บทท�� 15 ปั�ญหาด้�านจิ�ตใจิและการปัร�บต�ว

เน��อหาในบท

•ความค�บข้�องใจิ•ความข้�ด้แย้�ง•ความว�ตกก�งวล•ความเคร�ย้ด้

ความค�บข้�องใจิค�ออะไร

•ไม#สามารถท&าในส��งท��ต�องการ•ถ'กข้�ด้ข้วางท&าให�ไม#สามารถบรรล(

เปั)าหมาย้•เก�ด้ความร'�ส*กหง(ด้หง�ด้ ผิ�ด้หว�ง ไม#

สบาย้ใจิ

ความค�บข้�องใจิ

•ความก�าวร�าวอาจิจิะถ'กเบนเปั)าหมาย้ไปัย้�งจิ(ด้อ��น เร�ย้กว#าเปั,นการย้�าย้ท��ความก�าวร�าว (displaced aggression) ไปัย้�งแพะร�บบาปั

ท��มาข้องความค�บข้�องใจิส��งแวด้ล�อมทางกาย้ภาพ (physicalenvironment)ส��งแวด้ล�อมทางส�งคม

(socialenvironment)องค/ปัระกอบส#วนบ(คคล

(personal factors)

ปัฏิ�ก�ร�ย้าตอบสนองต#อความค�บข้�องใจิ

ความก�าวร�าว (aggression)การน��งเฉย้ (apathy) การเร�ย้นร'�ความส��นหว�ง ( learned

hopelessness)การถด้ถอย้ (regression)

การเก�ด้พฤต�กรรมก�าวร�าว (Aggression)

•เม��อบ(คคลแสด้งความโกรธและก�าวร�าว

•ได้�ร�บการตอบสนอง •แสด้งพฤต�กรรมก�าวร�าว

ต#อไปั

การเก�ด้การน��งเฉย้ (apathy)

•แสด้งความก�าวร�าว•ไม#ได้�ร�บการตอบสนอง•ท&าให�เก�ด้การน��งเฉย้ •เก�ด้การเร�ย้นร'�ความส��นหว�ง (hopelessness)

การถด้ถอย้ (regression)

• หมาย้ถ*งการถอย้กล�บไปัม�พฤต�กรรมท��หมาย้ถ*งการถอย้กล�บไปัม�พฤต�กรรมท��ไม#เหมาะสมก�บว(ฒิ�ภาวะเม��อเก�ด้ความไม#เหมาะสมก�บว(ฒิ�ภาวะเม��อเก�ด้ความค�บข้�องใจิค�บข้�องใจิ

• ในเด้6กถอย้กล�บไปัใช้�พฤต�กรรมข้องในเด้6กถอย้กล�บไปัใช้�พฤต�กรรมข้องเด้6กท��อาย้(อ#อนกว#าหน*�งปั8คร*�งเด้6กท��อาย้(อ#อนกว#าหน*�งปั8คร*�ง เช้#น เคย้เช้#น เคย้ควบค(มการข้�บถ#าย้ได้�กล�บไปัควบค(มไม#ควบค(มการข้�บถ#าย้ได้�กล�บไปัควบค(มไม#ได้�เม��อม�น�องได้�เม��อม�น�อง

• ในผิ'�ใหญ#ในร'ปัข้องการแช้#งด้#า ก&าหม�ด้ ในผิ'�ใหญ#ในร'ปัข้องการแช้#งด้#า ก&าหม�ด้ หมด้ความพย้าย้ามท��จิะแก�ปั�ญหาหมด้ความพย้าย้ามท��จิะแก�ปั�ญหา

ความข้�ด้แย้�ง (conflict)

ความหมาย้ เปั,นส��งเก�ด้ข้*�นเม��อม�เปั)าหมาย้ 2 อย้#างซึ่*�งเปั,นส��งท��ต�องการ หร�อสองอย้#างท��เปั,นส��งท��ไม#ต�องการ หร�ออย้#างเด้�ย้วท��ต�องการและไม#ต�องการพร�อม ๆ ก�น

- approach approach conflic t (ร�กพ��เส�ย้ด้าย้น�อง)

- avoidance avoidance conflict(หน�เส�อปัะจิระเข้�)

- approach avoidance conflict

approach - approach conflict (ร�กพ��เส�ย้ด้าย้น�อง)

avoidance - avoidance conflict (หน�เส�อปัะจิระเข้�)

ปัวด้ฟั�น ไปัหาหมอฟั�นอ#านหน�งส�อ สอบ

ตก

การเปัล��ย้นแปัลงพล�งใจิการเข้�าหา ( gradient of approach ) และการเปัล��ย้นแปัลงพล�งในการหล�กหน� ( gradient of avoidance )สร(ปัเปั,นกฎเกณฑ์/ได้� 3 ข้�อ ค�อ

1. ย้��งใกล�เปั)าหมาย้ท��ต�องการ แนวโน�มท��จิะเข้�าหาย้��งเพ��มมากข้*�น

2. ย้��งใกล�เปั)าหมาย้ท��ไม#ต�องการ แนวโน�มท��จิะหล�กหน�ย้��งเพ��มมากข้*�น

3. พล�งข้องแนวโน�มหล�กหน�เพ��มข้*�นอย้#างรวด้เร6ว กว#าพล�งข้องแนวโน�มเข้�าหา เม��อย้��งใกล�เปั)าหมาย้ในระย้ะทางท��เท#าก�น

การแก�ไข้ความข้�ด้แย้�งแบบ approach avoidance

•เพ��มระด้�บแนวโน�มอย้ากจิะเข้�าหา•ลด้ระด้�บแนวโน�มท��อย้ากจิะหล�กหน�•ว�ธ�ท�� 2 ได้�ผิลด้�กว#าการทด้ลอง แอลกอฮอล/ ลด้ความ

กล�ว

ความข้�ด้แย้�งแบบน��เก�ด้ข้*�นเพราะความข้�ด้แย้�งระหว#างแรงจิ'งใจิด้�งต#อไปัน��

• ความต�องการเปั,นอ�สระก�บความต�องการพ*�งพาผิ'�อ��น

• ความต�องการม�ม�ตรส�มพ�นธ/ก�บความต�องการอย้'#คนเด้�ย้ว

• ความต�องการร#วมม�อก�บความต�องการแข้#งข้�น

• ความต�องการท&าตามใจิต�วเองก�บมาตรฐานทางศี�ลธรรม

ความว�ตกก�งวล (anxiety)

ทฤษฏิ�ความว�ตกก�งวล

•จิ�ตว�เคราะห/ เก�ด้จิากความข้�ด้แย้�งในจิ�ตไร�ส&าน*ก

•การเร�ย้นร'�ทางส�งคม ความว�ตกก�งวลเปั,นการตอบสนองท��เร�ย้นร'�

•ต�วอย้#าง เด้6กเผิช้�ญอ�นตราย้จิากส(น�ข้แล�วว��งหน� การว��งหน�คร��งแรกเปั,นการเสร�มแรงค�อลด้ความว�ตกก�งวล เด้6กม�พฤต�กรรมหน�ต#อไปัเพ��อลด้ความว�ตกก�งวล

• การหาเหต(ผิลเข้�าข้�างตนเอง(rationalization)

อง(#นเปัร��ย้วมะนาวหวาน

• ร&าไม#ด้�โทษปั8� โทษกลอง• การฉาย้ภาพ (projection)• การเก6บกด้ (repression)• การกระท&าตรงก�นข้�าม (reaction

formation)

กลไกปั)องก�นตน ( ego defense

mechanisms)

• การล�างบาปั (undoing)• การถด้ถอย้ (regression)• การเล�ย้นแบบ (identification)• การต�ด้ข้าด้ (intellectualization)• การเพ�อฝั�น (fantasy)• การปัฏิ�เสธ (denial)• การย้�าย้ท�� (displacement)• การทด้แทน (substitution)• การทด้แทนพล�งด้�นท��ถ'กห�กห�าม

(sublimation)• การทด้แทนความด้�อย้

(compensation)

กลไกปั)องก�นตน (ego defense

mechanisms)การหาเหต(ผิลเข้�าข้�าง

ตนเอง(rationalization)•อง(#นเปัร��ย้ว•มะนาวหวาน•ร&าไม#ด้�โทษปั8� โทษกลอง

กลไกปั)องก�นตน (ego defense mechanisms)

การฉาย้ภาพ (projection)•การปั)าย้ความความค�ด้ ความร'�ส*ก

แรงข้�บไม#ด้� ล�กษณะต#าง ๆ ท��ม�แต#ไม#พอใจิไปัให�ผิ'�อ��น (จิ�ตไร�ส&าน*ก)

•เช้#น บ(คคลท��อารมณ/ร�าย้อาจิปั)าย้ความค�ด้ว#า ห�วหน�าข้องเข้าเปั,นคนอารมณ/ร�าย้

กลไกปั)องก�นตน (ego defense mechanisms)

การเก6บกด้ (repression)•การเก6บกด้ความผิ�ด้ ความต�องการ (ท��ย้อมร�บไม#ได้� ) หร�อกล�วกด้ไว�ในจิ�ตไร�ส&าน*ก

•เช้#น เก6บกด้ความร'�ส*กอ�จิฉาท��น�องเร�ย้นเก#งกว#า เหม�อนฝั�งไว�ในจิ�ตไร�ส&าน*ก

กลไกปั)องก�นตน (ego defense

mechanisms)•การกระท&าตรงก�นข้�าม (reactionformation)

•ท&าตรงข้�ามก�บแรงผิล�กด้�น (ความปัรารถนาท��ร�บไม#ได้�เปั,นการกระท&าท��ร�บได้� ) ม�ความปัระพฤต�ทางเพศีไม#ด้� แต#เข้�าร#วมศีาสนาท��ต#อต�านเร��องเพศี

กลไกปั)องก�นตน (ego defense

mechanisms)•การล�างบาปั (undoing)•การกระท&าท��เปั,นส�ญล�กษณ/เพ��อ

ลบล�างการกระท&าเด้�ม •ข้าย้ย้าเสพต�ด้ บร�จิาคเง�นเพ��อการ

ก(ศีล•สาม�ไม#ซึ่��อส�ตย้/อาจิจิะซึ่��อข้องก&าน�ล

มาให�ภรรย้า

กลไกปั)องก�นตน (ego defense

mechanisms)

การถด้ถอย้ (regression)•การถอย้กล�บไปัใช้�พฤต�กรรมแบบ

เด้6ก ๆ ท��งน��เพ��อเผิช้�ญก�บความค�บข้�องใจิท��ไม#อาจิแก�ไข้หร�อหล�กเล��ย้งได้� เพ��อไม#ต�องร�บผิ�ด้ช้อบ เร�ย้กร�องความสนใจิ หร�อได้�ร�บการให�อภ�ย้

กลไกปั)องก�นตน (ego defense

mechanisms)

การเล�ย้นแบบ (identification)การลอกแบบหร�อการร�บเอา

บ(คล�กล�กษณะข้องผิ'�อ��นมาเปั,นข้องต�วเอง เพ��อได้�ร�บการย้อมร�บจิากผิ'�อ��น ช้#วย้ให�ม��นใจิ

•ผิ'�ปัEวย้โรคจิ�ตค�ด้ว#าตนเองเปั,นร�ช้กาลท�� 5

กลไกปั)องก�นตน (ego defense mechanisms)

การต�ด้ข้าด้ (intellectualization)

การบ�ด้เบ�อนหร�อต�ด้ข้าด้ทางอารมณ/ในสถานการณ/ท��ปัวด้ร�าวใจิ

แม#ตาย้ ค�ด้ว#าแม#ไปัอย้#างสงบ แพทย้/ไม#ร�บร'�ความร'�ส*กข้องญาต�ผิ'�ปัEวย้เพ��อต�ด้ความไม#สบาย้ใจิท��จิะเก�ด้ข้*�น

กลไกปั)องก�นตน (ego defense

mechanisms)การเพ�อฝั�น (fantasy)

ผิ'กเร��องในจิ�ตใจิเพ��อสนองความต�องการ สร�างว�มานในอากาศี เก�ด้ความส(ข้ ลด้ความต*งเคร�ย้ด้ในช้�ว�ตปัระจิ&าว�น เปั,นไปัได้�ท��งสร�างสรรค/และไม#สร�างสรรค/

กลไกปั)องก�นตน (ego defense

mechanisms)การปัฏิ�เสธ (denial)•การไม#ย้อมร�บร'� อารมณ/ ความค�ด้

แรงข้�บ พฤต�กรรม หร�อสถานการณ/บางอย้#างท��สะเท�อนใจิ

•พ#อแม#ไม#ย้อมร�บว#าล'กเปั,นปั�ญญาอ#อน

•ได้�ร�บการว�น�จิฉ�ย้ว#าเปั,นมะเร6ง เช้��อว#าตรวจิผิ�ด้

กลไกปั)องก�นตน (ego defense

mechanisms)•การย้�าย้ท�� (displacement)•การย้�าย้อารมณ/ท��ม�ต#อบ(คคลหร�อ

ส��งใด้ไปัย้�งบ(คคลอ��นท��ไม#เก��ย้วข้�องก�บอารมณ/น��นเลย้ ม�กเปั,นบ(คคลท��อ�นตราย้น�อย้กว#าหร�อไม#ม�เลย้ เช้#น แม#ด้( โมโหห�นไปัต�น�อง คนไข้�ย้&�าค�ด้ย้&�าท&าล�างม�อบ#อย้เน��องจิากร'�ส*กว#าตนเองเปั,นคนไม#ด้� ผิ�ด้บาปั

กลไกปั)องก�นตน (ego defense

mechanisms)

การทด้แทน (substitution)ต��งเปั)าหมาย้ใหม#แทนเปั)าหมาย้เก#าท��ไม#

ส&าเร6จิ ความต�องการท��ต�องห�ามเปั,นส��งท��ส�งคมย้อมร�บ เช้#นพล�งทางเพศีเปั,นการออกก&าล�ง ความผิ�ด้หว�งไปัท&างานศี�ลปัะ

• การทด้แทนพล�งด้�นท��ถ'กห�กห�าม (sublimation)

• การทด้แทนความด้�อย้ (compensation) ความร'�ส*กด้�อย้ ม�

ความบกพร#อง อ#อนแอ ไปัเอาด้�ทางก�ฬา พ�การแต#สร�างสรรค/

ข้�อส�งเกตเก��ย้วก�บกลไกปั)องก�นตนกลไกปั)องก�นตนเองเปั,นข้�อคาด้คะเนท��สร�าง

ข้*�นเพ��อให�เข้�าใจิพฤต�กรรมเท#าน��นการให�ช้��อพฤต�กรรมข้องบ(คคล เปั,น

ปัระโย้ช้น/ในการบรรย้าย้เท#าน��น แต#ไม#เปั,นการอธ�บาย้ถ*งพฤต�กรรม

การใช้�กลไกปั)องก�นตนเองในระด้�บปัานกลางจิะช้#วย้ให�บ(คคลสบาย้ใจิข้*�น จินกว#าจิะค�นหาว�ธ�แก�ปั�ญหาได้�โด้ย้ตรง

ความเคร�ย้ด้ (stress) ผิลข้องความเคร�ย้ด้ต#อ

ร#างกาย้โรคจิ�ตกาย้าพาธ ( psychosomatic

disorders )ความเคร�ย้ด้และโรคกระเพาะอาหาร

การตอบสนองทางร#างกาย้ข้องแต#ละบ(คคลต#อความเคร�ย้ด้

การท&างานข้องระบบปัระสาทอ�ตโนม�ต�ท��แตกต#างก�นข้องแต#ละบ(คคล

ความอ#อนแอข้องอว�ย้วะหร�อระบบบางส#วนเปั,นพ�เศีษ

ปัระสบการณ/เร�ย้นร'�ในระย้ะต�นข้องช้�ว�ต

T- cells attackinga virus

องค/ปัระกอบท��ม�อ�ทธ�พลต#อความเคร�ย้ด้ร(นแรง

-ความสามารถในการท&านาย้ (predictability)

-ความสามารถควบค(มช้#วงเวลา (control and duration

-การปัระเม�นตามความค�ด้ความเข้�าใจิ (cognitive evaluation)-ความร'�ส*กม��นใจิในความสามารถข้องตนเอง (feeling of competency)

การได้�ร�บความสน�บสน(นทางส�งคม (social support)