Бизнис ИНФО бр. 29 од 11.11.2010 година

БИЗНИС ИНФО 1четврток, 11 ноември 2010

Број 29 од 11.11.2010 контакт call центар (02) 15015 www.mchamber.mk

Членка на:

СТОПАНСКА КОМОРА НА МАКЕДОНИЈА

Загрижувачки тенденции во земјава

ОПАЃА СТОЧАРСКОТО

ПРОИЗВОДСТВО

Интервју

Д-р Виктор Стојмановски, професор на Машинскиот факултет, за можностите и резултатите на Европскиот информативен и иновативен центар

МРЕЖАТАНАЈМНОГУ „ЛОВИ“ НОВИ ТЕХОЛОГИИ

Македонската економија во 2010 година и макроекономски проекции за 2011 година

Специјален прилог

Фокусирано

БИЗНИС ИНФО2 четврток, 11 ноември 2010

ИЗВЕЗУВАЈ ИЛИ УМРИ! Македонија е мала и сиромашна држава, со ограничени ресурси, со мал пазар, без излез на море, без добри инфраструктурни услови. Тоа се сериозни проблеми во работењето на една компанија. Најтешко е да се биде извозник во Македонија. Но, компанија која не размислува за извоз надвор од Македонија е осудена на пропаст. Во Македонија во потполност важи правилото извези или умри. Уште од формирањето на „ИГМ„ како главна и стратешка цел беше постојан раст на извозот. Никогаш досега не размислувавме за Македонија како наш пазар и затоа сме успешни. За мене, добар извозник е оној кој што извезува во Европската унија. За да бидеш извозник во ЕУ, треба да имаш перфектен квалитет, сертифициран производ, да имаш добра цена, добар транспорт, брза и навремена испорака... Да се биде извозник значи финансиски да си моќен да можеш да ги кредитираш партнерите и да чекаш и повеќе од 30 дена за наплата. Инаку, наплатата на европските пазари оди многу едноставно. Работиме 50% на отворено со познати бренд-компании, а 50% со корпорациски гаранции. Наплатата е обично 30 дена. Меѓутоа, борбата на европските пазари е како да се постигне што подобар квалитет. И, секако, да се освојат нови пазари. Во последните пет години „ИГМ„ рапидно ги зголемуваше европските извозни пазари. Наша стратегиска цел никогаш не ни била да освоиме еден пазар, туку да продаваме на сите пазари на Европа. Денес „ИГМ„ извезува во многу земји од Западна и Источна Европа. Најголеми конкуренти ни се италијанските и турските производители, а најтежок ни е францускиот пазар заради посебните специфичности кои ги има. Се` уште се обидуваме во Северна Африка и можам да кажам дека има многу голем потенцијал во Либија. Но, за жал, на овие пазари откриваме банални работи, како, на пример, дека нашата држава не потпишала договор со африканските земји за соработка и заради тоа постојат 15% царински давачки при увозот на македонските производи, со што стануваме неконкурентни. Инаку, можам да кажам дека на Балканот во моментов имаме монополска позиција, бидејќи нашата конкуренција на Балканот прекина да работи со економската криза. Балканскиот извоз ни е локомотивата што не` носи кон Европа.

(Илија Гечев, сопственик и извршен менаџер на ИГМ Трејд Кавадарци)

Покровители

БИЗНИС-СЕКТОРОТ И ЗЕМЈОДЕЛЦИТЕ НЕ СЕ СПРОТИВСТАВЕНИ СТРАНИ Клучно ќе биде образованието на земјоделците, да ги едуцираме, да ги осознаат новите технологии, да го насочуваат производството според барањата на пазарот, еднаш засекогаш да ја заборават досегашната практика „ќе си оставиме семе од оваа година за следната“, да применуваат соодветни програми за заштита, производот да го добијат по некој стандард. Мора да сфатат дека целото производство не може да биде прва, екстра класа, дека мора да има и втора и трета и дел што ќе остане и што нема да се продаде. Неопходно е повеќе да се даде акцент на структурните мерки, на политиката за рурален развој којашто овозможува модернизација и достигнување на стандардите. Само тоа ќе доведе до прогрес и до сериозни промени. Значителен дел од буџетската поддршка треба да оди токму тука. Така ќе се инвестира, ќе се видат резултатите на подолг рок. Земјоделците ќе станат економски појаки, побрзо ќе стигнат до стандардите, земјоделството ќе се преструктуира побрзо. За да „тргне“ земјоделството одговорност има и бизнис-секторот. Земјоделците, откупувачите, преработувачите и трговците мора да ги зацврстат односите. Мора да разберат дека едните без другите не можат да конкурираат на пребирливите, конкурентни пазари. Не може да се гледаат како спротивни страни. Мора заедно да работат на финалниот производ. Кога тие врски ќе се воспостават, ќе има подобри резултати, добар финален производ и добра конкурентност на пазарот. Модернизација, нови технологии, инвестиции, јакнење на кооперативните односи, се излез од пробемите. Ад-хок решенијата во земјоделството не се добри, создаваат лоши навики кај производителите. Ќе мора еднаш да се седне и да се разговара за долгорочен концепт, долгорочно да се планира.

(Д-р Драги Димитриевски, декан на Факултетот за земјоделски науки и храна)

РАСТЕ ПЛАСМАНОТ НА ГОТОВИ ПРОИЗВОДИ Македонија, како и многу земји од поранешните социјалистички републики, беа добавувачи на суровини кои се преработуваа во други земји. Постои некаква традиција за тоа тука, но забележуваме промени. Работиме со текстилната индустрија, кои имаат бизнис-интеракции со фирми во Британија. Тие сега изработуваат таканаречен „фул пакет“. Значи го изработуваат дизајнот и нудат конечен производ кој има поголема вредност и им обезбедува поголеми приходи на компаниите во Македонија. Гледаме успеси во таа област. Пред извесно време имаше нарачка за 100.000 пара чевли кои вредеа 2 милиона евра. Тоа е мошне значајно. Се надеваме и очекуваме дека ова се почетоци на нов тренд на придвижување на македонските производители кон пласман на готови производи наместо, како што посочивте, суровини. Винската индустрија тука веќе го оствари тоа, до одреден степен, но не пошироко. Сепак, работиме со многу винарии со цел да им помогнеме да се пробијат на пазари во Европската унија, Полска, Обединетото Кралство, Германија и други. Некои од нив беа успешни. До одреден степен надолните трендови во светските економии им помогнаа на одредени компании да станат поконкурентни откако други конкуренти од други земји излегоа од пазарот.

(Мајкл Фриц, директор на Мисијата на УСАИД во Македонија)

Подвлечено


1. Enterprise Europe Network во Република Македонија веќе две години е присутна преку Европскиот информативен и иновативен центар во Македонија (ЕИИЦМ). Какви се резултатите од двегодишното спроведување на овој проект?

Европскиот информативен и иновативен центар во Македонија, како македонски национален конзорциум во рамките на Европската мрежа на претприемачи – Enterprise Europe Network, отпочна со работа кон крајот на март 2008 година, само еден месец после официјалната промоција на мрежата во Брисел и заедно со словенечкиот конзорциум беше прв од овој вид на просторите на поранешна Југославија. Иницијативата за основање на мрежата потекнува од Европската комисија. Имено, во 2006 година, Европската комисија ја предложи, а Европскиот парламент ја усвои Рамковната програма за конкурентност и иновации – ЦИП 2007-2013. Оваа програма, во временска рамка од 7 години треба да ја реализира својата главна цел: европските мали и средни претпријатија, да го зголемат капацитетот да иновираат и на тој начин да станат поконкурентни во глобални рамки. За реализација на таа цел, Европската комисија ги обедини сите инструменти кои дотогаш ги имаше на располагање. Во прв ред тоа беше обединување на мрежата од Евро-инфо центри и на мрежата од Иновативни релејни центри за трансфер на технологии. Кон овие две основни компоненти се додаде и трета - вклучување на академската научно-истражувачка заедница. Така, малите и средни бизниси покрај другото се стекнаа и со можност да

учествуваат во научно-истражувачки проекти и да користат искуства и резултати од научни истражувања. Во моментов, Мрежата е присутна во 47 земји. Географски ја надминува територијата на Европа и е присутна на скоро сите континенти. Неа ја сочинуваат околу 600 организации - стопански комори, универзитети, владини агенции, центри за трансфер на технологии, технолошки паркови, национални структури за поддршка на иновации и сл. Република Македонија со прифаќањето на ЦИП-програмата, преку партнерство со Европската комисија ги отвори истите можности и за македонските

претпријатија. Кај нас Enterprise Europe Network е присутна преку конзорциумот Европски информативен и иновативен центар. Конзорциумот е составен од Универзитетот „Св. Кирил и Методиј„ во Скопје, Фондацијата за менаџмент и индустриско истражување, Агенцијата за поддршка на претприемништво на Република Македонија и Стопанската комора на Македонија. Координатор на конзорциумот е Универзитетот. Управувањето, мониторингот и евалуацијата на целата мрежа Европската комисија ги додели на Извршната агенција за конкурентност и иновации која за таа цел ја основа со седиште во Брисел. Таму ние ги доставуваме извештаите и ги усогласуваме работните планови и програми. Проектот во Република Македонија се одвива на ист начин како и во другите земји, односно во три етапи: првата 2008-2010, втората 2011-2012 и третата крајна етапа во 2013 година. Во истата временска рамка трае и ЦИП-програмата. Имајќи ја предвид новата Стратегија за интелигентен, одржлив и инклузивен развој Европа 2020, еден од важните елементи за развој на иновативна ЕУ ќе биде и Enterprise Europe Network кој во иста или во слична форма ќе егзистира и после 2013 година. Механизмите кои во ЕУ се градеа во континуитет повеќе од 20 години наназад исто така во континуитет ќе се надградуваат и понатаму. Со оглед на тоа што во сите тие структури влеговме како земја новодојденец, првиот проектон период 2008-2010 година за нас помина во знакот на градење на основните инструменти и механизми. Во Enterprise Europe Network учествуваат претставници од академската заедница, од јавната администрација, од приватните компании и фондации и од бизнис-заедницата. Една ваква мешаница е многу интересна бидејќи во себе обединува средини со различен степен на претприемништво, различни култури на делување, различен степен на бирократизираност и размислување. Ова не се однесува само на Република Македонија, туку и на целата територија каде што е присутна мрежата. Затоа, првиот проектен период не само во Република Македонија, туку и во многу други средини кои се составен дел на ЕУ, имаше задача да ги разбие внатрешните бариери кои различните средини ги имаа едни кон други и да овозможи синергија со цел вистинските вредности на таа мешаница да дојдат до израз. Имајќи ја предвид комплексноста на проектот, резултатите од двегодишното работење на Европскиот информативен и иновативен центар во Македонија, можат да се разгледуваат од неколку аспекти: од аспект на реализација на работната програма, од економски, од евроинтегративен и од социолошки аспект. Од аспект на реализација на работната програма во првите две и пол години на ниво на конзорциум сите четири партнери организираа 73 настани на кои имаше повеќе од 3000 учесници. Учествувавме на 11 настани и кампањи организирани од страна на Европската комисија, дадовме поддршка и одговоривме на повеќе од 1600 прашања на тема ЕУ, посетивме повеќе од 200 македонски

Интервју Д-р Виктор Стојмановски, професор на Машинскиот факултет при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ и ЕЕN проект-менаџер

МРЕЖАТА НАЈМНОГУ „ЛОВИ“ ТРАНСФЕР НА ТЕХНОЛОГИИ

* Интересен е фактот што во Enterprise Europe Network во првите две години од своето постоење на територијата на ЕУ најмногу соработки се остварија токму во делот на трансфер на технологии, и покрај фактот што понудите за бизнис-соработка се далеку помногубројни* Често пати се случува компанија која кај нас дошла со желба да биде вклучена во проектна активност која ќе и` обезбеди грант, всушност да открие дека најдобриот потег за неа е да понуди партнерство или да побара технологија или машина со која ќе воведе нешто ново во производниот процес


компании, направивме преку 150 предлози за најразлични партнерства, организиравме неколку брокерски настани и компаниски мисии, а во моментов ги гледаме и првите договори за партнерства кои фирмите ги реализираат преку нас. Во Охрид организиравме мрежна регионална конференција за регионот на Југоисточна Европа на која се разгледуваа и усогласуваа работните програми на сите конзорциуми од овој регион за периодот 2011-2012 година. Во март годинава имавме мониторинг посета од страна на Извршната агенција за конкурентност и иновации - ЕАКИ, која траеше неколку дена. Во рамките на посетата, Брисел детално ги провери сите аспекти на нашето работење и ги оцени како позитивни. Потоа, пред ЕАКИ дадовме нова работна програма која позитивно го помина процесот на евалуација и сега влегуваме во следниот проектен период 2011-2012 година. Од аспект на реализација на работната програма можеме да резимираме дека ЕИИЦМ направи добра работа затоа што институциите-партнери во проектот почнаа успешно да работат заеднички. Воведовме нов начин на работа и воспоставивме нови механизми кои досега не беа познати во Република Македонија. Ова пред се` се однесува на поддршката на иновации и на трансферот на технологии. И од економски аспект, проектот ЕИИЦМ е оправдан. Тој е заеднички финансиран од Владата на Република Македонија и од Европската комисија кои врз таа основа изградија партнерство. Само неколку остварени соработки преку мрежата ќе внесат поголеми средства отколку што е уделот на земјата во ова партнерство. Тоа финансиски го оправдува проектот. Токму таквиот однос кон работите придонесе некои други земји да ја препознаат вистинската вредност на мрежата и во целост сами да си ги финансираат активностите, без удел на Европската комисија (САД, Русија, Кина, Израел, Јужна Кореја, Чиле и др.). О д евроинтегративен аспект, проектот направи добра работа затоа што отвори многу директни врски не само со Брисел и со Европската комисија, туку и со околу 600 институции од целиот европски простор кои се влијателни фактори во бизнис-сферата, технологиите, образованието, науката и се директни учесници и креатори на многу силни европски иницијативи. Голем дел од институциите кои се партнери во Enterprise Europe Network се креатори на националните и на европските технолошки платформи и се клучен дел од националните инфраструктури за поддршка на иновациите. Со голем дел од нив преку директните контакти кои ги остваривме може да се учествува на европски проекти кои можат да бидат финансирани кај нас од претпристапните, а кај нив од структурните и кохезивните фондови и од фондовите за регионален развој. Од социолошки аспект, анализата на резултатите е многу комплексна. Еден ист тим составен од луѓе од бизнис-заедницата, академската заедница и јавната администрација, кој делува во една ,,специфична” земја-

кандидат во услови на економија која предолго транзитира, можат да се извлечат многу интересни заклучоци. Од тој аспект можат да се видат многу компаративни слабости, но и предности на соодветните средини. Токму тоа го прави овој проект да биде многу комплексен, но и интересен за менаџирање.

2. Како ЕИИЦМ конкретно им помага на македонските компании кои сакаат да го прошират својот бизнис во ЕУ и на европските да пронајдат деловни партнери во земјава?

Нашиот проектен конзорциум делува во организиран систем заедно со слични конзорциуми од други држави на огромен економски и географски простор. Во рамките на тој систем имаме внатрешни правила на игра, а целата мрежа е обединета во заеднички електронски алатки за комуникација каде што се разменуваат сите информации за бизнис-партнерства, технологии, учества на заеднички европски проекти, заеднички иницијативи и сл. Ние таму комуницираме како партнер со партнер или како држава со држава. Зависно од конкретниот предлог за соработка кој го искажува клиентот, ние се обраќаме до партнерите од мрежата и од таму или земаме информации или даваме предлог за партнерство. Па така, доколку компанија од Македонија сака да најде трговски партнер, го користиме

контактот со стопанските комори, доколку таа сака да развива технологија го користиме контактот со научните центри и со центрите за трансфер на технологии. Доколку компанијата е заинтересирана за легислативата во соодветна земја, тогаш го користиме контактот што го имаме со соодветните државни институции. Доколку компанијата сака да учествува на европски проекти, тогаш го користиме формалниот контакт кој го имаме со европските институции и со мрежата на контакт-точки за соодветните програми. Во минатото Евро-инфо центрите преку 20 години градеа електронски бази на компании за меѓународна бизнис-соработка, а Иновативните релејни центри за трансфер на технологии 10 години градеа електронски бази за технолошка соработка. Enterprise Europe Network ги наследи овие

бази и ги надгради. Тие бази преку ЕИИЦМ се достапни и на македонските компании кои бесплатно можат да станат дел од нив. Начинот на којшто можат да го направат тоа е едноставен – да дојдат во некоја институција од конзорциумот ЕИИЦМ, да стапат во контакт со нашиот персонал и заедно да го направат предлогот, односно описот на соработката која ја бараат, односно што ја нудат. Тој предлог потоа се поставува во системот и е достапен насекаде каде што е присутна мрежата. Од друга страна, европските компании кои искажале интерес за соработка во Македонија вообичаено ги делиме во две групи – оние кои искажуваат интерес за конкретна понуда од наша страна и нив директно ги

Актуелно


спојуваме со соодветната фирма од државава. Оние другите кои имаат општ интерес за соработка, но не прецизирале конкретна македонска компанија, одат преку каналите на институциите-партнери. Нив ги поставуваме на нашата веб-страница, ги објавуваме во нашиот електронски билтен или пак понекогаш одат во дневниот весник „Бизнис„. За оние компании кои сакаат да остварат директен контакт со меѓународни компании лице во лице, во рамките на меѓународни манифестации или саеми организираме брокерски настани кои се од мултилатерален карактер. Исто така организираме и компаниски мисии каде што клиенти од Македонија носиме во друга држава кај други компании на претходно договорена основа. Тој систем на работа е досега добро познат во сите кругови на стопанските комори и не е некоја новина, но она што системот го прави единствен е можноста да се стапи во контакт и со технолошки и со научно-истражувачки центри наспроти класичното коморско работење. Најважно е да истакнам дека сите услуги кои ЕИИЦМ ги дава на компаниите се бесплатни. Финансиските средства доаѓаат од Европската комисија и од Владата на Република Македонија и се` што ќе добијат компаниите од нас нема да ги чини ништо.

3. Дали компаниите од земјава ги промовираат своите иновации и технологии на европскиот пазар и како ЕИИЦМ им помага да се информираат за најновите технолошки достигнувања?

Интересен е фактот што во Enterprise Europe Network во првите две години од своето постоење на територијата на ЕУ најмногу соработки се остварија токму во делот на трансфер на технологии, и покрај фактот што понудите за бизнис-соработка се далеку помногубројни. Веројатно тоа е заради фактот што оној кој што дава или бара технологија се врзува за конкретна акција во подрачје кое многу добро го познава и е добро информиран за сите ризици поврзани со интелектуалната сопственост, па партнерството во овој домен е резултат на долготрајна искрена потреба. За македонските компании, со оглед на фактот што досега немало организирана активност за трансфер на технологии, карактеристично е тоа што најголемиот дел од нив во првичните контакти со нас доаѓаат за да остварат трговска или бизнис релација, или пак со намера да си обезбедат извори на финансирање. Дел од нив немаат јасна слика кои се можностите што мрежата ги нуди. Така, често пати се случува компанија која кај нас дошла со желба да биде вклучена во проектна активност која ќе и` обезбеди грант, всушност да открие дека најдобриот потег за неа е да понуди партнерство или да побара технологија или машина со која ќе воведе нешто ново во производниот процес. Токму тоа е иновативната компонента на соработката. Радува фактот што има и компании од Македонија кои се заинтересирани за ефектуирање на своите иновации и дел од нив веќе се во

нашата база на технолошки понуди. Но, во нашата држава имаме и компании кои во себе содржат силна иновативна компонента, а за тоа не се ни свесни. Моја надеж е дека во иднина, со зголемување на степенот на информираност, ќе се зголеми и интензитетот на технолошка соработка од доменот на иновациите. Што се однесува до делот на информациите за најновите технолошки достигнувања, дел од тимот на ЕИЦМ ги следи технолошките достигнувања во рамките на своите компетенции и повремено такви информации излегуваат во информативниот простор кој ни е на располагање. Често пати во рамките на Enterprise Europe Network се организираат манифестации од технолошка или научна природа кои преку нас се достапни и на други македонски субјекти и таму можат да се промовираат иновации, технологии и да се најдат партнери за применети научно-истражувачки проекти.

4. Покрај стандардните, преку мрежата на ЕИИЦМ се нудат и специјализирани услуги. Кои се тие услуги и дали македонските компании ги користат?

Секако дека за да се изгради широка палета на специјализирани услуги, имајќи ги предвид сите можности што ги нуди мрежата, е долготраен процес кој институциите-партнери во проектот треба да го градат со години како израз на трајни вредности. Овие услуги конзорциумот ги гради партнерски почитувајќи ја основната дејност и компетенциите кои ги има секоја институција-партнер во проектот. Ако една фирма сака да понуди на продажба некое свое иновативно достигнување кое претставува технолошка тајна, или е од уникатна природа, постои опасност таквото решение, како идеја, да биде украдено, доколку се даде на јавна понуда. Затоа, една од специјализираните услуги кои ги нуди ЕИИЦМ е советодавна услуга од доменот на интелектуалната сопственост. Многу македонски компании сакаат да учествуваат во меѓународни проекти но немаат јасна перцепција како тоа да го направат. На пример, често пати се случува да се објави повик за учество во проект во којшто, на пример, 80% од финансирањето е во форма на грант, но грантот ќе биде затворен на крајот кога се ќе се заврши. Тоа значи дека субјектот кој ќе учествува во таа активност ќе мора однапред да ја финансира целата активност, а потоа на крајот кога се` ќе биде готово да рефундира 80%. Во однос на овие проекти и извори на финансирање даваме специјализирани советодавни услуги на бесплатна основа за ЦИП и за ФП7, но и за другите програми бидејќи често пати се исти начинот на пријавување и проектната логика. Оние компании кои нудат технологии за трансфер, пожелно е претходно да поминат низ технолошки аудит преку кој ќе се направи евалуација на технологијата и ќе се утврди дали таа технологија е единствена и иновативна или можеби нешто слично веќе нуди и друг извор. Технолошкиот аудит е нешто што се развива во рамките на институцијата-партнер којашто за тоа е компетентна и е на експертска основа. Исто така, на фирмите им се достапни и низа специјализирани услуги за интернационализација на нивната дејност. Можеби најсликовито тоа ќе се објасни на следниот пример: компанија од Македонија сака да отвори производство во некоја странска држава, но сака да направи анализа на потенцијалните добавувачи. Има неколку земји-кандидатки, но се` уште не знае каде, а за таква анализа треба многу време. Ние како дел од мрежата во тие услови можеме да помогнеме така што ќе ги контактираме релевантните партнери од тие средини и ќе добиеме листа на потенцијални компании-добавувачи или пак анализа на тековите во соодветниот сектор. Тоа во многу ќе и` помогне на нашата фирма-клиент да донесе вистинска одлука и

Актуелно


Манифестации

веднаш да воспостави контакти. Постојат многу други форми на специјализирани услуги кои ги нудат сличните како нас конзорциуми од земјите од ЕУ, но тоа се механизми кои се градат долги години. За наша среќа, низ партнерството во мрежата овие искуства лесно се пренесуваат кај нас.

5. Како ЕИИЦМ може да им помогне на домашните компании во аплицирањето за претпристапните фондови, особено на малите и средни претпријатија?

Enterprise Europe Network, како што самото име кажува е мрежа за поддршка на претпријатија и претставува простор во кој институциите-партнери комуницираат слободно. Тоа не е мрежа од формални контакт-точки за претпристапни, структурни или пак кохезиони фондови, но со таквите мрежи лесно можат да се остварат контакти. Од тој аспект, Enterprise Europe Network не делува како точка која директно може да дава информации за претпристапните фондови, ниту пак има обврска да ги следи. Претпристапните фондови се инструмент кој на една земја-кандидат за влез во Европската унија и` стојат на располагање за да го подигне нивото во определената област и да биде полесен процесот на интегрирање. Затоа, доколку со овие проекти се финансираат внатрешни 100% национални активности ние не можеме да помогнеме тука. Но, често пати овие фондови финансираат активности кои во себе содржат компонента на таканаречена европска додадена вредност, каде што е потребно да се направат меѓународни форми на поврзување со цел да се изгради некаков капацитет од интернационален карактер. Тука, Еnterprise Europe Network може да направи многу и веќе има случаи на успешно поврзување за активности финансирани од ИПА-програмата за прекугранична соработка каде што наши партнери од соседните земји повеќе пати се обраќаат со конкретни барања за учество во проектни активности. Помошта се одвива на следниот начин: доколку некој субјект од Македонија има проектна идеја, ние можеме преку нашите контакти да најдеме меѓународен партнер за заеднички конзорциум. Познато е дека постојат неколку места на кои различни страни

даваат проектни идеи околу кои потоа се формира јадро од партнери за заедничко учество на проект финансиран од претпристапни фондови. Ние, користејќи ја целата мрежа на контакти која ни е достапна, во тие кругови можеме да влеземе лесно.

6. Што, според Ваше мислење, е потребно да се преземе за поголемо користење на оваа мрежа?

Во основа тоа се три вида на активности: активности кои зависат од конзорциумот ЕИИЦМ, активности кои зависат од нашата држава и активности кои зависат од Европската унија. Како конзорциум ние треба да обезбедиме добра информираност за можностите кои ги нуди мрежата и добро да ги промовираме сите нејзини аспекти. На ниво на партнери во конзорциумот треба континуирано да се надградуваат капацитетите и да се изнаоѓаат форми и акции во кои заеднички ќе учествуваат сите партнери. На пример, со заеднички и координиран настап на Универзитетот и на Стопанската комора на Македонија можат да се постигнат многу работи за бизнис-заедницата. Како држава во евроинтегративните процеси треба да изодиме добар пат. Колку повеќе се приближуваме на тој пат, толку сите европски активности, вклучувајќи го и ЕИИЦМ, ќе се реализираат подобро. Но, сепак како мал хендикеп во нашата работа е тоа што кај нас нема организирана и институционализирана поддршка на иновациите. Доколку имаме агенција за иновации, со неа ќе можеме да организираме многу заеднички активности кои ќе изродат меѓународна соработка. Доколку имаме технолошки паркови ќе имаме зголемен број на клиенти за технолошка соработка кои ќе нудат технологии. Доколку имаме силни технолошки платформи, тие ќе создадат стратешки истражувачки планови кои ќе поттикнат значителна научно-истражувачка активност која ќе биде директно применета во реалниот сектор и не само што економски ќе се ефектуира туку ќе поттикне и раст и развој на технолошките капацитети. Но, тоа се активности на кои во многу блиска иднина како држава ќе мораме да им посветиме внимание. Европскиот информативен и иновативен центар во Македонија и воопшто Enterprise Europe Network својот максимум може да го даде доколку делува заеднички и координирано со останатите инструменти на ЦИП-програмата, а тоа се: Финансиските инструменти на ЦИП, програмата за еко-иновации, програмата за иновации во областа на обновливите извори на енергија - Inteli-gent Energy Europe, програмата за иновации во областа на информатичкото општество. За зголемување на ефикасноста на Enterprise Eu-rope Network и Европската комисија ќе треба да преземе определени активности. Enterprise Europe Network стана огромна мрежа и Агенцијата мора максимално да ги поедностави и да ги рационализира сите внатрешни процедури во насока на зголемување на ефикасноста.

7. Какви се плановите за развој на ЕИИЦМ во иднина?

За проектниот период 2011-2012 година, проектните активности насочени кон компаниите нема да се разликуваат во голема мерка од досегашните. На внатрешно конзорциумски план ќе настојуваме да ги зајакнеме внатрешните капацитети и да развиеме нови механизми за поддршка. Императив ќе ни биде усовршување на системот за внатрешна контрола на квалитетот, којшто целосно ќе го усогласиме со бриселскиот.

Саво Пејчиновски



Пишува: Стојмирка Тасевска

* Здружението на земјоделството и прехранбената индустрија при Стопанската комора на Mакедонија честопати го поставува прашањето: Колку може да се зголеми пазарната конкурентност кај индивидуалното земјоделско стопанство ако стопанисува со 1 грло говедо и по тој основ добива системска поддршка?

Традиционално, земјоделството е една од најзначајните дејности на македонската економија. За разлика од некои економии во транзиција во коишто земјоделството претрпе загуби и беше минимизирано неговото значење во одредени периоди, македонското земјоделство постојано ја одржа својата позиција во економијата во текот на целата транзиција.

Земјоделството учествува со околу 12% во бруто додадената вредност, а заедно со прехранбената индустрија, ова учество се зголемува до 16% од БДП. Земјоделството е важен сегмент во надворешната трговија и е значителен вработувач на работна сила во земјава. Негова главна компонента е поледелството, на што отпаѓаат три четвртини од вкупното земјоделско производство, а сточарството, односно добиточните производи се второ најважно земјоделско добро. Во последната деценија, сточарското производство бележи тренд на опаѓање, освен кај свињарството.

Бројот на говеда е намален за 1330 грла, со изразен пад кај кравите и стелните јуници од 14.000 грла, бројот на живина е намален за 499.243 броја, а единствено пораст има во свињарството за 90.645 грла, во 2008 година во однос на 2004 година. Трендот на намалување е присутен и во 2008 година во однос на 2007 година, при што намалувањето е поизразено кај деловните субјекти отколку кај индивидуалсниот сектор. Производството на кравјо млеко во 2008 година е поголемо за 73% во однос на 2004 година, а намалување е забележано кај овчото млеко, волната, јајцата и медот, како и кај сите видови на месо.

Посебно загрижува намаленото производство на овчо месо, кое преку извозот на јагнешкото месо е главниот извозен производ од сточарството. Околу 75% од македонските трупови јагниња се извезуваат во земји на ЕУ главно Грција, Италија, а остатокот во Хрватска, и се концентрирани во периодите на Божиќните и Велигденските празници.

Наведените движења во физичкиот обем на сточарското производство, одделно по видови, укажува дека во Македонија ниту од далеку не се искористени расположливите потенцијали за развој на сточарското производство, и тоа:

1. погодната животна средина и еколошките услови за производство; 2. достапност на големи површини за пасење и производство на добиточна храна; 3. традиција во одгледувањето стока ( говеда, овци и свињи и живина); 4. производството на традиционалните сточарски производи.

Загрижувачки тенденции во земјава

ОПАЃА СТОЧАРСКОТО ПРОИЗВОДСТВО



ФИНАНСИСКА ПОДДРШКА ЗА СТОЧАРСТВОТО ВО 2009 ГОДИНА

Со цел развој и унапредување на сточарството, согласно Програмата за финансиска поддршка во земјоделството за 2009 година, од средствата во вкупен износ од 3.925 милиони денари, 36,5% или 1.432,7 милиони денари беа наменети за поддршка на сточарското производство. Критериумите кај одделни намени се дадени во табелата.

Критериуми за поддршка

Вид на мерка Критериум Висина на поддршкаизнос

Финансиска поддршка за обележани грла говеда буша и друга мешавина од различни раси

- со редуцирање на поддршката во однос на бројот на обележани грла:

- од 1 до 20 - 100%, - од 21 до 100 - 60%,- од 101 до 300 - 40%,- над 300 - 10%.!

- 1 500,00 ден/грло

Финансиска поддршка за обележани грла говеда од следниве раси: холштајнизирано фризиско, сименталско, монтафонско, оберинталско, товни раси говеда и биволи

- со редуцирање на поддршката во однос на бројот на обележани грла:

- од 1 до 20 - 100%,- од 21 до 100 - 60%,- од 101 до 300 - 40%,- над 300 - 10%.

- 2 000,00 ден/грло

Финансиска поддршка за произведено и продадено кравјо млеко

- продадено млеко за период ноември 2008 - септември 2009 година на преработувачки капацитети запишани во Регистар на одобрени објекти за производство на храна од животинско потекло

- 2,50 ден/литар

Финансиска поддршка за одгледани и продадени грла говеда во регистриран кланичен капацитет

- продадени грла за период ноември 2008- септември 2009 година Висина на поддршка:- 1 500,00 ден/грло

Финансиска поддршка за набавка на приплодни грла со познато потекло и висок генетски потенцијал

- Набавени максимум 5 високостелни педигрирани јуници во период јануари– септември 2009 година приплоден добиток

- 35% од вредноста на набавените грла но не повеќе од 30

000,00!денари

Финансиска поддршка за обележани грла овци - минимум 30 грла од сите категории - 850,00 ден/грло

Финансиска поддршка за обележани грла кози - минимум 10 грла кози од сите категории -750,00 ден/грло

Кај свињарството - Финансиска поддршка по грла маторици - минимум 2 грла маторици - 700 ден/грло

Финансиска поддршка за одгледани и продадени гоеници во кланичнен капацитет

- со редуцирање на поддршка во однос на бројот на предадени грла:- од 5 до 5.000 -100%,- од 5.000 до 10.000 - 80%,- од 10.000 до 15.000 - 50%,- над 15.000 - 30%.- одгледани и продадени минимум 5 грла во регистрирани кланични капацитети

- 1 000,00 ден/грло

Движењето кај бројот на добиток во 2009 година во однос на 2008 година укажува на фактот дека наведените мерки за поддршка не резултираа со пораст на добитокот кај индивидуалните земјоделски стопанства, наспроти позитивните движења кај одделни категории добиток кај земјоделските претпријатија. Според податоците на Државниот завод за статистика, во 2009 година, во споредба со 2008, вкупниот број на говеда е намален за 0,4%. Намалувањето на бројот на говедата кај индивидуалните земјоделски стопанства изнесува 0,4%, додека бројот на говедата кај земјоделските претпријатија и земјоделските задруги е зголемен за 1,4%.Бројот на свињите кај земјоделските претпријатија и земјоделските задруги е намален за 1,4%, додека кај индивидуалните земјоделски стопанства е намален за 30,0%, во споредба со 2008 година.


Намалување на бројот на овците за 8,0% е забележано кај индивидуалните з е м ј о д е л с к и стопанства, додека кај земјоделските п р е т п р и ј а т и ј а бројот е зголемен за 2,5%. Б р о ј о т на козите кај индивидуалните з е м ј о д е л с к и стопанства е намален за 29,8%,

додека кај земјоделските претпријатија и земјоделските задруги е зголемен за 13,9% во однос на истиот период од претходната година. Бројот на живината кај индивидуалните земјоделски стопанства е намален за 6,5% во однос на претходната година, а кај земјоделските претпријатија и земјоделските задруги бројот е намален за 2,1%. Оттаму, со право Здружението на земјоделството и прехранбената индустрија при Стопанската комора на Mакедонија го поставуваше прашањето колку може да се зголеми пазарната конкурентност кај индивидуалното земјоделско стопанство ако стопанисува со 1 грло говедо и по тој основ ја

добива системската поддршка? Или, дали тоа индивидуално земјоделско стопанство ако стопанисува со едно грло говедо, или со минимум 30 грла овци, со минимум 10 грла кози, минимум две грла мaторици е пазарен производител, или треба да се третира во категоријата на стоков производител.

Наспроти тоа, кај пазарните производители, кои имаат капацитет да ја зголемат конкурентноста и во догледно време со помош на финансиската поддршка го достигнат нивото на пазарната конкурентност на заедничкиот ЦЕФТА пазар, истата се редуцира, или ако има 101-300 грла добива само 40%, а ако стопанисува со над 300 грла само 10% од пропишана финансиска поддршка кај одделни намени. Со тоа потенцијалниот силен фармер се оддалечува од можноста да се приближи на просечно конкурентниот фармер на ниво во регионов, па и натаму увозот на сточарски преработки ќе бележи пораст, а домашното производство и натаму ќе се намалува. Македонија и натаму ќе остане нето-увозник на суровото месо и внатрешни органи, колбаси и слични производи од месо и млечни производи. Поради тоа, членките на Здружениото бараа критериумот за финансиска поддршка преку утврденото ниво на минимум грло, да биде повисоко, односно на ниво на пазарен производител, како и да се изземе редуцирањето на истата по основ на број на грла или хектари површина кај растителното производство, со што финансиска поддршка ќе добијат пазарните производители. Согласно Програмата за финансиска поддршка на земјоделството за 2010 година, 5.326,7 милиони денари буџетски средтва, 1.733 милиони денари годинава ќе се наменат за финансиска поддршка во сточарството. Сепак, и во Програмата за 2010 година ги има истите критериуми на ограничувања, како на пример во свињарството, така и кај другите категории добиток, што е далеку од рационално користење на расположивите средства во функција на целта која треба да се постигне - окрупнување на фармерите, како клучен елемент за постигнување на повисок степен на конкурентност. Резултатите ќе се видат наредната година.

(Советник на Управниот одбор на Стопанската комора на Македонија)



Економските односи меѓу Република Македонија и Република Португалија се на доста незадоволително ниво. Ниското ниво на соработка, пред се`, се должи на малиот интерес на португалските компании да дојдат во Македонија и да бидат инвеститори. Тие се големи инвеститoри во прекуокеaнските земји, особено во Бразил, и не се многу присутни на европското тло. Можеме да соработуваме и да разменуваме со оваа земја и сметам дека оваа средба ќе придонесе бизнисмените од двете земји да направат нешто во тој правец. Изгледни се можностите за нашата текстилна индустрија и градежништвото за настап на овој пазар, но и во многу други области постојат услови за соработка. Ова го истакна Горан Рафајловски, претседател на Регионалната комора со седиште во Скопје на Промотивниот ден на Португалија што се одржа во Стопанската комора на Македонија (10.11.2010 година). На презентирањето на оваа земја присуствуваа и нејзиниот амбасадор задолжен за Република Македонија, Н.Н. Луис де Алмеида Сампаио, како и претседателот на Стопанската комора на Португалија - Западен Балкан, Роландо Боргез Мартинз и претставници на португалски компании од најрепрезентативните кластери од оваа земја. На Денот на Португалија од македонска страна присуствуваа градоначалници, директори на индустриски зони, компании-членки на најбројната и најстарата бизнис-асоцијација во земјава, како и м-р Јелисавета Георгиева, генерален секретар на Стопанската комора на Македонија. - Политичките односи меѓу двете држави се на исклучително ниво, бидејќи Португалија е членка на Европската унија. Но, низ бројки извозот на земјава лани е многу мал и се движел нешто над 24 милиони евра. Од тоа, 11 милиони евра е суфицит на македонска страна. Всушност, една поголема македонска компанија има повеќе приход отколку што е размената со Португалија, - додаде Горан Рафајловски. Португалските бизнисмени, според Рафајловски, имаат добри можности за гринфилд инвестиции во земјава, посочувајќи ги неколкуте економски зони, посебно Бунарџик, што е во непосредна близина на скопскиот аеродром. Тој ги повика инвеститорите од оваа земја да го погледнат планот за развој на општина Гевгелија, и да ги испитаат можностите за вложување во бизнисот со игри на среќа. Роналдо Боргес Мартинс, претседател на Стопанската комора на Португалија - Западен Балкан, истакна дека пред два месеца е формирана оваа асоцијација со цел да се зголеми и

да се зајакне економската соработка со земјите од овој регион. И тоа токму преку директни контакти со компаниите. Според него, Република Македонија може да ги користи искуствата од евроинтегративниот процес на Португалија.

За Португалија посебно се значајни секторите градежништво, урбанизам и архитектура и енергија од обновливи извори, каде што се бележат значајни резултати и во земјата и во светот. Градежните компании имаат многу успешни приказни во земјите од Африка и Јужна Америка, како и во ЕУ, а нивна цел сега е Западен Балкан. Исто така, Португалија е најуспешна европска земја во зголемување на производството на енергија од обновливи извори на енергија. Тоа се секторите каде што може заеднички да се работи и да се користат средства од европските фондови, - посебно подвлече Роналдо Боргес Мартинс. Амбасадорот на Португалија, кој ја покрива Република Македонија, Луис де Алмеида Сампаијо, нагласи дека оваа држава е заинтересирана за поблиски економски односи со регионот, вклучувајќи ја и земјава. Пред бизнисмените тој вети зголемени инвестиции во наредниот период. Претседателите на Регионалната комора со седиште во Скопје и на Стопанската комора на Португалија - Западен Балкан, Горан Рафајловски и Роландо Боргез Мартинз, во оваа прилика потпишаа Спогодба за соработка. Компаниите од двете земји имаа и бројни билатерални средби.

Саво Пејчиновски

Можности Промотивен ден на Португалија во Стопанската комора на Македонија

ПОРТУГАЛСКИТЕ БИЗНИСМЕНИ НАВЕСТУВААТ ИНВЕСТИЦИИ НА БАЛКАНОТ

Вкупната трговска размена на Република Македонија со Република Португалија во првите седум месеци од 2010 година достигна вредност од 13,7 милиони САД$, што претставува пад од 40,4% во однос на истиот период од минатата година.

Обем на трговската соработка за период 01-07.2010 годинаВо САД $

Вкупна размена Извоз Увоз

2009 2010 Индекс 2009 2010 Индекс 2009 2010 Индекс

22.995.101 13.703.766 59,6 12.598.453 9.798.272 77,8 10.396.648 3.905.494 37,5

При тоа, остварен е извоз во вредност од 9,8 милиони САД$, додека увозното салдо изнесува 3,9 милиони САД$. Евидентиран е позитивен биланс во трговската размена од 5,6 милиони САД$.

Трговска размена со Португалија во 2009 годинаВо САД $

Извоз Увоз Вкупно

количина во кг сума во УСА$ количина во кг сума во УСА$ количина во кг сума во УСА$

9.020.324 24.685.269 1.755.013 13.550.106 40.775.337 38.235.375

Вкупната надворешно-трговска размена меѓу двете земји во последните неколку години бележи континуиран раст, при што во 2009 година достигнува рекордни вредности како во извозот така и во увозот. Извозот во 2009 година изнесува 24,7 милиони САД$, и во споредба со претходната година бележи раст од 20%. Увозот изнесува 13,5 милиони САД$, со раст од цели 159,6%.

Трговска соработка меѓу Република Македонија и Република Португалија

ПАД ДУРИ ОД 40 ОТСТО


Можности Споредбен приказ на трговската размена со Р.Португалија

во мил. САД долари

Година 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Извоз 4,46 1,59 6,63 7,49 7,49 7,10 9,5 20,6 24,7

Увоз 1,24 0,24 0,46 1,51 1,51 3,96 5,1 5,2 13,5

Вкупно 5,7 1,83 7,09 9,00 9,00 11,06 14,6 25,8 38,2

Суф./деф. +3,22 +1,35 +6,17 +5,98 +5,98 +3,14 4,4 +15,4 11,2

Структура на трговската размена Република Македонија остварува континуирано суфицит во трговијата со Португалија, но диверзифицираноста на производите е мал, односно неколку групи на македонски производи се извезуваат на португалскиот пазар (топловалани производи од железо, мермер и травертин, како и делови на шински и трамвајски локомотиви). Во 2009 година најмногу во извозот се застапени: производи од црната металургија (главно топло и ладно валани производи) кои го сочинуваат најголемот дел од извозот; потоа тутун неизжилен, делови за шински и транвајски локомотиви и шински возила итн Увоз: главно се состои од памучни ткаенини, хартија и картон за печатење и во помала вредност пумпи за гориво. Реално, има простор за на трговската размена и воспоставување на повисоки облици на соработка меѓу двете земји преку поголема промоција на економските потенцијали за инвестирање во стопанските сектори како и преку директни контакти и средби на бизнис заедниците од двете земји. Во 2008 година директните инвестициите од Португалија во Република Македонија вкупно се регистрирани во износ од 2,3 милиони евра.

Правната рамка за стопанската соработка Економската соработка и трговската размена со Р.Португалија се одвива согласно Спогодбата за асоцијација и стабилизација на Р.Македонија и Европската Унија . Помеѓу Република Македонија и Португалија не постои правната рамка во која би се одвивала стопаската соработка, пред се` се мисли на Договор за одбегнување на двојното оданочување и Договорот за заштита на инвестиции.

РЕПУБЛИКА ПОРТУГАЛИЈАЛокација: Југозападна Европа, помеѓу Атлантски Океан и Шпанија

Површина:вкупно: 92.391 кмвода: 440 кмземјиште: 91.951 км

Гранични премини: вкупно: 1.214 кмгранични земји: Шпанија 1.214 км

Природни ресурси: риба, дрва(плута), железна руда, бакар, цинк, калај, волфрам, сребро, злато, ураниум, мермер, глина, гипс, сол, плодна почва, вода.

Популација: 10.735.736 (Јули 2010)

Етнички групи: Португалци, Шпанци, Италијанци, Французи

Име на земјата: користена долга форма: Република Португалија користена кратка форма: Португалија

Устав: Усвоен 2 Април 1976, кој е во сила од 25 Април 1976, подобрен повеке пати.

Законски систем: Базиран на системот на граѓанско право, Уставниот суд ја прегледува(испитува) уставноста на законодавството; задолжително прифатено ICJ законодавство со исклучоци

Економски приказ:

Од кога стана члека на Европската Унија во 1986 год., Португалија стана земја со разновидна и се повеќе услужно-базирана економија. Во изминатите две децении, владите во Португалија, сукцесивно ги приватизираа повеќето од државно-контролираните фирми и ги либерализираа клучните области во економијата, вклучувајќи ги финансискиот и телекомуникацискиот сецтор. Земјата по исполнување на условите, во 1998 година, влезе во Европската Монетарна Унија (EMU) и на 1 Јануари 2002, заедно со уште 11 земји членки на Европската Унија, почна со пуштање во оптек на Еврото. Економскиот раст во поголемиот дел од 90-тите беше над просекот на ЕУ, но забележа пад во периодот од 2001 до 2006 година. БДП per capita застана на околу две третини од просекот на Европската Унија (EU-25). Сиромашниот образовен систем е пречка за поголема продуктивност и поголем економски раст. Португалија се повеќе и повеќе е засенета како, мета за странски директни инвестиции, од ниската цена на производството во Централна Европа и Азија. Буџетскиот дефицит во 2005 година бил најголем, и тоа 6% од БДП, но во 2006 бил намален на 4.6% од БДП. Владата на Португалија се соочува со тежок потфат, да ја подигне конкурентноста на португалската економија, а во исто време да го задржи буџетскиот дефицит близу европскиот т.е. 3% од БДП.

БДП: паритет на куповна моќ - 232,6 милијарди долари (2009) Земјоделски производи:

житни растенија, компири, домати, маслинки, грозје, овци, говеда, кози, свињи, живина, млечни производи, риба.

БДП - реална стапка на пораст: -2,7% (2009) Индустриски производи

Текстилни производи и облека, обувки, дрво, хартија, хемија, метали, млечна индустрија, керамика, телекомуникации, туризам

БДП - по жител: паритет на куповна моќ - 19.800$ (2006) Извоз: 43.71 милијарди долари ф.о.б (2009)

БДП - по сектор:земјоделие - 2,7%индустрија - 23%услуги - 74,3% (2009)

Извозни артикли:Облека и обувки, машини, хемикалии, производи од плута и хартија, кожа

Стапка на инфлација: 2.5% (2006) Извозни партнери: Шпанија 26.2%, Германија 13%, Франција 12%, Ангола-

7,2%, В.Британија 5,5%

Работна сила: 5.58 милиони (2009) Увоз: 67.6 милијарди долари ф.о.б (2009)

Стапка на невработеност: 9,5% (2009) Увозни артикли: машини и транспортни средства, хемикалии, нафта,

текстил, земјоделски производи

Увозни партнери: Шпанија 31,6%, Германија 12.4%, Франција 8.6%, Италија 5.5%, Холандија 5.3% (2009)

Бројки и факти


Македонско-украинскиот бизнис-форум се одржа од 3 до 5 ноември 2010 година во Kиев, Република Украина. Предводени од делегации на премиерско ниво, стопанствениците од двете земји се сретнаа со цел да ги согледаат можностите за деловна соработка и продлабочување на постоечката. Форумот го отвори претседателот на Владата на Република Македонија, м-р Никола Груевски, а од македонска страна присуствуваа и министерот за економија, д-р Фатмир Бесими, вице-премиерот за економски прашања Владимир Пешевски, министерот за култура Елизабета Канческа Милевска, амбасадорот на Република Македонија во Украина, Ацо Спасеновски, претставници од Агенцијата за странски инвестиции, како и бизнис-делегација од Стопанската комора на Македонија. - Македонскиот и украинскиот народ имаат извонредно богата историја и култура, чии корени се преплетуваат длабоко низ вековите. Тие ги изразуваат своите мисли и чувства со речиси истата азбука, минувале низ исти голготи, но опстоиле и ги зајакнале меѓусебната доверба и почитување. Токму поради тоа, би сакал да го потенцирам фактот дека постојат голем број неискористени можности за унапредување на соработката, а особено на економски план, - истакна м-р Никола Груевски. Украинскиот министер за економија, Васиљ Цушко, пред стопанствениците од двете земји потенцираше дека Република Македонија е најзначаен нивен партнер на Балканот и дека е таа прозорец кон Европа. Украина допрва прави реформи и нашето искуство за нив е драгоцено. Договорот за слободна трговија треба да се ископристи максимум, во спротивно, Украина ќе изгуби сојузник и партнер на Балканот, но и во Европа. Посебно се потенцира привршувањето на активностите со коишто наскоро ќе се воведе безвизен резим, со што уште повеќе ќе се создаде можност за деловна соработка. Васиљ Цушко, исто така, потенцираше дека Македонија и Украина, како земји кои имаат исти стремежи кон европските интергарциски процеси, треба да ги искористат сите потенцијали со коишто располагаат за засилување на трговската размена. Тој нагласи дека со договорите меѓу двете земји за регулирање на економската соработка, на украинските бизнисмени им е овозможено Македонија да ја користат како база преку која ќе ги пласираат своите прозиводи на балканските и на пазарите во ЕУ. Важноста на Украина како партнер на Република Македонија и на можностите што ги нуди оваа земја особено се изразени во соработката на компаниите кај железото и челикот, а енергетиката и технологијата исто така нудат огромни можности за соработка. Во поглед на привлекување украински компании да инвестираат во Република Македонија беше истакнато дека Владата на РМ планира да отвори уште 3 слободни економски зони кои нудат погодности со даночното ослободување и со

таксите, Владата дава грант од 500.000 евра на секој странски вложувач, како и земјиште на закуп од 99 години, со целосна инфраструктура, а фирмите кои од таму ќе извезуваат се ослободени од ДДВ. Размената со Украина во структурата на вкупната трговска размена на Македонија учествуваше со 1,2 отсто во 2009 и со 1,5 отсто во првите осум месеци од 2010 година, при што главни македонски извозни производи се феросилициум, феросиликоманган, фероманган, тутун, зеленчук и овошје, а увозни се полуптоизводи од железо и топло и ладно валани производи. - Со Dоговорот за слободна трговија се овозможува асиметричен пристап во трговијата со индустриски производи во полза на Република Македонија. Од 1 јануари 2005 година се применува целосна либерализација на македонскиот извоз на индустриски производи во Украина, - нагласи д-р Фтамир Бесими. Тој се осврна и на трговијата со земјоделски производи, при што нагласи дека со Pротоколот Б на Договорот за слободна трговија дел од нив можат да се разменуваат без квоти и се целосно ослободени од царински давачки. - Помогнати од стопанските комори, можам да истакнам дека лесно ја потврдуваме нашата заедничка цел за денешниот Форум, а тоа е зголемена трговска и инвестициона активност меѓу Украина и Македонија, - потенцира Пешевски. Членките на Стопанската комора на Македонија, како дел од бизнис-делегацијата во Украина остварија непосредни контакти со компании од Украина.

Посети

- Најголеми пречки во трговијата во регионот се: меѓусебното непризнавање на сертификатите за усогласеност, неусогласените царински процедури и недостигот на потребното знаење во фирмите за процедурите за примена на ЦЕФТА-договорот. Ова се генералните резултати од Прашалникот за евидентирање на нецаринските бариери што Стопанската комора на Македонија го испрати до дел од своите членки. Одговорите на бизнисот нецаринските бариери, кои го отежнуваат слободниот проток на стоки, ги сведоа на: комплицираната процедура во протокот на стоки и тесни грла на граничните премини, недостигот на меѓународно признати тела за акредитација и сертификација и недоволен број на овластени лаборатории и институции, непризнавање на сертификатите за квалитет, фитосанитарните, санитарните и ветеринарните документи, како и на меѓународните стандарди и техничката регулатива и недостиг на соодветна инфраструктура. Ова посебно го подвлече Стојмирка Тасевска, советник на Управниот одбор на Стопанската комора на Македонија, на конференцијата на тема: „Имплементација на ЦЕФТА - слободно движење и пречки во трговијата со земјоделски производи“, што се одржа во рамките на „Агрофуд 2010“. Според Стојмирка Тасевска, освен мерливите резултати во

трговската размена, недостасува соодветна пoдготовка во земјите-членки на ЦЕФТА, за поширока економска интеграција, што е императив за економски поединечниот и регионален економски развој, што секако е сложен процес на поврзување на сите нивоа и во сите области. Коморскиот форум, според нејзините зборови, наредните активности ќе ги насочува кон:

� секторско поврзување на стопанството и формирање на регионални секторски асоцијации;

� интензивирање на активностите во евидентирањето, анализата и отстранувањето на нецаринските бариери (по пат на нашите анкети - прашалници);

� формирање регионални кластери - вклучување на стопанските комори и организирање на нивниот настап на трети пазари;

� кумулацијата на потеклото на стоките - со оглед на недоволното користење на истата, ќе продолжи одржувањето семинари за членките;

� интензивирање на соработката со државните поткомитети на ЦЕФТА;

� обезбедување поширок институционален дијалог од досегашниот во врска со сите препреки за доследна примена на ЦЕФТА-

Македонско-украински бизнис-форум во Киев

ДЕТЕКТИРАНИ ГОЛЕМИ ПОТЕНЦИЈАЛИ ЗАИНТЕНЗИВИРАЊЕ НА ЕКОНОМСКАТА СОРАБОТКА

На „Агрофуд 2010“ се одржа и министерска конференција за имплементација на ЦЕФТА-договорот во делот на земјоделството

ЗАЈАКНУВАЊЕ НА СПОСОБНОСТА ЗА ИЗДРЖУВАЊЕ НА КОНКУРЕНЦИЈАТА

Трибина


Посети спогодбата;

� интензивирање на активностите во подготовката на регионални проекти за заеднички настап на трети пазари;

� целосна и доследна примена на ЦЕФТА-спогодбата.

Во наредниот период, според Тасевска, ќе се преземаат активности и во правец на: суштинското отворање на пазарите за јавните набавки, хармонизацијата на техничките прописи - пренесување на директивите на ЕУ во националното законодавство и развивањето на регионалната соработка во областа на заштитата на животната средина во земјите од регионот. - Подготвеноста на Република Македонија за влез во европското семејство е условена од исполнување дефинирани стандарди со кои треба да се креира функционална пазарна економија, слична на европската, и да се зајакне способноста за издржување на конкуренцијата. Ова се економско-правните критериуми на кои се темели и земјоделството, - истакна Љупчо Димовски, министер за земјоделство, шумарство и водостопанство во Владата на Република Македонија. Постигнувањето на овие стандарди, според неговите зборови, води кон зголемување на можностите за интезивиран извоз зашто економската логика е јасна - пазарот е отворен само за земјоделските производители и преработувачи кои можат да се носат со ригорозните ценовни и квалитетни барања за конкурентност во Европската унија. Љупчо Димовски нагласил дека за подобрување на земјоделската политика, Македонија во изминатиот период презеде значајни чекори. Осврнувајќи се на ЦЕФТА-договорот, министерот оцени дека тоа значи воспоставување флексибилен регионален трговски блок кој ја либерализира глобалната економија и ги елиминира увозните давачки и трговските пречки, но воедно е и подготовка на секоја земја-потписничка да ја прикаже сопствената економска и политичка зрелост за потенцијално членство во ЕУ. На министерската конференција учествуваат словенечкиот министер за земјоделство, шумарство и храна, Дејан Жидан, високи владини претставници од Србија, БиХ, Турција, Бугарија и Албанија, како и претставници од македонското Министерство за надворешни работи. Членките на Стопанската комора на Македонија имаа и бројни билатерални средби со учесниците на оваа манифестација.

Стопанската комора на Македонија на “Агрофуд 2010” на Скопски саем настапува на заедничкиот штанд на БЦТП Асоцијацијата

ЗАЈАКНУВАЊЕ НА ТРГОВИЈАТА МЕЃУ БАЛКАНСКИТЕ ЗЕМЈИ

На годинешното издание на мeѓународниот саем за широка потрошувачка – „Агрофуд 2010“, што се одржува од 9 до 13 ноември на Скопскиот саем, Стопанската комора на Македонија се претставува на заедничкиот штанд на БЦТП Асоцијацијата Балканскиот регионален центар за промоција на трговијата (БЦТП) е основан од страна шефовите на државите од Југоисточна Европа, за време на одржувањето на Самитот, на 13 октомври 1998 година во Анталија, Турција. Главен акцент на постоењето на БЦТП е ставен на зајакнување на економските односи и интензивирање на трговската размена меѓу балканските земји. П р о м о ц и ј а на регионалната трговија се реализира преку низа програмски активности: учество на меѓународни саемски м а н и ф е с т а ц и и , издавање на билтен за балканската трговија, во којшто има информации за трговијата, понуда и побарувачка, тендери, инвестиции, потенцијалите на з е м ј и т е - о с н о в а ч и , преку креираната база на податоци којашто ги содржи сите потребни информации и статистики коишто се однесуваат на земјите од Југоисточна Европа, редовна размена на трговски информации, маркетиншки истражувања по земји. Истовремено преку проектор се организираат низа обуки, тренинзи, семинари, работилници, со цел размена на искуства, Know-How меѓу организациите за трговски развој во Југоисточна Европа. Организации-основачи на Балканскиот Центар се:

- Албанска агенција за унапредување на инвестициите (АНИХ), Тирана;- Бугарскиот центар за промоција на извозот (БЕПЦ), Софија;- Грчкиот одбор за надворешна трговија (ХЕПО), Атина;- Стопанската комора на Македонија (ЕЦМ), Скопје;- Романскиот центар за трговска промоција (РТПЦ), Букурешт;- Министерство за меѓународни економски односи на Србија и Црна Гора, Белград;- Извозниот промотивен центар на Турција (ИГЕМЕ), Анкара.

Седиштето на Постојаниот секретаријат на БЦТП е во ИГЕМЕ, Анкара.

Влатко Стојановски

Регионална комора со седиште во Струмица

БИЗНИСОТ БАРА ОЛЕСНЕТИ ПРОЦЕДУРИ И УШТЕ ПОЕВТИНИ КРЕДИТИ Во организација на Регионалната комора со седиште во Струмица, Македонската банка за поддршка на развојот одржа презентација на тема: „Можностите за поддршка и кредитирање на стопанството од новата кредитна линија на Европската инвестициска банка“ (10.11.2010 година). На средбата, претставниците на бизнис-секторот од струмичкиот регион беа запознати со најновите ревидирани и подобрени услови за кредитирање, со акцент на намалените каматни стапки од 6 на 5,5 отсто, потоа со можностите за аплицирање и на големи компании со над 250 вработени и со начините за добивање техничка помош при подготовка на потребната документација. И покрај тоа што во последно време се направени значајни чекори за упростување и забрзување на постапката за аплицирање, стопанствениците инсистираат на натамошно олеснување на процедурите за добивање кредити. Исто така, поради надминување на последиците од светската економска криза и подобрување на конкурентноста на стопанството, бизнис-секторот бара натамошно поевтинување на кредитите, што би имало значително влијание врз поттикнувањето на развојот, особено на производните и извозно ориентирани фирми. На средбата во Струмица беше организирана и промоција на КБ Прво пензиско друштво АД - Скопје на тема: „Пензиски план за компании - Трет столб на сигурност“.

Презентации


Состојби Во електроиндустријата кризата речиси го преполови производството, а неплаќањето од јавните претпријатија и големите компании доби алармантни димензии

„СТРУЕН УДАР“ ВРЗ ЛИКВИДНОСТА На седницата на Групацијата за електроиндустрија при Стопанската комора на Македонија одржана на 5.11.2010 година беше констатирано дека оваа гранка во земјата во бруто домашниот производ учествува со 0,9%, во физичкиот обем на индустриско производство на ниво на индустија и рударство со 3,47%, а во вкупниот број на вработени со околу 1,2%. И покрај ваквите бројки, што само го потврдуваат значењето на оваа индустрија, во изминатиот период нема добиена соодветна подршка во унапредување на производството и извозот, иако во неа се уште ги чуствуваат последиците од глобалната економска криза. Поради ваквата состојба и во оваа година продожува намалувањето на индустриското производство. Така, за 9-те месеци од 2010 година во однос на истиот период од 2009 година, физичкиот обем на производство е намалено за 45,1%, а бројот на вработени е помал за 9 %. За 8-те месеца од 2010 година остварен е извоз во вредност 30,7 мил САД долари, а за истиот период од 2009 година остварен е извоз во вредност од 53,1 мил САД долари што преставува намалување од околу 42,2%.. Во вкупниот извоз на оваа гранка на ниво на земјата учествува со 1,55%. Најзастапени производи во извозот се бојлери, електрични спроводници, акумулатори, апарати за заштита на струјни кола, трансформатори, печатени кола, електрични постројки, табли плочи, пултови, изолатори и др Пласманот најмногу е застапен во земјите на ЕУ и бившите ЈУ републики. Продолженото влијание на глобалната економска криза, отсуството на капитални изградби и инвестиции каде се вградуваат производи од оваа гранка, а воедно и се вршат разновидни услуги, има големо влијание врз работењето на компаниите преку намалување на нарачките од домашен и странски пазар, зголемената неликвидност, зголемена задолженост на стопанските субјекти и намалување на бројот на вработени. Задолженоста и неликвидноста на компаниите во голем дел влијае врз блокирање на жиро сметките кое директно влијае во неможноста на реализацијата на најавените договори. На седницата беше истакнато дека проблем во работењето на комапниите преставува и наплатата на побарувањата за испорачани опреми, делови и извршени услуги од јавните претпријатија и поголемите компании од сите индустрии. Со донесувањето на Одлуката за давање на согласност за склучување на анекс договор согласно Законот за јавни набавки, наплатата е забавена со што се влошува ликвидноста на компаниите. На седницата посебен акцент беше даден и на изградбата на мали хидроцентрали при што се истакна дека сегашните законски решенија недоволно ја стимулираат нивната изградба. Имено, согласно законските решенија сопственикот на изградената мала хидроцентрала по користење од 20 години треба истата да ја врати на државата и повторно да побара концесии за користење на истата. Исто така, се потенцира и проблемите кои се јавуваат за сопственоста на трафостаниците при нивната изградба, за што беше заклучено во најкраток можен рок да се организира состанок на ниво на Здружението на металната и електроиндустријата и ЕВН и други институции за нивно надминување. За ублажување на неповолните состоби во оваа гранка, односно зголемување на производството и извозот членовите предложија да се воведат стимулации на извозот, воведување на заштитни мерки пред се воведување на поголема контрола на квалитетот на увозот на производите, барање на светски стандарди за квалитет, технички норми и декларации, објавување на тендери на кои условите би ги исполнувале и домашните производители и слично. На седницата за претседател на Групацијата за електроиндустрија беше избран Ристе Китев од „Мепос оператива“ од Кавадарци, а за потпретседател Драган Трајковски од „Елтек“ од Скопје.

Војкан Николовски

Заради промена на прописите увезените ПП-апарати лежат во магацини

СО 1,5 МИЛИОНИ ЕВРА ЌЕ СЕ ИЗГРАДЕШЕ ФАБРИКА ШТО ЌЕ ГО СНАБДУВАШЕ ЦЕЛИОТ БАЛКАН!

Групацијата за противпожарна заштита и безбедност при работа при Стопанската комора на Македонија укажува на неусогласеноста на регулативите од областа на противпожарната заштита донесени од Министерството за внатрешни работи и Дирекцијата за заштита и спасување и бара нивна измена согласно европската регулатива во оваа област. Поаѓајќи од неспорната потреба за заштита и безбедност на сите учесници во сообраќајот, Групацијата се залага за преиспитување на измените и дополнувањата на Правилникот за задолжителна опрема на возилото, со кои наместо задолжителна, противпожарната опремата во сите видови возила се стави на слободен избор на учесниците во сообраќајот. Ова беше истакнатo на редовната конференција за медиумите во Стопанската комора на Македонија, на којашто беа елаборирани Актуелните состојби во дејноста противпожарна заштита и безбедност при работа по примената на Правилникот за задолжителна ПП-опрема во возилата (8.11.2010 година). - Групацијата укажува и на потребата да се надмине постојното несоодветно определување на видовите и количините на противпожарните апарати по големина на моторното возило, односно да се надмине неправилната класификација на возилата. Пример: моторно возило до осум седишта нема потреба од поседување на ПП-апарат, а пак возило со 9 седишта треба да поседува 2 противпожарни апарата. При категоризацијата на возилата постојат понатамошни поделби на возила со 9 и повеќе седишта, и тоа возила до 3,5 тони, до 5 тони и над 5 тони, па не е логично за сите да се предвиди заштита со ист број на ПП-апарати, - нагласува Тони Ангеловски, претседател на Групацијата. Како пример за несоодветните одредби од Правилникот е одредбата со која сите товарни возила до 10 тона се законски обврзани да носат апарат од 6 килограми. Во оваа група спаѓаат и товарните возила со 80 литри товарен простор, па ваквиот апарат непотребно му го одзема просторот од 15 литри. Според постојниот Правилник за задолжителна опрема во возилата во членот 1 се набројуваат сите категории на возила опфатени со оваа проблематика. Тука се споменати и возилата на алтернативно гориво (ЦНГ и ТНГ), возила за јавен превоз и друго. Во понатамошниот текст никаде не се споменуваат патнички возила со алтернативно гориво, ниту такси-возилата кои се дел од јавниот превоз на патници. Според промената во „Службен весник на РМ„ бр. 48/10, не е задолжително ниту едно патничко возило да поседува ПП-апарат. Ова е контрадикторно со општата пракса и заштита на работникот на неговото работно место - во случајот работник, возач на службено возило или такси-возач. Се поставува прашањето дали службените возила на правните лица и такси-возилата кои вршат јавен превоз треба да поседуваат ПП- апарати, како и безбедноста на патниците и возачите. Во сите европски земји без исклучок патничките моторни возила регистрирани на правни лица задолжително треба да поседуваат ПП-апарат. Доколку постои закон за задолжителна опрема за заштита од пожар во работните простории кај секое правно лице, како мерка за заштита при работа, последователно истото треба да се имплементира и кај службените возила што беше предвидено во претходниот правилник. Исто така, во Правилникот е наведен само еден тип на ПП-апарат со прав АБЦ, а постојат реални потреби (кај некои специфични возила – пренос на пари, блиндирани возила, возила за транспорт на прехранбени производи (НАССР систем), каде што специфичноста налага употреба на други средства за гасење пожар, кои се поефикасни. - Со донесувањето на Правилникот за задолжителна ПП-опрема во возилата за да се излезе во пресрет на граѓаните и правните лица, компаниите кои работат трговија со оваа опрема вложија неповратни средства за набавка на ПП-апарати. За 8-те месеци од оваа година увезени се ПП-апарати во висина од околу 1,5 милиони САД долари, главно на почетокот на годината. Овие апарати сега седат во магацините на увозниците. Со овие средства може да се изгради една модерна фабрика за производство на ПП-апарати кои би ги задоволиле сите потреби на Западен Балкан,– нагласи Димитар Петревски, член на Управниот одбор на Групацијата за противпожарна заштита и безбедност при работа.

Апсурди


Банкарство Шпаркасе банка од Скопје

ПОВОЛНИ КРЕДИТНИ ЛИНИИ ЗА ЗЕМЈОДЕЛСТВОТО

Шпаркасе банка воведе нови кредити за развој и поддршка на земјоделството. Кредитите се обезбедени од сопствени средства на Банката и од Земјоделскиот кредитен дисконтен фонд на Македонската банка за поддршка на развојот (МБПР). Се работи за кредити за полјоделство, за сточарство, за овоштарство и лозарство и за преработка и трговија со примарни земјоделски производи. Според намената кредитните износи се движат до 100.000 евра за примарно производство до 500.000 евра за преработка на земјоделски производи и до 200.000 евра за трговија со земјоделски производи. За откуп на грозје за преработка, обезбеден е кредитен износ и до 700.000 евра. Каматната стапка за кредитите со девизна клаузула, во зависност од намената, се движи од 4 до 5 отсто. За девизните кредити од сопствени средства на банката, каматната стапка изнесува 8,45 отсто, а за денарските кредити стапката е 13 отсто. Кредитите се со рок на отплата од 4 до 7 години, и грејс-период до 3 години.

Службен весник на РМ бр. 145/2010

- Закон за изменување на Законот за класифицирани информации;- Закон за изменување и дополнување на Закон за платниот промет;- Закон за изменување на Законот за начинот и постапката на исплатување

на депонираните девизни влогови на граѓаните по кои гарант е Република Македонија;

- Закон за изменување и дополнување на Законот за управата за јавни приходи;

- Закон за дополнување на Законот за даночна постапка;- Закон за изменување на Законот за задолжување на Република

Македонија со кредит кај Европската инвестициона банка по финансискиот договор за глобално финансирање на мали и средни претпријатија и инфраструктурни проекти од локалната самоуправата во износ од 20 милиони евра;

- Закон за изменување и дополнување на Законот за државната ревизија;- Закон за изменување и дополнување на Законот за радиодифузната

дејност;- Закон за изменување и дополнување на Законот за определување имиња

на улици, плоштади, мостови и на други инфраструктурни објекти;- Закон за имзменување и дополнување на Законот за управување со

конфискуван имот, имотна корист и одземени предмети во кривична и прекршочна постапка;

- Закон за изменување и дополнување на Законот за спречување на корупцијата;

- Закон за безбедност на храната за животни;- Закон за изменување и дополнување на Законот за агенциите за

привремени вработувања;- Закон за хемикалии; - Закон за заштита на конкуренцијата;- Закон за контрола на државната помош;- Правилник за формата, содржината и начинот на водење на Регистарот

на правни лица за пласирање на пазар на ѓубриња на големо и мало;- Правилник за висината на трошоците за одобрување на производи,

издавање на сертификат за опрема и контролно тестирање на опрема;- Правилник за изменување на Правилникот за формата и содржината на

првичниот извештај за сопственост на член на надзорен одбор, управен одбор или на одбор на директори на акционерско друштво со посебни обврски за известување, како и лицата со посебни одговорности и овластувања (Сл. весник на РМ бр. 6/2007);

- Правилник за изменување и дополнување на Правилникот за формата и содржината на првичниот извесштај за сопственост на акционер, извештајот за промена на сопственост на акционер и конечниот извештај за промена на сопственост на акционер (Сл. весник на РМ бр. 6/02007);

- Правилник за начинот и условите за обука и полагање на посебен стручен испит за инвестициско советување;

Нови законски прописи во Република Македонија

Охридска банка, Societe Generale Group

НОВА ЕКСПОЗИТУРА ВО ПРИЛЕП Градоначалникот Марјан Ристески и претседателот на Управен одбор на Охридска банка, Јитка Пантучкова, во присуство на чешкиот и францускиот амбасадор, ги отворија новите простории на експозитурата на Банката во Прилеп. Охридска банка, Societe Generale Group, продолжува да ги зајакнува позициите на македонскиот пазар со подобрување на пристапот до своите клиенти. Со цел да овозможи поголема достапност на производите и услугите и да се приближи до своите клиенти во Прилеп, Банката отвори нова експозитура во строгиот центар на Прилеп. Исто како и останатите експозитури и оваа е организирана според концептот на Societe Generale Group и во целост ги исполнува нормативните стандарди на Групацијата од аспект на безбедност и кориснички сервис. - Прилеп претставува многу значаен град и регион за Охридска банка. Затоа оддаваме посебно значење на оваа инвестиција. Охридска банка е во експанзија и моментално имаме 29 експозитури ширум земјата. Благодарение на значајната база на компании, физички лица и професионалци, новата инвестиција на Охридска банка во Прилеп ветува дека во наредните години и понатаму заедно ќе растеме, – истакна Пантучкова. Експозитурата во Прилеп е отворена за локалната заедница со целосен банкарски сервис за локалното население и за стопанствениците. Марјан Ристески изрази желби за тесна соработка на банката со локалната заедница: - Очекуваме дека присуството на интернационалниот бренд Societe Generale преку Охридска банка во Прилеп ќе продолжи да ја збогатува банкарската понуда за нашите жители, така што ќе ги пресретне очекувањата на компаниите и граѓаните, - изјави Ристески. Охридска банка моментално брои 29 експозитури, од кои 11 во Скопје, пет во Охрид а останатите во градовите ширум територијата на Република Македонија.


Обем на стоковната размена на РМ со странство

ДО КРАЈОТ НА СЕПТЕМВРИ ПОРАСТ ОД 11,1 ОТСТО

Според претходните податоци на Државниот завод за статистика, вкупната вредност на извозот на стоки од Република Македонија во периодот јануари-септември 2010 година изнесува 2 328 025 илјади САД долари, а на увозот 3 801 062 илјади САД долари. Покриеноста на увозот со извоз изнесува 61,2%. Трговскиот дефицит во периодот јануари-септември 2010 година изнесува 1 473 037 илјади САД долари.

Трговската размена по производи покажува дека во извозот најголемо е учеството на производите од железо и челик (валани производи), облеката, фероникелот и преработките од нафта. Во увозот најмногу се застапени суровата нафта, моторните возила за превоз на лица и електричната енергија. Во периодот јануари-септември 2010 година, најголемо учество во извозот на стоки имаат земјите-членки на ЕУ 27 (61,2%) и земјите од Западен Балкан (31,6%), а во увозот на стоки најголемо учество имаат земјите-членки на ЕУ 27

(52,6%) и земјите во развој (28,1%). Според вкупниот обем на надворешно-трговската размена, Република Македонија најмногу тргува со Германија, Грција, Србија, Бугарија и Русија (43,9% од вкупната надворешно-трговска размена се врши со овие пет земји).

Издадени одобренија за градење во септември 2010 година

ПРЕДВИДЕНА ГРАДБА НА 541 СТАН Според податоците на Државниот завод за статистика, во септември 2010 се издадени 268 одобренија за градба што е за 13,6% повеќе во однос на истиот месец од претходната година. Според издадените одобренија за градење, предвидената вредност на објектите изнесува 3 059 294 илјади денари што е за 92,4% повеќе во однос на истиот месец од претходната година. Од вкупниот број на издадени

одобренија за градење, 221 (82,5%) се наменети за објекти од високоградба, 13 (4,8%) за објекти од нискоградба и 34 (12,7%) за објекти за реконструкција. Од вкупно 268 објекти, на 215 (80,2%) како инвеститори се јавуваат физички лица, а на 53 објекти (19,8%) инвеститори се деловни субјекти. Во извештајниот период е предвидена изградба на 541 стан со вкупна корисна површина од 49 770 м2.

Индекси на цени на угостителски услуги

БЕЗ ПРОМЕНИ ВО ОКТОМВРИ Според податоците на Државниот завод за статистика, индексот на цените на угостителските услуги во октомври 2010 година, во споредба со септември 2010 година, остана на исто ниво. Споредено по групи на услуги, намалување е забележано само во групата Ноќевања за 0,1%. Индексот на цените на угостителските услуги во октомври 2010 година, вооднос на истиот месец од претходната година, е намален за 0,5%. Кумулативниот индекс на цените на угостителските услуги за периодот јануари-октомври 2010 година, во однос на истиот период од претходната година, е зголемен за 0,2%, додека во однос на декември 2009 година е намален за 0,8%.

Индекси на трошоците на животот (според COICOP)

ОБЛЕКАТА И ОБУВКИТЕ СО НАЈГОЛЕМ СКОК

Според податоците на Државниот завод за статистика, индексот на трошоците на животот, мерен преку цените на стоките и на услугите за лична потрошувачка, во октомври 2010, во однос на септември 2010, изнесува 100,3, а во однос на октомври 2009 изнесува 102,7. Анализирано по главни групи, според намената на потрошувачката, во октомври 2010, во однос на септември 2010, пораст на индексите е забележан во групите: Облека и обувки за 1,4%, Алкохолни пијалаци, тутун за 1,3%, Храна и безалкохолни пијалаци и Транспорт за 0,4%, Домување, вода, електрика, гас и др. горива за 0,3%, Ресторани и хотели за 0,2% и Образование за 0,1%. Намалување на индексите на трошоците на животот е забележано во следните групи: Рекреација и култура за 1,0% и Мебел, покуќнина и одржување на покуќнина за 0,1%. На ниво од претходниот месец останаа индексите на групите: Здравје, Комуникации и Останати стоки и услуги.

Статистика

Доделени годинашните награди „4 Ноември“ по повод Денот на ослободувањето на Битола

МЕЃУ ЛАУРЕАТИТЕ И БЛАГОЈ СТОЈЧЕВ, ПРТСЕДАТЕЛ НА РЕГИОНАЛНАТА КОМОРА

Со свечената седница на Советот на Oпштина Битола, во салата на Народниот театар во Битола, завршија годинешните празнувања по повод 4 Ноември - Денот на ослободувањето на Битола. Во преполната сала на театарот присутните ги поздрави градоначалникот на Битола, Владимир Талески. Toj ги нагласи најзначајните проекти кои се во тек и оние кои ќе слeдуваат во наредниот период. Меѓу добитниците на наградата „4 Ноември“, која традиционално се доделува на завршната свеченост, годинава е и Благој Стојчев, претседател на Регионалната комора со седиште во Битола. Со отворањето на новата фабрика за масло за јадење во рамките на својата компанија Млин “Стојчев“, тој забележува посебни достигнувања во областа на економијата. Благој Стојчев беше номиниран за оваа престижна награда од страна на Регионалната комора со седиште во Битола. Добитник на наградата за животно дело е очниот лекар Димитар Котевски за постигнувања во областа на медицината. Останати добитници се: Кире Божиновски за посебни постигнувања во областа на безбедноста, Јован Божиновски за пишување на монографијата која ја издаде Општинскиот одбор на Сојузот на борците од Битола, НУ Завод и музеј за поставување на поставката за новиот музејски простор каде што се поместени повеќе од 2.000 артефакти и разни периоди, Рок групата “Памперси“ за достигнувања во областа на музиката.Во името на сите добитници се заблагодари Благој Стојчев, кој истакна дека е од особена чест да се биде добитник на оваа награда која е вистински показател за долгогодишните резултати и вложениот труд.

Никола Димковски

Признанија


Регион

Проект за директен и пријателски однос со потрошувачите

“КУПУВАЈТЕ ХРВАТСКO” НА ФЕЈСБУК И НА ТВИТЕР

Од Стопанската комора на Хрватска истакнуваат дека сакаат да се создаде директен и пријателски контакт со потрошувачите, особено со младите луѓе, да ги едуцираат и да ги информираат за домашните квалитетни производи, но и да ги поттикнат за создавање на претприемничка клима којашто ќе овозможи создавање нови производи Стопанската комора на Хрватска, заради јакнење на свеста на граѓаните за значењето на купувањето домашни производи, особено со знаците “хрватски квалитет” и “изворно хрватско”, на социјалните мрежи Фејсбук и Твитер отвори официјална страница на акцијата “Купувајте хрватскo”. Од Стопанската комора на Хрватска истакнуваат дека желбата е да се создаде директен и пријателски контакт со потрошувачите, особено со младите луѓе, со цел не само да се едуцираат и да се информираат за домашните квалитетни производи, туку и да ги поттикнат на создавање на претприемничка клима којашто ќе овозможи создавање на нови производи, како основа за економски раст и развој. Тие потсетуваат дека највлијателните производи на светот, како што се, на пример, италијанските, својот успех покрај квалитетот, го должат пред се` и на поддршката и приврзаноста на граѓаните на својата земја. “Денес, во време кога владeат електронските медиуми, Комората на Хрватска, препознавајќи ја нивната важност, реши да ги искористи можностите што ги нудат, со цел и преку овие канали да се подигне свеста и да се создаде „култура за хрватски производи”. Се истакнува дека профилот “Купувајте хрватскo” на Фејсбук и на Твитер, на едноставен и пријателски начин ја едуцираат и ја информираат јавноста за домашните производи, новости и настани. Исто така, на специфичен јазик, на профилите на социјалните медиуми се претставуваат домашни квалитетни производи, со фотографии, видео снимки, со интересни кометари и активна интеракција со членовите на групата и со пријателите. “Ако купувате домашни производи, си обезбедувате работно место, на бабите и на дедовците пензија, а на мама и тато подобри плати”, - им порача на најмладите преку Фејсбук претседателот на Cтопанската комора на Хрватска, Надан Видошевиќ.

Зошто Србија е без млеко?

ГЛАВЕН ВИНОВНИК, ПО СЕ` ИЗГЛЕДА, Е МОНОПОЛОТ НА ПАЗАРОТ

Граѓаните на Србија речиси три месеци мака мачат со набавката на млеко, но и со некои млечни производи. Кој е одговорен за недостигот? Се` погласни се оние кои тврдат дека главен виновник е монополот на пазарот. Уставниот суд на Република Србија ја потврди одлуката на Комисијата за заштита на конкурентноста од 2007 година дека “ Danube food group” во чии рамки работат две големи српски млекарници – „Имлек„ и „Млекарница Суботица„ – ја злоупотреби монополската позиција на пазарот со откупот на сурово млеко. Дали е ова почеток на одговорот на државата за неколкумесечниот недостиг на млеко – не е лесно да се одговори на тоа прашање. Секоја страна има аргументи. Производителите на млеко ја обвинуваат државата дека не инвестира во сточниот фонд, додека државата од почетокот на кризата прстот го вперува кон големите компании, како „Имлек„, тврдејќи дека како монополи вештачки предизвикуваат недостаток на млеко.

Кој е одговорен? Портпаролот на „Имлек„ Невена Веселиновиќ ги негира овие тврдења. “Она што може со сигурност да се каже е дека недостигот на млеко не е вештачки предизвикана криза и дека дефицитот во производството е присутен и кај други производители, па така и кај нас”, - истакнува Невена Веселиновиќ. Во изјавата таа не сака да ги коментира најновите информации во врска со одлуката на Уставниот суд, со којашто за прв пат во Србија се донесува пресуда со која се утврдува дека некоја компанија има монопол: “Ние не сме информирани од страна на судските органи, а не се ниту нашите адвокати, па така и не можеме да даваме какви и да било коментари додека постапката е во тек. “ Урош Шеќеров од Здружението на производителите на млеко, истакнува дека државата е најодговорна за недостигот. Тој вели дека Владата мора да помогне во обновувањето на сточниот фонд, така што ќе купи јунци и ќе го финансира купувањето на крави. “Не можеме да сметаме на никакво подобрување, додека државата не го стори тоа. А кога ќе го стори тоа, би можеле да го видиме крајот на оваа криза, на пример, во втората половина на следната година”, - проценува Шеќеров.

Ќе недостасуваат и други производи Во меѓувреме, во продавниците се` потешко може да се најдат и некои производи од млеко, како путер. На прашањето дали недостигот ќе се прошири и на други производи од млеко, Шеќеров истакнува: “Во тоа е работата, затоа што мислам дека сите производители сега работат на минимум од минимумот”. Едина Попов од Здружението на потрошувачите на Србија, исто така верува дека недостатокот на сточниот фонд е главната причина за недостигот и ја осудува рамнодушноста на владата. “Имам впечаток дека тука слоновите се борат околу некоја сопственичка структура во млекото и дека тука страдаат и малите производители и млекото како производ, но и потрошувачите”, - истакнува Едина Попов. Дека монополот е причина за настанатиот проблем тврди и српскиот министер за земјоделство, саша Драгин, кој што после одлуката на Уставниот суд рече дека поради тој свој став во изминатиот период трпел големи притисоци. Меѓутоа, тој не прецизира од каде доаѓале притисоците.

Меѓународен тендер за изградба на тунелот Тирана-Елбасан

РОК ЗА ИЗГРАДБА 18 МЕСЕЦИ Владата на Албанија објави меѓународен тендер за изградба на тунелот Тирана-Елбасан, кој, според премиерот Сали Бериша, има непроценливо значење за Коридорот 8, јавува дописникот на МИА од Тирана. - Тунелот ќе биде според најдобрите европски параметри како што ги бараат европските стандарди и значително ќе го намали растојанието, не само меѓу Тирана и Елбасан, туку и за секој кој сака да допатува во Тирана, изјави Бериша, додавајќи дека со комплетирањето на Коридорот 8, тунелот ќе добие многу големо значење во регионалниот сообраќај. Тунелот треба да биде изграден во рок од 18 месеци од потпишувањето на договорот. Тоа е главен услов што треба како гаранција да ја даде компанијата за добивање на тендерот. Проектот е изработен со финансиски средства на Европската комисија.


ЕУ од 2007 година до денес инвестирала повеќе од милијарда евра во унапредување на регионалната соработка

ПРОДОЛЖУВА ПОДДРШКАТА НА ЦЕФТА � И ПОЛИТИЧКИ И ФИНАНСИСКИ Од 2007 година до денес Европската унија инвестирала повеќе од една милијарда евра во подобрување на регионалната соработка на Балканот, - истакна Адриано Мартинс, претставник на Делегацијата на ЕУ во Србија. При отворањето на тркалезната маса за Регионално економско поврзување, во организација на Ekonom:east Media Group, Мартинс истакнал дека ЕУ ќе продолжи да поддржува реформи кои се битни за земјите од регионот за пристапување во ЕУ. “Побрзото пристапување во ЕУ бара регионална економска соработка и реформи на пазарот”, - истакнал тој, додавајќи дека соработката меѓу земјите од регионот значително напредувала и дека земјите мора да го искористат “периодот за обука” и времето што го имаат пред влезот во ЕУ за развој на своите капацитети. Мартинс ја истакнал ЦЕФТА како една од најважните иницијативи во регионалното поврзување. “Ќе продолжиме да ја поддржуваме ЦЕФТА и политички и финансиски”, - истакнал тој. Мартинс предупредил дека регионот се` уште не ја достигнал стапката на раст што ја имаше пред почетокот на кризата, и дека за тоа е неопходно да се убедат инвеститорите дека на пазарот постои владеење на правото. Како две најбитни работи во интеграцијата на српскиот пазар во приближувањето кон ЕУ, Мартинс го истакнал одмрзнувањето на Спогодбата за стабилизација и асоцијација и неодамнешната одлука на шефовите на ЕУ да достават до Европската комисија барање за мислење за Србија како земја-кандидат за ЕУ. Како придобивки од пристапувањето во ЕУ, Мартинс ги истакнал: напредок на членките, пониски цени на стоките и помали оперативни трошоци, конкурентна предност на земјите, раст на економијата и вработување.

Хронологија на односите меѓу Република Македонија и Европската унија

ЕВРОИНТЕГРАЦИСКИ ЧЕКОРИ

- Октомври 1992 година - Република Македонија назначи свој претставник во Брисел; - 22 декември 1995 година - Република Македонија и ЕУ воспоставија дипломатски односи; - февруари 1996 година - Република Македонија ја подигна својата постојана мисија во Брисел на амбасадорско ниво; - 10 март 1996 година - Република Македонија стана полноправен партнер во ФАРЕ – програмата; - 20 март 1996 година - Почнаа преговорите за склучување Спогодба за соработка меѓу Република Македонија и Европските заедници, како и Спогодба за транспорт; - 20 јуни 1996 година - Во Брисел беа склучени Спогодбата за соработка меѓу Република Македонија и Европските заедници и

Спогодбата за транспорт. Спогодбите беа потпишани на 29 април во Луксембург; - ноември 1997 година - Стапи во сила Спогодбата за транспорт; - 1 јануари 1998 година - Стапи во сила Спогодбата за соработка меѓу Република Македонија и Европските заедници; - февруари 1998 година - Во Охрид согласно Спогодбата за соработка се одржа првиот политички дијалог на министерско ниво; - 11 март 1998 година - Потпишана Спогодбата за трговија и текстил; - 21 и 22 март 1998 година - Во Скопје се одржа првиот состанок на заедничкиот Совет за соработка меѓу РМ и ЕУ; - 5 март 1999 година - Во Брисел се одржа вториот состанок на Советот за соработка; - јуни 1999 година - Усвоен Извештајот за можноста за почнување преговори за новата Спогодба за стабилизација и асоицијација; - 24 јануари 2000 година - ЕУ ги усвои директивите што се однесуваат на подигнувањето на нивото на соработка меѓу Република Македонија и ЕУ, како и на формалното почнување на преговорите за потенцијално членство во ЕУ; - март 2000 година - Со отворањето на Делегацијата на ЕУ во Скопје и назначувањето прв шеф на Делегацијата, односите меѓу Република Македонија и ЕУ беа подигнати на амбасадорско ниво;

- 5 април - Официјално почна првата рунда преговори меѓу Република Македонија и ЕУ за Спогодбата за

стабилизација и асоцијација; - 24 ноември 2000 година - На маргините на

Самитот во Загреб беше парафирана Спогодбата за стабилизација и асоцијација меѓу РМ и ЕУ;

- декември 2000 година - Република Македонија беше вклучена во регионалната програма КАРДС за 2002 – 2006;

- 16 февруари 2001 година - Парафирана Времената спогодба за регулирање

на трговските одредби од Спогодбата за стабилизација и асоцијација; - 9 април 2001 година - Во Луксембург беше потпишана Спогодбата за стабилизација и асоцијација, како

и Времената спогодба за трговија и трговски прашања меѓу Република Македонија и ЕУ; - февруари 2004 година - Македонското Собрание усвои „Декларација за поднесување на апликација за членство во ЕУ„; - 22 март 2004 година - Република Македониај во Даблин го поднесе барањето за членство во ЕУ; - 1 април 2004 година - Стапи во сила Спогодбата за асоцијација и стабилизација, откако ја ратификуваа сите земји-

членки на ЕУ; - 6 септември 2004 година - Владата на Република Македонија ја усвои Националната стратегија за европска интеграција; - 1 октомври 2004 година - Претседателот на Европската комисија Романо Проди го предаде Прашалникот на Владата на Република Македонија; - 31 јануари 2005 година - Владата на Република Македонија ги финализира одговорите од

Прашалникот на Европската комисија за апликацијата за членство во ЕУ; - 14 февруари 2005 година - Делегација на Република Македонија во Брисел ги предаде одговорите на Прашалникот на претседателот на Европската комисија Жозе Мануел Баросо;

Европска унија


- 9 ноември 2005 година - Европската комисија го објави мислењето за кандидатурата на Република Македонија за членство во Европската унија и препорача да и се даде кандидатски статус; - 17 декември 2005 година - Претседателството на Европскиот совет во Брисел на Македонија и` додели статус на кандидат за членство во Европската унија; - 30 јануари 2006 година - Советото на ЕУ го усвои Европското партнерство со Република Макеоднија; - 8 ноември 2006 година - ЕК го објави извештајот за напредкот на РМ за 2006 година; - 30 ноември 2006 година - Република Македонија ги почна преговорите со ЕУ за олеснување на визниот режим; - 30 септември 2007 година - Република Македонија ги потпиша Рамковната и финансиската спогодба за користење на Инструментот за претпристапна помош – ИПА; - 6 ноември 2007 година - ЕК го објави извештајот за напредокот на РМ за 2007 година; - 6 март 2008 година - Еврокомесарот за проширување Оли Рен во Скопје ги претстави осумте одредници за приближување на Република Македонија до ЕУ; - 23 октомври 2008 година - Македонија и ЕК потпишаа Секторска спогодба за ИПАРД-програмата; - 5 ноември 2008 година - Европската комисија го објави извештајот за напредокот на Република Македонија за 2008 година; - 12 март - Европскиот парламент усвои Резолуцијата за напредокот на Република Македонија и побара да се забрза процесот за одредување датум за старт на преговорите за членство во ЕУ; - 15 јули 2009 - Европската комисија препорача укинување на визите за граѓаните на Македонија, Србија и Црна Гора од 1 јануари 2010 година; - 14 октомври 2009 - Европската комисија препорача почеток на преговорите за членство на Македонија во ЕУ.

Алтернатива на заедничките медитерански воздухопловни власти

MEДИТЕРАНСКО ТЕЛО ЗА ВОЗДУХОПЛОВНА БЕЗБЕДНОСТ

Медитеранското тело за воздухопловна безбедност ја презема иницијалната улога на Заедничките медитерански воздухопловни власти

Претставниците на петмедитеранските земји-партнери (Израел, Јордан, Либан, Мароко и Тунис), ЕК, Европската агенција за воздухопловна безбедност (EASA), како и тимот на Euromed Avia�onфинансиран од ЕУ, се состанаа во Брисел, најавувајќи го формирањето на Медитеранското тело за воздухопловна безбедност (MASC) во рамките на EASA, како алтернатива на Заедничките медитерански воздухопловни власти (JMAA). Во Заклучоците од состанокот

се наведува дека ЕК и EASA направија презентации за предлогот за создавање тело во рамките на EASA, кое ќе е целосно посветено на соработката со медитеранските партнери во периодот 2011-2013 година. Овој предлог, кој има за цел да ја фаворизира хармонизацијата на националните прописи на земјите-учеснички со европските стандарди и процедури за воздушна безбедност, добил поддршка од сите учесници. Врз основа на тоа, ЕК потврди дека ќе биде покрената

иницијатива за формирање Медитеранско тело за воздухопловна безбедност и дека нацрт-работните аранжмани за утврдување на точниот обем на соработка со EASA, ќе бидат испратени до секоја медитеранска земја-партнер најдоцна до крајот на 2010 година. Се планира MASC-иницијативата да започне до март/април 2011 година. Euro-Med Avia�on е финансирано од ЕУ во рамките напрограмата на Euro-Med Transport со буџет од 5 милиони евра за период од три години. Целта е промовирање на појавата на Евро-медитеранската заедничка воздухопловна област и олеснување на идните преговори за сеопфатни спогодби на Euro-Mediterra-nean Avia�on. Тоа исто така настојува да се зајакне соработкатаво воздушниот транспорт и безбедноста на воздухопловството и сигурноста во земјите-кориснички. (ENPI Info Centre) Повеќе за тоа на: h�p://www.enpi-info.eu/mainmed.php?id_type=1&id=23060&lang_id=450

Сушата во Бразил ја зголемува цената на шеќерот

ДО МАРТ ЗА ЕДНА ПЕТTИНА ПОСКАП

Цената на суровиот шеќер на светскиот пазар може да скокне за 19 отсто до март следната година, како последица на сушата во Бразил, со натамошен раст на побарувачката во многу земји, вклучувајќи ја и Кина, предвиде брокерската куќа „Newedg USA„. Цената на шеќерот би можела да достигне 35 центи за фунта, што е максимално ниво од ноември 1980 година, - изјавил

потпретседателот на „Newedg USA„, Мајкл Мекдугал. Поради загриженоста дека неповолните временски услови во Бразил, Русија, Кина и во Пакистан ќе ја намалат понудата на пазарот, цената на шеќерот на Њујоршката берза се зголеми повеќе од двојно од почетокот на мај, кога беше на минимум 13 месеци. Котацијата на мартовските договори за шеќер во тргувањето во четвртокот се зголемија за 1,1 отсто, на 29,45 центи за фунта.

Јужен Кавказ

ПОВРЗУВАЊЕ НА ПРЕНОСНИТЕ СИСТЕМИ

Со повеќе од 26.000 реки, Грузија е богата со хидроелектричен потенцијал. Но ограничениот капацитет на преносната инфраструктура ја ограничува оваа природна компаративна предност да стане главен економски бенефит. Црноморскиот енергетски трансмисиски систем (НИФ), проект во вредност од 300 милиони евра, поддржан со ЕУ-фондот Соседски инвестициони олеснувања (Neighbourhood Investment Facility - NIF), ќе ги поврзе преносните системи за електрична енергија на јужнокавкаските земји, а воедно ќе го олесни и ќе го зголеми извозот на електрична енергија во Турција и во ЕУ. Подетални информации можат да се добијат на веб-порталот:h�p://www.enpi-info.eu/maineast.php?id_type=1&id=23058&lang_id=450

Европска унија

Економски глобус


СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

Македонската економија во 2010 година и макроекономски проекции за 2011 година

ИНВЕСТИЦИИТЕ ГЛАВЕН ГЕНЕРАТОР

НА ЕКОНОМСКИОТ РАСТМ-р Петар Гошев, гувернер на НБРМ

�� - �� 2010 �� -

� �� 2010 �� 0 4% �� 2010 �� 0,4%. �� (0,5%). ��, �� : �� -��, �� .

� �� (�� -0,9% �� -1,1% � �� ). �� , �� , � �� , � �� .

� �� 2010 �� : �� 0,6%.

2

4

6

��

(�� , �� %)

��

��

4,1

6,1

5,0

4

5

6

7��

(�� , �� %)

-2

0

2

��. 1 2007

��. 3 ��. 1 2008

��. 3 ��. 1 2009

��. 3 ��. 1 2010

��. 3

��

��4,0

0,60,6

0

1

2

3

4

��

��_��

��_��

� ��, �� 0,6%, �� .

-6

-4 ��

-0,8-1

2005 2006 2007 2008 2009 2010

0,6%, �� .�� , � �� .



�� - �� -

�� 2009 2010�� 2009 2010

(�� , %) 2007 2008 ��.1 ��.2 ��.3 ��.4 2009 ��.1 ��.2

�� 6,1 5,0 -1,1 -1,9 -1,9 1,6 -0,8 -1,1 0,4

�� 5,5 2,4 -6,7 -6,3 -5,7 -4,5 -5,8 -2,5 -2,5

�� 6,3 7,3 -6,2 -8,7 -7,1 -6,5 -7,1 -2,6 -0,6

�� 6,2 6,0 -5,3 -3,8 -4,9 -5,8 -5,0 -4,0 0,5

�� 4,7 0,7 -14,5 -7,7 -2,9 6,0 -4,7 11,7 10,3

�� 5,9 7,7 3,6 6,7 3,6 -0,8 3,3 2,0 3,3

�� 6,2 5,7 - - - - -3,2 - -

�� 10,7 6,9 - - - - -5,7 - -

�� 6,9 5,5 -4,3 -4,5 -2,2 -1,7 -3,1 0,4 2,0

�� :� �� (�� ) �� ;

�� 3,9 5,4 - - - - 4,0 - -

�� 2,9 0,5 -5,2 -4,9 -4,0 -2,0 -4,1 0,8 1,9

� �� (�� ) �� ;� �� ;� �� 0,1 – 2,8 �.�., ��

�� ;� ��

�� % 2009 2010

2007 2008 ��.1 ��.2 ��.3 ��.4 2009 ��.1 ��.2

�� 34,9 33,8 32,7 31,9 31,7 32,4 32,2 33,5 32,1

�� 9,6 8,4 9,5 8,9 8,7 9,2 9,1 11,2 12,4

� �� , � �� .

� , , , , , , , , ,

�� 6,4 5,8 6,9 6,3 6,8 7,5 6,9 8,1 6,8

�� 6,9 5,6 6,4 6,3 6,7 7,9 6,8 10,2 10,0

�� 8,8 9,7 14,0 12,4 11,9 11,9 12,6 12,8 10,0

�� 13,5 13,0 12,7 12,7 12,8 13,8 13,0 13,8 13,8

�� 29,0 23,4 - - - - 24,1 - -�� , , ,

�� 19,4 16,9 19,6 19,1 18,3 20,4 19,2 19,9 19,8

�� 18,1 13,6 - 15,6 - 16,6 16,1 19,2 -

�� 43,6 47,5 - - - - - - -

�� 7,1 7,0 8,7 8,7 9,0 9,3 8,9 10,1 9,5

��- �� 2010 �� -

� �� 2010 �� (1 8% �� 2010 �� (1,8% �� ), �� .

� �� 2010 �� 1,3%, � �� 2,7%.

� �� .� � � � � �

� �� 2010 �� 1,6% (�� 1,5% �� ). �� 2010 �� 3%.� �� :

� �� ;� �� (�� ) ��

�� .

��

304050

��

�� (�� , �� %)

��

�

8,3

5

6

78

9��

��_��

��_��

�� (�� , �� %)

-20-10

01020 ��

0,5

3,2

2,3 1,5

1,6

0

1

2

34

5

� �� 2010 �� :

-3020

��. 1 2007

��. 3 ��. 1 2008

��. 3 ��. 1 2009

��. 3 ��. 1 2010

��. 3

�� -0,8-2

-10

2005 2006 2007 2008 2009 2010

� �� 2010 �� :� ��

�� .



��- �� -

�� (CPI)(��

2009 2010

��, %) 2006 2007 2008 ��.1 ��.2 ��.3 ��.4 2009 ��.1 ��.2 ��.3 ��. ��. ��.

�� 3,2 2,3 8,3 0,9 -0,6 -1,4 -2,1 -0,8 0,5 1,1 1,8 1,5 1,9 2,0�� 3,2 2,7 5,8 3,5 2,6 1,2 1,6 2,2 1,1 0,8 1,0 0,9 0,8 1,4�� 6,6 4,9 7,9 6,8 6,1 5,0 4,5 5,6 4,6 4,3 7,5 7,1 7,6 7,7�� 7 4 7 6 12 0 5 1 3 1 0 8 0 9 2 5 1 9 2 9 3 3 3 2 3 2 3 6�� 7,4 7,6 12,0 5,1 3,1 0,8 0,9 2,5 1,9 2,9 3,3 3,2 3,2 3,6�� 9,6 8,8 10,4 8,4 5,7 5,3 5,7 6,3 9,3 9,2 8,4 7,6 8,3 9,2�� 2,5 3,1 3,4 1,8 2,1 2,1 2,9 2,2 4,4 3,4 3,4 3,4 3,5 3,4�� 6,1 1,5 7,4 1,6 -1,0 -1,4 -0,7 -0,4 1,7 2,5 1,8 1,7 1,7 1,9�� 2,9 4,2 8,5 5,3 4,3 2,3 1,8 3,4 0,6 0,3 0,4 1,0 -0,1 0,3�� 11,7 6,4 12,9 10,0 8,7 7,9 5,9 8,4 4,5 4,1 6,5 5,1 6,6 7,7�� 0,6 4,4 9,4 -1,3 -3,9 -3,1 -1,3 -2,4 0,8 2,0 4,8 2,7 5,9 5,9�� 2,2 2,1 3,3 1,0 0,2 -0,4 0,4 0,3 1,1 1,5 1,7 1,7 1,6 1,8

� ��, �� , � �� ;

� �� (�� 0,2 �.�.);� �� , �� , �� (�� , ��

�� ), �� .

�� - �� 2010 �� -

�� , �� 0,5%�� , (�� 0,8% �� , �� )

18,3 17,7

15

20

25 �� ,(% �� )

�� ).

� �� , �� 5,2% �� (�� 4,4%�� ), ��

(22 5% 13 5%)-5

0

5

10

15

�� (22,5% �� 13,5%),�� , �� .

-21,6 -20,7

-30

-25

-20

-15

-10

��

�� 2010 ��, �� 3,6% �� , �� 3,6 �.�. �� 2009 ��. �� 2010 ��

0,0

�� ,(% ��)

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

�� , ��:��.

��

��

�� 2010 �� .�� 0,3�.�. �� . �� 0,9 �.�. ��

�4,1

�2,6

�0,5

�3,6 �3,9�6,0

�4,0

�2,0

�� , �� :

� �� (��17,7% �� 18,3% �� );

�8,4�7,3

�12,7

�7,2

�14 0

�12,0

�10,0

�8,0

��

��

� �� .

,�14,0

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

��:��.



�� - �� 2010 �� -

�� 2010 �� (2,8% �� , ��3 1% �� )

�� - ��

3,1% �� ).�� 2010 �� , ��

��.

�� .

2,812,0

14,0�� ,(�� , % �� )

��

4,14,2

4,5

5,0

��

��

��

3,1

4,0

6,0

8,0

10,0��

��

1 5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

0,0

2,0

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

��:��.

0,0

0,5

1,0

1,5

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

��:��.��:��.

� �� 2010 �� .

�� - �� -

��.1 ��.2 ��.3 ��.4 �� .1 ��.2�� -7,1 -12,7 -5,1 -1,5 1,5 -2,1 -7,2 -1,1 -0,6��* -16,1 -18,5 -2,5 -0,6 -0,9 -1,6 -5,6 -2,7 -2,0�� -10,8 -15,4 -3,5 -3,5 -4,5 -3,9 -15,3 -2,9 -2,3

2010�� (�� % �� ) 2007 2008

2009

�� -39,6 -50,7 -8,6 -9,8 -0,6 -10,9 -29,8 -7,8 -8,6�� -10,7 -14,4 -1,4 -2,0 -1,4 -2,1 -6,8 -0,5 -1,6�� -25,2 -23,1 -4,0 -3,5 0,3 -2,7 -9,9 -1,6 -0,7�� -3,2 -0,7 0,7 -0,8 -0,7 -0,2 -1,1 0,5 -0,8�� 7,6 6,7 1,0 0,9 1,1 2,0 4,9 1,3 1,1�� 17 2 9 7 0 1 1 3 1 9 1 3 4 5 0 3 0 6�� -17,2 -9,7 0,1 1,3 1,9 1,3 4,5 0,3 0,6�� -14,4 -14,8 -3,0 -3,0 -1,5 -3,5 -11,1 -4,2 -1,9�� -10,0 -9,7 -2,1 -1,1 -1,0 -1,3 -5,5 -1,5 -1,3�� -2,4 -3,6 -1,2 -0,8 -0,4 -0,7 -3,2 -1,2 -1,0�� -22,3 -13,1 0,3 3,5 2,2 2,6 8,6 2,1 1,6�� -14,5 -13,1 -0,1 0,4 1,0 3,0 4,3 0,2 1,3�� 14,5 13,1 0,1 0,4 1,0 3,0 4,3 0,2 1,3�� -6,9 -7,3 -0,6 0,2 0,4 -0,4 -0,4 0,5 0,4�� -4,7 -4,8 -0,3 -0,5 -0,5 -1,0 -2,2 -0,3 -0,4�� -13,4 -11,6 -0,8 -1,3 -0,9 -1,5 -4,5 -1,3 -1,8�� -4,8 -6,7 -0,9 0,2 -0,7 -0,1 -1,5 -0,3 -0,1�� -5,3 -6,6 -1,0 -0,5 -0,5 -1,2 -3,2 -0,4 -0,6�� -7,6 -9,2 -4,1 -1,9 3,9 -3,4 -5,5 -3,1 -0,6�� -5,9 -5,6 -0,3 -0,9 -0,3 -0,7 -2,3 -1,4 -1,6

�� 0,1 -1,7 -0,4 -0,2 0,0 0,1 -0,6 -0,2 -0,3

��: �� , ��, ��, �� . �� * �� 2009 �� .

� �� 21 ��a � ��, �� 5 �� 2010 �� .

� � 17 � � 10 � 2010

�� , �� , �� , ��2010.

� �� 17 �� , �� 10 �� 2010 �� . ��, ��,�� , �� 2010 �� .



�� - �� -

��.1 ��.2 ��.3 ��.4 �� .1 ��.2�� -19,8 -26,1 -6,6 -5,0 -4,5 -6,9 -23,0 -4,2 -5,6��* -23,2 -22,8 -4,0 -3,4 -3,6 -4,5 -15,5 -4,2 -3,8�� -27,1 -27,3 -5,5 -6,5 -7,1 -7,3 -26,3 -5,0 -5,3

�� , ��(�� % �� ) 2007 2008

2009 2010

�� -58,7 -67,5 -9,3 -12,0 -12,1 -12,3 -45,7 -8,1 -11,3�� -37,2 -38,2 -6,3 -7,5 -6,8 -7,1 -27,8 -4,8 -6,6�� -23,5 -24,3 -3,3 -3,6 -2,4 -2,6 -11,9 -1,6 -2,2�� 3,4 2,8 1,1 1,4 1,3 1,2 5,0 1,7 1,4�� 8,1 7,2 1,1 1,3 1,4 1,8 5,6 1,5 1,5�� 17 2 13 2 1 4 0 6 0 8 1 2 4 0 0 8 0 9�� -17,2 -13,2 -1,4 -0,6 -0,8 -1,2 -4,0 -0,8 -0,9�� -18,4 -18,7 -3,3 -3,3 -3,4 -3,2 -13,2 -3,5 -3,0�� -8,6 -8,0 -1,2 -0,8 -1,1 -1,1 -4,3 -1,0 -1,2�� 0,2 -0,1 -0,2 0,1 0,2 -0,1 0,1 -0,3 -0,3�� -23,9 -17,7 -2,6 -1,6 -1,7 -1,1 -7,1 -1,6 -1,5�� -15,0 -13,0 -0,7 -1,0 -1,0 -0,5 -3,1 -1,0 -1,0�� 15,0 13,0 0,7 1,0 1,0 0,5 3,1 1,0 1,0�� -0,1 -0,5 0,5 1,1 0,9 1,2 3,6 1,3 1,2�� -4,0 -4,9 -0,2 -0,2 -0,3 -0,3 -1,0 -0,2 -0,2�� -14,3 -13,6 -1,3 -1,5 -1,4 -1,6 -5,9 -1,0 -1,5�� -4,8 -7,1 -0,4 -0,1 -0,6 -0,8 -2,0 -0,4 -0,5�� -1,2 -1,1 -0,1 0,4 0,9 0,6 1,9 0,5 0,5�� -22,0 -22,8 -3,8 -4,4 -4,0 -4,0 -16,3 -2,8 -3,4�� -7,2 -7,1 -0,2 -1,1 -1,5 -1,1 -4,0 -1,2 -1,8�� 0,5 -0,2 -0,1 0,2 0,2 0,2 0,5 0,0 0,0

��: �� , ��, ��, �� . ��

* �� 2009 �� .

�� , �� , �� , ��2010.

� �� 21 �� , �� 9 �� 2010 �� , �� , � �� 4 �� . �� . ��, �� , �� 2010 �� .

�� - �� -

��.1 ��.2 ��.3 ��.4 �� .1 ��.2�� 17,0 14,6 1,9 3,9 5,9 5,1 16,8 3,7 5,0

20082009 2010��

(�� % �� ) 2007

��* 10,1 7,7 2,0 3,1 3,1 3,3 11,5 2,2 2,5�� 13,4 10,6 2,3 3,3 1,9 3,3 10,7 2,5 3,1�� 2,2 2,4 0,5 0,7 0,7 0,8 2,8 0,8 0,9�� 17,8 15,3 3,2 3,3 3,4 3,3 13,3 2,9 3,1�� 2,2 2,3 0,6 0,9 0,6 0,6 2,7 1,1 1,2�� 0 8 0 5 0 1 0 0 0 3 0 2 0 4 0 0 0 1�� -0,8 -0,5 0,1 0,0 -0,3 -0,2 -0,4 0,0 0,1�� -1,3 -1,4 -0,5 -0,3 -0,3 -0,3 -1,4 -0,6 -0,3�� 0,7 1,2 0,2 0,3 0,3 0,8 1,6 0,2 0,3�� 0,7 1,2 0,6 0,0 0,0 -0,1 0,6 -0,3 0,8�� -0,7 -0,9 -0,3 -0,2 -0,2 -0,1 -0,8 -0,4 -0,1�� -0 9 -1 0 -0 3 -0 3 -0 2 -0 1 -0 9 -0 4 -0 2�� 0,9 1,0 0,3 0,3 0,2 0,1 0,9 0,4 0,2�� 1,3 2,2 0,5 1,3 0,7 0,9 3,4 1,0 1,0�� 3,0 2,3 0,8 1,1 1,2 1,3 4,4 0,7 1,8�� -0,5 -0,6 -0,1 0,1 0,2 0,1 0,4 -0,1 0,2�� 2,0 1,5 0,5 0,5 0,4 0,1 1,5 0,5 0,5�� 3,9 4,3 1,1 0,8 1,0 0,7 3,5 0,4 0,5�� -0,7 -0,8 -0,4 -0,1 -0,2 0,2 -0,4 -0,1 -0,1�� -0,6 -1,3 -0,1 -0,3 -0,2 -0,5 -1,1 0,1 -0,2�� 2,4 2,2 0,5 0,7 0,5 0,6 2,3 0,6 0,6�� 0,3 0,3 0,1 0,1 0,1 0,1 0,4 0,0 0,0�� -1,0 -1,1 -0,3 -0,2 -0,3 -0,2 -1,0 -0,4 -0,2

��: �� , ��, ��, �� . �� , �� , �� , ��2010.

* �� 2009 �� .

� �� 2010 �� 2010 �� ,�� 21 �� .

� ��, �� .



�� - �� 2010 �� -

� �� 4 �� 4 �� ,13,4% � � �� (14,5%, �� ). �� , �� 48% �� 2010 ��, �� 46,4% �� 2009 ��.

� �� 11 6% (11 9%� �� 11,6% (11,9%�� ), �� 12,1% (12,5% �� ).�� , �� 2009 ��.

� �� 7 7% � �� 7,7% � �� (8%). �� , �� 9,4% (9,5% �� ).

354045

�� (�� , �� %)

25

30

35

�� 4(�� , �� %)

��

101520253035

��

��

��

��

��

5

10

15

20

25

��

��

��

��

05

��.12007

��.2 ��.3 ��.4 ��.12008

��.2 ��.3 ��.4 ��.12009

��.2 ��.3 ��.4 ��.12010

��.2 ��.3 ��.4

��

-5

0

5

��.12007

��.2 ��.3 ��.4 ��.12008

��.2 ��.3 ��.4 ��.12009

��.2 ��.3 ��.4 ��.12010

��.2 ��.3 ��.4

��

� �� .

�� - �� -�

2007 2008��.12009

��.2 ��.3 ��.4��.1 2010

��.2 ��.3

�� 29,3 11,2 6,6 1,2 -1,1 6,0 10,7 14,8 13,4

�� , �� , �� %� �� , �� 33,5 17,7 15,4 11,7 10,7 8,9 8,4 8,2 6,5

�� 12,9 7,1 6,4 6,0 2,7 6,9 10,2 10,1 12,4�� 18,3 4,3 3,3 1,1 -1,2 -0,9 1,6 2,8 3,8

�� 21,7 4,0 0,4 -2,9 -5,5 2,4 6,5 8,4 7,7

�� , � �� ;

�� 31,2 8,8 6,3 3,6 1,6 4,2 7,7 8,0 8,4�� 42,5 9,8 6,5 12,1 10,4 21,5 20,0 22,1 20,1

�� ** 94,4 -4,8 -17,7 -22,8 -18,3 -8,3 0,4 2,9 4.5*�� 11,4 8,4 6,0 4,2 1,9 -0,4 -0,9 0,1 1,0

�� ,� , , , , , , , , ,

*�� 2010 �� ** ��

��, �� , �� %

2007 2008��.12009

��.2 ��.3 ��.4��.1 2010

��.2 ��.3

��,�� ;

�� 2009 2010

�� 39,2 34,4 25,3 14,3 6,4 3,5 2,5 5,8 7,7�� 61,3 33,4 23,1 11,2 2,6 1,0 -1,4 6,6 4,6�� 50,1 34,8 31,6 20,0 13,2 11,1 7,8 9,5 7,8��** 14,4 11,7 9,7 4,9 2,0 -0,7 -0,4 3,2 4,7

�� , ��

�� 27,9 20,9 12,7 4,0 -1,9 -3,8 -2,9 -1,3 0,7�� 63,7 32,5 24,5 11,2 5,0 3,6 2,3 2,2 1,4�� 36,9 34,8 33,8 27,7 22,3 16,1 14,4 25,0 27,1

�� *** 175,0 25,0 8,5 -3,3 -10,1 -15,1 -12,9 -11,6 -11,7��* 11 9 7 2 5 9 4 9 3 6 2 9 2 0 2 5 2 9

�� .��* 11,9 7,2 5,9 4,9 3,6 2,9 2,0 2,5 2,9

** �� 2010 �� .*** �� 2010 �� .

* �� .

�



�� 2011 ��

�- �� 2011 �� :

- �� , �� ;

- �� , �� , �� ,�� ;

- �� , ��

�� ;- ��

��, �� ,�� ;

- �� , �� , �� 2010 ��.

� �-�� , �� ,�� .

�� 2011 �� :

�� 2%-3%�� 2% 3%� �� , ��

�� 10,4%, �� , �� ;

� �� , �� 2011 ��, �� 2010 ��;

� �� (�� 0,4%), �� , �� , �� ;��;

� �� , �� 2011 �� 8

10

12

14

�� -��

(�� )

�� ,�� -�� . ��

0

2

4

6

8

��

��-��

�� , �� , ��

-6

-4

-2

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

��

�� .� �� , �� , �� .



�� 2011 �� 2% �� 3%.� �� 2011 �� 2% �� 3%.� �� ,

� �� , �� 2010 ��. ��, �� , �� .�� ;

� �� - �� .

�� , �� %

08

56789

00

0302 02

02

03

012345

-01-2-10

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

� �� .

�� 2011 ��, �� 4,3%�� 2011 ��, �� 4,3%�� (�� 0,7 �.�. �� ).

�� , �� 2011 ��, �� (6 8 % �� 2 8% �� ) �� :

�� (�� (6,8 % �� 2,8% �� ), �� :

� �� 2,4 �.�. �� , �� 3,4% �� ;� �� 1,1 �.�., �� 2011 �� 3,6% �� .

�� (�� ). ��, �� ,�� 15% �� , �� 2010 ��

�� .

�� 18% �� . �� 2011 �� 17,7% �� . 16

�� ,(% ��)

�� 17,7% �� .

2,8

6,8

4

6

8

10

12

14

16(% �� )

13,6 13,217,1 18,2 17,1

13,9 16,018,3 17,7

510152025

��,��,�%��

-4

-2

0

2

4

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

�

�4,1�8,4

�2,6 �0,5

�7,3�12,7

�7,2�3,6 �4,3

�18,321 2

�18,4 �19,7 �20 4 21 6 21 8�25�20�15�10�50

� �

�� ,��,�� ,��,�� (�� )

��:��.

�21,2 , 20,4

�26,1�23,0 �21,6 �21,8

�3025

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

��

� �� , �� .



�� 2011 �� 12,1%.

�� 2010�� 2010��, �� :

o �� ;o �� .

�� , �� % �� 4, �� %�

39,2

34 435,0

40,0

45,0

29,330,0

35,0

30,5

34,4

9,4 12,110,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

��

25,0

11,2

6,0

11,6 12,8

5 0

10,0

15,0

20,0

25,0

��

� �� 2011 ��

3,5

0,0

5,0

2006 2007 2008 2009 2010 2011

0,0

5,0

2006 2007 2008 2009 2010 2011

� �� 2011 �� .

�� 2011 �� 4�� 12,8%.�� 12,8%.�� , �� . �� , �� .

�� .

�� 2011 �� 2011 �� ,

�� 2-3%. �� ;� �� , ��

�� . �� ,�� , �� , ��:- �� ;- �� ;- �� , �� .

� ��, � �� , �� , � �� -�� , �� . �� :1) �� , �� , �� , �� ;2) �2) �� , �� , �� . ��, �� , ��

� � � �� . ��, �� .

� �� , �� , � �� 2011 �� , �� .


П О В И КЗА УЧЕСТВО НА ИЗБОР НА КОМПАНИЈА

СО ДОБРО КОРПОРАТИВНО УПРАВУВАЊЕ ВО 2010 ГОДИНА

Невладината организација “Транспарентност – Нулта корупција” во соработка со Стопанската комора на Македонија и Стопанската комора на Северозападна Македонија, во рамките на активностите за имплементација на Декларацијата Нула толеранција за корупцијата, тимот на експерти составен од претставници на стопанските комори, јавниот сектор, универзитетски професори и претставници на медиумите и невладиниот сектор, изготвија листа на критериуми врз основа на кои ќе се врши евалуација на компаниите.

МЕТОДОЛОГИЈА Експертскиот тим ги утврди следната постапка и рокови за избор на компанија со добро корпоративно управување:

1. право на учество во изборот имаат сите компании регистрирани во Република Македонија;

2. компаниите треба да достават одговор на секое

од поставените прашања од критериумите за евалуација. При тоа треба да се наведе точниот број на прашањето на кое се однесува објаснувањето;

3. со доставениот одговор да се достават документи, образложенија и други информации од кои може да се потврди тврдењето;

4. одговорите на прашалникот и документите да се достават најдоцна до 26 ноември 2010 година, на адреса: “Транспарентност – Нулта корупција”, ул. Наум Наумовски Борче 58, П. Фах 270 1000 Скопје;

5. експертите ќе ги разгледуваат документите и ќе го извршат изборот на компаниите. Сертификати ќе им бидат доделени на компаниите кои ќе освојат 90% од предвидените бодови;

6. сертификатите на избраните компании ќе им бидат доделени на Светскиот ден за борба против корупцијата - 9 декември 2010 година.

Ве повикуваме да се вклучите во оваа активност која е насочена кон зајакнување на стандардите во корпоративното работење, но и кон засилување на севкупните мерки за нулта толеранција на корупцијата во Република Македонија.

ПОВИК

КРИТЕРИУМИ ЗА ИЗБОР НА КОМПАНИЈА СО ДОБРО КОРПОРАТИВНО УПРАВУВАЊЕ 2010Бр. Критериуми за евалуација Одговори Бодовна скала

1. Како менаџментот ги спроведува своите активности? 35

1.1 Дали во компанијата се донесени, се спроведуваат бизнис -планови на среден рок/годишни? 5

1.2 Дали компанијата користи/ангажира независни ревизорски услуги за контрола на финансиското работење?

10

1.3. Дали ревизорските извештаи се објавуваат јавно? 5

1.4 Дали менаџментот на компанијата имал обуки, стручно усовршување или специјализација во последните три години? во РМ во странство во РМ и странство

5

1.5 Дали во последните три години компанијата го подобрила квалитетот на работење со воведување ISO- HASAP или други сертифицирани стандарди за квалитет? -започната постапка -сертификација

- одржување10

2. Како се однесувате со своите вработени? 35

2.1. Дали директорите се придржуваат кон Меѓународната декларација за човекови права? 5

2.2 Дали компанијата е потписник на Колективен договор? 10

2.3 Дали во компанијата постои лице или единица задолжена за човечки ресурси на вработените? 5

2.4 Дали постои систем на обука (интерна и надворешна, формална и неформална)? 5

2.5 Дали во компанијата постои подеднаков пристап до работните места за сите категории на граѓани? 5

2.6 Дали компанијата имала судски спорови или решенија на трудовата инспекција во врска со спроведувањето на прописите од работното законодавство?

5

3 Комуникација со потрошувачите/ клиентите 10

3.1. Со колку клиенти компанијата има континуирана соработка во последните пет години? 6

3.2. Дали производството/услуги за одреден временски период се планира врз основа на барањата на купувачите?

2

3.3 Дали компанијата врши испитувања на мислењето на потрошувачите/клиентите? 2

4 Како се однесувате со вашите снабдувачи? 10

4.1 Дали спецификациите на производство се во согласност со пропишаните етички стандарди (дали содржат целосни/вистинити податоци)?

5

4.2 Колку рекламации и судски спорови сте имале со добавувачите во последните пет години? 5

5 Како влијаете врз заедниците и околината во различни локации на кои дејствувате? 10

5.1 Дали се придржувате кон пропишаните стандарди за заштита на животната средина, индустриски стандарди, дали се почитува Еколошката декларација?

4

5.2 Дали се даваат средства во вид на донации (согласно покажаните финансиски резултати) за различни хуманитарни активности?

4

5.3 Дали компанијата е отворена за комуникација со сите надлежни органи, социјални, јавни и интересни групи?

2

ВКУПНО 100Подетални информации на: www.transparency.org.mk, www.mchamber.mk и www.oemvp.org .


Назив на проектот Украина ESCO Финансирање-втора фаза

Референца EBRDZ60649

Финансиска референца.

6238-GPN-33832

Вид на набавка Услуги, набавки, работи

Финансиер Европска банка за обнова и развој ЕБРД

Земја Украина

Објавено на 02 Ноември 2010

Краен рок за апликација

1 Ноември 2011 23:59 Локално време

Сектори Економски развој: - Мали и средни претпријатија- Енергетика

Опис на проектот Украина има добиено кредит од ЕБРД во износ од 20 милиони САД’$ Целта на проектот е Да овозможи на мали и средни приватни и јавни претпријатија и интитуции од јавниот сектор во Украина да воведат проекти за заштеда на енергија Да развиваат ефективни механизми за воведување на проекти за заштеда на енергија во Украина користејќи средства на приватниот сектор Проектот ќе биде воден од украинската компанија за енергетски услуги ESCO

Контакт Mr. VasilyM.Bogatyr, GeneralDirectorUkrainianEnergyServiceCompany(UkrESCO)Of.22,1IvanaGontySt.,Kyiv,UkraineTel.: (+380 44) 498-14-94; 498-14-91

Назив на проектот MK-Gos�var: услуги за јавен транспорт

Референца ECZ60659-Земји кандидати


2010/S 213-327487

Вид на набавка Услуги

Финансиер Европска комисија

Земја Македонија

Објавено на 29.10.2010


Отворен

Сектори Транспорт

Опис на проектот Транспорт на ученици во основни и средни училишта и вработени во општината Гостивар за 2010.Проценети трошоци без ДДВ Вредност меѓу 500.000 и 800.000 ЕвраПроектот е поделен по лотови

Контакти Општина ГостиварБул Браќа Гиновски бр.61Контакт Нури БајрамиНазнака: Техничка документација1230 ГостиварРепублика МакедонијаTel. +389 42213511 +389 42213511 E-mail: nuri.bajrami@gos�vari.gov.mkFax +389 42214406 www.gos�vari.gov.mk

Тендери

Информации од Фокалната точка при Стопанска комора на Македонија превземени од системот за тендерски алерт поддржан од Меѓународната

организација за Франкофонија


Назив на проектот TR-Samsun: Изградба на фабрика за прочистување на отпадни води

Референца EIBZ60660


2010/S 213-325360

Вид на набавка Изведбени работи

Финансиер Европска Инвестициона банка

Земја Турција

Објавено на 3 ноември 2010


2 март 2011, 14:00 по локално време

Сектори Градежништво-Инжинеринг Урбан развој

Опис на проектот Проектирање, градежни работи и 3-години водење на фабрика за биолошки третман на отпадни води во САМСУН и канализација на испусти длабоко во морето Тендерот ќе биде воден во согласност со правилата и процедурите на European Investment Bank and Kreditanstalt für Wied-erau�au.Тендерот е меѓународен. Договорот ќе биде базиран на FIDIC Design, Build and Operate(FIDIC Golden Book

Контакт Samsun Waterworks and Sewers Administra�on Project Management Unit (PYB)Address: Necipbey Caddesi 35/AFloor/Room: 4Postal Code / Province: 55020 SamsunCountry: Republic of TurkeyTel:/Fax: +90 3624325787 / 3624324445E-mail: [email protected]Понудите да се достават до:Samsun Waterworks and Sewers Administra�on Project Management Unit (PYB), Address: Necipbey Caddesi35/A, Floor/Room: 4, Postal Code / Province: 55020, Samsun, Country Republic of Turkey

Назив на проектот Moldova Road Sector Program Support Project

Референца EBRDZ60731


6239-GPN-41442

Вид на набавка Услуги, изведбени работи

Финансиер European Bank for Reconstruc�on and Development

Земја Moldova

Објавено на 4 ноември 2010


4 ноември 2011 23:59 по локално време

Сектори Градежништви-Инжинеринг: - автопати/патишта/мостови/тунели - супервизија на изведбените работи - рехабилитација и одржување на работите

Опис на проектот Владата на Република Молдавијаима намера да искористи заемот од European Bank for Recon-struc�on and Development (EBRD, во износ од 75 милиони евра и од European Investment Bank(EIB, заем од 75 милиони евраза покривање на трошоците на проектот за подршка на секторот за патишта на Молдавија. Предложениот проект ќе бара набавка на изведбени работи и услуги согласно отворените меѓународни тендерски процедури

Контакт State Road Administra�onstr. Bucuriei, 12-aMD 2004, Chisinau, Republic of MoldovaMr. Gheorghe CurmeiTel: (+373 22) 74 36 31 Fax: (+373 22) 74 12 19

СТОПАНСКА КОМОРА НА МАКЕДОНИЈАКонтакт М-р Ацо Спасовскител. 3244044, факс.3244088, е-маил[email protected], www.mchamber.mk

Тендери


Советување “Инкотермс 2010, Меѓународни трговски документи и

поврат на ДДВ од странство”17-20 ноември 2010 година

Хотел „Олимп„ 4* , Златибор, Р. Србија

Во насока на еднообразното толкување на правилата во меѓународната трговија коешто ја олеснува размената и помага да се избегнат меѓународните спорови и недоразбирање меѓу партнерите, Стопанската комора на Македонија, од 17 - 20 ноември 2010 година, организира советување на тема: “Инкотермс 2010, Меѓународни трговски документи и поврат на ДДВ од странство”, кое ќе се одржи во Златибор (Хотел „Олимп„).

Програма

1. “ИНКОТЕРМС 2010” Предавач: Карло Змајшек, директор на Центарот за шпедиција во „Макпетрол„ АД - Скопје.

2. “Меѓународни трговски документи” Предавач: Лазо Ангелевски, Ваша бизнис-канцеларија, Стопанска комора на Македонија.

3. “Повраток на ДДВ од странство”: Предавач: Мирко Винчетиќ, директор на Cash Back IMO и ексклузивен и генерален застапник на швајцарската Cash Back во Србија.

Подетални информации, агендата и пријавниот лист може да се најдат на веб-порталот на Стопанската комора на Македонија: www.mchamber.mk

Контакт: Анита Митревска Тел: (02) 3244057; Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 [email protected]

Контакт:Елизабета ЕфтимоваТел: (02) 3244074; Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 be�@mchamber.mk

Коморско-партнерски проект CEFTA - DIHK

Дводневен семинар

ПРАВИЛА ЗА ПОТЕКЛОТО НА СТОКИТЕ ВО ЦЕФТА�РЕГИОНОТ � ЗАЈАКНУВАЊЕ НА

КОНКУРЕНТНОСТА НА КОМПАНИИТЕ23 и 24 ноември 2010 година

Стопанска комора на Македонија

Во функција на иновирање на знаењата на стопанските субјекти во примената и користењето на правилата за потеклото на стоките, во рамките на ЦЕФТА-Договорот, Стопанската комора на Македонија со Унијата на германските трговско-индустриски комори (ДИХК) организира дводневен семинар на тема: ИМПЛЕМЕНТАЦИЈА НА ПРАВИЛАТА ЗА ПОТЕКЛОТО НА СТОКИТЕ ВО ЦЕФТА-РЕГИОНОТ. Предавањето ќе биде реализирано од страна на Хелмут Бернд, виш царински експерт за единствениот царински систем на ЕУ и за потекло на стоките од Берлин, Германија. Интерактивниот карактер на семинарот дава можност и за билатерални разговори со експертот, што може да се наведе и во самата пријава. Заинтересираните за учество на дводневниот семинар можат да се пријават најдоцна до 18 ноември 2010 година (контакт: Билјана Пеева-Ѓуриќ, тел: 3244 034, [email protected] и Венера Андриевска, тел: 3244 037, [email protected]). Поопширни информации и Пријавниот лист можат да се преземат од веб-порталот на Стопанската комора на Македонија: www.mchamber.mk

Од 9 до 12 декември 2010 година во Република Турција

“FOODIST 2010” ВО ИСТАНБУЛ

* Стопанската комора на Македонија организира учество и посета на Саемот “FOODIST 2010” со обезбеден бесплатен штанд и регистрација за излагачите и 50 % попуст за хотелско сместување, а за посетителите бесплатно хотелско сместување

Во периодот од 9 до 12 декември 2010 година, во Истанбул, Република Турција, ќе се одржи 4. Меѓународен саем за храна и пијалоци “FOODIST 2010”. Стопанската комора на Македонија во соработка со овластениот застапник на саемскиот организатор АДОНИС ГРУП, организира учество и посета на македонски компании на саемската манифестација, од 8 до 10 декември 2010 година. За излагачите на Саемот е обезбеден бесплатен штанд и регистрација, како и 50 % попуст за хотелското сместување (транспортот е на товар на излагачите). За посетителите, пак, обезбедени се бесплатно две ноќевања со доручек, влез и ручек на Саемот, трансфер од хотел до Саемот и од аеродром до хотел, доколку учесникот патува со авион. Сместувањето е во реномиран

КОНГРЕСИ, САЕМИ, СЕМИНАРИ, ТРЕНИНЗИ


хотел со 4 или 5 звезди. Посетителите ги покриваат патните и административните трошоци за саемскиот организатор АДОНИС ГРУП во висина од 95 евра по лице, за тие што патуваат со организиран автобус (доколку е со сопствен превоз партиципацијата е 35 евра за административни трошоци). Стопанската комора на Македонија ги поканува сите заинтересирани македонски компании да се пријават за учество и посета на саемската манифестација најдоцна до 30 ноември 2010 година. Пријавен лист на h�p://www.tuyap.com.tr

Контакт: Венера АндривскаТел.02 3244 037 Факс:02 3244 088 mail: [email protected]

**********************

На 3 и 4.12.2010 година во „Шератон„ Хотел „Балкан„ во Софија, Република Бугарија

МЕЃУНАРОДЕН ФОРУМ НА ЖЕНИ � ПРЕТПРИЕМАЧИ

На 3 и 4 декември 2010 година во „Шератон„ Хотел „Балкан„ во Софија, Република Бугарија, ќе се одржи Меѓународен форум на жените-претприемачи. Форумот е организиран од страна на Бугарската асоцијација на жени-претприемачи BAWE и Мердијан 22 Рибар. Коорганизатори на Форумот се: Трговско-индустриската комора на Бугарија, министерствата за финансии, за економија, за регионален развој и јавни работи, за труд и социјална политика, Бугарските мали и средни претпријатија и Агенцијата за промоција. BAWE е основана во ноември 2008 година како непрофитна организација чија мисија е да се стимулира женското претприемништво во Бугарија, во соработка со локалните власти, бизнис-секторот, здруженијата од земјата и од странство.

Меѓународниот форум на жените за претприемништво има за цел поттикнување на бизнисот под раководство на жените-претприемачи и за популаризација

на нивното активно присуство на раководни позиции меѓу деловните кругови, како и поттикнување на бизнис-иницијативата меѓу женскиот дел во општеството, како и за зајакнување на менаџерските позиции. На Форумот ќе учествуваат повеќе домашни и странски организации на жени-претприемачи, а своја презентација ќе имаат и водечките бугарски меѓународни компании со коишто раководат жени. Заинтересираните компании своето учество на Форумот може да го пријават во Стопанската комора на Македонија најдоцна до 15.11.2011 година. Контакт: Венера Андриевска, тел: 3244037, факс: 3244055, e-mail: [email protected]. Повеќе информции и директна резервација и на телефон (+359 2) 887 37 08, факс: (+359 2) 884 60 22 или на e-mail: [email protected].

**********************Од 10 до 11 декември 2010 година, во Порт Ел Кантаноуи, Тунис

“ДЕНОВИ НА ПРЕТПРИЕМНИШТВОТО 2010” СО КОМПАНИИ ОД ЕВРОПА, АЗИЈА

И АФРИКА

Под покровителство на претседателот и премиерот на Република Тунис, на 10 и 11.12.2010 година во Порт Ел Кантаноуи, ќе се одржат 25-те Денови на претприемништвотo. Настанот предвидува конференција, средби и панел-сесии со учество на преку 800 компании од целиот свет, јавни личности и светски лидери, мултинационални корпорации и универзитети од преку 21 земја од Европа, Азија и од Афика. Соочувајќи се со се` посложени, динамични и непредвидливи текови на меѓународната економија, компаниите се соочуваат со низа предизвици:*Како да ги консолидираат нивните конкурентни позиции? *Како да се одржи на нивниот развој? *Како да се освојат нови пазари?Овие прашања се поактуелни денес отколку порано, во услови на промени на менаџментските парадигми кои произлегуваат од најновите светски кризи. Оваа манифестација дава можност учесниците да ги прошират своите знаења и искуства за различни аспекти поврзани со главната тема на сесијата: “Одговорот на компаниите на предизвиците”. Првата панел-сесија на тема: “Бизнисот и предизвиците на интернационализацијата” е посветена на проучување на стратешки можности на компаниите, како дел од една поширока конкуренција (економска интеграција и отворање на пазарите) и со време (намалување на животниот циклус на производот и брзина на промените). За таа цел, интернационализацијата е претставена како цел за секој бизнис во развој. Втората панел-сесија: “Компанијата и предизвиците на конкурентноста “, е предмет на дискусија и идентификација, за конкурентната предност на компанијата денес. Третата панел-сесија: “Бизнисот и предизвиците на иновациите”, се обидува да ги открие ограничувачките фактори кои ги спречуваат компаниите од поставување



успешна политика на иновации. Со оглед на инзвонредната можност за интернационализација на македонските компании, Стопанската комора на Македонија организира учество на македонска делегација на овој меѓународен деловен настан. Најбројната бизнис асоцијација во земјава, како национален партнер на организаторот - Арапскиот институт за бизнис-менаџмент, за своите членки обезбеди исклучителни услови за учество на овој значаен меѓународен настан и тоа: - попуст од 50% за регистрација за учество во висина од 400 евра (регистрацијата покрива ексклузивно хотелско сместување, печатени материјали и локални патни трансфери); - попуст од 50% за авионски превоз со официјалниот партнер, авионската компанија “Тунис Аир”. Заинтересираните компании своето учество можат да го пријават најдоцна до 22.11.2010 година, во Стопанската комора на Македонија.

Од 23 до 25 ноември 2010 година во Република Турција

„PRINTTEK 2010„ ВО ИСТАНБУЛ

Во периодот од 24 до 28 ноември 2010 година, во Истанбул, Република Турција се одржува Меѓународниот саем за печатарска технологија и хартија “PRINTTEK 2010’’. На него ќе учествуваат реномирани компании од повеќе земји од светот.Стопанската комора на Македонија во соработка со овластениот застапник на саемскиот организатор „Адонис Груп“ организира посета на македонски компании на саемската манифестација од 23 до 25 ноември 2010 година. Обезбедено е бесплатно сместување во реномирани хотели со 4 или 5 звезди, две ноќевања со доручек, влез за саемот, трансфер од хотелот до саемот и влезница за саемот. Посетителот ги покрива патните и административни трошоци за саемскиот организатор Адонис 95 евра по лице, со автобус (доколку е со сопствен превоз 35 евра административни трошоци по лице). Уплатените средства до „Адонис Груп“ и Стопанската комора на Македонија не се рефундираат, доколку учесниците одлучат да го откажат патувањето после истекот на рокот за пријавување. Краен рок за пријавување е до 18 ноември 2010 година. Подетални информации за самиот саем на веб-страната: h�p://www.tuyap.com.tr

Лице за контакт:Ванчо СпасескиТел: 00 389 2 3244095Е - mail: [email protected]

Еднодневен семинар

“ПРАВНИОТ РЕЖИМ, ПРИВАТИЗАЦИЈА И ПРОМЕТ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ”

16 ноември 2010 година (вторник)од 10-15:00 часот

Сала 4 на V кат, Стопанска комора на Македонија

Во насока на разјаснување на условите и постапката за приватизација поврзани со разрешување на прашањата поврзани состојбата на урбанистичките планови, Стопанската комора на

Македонија го организира овој семинар на кој предавачи се Фиданчо Стоев и Ранко Максимовски, судии во пензија. Сите заинтересирани за учество на овој семинар, можат да се пријават најдоцна до 12 ноември 2010 година. Попширно за Програмата на семинарот и превземање на Пријавниот лист на веб-порталот: www.mchamber.mk

Контакт: Ленче ЗиковаТел: (02) 3244054;Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 [email protected]

Контакт: Елизабета Ефтимова Тел: (02) 3244074; Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 be�@mchamber.mk

Еднодневен семинар

„Е�БИЗНИС СТРАТЕГИИ ЗА ПОДОБРУВАЊЕ НА ЕФИКАСНОСТА И ЕФЕКТИВНОСТА

ВО РАБОТЕЊЕТО НА КОМПАНИИТЕ ВО ГЛОБАЛНОТО ОКРУЖУВАЊЕ”

17 ноември 2010 година (среда)Стопанска комора на Македонија, сала 3 на 3 кат

9:30-16:00 часот

Конкурентноста на македонската економија е 79-та од 139 економии. Според апсорбцијата на технологиите од страна на компаниите Македонија е на 113-то место, според софистицираност на производниот процес на 90-то место, а според софистицираноста на бизнисот на 96-то место од 139 економии во светот. (h�p://www.weforum.org/). Предавач на семинарот: - Мијалче Санта, Економски факултет при Универзитет „Св. Кирил и Методиј„ во Скопје. - Излагања на претставници на фирми кои имплементирале електронски бизнис. Заинтересираните за учество на овој семинар можат да се пријават најдоцна до 14 ноември 2010 година. Поопширно на веб-порталот на Стопанската комора на



Македонија, од каде што може да се преземе и пријавниот лист: www.mchamber.mk

Контакт: Ленче ЗиковаТел: (02) 3244054;Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 [email protected]

Контакт: Елизабета Ефтимова Тел: (02) 3244074; Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 be�@mchamber.mk

**********************

На 24 и 25.11. 2010 година дводневен семинар

ФИДИК � КЛУЧ ЗА ПОЗНАВАЊЕ НА ПРАВИЛАТА ВО ЕУ И СВЕТОТ

�FEDERATION INTERNATIONAL DES IN�GINEUR COUNSELLE � FIDIC�

ГРАДЕЖНИШТВО И ИНЖЕНЕРИНГ 08:30 -16:00 часот

Стопанска комора на Македонија, сала 1 на 5-ти кат

Со цел зголeмување на конкурентноста на фирмите од Македонија на меѓународните и на домашниот градежен пазар, во Стопанската комора на Македонија, ќе се одржи семинар на којшто ќе се презентираат стандардите што ги пропишува FIDIC, кои се користат скоро во сите градежни инвестиции во светот. Најголемиот број меѓународни финансиски институции (EIB, EBRD, World Bank, Asian Bank), водечките меѓународни комерцијални банки, инвестициски фондови, како и други инвеститори, бараат инвестициските проекти да се реализираат по овие стандарди, кои даваат насоки за правење на разни видови меѓународни договори. Договори кои ги користат инженерите, правниците и менаџерите на фирмите при изведување на работите. Семинарот ќе овозможи учесниците да се стекнат со знаења за отпочнување со работа односно проширување на знаењата за ФИДИК стандардите, кои се применуваат и на тендерите и во нашата земја. Обучувач на семинарот : м-р Живко Димов, дипл.инг. Сите заинтересирани учесници можат да се пријават најдоцна до 15 ноември 2010 година. Уучесници ќе добијат работен материјал и на крајот од обуката ќе се стекнат со сертификат како потврда за учество на истата. Цената за еден учесник изнесува 4.720 денари (4000+ДДВ) за компании-членки и 7.080 денари за 1 учесник (6000+ДДВ) за компании кои не се членки на Комората.

Контакт: Марија Петроска Тел: (02) 3244017;Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 [email protected]

Контакт: Ленче Зикова Тел: (02) 3244054; Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 [email protected]

**********************

Од 2 до 5.12.2010 година, во Бурса, Република Турција

САЕМИ ЗА МЕТАЛ И ЕНЕРГЕТИКА

* Стопанската комора на Македонија во соработка со овластениот застапник на саемскиот организатор- АДОНИС ГРУП, организира посета на македонски компании на саемската манифестација од 1 до 3 декември 2010 година

Во периодот од 2 до 5.12.2010 година во Бурса, Република Турција, ќе се одржи 9-тиот традиционален Меѓународен саем за метал и енергетика: - “BURSA METAL PROCESSING TECHNOLOGIES FAIR 2010’’ – Саем за машини за обработка на метал, за заварување, за рачен алат, пневматика и хидраулика; 8. Меѓународен саем за електрична енергија, електронска автоматизација, просветлување и комуникација-ELECO 2010; - 2. Меѓународен саем за лим, цевки и нивна обработка - BURSA SHEET METAL TECHNOLOGIES 2010 и - Бурса хардвер и безбедност на работното место-BURSA HARDWARE AND JOB SECURITY FAIR.

Станува збор за еден од најголемите меѓународни саеми за метал и енергетика, на кој свое учество ќе земат реномирани компании од повеќе земји од светот. Стопанската комора на Македонија во соработка со овластениот застапник на саемскиот организатор- АДОНИС ГРУП, организира посета на македонски компании на саемската манифестација од 1 - 3 декември 2010 година. Обезбедено е бесплатно хотелско сместување со две ноќевања и вклучен доручек, трансфер од хотелот до саемот и влезница на саемот. Сместувањето е во реномиран хотел со 4 или 5 звезди. Посетителот ги покрива патните и административни трошоци за саемскиот организатор Адонис во износ од 95 евра по лице со автобус (доколку е со сопствен превоз, само 35 евра административни трошоци). За реализација на автобускиот превоз потребно е обезбедување на минимум 17 патници. Уплатените средства до Адонис и Стопанската комора на Македонија не се рефундираат, доколку учесниците одлучат да го откажат патувањето после истекот на рокот за пријавување. Стопанската комора на Македонија ги поканува сите заинтересирани македонските компании да се пријават за посета на саемската манифестација најдоцна до 26 ноември 2010 година (петок). Повеќе информации за саемската манифестација се достапни на веб-страната: h�p://www.tuyap.com.tr.

Контакт: Билјана Пеева-Ѓуриќ Тел: (02) 3244034; Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 [email protected]

Контакт: Војкан Николовски Тел: (02) 3244068; Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 [email protected]

**********************

Од 22 до 30 јануари 2011 година во Дизелдорф, Германија

САЕМ ЗА БРОДОВИ И ЈАХТИ “BOOT 2011”

Oд 22 до 30 јануари 2011 година, во Дизелдорф, Германија, ќе се одржи саемската манифестација , “BOOT 2011” - Меѓународен саем за бродови, јахти, и опрема”.

На oваа саемска манифестација, ќе бидат изложени најновите модели на: • бродови; • јахти; • мотори и моторна техника; •опрема за бродови и јахти; •услуги; •кајак и кану; • скијање на вода; •сурфање; •риболов и тн. Стопанската комора на Македонија организира посета на македонските компании на саемската манифестација “BOOT 2011” по претходно пополнета пријава за учество на настанот.

Контакт лице : Влатко Стојановски Тел: (02) 3244004;Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 E-адреса: [email protected]



Грчка компанија бара дистрибутери во Република Македонија за пласман на

инвалидски количкиВид на соработка: Производи,производство

Област на соработка : Трговија на големо и малоВалидност до:14.03.2011

*******************

Грчка компанија бара застапник во Република Македонија на медицински електронски

апарати за мерење на притисокВид на соработка: Производи,производство


*******************

Хрватска компанија бара соработка со македонски компании во дејноста на телекомуникации,инсталација,монтажа,инженерство и

проектирањеВид на соработка: Техничка соработка


*******************

Хрватска компанија нуди изнајмување на телескопски платформи за работа на висина од

15 метри и автодигалки со носивост 15 до 20 тони

Вид на соработка: Техничка соработкаОбласт на соработка : Трговија на големо и мало

Валидност до:14.04.2011

*******************

Хрватска компанија нуди ламинирани дрвени конструкции со должина од 45 м и бара

партнери во Република Македонија за соработкаВид на соработка: Производи,производство


*******************

Турска компанија бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на

кондиторски производиВид на соработка: Производи,производство


*******************

Грчка компанија побарува македонски текстилни компании за производтсво на машки костуми по

принципот на „лон„ систем.Пред потпишување на договор, компанијата ќе испрати примероци од текстил, за изготвување

на пробни костуми.Вид на соработка: Соработка во производство

- доработкаОбласт на соработка : производство на текстил и

текстилни производиВалидност до:31.12.2010

*******************

Македонска компанија бара партнери за соработка во ЕУ за извоз на зеленчук и овошјеВид на соработка: Производи, производство


Албанска компанија нуди енергетски генераратори за пласман на македонскиот пазар

Вид на соработка: Производи, производствоОбласт на соработка : Дистрибуција на

електрична енергија, гас И водаВалидност до:6.10.2010

*******************

Грчка компанија бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на апарати на гас и

апарати и производи за домаќинствоВид на соработка: Производи, производство


*******************

Кинеска компанија бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на гуми за

градежни машиниВид на соработка: Производи, производство


*******************

Компанија од Србија заинтересирана е да увезува бело сирење и кашкавал од Република

МакедонијаВид на соработка: Производи, производство


*******************

Кинеска компанија бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на разводни кутијии, мерачи за струја, дистрибутивни кутии , минијатурни прекинувачи, тајмери, контактори

и релеиВид на соработка: Производи, производство


*******************

Турска компанија бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на влачени

волни предива, кои се користат како трикотажно предиво за производство на волнени ткаенини

Вид на соработка: Производи, производствоОбласт на соработка : Производство на

текстилни производиВалидност до:19.12.2010

*******************

Грчка компанија бара ексклузивен застапник во Република Македонија за пласман на узо и

разни ликериВид на соработка: Производи, производство


*******************

Грчка компанија бара пласман на замрзната и пушена јагула во Република Македонија

Вид на соработка: Производи, производствоОбласт на соработка : Трговија на големо и мало


*******************

Грчка компанија бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на фета сирење,павлака

и разни кашкавалиВид на соработка: Производи, производство


*******************

Грчка компанија бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на јужно овошје,мандар

ини,помаранџи,кивиВид на соработка: Производи, производство


*******************

Хрватска компанија бара партнер за соработка во Република Македонија за пласман на

лепила, разни премази за изолација, бетонски производи и камени агрегати

Вид на соработка: Производи, производствоОбласт на соработка : Трговија на големо и мало


*******************

Македонска компанија бара пласман во зенјите од Европска унија на трпезно и винско грозје со

врвен квалитет од следниве сорти:Трпезно бело грозје од сортите:

Мускат италија, АгадајТрпезно црно грозје од сортите:

Мишел палер, РибиерВинско црно грозје од сортите:

Мерлот, ВранецВид на соработка: Производи, производство


*******************

Грчка компанија е заинтересирана за соработка со трговци на текстилни производи од

Република Македонија за заеднички бизнисВид на соработка: Производи, производство


*******************

Компанија од Романија бара соработка во Република Македонија за изведување на

градежни работи како под-изведувач : - Нови водо системи за селата; - Изградба на атмосферска канализација-системи; мрежи на вода канализација за градови; - Третман

на отпадните води фабрика - Урбани и долго растојание телекомуникациски мрежи;

- Телекомуникациски мрежи во руралните области; - Оптички мрежи; - Инсталација на телекомуникациска опрема и пренос датуми;

- Инсталација на сигнал опрема; - Внатрешните мрежи; - Реконструкција на улиците и

тротоарите Вид на соработка: Техничка соработкаОбласт на соработка : Градежништво


Контакт:Мирјана Коцева

Е-адреса: [email protected]Тел:3244-035; Факс: 3244-088

ПОНУДА - ПОБАРУВАЧКА

тел: : (02) 3244036факс: (02) 3244088

[email protected]Главен и одговорен уредник, Саво Пејчиновски


www.mchamber.mk

�� :�� "�� " 13, 1000 ��

E-mail: [email protected]�� : (02) 32 44 000 ��: (02) 32 44 088

www.mchamber.mk �� Call centar (02) 15 015

PPPRRRIIISSSTTTAAAPPPNNNIIICCCAAA

��

�� : �� :

��

��:

��:

�� : ��: ��

��: ��:

E-mail: @ WEB ��: www.

�� :��

��:��

��

�� : �� (*:*)��

��

��

�� (�� )

��

��/��

�� .

��a____________ �.�. ��________________

��

�� Email

Documents

Бизнис ИНФО бр. 29 од 11.11.2010 година