หลั�กการประชาธิ�ปไตย 12 ประการ ที่��นั�กการเมื�องต�องเข้�าใจแลัะย�ดถื�อ

โดย ศ.ดร.ลิ�ขิ�ต ธี�รเวคิ�น

หลิ�กการประชาธี�ปไตยมี�มีากมีายแต�ที่��ถื�อว�าสำ"าคิ�ญแลิะน�กการเมี�องต%องย�ดถื&งเป'นสำรณะมี�ด�งต�อไปน�) 1. อ!านัาจอธิ�ปไตยเป"นัข้องปวงชนั (popular

sovereignty) ระบอบการปกคิรองแบบประชาธี�ปไตยคิ�อระบบที่��ประชาชนมี�อ"านาจอธี�ปไตย แลิะมีอบหมีายให%สำมีาช�กสำภาผู้/%แที่นราษฎรที่��มีาจากการเลิ�อกต�)งที่"าหน%าที่��แที่นตน การเลิ�อกต�)งจ&งเป'นการแสำดงออกถื&งสำ�ที่ธี�แลิะอ"านาจขิองประชาชน จนมี�คิ"ากลิ�าวว�า เสำ�ยงขิองประชาชนคิ�อเสำ�ยงขิองสำวรรคิ2 (vox populi, vox dei) 2. สิ�ที่ธิ�เสิร�ภาพ (rights and freedom) เป'นห�วใจสำ"าคิ�ญขิองระบอบการปกคิรองแบบประชาธี�ปไตย สำ�ที่ธี�ด�งกลิ�าวต%องก"าหนดในร�ฐธีรรมีน/ญแลิะการบ�งคิ�บกฎหมีาย เจ%าหน%าที่��ขิองร�ฐได%แก� ผู้/%ด"ารงต"าแหน�งบร�หารแลิะขิ%าราชการประจ"าที่��มี�อ"านาจตามีกฎหมีาย จะต%องย&ดถื�อต�วบที่กฎหมีายอย�างเคิร�งคิร�ด ไมี�ลิะเมี�ดสำ�ที่ธี�เสำร�ภาพ

ขิองประชาชน เพราะถื%ามี�การกระที่"าด�งกลิ�าวก5เที่�าก�บลิะเมี�ดเจ%าขิองอ"านาจอธี�ปไตย 3. ความืเสิมือภาค (equality) คิวามีเสำมีอภาคิภายใต%ระบอบการปกคิรองแบบประชาธี�ปไตยถื�อว�าที่6กคินเสำมีอภาคิเที่�าก�น หมีด หน&�งคินมี�สำ�ที่ธี�ลิงคิะแนนเสำ�ยงได%หน&�งเสำ�ยง (one man one

vote) คิวามีเสำมีอภาคิด�งกลิ�าวน�)หมีายถื&งคิวามีเสำมีอภาคิที่างการเมี�อง แลิะคิวามีเสำมีอภาคิต�อหน%ากฎหมีาย (equality before

the law) การเลิ�อกปฏิ�บ�ต�ด%วยเหต6ผู้ลิอ�นใดก5ตามีถื�อว�าขิ�ดต�อหลิ�กการประชาธี�ปไตย 4. หลั�กนั�ต�ธิรรมื (the rule of law) ได%แก� การใช%กฎหมีายในการบร�หารประเที่ศ โดยกฎหมีายด�งกลิ�าวน�)นต%องผู้�านกระบวนการร�างกฎหมีายอย�างถื/กต%อง แลิะหลิ�กขิองกฎหมีายน�)นต%องเป'นกฎหมีายที่��คิ"าน&งถื&งสำ�ที่ธี�เสำร�ภาพแลิะอ"านาจอธี�ปไตยขิองประชาชน โดยกระบวนการย6ต�ธีรรมี (due process of law) จะต%องเป'นไปตามีคิรรลิอง หลิ�กน�ต�ธีรรมี (the rule of law) จ&งต�างจาก the rule by law ซึ่&�งหมีายถื&งการใช%กฎหมีายเป'นเคิร��องมี�อในการบร�หารประเที่ศโดยไมี�คิ"าน&งถื&งหลิ�กการประชาธี�ปไตย แลิะบ�อยคิร�)งก5กลิายเป'นการบร�หารงานโดยต�วบ6คิคิลิ (the rule by men)

มีากกว�าหลิ�กการ 5. ค(านั�ยมืแลัะจ�ตว�ญญาณความืเป"นัประชาธิ�ปไตย (the

democratic ethos) ซึ่&�งหมีายถื&งคิ�า น�ยมีที่��ได%ร�บการอบรมีต�)งแต�คิรอบคิร�ว สำถืาบ�นการศ&กษา แลิะที่างสำ�งคิมี ให%มี�คิวามีเช��อแลิะศร�ที่ธีาในระบอบการปกคิรองแบบประชาธี�ปไตย มี�พฤต�กรรมีที่��เป'นประชาธี�ปไตย มีองคินอ��นด%วยสำายตาที่��เสำมีอภาคิ ที่�)งหมีดน�)ถื�อได%ว�าเป'นการพ�ฒนาจ�ตว�ญญาณประชาธี�ปไตย ซึ่&�งเป'นสำ�วนสำ"าคิ�ญอย�างย��งต�อคิวามีสำ"าเร5จขิองการพ�ฒนาแลิะธี"ารงไว%ซึ่&�งระบบ ประชาธี�ปไตย

6. ความือดที่นัอดกลั�+นั (tolerance) ความืใจกว�าง (open-mindedness) แลัะความืมื�นั!+าใจนั�กก�ฬา (sporting spirit) ที่�)งหมีดน�)เป'นห�วใจสำ"าคิ�ญขิองสำ�งคิมีประชาธี�ปไตย เพราะในสำ�งคิมีประชาธี�ปไตยน�)นจะต%องยอมีร�บคิวามีแตกต�างที่�)งในเช�)อชาต� ศาสำนา ภาษา ขินบธีรรมีเน�ยมีประเพณ� จ6ดย�นแลิะคิวามีคิ�ดเห5นที่างการเมี�องขิองคินในสำ�งคิมี การร/ %แพ%ร/ %ชนะ เป;ดกว%างร�บฟั=งคิวามีคิ�ดเห5นขิองผู้/%อ��น โดยเฉพาะอย�างย��งน�กปราชญ2ราชบ�ณฑิ�ตแลิะผู้/%มี�ประสำบการณ2 เพ��อน"ามีาประมีวลิใช%ให%เป'นประโยชน2ในการที่"างาน ที่��สำ"าคิ�ญอะไรที่��ตนไมี�ชอบแลิะไมี�พอใจแต�ตราบเที่�าที่��ไมี�กระที่บต�อสำ�ที่ธี�ขิองตนก5 ต%องยอมีให%สำ��งน�)นปรากฏิอย/� เพราะเป'นสำ�ที่ธี�สำ�วนบ6คิคิลิภายใต%ระบบที่��มี�คิวามีเสำมีอภาคิ 7. ระบอบการปกครองแบบประชาธิ�ปไตยค�อกรรมืว�ธิ� (means) เพ��อเป@าหมีายที่างการเมี�อง แต�ขิณะเด�ยวก�นระบบประชาธี�ปไตยก5เป'นเป@าหมีายอ�นสำ/งสำ�ง (noble end) ในต�วขิองมี�นเอง การมีองว�าระบอบการปกคิรองแบบประชาธี�ปไตยเป'นเฉพาะกรรมีว�ธี�หร�อ means จ&งไมี�ถื/กต%อง ถื&งแมี% ว�า end คิ�อผู้ลิประโยชน2จะตกต�อสำ�งคิมีก5ตามี เพราะถื%าที่"าลิายกระบวนขิองคิวามีถื/กต%องแมี%จะสำ�งผู้ลิในที่างบวกต�อสำ�งคิมี แต�ถื%ามี�ผู้ลิกระที่บในที่างลิบต�อระบบก5จะเป'นการที่"าลิายเป@าหมีายอ�นสำ/งสำ�งขิองระบบ ประชาธี�ปไตย อ�นเป'นสำ��งที่��ไมี�พ&งปรารถืนาอย�างย��ง ประชาธี�ปไตยจ&งเป'นที่�)งกรรมีว�ธี� (means) แลิะเป@าหมีาย (end) ในต�วขิองมี�นเอง ที่�)งสำองสำ�วนน�)ต%องไปด%วยก�น 8. ผู้/�ด!ารงต!าแหนั(งบร�หารระด�บสิ/งที่�+งในันั�ต�บ�ญญ�ต� บร�หาร แลัะศาลัร�ฐธิรรมืนั/ญ จะต�องตระหนั�กว(าตนัเป"นัผู้/�ซึ่��งได�ร�บอาณ�ต�จากประชาชนั ด�งน�)น ผู้ลิประโยชน2สำ/งสำ6ดจะต%องเป'นผู้ลิประโยชน2ที่��เอ�)ออ"านวยต�อผู้ลิประโยชน2ขิองประชาชน สำ�วนใหญ� การกระที่"าอ�นใด

ขิ�ดต�อผู้ลิประโยชน2ขิองประชาชนซึ่&�งเป'นเจ%าขิองอ"านาจอธี�ปไตย การน�)นย�อมีไมี�ถื/กต%อง นอกจากน�)นย�งต%องมี�คิวามีร/ %สำ&กว�าสำ��งที่��ตนที่"าอย/�น� )นเป'นการประกอบภารก�จ ศ�กด�Aสำ�ที่ธี�A (sacred mission) หร�อหน%าที่��อ�นสำ/งสำ�ง (noblesse oblige) เพ��อประชาชน เพ��อชาต�แลิะแผู้�นด�น 9. ผู้/�ซึ่��งด!ารงต!าแหนั(งบร�หารระด�บสิ/งที่�+งในันั�ต�บ�ญญ�ต� บร�หาร ต3ลัาการ จ!าเป"นัอย(างย��งต�องย�ดถื�อหลั�กจร�ยธิรรมืที่างการเมื�อง รวมืตลัอดที่�+งมืารยาที่ที่างการเมื�อง โดยจะต%องกระที่"าหน%าที่��อย�างซึ่��อสำ�ตย2สำ6จร�ต คิ"าน&งถื&งผู้ลิด�ผู้ลิ เสำ�ยที่��จะเก�ดต�อประชาชน ชาต� แลิะบ%านเมี�อง เสำ�ยสำลิะคิวามีสำ6ขิสำ�วนต�วเพ��อสำ�วนรวมี เพราะงานการเมี�องเป'นงานอาสำาสำมี�คิรที่��ได%ร�บมีอบหมีายจากประชาชน

10. ภายใต�ระบอบการปกครองแบบประชาธิ�ปไตย การกระที่!าอ�นัใดก4ตามืต�องค!านั�งถื�งหลั�ก การใหญ(ๆ ด�งต(อไปนั�+ ค�อ ความืถื/กต�องตามืกฎหมืาย (legality) ความืชอบธิรรมืที่างการเมื�อง (legitimacy) ความืถื/กต�องเหมืาะสิมื (decency) ความืนั(าเช��อถื�อ (credibility) ที่�)งหลิายที่�)งปวงด�งกลิ�าวจะที่"าให%งานที่��ร �บผู้�ดชอบอย/�น� )นประสำบคิวามีสำ"าเร5จ การมี6�งเน%นไปที่��ต�วบที่กฎหมีายตามีลิายลิ�กษณ2อ�กษรแต�เพ�ยงอย�างเด�ยวเป'นสำ��ง ที่��ไมี�พอเพ�ยง การกระที่"าอ�นใดที่��ไมี�เหมีาะสำมีแมี%จะถื/กต%องตามีกฎหมีายก5จะขิาดคิวามีชอบธีรรมีที่างการ เมี�อง อ�นจะสำ�งผู้ลิถื&งคิวามีน�าเช��อถื�อขิองผู้/%ด"ารงต"าแหน�งที่างการเมี�องในที่��สำ6ด 11. การบร�หารบ�านัเมื�องจะต�องอ�งหลั�กธิรรมืร�ฐาภ�บาลั (good governance) ซึ่&�งได%แก� คิวามีชอบธีรรมีที่างการเมี�อง (legitimacy) คิวามีโปร�งใสำ (transparency) การมี�สำ�วนร�วมีขิองประชาชน (participation) คิวามีร�บผู้�ดชอบเป;ดให%ไลิ�เบ�)ยได% (accountability) แลิะคิวามีมี�ประสำ�ที่ธี�ภาพแลิะประสำ�ที่ธี�ผู้ลิ

(efficiency and effectiveness) ซึ่&�งหมีายถื&งการกระที่"าน�)นต%องสำ�งผู้ลิในที่างบวกที่�)งในแง�ผู้ลิได% (output) แลิะผู้ลิลิ�พธี2 (outcome) 12. ผู้/�ด!ารงต!าแหนั(งที่างการเมื�องโดยเฉพาะอย(างย��งผู้/�บร�หารระด�บสิ/ง ซึ่&�งสำามีารถืน"าประเที่ศชาต�แลิะสำ�งคิมีไปสำ/�คิวามีเจร�ญ หร�อไปสำ/�คิวามีเสำ�ยหายในด%านต�างๆ ที่�)งในแง�การเมี�อง สำ�งคิมี เศรษฐก�จ อ6ดมีการณ2 ศร�ที่ธีาแลิะคิวามีเช��อในระบบ ฯลิฯ ต�องเป"นับ3คคลัที่��เป9� ยมืไปด�วยค3ณสิมืบ�ต�อ�นได%แก� การมี�อ6ดมีการณ2ที่างการเมี�อง (political ideology) การมี�จร�ยธีรรมีที่างการเมี�อง (political ethics) การมี�คิวามีร/ %ที่างการเมี�อง (political

knowledge) การมี�ประสำาที่สำ�มีผู้�สำที่างการเมี�อง (political

sense) แลิะการเขิ%าใจอารมีณ2ที่างการเมี�อง (political mood)

ขิองประชาชนอย�างถื/กต%อง นอกจากน�)นย�งต%องบร�หารประเที่ศโดยคิ"าน&งถื&งหลิ�ก น�ต�ธีรรมีแลิะคิ6ณสำมีบ�ต�อ��นๆ ที่��กลิ�าวมีา 11 ขิ%อเบ�)องต%น เพ��อจะธี"ารงไว%ซึ่&�งคิวามีชอบธีรรมีที่��จะด"ารงต"าแหน�งบร�หารแลิะการใช%อ"านาจร�ฐ (moral authority) ผู้/%ใดก5ตามีที่��ขิาดหลิ�กการขิ%อที่�� 12 ด�งกลิ�าวมีาน�)ย�อมีจะเสำ�ยคิวามีชอบธีรรมีที่างการเมี�องในการด"ารงต"าแหน�งที่างการเมี�อง