπζθνιίεο, ηδηαίηεξα ζηελ έλαξμε ηεο δηδαζθαιίαο κνπ ζην

δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ.

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

Γπζθνιίεο εμνκάιπλζεο ησλ πνιηηηζηηθψλ θαη γισζζηθψλ δηαθνξψλ ησλ

καζεηεπφκελσλ, πξνζπάζεηα απνθπγήο εληάζεσλ αλάκεζά ηνπο θαη δπζθνιίεο

ζρεηηθά κε ην σξάξην ησλ καζεκάησλ, δηφηη νη πεξηζζφηεξνη καζεηεπφκελνη

ήηαλ εξγαδφκελνη. Ζ θπξηφηεξε δπζθνιία ήηαλ ε θαηάθηεζε ηεο εκπηζηνζχλεο

ησλ αιινδαπψλ εθπαηδεπνκέλσλ ,ην νπνίν πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηελ πάξνδν

ηνπ ρξφλνπ θαη ηελ θαιιηέξγεηα θηιηθνχ θαη ζπλεξγαηηθνχ θιίκαηνο ζηελ

ηάμε.

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

Δίκαη αξθεηά επαηζζεηνπνηεκέλε . Με ελδηαθέξεη πνιχ ε ελαζρφιεζε κε ηελ

εθπαίδεπζε πνιππνιηηηζκηθψλ θαη θνηλσληθά επάισησλ νκάδσλ .

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο

ηαπηφηεηαο ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Ο εθπαηδεπηήο πξέπεη λα είλαη απαιιαγκέλνο απφ ξαηζηζηηθέο αληηιήςεηο,

ζηεξεφηππα θαη λα ζέβεηαη ηελ δηαθνξεηηθφηεηα ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. Να

αλαγλσξίδεη ηηο αλάγθεο ηνπο, λα είλαη ππνζηεξηθηηθφο , λα κελ θάλεη

δηαθξίζεηο, λα πξνσζεί ηελ νκφλνηα θαη ηελ πνιηηηζκηθή ζχλζεζε , λα δείρλεη

ελζπλαίζζεζε ζηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ , λα ελζαξξχλεη ην

δηαπνιηηηζκηθφ ζεβαζκφ θαη λα δηακνξθψλεη ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ

ιακβάλνληαο ππφςε ηελ αλνκνηνγέλεηα ηεο νκάδαο.

85

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Δίλαη ε εθπαίδεπζε πνπ πξνζθέξεηαη ζε άηνκα κε δηαθνξεηηθή εζλνπνιηηηζκηθή

ηαπηφηεηα , γισζζηθή, ζξεζθεπηηθή θαη πνιηηηζκηθή αλνκνηνγέλεηα ,

δηαθνξεηηθφ θχιν θαη θνηλσληθννηθνλνκηθή πξνέιεπζε. Ζ δηαπνιηηηζκηθή

εθπαίδεπζε παξαπέκπεη ζηελ πνιηηηζκηθή εηεξφηεηα θαη θέξλεη καδί ηεο φρη

κφλν ηελ απνδνρή θαη ην ζεβαζκφ ηνπ δηαθνξεηηθνχ, αιιά επίζεο, ηελ

αλαγλψξηζε ηεο πνιηηηζκηθήο ηνπο ηαπηφηεηαο, κέζα απφ κηα θαζεκεξηλή

πξνζπάζεηα δηαιφγνπ, θαηαλφεζεο θαη ζπλεξγαζίαο. Δκπνδίδεη ην

ζρεκαηηζκφ ζηεξεφηππσλ θαη πξνθαηαιήςεσλ θαη ππεξβαίλεη θάζε κνξθή

εζλνθεληξηθήο αληηκεηψπηζεο δίλνληαο νπζία ζηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα

πξνσζψληαο ηελ θαηαλφεζε θαη ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ιαψλ.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ

λαη ηη ;

Γεκηνπξγία θηιηθνχ θιίκαηνο , εκπηζηνζχλεο, αιιεινζεβαζκνχ , αζθάιεηαο

θαη λα κε αηζζάλνληαη νη αιινεζλείο εθπαηδεπφκελνη φρη κφλν σο θνξέα θαη

αλακεηαδφηε γλψζεσλ αιιά θαη σο ζχκβνπιν πνπ εκςπρψλεη θαη θαζνδεγεί .

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1.Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη

ζε πνηνπο άμνλεο;

Δίλαη αλαγθαία θαη απαξαίηεηε ε πινπνίεζε επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ

πάλσ ζε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα. Έλαο εθπαηδεπηήο γηα λα είλαη

θαηαξηηζκέλνο θαη λα κπνξεί λα αληαπνθξηζεί ζην ξφιν ηνπ , πξέπεη λα

επηκνξθψλεηαη ζπλερψο.

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ

λαη πην ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

Έρσ παξαθνινπζήζεη ζεκηλάξηα ζρεηηθά κε ηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε,

ηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ θαη ηελ εθπαίδεπζε θνηλσληθά επάισησλ νκάδσλ.

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα

πινπνίεζε;

Παξαθνινχζεζε ηεο επηκνξθσηηθήο εκεξίδαο «Απφ ηελ Δγθχθιην θαη

Παλεπηζηεκηαθή Δθπαίδεπζε ,ζηε Γηα Βίνπ Μάζεζε : ην κνπζείν σο Υψξνο

Κνηλσληθήο χγθιηζεο θαη Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο», πνπ

ζπλδηνξγάλσζαλ ην Μνπζείν Δπηζηεκψλ θαη Σερλνινγίαο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ

Παηξψλ ,ην ΗΓΔΚΔ θαη ε Γ/λζε Β/ζκηαο Δθπ /ζεο ηνπ Ννκνχ Αραΐαο

86

Παξαθνινχζεζε εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο «Δπηκφξθσζε εθπαηδεπηψλ θαη

ζηειερψλ γηα επάισηεο θνηλσληθά νκάδεο», δηάξθεηαο 25 σξψλ ( θνξέαο:

Η.Γ.ΔΚ.Δ.).

Παξαθνινχζεζε εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο «Δπηκφξθσζε εθπαηδεπηψλ

ρνιείσλ Γεχηεξεο Δπθαηξίαο »,δηάξθεηαο 25 σξψλ (θνξέαο : Η.Γ.ΔΚ.Δ.).

Παξαθνινχζεζε εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο «Δθπαίδεπζε εθπαηδεπηψλ

ελειίθσλ », δηάξθεηαο 100 σξψλ (θνξέαο : Η.Γ.ΔΚ.Δ).

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή

ηνπο;

Καηαηγηζκφο ηδεψλ , εηζήγεζε, εξγαζία ζε νκάδεο, δηάινγνο, ρξήζε

επνπηηθψλ κέζσλ θαη δηάηαμε ηεο αίζνπζα ζε ζρήκα Π γηα λα

δεκηνπξγείηαη θιίκα νκαδηθήο ζπλεξγαζίαο θαη λα ππάξρεη αιιειεπίδξαζε

κεηαμχ ησλ εκπιεθνκέλσλ ζην καζεζηαθφ γίγλεζζαη.

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Πάξα πνιχ ηθαλνπνηεκέλε.

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Νέεο γλψζεηο, ρξήζηκν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, αληαιιαγή απφςεσλ θαη

εκπεηξηψλ κε άιινπο εθπαηδεπηέο πνπ κε βνήζεζαλ λα βειηησζψ σο

εθπαηδεχηξηα. Ζ παξαθνινχζεζε ησλ ζεκηλαξίσλ απηψλ κε βνήζεζε θαη

λα αλαζεσξήζσ πνιιέο απφςεηο πνπ είρα θαη λα δσ δηάθνξα ζέκαηα απφ

δηαθνξεηηθέο νπηηθέο γσλίεο.

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

Γελ ζπλάληεζα θάπνηα ηδηαίηεξε δπζθνιία. Αληηζέησο, ε παξαθνινχζεζε

ήηαλ πνιχ επράξηζηε .

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Πξνηηκψ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πνπ ζπλδηάδνπλ δηα δψζεο ζπλαληήζεηο

ζε παξαδνζηαθνχο ρψξνπο δηδαζθαιίαο θαη αζχγρξνλεο εθπαηδεπηηθέο

δξαζηεξηφηεηεο εμ απνζηάζεσο κέζσ ελφο δηαδηθηπαθνχ καζεζηαθνχ

πεξηβάιινληνο.

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Ζ βαζηθή κνπ πξνζδνθία είλαη λα βειηηψζσ ην ξφιν κνπ σο εθπαηδεχηξηα

ελειίθσλ κέζα απφ ηηο γλψζεηο πνπ ζα κνπ πξνζθέξνπλ ηα ζεκηλάξηα απηά

θαη λα ελεκεξσζψ ζρεηηθά κε ηηο ζχγρξνλεο πξνζζεγγίζεηο ηεο παηδαγσγηθήο

87

θαη ηεο ςπρνινγίαο ζηα ζέκαηα εθπαίδεπζεο ελειίθσλ θαη δηαπνιηηηζκηθψλ

νκάδσλ.

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Θα πξφηεηλα αιιαγέο ζηηο πιαηθφξκεο ηειε-εθπαίδεπζεο . Να είλαη πην

εχρξεζηεο θαη λα αλαξηνχλ πεξηζζφηεξν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ . Δπηπιένλ λα

ζρεδηάδνληαη εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα θαη ζεκηλάξηα γηα ηε δηαπνιηηηζκηθή

εθπαίδεπζε δηάξθεηαο πεξηζζφηεξσλ σξψλ .

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Ζ επηζπκία γηα εκπινπηηζκφ ησλ πξνζσπηθψλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ , ε

επαθή κε άιινπο εθπαηδεπφκελνπο θαη αληαιιαγή απφςεσλ , ε απφθηεζε

ρξήζηκνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ , ε απηνβειηίσζε θαη ε πηζηνπνίεζε

παξαθνινχζεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ ζεκηλαξίσλ.

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην

ελδηαθέξνλ ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Θα ζρεδίαδα επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα κεγαιχηεξεο δηάξθεηαο, κε πινπζηφηεξν

εθπαηδεπηηθφ πιηθφ , πνπ είλαη πνιχ απαξαίηεην γηα ηνπο εθπαηδεπηέο

ελειίθσλ , ζα ελέηαζζα εθπφλεζε γξαπηψλ εξγαζηψλ θαη ζα δεκνζηνπνηνχζα

ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ ζεκηλαξίσλ απηψλ φρη κφλν ζην δηαδίθηπν (ζε

εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ ηζηνζειίδεο), αιιά θαη ζηνλ ηχπν.

88

πλέληεπμε 3

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Ήδε, αλ φρη απφ ηελ ελαξθηήξηα ζπλάληεζε, απφ ηηο πξψηεο ζπλαληήζεηο κνπ κε

ηελ νκάδα ελειίθσλ κεηαλαζηψλ πξνζπαζψ κέζα απφ επνηθνδνκεηηθφ

δηάινγν λα εληνπίζσ ηηο αλάγθεο θαη ηηο πξνζδνθίεο ηεο θάζε εζληθφηεηαο θαη

λα βξσ θνηλά κεηαμχ ηνπο ζηνηρεία ψζηε λα δηακνξθψζσ θαηάιιεια ηελ

εθπαηδεπηηθή πνξεία πνπ ζα αθνινπζήζσ κέζα ζ‟ έλα ζπλαηλεηηθφ πλεχκα

αιιεινθαηαλφεζεο θαη αιιειεπίδξαζεο.

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα;

Παξφιν πνπ φινη καο κεγαιψλνπκε θνπβαιψληαο νξηζκέλεο πξνθαηαιήςεηο, ηηο

νπνίεο επηηείλνπλ νη ηξέρνπζεο θνηλσληθφ-πνιηηηθέο ζπλζήθεο, ζεσξψ φηη

πεηπραίλσ λα πεξηνξίζσ ζην ειάρηζην ηηο δηαθξίζεηο θαη ηηο αληζφηεηεο κέζα

ζηελ ηάμε.

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

Τπάξρεη ε δπλαηφηεηα ζπλάληεζεο θαη δηαιεθηηθήο ζρέζεο αλάκεζα ζηνπο

δηάθνξνπο πνιηηηζκνχο ζε αξθεηά κεγάιν βαζκφ κέζσ ηεο εμεχξεζεο θνηλψλ

ζηνηρείσλ αλάκεζα ζηνπο πνιηηηζκνχο, σο ζπλεθηηθψλ θξίθσλ αλάκεζα ζε

ιανχο. Παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα θαηαλφεζεο, αιιά θαη δεκηνπξγείηαη έλα

θιίκα ζχκπλνηαο πξνο έλαλ θνηλφ ζηφρν.

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

Ζ κεηάδνζε γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ

ηελ πξνζσπηθφηεηα θαη ην ήζνο ηνπ εθπαηδεπηή θαη απφ ην θιίκα πνπ απηφο

θαιιηεξγεί ζηελ ηάμε αληηκεησπίδνληαο κε ζζέλνο ηα εκπφδηα πνπ κπνξεί λα

πξνθχςνπλ ιφγσ ηεο εηεξνγέλεηαο.

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Δίλαη εθηθηή ε ζπλεχξεζε θαη ζπλχπαξμε ησλ δηαθφξσλ πνιηηηζκψλ κε θνηλέο

πξνζδνθίεο, εθφζνλ πξνζπειαζηνχλ νξηζκέλα εκπφδηα πνπ κπνξεί λα

πξνθχςνπλ κέζσ κηαο πγηνχο ζρέζεο κεηαμχ εθπαηδεπηψλ θαη

εθπαηδεπνκέλσλ.

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

89

Ναη, κφλν πνπ απηέο αθνξνχζαλ ηε κεηνςεθία. Γελ είραλ λα θάλνπλ ηφζν κε ηηο

κεηαμχ δηαθφξσλ εζληθνηήησλ δηαθνξέο φζν κε ηε ζεψξεζε ηνπ πνιηηηζκνχ

ηνπο σο θαιχηεξνπ , απφ άιινπο.

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

Οη παξαπάλσ δπζθνιίεο αληηκεησπίζηεθαλ κε φζν ην δπλαηφλ κεγαιχηεξε

λεθαιηφηεηα θαη παξαπνκπή ζε ζπγθεθξηκέλε βηβιηνγξαθία πξνθεηκέλνπ λα

πεηζηνχλ γηα ηελ νξζφηεηα ησλ ιεγνκέλσλ κνπ αθφκε θαη νη πην δχζπηζηνη.

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

Αληηιακβάλνκαη θαη θαηαλνψ ηα δηάθνξεο θχζεσο πξνβιήκαηα ησλ κεηαλαζηψλ,

θαζψο θαη ηε δπζθνιία ηνπο λα εληαρζνχλ νκαιά ζηελ ειιεληθή θνηλσλία. Ζ

εθκάζεζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ είλαη ην κέζν

πνπ ζα ηνπο βνεζήζεη λα αληεπεμέιζνπλ κε κεγαιχηεξε επθνιία ζηα

θαζεκεξηλά ηνπο πξνβιήκαηα θαη ππνρξεψζεηο.

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Καη πάιη αλάδεημε ησλ θνηλψλ κεηαμχ ηνπο ζηνηρείσλ, θαζψο θαη ησλ θνηλψλ

ηνπο ζηφρσλ.

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

εβαζκφο ζηελ εηεξφηεηα, ζπλχπαξμε θαη αιιειεπίδξαζε κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ

πνιηηηζκψλ.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

Σνπο αλαθέξσ πσο θη εγψ έρσ δήζεη ζην εμσηεξηθφ, καθξηά απφ ηελ παηξίδα κνπ

θαη νη γνλείο κνπ φηαλ επέζηξεςαλ ζηελ Διιάδα αληηκεηψπηζαλ αξθεηέο απφ

ηηο δπζθνιίεο πνπ θαη νη ίδηνη ηψξα αληηκεησπίδνπλ (παξνπζίαζε πξνζσπηθψλ

βησκάησλ).

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη ζε

πνηνπο άμνλεο;

Φπζηθά θαη ππάξρεη, φζνλ αθνξά ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ κεηαλαζηψλ σο

επάισησλ θνηλσληθά νκάδσλ θαη ζηελ εθπαίδεπζε εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ.

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη πην

ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

90

Ναη, ηα παξαπάλσ. Έλα ζεκηλάξην ζρεηηθά κε ηηο Δ.Κ.Ο. θαη έλα ζρεηηθά κε ην

πξφγξακκα ΟΓΤΔΑ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο, ειιεληθήο

ηζηνξίαο θαη ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ ζε κεηαλάζηεο.

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

Ήηαλ θαη ηα δχν επηκνξθσηηθά πξνγξάκκαηα ηνπ Η.Γ.Δ.Κ.Δ. Σν πξψην δηήξθεζε

25 ψξεο θαη ήηαλ ζρεηηθά κε ηηο Δ.Κ.Ο. (κεηαλάζηεο, Ρνκά, θξαηνπκέλνπο) θαη

ην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηή απέλαληί ηνπο θαη ην δεχηεξν ζεκηλάξην 20 σξψλ είρε

λα θάλεη κε ην πεξηερφκελν θαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ πξνγξάκκαηνο ΟΓΤΔΑ.

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

Γηα δψζεο ζπλαληήζεηο (εθπαηδεπηήο-θαζνδεγεηήο, εξγαζίεο ζε νκάδεο,

θαηαηγηζκφο ηδεψλ, παηρλίδη ξφισλ) θαη εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία.

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Αξθεηά ηθαλνπνηεηηθφο.

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Πεξηνξηζκφο ησλ πξνθαηαιήςεσλ απέλαληη ζηηο Δ.Κ.Ο. θαη θαιχηεξνο ζρεδηαζκφο θαη

εθαξκνγή λένπ ηξφπνπ δηδαζθαιίαο θαηαιιειφηεξνπ γηα ηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ

κεηαλαζηψλ.

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

Πνιιέο ζπλερφκελεο ψξεο παξαθνινχζεζεο.

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

ρη ηφζν εκκνλή ζε ζεσξίεο, φζν έκθαζε ζηελ πξαθηηθή εθαξκνγή ησλ ζηφρσλ

ηνπ θάζε ζεκηλαξίνπ.

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Να δηεπθνιχλνπλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία θαη λα ζπληειέζνπλ ζηε δηακφξθσζε

πγηψλ θαη ακθίδξνκσλ ζρέζεσλ κεηαμχ εθπαηδεπηή θαη εθπαηδεπνκέλσλ, ψζηε

λα είλαη ζε ζέζε ν εθπαηδεπηήο λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο θαη ηηο πξνζδνθίεο ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ηνπ.

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Έκθαζε ζηελ πξάμε κε ηελ εθαξκνγή γηα παξάδεηγκα «κηθξνδηδαζθαιηψλ» ζηηο

νπνίεο λα ζπκκεηέρνπλ φινη νη εθπαηδεπηέο, ψζηε λα εληνπίδνπλ ηα ιάζε θαη

ηηο αδπλακίεο ηνπο θαη λα ηα δηνξζψλνπλ.

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Σν φηη ζα κνπ ρξεζηκεχζνπλ ζηελ επαγγεικαηηθή κνπ δσή (βειηίσζε ζην ξφιν

ηνπ εθπαηδεπηή), κνξηνδφηεζε (βεβαηψζεηο).

91

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Μεηαμχ άιισλ ζα πξνζθαινχζα ζε απηά αιινδαπνχο πνπ έρνπλ δηδαρηεί ηελ

ειιεληθή γιψζζα θαη ηνλ πνιηηηζκφ λα κηιήζνπλ γηα ηελ εκπεηξία ηνπο θαη ηα

νθέιε πνπ απνθφκηζαλ απφ απηή, θαζψο θαη γηα ηηο ειιείςεηο θαη ηηο

αδπλακίεο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Αθφκε, ζα θξφληηδα πέξα απφ ηηο θαζηεξσκέλεο

εηζεγήζεηο ζρεηηθά κε επηκέξνπο δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα, λα ηηο εκπινπηίζσ κε

ηε ζπκκεηνρή ησλ εθπαηδεπηψλ (εξγαζίεο ζε νκάδεο, παηρλίδηα ξφισλ) θαη ηε

ρξήζε επνπηηθψλ κέζσλ (πξνβνιή βίληεν, ζιάηληο, εηθφλσλ θιπ.).

92

πλέληεπμε 4

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Πηζηεχσ φηη είλαη άξηζηε, ή ηνπιάρηζηνλ πάξα πνιχ θαιή.

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα

Απηφ είλαη θάηη πνπ ην επηηπγράλεη θάπνηνο, φρη ή ηνπιάρηζηνλ φρη απνθιεηζηηθά

εμαηηίαο ηεο θαιή ηνπ δηάζεζεο, αιιά θπξίσο ιφγσ ηεο παηδείαο θαη ηεο

εθπαίδεπζεο. Η επαθή κνπ κε ην γλσζηηθφ πεδίν ηεο θνηλσληθήο αλζξσπνινγίαο

κνπ άλνημε ηνπο νξίδνληεο...Δμάιινπ, ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε ζε επίπεδν

ΙΓΔΚΔ, δελ αθήλεη πνιιά πεξηζψξηα γηα αξλεηηθέο ζηάζεηο ησλ εθπαηδεπηψλ

πξνο ηνπο εθπαηδεπφκελνπο – αλ απηφ είλαη πνπ ελλνείο – γηαηί ήδε (απφ ηελ

πξνζσπηθε κνπ εκπεηξία – ν κεηαλάζηεο πνπ θηάλεη ζε έλα ηκήκα ηνπ ΙΓΔΚΔ,

είλαη ζπλήζσο ζε αξθεηά “θαιή” θαη “πξνλνκηνχρν” “ζέζε” ζε ζρέζε κε

άιινπο κεηαλάζηεο.

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

Πηζηεχσ φηη ππάξρεη πάληα ε δπλαηφηεηα ζπλελλφεζεο, αλ θαη εθφζνλ ην

“πνιηηηζκηθφ” δελ γίλεηαη εκπφδην, είηε απφ ηε κεξηά “εκψλ” είηε απφ ηε κεξηά

ησλ “άιισλ”. Αλ δειαδή, θάπνηα νκάδα ή θάπνηνο αηνκηθά, ππνζηεξίδεη

θαλαηηθά ή θαζηζηά έλα ζηνηρείν ηεο ηαπηφηεηάο ηνπ πνιχ εκθαλψο δηαθξηηφ,

ηφηε ππάξρεη πξφβιεκα.

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

Η κεηάδνζε γλψζεσλ κε ζεβαζκφ, ζπκβαίλεη κφλν φηαλ δηδάζθνπκε – θάηη πνπ

είλαη πνιχ δχζθνιν – κε θάπνηα γλψζε, ησλ γλσζηηθψλ ηθαλνηήησλ ηνπ

“άιινπ” θαη ησλ πνιηηηζκηθψλ πξνζιακβαλνπζψλ πνπ ηνλ θάλνπλ δεθηηθφ ή ην

αληίζεηφ ηνπ ζε δεδνκέλα ζηνηρεία κάζεζεο. Γηα λα ην πσ πνιχ απιά, πψο ζα

δηδάμεηο ηελ έλλνηα ηνπ “ζπηηηνχ” ζε έλα ηζηγγαλάθη πνπ κεηαθηλείηαη ζπλέρεηα,

ή πψο ζα ζπδεηήζεηο γπλαηθεία ζέκαηα, αλάκεζα ζε αλζξψπνπο απφ

πεξηβάιινληα κε αλεθηηθά ζηελ “ηζνηηκία” – γηα λα ην πσ ηψξα θάπσο

ζπκβαηηθά – ηεο γπλαίθαο;

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

93

ιφγσ ηεο εμεηδίθεπζήο κνπ θαη ησλ ζεσξεηηθψλ ελδηαθεξφλησλ κνπ εθηηκψ

ηδηαίηεξα ηελ εκπεηξία κνπ ζηελ δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε. Τπήξμε εμαηξεηηθά

ρξήζηκε ζε εκέλα απφ πνιιέο απφςεηο.

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

λαη...

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

5. ηππηθέο π.ρ. Να κελ κπνξνχλ λα πξνζέξρνληαη ηαθηηθά ιφγσ άιισλ

πξνηεξαηνηήησλ, λα κελ είλαη ίδην ην γλσζηηθφ επίπεδν θ.ιπ.

6. Δλδννκαδηθέο δηελέμεηο – ππφξξεηεο ζπρλά. (πνπ αθνξνχζαλ π.ρ. Κάπνηα

ππνηππψδε “πνιηηηζκηθή ζχγθξνπζε”)

ηηο αληηκεηψπηζα θαηά πεξίζηαζε θάζε θνξά, θαη κε κεγάιε ππνκνλή θαη

θαηαλφεζε, αθνχ νη ζπλζήθεο κάζεζεο γη' απηνχο ηνπο αλζξψπνπο (π.ρ. Μεγάιε

ειηθία, νηθνλνκηθή δπζρέξεηα) δελ είλαη επλντθέο.

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

Λφγσ ηνπ δηδαθηνξηθνχ κνπ ν κέγηζηνο δπλαηφο.

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Καηαξρήλ, κηιάκε γηα “ζέκα”, αλ απηφ αλαθχπηεη. Καη επεηδή φλησο αλαθχπηεη, δελ

ρξεηάδεηαη λα ην πξνζπεξλάκε αδηάθνξα.

Πξψηνλ: αλαθχπηεη κε κηα θαιή, ζεηηθή αο πνχκε ζεκαζία. Οη ίδηνη νη

εθπαηδεπφκελνη κεηαλάζηεο, πξνζέξρνληαη κε κηα επίγλσζε ηεο δηαθνξεηηθήο

ηνπο ηαπηφηεηαο, θαη κε κηα εκπξφζεηε ηάζε λα ηελ θάλνπλ εκθαλή θαη δηαθξηηή

ζηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο.

Δδψ κηιάκε γηα ην πην απιφ πξάγκα – ζηνηρεηψδεο ζηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε,

ηνπ ηχπνπ “εκείο ην ιέκε έηζη, εζείο αιιηψο”, “εκείο ην καγεηξεχνπκε έηζη”,

“εκείο δελ παληξεπφκαζηε κεγάινη ζε ειηθία” “ζηελ Αιβαλία δηαζθεδάδακε

έηζη” θ.ν.θ..

Γεχηεξνλ:

αλαθχπηεη κε ηελ αξλεηηθή ζεκαζία, ηεο ηάζεο δειαδή δεκηνπξγίαο θάπνηαο

ζχγθξνπζεο, θαη δη- εζλνηηθήο αληηπάζεηαο.

Καη ζηηο δπν πεξηπηψζεηο πάλησο, είλαη δπλαηφ λα ην ρεηξηζηείο έμππλα θαη λα

βγάιεηο ρξήζηκα ζπκπεξάζκαηα. Αθφκε, κπνξείο κε κία κε αδηάθνξε θαη παγεξά

“δαζθαιίζηηθε” ζηάζε, λα εθπαηδεχζεηο ηνπο εθπαηδεπφκελνπο ζηε

δηαπνιηηηζκηθφηεηα.

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Απφ φζν γλσξίδσ ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε έρεη επηθξαηήζεη λα έρεη έλαλ

ηερληθφ ραξαθηήξα, ηεο εθκάζεζεο ηνπ “δηθνχ” καο πνιηηηζκνχ ζηνπο

“άιινπο”. Ο φξνο ζεσξεηηθά είλαη πξνβιεκαηηθφο, πάλησο, θαη έρεη θαηαζηεί ε

94

δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε ζηελ πξάμε αξθεηά εζλνθεληξηθή. Καηά ηε γλψκε

κνπ ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, ζαθψο θαη αλαγθαζηηθά ππάγεηαη ζε έλα

ζπγθεθξηκέλν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα π.ρ. Σν ειιεληθφ, αιιά ζα έπξεπε λα είρε

δηαινγηθν ραξαθηήξα, αθήλνληαο ηνπο “άιινπο” λα εξγαζηνχλ κε βάζε ηα δηθά

ηνπο βηψκαηα θαη ηηο δηθέο ηνπο πξνζιακβάλνπζεο.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

Σν κφλν πνπ κπνξείο λα θάλεηο είλαη λα βαζηζηείο ζηηο εκπεηξίεο ηνπο θαη λα ηνπο

δψζεηο ην ιφγν.

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη ζε

πνηνπο άμνλεο;

ππνζηεξίδσ φηη ππάξρεη αλάγθε επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ όχι θιλολογικά και

εκπαιδευηικά προζαναηολιζμένων φπσο είλαη ηα πεξηζζφηεξα σο ηψξα. Ο

εθπαηδεπηηθφο πνπ πξνζέξρεηαη ζηα ζεκηλάξηα είλαη ήδε εθπαηδεπηηθφο κε ηνλ α΄

ή β΄ ηξφπν, κε ην λα επαλαιακβάλεηο νδεγίεο δηδαζθαιίεο θνπξάδεηο θαη

δπζαξεζηείο, ελψ, δε, δελ δηεπξχλεηο ηνπο γλσζηηθνχο ηνπ νξίδνληεο.

Αληίζεηα, ρξεηάδνληαη εθπαηδεπηηθά ζεκηλάξηα πάλσ ζηηο πνιηηηζκηθέο ζπνπδέο, ηελ

θνηλ. Αλζξσπνινγία, ηηο δηαπνιηηηζκηθέο ζρέζεηο.

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη πην

ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

Ναη. Γεο θαη ηελ απάληεζε ζην 1. ηππηθά θηινινγηθά!

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

Μίαο εκέξαο. Σν ΙΓΔΚΔ θαη ην Αξηζηνηέιεην (πξφγξακκα δηάπνιηο, εθπαίδεπζε

αιινδαπψλ θαη παιιηλνζηνχλησλ εθπαηδεπνκέλσλ).

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

Παξνπζηάζεηο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, δηαιέμεηο.

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Απνγνεηεπηηθφο.

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Σίπνηε! Παξά κφλν επηβεβαηψζεθε ε πεπνίζεζή κνπ φηη ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε είλαη

έλα λέν ζρεηηθά πεδίν, ην νπνίν δε ζηεξίδεηαη ζε νξζά ζεσξεηηθά θαη κεζνδνινγηθά ζεκέιηα.

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

Να κελ αθνχλε ηε γλψκε ζνπ, λα ζε γξάθνπλ ζηα παιηφηεξα ησλ ππνδεκάησλ

ηνπο!

95

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Ηκεξίδεο, ζπλέδξηα, επηζηεκνληθέο ζπλαληήζεηο, φπνπ ζα παξνπζηάδεηαη κε ηε

κνξθή εηζεγήζεσλ θαη ζπδεηήζεσλ ζηξνγγπιήο ηξάπεδαο ηα πνξίζκαηα απφ

δηδαζθαιίεο θαη εκπεηξίεο ζηελ δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, αθφκε δε θαη κε ηελ

παξνπζία ησλ κεηαλαζηψλ.

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

λνκίδσ φηη νη 5 θαη 6 απαληήζεθαλ ήδε.

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Ννκίδσ φηη φπσο πξνείπα απηνχ ηνπ είδνπο ηα ζεκηλάξηα δελ είλαη απαξαίηεηα.

Σν κφλν θίλεηξν δπζηπρψο είλαη ην λα πάξεη θάπνηνο κφξηα γηα επφκελεο

αμηνινγήζεηο!

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Γεο εξψηεζε 4.

96

πλέληεπμε 5

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Μέηξηα ή ηθαλνπνηεηηθή.

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα

Βέβαηα!

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

Ναη, ππάξρεη.

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

Ννκίδσ λαη.

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Γνπιεχσ έμη κήλεο ζε πνιππνιηηηζκηθέ ο ηάμεηο.

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

Λίγν ζηελ αξρή. Ίζσο κέρξη λα γλσξηζηψ κε ηνπο εθπαηδεπφκελνη κνπ. Μέρξη λα

θαηαιάβσ ηη άλζξσπνη είλαη!

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

Δίκαη πνιχ επαηζζεηνπνηεκέλε, κνπ αξέζεη ην αληηθείκελν απηφ.

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Απνδνρή φισλ σο ίζσλ κεηαμχ καο.

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Αληαιιαγή γλψζεσλ, εκπεηξηψλ θαη βησκάησλ ζε πνιππνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

Αληηκεηψπηζε ηνπ θάζε εθπαηδεπφκελνπ σο ηδηαίηεξεο πεξίπησζεο θαη απνδνρή

φισλ, επίιπζε απνξηψλ ζην δηδαθηηθφ αληηθείκελν.

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη ζε

πνηνπο άμνλεο;

97

Ναη, κεγάιε. ηνλ ηνκέα ησλ ελειίθσλ, ηεο δηδαζθαιίαο ηεο γιψζζαο ηεο

δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο. .

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη πην

ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

ρη. Γελ έρσ παξαθνινπζήζεη.

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Δπηκφξθσζε εμ απνζηάζεσο.

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Άληιεζε γλψζεσλ, ηδεψλ, απφςεσλ, ζηξαηεγηθψλ αληηκεηψπηζεο δπζθνιηψλ,

αληαιιαγή εκπεηξηψλ.

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Να ζε ελδηαθέξεη ην ζέκα απηφ άκεζα. Να εξγάδεζαη ζε απηφ θαη λα είζαη

επαηζζεηνπνηεκέλνο.

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Να είλαη επηθεληξσκέλα ζηηο αλάγθεο ησλ εθπαηδεπφκελσλ θαη λα

αληαπνθξίλνληαη ζην δηδαθηηθφ αληηθείκελν πνπ θαινχληαη λα δηδάμνπλ.

98

πλέληεπμε 6

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Ννκίδσ πσο δελ είκαη ζε ζέζε λα αμηνινγψ ηηο θαηαζηάζεηο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ.

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα

Ναη, ζα έιεγα πσο λαη.

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

Ναη, ππάξρεη. Απφ κέξνπο κνπ ππάξρεη!

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

Απφ φ,ηη κνπ έρνπλ δείμεη νη εθπαηδεπφκελνη κνπ, λαη κπνξψ λα πσ πσο δηαζέησ

ηε κεηαδνηηθφηεηα ησλ γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή ζε αξθεηά κεγάιν

βαζκφ.

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Γελ έρσ ηεξάζηηα δηδαθηηθή εκπεηξία, εξγάδνκαη ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο ην

ηειεπηαίν ζρνιηθφ έηνο.

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

ηελ αξρή, κέρξη λα εγθιηκαηηζηψ ζηελ ηάμε!!Φνβφκνπλ ιίγν αξρηθά, ζρεηηθά κε

ην ηη εθπαηδεπφκελνη ζα έρσ, φηαλ φκσο γλσξίζηεθα κε ηνπο εθπαηδεπφκελνπο,

ν θφβνο απηφο θαηαξξίθζεθε!

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

Οη δπζθνιίεο πνπ αληηκεηψπηζα ζρεηίδνληαη βαζηθά κε ηε γιψζζα. Αξθεηνί

εθπαηδεπφκελνη ρξεηάδνληαλ ην ρξφλν ηνπο γηα λα επηθνηλσλήζνπλ καδί κνπ

πξνθνξηθά, αιιά κε ππνκνλή απφ κέξνπο κνπ ηα πήγακε θαιά. Αθηέξσζα φζν

ρξφλν ρξεηαδφηαλ γηα λα γίλνπλ απηά πνπ ήζεια θαηαλνεηά απφ ηνπο

εθπαηδεπφκελνη κνπ θαη, αλ θαη κείλακε ιίγν πίζσ ζηε δηδαθηέα χιε, σζηφζν

ην κάζεκα δηεμήρζε ηθαλνπνηεηηθά.

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

99

Μεγάινο. Σψξα πνπ έρσ ηε δηδαθηηθή εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο, είκαη

αθφκα πην επαηζζεηνπνηεκέλε απφ πξηλ θαη κνπ αξέζεη πξαγκαηηθά λα δηδάμσ

ζε δηαπνιηηηζκηθέο ηάμεηο.

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Απνδνρή φισλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, αλεμαξηήηνπ εζληθφηεηαο, ζξεζθείαο,

ρψξαο θαηαγσγήο θαη απνθπγή απφ κέξνπο κνπ, ηνπιάρηζηνλ,

πξνθαηαιήςεσλ θαη δηαθξίζεσλ.

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Ζ ζπλχπαξμε εθπαηδεπφκελσλ, πξνεξρφκελσλ απφ πνιινχο πνιηηηζκνχο, θαη ε

θαηάθηεζε ηεο γλψζεο κέζα ζε έλα δηαπνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

Κπξίσο θνπβέληα ζην πιαίζην ηνπ καζήκαηνο, κε φινπο αλεμαηξέησο ηνπο

εθπαηδεπφκελνη, βησκαηηθά παηρλίδηα, εξγαζία κε νκάδεο.

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη ζε

πνηνπο άμνλεο;

Ναη, κεγάιε. Θέισ πάξα πνιχ λα παξαθνινπζήζσ επηκνξθσηηθά

πξνγξάκκαηα ζρεηηθά κε ηε δηαπνιηηηζκηθφηεηα θαη ηηο πνιππνιηηηζκηθέο

ηάμεηο.

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη πην

ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

Γπζηπρψο δελ έρσ παξαθνινπζήζεη κέρξη ηψξα, δε κνπ έρεη δνζεί ε επθαηξία,

ζθνπεχσ φκσο λα ζπκκεηέρσ ζε ηέηνηνπ είδνπο ζεκηλάξηα πνιχ ζχληνκα.

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

εκηλάξηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δηαρείξηζε ηεο εηεξφηεηαο.

100

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Ζ αληαιιαγή απφςεσλ, θαηάθηεζε γλψζεσλ, θαη ε απφθηεζε ηππηθψλ

πξνζφλησλ (βεβαηψζεσλ παξαθνινχζεζεο θ.η.ι. ).

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Ίζσο ηε ρξήζε βησκαηηθψλ παηρληδηψλ γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ησλ

θαηαζηάζεσλ κέζα ζηελ ηάμε.

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Να αζρνιείζαη κε ην αληηθείκελν θαη λα ζέιεηο λα εκβαζχλεηο ηηο γλψζεηο ζνπ ζε

απηφ.

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Να είλαη επέιηθηα ζην πξφγξακκά ηνπο, λα κπνξνχλ λα ηα παξαθνινπζνχλ φινη

φζνη παξάιιεια εξγάδνληαη, λα είλαη επηθεληξσκέλα ζην ζηφρν ηνπο θαη λα

πξνζθέξνπλ νπζηαζηηθέο γλψζεηο .

101

πλέληεπμε 7

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Καιή

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα

Ναη

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

Ναη

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

Ναη

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Δξγάδνκαη έλα ρξφλν ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο.

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

ρη

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

Κακία

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

Μεγάινο

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Απνδνρή φισλ ησλ εθπαηδεπφκελσλ αλεμαηξέησο

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Ζ εθπαίδεπζε αηφκσλ απφ δηαθνξεηηθέο ρψξεο θαη πνιηηηζκνχο κε θνηλφ ζηφρν

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

ηήξημε φισλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη ζε

πνηνπο άμνλεο;

Ναη ζηε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη πην

ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

102

Ναη γηα επάισηεο νκάδεο

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

25 ψξεο ηνπ ΗΓΔΚΔ

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

Απφ απφζηαζε

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Μεγάινο

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Γλψζεηο

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

ρη

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Απφ απφζηαζε

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Ζ ελεκέξσζε θαη ε επηκφξθσζε ζηνλ ηνκέα απηφ

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Να είλαη ζχληνκα, φρη κεγάιεο δηάξθεηαο

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Να εκπιέθεζαη ζηνλ ηνκέα απηφ

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Απφ απφζηαζε

103

πλέληεπμε 8

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

κεγάιε

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα

Ναη

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

Ναη

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

Ναη

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Δξγάδνκαη εδψ θαη δχν ρξφληα

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

ρη

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

Γπζθνιίεο ζηε γιψζζα αιιά αληηκεησπίζηεθαλ κε δηαξθή ζηήξημε

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

Μεγάινο

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Δμάιεηςε ξαηζηζκνχ.

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Δθπαίδεπζε αηφκσλ δηαθνξεηηθήο εζληθήο πξνέιεπζεο, θαηαγσγήο, ζξεζθείαο

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

Ηζφηηκε κεηαρείξηζε φισλ

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη ζε

πνηνπο άμνλεο;

Ναη

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη πην

ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

104

Ναη γηα ηηο επάισηεο νκάδεο

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

25 ψξεο απφ ην ΗΓΔΚΔ

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

Απφ απφζηαζε

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Μεγάινο

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Αληαιιαγή εκπεηξηψλ, ηδεψλ, απφςεσλ κε ζπλαδέιθνπο

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

ρη

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Απφ απφζηαζε

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Να ελεκεξψλνκαη δηαξθψο γηα ηνλ ηνκέα απηφ

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Υξήζε βησκαηηθψλ παηρληδηψλ

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Να ζε αθνξά άκεζα ην αληηθείκελν

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Απφ απφζηαζε

105

πλέληεπμε 9

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Καιή

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα

ΟΥΗ

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

ΟΥΗ

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

ΟΥΗ

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Δίκαη ζην αληηθείκελν απηφ εζληθψλ νκάδσλ εδψ θαη δχν ρξφληα

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

ρη είλαη κηθξέο νη δπζθνιίεο

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

θαζφινπ

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

Αξθεηά κεγάινο

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Δμάιεηςε ξαηζηζκνχ.

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Ζ εθπαίδεπζε δηαθνξεηηθψλ εζληθψλ νκάδσλ κε ζηφρν ηελ θαηάθηεζε ηεο

γλψζεο κέζα απφ κία ηζφηηκε πξνο φινπο δηαδηθαζία.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

ηήξημε θαη ελζάξξπλζε φισλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη ζε

πνηνπο άμνλεο;

106

ππάξρεη

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη πην

ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

Ναη γηα ηηο επάισηεο νκάδεο

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

Δθπαίδεπζε εθπαηδεπηψλ 100 σξψλ θαη εθπαίδεπζε θνηλσληθά επάισησλ

νκάδσλ 25 σξψλ

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

Απφ απφζηαζε

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Μεγάινο

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Γλψζεηο θαη ηδέεο, επαθή κε ην αληηθείκελν απηφ

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

Κακία

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Απφ απφζηαζε ζίγνπξα

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Ζ εκβάζπλζε ζην αληηθείκελν απηφ

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Απηά πνπ έρσ παξαθνινπζήζεη αληαπνθξίλνληαη πιήξσο ζηηο πξνζδνθίεο κνπ

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Να ζε αθνξά ην αληηθείκελν.

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Να είλαη επέιηθηα

107

πλέληεπμε 10

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Μεγάιε, κπνξψ λα πσ.

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα

Ναη, θαη βέβαηα. Γε κε ραξαθηήξηδαλ πνηέ ε πξνθαηάιεςε θαη ηα ζηεξεφηππα.

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

ίγνπξα.

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

Ννκίδσ πσο λαη, ζε θαιφ βαζκφ.

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Δξγάδνκαη ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο εδψ θαη ηξία ρξφληα.

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

ρη, θαζφινπ. Μφλν ε επηθνηλσλία θάπνηεο θνξέο ήηαλ δχζθνιε, αιιά

μεπεξάζηεθε ζην ηέινο.

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

Μηινχζα κε ηνπο εθπαηδεπφκελνπο αξγά θαη ρξεζηκνπνηνχζακε θαη ζχκβνια

ζηνλ πξνθνξηθφ ιφγν.

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

Ηθαλνπνηεηηθφο ζα έιεγα.

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Απνθπγή ξαηζηζηηθψλ ζπκπεξηθνξψλ θαη κεησηηθψλ ζρνιίσλ.

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Ζ θαηάθηεζε ηεο γλψζεο κέζα ζε πνιππνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

Δπγεληθή κεηαρείξηζε, πξνζπάζεηα γηα εκπινθή φισλ ζηε κάζεζε, ζπλνκηιία κε

ηνπο εθπαηδεπφκελνη.

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

108

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη ζε

πνηνπο άμνλεο;

Ναη ππάξρεη, ζίγνπξα ππάξρεη. ηνλ άμνλα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο ειιεληθήο

γιψζζαο, ζηε δηαρείξηζε ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο, ζηνλ εληνπηζκφ εθπαηδεπηηθψλ

αλαγθψλ.

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη πην

ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

Έρσ παξαθνινπζήζεη ζεκηλάξην εθπαίδεπζεο εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ θαη

ζεκηλάξην γηα επάισηεο νκάδεο

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

Σν πξψην ήηαλ 100 σξψλ θαη ην δεχηεξν 25. Έγηλαλ απφ ην ΗΓΔΚΔ.

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

Ήηαλ θαη εμ απνζηάζεσο θαη δηα δψζεο.

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Έκεηλα πνιχ επραξηζηεκέλε.

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Γλψζεηο, εκπεηξία, γλσξηκία κε ζπλαδέιθνπο.

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

Γελ αληηκεηψπηζα θάηη δχζθνιν.

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Θα ήζεια λα είλαη εμ απνζηάζεσο, θαζψο κπνξείο λα ηα παξαθνινπζείο

νπνηαδήπνηε ζηηγκή.

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Να εκπινπηίζσ ηηο γλψζεηο κνπ ζην δηδαθηηθφ αληηθείκελν.

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Σε ρξήζε ηεο πξνζνκνίσζεο, γηα λα είκαζηε πην θνληά ζηηο θαηαζηάζεηο πνπ

ελδέρεηαη λα αληηκεησπίζνπκε.

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Φπζηθά λα απαζρνιείζαη ζηνλ ηνκέα απηφ.

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Δμ απνζηάζεσο θαη κε πνιχ δηδαθηηθφ πιηθφ γηα ηηο επάισηεο νκάδεο.

109

πλέληεπμε 11

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Πνιχ κεγάιε.

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα

Ναη βέβαηα.

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

ίγνπξα.

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

ε πνιχ κεγάιν βαζκφ.

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Δξγάδνκαη ζην αληηθείκελν εδψ θαη πέληε ρξφληα.

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

Καζφινπ. Πξαγκαηηθά φια πήγαλ θαιχηεξα απφ φ, ηη πεξίκελα θαη νη αλήιηθνη

απνδείρηεθαλ ζαθψο πην ζπλεηδεηνπνηεκέλνη απφ αλήιηθνπο εθπαηδεπφκελνη.

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

Μφλν ζε επίπεδν γιψζζαο θαη αθινπζήζακε αξγφ ξπζκφ γηα λα είλαη φια

θαηαλνεηά απφ φινπο.

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

Μεγάινο.

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Πξνζπάζεηα έληαμεο φισλ ζηελ ηάμε θαη απνθπγή ζηεξενηππηθψλ αληηιήςεσλ.

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Ζ ζπλχπαξμε αηφκσλ δηαθνξεηηθήο εζληθήο πξνέιεπζεο ζηα εθπαηδεπηηθά

ηκήκαηα θαη ε νκαιή ελζσκάησζε φισλ ζηελ εθπαηδεπηηθή θαη γλσζηηθή

δηαδηθαζία.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

Γισζζηθή ζηήξημε.

110

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη ζε

πνηνπο άμνλεο;

Ναη θαη βέβαηα ππάξρνπλ.

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη πην

ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

Ναη έρσ παξαθνινπζήζεη εθπαίδεπζε εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ θαη εθπαίδεπζε

εθπαηδεπηψλ επάισησλ θνηλσληθά νκάδσλ.

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

100 θαη 25 ψξεο αληίζηνηρα, απφ ην ΗΓΔΚΔ θαη αθνξνχζαλ επάισηεο νκάδεο,

ελήιηθνπο εθπαηδεπφκελνπο, ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο, ηερληθέο δηδαζθαιίαο,

αμηνιφγεζε πξνγξακκάησλ.

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

Ζ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαηά θαλφλα θαη δηα δψζεο ζπλαληήζεηο,

εξγαζία ζε νκάδεο, θαηαηγηζκφο ηδεψλ.

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Μεγάινο.

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Γλψζεηο θαη πηζηνπνίεζε απηψλ ησλ γλψζεσλ.

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

Κακία.

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Θέισ λα παξαθνινπζψ εμ απνζηάζεσο ζεκηλάξηα γηαηί εξγάδνκαη πνιιέο ψξεο.

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Ζ επαθή κε ηνλ ηνκέα απηφ θαη ε ζπλερήο εκβάζπλζε γλψζεσλ ζην αληηθείκελν.

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Σε δηδαζθαιία απφ άηνκα θαηαξηηζκέλα ζην αληηθείκελν.

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Να εκπιέθεηαη θαλείο κε ηνλ ηνκέα απηφ άκεζα.

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Οπσζδήπνηε εμ απνζηάζεσο.

111

πλέληεπμε 12

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Καιή

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα

Ναη

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

Ναη

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

Ναη

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Δξγάδνκαη εδψ θαη πέληε ρξφληα

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

ρη

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

Κακία

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

Μεγάινο

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Δμάιεηςε ξαηζηζκνχ, απνθπγή πξνθαηαιήςεσλ

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Ζ ζπλχπαξμε ζηηο εθπαηδεπηηθέο βαζκίδεο αηφκσλ δηαθνξεηηθήο πξνέιεπζεο θαη

ε θαηάθηεζε ηεο γλψζεο απφ φινπο ηζφηηκα

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

Δπγεληθή ζπκπεξηθνξά θαη ζηήξημε φισλ ησλ εθπαηδεπφκελσλ

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη ζε

πνηνπο άμνλεο;

112

Ναη

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη πην

ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

Ναη γηα επάισηεο νκάδεο θαη γηα εθπαηδεπηέο εθπαηδεπηψλ

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

25 θαη 100 ψξεο απφ ην ΗΓΔΚΔ

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

Απφ απφζηαζε

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Μεγάινο

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Δκβάζπλζε γλψζεσλ ζην αληηθείκελν

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

ρη

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Απφ απφζηαζε

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Ζ δηαξθήο επαθή κε ηνλ ηνκέα απηφ

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Ννκίδσ πσο απηά πνπ έρσ παξαθνινπζήζεη ήηαλ πνιχ θαιά ζρεδηαζκέλα θαη

νξγαλσκέλα

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Να ζε αθνξά ην αληηθείκελν

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Απφ απφζηαζε

113

πλέληεπμε 13

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Καιή ζα πσ.

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα

Ναη.

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

ΝΑΗ

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

Καη βέβαηα, πηζηεχσ κεγάιε ηθαλφηεηα.

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Γνπιεχσ ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο ηα ηειεπηαία πέληε ρξφληα.

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

ρη, πάληα πνπ άξεζε ε δηδαζθαιία θαη κάιηζηα ην είδα ζαλ πξφθιεζε λα δηδάμσ

ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο. Σα πήγα πνιχ θαιά, κνπ άξεζε θαη λνκίδσ πσο

ήκνπλ απνδεθηή απφ ηνπο εθπαηδεπφκελνη.

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

Μφλν ζηελ θαηαλφεζε ηεο γιψζζαο εηδηθά ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ, αιιά κε ππνκνλή

θαη επηκνλή ε επηθνηλσλία δηεπθνιχλζεθε αξθεηά.

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

Πνιχ κεγάινο.

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Απνθπγή Ραηζηζηηθψλ θαη ζηεξενηππηθψλ ζπκπεξηθνξψλ.

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Ζ ζπλχπαξμε «δηαθνξεηηθψλ» ζηηο ζρνιηθέο ηάμεηο κε θνηλφ ζηφρν θαη ίζε

αληηκεηψπηζε θαη κεηαρείξηζε.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

Ίζε κεηαρείξηζε φισλ, ίδηα αληηκεηψπηζε ζηήξημε ησλ αιινδαπψλ

εθπαηδεπνκέλσλ.

114

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη ζε

πνηνπο άμνλεο;

Ναη ζηε δηαρείξηζε θξίζεσλ θαη ζηε δηαρείξηζε δηαπνιηηηζκηθψλ ζρνιηθψλ

κνλάδσλ

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη πην

ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

Ναη, ηελ εθπαίδεπζε εθπαηδεπηψλ θνηλσληθά επάισησλ νκάδσλ.

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

Ήηαλ 25 ψξεο απφ ην ΗΓΔΚΔ θαη αθνξνχζε ηελ εθπαίδεπζε κεηαλαζηψλ,

ηζηγγάλσλ θαη έγθιεηζησλ.

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

Ζηαλ απφ απφζηαζε , κε κία δχν δηα δψζεο ζπλαληήζεηο.

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Μεγάινο

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Γλψζεηο ζηνλ ηνκέα απηφ

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

Κακία

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Απφ απφζηαζε, γηα λα κειεηψ φπνηε ζέισ θαη κπνξψ εγψ.

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Ζ επαθή κε ην αληηθείκελν απηφ θαη ν εκπινπηηζκφο ησλ γλψζεσλ.

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Σε κειέηε πεξηπηψζεσλ θαη πην πνιιά βησκαηηθά παηρλίδηα.

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Να ζε αθνξά ην αληηθείκελν απηφ θαη λα ζέιεηο λα επηκνξθψλεζαη δηαξθψο.

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Απφ απφζηαζε.

115

πλέληεπμε 14

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Αξθεηά θαιή.

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα

Ναη ππάξρεη.

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

Ναη.

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

Ναη.

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Δίκαη ζε απηφ ην θνκκάηη εδψ θαη επηά ρξφληα, κε ελδηάκεζεο δηαθνπέο.

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

Ζ εμεχξεζε ηξφπσλ νκαιήο ελζσκάησζεο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ζηελ ηάμε.

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

Ζ έληαμε ησλ αιινδαπψλ εθπαηδεπνκέλσλ ζηελ ηάμε. Ζ αληηκεηψπηζε ήηαλ ε

γισζζηθή ζηήξημε.

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

Δίκαη αξθεηά επαηζζεηνπνηεκέλνο.

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Απνδνρή φισλ θαη απνθπγή ξαηζηζκνχ.

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Δθπαίδεπζε ζε πνιππνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ φπνπ φινη νη εθπαηδεπφκελνη είλαη

ίζνη θαη αληηκεησπίδνληαη σο ίζνη.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

Δλεξγή εκπινθή φισλ ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο.

116

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη ζε

πνηνπο άμνλεο;

Ναη ππάξρεη.

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη πην

ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

Ναη, εθπαίδεπζε εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ θαη εθπαηδεπηψλ επάισησλ νκάδσλ

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

100 ψξεο ην έλα θαη 25 ην άιιν.

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

Ήηαλ θαη ηα δχν εμ απνζηάζεσο.

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Μεγάινο

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Γλψζεηο θαη επαθή κε ηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

Γελ είρα δπζθνιίεο, φρη, θαζφινπ.

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Δπεηδή έρσ θνξησκέλν πξφγξακκα ζέισ ηα εμ απνζηάζεσο.

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Δπηκφξθσζε ζηνλ ηνκέα απηφ, αληαιιαγή ηδεψλ, επαθή κε ην αληηθείκελν.

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Να είλαη ζχληνκα, λα κελ είλαη πνιχ κεγάιεο δηάξθεηαο θαη επηθεληξσκέλα ζηελ

νπζία.

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Να εκπιέθεζαη άκεζα.

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Να είλαη απφ απφζηαζε, λα γίλεηαη ρξήζε νπηηθναθνπζηηθψλ κέζσλ, πξνβνιή

βίληεν, δηαθαλεηψλ θ.α.

117

πλέληεπμε 15

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Πηζηεχσ φηη είλαη άξηζηε, ή ηνπιάρηζηνλ πάξα πνιχ θαιή.

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα

Απηφ είλαη θάηη πνπ ην επηηπγράλεη θάπνηνο, φρη ή ηνπιάρηζηνλ φρη απνθιεηζηηθά

εμαηηίαο ηεο θαιή ηνπ δηάζεζεο, αιιά θπξίσο ιφγσ ηεο παηδείαο θαη ηεο

εθπαίδεπζεο. Η επαθή κνπ κε ην γλσζηηθφ πεδίν ηεο θνηλσληθήο αλζξσπνινγίαο

κνπ άλνημε ηνπο νξίδνληεο...Δμάιινπ, ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε ζε επίπεδν

ΙΓΔΚΔ, δελ αθήλεη πνιιά πεξηζψξηα γηα αξλεηηθέο ζηάζεηο ησλ εθπαηδεπηψλ

πξνο ηνπο εθπαηδεπφκελνπο – αλ απηφ είλαη πνπ ελλνείο – γηαηί ήδε (απφ ηελ

πξνζσπηθε κνπ εκπεηξία – ν κεηαλάζηεο πνπ θηάλεη ζε έλα ηκήκα ηνπ ΙΓΔΚΔ,

είλαη ζπλήζσο ζε αξθεηά “θαιή” θαη “πξνλνκηνχρν” “ζέζε” ζε ζρέζε κε

άιινπο κεηαλάζηεο.

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

Πηζηεχσ φηη ππάξρεη πάληα ε δπλαηφηεηα ζπλελλφεζεο, αλ θαη εθφζνλ ην

“πνιηηηζκηθφ” δελ γίλεηαη εκπφδην, είηε απφ ηε κεξηά “εκψλ” είηε απφ ηε κεξηά

ησλ “άιισλ”. Αλ δειαδή, θάπνηα νκάδα ή θάπνηνο αηνκηθά, ππνζηεξίδεη

θαλαηηθά ή θαζηζηά έλα ζηνηρείν ηεο ηαπηφηεηάο ηνπ πνιχ εκθαλψο δηαθξηηφ,

ηφηε ππάξρεη πξφβιεκα.

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

Η κεηάδνζε γλψζεσλ κε ζεβαζκφ, ζπκβαίλεη κφλν φηαλ δηδάζθνπκε – θάηη πνπ

είλαη πνιχ δχζθνιν – κε θάπνηα γλψζε, ησλ γλσζηηθψλ ηθαλνηήησλ ηνπ

“άιινπ” θαη ησλ πνιηηηζκηθψλ πξνζιακβαλνπζψλ πνπ ηνλ θάλνπλ δεθηηθφ ή ην

αληίζεηφ ηνπ ζε δεδνκέλα ζηνηρεία κάζεζεο. Γηα λα ην πσ πνιχ απιά, πψο ζα

δηδάμεηο ηελ έλλνηα ηνπ “ζπηηηνχ” ζε έλα ηζηγγαλάθη πνπ κεηαθηλείηαη ζπλέρεηα,

ή πψο ζα ζπδεηήζεηο γπλαηθεία ζέκαηα, αλάκεζα ζε αλζξψπνπο απφ

πεξηβάιινληα κε αλεθηηθά ζηελ “ηζνηηκία” – γηα λα ην πσ ηψξα θάπσο

ζπκβαηηθά – ηεο γπλαίθαο;

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

118

ιφγσ ηεο εμεηδίθεπζήο κνπ θαη ησλ ζεσξεηηθψλ ελδηαθεξφλησλ κνπ εθηηκψ

ηδηαίηεξα ηελ εκπεηξία κνπ ζηελ δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε. Τπήξμε εμαηξεηηθά

ρξήζηκε ζε εκέλα απφ πνιιέο απφςεηο.

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

λαη...

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

7. ηππηθέο π.ρ. Να κελ κπνξνχλ λα πξνζέξρνληαη ηαθηηθά ιφγσ άιισλ

πξνηεξαηνηήησλ, λα κελ είλαη ίδην ην γλσζηηθφ επίπεδν θ.ιπ.

8. Δλδννκαδηθέο δηελέμεηο – ππφξξεηεο ζπρλά. (πνπ αθνξνχζαλ π.ρ. Κάπνηα

ππνηππψδε “πνιηηηζκηθή ζχγθξνπζε”)

ηηο αληηκεηψπηζα θαηά πεξίζηαζε θάζε θνξά, θαη κε κεγάιε ππνκνλή θαη

θαηαλφεζε, αθνχ νη ζπλζήθεο κάζεζεο γη' απηνχο ηνπο αλζξψπνπο (π.ρ. Μεγάιε

ειηθία, νηθνλνκηθή δπζρέξεηα) δελ είλαη επλντθέο.

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

Λφγσ ηνπ δηδαθηνξηθνχ κνπ ν κέγηζηνο δπλαηφο.

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Καηαξρήλ, κηιάκε γηα “ζέκα”, αλ απηφ αλαθχπηεη. Καη επεηδή φλησο αλαθχπηεη, δελ

ρξεηάδεηαη λα ην πξνζπεξλάκε αδηάθνξα.

Πξψηνλ: αλαθχπηεη κε κηα θαιή, ζεηηθή αο πνχκε ζεκαζία. Οη ίδηνη νη

εθπαηδεπφκελνη κεηαλάζηεο, πξνζέξρνληαη κε κηα επίγλσζε ηεο δηαθνξεηηθήο

ηνπο ηαπηφηεηαο, θαη κε κηα εκπξφζεηε ηάζε λα ηελ θάλνπλ εκθαλή θαη δηαθξηηή

ζηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο.

Δδψ κηιάκε γηα ην πην απιφ πξάγκα – ζηνηρεηψδεο ζηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε,

ηνπ ηχπνπ “εκείο ην ιέκε έηζη, εζείο αιιηψο”, “εκείο ην καγεηξεχνπκε έηζη”,

“εκείο δελ παληξεπφκαζηε κεγάινη ζε ειηθία” “ζηελ Αιβαλία δηαζθεδάδακε

έηζη” θ.ν.θ..

Γεχηεξνλ:

αλαθχπηεη κε ηελ αξλεηηθή ζεκαζία, ηεο ηάζεο δειαδή δεκηνπξγίαο θάπνηαο

ζχγθξνπζεο, θαη δη- εζλνηηθήο αληηπάζεηαο.

Καη ζηηο δπν πεξηπηψζεηο πάλησο, είλαη δπλαηφ λα ην ρεηξηζηείο έμππλα θαη λα

βγάιεηο ρξήζηκα ζπκπεξάζκαηα. Αθφκε, κπνξείο κε κία κε αδηάθνξε θαη παγεξά

“δαζθαιίζηηθε” ζηάζε, λα εθπαηδεχζεηο ηνπο εθπαηδεπφκελνπο ζηε

δηαπνιηηηζκηθφηεηα.

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Απφ φζν γλσξίδσ ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε έρεη επηθξαηήζεη λα έρεη έλαλ

ηερληθφ ραξαθηήξα, ηεο εθκάζεζεο ηνπ “δηθνχ” καο πνιηηηζκνχ ζηνπο

“άιινπο”. Ο φξνο ζεσξεηηθά είλαη πξνβιεκαηηθφο, πάλησο, θαη έρεη θαηαζηεί ε

119

δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε ζηελ πξάμε αξθεηά εζλνθεληξηθή. Καηά ηε γλψκε

κνπ ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, ζαθψο θαη αλαγθαζηηθά ππάγεηαη ζε έλα

ζπγθεθξηκέλν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα π.ρ. Σν ειιεληθφ, αιιά ζα έπξεπε λα είρε

δηαινγηθν ραξαθηήξα, αθήλνληαο ηνπο “άιινπο” λα εξγαζηνχλ κε βάζε ηα δηθά

ηνπο βηψκαηα θαη ηηο δηθέο ηνπο πξνζιακβάλνπζεο.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

Σν κφλν πνπ κπνξείο λα θάλεηο είλαη λα βαζηζηείο ζηηο εκπεηξίεο ηνπο θαη λα ηνπο

δψζεηο ην ιφγν.

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη ζε

πνηνπο άμνλεο;

ππνζηεξίδσ φηη ππάξρεη αλάγθε επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ όχι θιλολογικά και

εκπαιδευηικά προζαναηολιζμένων φπσο είλαη ηα πεξηζζφηεξα σο ηψξα. Ο

εθπαηδεπηηθφο πνπ πξνζέξρεηαη ζηα ζεκηλάξηα είλαη ήδε εθπαηδεπηηθφο κε ηνλ α΄

ή β΄ ηξφπν, κε ην λα επαλαιακβάλεηο νδεγίεο δηδαζθαιίεο θνπξάδεηο θαη

δπζαξεζηείο, ελψ, δε, δελ δηεπξχλεηο ηνπο γλσζηηθνχο ηνπ νξίδνληεο.

Αληίζεηα, ρξεηάδνληαη εθπαηδεπηηθά ζεκηλάξηα πάλσ ζηηο πνιηηηζκηθέο ζπνπδέο, ηελ

θνηλ. Αλζξσπνινγία, ηηο δηαπνιηηηζκηθέο ζρέζεηο.

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη πην

ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

Ναη. Γεο θαη ηελ απάληεζε ζην 1. ηππηθά θηινινγηθά!

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

Μίαο εκέξαο. Σν ΙΓΔΚΔ θαη ην Αξηζηνηέιεην (πξφγξακκα δηάπνιηο, εθπαίδεπζε

αιινδαπψλ θαη παιιηλνζηνχλησλ εθπαηδεπνκέλσλ).

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

Παξνπζηάζεηο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, δηαιέμεηο.

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Απνγνεηεπηηθφο.

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Σίπνηε! Παξά κφλν επηβεβαηψζεθε ε πεπνίζεζή κνπ φηη ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε είλαη

έλα λέν ζρεηηθά πεδίν, ην νπνίν δε ζηεξίδεηαη ζε νξζά ζεσξεηηθά θαη κεζνδνινγηθά ζεκέιηα.

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

Να κελ αθνχλε ηε γλψκε ζνπ, λα ζε γξάθνπλ ζηα παιηφηεξα ησλ ππνδεκάησλ

ηνπο!

120

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Ηκεξίδεο, ζπλέδξηα, επηζηεκνληθέο ζπλαληήζεηο, φπνπ ζα παξνπζηάδεηαη κε ηε

κνξθή εηζεγήζεσλ θαη ζπδεηήζεσλ ζηξνγγπιήο ηξάπεδαο ηα πνξίζκαηα απφ

δηδαζθαιίεο θαη εκπεηξίεο ζηελ δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, αθφκε δε θαη κε ηελ

παξνπζία ησλ κεηαλαζηψλ.

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

λνκίδσ φηη νη 5 θαη 6 απαληήζεθαλ ήδε.

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Ννκίδσ φηη φπσο πξνείπα απηνχ ηνπ είδνπο ηα ζεκηλάξηα δελ είλαη απαξαίηεηα.

Σν κφλν θίλεηξν δπζηπρψο είλαη ην λα πάξεη θάπνηνο κφξηα γηα επφκελεο

αμηνινγήζεηο!

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Γεο εξψηεζε 4.

121

πλέληεπμε 16

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Ήδε, αλ φρη απφ ηελ ελαξθηήξηα ζπλάληεζε, απφ ηηο πξψηεο ζπλαληήζεηο κνπ κε

ηελ νκάδα ελειίθσλ κεηαλαζηψλ πξνζπαζψ κέζα απφ επνηθνδνκεηηθφ

δηάινγν λα εληνπίζσ ηηο αλάγθεο θαη ηηο πξνζδνθίεο ηεο θάζε εζληθφηεηαο θαη

λα βξσ θνηλά κεηαμχ ηνπο ζηνηρεία ψζηε λα δηακνξθψζσ θαηάιιεια ηελ

εθπαηδεπηηθή πνξεία πνπ ζα αθνινπζήζσ κέζα ζ‟ έλα ζπλαηλεηηθφ πλεχκα

αιιεινθαηαλφεζεο θαη αιιειεπίδξαζεο.

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα;

Παξφιν πνπ φινη καο κεγαιψλνπκε θνπβαιψληαο νξηζκέλεο πξνθαηαιήςεηο, ηηο

νπνίεο επηηείλνπλ νη ηξέρνπζεο θνηλσληθφ-πνιηηηθέο ζπλζήθεο, ζεσξψ φηη

πεηπραίλσ λα πεξηνξίζσ ζην ειάρηζην ηηο δηαθξίζεηο θαη ηηο αληζφηεηεο κέζα

ζηελ ηάμε.

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

Τπάξρεη ε δπλαηφηεηα ζπλάληεζεο θαη δηαιεθηηθήο ζρέζεο αλάκεζα ζηνπο

δηάθνξνπο πνιηηηζκνχο ζε αξθεηά κεγάιν βαζκφ κέζσ ηεο εμεχξεζεο θνηλψλ

ζηνηρείσλ αλάκεζα ζηνπο πνιηηηζκνχο, σο ζπλεθηηθψλ θξίθσλ αλάκεζα ζε

ιανχο. Παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα θαηαλφεζεο, αιιά θαη δεκηνπξγείηαη έλα

θιίκα ζχκπλνηαο πξνο έλαλ θνηλφ ζηφρν.

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

Ζ κεηάδνζε γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ

ηελ πξνζσπηθφηεηα θαη ην ήζνο ηνπ εθπαηδεπηή θαη απφ ην θιίκα πνπ απηφο

θαιιηεξγεί ζηελ ηάμε αληηκεησπίδνληαο κε ζζέλνο ηα εκπφδηα πνπ κπνξεί λα

πξνθχςνπλ ιφγσ ηεο εηεξνγέλεηαο.

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Δίλαη εθηθηή ε ζπλεχξεζε θαη ζπλχπαξμε ησλ δηαθφξσλ πνιηηηζκψλ κε θνηλέο

πξνζδνθίεο, εθφζνλ πξνζπειαζηνχλ νξηζκέλα εκπφδηα πνπ κπνξεί λα

πξνθχςνπλ κέζσ κηαο πγηνχο ζρέζεο κεηαμχ εθπαηδεπηψλ θαη

εθπαηδεπνκέλσλ.

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

122

Ναη, κφλν πνπ απηέο αθνξνχζαλ ηε κεηνςεθία ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. Γελ είραλ λα

θάλνπλ ηφζν κε ηηο κεηαμχ δηαθφξσλ εζληθνηήησλ δηαθνξέο φζν κε ηε

ζεψξεζε απφ νξηζκέλνπο ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ σο «αλψηεξνπ»,

«ζπνπδαηφηεξνπ» απφ άιινπο.

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

Οη παξαπάλσ δπζθνιίεο αληηκεησπίζηεθαλ φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξα.

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

Αληηιακβάλνκαη θαη θαηαλνψ ηα πξνβιήκαηα ησλ κεηαλαζηψλ, θαζψο θαη ηε

δπζθνιία ηνπο λα εληαρζνχλ νκαιά ζηελ ειιεληθή θνηλσλία.

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Καη πάιη αλάδεημε ησλ θνηλψλ κεηαμχ ηνπο ζηνηρείσλ, θαζψο θαη ησλ θνηλψλ

ηνπο ζηφρσλ.

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

εβαζκφο ζηελ εηεξφηεηα, ζπλχπαξμε θαη αιιειεπίδξαζε κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ

πνιηηηζκψλ.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

Σνπο αλαθέξσ πσο θη εγψ έρσ δήζεη ζην εμσηεξηθφ, καθξηά απφ ηελ παηξίδα κνπ

θαη νη γνλείο κνπ φηαλ επέζηξεςαλ ζηελ Διιάδα αληηκεηψπηζαλ αξθεηέο απφ

ηηο δπζθνιίεο πνπ θαη νη ίδηνη ηψξα αληηκεησπίδνπλ (παξνπζίαζε πξνζσπηθψλ

βησκάησλ).

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη ζε

πνηνπο άμνλεο;

Φπζηθά θαη ππάξρεη, φζνλ αθνξά ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ κεηαλαζηψλ σο

επάισησλ θνηλσληθά νκάδσλ θαη ζηελ εθπαίδεπζε εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ.

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη πην

ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

Ναη, ηα παξαπάλσ. Έλα ζεκηλάξην ζρεηηθά κε ηηο Δ.Κ.Ο. θαη έλα ζρεηηθά κε ην

πξφγξακκα ΟΓΤΔΑ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο, ειιεληθήο

ηζηνξίαο θαη ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ ζε κεηαλάζηεο.

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

Ήηαλ θαη ηα δχν επηκνξθσηηθά πξνγξάκκαηα ηνπ Η.Γ.Δ.Κ.Δ. Σν πξψην δηήξθεζε

25 ψξεο θαη ήηαλ ζρεηηθά κε ηηο Δ.Κ.Ο. (κεηαλάζηεο, Ρνκά, θξαηνπκέλνπο) θαη

ην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηή απέλαληί ηνπο θαη ην δεχηεξν ζεκηλάξην 20 σξψλ είρε

λα θάλεη κε ην πεξηερφκελν θαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ πξνγξάκκαηνο ΟΓΤΔΑ.

123

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

πλαληήζεηο εθπαηδεπηή, εξγαζίεο ζε νκάδεο, θαηαηγηζκφ ηδεψλ, παηρλίδη

ξφισλ θαη εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία.

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Αξθεηά ηθαλνπνηεηηθφο.

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Πεξηνξηζκφο ησλ πξνθαηαιήςεσλ απέλαληη ζηηο Δ.Κ.Ο. θαη θαιχηεξνο ζρεδηαζκφο θαη

εθαξκνγή λένπ ηξφπνπ δηδαζθαιίαο θαηαιιειφηεξνπ γηα ηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ

κεηαλαζηψλ.

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

Πνιιέο ψξεο.

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Έκθαζε ζηελ πξαθηηθή εθαξκνγή ησλ ζηφρσλ ηνπ θάζε ζεκηλαξίνπ.

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Να δηεπθνιχλνπλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία θαη λα ζπληειέζνπλ ζηε δηακφξθσζε

πγηψλ θαη ακθίδξνκσλ ζρέζεσλ κεηαμχ εθπαηδεπηή θαη εθπαηδεπνκέλσλ, ψζηε

λα είλαη ζε ζέζε ν εθπαηδεπηήο λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο θαη ηηο πξνζδνθίεο ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ηνπ.

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Έκθαζε ζηελ πξάμε κε ηελ εθαξκνγή γηα παξάδεηγκα «κηθξνδηδαζθαιηψλ» ζηηο

νπνίεο λα ζπκκεηέρνπλ φινη νη εθπαηδεπηέο, ψζηε λα εληνπίδνπλ ηα ιάζε θαη

ηηο αδπλακίεο ηνπο θαη λα ηα δηνξζψλνπλ.

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Σν φηη ζα κνπ ρξεζηκεχζνπλ ζηελ επαγγεικαηηθή κνπ δσή (βειηίσζε ζην ξφιν

ηνπ εθπαηδεπηή), κνξηνδφηεζε (βεβαηψζεηο).

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Μεηαμχ άιισλ ζα πξνζθαινχζα ζε απηά αιινδαπνχο πνπ έρνπλ δηδαρηεί ηελ

ειιεληθή γιψζζα θαη ηνλ πνιηηηζκφ λα κηιήζνπλ γηα ηελ εκπεηξία ηνπο θαη ηα

νθέιε πνπ απνθφκηζαλ απφ απηή, θαζψο θαη γηα ηηο ειιείςεηο θαη ηηο

αδπλακίεο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Αθφκε, ζα θξφληηδα πέξα απφ ηηο θαζηεξσκέλεο

εηζεγήζεηο ζρεηηθά κε επηκέξνπο δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα, λα ηηο εκπινπηίζσ κε

ηε ζπκκεηνρή ησλ εθπαηδεπηψλ (εξγαζίεο ζε νκάδεο, παηρλίδηα ξφισλ) θαη ηε

ρξήζε επνπηηθψλ κέζσλ (πξνβνιή βίληεν, ζιάηληο, εηθφλσλ θιπ.).

124

πλέληεπμε 17

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

Θα έιεγα πσο, εδψ ζηελ Διιάδα, νη εθπαηδεπηέο δελ είλαη ηδηαίηεξα

εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο

θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο. Σελ ηειεπηαία δηεηία γίλεηαη κία πξνζπάζεηα,

κέζσ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ, γηα εμνηθείσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

δπλακηθνχ κε ηηο αξρέο ηεο δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη ηε δηαρείξηζε ηεο

εηεξφηεηαο. Ζ πξνζσπηθή κνπ εκπεηξία, πάλησο, φπσο αλέθεξα θαη λσξίηεξα

κνπ απνδεηθλχεη πσο ε εμνηθείσζε θαη ε επαηζζεηνπνίεζε ησλ εθπαηδεπηψλ ζε

ηέηνηνπ είδνπο ζέκαηα είλαη κεησκέλε.

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ;

Όζηεξα απφ καθξφρξνλε εκπεηξία ζηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, πηζηεχσ

πσο δηαζέησ κεγάιε επρέξεηα αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπφκελσλ. Έρσ εξγαζηεί ηφζν σο εθπαηδεχηξηα, φζν θαη σο ππεχζπλε

εθπαίδεπζεο ζην εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα «ΟΓΤΔΑ» θαη δηαζέησ κεγάιε

αληίιεςε ησλ αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ.

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα

Καη βέβαηα! Δξγαδφκελε ζηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, έρσ θξνληίζεη λα

είκαη απαιιαγκέλε απφ πξνθαηαιήςεηο θαη δηαθξίζεηο! Απηά ήηαλ έηζη θαη

αιιηψο ζηνηρεία πνπ απνπζίαδαλ απφ ηε δηδαθηηθή θαη ηε δηνηθεηηθή κνπ

δξαζηεξηφηεηα φια απηά ηα ρξφληα.

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

Ναη, ππάξρεη! ε αξθεηά κεγάιν βαζκφ.

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη ζε

πνην βαζκφ;

Δπηπρψο! Ο ζεβαζκφο θαη ε απνδνρή είλαη ακνηβαία ζηνηρεία ζηε δηδαθηηθή

δηαδηθαζία, θάηη πνπ ην ήζεια θαη ην επηδίσθα απφ ηελ πξψηε ζηηγκή πνπ

αζρνιήζεθα κε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο.

125

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

Δξγάδνκαη εδψ θαη πέληε ρξφληα ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο.

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Έρνληαο εξγαζηεί θαη ζε κνλνπνιηηηζκηθέο ηάμεηο, κπνξψ λα πσ φηη έρσ

απνθνκίζεη πνιχ θαιή εκπεηξία θαη δηδαθηηθή θαη δηνηθεηηθή απφ ηελ επαθή

κνπ κε κεηαλάζηεο θαη αιινδαπνχο.

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

Καζφινπ! Πηζηεχσ πσο φηαλ μεθηλάο κε θαιή δηάζεζε θαη ζεβαζκφ απέλαληη

ζηνλ άιινλ, νη δπζθνιίεο κεηψλνληαη ζην ειάρηζην.

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

Πξαγκαηηθά δελ αληηκεηψπηζα θακία δπζθνιία. Έρσ απνθνκίζεη ηηο θαιχηεξεο

εληππψζεηο απφ ηελ εκπεηξία κνπ ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο.

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

Σεξάζηηνο!!!

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

Απνθπγή ησλ πξνθαηαιήςεσλ θαη ησλ δηαθξίζεσλ, ηνπ εζλνθεληξηζκνχ θαη

ησλ ζηεξενηχπσλ θαη απνδνρή ηνπ άιινπ, ηνπ φπνηνπ άιινπ!

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Θα αλαθέξσ ηνλ νξηζκφ εθείλν γηα ηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε πνπ έρσ

θξαηήζεη κέζα απφ ηε κειέηε ηεο βηβιηνγξαθίαο ηεο ζρεηηθήο κε ην

αληηθείκελν απηφ. Γηαπνιηηηζκηθή ινηπφλ είλαη ε εθπαίδεπζε πνπ πξνζθέξεηαη

ζε άηνκα κε δηαθνξεηηθή εζλνπνιηηηζκηθή ηαπηφηεηα, πξνζπαζψληαο λα

αληαπνθξηζεί ζηηο ππνρξεψζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ηελ πνιηηηζκηθή

126

αλνκνηνγέλεηά ηεο ζε επίπεδν γισζζηθφ, ζξεζθεπηηθφ θαη εζληθήο

ηδηαηηεξφηεηαο.

ε νπνηαδήπνηε πεξίπησζε ζα έιεγα πσο ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε

ζηνρεχεη θαη πξέπεη λα ζηνρεχεη ζηελ θαζηέξσζε κίαο θνηλσλίαο κε

αιιειεπίδξαζε θαη αιιειεμάξηεζε, κε πλεχκα ακνηβαηφηεηαο θαη ηζφηεηαο

ζηα θνηλσληθά κέιε, κε αιιειναπνδνρή ησλ εθαηέξσζελ αμηψλ θαη ησλ

βαζηθψλ δηθαησκάησλ πνπ έρνπλ ηα θνηλσληθά φληα.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

Πξνζέγγηζε ησλ νκάδσλ απηψλ, γισζζηθή ζηήξημε, ζπλερήο επηθνηλσλία,

δηεπθφιπλζε ζηε ζρνιηθή ηάμε, απνδνρή ηνπ «άιινπ».

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη ζε

πνηνπο άμνλεο;

Καη βέβαηα ππάξρεη. Θα έιεγα ζηνλ άμνλα ηεο δηαρείξηζεο ησλ θξίζεσλ κέζα

ζηελ ηάμε θαη ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο σο δεχηεξεο.

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ λαη πην

ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

Έρσ ήδε παξαθνινπζήζεη ζεκηλάξηα θαη ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο σο

μέλεο γιψζζαο θαη ζηελ εθπαίδεπζε θνηλσληθά επάισησλ νκάδσλ, αιιά θαη

ζηε πνιηηηζκηθή δηακεζνιάβεζε.

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

Γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο σο μέλεο γιψζζαο θαη ηελ εθπαίδεπζε

ησλ θνηλσληθά επάισησλ νκάδσλ ε δηάξθεηα ήηαλ 25 ψξεο ην θαζέλα θαη

πινπνηήζεθαλ απφ ην Η.Γ.ΔΚ.Δ. ρεηηθά κε ηελ πνιηηηζκηθή

δηακεζνιάβεζε, ε παξαθνινχζεζε ηνπ ζεκηλαξίνπ ήηαλ 100 ψξεο θαη

πινπνηήζεθε απφ ην Διιεληθφ Αλνηρηφ Παλεπηζηήκην.

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

127

Ζ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαη ζηηο δηα δψζεο ζπλαληήζεηο ε εξγαζία ζε

νκάδεο, ν θαηαηγηζκφο ηδεψλ.

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Πνιχ κεγάινο.

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Γλψζεηο, ηδέεο, αληαιιαγή εκπεηξηψλ κε ζπλαδέιθνπο.

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

Κακία.

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Ζ εμ απνζηάζεσο επηκφξθσζε βνιεχεη πάξα πνιχ φινπο εκάο ηνπο

εξγαδφκελνπο πνπ έρνπκε θνξησκέλν θαζεκεξηλφ σξάξην.

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Άληιεζε γλψζεσλ, δηαπνιηηηζκηθψλ ηθαλνηήησλ, αληαιιαγή εκπεηξηψλ.

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Σε ρξήζε πεξηζζφηεξσλ βησκαηηθψλ παηρληδηψλ.

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

Ζ ελεξγή θαη άκεζε εκπινθή κε ηνλ ηνκέα απηφ θαη ην πξνζσπηθφ ελδηαθέξνλ

θαη ε ελαζρφιεζε κε ην αληηθείκελν.

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Οπσζδήπνηε εμ απνζηάζεσο, γηα λα δηεπθνιχλνληαη φινη νη εθπαηδεπφκελνη

ζηελ παξαθνινχζεζε.

128

πλέληεπμε 18

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

Θεσξψ φηη ηα ηειεπηαία ρξφληα νη εθπαηδεπηέο είλαη αξθεηά εμνηθεησκέλνη κε

ηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, δηφηη παξαθνινπζνχλ ζρεηηθά ζεκηλάξηα,

επηκνξθψλνληαη θαη γεληθφηεξα ελεκεξψλνληαη ζρεηηθά κε ηηο ζχγρξνλεο

ηάζεηο ηεο παηδαγσγηθήο θαη ηεο ςπρνινγίαο γηα ηηο ζηξαηεγηθέο δηδαζθαιίαο

ζην πνιππνιηηηζκηθφ ζρνιηθφ πεξηβάιινλ.

1.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Ζ αλίρλεπζε θαη ν πξνζδηνξηζκφο ησλ αλαγθψλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ είλαη ε

αξρηθή επηδίσμε ελφο εθπαηδεπηή. Θεσξψ φηη απηφ κπνξψ λα ην επηηχρσ κε

νκαδηθή θαη αηνκηθή ζπλέληεπμε ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ζρεηηθά κε ηηο

πξνζδνθίεο ηνπο θαη κε πξνζπάζεηα δηάγλσζεο ησλ γλψζεσλ πνπ έρνπλ θαη

πνπ ζέινπλ λα απνθηήζνπλ .

2.Τπάξρεη απφ ηελ πιεπξά ζαο ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη

δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ

αληζφηεηα;

Θεσξψ φηη κε ηελ κηθξή κνπ εκπεηξία σο εθπαηδεχηξηα αιινδαπψλ

εθπαηδεπνκέλσλ θαη κε ηελ ελαζρφιεζή κνπ κε ζέκαηα εθπαίδεπζεο ελειίθσλ

θαη θνηλσληθά επάισησλ νκάδσλ έρσ απνθηήζεη κέρξη θάπνην βαζκφ απηή ηελ

ηθαλφηεηα.

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

Τπάξρεη ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο άιινπο πνιηηηζκνχο φηαλ

παξακεξηζηνχλ θξαγκνί φπσο ν ξαηζηζκφο , μελνθνβία , πξνθαηαιήςεηο θαη

εμαιεηθζνχλ ηα ζηεξεφηππα.

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή; θαη

ζε πνην βαζκφ;

Απηφ εμαξηάηαη απφ ηνλ θάζε εθπαηδεπηή. Απφ ην πφζν θαηαξηηζκέλνο είλαη ,

πφζν έκπεηξνο θαη επηκνξθσκέλνο ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο

129

θαη θαηα πφζν ζέβεηαη ηελ θνηλσληθή θαη πνιηηηζκηθή δηαθνξεηηθφηεηα ησλ

άιισλ.

B. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

Ζ εκπεηξία κνπ ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο είλαη ε δηδαζθαιία ζην εθπαηδεπηηθφ

πξφγξακκα «Οδπζζέαο» -Δθπαίδεπζε ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ ειιεληθή γιψζζα,

ηελ ειιεληθή ηζηνξία θαη ηνλ ειιεληθφ πνιηηηζκφ».

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Ζ εκπεηξία κνπ ήηαλ πνιχ ζεηηθή, πξσηφγλσξε θαη ζεσξψ φηη κε βνήζεζε λα

βειηησζψ σο εθπαηδεχηξηα .

2.Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

Τπήξμαλ δπζθνιίεο, ηδηαίηεξα ζηελ έλαξμε ηεο δηδαζθαιίαο κνπ ζην

δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ.

3.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

Γπζθνιίεο εμνκάιπλζεο ησλ πνιηηηζηηθψλ θαη γισζζηθψλ δηαθνξψλ ησλ

καζεηεπφκελσλ, πξνζπάζεηα απνθπγήο εληάζεσλ αλάκεζά ηνπο θαη δπζθνιίεο

ζρεηηθά κε ην σξάξην ησλ καζεκάησλ, δηφηη νη πεξηζζφηεξνη καζεηεπφκελνη

ήηαλ εξγαδφκελνη. Ζ θπξηφηεξε δπζθνιία ήηαλ ε θαηάθηεζε ηεο εκπηζηνζχλεο

ησλ αιινδαπψλ εθπαηδεπνκέλσλ ,ην νπνίν πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηελ πάξνδν

ηνπ ρξφλνπ θαη ηελ θαιιηέξγεηα θηιηθνχ θαη ζπλεξγαηηθνχ θιίκαηνο ζηελ

ηάμε.

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

Δίκαη αξθεηά επαηζζεηνπνηεκέλε . Με ελδηαθέξεη πνιχ ε ελαζρφιεζε κε ηελ

εθπαίδεπζε πνιππνιηηηζκηθψλ θαη θνηλσληθά επάισησλ νκάδσλ .

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο

ηαπηφηεηαο ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

130

Ο εθπαηδεπηήο πξέπεη λα είλαη απαιιαγκέλνο απφ ξαηζηζηηθέο αληηιήςεηο,

ζηεξεφηππα θαη λα ζέβεηαη ηελ δηαθνξεηηθφηεηα ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. Να

αλαγλσξίδεη ηηο αλάγθεο ηνπο, λα είλαη ππνζηεξηθηηθφο , λα κελ θάλεη

δηαθξίζεηο, λα πξνσζεί ηελ νκφλνηα θαη ηελ πνιηηηζκηθή ζχλζεζε , λα δείρλεη

ελζπλαίζζεζε ζηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ , λα ελζαξξχλεη ην

δηαπνιηηηζκηθφ ζεβαζκφ θαη λα δηακνξθψλεη ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ

ιακβάλνληαο ππφςε ηελ αλνκνηνγέλεηα ηεο νκάδαο.

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Δίλαη ε εθπαίδεπζε πνπ πξνζθέξεηαη ζε άηνκα κε δηαθνξεηηθή εζλνπνιηηηζκηθή

ηαπηφηεηα , γισζζηθή, ζξεζθεπηηθή θαη πνιηηηζκηθή αλνκνηνγέλεηα ,

δηαθνξεηηθφ θχιν θαη θνηλσληθννηθνλνκηθή πξνέιεπζε. Ζ δηαπνιηηηζκηθή

εθπαίδεπζε παξαπέκπεη ζηελ πνιηηηζκηθή εηεξφηεηα θαη θέξλεη καδί ηεο φρη

κφλν ηελ απνδνρή θαη ην ζεβαζκφ ηνπ δηαθνξεηηθνχ, αιιά επίζεο, ηελ

αλαγλψξηζε ηεο πνιηηηζκηθήο ηνπο ηαπηφηεηαο, κέζα απφ κηα θαζεκεξηλή

πξνζπάζεηα δηαιφγνπ, θαηαλφεζεο θαη ζπλεξγαζίαο. Δκπνδίδεη ην

ζρεκαηηζκφ ζηεξεφηππσλ θαη πξνθαηαιήςεσλ θαη ππεξβαίλεη θάζε κνξθή

εζλνθεληξηθήο αληηκεηψπηζεο δίλνληαο νπζία ζηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα

πξνσζψληαο ηελ θαηαλφεζε θαη ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ιαψλ.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ

λαη ηη ;

Γεκηνπξγία θηιηθνχ θιίκαηνο , εκπηζηνζχλεο, αιιεινζεβαζκνχ , αζθάιεηαο

θαη λα κε αηζζάλνληαη νη αιινεζλείο εθπαηδεπφκελνη φρη κφλν σο θνξέα θαη

αλακεηαδφηε γλψζεσλ αιιά θαη σο ζχκβνπιν πνπ εκςπρψλεη θαη θαζνδεγεί .

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1.Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ; θαη

ζε πνηνπο άμνλεο;

Δίλαη αλαγθαία θαη απαξαίηεηε ε πινπνίεζε επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ

πάλσ ζε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα. Έλαο εθπαηδεπηήο γηα λα είλαη

θαηαξηηζκέλνο θαη λα κπνξεί λα αληαπνθξηζεί ζην ξφιν ηνπ , πξέπεη λα

επηκνξθψλεηαη ζπλερψο.

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα; Καη αλ

λαη πην ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ζεκηλαξίσλ;

131

Έρσ παξαθνινπζήζεη ζεκηλάξηα ζρεηηθά κε ηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε,

ηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ θαη ηελ εθπαίδεπζε θνηλσληθά επάισησλ νκάδσλ.

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα

πινπνίεζε;

Παξαθνινχζεζε ηεο επηκνξθσηηθήο εκεξίδαο «Απφ ηελ Δγθχθιην θαη

Παλεπηζηεκηαθή Δθπαίδεπζε ,ζηε Γηα Βίνπ Μάζεζε : ην κνπζείν σο Υψξνο

Κνηλσληθήο χγθιηζεο θαη Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο», πνπ

ζπλδηνξγάλσζαλ ην Μνπζείν Δπηζηεκψλ θαη Σερλνινγίαο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ

Παηξψλ ,ην ΗΓΔΚΔ θαη ε Γ/λζε Β/ζκηαο Δθπ /ζεο ηνπ Ννκνχ Αραΐαο

Παξαθνινχζεζε εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο «Δπηκφξθσζε εθπαηδεπηψλ

ρνιείσλ Γεχηεξεο Δπθαηξίαο »,δηάξθεηαο 25 σξψλ (θνξέαο : Η.Γ.ΔΚ.Δ.).

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή

ηνπο;

Καηαηγηζκφο ηδεψλ

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

πνιχ ηθαλνπνηεκέλε.

2.ε. Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Νέεο γλψζεηο

3.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

Γελ ζπλάληεζα θάπνηα ηδηαίηεξε δπζθνιία.

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Πξνηηκψ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πνπ ζπλδηάδνπλ δηα δψζεο ζπλαληήζεηο

ζε παξαδνζηαθνχο ρψξνπο δηδαζθαιίαο

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Ζ βαζηθή κνπ πξνζδνθία είλαη λα βειηηψζσ ην ξφιν κνπ σο εθπαηδεχηξηα

ελειίθσλ

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

Θα πξφηεηλα αιιαγέο ζηηο πιαηθφξκεο ηειε-εθπαίδεπζεο

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

132

Ζ επηζπκία γηα εκπινπηηζκφ ησλ πξνζσπηθψλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ , ε

επαθή κε άιινπο εθπαηδεπφκελνπο θαη αληαιιαγή απφςεσλ , ε απφθηεζε

ρξήζηκνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ , ε απηνβειηίσζε θαη ε πηζηνπνίεζε

παξαθνινχζεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ ζεκηλαξίσλ.

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην

ελδηαθέξνλ ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Θα ζρεδίαδα επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα κεγαιχηεξεο δηάξθεηαο, κε πινπζηφηεξν

εθπαηδεπηηθφ πιηθφ , πνπ είλαη πνιχ απαξαίηεην γηα ηνπο εθπαηδεπηέο

ελειίθσλ , ζα ελέηαζζα εθπφλεζε γξαπηψλ εξγαζηψλ θαη ζα δεκνζηνπνηνχζα

ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ ζεκηλαξίσλ απηψλ φρη κφλν ζην δηαδίθηπν (ζε

εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ ηζηνζειίδεο), αιιά θαη ζηνλ ηχπν.

133

πλέληεπμε 19

Α. Πφζν εμνηθεησκέλνη θαη επαηζζεηνπνηεκέλνη είλαη νη εθπαηδεπηέο ελειίθσλ

ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο;

1α.Πνηά ή ηθαλφηεηά ζαο αμηνιφγεζεο αλαγθψλ θαη θαηαζηάζεσλ ησλ

εθπαηδεπνκέλσλ ;

Οη εθπαηδεπφκελνη έρνπλ πνιιέο αλάγθεο ηφζν καζεζηαθέο φζν θαη βηνηηθνχ

επηπέδνπ. Δίηε είλαη παξάλνκνη είηε φρη , δελ ππάξρεη αλαγθαία πεξίζαιςε, νη

ππνδνκέο είλαη πεξηνξηζκέλεο, ππάξρεη απνπζία επξχηεξε ηνπ ζηελνχ ηνπο

νηθνγελεηαθνχ θαη θηιηθνχ πεξηβάιινληνο θαη φιν απηφ πηζηεχσ ηνπο

δεκηνπξγεί κία ζχγρπζε, κία αλαζθάιεηα θαη επηηαθηηθή αλάγθε γηα λα θάλνπλ

πξσηίζησο πξάγκαηα γηα ηελ επηβίσζε ηνπο . Οπφηε θαη ην λα κπνπλ ζε κηα

δηαδηθαζία κάζεζεο απηφ είλαη πνιιέο θνξέο δχζθνιν θαη ςπρνθζφξν γηα λα

εληαρζνχλ ζε κία θνηλσλία δηαθνξεηηθή απφ απηνχο θαη ζε κηα επνρή πνπ

αληηκεησπίδνληαη κε εκπάζεηα ζε γεληθέο γξακκέο . Ωζηφζν φζν δχζθνιν θαη αλ

είλαη απηφ είλαη αλαγθαίν εάλ ζέινπλ λα εληαρζνχλ θαη λα παξακείλνπλ. Αλ

ινηπφλ ην έρνπκε φιν απηφ ζην κπαιφ καο φια κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ πην

νκαιά. ε πξνζσπηθφ επίπεδν πξνζπαζψ φζν γίλεηαη λα ηα έρσ απηά ζην

κπαιφ κνπ γηα λα ιεηηνπξγψ φζν γίλεηαη ιηγφηεξν ζηεξενηππηθά ζην λα θξίλσ

παξ' φιν πνπ ζεσξψ φηη ε δηαπνιηηηζκηθή θαηάξηηζε θαη εηδίθεπζε δελ

πθίζηαηαη ζε κεγάιν βαζκφ θαη πεξηζζφηεξν επηθξαηεί ε αθνκνίσζε ζε επίπεδν

κάζεζεο . Πάλησο ζεσξψ φηη ζηελ πξάμε δελ εζηηάδνκαη κφλν ζηελ εθαξκνγή

θαη νινθιήξσζε ησλ αλαιπηηθψλ πξνγξακκάησλ πνπ πξέπεη λα γίλνπλ αιιά θαη

ζε πεξαηηέξσ εζηίαζε ζην αλζξψπηλν θνκκάηη γηα παξάδεηγκα ζην αλ είλαη

θαιά ζηελ πγεία ηνπο , ζην πσο είλαη ε δηάζεζή ηνπο θ.ν.θ.

1β.Άξα ινηπφλ απφ φηη θαηαιαβαίλσ δίλεηο πηζηεχεηο φηη απφ ηε δηθή ζνπ πιεπξά

ππάξρεη ε θαιή δηάζεζε αιιά ιείπεη ε γλψζε -ε εηδίθεπζε ;

Κνίηα λα δεηο απηά ηα πξάγκαηα δελ γίλνληαη απφ ηε κηα κέξα ζηελ άιιε. Υξεηάδεηαη

ρξφλνο. Μηιάσ γηα έλαλ εθπαηδεπηή ελειίθσλ πνπ κπνξνχκε λα πνχκε φηη δηαζέηεη

πνιηηηζκηθή επάξθεηα. Καη είλαη έλα ζχλνιν πξαγκάησλ πνπ ζε νδεγνχλ εθεί. Η

νηθνγέλεηα , ην ζρνιείν, νη θίινη ν ρψξνο εξγαζίαο ζνπ ξε παηδί κνπ θαη φηη άιιν

κπνξείο λα θαληαζηείο.

2.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα αιιαγήο ηεο πξνθαηάιεςεο θαη δηαιεθηηθήο ζρέζεο κε

ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ηελ αληζφηεηα;

134

εμαξηάηαη πνιιέο θνξέο απφ ην γεγνλφο ηη είδνπο πξνθαηαιήςεηο έρεηο , επάλσ

ζε πνην ζέκα δειαδή αλ ηηο αλαγλσξίδεηο θαη ηη πξνζπάζεηεο θάλεηο γηα λα ηηο

αληηκεησπίζεηο. Πξνζσπηθά ζεσξψ φηη φηαλ βξίζθνκαη αληηκέησπε κε ην

"δηαθνξεηηθφ" παξαηεξψ ηνλ εαπηφ κνπ δπζθνιίεο ζην λα ην πξνζεγγίζσ αιιά

θαη φρη θαη ζην λα θαηαλνήζσ φηη απηέο νη αιιαγέο είλαη αλαπφθεπθηεο θαη

πνιιέο θνξέο ρξήζηκε γηα ηελ αληαιιαγή νπζηαζηηθνχ θαη επνηθνδνκεηηθνχ

δηαιφγνπ. Η πξνθαηάιεςε είλαη γεγνλφο φηη πνιιέο θνξέο δεκηνπξγεί ξαηζηζκφ

αιιά ειπίδσ λα κελ είκαη θαη ζε ηφζν αθξαίν βαζκφ . ( ραραραρα γέιηα)

3.Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα ζπλάληεζεο κε ηνπο πνιηηηζκνχο; Καη ζε πην βαζκφ;

Τπάξρεη αιιά ζε επίπεδν λα αθνχζσ θαη λα κάζσ πξάγκαηα γηα έλαλ πνιηηηζκφ

πνπ δελ μέξσ. Ναη απηφ ην επηδηψθσ θαη ην ζέισ. Γελ έρσ κπεη ζηε δηαδηθαζία

λα ελεκεξσζψ απφ κφλε κνπ είηε γηαηί δελ είρα ζπλαλαζηξαθεί κε θάπνην

άηνκν πνπ λα κνπ θηλήζεη ην ελδηαθέξνλ λα κάζσ θάηη πεξηζζφηεξν γηα

ζπλήζεηεο θαζεκεξηλέο ή γηα ηνλ ηξφπν δσήο αλζξψπσλ δηαθνξεηηθήο

πνιηηηζκηθήο πξνέιεπζεο. Ωζηφζν κπνξεί θάπνηεο θνξέο λα κπνχκε ζηε

δηαδηθαζία λα ην θάλνπκε γηαηί καο ην επηβάιινπλ νη ζπλζήθεο ή γηα

παξάδεηγκα ε δνπιεηά καο. Σν δεηνχκελν είλαη λα κελ ζεσξνχκε έλαλ

πνιηηηζκηθφ ππνδεέζηεξν απφ ηνλ δηθφ καο ή λα κέλνπκε ζε κηα αδξάλεηα ιφγσ

θάπνησλ..κκκκκκκκκ .......πσο λα ην πσ .....ζηεξενηχπσλ πνπ ππάξρνπλε κέζα

ζην θεθάιη καο.

4. Τπάξρεη ε ηθαλφηεηα κεηάδνζεο γλψζεσλ κε ζεβαζκφ θαη απνδνρή;

Σψξα ηη λα ζνπ πσ πάλσ ζε απηφ πνπ κε ξσηάο; Δληάμεη ζεσξψ φηη ζέβνκαη ή

ηνπιάρηζηνλ πξνζπαζψ λα ζέβνκαη αλζξψπνπο δηαθνξεηηθήο εζληθφηεηαο γηαηί

εληάμεη ζαθψο θαη ν θαζέλαο καο έρεη ηηο πξνθαηαιήςεηο ηνπ ζε θάπνηα

πξάγκαηα. Πξνζπαζψ φζν γίλεηαη λα έρσ θαηά λνπ φηη έρσ απέλαληί κνπ

αλζξψπνπο κε δηαθνξεηηθέο ζπλήζεηεο ήζε θαη έζηκα θαη αλζξψπνπο πνπ έρνπλ

θηηάμεη έλα ζπγθεθξηκέλν ηδενινγηθφ ππφβαζξν θαη έρνπλ ζπγθεθξηκέλεο

αληηιήςεηο θαη έρνπλ πηνζεηήζεη θάπνηεο ζπκπεξηθνξέο πνπ δελ είλαη εχθνιν

αιιά θαη ζσζηφ λα ηα αιιάμεηο. Σν ιέσ φιν απηφ γηαηί πνιιέο θνξέο κέζα ζηε

ξνή ηνπ καζήκαηνο κπνξεί θάηη πνπ κπνξεί λα ιερζεί λα είλαη αληίζεην κε ηα

δηθά ηνπο ήζε θαη έζηκα θαη θάηη πνπ κπνξεί λα αθνπζηεί λα είλαη αληίζεην είηε

κε απηνχο είηε θάηη πνπ κπνξεί λα πνπλ απηνί λα είλαη αληίζεην κε ηα δηθά καο

πηζηεχσ.

Β. Πνηα ε πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο;

135

1α.Πνηα είλαη ε απνηίκεζε ηεο εκπεηξίαο ζαο ;

Βιέπσ φηη φιε ε εθπαίδεπζε ζήκεξα είλαη πξφθιεζε. Σν λα έρεηο άηνκα απφ άιινπο

πνιηηηζκνχο λα ππάξρνπλ κηθηέο ηάμεηο, είλαη θαζεκεξηλφηεηα. ε ζρνιείν δεχηεξεο

επθαηξίαο πνπ ήκνπλα παξαηεξψ φηη ηα πξάγκαηα δελ είλαη θαη ηδηαίηεξα εχθνια

ηδηαίηεξα κε εθπαηδεπνκέλνπο δηαθνξεηηθήο εζληθφηεηαο. Τπάξρεη ξαηζηζκφο αιιά

ζεσξψ φηη κε ηνλ θαηξφ ηα πξάγκαηα βειηηψλνληαη. Πηζηεχσ φηη ζα καο πάξεη πνιχ

θαηξφ γηα λα μεπεξάζνπκε απηήλ ηελ αθνκνησηηθή λννηξνπία πνπ καο πεξηβάιιεη

αθφκε θαη ζηελ ηάμε.

1β. Ση ελλνείο φηαλ ιεο αθνκνησηηθή;

Σν ελλνψ φπσο ην ιέσ, δελ ππάξρεη δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε. Έξρεηαη έλαο

μέλνο θαη πξέπεη λα κάζεη γηα ηνλ ηξφπν δσήο καο γηα ηηο ζπλήζεηέο καο , ηε γιψζζα

καο θαη φηη άιιν έρεη λα θάλεη κε εκάο. Δκείο δελ κπαίλνπκε ζηε δηαδηθαζία λα

κάζνπκε γηα απηνχο.

2. Τπήξμαλ Γπζθνιίεο πνπ ζπλαληήζαηε ζε ζρέζε κε δηαπνιηηηζκηθφ θνηλφ;

Βεβαίσο, αζθαιψο θαη ππήξμαλε.

3α.Ση ηχπνπ δπζθνιίεο πξνέθπςαλ θαη πψο ηηο αληηκεησπίζαηε;

Γελ λνκίδσ φηη ππάξρεη εθπαηδεπηήο ελειίθσλ πνπ λα ζαο πεη φηη δελ έρεη

εθπαηδεπνκέλνπο κέζα ζηελ ηάμε νη νπνίνη λα κελ είλαη δηαθνξεηηθνί. Γηαθνξεηηθφο

είλαη ν θάζε άλζξσπνο. Γηαηί έρσ δεη θαη έρσ αθνχζεη πάξα πνιχ άζρεκα πξάγκαηα.

Βιέπσ παηδηά ηα νπνία είλαη απφ μέλεο ρψξεο θαη ήηαλε πάληα ηνπ ηειεπηαίνπ

ζξαλίνπ, νη δαθηπινδεηθηνχκελνη. Δληάμεη, πξνθαλψο δελ ππάξρεη νχηε κία θαιή

δηάζεζε απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ λα ηα εληάμεη, δελ κηιάσ γηα επηκφξθσζε, δηάζεζε, δελ

ππάξρεη. Οπφηε εθεί, θαη επηκφξθσζε λα γηλφηαλε, ζα πήγαηλε ρακέλε.

Υξεηάδεηαη ελεκέξσζε, λα αιιάμνπκε εκείο ηνλ ηξφπν πνπ ζθεθηφκαζηε θαη ηνλ

ηξφπν πνπ έρνπκε ηνπνζεηήζεη ηνλ εαπηφ καο ζηνλ θφζκν. Δίκαζηε, λνκίδνπκε φηη

είκαζηε, δελ μέξσ, λαη, πνιχ πάλσ, αιιά δελ είλαη έηζη..

3β.Ση ελλνείηε φηαλ ιέηε ''λα αιιάμνπκε εκείο ηνλ ηξφπν ζθέςεο'' ;

Κακία επηκφξθσζε δελ πηάλεη ηφπν θχξηε Απνζηφιε αλ ζαλ άλζξσπνο δελ έρεηο

αληηιεθζεί πνηα είλαη ηα κεηνλεθηήκαηά ζνπ, νη ειιείςεηο ζνπ, νη πξνθαηαιήςεηο

ζνπ. Πσο ζα κπεηο ζε κηα δηαδηθαζία λα αιιάμεηο εάλ δελ θάλεηο ηελ

136

απηνθξηηηθή ζνπ θαη δελ δηαπηζηψζεηο ζε πνηα πξάγκαηα πζηεξείο γηα λα γίλεηο

θαιχηεξνο. Σέιεηνο δελ είλαη θαλείο.

4.Πνηνο είλαη ν βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ζαο ζε ζρεηηθά ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο εηεξφηεηαο:

νπ μαλαιέσ φηη πέξα απφ ηελ επηκφξθσζε είλαη θαη πξνζσπηθή ππφζεζε ηνπ

θαζελφο καο. Υξεηάδεηαη πξνζσπηθή δνπιεηά θαη ρξφλνο γηα λα

επαηζζεηνπνηεζεί θαλείο ζε ηέηνηα ζέκαηα. ε πξνζσπηθφ επίπεδν πξνζπαζψ

γηα φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν αιιά ζαχκαηα δελ γίλνληαη.

5. Πνηνη νη ηξφπνη δηαρείξηζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαθνξεηηθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο

ζηηο εζληθέο νκάδεο εθπαηδεπνκέλσλ;

…Θα δερφκνπλα πάξα πνιχ θαιά νπνηνδήπνηε ζεκηλάξην, κε ηελ έλλνηα φηη

θάπνηνο εηδηθφο, ν νπνίνο έρεη κειεηήζεη ην ζέκα, ζα κνπ έδηλε βήκαηα, πνπ θαη ηε

ζθέςε κνπ ζα ηελ μεδηάιπλε θαη πηα ζα πξνρσξνχζα κε πξνγξάκκαηα ζε πην ζίγνπξεο

βάζεηο θαη φρη πεηξακαηηδφκελε ηφζν πνιχ.

6. Ση πεξηερφκελν δίλεηε ζηνλ φξν «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»;

Γηα κέλα «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε» είλαη ε επαθή κε ηνλ άιινλ, κε ηελ

θνπιηνχξα ηνπ, κε ηνλ πνιηηηζκφ ηνπ, αιιά θαη κε ηελ ίδηα ηνπ ηελ πξνζσπηθφηεηα.

Γειαδή, κεξηθέο θνξέο, ζεσξψ φηη «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε» δελ είλαη κφλν νη

αιιφζξεζθνη ή νη αιιφγισζζνη, αιιά θάζε άλζξσπνο πνπ κπνξεί λα θνπβαιάεη θάηη

δηαθνξεηηθφ. Αθφκε θαη λα κηιάεη ηελ ίδηα γιψζζα, λνκίδσ φηη έρεη ζηνηρεία

δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο, αθξηβψο γηαηί φινη είκαζηε δηαθνξεηηθνί θαη ηαπηφρξνλα

είκαζηε ίζνη. Γελ ζπκθσλψ θακηά θνξά κε ηνλ φξν «φινη είκαζηε ίζνη», φινη είκαζηε

δηαθνξεηηθνί φκσο, θαη απηή ηε δηαθνξεηηθφηεηα κπνξνχκε λα απνδερηνχκε. Καη κέζα

ζ’ απηφ ην πιαίζην βάδσ θαη ηα άηνκα απηά.

7. Έρεηε θάλεη θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ηελ έληαμε αιινεζλψλ ζηελ ηάμε; θαη αλ λαη

ηη ;

Πξνζπαζψ λα ιακβάλσ ππφςηλ θαη άιινπο εμσγελείο παξάγνληεο πνπ

επεξεάδνπλ ηελ επίδνζε ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, φπσο ε αθνκνησηηθή καζεζηαθή

πξνζέγγηζε ε ςπρνινγηθή ηνπο θαηάζηαζε θαη θπξίσο ε παληειήο έιιεηςε

ππνζηεξηθηηθνχ δηθηχνπ πεξίζαιςεο θαη θνηλσληθήο έληαμεο. Σνπο ελζαξξχλσ

θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο , πξνζπαζψ κεηά ην κάζεκα λα ζπδεηάσ καδί

ηνπο αλ βιέπσ φηη ηνπο απαζρνιεί θάηη θαη θπξίσο αλ παξαηεξήζσ κία

137

ζπκπεξηθνξά απφ θάπνηνλ άιινλ εθπαηδεπφκελν εηξσληθή ή απνδνθηκαζηηθή,

επηθξηηηθή πξνζπαζψ κε σξαίν ηξφπν λα ηνλ επαλαθέξσ ζηελ ηάμε .

Γ. Ση επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε δηαπνιηηηζκηθά ζέκαηα;

1. Τπάξρεη αλάγθε πινπνίεζεο ζρεηηθψλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ;

ήκεξα είλαη επηηαθηηθή αλάγθε γηαηί ν θνηλσληθφο ηζηφο έρεη αιιάμεη, νη άλζξσπνη

πηα... ππάξρεη απηή ε αληαιιαγή πιεζπζκψλ, άξα ινηπφλ λνκίδσ φηη ε εθπαηδεπηηθή

δηαδηθαζία πξέπεη λα αθνινπζήζεη ηελ θνηλσλία. Καη επεηδή εκείο δελ ην έρνπκε

ζπνπδάζεη, αιιά φιν απηφ βαζηδφηαλ ζηηο πξνζσπηθέο ζηάζεηο, αμίεο θαη ζεσξίεο πνπ

είρε ν θαζέλαο απέλαληη ζε απηφλ ηνλ ηξφπν εθπαίδεπζεο, λνκίδσ φηη εάλ επηζηήκνλεο

πηα, πνπ έρνπλ κειεηήζεη ηα θαηλφκελα θαη ππάξρεη κηα επηζηεκνληθή βάζε, λνκίδσ φηη

ζα είλαη θαιχηεξε ε αληαπφθξηζε. Γηαηί θακηά θνξά ζ’ απηά βαζηδφκαζηε ζηνλ

εξσηζκφ θαη ζηελ πξνζσπηθή επζχλε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ελψ δελ είλαη έηζη. Η

εθπαίδεπζε είλαη επηζηήκε θαη, άξα απηφ ζα βνεζνχζε πάξα πνιχ.

2α. Έρεηε ήδε παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα;

νπζηαζηηθά έρσ αθνχζεη θάπνηεο νκηιίεο, νη νπνίεο είλαη εληαγκέλεο φκσο ζε

εθπαηδεπηηθά ζεκηλάξηα, κε ζέκα φρη μεθάζαξν γηα ηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, αιιά

άιια ζέκαηα γηα ηελ εθπαίδεπζε, ζηα νπνία ππήξρε κηα παξέλζεζε θαη κηα κηθξή

νκηιία κφλν γηα ηέηνηα ζέκαηα. Καηά ηα άιια, απ’ φηη δηαβάδσ θαη απφ πξνζσπηθή

κνπ αγσλία γηα ην ηη ζπκβαίλεη ζήκεξα ζηελ εθπαίδεπζε.

2.β Ση δηάξθεηα είραλ; Ση πεξηερφκελν; Πνηνο ήηαλ ν θνξέαο πνπ ηα πινπνίεζε;

Κπξίσο κηθξά ζεκηλάξηα (Έσο 40 σξψλ) κε δηαθνξεηηθά αληηθείκελα σο

πεξηερφκελν απφ ην ΤΠΔΠΘ

…ην Παλεπηζηήκην νξγαλψλεη θαηά θαηξνχο δηάθνξα, θαη ζπλέδξηα θαη εκεξίδεο

2.γ. Πνηεο ήηαλ νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο;

ιεο θαη θακία! Θα ήζεια λα είρα δηδαρηεί πην ζπγθεθξηκέλα πξάγκαηα. πλήζσο

παξνπζηάδνληαη γεληθέο ζεσξίεο θαη πξνζεγγίζεηο ρσξίο λα εζηηάδνληαη ζε πξαθηηθέο

εθαξκνγέο.

2.δ. Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ απηά ηα ζεκηλάξηα;

Γπζηπρψο ζα επαλαιάβσ φηη ην λα εζηηάδνπκε κφλν ζε ζεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο

δελ έρεη θακία απνιχησο αμία ρσξίο ηελ πξαθηηθή εθαξκνγή απηψλ πνπ

καζαίλνπκε. Απφ απηφ ζπλεπάγεηαη φηη λαη κελ ε γλψζε έρεη αμία αιιά φρη απφ

138

κφλε ηεο. Υξεηάδνληαη θαη άιια πξάγκαηα φπσο ε εκπεηξία, ε πξνζσπηθή

αμηνιφγεζε θαη δνπιεηά κε ηνλ εαπηφ καο πνπ απαηηεί ρξφλν θαη κεγάιε

ςπρνινγηθή σξηκφηεηα .

2.ε.Ση λνκίδεηε φηη απνθνκίζαηε;

Τπάξρεη ηεξάζηηα αλάγθε, αιιά πεξηζζφηεξν κε ελδηαθέξεη θαηά πφζν ζα γίλεη

πξάμε ε επηκφξθσζε. Γειαδή, ζεσξψ φηη πξέπεη λα αιιάμνπλ λννηξνπίεο. Γελ είλαη

ην λα κάζσ πέληε πξάγκαηα ζεσξεηηθά γηα ηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε. Δίλαη λα

αιιάμεη ε λννηξνπία κνπ, ην πψο βιέπσ ηνπο μέλνπο πνπ έρνπλ έξζεη ζηε ρψξα κνπ.

Αλ ηνπο βιέπσ ζαλ εηζβνιείο ηφηε, φ,ηη θαη λα κάζσ θαη λα παπαγαιίζσ, δελ πξφθεηηαη

λα εθαξκφζσ ζηελ πξάμε ηίπνηα.

3α.Γπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ παξαθνινχζεζε επηκνξθσηηθψλ

ζεκηλαξίσλ κε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν;

Γελ μέξσ, λνκίδσ φηη επεηδή είλαη ηφζν παξζέλν φιν απηφ ην θνκκάηη θαη δελ

ππάξρεη πεδίν θαη πξνεγνχκελε εκπεηξία απηφ πνπ ζα γηλφηαλ, εγψ πξνζσπηθά ζα ην

δερφκνπλ πάξα πνιχ θαιά, γηαηί ζα ’ηαλ κηα επθαηξία. ηαλ ινηπφλ αξρίδεηο λα

δεκηνπξγείο κηα βάζε, φπνπ έρεηο παξαθνινπζήζεη αξθεηά, λνκίδσ φηη κπνξείο λα

κπεηο θαη ζε άιιεο ιεπηνκέξεηεο. Σψξα ζα δερφκνπλα πάξα πνιχ θαιά νπνηνδήπνηε

ζεκηλάξην, κε ηελ έλλνηα φηη θάπνηνο εηδηθφο, ν νπνίνο έρεη κειεηήζεη ην ζέκα, ζα κνπ

έδηλε βήκαηα, πνπ θαη ηε ζθέςε κνπ ζα ηελ μεδηαιχλαλε θαη πηα ζα πξνρσξνχζα κε

πξνγξάκκαηα ζε πην ζίγνπξεο βάζεηο θαη φρη πεηξακαηηδφκελε ηφζν πνιχ. Σψξα ληψζσ

φηη πεηξακαηίδνκαη πάξα πνιχ.

3β. ηαλ ιέηε ιεπηνκέξεηεο ηη ελλνείο αθξηβψο;

Μκκκκκκκκκκ......(ζθέθηεηαη)..πσο λα ζην πσ ......θνίηα γηα λα θαηαιάβεηο αλ δελ

γλσξίδσ θάπνηα πξάγκαηα γηα ηνλ πνιηηηζκφ ηνπ άιινπ κπνξεί λα παξεμεγήζσ ή

λα παξεξκελεχζσ ηελ εκθάληζή ηνπ , ή κπνξεί λα ηνλ ραηξεηήζσ κε έλαλ ηξφπν

πνπ λα λνκίζεη φηη ηνλ πξνζβάισ π.ρ. αλ ηνλ αθνπκπήζσ ζηελ πιάηε θ.ν.θ Η

επηκφξθσζε κπνξεί λα εζηηαζηεί ζε ζεσξεηηθέο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο θαη

άμνλεο πνπ κε ηε ζεηξά ηνπο απηά ζα εζηηαζηνχλ ζε θαζεκεξηλά πξάγκαηα .

4. Ση ηχπνπ επηκνξθσηηθέο παξεκβάζεηο πξνηηκάηε;

Σελ ελεξγεηηθή κάζεζε. Κακηά θνξά πεγαίλνπκε, παξαθνινπζνχκε ηα ζεκηλάξηα,

αιιά, ρσξίο λα είλαη θαη ελεξγεηηθφ. Άξα απηφ πνπ καο ηξνκάδεη, γηαηί, φηαλ

κπαίλνπκε εκείο ζηε ζέζε ησλ «εθπαηδεπνκέλσλ», έρνπκε ηηο ίδηεο αγσλίεο, αιιά

139

λνκίδσ φηη έηζη πάεη. Καη εηδηθά Δκάο ηνπο παιηνχο Σα λέα παηδηά, απηά πνπ

ηειεηψλνπλ ηα παλεπηζηεκηαθά ηκήκαηα, είλαη θαιχηεξα σο πξνο ηε ζεσξεηηθή

θαηάξηηζε, ελψ γηα καο ήηαλε κφλν κέζα απφ ηα βηψκαηα θαη ηηο πξνζσπηθέο

εκπεηξίεο.

5. Πνηεο είλαη νη πξνζδνθίεο απφ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

…λα κνπ δψζνπλ ηελ επηζηεκνληθή βάζε θαη φρη ηε δηαηζζεηηθή πνπ εγψ έρσ

απέλαληη ζην πψο ζα πξνζεγγίζσ απηά ηα άηνκα θαη κε βάζε ηελ επηζηεκνληθή βάζε,

ηα ελδηαθέξνληα ησλ αηφκσλ ηε δεδνκέλε ζηηγκή λα έρνπκε ην θαιχηεξν δπλαηφ

απνηέιεζκα γηα φινπο. Γηαηί θαη γηα απηά ηα άηνκα είλαη δχζθνιν πνπ έξρνληαη ζε κία

ηάμε, αιιά είλαη δχζθνιν λα απνδερηνχλ έλα άιιν άηνκν, θαη κάιηζηα κε άιιε

γιψζζα. ηαλ, ινηπφλ, ην μέλν πάληα καο ηξνκάδεη, ήδε είκαζηε νκάδα, θαη, φηαλ ζα

’ξζεί θάπνηνο λα εηζβάιεη κέζα εθεί, ηνλ ζεσξνχκε πάιη ερζξφ. Άξα ινηπφλ, απηφ ζα

βνεζνχζε ηδηαίηεξα θαη, ζηελ ηδέα φηη ηα άιια άηνκα δελ έρνπλ θαζφινπ επαθή κε ηελ

ειιεληθή γιψζζα, απηφ είλαη έλα θνκκάηη πνπ δπζθνιεπφκαζηε λα ην δηαρεηξηζηνχκε,

ην πψο ζα εληαρζνχλ κέζα ζηελ νκάδα, κε πνηνπο ηξφπνπο ζα ήηαλ δηεπθνιπληηθφ,

γηαηί λνκίδσ φηη δελ βνεζάεη λα ηνπο ιέκε λα κηιάλε ειιεληθά ζην ζπίηη, πξέπεη λα

ππάξρεη έλαο ζπλδπαζκφο ηεο νηθνγέλεηαο θαη ηνπ ζρνιείνπ κε θαηάιιειεο

δξαζηεξηφηεηεο πνπ ίζσο ζε εθείλεο ηηο πεξηπηψζεηο λα κπνξνχζαλ λα είλαη θαη

εμαηνκηθεπκέλεο, νχησο ψζηε ην αιιφγισζζν λα κπνξέζεη λα θεξδίζεη πεξηζζφηεξν

ρξφλν θαη λα είλαη γξεγνξφηεξνο ν ρξφλνο ηεο πξνζαξκνγήο.

6. Ση αιιαγέο ζα πξνηείλαηε ζε επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα δηαπνιηηηζκηθνχ

πεξηερνκέλνπ;

ζα ήζεια λα αθνχζσ έλα ζεσξεηηθφ θνκκάηη γηα ηε δηαπνιηηηζκηθή, ελδερνκέλσο

θάπνηεο βαζηθέο έλλνηεο ηνπ ηη ζεκαίλεη δηαπνιηηηζκηθή, ηη θαλφλεο δηέπνπλ ηε

δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε θαη ζα ήζεια λα γίλνπλ βησκαηηθά έηζη, ζαλ ζεκηλάξηα

βησκαηηθνχ ηχπνπ ζε κηθξέο νκάδεο, γηαηί πηζηεχσ πάξα πνιχ ζηε δπλακηθή ηεο

νκάδαο φζνλ αθνξά ζηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, φπσο θαη ζηελ Αγσγή πγείαο,

γεληθά πηζηεχσ ζηε δπλακηθή ηεο νκάδαο, θάηη ην νπνίν ιείπεη απφ ην ειιεληθφ

ζρνιείν.

Θεσξψ φηη κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε θαιχηεξα, νπφηε

ζα ήζεια έλα ζεκηλάξην έηζη ζε πξψην επίπεδν ζεσξεηηθφ θαη χζηεξα βησκαηηθφ

θπξίσο.

7. Πνηά θίλεηξα ρξεηάδνληαη γηα λα παξαθνινπζήζεηο ζρεηηθά επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα;

140

Θα κπνξνχζαλε λα ζρεδηαζηνχλ ζεκηλάξηα κεγάιεο ρξνληθήο δηάξθεηαο νχησο ψζηε

λα δνζεί έκθαζε ζε πην νπζηαζηηθά θαη ζπγθεθξηκέλα πξάγκαηα ζε βάζνο

ρξφλνπ. Απηφ πξνυπνζέηεη λα είλαη δσξεάλ , λα γίλεηαη ζε ρψξνπο θάπνπ

ζρεηηθά θνληά κε ην ρψξν εξγαζίαο ηνπ εθάζηνηε εθπαηδεπηή ελειίθσλ θαη λα

κπνξεί λα ηνπ ρνξεγείηαη θαη θάπνηα άδεηα νχησο ψζηε λα κπνξεί λα ην

παξαθνινπζήζεη εθηελψο .

8.Πψο ζα ζρεδηάδαηε απηά ηα ζεκηλάξηα ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ην ελδηαθέξνλ

ησλ εθπαηδεπηψλ ελειίθσλ;

Θα ήζεια λα έρνπλ έλα ζεσξεηηθφ ππφβαζξν θαη κεηά απηφ λα κπνξνχζε λα

κεηαθξαζηεί ζε εξγαζηήξηα, φπνπ ίζσο εθεί ζα κπνξνχζακε ζε πην κηθξέο νκάδεο λα ην

θάλνπκε πξάμε θαη λα κπνξέζνπκε κεηά απηφ λα ην εθαξκφζνπκε ζε έλα άιιν πιαίζην,

αιιά λνκίδσ φηη ζα ήηαλ έλαο ζπλδπαζκφο. Γηαηί πνιιέο θνξέο κπνξνχκε λα

δηαβάδνπκε ην ζεσξεηηθφ θνκκάηη ή απφ έλα βηβιίν ή αθνχγνληαο κηα νκηιία θη απηφ

λα καο δπζθνιεχεη πάξα πνιχ ζην ηη ζα κπνξέζεη λα εθαξκνζηεί ζηελ πξάμε. Αλ

ινηπφλ κέζα ζε ηέηνηεο κηθξέο νκάδεο κπνξνχζε ην θνκκάηη ηνπ ζεσξεηηθνχ λα ην

θάλνπκε πξάμε θαη λα ην βηψζνπκε ζην πιαίζην απηνχ πνπ νλνκάδνπκε βησκαηηθή

κάζεζε, απηφ ζα δηεπθφιπλε θαη ζα καο έδηλε πεξηζζφηεξα εθφδηα ψζηε λα

εθαξκνζηνχλ απηά κέζα ζηελ ηάμε.

141