БНбД 3.05.06-90

1

Барилгын норматив баримт бичгийн тогтолцоо МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА ДЇРЭМ

ЦАХИЛГААН ТЕХНИКИЙН АЖИЛ

БНбД 3.05.06.90

Монгол Улсын Дэд Бїтцийн Хєгжлийн Яам Улаанбаатар хот

1994

БНбД 3.05.06-90

2

БНМАУ-ын БХБК

Барилгын норм ба дїрэм БНбД 3.05.06-90

Цахилгаан техникийн ажил СНиП 3.05.06-85-ын оронд мєрдєнє.

Їйлдвэрийн газрыг шинээр барьж байгуулах, хуучныг єєрчлєх, єргєтгєл болон техникийн шинэчлэл хийх їед цахил- гаан техникийн байгууламжийг угсрах ба туршилт тохируулгын ажил гїйцэтгэхэд тїїний дотор цахилгаан, дэд єртєє, хуваарилах байгууламж 750 кв хїртэл хїчдэлтэй агаарын цахилгаан дамжуулах шугам, 220 Кв хїртэл хїчдэлтэй кабель шугам, реле хамгаалалт, хїчний цахилгаан тоног тєхєєрємж, дотор ба гадна цахилгаан гэрэлтїїлэг, газардуулгын байгууламжид энэ дїрмийг мєрдєнє.

Цахилгаан тоног тєхєєрємжийн угсралт туршилт тохируул- гын ажил нь тогтоосон журмаар батлагдсан салбарын барилгын ажлын норм дїрмийг баримтлана. Метро, уурхай, хїдэр олбор- лолт, цахилгаан тээврийн авалцуурт сїлжээ, тємєр замын тєвлєрїїлсэн хоригийн дохиолол болон атомын цахилгаан станцад энэ дїрэм хамаарахгїй.

Шинэ їйлдвэрийн газрын зураг тєслийг зохиох, барьж байгуулах, ажиллаж байгаа їйлдвэрийн газарт єєрчлєлт, єргєтгєл, техникийн шинэчлэл хийхэд оролцох бїх байгууллагууд энэ дїрмийг мєрдєнє.

I. Ерєнхий зїйл

1.1. Цахилгаан техникийн байгууламжийн угсралт, тур- шилт тохируулгын ажлыг зохион байгуулах болон гїйцэтгэхэд БАТХУХ-ны 1983 оны 26 дугаар тогтоолоор баталсан “Цахилгаан тєхєєрємжийг тоноглох дїрэм”, БНбД 3.01.01-90, БНбД 3.01.05-90, улсын стандарт техникийн нєхцєлїїд, цахилгаан байгууламжийн байгуулалтын дїрэм /ПУЭ/ болон салбарын норм, техникийн бичиг баримтуудыг мєрдлєг болгоно.

1.2. Цахилгаан техникийн байгууламжийн угсралт, туршилт тохируулгын ажлыг цахилгаан техникийн ажлын зураг тєслийн дагуу цахилгаан хєтлїїрийн техникийн бичиг баримт , зураг тєслийн байгууллагаас гаргасан стандартын бус тоног тєхєєрєм- жийн ажлын баримт бичиг, тоног тєхєєрємжтэй хамтад нь тэжээ- лийн болон удирдлагын самбар шїїгээг нийлїїлдэг, їйлдвэр- лэгч заводын ажлын бичиг баримтыг мєрдлєг болгож гїйцэтгэнэ.

БНбД 3.05.06-90

3

БЇЭШИ-ээс боловсруулав

БХБК-ын 1990 оны 11-р сарын 27-ны єдрийн ¹4

протоколоор батлав.

1991 оны 03-р сарын 01-ний єдрєєс мєрдєж эхэлнэ.

1.3. Гадаад орноос нийлїїлэх хїчин чадал ихтэй буюу нарийн технологид зориулсан техникийн тєвєгшил ихтэй цахилгаан тоноглол, техникийн байгууламжийн угсралт туршилт тохируулгын ажлыг гїйцэтгэх мэргэжлийн байгууллагыг зураг тєсєл боловсруулахаас ємнє тогтоож, зураг тєслийг боловсруулах явцад гадаад орны пїїсийн туслан угсрагчдыг барилга-угсралтын ажилд оролцуулах хэмжээ, барилга- угсралтын ажлын зохион байгуулалтын тєсєл, угсралт туршилт тохируулгад гадаадын пїїсээс нийлїїлэх тєхєєрєг, багаж хэрэгслийн иж бїрдїїлэлт, їйлдвэрлэх пїїсээс урьдчилж нийлїїлэх техникийн баримт бичгийн иж бїрдлийн асуудлыг шийдвэрлэсэн байна.

1.4. Цахилгаан техникийн байгууламжийн угсралтыг, суурилах явцад тэгшлэх, огтлох, єрємдєх гэх мэт тааруулах, тохируулах нэмэгдэл ажиллабар шаардагдахгїй томоохон зангилаа, иж бїрэн эвсїїлгэд хэрэглэх їндсэн дээр гїйцэтгэнэ. Ажлын зураг тєсєл, техникийн бичиг баримт, їйлдвэрлэгч завод пїїсийн техникийн бичиг баримтад цахилгаан тоног тєхєєрємжийн угсралтын ажлын їйлдвэржїїлэлтийн болон кабель сунгах, технологийн тоног тєхєєрємжийг оосорлох, шилжїїлэх суурилах ажлын механикжуулалтыг бїрэн тусгасан байх ёстой. Зураг тєсєл техникийн бичиг баримтыг хїлээж авмагц гїйцэтгэгч байгууллага шалгаж їзээд эдгээр арга хэмжээ дутуу тусгагдсан тохиолдолд захиалагчид мэдэгдэж, захиалагч техникийн бичиг баримыг бїрдїїлэх арга хэмжээ авна.

1.5. Цахилгаан угсралтын ажлыг хоёр їе шаттай гїйцэтгэнэ: Нэгдїгээр їе шатад: барилга байгууламжийн дотор цахилгаан тоног тєхєєрємж, шинийн дамжуулгыг тавин, кабель утсыг сунгах болон гїїрэн краны авалцуурын сїлжээний хийцийн суурийн угсралт, цахилгаан дамжуулгын ган ба хуванцар янданг угсрах, шавардлагын ємнє гїйцэтгэх далд цахилгаан дамжуулга гадна кабель сїлжээ болон газардуулгын байгууламжийн ажлуудыг гїйцэтгэнэ. Эхний їе шатны ажлыг барилга байгууламжийн дотор, їндсэн барилгын ажилтай нь хамтатгасан графикаар барилгын їндсэн ажлын явцад гїйцэтгэнэ. Тэгэхдээ тавьсан бїтээц хийц, яндан хоолойг эвдэх, бохирдуулахаас хамгаалах арга хэмжээ авна. Хоёрдугаар їе шатанд: цахилгаан тоноглолыг суурилах, кабель утас, шинийн дамжуулгыг сунгах, кабель утсыг цахилгаан тоног тєхєєрємжийг гаргалгад холбох ажлыг гїйцэтгэнэ. Объектын

БНбД 3.05.06-90

4

цахилгаан техникийн єрєєнїїдэд барилгын їндсэн ажлуудаас гадна барилгын заслалын ажлыг гїйцээж, сантехникийн тоноглолыг тавьж дууссаны дараа бусад єрєє тасалгаануудад технологийн тоног тєхєєрємж, цахилгаан хєдєлгїїр болон бусад цахилгаан хэрэглэх тоноглолуудыг тавьж, технологи, сантехник, эрїїл ахуйн зориулалттай шугам хоолой, агааржуулах хайрцаглалыг угсарч дууссаны дараа хоёрдугаар їе шатны ажлыг гїйцэтгэнэ.Цахилгаан угсралтын байгууллагаас хол орших жижиг объектуудад хоёр їе шатны ажлыг нэгтгэн нэг їе шат болгож гїйцэтгэнэ.

1.6. Цахилгаан тоног тєхєєрємж, бїтээц материалыг цахилгаан угсралтын байгууллагатай зєвшєєрєлцсєн графикаар нийлїїлнэ. Графикт цахилгаан угсралтын байгууллагын угсралт, иж бїрдїїлэлтийн їйлдвэрт эвсїїлэг болгон бэлтгэхээр нэрийн жагсаалтад орсон нийцїїдийг эхний ээлжинд тусгахаар оруулна.

1.7. Суурилуулсан цахилгаан тоног тєхєєрємжийг нэг бїрчилсэн туршилтын дуусгал буюу цахилгаан тоног тєхєєрємж бїрийг туршсаны дараа ажлын комиссоос гарын їсэг зурсан ашглалтад хїлээн авах акт нь цахилгаан тоног тєхєєрємжийн угсралтын ажлын тєгсгєл болно. Туршилт тохируулга, цахилгаан угсралтын байгууллагын хамтарсан мэдэгдлийн їндсэн дээр захиалагч тухайн цахилгаан тоног тєхєєрємжийг ашиглалтын горимд оруулсан їеэс цахилгаан тоног тєхєєрємжийн нэг бїрчилсэн туршилт эхэлсэнд тооцно.

1.8. Барилга объект бїрт цахилгаан техникийн байгууламжийг угсрах явцад БНбД 3.01.01-90-ын дагуу цахил-- гаан угсралтын ажлын гїйцэтгэлийн тусгай журнал хєтєлж, ажил дууссаны дараа цахилгаан угсралтын байгууллага нь ерєнхий гїйцэтгэгчид барилгын ажил хїлээлгэн єгєх дїрмийн дагуу ажлын комисст батламж бичиг баримтуудыг єгєх їїрэгтэй. Шалгалт, туршилтын протокол, актуудын нэрийн жагсаалт нь тогтоосон журмаар батлагдсан салбарын техникийн норм /СТН /- оор тодорхойлогдоно.

2. ЦАХИЛГААН УГСРАЛТЫН АЖИЛ ГЇЙЦЭТГЭХ БЭЛТГЭЛ

2.1. Цахилгаан техникийн тєхєєрємж угсрахын ємнєх бэлтгэлийг БНбД 3. 01.01-90 болон энэхїї норм дїрмийн шаардлагын дагуу хийнэ.

2.2. Ажил гїйцэтгэж эхлэхийн ємнє объект дээр дараах арга хэмжээнїїдийг авч хэрэгжїїлсэн байх ёстой.

а/ БНМАУ-ын СнЗ-ийн тогтоолоор батлагдсан Их барилгын гэрээний дїрэм болон барилгын захиалагч, ерєнхий ба

БНбД 3.05.06-90

5

туслан гїйцэтгэгчийн хоорондын харьцааны журмын дагуу тогтоосон хугацаанд,зохих хувь, хэмжээгээр ажлын баримт бичгийг хїлээлцсэн байна.

б/ Ажил гїйцэтгэх технологийн дарааллыг тооцоолсон тоног тєхєєрємж, бїтээгдэхїїн, материал нийлїїлэх график, нийлїїлэгч їйлдвэрийн туслан угсралцах ажилтнуудын оролцоотой угсрах цахилгаан тоноглолын жагсаалт, хїнд болон овор ихтэй цахилгаан тоноглолыг угсралтын талбай руу тээвэрлэх нєхцєлийг тохиролцсон байна.

в/ БНбД 3.01.05-90-ын дагуу хєдєлмєр хамгаалах арга хэмжээг хангасан ажилчдын бригад, инженер техникийн ажилтнууд, їйлдвэрлэлийн баазыг байрлуулах болон материал тоног тєхєєрємжийг хадгалахад шаардлагатай байруудыг хїлээж авсан байна.

г/ Ажил гїйцэтгэх тєсєл бэлэн болсон, инженер техникийн ажилтнууд, бригадын дарга нар ажлын баримт бичиг, тєсєв болон ажил гїйцэтгэх тєслийн зохион байгуулалтын болоод техникийн шийдлїїдтэй танилцсан байна.

д/ Энэ дїрэм болон ажлын баримт бичгийн дагуу объектын барилгын хэсгийн цахилгаан байгууламжийн угсралтад актаар хїлээн авч, хєдєлмєр хамгаалал, галын аюулгїй байдал, байгаль орчныг хамгаалах норм, дїрмїїдэд заасан арга хэмжээг авч хэрэгжїїлсэн байна.

е/ Захиалагч ерєнхий гїйцэтгэгч, туслан гїйцэтгэгч байгууллагуудын хоорондын харьцааны журамд заасан ерєнхий барилгын болоод туслах ажлуудыг ерєнхий гїйцэтгэгч бїрэн хийсэн байна.

2.3.Тоног тєхєєрємж, хийц, материал болон техникийн бичиг баримтуудыг “Их барилгын гэрээний дїрэм” захиалагч, ерєнхий гїйцэтгэгч туслан гїйцэтгэгчийн хоорондын харилцааны журмын дагуу угсралтад шилжїїлнэ.

2.4.Тоног тєхєєрємжийг угсралтад хїлээн авах їед тїїнд їзлэг хийж, иж бїрдэлтэй байгааг задаргаа хийлгїй тогтоож їйлдвэрлэгч байгууллагын баталгааг їзэж, тэр баталгааны хїчинтэй хугацаа хэтрээгїйг шалгана.

2.5.Дамартай кабелийн байдлыг захиалагчийг байлцуу- лан гадна їзлэг хийж шалгана. Їзлэгийн дїнг акт їйлдэж тусгана.

2.6.Агаарын шугамын угсармал тємєр бетон бїтээцийг хїлээж авах їед хийвэл зохих шалгалтууд-Хэсэглэлїїдийн хэмжээ, ган тавьцын байдал, хэсэглэлийн гадна байдал зэрэг їзїїлэлтїїд нь баримталж байгаа ГОСТ 1315-0-83 стандарт техникийн нєхцєлїїд болон ЦТБД/ПУЭ/-тэй тохирч байх.

БНбД 3.05.06-90

6

Тємєр-бетон хийц бїтээцїїдийг гадаргуу дээр їйлдвэрлэгч байгууллагад нь хийсэн, идэмхий орчинд тавих зориулалттай ус тусгаарлагч байгаа эсэх.

2.7.Хєндийрїїлэгч болон шугамын тоногууд нь улсын стандарт техникийн нєхцєлїїдийн шаардлагад нийцэж байх ёстой. Тэдгээрийг хїлээж авах їед хийх шалгалтууд:

Хєндийрїїлэгч, шугамын тоногийн ирж байгаа ээлж бїрт тэдгээрийн чанарын баталгаа болох їйлдвэрлэгч байгууллагын паспорт байгаа эсэхийг.

Хєндийрїїлэгчийн гадаргуу дээр ан цав, хэв гажилт, эмтрэлт, єє сэв /сєртєн/ байгаа эсэхийг, тэрчлэн ган тоногт нь цементэн бэхэлгээ хийгдсэн, тїїнийг шаазантай харьцуулахад ганхах, эргэх хєдєлгєєнгїйг шугамын тоногуудад ан цав, хэв гажилт, єє сэв /сєртєн/ гараагїйг, тэрчлэн цайр болон эргээсэнд эвдрэл байхгїй.

2.8. Цахилгаан тоног тєхєєрємжийг шилжїїлэх їед илэрсэн согог, гэмтлїїдийг арилгах ажлыг “Их барилгын гэрээ”- ний дїрмийн дагуу захиалагч гїйцэтгэнэ.

2.9. Улсын стандарт, техникийн нєхцєлїїдийн дагуу хадгалалтын хугацааны норм нь дууссан цахилгаан тоног тєхєєрємжид угсралтын ємнєх шалгалт хийж, согогийг арилгаж туршсаны дараа угсралтад хїлээж авна. Энэ талаар хийсэн ажлын їр дїнг дагавар маягт, паспорт зэрэг техникийн баримт бичигт оруулж тусгах буюу эсвэл гїйцэтгэсэн ажлын їр дїнгийн талаар акт їйлдэнэ.

2.10. Угсралтад хїлээж авсан цахилгаан тоног тєхєєрємж, хийц бїтээцийг улсын стандарт техникийн нєхцєлийн шаардлагын дагуу хадгалах ёстой.

2.11. Хонгил, суваг, кабелийн тавиуруудаар их хэмжээ- ний кабелийн ажил хийгдэх болон цахилгаан тоног тєхєєрємжийг єрєє тасалгаанд байрлуулах тєвєгшил ихтэй томхон объектуудад барилгын ажлын зохион байгуулалтын тєсєлд ажлын зургаар тєлєвлєгдсєн галаас хамгаалах усны шугам, гал унтраах автомат систем болон галын автомат дохиоллын системийн угсралтыг кабелийн сїлжээний угсралттай харьцуулбал тїрїїлж угсрах арга хэмжээг тодорхойлсон байна.

2.12. Дэд єртєє хуваарилах байгууламжийн самбар удирдлага, машины тасалгаа, аккумляторын байр зэрэг цахилгааны єрєє болон кабелийн хонгил, сувагуудын заслалын ажил /шавардлага, будаг/ шалны ажлыг ус тусгаарлалт болон хэвгийг нь хангасан зайлуулах сувгийн хамт дуусгаж, тавьцын эд ангиудыг тавьж, угсралтын нээлхийнїїдийг їлдээж, тєслєєр товлогдсон ачаа єргєх шилжїїлэх механизмуудыг угсарч, барил-

БНбД 3.05.06-90

7

га архитектурын зураг болон ажил гїйцэтгэх тєслийн дагуу яндан хоолойн эвлїїлгїїд, яндан хоолой, кабелиудын єнгєрєх нїх, нээлхийнїїд, ховил, їїр, сувгуудыг бэлэн болгох, бїх єрєєнїїдийн тїр гэрэлтїїлгийн цахилгаан тэжээлийг хїргэсэн байх ёстой.

2.13. Барилга байгууламжуудад агааржуулалт, халаал- тын системийг ажиллагаанд оруулж, гїїр, їйлчилгээний талбай єндєрт байрлуулсан цахилгаан гэрэлтїїлгийн тєхєєрємжийг угсрах, їйлчлэхэд зориулж тєслєєр товлогдсон дїїжин таазны бїтээцїїд болон 100 кг-аас дээш жинтэй олон чийдэнт гэрэлтїїлэгчийг /люстр/ бэхлэх бїтээцийг угсарч шалгасан, барилга байгууламжийн гадна дотор талд ажлын зургаар товлогдсон кабель явуулах шєрмєсєн чулуун хоолой, яндан холбоос, яндангийн эвсїїлгїїдийг угсарч тавьсан байх ёстой.

2.14. Цахилгаан машины суурийн барилгын болон заслалын ажлыг бїрэн дуусгаж, агаар хєргєгч ба агааржуулах хайрцган сувгийг тавиад єндрийн болон тэнхлэгийн тэмдгїїдийн хамт БНбД 3.02.01-90 болон энэ дїрмийн шаардлагын дагуу угсралтад хїлээлгэн єгнє.

2.15. Суурийн тулах гадаргууд /черновик/ дээр 10 мм-ээс гїнгїй хонхрууд, 1:100 хїртэл хэвгий байж болно. Барилгын ажлын хэмжээнїїдийн алдац нь: тэнхлэгїїдийн хэмжилтээр дэвсгэр дээр +30 мм, суурийн гадаргуу нь єнгє цутгалтын єндрийг тооцохгїйгээр єндрєєшєє -- 30 мм, шаталсан тавцан, дєрєє дєрїїдийн хэмжээнїїд дэвсгэр дээр – 20 мм, худгийн хэмжээнїїд –20 мм, худаг, їїрїїд дэх дєрїїдийн тэмдэгтїїд –20 мм, анкерын боолтуудын тэнхлэгїїд дэвсгэр дээр +5 мм, анкерын тєхєєрємжийн тавьцын тэнхлэгїїд дэвсгэр дээр +10 мм анкерын боолтуудын дээд їзїїрийн тэмдэгтїїд +20 мм байна.

2.16. Туслан угсралцах ажилтнууд оролцож угсралтыг хийх цахилгаан тоноглолыг суурилуулахын ємнє туслан угсралцах байгууллагын тєлєєлєгчдийг байлцуулан сууриудыг угсралтад актаар хїлээж авна.

2.17. Аккумляторын єрєєнд заслалын ажлыг дууссаны дараа хана, тааз, шаланд хїчил, шїлтэнд тэсвэртэй єнгє тїрхлэг хийж, халаалт агааржуулалт, усан хоолой, сувагчлалыг угсарч сорьсон байх ёстой.

2.18. 35 кВ ба тїїнээс дээш хїчдэлтэй ил хуваарилах байгууламжуудад цахилгаан угсралтын ажлыг эхлэхийн ємнє ойртох замын байгуулалтыг дуусгаж, шинийн болон шугамын багануудыг босгож, цахилгаан тоноглолын сууриуд, кабелийн хучилттай сувгууд, ил хуваарилах байгууламжийн /ИБХ/ эргэн тойрны хаалт /хашлага/, аваарын їед тос урсгах хуримтлуурын сав, газрын доорхи байгууламжуудыг барьж, талбайн тэгшилгээг

БНбД 3.05.06-90

8

дууссан байна. Кабелийн суваг хонгилуудад кабелийн бїтээц, агаарын хоолойнуудыг бэхлэх тавьцын хийцїїд тавигдсан байна. Усан хоолой болон тєслєєр товлогдсон, галаас хамгаалах бусад байгууламжийн угсралтыг хийж дууссан байна.

2.19. 220 кВ-оос дээш хїчдэлтэй ИХБ болон дэд єртєєний барилгын хэсгийг тєслєєр тооцоолсон їеийн туршид єргєжїїлэх хэмжээнд хїлээж авна.

2.20. 1000В хїртэл болон тїїнээс дээш хїчдэлтэй агаарын шугамуудад цахилгаан угсралтын ажлыг эхлэхийн ємнє БНбД 3.01.01-90-ын дагуу бэлтгэл ажлыг хийсэн байна. Їїнд:

а/ Даамлын хэсгїїд байрлах газруудад материал, тоног тєхєєрємжийг агуулах тїр бааз, тїр хэрэглэх, ойртох зам, гїїр, угсралтын талбайнууд болон бусад тїр барилгыг бэлтгэсэн байна.

б/ Ойн зурвасыг гаргасан байна. в/ Агаарын шугамын трасс дээр буюу тїїний ойролцоо оршиж

ажил гїйцэтгэхэд саад болж байгаа инженерийн байгууламжид єєрчлєлт хийх, барилга зайлуулахаар тєсєвт товлогдсон ажлуудыг хийсэн байна.

2.21.Кабелийн газраар сунгах ажлыг эхлэхийн ємнє дараах бэлтгэлийг хийсэн байна. Їїнд:

Шуудуунаас усыг соруулж, чулуу, хєрсний бєєгнєрєл, барилгын хогийг зайлуулж, ёроолд нь нунтаг шороогоор дэр дэвсэж, кабель шугамын огтлох хэсгїїдэд зам болон бусад инженерийн байгууламждуудын доогуур нэвт нїхлэж яндан хоолой тавьсан байна. Кабелийг шуудуунд тавьж цахилгаан угсралтын байгууллагаас кабелийг сунгасан далд ажлын актыг гаргасны дараа шуудууг булна.

2.22.Кабель сунгах эвсїїлмэл сувгуудад кабель сунгахын ємнє дараах шаардлагуудыг хангаж бэлтгэл хийсэн байх ёстой. Їїнд:

тэгшилгээний тэмдэгтээс, эвсїїлгийг суулгах тєсєлд заасан гїнийг бариулсан байх;

тємєр бетон эвсїїлэг болон яндан хоолойн уулзваруудыг зєв угсарч ус тусгаарлагчийг хангасан байх;

сувгуудын тэнхлэг алдагдаагїй цэвэр байх; худгуудын аман дээр давхар таг хийсэн /доод таг нь

тїгжээтэй/ худагт ороход зориулсан тємєр шат юмуу гишгїїр тавьсан байна.

2.23. Кабель байрлуулах дамжуулга барих їед, тулгуур /баганууд/ ба аслалтын бїтээцїїд дээр угсралтын дамар тавих,

БНбД 3.05.06-90

9

эргэлтэн дээр кабелийг тойруулах, тогтоон барих тоноглолыг бэхлэх тавьцын хийцїїдийг угсрах ажлыг тєсєлд тусгасан ёсоор гїйцэтгэсэн байна.

2.24.Ерєнхий гїйцэтгэгч нь ажил гїйцэтгэх график, барилгын бэлэн байдал нь хангагдсан їе орон сууцны барилгыг секцээр нь олон нийтийн зориулалттай барилгыг давхраар нь эсвэл єрєє тасалгаагаар нь угсралтын ажилд шилжїїлэхээр їзїїлнэ. Тємєрбетон, гєлтгєнє, бетон, керамзит бетон хучилтын хавтгаалж, дотор ханын болон тусгаарлах хавтгаалж, заводын хийцтэй тємєрбетон ба ригелїїд нь утас сївлэж тавихад зориулсан сувгуудтай /яндан хоолой/ унтраалга, хонх, хонхны товчлуур тавихад зориулсан тавьцын хийцїїд бїхий їїр, оёоруудтай байна.

Суваг болон цулжуулж тогтоосон тємєрлєг бус яндан хоолойн нэвтрэх огтлол нь ажлын зурагт зааснаас 15%-иас ихээр ялгагдахгїй байх ёстой. Зэрэгцэж тавигдах барилгын бїтээцїїдийн уулзваруудад їїр болон оёоруудын алдац нь 40 мм-ээс ихгїй байна.

2.25.Цахилгаан тоног тєхєєрємжийн угсралтад шил- жїїлж байгаа барилга байгууламжуудад ерєнхий гїйцэтгэгч нь барилга архитектурын зургийн дагуу тусгагдсан тоног тєхєєрємж болон цахилгаан тоноглолын угсралтын цахилгаан шугам сїлжээний зориулалттай яндан хоолойг тавихад шаардлагатай нэвт нїхнїїд, їїр оёор, ховилуудыг суурь болон хана, хаалт, хучилт, дээврийн хавтгаалжид гаргасан байна. Барилгыг барих явцад барилгын бїтээцїїдэд гараагїй орхисон нїх, їїр, оёоруудыг барилга архитектурын зургийн дагуу ерєнхий гїйцэтгэгч гаргаж єгнє.

Зургийг боловсруулах їед тооцоолох боломжгїй, барилгын бїтээцїїдийг їйлдвэрлэх технологийн нєхцєлєєр барилгын бїтээцїїдэд гаргах боломжгїй 30 мм-ээс бага голчтой бэхэлгээний хадаас тїдїїлїїд болон тєрєл бїрийн тулах тогтоох хийцїїдийн боолтуудыг байрлуулах зориулалттай нїхнїїдийг цахилгаан угсралтын байгууллага нь ажил гїйцэтгэх явцад гаргах ёстой. Цахилгаан угсралтын ажлыг гїйцэтгэсний дараа ерєнхий гїйцэтгэгч нїх, ховил, їїр, оёоруудыг битїїлж цулжуулах їїрэгтэй.

2.26.Трансформаторын суурийг хїлээж авах їед трансформаторын дугуйт гулсуураар шилжїїлэхэд татах байгууламжийг бэхлэх анкерууд, дугуйн гулсууруудыг тавихад домкратууд байрлуулах сууриудыг ажлын зургийн дагуу хийснийг шалгана.

БНбД 3.05.06-90

10

3.ЦАХИЛГААН УГСРАЛТЫН АЖИЛ ГЇЙЦЭТГЭХ ЕРЄНХИЙ ШААРДЛАГУУД

3.1.Цахилгаан тоног тєхєєрємжийг ачих, буулгах, шилжїїлэх, єргєх, тавих їед тїїнийг гэмтээхээс хамгаалах арга хэмжээнїїдийг авсан байх ёстой. Тэгэхдээ хїнд жинтэй цахилгаан тоног тєхєєрємжийг оосорлоход зориулсан эд ангиас нь, эсвэл їйлдвэрлэсэн заводаас заасан цэгээс найдвартай оосорлох шаардлагатай.

3.2.Улсын болон салбарын стандарт тэрчлэн тогтоосон журмаар зєвшєєрєлцсєн техникийн нєхцєлїїдэд заагдсанаас бусад тохиолдолд цахилгаан тоног тєхєєрємжийг задлах, шалгах ёсгїй. Їйлдвэрлэх заводаас нь ломботой ирїїлсэн тоног тєхєєрємжийг задлахыг хориглоно.

3.3.Хэв гажилтад орсон буюу хамгаалах бїрээс нь гэмтэлтэй цахилгаан тоног тєхєєрємжийн илэрсэн гэмтэл, согогийг тогтоосон журмаар арилгах хїртэл уг тоног тєхєєрємжийн угсралтыг хийх ёсгїй.

3.4.Цахилгаан угсралтын ажлыг гїйцэтгэх їед цахилгаан угсралтын ажлын тєрлєєр тусгай зориулалттай багажнуудаас бїрдсэн нормын бїрдлїїд болон тухайн ажилд зориулсан механизм, хэрэгслїїд ашиглана.

3.5.Авалцуурт шин, шинийн дамжуулга, тэвш, хайрцаглал, дїїжин хаалтууд болон удирдлагын тєвїїд, залгах салгах тоноглолууд, гэрэлтїїлгийн тулцын бїтээц, бэхэлгээний хийцїїдэд заводад їйлдвэрлэсэн, угсралтын бэлэн байдлын єндєр тєвшин хангасан /хамгаалах бїрээстэй, гагнуургїйгээр бэхлэхэд боломжтой, механик аргаар засварлах, холбох гэх мэтээр их хэмжээний хєдєлмєр зарцуулалт шаардахгїй/ бїтээцїїд хэрэглэнэ. Тулцын бїтээцїїдийг барилгын хэрэглэлїїд дахь тавьцын элементїїдэд гагнах буюу эсвэл бэхэлгээний хийцээр хадаас, шор, дєр гэх мэт бэхлэнэ. Бэхэлгээний аргыг ажлын зурагт заасан байна.

3.6.Хуваарлах байгууламжийн гїйдэл дамжуулах шин, авалцуурт шин, газардуулгын шин, агаарын шугамуудын єнгє ялгалтыг тєсєлд заасны дагуу гїйцэтгэнэ.

3.7.Цахилгаан угсралтын байгууллага нь ажил гїйцэтгэх явцдаа ГОСТ 12.1-004-76 болон барилга угсралтын ажил гїйцэтгэх їеийн галын аюулгїйн дїрмийн шаардлагыг биелїїлнэ. Объектыг ашиглалтын горимд оруулах їед галын аюулгїй байдлыг хангах нь захиалагчийн їїрэг болно.

АВАЛЦУУРТ ЗАЛГАА

БНбД 3.05.06-90

11

3.8.Шин болон утас кабелийн шєрмєсїїдийг цахилгаан тоног тєхєєрєємжийн гаргалгад холбосон салдаг холболт нь ГОСТ 10434-82-ын шаардлагыг хангаж байх ёстой.

3.9.Утас кабелийн шєрмєсїїдийг холбож байгаа хэсгїїдэд утас кабелийг дахин холбох боломжийг хангахуйц уртын нєєцтэй байлгана.

3.10. Холболт болон салаалал хийсэн хэсэгт їзлэг, засвар хийхэд боломжтой байх ёстой. Холболт болон салааллын хєндийрїїлэг нь холболт хийгдэж байгаа утас кабелийн хєндийрїїлэгчтэй адил байна. Утас кабелиудын холболт, салаалал дээр механик хїчний їйлчлэл байж болохгїй.

3.11. Нэвчмэл цаасан тусгаарлалтай кабелийн шєрмє- сїїдийн їзїїрт кабелийн нэвчих тос урсаж гарахгїй байх зориулалттай гїйдэл дамжуулах нягтруулсан тоног /тєгсгєвчїїд/ тавина.

3.12. 20 кВ хїртэл хїчдэлтэй агаарын шугамын утасны залгалтыг дараах аргуудаар гїйцэтгэнэ. Їїнд:

а/ Єнцгийн анкер тулгуурын хїзїївчинд : анкерын болон салбарлалтын шаантган хавчаараар,шахалтын аргаар угсардаг гонзгой огтлолт холбогч хавчаараар, гогцоонд хэрэглэдэг нудрагатай хавчаараар, /халуун гагнуурын патрон хэрэглэж/ єєр єєр тєрлийн огтлолтой болон єєр єєр маркийн утаснуудыг шахалтаар угсардаг аппаратын хавчаараар залгана.

б/ Алслалтын дунд гонзгой огтлолтой холбогчоор мушгих аргаар залгана. Ганц судастай утсыг мушгих аргаар залгаж болно. Ганц судастай утсыг халуун гагнуураар залгаж болохгїй.

3.13. 20 кВ-оос дээш хїчдэлтэй агаарын шугамуудын утсыг дараах аргуудаар залгана.

а/ Єнцгийн анкер тулгуурын хїзїївчинд: 240 мм 2 ба тїїнээс дээш огтлолтой ган-хєнгєн цагаан утаснуудыг халуун гагнуурын патрон болон тэсрэлтийн эрчим хїчний тусламжтайгаар; 500 мм 2

ба тїїнээс дээш огтлолтой ган-хєнгєн цагаан утсуудыг шахалтаар угсардаг холбогчоор, єєр єєр маркийн утаснуудыг боолтын хавчаараар; хєнгєн цагааны хайлшаар хийсэн утсуудыг гогцоонд хэрэглэх нудрагатай хавчаараар буюу эсвэл гонзгой огтлолтой шахалтын аргаар угсардаг холбогчоор,

б/ Алслалд: 185 мм 2 огтлолтой ган-хєнгєн цагаан утас болон 50 мм 2 огтлолтой ган татлагуудыг шахалтын аргаар угсардаг гонзгой огтлолтой холбогчуудаар; 70-95 мм 2 огтлолтой ган татлагуудыг татлагын їзїїрийг халуун гагнуур гагнах аргыг хослуулан шахалтын аргаар угсардаг гонзгой огтлолт холбогчоор; 240-400 мм 2 огтлолтой ган-хєнгєн цагаан

БНбД 3.05.06-90

12

утаснуудыг туушид нь шахах аргаар буюу эсвэл тэсрэлтийн эрчим хїчээр шахах аргаар угсардаг холбогч хавчаараар; 500 мм 2 болон тїїнээс дээш огтлолтой ган-хєнгєн цагаан утсуудыг туушид нь шахах аргаар угсардаг холбох хавчаараар;

3.14. 35-120 мм 2 огтлолтой зэс болоод ган-зэс татлага, 120-185 мм 2 огтлолтой хєнгєн цагаан утсуудыг авалцуурын сїлжээний угсралтад холболтын гонзгой хавчаараар, ган татлагуудыг дундаа холбох хєндлєвч бїхий хавчаараар холбоно. 50-95 мм 2 огтлолтой ган-зэс татлагуудыг дундаа холбогч хєндлєвчтэй шаантган хавчаараар залгаж болно.

ЦАХИЛГААН ДАМЖУУЛГА

Ерєнхий шаардлага

3.16.Энэ дэд хэсгийн дїрэм нь барилга байгууламжийн гадна, дотор бїх тєрлийн марк ба огтлолын утас, 16 мм 2 хїртэл огтлолтой резинэн болон хуванцар хєндийрїїлэгчтэй хуяггїй кабелиудаар хийсэн 1000 хїртэл Вольтын хїчдэлтэй хувьсах ба тогтмол гїйдлийн хїчний, гэрэлтїїлгийн, хоёрдогч хэлхээний угсралтад хамаарна.

3.17.Хяналтын кабелиудын угсралтыг 3.56, 3.106-гийн шаардлагуудыг харгалзаж гїйцэтгэнэ.

3.18.Хуяггїй кабель, хамгаалалттай болон хамгаалалтгїй утас нэвт гарч байгаа хана, хаалт, давхар хоорондын хучилт нь шатамхай биш бол яндан хоолойд буюу хайрцгуудад эсвэл нээлхийд утас кабелийг тавих бєгєєд шатамхай бол ган янданд тавина. Хана болон хучилтын нээлхийг ашиглалтын їед эвдрэлээс хамгаалж жаазлана. Хана болон давхар хоорондын хучилтаар утас кабель нэвтэрч байгаа газруудад утас кабель болон яндан хоолойн /хайрцаг, нээлхийн/ завсраар хялбар сольж болох шатдаггїй материалаар чигжиж єгнє.Чигжээсийг яндан хоолойн /хайрцаглал, нээлхийн/ дотор талд тал бїрээс жигд хийнэ.Тємєрлєг биш яндан хоолой ил угсрахад галаас хамгаалах хаалтаар нэвтрэх хэсгийн тїгжилтийг шаттаггїй материалаар кабель утсуудыг янданд сївэлсэн дариуд хийнэ.Яндан /хайрцаглал, нээлхий/ барилгын бїтээцийн хоорондох завсрууд /2.25-ыг їз/ болон яндан хоолойд /хайрцаглал, нээлхийд/ байгаа утас кабелиудын хоорондох завсруудын хялбар авч болох шатдаггїй материалаар хийсэн чигжээсний галд тэсвэрлэх чадвар нь барилгын бїтээцийн гал тэсвэрлэх чадвартай тохирч байх ёстой.

БНбД 3.05.06-90

13

УТАС КАБЕЛИЙГ ТЭВШ БОЛОН ХАЙРЦАГЛАЛД СУНГАХ

3.19.Тэвш хайрцаглалын хийц ба хамгаалалтын тєвшин, кабель болон утаснуудын тэвшинд буюу эсвэл хайрцаглалд сунгах аргыг / задгайгаар, багцаар, олон їетэйгээр гэх мэт/ тєсєлд заасан байх ётой.

3.20. Хайрцаглалыг тавих арга нь тїїнд чийг хуримтлаг- дах явдал гаргахааргїй байх ёстой. Ил цахилгаан дамжилгад хэрэглэгдэж байгаа хайрцаглал нь задаргаат буюу нээгдэх тагтай байх ёстой.

3.21.Далд сунгалтад битїї хайрцаглалыг хэрэглэнэ. 3.22.Хайрцаглал болон тэвшинд сунгасан утас кабелиуд

нь хайрцаглал, тэвшний эхэнд блон эцэст, тэрчлэн цахилгаан тоноглолын холболтон дээр, кабелийн хувьд эргэлт болон салаалалт марклалтай байх ёстой.

3.23.Тємєрлєг бїрхэвчтэй хамгаалалтгїй утас болон кабелиудыг металл хавчаар болон ороодос, даравчаар бэхлэх- дээ хєндийрїїлэгч уян материалаар хийсэн жийрэг тавьж єгнє.

УТСЫГ ХЄНДИЙРЇЇЛЭГЧ ТУЛГУУРУУД ДЭЭР СУНГАХ

3.24. Хєндийрїїлєгч туулгуурууд дээр утсыг сунгахдаа залгаа болон салааллыг хєндийрїїлэгч, хавчаар, єнхрїїлэгд яг дэргэд нь хийж єгнє.

3.25. Тусгаарлах тулгууруудад сунгасан зэрэгцээ орших хамгаалалтгїй хєндийрїїлэгтэй утасны шугамын дагуу болон тэнхлэгїїдийн хорондох бэхэлгээний цэгїїдийн хоорондох зайг тєсєлд заасан байх ёстой.

3.26. Хєндийрїїлэгчтэй дэгээ бат тулцууд нь ханын їндсэн материалд бэхлэгдсэн байх ёстой бєгєєд 4 мм 2 хїртэл огтлолтой утсанд зориулсан ролик, хавчаар нь шавардлагад болон модон барилгын хийцэд бэхлэгдсэн байж болно. Хєндийрїїлэгч нь дэгээнд найдвартай бэхлэгдсэн байна.

3.27. Єнхрїїлгийг тємєрлєг уланд бэхлэхдээ доор нь уян зєєлєн шайб тавина. Єнхрїїлгийг даравчинд бэхлэхдээ тэдгээ- рийн доор тємєр болон уян зєєлєн шайбууд давхарлаж тавина.

УТАС КАБЕЛИЙГ ГАН ТАТЛАГАД СУНГАХ

3.28. Поливинилхлорид, натрид, хар тугалган болон хєнгєн цагаан бїрхэвчтэй, резин болон поливинилхлорид хєндийрїїлэгтэй утас кабелиудыг даацын ган татлага буюу

БНбД 3.05.06-90

14

утсанд ороодсоор эсвэл хавчаар хооронд нь 0,5 м-ээс ихгїй зайтайгаар бэхлэнэ.

3.29. Ган татлагад сунгасан кабель утаснууд нь татлагаас барилга байгууламжийн бїтээц хийцэд шилжих газруудад механик хїчний їйлчлэлээс чєлєєлєгдсєн байх ёстой. Салбарлалтын хайрцгууд, їїрт холбогчууд, гэрэлтїїлэг гэх мэт тавигдсан газруудад утсыг ган татлагад босоо байдалд зїїж болно. Татлагын унжилтын сум нь бэхэлгээний хооронд алслалын уртын I/40-I/60 хязгаарт байх ёстой. Алслалтад тєгсгєлийн бэхэлгээнїїдийн хооронд татлагад залгаа хийж болохгїй.

3.30.Цахилгаан гэрэлтїїлгийн тоноглолуудын савалгаа гаргахгїй байхын тулд татлагад хоёр тийш нь татуургууд тавьж єгнє. Татуургын тоо нь ажлын зургуудад тодорхойлогдсон байх ёстой.

3.31.Тусгай зориулалттай татангатай утаснаас салаалалт хйихэд татангын гогцоо їїсгэж, гол шугамыг таслалгїйгээр гарах шугамыг салаалалтын, хавчаараар холбох нєхцлийг хангахуйц утасны нєєцийг бий болгох боломжтой зориулалтын хайрцаглал хэрэглэнэ.

ДОТООД ДАМЖУУЛГЫН УТСЫГ БАРИЛГЫН БЇТЭЭЦИЙН ГАДАРГУУ БА ДОТОР ТАЛААР ТАВИХ

3.32. Дотоод цахилгаан дамжуулгын утсыг ил ба далд хасах 15 о С-ээс доош температуртай нєхцєлд угсрахыг хориглоно.

3.33. Утсыг шавардлагын доор болон нимгэн ханатай 80 мм хїртэл хаалтуудад угсрахдаа барилга архитектурын шугамтай зэрэгцээ явуулна. Хэвтээ байрлалд угсарсан утаснаас хучилтын хавтан хїртэлх зай нь 150 мм-ээс дээшгїй байна. 80 мм-ээс дээшгїй зузаантай барилгын бїтээцїїдэд утсыг хамгийн дєт замаар тавина.

3.34. Дотоод цахилгаан дамжуулгын утаснуудын залгааг салбарлалтын хайрцаг дотор гагнах, шахах эсвэл хавчаар тавих аргаар гїйцэтгэнэ. Тємєрлєгєєр хийсэн салбарлалтын хайрцаг- ны утас орох хэсэгт хєндийрїїлэгч материалаар хийсэн бортого тавьсан байна. Бортогоны оронд поливинилхлорид гуурс тавьж болно. Хуурай єрєє тасалгаануудад утасны салбарлуулалтыг барилгын хана, хучилтын бїтээцїїдэд байгаа їїр, оёоруудад байрлуулж болно. Їїр оёоруудын дотоод гадаргуу нь толигор байх бєгєєд тэдгээрт байрлуулсан утасны салбарлуулалт,

БНбД 3.05.06-90

15

залгалтыг їл шатах материалаар хийсэн хавхлагаар тагласан байх ёстой.

3.35. Хавтгай утаснуудыг далд угсрах їед бэхэлгээнїїд нь утас барилгын бїтээцэд нягт наалдаж байх нєхцлийг хангах ёстой. Тэгэхдээ бэхэлгээний цэгїїдийн хоорондох зай нь:

а/ хэвтээ болон босоо чиглэлээр тавьж шавардахад багц утсыг 0,5 м-ээс холгїй, дан утсыг 0,9 м-ээс холгїй зайд бэхлэх;

б/ утаснуудыг хуурай шавардлагын хавтгаалжуудаар хучих їед 1,2 м хїртэл зайтай байна.

3.36. Хєвєєвчєєр утсыг угсрахдаа хїчний болоод сул гїйдлийн утаснуудыг тусад нь хєвєєвч бїрийн доор тавина.

3.37. Хєвєєвчийн бэхэлгээ нь тїїнийг барилгын бїтээцїїдэд нягт байрлуулах бєгєєд хєвєєвчийг салгаж авахад шаардагдах хїч нь 190Н-оос ихгїй байна. Хєвєєвчийг цахилгаан хєндийрїїлэх чанартай шатдаггїй буюу хялбар шатдаггїй материалаар хийнэ.

3.38. ГОСТ-12504-80, ГОСТ-12767-80 болон ГОСТ-9574-80- ын дагуу хавтгаалжуудад дотоод сувгууд, эсвэл дотор байрлах цахилгаан дамжуулгыг нь сольж байх зориулалттай цулжуулагд- сан хуванцар хоолой, тэрчлэн залгуурын хайрцаг, унтраалга, залгуур тавих нїх, їїр гаргасан байна. Зэрэгцээ байруудын дундах ханын хавтгаалжууд дахь цахилгаан угсралтад зориулсан нїх, їїрїїд нь нэвт байж болохгїй. Нїх, їїр гаргах технологийн нєхцєлєєр нїх ба їїрийг нэвт гаргахгїй байх боломжгїй тохиолдолд тэдгээрт винипор, эсвэл єєр їл шатах дуу чимээ тусгаарлагч материалаар хийсэн жийргэвч тавьж єгнє.

3.39. Тоноглол, салбарлалт, таазны хайрцгуудыг бэхлэх байруудыг тодорхойлогч ажлын зургаар яндан хоолой ба хайрцгуудыг арматурын сараалжид кондуктор дээр тавьж тогтооно. Хэвлэлтийн дараа хайрцгууд нь хавтгаалжийн гадаргууны нїїртэй тэгш байрлаж байхыг хангахын тулд тэдгээрийг арматурын сараалжид бэхлэхдээ хайрцгийн эвсїїлгїїдийн єндєр нь хавтгаалжийн єндєртэй адил байхаар тус тусдаа хайрцгуудын нїїр тал нь арматурын сараалжаас 30-35 мм илїї гарч байхаар бэхэлнэ.

3.40.Сувгууд бїх тууш уртаашаа овон товон ба хурц ирмэггїй толигор гадаргуутай байна. Сувгийн/яндан хоолойн/ дээрх хамгаалах давхаргын зузаан нь 10 мм-ээс багагїй байна. Уртгассан оёор, хайрцгуудын хоорондох сувгуудын урт нь 8 м- ээс ихгїй байна.

УТАС, КАБЕЛИУДЫГ ГАН ЯНДАНД УГСРАХ

БНбД 3.05.06-90

16

3.41. Тогтоосон журмаар батлагдсан нормчлолын бичиг баримтуудын шаардлагын дагуу тєсєлд тусгайд нь їндэслэл гаргасан тохиолдлуудад цахилгаан дамжуулгад ган яндан хэрэглэхийг зєвшєєрнє.

3.42. Цахилгаан дамжуулгад хэрэглэж байгаа ган яндангууд нь утсыг сївлэх їед хєндийрїїлгийг нь гэмтээхгїйгээр дотор гадаргуутай, гадна гадаргуудаа зэврэлтээс хамгаалах бїрхїїлтэй байх ёстой. Барилгын бїтээцїїдэд цулжуулагдах яндангуудын хувьд зэврэлтээс хамгаалах гадна бїрхїїл шаардлагагїй. Химийн идэвхит орчинтой єрєє тасалгаануудад тавих яндангуудын дотор, гадна гадаргуунууд нь тэр орчинд тэсвэртэй зэврэлтээс хамгаалах бїрхїїлтэй байна. Ган яндангуудаас утас гарах хэсгїїдэд хєндийрїїлэгч бортого тавьж єгнє .

3.43. Технологийн тоног тєхєєрємжийн сууриудад цахил- гаан дамжуулгад зориулж тавьсан ган яндангуудыг суурийн бетон цутгахын ємнє тулгуур хийц буюу арматурт нь бэхэлнэ. Яндангууд нь сууриас гарч хєрсєнд шилжих хэсэгт тєсєвт зааснаар суурь болон хєрсийг суух тохиолдолд яндангуудад огтлох хїч їйлчлэхээс хамгаалах арга хэмжээг авсан байна.

3.44. Яндангийн халалтын болон суултын оёосыг огтлох хэсэгт ажлын зурагт зааснаар тэгшитгэх байгууламж хийсэн байх ёстой.

3.45. Ил байрлуулсан ган яндангийн бэхэлгээний хоорондох зай нь хїснэгт 1-рт зааснаас их байж болохгїй. Цахилгаан дамжуулгын ган яндангуудыг шууд технологийн шугам хоолойд бэхлэх, тэрчлэн шууд янз бїрийн хийц, бїтээцїїдэд гагнахыг хориглоно.

Хїснэгт 1 Яндан нэвт- рэх жишмэл зай, мм

Бэхэлгээний цэ- гїдийн хооронд зєвшєєрєгдєх хамгийн их зай, м

Яндан нэвтрэх жишмэл зай, мм

Бэхэлгээний цэгїї- дийн хооронд зєв- шєєрєгдєх хамгийн их зай, м

15-20 2,5 40-80 3,5-4 25-32 3,0 100 6,0

3.46.Яндангуудыг матахдаа эргэлтийн тогтоосон єнцгїїд 90, 120, 135 болон тогтоосон нугалах 400, 800, 1000 мм-ийн радиус барина. 400 мм радиусыг хучилтад тавих яндангуудад болон босоо гаргалгаанд хэрэглэнэ. 800 ба 1000 мм радиусыг цул бетон сууринд тавих яндангуудад болон нэг утастай шєрмєс бїхий кабель тавих яндангуудад хэрэглэнэ. Багцалсан болон эвсїїлсэн яндангуудыг бэлтгэхдээ дээр заасан тогтоосон єнцєг, радиусаар татна.

БНбД 3.05.06-90

17

3.47.Босоо байрлуулсан яндангуудад утас тавих тохиолдолд утаснуудыг бэхлэхээр шийдэл товлосон байх бєгєєд бэхэлгээ нь єєр хоорондоо :

-- 50 мм 2 хїртэлх огтлолтой утсанд 30 м; -- 70- 150 мм 2 огтлолтой утсанд 20м; --185- 240 мм 2 огтлолтой утсанд 15 м зайтай байна. Утаснуудыг сунгалтын буюу салбарлуулах хайрцаг болон

яндангийн тєгсгєлд хавчаар, даравч хэрэглэж бэхэлнэ. 3.48.Шаланд далдлагдах янданг 20 см-ээс доошгїй гїнд

тавьж цементэн зуурмагийн їеэр хамгаална. Шаланд их урт яндан болон салбарлуулах хайрцагуудыг тавьж болно.

3.49.Сунгалтын хайрцагуудын хоорондох зай нь шулуун хэсэгт 75 м, яндангуудад нэг эргэлттэй бол 50 м, хоёр эргэлтэд 40 м, гурван эргэлтэд 20 м-ээс дээшгїй байна. Яндангуудад утас кабелиуд нь таталтгїй чєлєєтэй байх ёстой. Яндангуудын голчийг тєсєлд заасны дагуу сонгож авна.

УТАС, КАБЕЛИУДЫГ ТЄМЄРЛЄГ БУС ЯНДАН ХООЛОЙД УГСРАХ

3.50. Утас сївлэх тємєрлєг бус хуванцар янданг ажлын зургийн дагуу орчны агаарын температур хасах 20 0 С-ээс доошгїй , нэмэх 60 0 С-ээс дээшгїй халуун байхад угсрана. Сууриудад хуванцар гол тєлєв полиэтилен янданг хэвтээ байдалд нягтруулсан хєрс буюу бетоны давхрага дээр тавина. Хоёр метрээс гїн сууриудад полиэтилен яндан тавьж болох бєгєєд тэгэхдээ бетонд болон хєрсєєр буцааж булах їед механик гэмтэл учруулахаас хамгаалах арга хэмжээг авах ёстой.

3.51. Ил угсрагдсан тємєрлєг бус яндан хоолойнуудын бэхэлгээ нь хїрээлэх орчны темпратурын єєрчлєлтєєс їїсэх шугаман тэлэлт буюу агшилтын їед яндангуудын чєлєєтэй шилжилтыг хангах хєдєлгєєнт бэхэлгээтэй байх ёстой. Хєдєлгєєнт бэхэлгээнїїдийн хоорондох зай нь хїснэгт хоёртой заасантай тохирч байх ёстой.

Яндангуу- дын гадна голч, мм

Хэвтээ болон босоо угсрагдсан яндан- гуудын бэхэлгээний цэгїїдийн хоорон- дох зай, мм

Яндан- гуудын гадна голч

Хэвтээ болон босоо угсрагдсан яндан- гуудын бэхэлгээний цэгїїдийн хоорон- дох зай, мм

БНбД 3.05.06-90

18

20 1000 50 1700 25 1100 63 2000 32 1400 75 2300 40 1600 90 2500

3.52.Шалны бэлтгэл ажлын їед яндан хоолойн ганцаарчилсан болон яндангийн эвсїїлэг дээрх цулжуулагч бетонон зуурмагийн зузаан нь 20 мм-ээс багагїй байна.Яндан шугамууд хоорондоо огтлолцох газруудад яндангуудын їеїїдийн хооронд хамгаалалтын бетон зуурмаг тавих шаардлагагїй. Тэгэхдээ яндангуудын дээд їе нь дээрх шаардлагад нийцэх гїнд байрласан байх ёстой. Яндангуудын огтлолцсон газарт шаардлагатай гїнд нь тавих боломжгїй бол ажлын зурагт заасан дагуу тємєрлєг бортого, гэрэвч /арьс/ болон бусад хэрэгслээр механик гэмтлээс хамгаалах арга хэмжээ авна.

3.53. Хуванцар янданд сївлэж шаланд байрлуулсан цахилгаан дамжуулгыг цехийн дотоод тээврийн хєдєлгєєний хэсгїїдэд, бетон їеийн зузаан нь 100 мм болон тїїнээс дээш тохиолдолд механик гэмтлээс хамгаалах шаардлагагїй. Суурь шал болон барилгын бусад бїтээцээс хуванцар яндангуудын гаргалгааг поливинилхлорид яндангийн тайрдас болон євдгєвчєєр, механик гэмтэл гарах боломжтой нєхцєлїїдэд нимгэн ханатай ган яндангийн тайрдсаар хийнэ.

3.54. Поливинилхлорид яндангуудын ханын дагуу газруудад 1,5 м-ийн єндєрт хїртэл ган хийцээр далдалж /хааж/ хананаас гарах хэсгийг нимгэн ханатай ган яндангаар хийж механик гэмтлээс хамгаална.

3.55. Пластмасс яндангуудын залгалтыг: а/ полиэтилен янданд; гэрэвч, муфтанд нягт суулгах бурзанд халааж оруулах хєрєлтдєє агшилт сайтай материалаар гэрэвч тавих

/муфтлах/ гагнах аргуудаар хийнэ. б/ поливинилхлорид янданд: бурзанд нягт суулгах буюу эсвэл гэрэвчид холбох, наах аргаар холбож болно.

КАБЕЛЬ ШУГАМ

ЕРЄНХИЙ ШААРДЛАГА

3.56. Энэ дїрмийг 220 кВ хїртэлх хїчдэлтэй кабель шугамын угсралтад мєрдєнє. Метро, уурхай, гїний цооногуудын

БНбД 3.05.06-90

19

кабелийн угсралтыг батлагдсан заавруудын шаардлагыг харгалзаж гїйцэтгэнэ.

3.57. Кабелийг матах радиус, нэвчмэл цаасан хєндийрїїлэгтэй кабелийг хамгийн єндєрт болон доор байрлах тєвшингїїдийн ялгавар нь батлагдсан стандарт, техникийн нєхцєлїїдийн шаардлагад тохирч байх ёстой.

3.58. Кабелийг угсрах їед тэдгээрийг механик гэмтлээс хамгаалах арга хэмжээг авах хэрэгтэй. 35 кВ хїртэлх хїчдэлтэй кабелиудыг татах хїч нь хїснэгт 3-т заасан хязгаарт байх ёстой. Эргїїлэг болон бусад татах байгууламж нь таталтын хїч зєвшєєрєгдсєнєєс давах їед салгах їйлчилгээтэй тохируулга бїхий хязгаарлагч тєхєєрємжтэй байна. Кабелийг хєвєх, чиглїїлэх болон барих тєхєєрємж /хєтєлгєєт єнхрїїлэг г.м/ тэрчлэн эргэлтїїд дээр тавьсан гулсуулагч /эргэлтийн хєтєлгєєт єнхрїїлэг/ нь кабельд хэв гажилт гаргахааргїй хийцтэй байх ёстой. 110-220 кВ хїчдэлтэй кабелиудыг татах зєвшєєрєгдсєн хїчийг 3.100-р зїйлд заасан байна.

3.59. Кабелиудыг уртааш нь 1-2%-ийн нєєцтэй тавьж єгнє. Шуудуу болон барилга байгууламжийн доторхи їргэлжилсэн гадаргуу дээр кабелийг “Могойруулан” тавих байдлаар, кабелийн хийцїїд /тулц г.м/ дээр, тэдгээрийн хооронд унжилт їїсгэх замаар дээрх нєєцийг хангаж єгнє. Кабелийн нєєцийг цагираглах /ороодос гаргах/ байдлаар гаргаж болохгїй.

Хїснэгт 3 Кабел- ийн огтлол мм 2

Хєнгєн цагаан бїрхїїлээс татах хїч кН

35 кВ хїртэлх хїчдэлтэй кабелийн шєрмєснєєс татах хїч КН

Кабелийн хїчдэл, кв

зэс шєр- мєс

олон утастай хєнгєн цагаан шєрмєс

нэг утас- тай хєнгєн цагаан шєрмєс

1 6 10

3х25 1,7 2,8 3,7 3,4 2,9 2,9 3х35 1,8 2,9 3,9 4,9 3,9 3,9 3х50 2,3 3,4 4,4 7,0 5,9 5,9 3х70 2,9 3,9 4,9 10,0 8,2 3,9* 3х95 3,4 4,4 5,7 13,7 10,8 5,4* 3х120 3,9 4,9 6,4 17,6 13,7 6,4* 3х150 5,9 6,4 7,4 22,0 17,6 8,8* 3х185 6,4 7,4 8,3 26,0 21,6 10,8* 3х240 7,4 9,3 9,8 35,0 27,4 13,7*

БНбД 3.05.06-90

20

------------------------------------------------------------------------------------------- *-Харьцангуй суналт нь 30%-иас ихгїй зєєлєн хєнгєн цагаан.

Тайлбар: ¹1. Хуванцар болон тугалган бїрхїїлтэй кабелийг

гагцхїї шєрмєснєєс нь татаж болно. 2. Кабелийг эвсїїмэл сувгаар сунгахад тохирох татах

хїчийг хїснэгт 4-т єгєв. 3. Бєєрєнхий утсаар ороож хуягласан кабелийг хуягны

утаснаас нь татна. Зєвшєєрєгдєх хїчдэл нь 70-100Н/мм 2 байна. 4. Хяналтын болон хуягтай, хуяггїй 3х16 мм 2 хїртэл

огтлолтой хїчний кабелиудыг энэ хїснэгтэд їзїїлсэн том огтлолтой кабелиудаас онцолж хуяг, эсвэл бїрхїїлээс нь утсан, торон гуурсаар оосорлож механик аргаар 1 кН-ээс ихгїй хїчээр татаж сунгана.

3.60.Бїтээц, хана, хучилт, хэрээсэн татангуудаар хэвтээ байдалд угсрагдсан кабелиудыг эцсийн цэгїїдэд, тєгсгєлийн муфтны яг дэргэд нь, эргэлтэн дээр маталтын хоёр талд нь, холболтын болон тїгжих муфтны дэргэд хєдєлгєєнгїй бэхлэнэ.

3.61.Барилгын хана болон бусад бїтээцээр босоо чиглэлд угсрагдсан кабелийг кабелийн хийц нэг бїр дээр бэхлэх ёстой.

3.62.Тулах бїтээцїїдийн хоорондох зайг ажлын зургийн дагуу авна. Хєнгєн цагаан бїрхїїлтэй хїчний болон хяналтын кабелиудыг хоорондоо 6000 мм зайтай тулах бїтээцїїд дээр тавихад алслал дунд їлдэх унжилт: дамжуулгын болон нэвтрэх хонгилуудад 250-300 мм, бусад кабелийн байгууламжуудад 100-150 мм унжилтыг алслалтын дунд хангаж єгєх шаардлагатай. Хуяггїй кабель тавих бїтээцїїд кабелийн бїрхїїлїїдэд механик гэмтэл учруулахааргїй хийцтэй байх ёстой. Хєнгєн цагаан болон шугаман бїрхїїлтэй хуяггїй кабелиудыг хєшїїн бэхэлсэн газруудад бїтээцїїд дээр уян зєєлєн материалаар /тухайлбал хуудсан резин/ хуудсан поливинилхлорид жийрэг тавьж єгєх ёстой. Хуванцар бїрхїїлтэй буюу тийм гуурстай, тэрчлэн хуягтай кабелиудыг бїтээцїїдэд хавчаар болон даравчаар жийрэггїйгээр бэхэлж болно.

3.63. Барилгын дотор, гадна талд механик гэмтэл учруулах боломжтой газруудад /авто тээвэр, хїнд ачаа, механизмын хєдєлгєєн явагдах, мэргэжлийн бус хїмїїс ажиллах нєхцєлтэй гэх мэт/ хуягтай ба хуяггїй кабелиудыг шал ба газраас дээш 2 м-ээс багагїй єндєрт хїртэл газрын доор 0,3 м гїнд хамгаалах арга хэмжээ авна.

БНбД 3.05.06-90

21

3.64. Угсралтын явцад тєгсгєлийн битїїмж нь алдагдсан кабелиудад холболтын болон тєгсгєлийн муфтыг угсрах хїртэл тїр битїїмжилнэ.

3.65. Їйлдвэрлэл явагдах єрєєнїїд, кабелийн байгуу- ламжуудад хана, хаалт, хучилтыг нэвтэлж кабель угсрахад тємєрлєг бус /тїрэлтгїй шєрмєсєн чулуу, хуванцар зэрэг/ яндангийн тайрдсаар, эвэл тємєр бетон бїтээцэд гаргасан зориулалтын доторлогоотой нїх, тэрчлэн ил нээлхийгээр гаргана. Яндангийн тайрдасны доторх болон барилгын бїтээцэд гаргасан нїх нээлхийний зай завсрыг шатдаггїй материалаар барьцалдуулж бєглєнє. Тухайлбал 1:10 харьцаатай цемент, элсний 1:3 харьцаатай шавар, элсний 1,5:11 харьцаатай шавар цемент, элсний 1:2 харьцаатай хєєлгєсєн перлит, барилгын гєлтгєнийн найрлагаар бєглєнє. Энэ харьцаа нь эзэлхїїнээр тогтоосон болно. Кабель нэвтэрч байгаа хана нь галын хаалтын їїрэг гїйцэтгэхгїй тохиолдолд кабелийн эргэн тойрны завсрыг бєглєхгїй байж болно.

3.66. Кабель тавихын ємнє тїїний хуяг болон тємєрлєг бїрхїїлд эвдэгч нєлєє їзїїлэх бодис агуулагдсан газруудыг илрїїлэх зорилгоор шуудуунд їзлэг хйинэ. Хужир шїїтэй, шохойтой устай, їнс, барилгын хогтой буюу бохирын болон хогны нїхэнд 2 м-ээс дотогш ойртсон гэх мэт. Ийм газруудыг тойруулж єнгєрєєх боломжгїй тохиолдолд шуудууг тєсєлд ажлын зурагт зааснаас 0,5-0,6 м єргєтгєж 0,3-0,4 м гїнзийлж цэвэр саармаг хєрсєєр ул бэлдэж тїїн дээрээ тїрэлтгїй шєрмєсєн чулуу цементэн янданд кабелийг сївлэж тавиад мєн цэвэр саармаг хєрсєєр булна. Шєрємсєн чулуу цементэн яндан угсрах хэсэг нь идэмхий орчноос хоёр тийш аль ч тал руу нь 4 м гарч байх ёстой.

3.67. Барилга, кабелийн байгууламж бусад єрєє тасалгаанд кабелийг тємєрбетон бїтээцэд тусгайлан гаргасан нїхэнд тавьсан тїрэлтгїй шєрмєсєн чулуу цементэн яндангаар дамжуулан оруулна.

Яндангуудын їзїїр нь барилгаас гадагш гарч байх бєгєєд їерийн хамгаалалтын хаяавчтай бол тїїнээс 0,6 м-ээс багагїй хєндийрч шуудууны тал руу налуутай тавигдсан байх ёстой.

3.68. Хэд хэдэн кабелийг шуудуунд тавихад, дараачийн кабельтай залгах холболтын болон тїгжээ муфтнуудыг угсрахад зориулж їзїїрїїдийг 2м-ээс багагїй зєрїїлж байрлуулна. Ингэхдээ хєндийрїїлэгчийг шалгах, муфтыг угсрахад хїрэлцэх нєєц болон тэгшитгїїрийн нумыг 10 кВ хїртэлх хїчдэлтэй кабелийн тєгсгєл бїрт 350 мм ба 20,35 кВ хїчдэлтэй кабелийн

БНбД 3.05.06-90

22

тєгсгєл бїрт 400 мм гаргахад шаардагдах нєєцийг їлдээсэн байх ёстой.

3.69. Олон тооны кабель их нягтаар тавигдах тохиолдолд тэгшитгїїрийг босоо чигт гаргаж кабелийн тєвшингєєс доош байрлуулж болно. Энэ тохиолдолд муфтыг кабелийн тєвшинд байрлуулна.

3.70. Шуудуунд кабель сунгасны дараа барилгын чулуугїй зєєлєн шороогоор эхний нэг їе булаад механик хамгаалалт, анхааруулах тууз, тэмдэг тавьсны дараа цахилгаан угсралт, барилгын байгууллагын тєлєєлєгчид захиалагчийн тєлєєлєгчтэй хамтран шугамын дагууд їзлэг хийж далдлагдах ажлын акт бичнэ.

3.71. Холболтын муфтыг угсарч, шугамыг єндєрсгєсєн хїчдэлээр тушаасны дараагаар шуудууг бїрэн булж нягтруулна.

3.72. Шуудууг хєлдїїсээр бєєгнєрсєн хєлдїї шороо болон тємєр чулуу барилгын хог, бусад хаягдлаар булахыг хориглоно.

3.73. Инженерийн барилга байгууламжаас алс, зэлїїд газарт 10 кВ хїртэлх хїчдэлтэй хуягтай 1-2 кабелийг єєрєє явах буюу зїтрїїгийн механизмаар хєтлєгдєгч, хушгатай кабель тавигчаар шуудууг урьдчилан ухалгїй сунгаж болно. Хотын нєхцєлд болон їйлдвэрийн талбайд шугамын замд нь газрын доорхи байгууламж байхгїй, инженерийн шугамтай огтлолцохгїй, байнгын саад, хатуу хучилт тааралдахгїй уртавтар хэсгїїдэд шуудуу урьдчилан ухалгїй дээрх механикжсан аргаар кабелийг угсарч болно.

3.74. Барилгажаагїй газраар тавигдсан кабель шугамын дагууд бетонон багана буюу пайзан дээр таних тэмдгїїд тавина. Ийм тэмдгїїдийг шугамын шулуун хэсгїїдэд 30 м тутамд зам болон газрын доорхи байгууламжтай огтлолцсон болон барилга байшинд орох хэсгїїд, холболтын муфт тавьсан буюу хоёр талд нь эргэлт гарсан газарт тус тус тавина. Тэмдгїїд дээр кабелийн хїчдэл марк огтлол, зэрэгцэж тавигдсан тоог бичихээс гадна оршиж байгаа гїн болон эргэлтийг заасан байна. Єєр зорилгод ашиглагдахгїй буюу зэлїїд газраар тавигдсан кабелийн таних тэмдгийг 100 м тутамд тавина. Эвсїїлмэл сувагчлалаар кабель сунгах.

3.75. Эвсїїлмэл сувагчлалын нийт урт нь хар тугалган бїрхїїлтэй зэс шєрмєстэй хуяггїй кабелиудыг татаж болох хїчний зєвшєєрєгдєх хязгаарын нєхцєлєєр дараах хэмжээтэй байж болно. Їїнд:

Кабелийн огтлол нь: мм 2 -аар … 3х50 хїртэлх 3х70, 3х95, тїїнээс дээш; уртын хязгаар нь:

БНбД 3.05.06-90

23

м-ээр … 145, 115, 108. Хар тугалган болоод хуванцар бїрхїїлтэй хєнгєн цагаан

шєрмєстэй 95 мм 2 ба тїїнээс дээш огтлолтой хуяггїй кабелиудад зориулсан сувгийн урт нь 150м-ээс ихгїй байх ёстой.

3.76. Хар тугалган бїрхїїлтэй зэс болон хєнгєн цагаан шєрмєстэй хуяггїй кабелийг татлагаар шєрмєснєєс нь оосорлох їед татах хїчний зєвшєєрєгдєх хязгаар болон 100м урт кабелийг эвсїїлмэл сувагчлалаар татаж сунгахад шаардагдах хїчийг 4-р хїснэгтэд їзїїлэв.

Хїснэгт 4

Хар тугалган бїрхїїлтэй хуяггїй кабелын шєрмєс нь

Кабелын огтлол мм 2

Таталтын зєвшєєрєг- дєх хїч кН

100м кабельд шаардагдах таталтын хїч кН, кабелийн хїчдэлээр кВ

I 6 10 Зэс 3х50 6,4 1,7 2,3 2,7

3х70 8,9 2,2 2,8 4,0 3х95 12,0 3,4 4,2 4,6 3х120 15,3 3,4 4,2 4,6 3х150 19,0 4,2 5,3 5,5 3х185 23,5 5,1 5,7 6,3

хєнгєн цагаан 3х95 7,45 1,3 2,4 2,9 3х120 9,40 2,1 2,9 3,3 3х150 11,80 2,6 3,6 3,8 3х185 14,50 3,1 3,7 4,3

Тайлбар: Кабелийг татаж сунгах їед таталтын хїчийг багасгах

зорилгоор бїрхїїлийг хортой нєлєє їзїїлэгч бодис агуулаагїй тавот, солидол гэх мэт тосоор тослоно.

3.77. Хуванцар бїрхїїлтэй хуяггїй кабелиудын хувьд таталтын хїчний зєвшєєрєгдсєн хязгаарыг хїснэгт 3-аар шєрмєсний материалаас хамааруулан тохируулгын илтгэлцїїр хэрэглэн сонгоно.

Зэс шєрмєстэйд- 0,7 Хатуу хєнгєн цагаан шєрмєстэйд- 0,5 Зєєлєн хєнгєн цагаан шєрмєстэйд-0,25

КАБЕЛИЙН БАЙГУУЛАМЖ БОЛОН БУСАД БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖИД КАБЕЛЬ СУНГАХ

БНбД 3.05.06-90

24

3.78. Кабелийн байгууламж сувагчлал, їйлдвэрлэлийн байр, орон сууцны барилгын хїзїївчїїд гэх мэт барилга байгууламжийн дотор кабель сунгахад кабелийн гадна талын шатамтгай материалаар хийсэн хамгаалах бїрхїїлийг бїрэн авсан байна. Кабелийн тємєрлєг бїрхїїл болон хуяг нь їл шатах зэврэлтийн хамгаалалттай бол тухайлбал їйлдвэрлэсэн газар нь хийсэн гальваник бїрхїїлтэй угсралтын дараа будах шаардлагагїй.

3.79. Барилга байгууламжийн дотор сувагчлал, хїзїївч, єрєє тасалгаа, хонгил гэх мэт кабелийг сунгахдаа бїхэл бїтэн дамраар нь буюу барилгын уртаар нь сунгаж аль болохоор тэнд холболтын муфт хэрэглэхгїй байх ёстой. Кабелийн болон технологийн зориулалттайхїзїївчийн гадаргаар ил тавигдсан кабелиуд нь 3.60-р зїйлийн дагуу хийгдэх бэхэлгээнээс гадна шугамын хэвтээ тууш хэсгїїдэд салхины їйлчлэлээр шилжихээс хамгаалж тєсєлд тусгасан зааврын дагуу бэхлэгдсэн байна.

3.80. Гадна талаараа ороолтгїй хєнгєн цагаан бїрхїїл- тэй кабелийг шавардлагатай бетонон хана, татанга, баганаар сунгахад барилгын бїтээцээс 25 мм-ээс багагїй зайд тавина.

Эдгээр бїтээцїїд нь будагтай бол ийм кабелийг бїтээцїїдэд завсаргїй шахуу байрлуулж болно.

КАБЕЛИЙГ ГАН ТАТЛАГАН ДЭЭР СУНГАХ

3.81. Татлагын голч марк тэрчлэн тєгсгєлийн болон завсрын бэхэлгээний хоорондын зай нь ажлын зурагт тодорхойлогдсон байна. Кабелийг дїїжилсний дараа татлагын унжилтын сум нь ас алслалтын уртын I/40+1/60-тай тэнцїї байх ёстой. Кабелиудын дїїжин бэхэлгээний хоорондох зай нь 800- 1000 м-ээс ихгїй байна.

3.82. Тєгсгєлийн бэхэлгээний бїтээцийг барилгын багана, хананд бэхлэсэн байна. Тэдгээрийг хэрээс болон ялуу, дам нуруунд бэхлэхийг зєвшєєрєхгїй.

3.83. Ган татлага болон барилгын гадна талд татлаган дээр кабель сунгахад зориулагдсан бусад тємєрлєг хийцїїд гальваник бїрхэвчтэй эсэхээс хамаарахгїй тосолгоон бїрхэвчтэй тухайлбал солидол байх ёстой. Єрєє тасалгааны дотор хїрээлж байгаа орчин нь зэврэлт їїсгэх идэмхий бодистой тохиолдолд л гальваник бїрхэвчтэй ган татлагыг тосолсон байх ёстой.

МЄНХ ЦЭВДЭГТЭЙ ХЄРСЄНД СУНГАХ

БНбД 3.05.06-90

25

3.84. Мєнх цэвдэг хєрсєнд кабель тавих гїнийг ажлын зурагт тодорхойлно.

3.85.Шуудуу ухахад гарсан, булахад буцааж ашиглах хєрсийг їелїїлж нягтруулна. Шуудуунд мєс, цас байлгаж болохгїй. Шуудууг хучих хєрсийг шуудууны тэнхлэгээс 5м-ээс ойргїй газраас авна. Шуудууны доторх булсан хєрс суусны дараа хїлэрлэг давхаргаар хучна. Хєлдєхєд ан цав їїсэхээс сэргийлж дараах нэмэгдэл арга хэмжээг авна. Їїнд:

Кабельтай шуудууг элсэрхэг буюу хайрга, дайрган хєрсєєр булах;

Шуудууны тэнхлэгээс хоёр тийш 2-3м зайд 0,6м хїртэл гїн ус зайлуулах суваг байгуулах;

Кабелийн шуудуун дээр ногоо тарих, ширэнг ургуулах.

ХЇЙТЭН НЄХЦЄЛД КАБЕЛЬ СУНГАХ

3.86. Хїйтний улиралд ажил гїйцэтгэх орчны агаарын температур нь ажил эхлэхээс ємнє наад зах нь 24 цагийн турш дор дурдсан хэмжээнээс буураагїй тохиолдолд кабелийг урьдчилан халаалтгїй сунгаж болно. Їїнд:

царцамтгай, урсамтгай бус, ядуувтар нэвчилттэй цаасан бїрхїїлтэй хуягтай болон хуяггїй хїчний кабелиудын хувьд …0 0 С

тосон дїїргэлттэй нам болон єндєр даралттай кабелиудын хувьд -- 5 0 С;

хуванцар болон резинэн хєндийрїїлэгтэй, хамгаалалтын бїрхэвч бїхий ширхэглэг материалаар хийсэн бїрхїїлтэй, ган туузан буюу ган утсан хуягтай хяналтын болон хїчний 35кВ хїртэлх хїчдэлтэй кабелиудын хувьд хасах 7 0 С;

поливинилхлорон болоод резин тусгаарлалтай хамгаалалтын бїрхэвчтэй ширхэглэл бус материалаар хийсэн бїрхїїлтэй, тэрчлэн янз бїрийн хэлбэрийн цайрдмал ган туузан хуягтай хяналтын болон 10кВ хїртэл хїчдэлтэй хїчний кабелиудын хувьд хасах 15 0 С;

Полиэтиленэн хєндийрїїлэгтэй, хамгаалах бїрхэвчтэй ширхэглэл бус материалаар хийсэн бїрхїїлтэй болон тэрчлэн хар тугалган бїрхїїлтэй резинэн хєндийрїїлэгчтэй хуяггїй хяналтын болон хїчний кабелийн хувьд хасах 20 0 С.

3.87. Урьд ємнє нь нэмэх температуртай байсан тохилдолд /шєнийн жавар зэрэг/ 2-3 цагийн туршид богино хугацаагаар температур буурахыг ажилд нєлєєлєхєєр тооцохгїй.

БНбД 3.05.06-90

26

3.88. 3.86-р зїйлд зааснаас доош темпратуртай нєхцєлд кабелийг урьдчилан халааж дараах хугацаанд сунгана.Їїнд:

0 0 С—хасах 10 0 С хїртэл --1 цагаас ихгїй; Хасах 10 0 С—хасах 20 0 С хїртэл—40 мин-аас ихгїй; Хасах 20 0 С-аас доош – 30 мин-аас ихгїй.

3.89. Поливинилхлорид гуурстай хєнгєн цагаан бїрхїїл- тэй кабелийг урьдчилан халаасан ч орчны агаарын температур нь --20 0 С-ээс доош байвал сунгахыг зєвшєєрдєггїй.

3.90. Орчны агаарын температур нь - 40 0 С-ээс доош байвал ямар ч маркийн кабелийг сунгахыг зєвшєєрєхгїй.

3.91. Халаасан кабелийг сунгах їед зєвшєєрєгдсєнєєс бага радиусаар матаж болохгїй бєгєєд кабелийг 3.59-р зїйлийн дагуу нєєцтэй могойруулж шуудуунд тавина. Кабелийг сунгаж тавимагц шууд нунтагласан хєрсний эхний їеэр булж єгнє. Шуудууг бїрэн булах, булаасыг нягтруулах ажлыг кабелийг хєрсний дараа хийнэ

35кВ ХЇРТЭЛХ ХЇЧДЭЛТЭЙ КАБЕЛИУДЫН МУФТЫГ УГСРАХ

3.92. 35кВ хїртэлх хїчдэлтэй хїчний кабель болон хяналтын кабелийн муфтны угсралтыг тогтоосон журмаар батлагдсан, салбарын технологийн зааврын дагуу гїйцэтгэнэ.

3.93. 35кВ хїртэлх хїчтэлийн цаасан блон пластмассан хєндийрїїлэгтэй хїчний болоод хяналтын кабелиудын тєгсгєлийн болон холболтын муфтны маяг, тэрчлэн кабелиудын шєрмєснїїдийн холболтын болон їзїїрлэгээний аргуудыг тєсєлд заасан байна.

3.94. Муфтны гэр/их бие/ болон зэргэлдээх газар доор тавигдсан кабелийн хоорондох зай нь 250 мм-ээс багагїй байна. Огцом налуулсан хэсэгт /хэвтээ чигт 20 0 –аас дээш/ холболтын муфтыг тавихыг хориглоно.Тийм хэсгїїдэд холболтын муфт тавих шаардлагатай тохиолдолд муфтыг хэвтээ талбайд байрлуулна. Муфтнуудыг гэмтэх тохиолдолд тэдгээрийг дахин угсрах боломжийг хангахын тулд муфтны хоёр талд /3.68-р зїйлийг їз/ кабелийг тэгшитгїїр маягаар нєєцєлж єгнє.

3.95. Кабелийн байгууламжид кабелийг холболтын муфтгїйгээр сунгадаг. 6+35кВ хїчдэлтэй кабельд холболтын муфт хэрэглэх шаардлагатай тохиолдолд муфтыг тусгайдаа тулгуур бїтээц дээр тавьж галаас хамгаалах гэрэвчид байрлуулж галыг устгах боломжийг хангана. Ийм гэрэвч нь батлагдсан нормт техникийн баримт бичгийн дагуу хийгдсэн байх ёстой.Їїнээс гадна холболтын муфт нь дээгїїр, доогуур нь байрлуулсан кабелиудаас 0,25 цагаас багагїй гал тэсвэрлэх

БНбД 3.05.06-90

27

зэрэгтэй буюу їл шатах, хамгаалалтын хаалтуудаар тусгаарлагдсан байх ёстой.

3.96. Эвсїїлэг, сувагчлалд тавигдсан кабелиудын холболтын муфтыг худагт байрлуулах ёстой.

3.97. Хїн явж ажиллах боломжтой хонгилоос хїн явах боломжгїй хонгил, сувагчлал болон сувагт шилжих хэсэгт холболтын муфтыг хїн нэвтрэх боломжтой хонгилд тавьж єгнє.

110-220 кВ ХЇЧДЭЛТЭЙ КАБЕЛЬ ШУГАМЫН УГСРАЛТЫН ОНЦЛОГ

3.98. 110-220 кВ хїчдэлтэй тосон дїїргэлтэй болон хуванцар хайлуулж хєєлгєсєн полиэтилен хєндийрїїлэгтэй 110 кВ кабелиудаар хийх кабель шугамын ажлын зураг, тэрчлэн тэдгээрийн угсралтын АГТ-ийг, кабелийг їйлдвэрлэгч заводтай зєвшєєрєлцсєн байх ёстой.

3.99. Угсралтын їеийн орчны агаарын температур нь тосон дїїргэлтэй кабелийн хувьд --5 0 С-аас доошгїй, хуванцар хєндийрїїлэгтэй кабелийн хувьд --10 0 –ээс доошгїй байна. Їїнээс доош температуртай тохиолдолд АГТ-ийн дагуу угсралтын ажил гїйцэтгэхийг зєвшєєрнє.

3.100. Бєєрєнхий утас утсан хуягтай кабелийг механик аргаар сунгахад, хуягны утасны хооронд ачаалал тэгш хуваарилагдах боломжийг хангаж чадах тусгай зориулалттай їмхїїрээр хуягны утаснаас татна. Тэгэхдээ хар тугалган бїрхїїлийг хэв гажилтад оруулахгїйн тулд таталтын хїч нь нийтдээ 25кВ-ээс дээшгїй байх ёстой. Хуяггїй кабелийг дамар дээрх кабелийн гаднах їзїїрт угсраатай їмхїїрээр зєвхєн кабелийн шєрмєснєєс нь татахыг зєвшєєрнє. Таталтын хамгийн их хїч нь:

Зэс шєрємсєнд 50МПа/Н/мм 2

Хатуу хєнгєн цагаан шєрємсєнд 40 МПа/Н/мм 2

Зєєлєн хєнгєн цагаан шєрємсєнд 20 МПа/Н/мм 2

байх тооцоогоор тодорхойлогдоно. 3.101. Татах эргїїлэг нь таталтын зєвшєєрєгдєх хамгийн

их хїчийг тэмдэглэх, хэтрэх їед автоматаар салгагдах тєхєєрємжєєр тоноглогдсон байх ёстой. Тэмдэглэх тєхєєрємж нь єєрєє бичигч багажаар тоноглосон байх ёстой. Сунгалтын їед дамартай кабель эргїїлэгч байрлуулж байгаа болон шугамын эргэлт, бусад байгууламжийг огтлон єнгєрєх газруудын хооронд найдвартай утсан болон ХКД-ны холбоо байх ёстой.

БНбД 3.05.06-90

28

3.102. Єєр хоорондоо 0,8-1м алслалтай кабелийн бїтээцїїд дээр сунгасан кабелийг тулгуур бїр дээр, ажлын баримт єєрєєр заагаагїй бол 2 мм зузаан резинээр хоёр давхар жийрэг тавьсан даруулгаар бэхэлнэ.

КАБЕЛЬ ШУГАМЫН МАРКЛАЛТ

3.103. Кабель шугам бїр марклагдсан, єєрийн дугаар болон нэртэй байх ёстой.

3.104. Ил тавьсан кабелиуд болон кабелийн муфтан дээр пайз тавьсан байх ёстой. Кабелийн байгууламжид тавигдсан кабелиудад 50-70 м тутамд болон шугамын эргэлтїїдэд, тэрчлэн давхар хоорондын хучилт,хана,хаалтын хоёр талд шуудуу болон кабелийн байгууламжид орох, гарах газарт пайз тавина.

Тєгсгєлийн цэгїїдэд тєгсгєлийн муфтууд дээр болон худгуудад, эвсїїлмэл сувагчлалын хєндийнїїд болон тэрчлэн холболтын муфт бїрийн дэргэд пайз тавьж єгнє. Шуудуунд далд тавьсан кабель шугамын шулуун хэсгїїдэд 30-50м тутамд болон шугамын эргэлт тєгсгєл дээр, холболтын муфтнууд дээр пайз тавьж єгнє.

3.105. Хуурай єрєє тасалгаанд пайзыг хуванцар, ган, хєнгєн цагаанаар, чийглэг єрєє тасалгаа болон барилгын гадна талд тэрчлэн газарт зєвхєн хуванцараар хийнэ. Газрын дор болон химийн идэвхит орчинтой єрєє тасалгаанд тїлэх, цохих аргаар энгийн нєхцєлд угаагдахгїй будгаар хийнэ.

3.106. Пайзыг кабельд копронон утсаар буюу 1-2 мм голтой цайрдмал ган утсаар эсвэл товчтой хуванцар туузаар бэхлэнэ.

Чийгтэй химийн идэвхит орчинтой єрєє тасалгаануудад буюу газрын дор пайзны бэхэлгээний утсыг чийгний їйлчлэлээс хамгаалж битумээр бїрнэ.

35 кВ ХЇРТЭЛХ ХЇЧДЭЛИЙН ГЇЙДЭЛ ДАМЖУУЛГА

1 кВ хїртэлх хїчдэлийн гїйдлийн дамжуулга /шинийн дамжуулга/

3.107.Тэгшитгїїртэй хэсэглэл болон гол шинэн дамжуулгын уян хэсэглэлїїдэд нь шинэн дамжуулгын уян хэсгийн хоёр талаар тэгш хэмтэй тавьсан хоёр тулах бїтээцэд бэхлэгдсэн байх ёстой. Хэвтээ хэсгїїдэд температурын єєрчлєлтийн їед шинэн дамжуулгын шилжих боломжийг

БНбД 3.05.06-90

29

хангахуйц шахагч хавчааруудаар шинэн дамжуулгыг тулгуурын бїтээцїїдэд бэхэлнэ. Босоо хэсгїїдэд тавигдсан шинэн дамжуулгыг бїтээцэд боолтоор хатуу бэхэлнэ. Таг болон гэрэвчийн эд ангиудыг авахад дамжуулгын хєргєлтийг хангах зорилгоор шинэн дамжуулгыг хана болон барилгын бусад бїтээцїїдээс 50 мм завсартай байрлуулна. Утас сївлэгдсэн яндан хоолой буюу тємєрлєг ханцуйвчуудыг шинэн дамжуулгын гэрэвчид гаргасан нїхнїїд дээр дамжуулан салбарлуулах хэсэглэлїїдэд оруулна.

3.108. Гол шинэн дамжуулгын хэсэглэлийн салгадаггїй холбоосыг гагнуураар, хуваарилах болон гэрэлтїїлгийн шинэн дамжуулгын холболтыг салдагаар /боолтоор/ хийсэн байх ёстой.

6 -35 кВ ХЇЧДЭЛТЭЙ ИЛ ТАВИГДСАН ГЇЙДЭЛ ДАМЖУУЛГА

3.109. Эдгээр дїрмїїдийг 6-35 кВ хїчдэлтэй хатуу болон уян гїйдэл дамжуулгын угсралтад мєрдєнє.

3.110. Гїйдэл дамжуулгын угсралт хийхийн ємнє, бэлтгэл угсралтын талбай, цех буюу эсвэл завод дээр эвсїїлгийн хэсэглэл болон зангилаануудыг урьдчилан бэлтгэнэ.

3.111. Шин болон утасны бїх холбоос болон салбарлуулгыг 3.8, 3.13, 3.14-р зїйлийн шаардлагын дагуу гїйцэтгэнэ.

3.112. Боолтон болон нугасан холбоос хийгдсэн газруудад єєрєє суларч харихаас хамгаалсан арга хэмжээг /дєрєвч/ сєрєг эрэг, тэрчлэн цоожлогч, тавган болоод пїршин шайб тавих замаар авсан байх ёстой. Бїх бэхэлгээний хийцїїд нь зэврэлтээс хамгаалах /цайрдалт, урвалжит будаг гэх мэт/ бїрхэвчтэй байх ёстой.

3.113. Ил байрлуулсан гїйдэл дамжуулгын тулгууруудын угсралтыг 3.129-146 зїйлїїдийн дагуу хийнэ.

3.114. Уян дамжуулгын дїїжин байгууламжийг тохируу- лах явцад тїїний бїх хэсгїїдийн жигд таталт /чангалалт/ хангагдсан байх ёстой.

3.115.Уян дамжуулгын утасны залгаасыг утсыг нь сунгасны дараа тэдгээрийг чангалахын ємнє алслалтын дунд хийж єгнє.

ЦАХИЛГААН ДАМЖУУЛАХ АГААРЫН ШУГАМ ОЙД ЗУРВАС ГАРГАХ

БНбД 3.05.06-90

30

3.116.Цахилгаан дамжуулах агаарын шугам ойгоор нэвтрэн єнгєрєхєєр зураг тєсєл хийсэн тохиолдолд энэ хэсгийн ойд гаргах зурвасыг цахилгаан байгууламжийн байгуулалтын дїрэмд заасан нормыг баримтлан тогтоож, огтлогдох ойг їйлдвэрлэлийн болон тїлшний зориулалтаар ашиглах, устгагдсан ойг хэрэгцээтэй аль нэг хэсэгт /газарт/ тарьж ургуулах асуудлыг байгаль орчныг хамгаалах байгууллага орон нутгийн АДХ-ын гїйцэтгэх захиргаатай хамтран боловсруулж зураг тєсєлд тусгана. Ойд зурвас гаргах ба огтлогдсон ойг хэрэглэгчид хїргэж, тэрчлэн ойг нєхєн тарьж ургуулах ажлын зардлыг тєсєвт тусгасан байх бєгєєд эдгээр ажлыг барилгын гїйцэтгэгч байгууллага бусад ажлаас тїрїїлїїлж гїйцэтгэж байх ёстой.

3.117.Агаарын шугамын дагуу ойд гаргасан зурвас нь огтлогдсон мод ба бутнаас цэвэрлэгдсэн байна. Тїлш болон хэрэглээний модыг зурвасын гадна талд хураана. Утаснаас ногоон суулгац хїртэлх зай, шугамын тэнхлэгээс хураалттай шатах материал хїртэлх зайг тєсєлд заасан байх ёстой. Сулавтар хєрстэй болон эгц налуу газрын їерийн усанд автах ширэнгийг огтолж болохгїй.

3.118.Ойд зурвас гаргах їед модны їзїїр мєчир огтлогдсон ширэнгэ зэргийг хєглєрїїлж орхихыг хориглоно. Зурвас гаргасан хэсгийн огтлогдсон ойн баялаг нь ямар їлдэг- дэлгїй хэрэгцээний болон тїлшний тэрчлэн суулгацын байдлаар ашиглагдсан байх ёстой. Ой нєхєж їржїїлэх ажлын биелэлтэд байгаль хамгаалах байгууллага хяналт тавьж хїлээж авна.

ТУЛГУУРЫН СУУРИЙН УХМАЛ БА СУУРИЙН БАЙГУУЛАЛТ

3.119. Суурийн бїтээцэд зориулсан ухмалыг БНбД 3.02.01-90-ийн дагуу гїйцэтгэнэ.

3.120. Тулгуурт зориулсан ухмалыг єрмийн машинаар бэлтгэнэ. Ухмал нь тєслийн гїнд хїртэл бэлтгэгдсэн байх шаардлагатай.

3.121. Хадан болон хєлдїї, тэрчлэн мєнх цэвдэгт хєрсєнд ухмалыг улсын уул техник эрчим хїчний хяналтын газраас батлагдсан тэсэлгээний ажил гїйцэтгэхэд мєрдєх аюулгїй ажиллагааны нэгдсэн дїрмийн дагуу тэсэлгээний аргаар гадагш цацах буюу їйрїїлэх байдлаар гїйцэтгэнэ. Тэгэхдээ ухмалын гїнийг тєслийнхєєс 100-200мм дутуу їлдээгээд доргиурт алхаар гїйцээж ухна.

3.122. Суурийн бїтээцїїдийг байрлуулахын ємнє ухмалын усыг шахуургаар соруулж ухмалыг хатаана.

БНбД 3.05.06-90

31

3.123. Євлийн улиралд ухмалыг бэлтгэх болон суурийн бїтээцїїдийг байрлуулах /тулгуурыг зоох/ ажлыг хєрсийг хєлдєєлгїй хамгийн шахуу хугацаанд гїйцэтгэнэ.

3.124. Мєнх цэвдэгт хєрсєнд суурийг угсрах ажлыг БНбД 3.02.01-90-ын дагуу хєрсний байгалийн хєлдїї байдлыг хадгалж гїйцэтгэнэ.

3.125. Угсармал тємєр бетон сууриуд болон гадсан сууриуд нь зураг тєсєл зохиох норм дїрмїїд болон тэрчлэн нэг маягийн бїтээцїїд тєслийн шаардлагыг хангасан байх ёстой. Угсармал тємєр бетон сууриуд болон гадсан сууриудыг угсрах їед БНбД 3.03.02.-90, БНбД 3.02.01-90-д тусгасан ажил гїйцэтгэх дїрмийг мєрдєнє.Цул бетон суурийг угсрахад БНбД 3.03.02-90-г баримтална.

3.126. Суурийн тулгуурын хавтгаалжтай холбох гагнаа- сан болон боолтон холбоосыг зэврэлтээс хамгаалсан байна. Гагнуурын ємнє залгагдах эд ангиудын зэвийг цэвэрлэнэ. Хамгаалах бетон їе нь 30 мм-ээс нимгэн болон идэмхий орчинтой хєрсєнд суулгах сууриуд нь уснаас нь хамгаалах тусгаарлалтай байна. Тєсєлд идэмхий орчинтой хєрсєнд тавигдах тулгууруудын дугаарыг заасан байна.

3.127. Суурийг тавьж тэгшилж тааруулсан дариуд нь шууд ухмалыг хєрсєєр булах ёстой. Булах їед хєрсийг їе їеэр нь сайтар нягтруулж єгнє. Сууриудыг угсрахад хэрэглэсэн хэвийг /шаблон/ ухмалын талыг хїртэл булсаны дараа авч болно.

Ухмалыг булах єндрийг хєрсний суух боломжтой уялдаатай тогтооно. Суурийн эргэн тойрон овоолго хийхэд хажуу нь 1:1,5-аас ихгїй налуутай /налуугийн єндрийг суурьт харьцуулсан харьцаа/ байна. Ухмалыг булах хєрсийг хєлдєлтєєс хамгаалах арга хэмжээ авна.

3.128. Хїснэгт 5-д тємєр бетон сууриудын хїлцэх алдацыг їзїїлэв.

Хїснэгт 5

Алдацын тєрєл м Тулгуурын хїлцэх алдац Чєлєєтэй зог- солттой

Татлагатай

Ухмалын ёроолын тєвшин 10 мм 10 мм Суурийн тэнхлэгїїдийн хоорондох зай дэвсгэр зургийнхаас ±20 мм ±50 мм Суурийн оройн тэмдэгт 20 мм 20 мм Суурийн тулгуурын тэнхлэгийн дагуух хазайлтын єнцєг 0 0 30 I ±1 0 30 I

БНбД 3.05.06-90

32

Ї хэлбэрийн анкерийн боолтын тэнхлэгийн налуугийн єнцєг -- ±2 0 30 I

Суурийн тєвийн шилжилт дэвсгэр зургийнхаас -- 50 мм -------------------------------------------------------------------------------------------

Єндрийн тэмдгїїдийн ялгавар нь тулгуурыг тавих їед ган ивїїрїїдээр тэгшлэгдэх ёстой.

ТУЛГУУРЫГ УГСРАХ БА ТАВИХ

3.129. Тулгуурыг угсрах ба тавихад зориулсан талбайн хэмжээг технологийн карт буюу АГТ-д заасан тїїнийг угсрах зураглалын дагуу авна.

3.130. Агаарын шугамын тулгуурын ган бїтээцийг бэлтгэх, угсрах, хїлээж авахад БНбД 3.03.07-90-ийн шаардлагыг баримтлана.

3.131. Тулгуурын ган татлагууд нь зэврэлтээс хамгаалах бїрээстэй /тїрхлэг/ байх ёстой. Тулгуурыг шугамын цэгїїдэд хїргэхээс ємнє ган татлагыг бэлтгэж маркласан байх бєгєєд тэдгээрийг тулгуурын хамт иж бїрдэл болгож хїргэнэ.

3.132. Угсралтын ажил нь дуусахгїй болон хєрсєєр бїрэн булаагїй суурин дээр тулгуур тавихыг хориглоно.

3.133. Нугасны тусламжтай эргїїлэх аргаар тулгуурыг тавихын ємнє сууриудыг байрнаас нь хєдєлгєхєєс хамгаалах арга хэмжээ авна. Єргєх чиглэлийн эсрэг зїгт хїч сааруулах тєхєєрємж /тормозное устройство/ хэрэглэнэ.

3.134. Тулгуурыг суурь бэхэлж байгаа боолтыг эцэст нь хїртэл эргэдээд харьж сулрахаас хамгаалж боолтны эргээсїїдийг 3 мм-ээс доошгїй гїнд цавуурдана. Єнцгийн, эргэлтийн, тєгсгєлийн болон тусгай тулгууруудад боолтонд хоёр давхар гайк, завсрын тулгууруудад боолтонд дан гайк тавина.

Тулгуурыг сууринд бэхлэхэд тулгуурын ул болон суурийн оройн хавтгайн хооронд нийтдээ 40 мм-ээс ихгїй зузаантай дєрвєєс дээшгїй тооны ган жийрэг тавьж єгч болно. Жийргїїдийн хэмжээ, хэлбэр нь ул тємрийн хэмжээ хэлбэртэй тохирч тїїнээс багагїй байх ёстой. Жийргїїд нь єєр хоорондоо болон тулгуурын ултай гагнуураар холбоотой байна.

3.135. Тємєрбетон бїтээцийг угсрахад БНбД 3.03.02.90-д дурдсан ажил гїйцэтгэх дїрмийг баримтална.

3.136. Шугамын цэг дээр хїргїїлсэн тємєрбетон бїтээцїїдийг угсрахын ємнє 2.7-р зїйлд заасны дагуу

БНбД 3.05.06-90

33

тємєрбетон тулгуурын гадаргуу дээр ан цав, хагаралт хонхойлт болон єєр бусад гэмтэл согог байгаа эсэхийг дахин шалгана. Заводаас хийсэн ус тусгаарлалт нь хэсэгчлэн гэмтсэн тохиолдолд гэмтсэн хэсгийг БН-IЇ маркийн халуун битумээр хоёр їе бїрж сэргээх ажлыг шугамын цэг дээр гїйцэтгэнэ.

3.137. Тулгууруудыг тєсєлд заасан гїнд нь хїргэж суулгах, чагт болон суурийн хавтгаалжуудыг зохих ёсоор тавих тэрчлэн ухмалын хєндийг буцааж булах явцад шороог 10-15 см тутамд їелїїлэн нягтруулж тулгуурын найдвартай бэхэлгээг хангана.

3.138. Модон тулгуурууд болон тэдгээрийн эд ангиуд нь зураг тєсєл зохиох норм дїрэм болон нэг маягийн бїтээцїїдийн тєслийн шаардлагад тохирч байх ёстой.Агаарын шугамын модон тулгуурыг бэлтгэх угсрах явцад БНбД 3.01.08-88-д дурдсан ажил гїйцэтгэх дїрмїїдийг мєрдєнє.

3.139. Модон тулгууруудын эд ангиудад БНбД 3.01.08-88- ийн дагуу заводын аргаар ялзралтаас хамгаалах уусмал нэвчсэн шилмїїст мод хэрэглэнэ. Тулгуурын эд ангиудын нэвчилтийн чанар нь БНбД 3.01.08-88-ийн шаардлагыг хангаж байх ёстой.

3.140. Модон тулгуурыг угсрах явцад бїх эд ангиуд нь бие бие рїїгээ нягт шахагдсан байх ёстой. Уулзвар, углаас дээр модон хийцїїдэд яр, ан цав таарсан байж болохгїй. Хэрчээс, цавчаас хоногуудыг гуалингийн голчийн 20%-иас ихгїй гїнд гаргаж болно.

Хоног, углуургууд зєв болсныг хэвээр шалгана. Ажлын гадаргуунуудын уулзварт нэвт зай завсар гаргахыг хориглоно. Ажлын гадаргуунуудын хооронд гарсан нэвт зай завсруудыг бусад нягт бус хэсгїїдийг шаантгаар битїїлж дїїргэхийг хориглоно.

Угсрагдсан модон тулгууруудын эд ангиудын хэмжээнїїд нь тєслєєс дараах хязгаарт зєрж байж болно. Їїнд голчоороо хасах 1см, нэмэх 2см, уртаараа 1м тутамд 1см. Зїсмэл модон материалаар хийх хєндлєвчїїдэд хасах алдац гаргахыг хориглоно.

3.141. Шонгийн модон хэсгїїд дэх нїхийг гагцхїї єрємдєж гаргана. Дэгээнд зориулж тулгуурт єрємдєж гаргасан нїхний голч нь эргээстэй хэсгийн дотоод голчтой тэнцїї, гїн нь эргээстэй хэсгийн уртын 0,75-тай тэнцїї байна.

Дэгээ нь тулгуурт єєрийн эргээстэй хэсгийн урт дээр 10-15 мм гїн суулгагдсан байх ёстой. Шон суулгах нїхний голч нь тїїний сїїл хэсгийн гадаад голчтой тэнцїї байна.

3.142. Шонгийн модон тулгуурыг хєлтэй нийлїїлж ороосон боолт хийхэд 4 мм-ээс багагїй голчтой цайрдмал

БНбД 3.05.06-90

34

зєєлєн ган утас хэрэглэнэ. Їїнд зориулж 5-6 мм голчтой асфальтан лакаар будсан цайрдаагїй ган утсыг хэрэглэж болно. Ороодсын тоог зураг тєсєлд тодорхойлсон байна. Ороодсын нэг цагираг тасарсан тохиолдолд бїх ороодсыг солино. Ороодсын утасны їзїїрїїдийг модонд 20-25 мм зооно. Утан ороодсын оронд даравч бїхий боолтон татуурга хэрэглэж болно. Ороодос болон даравчаар шонгийн хоёроос илїїгїй хэсгийг нийлїїлж бэхлэнэ.

3.143. Модон гадсан сууриуд нь тэв тэгш бєгєєд ялзрал цууралт болон єєр бусад гэмтэлгїй байна. Суулгах явцад єгєгдсєн чиглэлээс нь хазайлгахгїйн тулд модон гадсан суурийн орой нь тэнхлэгтээ эгц тайрагдсан байна.

3.144. Модон болон тємєрбетон ганц тулгуурт шонгуудын угсралтын їеийн алдацуудыг хїснэгт 6-д їзїїлэв.

3.145. Тємєрбетон шонгуудын угсралтын їеийн алдацыг хїснэгт 7-д їзїїлэв.

3.146. Шонгийн тємєр бїтээц, хийцїїдийн хэмжээн дэх алдацыг хїснэгт 8-д їзїїлэв.

Хїснэгт 6

Алдацын тєрєл Шонгийн зєвшєєрєх алдац модон Тємєрбетон

Шонгийн босоо тэнхлэгээс шугамын тэнхлэгийн дагуу ба хєндлєн зїгт /шонгийн оройн дээд їзїїрийн хазайлтыг уртад нь харьцуулсан харьцаа/ Алслалын метр уртад шон шугамын тэнхлэгээс гарах 200 м хїртэл 200 м-ээс дээш Хєндлєвчїїд нь тїїний хэвтээ тэнхлэгээс Єнцгийн шонгуудад агаарын шугамын эргэлтийг єнцгийн биссектристэй харьцуулбал

Шонийн єндрийн хэмжээ

1/100

100мм

200мм хєндлєвчийн уртын 1/50

хєндлєвчийн 1/50

Шонгийн єндрийн хэмжээ

1/150

100мм

200мм хєндлєвчийн уртын 1/100

хєндлєвчийн 1/100

Хїснэгт 7

Алдацын тєрєл Зєвшєєрєх алдац Шонгийн босоо тэнхлэгээс /шонгийн тулгуурын орой/ дээд їзїїлэлтийн хазайлтыг уртад харьцуулсан харьцаа Шонгийн тулгууруудын хоорондох зай Шон шугамын тэнхлэгээс гарах хэмжээ

Шонгийн єндрийн 1/100

±100мм 200мм

Хєндлєвчийг шонгийн тулгуурт бэхлэх 80мм

БНбД 3.05.06-90

35

тэмдгийн байрлал Хєндлєвчийг тулгуурт бэхлэх байрлал ба хєндлєвчийг тулгуурт бэхлэх боолтуудын тэнхлэгийн хоорондох тэмдэгт Шонгийн тулгуур шугамын тэнхлэгээс гарах Хєндлєвчїїд нь хэвтээ тэнхлэгээс хазайх: Хєндлєвчийн урт нь 15м хїртэл

15м-ээс дээш

50мм

±50мм хєндлєвчийн уртын

1/150

1/250

Хїснэгт 8

Алдацын тєрєл Зєвшєєрєгдєх алдац Шон шугамын дагуу ба хєндлєн тэнхлэгээсээ хазайх Хєндлєвчїїд шугамын тэнхлэгт пер- пендикуляр байрлалаас хазайх/эргэх/ Хєндлєвчїїд нь шугамын хэвтээ тэхлэгээс хазайх /хєндлєвчийн урт м байхад/ 15 м хїртэл

15 м-эсс дээш Шугамын тэнхлэгээс шонгийн гарах хэмжээ Алслалтын хэмжээ нь м байхад

200м хїртэл 200-300м хїртэл 300м-ээсдээш

Хєндлєвчийн гулзайх сум /нумралт/

Тулгуур ба ташуу тулаасын гулзайх сум /нумралт/ Булан тємєр бїсїїд болон нэгэн хавтгаалжийн хэмжээнд байгаа торны элементїїд /аль ч хавтгайд/

Шонгийн єндрийн 1/200

100мм

траверсийн уртын 1/150 1/250

100мм 200мм 300мм

хєндлєвчийн уртын 1/300 уртын 1/750, гэхдээ 20мм-ээс ихгїй

уртын 1/750

ХЄНДИЙРЇЇЛЭГЧ БА ТЇЇНИЙГ ТОГТООХ ХЭРЭГСЛЇЇД

3.147. Угсралтын ємнє ажлын талбайд бїх тусгаарлаг- чуудыг шалгаж гологдлыг ялгана. 1000 В-оос дээш хїчдэлтэй шаазан хєндийрїїлэгчїїдийн эсэргїїцлийг 2500 В хїчдэлтэй мегометрээр угсралтын ємнє шалгана. Зїїлтэн хєндийрїїлэгч нэг бїрийн болон олон хэсэгтэй шорон хєндийрїїлэгчийн хэсэг

БНбД 3.05.06-90

36

нэг бїрийн эсэргїїцэл нь 300/МРМ/-оос багагїй байна. Хєндийрїїлэгчийг ган шїїр сойз зэргээр цэвэрлэхийг хориглоно. Шилэн хєндийрїїлэгчїїдэд цахилгаан туршилт хийхгїй байж болно.

3.148. Шорон хєндийрїїлэгчтэй агаарын шугамын хєндлєвч тулц болон хєндийрїїлэгчїїдийг шон босгохоос ємнє байрлуулж угсарсан байх ёстой.

Дэгээ болон шєрийг тулгуур ба хєндлєвчид бэх бат суулгана. Шєрийг эгц босоо байрлуулна. Дэгээ ба шєрийг асфальтын ба шєрний полиэтилен малгайвчид углагдаж /эрэгдэж/ эгц босоо бєх бат тавигдсан байна. Шєрийн хєндийрїїлэгчийг дэгээ ба шєрєнд 40%М 400м 500 маркийн портландцемент ба 60% сайтар угаасан голын элсний зуурмагаар тогтоож болно. Тэхдээ тїргэн барьцалдуулагч хольц хэрэглэж болохгїй. Хєндийрїїлэгчийг угсрахын ємнє шєр болон дэгээний їзїїрийг /оройг/ битумээр бїрнэ. Шєрний тусгаарлагчаас аппарат болон шингийн хїзїївчинд холбоос /шлейц/ хийх їед тїїнийг 45 0 хїртэл хазгай байрлуулуж болно.

УТАС БА АЯНГА ХАМГААЛЛЫН ТАТЛАГЫН /КАНАТ/ УГСРАЛТ

3.149. Хєнгєн цагаан болон ган хєнгєн цагаан утас, хєнгєн цагааны хайлшаар хийсэн утсыг тогтоогч болон таталтын боолтон болон шаантган ган хавчаарт угсрахад хєнгєн цагаан жийргээр, зэс утсыг зэс жийргээр хамгаална. Утсыг штырийн хєндийрїїлэгчид бэхлэхдээ утсан уяа буюу эсвэл зориулалтын тусгай даравч, хавчаар хэрэглэнэ. Утсан уяаг шугамын утастай ижил маркийн утсаар хийнэ. Утсаар уяж бэхлэх їед шугамын утсыг уяаны /бэхэлгээний/ утсаар нугаларуулж болохгїй. 1000 В- оос доош хїчдэлтэй агаарын шугамаас гарсан салааны утсанд анкер бэхэлгээ хийж єгнє.

3.150. 1000 В-оос дээш хїчдэлтэй агаарын шугамын алслал бїрт утас ба татлага бїрт нэгээс илїїгїй залгаа байж болно.

3.151. Залгалтын болон таталтын тэрчлэн засварын хавчааруудын шахалтыг тогтоосон журмаар батлагдсан, салбарын технологийн картын шаардлагын дагуу гїйцэтгэж шалгана. Шахагдаж байгаа хавчаар болон хэв нь утас болон татлагын марктай тохирсон марктай байна. Хэвийн голч нь зєвшєєрєгдєх хэмжээнээс 0,2мм-ээс илїїгїй байх ёстой бєгєєд шахалтын дараа хавчаарын голч нь хэвийн голчоос 0,3мм-ээс илїїгїй байх ёстой.

БНбД 3.05.06-90

37

Шахалтын дараа хавчаарын гол нь зєвшєєрєх хэмжээнээс их байвал єєр хэв хэрэглэн дахин шахна. Шаардлагатай голчийг гаргаж авч чадахгїй буюу ан цав гарсан тохиолдолд хавчаарыг огтолж аваад оронд нь шинийг угсарна.

3.152. Агаарын шугамын утсанд тавих залгалтын болон таталтын хавчааруудын геометрийн хэмжээ нь тогтоосон журмаар баталсан салбарын технологийн картын шаардлагатай тохирч байх ёстой. Тэдгээрийн гадаргууд ан цав, зэврэлт болон механик эвдрэлийн ул мєр байж болохгїй. Шахсан хавчаарын нумралт нь тїїний уртын 3%-иас ихгїй байна. Шахагдсан залгалтын хавчаарын ган зїрхэвч нь хавчаарын хєнгєн цагаан их биеэс тэгш хэмтэй байрласан байна.Зїрхэвч нь тэгш хэмийн байрлалаасаа утасны шахагдсан хэсгийн уртын 15%-иас хэтрэхгїй хазайсан байж болно. Эдгээр шаардлагыг хангаагїй хавчаарыг гологдолд тооцон шинээр хийнэ.

3.153. Халуун гагнуур болон тэсрэлтийн эрчим хїчийг ашиглах замаар хийх утасны залгалтыг тогтоосон журмаар баталсан салбарын технологийн картын шаардлагын дагуу гїйцэтгэж шалгана.

3.154. Олон шєрмєстэй утсанд механик гэмтэл гарсан тохиолдолд зарим шєрмєс нь тасарсан ороодос буюу засварын эсвэл залгалтын хавчаар тавина.

3.155. Утсыг /татлагыг/ газраар сунгахдаа зєєврийн тэрэг ашиглана. Бїтээцїїдийн байдал нь утас сунгах зєєврийн тэрэг хэрэглэх бїрэн ба хэсэгчилсэн боломжгїй шонгуудын хувьд утас /татлагыг/ газраас дээш байрлуулж сунгах тоноглолоор сунгана. Тэгэхдээ сунгах явцад газар, хад, чулуун хєрсєнд утас їрэгдэж гэмтэхээс хамгаалах арга хэмжээ авсан байх шаардлагатай. Утас, татлагыг дэгээ болон ган хєндлєвчєєр шууд дамжуулан сунгаж, татаж болохгїй.

Хасах температуртай байхад утас ба татлагыг сунгахдаа газарт шигдэж хєлдєхєєс хамгаалах арга хэмжээг авна. Утас ба татлагыг угсралтын дамраас байнгын хавчааруудад шилжїїлэх, олон утастай фазуудад тэлэгчїїдийг тавих ажлыг анкерийн алслалд утас ба татлагыг жишиж шалгасны дараа гїйцэтгэнэ. Тэгэхдээ утас ба татлагын гадна эрчийг гэмтээхгїй байх арга хэмжээг авсан байна.

3.156. Утас ба татлагыг инженерийн байгууламж дээгїїр татахад /угсрах/ 1000 В-оос дээш хїчдэлтэй цахилгаан сїлжээг хамгаалах дїрмийн дагуу инженерийн уг байгууламжийг ашиглагч байгууллагын зєвшєєрлєєр тїїнтэй тохиролцсон хугацаанд газар ба огтлогдож байгаа инженерийн байгууламж хїрэх зай хэмжээг бариулж гїйцэтгэнэ. Авто зам дээгїїр

БНбД 3.05.06-90

38

сунгасан утсыг замаас дээш єргєх, хєрсєнд ухаж булах, хаалт тавих зэргээр хамгаална. Шаардлагатай їед утсыг гэмтээж болох газруудад хамгаалах жижїїр гаргана.

3.157. Утас ба татлагын угсралтыг жишиж шалгах їед унжилтын сумыг угсралтын хїснэгтийн дагуу ажлын зургаар утас ба татлагын температуртай тохируулж татна. Утас ба татлагын унжилтын сумны бодит хэмжээ нь зураг тєслийнхєє +5%-иас ихгїй зєрїїтэй байна. Янз бїрийн фазуудын утас ба татлагын хоорондох байрлалын тэгш биш байдал нь 10%-иас ихгїй, олон утастай фазын утас хоорондын тэгш бус байрлал нь 330-500 кВ агаарын шугамд 20%-иас ихгїй, 750 кВ шугамд 10%-иас ихгїй, фазын утаснуудын эргэлт нь 10%-иас ихгїй байна. 1000В-оос дээш 750 кВ хїртэл хїчдэлтэй агаарын шугамын утас ба татлагын жиших жишилтийг 3 км-ээс дээш урттай анкерийн алслалд алслалтын уртын гуравны нэг бїрт байгаа зэрэгцээ алслалуудад, 3 км-ээс богино анкерийн алслалд утас татаж байгаа механизмд хамгийн ойр болон холын алслалуудад хийж шалгана. Агаарын шугамын тогтоогч хэлхээсїїд нь шугамын дагуу босоо чиглэлээс хазайж болох зєвшєєрсєн хэмжээ,мм-ээр:

35 кВ-д 50 110 кВ-д 1000 150 кВ-д 150 220 кВ-д 200 750 кВ-д 200

ЯНДАН ЦЭНЭГ ШАВХУУРЫН УГСРАЛТ

3.158. Ажиллагааг заагч нь газраас харагдахаар байрлалд цэнэг шавхуурыг байрлуулж угсарна. Цэнэг шавхуурын байрлал нь гадаад орчны завсрыг тогтвортой байлгах, дээд электродоос урсах ус орчны завсрыг битїїрїїлэхгїй байх нєхцєлийг хангах ёстой. Цэнэг шавхуур нь тулгуур дээр найдвартай бэхлэгдсэн, газартаа сайн авцалдаа їїсгэсэн байна.

3.159. Цэнэг шавхуурыг шонд тавихын ємнє шалгаж гологдолтойг ялгаж хасна. Цэнэг шавхуурын гадна гадаргуу нь ан цавгїй, хуурч хєндийрєєгїй байх ёстой.

3.160. Яндан хэлбэртэй цэнэг шавхуурыг шонд тавьсаны дараа гадаад орчны завсрыг ажлын зургийн дагуу тохируулж, хийн гадагшлах бїсїїд хоорондоо давхцаж байгаа эсэхийг болон хий гадагшлах бїсэд утас, бусад эд анги хийц таарсан эсэхийг шалгана.

ХУВААРИЛАХ БАЙГУУЛАМЖ БА ДЭД ЄРТЄЄ

Ерєнхий шаардлага

БНбД 3.05.06-90

39

3.161. Энэ дїрмийн шаардлагуудыг 750 кВ хїртэлх хїчдэлтэй ил болон далд хуваарилах байгууламж, дэд єртєєний угсралтын їед мєрдєнє.

3.162. Дэд єртєє болон хуваарилах байгууламжийн захиалагч нь дараах зїйлїїдийг нийлїїлсэн байна. Бїрэн гїйцэд угсрагдсан тос дїїргэгдэх тоног тєхєєрємжид шаардагдах трансформаторын тосыг технологийн зориулалтаар гарч ирэх нэмэлт хэрэгцээг тооцож бэлтгэн нийлїїлсэн байна. Тосыг тїр хадгалахад зориулсан хїрэлцэхїйц багтаамжтай цэвэр битїї металл савнууд болон тосыг боловсруулах юїлэхэд зориулсан тоног тєхєєрємжийг нийлїїлнэ.

Їйлдвэрлэгч заводын баримт бичгийн дагуу тоног тєхєєрємж- тэй хамт ирдэг шалгалт, тохируулга хийхэд шаардагддаг тусгай зориулалттай тїлхїїр багажнуудыг /угсралтын хугацаанд/олгоно.

ДАЛД БОЛОН ИЛ ХУВААРИЛАХ БАЙГУУЛАМЖИЙН ШИЙНЭЖЇЇЛЭЛТ

3.163. Тэгш єнцєгт огтлолтой шинийг нугалах дотоод радиус нь: хавтгайгаар нь нугалахад шинийн хоёр радиусаас багагїй, хавиргаар нь нугалахад тїїний єргєнєєс багагїй байх ёстой. Эрчлэх байдлаар нугалахад нугалагдсан хэсгийн урт шинийн хоёр єргєнєєс багагїй байна. Хавиргаар нь нугалахын оронд хоёр шинийг гагнуураар холбож болно. Холбогдох хэсэгт авцалдаа їїсэх гадаргуугийн захаас 10мм-ээс багагїй зайд шинийг нугалж эхэлнэ. Боолтоор холбох тохиолдолд цуглуулах шинїїдийн уулзвар нь хєндийрїїлэгчийн толгой болон салаалах газраас 50мм-ээс багагїй зайд оршино. Температурын єєрчлєлтийн їед шинийн уртын дунд хэсэгт нь хєндийрїїлэгчид хатуу бэхэлгээ хийх ба шинийн тэгшитгїїртэй тохиолдолд тэдгээрийн хоорондох хэсгийн дунд нь хийнэ. Нэвтрэх хєндийрїїлэгчийн нїхийг шинийг угсарсаны дараа планкаар бєглєх бєгєєд багцлагдсан шинїїдийг хєндийрїїлэгчид оруулсан газар нь хооронд нь бэхлэж єгнє.

Шин тогтоогч болон хавчаарууд нь 600А-аас дээш хувьсах гїйдэлд шинийн эргэн тойронд битїї соронзон орон їїсэхгїй байх ёстой. Їїний тулд шинийн аль нэг талд орших даравч буюу татлагын бїх боолтууд нь соронзонт бус материалаар хїрэл, хєнгєн цагаан, тїїний хайлш гэх мэт хийгдсэн байна.

БНбД 3.05.06-90

40

3.164. Уян шин нь бїх уртын туршид эрчлээгїй задралгїй, тасарсан утасгїй байна. Унжилтын сум нь зураг тєслийнхєєс ±5%-иас их зєрїїгїй байна.

3.165. Зэрэгцээ аппаратын холболтыг бїтэн хэрчим шинээр гїйцэтгэнэ.

3.166. Яндан хэлбэртэй шинїїд нь температураас хамаарч уртын єєрчлєлтийн тэгшитгїїртэй болон чичиргээг арилгах тєхєєрємжєєр тоноглогдсон байна.

3.167. Уян утаснуудын залгалт болон салаалалтыг гагнуур буюу шахуургаар гїйцэтгэнэ. Алслалтын дотор салааллыг холбохдоо алслалын утсыг огтлохгїй гїйцэтгэнэ. Боолтон холболтыг гагцхїї аппаратын гаргалгын хавчаар, цэнэг шавхуур, холбооны конденсатор, хїчдэлийн трансформатор болон тїр байгууламжид холбох салаанууд хэрэглэнэ. Уян утас ба шинийг цахилгаан тоноглолын гаргалганд холбоход тэдгээрийн урт температурын нєлєєгєєр єєрчлєгдєхийг тооцож гїйцэтгэнэ.

ХЄНДИЙРЇЇЛЭГЧЇЇД

3.168. Хєндийрїїлэгчийг угсрахын ємнє вааруудыг шалгаж ан цав эмтрэлт гараагїйг тогтооно. Хєндийрїїлэгчийн улны жийрэг нь улнаас гадагш гарах ёсгїй.

3.169. Тулгуур хєндийрїїлэгчийг хаалттай хуваарилах байгууламжид тавихад тэдгээрийн оройвчийн гадарга нь нэг талбайд байрлана. Зєрїї нь 2 мм-ээс ихгїй байна.

3.170. Нэг эгнээнд байрласан тулгуур хєндийрїїлэгчийн тэнхлэгїїд нь хажуу тийш 5 мм-ээс их хазайх ёсгїй.

3.171. 1000 А-аас дээш даацтай нэвтрэх хєндийрїїлэг- чийг ган хавтгаалжид байрлуулахад тойрсон соронзон хїрээ їїсэхгїй байх арга хэмжээ авна.

3.172. Ил хуваарилах байгууламжийн зїїлтэн хєндий- рїїлэгчїїдийн хэлхээс дараах шаардлагыг хангасан байх ёстой. Їїнд: залгах чих, завсрын хэсгїїд, дэгээ зэрэг нь дєрєєр холбогдсон байна. Хэлхээсїїдийн холбох хэрэгслїїд нь хєндий- рїїлэгч болон утасны хэмжээнд тохирсон байх, зїїлтэн шаазан хєндийрїїлэгчїїдийн эсэргїїцлийг 2,5 кВ хїчдэлийн мегомет- рээр хэлхээсийг тулгуурт єргєж гаргахын ємнє хэмжсэн байна.

1000 В-ООС ДЭЭШ ХЇЧДЭЛТЭЙ ЗАЛГУУРУУД

3.173. Залгууруудын суурь угсрах, тохируулах ажил гїйцэтгэхдээ їйлдвэрлэгч заводын угсралтын зааврыг баримт-

БНбД 3.05.06-90

41

лана. Эвсїїлгийг хийх їед энэхїї зааварт дурдсан тосон залгуурын хэсгїїдийн хаяглалыг хатуу баримтлана.

3.174. Агаарын залгууруудыг угсрах суурилахад дараах зїйлїїдийг хангана. Їїнд:

--тулгуурын баганын босоо чиг --тулгын /растяж/ хєндийрїїлэгчїїдийн багануудын єндрийн

тэнцїї байдал --хєндийрїїлэгчїїдийн байрлал нэг тэнхлэгт байх --тєвийн тулгуур багануудын тэнхлэг нь їйлдвэрлэгч заводын

зааварт дурдсан хэмжээнээс илїї, босоо чигээс хазайх ёсгїй. 3.175. Агаарын тулгуурын агаартай харьцдаг дотоод

гадаргуу нь цэвэрлэгдсэн байна. Хєндийрїїлэгчїїдийн хоорон- дын задаргаат холбосон бэхэлгээний боолтуудыг чангалгааны хїчийг тохируулдаг тїлхїїрээр жигд чангална.

3.176. Угсралтын ажил дууссаны дараа агаарын залгууруудын шахмал агаарын алдагдлын хэмжээг шалгах ёстой. Алдагдлын хэмжээ нь заводын зааварт дурдсан хэмжээнээс давахгїй байх ёстой. Залгахын ємнє агаарын залгуурын дотоод хєндийг шалгах шаардлагатай.

3.177. Хуваарилах болон залгуурын удирдах шїїгээнїїд, хоригийн авалцуурууд, цахилгаан соронзонгийн цохируудын байдлыг шалгана.

Бїх клапанууд нь хєнгєн явдалтай, конусууд нь эмээлдээ сайтар сууж єгч байх ёстой. Дохиолох, хориг авалцуурууд нь зєв тавигдсан, цахилгаан авалцуурт монометрїїд нь лабораторид шалгагдсан байх ёстой.

1000 В-ООС ДЭЭШ ХЇЧДЭЛИЙН ХУУРАЙ ТАСЛАГЧ, САЛГАГЧ, БОГИНО ЗАЛГАГЧУУД

3.178. Хуурай таслагч, салгагч, богино залгагчийн суурилалт угсралт, тохируулгыг їйлдвэрлэсэн заводын нь зааврын дагуу гїйцэтгэнэ.

3.179. Хуурай таслагч, салгагч, богино залгагчийг эвсїїлж угсрахад дараах зїйлийг хангасан байна. Їїнд:

тулгуур рамын байрлалын хэвтээ чиг тулгуур хєндийрїїлэгчїїдийн оройвчуудын босоо чиг болон єндрийн тэнцїї хэмжээ авалцууруудын тэнхлэгийн давхцал Эдгээр хэмжээнїїд болон авалцуурын хутгануудын талуудын

хоорондын завсар нь їйлдвэрлэсэн заводын зааварт зааснаас илїї байх ёсгїй.

Оройвчуудын тэгшилгээг металл ивїїрїїд тавих замаар хийнэ.

БНбД 3.05.06-90

42

3.180. Хєтлїїрїїдийн залгуурын хїрд болон гар нь залгах, салгах їед хїснэгт 9-д заасан чиглэлээр хєдлєх ёстой.

Їйлдэл Хєдєлгєєний чиглэл Хїрд Гар бариул

Залгах цагийн зїїний дагуу дээш буюу баруун тийш Салгах цагийн зїїний эсрэг доош буюу зїїн тийш

Хєтлїїрийн хоосон явалт нь 5 0 –аас дээш байх ёсгїй.

3.181.Хєдєлгєєнт хутга нь їл хєдлєх хутгандаа орохдоо зєв /яг голоор нь/ онож, цохихгїйгээр гажаагїй орж, залгагдахдаа тээглїїрт 3-5 мм хїрэхгїй байрлана.

3.182. Газардуулгын хутгануудын “Залгаатай”, “Салгаатай” гэсэн байдлуудад татуурга болон хєшїїр /ричагууд/ нь хутгыг захын байрлалд нь тогтоогч “Їхлийн цэг” байрлалд оршино.

3.183. Хуурай таслагчийн хєтлїїрийн хориг авалцуурууд нь їйлдэл бїрийн дараа явалтын тєгсгєлд 4-10 градусаар дутуу байхад хоригийн авалцууруудын удирдах механизмууд ажиллаж байхаар тавигдсан байна.

3.184. Хуурай таслагч, залгуурын хооронд болон хуурай таслагчийн ажлын хутга, газардуулгын хутганы хоорондох хориг нь залгуурын залгаатай їед хуурай таслагчийн хєтлїїрээр, хуурай таслагчийн ажлын хутгыг залгаатай байхад газардуулгын хутгаар газардуулгын хутгыг залгаатай байхад ажлын хутгаар їйлдэл хийх явдлыг гаргуулахгїй байх ёстой.

ЦЭНЭГ ШАВХУУР

3.185. Цэнэг шавхууруудыг угсрахын ємнє шаазанд ан цав, эмтрэлт байгаа эсэхийг болон цементэн барьцалдаанд ємрєлт, цав байгаа эсэхийг шалгана. Їйлдвэрлэсэн заводын нь шаардлагын дагуу цэнэг шавхуурын ажлын эд ангиудын эсэргїїцэл, гїйдлийн алдагдлыг хэмжинэ.

3.186. Нэгдсэн суурийн дээр цэнэг шавхууруудыг угсрах- даа хєндийрїїлэгчийн босоо чиг, тэнхлэгийн тєвлєрлийг хангана.

3.187. Угсралтын дараа баганууд дээр ажлын эд анги ба тусгаарлагчуудын хоорондох цагираг хэлбэрт завсруудыг барьцалдагчаар дїїргэж будсан байх ёстой.

БНбД 3.05.06-90

43

ХЭМЖЇЇРИЙН ТРАНСФОРМАТОРУУД

3.188. Трансформаторуудыг угсрах їед тэдгээрийн босоо чигийг хангаж єгсєн байх ёстой. Їїний тулд ган ивїїрїїдийг хэрэглэж болно.

3.189. Гїйдлийн трансформаторын ашиглагдахгїй хоёр дахь ороомгуудыг гаргалгааны нь боолтуудаар богино холбоно. Гїйдлийн ба хїчдэлийн трансформаторын хоёр дахь ороомгийн аль нэг туйлыг ямар ч їед /ажлын зурагт тусгайлан зааснаас бусад/ газардуулсан байна.

3.190. Угсрагдсан хїчдэлийн трансформаторын єндєр талын оролтууд нь тэдгээрт хїчдэл єгєх хїртэл хоорондоо богино холбоотой байна.Трансформаторын их бие нь газардуулагдсан байна.

РЕАКТОР, КАТУШКИ ИНДУКТИВНОСТИ

3.191. Нэг нэгний нь дор байрлуулсан реакторуудыг Н-доод фаз, С-дунд, В-дээд гэж хаягласан дагуу байрлуулна. Гэхдээ дунд фазын ороомгийн чиг нь хоёр захын фазуудын ороомгийн чигтэй сєрєг байна.

3.192. Реакторуудад ойр, дэргэд нь орших ган хийцїїд нь битїї хїрээ їїсэхгїй байх ёстой.

ИЖ БЇРЭН ЭВСЇЇЛМЭЛ ХУВААРИЛАХ БАЙГУУЛАМЖ БОЛОН ИЖ БЇРЭН ТРАНСФОРМАТОРЫН ДЭД ЄРТЄЄ

3.193. Иж бїрэн хуваарилах байгууламж болон иж бїрэн трансформаторын дэд єртєєг угсралтад хїлээж авахдаа їйлдвэрлэсэн заводын нь техникийн бичиг баримтын иж бїрдлийг шалгана./Паспорт, ашиглалтын заавар, техникийн тайлбар, гол ба туслах цахилгаан бїдїївчїїд иж бїрдїїлэгч аппаратуудын ашиглалтын баримт бичгїїд, сэлбэгийн жагсаалт/.

3.194. КРУ ба КТП-нїїд болон тэдгээрийн адилтгах байгууламжийг угсрахдаа тэдгээрийн босоо чигийг хангаж єгнє.Хуваарилах байгууламжуудын доор тавигдсан даацын гадаргуугийн тєвшингийн ялгаа нь 1 м-т 1 мм, даацын гадаргуугийн бїх уртад 5 мм-ээс ихгїй байна.

ТРАНСФОРМАТОРУУД

3.195. Стандартын шаардлагын дагуу хадгалалт тээвэр- лэлтийн нєхцєлийг хангасан тохиолдолд бїх трансформаторыг идэвхит хэсэгт нь їзлэг хийхгїйгээр ашиглалтад залгаж болно.

БНбД 3.05.06-90

44

3.196. Захиалагч трансформаторыг дэд єртєєний талбайд авчирсан тохиолдолд трансформаторыг ажлын зургийн дагуу сууринд нь чиглїїлж угсрах баримжаагаар байрлуулж єгєх ёстой. Дэд єртєєний талбайд трансформаторыг єєрийн нь єнхрїїлгээр 8мм/мин-аас ихгїй хурдаар хєдєлгєж болно.

3.197. Идэвхит хэсгийг шалгалгїй колонийг єргєлгїйгээр трансформаторыг угсрах тухай асуудлыг їйлдвэрлэсэн заводын нь туслан угсрагчийн тєлєєлєгч шийдвэрлэх ёстой.

Туслан угсрагч авах гэрээгїй тохиолдолд угсралтын байгууллага нь 3.195. дугаар зїйлд заасан баримт бичгийн дагуу, дараах акт ба протоколуудыг їйлдсэний їндсэн дээр єєрєє шийдвэрлэнэ. Їїнд:

їйлдвэрлэсэн заводаас нь трансформаторыг хэрэгцээт газар нь тээвэрлэж ирсний дараа трансформатор ба тїїний салангид хэсгїїдэд їзлэг хийсэн тухай:

трансформаторыг буулгасан тухай трансформаторыг хэрэглэх газарт нь тээвэрлэж ирсэн тухай трансформаторын угсралтад шилжїїлэхийн ємнє хадгалсан

байдлын тухай 3.198.Трансформаторыг хатаалгїйгээр залгахыг

зєвшєєрєх тухай асуудал нь трансформаторыг тээвэрлэх, хадгалах, угсрах їеийн байдал нєхцєлїїдийг иж бїрнээр авч їзсэний їндсэн дээр 3.195 дугаар зїйлд заасан баримт бичгийн шаарлагуудын дагуу хийсэн шалгалт туршилтын їр дїнг харгалзан шийдвэрлэгдэх ёстой.

СТАТИК ХУВИРГАГЧ

3.199. Хасах дамжуулагч багажуудыг задалж їл болно. Угсралтын їед огцом угсралт, доргио гаргахгїй байж, хамгаалах тосыг зайлуулж, авалцуурын гадаргууг уусгагчаар цэвэрлэнэ. Байгалийн хєргєлттэй багажуудын хєргєх хавиргуудыг агаар доороосоо дээш чєлєєтэй нэвтрэхээр талбайд байрлуулна. Албадмал агаарын хєргїїртэй багажийг хєргєх агаарын урсгалын чиглэл нь хєргєгчийн хавиргын дагуу доороос дээш чиглэлтэй байна. Усан хєргєлттэй тєхєєрємжийг хэвтээ байрлуулна. Хєргєгчийн штуцер холбоог босоо талбайд орох штуцер нь доор нь байхаар байрлуулна.Хєргєгчийн авалцааны гадаргууг, тэдгээрт хагас дамжуулагч тоноглолыг эрэгдэж оруулахын ємнє техникийн вазелинаар нимгэн тослоно. Угсралтын їед эргэх хїчний мєр нь їйлдвэрлэсэн заводын заасантай тохирч байх ёстой.

БНбД 3.05.06-90

45

ХИЙН ШАХУУРГА БА АГААР ДАМЖУУЛАХ ШУГАМ /агаар дамжуулга/

3.200. Їйлдвэрлэгч заводаас ломбодсон хийн шахуургыг угсрах талбайд задалж шалгахгїйгээр тавина. Ломбогїй боловч угсраатайгаа барилгын талбайд ирсэн хийн шахуургад хамгаалах тосолгооноос нь салгах, эргэвч, клапан, жийрэг тосолгоо, усан хєргєлтийн системийн байдлыг шалгах хэмжээний хэсэгчилсэн задаргаа, їзлэг хийнэ.

3.201. Угсрагдсан хийн шахуургыг їйлдвэрлэгч заводын нь зааврын дагуу автомат удирдлага, хяналт дохиолол болон хамгаалалтын системїїдийн хамтад иж бїрнээр шалгасан байх ёстой.

3.202. Агаар дамжуулах шугамын дотор гадаргууг транс- форматорын тосоор арчсан байна. Агаар дамжуулах шугамын шугаман хэмжээнїїдийн хїлцэх алдац нь тєслийнхєєс нэг метр бїрт ±3мм, нийт уртад ±10мм-ээс ихгїй байх ёстой. Зангилаа, уулзвар дээрх єнцгийн болон тэнхлэгийн гажилтын алдацууд нь нэг метр уртад 2,5мм, дараачийн бїх шулуун хэсэгт ±8мм-ээс ихгїй байх ёстой.

3.203. Угсрагдсан агаар дамжуулах шугамыг ажлынхтай тэнцїї тэгэхдээ 4,0 МПа-аас ихгїй даралтаар 10-15 м/с хурдтай агаарын урсгалаар їлээж 10 минутын турш бєх бат ба нягтыг шалгана. 0,5 МПа ба тїїнээс дээш ажлын даралттай агаар дамжуулгын хийн туршилтын їеийн даралт нь 1,25Р/аж/ байх бєгєєд Р/аж/ +0,3 МПа-гаас ихгїй байна. Агаар дамжуулгын нягтыг шалгах даралт нь ажлынхтай тэнцїї байна. Даралтыг єндєрсгєх явцад туршилтын даралтын 30 ба 60%-г хїрэх їед агаар дамжуулгад їзлэг хийнэ.

Ингэж їзлэг хийх явцад даралт єсєхийг зогсооно. Бат бэхийг шалгах туршилтын даралтыг 5 минутын турш барьсны дараа ажлын даралтад хїртэл бууруулаад 12 цагийн турш нягтыг туршина.

ЄНДЄР ЇЕЛЗЛИЙН ХОЛБООНЫ КОНДЕНСАТОР БА ХОРИГ /ЗАГРАДИТЕЛЬ/

3.204. Холбооны конденсаторын эвлїїлэх ба угсрах їед суурийн хэвтээ чиг, конденсаторын тєхєєрємжийн эгц босоог хангасан байх ёстой.

3.205.Єндєр їелзлийн хоригийг угсрахын ємнє лабораторид тохируулна.

БНбД 3.05.06-90

46

3.206.Єндєр їелзлийн хоригийг угсрахдаа тохируулгын элементїїдийн холболтын хэсгїїд дэх авцалдаа болон дїїжин тогтоогуурын эгц босоог хангаж єгєх ёстой.

1000 В ХЇРТЭЛХ ХЇЧДЭЛТЭЙ ХУВААРИЛАХ ТЄХЄЄРЄМЖ, УДИРДЛАГА, ХАМГААЛАЛТ, АВТОМАТИКИЙН САМБАРУУД

3.207. Їйлдвэрлэгч заводын нийлїїлж байгаа самбар, шїїгээ нь ПУЭ-гийн болон улсын стандарт, тэрчлэн заводын єєрийн нь техникийн нєхцєлийн дагуу бїрэн угсрагдсан, їзлэг, тохируулга, туршилт хийгсэн байх ёстой.

3.208. Хуваарилах самбар удирлагын болон хамгаалалт, автоматикийн самбар хийгээд товчлууруудыг тавихдаа тэдгээ- рийг тавих єрєєний їндсэн тэнхлэгїїдтэй жишсэн байна.

Эвсїїлгїїдийг тавихдаа эгцлїїр ба тєвшин заагчаар жишнэ. Тавьцын хийцїїдэд боолт болон гагнуураар холбоно. Ажлын зурагт заасны дагуу шалан дээр бэхэлгээгїй тавьж болно. Эвсїїлгїїдийг хооронд нь боолтоор бэхлэнэ.

АККУМЛЯТОРЫН ТЄХЄЄРЄМЖ

3.209. Суурин ажиллагааны хїчлийн ба шїлтийн хаалттай хийцийн аккумлятор болон ил хийцийн аккумляторын эд ангийг угсралтад хїлээж авахдаа улсын стандарт, техникийн нєхцєл болон нийлїїлэлтийн иж бїрдэл, техникийн їзїїлэлт чанарыг тодорхойлох бусад баримт бичгийн заалтын хэмжээнд гїйцэтгэнэ.

3.210. Ажлын зургийн дагуу аккумляторыг мод, тємєр буюу бетон тавиур дээр эсвэл соруурт хайрцгуудын тавиур дээр байрлуулна. Мод, тємрєєр хийсэн тавиурын хийц, чанар бїрээс зэрэг нь зохих стандартын шаардлагатай тохирч байх ёстой. Соруурт хайрцгуудын дотор гадаргууг электролитийн їйлчилгээнд тэсвэртэй будгаар будна.

3.211. Батерей болон нэгтгэгдэж байгаа аккумляторууд нь савны нїїрэн талд буюу тавиурын дагуу хєндєл дээр томоор бичиж дугаарласан байна. Будаг нь ямар аккумлятор байгаагаас хамаарч хїчилд юмуу шїлтэд тэсвэртэй байна. Эхний дугаар нь нэмэх шин холбогдсон аккумлятор дээр тавигдана.

3.212. Аккумляторын нэгтгэлийн єрєєнд шинжїїлэлт угсрахдаа дараах шаардлагуудыг хангана. Їїнд:

Шинїїд нь хєндийрїїлэгч дээр тавигдах шин тогтоогчоор бэхлэгдсэн байна.

БНбД 3.05.06-90

47

Зэс шинїїдийн холболт ба салаалалтыг гагнуур юмуу гагнаасаар, хєнгєнцагааныг зєвхєн гагнуураар гїйцэтгэнэ.

Авалцааны холбоосууд дээрх гагнуурын ширээс нь хайлсан ур, хонхойлт, цав, цооролт болон хэв гажилтгїй гагнуурын єрємтєлийг нь арилгасан байна.

Хїчлийн аккумляторуудад холбогдох шинїїдийн тєгсгєлїїдийг тугалгаар урьдчилан єнгєлж холбогч туузнуудын кабелийн тєгсгєвчид гагнана.

Шїлтийн аккумляторуудад шинийг холбохдоо шинэнд гагнасан /гагнуур буюу гагнаасаар/ тєгсгєвчїїдээр аккумляторын гаргалгаанд шинийг холбож гайкаар чангалана.

Тусгаарлалгїй шинийг бїх уртын дагуу электролитэд тэсвэртэй будгаар хоёр їе будна.

3.213. Аккумляторын єрєєнєєс шинийг гаргах хавтгаалж гэх мэт бїтээцийн хийцийг тєсєлд тусгаж єгсєн байна.

3.214. Хїчлийн аккумляторын савыг доогуураа єргєн хар тугалга буюу винипласт тэгшрїїлэгч жийргэн дээр тэгш ус хэрэглэж тавина. Їйлчлэх ажилтан нэвтрэх тал руу харсан савны талууд нь нэг талбайд байрласан байна.Бетонон тавиур хэрэглэх тохиолдолд аккумляторын савыг хєндийрїїлэгч дээр тавина.

3.215. Задгай хийцийн хїчлийн аккумляторын ялтсууд нь бие биедээ зэрэгцээ чиг байрлалтай байна. Бїтэн бїлэг ялтас далбин байрлах, ялтсыг далиу гагнах явдал гаргаж болохгїй. Холбох туузанд ялтсуудын сїїлийг гагнах хэсэгт хар тугалганы гоожилт, їерлэлт, сєртєн ан цав байж болохгїй. Задгай хийцтэй хїчлийн аккумляторуудад ялтасуудын хэсэгт тулгасан бїрхїїл шил тавина. Эдгээр шилнїїд нь савны дотоод хэмжээнээс 5-7 мм бага хэмжээтэй байна. 400х200 мм-ээс их хэмжээтэй аккумляторт хэд хэдэн хэсгээс бїтсэн шилэн бїрхїїл тавина.

3.216.Хїхрийн хїчлийн электролит бэлтгэхдээ: зохих стандартын шаардлагад нийцсэн хїхрийн хїчил

хэрэглэнэ. Хїчлийг шингэрїїлэхдээ стандартын шаардлага хангасан ус хэрэглэх;

ус болон хїчлийн чанар нь заводын сертификат буюу эсвэл зохих стандартын дагуу гїйцэтгэсэн химийн шинжилгээний протколоор нотлогдсон байх;

химийн шинжилгээг захиалагч гїйцэтгэнэ. 3.217. Битїї хийцийн аккумляторуудыг электролитийн

їйлчилгээнд тэсвэртэй тусгаарлах жийрэг буюу хєндийрїїлэгч дээр байрлуулсан тавиур дээр тавина. Аккумляторуудын эгнээнїїдийн хоорондох зай нь 20мм-ээс багагїй байна.

БНбД 3.05.06-90

48

3.218. Шїлтийн аккумляторуудыг тєсєлд огтлол бїхий элемент хоорондын дицэдсэн ган холбоосын цавуугаар холбоно. Шїлтийн аккумляторуудын нэгдлїїд нь тєсєлд заасан огтлол бїхий зэс кабелиар /утсаар/ цуваагаар холбоно.

3.219. Шїлтийн электролитод калийн давхар ислийн гидрат, литийн давхар ислийн гидратын бэлэн хольц буюу эсвэл идэмхий натри ба литийн давхар ислийн гидратын заводын бэлдмэл хольц, нэрмэл усны найрлага хэрэглэнэ. Усан дахь хольцын агууламжийг нормчлохгїй. Калийн давхар ислийн /гидрат/-ыг тусад нь, идэмхий натри ба литийн давхар ислийн гидратын хольцыг їйлдвэрлэсэн заводоос нь аккумляторын їйлчилгээний талаар гаргасан зааврын дагуу найруулж хэрэглэнэ. Шїлтийн электродын дээгїїр вазелины тос буюу керосин дїїргэсэн байна.

3.220. Цэнэглэгдсэн шїлтийн аккумляторын электроли- тийн нягт нь 293 К/20 0 / халуунд 1,205±0,005 г/см 3 байна. Электролитийн тєвшин нь хїчлийн аккумляторт ялтасуудын дээд їзїїрээс 10 мм-ээс багагїй дээр байна. Шїлтийн аккумляторын кали-литийн электролитийн нягт нь 288-308 0/15-35 0 С/ халуунд 1,20±0,01 г/см 3 байна.

ХЇЧНИЙ ЦАХИЛГААН ТЄХЄЄРЄМЖ ЦАХИЛГААН МАШИН

3.221.Цахилгаан машин болон олон машинт ерєнхий зориулалттай агрегатуудын суурилалтыг эхлэхийн ємнє:

цахилгаан машины суурилалтын бїсэд єргєх тээвэрлэх хэрэгслийг ажилд бэлэн болгосныг шалгах /бэлэн байдал нь туршилтын болон ашиглалтад хїлээж авсан актаар нотлогдоно/;

угсрах тоноглолуудыг /лебедкїїд, таль, блок, домкрат/ сонгож туршсан байх;

угсралтын шаантаг, ивїїр, шаантган шахуурга, ивїїргїй аргаар суурилахад хэрэглэх эргїїлэгт тєхєєрєг болон хэрэгцээт бусад механизм багаж хэрэгслийг иж бїрнээр нь сонгоно.

3.222.Цахилгаан машинуудын угсралтыг їйлдвэрлэгч заводын нь зааврын дагуу гїйцэтгэнэ.

3.223.Їйлдвэрлэгч заводаас угсраатай ирсэн цахилгаан машиныг суурилуулахын ємнє задлах ёсгїй. Хэрвээ тээвэрлэлт хадгалалтын явцад эвдрэл гэмтэл бохирдолт болоогїйд эргэлзээ гарвал захиалагч болон гїйцэтгэгчийн эрх мэдэл бїхий тєлєєлєгчдийн хамтран їйлдсэн техникийн актыг їндэслэл болгож задлана. Машиныг задлах ба дараа нь дахин угсрах ажлыг їйлдвэрлэгч заводын нь зааврын дагуу гїйцэтгэнэ.

БНбД 3.05.06-90

49

3.224. Задаргаатай ирсэн буюу задаргаа хийгдсэн тогтмол гїйдлийн цахилгаан машин болон хувьсах гїйдлийн хєдєлгїїрїїдийг угсралт суурилалтын ажил дуусаад туршилт хийхэд роторстаторын хоорондох завсар, гулсалтат эргэвчийн завсар, цахилгаан хєдєлгїїрийн эргэвчийн чичиргээ болон тэнхлэгийн дагуух роторын шилжилт нь їйлдвэрлэгч заводын техникийн баримт бичигт заасантай тохирч байх ёстой.

3.225.1000 В-оос дээш хїчдэлтэй тогтмол гїйдлийн машин болон хувьсах гїйдлийн хєдєлгїїрїїдийг хатаалгїйгээр залгах боломжийг їйлдвэрлэгч заводын зааврын дагуу тодорхойлно.

ЗАЛГАХ САЛГАХ АППАРАТ

3.226.Залгах салгах аппаратыг ажлын зурагт заасан байруудад, їйлдвэрлэгч заводын нь зааврын дагуу тавина.

3.227. Аппарат болон тэдгээрийг тавих тулгуур хийцийг барилгын суурь болох хэсгїїдэд ажлын зурагт заасан аргаар /боолт, шураг, хадаас, дєр болон барилгын суурь болох хэсэгт гагнасан тулгуур хийц гэх мэт/ бэхлэнэ. Барилгын суурь болох хэсгїїд нь аппаратыг хазайлтгїй бэхлэх, зохисгїй чичиргээ гаргахгїй нєхцєлїїдийг хангах ёстой.

3.228. Утас кабель болон яндан хоолойг аппаратад оруу- лахад аппаратын бїрээсийн хамгаалалтын тєвшинг эвдэхгїй, тїїнийг хэв гажилтад оруулахуйц механик їйлчилгээг їїсгэхгїй байхаар гїйцэтгэнэ.

3.229. Хэд хэдэн аппаратыг нэгтгэл болгоход тэдгээрийг нэг бїрчлэн їйлчлэх боломжийг хангана.

ЄРГЄХ КРАНЫ ЦАХИЛГААН ТОНОГЛОЛ

3.230. Барилга объект дээр кран угсрах ажлыг бэлтгэх ба гїйцэтгэхэд краны тоног тєхєєрємжийн цахилгаан угсралтын бэлэн байдлын тєвшинг тусгаж ажллана. Їйлдвэрлэгч завод нь ерєнхий /тїгээмэл/ зориулалттай кранууд дээр стандартын дагуу дараах ажлыг гїйцэтгэсэн байна. Їїнд:

кранчны кабин ба ачааны тэргэнцэрийн цахилгаан угсралт; ачааны тэргэнцэрийн гїйдэл дамжуулгыг бэлтгэх; цахилгаан утаснуудын зангилааны /сїлжлїїдийн/ тєгсгєвч ба

хаяглал бїхий их биеэр тавих бэлдэцїїд; краны гїїрэнд /их биенд/ цахилгаан тоноглолд зориулсан тулц

болон сууриуд, тэрчлэн утас сунгахад зориулсан яндан хоолой хийгээд сївэлгээний хайрцаг, хайрцаглалыг тавьсан байх;

БНбД 3.05.06-90

50

краны гїїрэнд /их биенд/ байрлуулах цахилгаан аппаратуудыг /эсэргїїцэл, соронзон єртєє/ дотоод цахилгаан бїдїївчийг нь угсарсан нэгдлїїдэд эвлїїлсэн байна.

3.231. Гїїрэн краны цахилгааны хэсгийн угсралтыг гїїр, краны кабин болон тэргэнцэрийг тєслийн байрлалд нь єргєж гаргахаас ємнє газар дээр /тэг тэмдэгтэд байхад нь/ гїйцэтгэнэ.

3.232. Цахилгаан угсралтын ажлыг хийхийн ємнє механик угсралтыг хийсэн байгууллагаас краны угсралтад акт їйлдэж хїлээж авна.

3.233. Тэг тэмдэгтэд байгаа їед нь аль болох их хэмжээний цахилгаан угсралтын ажил гїйцэтгэх бєгєєд эдгээр ажлыг механик угсралтын байгууллагаас гїїрийг дээр найдвартай байрлуулсаны дараа бичгээр зєвшєєрєл гаргаж єгсєн їед эхлэж болно. Цахилгаан угсралтын їлдсэн ажлыг краныг тєслийн байрлалд єргєж бэхлэсний дараа, тїїн дээр аюул осолгїй найдвартай дамжин гарч болох дамжлагын хонгил, шат буюу угсралтын тавцангийн дэргэд краныг тавьсан їед гїйцэтгэнэ. Тїїнээс гадна тєслийн байрлалд тавьсан кран дээр цахилгаан угсралтын ажлыг гїйцэтгэхийн ємнє:

гїїр, тэргэнцэр, кабин, хаалт, шатны хашлаганы эвсїїлэг, угсралтыг бїрэн гїйцэтгэнэ.

Кран дээр хїн оршиж байж болохуйц аль ч газраас хїн хїрэхээргїй зайд гол цахилгаан дамжуулгыг байрлуулах буюу эсвэл тэдгээрийг хаалтаар хашсан байна.

КОНДЕНСАТОРЫН ТЄХЄЄРЄМЖ

3.234. Конденсаторын тєхєєрємжийг угсрахдаа тавиурын сараалжны хэвтээ байрлал, конденсаторын эгц босоо байрлалыг хангаж єгнє.

Доод эгнээний конденсаторуудын ёроол ба тасалгааны шал буюу тос хїлээн авагчийн ёроолын хоорондох зай нь 100 мм-ээс багагїй байна.

Конденсаторуудын паспорт техникийн їзїїлэлт бїхий хїснэгт нь тэдгээрт їйлчилгээ хийгддэг зїгт харуулсан байна.

Эд хєрєнгийн /дарааллын/ дугааруудыг конденсатор бїрийн саван дээр їйлчилгээ хийгддэг талд нь тосонд тэсвэртэй будгаар тавина.

Гїйдэл дамжуулах шиний байрлал болон тэдгээрийг конденсаторт холбосон арга нь ашиглалтын їед конденсаторыг солиход эвтэй байдлыг хангах ёстой. Шинжлэлт нь конденса- торын гаргалгааны хєндийрїїлэгчид мушгих хїч їїсгэх ёсгїй.

БНбД 3.05.06-90

51

Газардуулгын утас нь ашиглалтын їед конденсаторуудыг солиход саад учруулахгїйгээр байрлагдсан байна.

ЦАХИЛГААН ГЭРЭЛТЇЇЛЭГ

3.235. Єдрийн гэрэлтїїлгийг захиалагч бїрэн бїтнээр, гэрлийн чанарыг шалгаж хїлээлгэж єгнє.

3.236. Гэрэлтїїлгийг суурь гадаргууд /хийцэд/ салгагддаг тогтоогуураар бэхлэнэ.

3.237. Чичиргээ, сэгсэргээтэй тєхєєрємжид тавигдах гэрэлтїїлэгчийг зєєлрїїлэх /амортизатор/хэрэглэл ашиглаж байрлуулна.

3.238. Орон сууцанд гэрэлтїїлэгч зїїхэд зориулсан дэгээ, сїлбээр зэрэг нь гэрэлтїїлэгчээс тэдгээрийг тусгаарлах байгуулалттай байна.

3.239. Хэсэглэлийн самбаруудад гэрэлтїїлэгчїїдийг 4мм 2 хїртэл огтлолтой зэс, хєнгєнцагаан, хєнгєнцагаан зэсийн хайлш утсуудыг холбож болох залгуурын їїрїїдийг ашиглаж холбоно.

3.240.Орон сууцанд /жишээ нь гал тогоо болон їїдний єрєє/ ганцаар патроныг хэсэглэлийн сїлжээнд залгуурын їїрээр дамжуулан холбоно.

3.241.Гэрэлтїїлэгч, тоолуурын холболтын утасны тєгсгєл нь тасарсан їед ахиулан залгаж болохуйц нєєцтэй байх ёстой.

3.242.Эрэгддэг автомат, гал хамгаалагчуудад хамгаалах /тэгийн/ утсуудыг суурийн эргээстэй гильзэнд холбоно.

3.243.Гадаа тавигддаг гэрэлтїїлэгч, цахилгаан тоноглолд утас кабель оруулахдаа чийг, тоос нэвтрэхээс хамгаалсан жийргэн нягтруулга хэрэглэнэ.

3.244.Їйлдвэрийн газрын байранд ил тавих цахилгаан аппаратыг тусгай хайрцаглал, гэрэвчид суулгана.

ТЭСРЭХ ШАТАХ АЮУЛТАЙ БЇСЭД ТАВИХ ТЄХЄЄРЄМЖИЙН ЦАХИЛГААН ТОНОГЛОЛ

3.245. Тэсрэх шатах аюултай бїсэд цахилгаан тєхєєрємжийг угсрахдаа энэ дїрэм, тогтоосон журмын дагуу зєвшєєрєлцсєн салбарын барилгын нормын дагуу гїйцэтгэнэ.

ГАЗАРДУУЛГЫН БАЙГУУЛАМЖ

БНбД 3.05.06-90

52

3.246.Газардуулгын байгууламжийг угсрахдаа зохих стандартын шаардлага болон энэ дїрмийг баримтлана.

3.247.Цахилгаан байгууламжийн газардуулах буюу тэгэд холбогдох хэсэг бїр нь газардуулгын сїлжээнд тус тусдаа салаагаар холбогдоно. Цахилгаан байгууламжийн газардуулаг- дах болон тэглэгдэх хэсгїїдийг цуваагаар, газардуулагч болон тэглэгч утсанд холбож болохгїй.

3.248.Газардуулагч болон тэг хамгаалах утсыг барилгад бэхлэгдсэн гол шугамд гагнуураар, цахилгаан угсралтын хийцїїдэд боолтоор, цахилгаан тоноглолд боолтоор буюу гагнуураар, тєгсгєлийн болон холболтын муфтуудад шахалтаар буюу гагнаасаар холбоно. Холболтын уулзваруудыг гагнасны дараа будна.

3.249.Газардуулгын тэглэлтийн хэлхээний авалцаат холболтууд нь стандартын заалтын дагуу 2 дугаар ангилалд тохирч байх ёстой.

3.250.Газардуулгын болон тэгийн хамгаалах утсууд нь ажлын зурагт тусгасан зааврын дагуу химийн їйлчилгээ болон механик гэмтлээс хамгаалагдсан байна.

3.251. Газардуулагч болон тэгийн хамгаалах утасны холбох байрлал ба холбох аргыг ажлын зурагт зааж єгсєн байна.

3.252. Газардуулга болон тэглэлтийн гол шугам тэдгээрийн салаа нь битїї байр ба гадна байгууламжид їзлэг хийхэд боломжтой байна. Энэ шаардлага нь кабелийн тэгийн судас буюу бїрээс, тємєрбетон бїтээцийн арматур, яндан хоолой ба хайрцаглалд тавигдсан буюу барилгын бїтээцэд цулжуулагдсан газардуулгын болон тэгийн хамгаалах утсуудад хамаарахгїй.

3.253. Яндан хоолой шугам, аппарат, краны зам, агаар дамжуулах шугамын тавган холбоосуудын хоорондох алслуулах холбоос болон газардуулга, тэглэлтийн сїлжээ тэдгээрт холбосон холболтуудыг аппарат, краны зам, яндан хоолой,агаар дамжуулах шугамыг угсарсан байгууллага гїйцэтгэнэ.

3.254. Даацын татанги болгож ашигласан ган аргамж, утас цувималыг газадуулгын болон тэглэлтийн гол шугамд эсрэг хоёр тєгсгєлєєс нь гагнуураар холбож газардуулна. Цайрдмал татлагын хувьд холболт хийсэн хэсгийг зэврэлтээс хамгаалж боолтоор холбож болно.

3.255. Металл болон тємєрбетон хийцїїдийг газардуулгын байгууламж болгон ашиглахдаа /багана, суурь, татанги, дээвэр, дам нуруу, краны дэр хєндєл гэх мэт/ тэдгээрийн бїх тємєр хийцїїдийг тасралтгїй цахилгаан гинж їїсэх байдлаар хооронд нь холбоно.

БНбД 3.05.06-90

53

Тємєрбетон хэсгїїд /багана гэх мэт/ нь газардуулгын болон тэгийн хамгаалах утаснуудыг холбоход зориулсан металл гаралтай тавьцын хийц байна.

3.256. Тємєр багана, татанга, хєндєл зэргээр барилга байгууламжийг угсрахад хийгдсэн боолт, хадаас, гагнууран холболтууд нь бїх тєрлийн дамжуулгын хонгилууд ч хамааран тасралтгїй цахилгаан хэлхээ їїсгэдэг. Барилга байгууламжийг тємєр бетоноор угсарч барихад бїх тєрлийн дамжуулгын хонгилууд ч хамаарна, тасралтгїй цахилгаан хэлхээг хийцийн зэрэгцээ орших хэсгїїдийн арматурыг хооронд нь гагнах буюу эсвэл арматурт нь тавьцын хийцїїдийн гагнах замаар бий болгоно. Эдгээр гагнууран холбоосуудыг барилгын байгууллага ажлын зургийн заалтын дагуу гїйцэтгэнэ.

3.257. Цахилгаан хєдєлгїїрийг газардуулагдсан тэглэгдсэн тємєр сууринд бэхлэх тохиолдолд тэдгээрийн хооронд дам холбоо хийх шаардлагагїй.

3.258. Хїчний болон хяналтын кабелийн тємєрлєг бїрээс ба хуягууд нь єєр хоорондоо болон холболтын муфтны тємєр гэрэвч, тулцын тємєр хийцїїдтэй уян зэс утсаар холбогдсон байна. Хїчний кабелиудын газардуулгын утасны огтлол нь ажлын зурагт єєрєєр заагаагїй бол 10 мм 2 хїртэл огтлолтой шєрмєс бїхий кабельд 6 мм 2 –аас багагїй.

16-35 мм 2 10 50-120 мм 2 16 150-240 мм 2 25

3.259. Хяналтын кабелийн хувьд газардуулгын дамжуу- лах утасны огтлол нь 4 мм 2 –аас багагїй байна.

3.260. Барилгын болон технологийн хийцїїдийг газар- дуулгын болон тэгийн хамгаалах утас болгон ашиглах тохиол- долд тэдгээрийн хоорондох дам холбоосууд болон дамжуулагч холбосон, салаалсан газруудад ногоон суурин дээр хоёроос доошгїй шар зураас тавьсан байна.

3.261. 1000 В-оос доош ба дээшхи тусгаарлагдсан саармаг цэгтэй цахилгаан байгууламжид газардуулагч дамжуулагчийг фазуудтай нь хамт нэг ерєнхий бїрээсэд буюу тїїнээс тусад нь тавьж болно.

3.262. Ус хий дамжуулан яндан хоолойд тасралтгїй цахилгаан хэлхээг эргээстэй хэсэг нь богино янданд холбогч муфтуудын эрээсийг эцэст нь тултал, эргээстэй хэсэг нь урт янданд хариу гайка тавьж їїсгэнэ.

4. ТУРШИЛТ ТОХИРУУЛГЫН АЖИЛ

БНбД 3.05.06-90

54

4.1. Энэ дїрмээр цахилгаан дїрмийн байгууламжийн туршилт тохируулгын ажилд тавих шаардлагуудыг тогтооно.

4.2. Туршилт тохируулгын ажлыг нь БНбД 3.05.08-90-ийн I-р хавсралт ба энэ дїрмийн дагуу гїйцэтгэх ёстой.

4.3. Тєслєєр єгєгдсєн цахилгаан параметр ба горимыг хангах зорилгоор цахилгаан тоног тєхєєрємжид хийх шалгалт, тохируулга, туршилгын иж бїрэн ажлыг туршилт тохируулгын явцад хийнэ.

4.4. Туршилт тохируулгын ажлыг гїйцэтгэхдээ тогтоосон журмаар батлагдсан Цахилгаан байгууламжийн байгуулалтын баримт бичгийг баримтлана. Туршилт тохируулгын ажлыг гїйцэтгэх їеийн аюулгїй ажиллагаа, їйлдвэрлэлийн ариун цэврийн ерєнхий нєхцєлїїдийг захиалагч хангана.

4.5. Цахилгаан техникийн байгууламжид туршилт тохируулгын ажлыг дєрвєн їе шатаар гїйцэтгэнэ.

4.6. Эхний /бэлтгэл/ їед туршилт тохируулгын байгууллага нь:

ажлын удирдамж болон аюулгїйн техникийн арга хэмжээнїїдийг тусгасан туршилт тохируулгын ажил гїйцэтгэх тєслийг зураг тєслийн болон їйлдвэрлэгч заводын ашиглалтын техникийн баримт бичгийг їндэслэн боловсруулна.

захиалагчид ажлын удирдамж ба ажил гїйцэтгэх тєслийг боловсруулах явцад илэрсэн тєсєлд байгаа зєрчлийн жагсаалтыг гаргаж єгнє.

хэмжих аппарат, туршилтын тєхєєрємж бусад багажаа бїрдэл болгож бэлтгэнэ.

4.7. Туршилт тохируулгын ажлын эхний /бэлтгэлийн/ їед захиалагч дараах зїйлїїдийг хангана. Їїнд:

ажил гїйцэтгэх їед батлагдсан зураг тєслийн техникийн болон технологийн хэсгийг тус бїр иж бїрнээр хоёр хувийг їйлдвэрлэгч заводын ашиглалтын иж бїрэн баримт бичиг, эрчим хїчний системтэй /шаардлагатай бол/ тохиролцсон реле хамгаалалт, автоматик, хоригийн тавилуудын хамт туршилт тохируулгын ажлыг гїйцэтгэгчид єгєх;

тохируулгын ажлын байруудад тїр болон байнгын цахилгаан хангамжаас хїчдэл єгєх;

туршилт тохируулгыг хийх байгууллагатай барилгын ерєнхий графикт тусгагдсан ажил хугацааг тохирох;

туршилт тохируулгын ажил гїйцэтгэгчдэд зориулж объект дээр байр гаргаж тэдгээр байрны хамгаалалтыг хангана.

4.8. Хоёрдугаар шатанд цахилгаан угсралтын ажилтай хамтатгагдсан туршилт тохируулгын ажлыг хїчдэлийн тїр схемээр єгч гїйцэтгэнэ. Хамтатгагдсан ажлыг їйлчилж байгаа

БНбД 3.05.06-90

55

аюулгїйн техникийн дїрмийн дагуу гїйцэтгэнэ. Энэ шатны туршилт тохируулгын ажил нь барилга угсралтын ажлын бэлэн байдлын тєвшингєєр тодорхойлно. Цахилгаан техникийн єрєє- нїїдэд заслалын ажлыг оруулаад бїх барилгын ажил дуусгасан, бїх худаг, кабелийн суваг угсралтын нээлхийнїїд хаагдсан, гэрэлтїїлэг, дулаалга, салхивч хийгдсэн, цахилгаан тоног тєхєєрємж суурилагдсан, тїїний газардуулгыг хийсэн байна.

Энэ шатанд туршилт тохируулгын байгууллага нь туршилтын схемээрээ тусгайлсан байгууламж, їйлдлийн хэсгїїдэд хїчдэл єгч шалгалт хийнэ. Тохируулж байгаа цахилгаан тоног тєхєєрємжид гагцхїї цахилгаан угсралт явагдаагїй тохируулгын бїсэд хїн байхгїй тохиолдолд, їйлчилж байгаа аюулгїй ажиллагааны дїрмийн дагуу аюулгїй арга хэмжээг сахисан тохиолдолд хїчдэл єгнє.

4.9. Туршилт тохируулгын ажлын хоёрдугаар їед захиалагчийн гїйцэтгэх їїрэг:

туршилт тохируулгын ажил явуулах хэсгийн тїр цахилгаан хангамжийг шийдвэрлэх;

цахилгаан тоног тєхєєрємжид урьдчилсан їзлэг хийх шаардлагатай їед хамгаалах тосыг цэвэрлэх;

зураг тєслийг судлах їед туршилт тохируулгын байгууллагаас илрїїлсэн зєрчлийг зураг тєслийн байгууллагаар шийдїїлж туршилт тохируулгын ажлын явцад зохиогчийн хяналт тавиулах;

дутуу байгаа цахилгаан тоног тєхєєрємжийг нийлїїлж, гологдсоныг сольж єгєх;

цахилгаан хэмжих багажуудыг шалгаж засварлаж, тэдгээрийн хэрэгцээг хангах;

туршилт тохируулгын ажлын явцад илэрсэн цахилгаан тоног тєхєєрємжийн болон угсралтын гологдол зєрчлийг арилгана.

4.10.Туршилт тохируулгын ажлын 2-р їе шат дууссаны дараа нэг бїрчилсэн туршилт эхлэхээс ємнє туршилт тохируулгын байгууллага нь цахилгаан тоног тєхєєрємжийг єндєр хїчдэлээр шалгасан, хамгаалалтын тохируулга, газардуулгын хэмжилтийн протколуудын нэг хувийг захиалагчид єгч, хїчдэл залгаж байгаа цахилгаан хангамжийн объектын зарчмын цахилгаан схемийн нэг хувьд єєрчлєлтийг тусгаж єгнє.

4.11. Барилга объектыг ашиглалтад оруулах хугацааг богиносгох зорилгоор цахилгаан тоног тєхєєрємжийн тусгайлсан тоноглол, їйлдлийн хэсэг, удирдлагын системийн їзлэг шалгалт, хэмжилт, тохируулгыг угсралтын ажил хийгдэж байгаагаас нь єєр газарт хийх асуудлыг туршилт тохируулгын байгууллага нь захиалагчтай хамтран шийдвэрлэнэ. Тэгэхдээ захиалагч нь тохируулга хийх газарт цахилгаан тєхєєрємжийг хїргэж єгєєд

БНбД 3.05.06-90

56

туршилт тохируулгын ажил дууссаны дараа угсрагдах байранд авчирч єгнє.

4.12. Туршилт тохируулгын ажлын 3-р їед цахилгаан тєхєєрємжийн нэг бїрчилсэн туршилтыг хийнэ. Тухайн цахилгаан тєхєєрємжийг ашиглалтын горимд оруулснаар энэ їе шат эхэлж туршилт тохируулгын ажил нь ажиллагаатай цахилгаан байгууламжид хийгдэх ажилд хамаарах болно. Энэ їе шатад туршилт тохируулгын байгууллага нь цахилгаан тєхєєрємжийн параметрїїд болон хамгаалалтын тавил, цахилгаан тоноглолын їзїїлэлтїїдийг тохируулж, удирдлага, хамгаалалт, дохиоллын схемийг шалгаж технологийн тоног тєхєєрємжийг хоосон явалтад туршина.

4.13. Цахилгаан угсралт ба туршилтын ажлыг хамтад нь гїйцэтгэх їеийн аюулгїй ажиллагааны ерєнхий шаардлагыг їйлчилж байгаа аюулгїйн техникийн дїрмийн дагуу барилга объект дээр цахилгаан угсралтын ажлыг удирдаж байгаа этгээд хариуцна. Яг туршилт тохируулгын ажил явагдаж байгаа бїсэд аюулгїйгээр ажил гїйцэтгэх шаардлагатай арга хэмжээг бїрэн хангаж єгєх хариуцлагыг туршилт тохируулгын ажилтан хариуцна.

4.14. Хамтарсан графикийн дагуу цахилгаан тоног тєхєє- рємжийн тусгайлсан тоноглол, їйлдлийн хэсгїїдэд туршилт тохируулгын ажил явуулах талбайн хязгаарыг яв цав тодор- хойлж цахилгаан угсралтын ажлын удирдагчтай нь зєвшєєрєлцсєн байна.

Ажил явуулах талбай гэж туршилтын схемд байгаа бїх тоног тєхєєрємж, аппарат хэрэгсэл болон тэр схемээр хїчдэл єгєгдєж туршигдах цахилгаан тоног тєхєєрємж байрласан талбай, орон зайг хэлнэ.

Туршилт тохируулгын ажил явуулахад хамаарахгїй хїмїїсийг ажил явагдах бїсэд орохыг хориглоно. Цахилгаан угсралт туршилт тохируулгын ажлыг зэрэгцэж явуулах тохиолдолд угсралтын ба туршилт тохируулгын байгууллага аюулгїй ажиллагааны арга хэмжээг хамтран боловсруулж, хамтран ажил гїйцэтгэх график гаргана.

4.15. Туршилт тохируулгын ажлын гуравдугаар їед цахилгаан тоног тєхєєрємжийн їйлчилгээг захиалагч хариуцаж, ажиллах хїчнээ хуваарилан тавьж, цахилгаан схемийг їйлдэх, задлах, тэрчлэн цахилгаан техникийн болон технологийн тоног тєхєєрємжийн байдалд техникийн хяналт тавина.

4.16. Ашиглалтын горимд шилжмэгц аюулгїй ажиллагаа- ны шаардлагыг хангах, туршилт тохируулгын ажил гїйцэтгэх

БНбД 3.05.06-90

57

зєвшєєрєл олгож ажилд оруулах бїх їйл ажиллагааг захиалагч хариуцан гїйцэтгэнэ.

4.17. Цахилгаан тоног тєхєєрємжийн нэг бїрчилсэн туршилт тохируулгыг хийсний дараа технологийн тоног тєхєєрємжийн туршилт тохируулгыг хийнэ. Энэ їед туршилт тохируулгын байгууллага цахилгаан тєхєєрємжийн параметр, їзїїлэлт, хамгаалалтын тавилыг тодотгоно.

4.18. Туршилт тохируулгын ажил хийгдсэн цахилгаан тоног тєхєєрємжийг ашиглалтад авсанд тооцно. Энэ їед туршилт тохируулгын байгууллага нь захиалагчид тоноглолыг цахилгаан єндєрсгєсєн хїчдэлээр шалгасан болон газардуулга, тэгжїїлсэн шалгасан акт, тэрчлэн цахилгаан тоног тєхєєрємжийг ашиглахад шаардлагатай зарчмын цахилгаан схемїїдийг хїлээлгэж єгнє. Цахилгаан тєхєєрємжийн туршилт тохируулгын бусад протоколыг хоёр сарын дотор, техникийн хувьд нарийн тєвєгтэй объектод цахилгаан тєхєєрємжийг ашиглалтад шилжїїлснээс хойш дєрвєн сарын дотор захиалагчид шилжїїлж єгнє. Туршилт тохируулгын ажлын 3-р їе нь цахилгаан тоног тєхєєрємжийг иж бїрнээр нь турших бэлтгэл хангагдсаныг тогтоосон актыг бичсэнээр тєгсєнє.

4.19. Туршилт тохируулгын ажлын 4-р шатанд батлагдсан удирдамжийн дагуу цахилгаан тоног тєхєєрємжийг иж бїрнээр нь шалгана. Энэ їе шатанд цахилгаан схемїїдийн харилцан їйлчилгээ болон янз бїрийн горимд цахилгаан тоног тєхєєрємжийн системїїдийг тохируулах ажлыг хийнэ. Эдгээр ажлын бїрэлдэхїїнд дараах ажлууд орно. Їїнд:

цахилгаан тоног тєхєєрємжийн єгєгдсєн горимыг хангах зо- рилгоор тэдгээрийн тусгай тоноглол,їйлдлийн хэсгїїдийн їзїї- лэлт параметрїїдийг тохируулж харилцан їйлчлэлийг хангах;

цахилгаан тєхєєрємжийг бїрэн схемээр нь хоосон явалт болон ачаалалд ажлын бїх горимд оруулж шалган технологийн тоног тєхєєрємжийг иж бїрнээр шалгах бэлтгэлийг хангах.

4.20. Иж бїрнээр турших їед цахилгаан тоног тєхєєрєм- жийн їйлчилгээг захиалагч хариуцна.

4.21. Объектын хїчин чадлыг ашиглах эхний ээлжинд заасан хэмжээний бїтээгдэхїїнийг гаргахуйц технологийн тогт- вортой їйл ажиллагааг хангасан техникийн параметр, їзїїлэл- тийг цахилгаан тоног тєхєєрємж дээр тогтоосны дараа туршилт тохируулгын ажлын дєрєвдїгээр їе шатыг дууссанд тооцно.

4.22. Туршилт тохируулгын ажлыг авсан актанд гарын їсэг зурснаар туршилт тохируулгын байгууллагын ажил дууссанд тооцно.

БНбД 3.05.06-90

58

Г А Р Ч И Г

1. Ерєнхий зїйл 3 2. Цахилгаан угсралтын ажил

гїйцэтгэх бэлтгэл 5 3. Цахилгаан угсралтын ажил

гїйцэтгэх 10 -- Ерєнхий шаардлагууд 10 -- Авалцуурт залгаанууд 11 -- Цахилгаан дамжуулга 13 -- Утас кабелийг тэвш болон

хайрцаглалд сунгах 13 -- Утсыг хєндийрїїлэгч тулгуу-

рууд дээр сунгах 14 -- Утас кабелийг ган татлагад

сунгах 14 -- Дотоод цахилгаан дамжуулгын

утсыг барилгын бїтээцийн га- даргуу ба дотор талаар тавих 15

-- Утас кабелиудыг ган янданд угсрах 16

-- Утас кабелиудыг тємєрлєг бус яндан хоолойд угсрах 18

-- Кабелийн шугам ерєнхий шаардлага 19

-- Кабелийн байгууламж болон

БНбД 3.05.06-90

59

бусад барилга байгууламжид кабель сунгах 24

-- Кабелийг ган татлаган дээр сунгах 25

-- Хїйтэн нєхцєлд кабель сунгах 26 -- 35 кВ хїртэлх хїчдэлтэй ка-

белиудын муфтыг угсрах 27 -- 110-220 кВ-ын хїчдэлтэй кабель

шугамын угсралтын онцлогууд 28 -- Кабель шугамын марклалт 28 -- 35 кВ хїртэлх хїчдэлийн

гїйдэл дамжуулга 29 -- 35 кВ хїчдэлтэй ил тавигд-

сан гїйдэл дамжуулга 30 -- Цахилгаан дамжуулах агаарын

шугам, ойд зурвас гаргах 30 -- Тулгуурын ухмал ба суурийн

байгуулалт 31 -- Тулгуурыг угсрах ба тавих 33 -- Хєндийрїїлэгч ба тїїнийг тог-

тоох хэрэгслїїд 36 -- Яндан цэнэг шавхуургын угсралт 39 -- Хуваарилах байгуулалт ба дэд

єртєє 39 -- Цэнэг шавхуур 43 -- Хэмжїїрийн трансформаторууд 43 -- Реактор, катушка индуктивностив 44 -- Статик хувиргагч 45 -- Хийн шахуурга ба агаарын

дамжуулах шугам 45 -- Єндєр їелзлийн холбооны

конденсатор ба хориг 46 -- Аккумляторын тєхєєрємж 47 -- Хїчний цахилгаан тєхєєрємж,

цахилгаан машин 49 -- Залгах, салгах аппарат 49 -- Конденсаторын тєхєєрємж 51 -- Цахилгаан гэрэлтїїлэг 51 -- Тэсрэх шатах аюултай бїсэд тавих

тєхєєрємжийн цахилгаан тоноглол 52 4. Туршилт тохируулгын ажил 54