Нэг. Ерөнхий зүйл, хамрах хүрээ

1.1 Ерөнхий зүйл, хамрах хүрээ

1.1.1 Энэхүү норм ба дүрмийг шинээр барих, сэргээн шинэчлэх хот, тосгоны төлөвлөлт, барилгажилтын төсөл, ерөнхий төлөвлөгөө, хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө, ажлын зургийн ерөнхий төлөвлөгөө болон бусад төрлийн үе шатны ерөнхий төлөвлөгөөний зураг төсөл боловсруулахад дагаж мөрдөнө.

1.1.2 Энэ норм ба дүрэмд хот тосгоны эдэлбэр газрын зориулалтын бүсчлэл, төв суурины газрын гадна болон доторхи зам тээврийн сүлжээ, тэдгээрийн харилцан шүтэлцээний байдал, суурьшлын болон үйлдвэрийн бүсийн архитектур-орон зайн зохиомж, барилгажилтын болон инженерийн шугам сүлжээний төлөвлөлт, нутаг дэвсгэрийн экологи, эрүүл ахуй, ариун цэвэр, галын аюулгүй шаардлага зэргийг нормчлон тогтоосон болно.

1.1.3 Хот тосгоны төлөвлөлт барилгажилтын норм ба дүрмийг Зам тээвэр, Хот байгуулалтын сайдын батласан 2010 оны 6 дугаар сарын 4-ний өдрийн ЗТ-2010/763 тоот дугаартай техникийн даалгаврын бүтэц, зураг төслийн байгууллагуудын санал зэргийг авч судалсаны үндсэн дээр боловсруулсан.

1.1.4 Хот тосгоны төлөвлөлт, барилгажилтын норм ба дүрмийг ГХБГЗЗГ-ын 2012 оны 8 дугаар сарын 20-ны өдрийн 1/2493 тоот албан бичгийг санал, сайдын батласан техникийн даалгаварыг үндэслэж хот төлөвлөлтийн зураг төсөл боловсруулахад шаардлагатай норм дүрэм нь 12 бүлэг, 24 хавсралттай болно.

1.1.5 Энэ норм ба дүрмийг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд хүн амын нутагшилт суурьшил, бүсчилсэн хөгжил, хот суурины хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулахад нийтлэг мөрдөнө.

1.1.6 Шинээр барих, шинэчлэх хот тосгоны ерөнхий төлөвлөгөө болон барилгажилтыг хэрэгжүүлэх явцад мэргэжлийн магадлал / экспертиз/-ийн дүгнэлт хийлгэж батлагаажсан ерөнхий төлөвлөгөө, хот төлөвлөлтийн баримт бичгийн дагуу гүйцэтгэнэ.

1.1.7 Хот тосгоны хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг боловсруулахад хот байгуулалтын төрийн бодлого, бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал, Монгол Улсын хүн амын нутагшилт, суурьшлын хөгжлийн ерөнхий төсөл, бүс нутгийн хөгжлийн төслүүд, аймаг, сумын эдийн засгийн хөгжлийн хэтийн төлөвлөгөө уул уурхайн салбаруудын хөгжлийн төсөл, мастер төлөвлөгөөнүүд, байгаль орчныг ашиглах, хамгаалах хөтөлбөр, газар хөдлөлийн бичил мужлал, инженер-геологи, гидрогеологийн дүгнэлтүүд болон энэхүү нормын 2 дугаар хавсралтад заасан Монгол Улсын хууль, тогтоомж, эрх зүйн баримт бичгүүдийг дагаж мөрдөнө.

1.1.8 Энэхүү нормыг Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр үйл ажиллагаа явуулдаг хот төлөвлөлтийн баримт бичиг боловсруулах эрх бүхий аж ахуйн нэгж

байгууллага болон нутаг дэвсгэр, хот суурин газрын хөгжлийн төлөвлөлтөд ашиглах зорилгоор төрийн, орон нутгийн захиргааны төв байгууллагын хүрээнд дагаж мөрдөнө.

1.2 Нийтлэг үндэслэл

1.2.1 Хот тосгоны нутаг дэвсгэрийг зөв зохистой ашиглаж, хот байгуулалтын үүрэг зориулалтаар ангилан бүсчилж, зам тээврийн сүлжээг оновчтой зохион байгуулж, нийт нутаг дэвсгэрт жигд хүртээмжтэй үйлчилгээг хүргэхэд үйл ажиллагааны зориулалт, үүргийн бүсчлэлийг төлөвлөж мөрдөнө.

1.2.2 Хот тосгоны нутаг дэвсгэрийн бүсчлэл нь тухайн нутаг дэвсгэрийг зөв зохистой ашиглаж, оршин суугчдыг ая тухтай, эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөл бололцоог бүрэн дүүрэн хангах газар зохион байгуулалтын үндэслэл болно.

1.2.3 Хот, төв суурин газруудын нутаг дэвсгэрийг бүсчилсэн хөгжлийн чиг хандлага ирээдүйн хөгжил, хүн амын суурьшил, байгалийн нөхцөл, газар ашиглалтын байдал, инженер геологийн нөхцөл, дэд бүтцийн хангамж зэрэг хүчин зүйлсийг харгалзан үзэж дараах үндсэн бүсчлэлд хуваана. Үүнд:

Суурьшлын бүс Үйлдвэр, аж ахуйн бүс Ногоон байгууламж, амралт зугаалгын бүс

1.2.4 Хот тосгоны нутаг дэвсгэр бүрд төвийн, орон сууцны, олон нийтийн, үйлдвэрийн, шинжлэх ухаан судлагааны, нийтийн аж ахуйн, агуулахын, зам тээврийн, дэд бүтцийн, олон нийтийн амралт зугаалгын, амралт сувилалын, тусгай хамгаалалттай газар нутгийн зэрэг хүн амын аюулгүй орчинд амьдрах нөхцлийг хангасан үүрэг зориулалтын бүсчлэлийг тогтооно.Тайлбар:

1. Эрүүл ахуй- ариун цэврийн нормын шаардлагыг хангасан нөхцөлд төрөл бүрийн чиглэлийн үйл ажиллагаатай үйлдвэрлэл, үйлчилгээний барилга байгууламжийг нэгдсэн эдэлбэр газарт төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

2. Байгалийн аюултай үзэгдэл, гамшиг тохиолдох нөхцлийг хот тосгоны газарт эрсдлийн зэргээр нь ангилан бүсчилж, урьдчилан сэргийлэх, хамгаалалтын арга хэмжээг судлагааны үндсэн дээр тогтоож, эрсдэл өндөртэй газарт цэцэрлэгт хүрээлэн, биеийн тамирын талбай зэрэг барилгажилт багатай бүсийг төлөвлөнө.

3. Газар хөдлөлийн идвэхитэй бүсэд байрладаг хот тосгоныг өргөтгөх шинэчлэх болон барилгажилтыг шинээр төлөвлөхдөө газар хөдлөлийн бичил мужлалын зураглал, ерөнхий төлөвлөгөөнд зориулсан инженер геологийн судлагааг үндэслэж аль болох аюул багатай орчныг сонгоно.

4. Инженер геологийн хүнд, төвөгтэй нөхцөлтэй бүсэд барих хот, тосгоны барилгажилтын эдэлбэр газрыг инженерийн бэлтгэл арга хэмжээнд хамгийн бага өртөг зарцуулах нутаг дэвсгэрийг сонгон төлөвлөнө.

Хоёр. Хот тосгоны хөгжлийн үзэл баримтлал ба зохион байгуулалт

2.1. Хот тосгоны хөгжлийн үзэл баримтлал

2.1.1. Үндэсний түвшинд:

Монгол Улсын Үндсэн Хуулийн Нэгдүгээр бүлгийн Монгол Улсын Бүрэн эрхт байдлын тухай Тавдугаар зүйлийн 4-т “...Төр нь эдийн засгийн аюулгүй байдал, аж ахуйн бүх хэвшлийн болон хүн амын нийгмийн хөгжлийг хангах зорилгод нийцүүлэн эдийн засгийг зохицуулна.”

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Хоёрдугаар бүлгийн “Хүний эрх, эрх чөлөөний тухай Арван зургаадугаар зүйлийн 2-т “...Хүн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах, орчны бохирдол, байгалийн тэнцэл алдагдахаас хамгаалуулах эрхтэй” гэсэн заалтууд нь Монгол Улсын Төрийн хот байгуулалтын бодлогын үндэс мөн.

2.1.2. Олон улсын түвшинд:

НҮБ-ын Хүн амын суурьшлын төвөөс 1966 онд зохион байгуулсан “Хабитат II” бага хурлаас Хот байгуулалтын бодлогын талаар дэлхийн улс орнуудын Засгийн газарт хандаж ХХ зуунд шинжлэх, технологийн дэвшил, хүн амын хэт төвлөрлөөс үүдэн гарсан сөрөг нөлөөллийг давтахгүйн тулд улс орон бүр Хот байгуулалтын үндэсний хөтөлбөр боловсруулж хэрэгжүүлэхийг уриалсан “Станбулын тунхаглал”-ын үзэл санааг баримтлана.

Станбулын тунхаглалыг хэрэгжүүлэх зорилгоор Монгол Улсын Их хурлаар батласан Бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал, Улсын хөгжлийг тэтгэх үндсэн тэнхлэг, “Мянганы зам”, бүсийн аймгуудын хөгжлийг дэмжих дэд бүтцийн босоо таван тэнхлэгийн зохистой үйлчилгээний хүрээг харгалзан хот байгуулалтын төлөвлөгөөг боловсруулах нь нүүдлийн соёл иргэншлийн уламжлалтай, харьцангуй өргөн уудам нутагтай, хотжих үйл явц эрчимжиж байгаа манай орны нөхцөлд харгалзан үзвэл зохих хүчин зүйл мөн.

2.1.3. Хот, тосгоныг төлөвлөхдөө хот байгуулалтын хэтийн хөгжлийн хандлага, хүн амын суурьшлын ерөнхий схем, байгалийн баялагийн ашиглалт, үйлдвэрлэх хүчний нутаг дэвсгэрийн зохион байгуулалт, засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн бүтэц, байгаль орчныг хамгаалах зэрэг асуудлыг цогцоор авч үзнэ. Хот сууриныг төлөвлөхдөө хот байгуулалтын хууль, тогтоомжийг мөрдлөгө болгоно.

2.1.4. Хот хөдөөгийн сууринг төлөвлөлхдөө тухайн улсын хүн амын нутагшилтын тогтолцооны бүрэлдэхүүний хувьд засаг захиргааны бүтэц, зохион байгуулалт, бүс нутгийн хөгжлийн чиг хандлагатай уялдуулах шаардлагатай.

Иймд хүн амын нийгэм, үйлдвэрлэл, зам тээвэр зэрэг дэд бүтэц болон хөдөлмөр, соёл ахуйн болон амралт, сувилалын тогтолцоог үйлчилгээний зохистой хүрээг харгалзан тухайн хот, суурин нь хүн амын суурьшлын тогтолцооны үүргээрээ төв эсвэл дэд төв аль нь болохыг тогтоосон байна.

2.2. Хот тосгоны ангилал

2.2.1. Хот, төв суурин газруудын ангилалыг тэдгээрийн гүйцэтгэх үүрэг, хүн амын тоо, ирээдүйн хөгжил зэрэг зүйлсийг үндэслэж тогтооно.

2.2.2. Хот, суурин газруудыг үйлдвэрлэлийн үндсэн чиглэлийг голлон цаашид тухайн бүс нутагт гүйцэтгэх үүргийг харгалзан ангилна.

Хүснэгт 2.2.2.1

Хот тосгоны ангилалХүн амын тоо/мянган хүн/

Эрх зүйн үндэс

хот

Нийслэл хот1.000.000-аас дээш

Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай хууль

Бүсийн төв хот50.000 – 500.000

Бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал

Аймгийн төв хот15.000 – 50.000

Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн тухай хууль

Уул уурхай түшиглэсэн хот

8.000 – 15.000Монгол улсын Засгийн газрын шийдвэр

тосгон

Бүлэг суурингийн төв

5.000 – 20.000Бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал

Хоторхуу тосгон0.5 – 10.000

Бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал

Хөдөөгийн тосгон0.5 – 10.000

Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн тухай хууль

2.2.3. Хот, тосгоныг хүн амын нутагшилт, суурьшлын үндсэн элемент гэж тооцон, түүний тухайн бүс нутгийн нийгэм, эдийн засагт эзлэх байр суурьтай нь уялдуулж үйлдвэрлэл, нийгэм соёл, зам тээврийн болон бусад дэд бүтцийн таталцал бүлэг суурингийн үйлчилгээний зохистой хүрээг тооцон төлөвлөнө.

2.2.4. Хот, тосгоны хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний төлөвлөлтийн хугацааг 20 жил, төлөвлөлтийн дунд хугацааг 5-10 жил, хэрэгжүүлэх үе шатны барилгажилтын эхний ээлжийг 1-5 жил, хэтийн төсөөллийг төлөвлөлтийн хугацаанаас цааш 10 жилээр тус тус тогтооно.

2.2.5. Төлөвлөлтийн хугацаан дахь хот, тосгоны хүн амын хөгжлийн хэтийн төлөвийг тухайн бүс нутаг болон орон нутгийн түвшинд хүн амын ердийн өсөлтийн итгэлцүүр, шилжих хөдөлгөөний сүүлчийн 5 жилийн өсөх, буурах хандлага, ундны усны нөөц, газар нутгийн багтаамж, экологийн даац, хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшин,

хүн ам зүйн бодлоготой уялдуулан тодорхойлно. Төлөвлөлтийн хугацааны хүн амын ердийн өсөлтийг дараах томъёогоор тооцно. Үүнд:

Nt = No *(1 + Kt)

Nt – төлөвлөлтийн хугацааны хүн амын тоо

No – одоо байгаа хүн амын тоо

K – хүн амын жилийн дундаж өсөлтийн итгэлцүүр

t - төлөвлөлтийн хугацаа, жил

2.3. Хот орчмын бүсийн төлөвлөлт

2.3.1. Хот орчмын бүсийн төлөвлөлтийн хязгаарыг дагуул хот, бүлэг суурингийн хоорондын харилцан таталцлын оновчтой хүрээг тогтоосны үндсэн дээр цогц байдлаар төлөвлөнө.

2.3.2 Хот, тосгоны эдэлбэр газрын хилийн цэсээс гаднах орчинд тээхэд эмзэг, түргэн гэмтдэг хүнсний ногоо, өндөг, жимс, жимсгэний үйлдвэр, хотын нийгмийн хангамж, дэд бүтцийн болон хөдөө аж ахуйн цогцолборууд, хотын хүн амын түр хугацааны амралт-зугаалгын бүс, хүүхдийн зуслан, хотын бичил уур амьсгалыг сайжруулах нөлөө бүхий усан сан, хамгаалалтын ногоон бүс, парк цэцэрлэг, онгоцны буудал, морь барианы газар, хогийн цэг, оршуулгын газруудыг төлөвлөнө.

Тайлбар:

1. Нийтийн тээврийн хэрэгслээр 45 минутаас ихгүй хугацаанд зорчин хүрэх хот орчмын бүсэд эдлэн газартай болон эдлэн газаргүй жижиг сууцны хорооллыг төлөвлөж болно.

2. Хөдөөгийн тосгоны хот байгуулалтын хөгжлийн төслийг боловсруулахдаа түүнд хамааралтай бүлэг суурин болон хөдөө аж ахуйн эдэлбэр газрын хөгжлийн асуудлыг нэгтгэн авч үзнэ.

2.3.3. Их дээд сургууль, ерөнхий боловсролын сургуулийн сургалт үйлдвэрлэлийн бааз, автодром, тариа ногооны талбай, автовокзал, төмөр замын вокзал зэргийг тусгайлан эдэлбэр газартай байхаар төлөвлөнө.

2.3.4. Хот орчмын бүсийн төлөвлөлтөд эрүүл мэнд, эмнэлэгийн чиглэлийн барилга байгууламжийн эдэлбэр газрын хэмжээг нэмэгдүүлэх шаардлагатай халдварт, хавдар судлал, сүрьеэ, сэтгэл судлал, төрөх газар, нөхөн сэргээх эмчилгээний барилга байгууламжуудын эдэлбэр газрыг энэ нормын 6.1.12 –ын дагуу зохих хувиар нэмэгдүүлж төлөвлөж болно.

2.4. Чөлөөт бүс, боомтын хотын төлөвлөлт

2.4.1. Чөлөөт бүс гэж гааль, татвараас чөлөөлөгдсөн, хөрөнгө оруулалт, аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай дэглэм бүхий нутаг дэвсгэрийг хэлнэ.

2.4.2. Монгол Улсад чөлөөт бүс байгуулах, түүний хэлбэр, байршил, чөлөөт бүсэд олгох газар нутгийн хэмжээ, хилийн цэсийг тогтоох, өөрчлөх татан буулгах асуудлыг Засгийн газрын өргөн мэдүүлсэнээр Монгол Улсын Их хурал шийдвэрлэнэ.

2.4.3. Чөлөөт бүс, хилийн боомт хотын ерөнхий төлөвлөгөөг Гаалийн ерөнхий газар, Хил хамгаалах ерөнхий газар, Улсын мэргэжлийн хяналтын газартай урьдчилан зөвшилцөж Монгол Улсын хот байгуулалтын тухай хууль, хот суурины ерөнхий төлөвлөгөөг болосвруулах норм, дүрмийн дагуу боловсруулна.

2.5. Уул уурхай, аж үйлдвэрийн хотын төлөвлөлт

2.5.1. Монгол Улсын бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлалын хүрээнд уул уурхай, аж үйлдвэрийн хотын хөгжлийн төлөвлөлтийг улсын болон бүс нутгийн дэд бүтцийн сүлжээтэй уялдуулан төлөвлөнө.

2.5.2. Ашигт малтмал, уул уурхай түшиглэсэн хот, төв суурин газруудыг уурхайн ашиглалтын талбайн газраас зонхилох салхины дээр, олборлолтын төрлөөс хамааруулан 1000 м-ээс багагүй ариун цэвэр, хамгаалалтын бүсийн гадна төлөвлөнө.

2.5.3. Уул уурхай, аж үйлдвэр түшиглэсэн хотын төлөвлөлтийг Хот, тосгоны төлөвлөлт барилгажилтын норм ба дүрэм, БНбД 30-01-04-ийн 3-11-ийн бүлгийн дагуу хийнэ.

2.6. Нисэх онгоцны буудал орчмын бүс

2.6.1. Аэродром, нисэх буудлын орчмын газар нутагт дуу чимээний болон өндрийн саадын хязгаарлалтыг тогтоох, шувуудын бөөгнөрөх, амьдрах нөхцлийг хязгаарлах, агаарын хөөрөлт, буулт үйлдэх үеийн осол сүйрлээс гарах эрсдлийг багасгах, хот төлөвлөлтийн асуудлыг иргэний нисэхийн аэродром, нисэх буудлын төлөвлөлт, хөгжилтэй уялдуулах зорилгоор аюулгүйн бүсийг тогтооно.

2.6.2. Аэродром орчмын аюулгүйн бүсийг “Иргэний нисэхийн тухай” Монгол улсын хууль, Иргэний нисэхийн багц дүрмийн холбогдох заалтыг үндэслэн нисэх буудлын удирдлага тухайн дүүрэг, сумын Засаг даргын тамгын газартай хамтран тохиролцсоны үндсэн дээр тогтоож, захирамж гаргуулан батлагаажуулсан байна.

2.6.3. Аэродром, нисэх буудлын орчмын барилга байгууламж, газар тариалан, мал аж ахуй, үйлдвэрлэл, мал нядалгааны зориулалтаар ашиглахаар олгосон газар, зориулалтын бус ашиглаж байгаа газрууд нь иргэний нисэхийн аюулгүй ажиллагаанд сөрөг нөлөө

үзүүлэхээр байгаа бол дээрхи төрлийн газрын зөвшөөрлийг цуцлах, объектыг нүүлгэн шилжүүлэх ажлыг зохион байгуулах, нисэх буудлын орчимд шинээр газар олгохыг дүүрэг, сумын Засаг даргатай хамтран шийдвэрлэнэ.

2.6.4. Аэродром, нисэх буудлын аюулгүйн бүсийн ангилал ба ашиглалтыг гурван бүсэд хувааж, аэродромыг төв цэгээр тооцож, 3 км-ийн радиустай тойрог талбай, 10 км-ийн радиустай талбай, 10 км-ээс дээш радиустай талбайд байрлах барилга байгууламжуудыг хүснэгт 2.6.4.1-д заасны дагуу төлөвлөнө.

Хүснэгт 2.6.4.1

3 км дотор байж болохбарилга байгууламжууд

10 км дотор байж болох барилга байгууламжууд

10 км-ээс цааш байж болох барилга байгууламжууд

Хөдөө аж ахуйн чиглэл- Мод үржүүлгийн газар

ХүлэмжЦэцгийн аж ахуй

Төмс, хүнсний ногооны аж ахуйГахайн аж ахуйШувууны аж ахуйМал нядалгааны газар

Дархан цаазтай газар

--- ---

Ховор ан амьтадад зориулсан дархан цаазтай газарАн агнуурыг түр хугацаагаар хориглосон газар

Идэвхтэй амралтын бүсГольфийн талбайПарк-цэцэрлэгТоглоомын талбайнуудМорин спортод зориулсан талбайСпорт буудлагын талбайТеннис, зүлэгний боулингХээрийн цайны газарЖуулчны буудалЦиркийн ил тоглолтын талбайЗадгай театрууд

Гольфийн талбайПарк-цэцэрлэгТоглоомын талбайнуудМорин спортод зориулсан талбайСпорт буудлагын талбайТеннис, зүлэгний боулингХээрийн цайны газарЖуулчны буудалМорин тойруулгаОрон сууцны хороолол

Спорт буудлагын ил талбайАвто раллийн талбай

Арилжааны объектуудХудалдааны төвДэлгүүрЗочид буудал, мотелЗоогийн газарАвтомашины зогсоолТехник үйлчилгээний станц

Худалдааны төвДэлгүүрЗочид буудал, мотелЗоогийн газарАвтомашины зогсоолТехник үйлчилгээний станцХүнс боловсруулах үйлдвэрШатахуун түгээх станц

Гурилын үйлдвэрДулааны болон цөмийн эрчим хүчний станцууд

Дэд бүтцийн туслах байгууламжуудУс цэвэрлэгээний байгууламжууд

Ус цэвэрлэгээний байгууламжуудӨндөр хүчдэлийн шугам

Хог хаягдал боловсруулах газруудХогийн цэгүүдОршуулгын газарДулааны цахилгаан станцИл уурхай

Цэргийн зориулалттай байгууламжууд

Буудлагын талбайХээрийн сургуулийн талбай

2.7. Нисэх онгоцны буудлыг даган бий болох хотын төлөвлөлт

2.7.1. Улс, бүсийн чанартай нисэх онгоцны буудал нь үйлчлэх хүрээ, хүчин чадал, байршлаараа дагуул хотын түвшний орон сууц, олон нийт, эрүүл мэнд, соёл ахуйн үйлчилгээний нэгдсэн төв бүхий хот үүсэх шаардлагыг хангасан тохиолдолд хүн амын нутагшилт суурьшлын ерөнхий төслийн хүрээнд тухайн бүс нутгийн хөгжлийн төсөл, засаг захиргааны нутаг дэвсгэрийн хөгжлийн чиг хандлагыг харгалзан төлөвлөнө. Эдгээр шаардлага хангагдахгүй нөхцөлд тухайн бүс нутгийн хөгжлийн төслийг шинэчлэн боловсруулсаны үндсэн дээр шийдвэрлэнэ.

2.7.2. Аэродромыг байгуулах, шинэчлэн өргөтгөхдөө нисэх буудлын хэмжээнд үзэх бөгөөд аюулгүй ажиллагааны арга хэмжээнүүдийг дээд зэргээр хангахад тавих шаардлагыг архитектур, хот төлөвлөлт, дэд бүтцийн хангамжтай уялдуулж төлөвлөнө.

2.7.3. Нисэх буудал, аэродромыг даган бий болох хотын төлөвлөлтийг нисэх онгоцны буудал орчмын аюулгүй бүсийн ангилал ба ашиглалтын зэрэглэлийг үндэслэж байршлыг тогтооно.

2.7.4. Нисэх буудал, аэродромыг даган бий болох хот төлөвлөлтийг Хот, тосгоны төлөвлөлт барилгажилтын норм ба дүрэм, БНбД 30-01-04-ийн 3-12-ын бүлгийн дагуу төлөвлөнө.

2.8. Дагуул хотууд

2.8.1. Дагуул хот гэж тухайн хотын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн харъяалалд хамаарах ирээдүйн хөгжлөөрөө хотын зэрэглэлд хүрэх томоохон суурин газрыг хэлнэ.

2.8.2. Дагуул хотууд нь томоохон хотуудын оршин суугчдын хүнсний хэрэгцээг хангах зорилготой үүссэж суурьшдаг тул хотын төлөвлөлтийг нутаг дэвсгэрийн зохион байгуулалт, нийгэм, соёлын үйлчилгээний зохистой хүрээг харгалзан, хотын үндсэн үүрэг зориулалттай уялдуулж төлөвлөнө.

2.8.3. Дагуул хотуудын нутаг дэвсгэрийн төлөвлөлтийг энэхүү нормын 3-11 дүгээр бүлгийн дагуу төлөвлөнө.

Гурав. Суурьшлын бүсийн нутаг дэвсгэрийн төлөвлөлт

3.1. Хот тосгоны суурьшлын нутаг дэвсгэр

3.1.1. Хот, төв суурин нутаг дэвсгэрт байрлах суурьшлын бүсийг зонхилох салхины эхэнд үйлдвэр, аж ахуйн бүс, амралт зугаалгын бүсүүдийн хоорондын уялдаа холбоог зам тээврийн сүлжээтэй уялдуулж төлөвлөнө.

3.1.2. Суурьшлын бүсэд одоо байгаа болон шинээр үүсэх хот, төв суурин газруудын засаг захиргаа, олон нийт, соёл ахуйн үйлчилгээ, иргэний барилга байгууламжийн цогцолборууд, үйлчилгээний зохистой хүрээ бүхий орон сууцны хороолол, архитектурын хувьд өвөрмөц, төгс шийдэл, зохиомжтой дээд зэрэглэлийн сууцны хороолол, инженерийн бүрэн болон хэсэгчилсэн хангамжтай жижиг сууцны хороолол, үйлдвэр үйлчилгээ хосолсон сууцны бүлэглэл, гэр хороолол, ариун цэвэр-эрүүл ахуйн хувьд байгаль орчинд халгүй жижиг дунд үйлдвэр, төрөл бүрийн насны хүн амд зориулсан цэцэрлэгт хүрээлэн, амрах тоглох талбай, зам талбай, спортын байгууламжууд хамрагдана.

3.1.3. Суурьшлын бүсийн нутаг дэвсгэрийн орон зайг шинээр буюу шинэчлэн төлөвлөхдөө архитектур, орон зайн хөгжлийн түүхэн явцад бүрэлдэн тогтсон залгамж чанар, инженерийн дэд бүтцийг хөгжүүлэх шинэ хандлага, орон сууцны бүсийг иж бүрэн шинэчлэх, нийгмийн дэд бүтэц, үйлдвэрлэл, үйлчилгээг өргөжүүлэх, байгалийн үзэсгэлэнг хүн амд ойртуулах, төрөл бүрийн насны хувь хүний болон хэсэг бүлгийн сэтгэл зүйн хэрэгцээнд зохицсон нийтийн үйлчилгээний газар, зах зээлийн элементүүдийг байгуулах, суурьшлын барилгажилтад гүн нэвтэрсэн цэцэрлэгжилтийн нэгдсэн систем бий болгох, оюун ухаан, бие бялдараа хөгжүүлэх олон нийтийн газар хамрагдан чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх зэрэг хүн амын эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах нутаг дэвсгэр, архитектур, орон зайн орчин бий болгох асуудлыг иж бүрэн авч үзнэ.

3.1.4. Суурьшлын бүсийн цахилгаан соронзон туяаны цацралтын хэмжээг ариун цэврийн нормын дагуу төлөвлөнө.

3.1.5. Хот тосгоны суурьшлын бүсийн архитектур-орон зайн зохиомжийг энэхүү нормын 3, 4, 5, 6-р уялдуулан хавсралтын дагуу шинэчлэн өргөтгөх, шинээр барих орон сууцны төрөл, өндөр барилгын төлөвлөлтийн норм, газрын үнэ, газрын хуультай уялдуулан төлөвлөнө.

3.1.6. Суурьшлын бүсэд шаардагдах дэвсгэр газрын хэрэгцээг 1000 хүн тутамд ногдох талбайгаар тодорхойлох бөгөөд энэ нь орон сууцны барилгын дундаж давхар нь 3 бол эдэлбэр газаргүй барилгад 10 га, эдэлбэр газартай бол 15 га, 4-8 давхар барилгад 8 га, 9 ба түүнээс дээш давхар барилгад 7 га байна. Харин уур амьсгалын I, IIA бүсэд дурьдсан үзүүлэлтийг 30 хувиар бууруулан төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

3.1.7. Хотын суурьшлын бүсийн нутаг дэвсгэрийг 250 га-аас ихгүй талбайтай, хоорондоо 100 м-ээс багагүй өргөнтэй авто зам буюу ногоон зурвасаар

тусгаарлагдсан засаг захиргааны нэгж, хэд хэдэн орон сууцны бичил хороолол, соёл ахуйн үйлчилгээний төв, цэцэрлэгт хүрээлэн, амралт зугаалгын бүстэй байхаар төлөвлөнө.

3.1.8. Суурьшлын бүсийн эдэлбэр газрын хэмжээг өрх бүр тусдаа сууцтай байхаар тооцож, тодорхойлно. Сууцны хэрэгцээг барилгых нь хэв шинж, шинээр барихаар төлөвлөж буй сууцны хэмжээ, өрхийн гишүүдийн тооны дундаж үзүүлэлтийг үндэслэн тооцож тогтооно. Сууцны барилгын эдэлбэр газрын талбай БНбД 31-01-01-ийн шаардлагын дагуу төлөвлөнө.

3.1.9. Нийслэл хот, бүсийн төв хот, дүүргийн нутаг дэвсгэр болон 250 га хүртлэх эдэлбэр газартай суурьшлын бүс, аймгийн төв, хот, тосгоны нийт нутаг дэвсгэрийг хамруулан үйлчилгээний зохистой хүрээ бүхий орон сууцны хороололтой уялдаатайгаар худалдаа, үйлчилгээ, амралт зугаалгын бүс, цэцэрлэгт хүрээлэн, соёл, спорт, олон нийтийн барилга байгууламж бүхий архитектур-орон зайн нэгдсэн үйлчилгээний цогцолбор төв төлөвлөж болно.

Тайлбар: Хотын нийтлэг үйлчилгээний цогцолбор төв нь архитектур-орон зайн зохиомжийн дараах зарчимтай байна. Төвийг бүрдүүлсэн элементүүд нь өөр хоорондоо гудамж замаар холбогдсон нутаг дэвсгэрийн зохион байгуулалттай, харилцан таталцсан орон зайн нэгдсэн чуулбар байна. Энэ төвд түүх соёлын дурсгалт байгууламжийг хамруулж төлөвлөж болно.

3.1.10. Хот, тосгоны суурьшлын бүсийн нутаг дэвсгэрийн 1 га-д ногдох хүн амын нягтралыг энэхүү нормын 11-р хавсралтын дагуу төлөвлөнө.

3.1.11. Улсын болон бүс нутгийн чанартай авто зам, хөдөө аж ахуйн техник хэрэгсэл зорчих зам, мал тууврын замыг суурьшлын бүсийн нутаг дэвсгэрээр дайран өнгөрөхөөр төлөвлөхийг хориглоно.

3.2. Орон сууц, олон нийтийн бүс

3.2.1. Хот, тосгоны суурьшлын бүсийн нутаг дэвсгэр дотор орон сууцнуудыг давхрын тоо, эдэлбэр газартай, газаргүй зэргээр бүлэглэн квартал болгон төлөвлөж, оршин суугчдын чөлөөт цагийн орчин, амрах, тоглох талбайтай хэд хэдэн бүс болгон хооронд нь нягт уялдуулан цогц байдлаар төлөвлөнө.

3.2.2. Суурьшлын нутаг дэвсгэрийн орон сууцны хэрэгцээг хүн амын тоо, өрхийн дундаж үзүүлэлтийг харгалзан төлөвлөнө.

3.2.3. Хот, тосгоны суурьшлын бүсийн нутаг дэвсгэр дотор олон нийт, иргэний зориулалттай барилга байгууламжуудыг гүйцэтгэх үүрэг зориулалтаар нь засаг

захиргаа, соёл, урлаг, худалдаа үйлчилгээ, нийтийн аж ахуй, спортын байгууламж гэх мэтээр ангилж, үйлчилгээний хүртээмжийг харгалзан олон нийтийн бүс болгон төлөвлөж болно.

3.2.4. Олон нийт, үйлчилгээний бүсийг тухайн хот, тосгоны төвийн хэсэгт зам тээврийн үндсэн сүлжээ, ногоон байгууламжийн бүс, суурьшлын бүс, үйлдвэрийн бүс, гэр хорооллуудтай уялдуулан хоорондоо аль болох зохистой үйлчилгээний хүрээнд байхаар тооцож төлөвлөнө.

3.2.5. Хотод нийтийн үйлчилгээний тогтолцоог хотын үйлчилгээний төв, хорооллын үйлчилгээний төв, суурьшлын болон үйлдвэрийн районы төв, амралт зугаалгын бүс, худалдаа үйлчилгээний төв, өдөр тутмын зориулалтын худалдаа үйлчилгээ, түүнчлэн хот орчмын бүсэд байрлах тусгайлсан төвүүд ( мэргэжлийн чиглэлтэй сургалтын, эрүүл мэндийн, спортын гэх мэт бүтэцтэй) төлөвлөнө.

Тайлбар:

Нийтийн үйлчилгээний төвүүдийг тухайн хотын хүн ам, хүн амын нутагшилтын тогтолцоонд эзлэх байр суурийг харгалзан төлөвлөнө.

Бага хот болон хөдөөгийн сууринд нэгдсэн үйлчилгээний төвтэй байхаар төлөвлөж болно.

3.2.6. Нийтийн үйлчилгээний төвийг хотын төлөвлөлтийн зохион байгуулалтын бүтэц, тухайлбал хотын чанартай гудамж, зам талбай, явган хөдөлгөөн зэрэг хотын олон нийтийн төвийн зонхилох үүргийг тооцоолон төлөвлөнө.

3.3. Гэр хорооллын төлөвлөлт

3.3.1. Төв суурин газрын суурьшлын бүсийн захад суурьшсан болон суурьших боломжтой нутаг дэвсгэрт амьдрах орчин, орон зайг зөв зохион байгуулж, нийтийн тээврийн үйлчилгээгээр бүрэн хангагдаж, засаг захиргаа, соёл олон нийтийн үйлчилгээний зохистой хүрээнд хамрагдсан инженерийн дэд бүтцийн эх үүсвэртэй нутаг дэвсгэрт гэр хорооллыг төлөвлөнө.

3.3.2. Гэр хороололд үйлчилгээ үзүүлэх засаг захиргаа, соёл олон нийт, нийгмийн үйлчилгээний болон өдөр тутмын худалдаа, ахуйн үйлчилгээний барилга байгууламжуудын зохистой хүрээ нь 500-1000 м байна. Үйлчилгээний барилга байгууламжуудыг нэг дээвэр дор төлөвлөж болно.

3.3.3. Гэр хорооллын эдэлбэр газрын хашааны үргэлжлэх нийт урт 150-200 м-ээс ихгүй байх, мөн гудамжласан хоёр хашааг зэрэгцүүлэн төлөвлөж болно.

3.3.4. Гэр хорооллын нутаг дэвсгэрт үйлчлэх гудамжны өргөн 12-15 м-ээс багагүй байхаар тооцож, амрах, тоглох талбайтай, ногоон байгууламжтай байхаар төлөвлөнө.

3.3.5. Гэр хорооллыг нам давхар сууцны хорооллын нэгэн адил энэхүү нормын 9 дүгээр хавсралт ёсоор, бүх төрлийн үйлчилгээтэй нь хамт ариун цэвэр-эрүүл ахуйн шаардлага хангасан, ундны усны нөөцтэй орчинд байрлуулж, 1000 хүнд 22 га-аас багагүй нутаг дэвсгэр ногдохоор тооцож төлөвлөнө.

3.3.6. Сууцны эдлэн газарт байх малын саравч, гэрийн тэжээвэр амьдын байрнаас сууцны өрөөний цонх хүртлэх зай 12.0 м-ээс багагүй байна.

Тайлбар : Хэрэв малын саравч, гэрийн тэжээвэр амьдын байр нь бүлэглэсэн бол дээрх зайг бүлэгт байх тооноос хамааруулан тогтооно. Үүнд: бүлэгт саравчны тоо 1 буюу 2 байх үед 15 м-ээс багагүй, 3-аас 8 хүртэл бол 25 м, 8-30 хүртэл бол 50 м, 30-аас дээш бол 100 м байна.

3.3.7. Хот, хөдөөгийн суурин дахь секцлэн барьсан орон сууцанд оршин суугчдын мал аж ахуйд зориулсан эдлэн газар болон мал аж ахуй эрхэлдэг аж ахуйтны хорооллыг суурьшлын гадна орчинд төлөвлөнө.

3.3.1. Секцлэн барих сууцны барилгын зэрэгцээ эсвэл газар доор нь зургийн даалгаврыг үндэслэн хүнсний бүтээгдэхүүний нэгдсэн агуулах байхаар төлөвлөж болно. Малын байрны блокчилон барих саравчны талбай 800 м2-аас их байж болохгүй. Саравчийг энэхүү нормын 3-р хавсралтын 1-р хүснэгтэд заасны дагуу төлөвлөнө.

Тайлбар: Хот тосгоны орон сууцны барилгын эдэлбэр газарт барих аж ахуйн зориулалттай барилгыг БНбД 21-01-01, БНбД 31-01-01-ийн дагуу төлөвлөнө.

Дөрөв. Үйлдвэрийн бүсийн нутаг дэвсгэрийн төлөвлөлт

4.1. Хот тосгоны үйлдвэрийн бүс

4.1.1. Хот, төв суурин газрын нутаг дэвсгэрт суурьшлын бүсээс зохих норм дүрмийн дагуу зонхилох салхины доор үйлвэрийн бүсийн нутаг дэвсгэрийг байршуулж, зам тээврийн сүлжээгээр холбож төлөвлөнө.

4.1.2. Үйлдвэрийн аж ахуйн бүсэд хөнгөн ба хүнсний үйлдвэрүүд, төв суурин газруудад үйлдвэрлэл, үйлчилгээ явуулдаг жижиг дунд үйлдвэр, хотын нийтийн аж ахуйн зориулалттай барилга байгууламжууд, тэдгээрийн туслах барилга, түүхий эд авах цэг, авто машины үйлчилгээ, засварын газрууд, гараж, хөдөө аж ахуйн чиглэлийн үйлдвэр агуулахууд, эрчим хүч, инженерийн шугам сүлжээний байгууламжууд хамрагдана.

4.1.3. Хорт бодис ялгаруулдаггүй, үйлдвэрлэлийн гал түймэр гарахгүй, тэсрэх бодисын аюулгүй ажиллагаатай, нормын зөвшөрөгдөх хэмжээнд дуу шуугиан гаргадаг, төмөр зам тавих шаардлагагүй болон бохирдолгүй үйлдвэр, аж ахуйн газруудыг хот, тосоны суурьшлын бүсийн орчинд байршуулахыг зөвшөөрнө. Гэхдээ үйлдвэрийн барилгын эдэлбэр газрын хэмжээ хилийн зурвас нь орон сууцны барилга, амралт зугаалгын бүс, эрүүл мэндийн байгууллага, сургууль, цэцэрлэгээс 50 м-ээс багагүй зайд байрлах шаардлагатай.

4.1.4. Үйлдвэрийн бүсийн ариун цэвэр-эрүүл ахуйн хамгаалалтын зурвасын талбайн хэмжээг эрүүл ахуйн нормын шаардлагыг баримтлан тогтоосны үндсэн дээр үйлдвэр, аж ахуйн газруудыг байршуулж энэхүү нормын 9 дүгээр бүлэгт заасны дагуу төлөвлөнө.

Тайлбар: Тэсэрч дэлбэрэх бодис үйлдвэрлэх үйлдвэр, түүнийг хадгалах агуулахыг тусдаа эдэлбэр газарт барьж байгуулах бөгөөд барилгажилтын төслийн даалгаварыг холбогдох мэргэжлийн байгууллагуудтай хамтран боловсруулна.

4.1.5. Хот, төв суурин газрын суурьшлын бүсийн нутаг дэвсгэрээс тусгаарласан үйлдвэрийн бүсийн ариун цэвэр-эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүс 1000 м-ээс багагүй, хүнсний болон хөнгөн үйлдвэрийн эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүс 100 м байхаар төлөвлөнө.

4.1.6. Ариун цэвэр-эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүсийн цэцэрлэгжүүлэх талбайн доод хэмжээг тухайн бүсийн өргөнөөс хамааруулан (%)-иар тодорхойлно. Үүнд:

300 м хүртэл – 60

300-аас 1000 м хүртэл – 50

1000-аас 3000 м хүртэл – 40

Уг бүсэд суурьшлын бүс талаас 50 м-ээс багагүй өргөнтэй мод сөөг бүхий ногоон

зурвас төлөвлөнө. Харин бүсийн өргөн 100 м хүртэл байвал түүний ногоон зурвасны өргөн 20 м-ээс багагүй байна.

4.1.7. Үйлдвэрийн хог хаягдал зайлуулах цэгийг зөвхөн уг хаягдлыг эргүүлэн ашиглаж болохгүй тохиолдолд байгуулна. Хогийн цэгийг үйлдвэрийн ба эрүүл ахуйн норм дүрмийг баримтлан гүний усыг хамгаалах II бүсийн гадна байрлуулахаар төлөвлөнө. Нүүрс, занар хүнцэл, хар тугалга, мөнгөн ус, бусад шатамхай буюу хордуулах бодис агуулсан хаягдал хураах цэгийг мэргэжлийн байгууллагын зөвлөмжийг үндэслэн тогтоосон зайд байрлуулна.

4. 2. Үйлдвэрийн бүс

4.2.1. Үйлдвэрийн бүсийн нутаг дэвсгэрийг улс, бүсийн чанартай авто зам, төмөр замаар огтолцуулан төлөвлөхийг хоргилоно.

4.2.2. Хот, тосгоны үйлдвэр аж ахуйн бүсэд байрлах үйлдвэрийн объектуудын эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүсийн өргөн нь 300 м-ээс багагүй байх ёстой. Төлөвлөлтийг энэхүү нормын 11 дүгээр бүлгийн шаардлагыг баримтлан гүйцэтгэнэ.

4.2.3. Үйлдвэрийн болон хотын нийтийн аж ахуйн агуулахын бүсийн орон зайн зохиомжийг төлөвлөхдөө үйлдвэрийн болон нийтийн аж ахуйн агуулахын барилга, туслах барилгын үүрэг зориулалт, хүчин чадлыг нарийвчлан тооцож, цаашид хөгжүүлэх, өөрчлөн байгуулах шинэ хандлагыг дэд бүтэц, инженерийн байгууламжтай уялдуулан нутаг дэвсгэрийг технологи, ариун цэвэр-эрүүл ахуйн, галын шаардлагын дагуу бүсчилж, ажиллагсадын ажиллаж амрах, чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх таатай орчинг бүрдүүлэх асуудлыг иж бүрэн авч үзнэ.

4.2.4. Үйлдвэрийн бүсийн нутаг дэвсгэрийг төлөвлөхдөө суурьшлын бүстэй харьцах уялдаа холбоог нарийн бодолцож, үйлдвэрийн ажилчид ажилдаа хамгийн бага хугацаа зарцуулан ирэх оновчтой хүрээлэлд байхаар тооцож төлөвлөнө.

4.2.5. Үйлдвэрийн бүсийн нутаг дэвсгэрийн хэмжээг тогтоох, түүнийг эрчимтэй ашиглах төлөвлөлтийг хийхдээ тухайн бүсийн хотын орон зайн бүтэц дэх байршлын онцлог, түүний газар нутгийн хот байгуулалтын үнэ цэнэтэй уялдуулан барилгын давхрын тоог нэмэгдүүлэх, газар доорхи орон зайг ашиглах зэргээр оновчтой төлөвлөнө.

4.2.6. Үйлдвэрийн бүсийн нутаг дэвсгэрийн бүсчлэл, зохион байгуулалтыг үйлдвэрийн барилгыг төлөвлөх норм дүрэмд заасны дагуу тухайн байгууллагын салбарын онцлогийг харгалзан үндсэн болон туслах үйлдвэрийн ашиглалт, зориулалтад тохируулан төлөвлөх бөгөөд тэдгээрийн байршлыг тогтоохдоо ариун цэвэр-эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүс, гал түймрийн аюулаас хамгаалах шаардлага, ачаа тээврийн эргэлтийн хэмжээ, барилгажилтын ээлж дарааллыг тооцно.

4.2.7. Үйлдвэрийн бүсийн нутаг дэвсгэрийн 60-аас доошгүй хувийг үйлдвэр, үйлдвэрлэлийн бүс дэх нийгмийн үйлчилгээ, засаг захиргааны болон туслах барилга байгууламж эзлэх ёстой.

Тайлбар:

1. Үйлдвэрийн бүсийн нутаг дэвсгэрийн ашиглалтын хувийн жинг гаргахдаа үйлдвэр, түүнтэй холбоотой барилга байгууламжийн эдэлбэр газрын талбайн нийлбэр дээр үйлчилгээний барилгуудын болон төмөр замын өртөөний эдэлбэр газрын талбайг нэмсэн нийлбэрийг ерөнхий төлөвлөгөөгөөр тодорхойлогдсон үйлдвэрийн бүсийн нийт талбайд харьцуулсан хувиар гаргана. Үйлдвэрийн эдэлбэр газарт үйлдвэрийг өргөтгөх нөөц талбайг тооцож төлөвлөнө.

2. Үйлдвэрийн газрын эдэлбэр газрын норматив хэмжээг тодорхойлохдоо уг үйлдвэрийн барилгажсан талбайг үйлдвэрийн газрын ерөнхий төлөвлөгөөний нормд заасан тухайн үйлдвэрийн нягтралд харьцуулсан харьцаагаар тодорхойлно.

4.2.8. Үйлдвэрийн газрын эдэлбэр газрын норматив хэмжээг тодорхойлохдоо ажиллах хүчний нягтралын шалгуур үзүүлэлтүүдийг хэрэглэж болно. Үүнд:

30-60 ажилчин /га ( цемент, тоосго, элсэн чихэр, сүлжмэлийн үйлдвэрүүдэд гэх мэт)

150 ажилчин /га ( төмөрлөг, зүсмэл цаас, хүнсний үйлдвэрүүдэд гэх мэт) 500 ажилчин/га ( машин, цахилгаан хэрэгсэл, шилний үйлдвэрүүдэд гэх мэт) 1000-1500 ажилчин /га (гутал, бэлэн хувцас, радиогийн үйдвэрүүдэд гэх мэт) Технологийн хувьд хорших үйлдвэрийн нэгжүүд Хаягдал материалыг нөгөө үйлдвэрт ашиглах зорилгоор хорших үйлдвэрийн

нэгжүүд Технологийн үйл явцаараа нэг нь нөгөөдөө сөргөөр нөлөөлөх үйлдвэрийн

нэгжүүд

4.2.9. Хорт бодис ялгааруулдаггүй, үйлдвэрийн гал түймэр гарахгүй, тэсрэх бодисын аюулгүй үйл ажиллагаатай, нормын зөвшөөрөгдөх хэмжээнд дуу шуугиан гаргадаг, төмөр зам тавих шаардлагагүй болон бохирдолгүй үйлдвэр, аж ахуйн газруудыг хот, тосгоны суурьшлын бүсэд байрлуулахыг зөвшөөрнө. Гэхдээ үйлдвэрийн барилгын эдэлбэр газрын хилийн зурвас нь орон сууцны барилга, амралт зугаалгын бүс, эрүүл мэндийн байгууллага, сургууль, цэцэрлэгээс 50 м-ээс багагүй зайд байрлах шаардлагатай.

4.2.10. Үйлдвэрийн бүсийн ариун цэвэр-эрүүл ахуйн хамгаалалтын зурвасын талбайн хэмжээг эрүүл ахуйн нормын шаардлагыг баримтлан тогтоосны үндсэн дээр үйлдвэр, аж ахуйн газруудыг байршуулж энэхүү нормын 12-р бүлэгт заасны дагуу төлөвлөнө.

Тайлбар: Тэсэрч дэлбэрэх бодис үйлдвэрлэх үйлдвэр, түүнийг хадгалах агуулахыг тусад нь эдэлбэр газарт барьж байгуулах бөгөөд барилгажилтын төслийн даалгаварыг холбогдох мэргэжлийн байгуулагатай хамтран боловсруулна.

4.2.11. Ариун цэвэр-эрүүл ахуйн 1000 м-ээс багагүй өргөнтэй хамгаалалтын бүсээр суурьшлын бүсийн нутаг дэвсгэрээс тусгаарлагдсан үйлдвэрийн бүсэд, эрүүл ахуйн хамгаалалтын 100 м хүртлэх бүс бүхий хүнсний ба хөнгөн үйлдвэрийг ороцуулан төлөвлөхгүй.

4.2.12. Ариун цэвэр-эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүсэд орон сууц, сургуулийн өмнөх насны хүүхдийн байгууллага, эрүүл мэндийг хамгаалах байгууллага байрлуулахыг хориглоно.

4. 3. Шинжлэх ухаан-үйлдвэрийн бүс

4.3.1. Үйлдвэрийн бүсэд тухайн үйлдвэрийн үйл ажиллагааны онцлог, хүчин чадлаас хамааруулан шинжлэх ухаан, туршилт судлагааны бүс төлөвлөнө. Энэ бүсэд шинжлэх ухаан, туршилт-үйлвэрлэлийн барилга байгууламж, тухайн үйлдвэртэй холбоотой дээд, мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төв,

үйлчилгээний байгууллага, туршилтын үйлдвэрүүд, мөн инженерийн шугам сүлжээ болон тээврийн байгууламж байрлана.

Тайлбар: эрдэм шинжилгээ, туршилт судлагааны газрыг байршуулахад орчинд нөлөөлөх бохирдлын сөрөг хүчин зүйлүүдийг тооцох ёстой.

4.3.2. Суурьшлын бүсэд байрлах эрдэм шинжилгээ, туршилт судлагааны бүсийн хүчин чадлыг техник эдийн тооцооны үндсэн дээр тогтооно.

4.3.3. Шинжлэх ухаан, туршилт-судлагааны байгууллагын эдэлбэр газрын хэмжээг барилгын нийт ашигтай талбайн 1000м2 тутамд доор зааснаас багагүй талбай (га) ногдохоор төлөвлөнө. Үүнд:

Байгалийн техникийн шинжлэх ухааны 0.14 -0.2 Нийгмийн ухааны 0.1 – 0.12

Эдэлбэр газрын тооцоонд туршилтын талбай, нөөц нутаг дэвсгэр, ариун цэврийн хамгаалалтын бүс ороогүй болно.

4.4. Аж ахуй – агуулахын бүс

4.4.1. Нийтийн аж ахуй-агуулахын бүсэд хүнсний үйлдвэрүүд, өргөн хэрэглээний бүтээгдэхүүний тусгай зориулалтын агуулахууд, нийтийн тээврийн болон аж ахуйн үйлдвэр, үйлчилгээний газрууд байрлана. Хүн амын өдөр тутмын үйлчилгээнд ашиглагдаггүй агуулахуудыг нийслэл, бүсийн төв хотуудын барилгажилтын хилийн гадна, ихэвчлэн төмөр зам болон хот хоорондын замд ойр байрлуулна.

4.4.2. Улсын нөөцийн агуулах, нефть болон нефтийн бүтээгдэхүүний дамжлага бааз, шингэн хийн агуулах, шатах дэлбэрэх материалын агуулах, хүчтэй хорт бодисуудын суурь агуулах, хүнсний бүтээгдэхүүний суурь агуулах, бордоо ба үйлдвэрийн түүхий эд, ойн болон барилгын материалын агуулахыг хот, тосгоны нутаг дэвсгэрийн гадна ба ногоон бүсэд, эрүүл ахуй, гал түймрийн аюулгүй байдлын норм дүрмийн шаардлагын дагуу тусгай зориулалттай агуулахуудын бүсэд байрлуулна.

Тайлбар: Аймгийн төв хот ба тосгоны хэрэгцээнд үйлчлэх төвлөрсөн агуулахуудыг бүлэг суурингийн төвд буюу замын өртөөний эдэлбэр газарт байрлуулна.

4.4.3. Хүн амын өдөр тутмын хэрэгцээний барааны агуулахын эдэлбэр газрын 1 хүнд ногдох талбайг доор зааснаас багагүйгээр төлөвлөнө. Үүнд:

Нийслэл, бүсийн төв хотод 2 м2

Бусад суурин газарт 2.5 м2

Амралт, сувилалын газарт 9 м2

Гэр бүлийн хэрэгцээнд зориулах агуулахын аж ахуйн эдэлбэр газрын талбайг батлагдсан зургийн даалгаварыг үндэслэн тогтооно.

4.4.4. Аж ахуйн агуулахын бүсийн цахилгаан дамжуулах шугам, холбооны шугам болон бусад орон нутгийн зориулалттай шугамуудыг зам дагуулж, тариан талбай, ойн зурвасын хил дагуу аль болохоор хөдөө аж ахуйн эдэлбэр газар дундуур дайрахгүй нутаг дэвсгэрт байршуулж, төв шугамтай чөлөөтэй холбогдохоор төлөвлөнө.

Тав. Ногоон байгууламж, амралт, аялал жуулчлалын бүсийн

нутаг дэвсгэрийн төлөвлөлт

5.1. Ногоон байгууламж, гадна тохижилтын төлөвлөлт

5.1.1. Ногоон байгууламж, амралт зугаалгын бүсэд хот, төв суурин газруудын цэнгэлдэх хүрээлэн, явган хөдөлгөөний нэгдсэн зам, үйлдвэр суурьшлын бүсийг тусгаарласан ногоон зурвас, мод үржүүлгийн газар, ариун цэвэр хамгаалалтын бүс, нийтийн зориулалттай амрах, тоглох талбай, усан сан, цэцэрлэгт хүрээлэн, спортын цогцолбор бүхий орон зайн задгай орчин хамрагдана.

5.1.2. Хот, тосгоны ногоон байгууламжийн төлөвлөлтийг хүн амын ажиллах, амьдрахад тохиромжтой, гоо зүй, ариун цэвэр-эрүүл ахуйн нөхцлийг хангасан, хотын орон зайн бичил уур амьсгалын тааламжтай орчинг бий болгож, хүний үйл ажиллагааны элдэв хортой нөлөөллөөс хамгаалах, барилгажсан нутаг дэвсгэрийн архитектур-орон зайн зохиомжийг сайжруулсан байхаар тооцож, энэхүү нормын зөвлөмжийн 12 дугаар хавсралтын дагуу төлөвлөнө.

5.1.3. Хот, тосгоны ногоон байгууламжийг төлөвлөхдөө нийтийн хэрэгцээний, хязгаарлагдмал зориулалттай, тусгай зориулалттай гэсэн ангилалыг баримтлана.

А. Нийтийн хэрэгцээний ногоон байгууламжид хот, тосгоны нийтийн хэрэгцээний зориулалттай цэцэрлэгт хүрээлэн, цэцэрлэгт төгөл, орон сууцны доторхи хорооллын чанартай цэцэрлэгт хүрээлэн, үйлдвэрийн бүсийн цэцэрлэгжүүлэлт, цэцэрлэгт гудамж болон зүлэгжүүлсэн зам талбай хамрагдана.

Б. Хязгаарлагдмал зориулалттай цэцэрлэгжүүлэлтэд сургууль, цэцэрлэг, ясли, эмнэлэгийн байгууллага, авто болон төмөр замын барилга байгууламжийн хамгаалалтын зурвас, иргэн, олон нийтийн барилгын эдэлбэр газрын цэцэрлэгжилт багтана.

В. Тусгай зориулалттай цэцэрлэгжүүлэлтэд ботаник цэцэрлэг, орон сууцны хорооллыг үйлдвэрийн газраас тусгаарласан хамгаалалтын бүс, гудамж замын цэцэрлэгжүүлэлт, гуу жалга зэрэг хөрсний эвдрэл, элсний нүүлт зэргээс

хамгаалсан ногоон зурвас болон гол горхи, нуур цөөрмийн эргийн хамгаалалтын зурвас, хүчтэй салхи, элс, цасны хунгарлалтаас хамгаалсан ногоон байгууламжууд орно.

5.1.4. Хот, тосгоны нутаг дэвсгэрт цэцэрлэгжүүлсэн болон задгай орон зай хоршсон цогцолбор бүс төлөвлөх ёстой. Хот суурины барилгажсан нийт талбайн 40%-иас багагүй нь, сууцны хорооллын барилгажсан нутаг дэвсгэрийн 30%-иас багагүй нь цэцэрлэгжүүлсэн нутаг дэвсгэр байна. Энэ бүсэд бичил хорооллын цэцэрлэгжүүлсэн талбайг оруулан тооцно.

Тайлбар:

1. Ой, ойт хээрийн бүсийн нутаг, говь цөл, заримдаг цөлийн бүсийн барилгажсан нутаг дэвсгэрийн ногоон байгууламжийн талбайн хэмжээг зургийн даалгаварыг үндэслэн тогтооно.

2. 1 км-ээс дээш өргөнтэй ариун цэврийн хамгаалалтын бүс шаардагдах үйлдвэрүүдтэй хотуудад ногоон байгууламжийг нийт нутаг дэвсгэрийн 15%-иас багагүй хэмжээгээр ихэсгэн төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

5.1.5. Хот, тосгоны хүн амын суурьшлын бүсийн цэцэрлэгжүүлэх талбай, цэнгэлдэх хүрээлэн, цэцэрлэгт гудамж, цэцэрлэгт талбайн 1 хүнд ногдох хэмжээг дараах хүснэгтэд зааснаар төлөвлөнө.

Хүснэгт 1

№Нийтийн хэрэгцээний

ногоон байгууламж

Ногоон байгууламжтай талбай м2/хүнИх хот, том

хотДунд хот Бага хот

1Хотын чанартай цэцэрлэгт хүрээлэн

3 3 2

2Хорооллын чанартайцэцэрлэгт хүрээлэн

2 2 -

3Хороолол, дүүргийн суурьшлын бүсийн цэцэрлэгт хүрээлэн

3 2 -

4Бичил хорооллын ба хороолол дундын цэцэрлэгт хүрээлэн

3 2 2

5Цэцэрлэгт талбай ба цэцэрлэгт гудамж

4 3 3

15 12 7

Тайлбар:

1. Нийслэл, бүсийн төв хотын нутаг дэвсгэрийн ойн паркийг хотын цэцэрлэгт хүрээлэнгийн бүтцэд хамруулан тооцож болно. Гэхдээ энэхүү хүснэгтэд заасан хэмжээг 5 м2-аас ихгүйгээр нэмэгдүүлнэ.

2. Байгаль цаг уурын I, IV бүсийн хот суурины цэцэрлэгжүүлэх эдэлбэр газрын талбай ой ойт хээрийн бүсэд 2 м2-аас говь цөл, хагас цөл, цөлийн бүсэд 29-30%-иас ихгүйгээр бууруулах, харин хээр, ойт хээрийн нутаг дэвсгэрт 10-20%-иар нэмэгдүүлэн төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

3. Ойгоор хүрээлэгдсэн буюу том гол, усны сав газрын орчинд байрлах дунд, бага хот, тосгон, суурингийн цэцэрлэгжүүлэх талбайг 20%-иас хэтрүүлэхгүйгээр багасгаж төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

5.2. Цэцэрлэгт хүрээлэнгийн барилга байгууламжийн төлөвлөлт

5.2.1. Хот, суурин газруудад цэцэрлэгжүүлэх нийт нутаг дэвсгэрийн 10%-иас багагүй газар нь 0.5 км өргөнтэй цэцэрлэгт хүрээлэн, ойн парк зайлшгүй төлөвлөх ёстой.

5.2.2. Ногоон бүс, ой, ойн бүс, цэцэрлэгт хүрээлэнд нэгэн зэрэг үйлчлүүлэх хүний тоог доор зааснаас ихгүйгээр тооцож төлөвлөнө. Үүнд: ( хүн/га)

Хотын цэцэрлэгт хүрээлэн 100

Амралт зугаалгын орчны ногоон бүсэд 70

Амралт сувилал, тосгоны бүсэд 50

Ойн төгөл, нуган төгөл, усан хүрээлэд 10

Тайлбар: Уур амьсгалын IVA, IVБ, IVB дэд бүсэд буюу говь, заримдаг говь, цөл, хагас цөлийн бүсэд энэ хэмжээг 20 %-иар бууруулахыг зөвшөөрнө. Харин хүрээгээр нь хөрс хамгаалах ногоон зурвас төлөвлөнө.

5.2.3. Нийслэл, бүсийн төв хотод цэцэрлэгт хүрээлэнг хүүхдийн, биеийн тамир спортын, үзэсгэлэнгийн, ан амьтны ба бусад хүрээлэн, ботаникийн цэцэрлэг гэж төрөлжүүлэн төлөвлөнө.

Эдгээрийн бүтэц зохион байгуулалт, талбайн хэмжээг төслийн даалгаврыг үндэслэн тогтооно. Спортын байгууламжийг оролцуулан тооцсон хүүхдийн цэцэрлэгт хүрээлэнгийн нэг хүнд ногдох талбайн хэмжээг 0.5 м2-аас багагүй байхаар тооцож төлөвлөнө.

5.2.4. Гоо зүй, танин мэдэхүйн үнэт зүйл бүхий байгалийн ландшафтыг хэвээр хадгалах өндөр зэрэглэлийн нутаг дэвсгэрт үндэсний ба байгалийн хүрээлэнг байгуулахаар төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

Үндэсний ба байгалийн хүрээлэнгийн нутаг дэвсгэрийн архитектурын орон зайн зохион байгуулалтыг шинжлэх ухаан, соёл дурсгалын, дархан цаазат – амралтын болон дархан цаазад хэсгийн аж ахуйн бүс гэж ангилан төлөвлөнө.

5.2.5. Хот, тосгоны нутаг дэвсгэрт байгалийн ландшафт (тухайлбал усан сан, мод ургамал зэрэг)-ийг ашиглан цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулна. Ногоон байгууламжийн эдэлбэр газрын болон орон зайн хэмжээ, хүрэлцэн очих хугацааг дараах хүснэгтэд зааснаас багагүйгээр төлөвлөнө.

Хүснэгт 2

№Ногоонбайгууламжийн төрөл

байршилТалбай

гаҮйлчилгээний

радиус км

Очих хугацааны хамгийн их цаг

1Хотын чанартай цэцэрлэгт хүрээлэн

Суурьшлын бүсэд 15 5Унаагаар 15 мин.

2Тусгай зориулалттай цэцэрлэгт хүрээлэн

Суурьшлын бүсэд эсвэо түүнтэй зэргэлдээ

3 нормчлохгүй

3Дүүргийн чанартай цэцэрлэгт хүрээлэн

Дүүргийн нутаг дэвсгэрт

10 2Унаагаар 10 мин.

4Орон сууцны хороолол дундын цэцэрлэгт хүрээлэн

Орон сууцны хорооллын доторхи нутаг дэвсгэрт

3 1Явганаар 15-

20 мин.

5Бичил хороолол ба хороолын цэцэрлэгт хүрээлэн

Орон сууцны барилгуудын дундах орон зайд

1 0.5Явганаар 5-7

мин.

6 Цэцэрлэгт талбай Барилгуудын дунд 0.5

7Цэцэрлэгт гудамж

2 урсгалтай гудамжны дунд хэсэг

Өргөн нь 18-50 м

5.2.6. Нийтийн хэрэгцээний нутаг дэвсгэрийг усан оргилуур, усан сан, шат, налуу зам, саравч, гэрэлтүүлэг зэрэг архитектурын жижиг хэлбэрийн элементээр тоноглож тохижуулахаар төлөвлөнө.

Хот, тосгонд тарих мод, ургамлын нэр төрөл, бут сөөг хоорондын зай болон хөрс сайжруулах үндсэн арга хэмжээг энэхүү нормын зөвлөмжийн 16 дугаар хавсралтын дагуу төлөвлөнө.

Ногоон зурвасын өргөнийг дараах хүснэгтэд зааснаас ихгүйгээр төлөвлөнө.

Хүснэгт 3

№ Ногоон зурвас Өргөний хэмжээ (м-ээр)

1Эгнээ мод буюу мод сөөгА. Нэг эгнээ суулгахБ. Хоёр эгнээ суулгах

25

2 Нэг эгнээ сөөг

А. Өндөр ( 1.8 м-ээс өндөр)Б. Дунд зэргийн ( 1.2-1.8 м)В. Намхан ( 1.2 м хүртэл)

1.21.00.8

3Бүлэглэж тарьсан:А. МодБ. Сөөг

4.53.0

4 Зүлгэн зурвас 1.0

Тайлбар: олон эгнээ сөөг тарих тохиолдолд зурвасны өргөний хэмжээг 40 %-иар ихэсгэн төлөвлөнө.

5.2.7. Амралтын бүсийн замын сүлжээ, явган замын хөдөлгөөний чиглэлийн дагуух урсгалыг аль болох бага налуутай байхаар тооцож, үүнээс нийтийн тээврийн хэрэгсэлийн зогсоол, тоглоомын болон спортын талбайд хамгийн дөт зайнд явж хүрэхээр төлөвлөнө. Нэг хүнд ногдох явган замын зурвас бүрийн өргөний доод хэмжээ 0.75 м байх ёстой. Амралтын бүсийн талбай, замыг бат бэх материалаар хийнэ.

5.2.8. Барилга байгууламж, инженерийн шугам сүлжээнээс мод, бут, сөөгний тэнхлэг хүртлэх зайн доод хязгаарыг дараах хүснэгтэд заасны дагуу төлөвлөнө.

Хүснэгт 4

№Барилга байгууламж инженерийн шугам

сүлжээБарилга байгууламж инженерийн объектын

тэнхлэгмод Бут сөөг

1Барилга байгууламжийн гадна хана,шугам сүлжээнээс

5.0 1.5

2 Троллейбусны замын далангийн захаас 5.0 3.0

3Явган зам, цэцэрлэгжсэн замын хашлагын захаас

0.7 0.5

4Гудамжны зорчих хэсгийн ирмэг, замын хажуугийн хашлагаас

2.0 1.0

5Гудамж замын дагуух цахилгааны шугамаас

4.0 1.0

6 Түшиг ханын дотоод ирмэг буюу улнаас 3.0 1.07 Газар доорхи шугам сүлжээнээс 2.0 1.0

Тайлбар:

1. Энэхүү норм нь 5 м хүртэл диаметр бүхий титэмтэй модонд хамаарна. Түүнээс их диаметртэй мод хүртэлх зай хэмжээг төслийн даалгаврын дагуу төлөвлөнө.

2. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамаас мод хүртэлх зайг цахилгаан байгууламжийн дүрмээр тодорхойлно.

3. Барилгын дэргэд суулгах мод нь энэхүү нормын 9 дүгээр бүлэгт заасан шаадлагын дагуу орон сууц, олон нийтийн байрны нарны шууд тусгал, гэрэлтүүлэгт саад болохгүйгээр байх ёстой.

5.2.9. Хот, тосгонд чимэглэлийн зориулалттай мод, бут үржүүлэх газар, цэцгийн хүлэмжийн аж ахуй төлөвлөнө. Мод үржүүлгийн газрыг тусгай тооцооны дагуу, гэхдээ 40 га-гаас багагүй байхаар, цэцгийн хүлэмжийн аж ахуйг нэг оршин суугчид 0.5 м2 талбай ногдохоор тус тус тооцож төлөвлөнө.

5.3. Амралт сувилалын бүс

5.3.1. Олон нийтийн түр хугацааны амралт зугаалгын бүсийг нийтийн тээврийн хэрэгсэлээр 1.5 цагаас илүүгүй хугацаа зарцуулан очих зайд байрлуулна. Нэг амрагчид ногдох амралт амралт зугаалгын бүсийн нутаг дэвсгэрийн хэмжээг 500-1000 м2 байхаар төлөвлөнө.

5.3.2. Амралт зугаалгын бүсийг амралт, рашаан сувилал, хүүхдийн зуслан, сургуулийн өмнөх насны хүүхдийн сувилал, ногоон байгууламж, хотын чанартай авто зам, төмөр замаас 500 м-ээс багагүй, амралтын газраас 300 м-ээс багагүй зайд тус тус байрлуулна.

5.3.3. Ойн цэцэрлэг, амралт зугаалгын болон рашаан сувилалын бүсийн хилийн захаар байрлуулж буй авто машины зогсоолын хэмжээг төслийн даалгаврыг үндэслэн тогтооно.

5.3.4. Рашаан сувилалын бүсийг байгалийн рашаан амралтын нөөцтэй нь уялдуулан байгаль, цаг уур, ландшафт, ариун цэвэр-эрүүл ахуйн хамгийн тааламжтай орчин бүрдсэн дэвсгэр нутагт байрлуулна. Сувилалын барилгын бүтэц бүрэлдэхүүн, талбайн хэмжээг төслийн даалгаврын дагуу тогтооно.

5.3.5. Рашаан сувилалын бүсийн төслийг зохиохдоо төлөвлөлтийн дараах зарчмыг баримтлана. Үүнд:

Рашаан сувилалын үйлчилгээтэй холбоогүй үйлдвэрийн болон нийтийн агуулахын объект, орон сууц, нийгмийн үйлчилгээний барилга байгууламж байршуулахыг хориглоно.

Бүсийн доторхи тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөнийг хязгаарлах, эдэлбэр газраар дамжин өнгөрөхгүй байхаар тооцно.

Сувилалын ажиллагсдын ажилдаа хүрэх хамгийн бага хугацаа 15 минут байхаар тооцож, тэдний сууцны барилгыг бүсийн гадна байршуулна.

Ашиглалтын үүрэг зориулалтын хувьд ижил төрлийн буюу ойролцоо чиглэлтэй рашаан сувилалын байгууллагын үйлчилгээний барилга байгууламжийг төвлөрүүлж, архитектур орон зайн нэгдсэн цогцолбор байдлаар төлөвлөнө.

5.3.6. Эдэлбэр газрын захаас рашаан сувилалын барилга байгууламж хүртэлх авто машины зайн доод хэмжээг доор зааснаас багагүйгээр төлөвлөнө. Үүнд:

Нийтийн аж ахуйн болон ажиллагсадын сууцны барилга байгууламж хүртэл 500 м

Авто зам хүртэл 200-300 м

Тайлбар: автозамыг зэрэглэлээр ангилж, энэ зайн хэмжээг төслийн даалгавраар тогтоно.

5.3.8. Амралт зугаалга, рашаан сувилалын бүсэд орших наран шарлагын талбайн нэг хүнд ногдох талбайн доод хэмжээг том хүнд 5 м2, хүүхдэд 4 м2, тусгай зориулалтын эмчилгээнд 6 м2-аар тус тус төлөвлөнө.

5.3.9. Голын эргийн дагуух наран шарлагын талбайд нэгэн зэрэг үйлчлүүлэгсдийн тоог наран шарлагын газрын ачааллаас хамааруулан коеффициентээр тооцож тодорхойлно. Үүнд:

Сувилалд 0.4 – 0.6

Амралт, жуулчлалын байгууллагад 0.6 – 0.8

Хүүхдийн зусланд 0.5 – 0.6

Орон нутгийн хүн амын зориулалттай амралтад 0.3

Зургаа. Олон нийт, иргэний барилга байгууламжийн төлөвлөлт

6.1. Олон нийт, иргэний барилга байгууламжийн төлөвлөлт

6.1.1. Засаг захиргаа, нийгмийн үйлчилгээний барилга байгууламжийг гудамж, замын сүлжээ, цэцэрлэгжилтийн бүс, суурьшлын бүс, үйлдвэрийн бүстэй уялдуулан хоорондоо аль болохоор зохистой үйлчилгээний хүрээнд байхаар тооцож төлөвлөнө. Олон нийт, засаг захиргаа, нийгмийн үйлчилгээний барилга байгууламжийн төлөвлөлтийн тооцоог холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд боловсруулсан нийгэм хангамжийн нормативийг үндэслэн тогтооно.

6.1.2. Нийслэл хот, бүсийн төв хотын олон нийт, засаг захиргааны, нийгмийн үйлчилгээний барилга байгууламжийн тоо, хүчин чадал, багтаамжийн тооцоонд зэргэлдээ хот, суурингаас 2 цагт багтаан эдгээр объектуудад хүрэлцэн ирэх боломжтой хүмүүс олон тухайн хотод түр оршин сууж байгаа хүмүүс, жуулчид, бусад хүмүүсийг хамруулан төлөвлөнө. Харин аймгийн төв хотын тухайд эдгээр объектуудад хүрэлцэн ирэх хүмүүсийн хугацааг 1 цагаас хэтрэхгүй байхаар тооцно.

6.1.3. Хот, тосгоны засаг захиргаа, олон нийт, нийгмийн үйлчилгээний барилга байгууламжид ердийн хөсөг, тээврийн хэрэгсэл, явганаар хүрэлцэн очих хугацаа очих хугацаа 30 минутаас ихгүй байна.

6.1.4. Соёл, урлаг, боловсрол, олон нийт, нийгмийн үйлчилгээ, эрүүл мэнд, биеийн тамир, спортын барилга байгууламжийг тооцох нормыг дараах хүснэгтийн дагуу төлөвлөнө.

Олон нийт, соёл, урлаг, нийгмийн үйлчилгээний барилга байгууламж

хүснэгт

дд Барилга байгууламжийн нэр Хэмжих нэгж

Норматив хэмжээ 1000 хүн

Бүсийн төв хот

Аймгийн төв,хо

т

Төв суурин

1 Цэцэрлэг Хүүхэд 100 90 502 Ерөнхий болвсролын сургууль Сурагч 200 210 1003 Сургуулийн дотуур байр Ор 10 20 30

4Мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төв

Сурагч 20 10 3

5 Их, дээд сургууль Оюутан 15 8 -6 Олон нийтийн байгууллага м2 60 40 -7 Соёлын төв Суудал 80 60 308 Кинотеатр Суудал 30 15 -9 Театр, концертын танхим Суудал 5 4 -10 Цирк, лекцийн танхим Суудал 3 2 -

11 Музей, үзэсгэлэнгийн танхим

м2

үзвэрийн танхим

20 10 5

12

Автомат тоглоом, чөлөөт цагийн клуб

м2

талбай10 8 4

13 Номын сан Мян.ном/суудал 4/3 4/2 6

14

Орон сууц ашиглалтын байгууллага

объект 20 000 хүн амд нэг

Тайлбар: төв суурин газарт театр ба кинотеатрыг хамтатган төлөвлөж болох ба явуулын кино үзвэр, театр, номын сангийн цэг байж болно.

6.1.5. Нийслэл хот, бүсийн төв хот, аймгийн төв хот суурин газруудад соёл, урлаг, боловсрол, олон нийт, нийгмийн үйлчилгээ, эрүүл мэнд, биеийн тамир, спортын барилга байгууламжийг төлөвлөхдөө газрын байрлалыг зөв тогтоож, хүчин чадалтай нь уялдуулж нэг хүнд ногдох эдэлбэр газрын хэмжээг харгалзан 12-р хавсралтын дагуу төлөвлөнө.

6.1.6. Сургуулийн өмнөх насны хүүхдийн тоглоомын талбайг барилга байгууламжийн гадна суурьшлын бүсийн талбайд төлөвлөж болох ба 1-3 насны хүүхдэд зориулсан барилга байгууламжийн нэг хүүхдэд ногдох талбайг 7.5 м2-аар авч болно.

6.1.7. Хот, төв суурин газрын сургуулийн барилгыг дотуур байртай төлөвлөвөл хүүхдийн дотуур байрт ногдох хэмжээгээр талбайг нэмэгдүүлэх ба 0.2 га-аас ихгүйгээр нэмэгдүүлэн төлөвлөж болох бөгөөд сургуулийн спорт, биеийн тамирын цогцолборыг орон сууцны хорооллын чанартай биеийн тамир, спортын цогцолбортой нэгтгэж болно.

6.1.8. Нийслэл хот, бүсийн төв хот, аймгийн төв хотуудад хүүхдийн ордон, залуу техникчдын ордон, залуу байгальчдын ордон, хүүхдийн урлагийн болон уран сайхны сургууль, дуу хөгжмийн сургууль, идэрчүүдийн биеийн тамир, спорт, бялдаржуулах, эрүүлжүүлэх ордон гэх мэт олон нийтийн байгууллагуудад нийт сурагчдын 10-аас доошгүй хувь хамрагдахаар тооцож тусгайлсан зургийн далгаварын дагуу төлөвлөх ба төв суурин газарт сургуулийн барилгын цогцолборын хамт төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

6.1.9. Нийслэл хот, бүсийн төв хотуудад соёлын төв, театр, кинотеатр, музей, үзэсгэлэнгийн танхим, хурлын танхимуудыг олон нийтийн байгууллагуудтай нэг дор байрлуулж, цогцолбор байдлаар төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

6.1.10. Хот, төв суурин газарт орон сууцны хороолол дотор орон сууцны нэг давхарт чөлөөт цагийн клуб, автомат тоглоомын газруудыг жижиг үйлчилгээний газартай хамт төлөвлөж болно.

6.1.11. Нийслэл хот, бүсийн төв хот, аймгийн төв хот, төв суурин газруудад холбооны салбар, банкны салбар, төрийн бус байгууллагуудын ажлын байр, албан контор, зураг төслийн байгууллага, хүчний байгууллага зэрэг удирдлагын чиглэлийн контор, ажлын байруудыг төслийн даалгаврыг үндэслэж төлөвлөнө.

6.1.12. Хот орчмын бүсэд байршуулбал зохих эмнэлэгийн эдэлбэр газрын хэмжээг тухайн эмчилгээний чиглэлээс хамааруулан нэмэгдүүлж төлөвлөж болно. Үүнд:

Халдвар судлалыг 15% Хавдар судлалыг 10% Сүрьеэ 15% Сэтгэл судлал 15% Нөхөн сэргээх эмчилгээ 20-30% Төрөх газрын эдэлбэр газрын талбайг 0.5 хүртэл хувиар нэмэгдүүлж

төлөвлөж болно.

6.1.13. Засаг захиргаа, олон нийт, нийгмийн үйлчилгээний барилга байгууламжийн хүн амд үйлчлэх хүрээний зай хэмжээг дараах хүснэгтэд зааснаас багагүйгээр төлөвлөнө.

Барилга байгууламжийн хүн амд үйлчлэх үйлчилгээний хүрээ

хүснэгт

№Засаг захиргаа, олон нийт, нийгмийн үйлчилгээний

объектууд

Үйлчлэх хүрээм-ээр

хотодХөдөөгийн

сууринд1 Засаг захиргаа, соёл үйлчилгээний төв 500 10002 Сургуулийн өмнөх насны хүүхдийн байгууллага* 300 5003 Ерөнхий боловсролын сургууль 500 1000

4Нэгдсэн эмнэлэг, дүүргийн эрүүл мэндийн төв, тэдгээрийн салбар** 500-750 1000

5 Хэсгийн эмнэлэг, амбулатори, эмийн сан 300-500 500-10006 Хүнсний зах 800 12007 Хорооллын биеийн тамир, спортын төв 750 1500

8Нийтийн хоол, зочид буудал, ахуйн үйлчилгээний цэг, салбар

500 1000

9 Холбооны салбар, банк 750 100010 Бие бялдар, чийрэгжүүлэлтийн төв 500 100011 Соёл, олон нийтийн цогцолбор 500 1000

* энэхүү үйлчлэх хүрээ нь сургуулийн өмнөх насны хүүхдийн тусгай зориулалтын төрөлжсөн сургуулиуд, цэцэрлэг яслид хамаарахгүй, харин суурин газар, хоторхуу сууринд ерөнхий боловсролын сургуулийн үйлчлэх хүрээг төслийн даалгаврын дагуу тогтооно.

** тосгон, хоторхуу суурингийн нэгдсэн эмнэлэг, амбулатори, эмэгтэйчүүд-эх барихын байр, эмийн сан хүртэл явганаар, ердийн хөсөг, тээврийн хэрэгсэлээр явах хугацаа 30 минутаас хэтрэхгүй байна.

Тайлбар:

1. Уур амьсгалын I, IIA бүсэд хүснэгтэд заасан үйлчлэх хүрээний хэмжээг 30%-иар бууруулж төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

2. Ерөнхий боловсролын сургуулийн бага ангийн сурагчдын явах замыг авто машины хурдны, гол гудамж зам нэг түвшинд огтолцохоор төлөвлөхийг хориглоно.

6.1.14. Олон нийт, иргэн, үйлдвэр, үйлчилгээний барилгын хананаас улаан шугам хүртлэх зайг дараах хүснэгтэд зааснаас багагүйгээр төлөвлөнө.

хүснэгт

№

Нийгмийн үйлчилгээний

барилга байгууламжийн эдэлбэр газар

Нийгмийн үйлчилгээний барилгын эдэлбэр газраас( м-ээр)

Улаан шугам хүртэл

Орон сууцны хана хүртэл

ЕБС, сургуулийн

өмнөх насны болон

эмнэлэгийн барилга хүртэл

хотодХөдөө, орон

нутагт

1 Сургуулийн 25 10 Агааржуулалт ба

өмнөх насны барилга байгууламж, ЕБС-ийн барилгын хананаас

гэрэлтүүлгийн нормоор төлөвлөнө.

2 Эрүүл мэндийн байгууллага 25 -

3Хоёрдогч түүхий эд авах цэг

- - 20 50

4 Галын депо 10 10 - -

5

Оршуулгын болон цогцос чандарлах газар

30 30 300 300

Тайлбар:

1. Сургуулийн өмнөх насны хүүхдийн барилга болон эмнэлэгийн барилгыг хурдны замын дэргэд байрлуулахыг хориглоно.

2. Хоёрдогч түүхий эд авах цэгийг ногоон зүлэгжүүлсэн зурвасаар тусгаарлаж, тусдаа орох замтай төлөвлөнө.

3. Эмнэлэгийн патологи-анатоми, халдвартай ба халдваргүй өвчтний байр болон аж ахуйн бүсийн эдэлбэр газар руу орц, зам төлөвлөнө.

6.2. Үйлдвэр, үйлчилгээний байгууламжийн төлөвлөлт

6.2.1. Нийслэл хот, бүсийн төв хот, аймгийн төв хот, төв суурин газрыг хот төлөвлөлтөд худалдаа, үйлдвэр үйлчилгээний барилга байгууламжийг мянган хүнд ноогдох худалдааны талбай, ажлын байр, зочид буудлыг орны тоогоор нь тооцож дараах хүснэгтээр үзүүлэв.

Худалдаа, үйлдвэр үйлчилгээний барилга байгууламжийн тооцооны норм

( 1000 хүнээр)

ддБарилга байгууламжийн

нэрХэмжих нэгж

Норматив хэмжээБүсийн төв

хотАймгийн төв, хот

Төв суурин

1 Ахуйн үйлчилгээ ажлын байр 10 9 72 Зочид буудал ор 10 8 63 Халуун ус шүршүүр 5 5 74 Нийтийн хоол суудал 60 40 20

5Хагас бэлэн бүтээгдэхүүний худалдаа

худалдааны талбай м2 10 6 2

6 Барааны дэлгүүр худалдааны талбай м2

120 100 607 Хүнсний дэлгүүр 400 300 150

8Худалдааны захын цогцолбор

худалдааны талбай м2 40 25 10

9Угаалга, хими цэвэрлэгээ

кг хувцас цаг, ээлж

140 120 30

6.2.2. Хот, төв суурин газруудад худалдаа, хагас бэлэн бүтээгдэхүүний худалдаа, боловсруулах цех, ахуйн үйлчилгээ, зочид буудал, нийтийн хоол, хими цэвэрлэгээ, халуун усны газруудыг нэг дор буюу нэг дээвэрт цогцолбороор нь төлөвлөж, авто машины нэгдсэн зогсоолтой байхаар төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

6.2.3. Амралт, рашаан сувилал, аялал жуулчлалын хотуудад рашаан сувилалыг 1000 хүнд 80 хүн /суудал байхаар төлөвлөнө.

6.2.4. Хот, төв суурин газруудад ахуйн үйлчилгээний төвийг худалдаа үйлчилгээний төвтэй хамт төлөвлөж болох ба томоохон үйлдвэрлэлд ажлын байрыг 5-10% нэмэгдүүлж болно.

6.2.5. Нийслэл хот, бүсийн төв хот, аймгийн төв хот, төв суурин газруудын худалдаа, нийтийн хоол, ахуйн үйлчилгээний газруудын эдэлбэр газруудыг хүчин чадлаас нь хамааруулан 17-р хавсралтын дагуу төлөвлөнө.

Долоо. Орон сууцны барилга байгууламжийн төлөвлөлт

7.1. Орон сууцны барилга байгууламжийн төлөвлөлт

7.1.1. Суурьшлын бүс дотор бүрэлдэн тогтсон орон сууцны хороолол, барилгажилтын орчинг иж бүрэн өргөтгөж, шинэчлэх төслийн даалгаврыг нормативын шаардлагын хүрээнд боловсруулж, холбогдох төрийн захиргааны байгууллагуудтай зөвшилцөн шийдвэрлэж, энэхүү нормын 3-р хавсралтын шаардлагыг тусгасан байна.

7.1.2. Бичил хороолол, орон сууцны бүлэглэл болон хэд хэдэн бичил хорооллоос бүрдсэн орон сууцны хорооллыг сэргээн шинэчлэх, дахин барилгажуулах, хөгжүүлэх төслийг боловсруулахдаа дараах зарчмыг баримтлана. Үүнд:

a. Бичил хорооллын эдэлбэр газрыг тэлэхгүйгээр нягтруулах;

б. Орон сууцны хорооллын эдэлбэр газрын хэмжээ 250 га хүртэл байх;

в. Орон сууцны хорооллын бүрэлдэн тогтсон архитектур-орон зайн зохиомжийн уламжлалт төрхийг хадгалах зарчмыг баримтлан орчинтой нь уялдуулах;

г. Гудамж, замын сүлжээг оновчтой болгон цэгцэлж, хүн амын нийгмийн дэд бүтэц, үйлдвэрлэл үйлчилгээний хүрээг ойртуулах;

д. Дэвсгэр газрын ашиглалтыг сайжруулах;

7.1.3. Шинээр барих орон сууцны иж бүрэн хорооллын нутаг дэвсгэрийг 80 га хүртэлх талбайд төлөвлөнө.

7.1.4. Суурьшлын бүсэд орон сууцны барилгажилтыг төлөвлөхдөө үндсэн хоёр түвшний зохион байгуулалтыг баримтлана. Үүнд:

Микрорайон (квартал) талбай нь 10-60 га, 80 га-гаас ихгүй, үйлчилгээний радиус 500 м

Орон сууцны хороолол, талбай нь 80-250 га, үйлчилгээний радиус 1500 м

Тухайлбал:

1. Орон сууцны хорооллыг хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөний шатанд орон сууцны микрорайон, кварталыг барилгажилтын шатанд тодорхойлно.

2. Бага хот болон хөдөөгийн суурины суурьшлын бүсийн бүтцийн хэмжээнд тодорхойлж болно.

3. Түүх соёлын дурсгалт барилгын бүсчлэлийг суурьшлын бүсийн бүтцэд квартал, групп квартал, гудамж талбайн ансамбль хэлбэрээр төлөвлөж болно.

7.1.5. Сууцны барилгуудын давхрын тоог архитектур-зохиомж, ахуй амьдрал, ариун цэвэр, хүн амын бүтэц, нийгмийн бааз суурь, инженерийн хангамжийн түвшинтэй харьцуулсан техник эдийн засгийн тооцооны үндсэн дээр тодорхойлно.

Тайлбар: 7 – 9 баллын газар чичирхийлэлийн бүсийн хотод нэгээс хоёр орцтой орон сууцанд давхрын өндрийг 4 давхар хүртэл тооцож бага давхар бүхий эдлэн газартай орон сууцыг төлөвлөнө. Энэ тайлбарыг хасах

7.1.6. Орон сууцны барилга байгууламжийг хадгалах, буулгах хэмжээг тухайн барилга байгууламжийн эдийн засгийн үзүүлэлт, архитектурын онцлог шийдэл, орчных нь түүхэн нөхцөл, үнэлэмж болон техникийн үзүүлэлт, сууцны ашиглалтын байдлыг харгалзан тогтооно.

7.1.7. Нам давхар сууцны хорооллыг дараах зарчмаар төлөвлөнө. Үүнд:

Хот, тосгоны барилгажилтад тохиромж муутай, тухайн үед ашиглагдаж байгаа нягтрал багатай болон сэргээн засварлаж буй барилгажилтын нутаг дэвсгэрт:

Хотын дүүргийн орон зайд хамаарах захын нөөц нутаг дэвсгэр буюу хотын төвөөс тээврийн хэрэгслээр 30- 40 минут хүртэлх хугацаанд зорчин очих жижиг суурин газарт:

Жижиг орон сууцны болон олон давхар барилга барьж хөгжүүлэх орон зайн орчинд байрлуулахгүйгээр тооцох, гадна орчныг нь иж бүрэн тохижуулж, инженерийн төвлөрсөн хангамжтай, өдөр тутмын нийгмийн дэд бүтэц, үйлдвэрлэл үйлчилгээний хамгийн зохистой хүрээг хангахаар тооцож төлөвлөнө.

7.1.8. Орон сууцны барилгажилтын давхрын тоо, хэмжээг хотын ирээдүйн хөгжил, архитектур-орон зайн зохиомж, нийгэм ахуйн, эрүүл ахуйн, хүн амын амьдралын хэрэгцээ, барилгын баазын онцлог, инженерийн тоног төхөөрөмжийн түвшинг харгалзан техник эдийн засгийн тооцоог үндэслэн тодорхойлно.

7.1.9. Орон сууцны бичил хороолол, сууцны бүлэглэлийн эдэлбэр газарт нэвтрэх тээврийн хэрэгслийн орц, үргэлжилсэн барилгын доогуур нэвт гарах гарц хоорондын зайг 300 м-ээс ихгүйгээр, харин сэргээн шинэчилж байгаа, хүрээ маягаар барьсан барилгажилтын тухайд энэ зай 180 м-ээс ихгүй байна. Эдгээр орц нь хөдөлгөөний зориулалттай гол гудамж, замын зорчих хэсэгтэй огтлолцохдоо замын уулзварын тээврийн хэрэгслийн зогсоох тэмдгээс 50 м-ээс багагүй, нийтийн тээврийн хэрэгслийн зогсоолоос 20 м-ээс багагүй зайд огтлолцоно.

7.1.10. Орон сууцны хорооллын ногоон бүсийн нэг хүнд ногдох талбай нь 6 м2-аас багагүй байна. Энэ тооцоонд ерөнхий боловсролын сургууль, сургуулийн өмнөх насны хүүхдийн байгууллагын барилгын эдэлбэр газрын талбай хамаарахгүй.

Барилгын уур амьсгалын I бүсэд болон IIБ дэд бүсэд байрлах орон сууцны хорооллын нэг хүнд цэцэрлэгжүүлсэн талбайн хэмжээ 5 м2-аас багагүй байна.

Тайлбар: орон сууцны хорооллын ногоон бүсэд амралтын, хүүхдийн тоглох болон явган замын талбайг оруулан тооцох ба нийт эзлэх талбай нь ногоон бүсийн 30%-иас ихгүй байна.

7.2. Эдэлбэр газартай орон сууцны төлөвлөлт

7.1.1. Хот, сууринд барих нам давхар сууц болон тухайлсан жижиг сууцны эдэлбэр газрын хэмжээг холбогдох төрийн захиргааны байгууллагын шийдвэрийг үндэслэн тухайн үеийн онцлогт тохируулан төлөвлөнө. Эдгээр сууцны эдэлбэр газрын хэмжээг тогтоохдоо хотын нутаг дэвсгэрийн багтаамжаас хамааруулан хотын орон зайн зохиомжийн онцлог, сууцны барилгын хэв шинж, барилгажуулах орчны шинж чанарыг харгалзан төлөвлөнө.

7.1.2. Хот, төв суурин газрын орон сууцны барилга болон эдлэн газар бүхий сууцанд ногдох эдэлбэр газрын хэмжээг тухайн барилгын хэв маяг, өндөр (давхрын тоо), сууцны тоо, орчны барилгажилтын онцлог, хот суурины ангилалаас хамааруулан 9-р хавсралтын дагуу тогтоож төлөвлөнө.

7.3. Хүн амын багтаамж

7.3.1. Орон сууцны хорооллын нутаг дэвсгэрийн 1 га-д ногдох хүн амын нягтралын тооцоог энэхүү нормын 14-р хавсралтад заасан ёсоор суурьшлын бүсийн барилгажилтын төслийг гаргана. Гэхдээ хорооллын хүн амын тооцоог нягтрал 450 хүн / га-аас ихгүй байх ёстой.

7.3.2. Төв суурин газарт биеэ даасан эдэлбэр газартай хувийн тухайлсан болон 1-2 айлын орон сууц, мөн нийтийн зориулалттай орон сууц барихаар төлөвлөж болно. Тус бүрдээ эдэлбэр газартай олон айлын блокчилсон жижиг сууц төлөвлөхийг зөвшөөрнө. Харин 4 хүртэлх давхар орон сууцны барилгыг техник-эдийн засгийн тооцооны үндсэн дээр төлөвлөнө.

7.4. Зай хэмжээ

7.4.1. Орон сууцны барилга байгууламжуудын хоорондын зайг барилгын материалын галд тэсвэрлэлтийн зэрэг, нарны тусгалын үргэлжлэх хугацаа, бусад барилга байгууламжийн зориулалт зэрэг хүчин зүйлийг харгалзан үзэж төлөвлөх шаардлагатай.

7.4.2. Орон сууц хоорондын, орон сууц, олон нийтийн барилга байгууламж хоорондын болон орон сууц, үйлдвэрийн барилга байгууламж хоорондын нарны тусгалд хамааралтай зайг энэхүү нормын 11-4 дүгээр зүйлд заасны дагуу, харин барилга хоорондын гэрэлтүүлгийн үргэлжлэх хугацааг холбогдох норм дүрмийн дагуу, галын аюулаас хамгаалах шаардлага болон энэхүү нормын 4 дүгээр хавсралтад зааснаар тус тус төлөвлөнө.

7.4.3. Барилгын орцны орчинд авто замын өргөн 5.5 м-ээс багагүй байна. Төгсгөлдөө эргэх талбайтай мухар замын урт 150 м байж болно. Энэ замын төгсгөлийн талбай нь машин эргэх боломжтой байх ёстой.

7.4.4. Орон сууцны 2-3 давхар барилгын тууш талуудын хоорондын зай 15 м-ээс багагүй, 4 давхар бол 20 м-ээс багагүй, харин ийм барилгуудын тууш болон хөндлөн талуудад байрлалтай сууцны өрөөний цонхнуудын хоорондхи зай 10 м-ээс багагүй байх ёстой. Хэрэв зэрэгцээ 2 барилгын сууцны ба гал тогооны өрөө хооронд цонхоор нэвт харагдаагүй байдал хангагдсан нөхцөлд нарны гэрэлтүүлгийн нормын шаардлагад зохицуулан хоёр барилгыг хооронд нь ойртуулан төлөвлөж байна.

Тайлбар: Жижиг сууцны барилгын сууцны өрөө, гал тогоо болон шиллэсэн тавцангийн цонхноос туслах аж ахуйн пин, гараж, халуун усны барилгын хана хүртлэх зай ариун цэвэр эрүүл ахуйн шаардлагын дагуу 6 м-ээс багагүй байх ёстой. Туслах аж ахуйн зориулалттай барилгуудыг эдэлбэр газрын хилээс 1 м-ээс багагүй зайд байрлуулна.

7.4.5. Сууцны болон олон нийтийн барилга байгууламжийн эдэлбэр газрын нэг ногдох талбай, эдэлбэр газар дэхь барилгын хана, цонх хүртлэх зайг дараах хүснэгтэд зааснаас ихгүйгээр төлөвлөнө.

Хүснэгт -7.4.5.1

№ талбай Талбайн хувийн жинм2/хүн

Талбайгаас сууцны ба олон нийтийн барилга

хүртлэх зай, м

1Сургуулийн өмнөх насны болон бага ангийн хүүхэд тоглох

0.7 12

2 Насанд хүрэгчдийн амрах 0.1 103 Биеийн тамирын 2.0 10-404 Аж ахуйн зориулалтаар ашиглах 0.3 205 Авто машины зогсоолд зориулагдсан 0.8 15

Тайлбар: биеийн тамирын талбай хүртлэх зайг орчинд нөлөөлөх дуу шуугианы тооцоог үндэслэн хийнэ. Цагаан хэрэглэл хатаах талбай хүртэлх зайг нормчлохгүй. Хогийн савнаас биеийн тамир, хүүхдийн тоглоом, насанд хүрэгчдийн амрах талбай хүртэлх зай 20 м-ээс багагүй, аж ахуйн зриулалттай талбайгаас сууцны хамгийн алсын орц хүртэлх зай 100 м-ээс ихгүй байна. Дээр дурьдсан талбайн хувийн жинг холбогдох тооцоог үндэслэн 50 %-иас ихгүйгээр багасгахыг зөвшөөрнө.

7.4.6. Нэгдүгээр давхартаа үйлчилгээтэй орон сууцны барилгыг байршуулахдаа зохих зааврын дагуу гудамжны улаан шугамаас зай авна. Эдлэн газартай сууцны хороололд хувийн сууцны барилгыг тухайн орчны уламжлалыг хадгалан сууцны гудамж үүсгэх зарчмаар улаан шугамын дагуу байрлуулж төлөвлөнө.

7.4.7. Хот суурин газрын орон сууцны барилга болон туслах аж ахуйд олгох эдэлбэр газрын хэмжээг газрын хуулийн дагуу холбогдох төрийн захиргааны байгууллага тогтооно.

7.4.8. Суурин газарт байх малын саравч, гэрийн тэжээвэр амьдтын байрнаас сууцны өрөөний цонх хүртэлх зай 12 м-ээс багагүй байна.

Тайлбар: Малын саравч гэрийн тэжээвэр амьтдын байр нь бүлэглэсэн бол бүлэгт байх тооноос хамааруулан уг зайг тэдгээрийн тооноос хамааруулан тогтооно. Үүнд: бүлэгт байх саравчны тоо 1 буюу 2 үед, 15 м-ээс багагүй, 3-аас 8 хүртэл бол 25 м, 8-аас 30 хүртэл бол 50 м, 30-аас дээш бол 100 м байна.

Хөдөөгийн суурин дахь секцлэн барьсан орон сууцанд оршин суугчдын мал аж ахуйд зориулан эдлэн газар болон мал аж ахуй эрхэлдэг аж ахуйтны хорооллыг суурьшлын бүсийн гадна орчинд төлөвлөнө. Секцлэн барих сууцны барилгын зэрэгцээ эсвэл газар доор нь зургийн даавгаврыг үндэслэн хүнсний нэгдсэн агуулах байхаар төлөвлөж болно. Малын байрны блокчлон барих

саравчны талбай 800 м2 –аас их байж болохгүй. Саравчийг энэхүү нормын 3-р хүснэгтэд заасны дагуу төлөвлөнө.

Найм. Хот, тосгоны гудамж, зам тээврийн сүлжээний төлөвлөлт

8.1. Хот, тосгоны гадна тээвэр

8.1.1. Монгол Улсын нийт нутаг дэвсгэрт байгаа хот суурин газруудын зам тээврийн сүлжээний хөдөлгөөнийг хотын гадна тээврийн хөдөлгөөн, хотын зам тээврийн сүлжээ гэж ангилна.

8.1.2. Монгол Улсын бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлалын хүрээнд Монгол орны нийт нутаг дэвсгэр дээр байгаа авто замуудыг гүйцэтгэж байгаа үүрэг, зориулалтаар нь улсын, бүс нутгийн, аймаг орон нутгийн чанартай буюу нутаг дэвсгэрийн байршил, хамрагдсан нутаг дэвсгэрт үзүүлж байгаа үйлчилгээ зэргийг харгалзан улсын хэвтээ, босоо тэнхлэгийн гэж ангилна.

8.1.3. Гадна зам тээврийн зам сүлжээний төлөвлөлтөд төмөр зам, авто зам, усан тээврийн зам, агаарын тээврийн зорчигчдын буудлуудыг хотын төв, суурьшлын болон үйлдвэрийн бүсэд хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангаж байхаар тусгана.

8.1.4. Улсын болон бүсийн чанартай авто тээврийн сүлжээг хот, төв суурин газруудын суурьшлын бүсээс 100 м-ээс багагүй зайд төлөвлөнө.

8.1.5. Гадна авто замын сүлжээн дэх хөдөлгөөнийг хотын төвтэй холбохгүй, аль болохоор хот, төв суурин газрын захад байрлах авто вокзалыг дамжин өнгөрөхөөр төлөвлөнө.

8.1.6. Агаарын тээврийн нисэх онгоцны буудлыг төлөвлөхдөө дараах шаардлагыг тусгасан байх ёстой. Нисэх буудлын байршлыг тогтоохдоо хот, суурин газрын суурьшлын ба амралт зугаалгын бүсийн хамгаалалтын зайг СНиП 2.05.08-85 –д заасан шаардлага, дуу шуугиан болон цахилгаан соронзон цацрагаас хамгаалах эрүүл ахуйн хамгаалалтын арга хэмжээг ГОСТ 22283—88-д заасны дагуу авна.

8.1.7. Төмөр замын ачаа тээш ангилж, ялган хуваарилах станцыг хот төв суурины нутаг дэвсгэрийн гадна байрлуулна. Төмөр замын болон автотээврийн техникийн станц, нөөц хөдөлгүүрийн парк, ачаа тээшийн станц, чингэлэгийн талбайг суурьшлын бүсийн гадна төлөвлөнө. Агуулах, удаан хугацаагаар хадгалах задгай барааны талбайг нийтийн аж ахуйг агуулахын бүсэд төлөвлөнө.

8.1.8. Нийслэл хот, бүсийн тулгуур төв хотын захын бүсэд байх төмөр зам нь галт тэрэгний дамжин өнгөрүүлэх, ачаа тээш ангилж ялгах, ачаа буулгах станцтай байх ёстой.

8.1.9. Төмөр зам хоорондоо өөр өөр түвшинд огтлолцохдоо дараах шаардлага хангасан байна. Үүнд:

1, 2-р ангилалын зам – төмөр суурингийн гадна, хот орчмын бүсэд 3, 4-р ангилалын зам – суурьшлын бүсийн гадна байх ёстой.

8.1.10. Усан замын суурьшлын бүсийн гадна байрлуулна.

8.1.11. Тусгай зориулалтын ачаа ачих, буулгах тавцан, агуулахууд, далайн буюу гол мөрний боомтын хилээс орон сууцны барилгажилт хүртлэх зайг доор зааснаас багагүй байхаар төлөвлөнө.

Үзүүлэлтийн нэр Хэмжих нэгж зайТоос ихээр бужигнадаг, ачаа эргэлтийн станцын хилээс

м 300

Амархан асах, шатах, шингэн хадгалдаг 1-р зэрэглэлийн агуулахаас

м 200

2, 3-р хэрэглэлийн агуулахаас м 100Ангуурын газар дээрээ загас боловсруулдаггүй загас агнуурын боомтоос

м 100

Тайлбар:

1. Боомтын эдэлбэр газарт гол мөрөн рүү салаалсан зам болон галын машины үйл ажиллагаа явуулахад зохицсон зам талбай төлөвлөнө.

2. Зорчигч, ачаа эргэлт багатай боомтод ачаа, хүн тээврийн нэгдсэн зогсоол төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

3. Боомтын зогсоолын өргөн 150 м-ээс багагүй байна. Үйл ажиллагааны онцлогоос хамаарч энэ өргөний зургийн даавгаврыг үндэслэн өргөсгөж төлөвлөлхийг зөвшөөрнө.

4. Боомтын эдэлбэр газарт байрлах шатах, тослох материалын агуулахыг орон сууцны барилга, амралтын байр, усан онгоцны зогсоол зэрэг барилга байгууламжаас 500 м-ийн зайд байрлана.

5. Усан замын навигацийн төхөөрөмжтэй бүсэд байрлах барилга байгууламж шинээр барих буюу хуучныг сэргээн шинэчлэх нөхцөлд холбогдох төрийн захиргааны байгууллагуудтай зөвшөөрөлцсөний үндсэн дээр гүйцэтгэнэ.

6. Спортын болон хувийн жижиг онгоцны зогсоолыг хотын суурьшлын бүс, нийтийн амралтын бүсийн гадна хотын захын бүсэд байрлуулна.

8.2. Гудамж, замын сүлжээ

8.2.1. Хот, тосгоны нутаг дэвсгэрт, хот байгуулалт-орон зайн зохиомжийн хөгжлийн төслийг боловсруулахдаа хот, тосгоны гудамж, зам тээврийн сүлжээг нарийвчлан тогтоож хооронд нь нягт уялдуулан төлөвлөнө.

8.2.2. Гудамж, зам тээврийн сүлжээ нь хот тосгоны нутаг дэвсгэрийн үйл ажиллагаа, үүргийн бүсчлэлийн хоорондын уялдаа, тэдгээрийн үйлчилгээний тэнхлэг болж, орон зайн зохион байгуулалтын салшгүй хэсэг байна.

8.2.3. Гудамж, зам, нийтийн тээврийн сүлжээг төлөвлөхдөө тээврийн хэрэгсэл, дугуйтай ба явган хүний хөдөлгөөний эрчимжилт, нутаг дэвсгэрийн зохион байгуулалт, орон зайн зохиомж, орчны барилга байгууламжийн байршил, хүн амын байнгын өсөлт, суурин хоорондын болон тухайн суурины хөгжлийн чиг хандлагыг харгалзан, хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг бүрэн хангаж байхаар тооцож, төлөвлөлтийн нэгдсэн системтэй байхаар төлөвлөнө.

8.2.4. Хотын зам тээврийг сүлжээг төлөвлөхдөө дараах шаардлагыг тусгана. Үүнд:

Хот, тосгоны орон зайн тогтолцоо, хүн амын өсөлт, дугуйтай болон явган зорчигч, тээврийн хөдөлгөөний эрчим, тэдгээрийн байнга өсөн нэмэгдэж байгаа үйл явцтай уялдуулна.

Хотын зам тээврийн сүлжээний тогтолцоо нь авто машины болон явган хүний хөдөлгөөний аюулгүй байдал, ая тух, түүнчлэн тухайн нутаг дэвсгэрийн хүн амын ариун цэвэр-эрүүл ахуйн нөхцөлд бүрэн нийцсэн байна.

Нийтийн тээврийн үйлчилгээний хэрэгслийн хадгалалт хамгаалалт, гараж, авто бааз, засвар үйлчилгээний иж бүрэн шаардлагыг хангасан байна.

8.2.5. Хот, тосгоны зам тээврийн сүлжээг бүрдүүлэх үндсэн элементүүд болох зорчих хэсэг, явган хүний зам, нийтийн тээврийн хэрэгслийн зогсоол, унадаг дугуйн зам, хөдөлгөөн тусгаарлах зурвас, аюулгүйн тойрог, ногоон байгууламж, явган хүний гарц, газар доорхи инженерийн байгууламж, гадаргуугийн ус зайлуулах шуудуу, дамжуулах байгууламж зэргийг хамруулан иж бүрнээр төлөвлөнө.

8.2.6. Хотын гудамж, зам тээврийн сүлжээг хотын хөгжилд гүйцэтгэх үүрэг, зориулалтаар нь хотын чанартай төв зам, хорооллын, үйлдвэр аж ахуйн бүсийн чанартай, хорооллын доторхи авто зам гэж ангилна.

Хотын гудамж, зам тээврийн хэрэгслийн зориулалт, хурдны ангилал

Гудамж замын ангилал

Гудамж замын үндсэн үүрэгТөлөвлөлтийн хурдны ангилал

Хурдны замАлслагдсан сум суурин томоохон хот, үйлдвэрийн төв суурин хоорондын зам

120

Хотын чанартай төв зам

Орон сууц, үйлдвэрийн бүсэд үйлчлэх байнгын хөдөлгөөнт зам

100

Гол замуудыг бусад замуудтай холбосон үйлчилгээний зам

80

Хорооллын чанартай зам

Хотын болон гол замаас салж хороололд үйлчилгээ үзүүлэх ба барилгажсан орчны тээврийн хэрэгслийг зохицуулах

80

Үйлдвэр аж ахуй, агуулахын зам

Үйлдвэр аж ахуйн газар болон тусгай эзэмшлийн нутаг дэвсгэрийн хөдөлгөөнийг зохицуулах зам

60

Хорооллын доторхи зам

Хорооллын замаас салж орон сууцны доторхи хөдөлгөөнийг зохицуулан нэвтрүүлэх зам

40

Явган хүний гудамж зам, талбай

Явган зорчиход зориулагдсан чөлөөтэй амрах талбайтай нэвтрэх зам (автомашины замын дагуу баригдсан явган хүний зам хамаарахгүй)

-

8.3. Нийтийн тээврийн хэрэгсэл, дугуйтай болон явган зорчигчийн хөдөлгөөн

8.3.1. Хот, тосгоны нийтийн үйлчилгээний тээврийн хэрэгслийн багтаамж, хүчин чадал, төрлийг зорчигдын тоо, хэрэгцээ шаардлага, зорчих орон зайн хэмжээг үндэслэн тогтооно.

8.3.2. Нийтийн тээврийн хэрэгслээр зорчигчдын буудлын 1м2 талбайд 3 хүн ногдохоор тооцож төлөвлөнө.

8.3.3. Нийтийн үйлчилгээний тээврийн хэрэгсэл зорчих үндсэн гудамж, замын зорчих хэсэг буюу хучилтаар нь тусгайлан ялгасан зурвастай байхаар тооцож төлөвлөнө.

Тайлбар: Хотын гудамж, замын нэвтрүүлэх чадвар хязгаарлагдмал нөхцөлд давхар зам буюу газрын түвшнээс доогуур хонгилон зам төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

8.3.4. Хот, тосгоны үйл ажиллагааны үүргийн бүсүүдийн нутаг дэвсгэрийн нийтийн зорчигч тээврийн хэрэгслийн гудамж, замын нягтралыг зорчигч тээврийн эргэлтийн эрчимжилт, ашиглалтын ажиллагаатай уялдуулж төлөвлөнө.

8.3.5. Нийтийн зорчигч тээврийн хэрэгслийн буудал хүртэл явганаар хүрэлцэн очих зайг 300 м-ээс багагүй байхаар төлөвлөнө. Харин энэ зай хотын төвийн олон хүн цугладаг объектоос 250 м-ээс ихгүй, олон нийтийн амралт ба биеийн тамир, спортын бүсэд 800 м-ээс ихгүй, үйлдвэр, аж ахуйн ба агуулахын бүсэд 400 м-ээс ихгүй байна.

Тайлбар: хотын алслагдсан бүсэд байрлах суурьшлын бүс, орон сууцны хороололыг нийтийн

тээврийн хэрэгслийн үйлчилгээний зарчмыг баримтлан зургийн даалгаварын дагуу төлөвлөнө.

8.3.6. Суурьшлын бүс дэх нийтийн үйлчилгээний тээврийн хэрэгслийн зогсоолын хоорондох зай 400 м-ээс багагүй байна. Хүн олноор цуглардаг объектуудын дэрэгдэх нийтийн тээврийн хэрэгслийн зогсоолын 1 хүнд ногдох талбайг доор зааснаас багагүйгээр төлөвлөнө. Үүнд:

Нэг чиглэлийн хөдөлгөөнтэй нөхцөлд 1.0 м2, сөрөг хөдөлгөөнтэй нөхцөлд 0.8 м2, бичил орчны хуваарилах талбайтай уулзварт 0.5 м2, буухиалан явах тээврийн хэрэгслийн төвийн болон эцсийн буудлын талбайд 0.3 м2 байна.

8.3.7. Хот, төв суурин газрын явган хүний зорчих хэсгийн талбайд мухлаг, сандал байрлуулахыг хориглоно. Хэрэв явган хүний хөдөлгөөн цагт 50 хүнээс бага байвал хоёр талын явган хүний зорчих зурвасыг 1.0 м-ийн өргөнтэй төлөвлөж болно. Аливаа саадтай тулсан явган хүний замын өргөнийг 0.5 м-ээс багагүйгээр өргөсгөж төлөвлөж болно.

8.3.8. Явган хүний болон унадаг дугуйн зам нь тээврийн хэрэгслийн зорчих хэсгийн замын түвшингээс 15 см өргөгдсөн байна.

8.3.9. Явган хүний зам болон унадаг дугуйн зам туслах замтай огтлолцох буюу ерөнхий боловсролын сургууль, сургуулийн өмнөх насны хүүхдийн байгууллагад очих орчны гол замтай огтлолцох хэсэгтээ нэг түвшинд байх бөгөөд налуугийн урт 1.5 ба 3.0 м байна.

8.4. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан дэд бүтцийн төлөвлөлт

8.4.1. Хот, төв суурин газруудад хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулж гудамж замын уулзварын гарцыг автомашины хөдөлгөөнийг зохицуулах тусгай төхөөрөмжтэй (дуут дохио, хурц гэрэл, хурд сааруулагч далан) төлөвлөнө. Тусгай төхөөрөмжлөгдсөн дохионы удирдах товчлуурыг тусгай шонд 1.5 м-ийн өндөрт байрлуулна.

8.4.2. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан явган хүний замын өргөн 1.5 м-ээс багагүй, налуу 1:20 ( 5%) байна. Явган хүний гарцын налуугийн хамгийн бага хэмжээ 1:12 харьцаатай байх ба 3 талаас нь налуулна.

8.4.3. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан тусгай зориулалтын автомашины зогсоолыг засаг захиргаа, олон нийт, худалдаа, ахуйн үйлчилгээ, эмнэлэг, амралт сувилал, сургалт хүмүүжлийн байгууллага, тээвэр, холбооны болон спортын барилга байгууламжийн дэргэд төлөвлөнө.

8.4.4. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан үйлчилгээний барилгын дэрэгдэх автомашины зогсоолын нийт талбайн 20%-ийг тусгай зориулалтын автомашинд тооцож төлөвлөнө. Тусгай зориулалтын автомашины зогсоолыг тухайн барилгын орц гарц руу хамгийн дөт замаар хүрэхээр төлөвлөнө.

8.4.5. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан хот төлөвлөлт, үйлчилгээний барилга байгууламжийн төлөвлөлтийг Тахир дутуу иргэдэд зориулсан барилгын төлөвлөлтийн нормаль ( БД 31-101-04)-ийн дагуу төлөвлөнө.

8.5. Зай хэмжээ

8.5.1. Хотын чанартай авто замыг хотын төв ба томоохон үйлдвэрийн газар зэрэг хүн амын хөдөлгөөн ихтэй орчин болон бусад хороололын чанартай автомашины замуудтай уялдуулан төлөвлөнө.

8.5.2. Хотын чанартай болон хороололын чанартай авто замуудын хоорондын огтлолцсон уулзваруудын хоорондох зай 400-800 м байна.

8.5.3. Төв гудамжны дагуух барилгажилтын тээврийн үйлчилгээнд зориулж нэг урсгалтай туслах зам төлөвлөнө.

Гудамж, замын төлөвлөлтийн тооцооны үндэслэл

Замын ангилал

Хөдөлгөөний тооцоот хурд

км / цаг

Замын нэг зурвасны өргөн м

Замын эгнээний тоо

Тойргийн хамгийн бага

тойрог

Явган хүний замын өргөн

мХотын чанартай зам

100 3.50 4-8 9.0 4.5

Хороололын чанартай зам

80 3.50 2-4 6.0 3.0

Үйлдвэр, аж ахуй, агуулахын бүс

60 3.50 2 6.0 2.25

Хороололын доторхи зам

40 3.00 2 3.0 1.5

Явган хүний замын өргөнийг 0.75 м-ээс багагүй төлөвлөнө.

Тайлбар:

1. Гудамж замын өргөнийг тээврийн хэрэгсэл, явган зорчигчийн хөдөлгөөний ачаалал болон эрүүл ахуй-ариун цэврийн, иргэний хамгаалалтын шаардлагатай уялдуулан байрлуулах газар доорхи шугам сүлжээ, явган зам, гарц зэргийн тооцоог үндэслэн тогтооно.

2. Шаардлагатай гэж үзвэл зургийн даалгаварыг үндэслэн Нийслэл, бүсийн төв хот, аймгийн төв хотуудын гудамж, замын хэмжээ, техникийн үзүүлэлтийг ирээдүйн хөгжилтэй уялдуулж иж бүрэн өргөтгөж төлөвлөж болно.

8.5.4. Автомашин зорчих хэсгийн уулзварын эргэлтийн радиусыг доор зааснаар багагүйгээр төлөвлөнө. Үүнд:

Хотын болон хороололын чанартай замд – 15 м Хороололын доторхи замд -8 м Үйлдвэр, аж ахуй ба тээврийн хэрэгслийн замд – 15 м

Тухайн төлөвлөлтөөс хамаарч замын зорчих хэсгийн радиусыг хотын ба хороололын чанартай гудамж замд 12 м, хороололын доторхи замд 5 м, үйлдвэр, аж ахуйн болон тээврийн хэрэгслийн талбайд 8 м хүртэл багасгаж төлөвлөхийг зөвшөөрөх боловч тээврийн хэрэгслийн ашиглалтын үеийн техникийн шаардлагыг тооцох хэрэгтэй.

8.5.5. Гудамж, замын уулзвар болон явган хүний гарц дээр харааны гурвалжинг м-ээр төлөвлөнө. Гурвалжингийн хэмжээ “тээвэр-тээвэр” байх үед 40 ба 60 км/цаг байх тохиолдолд 25х40 м, “явган зорчигч-тээвэр” байх үед 25 км/цаг хурдтай тохиолдолд 8х40 м, 40 км/цаг хурдтай үед 10х50 м байна. Харааны гурвалжин дотор барилга байгууламж, түр байгуууламж ( төрөл бүрийн мухлаг, рекпамны самбар, архитектурын жижиг хэлбэрүүд г.м.), 0.5 м-ээс өндөр мод, бут байрлуулахыг хориглоно.

8.5.6. Барилгажсан орчны хотын болон хороололын чанартай замд замын нэг түвшинд явган хүний гарцын хоорондын зай 200-400 м байна. Харин өөр өөр түвшин дэх явган хүний гарцын хоорондох зай хурдтай зам, хурдтай төмөр замд 400-800 м, хотын болон хороололын чанартай замд 300-500 м байна.

8.5.7. Гудамж, замын сүлжээний төлөвлөлт дэх барилгажилтын улаан шугам гэдэг нь гудамж замын хөдөлгөөний аюулгүй байдал, орчны эрүүл ахуйн нөхцлийг бүрэн хангаж байхаар төлөвлөсөн зурвас газар байна.

Гудамж, замын улаан шугамын хэмжээ

дд Замын төрөлГудамжны улаан

шугамын хэмжээ м.1 Хотын чанартай зам 802 Хороололын чанартай зам 603 Үйлдвэр, аж ахуй, агуулахын бүсийн зам 454 Хороололын доторхи зам 24-305 Төв суурин газрын гол зам 506 Туслах үйлчилгээний зам 24-40

8.5.6. Төв суурин газар, тосгоны гудамж, замын сүлжээг орон нутгийн чанартай авто зам, төв суурин газрын гол гудамж, зам, туслах үйлчилгээний гудамж, зам гэж тус тус ангилна.

Төв суурин газрын авто замын хэмжээ

Замын ангилал Авто замын үүрэг зориулалтАвто замын

өргөнЗамын хурд

Явган хүний замын өргөн

Орон нутгийн чанартай зам

Төв суурин газруудын бусад хот, төв суурин, бүлэг суурингийн төвтэй холбосон зам

7.0 80 ---

Төв суурин газрын гол зам

Төв суурингийн төвийг гэр хороолол болон үйлдвэрийн бүстэй холбосон үндсэн хөдөлгөөнийг зохицуулах зам

7.0 60 2.25-3.0

Туслах үйлчилгээний зам

Төв суурин дотор үйлчлэх бүх хөдөлгөөнийг зохицуулах зам

6.0 40 1.5

Гудамж, замын сүлжээ, уулзваруудын нэвтрэн өнгөрүүлэх хүчин чадал, зогсоолын тооцоог автомашины өсөн нэмэгдэх хандлагатай уялдуулан төлөвлөлтийн хугацаанд 1000 хүнд 80-100 хөнгөн тэрэг байхаар төлөвлөнө.

Хурдны зам нийслэл, бүсийн тулгуур төв, аймгийн төв хотуудыг холбосон үед цагт 80-120, 150 км/цагийн хурдтай явахаар тооцно.

Ес. Инженерийн шугам сүлжээ

9.1. Инженерийн шугам сүлжээний төлөвлөлт

9.1.1. Инженерийн шугам сүлжээг ихэвчлэн гудамж, замын дагуу, улаан шугам дотор, тусгаарлах зурваст дараах байдлаар байрлуулна. Үүнд:

Авто ба явган зам, түүний тусгаарлах зурвас дотор инженерийн шугам сүлжээг коллектор, суваг болон хонгил дотор

Тусгаарлах зурвас дотор ахуйн болон хур борооны ус, хөрсний ус зайлуулах шугам хоолойг дагуулан

Улаан шугам ба барилгажилтын бүсийн хооронд нам даралтын хийн болон кабелийн сүлжээ ( хүчний холбооны, дохиоллын, диспетчерийн)-г тавина.

Гудамж, замын зорчих хэсгийн өргөн нь 22 м-ээс их үед усны хоолойг гудамжны 2 талд байрлуулахаар төлөвлөнө.

9.1.2. Хатуу хучилттай гудамж, замын зорчих хэсгийг өргөтгөх, шинэчлэн засварлахдаа түүн доор байрлаж байгаа инженерийн шугам сүлжээг тусгаарлах зурвас болон явган хүний замын доор байрлуулахаар төлөвлөнө. Техник-эдийн засгийн үндэслэлийн дагуу гудамжны зорчих хэсгийн шугам сүлжээг сувагт болон хонгилд байрлуулахыг зөвшөөрнө. Тусгаарлах зурвасгүй гудамжны зорчих хэсгийн доор шинээр инженерийн шугам сүлжээг төлөвлөхдөө тэдгээрийг суваг болон хонгилд байрлуулах ёстой.

9.1.3. Инженерийн шугам сүлжээ нь явган хүний нэвтрэх гарц бүхий хонгилтой огтлолцсон тохиолдолд дамжуулах хоолойг хонгилын доогуур, хүчний болон холбооны кабелийг хонгилийн дээгүүр байрлуулахаар төлөвлөнө.

9.1.4. Газар доорхи инженерийн шугам сүлжээг нэгтгэн нэг хонгилд дараах тохиолдолд байрлуулж болно. Үүнд:

Зайлшгүй нэг зэрэг байрлуулах 900 мм хүртэл диаметртэй дулааны шугам сүлжээ, 500 мм хүртэл диаметртэй ус дамжуулах хоолой, 10 кв-аас дээш холбооны кабель, 10 кв хүртэл хүчдэлтэй хүчний кабель шугам 10 ширхэгийг;

Гол гудамж, түүхийн дурсгалт барилга байгууламжийг сэргээн засварлахад; Гудамж замын хөндлөн хэсэгт шугам сүлжээг байрлуулахад зай хэмжээ нь

хүрэлцэхгүй; Гол гудамжнууд ба төмөр замуудын огтлол дээр;

Түүнчлэн хонгилд агаар дамжуулах хоолой, ариутгах татуургын даралтат хоолой бусад инженерийн шугам сүлжээ, барилга байгууламжийг төлөвлөхдөө хөрсний

цэвдэг байдлыг хэвээр хадгалах бөгөөд дулаан дамжуулах хоолой тэдгээрийн диаметрээс нь хамааралгүй, суваг буюу хонгилд байрлуулна.

Тайлбар:

1. Хөрсний төвөгтэй нөхцөл бүхий барилгажилтын талбай (суулттай,химэрлэг хөрстэй)-дус зөөвөрлөх инженерийн шугам сүлжээг, нэвтрэх гарц бүхий хонгилд байрлуулахаар төлөвлөнө.

2. Дэвсгэр нутгийн суурьшлын бүсийн төлөвлөлтийн төвөгтэй нөхцөлд орон нутгийн захиргаатай зөвшилцсний дагуу дулааны шугам сүлжээг газар дээгүүр байрлуулахыг зөвшөөрнө.

9.1.5. Ойролцоох газар доорх инженерийн шугам сүлжээнээс ( гадаргуугаас гадаргууд) барилга байгууламж хүртлэх зай хэмжээг 9.1.1.-д зааснаар төлөвлөнө. Зэргэлдээх газар доорхи инженерийн шугам сүлжээнүүд зэрэгцээ байрласан үед тэдгээрийн хоорондын зайг хэвтээ чиглэлд ( гадаргуугаас гадаргууд) хүснэгт 9.1.2.-т зааснаар төлөвлөнө.

9.1.6. Хотын, төв суурин газрын барилга байгууламжид инженерийн шугам сүлжээний оруулга шугамын урт 0.5 м-ээс багагүй байна. Харилцан адилгүй түвшинд зэрэгцэж байрласан дамжуулах хоолойнуудын хоорондын зай 0.4 м-ээс их үед энэхүү нормын хүснэгт 9.1.2.-т заасан зай хэмжээг ихэсгэж авах бөгөөд энэ зай нь траншейны налууг тооцон ухсан нүхний ирмэгээс асгаас хөрсний ул хүртлэх гүнээс багагүй хэмжээтэй байх ёстой. Инженерийн шугам сүлжээ огтлолцсон үед хоорондын зайг ( гадаргуугаас гадаргууд) босоо чиглэлийн дагуу холбогдох норм дүрмийн баримтлан авна.

Хүснэгт 9.1.1

Инженерийн шугам сүлжээ

Газар доорхи шугам сүлжээнээс дараах цэгүүд хүртлэх зай, м /хэвтээгээр/

Бари

лга

бай

гуул

ам

жы

н с

уурь

Үй

лд

вэр

ий

н с

уур

ий

н х

аш

лага

,эст

акад

, ту

лгу

ур

, кон

тактн

ы с

үл

жээ

ба х

ол

боо

төм

өр

зам

Замын захын тэнхлэг

Гуд

ам

ж з

ам

ын

хаш

лага

чул

уу,я

вга

н

хэс

гий

н з

ах,х

аж

ууги

йн

зурвас

хүотэ

л

Шууд

уун

ы г

ад

на и

рм

эг,

зам

ын

асг

ааса

н

хөр

сни

й у

л

Хүчдэлтэй цахилгаан дамжуулах агаарын

шугамын тулгуурын суурь

15

20

мм

өр

гөн

тэй

төм

өр

зам

75

0 м

м ө

ргө

нтэ

й т

өм

өр з

ам

, тр

ам

вай

ны

зам

1êâ õ

¿ðòýëõ õ

¿÷äýëòýé ã

àäíà

ãýðýëò¿¿

ëýã, òðîë

åéáóñ

, òðàìâ

àéíû

êîíò

àêòíû

ñ¿ë

æýý

1-3

5 ê

â õ

¿ðòýë

35

-11

0 ê

â õ

¿ðòýë á

óþ

ó ò¿¿

íýýñ

äýýø

Ус дамжуулах хоолой ба ариутгах татуургын даралтат шугам хоолой

5 3 4 2.8 2 1 1 2 3

Өөрийн урсгалтай ариутгах татуургын шугам хоолой (ахуйн ба борооны усны)

3 1.5 4 2.8 1.5 1 1 2 3

Борооны ус зайлуулах суваг 3 1 4 2.8 1.5 1 1 2 3

Шатдаг хий дамжуулах хоолой:Даралт МП(кгс/см2)Нам даралтын 0.005(0.05)хүртэлДунд 0.005( 0.05)-0.3(3) хүртэлӨндөр 0.3(3)-0.6(6)0.6(6)-1.2(12)

2 4

710

11

11

3.84.8

7.810.8

2.82.8

3.83.8

1.51.5

2.52.5

11

12

11

11

55

55

1010

1010

Дулааны сүлжээ:Суваг хонгилын гадна хананаасСуваггүй тавигдсан шугам сүлжээний гадна талаас

2

5

1.5

1.5

4

4

2.8

2.8

1.5

1.5

1

1

1

1

2

2

3

3

Бүх төрлийн хүчдэлтэй хүчний болон холбооны кабелиуд

0.6 0,5 3.2 2.8 1.5 1 0.5* 5* 10*

Шугам сүлжээний хонгил 2 1.5 4 2.8 1.5 1 1 2 3*

Гадна хог дамжуулах хийн шахалтын хоолой 2 1 3.8 2.8 1.5 1 1 3 5

* энэ зай зөвхөн кабельд хамаарна

Тайлбар:

1. Мөнх цэвдэг хөрс бүхий уур амьсгалын I,IIa, II б дэд бүсүүдэд газар доорхи шугам сүлжээнээс барилга байгууламж хүртлэх зай хэмжээг техникийн тооцоогоор авна.

2. Газар доорхи инженерийн сүлжээг контактны сүлжээ, дамжуулах хоолойн эстахадны суурийн орчимд байрлуулахыг суурийн суултаас шугам сүлжээ гэмтэх, шугам сүлжээний аваар ослоос болж суурийг гэмтэхээс урьдчилан сэргийлж арга хэмжээ авсан тохиодолд зөвшөөрнө. Барилгын усны түвшин бууруулах байгууламж дээр байрласан инженерийн шугам сүлжээг барилга байгууламж хүртлэх зай хэмжээг буурь хөрсний бат бэх алдагдах боломжит бүсийг тооцож тогтооно.

3. Суваггүй тавигдсан дулааны шугам сүлжээнээс барилга байгууламж хүртлэх зай хэмжээг ус дамжуулах хоолойтой адилаар авна.

4. 110-220 кВ хүчдэлтэй хүчний кабелиас үйлдвэрийн барилгын суурийн хашлага, эстакад, контактны сүлжээний тулгуур ба холбооны шугам хүртлэх зайг 1.5 м байхаар тооцно.

5. Усжуулалтын системтэй, суултгүй хөрстэй бүсэд газар доорхи инженерийн шугам сүлжээнээс усжуулалтын зай хүртлэх зайг ( сувгийн ирмэг хүртэл) дор дурдсан байдлаар тогтооно. Үүнд:

Нам дунд даралтын хий дамжуулах хоолой, мөн ус дамжуулах хоолой, ариутгах татуургын, гадаргын усны болон шатдаг шингэн дамжуулах хоолойнуудаас 1 м,

0.6 МПа ( 6кгс /см3) хүртэл өндөр даралтын дулаан дамжуулах хоолой, ахуйн болон борооны ус зайлуулах, ариутгах татуургын шугам хоолойнос 2 м,

Хүчний болон холбооны кабелиас 1.5 м, Гудамжны сүлжээний усжуулалтын сувгаас барилга байгууламжийн суурь

хүртлэх зай 5 м зайтай байна.

Техникийн найдвартай, аюулгүй байдлын нөхцөл шаардлагыг бүрэн хангасан арга хэмжээнүүдийг авсан тохиолдолд энэхүү нормын 14, 15 дугаар хүснэгтүүдэд заасан зай хэмжээг багасган авахыг зөвшөөрнө.

Хүснэгт 9.1.2

Инженерийн шугам сүлжээ

Хэвтээгээр доорхи цэгүүдэд хүртлэх зайь, м

Óñ ä

àìæ

óóëàõ õ

îîëîé

Àõóéí áîõ

èð ó

ñíû

àðèóòãàõ ò

àòóóðãûí

õîîë

îé

Óñ ø

¿¿ð¿¿

ëýõ á

îëîí

áîð

îîíû ó

ñ ç

àéëóóëàõ

õîîë

îéХий дамжуулаххоолой даралт МПа (кгс/см2)

Á¿õ

òºð

ëèéí

õ¿÷

äýëòýé õ

¿÷íè

é

êàáåëü

Õîë

áîîí

û ê

àáåëü

Дулааны шугам сүлжээ

Ñóâàã,

õîíã

èë

Ãàäíû

õîã

çàéëóóëàõ

õèéí øàõàëòûí õîîë

îé

Íàì 0

.00

5 (

0.0

5)

õ¿ð

òýë

Äóíä

0.0

05

(0

.00

05-)

-03

(3

) õ¿ð

òýë

ºíäºð

Õîíã

èë ñ

óâãèéí

ãàäíû

õàíà

Ñóâàãøã¿é

òàâèãäñ

àí

øóãàì õîîë

îéí

ãàäíà

òàëààñ

0.3

(3

) 0

.6(6

)

0.6

(6)

1.2

(12

) õ¿ð

òýë

Ус дамжуулах хоолой Тайлбар-1

Тайлбар-

21.5 1 1 1.5 2 0.5 0.5 1.5 1.5 1.

5 1

Ахуйн бохир усны ариутгах татуургын

хоолой

Тайлбар-2 0.4 0.4 1 1.5 2 5 0.5 0.5 1 1 1 1

Борооны ус зайлуулах хоолой 1.5 0.4 0.4 1 1.5 2 5 0.5 0.5 1 1 1 1

Хий дамжуулах хоолой даралт МПа (кгс/см2)Н

ам 0.005(0.5)1 1 1 0.5 0.5 0.5 0.5 1 1 2 1 2 1

Дунд 000.5 (0.5)-0.3 (3 )хүртэл 1 1.5 1.5 0.5 0.5 0.5 0.5 1 1 2 1 2 1.5

Өндөр 0.3 (3)-0.6 (6)хүртэл 1.5 2 2 0.5 0.5 0.5 0.5 1 1 4 1.5 2 2

0.6(6)-1.2 (12) 2 5 5 0.5 0.5 0.5 0.5 2 1 2 2 4 2

Бүх төрлийн хүчдэлтэй кабель 0.5 0.5 0.5 1 1 1 2 0.1-

0.5 0.5 2 2 2 1.5

Холбооны кабель 0.5 0.5 0.5 1 1 1 1 0.5 --- 1 1 1 1

Дулааны сүлжээ суваг, хонгилын гадна

хананаас1.5 1 1 2 2 2 4 2 1 --- --- 2 1

Суваггүй тавигдсан шугам сүлжээний гадна

талаас1.5 1 1 1 1 15 2 2 1 --- --- 2 1

Суваг хонгил 1.5 1 1 2 2 2 4 2 1 2 1 --- 1.5

Гадна хог дамжуулах хийн шахалтын хоолой 1 1 1 1 1.5 2 2 1.5 1 1 1 1 ---

Тайлбар:

1. Зэргэлдээ байрласан хэд хэдэн ус дамжуулах шугам сүлжээний хоорондын зайг техникийн болон инженер-геологийн нөхцлөөс хамааруулан холбогдох норм дүрмийн дагуу төлөвлөнө.

2. Ахуйн ариутгах татуургын шугам хоолой хүртлэх зай:

а. Төмөр бетонон болон асбестоцементэн хоолойгоос ус дамжуулах хоолой хүртэл 5 м,

б. 200 мм хүртэл диаметртэй ширмэн хоолойноос ус дамжуулах 1.5 м, 200 мм-ээс дээш диаметртэй үед 3 м,

в. Хуванцар хоолойноос ус дамжуулах хоолой хүртэл 1.5 м зайтай байхаар сонгож авна. Ариутгах татуургын ба үйлдвэрийн ус зайлуулах шугам сүлжээний хоорондын зай нь дамжуулах хоолойн материал, диаметр болон төрөл шинж чанараас хамааран 1.5 м байх ёстой.

3. Зэрэгцээ байрласан 300 мм хүртэл диаметртэй хийн дамжуулах хоолойн хоорондын зай 0.4 м, нэг сувагт 2 ба түүнээс дээш хий дамжуулах хоолойг хамтад нь байрлуулсан үед хоолойн диаметр 300 мм-ээс дээш бол хоорондын зайг 0.5 м-ээр авахыг зөвшөөрнө.

4. Хий дамжуулах ган хоолой хүртлэх зайг энэхүү бүлгийн хүснэгт 9.1.2.-д зааснаар хий дамжуулах хоолойг байршуулахдаа металл биш хоолойноос холбогдох норм дүрмийн дагуу авахаар төлөвлөнө.

9.2. Усан хангамж, ариутгах татуурга

9.2.1. Хот, төв суурин газрын усан хангамжийн эх үүсвэрийн байршлыг газрын дээд талд суурьшлын бүсийн ойролцоо байхаар төлөвлөнө.

9.2.2. Усан хангамжийн эх үүсвэрийн худагийн усны ундрага, шинж чанарт анхаарал тавьж, улирал бүрт усны чанарын шинжилгээ хийлгэж байх ёстой.

9.2.3. Эрүүл ахуйн найдвартай байдлыг хангах үүднээс ус хангамжийн усны эх үүсвэр, насосны станц, усан сан, ус татах, цэвэрлэх, халдваргүйжүүлэх байгууламж, ус авах төхөөрөмжийн дамжуулах хоолой, ус түгээх цэгт эрүүл ахуй, хамгаалалтын бүс тогтооно. Усны эх үүсвэр 3 бүстэй байна. Үүнд: хатуу дэглэмийн 1-р бүс, хязгаарлах горимын 2 ба 3-р бүс байна. Ус дамжуулах байгууламжид 1-р бүс ба зурвасыг / ус хангамжийн эх үүсвэрийн 2-р бүсийн гадна байрлах байгууламж/ төлөвлөнө.

9.2.4. Гадаргын ус хангамжийн эх үүсвэртэй ус хангамжийн эрүүл ахуйн хамгаалалтын 1-р бүсийг ус авах байгууламжаас:

Голын, сувгийн урсгалаас дээш 200 м-ээс багагүй, урсгалаас доош 100 м-ээс багагүй зайд: голын эргийн эсрэг чиглэлд: 100 м хүртлэх өргөнтэй голын эргээс 50 м зай хүртэл, 100 м-ээс илүү өргөн голд 100 м зайд тус тус тогтооно.Шанага хэлбэрийн ус хүлээн авах байгууламжийн эргэн тойронд 100 м радиуст багтах газар эрүүл ахуйн хамгаалалтын 1-р бүс тогтооно.

Усан сан, нуур цөөрмийн сав газарт 100 м радиуст эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүс тогтооно.

9.2.5. Эрүүл ахуйн хамгаалалтын 2-р бүсийн хил хязгаарыг:

Усны урсгалын дээд хэсэгт урсгалын дундаж хурд, хугацаа зэргээс хамааруулж тогтооно. Цаг уурын IА,Б,В,Г, IIА бүсүүдэд 95%-ийн дүүргэлттэй усанд эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүсийн хилээс ус авах цэг хүртэл 5 хоног, бусад цаг уурын нөхцөлд 3 хоног байхаар хил хязгаарыг тогтооно.

Урсгалаас доош 250 м-ээс багагүй зайд: Хажуу талын хил хязгаарыг тал газар 500 м, уулархаг газар уулын орой

хүртэл, гол хүртэл, хэрэв гол мөрөн тулгууртай эсвэл урсгалаа буцааж өөрчилж байвал хил хязгаарыг гидрологи, цаг уурын нөхцлөөс хамааруулан тогтооно.

Тайлбар: Бусад тохиолдолд 2-р бүсийн хажуугийн хил хязгаарыг эрүүл ахуй, халдвар нян судлалын албатай зөвшилцөж тогтооно.

9.2.6. Усан сангийн 2-р бүсийн хил хязгаарыг ус авах цэг рүү салхины 10% салхилах бол сав газраас бүх чиглэлд 3 км, салхины 10%-иас дээш салхилах бол 5 км-т тогтооно.Хажуугийн хил хязгаарыг зүйл 8.4.5.-ын дагуу тогтооно.

9.2.7.Гадаргын усны 3-р бүсийн хил хязгаарыг 2-р бүсийн хил хязгаартай ижил тогтоох ба хажуугийн хилийг усан сангаас 3-5 км-ээс ихгүй зайд тогтооно.

9.2.8. Гүний усны хангамжийн эх үүсвэрийн 1-р бүсийн хил хязгаарыг худаг, каптажийн захаас хамгаалалттай гүний усанд 30 м, хамгаалалтгүй гүний усанд 50 м-ээр тогтооно. Инфильтрацийн аргаар нэвчиж үүссэн гүний ус авах байгууламжтай бол гадаргын ус авах байгууламж хоёрын хооронд 150-иас бага зайтай бол эрэг хавийн газрыг 1-р бүсэд оруулна. Урсгалын доор байрласан гүний ус хүлээн авах байгууламж болон гүний усыг тэжээж байгаа гадаргын усны эрүүл ахуйн хамгаалалтын 1-р бүсийг зүйл 8.4.4.-ийн дагуу тогтооно.

Тайлбар:

1. Эрүүл ахуйн, газар зүйн, гидрогеологийн таатай нөхцөлтэй, бохирдоогүй гүний усны хамгаалалттай бүсийг 15-25 м хүртэл бууруулж байна.

2. Хамгаалалттай гүний ус гэдэг нь дээр байрлах уснаас бохирдол орохгүйгээр эрдсээр хамгаалагдсан даралттай болон даралтгүй усыг хэлнэ. Хагас хамгаалалттай бүс гэдэг нь газрын түвшингээс хамгийн дээр байрлах даралтгүй, гаднаас тэжээгддэг усыг хэлнэ. Мөн гадаргын усаар тэжээгддэг эсвэл хамгаалалтгүй гүний усаар тэжээгддэг ус орно.

9.2.9. Гүний усыг зохиомлоор тэжээх бол инфильтрацийн байгууламжаас 50 м, нээлттэй байгууламжаас 100 м зайд тогтооно.

9.2.10. Гүний усыг гадаргын усаар тэжээдэг бол гадаргын усны 2 ба 3-р бүсийн хил хязгаарыг зүйл 9.2.5.-9.2.7.-ын дагуу тогтооно.

9.2.11. Ус дамжуулах байгууламжийн 1-р бүсийн хил хязгаарыг байгууламжийн талбайн хамгаалалтыг хашаагаар хийнэ.

Усан сангийн хананаас, түрэлтгүй шүүлтүүрээс, ил задгай авцалдуулах цэнэгжүүлэгчээс 30 м-ээс багагүй зайд,

Бусад байгууламж болон даралтат цамхагийн төвөөс 15 м-ээс багагүй зайд байна.

Тайлбар: эрүүл ахуй, халдвар судлалын албаны зөвшөөрөлөөр тасралтгүй ажилладаг даралтат цамхаг, насосны станцын хамгаалалтын 1-р бүсийг тогтоохгүй байж болно.

9.2.12. Усны эх үүсвэрийн 2-р бүсээс гадна байрлах ус дамжуулах байгууламжийн 1-р бүсээс гадна байх зурвасын өргөн 100 м-ээс багагүй байна.

Тайлбар: байгууламжийн талбай нь объектын нутаг дэвсгэрт байрлах бол зурвасны өргөнийг 30 м хүртэл багасгаж болно.

9.2.13. Тохижуулаагүй газраар суурилагдсан дамжуулах хоолойн эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүсийг дараах байдлаар тогтооно. Үүнд:

Хуурай хөрсөнд тавьсан 1000 мм хүртэл голчтой хоолойд 10 м, түүнээс илүү голчтой хоолойд 20 м,

Нойтон хөрсөнд хоолойн голчоос үл хамааран 50 м-ээр тогтооно. Тохижуулсан газар суурилуулсан дамжуулах хоолойн бүсийг багасгаж

болно.

9.2.14. Төвлөрсөн ус хангамжийн эх үүсвэр, ус түгээх шугам, ус түгээх цэгт эрүүл ахуйн бүс тогтооно.

9.2.15. Төвлөрсөн ус хангамжийн эх үүсвэрээс 100 м-ээс доошгүй зайд эрүүл ахуйн хориглолтын бүс тогтооно.

9.2.16. Төвлөрсөн ус хангамжийн эх үүсвэрт хөрсний ус нэвтрэх болон урсгал уснаас шууд тэжээгдэх уст үеэс ус авч ашиглавал эх үүсвэрээс 500 м-ээсдоошгүй зайд,хөрсний уснаас хамгаалагдсан уст үеэс ус авч ашиглавал 200 м-ээс доошгүй зайд эрүүл ахуйн хязгаарлалтыг бүсийг тогтооно.

9.2.17. Төвлөрсөн ус хангамжийн эх үүсвэрт гадаргын усыг ашиглавал түүний эргээс 200 м-ээс доошгүй зайд, урсгал усны хувьд дээд талд 50 м-ээс доошгүй, доод талд 500 м-ээс доошгүй зайд эрүүл ахуйн хязгаарлалтын бүсийг тогтооно. Нийт урт нь 40 км-ээс бага урсгал усыг ус хангамжийн эх үүсвэрт ашиглавал ус хурах талбайг бүхэлд нь хамааруулан эрүүл ахуйн хязгаарлалтын бүсийг тогтооно.

9.2.18. Төвлөрсөн ус хангамжийн ус түгээх төв шугам хоолойн тэнхлэгээс хоёр тийш 5 м эрүүл ахуйн хязгаарлалтын бүсийг тогтооно.

9.2.19. Хот суурин газрын төвлөрсөн бус ус хангамжийн эх үүсвэрээс 50 м-ээс доошгүй зайд эрүүл ахуйн хориглолтын бүс, 200 м-ээс доошгүй зайд эрүүл ахуйн хязгаарлалтын бүсийг тогтооно.

9.2.20. Ариутгах татгуурын барилгын ажлын төлөвлөлт, барилгажилт, дэвсгэр нутгийн тохижилтод зориулсан талбайг сонгоход СНиП II-89-80*-д зөвшөөрснөөр тодорхойлно.

9.2.21. Суурин газрын ариутгах татгуурыг цэвэрлэх байгууламж, үйлдвэрийн дэвсгэрээс гадна барих цэвэрлэх байгууламжийн нутаг дэвсгэрийг сонгоход “ Бохир ус цэвэрлэх байгууламжийн байршил, цэвэрлэгээний технологи, түвшинд тавих үндсэн шаардлага” MNS 4288-95-ыг мөрдөнө.

9.2.22. Хүн ам оршин суугаа болон нийтийн зориулалттай байр, хүнсний үйлдвэрийн байршил, цэвэрлэх байгууламж хоорондын зайг дараах хүснэгтэд зааснаар тооцно.

Хүснэгт 9.2.22.1

байгууламжЦэвэрлэх байгууламжийн бүтээмж / мян.м3/хоног / -ээс хамаарах

ариун цэвэр хамгаалалтын бүсийн зай/м0.2 хүртэл 0.2-5 хүртэл 5-50 хүртэл 50-280 хүртэл

дд 1 2 3 4 5

1

Исгэсэн лагийг хуурайшуулах талбай бүхий механик ба биологи цэвэрлэгээний байгууламж

150 200 400 500

2 Лагийг битүү орчинд дулаан механикийн аргаар боловсруулдаг механик ба биологийн цэвэрлэгээний

100 150 300 400

байгууламж3 Шүүрүүлэх талбай 200 300 500 ---

4Таримал ургамлын усалгаатай талбай

150 200 400 ---

5 Биоцөөрөм 200 200 300 300

6Эргүүлэн исэлдүүлэх сувагтай байгууламж

150 --- --- ---

7 Насосны станц 15 20 20 30

Тайлбар:

1. Ариутгах татуургын цэвэрлэх байгууламжийн бүтээмж нь 280 мян.м3/хоногоос их ба бохир усыг цэвэрлэх болон лагийг боловсруулах технологийн өөр шийдэл өөр шийдэлтэй бол ариун цэвэр хамгаалалтын бүсийн зай хэмжээг мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас тогтооно.

2. Ариун цэвэр хамгаалалтын бүсийн зайн 1-р хүснэгтэд доорхи байдлаар өөрчлөхийг зөвшөөрнө. Үүнд:

2.1. Цэвэрлэх байгууламж нь суурьшлын бүсийн салхины дээд талд байрлах тохиолдолд ариун цэвэр хамгаалалтын бүсийн зай хэмжээг 2 дахин ихэсгэж болно.

2.2.Салхины чиглэл тааламжтай нөхцөлд дээрх зайг дээрх зайг 25%-иар бууруулж болно.

3. Цэвэрлэх байгууламжийн дэвсгэр нутагт лагийн талбайгүй бол уг аиун цэвэр, эрүүл ахуйн бүсийн зайн хэмжээг 30% бууруулж болно.

4. Ариун цэвэр хамгаалалтын бүсийн зай хэмжээ нь:4.1 шүүрүүлэх талбай 0.5 га хүртэл бол 100 м,4.2 механик, биологийн аргаар цэвэршүүлэхдээ биошүүлтүүр ашиглах техникийн шийдэлтэй, бүтээмж 50 м3/хоног бол 100 м,4.3 бохир ус цэвэрлэх бүтээмж нь 15 м3/тон-оос бага, хөрсөн доор шүүрүүлэхэд 15 м,4.4 шүүрүүлэх суваг элс хайрган шүүлтүүртэй 25 м,4.5 септикт 5 м, шүүрүүлэх худагт 25 м,4.6 бохир усыг бүрэн исэлдүүлж, лагийг агааржуулж бүлэгнүүлэх бүтээмж нь 700 м3/хоног хүртэл, барилга дотор байрладаг бол 50 м,4.7 бохир усыг сүлжээнд юүлэх станц 300 м, 4.8 нутагшлын дэвсгэр газрын гадаргын усны цэвэрлэх байгууламжаас 100 м, насосны станцаас 15 м, үйлдвэрийн газрын цэвэрлэх байгууламжийн зайг мэргэжлийн хяналтын байгууллагын зөвшөөрлөөр тогтооно.4.9 үнс, шаарга хуримтлуулан усгүйжүүлэх байгууламжийн зайг түүний бүтэц, найрлагаас хамааруулан мэргэжлийн хянлтын байгуулага тогтооно.

9.2.23. Усны эх үүсвэрийн ариун цэврийн хамгаалалтын бүсийг дараах байдлаар тогтооно.

Хүснэгт 9.2.23.1

Эх үүсвэрийн нэр Хэмжих нэгж Зай хэмжээГүн өрмийн худаг 1-р бүс 2-р бүс

м 50100

Нэгдсэн усан сан м 150

9.2.24. Ус цэвэрлэх байгууламжийн эдэлбэр газрын хэмжээг, хүчин чадлаас нь ( мян.м3/хоног) хамааруулж дараах тооцооноос ихгүйгээр сонгож тогтооно. Үүнд:

0.8 мян.м3/хоног 1 га

0.8-12 мян.м3/хоног 2 га

12-32 мян.м3/хоног 3 га

32-60 мян.м3/хоног 4 га

60-125 мян.м3/хоног 6 га

125-250 мян.м3/хоног 12 га

250-400 мян.м3/хоног 18 га

400-800 мян.м3/хоног 24 га

9.2.25. Бохир ус цэвэрлэх байгууламжийн эдэлбэр газрын хэмжээг хүснэгтэд зааснаас ихгүйгээр төлөвлөнө.

Хүснэгт 9.2.25.1

дд

Бохир ус цэвэрлэх байгууламжийн хүчин

чадалмян.м3/хоног

Эдэлбэр газрын хэмжээ, га

Цэвэрлэх байгууламж

Лагийн талбай

Бохир усны гүн цэвэрлэгээ, биологийн

цөөрөм1 0.7 хүртэл 0.5 0.2 ---2 0.7-17 4 3 33 17-40 6 9 64 40-130 12 25 205 130-175 14 30 306

175-280 55 55 ---

Тайлбар: хоногт 280 мян.м3-ээс дээш хүчин чадалтай цэвэрлэх байгууламжийн эдэлбэр газрын хэмжээг эрүүл ахуй-халдвар судлалын хяналтын байгууллагатай зөвшилцсний үндсэн дээр тогтоосон журмын дагуу боловсруулсан ижил төстэй байгууламжийн төслөөр буюу мэргэжлийн байгууллагын өгөгдлөөр төлөвлөнө.

9.2.26. Ариутгах татуургын бие даасан системтэй цэвэрлэх байгууламжийн эдэлбэр газар болон ариун цэврийн хамгаалалтын бүсийг хэмжээг холбогдох норм дүрмийн дагуу хөрсний нөхцөл, бохир усны хэмжээнээс хамааруулан 0.25 га-аас ихгүй байхаар төлөвлөнө.

9.2.27. Ариутгах татуургын нэгдсэн системгүй газарт орон нутгийн ариун цэвэр эрүүл ахуйн хяналтын байгууллагатай зөвшилцсний үндсэн дээр бохир усны халих

байгууламжийг төлөвлөнө. Ус зайлуулах, халих байгууламжийн эдэлбэр газрын ба ариун цэврийн хамгаалалтын бүсийн хэмжээг хүснэгт 9.2.2-т зааснаар төлөвлөнө.

9.3 Эрүүл ахуйн ариутгал

9.3.1. Нийслэл, бүсийн төв хотууд, аймгийн төв хотууд, улс, бүс нутгийн чанартай амралт, сувилалын газарт ахуйн хог хаягдлыг техник эдийн засгийн үндэслэлийн дагуу үйлдвэрлэлийн аргаар боловсруулах үйлдвэрийн газартай байхаар төлөвлөнө.

Ахуйн хог хаягдал хуримтлуулах хэмжээг хавсралт 22-ын дагуу тооцохыг зөвшөөрнө.

9.3.1. Ахуйн хог хаягдлыг боловсруулах, халдваргүйжүүлэх, тээвэрлэх байгууламжийн болон үйлдвэрийн эдэлбэр газрын ба ариун цэврийн хамгаалалтын бүсийн хэмжээг хүснэгт 9.3.2.1.-ийн дагуу төлөвлөнө.

Хүснэгт 9.3.2.1.

дд Үйлдвэрийн газар ба байгууламжийн нэр

Жилд ялгаран гарах 1000 тн ахуйн

хатуу хог хаягдлын эдэлбэр газрын

хэмжээ

Ариун цэвэр хамгаалалтын бүсийн хэмжээ

/м/

1

Үйлдвэрийн аргаар ахуйн хог хаягдлыг боловсруулах үйлдвэрийн газрын хүчин чадал жилд 100 мян.тн хүртэл100 мян.тн-оос дээш

0.050.05

300500

2 Шинэ бордооны агуулахууд 0.04 5003 Талбай* 0.02-0.05 5004 Бордооны талбай 0.5-1 5005 Бохир ус зайлуулах талбай 2-4 10006 Юулэх станц (сливные станции) 0.2 3007 Хог хаягдал ачих талбай 0.04 100

8Халдваргүйжүүлсэн хуурай хог хаягдлыг агуулах, цуглуулах талбай

0.3 1000

*үйлдвэрийн газрын хортой хог хаягдлыг хадгалах, халдваргүйжүүлэх талбайнуудыг байршуулахдаа холбогдох норм дүрмийг мөрдөнө. Тайлбар: бохир ус зайлуулах, бордооны талбай, бусад талбайнуудын эдэлбэр газрын хамгийн бага хэмжээг тогтоохдоо ус, цаг уур, хөрсний нөхцлийг тооцож төлөвлөнө.

9.4. Цахилгаан

9.4.1. Цахилгаан эрчим хүчний зарцуулалт, эрчим хүч хангагч үүсвэрийн хүчин чадлыг дараах байдлаар тодорхойлно. Үүнд:

Аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн үйдвэрлэлийн газруудын хувьд ажиллаж байгаа буюу ижил төстэй үйлдвэрийн газруудын зураг төсөл, түүнчлэн томсгосон үзүүлэлтүүдийг орон нутгийн онцлогийг тусган хэрэглэнэ.

Аж ахуй, нийтийн үйлчилгээний газруудын хувьд батлагдсан норм дүрмийн дагуу тодорхойлно.

Энэхүү нормын 23-р хавсралтын дагуу цахилгаан хэрэглээний томсгосон үзүүлэлэлтүүдийг авч тооцохыг зөвшөөрнө.

9.4.2. Хот, төв суурин газрын ойролцоо өнгөрөх 110 кВ, түүнээс дээш хүчдэлтэй цахилгаан дамжуулах агаарын шугамыг суурьшлын бүсийн гадна байрлуулбал зохино.

9.4.3. Хот, төв суурин газрын суурьшлын бүсэд, гүн оруулгын бууруулах дэд станц орох 110 кВ ба түүнээс дээш хүчдэлтэй цахилгаан сүлжээг кабель шугамаар төлөвлөнө. Эрчим хүчний ерөнхий системд ордог цахилгаан дамжуулах шугамыг аж үйлдвэрийн бүсийн дэвсгэрт болон хөдөө аж ахуйн үйлдвэрийн газруудын үйлдвэрлэлийн бүсэд байрлуулахыг зөвшөөрөхгүй.

9.4.4. Хотын шинэчлэлтийг хийхдээ 35-110 кВ ба түүнээс дээш хүчдэлтэй ашиглагдаж байгаа цахилгаан дамжуулах агаарын шугамыг суурьшлын бүсийн гадна гаргах юмуу эсвэл ккабель шугамаар солих ёстой. Харин нийслэл, бүсийн төв хотын хувьд чөлөөлөгдсөн газарт орон сууц, олон нийтийн барилга барьж байгуулах нь зохистой бол ашиглагдаж байгаа гүн оруулгын ил бууруулах дэд станцыг хаалттай болговол зохино. Цахилгаан эрчим хүч дамжуулах, түгээх сүлжээний хамгаалах зурвасыг тодорхой тусгах ёстой.

9.4.5. 4 ба түүнээс дээш барилгажилттай хот, суурин газрын суурьшлын бүсэд 20 кВ хүртэл цахилгаан сүлжээг кабель шугамаар байхаар тусгана. Харин рашаан сувилалын цогцолборт бүх хүчдэлийн сүлжээг кабель шугамаар төлөвлөх ёстой.

9.4.6. 16 мян. кВА ба түүнээс дээш чадалтай трансформаторын дэд станц болон агаарын шугам кабельд шилжих суурьшлын бүсэд байрлуулах бол, түүнчлэн рашаан сувилалын дэвсгэрт бүх төрлийн трансформаторын дэд станц, хуваарилах байгууламж байрлуулбал тэдгээрийг хаалттай хэлбэрээр төлөвлөнө. Эрчим хүчний шугам сүлжээг хамгаалах дүрмийг мөрдлөг болгон хамгаалалтын зурвас төлөвлөх ёстой.

9.4.7. Эрчим хүчний шугам сүлжээний хамгаалалтын зурвасыг дор дурдсан нөхцөл, хэмжээг баримтлан тогтооно. Үүнд:

дд

Шугам сүлжээний ангилал

Хүн

орш

ин

сууд

агг

үй

газр

аар

өнгө

рөх

нөхц

өлд

Хүн

орш

ин

сууд

аг

газр

аар

өнгө

рөх

нөхц

өлд

Дэд

ст

анц

ду

лаа

ны

дам

жуу

лах

тө

в,

хува

ари

лах

б

айгу

улам

жга

зар

дээр

ил

б

айр

лас

ан

Газа

р до

ор

ба

йрл

асан

Уса

н до

р б

айр

лас

ан

Ой

,

цэц

эрл

эг

дунд

уур

өнгө

рөхө

д

Шугамын захын утаснаас хоёр тийш

Тал бүр тийш

Шугамаас хоёр тийш

Шугамын захын

утаснаас хоёр

тийш1 Цахилгаан

дамжуулах шугам:1кВ хүртэл

--- 1-1.5 м --- --- --- --- ---

1-20 кВ хүртэл

10 м 2 м 10 м --- --- --- 2 м

35 кВ 15 м 4 м 15 м --- --- --- 3 м100 кВ 20 м 4 м 20 м --- --- --- 3 м220 кВ 25 м 6 м 25 м --- --- --- 4 м330-500 кВ 30 м 10 м 30 м --- --- --- 5 м

2 Кабель шугам

--- --- --- --- 1м 100 м ---

3 Дулааны шугам:500 мм хүртэл голчтой

--- --- 5 м 3 м 3 м --- ---

500 мм-ээс дээш голчтой

--- --- 5 м 3 м 7 м --- ---

9.4.8. Дэд станц, хуваарилах байгууламж, ой, тариа, ногооны талбайд байрших тохиолдолд тэдгээрийн эргэн тойрон 25 м газарт ой мод байлгах, үр тариа, төмс хүнсний ногоо тариалахыг хориглоно.

9.4.9. Хаалттай буурулахыг дэд станцууд болон 110-220 кВ хүчдэлтэй иж бүрэн хуваарилах байгууламжийн эдэлбэр газрын хэмжээг 0.6 га-аас ихгүй байхаар, агаарын шугам кабельд шилжих шилжвэрийнх 0.1 га-аас ихгүй байхаар төлөвлөнө.

9.4.10. Тус бүр нь 1000 кВА хүртэл хүчин чадалтай 2 хүртэл тооны трансформатор бүхий 6-20 кВ хүчдэлтэй дэд станц болон хуваарилах байгууламжийг байрлуулахдаа дуу чимээнээс хамгаалах арга хэмжээ болгон орон сууц, олон нийтийн барилгын цонхноос 10 м-ээс багагүй, харин эмчилгээ-урьдчилан сэргийлэх байгууллагын барилгаас 15 м-ээс багагүй зайтай төлөвлөнө.

9.5. Дулаан, хөргөлт, хийн хангамж

9.5.1. Суваггүй угсралтын дамжуулах хоолойн тусгаарлалтын бүрхүүлээс болон дулааны сүлжээний барилгын хийцээс инженерийн сүлжээний барилгын хийцээс инженерийн сүлжээ ба байгууламж хүртлэх зайг хүснэгт 1-ээс үзнэ.

Дулааны сүлжээний газрын угсралт

Босоо чиглэл дэх зай Хүснэгт 1.

Байгууламж ба инженерийн сүлжээ Босоо чиглэл дэх хамгийн

бага цэвэр зай, м

Ус дамжуулах хоолой, урсах суваг, хий дамжуулах холой, ариутгах татуургын хоолой хүртэл 0.2

35 кВ хүчдэлтэй хүчний ба контроль ( шалгалтын кабель хүртэл) 0.5Дамжуулах хоолой дахь холбооны хуягтай кабель хүртэл буюу вааран эсвэл бетонон шугам дахь телефон блок хүртэл

0.5 – тайлбар 5-ын

шаардлагыг биелүүлэх үед

Үйлдвэрийн газрын төмөр замын ул хүртэл 0.15Мөн ерөнхий сүлжээний төмөр зам хүртэл 1.0I, II, III зэрэглэлийн ерөнхий сүлжээний авто замын бүрхүүлийн дээд тал хүртэл 2.0

Мөн трамвайн зам хүртэл 1.0Ус зайлуулах суваг ба бусад ус зайлуулах байгууламжийн ёроол хүртэл буюу төмөр замын шороон далангийн суурь хүртэл ( дулааны сүлжээ эдгээр байгууламжийн доор байрлах үед)

0.5

Метрополитены байгууламж хүртэл эдгээр байгууламжийн дээр дулааны сүлжээ байрлах үед 1.0

Дулааны сүлжээний газрын дээрх угсралтТөмөр замын рельсийн толгой хүртэл ГОСТ 9238-83

ба ГОСТ 9720-76-аар С, Сп,

Су овроорАвто ззамын явах хэсгийн дээд тал хүртэл 5.0Явган хүний замын дээд тал хүртэл 2.2Трамвайн контактын сүлжээний хэсэг хүртэл 0.3Мөн троллейбусны 0.2Хүчдэлийн үед утасны холболтын хамгийн сумны үед дамжуулах агаарын шугамын ( кВ)

1 хүртэл1-ээс их 20 хүртэл

35-110150220330500

0.13.04.04.55.06.06.5

Тайлбар:

1. Дулааны сүлжээний суулгалтын гүнийг газрын гадаргуу буюу замын хучилтаас ( I, II ба III зэрэглэлийн авто замаас бусад) дор заасан хэмжээнээс багагүйгээр тооцно. Үүнд:

А. Суваг ба хонгилын хучилтын дээд тал хүртэл 0.5 мБ. Худгийн хучилтын дээд тал хүртэл 0.3В. Суваггүй угсралтын дээд тал хүртэл 0.7м: явахгүй хэсэгт хонгил ба суваг,салхивчийн шахт ба худгийн хучилт газрын гадаргуу дээр 0.4 м-ээс багагүй өндөрт илүү гарч байрлахыг зөвшөөрнө.Г. Барилга руу дулааны сүлжээний оролтын газрын гадаргуугаас суваг ба хонгил хучилт хүртэл гүнийг 0.3 м-ээр, суваггүй угсралтын бүрхүүлийн дээд тал хүртэл 0.5 м-ээр авна.Д. Хөрсний усны түвшин өндөр байгаа үед суваг ба хонгилын гүний хэмжээг багасгах ба хэрэв тээврийн хэрэгсэл явах нөхцөл зөрчигчдөөгүй бол хучилтыг нь газрын гадаргуугаас дээш байрлуулахыг зөвшөөрнө.

2. Намхан тулгуур дээр дулааны сүлжээний газар дээрх угсралтын газрын гадаргуугаас дамжуулах хоолойн дулаан тусгаарлалтын доод тал хүртэл харагдах зай нь доор зааснаас багагүй байх ёстой. Бүлэг шугамуудын өргөн 1.5 м үед 0.35 м, 1.5-ээс их үед 0.5 м

3. Дулааны сүлжээний газрын доорхи угсралтын хүчний ба холбооны хяналтын кабельтай огтлолцох үед тэдгээрийн доор эсвэл дээр нь байрлана.

4. Суваггүй угсралтын дулаан хангамжийн нээлттэй сүлжээний дулааны болон халуун ус хангамжийн сүлжээнээс доор эсвэл дээр байрласан дулааны сүлжээ ариутгах татуургын хоолой хүртэл харагдах зайг 0.4 м-ээс багагүйгээр авна.

5. Дулааны сүлжээ, 35 кВ хүчдэлтэй ба хяналтын угсралтын гүнд цахилгаан кабельтай огтлолцох газрын хөрсний температур нь хөрсний сарын дундаж зуны дээд температурт харьцуулбал 100 С-аас ихгүй ба хөрсний сарын температур өвлийн доод температурт харьцуулахад 150 С-аар, захын кабелиас 2 м хүртэл зайд тус тус хэтрэх ёсгүй. Харин тосоор дүүргэгдсэн ( тосон кабель) кабелийн угсралтын гүн дэх хөрсний температур нь захын кабелиас 3 м хүртэл зайд жилийн аль ч улиралд сарын дундаж харьцуулахад 50С-аас их ихсэх ёсгүй.

6. Овойлттой хөрсөн дэх ерөнхий сүлжээний төмөр замтай газар доорхи дулааны сүлжээний угсралтын огтлолцох газарт дулааны хөрсний хүйтний овойлттой жигд байдалд дулаан ялгаруулалтын нөлөөллийг арилгах нөхцөлд үндэслэн тооцоолж тодорхойлно. Дулааны сүлжээг гүнзгий суулгах замаар өгөгдсөн температурын нормыг хангах боломжгүй үед туннелийг агааржуулах, огтлолцсон хэсэг дээрх овойдог хөрсийг солих, эсвэл дулааны сүлжээний газар дээрх угсралтыг төлөвлөнө.

7. Телефоны сувгийн блок хүртэл буюу шугамд холбооны хуягласан кабель хүртэлх зайг тусгай нормоор нягтлана.

8. Нээлттэй дулаан хангамжийн сүлжээний газар доорхи дулааны ус дамжуулах шугам ба ус хангамжийн сүлжээнээс болзошгүй бохирдлын эх үүсвэрт хүртлэх хэвтээгээр харагдах хэмжээний хамгийн бага зай хүснэгт 2-т өгөдснөөр тооцно.

Хэвтээ чиглэл дэх зай хүснэгт 2.

Бохирдлын эх үүсвэрХэвтээ чиглэл дэх хамгийн

бага цэвэр зай, м1. Ахуйн ба аж үйлдвэрийн ариутгах татуургын хоолой,

байгууламж:Дулаан сүлжээг суваг ба хонгилд угсрах үедДу 200 мм-ийн дулааны сүлжээг суваггүй угсрах үед

1.01.5

Ду 200 мм-ээс их байх үед 3.02. Оршуулгын газар, хогийн цэг, мал булшлах, услалтын

талбай, хөрсний ус байхгүй үедХөрсний устай ба шүүх хөрсөнд хөрсний ус нь дулааны сүлжээ рүү хөдөлгөөнтэй бол

10.0

50.0

3. Бохир усны нүх ба цооногХөрсний ус байхгүй үедХөрсний устай ба шүүрэмтгий хөрсөн дэх хөрсний ус нь дулаан сүлжээ рүү хөдөлгөөнтэй бол

7.0

20.0

Тайлбар: ариутгах татуургын сүлжээ зэрэгцээ угсралтын дулааны сүлжээний доогуур байрласан үед хэвтээ зай хэмжээг сүлжээний угсралтын түвшингийн ялгавараас багагүйгээр тооцно. Хэрэв дулааны сүлжээнээс дээгүүр бол хүснэгтэд заагдсан зайг угсралтын гүн дэх ялгавар ихэсгэж тооцно.

Дулааны сүлжээний барилгын хийцээс ( суваггүй угсралтын үед дамжуулах хоолойн тусгаарлалтын бүрхүүлээс) инженерийн сүлжээ ба байгууламж хүртэлх хэвтээ зайг хүснэгт 3-аас авна.

9.5.2. Дулаан сүлжээний газар доорх угсралт

Хэвтээ чиглэл дэх зай хүснэгт 3

Барилга байгууламж ба инженерийн сүлжээХэвтээ чиглэл дэх

хамгийн бага зай, мБарилга байгууламжийн суурь хүртэл:А. Суултгүй хөрсөнд суваг ба хонгилд угсрах үед ( суваг, хонгилын бетонон хананы гадаргуугаас ) хоолойн голч :мм Dy 500 Dy = 500-800 Dy = 900 ба түүнээс ихI хэлбэрийн суулттай хөрсөнд: Dy 500 Dy/500

2.05.07.0

5.07.0

Б. Суулттай хөрсөнд, суваггүй угсралтын үед ( суваггүй угсралтын бүрхүүлээс) дамжуулах хоолойн дараах голчийн үед:мм Dy 500 Dy / 500Мөн I хэлбэрийн суулттай хөрсөнд Dy 100 Dy 100-аас Dy 500 хүртэл Dy / 5001520 мм-ийн өргөн төмөр замын тэнхлэг хүртэл

750 мм-ийн өргөн төмөр замын тэнхлэг хүртэл

5.07.0

5.07.08.0

0.4 гэхдээ асгаасны ул хүртэл дулаан сүлжээний шуудууны гүнээс багагүй

2.8

Төмөр замын байгууламжийн шороон далан хүртэл0.3 гэхдээ захын

байгууламжийн сүүрь хүртэл дулааны шуудууны

гүнээс багагүй

Ойр орших цахилгаанжуулсан төмөт замын тэнхлэг хүртэл 10.75Ойр орших трамвайн замын тэнхлэг хүртэл 2.8

Гудамж замын хөвөө бетон хүртэл (явах хэсгийн ирмэг, замын хажуу зурвасын бэхлэлт )

1.5

Сувгийн гадна ирмэг хүртэл ба замын асгаасын суурь / ул /хүртэл 1.0Дамжуулах хоолойн тулгуур ба хашилтын суурь хүртэл 1.5Холбооны сүлжээ ба гадна гэрэлтүүлгийн багана ба цамхаг хүртэл 1.0Дамжих зам ба түүний тулгуурын суурь хүртэл 1.5Төмөр замын контактын сүлжээний суурь тулгуур хүртэл 1.0Мөн трамвай ба троллейбусны 2.0Тос дүүргэсэн кабель / павильон/ ба 35 кВ хүртлэх хүчдэлтэй хүчний ба хяналтын кабель хүртэл

2.0 тайлбар үз

Хүчдэлийн үеийн цахилгаан дамжуулах агаарын сүлжээний тулгуурын суурь хүртэл / ойртох ба огтлолцох үед/ - 1 хүртэл

1.0

1-ээс дээш 35 хүртэл 2.035 3.0Радио өргөн нэвтрүүлгийн кабель ба шугам дахь холбооны хуягласан телефоны сувгийн блок хүртэл

1.0

Ус дамжуулах хоолой хүртэл 1.5Борооны усны ба дренаж хүртэл 1.0Ахуйн ба үйлдвэрийн ариутгах татуургын хоолой хүртэл 1.0 дулаан хангамжийн

хаалттай шийдлийн үед

Дулааны сүлжээг суваг хонгилд угсрах үед, мөн түүнчлэн замын дренажтайгаар суваггүй угсралтын үед 0.6 МПа хүртлэх даралттай шатдаг хийн хоолой хүртэл

2.0

Мөн 0.6-аас их 1.2 МПа хүртэл 4.0Дулааны сүлжээг дагалдах дренажийн суваггүй угсралтын үед 0.3 МПа хүртэл дренажтай хий дамжуулах хоолой хүртэл

1.0

Мөн 0.3-аас их 0.6 МПа хүртэл 1.5Мөн 0.6-аас их 1.2 МПа хүртэл 2.0Модны үндэс хүртэл 2.0Бут сөөг хүртэл 1.0Төрөл бүрийн зориулалтын суваг хонгил хүртэл тэр тусмаа услалтын сүлжээ сувгийн ирмэг хүртэл

2.0

Гадна наалтын тусгаарлалттайгаар хийх үед метрополитены байгууламж хүртэл

5.0 гэхдээ байгууоамжийн суурь хүртэл дулааны

сүлжээний гүнээс багагүй

Мөн наалтын тусгаарлалтгүйгээр 8.0 гэхдээ байгууламжийн суурь хүртэл дулааны

сүлжэний гүнээс багагүй

Метрополитет газрын дээрх сүлжээний хашилт хүртэл 5.0Дулааны сүлжээний газар дээрх угсралт

Төмөр замын шороон далангийн ойрын байгууламж хүртэл 3.0Завсрын тулгуураас төмөр замын тэнхлэг хүртэл / төмөр зам огтлох хүртэл/

ГОСТ 9238-83б,ГОСТ 9720-76-аар

овор С, Сп, СуОврын трамвайн замын тэнхлэг / төмөр зам огтлох үед/ 2.8

Авто замын хөвөө чулуу буюу гадна сувгийн ирмэг хүртэл 0.5Хүчдэлийн үед дамжуулах утасны хамгийн их хэлбэртэй цахилгаан дамжуулах агаарын шугам хүртэл 1 хүртэл 1-ээс их 20 хүртэл 35-110 150 220 330

8-ыг үз

134

4.556

500 6.5Ургаа молны суурь хүртэл 2Голчийн үед дулааны ус дамжуулах сүлжээ Ру 0.63 МПа даралттай уурын хоолой ба дулааны хувирсан усны сүлжээний орон сууц, олон нийтийн барилга хүртэлDy =500-1400Dy=200-500Dy 200

252010

Халуун ус хангамжийн системдМөн дулаан уурын сүлжээнд Ру1.0-2.5 МПа хүртэлМөн 2.5-аас их 6.3 МПа хүртэл

53040

Тайлбар:

1. Дулаан сүлжээ кабельтай ойртох бүх хэсэг дээр хөрсөн температур ( цаг уурын өгөгдлөөр авна) жилийн аль улиралд кабель дайран өнгөрөх газарт 20-35 кВ-ийн хүчдэлтэй хүчний ба хяналтын кабельд 110 кВ-аас дээш тос дүүргэсэн ( тосон) кабельд сарын дундаж температуртай харьцуулахад 100 С-аас ихээр өгөхгүй байх нөхцөл ыиелугдсэн үед хүснэгт 3-т өгөгдсөн зайг багасгахыг зөвшөөрнө.

2. Ерөнхий сувагт дулааны болон бусад инженерийн сүлжээ угсрах үед ( тэдгээоийг нэг зэрэг угсрах) бүх сүлжээг нэг түвшинд байрлах, эсвэл угсралтын тэмдэгтийн зөрүү 0.4 м-ээс ихгүй байвал дулааны сүлжээнээс ус дамжуулах хоолой ба бохир усны шугам хүртэл зайг 0.8 м хүртэл багагсгахыг зөвшөөрнө.

3. Барилга байгууламжийн сууриас доош угсрах дулааны сүлжээнд хөрсний жинхэнэ налууг бодолцож угсралтын тэмдэгт дэх ялгаа нэмэгдэж тооцогдох ба суурийг бэхлэх арга хэмжээ авна.

4. Дулааны ба инженерийн бусад сүлжээг газар доор зэрэгцүүлэн янз бүрийн түвшинд угсрах үед хүснэгт 3-т өгөгдсөн зайг ихэсгэж, сүлжээний суулгалтын ялгавараас багагүйгээр авна. Зай муутай нөхцөлд угсрах, хоорондын зайг ихэсгэх боломжгүй үед дулааны сүлжээ барих ба засвар хийх үед нурахаас инженерийн сүлжээг хамгаалах арга хэмжээ төлөвлөнө.

5. Дулааны ба инженерийн бусад сүлжээг зэрэгцүүлж угсрах үед тэдгээр дээрх байгууламж хүртлэх зайг 0.5 м-ээс багагүй хэмжээ хүртэл хүснэгт 3*-т өгсөн зайнаас багасгахыг барилга угсралтын ажил гүйцэтгэх үед байгууламж бүрэн бүтэн үлдэх нөхцөлийг ханган гүйэтгэхийг зөвшөөрнө.

6. Тусгай зориулалтын кабель хүртлэх зайг зохих нормоор нь нягтлах ёстой.7. Хаах тохируулах арматур байрлуулах дулааны сүлжээний газар дээрх павильоноос

( тэдгээрт шахуурга / насос/ байхгүй үед) орон сууцны барилга хүртэл зайг 15 м-ээс багагүйгээр авна.

8. Хүн амын оршин суух нутгийн гадна 1-ээс ихгүй 500 кВ хүртэл хүчдэлтэй цахилгаан дамжуулах агаарын шугамтай газрын дээрх дулааны сүлжээг зэрэгцээ угсрах үед захын утаснаас хэвтээ зайг тулгуурын өндрөөс багагүйгээр авна.

9. Төрийн захиргааны төв байгууллагын гаргасан тогтоол, шийдвэрт заасан ”Эрчим хүчний шугам сүлжээг хамгаалах дүрэм”-д ( ЗГ-ын 2001 оны 263 дугаар тогтоол) заасан арга хэмжээг авна. Гэхдээ дүрэмд заагаагүй зай хэмжээг хавсралт 6-д зааснаар авна.

9.6. Радио, телевиз, холбоо

9.6.1.

а. Холбоо мэдээллийн төвийн барилгыг тухайн суурьшлын бүсийн төв ахуйн үйлчилгээ, зочид буудал, худалдааны барилгатай хамт төлөвлөж болно.

б. Хөндлөнгийн нөлөөнөөс хамгаалах зорилгоор бүх хэрэглэгчийг тоон систем бүхий кабелиар холбон далд сувагчлал, хонгил, коллекторт байхаар төлөвлөнө.

в. Олон нийтийн зориулалттай мэдээллийн хэрэглэгчийг утасгүй холбоогоор төлөвлөж болно.

9.6.2. Тухайн төв суурин газрын олон нийтийн мэдээллийн хэрэглэгчид зориулсан нэвтрүүлэх төхөөрөмж ( антенн)-ийн өндрөөс давсан барилга байгууламжийг төлөвлөхгүй.

Эхний ээлжинд нэвтрүүлэх төхөөрөмжийн өндрөөс хэтрүүлэхгүй байх. Дараагийн ээлжинд мэргэжлийн байгууллагатай харилцан тохиролцож

төлөвлөнө.

9.6.3. Холбоо мэдээллийн системийн хүчин чадлыг 1 айл, 1 ажилтан, албан хаагчид, 1 хэрэглэгч гэсэн зарчмаар тодорхойлно.

Арав. Инженерийн бэлтгэл ба нутаг дэвсгэрийн хамгаалалт

10.1. Инженерийн бэлтгэл ажил

10.1.1. Хот тосгоны инженерийн бэлтгэл ажлын арга хэмжээг нутаг дэвсгэрийн байгалийн нөхцөл, нөөц, инженер-геологи, гидрогеологийн судлагаа, газар зохион байгуулалт, ашиглалтын байдлаас хамааруулан төлөвлөнө.

10.1.2. Хот тосгоны төлөвлөлт, барилгажилтын зураг төслийг боловсруулахдаа гадаргуугын усыг зайлуулах, хөрсний ус доошлуулах, үерийн аюул, уруй, цасны нуралт, хөрсний гулгалт, нуралтаас хамгаалсан инженерийн барилга байгууламжийг тусгах ёстой.

10.1.3. Гадаргуугын усыг ( усан сан, ус урсгуур, гуу жалга г.м.) холбогдох норм дүрмийг баримтлан зайлуулахаар, харин хот тосгоны газарт хур борооны усыг далд хэлбэрээр зайлуулахаар төлөвлөнө.

10.1.4. Ус зайлуулах ил задгай төхөөрөмжүүд болох суваг, шуудуу, ховилуудыг 1-2 давхар барилгажилттай тосгонд, мөн цэцэрлэгт хүрээлэн бүхий явган хүний зам талбай, жижиг гүүр, ус зайлуулах хоолой бүхий гудамжны уулзваруудтай газруудад ашиглахыг зөвшөөрнө.

10.1.5. Суурьшлын бүсийн хөрсний усны түвшин өндөр, намгархаг газрын барилгажих хэсэгт хөрсний усны түвшинг бууруулах далд хэлбэрийн ус шүүрүүлэгч ( дренаж)-ийг төхөөрөмжлөхөөр төлөвлөнө.

10.1.6. Хот тосгоны цэнгэлдэх хүрээлэн, цэцэрлэгт хүрээлэн ногоон байгууламжууд бүхий олон нийтээр ашигладаг газруудад ил намаг хатаалгын шугам сүлжээг ашиглахыг зөвшөөрнө.

10.1.7. Дэвсгэр нутгийн усны түвшинг бууруулахдаа холбогдох норм дүрмийн заалттай бүрэн нийцсэн арга хэмжээнүүдийг авах бөгөөд үндсэн барилгын хувьд төлөвлөж байгаа барилгын гадаргуугын түвшингээс доош -2 м, цэнгэлдэх хүрээлэн, цэцэрлэгт хүрээлэн болон бусад ногоон байгууламжид 1 м-ээс доош байхаар төлөвлөнө.

10.1.8. Барилга барихаар төлөвлөж байгаа газар нь хүлэртэй ( торф), мөн хөрсний усны түвшинг бууруулахаар бол тэдгээрийг гадаргууг эрдэс баялаг бүхий хөрсөөр баяжуулах ба мөн зохих үндэслэл бүрдсэн нөхцөлд хүлэргүйжүүлэлт хийхийг зөвшөөрнө. Эрдэс баялаг бүхий хөрсөөр булах үеийн зузааныг хүлэрийн тунаш болон гадаргуугын урсацыг тогтоох газрын налууг тооцсоны үндсэн дээр тогтооно. Эрдэс баялаг бүхий хөрсөөр булах үеийн хамгийн бага зузааныг бичил хороололуудын нутаг дэвсгэр – 1 м, гудамжны зорчих хэсэг дээр тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний ачааллаас хамааруулан тодорхойлно.

10.1.9. Гол мөрний эрэг орчимд байрлалтай тосгоны нутаг дэвсгэрт үерийн аюул, хөрсний усны түвшин нэмэгдэж эрэг нурахаас урьдчилан сэргийлэх хамгаалалт, инженерийн барилга байгууламжийг нутаг дэвсгэрийн өндөржилттэй уялдуулан төлөвлөнө.

10.1.10. Уруйн (шар усны аюул, үер) аюултай бүсэд барих барих байгууламжийг хамгаалахын тулд ой модыг дээд зэргээр хамгаалах, мод сөөг тарьж ургуулах, хиймэл нуурын байгууламж барих, голын эрэгт далан хаалт хийж бэхлэх, уруйн усны урсгалыг тогтоох инженерийн барилга байгууламжуудыг зайлшгүй төлөвлөнө.

10.1.11. Эрозийн үйлчлэлийн явцад гуу, жалга үүссэн газарт гадаргын усны урсгалыг зохион байгуулалттай урсгах, жалганы суурь ёроолыг бэхжүүлэх, энгэр газрыг тэгшлэх, ойжуулахаар төлөвлөнө.

10.1.12. Онцгой тохиолдолд бүрэн ба хэсэгчлэн тэгшлэх арга хэмжээг авахдаа тэдгээрийн доор гадаргын усны урсган зайлуулах хоолой болон дренажны коллекторуудыг байрлуулахыг зөвшөөрнө. Гуу жалгатай газруудад тээврийн хэрэгслийн гараж, аж ахуйн агуулах, түүнчлэн цэцэрлэгт хүрээлэнг барьж ашиглахыг зөвшөөрнө.

10.1.13. Хөрсний гулсалт, нүүлтийн явцад өртөгдөж болзошгүй нутаг дэвсгэрийн хот, суурингуудад дараах арга хэмжээнүүдийг авч төлөвлөлт хийнэ. Үүнд:

Гадаргуугын усны урсгалыг зохицуулан урсгах, Харсний усны урсгалыг зохицуулах арга хэмжээ авах, Байгалийн гулсалтын хүчний эвдрэлээс хамгаалах Механик болон энгийн аргаар налуу газрын бат бэхийг бэхжүүлэх, ногоон

байгууламж байгуулах арга хэмжээг тусгах

10.1.14. Хөрсний нүүлт, гулсалтаас хамгаалах арга хэмжээг тухайн газрын гадаргуу, хөрсний нөхцөл байдал, инженер-геологи, гидрогеологийн нөхцлийг иж бүрэн судласаны үндсэн дээр авна.

10.2. нутаг дэвсгэрийн талбайн өндөржилтийн төлөвлөлт

10.2.1. Хот тосгоны нутаг дэвсгэрийн өндөржилтийн төлөвлөлтийг боловсруулахдаа:

Байгалийн газрын гадаргуугийн налууг зохицуулан, ургамлын өнгөн давхарга хөрс, мод ургамлын онгон байдлыг дээд зэргээр хадгалан үлдээх,

Гадаргуугын усыг хөрсний эвдрэлд нөлөөлөхгүйгээр зайлуулах, Барилга барих талбайд хөрс хуулалт хийхдээ газар шорооны ажлаас гарах

хамгийн бага хэмжээтэй шороог хүртэл ашиглахаар тооцоолж зураг төслийн түвшинг тогтоох,

Газар шорооны ажлыг гүйцэтгэх норм дүрмийг дагаж мөрдөнө.

Арван нэг. Хүрээлэн буй орчин, түүх соёлын дурсгалт зүйлсийнхамгаалалт, төлөвлөлт

11.1. Байгалийн баялагийн хамгаалалт, зохистой ашиглалт

11.1.1. Хот тосгоныг өргөтгөн хөгжүүлэх, шинээр барин нутаг дэвсгэрийг Монгол улсын “Газрын тухай”, “Хот байгуулалтын тухай” хуулийн дагуу төлөвлөнө.

11.1.2. Хөдөө аж ахуйн зориулалтаар ашиглах нутаг дэвсгэрт шинээр хот тосгон барьж байгуулах болон өргөтгөн хөгжүүлэх үйл явц, өөр зориулалтын үйл ажиллагаа явуулахдаа, холбогдох хууль журам, норм дүрмийн дагуу гүйцэтгэнэ.

11.1.3. Ашигт малтмал, боловсруулах үйлдвэр барих нутаг дэвсгэрт хайгуулын ажлын үнэлгээ болон үйлдвэр барих иж бүрэн техник эдийн ззасгийн үндэслэл тооцоо хийгдсэн байх ёстой.

11.1.4. Ариун цэвэр, эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүсийг тухайн объектын гүйцэтгэх үүрэг, зориулалтаас нь хамааруулан 1, 2, 3-р гэж зэрэглэн тогтооно. Хүрээлэн байгаа орчныг хамгаалах, зөв зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх үйл ажиллагааг цогцолбороор нь төлөвлөнө.

11.1.5. Хот, төв суурин газруудыг доорхи нөхцөлд байгуулахыг хориглоно. Үүнд:

Дархан цаазтай газар, усны нөөцийн эх үүсвэрийн газар, байгалийн үндэсний парк, ботаникийн цэцэрлэг, гоёл чимэглэлийн мод үржүүлгын газар, усны хамгаалалтын зурвас газарт:

Хотын ойн орчимд, хотын ногоон бүсийн нутаг дэвсгэрт, хотын ойн аж ахуй, амралт, спортын зориулалттай барилга байгууламжийн бүсэд:

Гидрометрологийн станцын хамгаалалтын бүсэд: Усны эх үүсвэрийн ашиглалттай холбоотой объект байрлахаас бусад ус

дамжуулах байгууламжийн талбай, усаар хангах эх үүсвэрийн ариун цэврийн хамгаалалтын 1-р бүсэд:

Рашаан сувиллын болон байгалийн эрчимт эмчилгээний техник хэрэгслийн объект байрлахаас бусад рашаан сувиллын ариун цэврийн хамгаалалтын 1-р бүсэд:

Зөвшөөрөгдөх нөхцөл:

11.1.6. Рашаан сувиллын газрын тохижилт, ашиглалттай холбоотой объект болон агаар мандал, хөрс, усыг бохирдуулахгүй, дуу чимээ, цахилгаан соронзоны хүчдлийг норматив хэмжээнд байгаа үйлчилгээний объектыг рашаан сувиллын ариун цэврийн хамгаалалтын 2–р бүсэд,

11.1.7. Сувиллын болон амралтын газрын сувилуулагч, амрагчдад зориулсан үйлчилгээний объект болон тухайн газрын ариун цэвэр-эрүүл ахуйн орчинд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй байгалийн амчигээний зориулалттай объектыг 3-р бүсэд байрлуулахыг зөвшөөрнө.

Тайлбар:

1. Доорхи нөхцөлд барилга байгууламж байршуулахыг бүрэн хориглоно. Үүнд: Органик буюу радио идэвхит хаягдлаар бохирдсон газарт: Чулуун нүүрс, занарын уурхай, баяжуулах үйлдвэрийнхориотой бүс,

гулсалттай, холимог чулууны урсацтай, цасан уруй их үүсдэг бүсэд: Усны үерлэлтийн аюултай бүсэд ( уг бүс нь хальсан усны гүн 1.5 м, түүнээс

их байж хот суурин, барилга байгууламжийг эвдэх аюултай) Газар хөдлөлтийн идэвхитэй бүсэд: Гол гудамж замын дамжуулах хоолойн хамгаалалтын бүсэд:

2. Дархан цаазат газрын хамгаалалтын бүсэд байгалийн унаган төрхийг гэмтээхгүй, барилга байгууламжийг байршуулахыг зөвшөөрнө. Гэхдээ дархан цаазат газрыг харъяалдаг дээд байгууллагуудтай зөвшөөрөлцсөн байх ёстой.

3. Холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу тээврийн байгууламжийг хамгаалалтын бүсэд байрлуулж болно.

4. Хүрээлэн байгаа байгаль орчинд дам буюу шууд нөлөөлдөг объектуудыг байршуулахдаа экологийн тэнцвэрт байдлыг болон хүн амын эрүүл ахуйн шаардлагыг тооцож, байгаль хамгаалал, байгалийн нөөцийг оновчтой ашиглах,

нөхөн сэргээх, хүрээлэн байгаа байгаль орчныг эрүүлжүүлэх арга хэмжээг нэгэн адил төлөвлөх ёстой.

11.1.8. 1-р зэрэглэлд хамаарах хотын болон рашаан сувиллын орчмын ой, хотын ногоон бүсийн ойг амрах, ариун цэвэр-эрүүл ахуйн, эрүүлжүүлэх үйл ажиллагаанд ашиглахаар тооцно. Улсын ойн фондын орчинд барилгажилтын ажил хийх бол зөвхөн тогтоосон хууль тогтоомжийн хүрээнд гүйцэтгэх ёстой.

11.1.9. Хот суурин газрын захын нутаг дэвсгэрт ойн фонд, хотын ногоон бүс гаргаж төлөвлөх ёстой. Хотын ногоон бүсийн нутаг дэвсгэрийн зохион байгуулалтыг ойг эрүүлжүүлэх болон байгаль хамгаалах шаардлагад нийцүүлэх, хүн амын амьдрах нөхцөлд зохицуулах ёстой.

11.1.10. Ногоон бүсэд экологийн тэнцвэрт байдлын эсрэг болон ариун цэвэр-эрүүл ахуй, хүн ам амрах үйл ажиллагаанд сөрөг нөлөөтэй аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно.

11.1.11. Хот тосгон орчмын ойгүй ба ойтой нутаг дэвсгэрт салхины хамгаалалтын болон эргийн бэхжүүлэлтийн ойн зурвасыг төлөвлөнө. Зурвасын өргөн их хотод 800 м, том, дунд хотод 100 м, бага хот, сууринд 50 м-ээс ихгүй байна.

11.1.12. Хот, хот орчмын нутаг дэвсгэрийн барилгажилт төлөвлөлтийн төсөлд байгалийн ландшафтыг ашиглах, түүнийг тогтвортой хамгаалах замаар амралт, зугаалгын зориулалтаар ачааллыг зохицуулна. Мөн дархан цаазат газар, байгалийн нөөц газар, байгалийн үндэсний парк, ургамал судлалын цэцэрлэг, сод ургамалын цэцэрлэгт хүрээлэн болон байгалийн дурсгалт газруудад ойн, усны, геологийн ашиглалтын горимын шаардлагыг тодорхой тусгаж өгнө.

11.2. Агаар мандал, ус, газрын хөрсийг бохирдлоос хамгаалах

11.2.1. Хот, тосгоны орчмын бүсэд мал, шувуу, ангийн аж ахуйн үйлдвэр, бордоо, химийн хортой бодис, био бэлдмэл хадгалдаг агуулах, галын ба дэлбэрэх аюултай үйлдвэрлэл, тэдгээрийн агуулах, мал эмнэлэгийн байгууллага, хаягдал устгах объект болон үйлдвэр, уурын зуух, цэвэрлэх байгууламж, өтөг хадгалах задгай станц зэргийг холбогдох норм дүрмийн дагуу хүн амын суурьшлын болон үйлдвэрийн бүсийн зонхилох чиглэлийн салхины доод талд байрлуулна.

Тайлбар:

1. Ариун цэврийн хамгаалалтын бүсийн хэмжээ нь 500 м-ээс дээш байдаг, агаараар дамжуулан хорт бодисоор бохирдуулдаг үйлдвэрийн газрыг зонхилох салхи 1 м/сек хүртэл хурдтай, агаарын тогтуун байдал, инверси, манан нь аажмаар буюу байнга давтагддаг, тэр нь жилд 30-40%-иас илүү, ялангуяа өвлийн өдөрт хэмжээ нь 50-60% байдаг нутаг дэвсгэрт байрлуулж болохгүй.

2. Агаарын бохирдлын тооцоог 6-р бүлгийн шаардлагын дагуу хийнэ.

11.2.2. Усан сан, усны урсгал, далай, нуурын усан мандлыг хамгаалах арга хэмжээг тогтоосон журмаар ариун цэврийн нрм, усны хууль тогтоомжийн дагуу, хүн амын амралт, бусад үйлдвэрлэлийн зорилгоор, ундны усан хангамжид ашигладаг усанд байх бохирдуулагч бодисын зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээний нормыг хадгалах үүднээс гадаргын ба газрын гүний усыг бохирдлоос хамгаалахаар төлөвлөнө.

11.2.3. Хот тосгоны суурьшлын бүс, рашаан сувиллын бүс, олон нийтийн амрах, зугаалах газрыг үйлдвэрлэл, аж ахуй, ахуйн бохир ус зайлуулах цөөрөм, усан сан зэргийг усны урсгалын эсрэг эсрэг төлөвлөнө. Эдгээр орчныг зайлшгүй нөхцлөөр урсгалын дагуу байрлуулах тохиолдолд холбогдох хууль тогтоомийн дагуу гүйцэтгэнэ.

11.2.4. Тээврийн буудал, онгоцны зогсоол зэрэг бусад чиглэлээр үйлчилдэг аж ахуйн газрыг голын урсгалын дагуу, хүн амын суурьшлын бүсээс 200 м-ээс багагүй зайд төлөвлөнө.

11.2.5. аж үйлдвэрлэлийн газрын үйлдвэрлэлийн талбайг усан сангийн эрэг орчмын усан сантай шууд залгаа байлгах шааодлагатай бол холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу усны хамгаалалт, ашиглалтыг зохицуулдаг байгууллагатай тохиролцсоны үндсэн дээр гүйцэтгэнэ. Усан сантай энэ талбайн нийлэх зурвасны өргөнийг 40 м-ээс багагүйгээр төлөвлөнө.

11.2.6. Ургамал хамгааллын болон химийн бодис, эрдэс бордооны агуулах, мал аж ахуйн ба шувууны аж ахуйн үйлдвэрийг байгуулахдаа тэдгээрээс ялгарах хорт бодис, өтөг шивх, цангасыг усан санд орохоос хамгаалж, шаардлагатай арга хэмжээг төлөвлөнө.

11.2.7. Ургамал хамгаалалын болон химийн бодис, эрдэс бордооны агуулахыг загасны аж ахуй болон усан сангаас 2 км-ээс багагүй зайд байршуулах ёстой. Зайлшгүй шаардлагатай тохиолдолд дээр дурдсан агуулахаас загасны аж ахуйг эрхлэх дээд байгууллагатай зөвшилцсөний үндсэн дээр тогтооно.

11.2.8. Усны халилтын олон жилийн дунджаар тогтоогдсон гол мөрний сав газрын эргээс суурингийн ус хамгаалалтын бүсийн өргөний доод хязгаарыг дараах тооцоогоор тогтооно. Үүнд:

10 км хүртэл 15 м11 – 50 км 100 м51 – 100 км 200 м101 – 200 км 300 м201 – 500 км 400 м500 км-ээс дээш 500 м

Мөн олон жилийн дунджаар авсан нуурын сав газрын эргийн халилтаас хамаарч усан мандлын талбай 2 км2 хүртэл байхад 300 м, 2 км2-аас дээш бол 500 м-ээр тогтооно. Гол мөрөн, нуур, усан сангийн эрэг дагуу аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулахыг хязгаарласан дэвсгэр нутаг бүхий эрэг орчмын зурвасыг судлагаагаар тодруулан төлөвлөнө.

11.2.9. Гол мөрөн, нуур, усан сан усны хамгаалалтын бүсэд байрлуулахыг хориглох объектууд:

Ахуйн хатуу хог хаягдал, аж үйлдвэрийн ашигладаггүй хаягдалд зориулсан полигон, химийн хортой бодис, эрдэс бордоо, шатах тослох материалын агуулах, химийн хортой бодисоор аппарат цэнэглэх талбай, мал аж ахуйн цогцолбор ба ферм, оршуулгын газар:

Байгаль хамгаалах болон ариун цэврийн-гоц халдвартын байгууллагатай тохиролцоогүй бол үйлдвэрлэлийн ба нийгмийн хүрээний объектийг өргөтгөх, шинээр барих:

Эрэг орчмын зурвасын дотор дээр дурдсан хязгаарлалтаас гадна жижиг хотхон барих, зуны улиралд мал бэлчээхийг хориглоно.

Усан сан, түүний доод хэсгийг ашиглах, ахуйн ундны ба соёл-ахуйн хэрэгцээний эх үүсвэр болгон хэргэлэх:

11.2.10. Усан сан, усны урсгалын эрэг дээр байрлах амралтын бүсийг байгуулах зураг төслийг зохиохдоо усны хамгаалалтын талаар авах арга хэмжээ холбогдох нлрм дүрмийн шаардлагыг хангасан байвал зохино. Усан сан, гол мөрний эрэг дээр амралтын бүс байгуулах төсөл зохиохдоо усны хамгаалалтын талаар авах арга хэмжээг тусгаж, холбогдох техникийн баримт бичгийн шаардлагыг мөрдөх ёстой.

11.2.11. Гадаргын усыг задгай усанд юүлэхдээ цэвэршүүлсэн түвшинг тогтоосны үндсэн дээр шийдвэрлэнэ. Үйлдвэрийн бүсээс гадаргын усны урсацыг үйлдвэрлэлийн усан хангамжид ашиглах техникийн боломжгүй, эдийн засгийн үр ашиггүй нөхцөлд зөвшөөрнө.

11.2.12. Хот тосгоны нутаг дэвсгэр дэх усан оргилуур, усанд орох зориулалттай усан сангийн усыг усан толины талбайгаас нь хамааруулан намрын улиралд тогтмол сольж байхаар төлөвлөнө. Тухайлбал усан оргилуурын тухайд усан толины гадаргуугийн талбай 3 га хүртэл бол хоёр удаа, 3 га-аас дээш бол нэг удаа, усанд орох зориулалттай усан сангийн усыг 3-аас доошгүй удаа, харин 6 га-аас дээш талбайтай бол хоёр удаа солино.

11.2.13. Суурьшлын бүсэд 1.5 м-ээс ихгүй гүнтэй усан төлөвлөхийг зөвшөөрнө. Усан толь болон наран шарлагын талбайг энэхүү нормын 2.4.9-д заасан болон

холбогдох норм дүрмийн дагуу төлөвлөнө. Усан сангийн эрэг орчмыг тоихжуулах, усан санг гадаргын усны бохирдлоос хамгаалахаар төлөвлөнө.

11.3. Дуу чимээ, чичирхийлэл, цахилгаан ба соронзон орон зайн идэвхжилээс хамгаалах

11.3.1. Хот, тосгоны үндсэн элементүүдийг дуу чимээ, цахилгаан, соронзон талбай, цацраг туяанаас хамгаалах, нуттаг дэвсгэрийн дуу чимээ, доргио, цахилгаан ба соронзон гүйдэл элдэв хорт туяаны цацрагаас хамгаалж төлөвлөнө.

11.3.2. Орон сууц, олон нийтийн барилга байгууламж, тэдгээрийн орчны дуу чимээний хэмжээ, шуугианаас хамгаалах арга хэмжээг холбогдох норм дүрмийн дагуу төлөвлөнө.

11.3.3. Орон сууцны барилгын чичиргээ доргилтыг зөвшөөрөгдөх хэмжээнд холбогдох норм дүрмийн дагуу төлөвлөнө. Орон сууцны барилга болон ойролцоох байгууламжид нь дуу чимээнээс тусгаарлах материал, хийц, бүтээц төлөвлөх ёстой.

11.3.4. Цахилгаан соронзон цацруулдаг өндөр хүчдэлийн цахилгаан дамжуулах агаарын шугам, радио техникийн объектуудыг эрүүл ахуй- ариун цэврийн норм дүрмийн дагуу байрлуулж төлөвлөнө. Гэхдээ эдгээр объектын радио идэвхит бодис, цацрагийн иончлогдох бусад эх үүсвэрийн үйлдвэрлэх, боловсруулах дахин боловсруулах, амьдрал ахуйдаа ашиглах, хадгалах, тээвэрлэх, хоргүйжүүлэх үеийн аюулгүй байдлыг хангах асуудлыг ариун цэвэр-эрүүл ахуйн норм дүрмийн дагуу төлөвлөнө.

11.4. Уур амьсгалын бичил мужлал

11.4.1. Хот, төв суурин газруудын орон сууц, олон нийт, иргэний байгууламжийн цонхоор хавар, зун, намрын улирлын нэг өдөрт тусах нарны тусгалын үргэлжлэх хамгийн бага хугацааны нийлбэр нь уур амьсгалын I, II бүсэд 3 цаг, III, IV бүсэд 2.5 цаг байхаар тооцож төлөвлөнө.

11.4.2. Хот, төв суурин газруудын ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэг, эмчлэх, сувилах, урьдчилан сэргийлэх зориулалттай болон амралт, сувиллын барилгын цонхоор нэг удаагийн тасралтгүй үргэлжлэн тусах нарны хамгийн бага хугацаа 3 цаг байх ёстой.

Тайлбар:

9 ба түүнээс дээш давхар барилга байгууламжийн сууцны өрөөний цонхоор тусах нарны үргэлжлэх хугацааны нэг өдрийн нийлбэр уур амьсгалын бүх бүсэд 0.5 цаг байж болно.

Бүх өрөөнүүдэд нь нар жигд тусах боломж тусгасан архитектур төлөвлөлттэй орон сууцны барилгууд болон хот төлөвлөлтийн онцгой нөхцөл болох түүхиийн явцад бий болсон нөхцөл, хот суурин газрын төвийн хэсэг дэх орон суууцны барилгын нар тусах хугацааг 0.5 цагаар хорогдуулан төлөвлөж болно.

Уур амьсгалын I бүсэд хүмүүст шаардлагатай нарны хэт ягаан туяаны дутагдалыг техникийн төхөөхөмжөөр нөхөх боломжийг тусгасан нөхцөлд олон нийтийн барилга, түүний дотор ерөнхий боловсролын сургууль, дотуур байрны нарны тусгалын үргэлжлэх хугацааг 0.5 цагаар хорогдуулан төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

11.4.3. Хот, тосгоны төлөвлөлтийн зураг төслийг боловсруулахдаа уур амьсгалын бичил мужлал, бүсийн БНбД 23-01-09-ийг мөрдөнө. ТОДРУУЛАХ

11.5. Газар хөдлөлийн мужлал

11.5.1. Хот, тосгоны барилгажилт, төлөвлөлтийн зураг төсөл боловсруулахдаа манай орны нөхцлийг онцгойлон анхаарч, дараах зүйлийг харгалзан үзвэл зохино. Үүнд:

Газар хөдлөлийн эрчим Газар хөдлөлийн давтамж Үр дагавар

Газар хөдлөлийн эрчим ба давтамжийг Монгол улсын нутаг дэвсгэрийн газар хөдлөлийн ерөнхий мужлалын зураглалыг БНбД 23-01-09-ийн 1, 2-р хавсралтад заасан газар хөдлөлийн бүсэд байрлах хот суурин газрын жагсаалтаас авна.

11.6. Түүх, соёлын дурсгалт зүйлсийн хамгаалалт

11.6.1. Хот, тосгоны барилгажилт, төлөвлөлтийн төслийг боловсруулахдаа түүх, соёлын дурсгалт зүйлсийг хамгаалах, дархан цаазтай газрыг ашиглах, хамгаалах талаар гарсан хууль тогтоомж, архитектур болон түүх, соёлын дурсгалт газрууд, дархан цаазат, байгалийн тусгай хамгаалалттай нутаг дэвсгэрийн бүсчлэлийг тогтооно.

11.6.2. Бүсчлэлийг тогтоохдоо барилга байгууламж, уран барилгын чуулга, хөшөө дурсгал, нутаг дэвсгэрийн ландшафтын онцлог, түүх археологи, архитектурын ховор үнэт зүйлсийг хамруулан авч үзнэ.

11.6.3. Хот, тосгоны барилгажилт, төлөвлөлтийн төслийг боловсруулахдаа түүх, соёлын дурсгалт газрыг сэргээн засварлах, шинэчлэн сайжруулах, шинээр барьж байгуулах барилга байгууламж болон инженерийн тоног төхөөрөмжийн хангамжийн асуудлыг тусгана.

11.6.4. Хөшөө дурсгал, гудамж зам, инженерийн шугам сүлжээ хүртлэх зайг м-ээр тогтоож, доор зааснаас багагүйгээр төлөвлөнө. Үүнд:

Газрын рельефийн төвөгтэй нөхцөлд 100 м Тэгш гадаргуутай нөхцөлд 50 м Цэвэр бохир ус, дулааны шугам 15 м Газар доори бусад шугам сүлжээ 5 м

Энэ зайг ус дамжуулах шугам хүртэл 5 м, усгүй шугам сүлжээ 2 м-ээр бууруулж төлөвлөхийг зөвшөөрнө. Гэхдээ барилга угсралтын ажил гүйцэтгэхэд саад болохгүйгээр арга хэмжээ авах шаардлагатай.

11.7. Онцгой зориулалттай бүс нутгийн төлөвлөлт

11.7.1. Онцгой зориулалттай бүс нутагт эдийн засгийн чөлөөт бүс, хилийн боомт, батлан хамгаалах зориулалттай хэсэг бүлэг барилга байгууламжууд хамаарна.

11.7.2. Эдийн засгийн чөлөөт бүс болон хилийн боомт байгуулах асуудлыг Улсын Их Хурлын тогтоолоор шийдвэрлэж, үйл ажиллагааны чиглэл, ажиллах горимыг Монгол Улсын Засгийн газар тогтооно.

11.7.3. Эдийн засгийн чөлөөт бүс, хилийн боомт, батлан хамгаалахын зориулалттай газрын удирдлага, хяналт шалгалтын хэсгийн төлөвлөлтийг харъяалах яам, газрын захиалга, зураг төсөл боловсруулах даалгаврыг үндэслэн гаргана.

11.7.4. Эдийн засгийн чөлөөт бүс, хилийн боомт, батлан хамгаалахын зориулалт бүхий газрын суурьшлын бүс, орон сууц, олон нийтийн барилга байгууламжийн төлөвлөлтийг хот, тосгоны ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулах норм дүрмийг баримлан төлөвлөнө.

Арван хоёр. Үйлдвэр ба хөдөө аж ахуйн барилга байгууламжийн

ариун цэвэр, хамгаалалтын бүсийн ангилал

12.1. Тухайн орчинд хортой болон эвгүй үнэр гаргадаг дуу шуугианы нөлөөлөл, доргилт, туяа цахилгаан долгионы нөлөөлөл, ионжуулалтын нөлөөлөл зэргийг харгалзан тусгай бүс тогтооно.

12.2. Хот, тосгоны сууурьшлын бүс, барилга байгууламжийн ариун цэвэр, хамгаалалтын бүсийн хэмжээг гар байгаа бохирдол, дуу шуугиан, доргион зэргийг харгалзан тогтооно.

12.3. Дуу шуугиан агаарын бохирдол бүхий үйлдвэрлэлийн барилга байгууламжийг зонхилох салхины дээр байрлуулахыг хориглоно.

12.4. Үйлдвэрлэлийн хортой нөлөөлөл бүхий барилга байгууламжийн ариун цэврийн хамгаалалтын бүсийг дараах ангилалд авч үзнэ.

I ангилал --- 100 м IV ангилал --- 50 м

II ангилал --- 500 м V ангилал --- 100 м

IIIангилал --- 300 м

Барилга байгууламжийн ангилалын ариун цэвэр, хамгаалалтын бүсийн нормыг дараах хүснэгтээр үзүүлэв. Орчиндоо хортой нөлөөлөл бүхий үйлдвэрлэлийн барилга байгууламжийг төлөвлөхдөө мэргэжлийн хяналтын байгууллагатай урьдчилан зөвшилцөнө.

12.2. Хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн барилга байгууламжуудын ариун цэвэр, хамгаалалтын бүс

Хүснэгт 1

ддБарилга байгууламжийн нэр

Ариун цэвэр хамгаалалтын бүсийн хэмжээ, м

1

ФермУяачид болон туулайн аж ахуйҮхэр хонины аж ахуйШувууны аж ахуйГахайн аж ахуйШувууны үйлдвэр

1003003005001000

2 Мал эмнэлэг 200

3Машин засварын газар, гараж 200 хүртэл 200-аас дээш

50100

4Ногооны хүлэмжБиологийн

5

АгуулахБордооныХортой20 тн хүртэл20---5050---100100—300300---500500-аас дээш

2002002003004005007001000

6 Дизель станц50

12.3. Үйлдвэрийн барилга байгууламжуудын ариун цэвэр, хамгаалалтын бүс

Хүснэгт 2

дд Үйлдвэрийн нэр ангилалАриун цэвэр,

хамгаалалтын бүсийн хэмжээ, м

Хөдөө аж ахуйн байгууламж

1

Мал нядалгааны газар Зоорьтой Биологийн камер

IIIII

500300

2Малын сэг зэм шатаах хог боловсруулахМалын сэг зэм булшлах

IIIII

500300

Металл болон металл бус ашигт малтмалын үйлдвэрийн ариун цэврийн хамгаалалтын бүс

1Нефтийн үйлдвэр0.5-1.0 тн 1 хоногт хаягдал0.5 тн хүртэл хаягдал гаргадаг

IIII

1000300

2 Байгалийн газ I 10003 Фосфорын үйлдвэр II 5004 Нүүрс II 500

5Металл боловсруулах үйлдвэрИл аргаар боловсруулахҮйлдвэрийн аргаар

IIIIV

300100

Барилгын материалын үйлдвэр

1Портланд цемент150 000 тн/жилд150 00 тн/жилд –аас дээш

III

5001000

2 Гипс / алебастра/-ийн үйлдвэр II 5003 Шохойн үйлдвэр II 5004 Цемент 50 000 тн /жилд хүртэл III 3005 Дээврийн хар цаасны үйлдвэр III 3006 ТЭЦ-ийн үнсний үйлдвэр IV 1007 Асбестоцементийн үйлдвэр IV 1008 Шаазангийн үйлдвэр IV 1009 Силикат тоосгоны үйлдвэр IV 100

10Керамизит болон галд тэсвэртэй материалын үйлдвэр IV 100

11 Шилний үйлдвэр IV 10012 Гипс эдлэлийн үйлдвэр IV 5013 Шаврын үйлдвэр IV 5014 Шилэн хөвөн III 300

Хөнгөн үйлдвэр

1Хөвөн нэхмэлийн үйлдвэр, анхан шатны боловсруулах цех I 1000

2 Химийн аргаар боловсруулах цех II 5003 Хиймэл аргаар боловсруулах арьсны үйлдвэр III 5004 Нэхмэлийн үйлдвэр III 3005 Ноосон нэхмэлийн үйлдвэр IV 1006 Оёдлын үйлдвэр V 507 Хивсний үйлдвэр V 508 Гутлын үйлдвэр V 50

Мод боловсруулах үйлдвэр1 Химийн аргаар боловсруулах үйлдвэр I 10002 Фанерын үйлдвэр IV 1003 Мебелийн үйлдвэр V 50

Хүнсний бүтээгдэхүүн боловсруулах үйлдвэр

1Мал бааз1000 толгойгоос дээш1000 толгой хүртэл

IIIII

500300

2 Мал нядалгааны газар

Бод малБог мал

IIIII

500300

3 Мах комбинат II 5004 Загасны үйлдвэр III 3005 Үр тарианы агуулах бүхий үр боловсруулах үйлдвэр IV 1006 Спиртын үйлдвэр IV 1007 Махны үйлдвэр IV 1008 Эрдэнэ шиш, төмсний гурил IV 100

9Сахар, гоймон, сүү, масло, хиам ( ээлжиндээ 3 тн)-ны үйлдвэр, талхны үйлдвэр

V50

Химийн аргаар боловсруулах үйлдвэр1 Амиак, азотын хүчлээр боловсруулах үйлдвэр I 10002 Газар доорх нүүрсээр ажилладаг газын станц I 10003 1 цагт 5000 м3 хүчин чадалтай нефтийн үйлдвэр I 10004 Фосфорын үйлдвэр I 10005 Цавууны үйлдвэр I 10006 Будгийн үйлдвэр III 3007 Резинийн үйлдвэр III 3008 Антибиотикийн үйлдвэр III 3009 Савангийн үйлдвэр IV 100

10 Цаасны үйлдвэр IV 10011 Картоны үйлдвэр V 50

Мал аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүний үйлдвэр1 Цавууны үйлдвэр I 10002 Сэг боловсруулах үйлдвэр I 10003 Ноос угаах үйлдвэр III 3004 Давсалсан арьс ширний үйлдвэр III 3005 Яс боловсруулах үйлдвэр IV 1006 Арьс шир боловсруулах үйлдвэр I1 1000

1-р хавсралт

Нэр томъёоны тодорхойлолт

1. Бүс нутаг – бүсчилсэн хөгжлийн үзэп баримтлалын хүрээнд засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн зохион байгуулалт болон дэд бүтцийн үндсэн сүлжээ, нийгэм соёлын үйлчилгээний зохистой үйлчилгээгээр тогтоогдсон нутаг дэвсгэрийг хэлнэ.

2. Ерөнхий төлөвлөгөө нь - Хот суурин газруудын үүрэг зориулалтын (функциональное зонирование) бүсчлэл, зам сүлжээний ангилалыг тогтооно.

3. Хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө нь - Хот, төв суурин газруудын зам тээврийн сүлжээний ангилалын дагуу гудамжны улаан шугамыг тогтооно.

4. Барилгажилтын төсөл нь – Зургийн даалгаварын хүрээнд тогтоогдсон орон сууцны хороолол болон үйлдвэрийн бүсийн хэмжээнд тодорхой заагдсан нутаг дэвсгэрт хийгдэнэ. Барилгажилтын төслөөр шийдвэрлэх үндсэн асуудал нь тухайн хороололын чанартай барилгажилт, тохижилтыг нарийвчлан тогтооно.

5. Орон сууцны хороолол - хэд хэдэн бичил хорооллоос бүрдсэн хотын нутаг дэвсгэрийн бүтэц дэх хот төлөвлөлтийн тодорхой хэсгийг хэлнэ.

30000-80000 хүн амтай, 80-250 га талбай бүхий орон зайн цогцолбор, үйлчилгээний радиус нь 1500 м-ээс ихгүй хотын чанартай үйлчилгээний барилгууд бүхий гол гудамж ба хотын чанартай замын сүлжээгээр хязгаарлагдсан суурьшлын тогтолцоо юм.

6. Орон сууцны бчил хороолол – орон сууцны хэд хэдэн бүлгээс бүрдсэн хотын зам тээвэр, нийгэм соёлын цогц үйлчилгээ бүхий хот төлөвлөлтийн цогцолборыг хэлнэ. 8000-10000 хүн амтай, 10-25 га бүхий нутаг дэвсгэрийг хамарсан байна. Өдөр тутмын үйлчилгээний радиус нь 500 м-ээс ихгүй байна.

7. Тосгон – нутаг дэвсгэр дэх хүн амын суурьшлыг бүрдүүлж байгаа засаг захиргааны бие даасан нэгж.

8. Хотын төв цэцэрлэгт хүрээлэн – хотын бүх оршин суугчдад зориулагдсан амралт цэнгүүн, биеийн тамир, урлаг спортын арга хэмжээ зохион явуулдаг, тоглоом ба үзвэрийн газар бүхий ногоон байгууламжийн цогцолбор.

9. Хороололын цэцэрлэг – хороололын оршин суугчид амралт,чөлөөт цагаа зөв зохистой өнгөрүүлэх зориулалттай газар.

10.Цэцэрлэгт талбай – иргэд түр амарч, алжаал тайлах зориулалттай 0.15 –аас 2.0 га талбайтай ногоон байгууламж.

11.Цэцэрлэгт гудамж – явган хүний хөдөлгөөнийг цэгцлэх, иргэдийн түр амарч, алжаал тайлах зориулалттай газар бүхий ногоон байгууламж.

12.Цэцэрлэгт явган гудамж – иж бүрэн тохижилт, ногоон байгууламж бүхий явганаар зорчих хэсэг.

13.Гудамжны улаан шугам – гудамжны хоёр талын барилгажих хязгаарын дунд байх эдэлбэр газрыг гудамжны улаан шугам гэнэ.

2-р хавсралт

Хот, тосгоны хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулахад

хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа норм, норматив баримт бичгүүд

Норм, нормативын баримт бичгүүдийн ангилал

а. Барилга угсралт, зураг төслийн норм ба дүрэм, нормативын баримт бичиг ( БНбД)

б. Орос хэл дээр мөрдөгдөж байгаа норм,нормативын баримт бичиг ( СНиП) в. Барилгын дүрмийн цомог, бусад зөвлөмжийн баримт бичиг ( БД) г. Удирдлагын баримт бичиг (УББ)

Хот, тосоны хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулахад дагаж мөрдөх нормативын баримт бичгүүд

а. Зураг төсөл боловсруулах, зөвшилцөх, батлах дүрэм ( БНбД 11-01-98)

б. Барилгын инженер-геологийн ажил ( БНбД 11-03-92)

в. Барилга байгууламжийн инженерийн судлагааны нийтлэг үндэслэл ( БНбД 11-07-04)

г. Барилгын геодезийн ажил ( БНбД 11-08-06)

д. Инженерийн шугам сүлжээний зураглалын ажил ( БНбД 11-105-06-2006)

е. Газар хөдлөлийн бүс нутагт барилга төлөвлөх ( БНбД 22-01-01*2006)

ё. Барилга байгууламжийн зураг төсөл зохиох галын аюулгүйн норм ( БНбД 21-02-02)

ж. Барилгад хэрэглэх уур амьсгал ба геофизикийн үзүүлэлт ( БНбД 23-01-09)

з. Үйлдвэрийн барилга байгууламжийн төлөвлөлтийн эрүүл ахуйн норм ( БНбД 2.09-1287)

и. Байгалийн ба зохиомол гэрэлтүүлэг ( БНбД 23-02-08)

к. Үйлдвэрийн газрын барилгажилтын ерөнхий төлөвлөгөө ( БНбД 30-02-07)

л. Ариутгах татуурга. Гадна сүлжээ ба байгууламж ( БНбД 40-01-06)

м. Ус хангамж. Гадна сүлжээ ба байгууламж ( БНбД 40-02-06)

н. Халаалт, агаар сэлгэлт ба кондиционер ( БНбД 41-01-02)

о. Гадна дулаан хангамж ( БНбД 41-02-05)

ө. Дулааны шугам сүлжээ ( БНбД 3.05-0395)

п. Хийн хангамж ( БНбД 42-01-04)

р. Хийн хангамж ( нэмэлт өөрчлөлт) ( БНбД 42-01-04/2008)

с. Үйлдвэрийн газрын барилгажилтын ерөнхий төлөвлөгөө ( БНбД 30-02-07)

т. Бүс нутгийн хөгжлийн төсөл боловсруулах аргачилсан заавар ( УББ-11-201-00)

у. Хот тосгоны ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулах аргачилсан заавар ( УББ-11-202)

3-р хавсралт

Галын аюулгүйн шаардлага

Орон сууц, олон нийтийн барилга болон үйлдвэр, туслах барилга байгууламжуудын хоорондох гал тусгаарлах, хамгаалах зайг 1-р хүснэгтэд үааснаас багагүйгээр төлөвлөнө. Харин үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрийн барилга хоорондын гал эсэргүүцэх хамгаалалтын зайг холбогдох норм дүрмийн дагуу төлөвлөнө.

Гал тэсвэрлэлтийн I, II зэрэгтэй орон сууц, олон нийтийн барилга болон тэдгээрийн туслах барилгаас гал тэсвэржилтийн I, II зэрэгтэй гараж буюу үйлдвэрийн барилга хүртлэх зайг 9 м-ээс багагүйгээр, харин полимер болон галд хялбар шатдаг материалаар барьсан үйлдвэрийн барилга хоорондын зай 15 м-ээс багагүй байна.

Хүснэгт 1

Барилгын гал тэсвэрлэх зэрэг

Барилга хоорондын гал тусгаарлах хамгаалалтын зай, м-ээр

III III IVIII 6 8 10III 8 8 10IV 10 10 15

Тайлбар:

1. Барилгын гал тэсвэрлэлтийн зэргийг БНбД 21-01-02-ын дагуу тогтооно.2. Барилга байгууламжийн хоорондох гал тусгаарлах хамгаалалтын зайг гадна

хавтгайлжин ханын гадаргуу хоорондын хэмжээгээр тодорхойлно. Хэрэв гадна хананд 1 м-ээс дээш гадагш тлүү гарсан бүтээц байвал гал тусгаарлах хамгаалалтын хэмжээг тухайн бүтээцийн гадаргуугаас тооцож төлөвлөнө.

3. Гадна ханандаа цонхгүй барилгын гал тусгаарлах хамгаалалтын зайг гал тэсвэршилтийн III – IV зэрэгтэй барилгаас бусад барилгад 20 % хүртэл ихэсгэж төлөвлөнө.

4. Газар хөдлөлийн 9 баллын бүсэд барих орон сууцны барилга хоорондын болон орон сууц, олон нийтийн барилга хоорондын гал тусгаарлах хамгаалалтын зайн норматив хэмжээг гал тэсвэршилтийн IV зэрэгтэй барилгад 20% хүртэл ихэсгэж төлөвлөнө.

5. Уур амьсгалын I бүсэд барих гал тэсвэршилтийн бүх зэрэгт хамаарах барилгаас гал тэсвэршилтийн III – IV зэрэгтэй барилга хүртлэх зайн норматив хэмжээг 25% ихэсгэж төлөвлөнө.

6. Уур амьсгалын I бүсэд барих гал тэсвэршилтийн IV зэрэгтэй барилгуудын хоорондох гал тусгаарлах хамгаалалтын зайг 50% хүртэл ихэсгэн төлөвлөнө.

7. Шатдаг материалаар барьсан 2 хүртэл давхар барилга хоорондын гал тусгаарлах хамгаалалтын зайг 20% нэмэгдүүлж төлөвлөнө.

8. Хэрэв эсрэг талын барилгын хана нь гал тэсвэршилтийн зэрэгтэй бол гал тэсвэршилтийн I – II зэргийн барилга хоорондын гал тусгаарлах хамгаалалтын зайг 6 м хүртэл төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

9. Хувийн сууцны эдэлбэр газар хоорондын гал тусгаарлах хамгаалалтын бүсийн зайг энэхүү хавсралтын хүснэгтэдзааснаар тогтоож, БНбД 21-01-02-ын шаардлагын дагуу төлөвлөнө.

10. Галын норм БНбД 21-01-02-ын хүрээнд гал эсэргүүцэх ханагүй барилгын эдэлбэр газрын талбай нийт барилгажилтын талбайтай тэнцүү байх нөхцөлд сууц хоорондын болон сууц, аж ахуйн байгууламжийн хоорондын зайг нормчлохгүй.

11. Хувийн сууцны эдэлбэр газраас салгаж барих аж ахуйн байгууламжийн эдэлбэр газрын талбайн хэмжээ 800 м2-аас ихгүй байвал барилга хоорондын зайг нормчлохгүй. Харин аж ахуйн барилгын зориулалтаар нь бүлэглэсэн хэсгүүдийн хоорондын зайг энэхүү хавсралтын 1-р хүснэгтэд зааснаар тооцож төлөвлөнө.

12. Явган хүнийзам, гарцыг орон сууц, олон нийтийн барилгын гал гарсан хэсэг болон туслах барилгууд, галын шат руу саадгүй очих, галын машин чөлөөтэй зорчих боломжтой төлөвлөнө. Зам гарцаас 10 хүртлэх давхар барилгын хана хүртэл зай 5 м-ээс багагүй, 10-аас дээш давхар барилгын хана хүртэл 8 м-ээс багагүй байхаар тооцож төлөвлөнө. Энэ бүсэд ямар нэгэн хаалт, цахилгаан дамжуулах агаарын шугам болон мод эгнүүлэн тарихыг хориглоно. Барилгын орцгүй ханы дагуу галын машин зорчих 6 м-ээс ихгүй өргөнтэй зурвас зай гаргаж төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

13. Орон сууц, олон нийтийн барилгаас нефьтийн бүтээгдэхүүний агуулах хүртлэх зайн хэмжээг холбогдох норм дүрмийн дагуу тогтооно. Харин уурын зуух, дизель цахилгаан станц, бусад цахилгаан шугам сүлжээний объектуудын түлшний агуулахаас орон сууц, олон нийтийн барилга хүртлэх зайн хэмжээг 2-р хүснэгтэд зааснаас багагүйгээр тооцож төлөвлөнө.

Хүснэгт 2

Агуулах багтаамж м3

Орон сууц, олон нийтийн барилгын галд тэсвэрлэлтийн зэрэг

I, II III IV800-10000 хүртэл 40 45 50100-800 хүртэл 30 35 40100 хүртэл 20 25 30

Тайлбар: цэцэрлэг сургууль, дотуур байрт сургууль, эмнэлэг, амралт, үзвэрийн болон спортын барилга байгууламжаас 100 м3-ээс дээш багтаамжтай агуулах хүртлэх зайг 2

дахин нэмэгдүүлж төлөвлөнө. Харин 100 м3 дээш багтаамжтай агуулахын тухайд энэ зайг БНбД 21-03-04-ийн шаардлагын дагуу төлөвлөнө.

14.Гол мөрөн, усан сан руу очих галын машин ус авах зориулалттай зам төлөвлөнө.

15.Хотын барилгажсан бүсийн хилээс хот орчмын ойн бүсийн зах хүртлэх зайг 50 м-ээс багагүй, хувийн орон сууцны 1-2 давхар барилгатай хороолол буюу хөдөөгийн тосгон, сум, суурингийн барилгажсан бүсийн хилээс 15 м-ээс багагүй зайтай байхаар тус тус тооцож төлөвлөнө.

16.Төв суурин газарт галын депо байрлуулахдаа холбогдох норм дүрмийн дагуу төлөвлөж, үйлчлэх хүрээ нь 10 км-ээс ихгүй байхаар тооцно.

4-р хавсралтХот, тосгоны төсөл зохиоход мөрдөх уур амьсгалын бүсчлэлийн

үндсэн үзүүлэлтүүд

ХОТ СУУРИНЫ ТӨСӨЛ БОЛОВСРУУЛАХАД МӨРДӨХ УУР АМЬСГАЛЫН БҮСЧЛЭЛ

Хүснэгт 1

ХОТ ТОСГОНЫ ÒªÑªË ЗОХИОХОД МªРДªХ УУР АМЬСГАЛЫН Б¯СЧЛЭЛИЙН ¯НДСЭН ¯З¯¯ЛЭЛТ¯¯Д

Уур

ам

ьсг

ал

ын

б¿с

Уур

ам

ьсг

ал

ын

дээ

д б

¿с

Б¿с¿¿дийн уур амьсгалын ¿ндсэн ¿з¿¿лэлт

Б¿с¿¿дийн уур амьсгалын тооцооны ¿з¿¿лэлт¿¿д

1-ð

ñàðûí àãààðûí

äóíä

àæ

òåìïå

ðàòóð,

0

Ѻâ

ëèéí 3

ñàðûí

ñàëõèíû

äóíä

àæ

õóðä,

ì/ñ

åê

7-ð

ñàðûí àãààðûí

äóíä

àæ

òåìïå

ðàòóð,

0

Ñ

Æèëèéí äóíä

àæ

õàðü

öàíã

óé ÷

èéã,

%

Õºð

ñºí

ä ò

ýã ã

ðàäóñ

íý

â÷

èõ ã

¿í,

ñì

Дулаан алдалт

Ãàëëàãààíû

õóãàöàà,

(õîíî

ã)

Õàëààëòûã ó

ëèðëûí

õýì, õ

îíîã

Барилгын босоо

гадарга дээрх

Ñàëõèíû

øàõàö,

êã/ì

2

7-ð

Ñàðûí äóëààíû

èë¿¿

äýë,

0 Ñ

/ì2

1ñàðûí

äóëààí

äóòàãäàë,

0

Ñ/ì

2

Ñ¿¿

äýð ò

àë,

0 Ñ

/ì2

Öàãèðàãèéí

¿éë÷

ëýë,

0

Ñ/ì

2

Ñàëõèíû

¿é

ë÷

ëýë,

, 0

Ñ/ì

2

Áîð

îîíû

íîðãîë

ò,

ìì

Íèéëáýð

öàöðàã,

ìì

² ²-20-25

0.5-1.0

9-1560-75

40025-30

40-45250-260

130 5 10-12250-260

7500-

9000<25

1900-

2200

²²

²²à-19- 36

0.8-1.8

15-1859-71

350-400

30-40

40-50200-265

150 6-10 16-21230-250

6500-

750025-50

2200-

2300

²²á-25-27

0.7-1.6

18-1965-70

300-350

25-30

40-45220-250

135 5 13-16210-230

6200-

650050-75

2000-

2200

²²²

²²²à-15-23

2.5-3.7

15-1951-60

250-300

30-40

35-45230-250

142 11-12 16-29210-230

6200-

6500

75-100

2200-

2400

²²²á-13-25

0.8-3.0

14-1753-56

200-250

40-50

35-40200-250

142 11-12 13-20230-250

6000-

650025-50

2300-

2500

²¯

²¯à-15-20

0.5-1.5

19-2455-65

200-300

35-40

35-40170-200

146 4-10 24-26195-200

4800-

6200<25

2500-

2700

²¯á-17-25

2.0-5.3

18-2154-64

190-250

50-60

40-45200-250

147 20-28 16-22210-230

5000-

6200

100-150

2400-

2600

²¯â-12-17

2.2-5.3

22-2645-55

160-220

65-75

35-40160-200

155 15-25 23-27195-210

3760-

533525-50

2500-

2800

Хүснэгт 2

Уур амьсгалын

бүсГеофизикийн онцлог

Орон сууц, олон нийтийн барилгын төлөвлөлтийн шаадлагыг тодорхойлох байгаль цаг уурын

үзүүлэлтүүд

I

Цэвэр хөрсний тархалт ихтэй, газар хөдлөлийн 6-9 балл

Үргэлжилсэн хахир хүйтэн өвөлтэй, сэрүүн, чийглэг зунтай. Барилгыг аль болохоор төвлөрсөн төлөвлөлттэй, давхар гонхтой, ханын дулаан алдагдлыг сайн тооцож төлөвлөх, орцыг төвлөрүүлэх арга хэмжээ авах.

II

Алаг цоог тархсан мөнх цэвдэгт их хэмжээний ул хөрсний улирлын гүн хөлдөлттэй, мөстөлттэй, газар хөдлөлтийн 7-10 балл

Нэн хүйтэн өвөлтэй, сэрүүн чийглэг зунтай. Салхины хамгаалалтыг сайн тооцно. Барилгыг төлөвлөхдөө ханаар алдах дулааныг сайн тооцож, өвлийн нөхцөлд нарны халаалтыг идэвхижүүлэх төлөвлөлт хийх

IIIУл хөрсний улирлын хөлдөлттэй, газар хөдлөлтийн 6-9 балл

Өвөл, хавар нь хүйтэн, хуурай халуун зунтай. Барилгад нарны хаалт төлөвлөж болно. Хашлага бүтцийн тооцоог сайн хийж, агааржуулалтыг оновчтой тогтоох.

IVУлирлын харьцангуй бага, газар хөдлөлтийн 6-9 балл

Зөөлөвтөр өвөлтэй, хэт халуун хуурай зунтай. Барилгын хашлага бүтээцийн зузааныг хамгийн багаар тооцох, агааржуулалтын нэвт систем болон нарны хаалт төлөвлөх.

5-р хавсралт

Хот, тосгоны нутаг дэвсгэр, ашиглалт, барилгажилт болон хүн амын төлөвлөлтийн шалгуур үзүүлэлтийг тооцох зарчим

Хот төлөвлөлтийн шалгуур үзүүлэлтийг тооцох үндсэн томъёонууд

Нийт талбай м2 – Үндсэн болон туслах өрөөнүүдийн ашигтай талбайн нийлбэр ханын шүүгээ, орон сууцны доторхи хонгил, хаалт

Сууцны талбай м2 – Үндсэн өрөөнүүдийн нийлбэр талбай

Орон сууцны дундаж давхар

SÄ= S∑

S11

+S22

+S33…

Sд – орон сууцны барилгын нийт талбай м2

S1: S2: S3 ……… n давхрын нийт талбай м2

1; 2; 3 …….. n давхрын тоо

Орон сууцны барилгын дундаж давхар нь хот дүүргийн нүүр царайг илэрхийлдэг. Түүнээс гадна хот байгуулалтын норм, нормативын үзүүлэлтүүд давхрын хэмжээнээс ихээхэн шалгаалж ялгардаг учир бодит үзүүлэлттэй харьцуулан хянах буюу шалгуур үзүүлэт болдог.

Суурьшлын бүсийн барилгажилтын нягтрал Н: Барилгажсан болон нөөц талбай суурьшлын нийт талбайд харьцуулсан харьцаагаар илэрхийлэгдэнэ.

H= 10SC:%

S- орон сууцны барилгажсан талбайн нийлбэр, га

Т- орон сууцны бүсийн талбай, га

Орон сууцны бүсийн нягтрал Оц: орон сууцны бүсийн 1 га талбайд ногдох орон сууцны нийт талбайд хэмжээгээр илэрхийлэгдэнэ.

OÖ= OT

О – орон сууцны нийт талбай, м2

Т – суурьшлын бүсийн нийт талбай, га

Суурьшлын бүсийн нягтрал Об: 1 га талбайд ногдох орон сууцны нийт талбайн хэмжээгээр илэхийлэгдэнэ.

OÖ= OT

О- орон сууцны нийт талбай, м2

Т- суурьшлын бүсийн талбай, га

6-р хавсралт

Нутаг дэвсгэрийн хүн амын багтаамжийг тооцох зарчим

Нутаг дэвсгэрийн багтаамжаар тооцох арга нь тухайн нутаг дэвсгэрт байх хүн амын тооны боломжит дээд хязгаарыг илэрхийлнэ.

Нутаг дэвсгэрийн багтаамж нь 1 га-д хүн амын тоо буюу хүн амын нягтралаар тооцоологдоно. Нягтралын үзүүлэлтийг хот төлөвлөлтийн байгалийн нөхцөл, нутаг

дэвсгэрийн үнэлгээ, төлөвлөлтийн үе шатыг харгалзан сонгож хүснэгт-1, -2 болон 10, 11-р хавсралтыг үндэслэн тооцоолно.

Хүснэгт 1Хот, тосгоны орон сууцны бүсийн нутаг дэвсгэрийн

тооцооны үзүүлэлт ( хүн амын нягтрал: хүн/га )

Байгалийн нөхцлийн мужлал

Зориулалтын ангилал

Олон давхар сууц Цөөн давхар сууцОлон нийтийн

эдэлбэр газар эзлэх хувь

I 200 110 50II ( IIa, IIб ) 320 150 60

III ( IIIa, IIIб ) 390 180 75IV( IVa, IVб, IVв) 460 210 90

Хүснэгт 1Хотын орон сууцны хороололын хүн амын нягтрал

(хүн/га )

Давхрын тооЕрөнхий төлөвлөгөө Дахин төлөвлөлт

9 м2 13.5 м2 9 м2 13.5 м2

1 90 60 --- ---2 240 160 290 1903 290 190 340 2304 310 210 370 2405 340 230 410 2706 410 270 --- ---9 --- --- 500 330

12 420 280 530 36016 460 300 560 370

7-р хавсралт

Хүн амын суурьшлын нягтрал Пл – 1 га нутаг дэвсгэрт ногдох хүн амын тоогоор илэрхийлэгдэнэ.

Пц =

Н- тухайн бүсийн хүн амын тоо, хүн

Т- тухайн бүсийн нийт нутаг дэвсгэр, га

8-р хавсралт

Нисэх онгоцны буудлын эдэлбэр газарт болон түүний барилга байгууламжийн төлөвлөлтөд тавих шаардлага

Нисэх онгоцны буудлын байршил, эдэлбэр газрын төлөвлөлтийг тогтоогдсон хууль, эрх зүйн хүрээнд хот, тосгон, орон нутгийн захиргаатай тохиролцож шийдвэрлэнэ.

А. Байршлыг сонгоход анхаарах асуудал

1. Онгоц буудалд ойртох агаарын зурвас хил дотор буюу онгоц бууж хөөрөх талбайн хяналтын цэгээс 10 км радиусын дотор онгоцны буудлын бүх объектуудыг байрлуулна.

2. Аэродромын хяналтын цэгээс 30 км-ийн радиусын дотор 50 км, түүнээс өндөр объектууд байрлуулахыг хориглоно.

Б. Байршлаас хамаарах объектууд

3. Газрын түвшнээс 50 м, түүнээс өндөр объектууд

4. Радиотехникийн хэрэгслийн хэвийн ажиллагаанд нөлөөлж болох холбоо, цахилгааны шугам болон электромагнитын бусад объектууд

5. Тэсэрч дэлбэрэх объктууд6. Оргилох хийн асаалтад зориулсан бамбарын төхөөрөмж. Бамбарын

төхөөрөмжийн өндрийг тодорхойлохдоо хаях хамгийн их боломжит өндрийг тооцоолох ёстой.

7. Онгоц буух, хөөрөх талбайн харагдах байдалд нөлөөлөх үйлдвэрийн болон бусад объектууд.

Энэхүү хавсралтын 3-7-р зүйлд заасан объектуудыг байрлуулах асуудлыг холбогдох дээд байгууллагатай урьдчилан зөвшөөрөлцөх ёстой. Онгоцны буудлын хяналтын цэгээс 15 км-ийн дотор хаягдал ялгаруулах болон мал нядалгааны объект байрлуулахыг хориглоно.

Тайлбар:

1. Шинээр онгоцны буудал барих ажлыг 3 жилийн дотор эхлээгүй тохиолдолд хүчингүйд тооцно.

2. Онгоцны буудлын талбайн геометр төвийн орчинд онгоц буух талбайн хяналтын цэг байрлах ёстой. Үүнд:

Онгоц буух, хөөрөх нэг зурвастай нөхцөлд энэ цэг геоиетр төвд нь байх Зэргэлдээ хоёр нөхцөлд тэдгээрийн төвийг холбосон шулуун шугамын

төвд байх Зэргэлдээ буух 2 зурвастай байх нөхцөлд төвүүдээс босгосон тэгш

өнцөгтийн огтлолцсон цэг дээр байх

3. Өндөр барилга барих нөхцөлд тухайн барилгын байршлын солбилцолыг зааж өгнө.

Онгоцны буудлын навигацийн төхөөрөмжийн хэвийн ажиллагаа болон нислэгийн аюулгүй байдалд сөрөг нөлөө үзүүлж болох буудлын эдэлбэр газарт байршуулах өндөр хүчдлийн цахилгаан дамжуулах шугам, радио релейний байгууламжийг Иргэний нисэхийн улирлах газартай зөвшөөрөлцөнө.

9-р хавсралт

Инженерийн төвлөрсөн болон хэсэгчилсэн хангамжтай сууцныэдэлбэр газрын зөвшөөрөгдөх хэмжээ

дд

Талбайн хэмжээ ( м2)барилгын хэв маяг

Давхрын тоо

Айлын тоо

Байрших хот, тосгоны ангилал

Байрших бүс

1 600-800 м2 эдлэн газартай сууц 1-2 1-2

Аймгийн төв хотНам давхар

сууцны хороололд

Хөдөөгийн тосгонСуурьшлын

хэсэгтБүсийн төв хот Нөөц газарт

Бүх төрлийн хотХот орчмын

бүсэд

2300-600 м2 эдлэн газартай

коттеж хэлбэрийн сууц1-2 1-4

Нийслэл хот Нөөц газарт

Бүсийн төв хотНам давхар

сууцны хороололд

Аймгийн төв хотСуурьшлын

бүсэдБүлэг суурингийн

төвСуурьшлын

хэсэгт

Хөдөөгийн тосгонСуурьшлын

хэсэгт

Бүх төв сууриндХот орчмын

бүсэд

3100-300 м2 эдлэн газартай

коттеж хэлбэрийн сууц1-3 1-4

Нийслэл, бүсийн төв хот, аймгийн

төв хот

Нам давхар сууцны

хороололдАймгийн төв хот Нөөц газартБүлэг суурингийн

төвСуурьшлын

хэсэгтХөдөөгийн тосгон

Бүх төв сууриндХот орчмын

бүсэд4 60-100 м2 эдлэн газартай

блокчилсон болон террас 1-4 Давхар

хязгаарНийслэл, бүсийн төв хот, аймгийн

Суурьшлын хэсэгт

маягийн сууц лахгүй

төв хотХоторхуу тосгон

Бүх төв сууринд

Сэргээн шинэчилж

байгаа хэсэг, нөөц талбай

5

30-60 м2 эдлэн газартай эзлэхүүний нарийн цогц

архитектур төлөвлөлтийн шийдэл бүхий сууц

2-5Давхар хязгаарлахгүй

Давхар хязгаарлахгүй

Нийслэл, бүсийн төв хот, аймгийн

төв хот

Суурьшлын хэсэгт

Хоторхуу тосгон

Бүх төв сууринд

Сэргээн шинэчилж

байгаа хэсэг, нөөц талбай

10-р хавсралт

Суурьшлын бүсийн нутаг дэвсгэрийн хүн амын нягтралын тооцоо

( хүн амын нягтрал хүн /га)

Хот суурины ангилал

хүн амын тооны ангилал (мян.хүн)

1.0-3.0 3.0-7.5 7.5-15.015.0-30.0

30.0-50.0`50.0-100.0

100.0-500.0

500.0дээш

Бүсийн төв хот

100 125 140 150 175 195 210 220

Аймгийн төв хот

190 200 210

Бусад төв суурин

50 85 120 135 150 170 180 190

11-р хавсралт

Тосгоны суурьшлын бүсийн хүн амын тооцооны нягтрал (хүн /га)

Барилгын хэв шинж

Өрхийн дундаж хүн ам

2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0 5.5 6.0Эдэлбэр

газар бүхий

сууцны нийт

эдэлбэр газрын

хэмжээ,м2

2000 10 12 14 16 18 20 22 241500 13 15 17 20 22 25 27 301200 17 21 23 25 28 32 33 371000 20 24 28 30 32 35 38 44800 25 30 33 35 38 42 45 50600 30 33 40 41 44 48 50 60

400 35 40 44 45 50 54 56 65

Давхрын 2 --- 130 --- --- --- --- --- ---

тоо3 --- 150 --- --- --- --- --- ---4 --- 170 --- --- --- --- --- ---

12-р хавсралт

дд Барилга байгууламжийн нэр Хүчин чадалХэмжих

нэгжЭдэлбэр газрын

хэмжээ

1 Цэцэрлэг90 хүүхдийн

140-320560-640

м2403530

2 Ерөнхий боловсролын сургууль

120 сурагч120-500500-800

800-11001100-16001600-2000

2000-аас дээш

м2

50604035252018

3 Сургуулийн дотуур байр100 нэг оронд

200-500500-800

м2306545

4Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төв

300 хүртэл300-900

900-16001600-аас дээш

м2

75554030

5 Их, дээд сургууль

0.5 хүртэл0.5-1.01.0-2.0

2.0-аас дээш

га

4.03.53.23.0

6Олон нийтийн байгууллага

Нэг объектод га 0.6

7Музей, үзэсгэлэнгийн танхимд

Нэг объектод га 0.1-0.2

8Орон сууц ашиглалтын байгууллага

Нэг объектод га 0.1

Тайлбар:

Мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төвийн эдэлбэр газрын хэмжээг сургалтын ангиллаас хамааруулан нийгмийн ухааны чиглэлийн сургуульд 30% хүртэл багасгах ба хөдөө аж ахуйн чиглэлийн сургуульд 10-15% хүртэл нэмэгдүүлж болно.

Их дээд сургуулийн бүсийн талбайг дараах итгэлцүүрийг ашиглаж болно.

Техникийн сургуулийн бүс 4-7, Хөдөө аж ахуйн сургууль 5-7, Анагаах ухааны эм зүйн сургууль 3-5, Эдийн засаг, сурган хүмүүжүүлэх, соёл урлаг, архитектурын сургууль 2-4, Мэргэжил дээшлүүлэх ба эчнээ дээд сургууль 0.5,

Спортын байгууламжийн бүс 1-2, оюутны нийтийн байрны бүс 1.5-3 гэсэн итгэлцүүрээр үржүүлж төлөвлөж болно.

Эрүүл мэнд, биеийн тамир, спортын байгууламжийн эдэлбэр газрын хэмжээ

ддБарилга байгууламжийн

нэрХүчин чадал

Хэмжих нэгж

Эдэлбэр

газрын хэмжээ

тайлбар

1

эмнэлэг

20 ор20-3535-5050-100100-200200-400400-800800-аас дээш

м2 400350300

300-200200-140140-100100-80

60

Хотын төвд байрлах газрын

хэмжээг 20% хүртэл

бууруулж төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

2Поликлиник, амбулатори,

өрхийн эмнэлэг100 хүн/өдөрт га

Эдэлбэр газрын хэмжээ 0.1 га байх ба

0.3 га талбайнгаас хэтрэхгүй

3Түргэн тусламжийн төв

10000 хүнд 1 түргэний машин га

Нэг автомашинд 0.05 га-аас бага байж

болохгүйЯвуулын цэг 5000 хүнд 1 машин

4 Асрамжийн газар200 хүртэл

200-400400-аас дээш

м212510080

5Биеийн тамир, спортын байгууламж, цогцолбор

1000 хүнд га 0.7-0.9

6 Хүүхдийн сүүний газар 1000 порцонд га

0.015 га байх ба 0.15 га-аас бага, түгээх цэг

үйлчилгээтэй хамт байж болно

Тайлбар:

1. Бүх эмнэлэгт хүүхдийн орны нормыг 1.5 итгэлцүүрээр үржүүлж төлөвлөнө.2. Төв сууринд газруудад газар ашиглалтын талбайг нягтруулан төлөвлөх

зорилгоор ерөнхий боловсролын сургууль, соёл амралтын байгууллагыг спорт, биеийн тамирын барилга байгууламж, усан бассейнтэй нэг дор байршуулах буюу нэгтгэсэн байдлаар төлөвлөж болно.

3. Хотын чанартай биеийн тамир, спортын байгууламжид хүрэх зам тээврийн боломж 30 минутаас хэтрэхгүй байна.

13-р хавсралт

Нэг айлын болон орон сууцны барилгын эдэлбэр газрын хэмжээ

Төв суурин газрын суурьшлын бүсэд орон сууцны барилга байгууламжуудыг эдэлбэр газартай ба эдэлбэр газаргүй байхаар төлөвлөнө. Инженерийн төвлөрсөн болон хэсэгчилсэн хангамжтай орон сууцны эдэлбэр газрын хэмжээг 9-р хавсралтын дагуу төлөвлөнө.

Эдэлбэр газартай орон сууцны барилгын хашааны үргэлжлэх уртын хэмжээ төлөвлөлтийн онцлогоос хамаарч хамгийн их нь 300 м-ээс хэтрэхгүй байх шаардлагатай.

Хот, төв суурин газрын суурьшлын бүсэд байгаа нэг айлын эдэлбэр газар 0.03-0.07 га-ийн хооронд төлөвлөж болно.

14-р хавсралт

Орон сууцны хороолол болон бичил хорооллын нутаг дэвсгэрийн

хүн амын нягтралын тооцоо

Орон сууцны барилгажилтын нягтралыг хот, төв суурин газарт 1, 2-р хүснэгтийн дагуу тооцно.

Хүснэгт – 1

Орон сууцны хорооллын

төрөл

Орон сууцны 1 га-д ногдох талбайн нягтралыг давхрын хэмжээгээр тооцсон үзүүлэлт

1 2 3 4 5 6 12 16Орон сууцны

хороолол800 2200 2600 2800 3100 3700 3900 4100

Бичил хороолол

1000 3000 3900 4200 4800 6300 6700 7000

Хүснэгт – 2

Орон сууцны хорооллын төрөл

Орон сууцны 1 га-д ногдох талбайн нягтрал хэмжээгээр (дахин төлөвлөлтийн үед)

2 3 4 5 6 12 16Орон сууцны

хороолол2600 3100 3300 3700 4500 4800 5000

Бичил хороолол 3300 4300 4600 5300 6900 7400 7800

15-р хавсралт

Өргөн хэрэглэлийн бараа, бүтээгдэхүүний агуулахын эдэлбэр газрын хэмжээ, талбай

Тусгай зориулалтын болон өргөн хэрэглээний бүтээгдэхүүний агуулах, хүнсний ногоо, жимс жимсгэний агуулах, шаиах тослох материалын агуулахын эдэлбэр газрын талбайн хэмжээг дараах 1, 2, 3-р хүснэгтийн дагуу төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

1-р хүснэгт

Өргөн хэрэглээний бараа, бүтээгдэхүүний агуулахын 1000 хүнд ногдох эдэлбэр газрын доод хэмжээ, талбай

Өргөн хэрэглээний бараа, бүтээгдэхүний агуулах

Агуулахын талбай, м2 Эдэлбэр газрын хэмжээ, м2

хотодХөдөөгийн

суурин, тосгонд

хотодХөдөөгийн

суурин, тосгонд

Аж үйлдвэрийн барааны 77 19 310*/210/ 60Хүнсний бүтээгдэхүүний 217 193 740*/490/ 510

* хүртвэрт 1 давхар, хуваарьт нь олон давхар (дундажаар 6 м өндөртэй гэж үзэхэд агуулахын) нормыг үзүүлсэн болно.

Тайлбар:

1. Өргөн хэрэглээний бараа, бүтээгдэхүүний агуулахуудыг төрөлжүүлэн байршуулсан тохиолдолд эдэлбэр газрын хэмжээг 30 хүртэлт хувиар бууруулж болно.

2. Бараа бүтээгдэхүүний урьдчилан зөөх бүсэд эдэлбэр газрын хэмжээг 40 хувь хүртэл өсгөж болно.

3. Өргөн хэрэглээний бараа, бүтээгдэхүүний агуулахын бэлтгэл нөөцийн түвшинг жижиглэн худалдаа явуулах өдрөөр (барааны эргэлт) тооцож орон нутгийн удирдлагаас тогтооно.

2-р хүснэгт

Төрөлжсөн агуулахын 1000 хүнд ногдох багтаамж, эдэлбэр газрын доод хэмжээ

Төрөлжсөн агуулах

Агуулахын талбай, м2 Эдэлбэр газрын хэмжээ, м2

хотодХөдөөгийн

суурин, тосгонд

хотодХөдөөгийн

суурин, тосгонд

Түгээх, хуваарилах хөргөгч мах, (махан бүтээгдэхүүн, цөцгийн тос, сүү цагаан идээ, өндөг хадгалах)

20 12 1,0 30

Жимс, жимсгэнэ хадгалах75 45 500 300Хүнсний ногоо хадгалах

Төмс хадгалах

Тайлбар:

1. Төмс, хүнсний ногоо тариалдаг болон бэлтгэдэг бусад агуулахуудын багтаамж, эдэлбэр газрын талбайн хэмжээг тогтоохдоо 0.6 коеффициентийг хэрэглэнэ.

2. Төмс, хүнсний ногоо хадгалах газрын багтаамж, эдэлбэр газрыг хотод, хотын гадна бий болгон зохион байгуулснаар багасгаж болох ба түүний хувь хэмжээг орон нутгийн удирдлагын шийдвэрээр зохицуулна.

3. Тэсэрч дэлбэрэх, шатах тослох материалын 30 мян.м3 багтаамжтай агуулахыг орон сууц, олон нийтийн барилга байгууламжаас 200 м-ээс багагүй, 30 мян.м3 хүртэл багтаамжтай агуулахыг 10 м-ээс багагүй зайд байрлуулна.

3 дугаар хүснэгтБарилгын материал, хатуу түлшний агуулахуудын 1000 хүнд ногдох

газрын хэмжээ

Агуулахуудын нэрЭдэлбэр газрын хэмжээ ,

м2

Барилгын материалын агуулах 300Хатуу түлшний агуулах,

ашиглалтын илүү байдлаарНүүрс 300түлээ 300

Хатуу түлшний агуулахын эдэлбэр газрын хэмжээг уур амьсгалын I бүсэд 1.5 коеффициентийг, уур амьсгалын IV бүсэд 0.6 коеффициентийг хэрэглэнэ.Жимс, жимсгэнэ, хүнсний ногооны агуулахын ариун цэврийн хамгаалалтын бүсийн хэмжээ 50 м байна.

16-р хавсралт

Хот, тосгоны цэцэрлэгжүүлэлтийн зураг төсөл зохиох

аргачилсан зөвлөмж

1. Цэцэрлэгжүүлэлтийн төсөлд хот, тосгонд нийтийн, хязгаарлагдмал болон тусгай хэрэгцээний зориулалттай цэцэрлэг байгууламжуудын нэгдмэл системийг бий болгох иж бүрэн арга хэмжээг тусгасан байх ёстой. мөн хөрс бэлтгэх, суулгацын материалын нэр төрөл, арга хэлбэрийг сонгох зэрэг асуудлыг шийдвэрлэж, мод сөөгийг тарьсаны дараах эхний жилд арчлан тордоход зайлшгүй шаардлагатай барилга байгууламжийг тодорхойлно.

2. Хот, тосгоны тухайн орон нутгийн хөрс, уур амьсгалын нөхцөл, мөнх цэвдэг хөрстэй эсэх, түүний гүн зэргийг тооцож, суулгацын төрөл, зориулалт, түүнчлэн суулгацын материалыг зөөвөрлөн авчрах боломж зэрэгтэй уялдаатай цэцэрлэгжүүлнэ. Элсний нүүлт, гуу жалга, хөрсний эвдрэл элэгдлийн тархалт бүхий хот суурины нөхцөлд ойн зурвас

байгуулах асуудлыг мэргэжлийн байгууллагатай хамтран дээрх нөлөөлөлүүдийн эх үндсийг таслан зогсоох арга хэмжээтэйгээр иж бүрнээр шийдвэрлэсэн байх ёстой.

3. Цэцэрлэгжүүлэлтийн зураг төслийг боловсруулахдаа дараах үндсэн зарчмуудыг баримтална. Үүнд:

Хуучин байсан ургамал, ялангуяа мод сөөг, үржил шимт өнгөн хөрсийг аль болохоор хадгалан үлдээх,

Цэцэрлэгжүүлэлтийн зориулалт ба нар салхины нөлөөлөл, агаарын бохирдолт, хөрсний нөхцөл зэрэг тухайн байдалтай уялдаатайгаар мод сөөгний нэр төрөл, тарих хэлбэрийг сонгон авах,

Бүх хэлбэрийн цэцэрлэгжүүлэлтийг хийхдээ хүрээлэн байгаа орчны архитектурын нэг чухал элементийн хувьд төрөл бүрийн мод сөөгний өнгө, титмийн хэлбэрийг оновчтой тохируулан ашиглах,

Ногоон ургамалын хамгаалалтын бүс, барилга байгууламжийн дэвсгэр газрын зааг болгох зэргээр боолмжтой газар бүхэнд ашиглах

4. Цэцэрлэгжүүлэхэд зориулан хөрсийг сайжруулах арга хэмжээг боловсруулахдаа тухайн хөрсний үржил шим, хөрсийг зөөвөрлөх, хадгалах талаар зураг төсөлд тусгагдсан арга хэмжээ, цэцэрлэгжүүлэлтийн зориулалт, цэцэрлэгжүүлэхэд хэрэглэх мод, ургамлын нэр төрөл зэргийг үндэслэл болгоно.

5. Бэлтгэл ажлыг эхлэхийн өмнө цэцэрлэгжүүлэх талбайн хог хаягдал, хатаж шарласан болон өвчилсөн мод, сөөг, том ширхэгтэй чулуу зэргийг цэвэрлэж зайлуулсан байх ёстой. Мод сөөг тарих ажил эхлэхээс өмнө цэцэрлэгжүүлэх тохиромжийг дараах байдлаар тогтооно. Үүнд:

Үржил шимтэй хөрс: (хар шороон, хүрэн, нугын хөрс гэх.мэт). Түүний ялзмагт үеийн зузаан 15 см-ээс багагүй, хөрсний усны /давсгүй/ түвшин нь 1 м-ээс доош байх,

Үржил шим багатай хөрс: ( нуга намгийн бор саарал, элсэнцэр, давсархаг хөрс гэх мэт) түүнийг хатаах, давсгүйжүүлэх, бордох, шинээр хөрс авчирч механик бүтцийг сайжруулах зэрэг арга хэмжээг зураг төсөлд тусгасан байх,

Үржил шимтэй хөрс: (элс, чулуулаг, шаварлаг, хөрс болон тэдгээрийн хольц) огт хөрсгүй нүцгэн чулуулаг хурдас мөн энэ ангилалд хамаарна.

Үржил шим багатай хөрсөнд нийтийн хэрэгцээний болон тусгай зориулалтын цэцэрлэгжүүлэлтийн ажлыг хийхдээ хуучин байсан хөрсийг сайжруулах талаар 2-3 жилийн хугацаанд гүйцэтгэх агротехникийн арга хэмжээ (хөрсийг ялзмагжуулах, механик бүтцийг сайжруулах намагт хөрсийг хатаах, бордох гэх мэт )–г төлөвлөнө.

Дээрх хэлбэрийн цэцэрлэгжүүлэлтийг үржил шимгүй хөрсөнд хийхдээ тухайн орон нутгийн нөхцлөөс хамааран үржил шимт хрөс зөөвөрлөн авчирч ашиглах, ургамлын нөмрөгийг нь олон жилийн хөтөлбөрт ажилбараар байгалийн нөхцөлд сэргээн бий болгох арга хэмжээг хослуулан хэрэгжүүлэхэд тулгуурласан янз бүрийн арга хэлбэрүүдийг ашиглана.

Хязгаарлагдмал зориулалттай цэцэрлэгжүүлэлтийн ажлыг гүйцэтгэх, гудамжны дагууд цэцэрлэгжүүлэлтийн ажлыг хийхдээ шаардлагатай тохиолдолуудад хөрсний усны түвшинг доошлуулах, давсгүйжүүлэх, түүнчлэн үржил шим багатай хөрсийг зүлэгжүүлэхэд үржил шимтэй хөрс нэмж, ялзмагт хөрсний зузааныг 20 см хүргэж хучих, мод, сөөг тарих нүхний шороог бүрэн солих, үржил шимгүй хөрстэй газарт мод сөөг зүлэг тарихаар тухайн хөрсийг бүрэн солих зэрэг арга хэмжээг төлөвлөнө.

6. Барилга байгууламжийн суурийн нүх ухах үед газар доорхи шугам сүлжээний суваг, шуудуу малтах, өндөржилтийн зургийн дагуу хөрс хуулах буюу нэмж хучих зэрэг газар шорооны ажлын үед үржил шимт болон зарим үржил шим багатай нугын бор, саарал гэх мэт хөрсний ялзмагжсан өнгө үеийг 20 см, зүлгэн хөрсийг 6-8 см зузаан хуулан авсан байх. Хуулан авсан ширхэг, үржил шимт хөрсийг түр хугацаагаар хадгалах газрыг барилгын талбай дахь барилгын ажил явуулахад саад болохооргүй, барилгын хог, орчны үржил шимгүй хөрс зэрэгтэй холилдож нийлэхээргүй газарт сонгон авна. Хуулан авсан хөрсийг буцааж хучих, түүнчлэн өнгөн үеийг үржил шимтэй хөрсөөр нэмж хучих буюу солихын өмнө ул хөрсийг 15-10 см гүн сийрэгжүүлсэн байна.

Тайлбар: үржил шимтэй хөрсийг хөлдүүгээр нь мод, сөөгний шороонд ашиглахыг хориглоно.

7. Мөнх цэвдэгтэй газрын улирлын хөлдөлтийн үе нь 1.5 м-ээс нимгэнгүй байдаг хэсгийг цэцэрлэгжүүлэх бөгөөд үүнээс нимгэн байх хот, суурины нөхцөлд онцгой шаардлагатай гэж үзвэл дээрхи үеийн зузааныг 1.5 см хүртэл ихэсгэх арга хэмжээг хэрэгжүүлэх үндсэн дээр цэцэрлэгжүүлэхийг зөвшөөрнө.

8. Хөрсний үржил шимийг сайжруулахаар бордохдоо 1-р хүснэгт дэх барагцаалсан нормыг баримтлана.

Суулгацын төрөл

Хэмжих нэгж

Органик бордоо

Эрдэс бордоо гр-р

Бордох хугацаа

азот

фос

фо

р

кал

и

33%

ам

миа

кан

16%

супе

р ф

осф

ат

30%

хл

орит

ка

ли

Бүлэг ба ганцаарчилан

тарьсан сөөгнүүд

1 ш 3-5 12 12 8 40 80 30Жилийн дараа

Амьд хашаа ба эмжээрлэн

тарьсан сөөгнүүд

1 ш 5-7 15 15 12 60 110 40

6-10 настай модод

1 ш 6-8 18 18 12 60 110 40

10-аас дээш 1 ш 10-12 30 30 25 90 180 90

настай модод5 м хүртлэх

өндөртэй явган зам дагуух

модод

1 ш 8-10 30 30 20 80 150 50

Жил бүр тогтмол

усалгаатай үед

5 м –ээс дээш өндөртэй явган

зам дагуух модод

1 ш 10-12 35 35 30 120 250 100

9. Мод ургамлыг тарих арга хэлбэр, хугацааг цэцэрлэгжүүлэлт хийж байгаа нутаг дэвсгэрийн зориулалт, хөрс, уур амьсгалын онцлог, суулгацын материалын зөөвөрлөн авчрах нөхцөл зэргээс хамааруулан сонгож авна.Мод сөөгийг тарих хугацаа нь ургамлын амьдралын үйл ажиллагаа суларсан үе, хавар гэсэхдээ эхлээд навчлах үе, намар навч унах үеэс эхлээд хоногийн дундаж халуун, хүйтний хэмжээ 00С-аас бага байх үеийн хооронд байна. Мод сөөгийг тарих хэлбэрийг ганц нэгээр, эгнээгээр, бүлэглэж тарих зэргээр ангилна. Тарих аргыг үндэсний шороотой авчирч тарих, үндэсний шороогүй тарих гэж 2 ангилна. 6-10 настай модыг эхний аргаар тарих бөгөөд түүнээс бага буюу 5-7 настай мод, сөөгийг хоёр дахь аргаар тарина. Модыг үндэсний шороотой нь тарихыг үндсэн арга гэж тооцно. Шилмүүст модны үндэсний шороог 120* 50* 40 см-ын хэмжээтэй авна. Суулгах нүхний хэмжээ нь 10-15 см өргөн бөгөөд гүх байх ёстой. Үндэсний шороог үржил шимтэй хөрсөөр чигжинэ.Модны өөр хоорондын зайг эгнээлэн тарихад 3-5 м, эгнээний хооронд 4-6 м, бүлэглэж тарихад 2-4 м-ээр авна.Бут сөөгний хоорондын зайг нормчлохгүй. Бут сөөгөөр хашаа байгуулахдаа тусгай шуудуунд суулгах бөгөөд түүний хэмжээг бут сөөгний нэг эгнээгээр тарихад 50 50 см, хоёр эгнээгээр тарихад 70 50 см, гурван эгнээгээр тарихад 90 60 см, өөрөөр хэлбэл эгнээний тоо өсөх тутамд шуудууны өргөн 20 см-ээр исэхч байхаар тооцно.

10.Нийтийн хэрэгцээний болон хязгаарлагдмал хэрэгцээний зориулалттай цэцэрлэгжүүлэлтийг энэхүү хавсралтын 2-р хүснэгтэд заасанчлан мод сөөгний онцлог шинж чанаруудыг харгалзан, үзэмжтэй сайхнаар тарихаар төлөвлөнө.Мод сөөгний таригдаагүй сул газарт зүлэг, цэцгийн мандал байгуулах, орон нутгийн чулуу зэрэг материалаар өнгөлж хучихаар төлөвлөнө. Зүлэгжүүлсэн талбайд эзлэх цэцгийн мандлын хэмжээг доор заагдсанаас ихгүйгээр тогтоох нь зүйтэй. Үүнд:

Нийт талбайн хэмжээ нь 10 га-аас багагүй цэцэрлэгт хүрээлэн ба цэцэрлэгт 1%,

Мөн 10 га-аас ихгүй үед 2%, Цэцэрлэгт гудамж, цэцэрлэгт талбайд 3%, Бусад хэсэгт 0.5%

11.Хот, тосгон, суурины гудамжийг цэцэрлэгжүүлэх мод, сөөгний нэр төрлийг сонгохдоо өнгө үзэмж, хөрс, уур амьсгалын шаардлагыг нь харгалзах төдийгүй, агаарын бохирдолтонд тэсвэртэй байдал болон гэрэлтүүлэг, сүүдэрлэг байдлыг тооцно.

12.Салхинаас хамгаалах ойн зурвасыг 30-50 м-ийн өргөнтэй хэд хэдэн эгнээ болгож, хот суурины салхин талд, газрын өндөр хэсгийг сонгон байрлуулна. Салхинаас хамгаалах ногоон байгууламжийн эгнээ бүрийг сийрэг хэлбэртэй, мөнх ногоон мод, сөөгийг бүрэлдэхүүнд нь оруулж төлөвлөнө.

13.Ариун цэвэр, хамгаалалтын бүсийг 20-50 м-ийн өргөнтэй, мод сөөгний эгнээнүүдийг 30 м-ээс багагүй өргөнтэй, цулгүй зурвас газар дараалах байдлаар цэцэрлэгжүүлнэ.Ариун цэвэр, хамгаалалтын бүсэд тарих мод сөөгний нэр төрлийг сонгохдоо тухайн үйлдвэрийн агаар бохирдуулах нөлөөллийг үндэслэнэ.

14.Мод сөөг тарьсан эхний жилд тэдгээрийн арчлан тордох талаар дараах арга хэмжээнүүдийг төлөвлөнө. Үүнд:

Цэцэрлэгжүүлсэн хэсгийг тойруулан мод, төмөр, торон материалаар 5-7 жилээс багагүй эдлэгээтэй, хөнгөн маягийн хайс хийх,

Хөрс, уур амьсгалын байдалд тохируулан усалгаа, сийрэгжүүлэлт, бордолтыг тогтмол хийх.

Хангай, тал хээрийн бүсэд тогтмол усалгааг 3-4 хоногт 1 удаа, оройн цагаар усалгааны шугам буюу жижиг сувгаар хийх шаардлагатай. Давсгүйжүүлж байгаа хужир, мараалаг хөрсөнд бол ус зайлуулах сувагтай төлөвлөвөл зохино. Элсэнцэр болон бусад шүүлттэй хөрсөнд ус тусгаарлагч арга хэмжээгүй сувгаар услахыг хориглоно.

17-р хавсралт

Үйлчилгээний байгууллагын эдэлбэр газрын хэмжээ

Үйлчилгээний байгууллагад дэлгүүр, худалдаа, нийтийн хоол, ахуйн үйлчилгээ, хими цэвэрлэгээ, халуун ус, үсчин зэрэг барилга байгууламжуудыг хамааруулна.

дд Барилга байгууламжийн нэр Хүчин чадалХэмжих

нэгж

Эдэлбэр газрын хэмжээ нэг объектод

1

Дэлгүүр, худалдааНийслэл хот, бүсийн төв хотын хорооллын чанартай дэлгүүр1 объектод

4000-6000 хүн амд6000-10000 хүн амд10.-15 мян. хүн амд15.-20 мян. хүн амд

га0.4-0.60.6-0.80.8-1.11.1-1.3

Хот, төв суурин газрын 650-1500 м2 1 объектод

1.0 мян. хүртэл хүн амд1.0-3.0 мян.хүн амд3.0-4.0 мян.хүн амд5.0-6.0 мян.хүн амд7.0-10.0 мян.хүн амд

га

0.1-0.20.2-0-40.4-0.60.6-1.01.0-1.2

Худалдааны төвүүдийн хүчин чадлаас хамааран

250 м2 хүртэл250-650 м2

650-1500 м2

1500-3500 м2

3500 м2-аас дээш

га

0.080.08-0.060.06-0.040.04-0.02

0.02

2Нийтийн хоолХүчин чадлаас хамааран

50 хүртэл суудал50-150150-аас дээш

га0.2-0.250.2-0.15

0.1

3 Ахуйн үйлчилгээний төв10-50 ажлын байр50-150150-аас дээш

га0.1-0.2

0.05-0.080.03-0.04

4 Угаалга, хими цэвэрлэгээ Нэг объектод га 0.1-0.25 Халуун ус Нэг объектод га 0.02-0.04

6Худалдааны захын цогцолбор ( 7-14 м2)цогцолбор багтаамжаас хамааран

1 м2 худалдааны талбайд

м2 14

Тайлбар:

1. Худалдааны төвүүд бие даасан инженерийн хамгамжтай тохиолдолд болон туслах байгууламж (агуулах, зоорь)-тай бол эдэлбэр газрын хэмжээг 50 хүртэл хувиар нэмэгдүүлж болно.

2. Комиссын дэлгүүрийг 1000 хүнд 10 м2, захиалгын ба хоршоололын дэлгүүрийг 1000 хүнд 5-10 м2, цэцэрлэг ногооны аж ахуйн чиглэлийн сууринд хүнсний дэлгүүрийг 1000 хүнд 80 м2 худалдааны талбайгаар нэмэгдүүлж тооцож болно.

3. Худалдааны захын цогцолборт нэгж худалдааны байрыг 6 м2 худалдааны талбайтай байхаар тооцно.

18-р хавсралт

Хот, хот орчмын бүсийн автозамын ангилал ба зай хэмжээ

Хотын гудамж замын ангилал ба авто замын өргөний хэмжээ

Замын ангилалХөдөлгөөний

тооцоот хурд км/цаг

Замын нэг

зурвасны өргөн, м

Замын эгнээний

тоо

Тойргийн хамгийн

бага радиус

Явган хүний замын

өргөн, мХотын чанартай зам 100 3.50 4-8 9.0 4.5Хорооллын чанартай зам 80 3.50 2-4 6.0 3.0Үйлдвэр, аж ахуй, агуулахын бүсийн зам

60 3.50 2 6.0 2.25

Хорооллын доторхи зам 40 3.00 2 3.0 1.5

Төв суурин газрын авто замын ангилал ба зай хэмжээ

Авто замын ангилал

Авто замын үүрэг зориулалтАвто

замын өргөн

Замын хурд

Явган хүний замын өргөн

Орон нутгийн чанартай зам

Төв суурин газруудыг бусад хот, төв суурин, бүлэг суурингийн төвтэй холбосон авто зам

7.0 80 ---

Төв суурин газрын гол зам

Төв суурингийн төвийг гэр хороолол болон үйлдвэрийн бүстэй холбосон үндсэн хөдөлгөөнийг зохицуулах зам

7.0 60 2.25-3.0

Туслах үйлчилгээний зам

Төв суурин дотор үйлчлэх бүх хөдөлгөөнийг зохицуулах зам

6.0 40 1.5

19-р хавсралт

Тээврийн хэрэгслийн үйлчилгээ, гаражийн байгууламжийн төлөвлөлт

Суурьшлын бүс болон түүний залгаа үйлдвэр, аж ахуйн эдэлбэр газарт тээврийн хэрэгслийн гараж, ил зогсоол төлөвлөнө. Гараж, ил зогсоолын хүчин чадлыг тухайн эдэлбэр газарт хамрагдах нийт суудлын авто машины 90%-ийг хамрахаар тооцно. Ил зогсоол гаражид явганаар хүрэлцэн очих зай 800 м-ээс ихгүй, гидрогеологи, газар зүйн тааламжгүй орчинд энэ зай 1500 м-ээс ихгүй байна.

Суудлын авто машины түр зогсоолын хүчин чадлыг авто машины 70%-ийг хамрахаар тооцож төлөвлөнө. Үүнд:

Сууцны хороололд 25% Үйлдвэр, аж ахуйн бүсэд 15% Хотын олон нийтийн, нийгмийн, үйлдвэрлэл үйлчилгээний төрөлжсөн

төвүүдэд 15% Нийтийн амралтын бүсэд 15%

Тайлбар:

1. Суурьшлын бүсийн гадна суудлын авто машины тооцоот паркын 10-15%-ийг улирлын чанартай гараж, ил зогсоол хэлбэрээр төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

2. Автомашины гараж, ил зогсоолын хүчин чадлыг тогтоохдоо мотоцикл, мотороллер, моторт дугуй зэрэг жижиг тээврийн хэрэгсэл хамрагдахаар тооцож төлөвлөнө. Тооцоог зургийн даалгавраар тогтооно.

3. Сууцны хороололтой холбогдох гудамж, замын дагуу авто машины түр буюу байнгын зогсоол төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

Орон сууцны хороолол, бичил хорооллын нутаг дэвсгэрийн газар доорхи орон зайд 1000 хүн тутам 25-аас багагүй авто машины байр гаргаж төлөвлөнө. Мөн суудлын авто машины гаражийг сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэгийн хэвтэн эмчлүүлэх байрны барилга байгууламжаас бусад орон сууц, олон нийт, иргэний барилгын эзлэхүүнд оруулах буюу нэмэгдлээр барихыг зөвшөөрнө.

Тайлбар: газар доорхи орон зайд болон барилгын эзлэхүүнд оруулан барих гараж, мөн хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тээврийн хэрэгслийн гаражийг БНбД....... болон төслийн даалгаврын дагуу төлөвлөнө. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тээврийн хэрэгслийн гаражийн хүчин чадлыг төслийн даалгавраар тогтооно.

Авто машины түр зогсоол хүртэл явганаар хүрэх зайг доор зааснаас ихгүйгээр төлөвлөнө. Үүнд:

Орон сууцны орц хүртэл - 150 м Нийтийн хоолны газар болон худалдааны барилгын орц, зорчигч тээврийн

буудлын танхимын хаалга хүртэл – 200 м Хүн амын ахуй үйлчилгээний байгууламж, засаг захиргааны төвийн орц

хүртэл – 250 м Цэнгэлдэх хүрээлэн, үзэсгэлэнгийн танхим, цэцэрлэгт хүрээлэнгийн гол орц

хүртэл – 250 м Суудлын автомашины зогсоолын хүчин чадал, төлөвлөлтийн тооцоо болон

нормативыг дараах хүснэгт 6.5.4.1-ийн дагуу төлөвлөнө.

20-р хавсралт

Тээврийн хэрэгслийн зогсоолын норматив

Амралт сувилалын барилга байгууламж Хэмжих нэгжМашины дээд хязгаарын тоо

Амралт сувилалын нутаг дэвсгэр ба барилга байгууламжАмралтын газрын голын эрэг дэх наран шарлагын талбай Нэг ээлжинд

100 үйлчлүүлэгч

20

Ойн парк ба дархан цаазат газар 10Түр хугацаагаар амрах бааз 15Гол мөрөн, далайн тээврийн зогсоол 15Амралт сувилал, жуулчдын бааз 100

үйлчлүүлэгч, амрагчид

15Жуулчид, амрагчдын зочид буудал 7Мотел, кемпинг Тооцоогоор

Амралтын дэргэдэх худалдаа, нийтийн хоол, ахуйн үйлчилгээний цэг

Танхимд 100 хүн байхаар

тооцох10

Олон нийтийн байгууллага

Яам, агентлаг, удирдах газар, банк, санхүү, хуулийн байгууллага

100 хүн 20

Эрдэм шинжилгээ, их дээд сургууль, коллежи 100 хүн 15

Үйлдвэрийн газар2 ээлжинд тус бүр 100

хүн10

Нийгмийн үйлчилгээний барилга байгууламжуудЭмнэлэг 10 ор 15Спортын барилга байгууламж, цэнгэлдэх хүрээлэн 100 хүн 20Цирк, кинотеатр, музей, үзэсгэлэнгийн танхим 100 байр 15Соёл амралтын хүрээлэн / парк/ 100 хүн 10

Худалдааны төв, их дэлгүүр100 м2

талбай10

Зах50

худалдааны цэг

25

Ресторан, кафе100 суудал

15Дээд зэргийн зочид буудал 15Бусад зочид буудал 10Вокзал бүх төрлийн 100 зорчигч 15

Тайлбар:

1. Амралтын дэргэдэх суудлын авто машины зогсоол хүртэл 1000 м2. Амралт сувилал, аялал жуулчлалын хот, тосгоны түүх соёлын үзвэрийн

газар хүртлэх зай хэмжээг 500 м байхаар тооцно.

Суудлын авто машины гаражийг олон давхар барилгаар төлөвлөхийг зөвшөөрнө. Гаражийн болон ил зогсоолын нэг машинд ногдох талбайг 1 давхар гаражид 12 м2-аас, 2 давхар гаражид 18 м2 –аас, 3 давхарт 14 м2 –аас, 4 давхарт 12 м2-аас, 5 давхарт 10 м2-аас, газар дээрх зогсоолд 20 м2 –аас багагүй байхаар төлөвлөнө.

Гаражийн хаалга хүртлэх зайн хамгийн бага хэмжээ гол гудамж, замын уулзвараас 50 м, хороолол, орон сууцны бүлэг барилгын гудамжнаас 20 м, нийтийн үйлчилгээний тээврийн хэрэгслийн зогсоолоос 30 м байна. Суудлын авто машины газар доорхи гаражийн хаалганаас сууцны барилгын цонх, олон нийтийн барилгын ажлын өрөөний цонх, ЕБС, цэцэрлэг, эмнэлэгийн барилгын эдэлбэр газрын зах хүртлэх зайн доод хэмжээ 15 м-ээс ихгүй байна.

Тайлбар: суудлын авто машины газар доорхи гаражийн агаар сорох нүхний норматив тооцоог төслийн даалгаврын дагуу тогтооно.

21-р хавсралт

Тээврийн хэрэгслийн ил зогсоол, гаражийн эдэлбэр газрын норматив

Албан байгууллагын авто бааз, тусгай зориулалтын авто бааз, хо хоорондын тээврийн бааз, такси бааз, троллейбусны бааз болон улирлын чанартай авто машины бааз, техникийн үйлчилгээний төвлөрсөн газар, хөлсөөр үйлчлүүлэх

автомашины баазыг хотын үйлдвэрийн бүсэд байрлуулж, эдэлбэр газрын хэмжээг даарах хүснэгтэд зааснаар төлөвлөнө.

Парк, гаражХэмжих

нэгжбагтаамж

Эдэлбэр газрын талбай, га

Суудлын авто машины олон давхар гараж тоо100300

1000 хүртэл

0.51.22.0

Ачааны авто машины гараж тоо100200

2.03.5

Троллейбусны парк тоо 100 3.5Засварын газар тоо 100 5.0

Автобус парк тоо100200300

2.33.54.5

Тайлбар: эдэлбэр газрын талбайг тодорхой үндэслэлийн дагуу 20% хүртэл багасгаж төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

Суудлын тэрэгний ил зогсоол, гараж, техникийн үйлчилгээний төвөөс орон сууц, олон нийтийн барилга байгууламж болон суурьшлын бүсэд байрласан эмнэлэг, сургууль, цэцэрлэг хүртлэх зайг дараах хүснэгтэд зааснаас багагүйгээр төлөвлөнө.

дд Барилга байгууламжийн нэрГараж, ил зогсоолд байх суудлын

тэрэгний зайМ-ээс багагүй байх зай

1 Орон сууцны барилга 10** 15 252 Олон нийтийн барилга 10** 10** 15

3С ургуулийн өмнөх насны хүүхдийн барилга 15 25 25

4Эмчлэн, сэргийлэх байгууллагын барилга 25 50 *

* зайг ариун цэвэр- эрүүл ахуйн газартай тохиролцож тогтооно.

** галд тэсвэрлэлтийн III-IV зэрэгтэй барилгын тухайд энэ зай 12 м-ээс багагүй байна.

Тайлбар:

1. Зай хэмжээ нь орон сууц, олон нийтийн барилгын цонх, сургууль, сургуулийн өмнөх насны хүүхдийн байгууллагын барилга болон эмчлэн сэргийлэх барилгын эдэлбэр газраас гаражийн хана буюу ил зогсоолын хил хүртэл байна.

2. Хэсэгчилэн барих орон сууцны барилгын дагуу байрлах 100-гаас дээш ил зогсоол хүртлэх зай 50 м-ээс багагүй байна.

3. Галд тэсвэрлэлтийн I-II зэрэгтэй гаражийн барилгын цонхгүй буюу хаалга нь орон сууц, олон нийтийн барилга руу чиглэхээр бол зайг 25% хүртэл багасгаж төлөвлөлхийг зөвшөөрнө.

4. 100 –гаас дээш суудлын тэрэг байрлуулах хүчин чадалтай гараж буюу ил зогсоол, 30 –аас дээш засвар техникийн үйлчилгээний цэгтэй техник, үйлчилгээний төв үйлдвэрийн бүсэд 50 м-ээс багагүй зайд байрлуулна.

5. 10-аас дээш машины гаражийн энэ зайн хэмжээш интерполяцийн зарчмаар төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

6. Модноос бусад төрлийн материалаар барьсан нэг давхар хувийн сууцны гаражийг зоорийн хэлбэрээр тусгаарлан барихаар төлөвлөхийг зөвшөөрнө.

Техникийн үйлчилгээний станцын 1 цэгт 200–аас багагүй автомашин үйлчлүүлэхээр тооцож төлөвлөнө. Үйлчилгээний 10 цэгтэй техникийн үйлчилгээний төвийн эдэлбэр газрын хэмжээг төслийн даалгаврын дагуу төлөвлөнө.

Шатахуун түгээх газрын цэнэглэх хошуу бүрт 1200 авто машин ногдохоор тооцож төлөвлөнө. ШТС-ын 2 хошуунд 0.1 га, 5 хошуунд 0.2 га, 7 хошуунд 0.3 га, 9 хошуунд 0.35 га, 11 хошуунд 0.4 га эдэлбэр газар ногдохоор тус тус төлөвлөнө.

Шингэн түлш хадгалах газар доорхи сантай шатахуун түгээх станцаас сургалт, хүмүүжлийн барилга байгууламж, дотуур байртай сургууль, хэвтэж эмчлүүлэх хэсэгтэй эмчлэн сэргийлэх барилга байгууламжийн эдэлбэр газрын хил буюу орон сууц, олон нийтийн барилга байгууламжийн хана хүртэл 50 м-ээс багагүй зайтай байна. Энэ зай хэмжээг шатахуун түгээх газрын түгээх хошуу болон шингэн түлш хадгалах газар доорхи сантай байрлалаас нь хамааралтай тогтооно. Хэрэв шатахуун түгээх газар нь хоногт 500 –аас илүүгүй, зөвхөн суудлын авто машин цэнэглэх бол тухайн объект хүртлэх зай хэмжээг 25 м хүртэл бууруулан төлөвлөхийг зөвшөөрнө. Тэгэхдээ эдгээр нормыг галын аюулгүй болон нефтийн барилга байгууламжийг төлөвлөх норм дүрэмтэй уялдуулан сонгоно.

22-р хавсралт

Ахуйн хог хаягдал цуглуулах норматив

Ахуйн хог хаягдал Жилийн хугацаанд 1 хүнд ноогдох хаягдлын хэмжээ, кг

Хатуу хог хаягдалТөвлөрсөн халаалт, усан хангамж, бохир усны системтэй орон сууцны барилгаас

190-225

Бусад орон сууцны барилгаас 300-400Олон нийт, иргэний барилга байгууламжаас 280-300Хатуу хучилттай гудамж, талбай болон цэцэрллэгт хүрээлэнгээс 5-15

Тайлбар:

1. Нийслэл, бүсийн төв хотод дээд зэрэглэлээр тооцно.2. Уур амьсгалын I бүсэд уурын зуухнаас гарах хаягдлыг жилийн нийт хаягдлын

хэмжээн дээр 10%-иар нэмэгдүүлж тооцно.

23-р хавсралт

Цахилгаан хэрэгслийн томсгосон үзүүлэлт

Суурин газрын тохижилтын зэрэг Цахилгаан хэрэглээ, вт

Хамгийн их цахилгаан ачааллын ашиглалтын жилийн тоо, вт

Их хот-суурин цахилгаан ширмэн зуух-энгийн цахилгаан ширэм

32002620

56505450

Том хот-суурин цахилгаан ширмэн зуух-энгийн цахилгаан ширэм

30602480

56005400

Дунд хот-суурин цахилгаан ширмэн зуух-энгийн цахилгаан ширэм

28802300

55505350

Суурин, хөдөөгийн тосгон-суурин цахилгаан ширмэн зуух-энгийн цахилгаан ширэм

1350950

44004100

Тайлбар:

1. Энэхүү томсгосон үзүүлэлтэд орон сууц, олон нийтийн барилга, аж ахуйн нийтийн үйлчилгээний газрууд, тээвэр үйлчилгээ болон гадна гэрэлтүүлгийг тусгасан болно.

2. Энэ үзүүлэлтэд сууцанд хэрэглэх кондиционер болон халаалтын цахилгаан хэрэгслийг тусгаагүй болно.

3. Хамгийн их цахилгаан ачааллын ашиглалтын жилийн цагийн тоог 10 (6) хүчтэй шинд шилжүүлэн үзүүлэв.

24-р хавсралт

Хот тосгонд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан

төлөвлөлтийн шаардлага

Хот, төв суурин газруудад хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулж, гудамж, замын уулзварыг гарцыг авто машины хөдөлгөөнийг зохицуулах тусгай төхөөрөмжтэй (дуут дохио, хурц гэрэл, хурд сааруулагч далан) төлөвлөнө.

Тусгай төхөөрөмжлөгдсөн дохионы удирдах товчлуурыг 1.5 м-ийн өндөр тусгай шонд байрлуулна.

Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан явган хүний замын өргөн 1.5 м-ээс багагүй, налуу нь 1:20 (5%) байна. Явган хүний гарцын налуугийн хамгийн бага хэмжээ 1:12 харьцаатай байх ба 3 талаас налуулна.

Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан тусгай зориулалтын авто машины зогсоолыг засаг захиргаа, олон нийт, худалдаа, ахуйн үйлчилгээ, эмнэлэг, амралт сувилал, сургалт хүмүүжлийн барилга, тээвэр холбооны болон спортын байгууламжийн дэргэд төлөвлөнө.

Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан үйлчилгээний барилгын барилгын дэргэдэх авто машины зогсоолын нийт талбайн 20%-ийг тусгай зориулалтын авто машинд тооцон төлөвлөнө. Тусгай зориулалтын авто машины зогсоолыг тухайн барилгын орц гарц руу хамгийн дөт замаар хүрэхээр төлөвлөнө.

Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан хот төлөвлөлт, үйлчилгээний барилга байгууламжийг Тахир дутуу иргэдэд зориулсан төлөвлөлтийн нормаль БД 31-101-04-ийн дагуу төлөвлөнө.