Το φεστιβαλικό καλοκαίρι κλείνει κάπως πρόωρα, βιαστικά. Και κλείνει με δυο ειδήσεις (που πάντα είναι αφορμές για σκέψεις).Είδησις πρώτη, ευχάριστη: ο σαιξπηρικός Ριχάρδος Γ’, στην εκδοχή του Σαμ Μέντες, ξεπούλησε, χρειάστηκε να προγραμματιστείακόμα μια παράσταση που και αυτής τα εισιτήρια εξαντλήθηκαν αμέσως, σχεδόν με το που δόθηκε η δυνατότητα προπώλησηςστο Ίντερνετ.

Είδησις δεύτερη, δυσάρεστη. Πέθανε ο Λούσιαν Φρόιντ, ο σπουδαίος αναπαραστατικός ζωγράφος που δεν εξιδανίκευσε, δενκραύγασε, δεν διαμαρτυρήθηκε αλλά, με μια κοσμοπολίτικη ευγένεια, ζωγράφισε, μέσω πορτρέτων, ό,τι υπάρχει – την ομορφιάπλάι στην ασχήμια, τη φθορά κόντρα στη νεότητα, το λαό και το Κολωνάκι (όπως θα λέγαμε εδωπέρα), την ωμότητα των πραγ-μάτων (όπως θα έλεγε ο κολλητός του, ο Φράνσις Μπέικον).

Ο Ριχάρδος Γ’ μπορεί να μοιάζει εκ πρώτης όψεως μ’ ένα θεαματικό event, βοηθούν σε αυτό τα μεγάλα ονόματα, ο Κέβιν Σπέισικαι ο Σαμ Μέντες, αλλά δεν είναι – ή δεν είναι μόνο. Πρωτίστως είναι μια κατάδυση, σύνθετη, αριστοτεχνική, στην ψυχή ενός δρα-ματικού προσώπου, η προσωπική δυσανεξία του οποίου έχει μεταστοιχειωθεί σε εξουσιαστικό τρόπο ζωής. Είναι ένας τύραννος.Ο Σαίξπηρ έφτιαξε ένα απεχθές πρόσωπο, έναν κυνικό εξουσιαστή, έναν καθ’ έξιν δολοφόνο – αλλά δεν τον περιέγραψε ως τυ-πικά κακό. Ο Ριχάρδος είναι περισσότερο μια δαιμονική φύση, το νταραβέρι του με την εξουσία είναι στο πλαίσιο ενός νταρα-βεριού με τη ζωή.

Περιγράφοντας ένα τέτοιο πρόσωπο δεν το αθωώνει – αλλά και δεν φτιάχνει έναν αποδιοπομπαίο τράγο για να μπορούν οιθεατές να ξεχαρμανιάζουν πάνω του. Ο Ριχάρδος είναι ένα βδέλυγμα, αλλά περιστοιχίζεται από ένα μάτσο ωφελιμιστές κόλακες– κι ο λαός, σε ένα βαθμό χειραγωγείται, αλλά και σε έναν άλλο βαθμό συμφωνεί με τις επιλογές του, εκφράζει πτυχές του συλ-λογικού φαντασιακού του πλήθους που κολακεύεται.

Με άλλα λόγια, και μια που το έργο επιτρέπει την παραπομπή και την ανάγνωση μέσα από τα δρώμενα της εποχής μας, ο πα-ντοδύναμος εκδότης Μέρντοκ, π.χ., μπορεί να χάνει κύρος και δύναμη μετά την αποκάλυψη ότι πολλά από τα δημοσιεύματα τηςταμπλόιντ εφημερίδας ιδιοκτησίας του News of the World αντλούσαν υλικό και πληροφορίες από υποκλοπές, αλλά αυτοί που σή-μερα αγανακτούν ήσαν εκείνοι που διάβαζαν τα γαργαλιστικά κουτσομπολιά του, είναι λαϊκή τέρψη να βάζεις το μάτι στην κλει-δαρότρυπα του γείτονα.

Θέλω να πω ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα από τον μανιχαϊσμό με τον οποίο, συνήθως, τα αντιμετωπίζει η πολιτική.Κι ότι, όπως ο Ριχάρδος, αρνείται να δει την καμπούρα του, κι ας τον κρατά ρικνό και καθηλωμένο σε μόνιμα άβολη στάση, έτσικι εμείς αρκούμαστε στις βεβαιότητές μας, στην κλειστή όψη που έχουμε στα πράγματα. Συνήθως, αυτή η όψη μάς αρκεί για ναγκρινιάζουμε και να φορτώνουμε στους άλλους (σε κάποιους άλλους) ό,τι μας έχει συμβεί. Βολεύει. Αποφεύγουμε το καθρέφτι-σμα της αψιμυθίωτης μορφής μας.

Αυτό το ψεύτικο, το επιφανειακό καθρέφτισμα επιχειρεί να αναδείξει το ανέβασμα του σαιξπηρικού Ριχάρδου από τον Σαμ Μέ-ντες. Το ίδιο, μια ζωή, επιχειρούσε με την τέχνη του ο Λούσιαν Φρόιντ: δεν έκανε όμορφη, δεν εξιδανίκευσε ούτε τη βασίλισσα.

Όπως ο Φράνσις Μπέικον, έτσι κι ο Λούσιαν Φρόιντ, αποστράφηκε την απλοϊκότητα κι ας σήμαινε αυτό άμεσο πάρε-δώσε μετην πιο άσχημη πλευρά του κόσμου μας, που συνήθως είναι ο εαυτός μας – οι ενοχές του, οι φοβίες του, οι έξεις του, οι φανατι-σμοί του… Όπως περίπου το περιέγραφε, το 1963, ο Αμερικανός ποιητής Τζον Άσμπερι, όταν ερχόταν πρώτη φορά σε επαφή μετη δουλειά των καλλιτεχνών που αναζητούσαν το θέμα τους στην ωμότητα των πραγμάτων:

«Το θέμα αυτό», έγραφε, «είναι ο άνθρωπος στη φρίκη της μοναξιάς του, γυμνός κι αισχρός πάνω σ’ έναν καναπέ ή μορφάζο-ντας σαν μπαμπουίνος, πίσω από ένα γραφείο... Μετά όμως την πρώτη κατάπληξη, αρχίζει κανείς να νιώθει σχεδόν οικεία με αυτάτα πλάσματα ενός ζωολογικού κήπου. Είναι ένας άσχημος, αισχρός και φρικτός κόσμος, αλλά είναι κι ένας βαθιά ανθρώπινος κό-σμος». Enjoy.

Ηλίας Κανέλλης

ΥΓ. Την ώρα που κλείναμε το τεύχος, μάθαμε ότι βρέθηκε νεκρή η Έιμι Γουάινχαουζ. Ήταν σπουδαία τραγουδίστρια, αλλά ποτέ δεν συμ-βιβάστηκε με την ωμότητα των πραγμάτων.

[28 IουΛίου 2011] #27 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 3

H Eφημερίδα του Eλληνικού φεστιβάλ

Eιδική έκδοση για το πρόγραμμα του 2011Nο 27 (5/2011) [28/7/2011]

ISSN: 1791-1729

Eλληνικό Φεστιβάλ A.E.Yπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Γιώργος Λούκος

Διοικητικό ΣυμβούλιοΠρόεδρος: Γιώργος ΛούκοςAντιπρόεδρος: Λουκάς ΤσούκαληςMέλη: Δάκης Ιωάννου, Σάντρα ΜαρινοπούλουΤάκης Αράπογλου, Νίκη ΤζούδαΔημήτρης Πασσάς

Διευθυντής Σύνταξης: Hλίας KανέλληςEπιμέλεια ύλης: Μαίρη ΚιτροέφΣύνταξη: Έλια Aποστολοπούλου, Nικόλας Zώης, Kατερίνα Kόμητα, Kατερίνα Oικονομάκου, Nίκη Oρφανού, Aντώνης Σακελλάρης, Έλενα XρηστοπούλουΣυνεργάζονται:Τηλέμαχος Αναγνώστου, Άννα Δαμιανίδη,Σταύρος Καπλανίδης, Ξένια Πηρούνια, Χαρά Σακελλάρη, Μαρία Σιδηροπούλου, Κατερίνα ΣχινάKόμικς: Ηλίας ΚυριαζήςΦωτογράφοι:Bίκυ Γεωργοπούλου, Bασίλης MαθιουδάκηςΣχεδιασμός: Z-axisΔημιουργικό: Aνδρέας PεμούντηςEκτύπωση: IPIΣ A.E.

[

]MEΓAΣ XOPHΓOΣ

XOPHΓOΙ

XOPHΓOI EΠIKOINΩNIAΣ

XOPHΓOΣ ΦIΛOΞENIAΣ

ME THN YΠOΣTHPIΞH

EDITORIAL

Η ωμότητα των πραγμάτων

Έιμι Γουάινχαουζ

Xατζηχρήστου 23 & Mακρυγιάννη11742 / AΘHNA / T. 210 9282900

ΣεΛ. 14

ΣεΛ. 32

ΣεΛ. 36

6 EΠΙΣτοΛεΣ

7 ΑNτΙΦεΣτΙΒΑΛ

14 ΡΙχAΡΔοΣ Γ ’ Καλωσήρθατε στο αυταρχικό μου βασίλειο

16 ΚEΒΙν ΣΠεΪΣΙ - ΣΑμ μEντεΣ Μια συνομιλία

18 ΚEΒΙν ΣΠεΪΣΙ Το θέατρο χρειάζεται τη βοήθειά μου, όχι οι ταινίες!

22 MONOLOGUES Το βασίλειό μου για ένα άλογο

24 ΣΑμ μEντεΣ O Θείος Σαμ

28 ΛOΡενΣ οΛIΒΙε O Θείος Λάρι

29 τΙ εΓΡΑΨε Η ΚΡΙτΙΚΗ Το ιερατείο των φαρμακόγλωσσων

30 ΡεΠοΡτΑΖ Tι ζητούσατε στο εκδοτήριο;

HΡΑΚΛΗΣ μΑΙνOμενοΣ

32 ΚΑΡυοΦυΛΛΙA ΚΑΡΑμΠEτΗ Ποτέ δεν αισθάνθηκα ότι έφτασα κάπου

36 MΗνΑΣ χΑτΖΗΣΑΒΒΑΣ Δεν με πτοούν οι γκρίνιες

40 μΙχΑΗΛ μΑΡμΑΡΙνοΣ Επειδή επιχορηγείσαι πρέπει να το βουλώνεις;

44 STAR WARS Tα άστρα

45 JUICY LIU Στον υπέροχο κόσμο του Ελληνικού Φεστιβάλ

46 ΦΡοντΙΣτΗΣ ΣΚΗνΗΣ Επιφυλλίδα

H εικόνα του εξωφύλλου:O Κέβιν Σπέισι στην παράσταση Ριχάρδος Γ’ του Σαμ Μέντες.Φωτογραφία: Tristram Kenton

4 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #27 [28 ΙουΛίου 2011] ΠEPIEXOMENA

ΣεΛ. 24

Ηλί

ας Κ

υρια

ζής

το ΠΡοΓΡΑμμΑ28.7 έως 13.8.2011εΚΘεΣεΙΣThe Last Grand Tour - Σύγχρονοι Περιηγητές στην ΕλλάδαΜουσείο Κυκλαδικής Τέχνης15 Απριλίου - 10 Οκτωβρίου, Ξεναγήσεις για το κοινό κάθε Πέμπτη στις19.00 και κάθε Κυριακή στις 12.30

ΘεΑτΡοThe Bridge Project, από την Bank of America Merrill Lynch Κέβιν ΣπέισιΡιχάρδος Γ‘, Ουίλλιαμ ΣαίξπηρΣκηνοθεσία: Σαμ ΜέντεςΑρχαίο Θέατρο Επιδαύρου29-31 Ιουλίου, 21:00

Εθνικό Θέατρο - Μιχαήλ Μαρμαρινός Ηρακλής μαινόμενος του Ευριπίδη Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου5-6 Αυγούστου, 21:00

Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος Μικρά Διονύσια Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 12-13 Αυγούστου, 21:00

Ιαπωνίς εν κιμονώΧυμωδεστάτη Λιού,Η αναφορά σας, στο τεύχος της 14ης Ιουλίου, στο δίστιχοτου Γιάννη Πατίλη («Ιαπωνίς / και συ πονείς») ανεκάλεσεαίφνης στον νου μου το αριστουργηματικό πεντάστιχοτου Κώστα Π. Παναγιωτόπουλου, του γνωστού και ως“ΒΑΡ-ΒΑΡ”: «- Ιαπωνίς / μήπως πονείς; // - Νο, νο. / Εγκυ-μονώ / εν κιμονώ / εν και μονό». Πρόκειται, βεβαίως, γιαένα από τα εκλεκτά του Αποφταίγματα (Καστανιώτης,1981), που μας ψυχαγώγησαν επί πολλά μεσημέρια μετάτο οικογενειακό γεύμα, την αθώα εκείνη εποχή, η οποίακαι απετυπώνετο ενδεχομένως στο δύστυχο: «Εν Ελλάδι/ όλα λάδι». Ας είναι: «Τα ευκόλως / ωθούμενα / παραγλείφονται».

Εκχύμως υμέτερος,Παναγιώτης Ιωαννίδης

Στη σελίδα 29 του τελευταίου τεύχους της εφημερίδας τουΕλληνικού Φεστιβάλ, το Palais des Papes της Αβινιόν ανα-γράφεται ως Palais des Pap. Απευθύνεστε σε υποψιασμένουςαναγνώστες. Τέτοια λάθη είναι ανεπίτρεπτα.

Κωνσταντίνος Κάκαρης@gmail.com

Στο τελευταίο τεύχος της εφημερίδας εφ, η Φιλαρέτη Κο-μνηνού δηλώνει ότι το 2002 παρακολούθησε θεατρικές πα-ραστάσεις στο Palais des Pap στην Αβινιόν. H λέξη “Pap” δεν

σημαίνει τίποτα στα γαλλικά, δεν υπάρχει τέτοια λέξη. Στηνπραγματικότητα πρόκειται για το Palais des Papes, όπωςπολύ καλά γνωρίζετε. Μεγάλη απροσεξία.

Χαράλαμπος Παρμενίδης@gmail.com

Η απάντηση της σύνταξης: Ευχαριστούμε για την υπόδειξητου τυπογραφικού λάθους – ούτε ο πάπας δεν διεκδικεί πλέοντο αλάθητο.

Σας γράφω για να σας εκφράσω την αγανάκτησή μου σχε-τικά με την αγορά εισιτηρίων για τις παραστάσεις του Φε-στιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου. Αφορμή στάθηκε η απόπειράμου να βρω εισιτήρια των 40 ευρώ για την παράσταση τηςΠαρασκευής 29/7 ή του Σαββάτου 30/7 του Ριχάρδου Γ’.Την πρώτη ημέρα της προπώλησης 8/7 και ώρα 9.00 τοπρωί όλα τα εισιτήρια ήταν εξαντλημένα, εκτός από μερικάστο άνω διάζωμα… Ανακοινώθηκε και τρίτη παράσταση την31/7 και ορίσθηκε πρώτη ημέρα προπώλησης η 12/7. Μετάαπό συμβουλή φίλων στήθηκα στο διαδίκτυο για να επιχει-ρήσω να κλείσω τα εισιτήρια on line. Όντως 12 παρά δύοέτοιμη στο σχετικό site περιμένω. 12.00 και 3/2 ανοίγει ηαγορά και ακολουθώ τη διαδικασία για να κλείσω 2 εισιτή-ρια των 40 ευρώ, φευ όμως δεν επιτρεπόταν η αγορά τόσωνσυνεχόμενων (!) θέσεων. Αποσβολώθηκα, αλλά συνέχισα,γυρίζοντας για να προσπαθήσω στα εισιτήρια των 30 ταοποία και… κατάφερα να κλείσω. Περιττό να αναφέρω ότι12.01 τα εισιτήρια των 50 ευρώ είχαν κιόλας εξαντληθεί!

Πραγματικά δεν καταλαβαίνω τι συμβαίνει. Θεωρώ αδύ-νατον χιλιάδες κόσμου να ξενυχτάνε στο διαδίκτυο από τις12.00 για να κλείνουν τις θέσεις. Ακόμη όμως και να συμ-βαίνει αυτό τότε όλοι αυτοί οι εξοικειωμένοι με το διαδίκτυοέχουν ένα μεγάλο πλεονέκτημα έναντι των άλλων, με απο-τέλεσμα την άνιση μεταχείριση των τελευταίων. Πιστεύωότι τα εκδοτήρια online και τα συμβατικά πρέπει να ανοί-γουν ταυτόχρονα, αυτό είναι το σωστό και το πρέπον.

Τώρα όσο για τα VIP, των 50 ευρώ δηλαδή, αυτά είναι ανέ-φικτα για κοινούς θνητούς σαν και εμάς. Δεν είναι η πρώτη

φορά που θα παρακολουθήσω παράσταση στην Επίδαυρο,αλλά όλα αυτά τα χρόνια που κατεβαίνω (κυρίως τα τελευ-ταία, λόγω και του μεγάλου ενδιαφέροντος των παραστά-σεων αυτών) ένα πράγμα κατάλαβα, εισιτήριο των 50 ευρώ(το οποίο για τις παραστάσεις αυτές δεν θεωρώ ακριβό,τουλάχιστον πριν την οικονομική κρίση) δεν θα μπορέσωποτέ να βρω για εμένα και τους ομοίους μου, αυτές οι θέσειςτων 50 ευρώ είναι ουσιαστικά απαγορευμένες, τώρα πλέονκαι οι θέσεις των 40 – μα με ποιο δικαίωμα; Σε ποια ευρω-παϊκή δημοκρατική χώρα συμβαίνει αυτό;

Ο κ. Λούκος ως σύγχρονος άνθρωπος, με όραμα –και μέ-χρι στιγμής μόνο καλά λόγια έχω να πω για το φεστιβάλ στοσύνολό του– είναι κρίμα να αφήνει τις «ελληνικουριές» νααμαυρώνουν τη διαδικασία και να διώχνουν ανθρώπουςσαν και εμένα από τέτοιες εκδηλώσεις που τώρα περισσό-τερο από ποτέ έχουμε βαθιά ανάγκη.

Με εκτίμησηΑνδριάνα Κυριαζή

Μεσολόγγι

Η απάντηση της σύνταξης: Μολονότι ευγενική, είστε άδικη.Το Ίντερνετ είναι μια μορφή δημοκρατίας – πώς αλλιώς θα εί-χατε άμεση πρόσβαση σε εισιτήρια ενός μπεστ σέλερ από τομακρινό Μεσολόγγι χωρίς αυτό; Απλώς, σας συνέβη ό,τι στιςπραγματικές δημοκρατίες. Όσο περισσότερο διευρύνεται ηβάση που διεκδικεί κάποια δεδομένα αγαθά, τόσο δυσκολό-τερη γίνεται η πρόσβαση σε αυτά. Είναι ο κανόνας του αντα-γωνισμού. Σας βεβαιούμε, οι «ελληνικουριές» απαγορεύονται.

εισιτήρια στο Διαδίκτυο

σχόλια και επιστολές, στη διεύθυνση: free_press01@greekfestival.gr

Aγαπητή EΦ...

εΠΙΣτοΛεΣ

Κοπήκαμε στο τεστ Papes

Η Σιλβί Γκιλέμ σε γιαπωνέζικο περιβάλλον. Eonnagata(2009).

ΣXOΛIA [28 IουΛίου 2011] #27 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 7

EΠEIΔH H TEXNH EMΠNEETAI AΠO TH ZΩH

Λ ο ύ σ ι α ν Φ ρ ό ι ν τ

O τελευταίος ρεαλιστήςΟ ζωγράφος Λούσιαν Φρόιντ είχε βάλει στόχο να ζωγραφίζει μέχρι το θάνατό του, «μακριά, όμως, απότον θορυβώδη κόσμο της τέχνης», όπως είχε δηλώσει ο ατζέντης του. Και το πέτυχε. Στα χνάρια του Τι-τσιάνο, ο Φρόιντ δούλευε μέχρι τα 89 του χρόνια. Εκκεντρικός –αλλά αρνούμενος να πουλήσει στα μί-ντια την εκκεντρικότητά του– και επί χρόνια πιστός στην παραστατική ζωγραφική, πέθανε στις 20 Ιου-λίου στο σπίτι του στο Λονδίνο. Χαρακτηριζόμενος ως «ο μεγαλύτερος ρεαλιστής σύγχρονος ζωγράφος»,ο Λούσιαν Φρόιντ έγινε ευρύτερα γνωστός χάρις στα «γυμνά του πορτρέτα», όπως τα χαρακτήριζε οίδιος. Ωστόσο, προσπαθούσε ν’ αποφεύγει τη μανιέρα, κινούμενος πάντα από την παρόρμηση. Γι’ αυτόκαι πλάι σε μικροσκοπικά έργα ολοκλήρωνε πίνακες μεγάλων διαστάσεων, ατομικά πορτρέτα πλάι σεγυμνά, αυτοπροσωπογραφίες, εικόνες εραστών μαζί με σκυλιά, άνδρες που θηλάζουν, γυμνούς άνδρεςμαζί με αρουραίους, τη βασίλισσα Ελισάβετ, άλογα. Δούλευε επί ώρες, μέρες και μήνες για να ολοκλη-ρώσει έναν πίνακα, εξαντλούσε τα μοντέλα του –που δεν ήταν άλλα από φίλους, φίλες, ερωμένες, μη-τέρα, κόρες–, χαρακτήριζε τη δουλειά του αυτοβιογραφική και δεν ζωγράφιζε ποτέ έξω από το ατελιέτου. Δεν υπήρχε τίποτα το εξιδανικευμένο στην πινελιά του: τα μοντέλα του ήταν άλλοτε άσχημα ή γε-ρασμένα, άλλοτε παχύσαρκα, πάντοτε όμως ανθρώπινα. Και ήταν ίσως περισσότερο ανθρώπινα απόάλλα γιατί ο Φρόιντ επέμενε να χρησιμοποιεί σαν μοντέλα κανονικούς ανθρώπους, ερασιτέχνες και όχιεπαγγελματίες. «Οι επαγγελματίες», έλεγε, «έχουν κοιταχτεί τόσο πολύ από τον κόσμο, ώστε έχουν δη-μιουργήσει ένα δεύτερο επιπλέον δέρμα. Όταν βγάζουν τα ρούχα τους, δεν είναι καν γυμνοί».

εΠΙ το εΡΓονO Λούσιαν Φρόιντ στο ατελιέ του, ενώζωγραφίζει μια από τις μεγάλες επιφάνειές του.

Λούσιαν Φρόιντ γεννήθηκε στοΒερολίνο το 1922 και μετακό-μισε με την οικογένειά του στοΛονδίνο το 1933, εξαιτίας τηςανόδου του ναζισμού. Εγγονόςτου πατέρα της ψυχανάλυσης,

Σίγκμουντ Φρόιντ και γιος του αρχιτέκτονα ΈρνστΦρόιντ, ο Λούσιαν απέκτησε την αγγλική υπηκο-ότητα και το 1938 ξεκίνησε την εκπαίδευσή τουστην Κεντρική Σχολή Τεχνών του Λονδίνου. Ανή-συχο πνεύμα, δεν μένει για πολύ εκεί και, από το1939, παρακολουθεί μαθήματα στη σχολή EastAnglian School of Painting and Drawing, του Σέ-ντρικ Μόρρις, την οποία και φημολογείται ότιέκαψε κατά λάθος μ’ ένα τσιγάρο... Οι φήμες αυ-τές απλά συμβάλλουν στο χτίσιμο του μύθουενός εκκεντρικού καλλιτέχνη.

Ο Φρόιντ υιοθέτησε από την αρχή της καλλι-τεχνικής του πορείας τη σαγηνευτική εικόνα τουμποέμ καλλιτέχνη. Κλεινόταν στο ατελιέ του επίμέρες, απέφευγε την κανονική οικογενειακή ζωή,είχε πάθος με τον τζόγο, σύχναζε στα κακόφημαστέκια του Σόχο, είχε πολλές ερωτικές σχέσεις,απέκτησε πολλά παιδιά, δεν είχε τηλέφωνο μέχριτη δεκαετία του 1980, και προσπαθούσε να προ-στατεύσει την προσωπική του ζωή από τους δη-μοσιογράφους, αν και συχνά δεν τα κατάφερνε.Υπηρέτησε στο ναυτικό το 1941, ταξίδευε συχνάστο Παρίσι –όπου ήρθε σε επαφή με τον Πικάσοκαι τον Τζακομέττι–, έμεινε στην Ελλάδα για πέ-ντε περίπου μήνες, εικονογράφησε ποιήματατου Νίκολας Μουρ, αφιέρωσε ένα σχέδιό τουτης Μασσαλίας στον Νίκο Καββαδία, αγαπούσειδιαιτέρως το συγγραφέα Χένρι Τζέιμς και, προςτο τέλος της ζωής του, έκανε παρέα ακόμα και μετην Κέιτ Μος.

Στα πρώτα βήματα της καριέρας του, ο Λού-σιαν Φρόιντ προσπάθησε να φλερτάρει με τοσουρεαλισμό, αλλά, όπως δήλωσε ο ίδιος αργό-τερα, δεν μπορούσε να απεικονίσει τίποτα πουδεν ήταν όντως μπροστά στα μάτια του. Η ανα-κάλυψη του δικού του προσωπικού στυλ ήρθεμετά τη δεκαετία του 1950 και οφείλεται εν μέρειστη γνωριμία του με τους ζωγράφους ΦράνσιςΜπέικον, Φράνκ Άουερμπαχ και Μάικλ Άντριους,με τους οποίους ίδρυσε τη λεγόμενη «Σχολή τουΛονδίνου». Επιμένοντας μεν στην παραστατικήζωγραφική, ο Φρόιντ απορρίπτει την πεζή εκ-φραστική ακρίβεια και αφιερώνεται στην απει-κόνιση της σάρκας μ’ έναν κραυγαλέο ρεαλισμόπου πολλές φορές εκπλήσσει ή και τρομάζει. Οκαμβάς του αποκτά μια συγγένεια με τα έργα τουΜπέικον, όχι τόσο από άποψη σύνθεσης και τε-χνικής προσέγγισης, όσο από άποψη στάσης απέ-ναντι στο έργο και στη ζωή.

Οι πίνακές του αποκαλύπτουν μια σχεδόν γλυ-πτική έλξη προς τη σάρκα και τα περιγράμματα,καθώς και μια ακόμα πιο έντονη γοητεία απένα-

ντι στη φθορά και την ατέλεια και απέναντι στηνίδια τη ζωή. Η «σκληρή» του πινελιά, η απουσίαλεπτών γραμμών, η περιορισμένη χρωματική πα-λέτα, όπου το άσπρο κυριαρχούσε, τα παχιάστρώματα μπογιάς και η διεισδυτική του ματιάκάνουν τα έργα του εύκολα αναγνωρίσιμα. ΟΦρόιντ κατάφερε να χτίσει το δικό του προσω-πικό εικαστικό λεξιλόγιο, καταρρίπτοντας τις καλ-λιτεχνικές συμβάσεις για το γυμνό και ταράζονταςτα όρια μεταξύ του δημοσίου και του ιδιωτικού.Η σχέση με τα μοντέλα του ήταν περίεργη και δυ-ναμική, ανατρέποντας λίγο την παραδοσιακήσχέση μεταξύ ζωγράφου και μοντέλου. Η πα-ρουσία του ίδιου μέσα στον πίνακα έμοιαζε πά-ντα τόσο έντονη, που θύμισε στον κριτικό ΤζονΡάσελ τη σχέση μεταξύ ανακριτή και ανακρινό-μενου ή ακόμα και τη σχέση μεταξύ ασθενή καιπαθολόγου. «Oι άνθρωποι στα έργα μου», έχειπει, «δεν είναι εκεί για να κάνουν την εικόνα εύ-κολη ή ευχάριστη στο μάτι, αλλά γιατί κατέχουνένα χώρο μέσα στην εικόνα κι εγώ απλώς το κα-ταγράφω».

Γυμνές ανθρώπινες φιγούρες μέσα σε δωμάτια,αποδομένες άλλοτε με μια δόση χιούμορ κι άλ-λοτε με μελαγχολία, παρελαύνουν συχνά στουςπίνακές του. Ο Φρόιντ σκηνοθετούσε, αλλά πά-ντοτε με μινιμαλισμό, και εξέφραζε στα έργα τουμια ακραία, λιτή θεατρικότητα. Ως σκηνικό, προ-τιμούσε, απέναντι στη μαλακή σάρκα, τα παλιάέπιπλα ή το σκληρό, ξύλινο πάτωμα. Τίποτα βαρύ,τίποτα που να αποσπά την προσοχή του θεατήαπό το θέμα.

Για κάποιους απίστευτα ταλαντούχος και γιαάλλους ένας καλλιτέχνης που δούλευε πολύσκληρά, ο Λούσιαν Φρόιντ επιλέχθηκε το 1954μαζί με τους Φράνσις Μπέικον και ΜπενΝίκολσον να εκπροσωπήσει τη Μεγάλη Βρετανίαστην 27η Μπιενάλε της Βενετίας, αλλά έπρεπενα περιμένει ώς το 1970 για να βρει τη θέση πουτου άξιζε στον κόσμο της τέχνης. Το 2008, απέ-κτησε τον τίτλο του ακριβότερου εν ζωή ζωγρά-φου, όταν ένα έργο του πουλήθηκε προς 33,6εκατομμύρια δολάρια. Έργα του, όπως η προ-σωπογραφία της βασίλισσας Ελισάβετ, που πα-ρουσιαζόταν μόνο από το λαιμό και πάνω καιπου απεικονιζόταν –σύμφωνα πάντα με κάποιαδημοσιεύματα– «σαν να είχε πάθει εγκεφαλικό»,προκάλεσαν θύελλα αντιδράσεων και αρνητικώνσχολίων. Ο ζωγράφος αυτός ήξερε να σοκάρει,αλλά το έκανε πάντα με τρόπο και μέτρο, και χω-ρίς αυτό να αποτελεί ποτέ αυτοσκοπό.

Μια ιδιαίτερη προσωπικότητα, λοιπόν, μια πο-λυετής πορεία, αμέτρητοι πίνακες –τελειωμένοικαι ημιτελείς–, πολλές εκθέσεις, μια ταραχώδηςζωή, αρκετοί εχθροί και φίλοι, δημιουργημένοιμύθοι κι ένα πάντα προσηλωμένο και διεισδυ-τικό βλέμμα συνθέτουν το τελευταίο πορτρέτοτου ζωγράφου Λούσιαν Φρόιντ. s

Λ ο ύ σ ι α ν Φ ρ ό ι ν τ

εκθέτοντας την αλήθεια μέχρι τέλους

Ο

8 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #27 [28 ΙουΛίου 2011] ΣχοΛΙΑ

“

“

«Οι άνθρωποι στα έργα μου δεν είναι εκεί για να κάνουν την εικόνα εύκολη ή ευχάριστη στο μάτι, αλλά γιατί κατέχουν ένα χώρο μέσα στην εικόνα κι εγώ απλώς το καταγράφω»Από τη Χαρά Σακελλάρη

[28 IουΛίου 2011] #27 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 9

οΙ εΙΚονεΣ του Απέναντι: Αντανάκλαση (αυτοπροσωπογραφία), 1985.

Ένα από τα μικρά πορτρέτα του ζωγράφου, με μοντέλο τον εαυτό του.

Αριστερά, πάνω: Γυναίκα με άσπρο σκυλί, ένα πρώιμο έργο από το 1952.

Στη μέση: Benefits Supervisor Sleeping, μια διάσημηελαιογραφία του 1995, που πουλήθηκε πανάκριβα.

Δεξιά πάνω: Naked Man, Back View, 1992Δεξιά κάτω: Ο ζωγράφος Ντέιβιντ Χόκνεϊ ποζάρει κάτω από το

πορτρέτο που του έκανε ο Λούσιαν Φρόιντ.

ΣXOΛIA

ΣχοΛΙΑ10 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #27 [28 ΙουΛίου 2011]

μ ο υ σ ι κ ό χ ω ρ ι ό

μια αυτοδιαχειριζόμενημουσική κοινότητα

ο όνομα ήρθε απλά καιφυσικά στους διοργα-νωτές: Μουσικό Χωριό.Και αν ανυποψίαστοςπας σε μια ταβέρνα τουχωριού για τσίπουρο

και σπετζοφάι και δεις παραδίπλα αν-θρώπους να κάνουν γιόγκα ή να παί-ζουν το djembe, μην παραξενευτείς.Εκεί πάνω στο χωριό, μια ομάδα πουδεν αποσκοπεί στο κέρδος, η arTree,διοργανώνει μια πολύ ενδιαφέρουσασυνάντηση της τέχνης με την ελληνικήφύση στα καλύτερά της.

Βασικοί άξονες του Φεστιβάλ είναι ηεκπαίδευση και η ελεύθερη ανταλλαγήιδεών από ανθρώπους που κινούνταιστον ευρύτερο χώρο της τέχνης. Χιλιά-δες άνθρωποι έχουν ανηφορίσει τα τε-λευταία χρόνια το δρόμο από την Αγριά,προκειμένου να πάρουν μέρος σ’ ένα

από τα δεκάδες σεμινάρια, masterclassesκαι εργαστήρια ή να παρακολουθήσουνσυναυλίες, θεατρικές παραστάσεις καιπερφόρμανς χορού. Κάτω απ’ τα δέντρα,στα πλακόστρωτα, παίζουν τρομπέτεςκαι τσέλα, δοκιμάζουν τα όρια της φω-νής τους και μαθαίνουν στα παιδιά τηχαρά της δημιουργίας. Στα θρυλικά τουςγλέντια είναι προσκεκλημένο όλο το χω-ριό και κάθε επισκέπτης. Είναι πολύ συ-νηθισμένο θέαμα παρέες που δημιουρ-γήθηκαν μόλις μια ώρα πριν να στήνουναυτοσχέδιους ικαριώτικους και καρσι-λαμάδες, ενώ οι μαθητές του σεμιναρίουγια βιολί να γυρνάνε το χωριό παίζονταςόλη τη νύχτα.

Μέσα στα πέντε χρόνια που υπάρχειτο Φεστιβάλ, έχουν περάσει από τονΆγιο Λαυρέντιο πολύ σημαντικοί καλ-λιτέχνες. Ο Σωκράτης Μάλαμας, ο Αγ-γελάκας με τον Ψαραντώνη, ο Μπάμπης

ΤKάθε καλοκαίρι, εδώ και πέντε χρόνια, στον Άγιο Λαυ-ρέντιο του Πηλίου, κάτω από μηλιές και πλατάνια, γίνεται ένα ξεχωριστό φεστιβάλ. Εκεί, με το βλέμμαστην πιο όμορφη θέα στο Αιγαίο, συναντιούνται ο αυτοσχεδιασμός στη μουσική, η αναζήτηση στοθέατρο και το χορό, η Δύση κι η Ανατολή.

Από τον Αντώνη Σακελλάρη Φωτογραφίες: Νικόλας Χρυσσός

ΣχοΛΙΑ [28 IουΛίου 2011] #27 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 11

Παπαδόπουλος, η Σαββίνα Γιαννάτου,πολυφωνικά σχήματα και καλλιτέχνεςαπ’ όλο τον κόσμο. Συνεχίζοντας αυτήτη σύντομη, αλλά τόσο σημαντική πο-ρεία, φέτος το Μουσικό Χωριό ξεκινάειστις 18 Αυγούστου και διαρκεί μέχρι τηνπρώτη Σεπτεμβρίου.

Στους δύο κύκλους του, συγκεντρώ-νεται ένας πολύ μεγάλος αριθμός μουσι-κών εργαστηρίων, συναυλιών, θεατρι-κών δρώμενων, παραστάσεων χορού καιεργαστηρίων εισαγωγής στη γιόγκα καιστο σιάτσου. Κανένα είδος μουσικής δενείναι ξένο για το Μουσικό Χωριό. Από τημουσική δωματίου ώς τα Βαλκάνια κι απ’τον ηλεκτρονικό αυτοσχεδιασμό ώς τηνοθωμανική μουσική. Όλα ταιριάζουν κιόλα αφορούν τους συντελεστές και τουςεπισκέπτες του Φεστιβάλ. Όπως μας εί-παν, δεν μπορούν να φανταστούν κα-νένα είδος μουσικής που να μη χωράειστο Φεστιβάλ, είτε αυτό είναι πανκ είτεσύγχρονη ατονική μουσική, αρκεί να μηναναπαράγει τα εμπορικά στερεότυπα.Εξάλλου, η μουσική δημιουργία στομυαλό τους δεν έχει σύνορα.

Η μεγαλύτερη συναυλία του Φεστιβάλανήκει στον Φοίβο Δεληβοριά που θαπαίξει ζωντανά στις 19 Αυγούστου, στηνπλατεία Χατζίνη, τον τελευταίο του δί-σκο «Ο αόρατος άνθρωπος». Εξίσου ση-μαντικές, όμως, είναι και οι συναυλίεςτων Beat Furrer, της Σαββίνας Γιαννάτου,του Ηaig Yazdjian και πολλών ακόμη. Ξε-χωριστό ενδιαφέρον έχει το αφιέρωμαστον Ιάννη Ξενάκη από τους dissonArtEnsemble και τον Στέφανο Θωμόπουλο.Τέλος, ο Αλέξανδρος Ευκλείδης και οιdissonArt Ensemble (πάλι) ετοιμάζουνένα μουσικοθεατρικό για τα στοιχεία καιτα στοιχειά του μαγικού βουνού των Κε-νταύρων.

Μεγάλο κομμάτι του Μουσικού Χω-ριού έχει να κάνει με τη μαγεία της εκ-παίδευσης. Μέσα από πολυάριθμα ερ-γαστήρια και σεμινάρια, τα παιδιάανακαλύπτουν το θέατρο και το χορό,παίζουν όργανα και μαθαίνουν να φτιά-χνουν δημιουργικές παρέες. Τα μουσι-κοπαιδαγωγικά προγράμματα έχουνσκοπό να ανιχνεύσουν τομείς έκφρασηςκαι εκπαίδευσης που δύσκολα βρίσκουνεφαρμογή αλλού στον ελληνικό χώρο.Προσανατολίζονται στην υπέρβασηκάθε μεθόδου. Προκρίνουν τον αυτο-σχεδιασμό σαν εργαλείο για να ξεπερά-σουν δάσκαλοι και μαθητές τα δοκιμα-σμένα.

Βασικό στοίχημα των διοργανωτώντου Μουσικού Χωριού είναι να μη φτιά-ξουν ένα κλειστό φεστιβάλ, αλλά ούτεκαι μία τουριστική φιέστα. Από τηναρχή, στόχος τους ήταν η ελεύθερηανταλλαγή ιδεών και η δημιουργία μιαςδιεθνούς κοινότητας καλλιτεχνών (καιόχι μόνο) με επίκεντρο τον Άγιο Λαυρέ-ντιο. Έτσι, δημιούργησαν μια αυτοδια-χειριζόμενη πλατφόρμα συμβίωσηςπου, από τα πρώτα της βήματα, ανέ-πτυξε τέτοια δυναμική που έκανε τονΆγιο Λαυρέντιο τόπο έλξης για ανθρώ-πους που ψάχνουν τη γνήσια έκφρασημέσα από την τέχνη. s

χΑΡουμενΗ ΓνΩΣΗΣτο Μουσικό Χωριό του Πηλίου,εκτός από συναυλίες καιεργαστήρια μουσικούαυτοσχεδιασμού, οργανώνονται καιπολλά σεμινάρια: για θέατρο, χορό,μουσικούς αυτοσχεδιασμούς - απ’όπου και οι φωτογραφίες τηςσελίδας. Απέναντι, μια ηλικιωμένηκάτοικος του Αγίου Λαυρεντίουπαρακολουθεί ένα γλέντι.

ΣχοΛΙΑ

Οι Βοn Jovi μετρούν 30 χρόνια παρουσία στα μουσικάδρώμενα και ώς το βράδυ της 20ής Ιουλίου μετρούσαν και30 χρόνια απουσία από το ελληνικό κοινό. Οι θαυμαστέςτου γκρουπ αν μη τι άλλο ανταμείφθηκαν για την πολυετήαναμονή! Κάποιες δεκαετίες πριν, όταν ακούγαμε στα γου-όκμαν και το ραδιόφωνο το «Always» και το «Living on a

Prayer», δεν φανταζόμασταν ότι κάποια μέρα θα είχαμε την ευκαιρία νααπολαύσουμε τους Bon Jovi από κοντά. Ακόμα και λίγα χρόνια πριν, όταντο «It’s My Life» και το «Have a Nice Day» απογειώνονταν τόσο στα ξέναόσο και στα ελληνικά τσαρτ, φάνταζε ως άλλο όνειρο θερινής νυκτός μιατέτοια εμπειρία! Κι όμως, χρειάστηκαν 300 ημέρες αντίστροφης μέτρησηςαπό την ανακοίνωση της συναυλίας πέρυσι το καλοκαίρι για να βρε-θούμε σύσσωμοι όλοι οι φαν στο ΟΑΚΑ.

«Αθήνα, είμαστε επιτέλους εδώ. Δεν είναι η τηλεόραση, είμαστε εδώ»,αναφώνησε ο Τζον Μπον Τζόβι μόλις ανέβηκε στη σκηνή. Σε μια Great-est Hits συναυλία, που τίμησε τον τίτλο της με το παραπάνω, ο ΤζονΜπον Τζόβι, ο Ρίτσι Σαμπόρα, ο Ντέιβιντ Μπράιαν και ο Τίκο Τόρρες μαςταξίδεψαν με τα τραγούδια τους... από το 1983 έως σήμερα!

Η ενέργειά των Bon Jovi πάνω στη σκηνή δεν άφησε καμία αμφιβολίασε κανέναν από τους 70.000 και βάλε παρευρισκόμενους στο ΟΑΚΑ γιατίείναι μία από τις μπάντες με τα μεγαλύτερα tours παγκοσμίως σε προσέ-λευση κοινού και εισπράξεις. Γι’ αυτό και ο λαιμός πολλών είναι ακόμαβραχνιασμένος.

Δέκα λεπτά μετά τις 9, η στιγμή της εμφάνισης των Bon Jovi είχε φτά-σει. Οι θαυμαστές τους είχαν την ευκαιρία να ακούσουν για πρώτη φοράlive μεγάλες επιτυχίες του γκρουπ, όπως: «You Give Love a Bad Name»,«It's My Life», «Blaze of Glory», «In These arms», «Bad Medicine», «Bed ofRoses», «I'll Be There for You», «Keep the Faith», «Wanted Dead or Alive»,«Always», «Living on a Prayer», και πολλά άλλα.

Ο Τζον Μπον Τζόβι έδωσε τα ρέστα του σε μια σκηνή 57 μέτρων, ενώτο video wall λέγεται ότι χρειάστηκε δύο μήνες για να κατασκευαστεί κα-θώς είναι από τα μεγαλύτερα που έχουν χρησιμοποιηθεί ποτέ.

Ήταν μια βραδιά σχεδόν τέλεια, εάν δεν υπήρχε το πρόβλημα στον ήχοτης συναυλίας που δεν άφηνε να ακουστούν καθαρά οι στίχοι των τρα-γουδιών και οι σκόρπιες ατάκες του τραγουδιστή. Σε πείσμα του καύσωνα,ο Τζον Μπον Τζόβι επέμεινε να φορά δερμάτινο πουκάμισο σ’ ένα χορ-ταστικό σόου δυόμιση ωρών. Σίγουρα μας έμεινε ο Ρίτσι Σαμπόρα να μοι-ράζει πένες στο κοινό της αρένας, ο Τζον Μπον Τζόβι να δένει μια ελλη-νική σημαία στη βάση του μικροφώνου του, τα λουλούδια που πετούσανκάποιοι από το κοινό στο «Bed οf Roses» αλλά και το δυνατό, ασταμάτητοχειροκρότημα των φαν! Well done guys! s

O

Bon Joviτο μεγαλύτερο

μουσικό eventτης χρονιάςΜας βραχνιάσανε. Λογικό – αφού πολλέςκαι πολλοί από εμάς περιμέναμε και τριά-ντα χρόνια να τους ακούσουμε. Κι ήρθανστο ΟΑΚΑ ανήμερα του Αη Λιός…

Από την Αναστασία Δουκάκη και την Αφροδίτη Κομπολίτη

Bon Jovi με αριθμούς120.000.000+ Οι πωλήσεις των άλμπουμ τους παγκοσμίως35.000.000+ Οι φαν που τους έχουν δει live2.650+ Οι συναυλίες που έχουν πραγματοποιήσει παγκοσμίως50+ Οι χώρες όπου έχουν παίξει live

ΣχοΛΙΑ

Ριχάρδος Γ΄ αποτελεί τοτελευταίο έργο μιας τε-τραλογίας ιστορικών έρ-γων: ολοκληρώνει έναδραματικό χρονικό πουξεκίνησε με τον Ερρίκο Δ΄

(1ο μέρος) και συνεχίστηκε με τον Ερ-ρίκο Δ’ (2ο μέρος) και τον Ερρίκο Δ΄ (3ομέρος). Η τετραλογία έχει κεντρικό θέματον Πόλεμο των Ρόδων, τον εμφύλιο πό-λεμο που ξέσπασε στην Αγγλία μεταξύτων οίκων του Γιορκ και του Λάνκαστεραπό το 1455 έως το 1485 για τη διαδοχήστο θρόνο. Τα εμβλήματα των δύο οί-κων, το λευκό ρόδο για το Γιορκ και τοκόκκινο ρόδο για το Λάνκαστερ, έδωσαντο όνομά τους στον Πόλεμο των Ρόδων.

Ο Ριχάρδος Γ’ γράφτηκε το 1591 καιαποτελεί ένα από τα σημαντικότεραέργα του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική φι-γούρα είναι ο καμπούρης και κουτσόςΡιχάρδος, δούκας του Γκλόστερ, ο οποίοςαναρριχάται στην εξουσία ως Ριχάρδος Γ’,σκοτώνοντας εχθρούς, συγγενείς, τη γυ-ναίκα του και τους περισσότερους υπο-στηρικτές του πριν φτάσει στη μάχη τουΜπόσγουορθ. Το έργο αρχίζει μ’ ένα μο-νόλογο, όπου ο ήρωας προλογίζει τοέργο, αναλύοντας τον εαυτό του. Πρό-κειται για σπάνια περίπτωση όχι μόνοστον Σαίξπηρ, αλλά και στο παγκόσμιοδραματολόγιο. Το αποκρουστικό αυτότέρας, μ’ όλη τη φρίκη που μας προκαλείσε κάθε του εμφάνιση, καταφέρνει νακερδίσει το θαυμασμό μας.

Ο βασιλιάς Εδουάρδος Δ΄ είναι βαριάάρρωστος κι ο αδελφός του Ριχάρδος,δούκας του Γκλόστερ, εποφθαλμιά τοθρόνο. Ο Ριχάρδος σχεδιάζει να στρέψειτον Εδουάρδο Δ΄ εναντίον του άλλουαδελφού τους, του Γεωργίου, δούκα τουΚλάρενς, ώστε ο ίδιος να καταλάβει τοθρόνο. Τελικά, ο Γεώργιος συλλαμβάνεταιμε την κατηγορία της εθνικής προδοσίας.Η ανηθικότητα του Ριχάρδου ξεπερνάειτα όρια, ιδίως όταν κυνηγά την Άννα,χήρα του Εδουάρδου, πρίγκιπα της Ου-αλίας. Ο δούκας του Γκλόστερ, σκανδα-λωδώς, δεν αφήνει καν τη νεκρώσιμηακολουθία του Ερρίκου Στ΄ να σταθείεμπόδιο στα σχέδιά του. Τελικά, κατα-φέρνει να φλερτάρει την Άννα, λέγοντάςτης μάλιστα ότι σκότωσε τον άντρα τηςεπειδή την αγαπούσε. Όταν ο βασιλιάςΕδουάρδος Δ΄ πεθαίνει, αναζωπυρώνο-νται οι βλέψεις του δούκα του Γκλόστεργια το θρόνο. Χωρίς ν’ αφήνει τίποτεστην τύχη, σχεδιάζει το θάνατο τουαδελφού του Κλάρενς (όπως αναφέρεταισυχνά ο Γεώργιος, δούκας του Κλάρενς)στον Πύργο του Λονδίνου από πνιγμό σ’ένα βαρέλι κρασί. Έτσι, ο δούκας τουΓκλόστερ θα κληθεί ν’ αναλάβει τοθρόνο έως ότου ο Εδουάρδος Ε΄, γιοςκαι διάδοχος του Εδουάρδου Δ΄, φτάσεισε ηλικία να κυβερνήσει. Ο Μπάκινγχαμκαι ο Ριχάρδος Γ΄ στέλνουν τους γιουςτης βασίλισσας Ελισάβετ, Γκρέι και Ντόρ-σετ, στο κάστρο του Πόμφρετ. Η βασί-λισσα Ελισάβετ κι ο γιος της Ριχάρδος(δούκας του Γιορκ) κρύβονται. Υπό τοπρόσχημα της προστασίας, ο Ριχάρδοςβάζει τον Εδουάρδο Ε΄ (πρίγκιπα της Ου-

αλίας) και τον αδελφό του, δούκα τουΓιορκ, να μείνουν στον Πύργο του Λον-δίνου, όπου έχουν δολοφονηθεί ο Γκλό-στερ, ο Ερρίκος Στ΄ και ο Γεώργιος. Ο Ρι-χάρδος Γ΄ φυλακίζει τους συγγενείς τηςχήρας του Εδουάρδου Ρίβερς, Βον καιΓκρέι, που παραμένουν πιστοί στονΕδουάρδο και οι οποίοι τελικά αποκεφα-λίζονται στο κάστρο του Πόμφρετ. ΣτονΠύργο του Λονδίνου, ο Ριχάρδος Γ΄ απο-κεφαλίζει τον λόρδο Χέιστινγκς με τηνκατηγορία της εθνικής προδοσίας. Χωρίςτην υπεράσπιση των λόρδων πια, ο Ρι-χάρδος Γ΄ βάζει τον Μπάκινγχαμ να δια-δώσει φήμες ότι ο βασιλιάς ΕδουάρδοςΔ΄ και τα παιδιά του είναι νόθα. Ο Ριχάρ-δος οργανώνει να του παραδοθεί δημό-σια το στέμμα, προσποιούμενος μάλισταότι διστάζει ν’ αναλάβει τη βασιλεία.

Για να ενδυναμώσει μάλιστα τη θέσητου ως βασιλιά, ο Ριχάρδος Γ΄ αποφασίζεινα απαλλαχθεί από την απειλή των απο-γόνων του Εδουάρδου Δ΄. Όμως, ακόμακι ο πιστός Μπάκινγχαμ δεν μπορεί νασκοτώσει δύο παιδιά. Έτσι, ο Ριχάρδοςβάζει τον Τίρελ να σκοτώσει τα αγόρια. ΟΜπάκινγχαμ δεν του είναι πια πολύ χρή-σιμος. Η Άννα εξαφανίζεται μυστηριω-δώς, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο στον

Ριχάρδο να εστιάσει την προσοχή τουστην Ελισάβετ, ανιψιά του και κόρη τουβασιλιά Εδουάρδου Δ΄. Όμως, η Ελισά-βετ σχεδιάζει να παντρευτεί τον κόμη τουΡίτσμοντ, ο οποίος οδηγεί ένα στράτευμαστη Γαλλία για να πολεμήσει τον Ριχάρδο.Μαζί του συμπράττει κι ο Μπάκινγχαμ,αλλά μια πλημμύρα προκαλεί αταξία στοστράτευμά του. Ο Μπάκινγχαμ συλλαμ-βάνεται και εκτελείται από τον Ριχάρδο.Στο μεταξύ, ο Ρίτσμοντ περνάει τη Μάγχηκαι κατευθύνεται προς το Λονδίνο. Τα δύοστρατεύματα συναντώνται κοντά στοΜπόσγουορθ. Τη νύχτα πριν τη μάχη, επι-σκέπτονται τον Ριχάρδο με τη μορφή φα-ντασμάτων όλοι όσους δολοφόνησε καιπροφητεύουν τον αφανισμό του. Στημάχη, ο Ριχάρδος πέφτει απ’ το άλογό του.Μέσα στη σφαγή και στο χάος, ο Ρίτσμοντσκοτώνει τον Ριχάρδο. Στο πεδίο της μά-χης, ο Ρίτσμοντ αναγορεύεται βασιλιάςΕρρίκος Ζ΄. Με τον γάμο του Ερρίκου Ζ΄και της Ελισάβετ (κόρης του ΕδουάρδουΔ΄) η δυναστεία των βασιλέων του Γιορκέχει πια πεθάνει και μαζί της κι ο Πόλεμοςτων Ρόδων. s

Όλα για την παράσταση στις επόμενεςσελίδες.

O

O Ριχάρδος του Σαίξπηρ

Με ποια αφορμή γράφτηκε ο Ριχάρδος Γ’,ποια ιστορία αφηγείται και γιατί ο κουτσόςκαι δύσμορφος ήρωάς του είναι το απόλυτοθεατρικό φετίχ; Από την Έλια Αποστολοπούλου

50 χρόνια κθβε. οΚ,τελικά...

InfoΚρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος Μικρά Διονύσια

Μια αναδρομή στα 50 χρόνια του ΚΘΒΕμέσα από τα μάτια ενός φροντιστή, τουΓιώργου Αρμένη. Σκηνοθεσία: Γιάννης Ρή-γας, Γρηγόρης Καραντινάκης, Κείμενα:Κώστας Γεωργουσόπουλος, Παίζουνακόμα: Λάζαρος Γεωργακόπουλος, Γιάν-νης Καλατζόπουλος, Ταμίλα Κουλίεβα,Γιάννης Μαλλούχος, Φωτεινή Μπαξε-βάνη, Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, Νί-κος Ψαρράς

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 12-13 Αυγούστου, 21:00Εισιτήρια: 50€, 40€, 25€, 15€

Τελικά, η παράσταση Μικρά Διονύ-σια, του ΚΘΒΕ, που είχε αναβληθείλόγω της απεργίας των συντελεστώντου θεάτρου, θα πραγματοποιηθείστην Επίδαυρο, στις 12 και στις 13Αυγούστου. Η παράσταση είναι μιααναδρομή στην 50χρονη ιστορία τουμεγάλου Kρατικού Θεάτρου της Βό-ρειας Ελλάδας, μέσα από τα μάτιαενός φροντιστή θεάτρου, που τονυποδύεται ο Γιώργος Αρμένης. ΟΓιάννης Ρήγας και ο Γρηγόρης Καρα-ντινάκης υπογράφουν από κοινού τησκηνοθεσία ενός έργου που, στο τεύ-χος 25 (3/2011) της εφ, περιγραφό-ταν ως ενιαίο θέαμα, στο μοντέλο τουαρχαίου δράματος: πάροδος, επεισό-δια, χορικά. Ο Γιάννης Ρήγας δήλωνεότι το θέατρο κοιτάζει το μέλλον μεαισιοδοξία, χωρίς να παραλείπει νακοιτάζει την πραγματικότητα. Στηφωτογραφία, πολλοί από τους συ-ντελεστές της παράστασης.

ο μεΓΑΛοΣ ΠΑτεΡουΛΗΣΟ Κέβιν Σπέισι/πανταχού παρώνΡιχάρδος παρακολουθεί από βίντεογουόλ τι συμβαίνει στο βασίλειό του,την ώρα που μια ορδή τυμπανιστώνσημαίνει την αυταρχικότητα ενόςκαθεστώτος που στηρίζεται στηνεπιβολή.

InfoThe Bridge Project, από την Bank of America Merrill Lynch Κέβιν ΣπέισιΡιχάρδος Γ‘, Ουίλλιαμ ΣαίξπηρΣκηνοθεσία: Σαμ Μέντες

Δύο χρόνια μετά το Χειμωνιάτικο παρα-μύθι, Αμερικανοί και Βρετανοί συνεργά-ζονται ξανά για τις ανάγκες του ΡιχάρδουΓ’ αυτή τη φορά. Ο Σαμ Μέντες σκηνοθε-τεί τον Κέβιν Σπέισι στον πρωταγωνιστικόρόλο και τα εισιτήρια εξαφανίζονται ενριπή οφθαλμού. Παραγωγή: The Old Vic,BAM, Neal Street. Αποκλειστικός χορη-γός: Bank of America Merrill Lynch

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 29-31 Ιουλίου, 21:00Εισιτήρια: 50€ (VIP), 40€ (Ζώνη Α), 30€ (Ζώνη Β), 20€ (Άνω Διάζωμα), 15€ (Φοιτητικό - Ζώνη Β), 10€ (Φοιτητικό - Άνω Διάζωμα, ΑΜΕΑ)

Καλωσήρθατε στο αυταρχικό μου βασίλειο

Ένας σκοτεινός άναξ, δύσμορφος και σωματικάαδύναμος, μπορεί τα πάντα – και δεν έχει κανένανενδοιασμό για να τα κατακτήσει. Αν ζούσεσήμερα, θα μπορούσε να είναι διακεκριμένοςδικτάτορας, ο Καντάφι ή κάποιος από τους Κιμτης Βόρειας Κορέας. Ο Ριχάρδος Γ’ του Σαίξπηρείναι ένας δαιμονικός, σκοτεινός ρόλος, μεδιαρκή επικαιρότητα. Ο Σαμ Μέντες τον φέρνειστα μέτρα του σύγχρονου απαιτητικού θεατή, ο Κέβιν Σπέισι τον φορτίζει ερμηνευτικά – και τοαποτέλεσμα εγγυάται η αρτιότητα τωνπαραγωγών του Bridge Project. Θέλετε να μάθετε κι άλλα γι’ αυτή την παράσταση, τους συντελεστές της,τους σταρ της, για ό,τι έχει προηγηθεί, για τους μύθους της; Γυρίστε σελίδα.

© M

anue

l Har

lan

Ρ ι χ ά ρ δ ο ς Γ ’

ενΑ εντυΠΩΣΙΑΚο ΘεΑμΑΔύο σκηνές από τον Ριχάρδο Γ΄του Bridge Project σε σκηνοθεσία Σαμ Μέντες.Πάνω: Ο Κέβιν Σπέισι/Ριχάρδος Γ’ και η Άνναμπελ Σόλεϊ/Lady Anne.Κάτω: Ο δύσμορφος βασιλιάς Κέβιν Σπέισι με το χορό των τυμπανιστών.Απέναντι: Κάτω αριστερά ο Σαμ Μέντες, πάνω δεξιά ο Κέβιν Σπέισι.

© A

last

air M

uir

© M

anue

l Har

lan

Γιατί επιλέξατε τον Ριχάρδο Γ’ ως τε-λευταία παράσταση του Bridge Proj-ect;Σαμ Μέντες: Όταν συλλάβαμε την ιδέατου Bridge Project, σχεδιάζαμε εξαρχήςότι ο Κέβιν θα πρωταγωνιστούσε στηντελευταία παράσταση. Το κάστινγκ και ηεπιλογή έργων είναι θέμα συγχρονι-σμού, οπότε, για μένα, το ζήτημα ήταννα βρω ένα όχημα για τον Κέβιν. Πά-ντοτε πίστευα, ακόμα και πριν τον γνω-ρίσω, όταν τον είχα δει στους Συνήθειςυπόπτους και στο Seven, ότι πρόκειταιγια έναν τεχνικά ευφυέστατο ηθοποιόπου είχε γεννηθεί για να παίξει τον Ρι-χάρδο. Είχα σκηνοθετήσει το έργο πριν20 χρόνια, αλλά το στοιχείο που ξεκλεί-

δωσε αυτή τη φορά την απόφαση να τοξανακάνω ήταν η συμμετοχή του Κέβινστον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ήθελα νααπελευθερώσει πάλι τη σκοτεινήπλευρά του εαυτού του.

Πώς είναι να σου ζητάνε να απελευ-θερώσεις τη σκοτεινή πλευρά τουεαυτού σου;Κέβιν Σπέισι: Γι’ αυτό το ρόλο πρέπει ναπας σε μέρη που δεν θέλεις να πας, ναεξετάσεις πράγματα για τα οποία έχειςμετανιώσει στη ζωή σου, να ξεθάψειςόλα τα σκατά. Έπειτα πρέπει να έχεις τοθάρρος να το μοιραστείς αυτό με τοκοινό, να πεις: «ορίστε, δεν έχω τίποτενα κρύψω, τίποτε να ντραπώ, αυτός εί-μαι, με όλα μου τα ελαττώματα». Ο Ρι-χάρδος είναι απίστευτος χαρακτήρας,γιατί κάνει όλα τα πράγματα που επι-διώκει και λέει ότι θα κάνει και είναι τόσοευχαριστημένος με την έκβαση, που συ-νεχώς μεγαλώνει την πρόκληση. Είναιένα δύσκολο εγχείρημα για τον ηθοποιόαπό κάθε άποψη. Πρόκειται για έναναπαιτητικό ρόλο σωματικά και συναι-σθηματικά, που προϋποθέτει δεξιότηταμε τη γλώσσα και τη δέσμευση να δώ-σεις το 150%. Γι’ αυτό σταμάτησα τοποτό, το τσιγάρο, τα πάντα: για να αφο-σιωθώ σ’ αυτό το χαρακτήρα.

Καθώς εξερευνούσατε το κείμενο τουΣαίξπηρ, ποιες αντηχήσεις στο σή-μερα ήταν εμφανείς;Σαμ Μέντες: Όταν διαχωρίσεις τον Ρι-χάρδο Γ’ από τα ιστορικά θεατρικά έργακαι τον βγάλεις από το ιστορικό πλαίσιοτου Πολέμου των Ρόδων, στον οποίοαναφέρεται, τότε ξεπροβάλλει ως έναέργο, όχι τόσο για τη μοναρχία και τηναγγλική ιστορία, όσο για την εξουσία.Κατά μία έννοια είναι ένα από τα πρώτασημαντικά πορτρέτα ενός σύγχρονουδικτάτορα. Είναι καταπληκτικό ότι στον21ο αιώνα υπάρχουν ακόμα προσωπι-κότητες στα πρωτοσέλιδα κάθε εφημε-ρίδας, όπως ο Καντάφι ή ο Μουμπάρακ,οι οποίοι είναι ακριβώς αυτό που περιέ-γραφε και ανέτεμνε ο Σαίξπηρ πριν από400 χρόνια. Ανεβάζοντας τον Ριχάρδο Γ’μ’ έναν διεθνή οργανισμό μπορείς να

χαλαρώσεις τους δεσμούς που τον κά-νουν αμιγώς αγγλικό και γίνεται, ίσως, μ’αυτό τον τρόπο, λίγο πιο παγκόσμιος –μια μελέτη της δικτατορίας. Με ενδια-φέρον παρατηρεί κανείς πως τέτοιεςπροσωπικότητες εμφανίζονται σε πε-ριόδους χάους, με τη φήμη για σίγουρηκαι αμερόληπτη πληροφόρηση, υπο-σχόμενοι την τάξη. Όταν, όμως, κατα-κτήσουν την εξουσία, αποκαλύπτεται τοσημείο της διαφθοράς στο οποίο έχουνφτάσει. Κέβιν Σπέισι: Αυτό που σε ξαφνιάζειπάντα με τα θεατρικά έργα που έχουνγραφτεί μια άλλη εποχή είναι η εντυπω-σιακή ελαστικότητά τους. Όταν ακούς,για παράδειγμα, τον τρόπο με τον οποίοο Σαίξπηρ καταπιάνεται με τις σχέσεις,αν και αρχικά οι λέξεις μοιάζουν ξένες,στην πραγματικότητα είναι προσιτές, τακίνητρα είναι καθαρά και οι αντηχήσειςσύγχρονες. Αν βάλεις αυτά το λόγια σ’ένα επίκαιρο πλαίσιο –θα μπορούσε σ’αυτή τη θέση να είναι ο Καντάφι ή οΜουμπάρακ– γίνεται εμφανές πόσο οΡιχάρδος Γ’ μοιάζει μ’ αυτόν τον τύποπροσωπικότητας, με τα μέσα επικοινω-νίας και την χειραγώγηση, τις συμμαχίεςκαι τους ασήμαντους φθόνους. Είναι συ-ναρπαστικό το πόσο γνώριμο είναι αυτόστο σύγχρονο κοινό, ακόμα κι αν δενγνωρίζει καλά τον Σαίξπηρ.

Ποια άλλα στοιχεία κάνουν το έργοιδιαίτερο;Σαμ Μέντες: Στον Ριχάρδο Γ’ καταλα-βαίνει κανείς πως ο Σαίξπηρ ήταν νέοςσυγγραφέας όταν έγραφε το έργο –τοολοκλήρωσε σχετικά νωρίς στην κα-ριέρα του–, διερευνώντας τις πολλέςστυλιστικές ευκαιρίες που του προσέ-φερε το θέατρο. Δομεί σκηνές, λοιπόν,με διαφορετικές φόρμες. Υπάρχει έναςνατουραλιστικός θάνατος κι ένας άκρωςστιλιζαρισμένος θάνατος. Γράφει σχεδόντελετουργικές σκηνές θρήνου και πολύαστείες σκηνές πολιτικής ίντριγκας. Δενφοβάται να ενορχηστρώσει παράφωνεςσκηνές, συνδέοντας την υψηλή κωμωδίαμε τη βαθιά τραγωδία. Αυτό είναι ακόμακαι σήμερα πολύ θαρραλέο – ένα έργομε πλήθος αισθητικών επιλογών από το

οποίο αναδεικνύεται ένα ενοποιημένοσύνολο. Κι αυτό προσδίδει στο έργο τησύγχρονη χροιά του.

Πόσο σημαντική είναι η σχέση πουδομεί ο Σαίξπηρ μεταξύ του Ριχάρ-δου και του κοινού;Κέβιν Σπέισι: Μοναδική, γιατί ο Ριχάρ-δος κάνει αποκαλύψεις στο κοινό, τοοποίο μετατρέπεται σε συν-συνωμότητου. Ευφυώς, ο Σαίξπηρ χρησιμοποιείάμεσες προσφωνήσεις σε μεγάλο μέ-ρος του έργου. Σε μια σκηνή της πέ-μπτης πράξης, αφού ξυπνάει από τονεφιάλτη του, αιφνιδιάζει το κοινό με τηνετοιμότητά του να κάνει αποκαλύψεις.Νιώθει ίσως την ανάγκη να μοιραστείτις εμπειρίες και τα συναισθήματά του.Είναι η πρώτη φορά που δημιουργείταιη εντύπωση ότι μπορεί να έχει ηθικέςαναστολές, να νιώθει ένοχος ή να μετα-νιώνει. Είναι συναρπαστική ανακάλυψη. Σαμ Μέντες: Ο Σαίξπηρ χρησιμοποιείθεατρικές φόρμες που παραμένουν απί-στευτα σύγχρονες – όπως η άμεση προ-σφώνηση. Δεν χρησιμοποιεί τόσο πολύαυτή τη φόρμα στα άλλα ιστορικά έργατου. Ο Ριχάρδος Β’ και ο Ερρίκος Ε’ μιλάνεμόνοι τους, μ’ ένα είδος εσωτερικού μο-νολόγου, στο Θεό, αλλά μόνο ο ΡιχάρδοςΓ’ και ο Φάλσταφ περπατάνε ώς τη μέσητης σκηνής, κοιτάνε το κοινό στα μάτιακαι λένε: «Μιλάω σ’ εσάς, σ’ εσάς που κά-θεστε σ’ αυτές τις θέσεις». Ακόμα και σή-μερα, παραμένει τολμηρό. s

Η συνομιλία των δυο βασικών συνετελ-στών της παραστασης είναι μετάφρασηαπό το πρόγραμμα του Old Vic.

[28 IουΛίου 2011] #27 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 17ΘEATPO

εξερευνώντας τη σκοτεινή πλευράΟ Σαμ Μέντες και ο Κέβιν Σπέισι παίρνουν μια ανάσα από τις πρόβες για να κου-βεντιάσουν για έναν εικονικό ρόλο κι ένα έργο που αντηχεί στο σήμερα.

οΠεΡΑ

KEVINSPACeYKEVINSPACeYο σταρο σταρ

ο μυΘοΣ ΠΙΣΩ ΑΠ’ το ΡοΛοΚέβιν Σπέισι. Ο Ριχάρδος του

Bridge Project είναι ένας πετυχημένοςηθοποιός του Χόλιγουντ, αλλά κάθε

φωτογράφος θα ένιωθε μεγάλη χαρά αντον συναντούσε εκτός του σταρ σύστεμ,

στην πραγματική ζωή. Στο στιγμιότυποτης φωτογραφίας μας, o Σπέισι είχε

βρεθεί το Φεβρουάριο του 2009, στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας, να

παρακολουθεί τη γιορτή τουκαρναβαλιού. Εκεί, υπό τους ήχους

της σάμπα, χαλάρωσε, και τον συνέλαβε ο φωτογράφος.

© M

arce

lo S

ayao

ρέπει να σκάψεις βαθιά γι’αυτό το ρόλο, να πας σεμέρη που δεν θες, να διε-ρευνήσεις όλα τα πράγ-ματα για τα οποία έχειςμετανιώσει στη ζωή σου,

να ξεθάψεις όλα τα σκατά. Και μετά πρέπεινα έχεις το θάρρος να τα μοιραστείς με τοκοινό, να πεις: Εδώ είμαστε, δεν έχω τίποτανα σας κρύψω, τίποτα για το οποίο να ντρέ-πομαι, αυτός είμαι, με όλα μου τα μειονε-κτήματα.1

Για έναν ηθοποιό-σταρ, ο οποίοςκρατά παροιμιωδώς κρυφή την προσω-πική του ζωή, ο Κέβιν Σπέισι δεν κρύβειτίποτα όταν υποδύεται ένα χαρακτήραστον κινηματογράφο. Όσο πιο «ελαττω-ματικός» δε, τόσο το καλύτερο. Τα μειο-νεκτήματα, οι ανθρώπινες αδυναμίεςθρέφουν τον Αμερικανό ηθοποιό, κάτιπου φανερώνεται από τις επιλογές του:από τον Βέρμπαλ Κιντ των Συνήθων υπό-πτων, τον Τζον Ντο του Seven και τον Λέ-στερ Μπέρναμ του American Beauty ώςτον Λεξ Λούθορ του Σούπερμαν, τον ΤζακΈιμπραμοφ του προσεχούς Casino Jackκαι, φυσικά, τον Ριχάρδο Γ΄. Ο Σπέισι ανα-λαμβάνει όχι να αναπαραστήσει τους«κακούς» χαρακτήρες που κανείς δεν θέ-λει, αλλά να τους προσδώσει την αν-θρωπιά που κανείς δεν τους αναγνωρίζει.Το αξιοσημείωτο είναι πως η πρόκλησηδεν φαίνεται ποτέ να είναι η πρόθεσήτου· αντιθέτως, ως κίνητρο ξεπροβάλλειη περιέργεια και η επιθυμία για κατα-νόηση, ακόμα και για ταύτιση.

Θυμάται άραγε κανείς τον ΚέβινΣπέισι ως γραφικό γκάνγκστερ να κυ-νηγά τον Ρίτσαρντ Πράιορ και τον ΤζινΓουάιλντερ στο Δε βλέπω τίποτα, δενακούω τίποτα; Ή ως τον κοκαϊνομανήμπίζνεσμαν Μπομπ Σπεκ να «κολλάει»στη Μέλανι Γκρίφιθ στο Εργαζόμενο κο-ρίτσι; Είναι τόσο άρρηκτη η σύνδεσητου ονόματός του με μερικούς cult ήιστορικούς πια ρόλους, που μοιάζει λεςκι ο Κέβιν Σπέισι ήταν πάντα εκεί, καιμάλιστα πάντα εκεί ψηλά. Κι όμως, οηθοποιός που ξεκίνησε ως πωλητήςπαπουτσιών άργησε ν’ αποκτήσει τηθέση του στη συνείδηση του κοινού.Λίγοι θυμούνται πως ο Σπέισι ξεκίνησεπρώτα στο θέατρο με Ίψεν, Μολιέροκαι Τσέχοφ, έχοντας προηγουμένωςπαρατήσει τις σπουδές του στη διά-σημη σχολή Juilliard για να δουλέψει.Λιγότεροι ακόμα γνωρίζουν πως πα-ράλληλα έκανε και stand up comedy.

Χαρισματικός μίμος, ο Σπέισι είχε ξεκι-νήσει να μιμείται γνωστούς ηθοποιούς(ο Τζίμι Στούαρτ ήταν ο «πρώτος» του,τον οποίο έχουν αντικαταστήσει πλέονο Τζακ Νίκολσον, ο Κρίστοφερ Γουόκενκι ο Μόργκαν Φρίμαν) γιατί έκανε τημητέρα του να γελά. Ωστόσο, πάνω στησκηνή τα πράγματα δεν ήταν τόσο ρό-δινα. «Δεν υπάρχει τίποτα πιο τρομα-κτικό απ’ το να κάνεις stand up. Είσαιμόνος σου πάνω στη σκηνή, δεν μπο-ρείς καν να κρυφτείς πίσω από κάποιονάλλο ηθοποιό!», αποκάλυψε πριν μερι-κούς μήνες σε μια διάλεξη που είχανοργανώσει οι New York Times.

Το καθοριστικό πέρασμά του στο σι-νεμά το αποδίδει στον σκηνοθέτη ΆλανΤζ. Πακούλα (Όλοι οι άνθρωποι του προ-έδρου), ο οποίος, ενώ πήγαινε να δειτον Τομ Μπέρεντζερ να παίζει στο θε-ατρικό National Anthems, ανακάλυψετον Κέβιν Σπέισι. Του άρεσε μάλιστατόσο πολύ, που έπρεπε να δώσει μάχηγια να πείσει τους παραγωγούς να δώ-σουν μια ευκαιρία στον άγνωστο τότεηθοποιό. Την ίδια χρονιά, ακολουθούντα Οικόπεδα με θέα, η εμπορική αποτυ-χία του Τζέιμς Φόουλι για την οποία οΣπέισι είναι πολύ περήφανος. Του ίδιουτου αρέσει να την παρομοιάζει με τοΜια υπέροχη ζωή – μια επίσης αποτυ-χημένη στο box office ταινία, την οποίαόμως οι Αμερικανοί βλέπουν πλέον ευ-λαβικά κάθε Χριστούγεννα στην τηλε-όραση. Με παρόμοιο τρόπο, και τα Οι-κόπεδα έχουν αγαπηθεί από τοαμερικανικό, και όχι μόνο, τηλεοπτικόκοινό.

ΣΥΛΛΕΓΟΝΤΑΣ ΒΡΑΒΕΙΑΤα υπόλοιπα είναι πάνω-κάτω γνωστά.Το Όσκαρ Β΄ αντρικού ρόλου για τους Συ-νήθεις υπόπτους διαδέχεται η συμμετοχήτου στο Seven – επιμελώς κρυμμένη απότους τίτλους κατόπιν προτροπής τουίδιου του Σπέισι, ο οποίος, αναγνωρίσιμοςπλέον, δεν ήθελε να μειώσει τη δύναμητου έργου σε περίπτωση που το όνομάτου μαρτυρούσε από την αρχή ποιος εί-ναι ο δολοφόνος Τζον Ντο. Αν και πλέονδεν μπορεί να φανταστεί κανείς κάποιονάλλο στο ρόλο αυτό, η αλήθεια είναι πωςο Σπέισι δεν είχε καταφέρει να περάσειαπό την πρώτη οντισιόν για την ταινία.Μήνες μετά, και αφότου το είχε ξεχάσει,του τηλεφώνησαν από την παραγωγή γιανα του ανακοινώσουν πως τον προσλαμ-

βάνουν και πως ξεκινά δουλειά… τηνεπόμενη κιόλας μέρα (εκ των έσω πλη-ροφορία για τους φαν: όταν αποφάσισεαπό μόνος του να ξυρίσει το κεφάλι τουγια το ρόλο, το ίδιο έκανε κι ο σκηνοθέτηςΝτέιβιντ Φίντσερ για να μην τον αφήσειμόνο. Με τον Ντέιβιντ Φίντσερ θα ξανα-συνεργαστεί ξανά, ως παραγωγός πλέον,στο Social Network και, ως ηθοποιός, στηντηλεοπτική σειρά House of Cards που θακυκλοφορήσει το 2012).

Αν και στους κινηματογραφόφιλουςέχει ήδη καθιερωθεί ως ο βασιλιάς τηςδιαστροφής, με το American Beauty κα-ταφέρνει να τρυπώσει στις mainstreamαίθουσες ανά τον κόσμο και να κερδίσειμαζικά την εκτίμηση. «Αυτό είναι το από-γειο της μέρας μου. Ελπίζω να μην είναιόλα κατηφόρα από δω και πέρα!», ανα-φέρει στο λόγο του όταν δέχεται τοΌσκαρ Α΄ αντρικού ρόλου, προσαρμό-ζοντας για την περίσταση τον εναρκτήριομονόλογό του απ’ την ταινία. Αφιερώνειτο βραβείο στον μέντορά του, Τζακ Λέ-μον, αλλά και «στους φίλους μου που μουδείχνουν τα κακά μου στοιχεία – ξέρω ότιτο κάνουν επειδή μ’ αγαπούν. Γι’ αυτόαγαπώ κι εγώ τον Λέστερ, γιατί βλέπουμετα ελαττώματά του αλλά, παρ’ όλα αυτά,στο τέλος τον αγαπάμε. Αυτή η ταινία εί-ναι σημαντική γιατί κάθε ανθρώπινηπράξη όταν βγαίνει εκτός πλαισίου μπο-ρεί να γίνει καταδικαστέα».

ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ OLD VICΗ πορεία του μετά το δεύτερο Όσκαρμπορεί να μην εκτοξεύεται (πόσο πιοψηλά να πάει;), αλλά σε καμία περίπτωσηδεν είναι κατηφόρα. Περίπου πέντε χρό-νια μετά το Όσκαρ, ανακοινώνει τη νέατου θέση ως καλλιτεχνικού διευθυντήτου Old Vic, του ιστορικού, αρχαιότερουεν ενεργεία θεάτρου του Λονδίνου, τοοποίο είχε άμεση ανάγκη για ανανέωσητου προφίλ του. «Δεν ήθελα να περάσωάλλα δέκα χρόνια στο κινηματογραφικόκύκλωμα, ήθελα να στραφώ στο θέα-τρο. Η αλήθεια είναι πως οι ταινίες δενχρειάζονται τη βοήθειά μου, αλλά το θέ-ατρο τη χρειάζεται!», δηλώνει σήμερα2.Υπό την καθοδήγηση του Σπέισι, ο θία-σος έχει παρουσιάσει πάνω από 30 πα-ραγωγές από το 2004 έως σήμερα.Τώρα, προτάσσοντας ο ίδιος καμπούρακαι χολή, τα βάζει με το ιερό τέρας τουΣαίξπηρ. «Όταν ακούς, για παράδειγμα,τον τρόπο με τον οποίο ο Σαίξπηρ κα-

20 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #27 [28 ΙουΛίου 2011] ΘεΑτΡο

το θέατρο χρειάζεται τηβοήθειά μου, όχι οι ταινίες!

Ο Κέβιν Σπέισι φοράτην καμπούρα τουΡιχάρδου Γ΄, συναντάξανά τον σκηνοθέτητου American BeautyΣαμ Μέντες καιταξιδεύει δέκα μήνες μετο διατλαντικό BridgeProject. Το βασίλειό μουγια ένα εισιτήριο!

Από την Έλενα Χρηστοπούλου

“

“νΑ ΑΛΛΑΖεΙΣ ΔΙΑΡΚΩΣΑπέναντι: ο Κέβιν Σπέισι, όπωςεμφανίζεται στα βίντεο γουόλ τηςπαράστασης – αλλά και στις αφίσες της.Μετά τα Όσκαρ, την κινηματογραφικήεπιτυχία και το Old Vic, το ιστορικόθέατρο της Βρετανίας που διευθύνειαπό το 2004, ανακοίνωσε την πρόθεσήτου να παραιτηθεί το 2015. «Ένα θέατροχρειάζεται νέο καλλιτεχνικό αίμα», λέει.

Π

ταπιάνεται με τις σχέσεις, αν και αρχικάοι λέξεις μοιάζουν ξένες, στην πραγμα-τικότητα είναι προσιτές, τα κίνητρα είναικαθαρά και οι αντηχήσεις σύγχρονες. Ανβάλεις αυτά το λόγια σ’ ένα επίκαιροπλαίσιο –θα μπορούσε σ’ αυτή τη θέσηνα είναι ο Καντάφι ή ο Μουμπάρακ– γί-νεται εμφανές πόσο ο Ριχάρδος Γ’ μοιάζειμ’ αυτόν τον τύπο προσωπικότητας, μετα μέσα επικοινωνίας και την χειραγώ-γηση, τις συμμαχίες και τους ασήμα-ντους φθόνους.».3 Στον τρίτο και τελευ-ταίο χρόνο του Bridge Project, οΡιχάρδος Γ΄ έρχεται για να σταθεί δίπλαστην επικαιρότητα, «γεφυρώνοντας» τηνΑγγλία του 15ου αιώνα με την αραβικήάνοιξη.

Με ανάλογο τρόπο, ο Σπέισι «γεφυρώ-νει» διαφορετικές ερμηνείες, παίζονταςαπ’ τη μία τον Ριχάρδο Γ΄ κι απ’ την άλλητον Τζακ Έιμπραμοφ του Casino Jack,ενός ρεπουμπλικάνου λομπίστα που φυ-λακίστηκε επί Μπους για απάτη και συ-νωμοσία κατά της κυβέρνησης. «Ακόμαπιστεύω πως η προετοιμασία και η διε-ρεύνηση συναισθημάτων δεν είναι δια-φορετική στον Σαίξπηρ απ’ όσο είναιστον Μάμετ», εξηγεί. «Η γλώσσα είναι σί-γουρα μεγάλη πρόκληση. Ως ηθοποιός,δεν μπορώ να κρίνω τον χαρακτήρα, δεντον σκέφτομαι ως κακό. Δεν είναι ενεργήλέξη, ο “κακός”. Δεν είναι κάτι που παίζεις– πρέπει να παίξεις κάποιον που στομυαλό του δεν νιώθει πως είναι κακός. Ηηθοποιία είναι ένα από τα πιο ανθρωπι-στικά επαγγέλματα. Αν είσαι σαν κι εμένακαι προσεγγίζεις έναν χαρακτήρα χωρίςνα τον κρίνεις, κι η δουλειά σου απαιτεί ναμπεις στη θέση κάποιου άλλου, να βάλειςτα παπούτσια του, να φορέσεις τα ρούχατου, να καταλάβεις τα κίνητρά του, τότεείναι πολύ πιο δύσκολο να είσαι προκα-τειλημμένος στην προσωπική σου ζωή».4

Σε συνέντευξή του στην Telegraph πρινένα μήνα, ανακοίνωσε ότι είναι αποφασι-σμένος να φύγει από το θέατρο το 2015,δηλώνοντας: «Είναι φανταστικό να εστιά-ζεις τη ζωή σου σε κάτι άλλο από τηνπροσωπική σου καριέρα και φιλοδοξία.Το έκανα για λίγο καιρό, και με επιτυχία.Αλλά μετά αφαίρεσα τις παρωπίδες καιαποφάσισα να δουλέψω για κάτι που μεξεπερνούσε. Ένα θέατρο χρειάζεται,όμως, νέο καλλιτεχνικό αίμα». Σημειώνο-ντας πως έχει μάθει πολλά πράγματα απ’αυτή τη δουλειά κι έχει καταφέρει να δια-χειριστεί έναν μεγάλο βρετανικό θεσμόχωρίς καμία κρατική επιδότηση, επιση-μαίνει πως δεν του λείπει τίποτα από τηνπροηγούμενή του ζωή. «Αγαπώ αυτό πουκάνω. Δεν λαχταρώ τίποτα άλλο».

Μπορεί το Old Vic σε μερικά χρόνια ναχρειάζεται έναν αντικαταστάτη για τονΚέβιν Σπέισι, αλλά προς το παρόν εμείςδεν λαχταράμε τίποτ’ άλλο απ’ τον ίδιοκαι τις όσες αδυναμίες του. s

1, 3 Από το πρόγραμμα του Old Vic για την πα-ράσταση του Ριχάρδου Γ΄.

2, 4 Από διάλεξη στο πλαίσιο του Arts andLeisure Weekend, σε διοργάνωση των NewYork Times, TimesTalks Center, 6 Ιανουαρίου2011.

ΘEATPO

© R

ober

t Wils

on

22 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #27 [28 ΙουΛίου 2011] ΘEATPO

Από το «χειμώνα της δυσαρέσκειάς μας» μέχρι το«το βασίλειό μου για ένα άλογο», ο Σαίξπηρυπήρξε γενναιόδωρος με τους μονολόγους και τιςατάκες του Ριχάρδου Γ΄ (ο δεύτερος ρόλος μετάτον Άμλετ με τόσο μεγάλο κείμενο),προσφέροντας πλούσιο υλικό στις μελλοντικέςγενιές ηθοποιών. Οι μονόλογοι που ο Κέβιν Σπέισιέχει αναλάβει στον κινηματογράφο προκαλούν τοίδιο ρίγος στους φερέλπιδες διαδόχους του. Εδώ παραθέτουμε ένα μικρό μόνο δείγμα.

Λέστερ: Τ’ όνομά μου είναι Λέστερ Μπέρναμ.Αυτός είναι ο δρόμος μου. Αυτή είναι η γειτονιάμου. Αυτή είναι η ζωή μου. Είμαι 42 χρονών. Σελιγότερο από ένα χρόνο, θα είμαι νεκρός. Φυ-σικά, δεν το γνωρίζω αυτό, ακόμα κι αν, κατάκάποιον τρόπο, είμαι ήδη νεκρός. Κοιτάξτε μεπώς αυνανίζομαι ενώ κάνω ντους. Αυτό θα είναικαι το απόγειο της ημέρας μου. Όλα θα είναι κα-τηφόρα μετά απ’ αυτό. Αυτή είναι η γυναίκαμου Κάρολιν. Βλέπετε πώς το χερούλι που έχειτο κλαδευτήρι της ταιριάζει με τα παπούτσιακηπουρικής της; Δεν είναι τυχαίο. Αυτός είναι ογείτονάς μας, ο Τζιμ, κι αυτός είναι ο εραστήςτου, ο Τζιμ. Πω πω, κουράζομαι μόνο που τηβλέπω. Δεν ήταν πάντα έτσι. Κάποτε ήταν ευ-τυχισμένη. Κάποτε ήμαστε ευτυχισμένοι. Ηκόρη μου, Τζέιν. Μοναχοπαίδι. Η Τζέιν είναι μιακλασική έφηβη: θυμωμένη, ανασφαλής, μπερ-δεμένη. Μακάρι να μπορούσα να της πω πωςόλα θα περάσουν... αλλά δεν θέλω να της πωψέματα. Και η γυναίκα και η κόρη μου πιστεύ-ουν πως είμαι μια τεράστια αποτυχία. Κατά κά-ποιο τρόπο, έχουν δίκιο.

American Beauty(1999)

[28 IουΛίου 2011] #27 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 23

M O N O L O G U E S

Μπάντι Άκερμαν: Κοίτα, σε καταλαβαίνω. Ήμουν κιεγώ νέος. Ένιωθα όπως κι εσύ. Μισούσα την εξουσία.Απεχθανόμουν όλα μου τα αφεντικά, πίστευα πως ήτανόλοι ψεύτικοι. Όπως λένε: Αν δεν είσαι επαναστάτηςμέχρι τα 20 σου, δεν έχεις καρδιά· αν δεν έχεις ανατρέ-ψει το κατεστημένο μέχρι τα 30, δεν έχεις μυαλό! Δενυπάρχει ρομάντζο, καλό τέλος στο παραμύθι. Οπότεπροτού βγεις έξω για ν’ αλλάξεις τον κόσμο, πρέπει νααναρωτηθείς: Τι θες πραγματικά; Μην μου κάνεις κή-ρυγμα, όμως, για το τι νομίζεις πως είναι δίκαιο. Γιατί δενείσαι και κανένας μάρτυρας. Δεν είσαι ήρωας. Είσαιαπλά ένας γαμημένος υποκριτής. Είσαι σαν όλα τ’ άλλατα κωλόπαιδα εκεί έξω, που ψάχνουν τρόπο, οποιον-δήποτε τρόπο, να μπουν μέσα στο χορό, και με χρειά-ζεσαι. Τι νομίζεις, δηλαδή, πως μου τη χαρίσανε αυτή τηδουλειά; Το ’χω παίξει τηλεφωνήτρια, έχω πάει κι έχωφέρει τις χαζογκόμενες, έχω ανεχτεί τους τύραννουςκαι τους φωνακλάδες. Έχω κάνει περισσότερα απ’ όσαμπορεί καν να φανταστεί το μικρό σου μυαλουδάκι.Έχω πληρώσει το χρέος μου! Γαμώτο, είναι σειρά μου ναείμαι εγωιστής! Είναι σειρά μου! Αυτό είναι το πρόβλημαμε τη γενιά σας, τη γενιά του MTV και του φούρνου μι-κροκυμάτων. Τα θέλετε όλα και τα θέλετε τώρα. Νομί-ζετε ότι τ’ αξίζετε απλά και μόνο επειδή τα επιθυμείτε; Ελοιπόν δεν πάει έτσι. Πρέπει να τα κερδίσετε. Να τα πά-ρετε. Να τα κάνετε δικά σας. Αλλά πρώτα πρέπει ν’ απο-φασίσεις τι θες πραγματικά.

Βέρμπαλ Κιντ: Υποτίθεται πως είναιΤούρκος. Άλλοι λένε πως ο πατέρας τουείναι Γερμανός. Κανείς δεν πιστεύει πωςείναι αληθινός. Κανείς δεν τον γνώρισε ήείδε κάποιον που να έχει δουλέψει απευ-θείας μαζί του. Αλλά, απ’ ό,τι λέει ο Κο-μπαγιάσι, οποιοσδήποτε θα μπορούσενα έχει δουλέψει για τον Σόζε. Ποτέ δενήξερες – αυτή ήταν η δύναμή του. Το κα-λύτερο κόλπο που έστησε ποτέ ο Διάβο-λος ήταν να πείσει τον κόσμο πως δενυπήρχε. […] Ο Κίτον έλεγε πάντα «Δεν πιστεύωστο Θεό, αλλά τον φοβάμαι». Λοιπόν, εγώπιστεύω στο Θεό αλλά το μόνο πράγμαπου με τρομάζει είναι ο Κάιζερ Σόζε.

Τζον Ντο: Αθώοι; Αυτό το λες γι’ αστείο; Ένας πα-χύσαρκος άνθρωπος, ένας αηδιαστικός άνθρωποςπου δεν μπορούσε σχεδόν να σταθεί στα πόδιατου; Ένας άνθρωπος που, αν τον έβλεπες στοδρόμο, θα τον έδειχνες στους φίλους σου για να τονκοροϊδέψετε παρέα; Ένας άνθρωπος που αν τονέβλεπες ενόσω έτρωγες δεν θα μπορούσες να τε-λειώσεις το γεύμα σου; Και μετά απ’ αυτόν, διάλεξατο δικηγόρο. Κι οι δυο σας πρέπει να μ’ ευχαριστή-σατε κρυφά γι’ αυτόν. Ένας άντρας που αφιέρωσετη ζωή του στο να βγάζει χρήματα λέγοντας ψέ-ματα με κάθε ανάσα του, για να μένουν δολοφόνοικαι βιαστές έξω απ’ τη φυλακή.[…]Μια γυναίκα τόσο άσχημη εσωτερικά που δεν μπο-ρούσε καν να αντέξει να ζήσει παραπάνω αν δενμπορούσε να γίνει όμορφη εξωτερικά. Ένας έμπο-ρος ναρκωτικών – ένας παιδεραστής που που-λούσε ναρκωτικά, για την ακρίβεια. Και μην ξε-χνάμε την πόρνη που έσπειρε ασθένειες. Μόνο σ’έναν τόσο σκατένιο κόσμο θα μπορούσες να προ-σπαθήσεις να πεις πως αυτοί ήταν αθώοι άνθρωποιχωρίς να γελάσεις. Αλλά αυτή είναι η ουσία. Βλέ-πουμε από μια θανάσιμη αμαρτία σε κάθε γωνιά, σεκάθε σπίτι, και το ανεχόμαστε. Το ανεχόμαστε γιατίείναι κάτι συνηθισμένο. Είναι κάτι τετριμμένο. Τοανεχόμαστε πρωί, μεσημέρι, βράδυ. Ε, λοιπόν, όχιπια! Θέτω το παράδειγμα. Κι αυτό που έχω κάνει θαπροβληματίσει τον κόσμο, και θα το μελετήσουνκαι θα το ακολουθήσουν… για πάντα. [...]Προσπάθησα να το παίξω σύζυγος. Προσπάθησανα γευτώ τη ζωή ενός απλού ανθρώπου. Δεν πέ-τυχε. Οπότε πήρα ένα σουβενίρ: το όμορφό της κε-φάλι... Επειδή ζηλεύω τη φυσιολογική σου ζωή.Φαίνεται πως ο φθόνος είναι η δική μου αμαρτία.

το Βασίλειό μου για ένα άλογο

Swimming with Sharks(1994)

Se7en(1995)

Συνήθεις ύποπτοι(1995)

ΑνοΙΞΙΑτΙΚο ΠΑΡΑμυΘΙ16 Απριλίου 2009. Ο σκηνοθέτης Σαμ Μέντεςφωτογραφίζεται στη Μαδρίτη, κατά τη διάρκειασυνέντευξης όπου το Bridge Project παρουσίασετις δύο παραστάσεις του εκείνης της χρονιάς:το Χειμωνιάτικο παραμύθι του Σαίξπηρ και τοΒυσσινόκηπο του Τσέχοφ. Το πρώτο έργοπαίχτηκε, την ίδια χρονιά, στην Επίδαυρο.

© C

hem

a M

oya

Σ α μ μ έ ν τ ε ς

O Θείος

ΣαμΜεταξύ Ευρώπης και Αμερικής,ο Σαμ Μέντες αποδομεί τηνανθρώπινη ψυχοσύνθεση με τιςταινίες του και αντιμετωπίζεισκοτεινά τέρατα με τα θεατρικά του.Από την Έλενα Χρηστοπούλου

τον Δρόμο της επανάστασης, την τραγική ιστο-ρία της αποσύνθεσης του έρωτα της Έιπριλ(Κέιτ Γουίνσλετ) και του Φρανκ (Λεονάρντο ντιΚάπριο), και την καλύτερη, ώς τώρα, ταινία τουΣαμ Μέντες, υπάρχει μια υποτιμημένη σεκάνςπου σχεδόν περνά απαρατήρητη. Προκειμέ-νου να ανανεώσουν τη σχέση τους και να ξε-

φύγουν από τη μπαγιάτικη, συμβιβασμένη ζωή τους στα προ-άστια, το ζευγάρι, σε μια κρίσιμη στιγμή, παίρνει την απόφασηνα μετακομίσει στο Παρίσι. Ως δια μαγείας, η υπόσχεση αυτήτης αλλαγής διώχνει μακριά την ασφυξία τους, διαλύει τις με-ταξύ τους συγκρούσεις, ανανεώνει την ερωτική τους ζωή καιεπαναφέρει το χαμόγελο στα πρόσωπά τους. Η σεκάνς ξεκινάμε την Έιπριλ να περπατά στο δρόμο, έχοντας μόλις παραλά-βει τα εισιτήρια του πλοίου και τις ταξιδιωτικές επιταγές. Περ-πατά με αυτοπεποίθηση, η έκφρασή της μαρτυρά μια ανεπαί-σθητη ευχαρίστηση – χωρίς να γίνεται σαφής, η κυρίαρχηαίσθηση που μεταδίδει είναι ενός ανθρώπου που έχει φτεράστα πόδια. Ταυτόχρονα, ο Φρανκ κάθεται στην κουπαστή μιαςσκάλας του μετρό, καθώς κύματα εργαζομένων τον προ-σπερνούν. Εκείνος αγναντεύει, αιωρούμενος πάνω απ’ την κί-νηση που τον περιτριγυρίζει, πανευτυχής μέσα στη γνώσηπως σύντομα δε θα είναι ένας απ’ αυτούς – άλλωστε, ποτέ δενήταν πραγματικά ένας απ’ αυτούς.

Η ταινία δεν κέρδισε κανένα Όσκαρ (προκαλώντας την οργήτης Κέιτ Γουίνσλετ εναντίον των αδελφών Γουάινστιν που τηςείχαν υποσχεθεί ότι θα προωθούσαν την ταινία του τότε συ-ζύγου της την επόμενη χρονιά, για να μη συγκρουστεί με ταΣφραγισμένα χείλη – τα οποία βέβαια της χάρισαν το Όσκαρ Α’γυναικείου ρόλου). Τα δύο αυτά στιγμιότυπα ενδεχομένως ναμην καταλήξουν καν στο πάνθεον των καλύτερων κινηματο-γραφικών στιγμών. Αλλά μαρτυρούν κάτι σημαντικό για τονίδιο τον Σαμ Μέντες.

Πολλοί, είτε καλοπροαίρετα είτε κακοπροαίρετα, παρατη-ρούν ή απορούν για το πώς ένας Βρετανός σκηνοθέτης κάνει

Σ

ταινίες για την αμερικανική εμπειρία. Ηαλήθεια είναι ότι το μόνο που συνδέειτις τόσο διαφορετικές μεταξύ τους ται-νίες του είναι ότι εστιάζουν σε Αμερικα-νούς πρωταγωνιστές. Πρόκειται όμωςγια μια μάλλον εύκολη ανάγνωση τηςπολυδιάστατης δουλειάς ενός πολυδιά-στατου ανθρώπου. Όπως ο αγαπημέ-νος του ηθοποιός και πρωταγωνιστήςστον Ριχάρδο Γ’, Κέβιν Σπέισι, φωτίζειτην ανθρώπινη πλευρά «κακών» χαρα-κτήρων, έτσι κι ο Σαμ Μέντες φροντίζειπάντα ν’ αναδεικνύει κάτι γλυκό στουςχαρακτήρες των ταινιών του, να τουςπροσφέρει ένα διάλειμμα που θα τουςεπιτρέψει να μαλακώσουν, που θα τουςκάνει, έστω για λίγο, αγαπητούς και προ-σιτούς μέσα στην προσωρινή ανάτασήτους. Κι αυτό, ένα διόλου εύκολο επί-τευγμα, δεν περιορίζεται ούτε σε γεω-γραφικά ούτε σε χρονικά πλαίσια.

Ο Σαμ Μέντες ξεκίνησε μνημειωδώςτην καριέρα του, σκηνοθετώντας στα 24μόλις χρόνια του τη Τζούντι Ντεντς (τηςοποίας η ερμηνεία δέχτηκε διθυραμβικέςκριτικές) στο Βυσσινόκηπο (θέατροAldwych, 1989). Ακολούθησε ένα πέρα-σμα από το Shakespeare Theatre Com -pany, και, το 1992, ανέλαβε το DonmarWarehouse, κάνοντας ένα θεαματικό καιριψοκίνδυνο άνοιγμα με το, αποτυχη-μένο στην Αμερική, Assassins. Ένα από ταhighlights της θεατρικής του καριέραςαποτελεί η διασκευή –και αναβίωση– τουμιούζικαλ Καμπαρέ (1994) με τον ΆλανΚάμινγκ και τη Νατάσα Ρίτσαρντσον, τοοποίο πέρασε στο Μπρόντγουεϊ και χά-ρισε και στους δύο πρωταγωνιστές τοβραβείο Τόνι, καθώς και το Blue Room(1998), όπου έκανε καρδιές –και όχι

μόνο– να σκιρτήσουν με τη στιγμιαία γυ-μνή εμφάνιση της Νικόλ Κίντμαν (ο ίδιοςτο έχει παρομοιάσει με το Άλιεν του Ρί-ντλεϊ Σκοτ, ενώ η Telegraph το περιέ-γραψε ως «γνήσιο θεατρικό βιάγκρα»!).Υποτίθεται πως λόγω της ερμηνείας τηςαυτής τη διάλεξαν οι Μπαζ Λούρμαν καιΣτίβεν Ντόλντρι για το Μουλέν Ρουζ καιτις Ώρες αντίστοιχα. Ο ίδιος ο Μέντες έχεικερδίσει το βραβείο Λόρενς Ολίβιε για τιςπαραγωγές Γυάλινος κόσμος και Com -pany το 1996, και Η δωδεκάτη νύχτα και Οθείος Βάνια το 2003.

Με την αυτοπεποίθηση της θεατρι-κής προϋπηρεσίας του, ο Μέντεςπερνά με φόρα στο σινεμά το 1999 μετο, προς μεγάλη έκπληξη του ιδίου, πο-λυβραβευμένο ντεμπούτο τουAmerican Beauty, για το οποίο κέρδισετο Όσκαρ σκηνοθεσίας (η ταινία κέρ-δισε άλλα 4 Όσκαρ, ανάμεσά τους καιαυτό του σεναρίου και της καλύτερηςταινίας). Κατά πολλούς υπερτιμημένο,σε σχέση ιδίως με τα επόμενα έργα του,το American Beauty αν μη τι άλλο προα-νήγγειλε, όχι τόσο μια κυρίαρχη θεμα-τική που θα διέτρεχε στη συνέχεια τοέργο του Βρετανού, αλλά την αδιαμφι-σβήτητη προσέγγισή του: όλοι είμαστεσυνήθως τρύπιοι και ενίοτε υποκριτές,αλλά πάντοτε πληγωμένοι. Μια σαφώςόχι και τόσο πρωτότυπη διαπίστωση, ηοποία, όμως, μεταφέρεται με μεγάληδύναμη και προσοχή στην οθόνη – καιη επανάληψη της οποίας, κακά τα ψέ-ματα, δεν πλησιάζει ποτέ τον κορεσμό.

Ο Μέντες ξέρει και φροντίζει να συλ-λαμβάνει με το φακό του εκείνη τηστιγμή, τη φευγαλέα ή μη, που το συναί-σθημα θα βρει τη διέξοδό του, θα απο-

κτήσει υπόσταση και θα τοποθετήσει τοχαρακτήρα σ’ ένα στάδιο προ ή εκτόςτραύματος – την τόσο αφοπλιστική αυτήστιγμή που γραπώνει το θεατή χωρίς η

ίδια/ο ίδιος να το έχει καταλάβει. Απότον αντιπαθέστατο μέσα στη βολεμένηεπανάστασή του Λέστερ Μπέρναμ τουAmerican Beauty και τον άτεγκτο γκάν-

52 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #27 [28 ΙουΛίου 2011] ΘεΑτΡο

1

2

[28 IουΛίου 2011] #27 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 27ΘEATPO

γκστερ Μάικλ Σάλιβαν με το γλυκό πα-τρικό ένστικτο στο Δρόμο της απώλειαςέως τον πολεμοχαρή Άντονι Σουόφορνττου Jarhead και τον δειλό Φρανκ Γουίλερ

του Δρόμου της επανάστασης, ο Μέντεςαγαπά τα παιδιά του, κι ας υπάρχουν φο-ρές που θέλει να τα δείρει.

Γι’ αυτό άλλωστε τον αγαπούν τόσο οι

ηθοποιοί του. Ως αποτέλεσμα, απ’ τη μια,της θεατρικής του εμπειρίας, ο Μέντεςτους δίνει χώρο και χρόνο, τους αφήνεικαι τους προτρέπει να ψάξουν το ρόλοπροτού σταθούν μπροστά στις κάμερες.Είναι μάλιστα παροιμιώδης η έκπληξητων χολιγουντιανών ηθοποιών για τοπόσο διαρκούν οι πρόβες για ταινία τουΣαμ Μέντες – συνήθως λίγες εβδομάδες(ο Ντι Κάπριο είχε παραδεχτεί πως ποτέδεν είχε ξανακάνει τόση δουλειά εκτόςκάμερας για ταινία). Ως επαγγελματικήάποψη, απ’ την άλλη, παραμένει πάντα

πιστός στο σενάριο και δεν θέλει ναμπαίνει ανάμεσα στους ηθοποιούς καιτο κείμενο ή το κοινό τους.

Ο πνευματώδης σκηνοθέτης, πάντως,είναι ακούραστος. Αφότου γύρισε πέρσιτο διαφημιστικό του iPhone 4 για λογα-ριασμό της Apple, πρόκειται να περάσειτώρα σε καινούργια κινηματογραφικήπεριπέτεια με τη σκηνοθεσία του Bond23, στην οποία ήδη έχει επιβεβαιωθεί ησυμμετοχή του Ντάνιελ Κρεγκ (φυσικά),του Ρέιφ Φάινς και του Χαβιέρ Μπαρ-δέμ. s

οΙ τΑΙνΙεΣ του ΣΑμ μεντεΣ1. Ο Τομ Χανκς στην ταινία του ΣαμΜέντες Ο δρόμος της απώλειας (2002).

2. Jarhead, μια ταινία, το στόρι τηςοποίας ξεδιπλώνεται στον Κόλπο, στη διάρκεια του πολέμου (2005).

3. H Kέιτ Γουίνσλετ και ο Λεονάρντο ντιΚάπριο στο Δρόμο της επανάστασης(2008).

4. O Σαμ Μέντες στα γυρίσματα τηςταινίας του Jarhead δίνει οδηγίες στουςηθοποιούς του, τον Τζέικ Τζίλενχαλ καιτον Μπράιαν Γκέρατι.

3

4

ΘEATPO28 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #27 [28 ΙουΛίου 2011]

Ο Λόρενς Ολίβιε (σερ Λάρι, τον φώναζαν) ενσάρκωσε με το OldVic τον Ριχάρδο Γ’ το 1944 στο Λονδίνο, γνωρίζοντας τεράστιαεπιτυχία. Έντεκα χρόνια αργότερα, υπέγραψε σκηνοθετικά τηνκινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού έργου με τον ίδιοστον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η ταινία δεν ενθουσίασε τους κρι-τικούς, αλλά ο Λόρενς Ολίβιε ήταν υποψήφιος για Όσκαρ A’ αν-δρικού ρόλου. Και το 1966, όταν η ταινία επαναπροβλήθηκε,έσπασε τα ταμεία σε πολλές πόλεις, θεωρήθηκε μάλιστα μίααπό τις καλύτερες κινηματογραφικές μεταφορές έργου του Σαίξ-πηρ. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, ο Σαλβαδόρ Νταλί έκανετο πορτρέτο του Ολίβιε ως Ριχάρδου Γ’. Ο πίνακας ήταν ένας απότους αγαπημένους του Ολίβιε, έως ότου αναγκάστηκε να τονπουλήσει για να πληρώσει τα δίδακτρα του σχολείου των παι-διών του. Η ερμηνεία του Ολίβιε έκανε μάλιστα τον Πίτερ Σέλερςνα ερμηνεύσει το «A Hard Day’s Night» των Beatles μιμούμενοςτον Ριχάρδο Γ’ του Λόρενς Ολίβιε.

O Θείος

Λάρι

ΣεΡ ΡΙχΑΡΔοΣΣτην κορυφή: Ο Λόρενς Ολίβιε/Ριχάρδος, όπως τον ζωγράφισε ο Σαλβαδόρ Νταλί,εμπνεόμενος από την περσόνα του σαιξπηρικού ήρωα που ενσάρκωσε στο θέατρο και στον κινηματογράφο (από όπου και οι δύο φωτογραφίες πάνω). Ο Ολίβιε, πάντως, κάποια στιγμή πούλησε τον πίνακα τον οποίο του είχε χαρίσει ο Iσπανός ζωγράφος για να πληρώσει τα δίδακτρα του σχολείου των παιδιών του. Αριστερά, ο Πίτερ Σέλερς υποδύεται τον Λόρενς Ολίβιε να υποδύεται τον Ριχάρδο, σε μια αριστουργηματική παρωδία.

ΘEATPO [28 IουΛίου 2011] #27 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 29

Κριτικοί: το ιερατείοτων φαρμακόγλωσσων

Τι έγραψαν οι κριτικές του βρετανικούΤύπου για τον Ριχάρδο του Bridge Projectκαι του Κέβιν Σπέισι; Στην πραγματικότητα,και παρά ορισμένες αντιρρήσεις ως προςτην ανάγνωση, σχεδόν όλοι οι έγκυροικριτικοί συμφωνούν: η ερμηνεία τουκαθηλώνει.Επιμέλεια: Μαρία Σιδηροπούλου

ΠοΛυΠΡοΣΩΠο εΡΓοΟ Άντριου Λονγκ και η Χάιντν Γκουέιν σεμια ακόμα σκηνή από τον Ριχάρδο Γ’ σεσκηνοθεσία Σαμ Μέντες. Το έργο είναιαπό τα πλέον πολυπρόσωπα του Σαίξπηρκαι δεν έχουν γίνει, όπως εκτεταμένασυνηθίζεται, περικοπές σκηνών.

Charles Spencer«Λαμπρή επίδειξη»The TelegraphΟ Σπέισι μας παρουσιάζει μια εκδοχήτου Ριχάρδου που συχνά ηλεκτρίζει τοκοινό και που προσδιορίζει ευφυέστατατις δύο δυνάμεις που ωθούν το «δηλη-τηριώδες, καμπούρικο βατράχι» – τηνάκαρδη φιλοδοξία και τη βαθιά απο-στροφή που νιώθει ο Ριχάρδος για τονεαυτό του. Ωστόσο, όσο κι αν σε καθη-λώνει, δεν νιώθεις ποτέ –όπως με άλ-λους, πραγματικά μεγάλους ΡιχάρδουςΓ΄– ότι ο Σπέισι αποκαλύπτει κάτι σκο-τεινό κι επικίνδυνο που έχει ανακαλύψειμέσα του. Ερμηνεύει με μια λαμπρή επί-δειξη της υποκριτικής του τεχνικής,αλλά ποτέ δεν ξεχνάς ότι κάθε του κί-νηση είναι υπολογισμένη με πονηριά.

Αν και η παραγωγή του Μέντες μετην αγγλοαμερικανική εταιρεία BridgeProject έχει ροή και σαφήνεια, δεν δια-θέτει την εντυπωσιακή εφευρετικό-τητα και τη γεμάτη ανησυχία ονειρικήατμόσφαιρα της παραγωγής τουΈντουαρντ Χολ, που τώρα ανεβαίνειστο Hampstead.

Όπως και ο αρχιτεκτονικός σχεδια-σμός του Τομ Πάιπερ, με τους τοίχουςκαι τις πόρτες που υποχωρούν, η προ-σέγγιση του Μέντες δείχνει κάπως επι-φανειακή και επιτηδευμένη, αφήνονταςελάχιστα περιθώρια στο κοινό ν’ αξιο-ποιήσει τη φαντασία του. Το έργο τωνσχεδόν τρεισήμισι ωρών θα επωφελείτοσε μεγάλο βαθμό από την αφαίρεσησκηνών.

James Woodall«Λίγη παρακμή ακόμα...»The Art Desk«Είναι αρκετά επικίνδυνος;» αναρωτιέταιο Γούντολ για τον Ριχάρδο του Σπέισι.

Σε μια αποκαλυπτική στιγμή μιας συ-νέντευξης τύπου, ο Σπέισι δήλωσε ότι«σταμάτησα να πίνω, να καπνίζω,έκοψα τα πάντα για να αφιερωθώ πλή-ρως σ’ αυτό το χαρακτήρα». Θα προτι-μούσα να μην τα είχε κάνει όλα αυτά.Εάν υπάρχει κάτι που λείπει απ’ το παί-ξιμό του, είναι αυτή η παρακμή, ο ιδρώ-τας της διαφθοράς και της ηθικής απο-σύνθεσης. Από τη στιγμή που εκφωνείτην πρώτη του ομιλία, σε μια καρέκλα,μετά από μια γιορτή, μ’ ένα χάρτινοστέμμα στο κεφάλι, προσφέρει στορόλο σωματική και ψυχική πληρότητα,και μας κάνει να παρακολουθούμε και ν’ακούμε γοητευμένοι – με τα περισσό-τερα ίχνη της αμερικανικής προφοράςτου να έχουν χαθεί.

Το ότι ο Σπέισι απολαμβάνει το ρόλοτου είναι προφανές, γεγονός που μαςκερδίζει απ’ την αρχή, σε μια παραγωγήμε κινηματογραφική ευρηματικότητα.Απλά να είστε προετοιμασμένοι για κά-ποιες αναπόφευκτες περιόδους ανίας,που δεν είναι ακριβώς λάθος του Μέ-ντες. Ο ίδιος βρήκε το Ριχάρδο του καιπιθανότατα δεν θα τον αναζητήσει ξανά.

Michael Billington«Άγρια ενέργεια»The GuardianO Σπέισι δεν ανατρέπει ριζικά την εκ-δοχή του Ριχάρδου που λάνσαρε ο Ολί-βιε, ως ενός σατανικού πλακατζή. Αυτόπου μας προσφέρει είναι μια δική τουλεπτή παραλλαγή του ρόλου: έναν Ρι-χάρδο, στον οποίο το ενστικτώδες κω-μικό μπρίο συνδυάζεται με τη λαγνείαγια εξουσία, προερχόμενη από έναάσβεστο μίσος για τον ίδιο του τονεαυτό. Η στιγμή που ξεχώρισα είναιαυτή της ενθρόνισης του Ριχάρδουκατά την έναρξη της δεύτερης πράξης.Η ματιά του Σπέισι αντανακλά τη στιγ-μιαία αγαλλίαση της απόλυτης εξουσίας,που την επόμενη στιγμή μετατρέπεταισε ανήσυχη ανασφάλεια.

Αυτό που είναι εντυπωσιακό στονΣπέισι είναι ότι ενσαρκώνει το ρόλο μεκάθε ίνα της ύπαρξής του. Η φωνή τουέχει αποκτήσει μια πιο τραχιά, πιο σκο-τεινή απόχρωση. Με το αριστερό τουπόδι εγκλωβισμένο σε δαγκάνες νάρ-θηκα, σφύζει από άγρια ενέργεια πάνωστη σκηνή.

Paul Taylor«Χιουμοριστικές πινελιές»The IndependentΈχουν υπάρξει πολύ πιο τρομακτικές καιχαρισματικές απεικονίσεις του ΡιχάρδουΓ΄. Αλλά η ερμηνεία του Σπέισι συνδυά-ζει το ενστικτώδες, επιβλητικό κύρος μευπέροχες, χιουμοριστικές πινελιές…Υπάρχουν φορές που αυτός ο Ριχάρδοςμοιάζει με σατανικό ξάδελφο του Βίν-σεντ Πράις, με τα φρύδια του που ανα-σηκώνονται κωμικά, με τα περιφρονη-τικά τινάγματα των χεριών του και τιςπανούργα ανατρεπτικές παύσεις του…

Quentin Letts«Όλα με ψυχραιμία»Daily ΜailΜε τον κ. Σπέισι στο ρόλο του ΡιχάρδουΓ΄, όλα γίνονται με ψυχραιμία. Ο ίδιος εί-ναι υπέροχος ερμηνευτής. Αλλά πού βρί-σκεται η μοναδική, σκληρή τρέλα τουΡιχάρδου μέσα σ’ αυτή την κομμένη καιραμμένη στα μέτρα του Σπέισι υποκρι-τική μανιέρα; Έπιασα τον εαυτό μου ν’αναρωτιέται αν η αυτοεκτίμησή τουήταν εμπόδιο – μια επικάλυψη από σαρ-κασμό και επιδεικτικότητα.

Ο Μέντες επιδεινώνει το πρόβλημα ει-σάγοντας ένα τεράστιο κοντινό πλάνοτου Σπέισι όταν ο Ριχάρδος έχει σχεδόνκατακτήσει το θρόνο. Ο ίδιος ο Ριχάρδοςδεν είναι στη σκηνή εκείνη τη στιγμή.Υπάρχει μόνο μια μεγάλη οθόνη γεμάτηαπό Σπέισι. Είναι υπερβολικό. Οι γκριμά-τσες του προκαλούν πολύ γέλιο. Το κοινόχαχανίζει ακόμη κι όταν ο Ριχάρδος κα-ταδικάζει τους νέους άρχοντες σε θάνατο,στον Πύργο του Λονδίνου, λέγοντας,«Θέλω τα καθάρματα νεκρά». Η συγκε-κριμένη ατάκα θα ’πρεπε να μας παγώσειτο αίμα. Αντ’ αυτού, προκάλεσε γέλια!

© M

anue

l Har

lan

8η Ιουλίου, η πρώτημέρα που θα είχε τη δυ-νατότητα το κοινό ναπρομηθευτεί εισιτήριαγια τον Ριχάρδο Γ΄, έμελλενα ξαφνιάσει μέχρι καιτους συντελεστές του

Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Μέσασε 14 ώρες από την έναρξη της προπώ-λησης, πουλήθηκαν περισσότερα από10.000 εισιτήρια, τα περισσότερα απότα οποία εξαφανίστηκαν μέσα στηνπρώτη ώρα, 00:01-1:00!

Τα εισιτήρια χάνονταν ένα ένα, καιμαζί μ’ αυτά χάνονταν και οι ελπίδες πολ-λών θεατών που μπορεί να μη διέθετανπιστωτική, Ίντερνετ, τηλέφωνο ή καικουράγιο να τρέξουν μέχρι το κέντροτης Αθήνας μες στη ζέστη για να προ-μηθευτούν το πολυπόθητο χαρτάκι. Τογεγονός αυτό οδήγησε το Φεστιβάλ(αφού εξασφάλισε τη συναίνεση του ορ-γανισμού Bridge Project και, βέβαια, τωνσυντελεστών) να προγραμματίσει καιτρίτη παράσταση, για τις 31 Ιουλίου,ημέρα Κυριακή. Έτσι, ξεκίνησε και δεύ-τερη προπώληση στις 12 Ιουλίου.

Οι επίδοξοι θεατές συγκεντρώθηκανκαι πάλι από το πρωί, ανακουφισμένοιπου θα είχαν τελικά τη δυνατότητα ναπαρακολουθήσουν τον Σπέισι να παίζειΣαίξπηρ. Δεν είναι μόνο ο μύθος τωνσταρ που τους κίνησε το ενδιαφέρον.Το ελληνικό κοινό είχε την ευκαιρία ναδει την προσέγγιση του Μέντες στονΣαίξπηρ και το 2009, όταν στην Επί-δαυρο παρουσιάστηκε το Χειμωνιάτικο

παραμύθι, που και τότε είχε κινηματο-γραφικό σταρ, τον Ίθαν Χοκ.

Η έλευση ενός σταρ είναι, πάντως, κί-νητρο για μεγάλο μέρος του κόσμου – κιείναι ευνόητο το γιατί. Ιδίως μάλισταόταν ο σταρ είναι ο Κέβιν Σπέισι, έναςηθοποιός που έχει αποδείξει ότι αξίζει νακοπούν εισιτήρια και μόνο στ’ όνομά του.Γι’ αυτούς τους λόγους, κυρίως, έξω απότο εκδοτήριο του Φεστιβάλ Αθηνών καιΕπιδαύρου στη Στοά Πεσμαζόγλου, ανά-μεσα Σταδίου και Πανεπιστημίου, ο εν-θουσιασμός ήταν έκδηλος. Ένα θερμόμεσημέρι συναντήσαμε ορισμένα απότα πρόσωπα που περίμεναν υπομονε-τικά στη σειρά να πάρουν εισιτήριο. Τιτους έκανε να σπεύσουν;

Η Νατάσσα Γιαννακοπούλου, φοιτή-τρια Αγγλικής Φιλολογίας, μας λέει: «Μό-λις έμαθα για το Ριχάρδο Γ΄, έσπευσα ναπρομηθευτώ το πολυπόθητο εισιτήριο.Φυσικά σ’ αυτό συνέβαλε και ο ΚέβινΣπέισι. Είμαι μεγάλη φαν και του ηθο-ποιού αλλά και των έργων του Σαίξπηρ».«Το Φεστιβάλ κάνει ανοίγματα και προ-σκαλεί τα τελευταία χρόνια γνωστούςηθοποιούς, σκηνοθέτες και παραγωγέςαπό το εξωτερικό. Αυτές οι κινήσεις απο-δεικνύουν πως ο θεσμός δοκιμάζει καιεξελίσσεται», δηλώνει η Σοφία Πολυχρο-νοπούλου που μόλις βγήκε απ’ το εκδο-τήριο. «Αγόρασα το εισιτήριο γιατί ήξεραότι θα δω κάτι διαφορετικό», μας λέει χα-μογελώντας κι ο Δημήτρης. Ε, ψιτ, μη βιά-ζεσαι, πες μας και το επώνυμό σου.

Δεν τον προλάβαμε. Έγινε αέρας. Μαγιατί είναι όλοι τόσο βιαστικοί; s

32 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #27 [28 ΙουΛίου 2011]

τι ζητούσατεστο

εκδοτήριο;Ένα καυτό μεσημέρι του Ιουλίου στηθήκαμε στο εκδοτήριο του Φεστιβάλ. Πολύς κόσμος περίμενε να ψωνίσει εισιτήριο για την Επίδαυρο. Τι περιμένουν να δουν;

Από τη Μαρία Σιδηροπούλου Φωτογραφίες: Βασίλης Μαθιουδάκης

ΗΣοφία Πολυχρονοπούλου:Είναι ωραίο που το Φεστιβάλ κάνειανοίγματα και προσκαλεί γνωστούςηθοποιούς, σκηνοθέτες και παραγω-γές από το εξωτερικό. Ο θεσμός δο-κιμάζει και εξελίσσεται.

Χριστίνα ΧατζηπαναγιώτουΕίμαι μεγάλη φαν του Κέβιν Σπέισι και θεωρώ τύχη να τον δω στην Επίδαυρο.

Νατάσσα ΓιαννακοπούλουΕίμαι φοιτήτρια Αγγλικής Φιλο-λογίας. Ο Σαίξπηρ με γοητεύει,πώς να το κάνουμε; Κι όταν παί-ζει κι ο Κέβιν Σπέισι...

Ντίνα και Παναγιώτης ΜαρήςΉταν δύσκολο να βρούμε εισιτή-ρια. Αλλά για το Bridge Project,αξίζει να περιμένεις λίγο στηνουρά. Θυμόμαστε και πρόπερσιτο Χειμωνιάτικο παραμύθι....

ΔημήτρηςΠαραστάσεις όπως οΡιχάρδος Γ΄, δίνουν μιαιδιαίτερη νότα στο Φε-στιβάλ. Ξέρω ότι θα δωμια σπουδαία παρά-σταση.

MαρίαΕίμαστε μακριά από εκεί πουσυμβαίνει. Αλλά δεν θα έχανατην ευκαιρία να δω μια παρά-σταση για την οποία στη Βρε-τανία παραληρούν, κοινό καικριτικοί.

«εΙμΑΣτε ΑΠομονΩμενοΙ»Στην Ελλάδα είμαστε μακριά από ό,τισυμβαίνει στη διεθνή σκηνή. Aν δεν υπήρχετο Φεστιβαλ Αθηνών δεν θα ξέραμε καν τισυμβαίνει εκεί έξω ή θα χρειαζόμασταν πολλάχρήματα για ταξίδια και καλλιτεχνικήενημέρωση. Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτηπεριγράφει τους λόγους της θεατρικής μαςεσωστρέφειας – που είναι υποσύνολο μιαςευρύτερης εθνικής εσωστρέφειας.

HΡΑΚΛΗΣμ α ι ν ό μ ε ν ο ς

[28 IουΛίου 2011] #27 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 33

Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη δεν υποτιμάτην καριέρα της. Απλώς γνωρίζει ότι οιδάφνες δεν είναι και το καλύτερο μέροςγια ν’ αναπαυθεί ένας ηθοποιός. Ανέπρεπε, ακολουθώντας τα χνάρια τηςΜεγάρας, της ηρωίδας που υποδύεταιστον Ηρακλή μαινόμενο, να κάνει μιαθυσία για κάτι που την ξεπερνάει,μάλλον θα θυσίαζε ανέσεις, χρήμα,φιλαρέσκεια για την τέχνη της. Γι’ αυτήνείναι λόγος ύπαρξης. Γι’ αυτό και τηνενδιαφέρει να συνεχίζει, να αναζητά καινα διεκδικεί...

Από τον Νικόλα Ζώη Φωτογραφίες: Βασίλης Μαθιουδάκης

ποτέ δεναισθάνθηκαότι έφτασα

κάπου

Κ α ρ υ ο φ υ λ λ ι ά Κ α ρ α μ π έ τ η

InfoΕθνικό Θέατρο - Μιχαήλ Μαρμαρινός Ηρακλής μαινόμενος του Ευριπίδη

Ένα από τα λιγότερο γνωστά έργα τουΕυριπίδη, τον Ηρακλή μαινόμενο επιλέγεινα παρουσιάσει ο Μιχαήλ Μαρμαρινόςφέτος στην Επίδαυρο. Η Ήρα σπρώχνειτον Ηρακλή να σκοτώσει τη γυναίκα τουΜεγάρα και τα παιδιά του. Όταν συνέρχε-ται, συνειδητοποιεί τις πράξεις του καιετοιμάζεται να δώσει τέλος στη ζωή του.Παίζουν: Νίκος Καραθάνος, Καρυοφυλ-λιά Καραμπέτη, Μηνάς Χατζησάββας, Θο-δωρής Αθερίδης, Γιάννης Βογιατζής, Στε-φανία Γουλιώτη, Θεοδώρα Τζήμου,Γιώργος Γάλλος, Χάρης Τσιτσάκης, Γιώρ-γος Μπινιάρης, Γιώργος Ζιόβας, ΑργύρηςΠανταζάρας, Γιάννης Παπαδόπουλος,Προκόπης Αγαθοκλέους, ΑλέξανδροςΜαυρόπουλος, Κώστας Κοράκης, Kων-σταντίνος Ασπιώτης, Γιούλα Μπούνταλη,Δημήτρης Μακαλιάς, Ντένης Μακρής

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου5-6 Αυγούστου, 21:00Εισιτήρια: 50€, 45€, 25€, 15€ (Άνω Διάζωμα, Φοιτητικό, ΑΜΕΑ)

ια να μην πάθουν κακό οιπολίτες της Θήβας, η Με-γάρα, σύζυγος του Ηρα-κλή, προτιμάει να θυσια-στεί η ίδια. Προκειμένου ν’ανέβει μια παράσταση χω-ρίς απρόοπτα, η Καρυο-

φυλλιά Καραμπέτη επιλέγει να κάνει τηδουλειά της μέχρι τελικής πτώσεως. Ηβασιλική καταγωγή της κόρης του Κρέ-οντα την έχει προικίσει με ήθος που δεντης επιτρέπει συμβιβασμούς. Τέκνοαγροτικής οικογένειας, η γνωστή ηθο-ποιός έχει αρνηθεί δουλειές ακόμα κιόταν είχε ανάγκη τα χρήματα. Η ηρωίδατου Ευριπίδη βρήκε το θάνατο από τοχέρι του άντρα της, οπλισμένο από έν-θεη μανία, αλλά η ηρωίδα πολλών πα-ραστάσεων, ταινιών και σειρών, απρό-θυμη να παντρευτεί, δεν κινδυνεύει απόκάτι αντίστοιχο.

Οι αυθαίρετες συγκρίσεις μεταξύ τωνδύο γυναικών θα μπορούσαν να συνε-χιστούν για πολύ ακόμα. Κάποιος θαμπορούσε να προχωρήσει σε μεταξύτους χαρακτηρολογικές ταυτίσεις ή σεμέτρηση αποστάσεων. Ευτυχώς που, μι-λώντας για ένα μυθικό πρόσωπο απ’ τημια, και για μια ψημένη στην αρχαία τρα-γωδία ηθοποιό απ’ την άλλη, λίγα από ταπαραπάνω μπορούν να οδηγήσουν σεκάποιο φυσιογνωμικό ή θεατρικό αδιέ-ξοδο. Κι ακόμα περισσότερο ευτυχώςπου οι δύο γυναίκες έχουν την ευκαιρίανα εκτεθούν στην κρίση θεών και αν-θρώπων όχι μέσα από γνώμες τρίτων,αλλά με τον καλύτερο τρόπο που η κάθεμία διαθέτει. Η Μεγάρα μέσα από τοέργο του Ευριπίδη που ανεβαίνει στηνΕπίδαυρο στις 5 και 6 Αυγούστου, και ηΚαρυοφυλλιά Καραμπέτη με τη μέχριτώρα δουλειά της και με μια συνέντευξηστην οποία μιλάει για το ρόλο της στονΗρακλή μαινόμενο του Μιχαήλ Μαρμα-ρινού, την αγωνία του να εμφανίζεται σ’ένα θέατρο-πεδίο συχνών αντιπαραθέ-σεων, αλλά και για την επιλογή της ν’αφοσιωθεί όχι στην πυρηνική, αλλά στηθεατρική οικογένεια.

Έχετε ερμηνεύσει τεράστια γκάμα γυ-ναικείων ρόλων. Στη Μεγάρα ποιοήταν το απρόσμενο, το αναπάντεχοστοιχείο που σας προκάλεσε περισ-σότερο;Ευτυχώς που ο φόνος της Μεγάρας καιτων παιδιών συμβαίνει στα παρασκή-νια, όπου συνήθως χτυπάει η μοίραστην αρχαία ελληνική τραγωδία. Αυτόθα ήταν το δυσκολότερο σημείο του ρό-λου. Έτσι, όμως, όπως είναι γραμμένοτο έργο κι έτσι όπως ο Μιχαήλ Μαρμα-ρινός καθοδηγεί το ρόλο, η δυσκολίαβρίσκεται στον κώδικα υποκριτικής πουαπαιτείται. Η επική αφήγηση που χρη-σιμοποιεί την αφαίρεση στην κίνησητων ηθοποιών, διατηρεί μόνο στο λόγοψηφίδες ωμού ρεαλισμού. Στο θρήνοτης, όμως, όπου η Μεγάρα μιλάει για τηδιάψευση των ελπίδων της απευθυνό-μενη στα παιδιά της, όλα πρέπει να απο-δοθούν έτσι ώστε εκείνα να μην κατα-λάβουν, να μην ανησυχήσουν, να μην

τρομάξουν. Επίσης, όταν βλέπει τονάντρα της να επιστρέφει, μένει άναυδη,σε μια σωματική ακινησία η οποία εμπε-ριέχει όλο τον εσωτερικό της παλμό. Τηναπίστευτη έκπληξη, την άφατη χαρά,την ανάγκη να δώσει όσες περισσότερεςπληροφορίες μπορεί, τη θλίψη για τηναπώλεια των δικών της προσώπων, ταπάντα. Ο Μιχαήλ μου ζητάει το χαμό-γελο του Κούρου σχεδόν σε όλη τηδιάρκεια του ρόλου, το οποίο σου χαρί-ζει αυτή την ιδανική απόσταση από ταπράγματα. Ταυτόχρονα, όμως, σε προ-καλεί και σε ενεργοποιεί νευροφυσιο-λογικά σαν ηθοποιό, δημιουργώνταςόση συγκίνηση απαιτείται.

Ποιες είναι οι πάγιες αρετές και οι συ-γκρούσεις της Μεγάρας που την κά-νουν άξια τραγική ηρωίδα;Έχει την ευγένεια και τη γενναιότηταπου συναντάμε στην Άλκηστη. Αρθρώ-νει πολιτικό λόγο σε μια κρίσιμη στιγμή,όταν βλέπει πως τα πράγματα φτάνουνστο απροχώρητο, εξαιτίας του θράσουςτου τυράννου να απειλήσει τους γέρο-ντες του χορού. Ο Λύκος «δεν ορρωδείπρο ουδενός», θα βάλει φωτιά γύρω απ’το βωμό, οπότε ο θάνατος είναι αναπό-φευκτος. Η Μεγάρα επιλέγει να βαδίσειστο τέλος με αξιοπρέπεια, και η ίδια καιτα παιδιά της και ο Αμφιτρύωνας, ο θε-τός πατέρας του Ηρακλή. Είναι επίσηςκόρη βασιλιά, η καταγωγή της συνεπά-γεται ένα ηρωικό κι ένα γλωσσικό ήθος.Με επιχειρήματα πείθει τον Αμφιτρύωναότι η μόνη λύση είναι ο θάνατος, γιατί ηίδια δεν ελπίζει στην παρέμβαση κανε-νός θεού. Και μπροστά στον Λύκο, ότανμιλάει για τον Ηρακλή που λείπει στονΆδη, ρωτάει τον Αμφιτρύωνα αν όντωςπιστεύει πως θα έρθει «από της γης ταέγκατα» ο γιος του. Μετά, βέβαια, από-ντος του Λύκου, επικαλείται τον Ηρα-κλή, τη μόνη της ελπίδα.

Ο Ηρακλής, όμως, μέσα στη μανίατου, τη σκοτώνει. Χώρια που σύμ-φωνα με τη μυθολογία την είχε πάρεισαν «αριστείο» για την απελευθέ-ρωση της Θήβας. Δεν ακούγονταιλίγο υποτιμητικά όλα αυτά για τογάμο της;Αυτά ανήκουν στη σφαίρα του μύθου.Γενικά είναι προβληματική η σχέση τουΗρακλή με τις γυναίκες. Εξολόθρευσετην Ιππολύτη, δηλητηριάστηκε από τηΔηιάνειρα, τέθηκε στην υπηρεσία τηςΟμφάλης, όπου γελοιοποιήθηκε ανα-γκασμένος να φοράει γυναικεία ρούχα.Η σχέση της Μεγάρας βέβαια με τονΗρακλή, πριν το γεγονός του φόνου, εί-ναι αρμονική. Είναι μητέρα των τριώνγιων του που λατρεύει. Στη διάρκεια τηςεπίκλησής της, του λέει με ευγένεια:«Καλέ μου, ακούγονται στον Άδη οι ζω-ντανοί;» Η πρώτη της λέξη όταν εκείνοςεμφανίζεται, είναι «αγαπημένε». Ο φό-νος της δεν είναι εκούσιος, η μανία τουΗρακλή είναι θεόσταλτη. Την έστειλανοι θεοί στο αποκορύφωμα της δόξαςτου, όταν θα έπρεπε να απολαμβάνει δι-πλή τιμή. Από τους ανθρώπους, γιατί

υπήρξε ευεργέτης τους, αφού σαν τονΠρομηθέα μεσολάβησε μεταξύ εκείνωνκαι των θεών· από τους θεούς, γιατίανόρθωσε τη θρησκεία τους όταν πολ-λοί την είχαν ξεχάσει. Προκάλεσε όμωςτο φθόνο τους. Η Ίρις, η απεσταλμένητης Ήρας, το λέει καθαρά: ο Ηρακλήςπρέπει να τιμωρηθεί, αλλιώς θα κερδί-σουν οι θνητοί και οι θεοί θα χάσουν ταπάντα.

Αν ζούσε σήμερα η Μεγάρα, τι είδουςγυναίκα θα ήταν; Μια γυναίκα αριστοκρατικής καταγωγήςμε αληθινό νοιάξιμο για τους άλλους. ΗΜεγάρα δεν σκέφτεται τον εαυτό της,αλλά τα παιδιά της, τον γέροντα πατέρατου Ηρακλή, το χορό των γερόντων, τουςπολίτες, δηλαδή, της χώρας της. Λέει«προσέξτε, προσέξτε, μην πάθετε γιαχάρη μας κακό», κι όταν το λέω αυτό,φέρνω στο μυαλό μου εικόνες της Αθή-νας του σήμερα. Στη διάρκεια της συζή-τησής μας πάνω στο έργο, είχαμε στηναίθουσα όπου γίνονταν πρόβες φωτο-γραφίες από τις πορείες, τις συγκρούσειςτων ηλικιωμένων με την αστυνομία ότανδιεκδικούσαν την ασφάλιση, τη σύνταξήτους, εισπράττοντας ξύλο και δακρυ-γόνα. Η Μεγάρα δεν θα καθόταν στηβίλα της των βορείων προαστίων, αλλάθα ήταν στον αγώνα προσπαθώντας ναισορροπήσει τα πράγματα με αυτοθυ-σία. Προκειμένου να μην πάθουν τίποτεοι γέροντες, που ο τύραννος τους απο-καλεί δούλους και των οποίων απειλείταιη ζωή, η περιουσία και η ελευθερία, προ-τιμάει να θυσιαστεί η ίδια. Προτιμότερος,λέει, ο θάνατος, παρά να συμβεί το κακόσε αθώους πολίτες.

Η ερμηνεία ενός ρόλου γίνεται πιοαπαιτητική μπροστά από το κοίλο τηςΕπιδαύρου; Και αν ναι, φταίει η λεγό-μενη ιερότητα του χώρου, ή το βά-ρος που οι άνθρωποι του δίνουν;Τα τελευταία χρόνια γίνεται συνέχειακουβέντα γύρω απ’ αυτό το θέμα, όπωςκαι για την ερμηνεία της αρχαίας τρα-γωδίας γενικότερα. Χοντρικά, το κοινόέχει χωριστεί σ’ αυτούς που θέλουν προ-σήλωση στην παράδοση, συντήρησηστην ερμηνεία του αρχαίου δράματος,και σ’ εκείνους που θέλουν να δουν κάτικαινούργιο, πέρα από τις κλασικές ανα-γνώσεις. Πλέον, η τέχνη έχει πάει αλλού,θέλουμε και η ματιά πάνω στην τραγω-δία να είναι πιο τολμηρή, πιο πειραμα-τική. Και οι δύο πλευρές κατεβαίνουνστην Επίδαυρο, είτε ως δημιουργοί είτεως κοινό, και γίνεται το έλα να δεις. Ευ-τυχώς, μέχρι στιγμής δεν βρέθηκα στηθέση να είμαι στην ορχήστρα και να γί-νεται ο κακός χαμός από κάτω. Μέσαμου υπάρχει πάντα η αγωνία για το τι θασυμβεί. Έχω δουλέψει και στην κλασικήανάγνωση, και στην πιο πειραματική,όπως τώρα, και η ψυχή μου βρίσκεταιστη δεύτερη. Γι’ αυτό και, στην περί-πτωση που κάτι ακουστεί, δεν πρόκειταινα πτοηθώ ούτε εγώ ούτε οι συνάδελ-φοί μου. Το έργο βέβαια έχει και το πλε-ονέκτημα ότι δεν ανεβαίνει συχνά, δεν

το γνωρίζει το ευρύ κοινό, οπότε διατη-ρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του κόσμου.

Μέχρι πρόσφατα είχατε και το άγχοςαν θα γίνει τελικά η παράσταση λόγωαπεργιών. Είναι ψυχοφθόρα όλααυτά; Ή αναμενόμενα και κατανοητάσε περίοδο κρίσης; Το ψυχοφθόρο και το αναμενόμενο δεναναιρούν το ένα το άλλο. Εδώ βράζει οκόσμος, έχουν κοπεί συντάξεις, μισθοί,υπάρχει ανεργία, τα πάντα βρίσκονταισε κρίση. Οι εξελίξεις είναι τόσο ρα-γδαίες που δεν μπορείς να κάνεις καμίαπρόβλεψη. Στο Εθνικό Θέατρο, που είναιένας δημόσιος οργανισμός, έχουν γίνειπερικοπές μισθών, γίνονται ήδη άλλεςστα λεγόμενα «εκτός έδρας» και όλααυτά ακούγονται επόμενα της κρίσης.Οι Έλληνες καλλιτέχνες, πάντως, δεναμείβονται όπως οι ξένοι συνάδελφοιτους. Όταν ήταν εδώ πριν δύο χρόνια οΝτίμιτερ Γκότσεφ και σκηνοθετούσετους Πέρσες, μόλις άκουσε τους μισθούςτων παιδιών χλόμιασε κι ένιωσε ντροπή.Εξαρτάται βέβαια και απ’ τον καθένα τοπόσο μπορεί να τ’ αφήσει όλα στην άκρηκαι να επικεντρωθεί στο ρόλο του. Υπάρ-χουν άνθρωποι που τους χαλάει πολύόλο αυτό. Έχω ακούσει συναδέλφους ναλένε ότι δεν θέλουν να έρθουν στηνπρόβα, ότι είναι καλύτερα να πάνε σπίτι.Το ζητούμενο, όμως, είναι να κάνεις τηδουλειά σου μέχρι τελικής πτώσεως,γιατί, αν τελικά όλα λυθούν, δεν θα έχειςδικαιολογία αν δεν είσαι πανέτοιμος.

Τα χρήματα και η ανάγκη για επι-βίωση μπορούν να οδηγήσουν ένανηθοποιό σε επιλογές που ίσως μετα-νιώσει; Είναι η τηλεόραση μέσα σ’ αυ-τές, όπως κάποιοι πιστεύουν;Είμαι παιδί αγροτικής οικογένειας, ποτέδεν είχα πολλά χρήματα κι εδώ και χρό-νια ζω απ’ τη δουλειά μου. Την τηλεό-ραση την αρνιόμουν για πολύ καιρό.Στο Ανοιχτό Θέατρο, παλιότερα, σνο-μπάραμε και την κρατική. Όταν μου έκα-ναν την πρόταση για το πρώτο μου σί-ριαλ, τον Κίτρινο φάκελο του Καραγάτσησε σκηνοθεσία Κουτσομύτη, έκανα έναμήνα ν’ απαντήσω, γιατί φοβόμουν ότιθα ήταν επικίνδυνη επιλογή σε μια πο-ρεία με καλλιτεχνική και θεατρική πυ-ξίδα. Φυσικά, αποδείχθηκε ότι οι φόβοιμου ήταν αβάσιμοι, αφού κι αυτή η δου-λειά και άλλες που ακολούθησαν –τη-λεοπτικές μεταφορές μυθιστορημάτωνκυρίως– ήταν αξιόλογες. Πρόσεχα βέ-βαια πολύ τις προτάσεις. Σε όποια μύ-ριζε λίγο πιο εμπορικά, παρόλο που είχαανάγκη τα χρήματα, έλεγα όχι. Υπήρξακαι φανατική, λέγοντας ότι ένας καλλι-τέχνης είναι καλύτερα να πεινάσει ή ναβρει άλλη δουλειά, γιατί έχει ευθύνηαπέναντι στο κοινό. Η πείρα της ζωής,όμως, με δίδαξε ότι δεν είναι εύκολο ν’αλλάξεις επάγγελμα, ότι υπάρχουν υπο-χρεώσεις συναδέλφων με οικογένεια καιότι ο αυστηρά καλλιτεχνικός χώρος δενμπορεί να τους απορροφήσει όλους.Αναγκάζονται λοιπόν κάποιοι να ρίξουννερό στο κρασί τους.

36 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #27 [28 ΙουΛίου 2011] ΘEATPO

Γ

[28 IουΛίου 2011] #27 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 35

Εσείς θα αλλάζατε κάτι, αν μπορού-σατε, στη μέχρι τώρα καριέρα σας;Προσπαθώ, όσο γίνεται, να μην κάνωμεγάλους συμβιβασμούς. Κάποιους έχωκάνει, μη μου ζητήσεις όμως να σου πωποιοι είναι. Αισθάνομαι ότι κάποια πράγ-ματα, αν είχα οικονομική άνεση, θα ταείχα αποφύγει, θα τα άλλαζα, αλλά γιαλόγους επαγγελματικής δεοντολογίαςκαι από σεβασμό στους ανθρώπους πουμου έδωσαν ψωμί, δεν θέλω να τα ανα-φέρω.

Κάποιο καλλιτεχνικό απωθημένο;Στην Ελλάδα αισθανόμαστε λίγο απο-κομμένοι από τη διεθνή σκηνή. Αν δενείχαμε τις εξαιρετικές παραστάσεις τουΦεστιβάλ Αθηνών, θα έπρεπε να ξοδέ-ψουμε του κόσμου τα χρήματα σε τερά-στια ταξίδια για να τις δούμε. Σκέφτεσαιλοιπόν, γιατί εμείς δεν είμαστε σε ξέναφεστιβάλ, γιατί δεν μπορούμε να δουλέ-ψουμε μ’ αυτούς τους μεγάλους σκηνο-θέτες; Γίνονται προσπάθειες, μακάριόμως να υπήρχαν περισσότερες προϋ-ποθέσεις και χρήματα. Εκτός από τον Πέ-τερ Στάιν και τον Γιούρι Λιουμπίμοφ, πουείναι και οι δύο μεγάλη προίκα, δεν είχατη χαρά να συνεργαστώ μ’ ένα μεγάλοξένο σκηνοθέτη, από εκείνους που αυτήτη στιγμή κάνουν το πιο πειραματικό θέ-ατρο, το πιο ενδιαφέρον. Οι Έλληνες ηθο-ποιοί δεν βγαίνουμε πολύ έξω. Παλιότεραείχαμε πάει στη Νέα Υόρκη, στη Σεούλ,στον Καναδά, στην Ιαπωνία, και είδα τισημαίνει για τον κόσμο στο εξωτερικό τονα δει το αρχαίο δράμα από Έλληνες. Κιας μην λέμε μόνο για την τραγωδία. Τοθέατρό μας έχει να επιδείξει πολύ ενδια-φέρουσες παραστάσεις και είναι κρίμαπου δεν ξεπερνάν τα σύνορα. Αυτά θαήθελα να δω και να κάνω. Ή έστω μια ται-νία, μ’ έναν σπουδαίο Ευρωπαίο ή Αμερι-κανό σκηνοθέτη.

Υπάρχουν πάντως ακόμα και ιστοσε-λίδες αφιερωμένες σε εσάς. Πώς θανιώθατε αν μαθαίνατε ότι έχετε γίνεισύμβολο, είδωλο για ένα μέρος τουκοινού; Αυτό φυσικά με κάνει ευγνώμονα κι ευ-χαριστώ όλους αυτούς τους ανθρώπουςπου μου κάνουν τέτοια τιμή και μου δεί-χνουν τέτοια εμπιστοσύνη. Παρ’ όλααυτά, ως φύση είμαι συνεχώς ανήσυχηκαι αυτοαναιρούμενη. Ποτέ δεν αι-σθάνθηκα ότι έφτασα κάπου, το θεωρώγελοίο και μόνο που το διατυπώνω. Εί-μαι ανήσυχη για το επόμενο βήμα, γιατο πώς θα εξελιχθώ καλλιτεχνικά, για τοπώς θα είμαι στην αιχμή του δόρατος.Δεν θέλω να με ξεπεράσει η εποχή καινα μείνω πίσω. Γι’ αυτό είμαι και απότους πιο φανατικούς του Φεστιβάλ, γι’αυτό και μου αρέσει να ενημερώνομαι.Γιατί με ενθουσιάζουν πολύ τα και-νούργια ρεύματα και θέλω να προχωρώστην τέχνη μου.

Έχετε συλλάβει ποτέ τον εαυτό σαςνα σιχαίνεται τις συνεντεύξεις, τις φω-τογραφίσεις, τη δημοσιότητα; Ή είναιαναγκαίο κακό;

Και τα δύο. Εάν μπορούσα να αποφύγωόλο αυτό το κομμάτι της δουλειάς μας,θα ήμουν ευτυχής. Κάθε φορά που πλη-σιάζει η πρεμιέρα και πρέπει να προω-θηθεί το έργο στο κοινό, δεν χαίρομαικαι πολύ με όλα αυτά. Καταλαβαίνω,όμως, απόλυτα την αναγκαιότητά τουςκαι, για να μπορώ να είμαι συνεπής απέ-ναντι στους εργοδότες μου, τα κάνω. Τααποδέχομαι. Πολλές φορές, όταν αι-σθάνομαι ότι έχω μιλήσει αρκετά, ότιδεν χρειάζεται άλλο, απλώς αρνούμαιευγενικά.

Η φιλαρέσκεια είναι παγίδα ή καύ-σιμο για μια πρωταγωνίστρια; Παγίδα. Παγίδα τεράστια. Είναι απαγο-ρευμένη για μένα. Αν, ως καλλιτέχνης,παγιδευτείς στο ναρκισσισμό, έχεις χά-σει το παιχνίδι. Οι περισσότεροι ρόλοιδεν ζητάνε από σένα να είσαι ωραίοςκαι λαμπερός. Αυτό που έχει μεγαλύ-τερη σημασία είναι οι πολλαπλές όψειςτης έννοιας «άνθρωπος». Κι αυτό συ-μπεριλαμβάνει τα πάντα – την ασχήμια,την εξαθλίωση, τον πόνο. Όταν έχεις νασυνδιαλλαγείς με τέτοιου τύπου έννοιες,πώς είναι δυνατόν το μόνο που σε νοιά-ζει να είναι να βγεις ωραίος; Στο ΛαΤσούνγκα, που ερμήνευα τα δύο προη-γούμενα χρόνια και θα ερμηνεύσω γιατο μισό της σεζόν που έρχεται, υπο-δυόμουν την ηρωίδα, άβαφη και ατη-μέλητη. Αν έκανα το αντίθετο θα πρό-διδα το ρόλο. Καλύτερα να έπαυα ναείμαι ηθοποιός.

Η ομορφιά είναι για μια γυναίκα η κα-ταλληλότερη αρετή στον έρωτα; Αλίμονο αν δείχνουμε στον άλλο μόνοτο ωραίο μας πρόσωπο. Πιστεύω σ’ ένανέρωτα που έχει και στοιχεία αγάπης, πουέχει ξεπεράσει το πρώτο στάδιο τηςπροσπάθειας απλώς να γοητεύσεις. Τοθέμα είναι να γοητεύεις τον άλλον καιμέσα από τις αδυναμίες σου, κι εσύ νατον αγαπάς και για τις ρωγμές του. Έτσιπλησιάζουν τα ανθρώπινα όντα μεταξύτους. Ο έρωτας δεν είναι ούτε μάχη,ούτε παιχνίδι εξουσίας ή ομορφιάς ντεκαι καλά. Ο αγαπημένος μου θα με δεικαι άβαφη και άρρωστη και θλιμμένηκι απ’ όλα. Ελπίζω ότι θα μ’ αγαπάει καιμ’ αυτά.

Από την εποχή της Μεγάρας μέχρισήμερα, ο γάμος και η μητρότητα θε-ωρούνται από πολλές γυναίκες η φυ-σική συνέχεια του έρωτα. Η δική σαςγνώμη σε τι διαφέρει; Δεν μου αρέσει ο γάμος, τον θεωρώμία πλασματική, ψευδή κοινωνική συν-θήκη. Θα τον είχα επιλέξει μόνο ανείχα αισθανθεί την ανάγκη να κάνωπαιδιά. Απ’ τη στιγμή που δεν τηνένιωσα, δεν ήταν απαραίτητος. Έτσι κιαλλιώς, οι σχέσεις των ανθρώπων είναιρευστές και εξελίσσονται κι εγώ είμαιένας άνθρωπος που έχει ανάγκη τονέρωτα και το πάθος στη ζωή του. Απότη στιγμή που δεν υπάρχουν πια, πουδίνουν τη θέση τους σε κάτι άλλο, σεσκέτη φιλία για παράδειγμα, δεν έχω

λόγο να συνεχίσω μια ερωτική σχέση.Έτσι κι αλλιώς, ένας χωρισμός είναιεπώδυνος, γιατί να πρέπει να λύσειςκαι το νομικό κομμάτι; Και δεν μουαρέσει που οι περισσότεροι γάμοι σή-μερα συνεχίζονται για λόγους κοινω-νικούς ή και οικονομικής εξάρτησης.Βρίσκονται μέσα τους τόσα μυστικάκαι ψέματα, που δεν μπορώ να εν-στερνιστώ και να δεχτώ.

Και αν έπρεπε να αντικαταστήσετε τοόνειρο της οικογένειας με κάποιοάλλο, τι θα ήταν αυτό;Το όνειρο για μένα είναι η δουλειά μου,η τέχνη μου, το θέατρο. Είναι η μεγάλημου αγάπη, εκεί βρίσκω λόγο ύπαρξηςκαι είμαι ο εαυτός μου. Νιώθω δημι-ουργική και χρήσιμη, περνάω όμορφα.Υπάρχει και το τίμημα, υπάρχει αγωνία,άγχος, απογοήτευση, ανάλωση του εαυ-τού σου, ξόδεμα της ενέργειάς σου.Αλλά αυτά που παίρνεις, μπροστά σ’αυτά που δίνεις, αξίζουν τον κόπο γιαοποιαδήποτε τέτοιου τύπου θυσία. s

ΘEATPO

Η φιλαρέσκεια είναι

παγίδα. Παγίδα τεράστια.

Είναι απαγορευμένη για

μένα. Αν, ως καλλιτέχνης,

παγιδευτείς στο

ναρκισσισμό, έχεις χάσει το

παιχνίδι. Οι περισσότεροι

ρόλοι δεν ζητάνε από σένα

να είσαι ωραίος και

λαμπερός

“

“

M η ν ά ς χ α τ ζ η σ ά β β α ς

Δεν με πτοούν

οι γκρίνιεςΣτο ρόλο του Αμφιτρύωνα, τραγικού πατέρα του σεκατάσταση αμόκ Ηρακλή, έχει την ευκαιρία ναστοχαστεί για το πέρασμα του χρόνου. Είναι σπάνιοαυτό στο θέατρο, ο ρόλος να ταυτίζεται με τηνκατάστασή σου – αλλά ο Μηνάς Χατζησάββαςδηλώνει ότι αισθάνεται το βάρος της ηλικίας.Κάποιες στιγμές αυτό τον χαροποιεί, κερδίζει σεστοχαστικότητα. Κάποιες άλλες τον αποθαρρύνει,νιώθει να μην έχει τις δυνάμεις που χρειάζεται, π.χ.,ένας ρόλος σαν τον Οιδίποδα Τύραννο. Αλλά δεν χάνει το κέφι του. Μαζί με τοναυτοσαρκασμό, μια ποιότητα που κατακτιέται, ο καλός ηθοποιός όσο περνάει ο καιρός είναι όλο και πιο καλός. Σαν το παλιό κρασί.

Από τη Νίκη Ορφανού

HΡΑΚΛΗΣμ α ι ν ό μ ε ν ο ς

Η τΗΛεοΡΑΣΗ Δεν εΙνΑΙ ΑνΑΓΚΑΣτΙΚΑ εχΘΡοΣΟ Μηνάς Χατζησάββας έχει παίξει πολύ στην τηλεόραση, σε μγάλο βαθμό για βιοπορισμό. Αλλά δεν αρνείται τηνπραγματικότητα, καταδικάζοντας με ευκολία ένα μέσο για την ταυτότητα του οποίου ευθύνονται άνθρωποι. «Όλοι γκρινιάζουν γιατί τα νέα παιδιά μεγαλώνουν με την τηλεόραση», λέει, «αλλά πρέπει να είμαστε τυφλοί για να μη βλέπουμε ότι το θέατρο προχωράει».

τον Ηρακλή μαινό-μενο του Ευριπίδη, οήρωας επιστρέφειαπό τον Άδη στηΘήβα, η οποία έχειπέσει στα χέρια τουΛύκου. Η γυναίκα του

Ηρακλή, Μεγάρα, και τα τέκνα τουςέχουν καταφύγει στο ναό. Ο Ηρακλήςκαταφέρνει να εξοντώσει τον Λύκο,όμως πέφτει θύμα της Ήρας και κυριεύ-εται από μανία, με αποτέλεσμα να σκο-τώσει ο ίδιος την οικογένειά του.

Το ρόλο του Αμφιτρύωνα, τραγικούπατέρα του Ηρακλή, κρατά ο Μηνάς Χα-τζησάββας. Στη συνέντευξη που μας πα-ραχώρησε, ο καταξιωμένος ηθοποιόςμας μιλά για το κείμενο του Ευριπίδη, τησυνεργασία του με τον Μιχαήλ Μαρμα-ρινό – αλλά και για το πόσο δύσκολο εί-ναι να γερνάς...

Είναι η πρώτη σας συνεργασία με τονΜιχαήλ Μαρμαρινό;Ναι, δεν έχουμε συνεργαστεί στο πα-ρελθόν, αν και είχαμε βρεθεί σε μια ται-νία, στα Παιδιά του Κρόνου του ΓιώργουΚόρρα, το 1984. Παρακολουθούσα βέ-βαια τις δουλειές του –φαντάζομαι ότικι αυτός θα έχει δει κάποιες δικές μου–και τον εκτιμώ πολύ. Έτσι, όταν μουέκανε την πρόταση, δεν μπορούσα νααρνηθώ, παρ’ όλο που πλέον αποφεύγωνα κάνω πράγματα κατά τη διάρκειατης καλοκαιρινής περιόδου. Είναι με-γάλη ταλαιπωρία να δουλεύεις μες στηζέστη κι εγώ δεν βρίσκομαι στην πρώτημου νιότη! Οι αντοχές μου δεν είναιόπως άλλοτε... Δέχτηκα όμως, γιατί μουάρεσε η ιδέα να δουλέψω με τον Μαρ-μαρινό. Ήταν καλή ευκαιρία να δούμεκαι αν ταιριάζουμε. Γιατί αν η χημεία εί-ναι καλή κι αν μια συνεργασία θα έχειμέλλον φαίνεται σίγουρα πάνω στηδουλειά. Πάντως, μέχρι στιγμής πάειμια χαρά. Εγώ βέβαια ανησυχώ για τονεαυτό μου, δεν ξέρω αν θα τα κατα-φέρω – αλλά αυτή την αγωνία την έχωπάντα, κυρίως όταν οι πρόβες έχουνπροχωρήσει αρκετά. Ο δεύτερος λόγοςγια τον οποίο δέχτηκα την πρότασηήταν διότι σκέφτηκα ότι, ως Αμφιτρύω-νας, θα έχω μικρό ρόλο. Κι εκεί την πά-τησα! Ο ρόλος δεν είναι καθόλου μι-κρός, ο Αμφιτρύωνας είναι στη σκηνήαπό την αρχή μέχρι το τέλος του έρ-γου. Έχει πολλή δουλειά, είναι πιο ζόρι-κος ρόλος απ’ ό,τι αρχικά φαντάστηκα.Τελικά, πάντως, το διασκεδάζω.

Μόνο το διασκεδάζετε; Τόση ώραπου μιλάμε δείχνετε ενθουσιασμέ-νος...Έτσι είναι, το παραδέχομαι. Η δουλειάπου γίνεται με τον Ηρακλή μαινόμενο εί-ναι πραγματική καλλιτεχνική πρόταση,δεν αναμασάμε καθιερωμένα σχήματακαι τεχνικές. Ο Μαρμαρινός χειρίζεταιτο κείμενο σαν παρτιτούρα. Γίνεταιπολλή δουλειά πάνω στο λόγο, αυτό δη-μιουργεί ένταση και στο σώμα, νιώθειςλοιπόν διαρκώς ότι είσαι σε μια μάχη. Τα

Σ

ΘEATPO

ΘEATPO [28 IουΛίου 2011] #27 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 39

δρώμενα βγαίνουν από την μάχη πουδίνει ο κάθε ηθοποιός με τον εαυτό του.Κι έτσι, δεν υπάρχει καμία δραματοποί-ηση, με την έννοια ότι «τώρα παίζουμεδράμα» ή «τώρα κλαίμε»... Όλα κρατι-ούνται σε μια απόσταση. Όπου χρειάζε-ται ρεαλισμός υπάρχει, αν και συνήθωςανατρέπεται από κάτι άλλο. Αυτή η μέ-θοδος –ας μην μπούμε τώρα σε τεχνικέςλεπτομέρειες– είναι σαν παρτιτούρα, καιο κάθε ηθοποιός δουλεύει σαν ένα μου-σικό όργανο. Αυτό δεν σημαίνει βέβαιαότι ο ηθοποιός δεν καταθέτει και τηνπροσωπική του σφραγίδα, την ευφυΐατου, την ευαισθησία του. Είναι μια συ-νεργασία ουσιαστική. Αυτή είναι, πάνω-κάτω, η δουλειά που γίνεται, και εγώ τηνκάνω για πρώτη φορά.

Είναι και η διαδικασία διαφορετική;Πώς δουλεύετε στις πρόβες;Δοκιμάζαμε διάφορα πράγματα στιςπρόβες. Ο Μαρμαρινός έχτιζε ένα πλαί-σιο, που είχε να κάνει με το τι ήθελε γε-νικά για την παράσταση, και μας έβαζεσε μια κατάσταση εγρήγορσης. Κάναμεαυτοσχεδιασμούς, κάποιους μάλιστατους κράτησε, καθώς τα πάντα κατα-γράφονταν κατά τις πρόβες. Μετά χω-ριστήκαμε και πλέον κάνουμε σπαστέςπρόβες. Προχτές είδα τα παιδιά του χο-ρού να δουλεύουν και πάτησα τα κλά-ματα. Κι ας μην είναι αυτό το ζητούμενο,να κάνουμε δηλαδή το κοινό να κλάψει.Αλλά δημιουργείται μια βαθύτερη συ-γκίνηση, οπτική και πνευματική, απένα-ντι στα δρώμενα – τουλάχιστον εγώ έτσιένιωσα. Πρέπει πάντως να αφεθείς, ναδεις αυτό που εξελίσσεται μπροστά σουαθώα και απλά. Γιατί στην παράστασητα πράγματα είναι απλά, δεν υπάρχεικαμία εκζήτηση. Δεν έχουν γίνει αλλαγέςστο κείμενο ούτε κοψίματα. Η μετά-φραση του Γιώργου Μπλάνα, όμως (σεσυνεργασία με τον Μιχαήλ Μαρμαρινό),είναι εξαιρετική και το ίδιο το κείμενο εί-ναι τόσο καλό...

Τι σας συγκινεί στο έργο;Νομίζω ότι δύσκολα βρίσκουμε σε έργοκαλύτερη περιγραφή για τα γηρατειά.Ο Ευριπίδης, επειδή ήταν μεγάλος σεηλικία όταν το έγραψε, είχε την εμπειρίακαι τη σοφία να μιλήσει ουσιαστικά γιατο τι σημαίνει να γερνάς, να μη μπορείςνα οδηγήσεις πια το σώμα σου, να τρέ-μουν τα πόδια σου. Είναι πολύ συγκινη-τικός ο τρόπος με τον οποίο μιλάει οσυγγραφέας για τους γέρους, για τηνηλικία. Ταυτόχρονα, όμως, το κείμενοείναι κι ένας ύμνος στα νιάτα. Νομίζω, οπατέρας τον οποίο υποδύομαι, ο Αμφι-τρύωνας, είναι τόσο αληθινός. Είναι έναςπατέρας που συγκινείται, που φοβάται,που προσπαθεί να σώσει τα εγγόνιατου...

Είναι δύσκολο για έναν καλλιτέχνη ναμεγαλώνει; Εσάς σας απασχολεί η ηλι-κία;Είναι δύσκολο και περίεργο μαζί. Απ’ τημια πλευρά, όσο μεγαλώνεις έχεις εμπει-ρίες, ξέρεις περισσότερα, βρίσκεις πιο

γρήγορα το στόχο καθώς η αντίληψήσου είναι οξυμένη και δεν σε πειράζει ναρισκάρεις ίσως και παραπάνω, διότι βλέ-πεις την ουσία των πραγμάτων, όχι τηνεπιφάνεια, και σ’ ενδιαφέρει λιγότερο τοτι θα πουν οι άλλοι... Αλλά απ’ την άλληπλευρά, αυτή η κατάκτηση έρχεται σεαντίθεση με το σώμα σου. Το σώμα σου,δηλαδή, δεν μπορεί να σε ακολουθή-σει. Θέλεις να κάνεις τολμηρά πράγ-ματα, αλλά σε πονάει το πόδι σου, πιά-νεται η μέση σου, ξεχνάς τα λόγια σουκαι πάει λέγοντας. Το πνεύμα θέλει, αλλάτο σώμα έχει αντιρρήσεις. Αυτή είναιμια εμπειρία πολύ άσχημη για κάθε καλ-λιτέχνη. Όσο για μένα, σ‘ αυτή την πα-ράσταση έχω ένα επιπλέον πρόβλημα:από την αρχή ώς το τέλος ακούω συνε-χώς να με αποκαλούν γέροντα! Ε, δενέχω και την αίσθηση πια ότι είμαι τόσοπολύ γέρος! Εντάξει, έχω κλείσει τα 63,ξέρω ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί ναβρεθεί μπροστά μου ένας πιτσιρικάς καινα με αποκαλέσει παππού (ή και, λιγό-τερο ευγενικά, παλιόγερο)… Τι να κάνω,θα το αποδεχτώ. Αλλά μέσα μου, ασχέ-τως πώς φαίνομαι εξωτερικά, δεν αι-σθάνομαι και τόσο μεγάλος, αυτό το«γέροντα, γέροντα» που με φωνάζουν,μου κακοφαίνεται. Είναι λίγο δύσκολονα το αντέξω... Εντάξει, να με λένε πα-τέρα ή μπαμπά, αλλά γέροντα; Πρώτηφορά μου συμβαίνει να παίζω το ρόλοενός τόσο ηλικιωμένου. Πάντως, μέχριστιγμής το αντιμετωπίζω με ηρωισμό…

Υπάρχουν ρόλοι που δεν προλάβατενα κάνετε;Θα ήθελα να είχα κάνει έναν Οιδίποδα,Οιδίποδα Τύραννο εννοώ, αλλά τώραείναι πλέον πολύ αργά. Δεν πειράζει, τινα κάνουμε... Προλαβαίνω τουλάχιστοννα κάνω τον Οιδίποδα επί Κολωνώ. Ηαλήθεια είναι ότι ποτέ δεν κόλλησα σεσυγκεκριμένους ρόλους, χαιρόμουντόσο πολύ που έκανα θέατρο ώστε ναμη μ’ ενδιαφέρει να ταυτιστώ με κάποι-ους απ’ αυτούς. Το ότι βρισκόμουν μεκάποιους ανθρώπους με τους οποίουςμοιραζόμαστε το ίδιο πάθος, ότι κάναμεομάδες, ότι αναπνέαμε αυτή τη συλλο-γική δουλειά, όλα αυτά ήταν πιο σημα-ντικά από το να κάνω συγκεκριμένουςρόλους. Μου άρεσε η πράξη του θεά-τρου καθεαυτή. Άλλωστε και ένας μι-κρός ρόλος έχει ενδιαφέρον, πρέπει ναπαλέψεις για να τον κάνεις σημαντικό,κάθε φορά χρειάζεται να δώσεις τον κα-λύτερο εαυτό σου. Δεν ξέρω αν είμαιευτυχισμένος ή αν έχτισα τη ζωή μουκαλά, αλλά χαίρομαι που ανακάλυψα τοθέατρο. Γιατί μου χάρισε φοβερές στιγ-μές, και κακές και καλές. Πολεμούσα συ-νέχεια, το θέατρο αυτό είναι, ένας πόλε-μος, μια διαρκής μάχη με τον εαυτό σου,με τα κείμενα… Θα πείτε: αυτός ο πό-λεμος μ’ έκανε να μην καταλάβω ότι πέ-ρασαν τα χρόνια. Αλλά ήταν γεμάταχρόνια, δεν βαρέθηκα.

Δεν έχετε κουραστεί, δηλαδή…Δεν λέω ότι δεν έχω κουραστεί, αυτό θαήταν ψέμα. Όπως έχει πει κι η Μάγια Λυ-

μπεροπούλου, το θέατρο είναι για τουςνέους. Έχει δίκιο. Οι μεγαλύτεροι ακο-λουθούμε, γιατί δεν θέλουμε να παρα-δώσουμε τα όπλα. Το σίγουρο είναι ότι,προσωπικώς, αν δεν είχα τη δυνατότητανα κάνω το θέατρο που μου αρέσει, πουμε κεντρίζει, που με κρατά σε εγρή-γορση, αν είχα μείνει σ’ όσα είχα κατα-κτήσει, θα είχα ήδη παραιτηθεί. Άλλωστεη τέχνη πρέπει να αφυπνίζει, αλλιώς δενέχει νόημα – και πώς θα αφυπνίσει τονοποιονδήποτε ένας αποκοιμισμένοςηθοποιός;

Θέλατε από μικρός να κάνετε θέατρο;Όταν ήμουν μικρός, όλοι θέλαμε να παί-ξουμε σινεμά. Ήμουν τυχερός, έκανακαλό σινεμά ταυτόχρονα με το θέατρο.Είχα κάνει την επανάστασή μου – η μη-τέρα μου δεν ήθελε, ο πατέρας μου δενείχε αντίρρηση. Μετά βγήκε η τηλεό-ραση... Η αλήθεια είναι ότι όλοι φάγαμεψωμί με την τηλεόραση. Ο κινηματο-γράφος είναι ακριβό χόμπι, και ίσως σή-μερα να είναι ακόμα πιο ακριβό. Το ίδιοκαι το θέατρο. Εγώ ξεκίνησα πολύ αργάτηλεόραση, γύρω στα 45. Ήμουν μεγά-λος, τα μυαλά μου δεν μπορούσαν ναπάρουν αέρα.

Ποια είναι η αίσθησή σας για τους νέ-ους ηθοποιούς; Υπάρχουν νέες δυνάμεις απίστευτες.Ναι, ξέρω, όλοι γκρινιάζουν γιατί τα νέαπαιδιά μεγαλώνουν με την τηλεόρασηκαι ό,τι συνεπάγεται αυτό. Αλλά πρέπεινα είμαστε τυφλοί για να μη βλέπουμεότι το θέατρο προχωράει, ότι γίνεταιπολύ καλό θέατρο πλέον στη χώρα μαςκι ότι έχουμε θαυμάσιους νέους ηθο-ποιούς, πολύ πιο προχωρημένους απ’όσο ήμασταν εμείς. Βλέπω τους νέουςηθοποιούς να τραγουδάνε, να χορεύ-ουν, και όλα αυτά επαγγελματικά, όχι«λίγο απ’ όλα» όπως όταν ξεκινούσαμεεμείς. Οι νέοι ηθοποιοί μαθαίνουν τόσαπράγματα, έχουν τόσες δεξιότητες. Είμαιπολύ αισιόδοξος, δεν με πτοούν ούτεοι γκρίνιες ούτε η τηλεόραση ούτε τί-ποτα... Οι νεότεροι θα μας ξεπεράσουν,κι αυτό είναι καλό. Δεν σημαίνει ότι δενβλέπω τις δυσκολίες, ιδιαίτερα στονκαιρό της κρίσης που ζούμε. Απ’ τηνάλλη, μια κρίση μπορεί να μας κάνει καιπιο αποφασισμένους. Ίσως να είναι καιμια ευκαιρία η κρίση.

Από ποια άποψη;Ίσως να μπορέσουμε να θέσουμε με με-γαλύτερη σαφήνεια κάποια ερωτήματαγια μας τους ίδιους, για τη ζωή μας. Δενμ’ αρέσει να κρίνω ούτε να βγάζω απο-φάσεις. Αλλά μπορώ να καταλάβω τι ση-μαίνει ενοχή. Δεν αισθάνομαι και τόσοαθώος. Είμαι αριστερής σκέψης, αλλάνομίζω ότι μας έμαθαν να ζούμε και λι-γάκι ωφελιμιστικά. Να είμαστε ελαστι-κοί, να κάνουμε «λαμογιές», ανάλογα μετις δυνατότητές μας. Βλέπω αυτούς πουφωνάζουν και σκέφτομαι ότι θα ήτανωραίο, από μια άποψη, να μπορώ κι εγώνα καταδικάζω, θα έκανε πιο απλά ταπράγματα. Αλλά πώς να βγω να φωνάξω

και να καταδικάσω; Σίγουρα εμένα θαμπορούσε να με βάλει στη θέση μου κά-ποιος που δεν έχει τα μέσα να ζήσει. Εγώπήρα καλή σύνταξη, μπορώ να ζήσω μεαξιοπρέπεια. Δούλεψα, αλλά ίσως κά-ποιοι άλλοι δεν είχαν αυτή τη δυνατό-τητα. Πολλοί λοιπόν έχουν λόγους ναφωνάζουν. Αλλά για μένα το σημαντικόείναι να θέσουμε με ωριμότητα κάποιαερωτήματα, να σκεφτούμε πιο σοβαράγια τη ζωή μας, την ηθική μας, το τι μαςδένει με τους άλλους – και η κρίση μαςίσως τελικά μας αναγκάζει να το κάνουμεαυτό. Όχι ότι θα μπορέσουμε να δώ-σουμε τελικά απαντήσεις. Όπως και να’χει, θα πεθάνουμε με ερωτήματα και μετην αμφιβολία… s

Δεναισθάνομαι και τόσο

αθώος. Είμαι αριστερήςσκέψης, αλλά νομίζω

ότι μας έμαθαν να ζούμεκαι λιγάκι ωφελιμιστικά.

Να είμαστε ελαστικοί, να κάνουμε “λαμογιές”.

Βλέπω αυτούς πουφωνάζουν και σκέφτομαι

ότι θα ήταν ωραίο ναμπορώ κι εγώ

να καταδικάζω, θα έκανε πιο απλά

τα πράγματα

“

“

τΙ εΙνΑΙ ΚΙτΡΙνοΟ Μιχαήλ Μαρμαρινός αρνείται με έμφασητην κριτική που λέει πως, αν ένας θίασοςλαμβάνει κρατικές επιδοτήσεις, αυτό είναιαποτέλεσμα συνδιαλλαγής με την εξουσία.Αυτη είναι κίτρινη κριτική, λέει. Και αρνείταιδιαρρήδην ότι έστω μια στιγμή είχεοποιοδήποτε πολιτικό αλισβερίσι μεοποιονδήποτε.

HΡΑΚΛΗΣμ α ι ν ό μ ε ν ο ς

Η δουλειά του έχει ξεπεράσει τα σύνορα τηςχώρας (παραστάσεις του έχουν ανεβεί σεΠολωνία, Γερμανία, Ιταλία, Γεωργία και Κορέα),ενώ το έργο του έχει προκαλέσει το ενδιαφέρονπολλών ξένων φεστιβάλ. Φέτος, παρουσιάζειστην Επίδαυρο ένα από τα λιγότερο παιγμέναέργα του Ευριπίδη, τον Ηρακλή μαινόμενο. Μεαφορμή την παράσταση αυτή, ο ΜιχαήλΜαρμαρινός μιλάει στην εφ για το θέατρο, τηνελληνική δημιουργικότητα που δεν βρίσκειδιέξοδο, αλλά και για όσους του ασκούν σκληρήκριτική. Και δεν μασάει τα λόγια του…

Από την Κατερίνα Κόμητα Φωτογραφίες: Βασίλης Μαθιουδάκης

επειδή επι-χορηγείσαιπρέπει να τοβουλώνεις;

μ ι χ α ή λ μ α ρ μ α ρ ι ν ό ς

[28 IουΛίου 2011] #27 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 41

Γιατί επιλέξατε ν’ ανεβάσετε το συ-γκεκριμένο έργο;Η επιλογή ενός έργου είναι κατά έναμόνο μέρος συνειδητή, ενώ το υποσυ-νείδητο και η σύμπτωση –δύο παράγο-ντες, δηλαδή, που δεν μπορείς να ελέγ-ξεις– παίζουν πάντα καθοριστικό ρόλο.Έτσι, οποιαδήποτε απάντηση κι αν σαςδώσω, θα είναι ένα μόνο μέρος της αλή-θειας. Ας αρκεστώ λοιπόν να πω πως οΗρακλής μαινόμενος είναι ένα έργο πουανεβαίνει σπάνια και γι’ αυτό δεν είναιπολύ γνωστό στο ευρύ κοινό. Έτσι, ο θε-ατής έχει την πολυτέλεια να παρακο-λουθήσει ένα έργο που του επιτρέπεινα είναι λίγο πιο αθώος απέναντι σταπράγματα. Κι αυτή η αθωότητα ίσως εί-ναι μια όμορφη συγκυρία..

Πού τοποθετήσατε χρονικά το κεί-μενο;Εκεί που τοποθετούνται πάντοτε τα μυ-θικά κείμενα όταν συναντάνε την τρέ-χουσα Ιστορία. Είναι φανερό πως δεναπαντάω ευθέως στο ερώτημά σας.Ωστόσο, αυτό που έχει σημασία είναιπως η παράσταση είναι κάτι που συμ-βαίνει Τώρα και προκύπτει απ’ τη συνά-ντηση ενός μυθικού υλικού με το πα-ρόν, με την τρέχουσα ιστορία και τιςδυνάμεις της. Παρ’ όλα αυτά, η τραγω-δία διατηρεί πάντα μια απόσταση απ’την άμεση επικαιρότητα. Μπορεί να τηλαμβάνει μοιραία υπ’ όψιν, όμως, δεντην απασχολεί η απλή καταγραφή της.

Για να λάβουμε υπόψη και την τρέ-χουσα πολιτική και κοινωνική κατά-σταση, μήπως ο δικός σας Ηρακλήςβρίσκεται μαινόμενος σε κάποια πλα-τεία;Η τραγωδία πάντοτε υπονοεί δύο χώ-ρους: τον δημόσιο, όπου τα πράγματασυμβαίνουν μπροστά στα μάτια μας, καιτον ιδιωτικό –ή, αλλιώς, τον κρυφό–,στον οποίο συμβαίνουν πράγματα πουμπορούμε να φανταστούμε ή ν’ ακού-σουμε, αλλά δεν επιτρέπεται να δούμειδίοις όμμασι. Η ορχήστρα, βέβαια, είναιπάντοτε μια μορφή πλατείας, ένας χώ-ρος δημόσιος.

Δεν είναι περίεργο που ο χορός επι-νοήθηκε στην Ελλάδα, όπου πολύσπάνια έως ποτέ μιλάμε όλοι μαζί καιλέμε το ίδιο πράγμα;Μα ο χορός δεν λέει ποτέ το ίδιοπράγμα, γιατί απλούστατα δεν είναι έναάτομο κλωνοποιημένο επί 15, 300 ή 10εκατομμύρια, όσοι δηλαδή είμαστε οιΈλληνες. Ο χορός ενέχει τον εσωτερικόή ακόμα και τον συγκρουσιακό διάλογο.Είναι ένα σύνολο από ατομικότητες σεκοινή συνθήκη. Οι γνώμες των μελώντου μπορεί να συμπέσουν, αλλά μπορείκαι να συγκρουστούν. Κι αυτή η παρε-ξήγηση περί της λειτουργίας του χορούδημιουργήθηκε, κατά κύριο λόγο, μέσααπό μια πολύχρονη ιστορία παραστά-σεων που αντιμετώπισαν το χορό ωςμία φωνή. Όμως, προς Θεού, μη θεω-ρήσετε ότι ισχύει κάτι τέτοιο. Όπου χρει-αστεί είναι όντως μία φωνή, άλλοτε,

όμως, είναι πολλές φωνές, περισσότε-ρες ακόμα κι απ’ τον ίδιο τον αριθμό τωνμελών του!

Σε πρόσφατη συνέντευξή σας στοΒήμα, σχολιάζοντας τη σημερινή πο-λιτικοκοινωνική κατάσταση, είχατεπει μεταξύ άλλων ότι «όταν η μόνηδιαφυγή είναι ένα αδιέξοδο, η μόνηδημιουργική πράξη είναι η κατα-στροφή» και πως «στην περίπτωσήμας, η δημιουργία είναι η κατα-στροφή». Επειδή αυτές οι φράσειςπροκάλεσαν ποικίλα σχόλια, θαήθελα καταρχάς να ξεκαθαρίσετε τιακριβώς εννοούσατε. Μιλάω με όρους φυσικής θερμοδυνα-μικής. Γενικά, όταν σ’ ένα σύστημα δενυπάρχει διαφυγή, όταν, δηλαδή, η ζω-τική ενέργεια ενός πλήθους δεν έχει διό-δους δημιουργικής διατύπωσης, είναιμοιραίο να γίνεται εκρηκτική. Γιατί, ότανη καταστροφή καταλήγει να είναι ημόνη έκφραση, τότε βιώνεται με όρουςδημιουργίας. Γι’ αυτό κι ο ρόλος της πο-λιτικής είναι να βρίσκει τρόπους μετα-τροπής της δημιουργικής ενέργειαςενός πληθυσμού σε ωφέλιμο έργο. Δυ-στυχώς, όμως, η ελληνική πολιτική σεαυτό επιδεικνύει ζηλευτές αποτυχίες..

Ο δημοσιογράφος Σταύρος Θεοδω-ράκης, σε άρθρο του με τίτλο «Η εξέ-γερση των βολεμένων», σας άσκησεπολύ έντονη κριτική υποστηρίζοντας:«Αναρωτιέμαι λοιπόν πώς είναι δυνα-τόν να είσαι ένα από τα αγαπημέναπαιδιά των Υπουργείων (του Σημίτη,του Καραμανλή, του Παπανδρέου) καιπαράλληλα να προπαγανδίζεις τηνκαταστροφή του συστήματος». Πώςαπαντάτε; Καταρχάς, η ηχώ και μόνο μιας τέτοιαςδιατύπωσης είναι –για να μην την ονο-μάσω χειρότερα– αντιδημοκρατική…Στην ουσία, αυτό που διατυπώνεται εί-ναι πως, εφόσον το σύστημα στέκεταιδίπλα σου –και σε επιχορηγεί– εσύ πρέ-πει να το βουλώνεις. Εάν αυτή είναιηθική ή ο τρόπος που θέλει να σκέφτε-ται ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος,με στενοχωρεί, αλλά, λυπάμαι, δεν θαακολουθήσω τις προτιμήσεις του. Κατάδεύτερον, εμένα και τους ομοίους μουδεν μας επιχορηγούν κυβερνήσεις – μαςεπιχορηγεί η πολιτεία, που είναι τελείωςάλλο πράγμα. Είναι ανατριχιαστικό ν’ακούγεται ότι, εάν υποστηρίζεσαι οικο-νομικά από το κράτος, δεν έχεις δικαί-ωμα και να το κρίνεις, Μα αυτό τότε δενείναι επιχορήγηση, είναι χρηματισμός!...Δεν ξέρω αν ο εν λόγω δημοσιογράφοςθα το χρησιμοποιούσε σαν πρακτικήστις δικές του δραστηριότητες, αλλάεμένα μου δημιουργεί φλύκταινες. Ανδεν μιλήσει η τέχνη για όσα αισθάνεταιως προδοσία αρχών, ποιος άλλος θα τοκάνει; Η ίδια η πολιτική ή η δημοσιο-γραφία;

Πάντως, έτσι όπως γράφτηκε το κεί-μενο του Θεοδωράκη, σε κάνει νασκεφτείς πως ένας άνθρωπος που

επιχορηγείται σταθερά μάλλον έχειφροντίσει γι’ αυτό. Ότι, δηλαδή, έχειπιθανά συνδιαλλαγεί με την εξουσία,γι’ αυτό και το να της ασκεί κριτικήμοιάζει «δήθεν».Καταρχήν, όλο αυτό είναι «κίτρινο».Ακόμα και η ερώτησή σας. Ξέρετε τιαντηχεί πίσω απ’ όλη αυτή την «απο-ρία»; Ότι μόνο οι ημέτεροι μπορούν ναδημιουργούν σ’ αυτή τη χώρα. Ευτυ-χώς για την ελληνική πολιτεία, δεν είναιέτσι τα πράγματα, είμαστε σε καλύτερημοίρα από τις κίτρινες αντιλήψεις… Σεό,τι με αφορά, μπορεί να με χαρακτη-ρίζει η ιδεολογία μου, μπορεί να υπο-στηρίζω ανθρώπους συγκεκριμένα καιεπιλεκτικά, μπορεί να έχω πολιτικόλόγο απέναντι στα πράγματα, αλλά δενέτυχε να είμαι ημέτερος κάποιου. Κιαυτό φαίνεται από το έργο μου, που,στο πέρασμα του χρόνου, φαίνεται ναδικαιώνει τη στήριξη της πολιτείας.Ωστόσο, αν τελικά ισχύουν πράγματιαυτές οι θεωρίες περί ημετέρων, τότεείμαστε απόλυτα ρομαντικοί εμείς καιβρισκόμαστε σε άλλη κατάσταση. Τοπολιτικό αλισβερίσι μπορεί να υπάρ-χει, αλλά εγώ δεν έχει τύχει να τοβιώσω, και το ίδιο ισχύει και για πολύκόσμο στο χώρο της τέχνης. Ίσως γιατίη τέχνη συνεχίζει να είναι η τελευταία«κατοικία της ουτοπίας». Πάντως, θαείχε ενδιαφέρον να κάνω μια συζήτησημε τον κύριο Θεοδωράκη face to faceγια όλα αυτά…

Πολιτικά, σε ποιο χώρο ανήκετε;Δεν θα σας απαντήσω. Αυτό που μπορώνα πω είναι ότι δεν θα ήταν εύκολο να μεχαρακτηρίσετε κομματικά. Πέρα απότην προσωπική μου ιδεολογία, αυτό πουμπορώ να πω είναι ότι είμαι ανοιχτός σεκάθε κίνηση, απ’ όπου κι αν προέρχε-ται, που προάγει την κοινωνική ελπίδα,δικαιοσύνη και δημιουργικότητα.

Σας ρωτώ γιατί υπάρχουν κι αυτοίπου σας ασκούν κριτική ότι η πολι-τική διάσταση του αισθητικού στίγ-ματός σας είναι ηθελημένα θολή καιαπολιτική, και πως ο φόβος μήπως«παρεξηγηθείτε» και εκτεθείτε καθο-ρίζει ακόμα και τις θεατρικές σας επι-λογές. Είμαι πολιτικό ον, αλλά δεν κάνω στρα-τευμένη τέχνη. Δεν θέλω, όμως, ν’ ασχο-ληθώ άλλο με αναλύσεις «ψυχαναλύο-ντος» τύπου. Όλοι αυτοί ας βλέπουν ταέργα κι ας καταλαβαίνουν ό,τι είναι νακαταλάβουν. Ο δικός μου στόχος δεν εί-ναι να κάνω πολιτικό μάθημα· είναι ναπροκαλώ μια άλλου τύπου εσωτερικήανάταση που, πιθανά, να κάνει κάποιονκαλύτερο πολιτικό ον, χωρίς όμως να εί-ναι αυτή η πρόθεσή μου. Η τέχνη, αν κιέχει πάντοτε σχέση με την πολιτική, δενκάνει πολιτική. Κι όσον αφορά τις πολι-τικές πεποιθήσεις μου, μπορεί ο καθέ-νας να πιστέψει ό,τι θέλει, όμως, η αλή-θεια είναι πως, στη δημιουργία, ταπράγματα φαίνονται πολύ πιο καθαράκαι πολύ πιο μυστικά, όπως και πρέπεινα είναι.

Ας μετακινήσουμε τη συζήτηση στοχώρο της δημιουργίας. Θεωρείτε πωςέχετε καταφέρει να δημιουργήσετετη δική σας αισθητική;Δεν είμαι το κατάλληλο πρόσωπο ν’απαντήσω σ’ αυτό το ερώτημα. Όμως,το γεγονός ότι αναγνωρίζονται οι πα-ραστάσεις μου σημαίνει ότι έχουν κά-ποιους κώδικες που εμένα, ούτως ή άλ-λως, με απασχολούν ως εμμονές, καιπου, προφανώς, αντηχούν μια γλώσσα,μια γραφή.

Δώστε μου τον ορισμό της θεατρικήςαποτυχίας. Όταν αυτό που έκανες είναι μακριά απ’αυτό που φανταζόσουν. Έχω κάνει πα-ράσταση –μιλάω για τη Μήδεια–, ηοποία έτυχε να έχει εμπορική επιτυχίακαι την οποία τη σταμάτησα στον ενά-μιση μήνα γιατί ήταν μακριά απ’ αυτόπου φανταζόμουν. Η δεύτερη εκδοχήτης, που ανεβάσαμε λίγο αργότερα, δενείχε την ίδια επιτυχία αλλά ήταν πιο κο-ντά σ’ αυτό που νόμιζα σωστό.

Φαντάζομαι πως δεν είναι καθόλουεύκολο να σταματάς μια παράσταση.Καθόλου, γιατί δεν έχει να κάνει μόνο μετα δικά σου θέλω – οφείλεις να σκεφτείςκαι τους συνεργάτες σου. Όμως, δενσταματάς εντελώς την παράσταση – τηνεπαναδιαπραγματεύεσαι. Ξέρετε, με-ρικά πράγματα βαθαίνουν στο χρόνο,γι’ αυτό και πρέπει κανείς να δίνει χρόνοστα πράγματα για να συμβούν. Γι’ αυτόκαι στην τέχνη δεν πρέπει να σπρώ-

44 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #27 [28 ΙουΛίου 2011] ΘεΑτΡο

χνουμε τα πράγματα στη λεγόμενη«υπερπαραγωγικότητα», μόνο και μόνογια ν’ αποδεικνύεται ότι οι άνθρωποιδουλεύουν!... Δεν μπορεί να απαιτούμετην παραγωγή τριών έργων από ένανοργανισμό, απλώς και μόνο για να απο-δεικνύει ότι τα χρήματα που παίρνεικάτι τα κάνει. Η τέχνη οφείλει να ανα-πτύσσεται εγκάρσια, προς το βάθος.

Στις πρόβες εξαντλείτε τους ηθοποι-ούς;Λαμβάνω υπόψη μου το πεντάωρο τουωραρίου τους πολύ αυστηρά, ωστόσο, ηγνώμη μου είναι ότι το επίσημο ωράριοεργασίας των ηθοποιών πρέπει να επα-ναπροσδιοριστεί. Σε άλλες χώρες, τιςοποίες –όχι μόνον εγώ– τις θεωρούμεπροοδευμένες, το ωράριο είναι οκτά-ωρο κι όχι πεντάωρο. Μερικά πράγματαεξαρτώνται ευθέως κι από κάποιες θε-σμικές συνθήκες ή «συνδικαλιστικές κα-τακτήσεις» – με την κακή έννοια.

Στην πορεία σας, ποια ήταν η δουλειάπου κάνατε και σας έκανε να νιώσετεκαλύτερα από κάθε άλλη, και γιατί;Η τέχνη δεν είναι ρινγκ για να επικρατείκάποιος. Ωστόσο, θα σας πω μερικές:υπάρχει μια παράσταση που τη θεωρώβαθιά κρίσιμη και η οποία είναι απ’ τις πιοάγνωστες που έχω κάνει. Λέγεται Ρομα-ντισμός και την ξεχωρίζω γιατί συνέπεσεμε την εκκίνηση μιας άλλης γραφής, αυτόπου λέμε «σκηνοθεσία ως δραματουρ-γία», η οποία εμφανίστηκε πολύ πιοεκρηκτικά στον Εθνικό ύμνο, μια εξίσου

σημαντική παράσταση. Επίσης, θα ξεχώ-ριζα το Πεθαίνω σα χώρα, τις δύο δου-λειές μου πάνω στον Σαίξπηρ –τον Άμλετκαι το Ρομέο και Ιουλιέτα– κ.λπ.

Τι είναι αυτό που κάνει κάποιον ν’ αλ-λάζει γραφή; Ένα κλικ;Δεν πιστεύω ακριβώς ότι κάποιος αλ-λάζει γραφή. Απλώς μια τυχαιότητα, μιααναγκαιότητα, τον κάνει να εκπλήσσε-ται από τον εαυτό του. Το γεγονός ότιεκείνη την ώρα, από το πουθενά, έχειςτην εσωτερική δύναμη να πεις «ναι» σεμια παράλογη τόλμη.

Ο Λιβανέζος σκηνοθέτης ΟυαζντίΜουαουάντ χρησιμοποίησε τον,καταδικασμένο για το φόνο της ΜαρίΤρεντινιάν, Μπερτράν Καντά στην πα -ράσταση Γυναίκες που παίχθηκε πρινλίγες μέρες στο Ηρώδειο. Η επιλογήτου αυτή προκάλεσε την αντίδρασηγυναικείων οργανώσεων σ’ όλο τονκόσμο. Εσείς θα λέγατε «ναι» σε μιατέτοια τόλμη;Δεν μπορώ να σας απαντήσω. Μπορείναι, μπορεί και όχι. Το ζητούμενο είναιπώς ταξιδεύει το γεγονός αυτό μέσαστην ψυχή του θεατή. Αν μπορεί δη-λαδή κάτι, που αρχικά μοιάζει ζοφερό,να προκαλέσει μέσα του μια διαδρομήανθόσπαρτη.

Αναρωτιέμαι αν έχετε βγάλει λεφτάαπό το θέατρο.Ανήκω στην κατηγορία εκείνων πουέχουν χάσει λεφτά από το θέατρο.

Μένετε σε ενοίκιο;Ο πατέρας μου μου άφησε ένα διαμέρι-σμα το οποίο και πούλησα για ν’ αγο-ράσω αυτό που μένω τώρα. Αν δεν εί-χαν έτσι τα πράγματα, δεν ξέρω πού θαέμενα αυτή τη στιγμή. Νομίζω πως, ανκανείς συνέκρινε τις εργατοώρες μουμε τις ώρες αμοιβής μου, θα έβλεπε πωςη αναλογία είναι συντριπτικά εναντίον –τόσο, που θα έπρεπε να γυρίσει και ναμου πει: «μα καλά, χαζός είσαι;». Αλλάφαίνεται ότι κάπου υπάρχει μια άλλουείδους ανταμοιβή που εξισορροπεί τοοικονομικό έλλειμμα.

Πριν τρία χρόνια, σας ζητήθηκε απόέντυπο να προτείνετε κάποια βιβλίατα οποία είχατε διαβάσει. Ένα απ’αυτά ήταν ο Νέος Συναξαριστής τηςΟρθοδόξου Εκκλησίας, ο οποίος πε-ριλαμβάνει βίους αγίων. Τι ήταν αυτόπου βρήκατε μέσα στο βιβλίο αυτόκαι σας έκανε να το προτείνετε;Αυτό που βλέπει κανείς μέσα σ’ αυτόντον Συναξαριστή είναι η διαρκής υπέρ-βαση του εαυτού· το πώς οι άνθρωποι,υπέρ κάποιου άλλου, μπορούσαν να ξε-περνούν τα όρια του εγώ τους. Η συνά-ντησή μου μ’ αυτό το βιβλίο κι αυτές τιςζωές ήταν μια διαρκής και ακατανόητησυγκίνηση.

Αλήθεια, πιστεύετε στο Θεό;Ελπίζω ότι πιστεύω…

Τι σημαίνει αυτό;Δεν θα σας πω περισσότερα. s

[28 IουΛίου 2011] #27 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 43ΘEATPO

H συνάντησή μου με τον Νέο

Συναξαριστή τηςΟρθοδόξου Εκκλησίας

και τις ζωές που περιγράφειήταν μία διαρκής και

ακατανόητη συγκίνηση

“ “

«ΛΑμΒΑνΩ υΠοΨΗμου το ΠεντΑΩΡο»Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός μιλάει για τησχέση του με τους ηθοποιούς. Εργάζεταιστο πλαίσιο του ωραρίου τους, όπωςορίζεται από τις συλλογικές συμβάσεις.«Ωστόσο, η γνώμη μου είναι ότι τοεπίσημο ωράριο εργασίας τωνηθοποιών πρέπει ναεπαναπροσδιοριστεί», προσθέτει. «Σε άλλες χώρες, τις οποίες –όχι μόνονεγώ– τις θεωρούμε προοδευμένες, τοωράριο είναι οκτάωρο και όχιπεντάωρο. Μερικά πράγματαεξαρτώνται ευθέως κι από κάποιεςθεσμικές συνθήκες ή “συνδικαλιστικέςκατακτήσεις” – με την κακή έννοια».

44 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #27 [28 ΙουΛίου 2011] ΖΩΩΔΙΑ

STAR WARSΤα άστρα & οι προτάσεις του δεκαπενθημέρου – 2 σε 1 Από τον Άγγελο Γκαγκάριν

To tip του ασ τρολόγου «Καλοκαίρι, στόμα υγρό, μικροί λαγώνες, καλοκαίρι, με τη φέτα το καρπούζι στο ένα χέρι με φιλιά μισολιωμένα, καλοκαίρι». Δεν χρειάζεσαι συμβουλές.

Κριός (21 Μαρτίου – 19 Απριλίου) Η καριέρα σου, οι επαγγελματικοί σου στόχοικαι τα όνειρα παίζουν σίγουρα ένα πολύ ση-μαντικό ρόλο στη ζωή σου. Ωστόσο, με τοχέρι στην καρδιά, θέλω να μου απαντήσεις:Ποιο είναι το τίμημα που πληρώνεις για τιςατέλειωτες ώρες εργασίας; Μ’ άλλα λόγια,όταν βρίσκεσαι στη δουλειά, από πού λείπεις;Σου βάζω δύσκολα, μα σκέψου και τη θέσημου… Είμαι εδώ για να σου εφιστώ την προ-σοχή όταν πρέπει. Τι λέγαμε λοιπόν; Μήπωςθα μπορούσες να μειώσεις λίγο τον όγκο τηςεργασίας σου; Όχι; Τότε μήπως θα μπορούσεςνα φορτώσεις ένα κομμάτι της δουλειάς σουσε κάποιον άλλον; Μήπως θα μπορούσες νακάνεις τη ζωή σου πιο εύκολη, κάνοντας τηδουλειά σου πιο εύκολη; Την τελειομανία πολ-λοί εμίσησαν, τον ελεύθερο χρόνο ουδείς,παρά μόνο όσοι έχουν ξεχάσει πώς μπορούννα τον αξιοποιήσουν. Βρε μπας;

Ταύρος (20 Απριλίου – 20 Μαΐου) Αν αυτό το διάστημα πρέπει να πάρεις μιαπολύ σοβαρή απόφαση που θα σου δημι-ουργήσει μακροχρόνια δέσμευση, τότε θαπρέπει να κάνεις ό,τι μπορείς για να το απο-φύγεις. Τα πράγματα είναι πολύ ρευστά. κιεσύ δεν είσαι σε θέση να γνωρίζεις όλα όσαπαίζονται αυτόν τον καιρό. Παράλληλα, κου-ράζεσαι αρκετά, και γι’ αυτό θα πρέπει πάσηθυσία να βρίσκεις ή να επινοείς, ανάμεσαστις υποχρεώσεις σου, διαστήματα ανάπαυ-λας, που θα σου επιτρέπουν να γεμίζεις κά-πως τις μπαταρίες σου. Στα αισθηματικά σουτώρα, οι πιθανότητες να γνωρίσεις έναν νέοάνθρωπο που θα είναι πολύ κοντά στις επι-θυμίες σου είναι πολύ μεγάλες. Το ζήτημα εί-ναι ότι, κατά τη φάση της πρώτης γνωριμίας,θα πρέπει να είσαι χαλαρός και να μην προ-δώσεις τα υπαρξιακά άγχη που σε κατατρέ-χουν. Τι λες; Θα τα καταφέρεις;

Δίδυμοι (21 Μαΐου – 21 Ιουνίου)Το χειρότερο που μπορείς να κάνεις είναι νασυμπεριφέρεσαι σαν ένα πεισματάρικο ανή-λικο που έχει αποφασίσει ότι κανένας δεντον αγαπάει. Το παιχνίδι που δεν έγινε τελικάδικό σου (εδώ αντί για «παιχνίδι» βάλε εσύ τηδική σου λέξη) δεν θα πρέπει να σηματοδο-τήσει και την ολική ρήξη με το περιβάλλονσου. Πρέπει να φανείς επιεικής και υπομονε-τικός και μην περιμένεις απ’ τους άλλους νατσακίζονται για να ικανοποιήσουν τα «θέλω»σου. Ναι (για φαντάσου!), έχουν κι αυτοί τιςδουλειές τους. Ακόμα, αν σκέφτεσαι να κά-νεις μια μεγάλη αλλαγή στα επαγγελματικάσου, τότε θα πρέπει να μάθεις ότι η εποχή δενευνοεί μια τέτοια αλλαγή ρότας, οπότε το κα-λύτερο που έχεις να κάνεις είναι να περιμένειςμέχρι να πετύχεις έναν πιο ούριο άνεμο.

Καρκίνος (22 Ιουνίου – 22 Ιουλίου)Οι αληθινές επιθυμίες και κρυμμένοι πόθοισου, η πίκρα για τη ζωή που δεν έζησες, ανα-δύονται στην επιφάνεια όπως οι φυσαλίδεςγια να δείξουν ότι στο βάθος υπάρχει ακόμακάτι ζωντανό. Τι κρίμα να καταλαβαίνεις τιπραγματικά ένοιωσες, τι πραγματικά έγινεκαι τι πραγματικά έζησες, όταν πια δεν μπο-ρείς να γυρίσεις πίσω… Μάλιστα… Τι κά-νουμε όμως από εδώ και στο εξής, αυτό έχεισημασία. Αυτό που πρέπει να προσέξεις είναιτο μάθημα να μη σου γίνει πάθημα. Όχι δενμπέρδεψα την παροιμία, έγραψα ακριβώςαυτό που εννοούσα. Κατά τ’ άλλα, πολύ σύ-ντομα θα κληθείς, εκ των πραγμάτων, να βά-λεις τη ζωή σου σε μια τάξη, αφού οι απο-φάσεις που πρέπει να πάρεις δεν μπορούν ναπεριμένουν άλλο κι αυτό θα φανεί μέσα απ’την καθημερινότητά σου.

Λέων (23 Ιουλίου – 22 Αυγούστου) Ήρθε η ώρα να ανοίξεις τα χαρτιά σου και νασυζητήσεις ανοιχτά τα θέματα που σε απα-σχολούν με τους εμπλεκόμενους. Μια επι-πλέον αναμονή το μόνο που θα μπορούσενα κάνει είναι να περιπλέξει ακόμα περισ-σότερο τα πράγματα και να οδηγήσει τελικάσε αδιέξοδο. Μην προλαμβάνεις τις κατα-στάσεις και μη θεωρείς ότι τα ξέρεις όλα. Ηπραγματικότητα είναι σίγουρα πολύ πιο με-γάλη από την αντίληψη που χωράει το δικόσου μυαλό. Στην αντίπερα όχθη, στην όχθηδηλαδή της εξωστρέφειας και της κοινωνι-κής σου ζωής, γίνεται ο καλός χαμός! Προ-σκλήσεις και προτάσεις που θα πρέπει ναδεχθείς, γιατί η εποχή κρύβει ευκαιρίες για ναπεράσεις πολύ καλά στα ερωτικά σου. Στουςδύσκολους καιρούς που ζούμε, είναι αμαρ-τία να λες όχι…

Παρθένος (23 Αυγούστου – 22 Σεπτεμβρίου) Ο εριστικός τρόπος ενός συναδέλφου ήενός ατόμου που συνδέεται με το επαγγελ-ματικό σου περιβάλλον θα σε φέρει σε πολύδύσκολη θέση. Πρόσεξε πώς θα αντιδρά-σεις γιατί, και χίλια δίκια να έχεις, αν υπερ-βάλεις, μπορεί τελικά να χάσεις τις εντυπώ-σεις. Μην αφήσεις τίποτα στην τύχη καιφρόντισε να μιλήσεις στους ανθρώπουςπου εκτιμάς, ώστε να ξεκαθαρίσεις τη θέσησου και την κατάσταση. Ευτυχώς, πάντως,υπάρχουν και καλά νέα: Μια εξέλιξη πουδεν μπορείς να προβλέψεις θα επηρεάσειθετικά τα οικονομικά σου και θα σου δώσειτην ανάσα που αναζητάς για να κάνεις επι-τέλους κάποια έξτρα έξοδα και να φροντί-σεις το κακομαθημένο παιδί που κρύβειςμέσα σου. Με τις ευλογίες μου…

Ζυγός (23 Σεπτεμβρίου – 23 Οκτωβρίου) Στον επαγγελματικό χώρο υπάρχουν άν-θρωποι που μιλάνε για σένα πίσω απ’ τηνπλάτη σου. Η ζήλια και η εμπάθεια θα δημι-ουργήσουν εντάσεις, γι’ αυτό, όσο μπορείς,πρόσεξε να μη δώσεις αφορμές για σχόλιαγιατί κάποιοι ψάχνουν να πιαστούν απ’ τοπαραμικρό σου λάθος. Παράλληλα, καλά θακάνεις να ψάξεις καλά τις τσέπες σου γιατί εί-ναι σίγουρο ότι έχουν τρύπες. Αυτές τις τρύ-πες να τις βρεις και να τις μαντάρεις καλά,γιατί, αν συνεχίσεις να ξοδεύεις τα χρήματάσου με τον τρόπο που το κάνεις μέχρι τώρα,πολύ σύντομα θα έχεις σοβαρό οικονομικόπρόβλημα. Στον τομέα των αισθηματικών,δεν θα πρέπει να ξεσπάς την όποια έντασηκαι κούραση αισθάνεσαι στον άνθρωπό σου,γιατί κι αυτός έχει κάποια όρια αντοχής. Makelove not war, baby!

Σκορπιός (24 Οκτωβρίου – 21 Νοεμβρίου) Περνάς φάση εσωστρέφειας και μέχρι εδώκαλά, γούστο σου και καπέλο σου. Το πρό-βλημα δημιουργείται όταν αυτή η απομό-νωση που επιλέγεις για τον εαυτό σου κάνειτους άλλους να αισθάνονται παραμελημένοικαι πληγωμένοι. Προσπάθησε να μην απο-κλείεις τα αγαπημένα σου πρόσωπα και μοι-ράσου μαζί τους ό,τι σε απασχολεί γιατί εί-ναι πολύ πιθανό τη λύση που ψάχνεις νασου τη δώσει κάποιος πολύ δικός σου άν-θρωπος. Την ίδια ώρα θα πρέπει να μηναφήνεις την αισιοδοξία να σου γλιστρά μέσααπό τα χέρια, και να μην απογοητεύεσαι. Ηπαρούσα φάση, που αντικειμενικά έχει πολ-λές δυσκολίες, εγκυμονεί ένα πολύ καλόμέλλον. Κι αυτό δεν είναι παρηγοριά – είναιπρόβλεψη.

Τοξότης (22 Νοεμβρίου – 21 Δεκεμβρίου) Το μυαλό σου είναι δοσμένο στις αισθήσειςκαι στις ηδονές. Κι αυτό θα πει ότι είσαι έναςαπολύτως φυσιολογικός άνθρωπος που έχειστενάχωρη καρδιά, στην οποία σεκλέτιαδεν χωρούνε. Ωστόσο, μια πισινή θα πρέπεινα την κρατήσεις κι εσύ, βρε παιδί μου. Χω-ρίς να γκαντεμολογήσεις, δες προσεκτικά(και κυνικά θα έλεγα) τους πιο ευαίσθητουςτομείς της ζωής σου (βλέπε οικονομικά) καιτώρα που σε παίρνει κατάστρωσε ένα plan Bγια την περίπτωση που κάτι πάει στραβά. Σ’το φέρνω μαλακά, όπως βλέπεις, αλλά έξυ-πνο παιδί είσαι, με καταλαβαίνεις νομίζω.Κάποια οικονομικά στοιχεία που μοιράζεσαιμε άλλα πρόσωπα της οικογένειάς σου μπο-ρεί να γίνουν το μήλον της έριδος, και στονκαυγά να εμπλακούν και τρίτα πρόσωπα.Αντιμετώπισε την κρίση με την παροιμιώδηψυχραιμία σου.

Αιγόκερως (22 Δεκεμβρίου – 19 Ιανουαρίου) Η έλλειψη αποφασιστικότητας που σε διακρί-νει μπορεί να οδηγήσει σε εκνευρισμό τον άν-θρωπό σου. Αντί να στρέψεις την προσοχήσου στο πώς θα συμφιλιωθείτε, επικεντρώ-σου στο να δώσεις στον εαυτό σου μια ειλι-κρινή απάντηση στο ερώτημα: Γιατί τόσοκαιρό δεν καταφέρνεις να πάρεις κάποιες απο-φάσεις. Η ρευστότητα που χαρακτηρίζει τηγενικότερη περιρρέουσα κατάσταση, ναι, θαμπορούσε να είναι μιας πρώτης τάξεως δικαι-ολογία. Όμως, μεταξύ μας μιλάμε, δεν είναιαυτός ο πραγματικός λόγος για τον οποίο έχειςκαρφωθεί σ’ ένα σημείο και δεν μπορείς να με-τακινηθείς ούτε εκατοστό. Κάτι που θα πρέπειακόμα να προσέξεις είναι η υγεία σου. Πρό-σεξε τις διατροφικές σου συνήθειες, και βάλελίγο γυμναστική ή περπάτημα στη ζωή σου.

Υδροχόος (20 Ιανουαρίου – 18 Φεβρουαρίου) Υπάρχει κάπου στον κόσμο μια καλά κρυμ-μένη τράπεζα όπου οι άνθρωποι αποταμιεύ-ουν την τρυφερότητά τους; Αν υπάρχει, τότεαυτή θα είναι μια πρώτης τάξεως δικαιολογίαγια να μας εξηγήσεις γιατί τσιγκουνεύεσαι ναδείξεις τρυφερότητα στους γύρω σου, ακόμακαι σ’ αυτούς που την έχουν πολύ μεγάληανάγκη. Αυτό που, ίσως, σου διαφεύγει είναιτο γεγονός ότι η τρυφερότητα είναι ο μόνοςδρόμος για μια άλλου είδους επικοινωνία, τηνποιότητα της οποίας κανένα μυαλό ποτέ δενθα μπορέσει να αντιληφθεί και να πετύχει.Ακόμα κι εκείνες οι προσφωνήσεις που σιχαί-νεσαι («ψυχή μου», «μάτια μου», «αγάπη μου»)έχουν έναν πολύ σημαντικό λόγο ύπαρξης. Εί-ναι το υλικό που στεγανοποιεί τη σχέση δύοανθρώπων. Αν δεν υπάρχει αυτό το υλικό, ηενέργεια της σχέσης χάνεται, σταλιά-σταλιά κιαχόρταγα. Μήπως έριξα λίγο φως στα μαύρασκοτάδια σου;

Ιχθύες (19 Φεβρουαρίου – 20 Μαρτίου) Μετά από πολύ καιρό έχεις στη διάθεσή σουχρόνο για να τον αφιερώσεις στον εαυτό σουκαι μόνο. Κάτι τέτοιο, με βάση τα τελευταία δε-δομένα της ζωής σου, μοιάζει με πραγματικήπολυτέλεια. Έτσι, λοιπόν, αυτή είναι μια καλήπερίοδος για να βελτιώσεις ό,τι δεν σου αρέσειστην εμφάνισή σου και κατ’ επέκταση να κα-λυτερέψεις τη διάθεσή σου. Αυτό που θα σεωφελούσε αληθινά θα ήταν να περάσεις κά-ποιες μέρες πολύ μακριά απ’ ό,τι σου θυμίζει τιςδυσκολίες που αντιμετώπισες στο πρόσφατοπαρελθόν και μάλιστα μέσα σε μια αγκαλιά πουθα σε βοηθήσει να υποστείς αυτή την ευλογη-μένη αμνησία. Αυτοσχεδίασε μια απόδρασημακριά απ’ την Αθήνα, και προσπάθησε να ξα-ναβρείς τον εαυτό σου, πριν χρειαστεί να πα-λέψεις ξανά με τις αντιξοότητες.

[28 IουΛίου 2011] #27 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 45

J U I C Y L I U Στον υπέροχο κόσμο του Eλληνικού Φεστιβάλ

Τώρα που το Φεστιβάλ Αθηνών τελείωσε και ψάχνετε πώςθα κάνετε ξεχωριστή την παρουσία σας στοκοσμικοκαλλιτεχνικό γεγονός του καλοκαιριού, στονΡιχάρδο Γ’ του (γοητευτικού) Κέβιν Σπέισι, στην Επίδαυρο,είναι ώρα να πούμε μερικές αλήθειες (έτσι δεν το λένεστην τηλεόραση πολιτικοί και παρουσιαστές;). Αλήθειαμία και βασική, λοιπόν: η φετινή χρονιά ήταν η χρονιά τωνγυναικών. Η Αριάν Μνουσκίν, η Μαγκί Μαρέν και η ΣιλβίΓκιλέμ έδωσαν τον τόνο, έσπασαν τα ταμεία καιαπέσπασαν το χειροκρότημα. Αδιαμφισβήτητο;Αδιαμφισβήτητο, όπως και η παραδοχή ότι το μέλλονείναι γυναίκα.

Η Αριάν Μνουσκίν, που άνοιξε το Φεστιβάλ, είναι θρυλική.Ζει για το θέατρο. Μέχρι και ποίημα έχει γράψει για τοθέατρο. «Θέατρο βοήθεια», λέγεται: «Θέατρο, βοήθησέμε! / Κοιμάμαι. Ξύπνησέ με. / Είμαι χαμένη μέσα στοσκοτάδι, οδήγησέ με, τουλάχιστον κοντά σε ένα κερί. /Είμαι οκνηρή, κάνε με να ντρέπομαι. / Είμαι κουρασμένη,ανέβασέ με. / Είμαι αδιάφορη, χτύπησέ με. / Παραμένωαδιάφορη, τσαλάκωσέ μου την εικόνα. / Φοβάμαι, δώσεμου κουράγιο. / Είμαι αδαής, εκπαίδευσέ με. / Είμαιαπάνθρωπη, εξανθρώπισέ με. / Είμαι φαντασμένη, κάνεμε να πεθάνω στα γέλια. / Είμαι κυνική, αποδόμησέ με…»

«...Είμαι κτήνος, μεταμόρφωσέ με. / Είμαι μοχθηρή,τιμώρησέ με. / Είμαι δεσποτική και σκληρή, πολέμησέ με./ Είμαι σχολαστική, γελοιοποίησέ με. / Είμαι χυδαία,εξύψωσέ με. / Είμαι μουγκή, ελευθέρωσέ με. / Δενονειρεύομαι πια, φέρσου μου σαν σε δειλό ή ανόητο. /Έχω ξεχάσει, ξεκίνησέ μου τη Μνήμη. / Αισθάνομαι γριάκαι άχρηστη, κάνε να σκιρτήσει η παιδικότητα. / Είμαιάχαρη, δώσε μου τη Μουσική. / Είμαι θλιμμένη, ψάξε τηΧαρά. / Είμαι κουφή, κάνε στην καταιγίδα να ουρλιάξει ηλύπη / Είμαι άστατη, όπλισέ με Φρόνηση. / Είμαι αδύναμη,άναψε τη Φιλία / Είμαι τυφλή, φέρε μου όλα τα Φώτα. /Είμαι υποταγμένη στην Ασχήμια, κάνε να με κατακτήσει ηΟμορφιά. / Με έχει προσηλυτίσει το Μίσος, κάνε να μουδοθεί όλη η δύναμη της Αγάπης».

Η Σιλβί Γκιλέμ, η δύσκολη και απαιτητική όπως τηνπεριέγραφε στο προηγούμενο τεύχος η εφ, ζει για τοχορό. Το βράδυ της 19ης και το βράδυ της 20ήςΙουλίου, στο Ηρώδειο, ζωγράφισε με το σώμα της στοδίπτυχο (του τριπτύχου) στο οποίο χόρεψε. Άρεσε;Στους περισσότερους, κυρίως διότι το ιδίωμα τουΦόρσαϊθ, η πρώτη χορογραφία δηλαδή, ξενίζει – όπωςθα ξένιζε ο Πιερ Μπουλέζ έναν θαμώνα του κέντρουΦαντασία.

Ξενίστηκε λοιπόν κι η κ. Νάντια Λιαργκόβα (να την πω συνάδελφο; δενθα το κάνω, εκτός κι αν με πείσει ότι η παρωδία είναι η κατάληξη τουστυλ της ένδοξης σνομπ κοσμικογραφίας), που έγραψε στο περιοδικόDown Town: «Πότε τη βλέπαμε μέσα από την οθόνη, πότε έβγαινε απόαυτή και χόρευε επί σκηνής, ντυμένη με φούστα κροκί, πουκάμισολαχούρι και ζακετούλα κυπαρισί, σαν μεσήλικη γυναίκα που έχει μείνειστα ’70s και βάζει κάτι πρόχειρο πάνω της για να πάει λαϊκή... Ήθελε ναδείξει τη σχέση ανάμεσα στο χορό και το γήρας λένε κάποιοι και ναβγάλει από πάνω της την ταμπέλα της “κοκέτας”, που της είχανκολλήσει. Μετά από αυτή την άστοχη εμφάνιση, κατά τη γνώμη μου,τον πέτυχε σίγουρα το στόχο της! Για το χορό της όμως σε αυτό το τρίτομέρος την παραδέχτηκαν όλοι, κι ας έλεγαν ότι την προηγούμενη φοράστο Μέγαρο Μουσικής ήταν πολύ καλύτερη». 

Ήθελε να δείξει ότι είναι κοκέτα μια αληθινά υπέρκομψη και ευγενικήκαλλιτέχνις; Σύμφωνοι, έκανε ζέστη και το ιδίωμα του χορού δεν είναιδημοφιλές στο κοσμικοκαλλιτεχνικό ιερατείο, θέλει προσπάθεια να τοκαταλάβεις. Και σύμφωνοι, δεν ξέρεις. Δεν ρωτάς; Τώρα με το Ίντερνετ,κινδυνεύεις να σε διαβάσουν και άνθρωποι που μπορούν να μη μένουνστην επιφάνεια. Κι αλίμονό σου όταν έρθει η ώρα της κρίσης τους…

Η τρίτη σπουδαία γυναίκα που, φέτος, τίμησε το Φεστιβάλ Αθηνών ήτανη Μαγκί Μαρέν. Δεν θα πω τίποτα γι’ αυτό. Αρκούμαι να αναπαράγω τοσύνθημα που ήταν γραμμένο στο σκηνικό της παράστασής της Salves:«Οταν είσαι στα σκατά μέχρι τον λαιμό, πρέπει να τραγουδάς». Καλόυπόλοιπο καλοκαίρι.

ενΑΣ ΡοΛοΣΠΡοΚΛΗΣΗΤο 1996, και ο Αλ Πατσίνο(στη φωτογραφία) έπαιξε τορόλο αυτού του«δηλητηριώδους,καμπούρικου βατραχιού»(κατά τη θεατρική αργκό στηΒρετανία), στοδραματοποιημένοντοκιμαντέρ Ριχάρδος Γ’ πουσκηνοθέτησε. Στο πλάι τουήταν ο Κέβιν Σπέισι, στο ρόλοτου ευγενούς υποστηρικτήτου, Μπάκινγκχαμ. Δενπερίμενε πολλά χρόνια για ναπάρει προαγωγή στο ρόλοπου ονειρεύεται κάθεηθοποιός, ήδη από τη σχολή.

ΣχοΛΙΑ

Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Σ Σ Κ Η Ν Η ΣAπό την Άννα Δαμιανίδη

τα σκαλιά της ΕθνικήςΒιβλιοθήκης, μια κοπέλαμε σορτς κάθεται καιτρώει φαλάφελ από έναπλαστικό πιατάκι. Δενείναι στην Αθήνα η

σκηνή. Στα σκαλιά της δικής μαςΕθνικής Βιβλιοθήκης δεν είδα ποτέκαμία κοπέλα να τρώει φαλάφελ, ήπαγωτό, ούτε και τίποτε άλλο. Η δικήμας Βιβλιοθήκη είναι σοβαρή. Πουσημαίνει ότι για να δεις, ας πούμε,ένα βυζαντινό χειρόγραφο, πρέπει νατο ξέρεις πως υπάρχει, και να πας νατο ζητήσεις. Δεν υπάρχει περίπτωσηνα δεις απ’ έξω αφίσα να αναγγέλλειότι μέσα εκτίθεται το τάδε βυζαντινόχειρόγραφο, να σου έρθει η ιδέα ναμπεις να το θαυμάσεις στην ειδικήβιτρίνα του, να διαβάσεις πέντεπράγματα για την ιστορία του,

ύστερα στο παρακείμενο μαγαζάκινα αγοράσεις αναμνηστικό φλιτζάνιμε μια εικονογράφησή του επάνω,τέλος να φας το παγωτό σου ασεβώςκαι απολαυστικά στα σκαλοπάτια. Παραληρώ; Θα φταίει η ζέστη. Ή το σαχλό DVD Sex and the City πουξαναβλέπω, αφηρημένη, καισυνειδητοποιώ ότι η γκλαμουράτηηρωίδα ετοιμαζόταν για μεγαλειώδηγαμήλια τελετή στην ΕθνικήΒιβλιοθήκη των ΗΠΑ. Αυτοί οι τύποι νοικιάζουν την Εθνικήτους Βιβλιοθήκη για γάμους! Βέβαιαδεν της πέτυχε, αν θυμάστε· ο γαμπρός κώλωσε και μετάπαντρεύτηκαν οι δυο τους κάπου απλά. Καλά, μη λιθοβολείτε, δεν είπα νανοικιάζουμε την Εθνική Βιβλιοθήκηγια γάμους, αλλά αφού αυτά τα τρία

κτίρια είναι το μόνο κομμάτι τηςπόλης όπου μπορεί κανείς να δει τησύγχρονη Ιστορία της, τι θα πείραζενα είναι ανοιχτά στο κοινό με χαμηλόεισιτήριο, να μπορεί κανείς να δειμερικές αίθουσες, κάποιααντικείμενα, να διαβάσει λίγηΙστορία, να βγάλει φωτογραφίες, νααγοράσει σουβενίρ, να πιει καφέ σεένα καφενείο μέσα, να γεμίσει ένατουριστικό πρωινό τέλος πάντων – κιύστερα να καθίσει στη σκιά από τιςνεραντζιές, όπου δεν υπάρχει ούτεένα παγκάκι, να ξεκουραστείτρώγοντας το παγωτό του; Στο Πανεπιστήμιο, και μόνο η ιστορίαπου διηγούνται οι τοιχογραφίες τηςπρόσοψης θα γέμιζαν μια επίσκεψη.Ονειρεύομαι σχεδιαγράμματα μεκάτοψη των τριών κτιρίων και τωναγαλμάτων, όπου θα εξηγείται ποιος

είναι ο κάθε εικονιζόμενος, πώςβρέθηκαν όλοι παρέα εκεί πέρα. Με κόσμο να πηγαινοέρχεταιτρώγοντας παγωτά, όπως σε όλες τιςπόλεις με μνημεία, τα αγάλματα θα μένουν πιο καθαρά, θαμπορέσουν και οι μόνιμοι κάτοικοιστα αντίσκηνα να αναπτύξουν ένανενδιαφέροντα διεθνή διάλογο. Πώς θα ξεκινήσουν όλ’ αυτά; Χρόνια τώρα συζητούν οι ειδικοί γιατο πώς να κρατάνε τον τουρίστα μιαδεύτερη μέρα στην Αθήνα, αλλά εκεί δεν πάει ο νους τους. Η μόνη ελπίδα είναι να βρεθείπαγωτατζής να στήσει αυθαίρετο στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου.Ίσως από κει ξεκινήσουν όλα. Εκτός αν αρχίσει ο Δήμος με κανένα παγκάκι στη σκιά από τις νεραντζιές.

Σ

Στο Πανεπιστήμιο, και μόνο η ιστορία που διηγούνται οι

τοιχογραφίες της πρόσοψης θα γέμιζαν μια επίσκεψη.

Σκηνικά που θέλουν άλλο έργο

εΠΙΦυΛΛΙΔΑ48 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #27 [28 ΙουΛίου 2011]