Embed Size (px)
DESCRIPTION
แบ่งปัน สรรค์สร้าง เพื่อชุมชนน่าอยู่
Citation preview
ปนสข
»˜¹Êآẋ§»˜¹ ÊÃä�ÊÌҧ à¾×èͪØÁª¹¹‹ÒÍÂÙ‹
ฉบบท 11 กมภาพนธ 2556
ปนสข
www.punsook.org
»˜¹Êآẋ§»˜¹ ÊÃä�ÊÌҧ à¾×èͪØÁª¹¹‹ÒÍÂÙ‹
จดท�ำโดย
ส�ำนกสนบสนนสขภำวะชมชน
ส�ำนกงงำนกองทนสนบสนนกำรสรำงเสรมสขภำพ
ปนสข : เลขท 3 รำมค�ำแหง 44 ถนนรำมค�ำแหง แขวงหวหมำก
เขตบำงกะป 10240
Email : [email protected]
โทร : 08 1710 0456
facebook > คนหา > ปนสข
กำรแลกเปลยนเรยนรนน เรำอำจไมตองมอะไรเลย มคนมำนงแลวมำพดบรรยำยใหจตำม
จดบำงไมจดบำง แลวกกลบไป เอำไปประยกตใชบำง หรอไมน�ำพำซงผลลพธใดๆ เลย แตถำ
เปนกำรสรำงกระบวนกำรเรยนรรวมกน สงแรกเลย คอเรำตองเตรยมกำร รวมถงบคลำกรทจะ
มำสรำงแรงบนดำลใจใหกบคนทมำเรยนรรวมกน
เรมตนเลยคนทมำนน จะตองรวำต�ำบลนนๆ เปนอยำงไร ดงนนต�ำบลแมขำยจะตองสง
ขอมลไปใหแกผทจะมำรวมแลกเปลยนเรยนรกอนมำ ซงทำงต�ำบลแมขำยเองกตองเตรยมกำร
ใหพรอมเพอตอนรบผทเขำมำขอแลกเปลยนควำมร
โดยต�ำบลแมขำยจะใชพนทจรงเปนตวกระตนในกำรเรยนรรวมกน เพรำะฉะนนสงส�ำคญคอ
แมขำยจะตองคยกนใหชดเจนกอนทเพอนจะมำ วำเรำมหนำทสรำงกำรเรยนรรวมกน เรำไมได
จดกำรแลกเปลยนเรยนรเฉยๆ เรยนรรวมกนหมำยควำมวำ เพอนเครอขำยกตองมกำรเตรยม
กำร
ชำวบำนทกคนคอฟนเฟองทส�ำคญตอกระบวนกำร ซงพงอยำเพกเฉยตอพวกเขำ เพรำะกำร
ลงนำม MOU มใชกำรกระท�ำทสงผลตอคนเพยงบำงกลม หำกแตเปนทกคนทอยรวมกนใน
ชมชน กำรไดเหนกระบวนกำรสรำงกำรเรยนรรวมกน เพอรวมสรำงแรงบนดำลใจใหกบผมำ
เยอนคอสงทชมชนแมขำยควรตระหนกร และเหนเปนควำมส�ำคญตอกระบวนกำรสรำงกำร
เรยนรรวมกน
ค�ำถำมทตองน�ำไปขบคดคอ จะท�ำอยำงไรใหผมำเยอนรสกอบอน หรอรสกวำต�ำบลนนำอย
กวำ เมอเทยบกบต�ำบลทตนพกพง ใหเขำตงค�ำถำมวำ ท�ำไมทบำนเรำไมม พรำะแรงบนดำลใจ
คอสงส�ำคญ เปนพลงผลกดนใหเกดสงด
โดยสงทแมขำยตองยดถอเปนเปำหมำยอกอยำงในกำรดงชมชนอนเขำมำเรยนรรวมกน คอ
กำรดงสงใหมๆ ออกมำจำกกระบวนกำร ซงควำมคดใหมคอดอกผลทกำรนตกระบวนกำรท
เรยกวำกำรเรยนร
นอกจำกน แมขำยจะตองรถงจ�ำนวนแกนน�ำ ตลอดจนทกษะศกยภำพทมอยของพวกเขำ
เพรำะเมอมเพอนมำเรยนรแลว4-5 รน กจ�ำเปนตองมำสรปกนครงหนง วำแกนน�ำคนนนๆ ม
ควำมเขำใจเพมขนมำกนอยเพยงใด ตลอดจนสงเกตกำรณถงแรงบนดำลใจในตวพวกเขำ
เพรำะถำไมไดสงเหลำนมำ นนบงบอกถงกำรเปนแมขำยทไมมประสทธภำพ ตองกลบมำ
ทบทวนตนเองใหม และพยำยำมผลกดนตวเองขนมำ ผำนกำรเตรยมตวและกำรท�ำงำนทหนก
ขน เพรำะกำรท�ำหนำทเปนผสรำงกำรเรยนรรวมกนนนตองมควำมพรอม เพอวำจะผลกดน
ชมชนทเปนลกขำยไปดวยกน
สถาน 3
ดวงพร เฮงบณยพนธ
ผอ�ำนวยกำรส�ำนกสนบสนนสขภำวะชมชน (สน.3)
facebook > คนหา > ปนสข
สารบญ
แหลงเรยนรตวตน คนหนองสาหราย 24
‘การประชมสญจร 6 “กองทนสวสดการ” เดนหนาก�าจดจดออน 8
โรงเรยนเกษตรกร โรงเรยนของชาวนา 10 รกษสขภาพ คลนกไมมวนปด(ท�าการ) 12
จดสรรปนน�า อยรวมจงรอด 14 ศนยพฒนาเดกเลกปลอดโรค16
ขนมอาเกาะ และกลมท�าขนมพนบาน 18 ‘ไทยกวยไทย’ ภมปญญาจกสานแหงหนองไฮ 20
การประกวดภาพถาย 22
ปนสข
บทบรรณาธการ
‘ไทยกวยไทย’ ภมปญญาจกสานแหงหนองไฮ 20
เพงผำนพนไปส�ำหรบกำรประกวดภำพถำย ในหวขอ ‘วถชวต คน
ชมชนสขภำวะ’ ซงมกำรประกำศผล และมอบรำงวลกนในวนท 2
มนำคม 2556 ในงำนฟนพลงชมชนทองถน สกำรอภวฒนประเทศไทย
ครงท 3 โดยทำงเวบไซตปนสข ขอขอบคณชำวชมชนสขภำวะทกทำน
ทใหควำมสนใจสงภำพเขำรวมประกวด และขอแสดงควำมยนดไปกบ
ผทไดรบรำงวลมำ ณ โอกำสนดวย
เดอนกมภำพนธน ถอวำ เวบไซตปนสขไดกำวผำนขวบปทหนงมำ
แลว ทำงเวบไซตไดรบกำรตอบรบจำกเพอนเครอขำยชมชนสขภำวะ
ตลอดจนเพอนๆ ทเขำมำตดตำมผำนแฟนเพจของปนสข โดยทำงทม
งำนมควำมพยำยำมผลกดนเนอหำสำระดๆ ทเปนประโยชนแกผอำน
ตอไปเหมอนเดม และดกวำเดม
นอกจำกน ทำงทมงำนก�ำลงหำรอกน ตอเปำหมำยทอยำกใหชมชน
เปนเครอขำยส�ำคญในกำรผลตเรองรำวของตวเอง โดยจะด�ำเนนกำร
ท�ำปนสขบลอกกำซน ทชำวชมชนสขภำวะสำมำรถเขำมำลงทะเบยน
แลวเขยนบอกเลำเรองรำวของตวเอง ตลอดจนลงรปถำยประกอบดวย
ตวเองเชนกน ซงตอนนทมงำนก�ำลงลองดทำงทเปนไปได และม
ประสทธภำพทสดในกำรจดกำร และคำดวำจะมควำมคบหนำมำบอก
กลำวกนเปนระยะ
และส�ำหรบเนอหำในฉบบน กยงคงเตมไปดวยเรองรำว ทสะทอน
ภำพกำรท�ำงำนของชมชนสขภำวะ ครบถวนเกอบทกประเดน ทวำ
เกอบนน เพรำะเรองกำรจดกำรภยพบตนน เรำไมมมำลงตอเนองนก
แตกพยำยำมเฟนหำเรองรำวทด มควำมเหมำะสมมำน�ำเสนอตอไป
เพรำะทงน เสมอนวำ เรำเองไดรวมศกษำเรยนรไปพรอมกบทกคน ซง
ในแตละวนทเรำไดรมำกขน กยงเหมอนเรำอยใกลชมชนมำกขน
บรรณำธกำร
ปนสข
การบรหารจดการทองถนแบบมสวนรวม
ปนสข
จำกปญหำทผน�ำทองถน ชมชน ตำงคนตำงอย ตำงคนตำงท�ำงำน ไมมกำรปรกษำหำรออยำงสม�ำเสมอ ไมมกำรรบร
และแลกเปลยนปญหำซงกนและกน ท�ำใหกำรท�ำงำนพฒนำไรทศทำง ไรควำมเปนปกแผน และปรำศจำกเปำหมำย ท�ำให
ผน�ำทองถนและองคกำรบรหำรสวนต�ำบลของต�ำบลบำนควน อ�ำเภอหลงสวน จงหวดชมพร เกดควำมคดรวมกนวำ ควรจะ
จดใหมกำรประชมอยำงสม�ำเสมอเปนประจ�ำ และไมควรจะประชมทเดมซ�ำๆ แตควรเวยนไปประชมตำมหมตำงๆ ภำยใน
ต�ำบล
ไพบลย นยพน อดตรองนำยกองคกำรบรหำรสวนต�ำบลบำนควน เลำวำ กำรพดคยกนถงปญหำในกำรประสำนงำนของ
ต�ำบลด�ำเนนมำเรอยๆ จนท�ำใหเกดกำรด�ำเนนงำนเรองกำรประชมสญจรขนในป 2538 ซงกำรท�ำงำนในหมบำนในต�ำบล ม
หลำยปญหำทไมสำมำรถตดสนใจไดงำยๆ ตองน�ำเขำสทประชมเพอกำรรบร ชวยกนใหควำมเหน จนกระทงน�ำมำสกำรลง
มตอยำงเปนเอกฉนทในทสด
“พอเรำตกลงกนวำจะเกดกำรประชมสญจรขนทกเดอน เรำกใหจดเตรยมศำลำของแตละหมบำนทง 18 หมบำนเพอเปน
‘การประชมสญจร’
เวทคด-รวม-พฒนาคนบานควน
ปนสข
สถำนทในกำรประชม ซงผทตองเขำประชมกไดแกก�ำนน ผใหญ
บำน ผชวยผใหญบำน สำรวตรก�ำนน นำยก อบต. รองนำยกฯ
เลขำฯ รวมทงผน�ำในหนวยงำนของทองถนอยำง ผอ.รพสต. เมอ
มกำรประชมในทกๆ เดอน ท�ำใหปญหำในพนทไดรบกำรหยบยก
มำพดคยปรกษำหำรอและหำทำงออกรวมกนอยำงสม�ำเสมอ
ไมใชมประธำนพดอยคนเดยว แตเปนเวทททกคนสำมำรถรวมกน
เสนอและวพำกษ สรำงกำรมสวนรวมในกำรบรหำรจดกำร เพรำะ
เวทสญจรจะเปนกำรน�ำเรองทหมบำนตดสนใจไมไดเขำสเวท
และนอกจำกกำรก�ำหนดใหมกำรประชมเปนประจ�ำแลว เรำยง
ก�ำหนดกตกำในกำรเขำรวมกำรประชมเพอใหเกดควำมตนตว คอ
จะมกำรปรบเปนเงนส�ำหรบคนทขำดประชม มำประชมชำ หรอ
มำแลวรบกลบ โดยปรบก�ำนน 200 บำท และปรบผใหญบำน
100 บำน แลวน�ำเงนคำปรบมำรวมเปนกองทนสวสดกำรต�ำบลท
น�ำไปใชประโยชนในหลำยดำนๆ เชน น�ำมำปลอยกดอกเบยถก
ใหแกผ น�ำทองถนเนองจำกผ น�ำทองถนมภำระคำใชจำยทำง
สงคมมำก หรอน�ำไปเปนสวสดกำรแกชมชน”
ดำนวชรศกด คชำเศรษฐ ผใหญบำนหมท 2 กลำวถงกองทน
สวสดกำรต�ำบลวำ ปจจบนมกตกำขอก�ำหนดหลำยอยำง เพอ
กระตนผเขำรวมประชม และสรำงควำมเปนอนหนงอนเดยวกน
ซงกตกำทกขอเปนกำรตกลงรวมกนของทกคน
“กำรปรบจะมกฎกตกำหลำยอยำง เชน กำรไมเขำประชม
หมบำน กำรไมเขำประชมเวทสญจร กำรไมสงคนมำอยเวรทศนย
บรกำรประชำชน กำรอยในทประชมไมถง 30 นำท หรอกำรไมใส
เสอตำมทก�ำหนดในกำรประชม บำงคนอำจจะมองวำ แคกำรใส
เสอไมนำจะตองมำปรบกน แตเรำเหนวำ กำรสวมเสอเหมอนกน
เปนกำรแสดงควำมเปนอนหนงอนเดยวกน ถำแคสวมเสอให
เหมอนคนอนคณยงปฏเสธ แลวคณจะท�ำงำนรวมกบคนอนได
อยำงไร นอกจำกนเงนทน�ำเขำกองทนสวสดกำรต�ำบลกยงน�ำไป
ใชประโยชนมำกมำยหลำยดำน ทงเปนเงนกส�ำหรบผน�ำทองถน
ทงน�ำไปสนบสนนกจกรรมของชมชน เชน กำรแขงกฬำ หรอ น�ำ
ไปชวยเหลอครอบครวผน�ำทองถนทเสยชวต เปนตน ”
นอกจำกน ไพบลย นยพน ยงกลำวเสรมวำ กำรประชมใน
แตละครงจะใชกำรพดคยจนกวำจะเหนเปนฉนทำมตรวมกน หำก
ยงมคนทยงไมเหนดวย กจะพกประเดนนนไวกอน รวมทงในกำร
จดกำรกบปญหำขอพพำทบำงอยำงเชน เรองทดน กจะใชชดไกล
เกลยไปชวยด�ำเนนกำร มำกกวำกำรใชกฎหมำย แตถำยงไม
สำมำรถไกลเกลยได กตองปลอยใหด�ำเนนกำรตำมกฎหมำยไป
รวมทง ยงมกำรสรำงวฒนธรรมในกำรประชมของแตละหมบำน
โดยก�ำหนดใหมกำรประกวดกำรประชม โดยมระเบยบในกำร
ตดสนประมำณ 13 ขอ เชน กำรจดสถำนท กำรใสใจในกำร
ประชม ไมพดคยกน กำรมสวนรวม เปนตน หำกหมบำนใดปฏบต
ไดด กจะไดรบรำงวลเพอเปนก�ำลงใจในกำรขบเคลอนงำน
สวน ประเสรฐ ทองมณ อดตนำยกองคกำรบรหำรสวนต�ำบล
บำนควน กลำววำ กำรประชมสญจรไมเพยงแตท�ำใหเกดควำม
กระตอรอรนในกำรเขำรวมประชมเทำนน ยงชวยสรำงวฒนธรรม
ในกำรประชม สนบสนนกำรแสดงควำมเหนและเสรมสรำงกำรม
สวนรวมอยำงมประสทธภำพ เปนนวตกรรมประชำธปไตยทอง
ถน น�ำปฏบตใหเกดประโยชนตอชมชน
“บำนควนเรำใชวธคดเองท�ำเองเปนหลก เวทประชมสญจร
เปนกลไกทชวยในกำรขบเคลอนกระบวนกำรคดเองท�ำเองของเรำ
เอำควำมคดมำแชรกนในทประชม และหมนเวยนจดกนไปใน 18
หมบำน เพอระดมควำมคด สวนงบประมำณทใช บำงเรองไมได
ใชเยอะ เรำกออกกนเอง แตบำงเรองกตองใชเยอะ เรำกไดงบ
ประมำณจำกกองทนสวสดกำรต�ำบล เมอกอนเรำจะท�ำอะไรเรำ
ตองรอค�ำสง แตเดยวนไมใชแลว เรำชวยกนคดชวยกนท�ำ งบ
ประมำณเรำกจดกำรของเรำเองได ซงกำรจดกำรเองไดท�ำใหเรำ
ค�ำนงถงผลกระทบตำงๆ เชน จะท�ำถนนแลวมนจะไปโดนทนำ
ชำวบำนบำงหรอเปลำ ท�ำแลวมนคมคำมำกนอยแคไหน ท�ำแลว
เพยงพอหรอเปลำ ถำเงนไมพอจะขอจำกทอน จำกจงหวด จำก
ส.ส.ไดหรอเปลำ ซงกระบวนกำรรวมคดรวมท�ำทงหมดนเกดขน
จำกกำรประชมสญจร”
อดตนำยกฯ อบต.บำนควน ยงกลำวอกวำ กำรประชมสญจร
ยงเปนกลไกหนงทใชควบคมผน�ำทองถนและผน�ำทองทใหปฏบต
งำนอยำงมประสทธภำพ ขอก�ำหนดเลกๆ นอยๆ เชน ตองใสเสอ
เหมอนกนในกำรเขำประชม เปนกตกำทสรำงขนเพอใหเกดควำม
สำมคค ควำมเปนน�ำหนงใจเดยวกน เคำรพในขอตกลงของสวน
รวม ซงท�ำใหสำมำรถท�ำงำนรวมกนไดเปนอยำงด
จำกทเคย “ตำงคนตำงอย” กลำยเปน “รวมคดรวมท�ำ” รวม
ตดสนใจ และน�ำไปส กำรพฒนำททกๆ คนมสวนรวม ทงยง
เปนกำรเสรมสรำงวฒนธรรมกำรประชมดวยกตกำขอก�ำหนด
และคำปรบจำกกำรท�ำผดกตกำ กน�ำไปส กำรสรำงกองทน
สวสดกำรต�ำบลซงน�ำไปสนบสนนกจกรรมสำธำรณประโยชนคน
กลบสชมชน
กล ำวได ว ำ “ เวท สญจร”ของบ ำนควน คอเครองมอ
ประสทธภำพสง ทชวยเพมศกยภำพชมชน ใหรวมกำรพฒนำ
อยำงแทจรง
ปนสข
การจดการสวสดการสงคมโดยชมชน
ปนสข
“ผมเคยถำมสเสอสงขลำแลวเขำตอบไมได คอ ถำมวำ กองทนทตงขนมำ รำยไดทเกดจำกดอกเบยท
สมำชกกยมเอำมำจดสวสดกำรกจรง แตมนไปสรำงวฒนธรรมกำรเปนหนของชมชนหรอเปลำ” พงศเทพ
สธรวฒ ผด�ำเนนรำยกำรเวทเสวนำ “ชมชนทองถนกบกำรจดสวสดกำรครบมตตงแตเกดจนตำย ท�ำได
อยำงไร” ในกำรประชมชมใหญของเครอขำยชมชนทองถนนำอย “ฟนพลงชมชนสกำรอภวฒนประเทศไทย
ซงจดขนเมอวนท 2 มนำคม 2555 เปดประเดนเสวนำ
“กองทนสวสดการ” เดนหนาก�าจดจดออน
ปนสข
เปนค�ำถำมทนำสนใจ และเปนจดออนของกองทนสวสดกำร
ทำมกลำงจดแขงของกองทนทก�ำลงเบงบำนอยในหลำยพนททว
ประเทศขณะน
ขอมลพนทของ ต.วงใหม อ.นำยำยอำม จ.จนทบร ซง นรศ
กจอดม นำยกอบต.วงใหม ระบวำ กลมออมทรพยในพนทนนม
หลำยกลม แตละกลมกไดกอตงกองทนสวสดกำรตำงๆ ขนมำอก
หลำยกองทน ชำวบำนกมกเปนสมำชกของหลำยกองทน เพรำะ
เมอสมทบแลวจะสำมำรถกได
“ท�ำไปท�ำมำชำวบำนเรมล�ำบำก แตกองทนสบำย คนหนง
เปนสมำชก 3 กองทน ตองออมเดอนละ 300 ไปกกตองสงดอก
เบยดวย แลวยงตองออมดวย ท�ำใหชำวบำนทอเหมอนกน ท�ำๆ
ไป กทงกลำงครนหลำยคน”
“ตอนนกองทนโตเรว แลวเอำมำจดสวสดกำรเยอะแยะ แต
เงนตรงนกคอเงนของชำวบำน บำงคนกขอดกนหมอหลำยรอบ
แลว แตไมรจะท�ำอยำงไร เพรำะมนเปนสจจะ ดงนน สวสดกำรก
ตองมควำมพอดเหมอนกน ไมใชไปตงใหสงจนเกนไป เชน ตำย
ไดเจดแปดหมน เปนตน” นรศกลำว
แตกองทนสวสดกำรสงคมในชมชนทองถน แมจะมอตรำกำร
เตบโตและขยำยตวอยำงรวดเรวในขณะน จะอยำงไรกยงตองนบ
วำอยในระยะเรมตน และจดออนทวำ กยงมอำจบดบงหลกกำร
และประโยชนของมนท เพมอ�ำนำจกำรเข ำถงเงนทนใหกบ
ประชำชนในทองถน ทงยงตอบสนองบรกำรหรอสวสดกำรพน
ฐำนครอบคลมตงแตเกดจนตำย ในประเทศทไมมระบบสวสดกำร
ดและประชำชนของตวเอง
มกดำ อนตะสำร กรรมกำรบรหำรแผนคณะท 3 ของ สสส.
หรอ “ครมกดำ” แหงอ�ำเภอดอกค�ำใต จ.พะเยำ ซงมธนำคำร
หมบำนทงพนทถง 48 แหง รวมแบงปนประสบกำรณวำ จดเรม
ตนกำรท�ำงำนของเธอมำจำกควำมฝน
“ครฝนตงแตเดกแลว สกวนจะตองท�ำใหชำวบำนมบ�ำนำญ
เหมอนขำรำชกำรใหได ท�ำมำหลำยอยำง แตมนไมงำย ถำท�ำได
อยำงลงอมพร (กลมออมทรพยท จ.สงขลำ) กดไป แตเชอวำชม
ชนอนๆ นนตองใหรฐทองถนมำชวย” ครมกดำวำ
เธอชวำ แนวคดของชมชนทองถนกบกำรจดสวสดกำรไมใช
กำรคดบนฐำน “กำรแบมอขอ” แตตองเปนเจำของรวม มสวนรวม
และถอวำ “ท�ำบญ” ดวยกน ดงนน จงเรมตนชวนชำวบำนใน
ชมชนมำคย ออกแบบรวมกน เพอ “จดกำรทกข” ของ “พวกเรำ”
ในทกๆ เรอง ประสำนกบภำคเครอขำย เชอมโยงกบนโยบำยรฐ
ควำมทำทำยของกองทนสวสดกำรสงคมในชมชนทองถน จง
ไมเพยงก�ำจดจดออนทเรมเหนบำงแลว แตมภำรกจทตองเดน
หนำใหกองทนในทองถนเขมแขงและดแลสมำชกไดจรงอกดวย
ส�ำหรบปจจยควำมส�ำเรจของกำรจดสวสดกำรโดยชมชนนน
ครมกดำระบวำ ตองมกลไกจดกำรแบบพหภำค, กำรจดกำรอยำง
เปนระบบ (กตกำ), ใชปญญำและควำมรก, มกำรแลกเปลยน
เรยนรกบทกฝำย, กำรพฒนำเปนนโยบำยสำธำรณะ, มเครอขำย
สำนพลง
ครมกดำยงระบถง พ.ร.บ.กำรออมแหงชำต ทเธอไดมโอกำส
นงใน กมธ.พจำรณำกฎหมำยนวำ กฎหมำยฉบบนออกแลว และ
จะเรมด�ำเนนกำรในวนท 8 พ.ค.น ชำวบำนสำมำรถรวมออมเพอ
บ�ำนำญ โดยรฐจะสมทบให 50% 80% 100% ตำมแตอำยท
ก�ำหนดในกฎหมำย โดยขณะนได ด�ำเนนกำรตำม โมเดล
“สวสดกำรสบ�ำนำญประชำชนจงหวดพะเยำ” แลว โดยก�ำหนด
ใหสมำชกออมปละ 200 บำท แลวน�ำเงนไปฝำกทธนำคำรเพอ
กำรเกษตรและสหกรณ (ธกส.) ขอดอกเบยพเศษ 3% และตงเปำ
วำจะขอใหไดถง 4.5-5% แลวเชอมตอกบกองทนกำรออมแหง
ชำต (กอช.) ท�ำฐำนขอมลเชอมกบธนำคำร ดงเฉพำะเงนบ�ำนำญ
ออกไป แตสวสดกำรชมชนยงเปนของคนบำนเรำ
บำงทจดแขงของกองทนทมเพอเปนสวสดกำร หำกบรหำร
จดกำรใหด ใหเปนของชมชนเอง ดวยวธของชมชนทองถนแตละ
แหงแตละทตำมบรบทอนหลำกหลำย จะไปลดรำยจำยของคนใน
ชมชน และท�ำใหควำมตองกำรเงนทน หรอควำมจ�ำเปนตองเปน
หนลดลงในทสด
“กองทนสวสดการ” เดนหนาก�าจดจดออน
ปนสข
เกษตรกรรมยงยน
ปนสข
โรงเรยนเกษตรกร แหงต�ำบลบอแร อ�ำเภอวดสงห จงหวด
ชยนำท กอตงขนเมอป 2553 โดยธญลกษณ สวนบอแร ผใหญ
บำนหมท 1 บำนบอแร ทเหนวำเกษตรกรในหมบำนไมมควำมร
เรองพนธขำว ตองไปซอพนธขำวจำกทอนในรำคำสง กำรท�ำนำ
ปลกขำวจงตองลงทนสง ไดก�ำไรนอย รวมทงยงมกำรใชปย ใช
สำรเคม และยำฆำแมลงท�ำใหตนทนในกำรผลตยงสงเพมขน จง
มแนวคดในกำรจดตงกลมโรงเรยนเกษตรกรขน เพอใหควำมร
เรองกำรเพำะพนธขำว และกำรท�ำเกษตรทปลอดภยโดยลดกำร
ใชสำรเคม รวมถงกำรแกปญหำเรองน�ำ ซงต�ำบลบอแรเปนเขต
พนทปลำยน�ำของระบบชลประทำน กำรท�ำเกษตรจงตองมกำร
ปรบเปลยนวถกำรผลต
ดำนธำดำ เสถยรบณย หรอลงโดด อำสำผชวยหมอดนและ
เปนสมำชกคนหนงของกลมโรงเรยนเกษตรกรเลำใหฟงวำ “ตอน
นนส�ำนกงำนเกษตรอ�ำเภอวดสงห ไดเขำมำประชมสำธตกบกลม
ชำวบำนเรองกำรท�ำนำ และแนะน�ำใหจดตงกลมเปนโรงเรยน
เกษตรกรขนมำ เพอจะไดเขำมำสนบสนนไดงำย สมำชกเรมแรก
ม 24 คน”
หลงจำกนนส�ำนกงำนเกษตรอ�ำเภอจงหำเมลดพนธขำวปลก
เขำมำสนบสนนแจกจำยใหกบสมำชกภำยในกล มโรงเรยน
เกษตรกร “ปแรกเขำเขำมำสนบสนนเมลดพนธขำว 4 ตน เพอให
เรำมำแจกจำยใหสมำชกกลม โดยกำรหกก�ำไรทไดจำกกำรขำย
ใหสมำชกกลมถงละ 20 บำท เพอเกบเอำไวในกำรจดกจกรรม
และบรหำรภำยในกล ม หรอหำกสมำชกมปญหำในเรองกำร
ลงทน เรำกยนดใหกยมในอตรำดอกเบยต�ำ” ลงโดดอธบำย
หลงจำกกอตงโรงเรยนเกษตรกร สมำชกภำยในกลมไดรบกำร
สงเสรมกำรเรยนรในหลำยๆ ดำนเกยวกบกำรท�ำเกษตร โดยม
ส�ำนกงำนเกษตรอ�ำเภอ ส�ำนกงำนพฒนำทดน และหนวยงำน
รำชกำรเขำมำสนบสนนเปนบำงครง ทงกำรสงเสรมกำรใชน�ำ
โรงเรยนเกษตรกร โรงเรยนของชาวนา
ปนสข
หมกชวภำพ กำรท�ำสำรเบอเมำ เปนตน
ลงโดดเลำอกวำ “เรำมกำรท�ำน�ำหมกชวภำพ และสงเสรมให
สมำชกในกลมและเกษตรกรใกลเคยงเขำมำเรยนรเพอน�ำไปใช
หรอกำรท�ำพวกสำรเบอเมำทใชในกำรไลแมลง ทเรำท�ำเองจำก
สมนไพรจ�ำพวก ขำ สะเดำ ซงเรำเรยนรมำจำกปรำชญชำวบำน
แลวน�ำมำประยกตใช หรออยำงสำรทใชในกำรบ�ำรง เปนสำรเชอ
รำโดยใชน�ำตำลหมก เชน ฮอรโมนไขหอยเชอร ฮอรโมนไขไก
ฮอรโมนจำกลกตำลทใชในกำรฉดตอนขำวออกเมลด จะท�ำให
ไมมเชอรำ หรอฮอรโมนรกหมทใชบ�ำรงใบ ซงเปนกำรใหอำหำร
ทำงใบ นอกจำกนยงมกำรท�ำเชอรำบวเวอรเรยอกดวย”
เชอรำบวเวอรเรย (Beauveria bassiasna) เปนจลนทรยท
ท�ำใหเกดโรคกบแมลง ซงสำมำรถท�ำลำยแมลงไดหลำยชนด
ไดแกแมลงจ�ำพวกเพลยตำงๆ หนอนผเสอ ดวง และแมลงวน โดย
วธกำรฉดพนหรอปลอยเปนละอองสปอรออกไป เมอสปอรของ
เชอรำสมผสกบผวของแมลงในสภำพควำมชนทเหมำะสม บว-
เวอรเรยจะงอกเปนเสนใยแทงผำนผวหนงเขำไปในล�ำตวแมลง
แลวขยำยจ�ำนวนเจรญอยภำยในโดยใชเนอเยอของแมลงเปน
อำหำร ในทสดแมลงจะตำยภำยในระยะเวลำ 1-2 สปดำห
ขนตอนกำรผลตเชอรำบวเวอเรย เรมจำกกำรซอเมลด
ขำวโพดทไมผำนกำรคลกสำรเคม ดวยขำวโพดมเมลดใหญ เชอ
สำมำรถเตบโตไดด โดยน�ำขำวโพดมำลำงและแชน�ำไว 1 คน ผง
ใหหมำดแลวน�ำมำกรอกใสถงเพำะเหด สวมปำกถงดวยคอขวด
อดดวยส�ำล แลวหมดวยกระดำษอกรอบ จำกนนจงน�ำไปนงเพอ
ฆำเชอจลนทรยในถง นงอยำงนอย 3 ชวโมง แลวทงไวใหเยน
แลวจงน�ำไปเขยเชอในตเขยเชอ
หลงจำกเขยเชอเสรจ สำมำรถเกบเอำไวในสภำพอำกำศปกต
มอำกำศถำยเทได เชอจะเจรญเตบโตจนเตมเมลดขำวโพดโดยใช
เวลำประมำณ 2 สปดำห เมอเชอเดนเตมแลวจงสำมำรถน�ำไปใช
งำนได โดยใชกอนเชอ 2 ถงตอน�ำ 20 ลตร เอำมำยขยในน�ำให
สปอรเชอรำหลดจำกเมลดขำวโพด แลวน�ำน�ำไปใชฉดพนในนำ
ไดตำมตองกำร แตควรใชเชอบวเวอรเรยในชวงเวลำเยนหรอค�ำ
เพรำะเชอออนตอแสงแดด
“หลงจำกเรำขย�ำเชอแลว เรำสำมำรถเอำกำกมำผงเกบไวใน
ทรม แลวน�ำมำกรอกใสถงใหเชอเดนตอไดอกประมำณ 80
เปอรเซนต ทเปนน�ำเรำสำมำรถน�ำไปฉดพนเปนละลองใหเกำะ
ตนขำว พอแมลงเดนมำถกเชอจะตดไปกบตวแมลง แตผมน�ำ
กำกบวเวอรเรยทไดมำใสในกระบอกไมไผหรอทอพวซแขวนไว
ตำมทงนำ โดยกำรตดหำงเสอไวทกระบอกเพอใหหมนตำม
ทศทำงลม พอลมพดผำนกระบอก สปอรของเชอรำกจะฟงออก
ไป โดยทเรำไมตองไปเดนฉดเอง อยำงปนนเพยกระโดดชมมำก
ผมใชบวเวอรเรยตวเดยวกไดผล คนทผำนไปมำเหนนำของเรำกข�ำ
เขำบอก ‘เฮยดอตำโดด เลนเอำเครองบนมำแขวนไวในนำ’ คอเขำ
ยงไมเขำใจ พอตอนหลงเหนผลกเรมเขำมำเรยนรกนมำกขน ซง
เรำกยนด” ลงธำดำอธบำยดวยรอยยม
แตถงแมจะมควำมพยำยำมเพอพฒนำเชอบวเวอรเรยให
สำมำรถน�ำมำใชใหไดผลอยำงมประสทธภำพมำกทสด แตกยงม
ปญหำกบทศนคตของชำวบำนวำ กำรใชสำรอนทรยเหลำนตอง
ใชระยะเวลำนำนกวำจะไดผล ตำงจำกกำรใชสำรเคม ซงลงโดด
บอกวำ “มนท�ำใหกำรตอยอดไมสมบรณ เพรำะกำรใชก�ำจด
แมลงจะชำ ของเรำสของเจกไมได อยำงปนนผมท�ำนำปลอดสำร
พษ ไมใชยำฆำแมลง ไมใชสำรเคม กไดผลคอนขำงด กมคนมำ
ขอซอแตเรำไมขำย เพรำะจะเกบเอำไวกนเอง ซงเวลำเรำจะ
ชกชวนลกกลมหรอชำวบำนขำงเคยงใหหนมำท�ำนำอนทรยหรอ
ชวภำพ ผลตอบแทนตรงนอำจชวยใหเขำสนใจมำกขน เพรำะ
มนดตอสขภำพ”
“แตปญหำคอตอนนเรำไมคอยไดท�ำ เพรำะแรงเสยดทำนจำก
รอบขำงมเยอะ ตอนนเรำท�ำนำโดยใชของทเรำผลตเองผสมกบ
สำรเคมดวย บำงสวนเรำกใชลกษณะอนทรย แตถำไมไหวกตอง
ใชเคมรวมดวย ในสมำชกของโรงเรยนเกษตรกรมคนท�ำอนทรย
อยหลำยเจำ แตถำประสบภยพบต เรำจ�ำเปนตองใชสำรเคมเขำ
ชวย” ลงโดดอธบำย
แมปจจบนภำยในกลมสมำชกของโรงเรยนชำวนำ จะยง
เปนกำรท�ำนำแบบผสมผสำนระหวำงอนทรยและใชสำรเคมรวม
ดวย แตกยงมกำรพดคยกนอยเสมอทจะกลบมำท�ำเกษตรอนทรย
อยำงเตมรปแบบ “เพรำะเรำรวำ กำรท�ำเกษตรแบบอนทรยจะ
ชวยลดตนทนในกำรผลตไดมำก ซงเรำจะเรมท�ำตงแตกำรเตรยม
ดน ดวยวธกำรท�ำปยหมกในแปลงนำ โดยกำรหวำนเมลดถวมะ-
แฮะ ปอเทอง ถวเขยว พอขนเปนตนเรำจะใชวธกำรไถกลบ 1 ไร
เรำจะไดปยหมก 1 ตน รองพนไวแลวหนงรอบ ตรงไหนทเปนพน
ดนแขงเรำจดหำโดโลไมทมำใสเพอใหดนฟ เรำมแนวคดทจะท�ำ
นำแบบนอย เพยงแตตอนนกลมเรำยงไมเออทจะท�ำได สมำชก
เรำยงนอย ไมคอยมแนวรวมมำกนก”
ลงธำดำพดดวยควำมหวง หวงทจะไดเหนชำวบอแรมควำม
เขำใจเรองเกษตรตำมแบบวถอนทรยมำกขน หวงทจะไดเหนกำร
เตบโตและกำรขยำยตวของกำรท�ำเกษตรอนทรยไปทวทงหมบำน
และต�ำบล
ปนสข
การดแลสขภาพชมชน
ปนสข
รกษสขภาพ คลนกไมมวนปด(ท�าการ)
ปนสข
ในวนจนทร บำนกำและ มตลำดนด ท�ำใหคลนกรกษสขภำพ
คกคกเปนพเศษ มคนไขทยอยมำใชบรกำรกวำ 30 คน แคชว
เวลำเพยงไมกชวโมง
ซลใบดะห เจะเงำะ เจำหนำทพยำบำลทรบหนำทในวนนนจง
งวนอยกบรกษำผปวยทแวะเวยนเขำมำยงคลนกรกษสขภำพ
แหงต�ำบลมะนงดำล�ำ อ�ำเภอสำยบร จงหวดปตตำน
นอกจำกซลใบดะหแลว ยงมเจำหนำทพยำบำลทผลดเปลยน
มำเขำเวรทคลนกแหงนอก 2 คนคอ ตวนพำตเมำะ กยงอ และ
ยไมดะ มะจะ ซงคนหลงนนำมสกลคนๆ ดวยไมใชใครทไหน หำก
เปนภรรยำนำยกฯอบต.มะนงดำล�ำ ทงสำมคนท�ำงำนอย ท
โรงพยำบำลกะพอและเปนคนในพนท
คลนกรกษสขภำพตงอยทบำนนำยกมหำมต เพงกอตงเมอ
เดอนพฤษภำคม 2555 เปดท�ำกำรวนจนทร-ศกร ตงแตเวลำ
17.00-21.00 น. วนเสำรเวลำ 9.00-15.00 น. สวนวนอำทตยเปด
ครงวน
“ในพนทต�ำบลมะนงดำล�ำม รพสต.อย 2 แหง แตกอนหนำน
รพสต. 1 แหงไดรบผลกระทบจำกเหตกำรณควำมไมสงบเมอป
2548 จงปดใหบรกำร ยำยบคลำกรทงหมดมำใหบรกำรท รพสต.
ทเหลออยเพยงแหงเดยว คนทมำใชบรกำรทน จะเปนไขหวด
ธรรมดำ มอำกำรปวดเมอยเพรำะท�ำสวนกนเปนสวนใหญ มำหำ
ยำหรอฉดยำแทนทจะไปตำมคลนกเอกชน เรำเกบเพยง 9 บำท
ชวยแบงเบำภำระเรองเงนใหกบชำวบำนได” ซลใบดะหเรมตน
เลำ
ขณะทยไมดะบอกวำ นำยกฯอบต.มะนงดำล�ำ ใหควำม
ส�ำคญดำนสขภำพ ซงคลนกแหงนเปนเพมบรกำร ตอเนองจำก
รพสต.ในพนทซงเปดบรกำรเฉพำะเวลำรำชกำร จงมกำรบรหำร
จดกำรโดยน�ำเงนกองทนสขภำพมำด�ำเนนกำรตรงน
ซลใบดะห เพมเตมวำ คนทนสวนใหญท�ำสวน กจะมโรคปวด
เมอย ระบบกลำมเนอ ถำเปนโรคเรอรงเรำจะแนะน�ำใหเขำไป
รกษำทโรงพยำบำล เพรำะตองมกำรดแลรกษำพเศษและตอเนอง
คลนกรกษสขภำพท�ำใหคนทอย ไกลจำกรพสต.มำใชบรกำร
สะดวกขน ยงนำนวนคนไขยงเพมมำกขน
เจำหนำทพยำบำลทงสำมคนตองรบบทหนกในคลนกแหงน
ซงพวกเธอมแนวคดวำ คนไขตองมำเปนอนดบหนง ดวยไดรบ
กำรปลกฝงตลอดจนแรงบนดำลใจมำจำก ผอ.โรงพยำบำลกะพอ
ซงเปนตวอยำงทดในกำรท�ำงำน
“คณหมอเดชำเปนไทยพทธ เวลำมเหตกำรณอะไรเกดขน
ทำนไมเคยคดจะยำยกลบบำนเลย และยงมหมออกคนทมำจำก
ทอนเปนแบบนเหมอนกน พวกเรำซมซบตรงนเขำมำสตวเรำ อก
อยำงทองถนจะมำใหควำมส�ำคญในเรองสขภำพนอย เมอผ
บรหำรทองถนทนเหนควำมส�ำคญตรงน เรำกมศกยภำพทจะมำ
ชวย” ยไมดะบอก
ควำมรสกนไมตำงจำกซลใบดะห ทเหนวำ กำรท�ำงำนตรงน
แลวอยำงนอยไดชวยคนในพนท “เขำมควำมคนเคยกบเรำอย
แลว คลนกรกษสขภำพ จะมควำมเชอมโยงกบหนวยกภย กชพ
หำกเกนควำมสำมำรถกจะเรยกรถ EMS สงผปวยไปยงรพ.ใกล
เคยง”
ปนสข
จดการทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม
ปนสข
ต�ำบลชำกไทย กงอ�ำเภอเขำคชฌกฏ จงหวดจนทบร มกจกรรมกำรเชอมโยงกบกลมระบบกำรจดกำร
ทรพยำกรธรรมชำต และสงแวดลอม โดยเจำของสวนมสวนรวมรบผดชอบคำใชจำยกำรจดกำรน�ำระดบ
หมบำน เปนกำรรวมใชน�ำจำกบอน�ำธรรมชำตทมอยในต�ำบล ท�ำทอสงน�ำไปตำมสวนของสมำชก และไดม
กำรก�ำหนดขอตกลงกำรใชน�ำรวมกน ท�ำใหชำวบำนในชมชนมน�ำใชในสวนตลอดทงป ตำงจำกเมอกอนทม
กำรแกงแยง เพอเอำน�ำมำไวใช คลำยมอใครยำวสบไดสบเอำ
ชำวบำนต�ำบลชำกไทย สวนใหญยดอำชพหลกคอกำรท�ำกำรเกษตรจ�ำพวกผลไม เชน กำรท�ำสวนมงคด
สวนทเรยน สวนเงำะ ผลไมเหลำนเปนทตองกำร มกำรสงออกทงในประเทศและตำงประเทศ ดงนน สง
ส�ำคญทจะท�ำใหชำวสวนมชวตทดจงขนอยกบน�ำในกำรท�ำเกษตรหลอเลยงวถชวตของคนชำกไทย
ประวทย หนเชอเรยง อดตก�ำนน เลำวำ “เมอกอนชำวบำนตำงคนกตำงเอำเครองสบน�ำมำดดน�ำจำกบอ
ไป ตำงคนตำงแยง จำกมบอเดยว ขดเพมสองบอ กยงไมพอ สำมบอกยงไมไหว คนทใกลหนอยกสบำยมอ
ผมมำนงคดวำ จะท�ำอยำงไรด พอดมเงนเอสเอมแอลมำจำกกำรพดคยของชำวบำนในเวทประชำคมกคดวำ
จดสรรปนน�า อยรวมจงรอด
ปนสข
อยำงนนใชเครองสบน�ำเครองเดยวไดไหม แลวจดสรรปนสวนกน
ใหด จดเปนคณะกรรมกำรขนมำ มระบบกฎเกณฑไมใชมำดดทง
วนทงคนจนน�ำแหงเหมอนเมอกอน”
“คนเรำมนเหนเกตว กสบไปกกตนไวกอน หลงๆ เปนระบบ
บรหำรจดกำรแลว กตองยอมรบ เพรำะเรำมกตกำมคณะบรหำร
มกำรประชมเสมอภำคกนหมด จะไดไมทะเลำะกน เมษำยนน�ำ
แหงจรงๆ คอยมำสบกน คำไฟกเดอนละรอยกวำบำทหำรกนไป”
ประวทยเสรม
ตอนนคนชำกไทยมน�ำใชทงหมดสำมบอ แบงเปนบอเกษตร
บอประปำอปโภคบรโภค และบอเลยงสตว โดยครงนนใชเงนไป
สำมแสนบำท ซอทอไปสองแสนแปดหมนบำท พอชมชนแก
จดสรรปนน�า อยรวมจงรอด
ปญหำรวมกน มสวนรวม มนคอสงทมำเยยวยำ จำกเดมหนำแลง
น�ำแหงหมด เดยวนน�ำยบไปไมมำกเทำไร
“น�ำส�ำคญมำกตอกำรเกษตร พอแหลงน�ำบรบรณ เรำกมำ
สนใจเรองปยอนทรยตอ สมยกอนคดอยำงเดยววำ ท�ำอยำงไร
ผลผลตจะเยอะ คดกนแคนนไมหวงสภำพแวดลอม ผมกเปน
มะเรง เพงท�ำคโมมำ เกดจำกกำรสะสมของสำรเคม กนผกผลไม
ท ฉดสำรเคมเขำไป มนมผล นอกจำกนเมอกอนปำเสอมโทรม
มำก ตดต นไม กนตอนน ชำวบ ำนเหนควำมส�ำคญเรอง
สงแวดลอมมำกขน ชวงนดนชมน�ำมำกขน เหดของปำมใหเรำ
เกบกน นคอกำรแกไขปญหำภยแลงในพนทหมบำน ปญหำแลง
หมดไปแลว แตถำระดบใหญขนำดต�ำบล มนใหญกวำ เพรำะ
ชำกไทยไมมน�ำไหลผำน สมยกอนแยมำก แลงมำก ตอไปใน
อนำคต เรำคำดวำ อำจมปญหำแลงเกดขนอก จงมโครงกำรขด
บอเพมขยำยออกไปอก เพรำะคนเรมใชมำกขน สมยกอนงบมน
ไมพอ” ประวทยเลำตอ
โดยควำมส�ำเรจทเกดขนจำกอดตจนถงปจจบน สบเนองจำก
กำรเชอมนในผน�ำทท�ำจรง หำกหนำทตำงๆ ถกจดสรรกนไป ซง
เปนเครองประกนวำ หำกวนหนงประวทยไมอยตรงจดน สงทเรม
มำกจะไมเปนอมพำต กำรจะใชคนนอก แตใครจะเชอ เพรำะ
ปญหำมนเกดในหมบำนของเรำเอง จนวนน ไมมกำรแอบมำสบ
น�ำแลว และหำกมพบเหน กจ�ำตองตกเตอนกน ดวยมกฎกตกำ
เดยวกน ทงน แมจะไรปญหำ แตกยงตองมคณะกรรมกำรคมอย
เพรำะนอกจำกจะชวยดแลควำมเรยบรอยแลว ยงไดท�ำงำนตอใน
สวนแผนงำนขยำยในอนำคต
“มคนมำดงำนเยอะ คอถำมแหลงน�ำแลวตกลงกนไดทไหน ก
ท�ำได วำงทอไปเลย บำงทมแหลงน�ำ แตคนทครองทดนไมยอมให
ผำนทของตว คนขำงในกเดอดรอน ส�ำคญทกคนตองมสวนรวม
ควำมรวมมอรวมกลมกนใหได จะหวงใหรำชกำรมำชวยอยำง
เดยวไมได ตองรวมกลมกนใหตดกอน นอกจำกน เปำหมำยตอไป
ของทกคน คอท�ำแหลงน�ำแหงนใหเปนแหลงทองเทยวเชงนเวศน”
ประวทยสรป
อกสงหนง ซงเปนผลพลอยไดและจะเปนรำกฐำนส�ำคญใน
อนำคต คอกำรทชำวบำนกลบมำมควำมสำมคคปรองดองกนเชน
เดม ท�ำใหสมำชกในชมชนเขำมำมสวนรวมในกำรบรหำรจดกำร
ภำยในพนทมำกขน
ปนสข
การเรยนรของเดกและเยาวชน
ปนสข
ดวยฐำนคดทว ำ เยำวชนเปนรำกฐำนทส�ำคญของสงคม
สงคมจะพฒนำไดเยำวชนตองมควำมพรอมทงรำงกำย อำรมณ
สงคม และสตปญญำ ดงนนกำรพฒนำระบบเรยนรเพอเดกและ
เยำวชนจงเปนระบบทเทศบำลต�ำบลหนองหลม อ�ำเภอดอกค�ำใต
จงหวดพะเยำ ใหควำมส�ำคญ
ศนยพฒนำเดกเลกวดไชยมงคล ตงอยในบรเวณเดยวกบวด
ไชยมงคล เรมกอตงมำตงแตป 2536 ในรปแบบของศนยอบรม
เดกกอนเกณฑวดไชยมงคล ในชวงทผำนมำแมทำงศนยพฒนำ
เดกเลกจะเกดอปสรรคบำงทงในเรองของบคลำกรและสถำนท
แตกไดรบกำรปรบปรงแกไขจนกระทงเปนศนยทมควำมพรอม
ดำนบคลำกร สถำนท และระบบกำรจดกำรอยำงเชนในปจจบน
อำคำรเรยนชนเดยวไดรบงบประมำณมำจำกกรมศำสนำ ผ
ปกครอง และผใหญบำน สรำงขนตงแตป 2542 ตอมำไดรบโอน
จำกกรมศำสนำมำอยในควำมดแลขององคกำรบรหำรสวนต�ำบล
หนองหลมเมอป 2550 ซงเมอโอนมำแลวทำงองคกำรบรหำรสวน
ต�ำบลกไดด�ำเนนกำรตดมงลวด เพอปองกนเดกจำกกำรถกยงกด
ใหศนยแหงนมควำมพรอมทจะเปนศนยปลอดโรคยงขน
ป 2551 ทำงศนยเดกเลกมจ�ำนวนเดกเพมขน ทำงกรมสง
เสรมกำรปกครองสวนทองถนไดสนบสนนงบประมำณใหสรำง
อำคำรเรยนหลงใหม แตเนองจำกพนทเดมคบแคบไมสำมำรถ
สรำงอำคำรตำมแบบแปลนได จงไดยำยมำสรำงอำคำรเรยนหลง
ใหมในบรเวณโรงเรยนบำนใหม โดยอำคำรหลงใหมนใชงบ
ประมำณ 2,400,000 บำท และไดใชทนเปนทตงของศนยพฒนำ
เดกเลกมำจนถงปจจบน
ภำยในอำคำรปนชนเดยว ไดแบงเปนหองอยำงมสดสวน
ชดเจน ประกอบไปดวยหองเรยนของเดก 3 หอง หองเกบสอกำร
สอน หองพยำบำล หองครว หองทำนอำหำร และหองน�ำ ใน
ปจจบนศนยพฒนำเดกเลกวดไชยมงคลมเดก 52 คน เปนชำย
เยาวชนแขงแรง
ในศนยพฒนาเดกเลกปลอดโรค
ปนสข
และหญงอยำงละ 26 คน มครพเลยงจ�ำนวน 4 คน และแมครว 1
คน
นำงวไลวรรณ พนจ ครพเลยงซงท�ำงำนในศนยแหงนมำ
ตงแตเรมกอตง เลำวำ แนวทำงกำรท�ำงำนของศนยพฒนำเดก
เลกวดไชยมงคล จะใหควำมส�ำคญกบกำรพฒนำเดกในทกดำน
โดยกำรพฒนำทำงดำนรำงกำยจะใหควำมส�ำคญกบกำรดแล
สขภำพ ใหเดกมพฒนำกำร ใชกลำมเนอสวนตำงๆ รวมถงระบบ
ประสำท และตำอยำงเหมำะสม
ในดำนจตใจ ม งเนนใหเดกมพฒนำกำรดำนอำรมณและ
ควำมรสกทเหมำะสมกบวย ในดำนสงคมจะสงเสรมใหเดกม
ปฏสมพนธกบบคคลและสงแวดลอมตำงๆ รอบตว ขณะทดำนสต
ปญญำ เดกจะไดรบรและเรยนรสงตำงๆรอบตวในชวตประจ�ำวน
ผำนระบบประสำทสมผสทงหำ
นอกจำกนยงสงเสรมใหมหลกธรรมและจตอำสำ ขณะท
ควำมเอออำทรตอสงคมกเปนเรองส�ำคญไมนอย แตทศนย
พฒนำเดกเลกแหงนไมมองขำมคอกำรสรำงส�ำนกรกบำนเกดให
แกเดกๆ เพรำะเชอวำควำมรกในถนฐำนบำนเกดจะท�ำใหเขำ
พรอมจะดแลบำนเกดของพวกเขำใหเปนทๆด ททมควำมนำอย
เชนทเปนมำ
จดเดนของศนยพฒนำเดกเลกวดไชยมงคล คอกำรเปนศนย
เดกเลกปลอดโรคทเนนเรองของควำมสะอำด และปองกนโรค
ระบำดทรำยแรงทจะเกดขนกบเดก ทกวนเมอผปกครองมำสงเดก
ทศนยเดกเลก ครผ ดแลเดกจะมกำรตรวจเชครำงกำยของเดก
กอนใหเขำมำในศนยฯ กำรตรวจนเปนกำรตรวจเบองตนทจะดวำ
เดกตวรอน มไข ไอ มน�ำมก หรอมควำมผดปกตทรำงกำยหรอไม
รวมทงตรวจควำมสะอำดของเลบ ผม ซงหำกพบควำมผดปกตก
จะใหเดกกลบบำน หรอสงตอไปโรงพยำบำล เปนกำรปองกนไม
ใหกำรเกดโรคแพรไปสเดกคนอนๆ หรอหำกมอำกำรเพยงเลก
นอยกจะใหเดกไดรบกำรดแลในเบองตนในหองพยำบำลของ
ศนยฯ
หลงจำกสงเดกเขำศนยแลว เดกทกคนจะท�ำกำรลำงมอตำม
ขนตอนทถกตอง 7 ขนตอน กอนทจะใหเขำแถวและออกก�ำลง
กำย จำกนนจงใหท�ำกจกรรมเพอเสรมทกษะในดำนตำงๆ เชน
กจกรรมทสอนจะเปนหนวยกำรเรยนทเปลยนแปลงไปในแตละ
สปดำหโดยขนอยกบวนส�ำคญ หรอเรองรำวทนำสนใจในชวง
น นๆ เช นในเดอนตลำคมเดกกจะได เ ร ยนร เ ร อ งของ
วนปยมหำรำช เปนตน
จำกนนเดกจะไดรบประทำนของวำงททำงศนยเนนกำรใหเดก
ไดทำนผลไม โดยพยำยำมหมนเวยนเปลยนชนดไปใหมควำม
หลำกหลำย เชน กลวย มะละกอ แอปเปล สม เชนเดยวกบกำร
จดอำหำรกลำงวนใหเดกๆทเนนทงในเรองของควำมสดใหม
สะอำด มคณคำทำงโภชนำกำรทครบถวน และมควำมหลำก
หลำย ซงท�ำใหเดกในศนยแหงนปลอดจำกโรคทองรวงโดยสน
เชง
กำรรกษำควำมสะอำดเปนเรองหนงททำงศนยใหควำม
ส�ำคญ หองน�ำ หองครว ทนอน และบรเวณโดยรอบของศนย จะ
ไดรบกำรดแลอยำงใสใจ เพอใหเดกมควำมเสยงตอเชอโรคตำงๆ
นอยทสด
ทศนยน จะสอนใหเดกไดเรยนรอยำงครบถวนในเรองของ
รำงกำย อำรมณ สตปญญำ และสงแวดลอม โดยพยำยำมเชอม
โยงบทเรยนใหเขำกบธรรมชำต ใหมำกทสด เชน กำรเรยนรเรองส
จำกธรรมชำต ทครผสอนจะน�ำสฟำและมวงจำกดอกอญชนมำให
เดกไดใชระบำย สเขยวจำกใบยำนำง หรอสเหลองจำกขมนมำให
เดกไดเลนไดสมผส หรอกลงเปนลวดลำย
สวนกำรเชอมโยงกบทองถนจะท�ำโดยกำรเชญผสงอำยจำก
ชมรมผสงอำยต�ำบลหนองหลมมำสอน มำเลำเรองตำงๆ ใหเดก
ฟง กำรสอนใหท�ำของเลนงำยๆ จำกใบตอง หรอกำรสำนตะกรำ
กระจำด กะดง ท�ำไมกวำด กเปนกจกรรมทเดกชนชอบ และบำง
ครงเดกๆ กจะไดออกไปเรยนรเรองสมนไพรทผ สงอำยปลกไว
ขณะทกำรพำไปดกำรท�ำกลวยทอดของกลมกลวยเกยกน กท�ำให
เดกทงสนกและร จกของอรอยทเกดจำกคนในชมชน สวนกำร
พฒนำจตใจดวยกำรใหเดกไดเขำวด ในวนส�ำคญทำงศำสนำ ไป
รวมท�ำบญ นงสมำธ ฟงธรรมตำม ถวำยเทยนรวมกบผใหญก
ท�ำใหเขำรวำนคอสวนหนงในชวตทขำดมได
ในดำนคณธรรมทศนยเดกเลกแหงน ตงใจปลกฝงใหเยำวชน
ของชำตมควำมรกสำมคคกน รจกแบงปนกน เออเฟอ และอย
ร วมกนอยำงกลมเกลยว พรอมจะเตบโตเปนประชำกรทม
คณภำพในสงคม
รำงวลทเปนเครองรบประกนคณภำพของศนยเดกเลกแหงน
คอ ป 2549 ไดรบประกำศเกยรตคณจำกกรมอนำมย ขณะท ป
2554 ทำงศนยไดรบรำงวลถง 3 รำงวล นนคอ ประกำศ
เกยรตคณจำกโรงพยำบำลดอกค�ำใต ระดบดมำกของศนยเดก
เลกนำอย ประกำศนยบตรจำกส�ำนกงำนสำธำรณสขจงหวด
พะเยำ ไดผำนหลกสตร อบรมกำรพฒนำศนยเดกเลกปลอดโรค
และไดรบรำงวลชมเชย ศนยเดกเลกนำอย ปลอดโรคจำก
ส�ำนกงำนสำธำรณสขจงหวดพะเยำ
เยาวชนแขงแรง
ในศนยพฒนาเดกเลกปลอดโรค
ปนสข
เศรษฐกจชมชน
ต�ำบลมะนงดำล�ำ อ�ำเภอสำยบร จงหวดปตตำน ไมไดมเพยงขนมดอกจอกเทำนน หำกยงมกลมท�ำขนมพน
บำน หมท 4 ซงมกะนรยะ อำแด เปนหวหนำกลม ซงกลมนกอตงในเวลำไลเลยกบกลมแมบำนก�ำปงดำล�ำ หำกม
จดเดนทไมซ�ำกน นอกจำกทองมวน ทองพบ กลมนยงอนรกษกำรท�ำขนมพนบำนโบรำณเรยกวำ “ขนมอำเกำะ”
ทมขนตอนกำรท�ำคอนขำงยงยำกหลำยขนตอน
กะนรยะ เลำใหฟงวำ ขนมอำเกำะท�ำจำกมะพรำว ใสไข ตองน�ำมำเผำอกทหนง จะสงกนในชวงทมโอกำส
พเศษจรงๆ เทำนน
“ทนมรำนขำวย�ำอยขำงๆ นงกนกนไปคยกนไป ตอนนนยงไมไดจดตงกลม แตรสกเหมอนกนวำอยำกชวยพอ
บำนหำรำยไดเสรม เลยถำมคนเฒำคนแกละแวกบำนเรมจำกทองมวนเปนอยำงแรก จำกนนจงมกำรแชรเงนกน
เพอซออปกรณ วตถดบ ตอนท�ำขำยใหมๆ มอปสรรคหลำยอยำง ทงรสชำตของขนมทไมไดมำตรฐำน ทงเรองกำร
ตลำด” กะนรยะ เรมตนเลำทมำ
ขนมอาเกาะ และกลมท�าขนมพนบาน
ปนสข ปนสข
ในสวนของรสชำตขนม ทำงกลมลองปรบลองแกกนเอง ทงไป
ปรกษำกบนำยกอบต.วำจะท�ำอยำงไร ซงทำงฝำยบรหำรนน กได
ชวยหำวทยำกรมำสอน กวำจะเรมเขำทเขำทำง น�ำออกขำยได
ตองใชเวลำประมำณ 4-5 เดอน ตอมำกมเรองกำรตลำด ซงทำง
กลมตดสนใจใชกลยทธ คอ กำรใหชมกอน ไมซอไมวำกน
“เรำกเอำขนมใสกลองไปใหเจำของรำนชมกอนเลย บอกเขำ
วำไมเอำกไดใหชมกอน เรำกใชเทคนคของเรำคอใหชม พอเขำชม
แลวชอบ เรำกถำมวำจะตงขำยสก 10 ถงไดใหม เขำบอกได เรำก
ท�ำอยำงน ขยำยพนทไปเรอยๆ เจอรำนไหนขบมอเตอรไซคไป
ถำมเขำ ขอตงขนมขำย” กะนรยะ เสรม
โดยขนมของกลมจะใชวตถดบภำยในหมบำนทงหมด ไมวำ
จะเปน มะพรำว แปง น�ำตำล ซอจำกสหกรณรำนคำบำนโตะซอ
ถงสนปจะไดรบเงนปนผล กลมเรมมก�ำไรหลงจำก 1 ปผำนไป
เรมมกำรจำยเงนปนผลใหกบสมำชก คนทมำท�ำขนมจะมรำยได
วนละ 100 บำทเปนคำตอบแทน คนสงขนม 200 บำทคำน�ำมน
ตำงหำก
กลมยงสงเสรมใหเกดกำรออมมกำรเกบเงนเขำกองกลำง
เดอนละ 30 บำทตอคน แลวแตวำใครจะสมครใจเขำกองทน
ถอวำเปนเงนออมทรพยภำยในกลม ใครตองกำรเงนฉกเฉนมำก
ได ทกคนจะมสมดฝำกของแตละคน พอครบปมกำรจดสรรปน
สวนตำมหลกกำรของศำสนำ
ถำมงำนบญหรอกจกรรมในพนท เงนกองกลำงจะน�ำมำบร
จำคในนำมของกลม เชนสนบสนนกำรอบรมเดกๆ ของโรงเรยน
ตำดกำ น�ำไปซอขำวสำรหรอใหเปนของขวญเดกและบรจำคเพอ
มสยด
“มอปสรรคอะไรเรำคยกนตลอด ใครมควำมคดอะไรเรำคยกน
ทกคนมสทธออกควำมเหน เพรำะเรำเหนอยเทำกนทกคน ไดกได
เทำกนทกคน ไดชวยแบงเบำภำระครอบครว พรอมกบกำรดแล
ครอบครวอยำงมควำมสข ไมตองออกไปท�ำงำนขำงนอก และ
สำมำรถชวยหมบำนของเรำดวย” กะนรยะสรปอยำงภำคภมใจ
ขนมอาเกาะ และกลมท�าขนมพนบาน
ปนสข
ภมปญญาชาวบาน
ปนสข
ควำมทสมำชกกล มอำชพ “จกสำน” ของต�ำบลหนองไฮ
อ�ำเภออทมพสย จงหวดศรสะเกษ สวนใหญมบรรพบรษสบเชอ
สำยจำกชำวสวย หรอกย พวกเขำเรยกตวเองวำ “กวย” กลม
จกสำนจงตงชอผลตภณฑของพวกเขำวำ “ไทยกวยไทย”
ชำวกวยมภำษำของพวกเขำเอง เรยกวำ ภำษำสวย ซง
ปจจบนมคนใชภำษำสวยนอยลง จงมกำรสงเสรมกำรเรยนภำษำ
ดงเดมนทโรงเรยน “บำนนำโนน” ดวย สวนกลมงำนจกสำน ทชอ
“ไทยกวยไทย” ยงคงสบสำนภมปญญำดงเดมและสรำงรำยไดให
ชำวบำนกลมนอยำงสม�ำเสมอ นบเปนกลมอำชพทมเงนไหล
เวยนทสดกลมหนงของต�ำบลหนองไฮ
เลยม ประถมบตร ประธำนกลมจกสำน เลำใหเรำฟงวำ เดมท
งำนจกสำนเปนควำมรดงเดมของชำวบำนอยแลว แตมขดจ�ำกด
คอ อำจผลตไดแคของใชไมกอยำงเอำไวใชเองเทำนน หลงจำกตง
กลมอำชพเสรมนขนมำ โดยเรมตนจำกเงนกองทน SML ของ
หม บ ำนจ�ำนวน 10,000 บำท ผ ำนกำรช วยเหลอของ
อบต.หนองไฮ ไดส งคณะไปดงำนทจงหวดสกลนคร น�ำมำ
ประยกตกบควำมร เดมและวสดทมในทองถน จงพฒนำเปน
ผลตภณฑจกสำนออกจ�ำหนำยในรำคำถกกวำทองตลำด
ผลตภณฑจกสำนทมตอนนคอ หมวก, ตะกรำ ,กระตบ
ขำว,กระพอม,และสมไก โดยใชวสดในทองถนคอ ไมไผ ตนกก
และเตยหนำมเปนหลก
วธเตรยมเตยหนำมเรมจำกตดใบมำลดหนำมออก แลวสอย
‘ไทยกวยไทย’ ภมปญญาจกสานแหงหนองไฮ
ปนสข
ใหเปนเสนเลกๆขนำดกวำงรำว 0.5 เซนตเมตร จำกนนน�ำไปตำก
ใหแหง ซงสวนใหญใชลำนบำนบำง พนถนนบำง เพยง 3-4 วนก
ใชได แลวน�ำมำพกไวโดยเหนบกบขอหลงคำ กอนเอำมำสำนจะ
ตองน�ำมำแชน�ำในกะละมงอกครงเพอใหเสนเตยนม และถำ
อยำกยอมสกจะใชเสนเตยจำกขนตอนน ไปแชในน�ำใสสยอมท
ตมจนเดอด แชเสนเตยหรอกกลงไปรำว 15 นำท จงน�ำขนมำลำง
น�ำเยน จำกนนน�ำไปตำกแหงอกรอบ จงน�ำมำใชได
“โครงสรำงจะขนแบบเหมอนกน แตรำยละเอยดลวดลำยก
แลวแตจนตนำกำรของแตละคน ปลอยอสระ” พเลยมเลำไปยม
ไปอยำงอำรมณด
สวนวธกำรด�ำเนนงำนของกลมนคอ ใครวำงจำกนำ วำงจำก
‘ไทยกวยไทย’ ภมปญญาจกสานแหงหนองไฮเกบสะเดำ กมำท�ำงำน ไมบงคบ โดยกล มจะเปนผ รบซอ
ผลตภณฑไวทงหมด หมำยถงวำ ใครสำนหมวกไดหนงใบ กรบ
ซอไวทนท สมำชกกลมไมตองรอเงนจำกกำรขำย จงมก�ำลงใจ
สรำงสรรคผลงำน และหำกทำงต�ำบลไปออกรำนทไหน กน�ำไป
จ�ำหนำย “บำงครงไปถงขอนแกน อดรธำน หรอเมองทองธำน
กรงเทพฯ กไป” พเลยมวำ หรอบำงครำวมคนจำกขำงนอกเขำมำ
สงซอกม ทำงกลมกจะขำย โดยน�ำก�ำไรกลบมำจดซอจดหำวสด
อปกรณ และซองำนจำกสมำชกในกลมเกบไวเชนนไปเรอยๆ
เมอรำยไดหมนเวยน สมำชกทกคนทตอนนมอยรำว 10 กวำคน ก
มก�ำลงใจ สำมำรถด�ำเนนงำนไปไดเรอยๆ
“กลมของเรำท�ำงำนดวยควำมเพลดเพลน หยอกลอกนไป
ท�ำงำนกนไป กนเลนกนไป ตอนเทยงกท�ำกบขำวกนกนในกลม
สนกสนำนของเรำไป ไมเครยด” พเลยม ประธำนกลมจกสำนทง
ทำยดวยรอยยม
ปนสข
แรงบนดาลใจ
การประกวดภาพถาย ในหวขอ ‘วถชวต คนชมชนสขภาวะ’
ปนสข
รำงวลท 1 (ซำยบน)
ชอผลงำน: ควำมสข มวลรวม
นำยตอศกด ลมยศ
อบต.ผำสงห ต�ำบลผำสงห
อ�ำเภอเมองนำน จงหวดนำน
รำงวลท 2 (ซำยลำง)
ชอผลงำน: รวมใจ
นำงสำวภทรดำ ทำวรรณะ
เทศบำลต�ำบลเชงดอย อ�ำเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม
รำงวลท 3 (ขวำบน)
ชอผลงำน: ควำมสขของชำวนำ
นำยณฐวฒ เกษษำ
อบต.หวไผ อ�ำเภอเมอง จงหวดสงหบร
การประกวดภาพถาย ในหวขอ ‘วถชวต คนชมชนสขภาวะ’
ปนสข
วฒนธรรม
มำถงต�ำบลหนองสำหรำย ถนสพรรณบร หำกไมไปเยอนโบรำณสถำนบงหนองสำหรำย จำกแดน
ยทธหตถ คงเหมอนมำไมถง
ปจจบน สถำนทแหงนเปนททเรำไมอำจคดไดวำ มนคอหนองน�ำธรรมดำ แตมนคอหนองน�ำทเคย
เปนสถำนทตอสของคนทมอดมกำรณแตกตำงกน ฝงหนงอยำกไดอสรภำพ ฝงหนงรองหำควำมจงรก
ภกด สงเหลำนคอ สงทเรำตองพงตระหนกอยทกเมอเชอวนวำ ณ ทแหงน ณ ประวตศำสตรชวงหนง
ประเทศของเรำ ไดสรำงตวตนขนมำ
คนทมำอำจรสกสงสยวำ ท�ำไมหนองน�ำนมขนำดเลก ไมสมกบทบนทกไวในพระรำชพงศำวดำร
เลยวำ เปนหนองน�ำขนำดใหญสำมำรถเลยงผคนชำงมำไดเปนแสนๆ
สวสด กนจรตน ปลด อบต. หนองสำหรำย เลำใหฟงวำ เทำทมผใหญเลำตอกนมำ สมยกอน
หนองสำหรำยมขนำดใหญกวำในปจจบนมำก แตคนในอดตไมคอยใหควำมส�ำคญเทำไร จงมกำรรก
ล�ำพนทรอบๆ แหลงประวตศำสตร เพอท�ำเปนพนทเกษตรกรรม และเปนพนทอยอำศยเรอยมำ พกยง
สงสยอยวำ ถำป 2517 รฐไมมนโยบำยจดรปทดนจำกกรมชลประทำน และมกำรสรำงคนลอมรอบขน
มำ ทกวนนจะยงมหนองสำหรำยใหเรำเหนหรอไม
หลงป 2517 มบคคลทำนหนงเดนทำงมำเพอสรำงพระต�ำหนกถวำยองคสมเดจพระนเรศวร
แหลงเรยนรตวตน คนหนองสาหราย
ปนสข ปนสข
เนองจำกฝนเหนสมเดจพระนเรศวรทรงประทบ ณ บรเวณแหลงประวตศำสตร แมวำจะเปนเรอง
อทธปำฏหำรยมำกไปเสยหนอย แตอยำงนอยกยงดทท�ำใหกำรบกรกพนทหนองน�ำลดนอยลง
นอกจำกนน บรเวณน ยงมเครองออกก�ำลงกำย ของกลมคนรกสขภำพ ซงทกๆ เยนจะม
กจกรรมรวมกน เพอกำรออกก�ำลงกำย มกำรรเรมกำรเตนแอโรบกทลำนกฬำในแหลง
ประวตศำสตร เพอสรำงใหแหลงประวตศำสตรมชวตชวำสรำงใหแหลงประวตศำสตรเปนแหลง
สนทนำกำรในชมชน
พดถงเรองกำรมสวนรวมของชมชนอกเรองหนงทนำชนชม คอ ชำวบำนไปศกษำพงศำวดำร
มำแลวมำจดกจกรรมรวมกนในวนท 23 มกรำคม ของทกป ซงเปนวนทสมเดจพระนเรศวรมำพก
ทพทหนองน�ำ กจกรรมตำงๆ ภำคประชำชนเอำมำลงทแหลงเรยนรน นบเปนกำรชวยกนดแลบ�ำรง
รกษำดวยอกแรง
เพรำะหำกจะพดกนจรงๆ แลว เรองกำรดแลรกษำโบรำณสถำนโบรำณวตถ รฐไมสำมำรถท�ำ
โดยล�ำพงได ถงท�ำไดกไมยงยน และอำจท�ำอยำงไมถกวธกำร จดกำรแบบมสวนรวมทงจำกสวน
กลำงสวนทองถน สวนประชำชน นำจะเปนชองทำงทเหมำะ สมทสด ในกำรปลกฝงใหเรำได
ซมซบถงมรดกทำงประวตศำสตร และวฒนธรรม ทำมกลำงควำมเปลยนแปลงของโลกในทกวนน
