บทท�� 10 ความยั่��งยั่ นของการเกษตร

รศ.ดร.ปราโมช ศ�ตะโกเศศ

101. ภั�ยั่ค�กคามท��สำ�าค�ญต!อการเกษตร

102 แนวค#ด และทฤษฎี�ในพระราชด�าร#ท��สำน�บสำน�นการเกษตร

การผล#ตพ ช และ สำ�ตว*เศรษฐก#จ

ในประเทศ

การผล#ตเพ �อบร#โภัค

ในคร�วเร อนช�มชนex

port

101. ภั�ยั่ค�กคามท��สำ�าค�ญต!อการเกษตร threat

1. global trend

สำ#นค-า import ราคาถู/กกว!าผล#ตในประเทศ

globalization ทร�พยั่ากร บร#ษ�ทข-ามชาต#มาลงท�นการก�ดก�นทางการค-า non tariff barriertechnology การผล#ตพ�ฒนาไม!สำ#2นสำ�ด มาตรฐานสำ/งข32น

การผล#ตพ ช และสำ�ตว*เศรษฐก#จเพ �อสำ!งออก

2. ทร�พยั่ากรธรรมชาต# ลดน-อยั่ลงเม �อเท�ยั่บก�บประชากร

น�2าด#น

ป5าไม-ความหลากหลายั่ทางช�วภัาพ

http://www.tmd.go.th

3 . ภั�ยั่ธรรมชาต# : tornado บ3งบรเพ7ด

พายั่�งวงชาง หร อ นาคเลนน�2า (water

spout) เก#ดข32นจากลมพ�ดวนบ#ดเปนเกล�ยั่ว เมฆท��ม�ล�กษณะเปนล�า ยั่ �นลงมาจากฐานของเมฆค#วม/โลน#มบ�สำ และเห7นน�2าท��พ�งข32นมา ม�ลมแรงพ�ดเขาหาบร#เวณศ/นยั่กลางของพวยั่น�2า สำ!วนยั่อดเคล �อนท��ดวยั่ความเร7วท��แตกตางไปจากฐาน ท�าใหแกนเอ�ยั่ง แลวหล�ดออกจากก�น และ สำลายั่ต�วไป คลายั่ก�บพายั่�ทอรนาโดท��เก#ดข32นเหน อพ 2นน�2า แตร�นแรงนอยั่กวา ม�กเก#ดบอยั่ๆบนพ 2นฟ้=าในเขตรอน ชวงเวลาท��เก#ดสำ�2น จนถู3งนานถู3งคร3�งช��วโมง ศ/นยั่ภั/ม#อากาศแหงชาต# สำ�าน�กพ�ฒนาอ�ต�น#ยั่มว#ทยั่า กรมอ�ต�น#ยั่มว#ทยั่า 9 ก.ค.2551

Cities close to the epicenter are flattened; whole mountains collapsed.

Devastation

ชายั่ฝั่?� งทะเลถู/กก�ดเซาะ ร�นแรง รวดเร7ว

น�2าท!วม + ด#นถูล!มความเสำ�ยั่หายั่ท��เก#ดจากอ�ทกภั�ยั่ น�2าท!วมด#นถูล!ม อ. ท!าปลา จ. อ�ตรด#ตถู*เม �อว�นท�� 22 พฤษภัาคม 2549 ด�งน�2

1.พ 2นท��ท�าการเกษตร ท��นา ท��สำวน ม�เศษไม- ก-อนห#น

และ ตะกอนด#นท�บถูม ชาวบ-าน 208 คร�วเร อน ท��นา 900 ไร!2. บ-านเร อนเสำ�ยั่หายั่ท�2งหล�ง 40 หล�งคาเร อน บางสำ!วน 16 หล�งคาเร อน

3. ม�ผ/-เสำ�ยั่ช�ว#ตท�2งหมด 15 รายั่

สำภัาพพ 2นท��บ-านน�2าล� หม/!ท�� 6 ต . น�2าหม�น อ . ท!าปลา จ .

อ�ตรด#ตถู*http://

www.dmr.go.th

สำภัาพพ 2นท��บ-านน�2าล� หม/!ท�� 6 ต . น�2าหม�น อ . ท!าปลา จ .

อ�ตรด#ตถู*http://

uttaradit.doae.go.th

ว�นท�� 24 กค 51 เสำด7จฯ ยั่�งโครงการฟ้B2 นฟ้/พ 2นท��ประสำบภั�ยั่ด#นถูล!ม บ-านน�2าตCะ อ�าเภัอท!าปลา จ�งหว�ดอ�ตรด#ตถู* ( http://www.chaipat.or.th )สำ�าน�กงานม/ลน#ธ#ช�ยั่พ�ฒนา บร#ษ�ท ปตท. และ กรมทร�พยั่ากรธรณ�ด�าเน#นการทดสำอบการใช-กระสำอบม�ปDก เพ �อป=องก�นการพ�งทะลายั่ของหน-าด#นบร#เวณไหล!เขา โดยั่การใช-กระสำอบม�ปDกได-เร#�มข32นจากประเทศญ��ป�5น ซ3�งผลท��ออกมาน�2นถู อว!าประสำบผลสำ�าเร7จในระด�บหน3�ง ด�งน�2น บร#ษ�ท ปตท. จ3งเห7นว!าควรน�ามาทดสำอบในพ 2นท��ประสำบอ�บ�ต#ภั�ยั่โคลนถูล!ม

กระสำอบม�ปDก เปEนกระสำอบท��ท�าจากว�สำด�ยั่!อยั่สำลายั่เองได- ภัายั่ในบรรจ�ทรายั่เพ �อถู!วงน�2าหน�ก การจ�ดเร�ยั่งกระสำอบน�2นจะเยั่7บปDกด-าน ซ-ายั่ ขวา และด-านหล�ง เข-าก�บปDกกระสำอบอ�กหน3�งใบและจ�ดวางแบบซ-อนท�บในบร#เวณไหล!เขา หร อเช#งเขา ข-อด�ของกระสำอบม�ปDก นอกจากจะท�าหน-าท��หล�กในการป=องก�นการชะล-างและการพ�งทะลายั่หน-าด#นแล-ว กระสำอบม�ปDกยั่�งเปร�ยั่บเสำม อนต�วยั่3ดต-นไม-ก�บด#นอ�กด-วยั่ ในอนาคตจะทดลองน�าเมล7ดพ ชรวมก�บทรายั่บรรจ�กระสำอบ เพ �อทดสำอบการปล/กต-นกล-า คาดว!าการทดลองน�2จะไม!ก!อให-เก#ดป?ญหาอ�นใด เน �องจากกระสำอบม�ปDกสำามารถูยั่!อยั่สำลายั่ตามธรรมชาต#ได-

ผ-าห!มด#นและหมอนก�นด#น เปEนว�สำด�ธรรมชาต# โดยั่น�าทะลายั่ปาล*มน�2าม�นมาป?� นให-เปEนเสำ-น น�ามาทอเปEนผ น จะยั่!อยั่สำลายั่ได-เอง โดยั่ไม!ท�าลายั่สำ#�งแวดล-อม ว#ธ�การเช!นน�2 เคยั่ทดลองใช-มาแล-วในประเทศญ��ป�5นและสำหร�ฐอเมร#กา นอกจากน�2 เม �อฝั่นตกหมอนก�นด#นจะช!วยั่ชะลอน�2าท��ไหลบ!ามาจากท��สำ/งให-ช-าลงและสำามารถูบ�งค�บท#ศทางการไหลของน�2า เปEนการลดการเก#ดร!องน�2าท��อาจสำ!งผลต!อการพ�งทะลายั่ของด#น

ภั�ยั่ธรรมชาต# : โลกร-อนระด�บน�2าทะเลสำ/งข32น 6 .3 – 8 .5มม/ปD

4 . เพ �อนบ-านม�ผลผล#ตคล-ายั่ก�บเรา และยั่�งเก!งกว!าเราอ�กข-าว

ไม-สำ�กยั่างพารา

5. แผนพ�ฒนาเศรษฐก#จฯ ลดสำ�ดสำ!วนประชากรอาช�พเกษตรลงมาโดยั่ตลอด

ขาดมาตรการสำน�บสำน�นอาช�พ เกษตร

BOI Board of Investment

น#คมอ�ตสำาหกรรม

การผล#ตเพ �อจ�าหน!ายั่ในประเทศ food safety

แปรร/ป GMP

ตามมาตรฐานการผล#ต from farm to tableพ ช GAP

สำ�ตว* มาตรฐานฟ้าร*ม

เกษตรอ#นทร�ยั่* บร#ษ�ทขนาดใหญ!ท�าได- ชาวบ-าน

ท�าไม!ได-

การผล#ตเพ �อบร#โภัคในคร�วเร อน ช�มชน

ป?จจ�ยั่ท��กระต�-นให-เก#ดการผล#ตแบบน�2 1 )ท�าบ�ญช�คร�วเร อนเพ �อให-เห7น รายั่ร�บ

และ รายั่จ!ายั่รายั่จ!ายั่ = ท��จ�าเปEน + ท��ไม!

จ�าเปEน

ต�วอยั่!างจาก ฉั�นทนา และ คณะ 2546( ) ผ/-ใหญ!ว#บ/ลยั่*ก�บการเร�ยั่นร/-เพ �อการพ3�งตนเองฯ

คน 1 คน ก#นข-าว 3 ม 2อๆ ละ 20

บาท เปEนเง#น 21900 บาท ต!อ ปD

พ!อบ-าน + แม!บ-าน43800,

พ!อบ-าน ค!าใช-จ!ายั่ท��ไม!จ�าเปEน 60000,

แม!บ-าน ค!าก�บข-าวจากรถูพ� !มพวง20000,

รวม123800,

ปล/กข-าวโพดแบบ contract farming บนท��ด#นตนเอง จะได-เง#นรายั่ร�บเพ�ยั่งพอ หร อไม!

ปล/กม�นสำ�าปะหล�ง ?ปล/กกระหล��า ?

การผล#ตเพ �อบร#โภัคในคร�วเร อน ช�มชนว�ตถู�ประสำงค*เพ �อ

2 )พ3�งพาตนเองเปEนหล�ก บนท��ด#นของตนเอง ท�าล�กษณะวนเกษตร + ปล/กผ�กสำวนคร�วปล/กท�กอยั่!างท��ก#น และ ก#นท�กอยั่!างท��

ปล/กลงท�นเล7กน-อยั่ + แรงงาน

ครอบคร�ว + ครอบคร�วอบอ� !น

การผล#ตเพ �อบร#โภัคในคร�วเร อน ช�มชนขยั่ายั่ผลไปยั่�งเพ �อน

บ-าน 3 )ร!วมม อก�นในช�มชน

ร!วมม อก�นระหว!างช�มชนแลกเปล��ยั่นผลผล#ตเกษตร

ระหว!างช�มชน

การเกษตรเปEนการผล#ตอาหาร คนต-องก#นอาหาร

ท�กสำาขาว#ชาช�พต-องก#นอาหาร ท�กคนสำามารถูผล#ตอาหารเองได- ไม!ยั่าก อยั่!างน-อยั่ก7ลดรายั่จ!ายั่

น�กศ3กษาร�บร/-แล-วม�ประโยั่ชน*อะไร ?

เม �อม�โอกาสำให-น�ามาปฏิ#บ�ต# เพ �อการ พ3�งพาตนเองมากข32นกว!าเด#ม

ท�าธ�รก#จรายั่ร�บมาก รายั่จ!ายั่ก7มาก หากเก#ดฟ้องสำบ/!แตกอ�ก จะเก#ดอะไรข32น ? อะไรค อป?จจ�ยั่สำ�าค�ญในการด�ารงช�ว#ต ?

การพ�ฒนาตนเองเปEนสำ#�งจ�าเปEน

10.2 แนวค#ด และทฤษฎี�ในพระราชด�าร#ท��สำน�บสำน�นการเกษตร

1. การแก-ป?ญหา เฉัพาะหน-า2. พ�ฒนาตามข�2นตอน ตามความ

จ�าเปEน ประหยั่�ด 3. การพ3�งตนเอง 4. ตามภั/ม#สำ�งคม

5. เร�ยั่บง!ายั่ ประหยั่�ด6. ความร/- และว#ชาการสำม�ยั่ใหม! ท��

เหมาะสำม7. อน�ร�กษ* และพ�ฒนา

ทร�พยั่ากรธรรมชาต#อยั่!างยั่��งยั่ น

หล�กการโครงการอ�นเน �องมาจากพระราชด�าร#กปร 2548( ) กษ�ตร#ยั่*น�กพ�ฒนา

1. ศ3กษา ค-นคว-า ทดลอง ว#จ�ยั่ 2. แลกเปล��ยั่นระหว!าง น�กว#ชาการ น�ก

ปฏิ#บ�ต# ประชาชน 3. พ�ฒนาแบบผสำมผสำาน 4. ประสำานงานระหว!างสำ!วนราชการ ในการ

บร#หารแบบรวมศ/นยั่* 5. one stop service : พ#พ#ธภั�ณฑ์*ธรรมชาต#ของการพ�ฒนาท��ม�ช�ว#ต

ม�หม/!บ-านขยั่ายั่ผล

ศ/นยั่*ศ3กษาการพ�ฒนาอ�นเน �องมาจากพระราชด�าร#

โครงการสำ!วนพระองค* สำวนจ#ตรลดา 25452

ในอด�ตเปEนป5าดงด#บท��อ�ดมสำมบ/รณ*ท��สำ�ดแห!งหน3�ง เปEน เขาห#นเล7กใหญ!ท�บ ซ-อนก�นอยั่/!

เม �อการคมนาคมสำะดวก ม�การท�าลายั่ป5าเพ �อน�าพ 2นท�� มาใช-เพาะปล/กซ�2าซาก

ท�าให-ด#นจ ดกลายั่เปEนทรายั่ กลายั่เปEนพ 2นท��เสำ �อมโทรม ม�ป?ญหาการชะล-างพ�งทลายั่ของด#นจากลมพ�ด และฤด/

ฝั่นจากการก�ดเซาะ

เปEนด#นทรายั่ ม�แร!ธาต�น-อยั่

พระบาทสำมเด7จพระเจ-าอยั่/!ห�ว เสำด7จพระราชด�าเน#นทอดพระเนตรพ 2นท��ด�งกล!าว ทรงค#ดหาแนวทางในการแก-ไขเพ �อช!วยั่เหล อหร อบรรเทาความเด อดร-อนของราษฎีรโดยั่ใช-ว#ชาการในหลายั่ๆด-านประกอบก�น ในล�กษณะผสำมผสำานหน!วยั่งานจากกรมกองต!างๆ มาร!วมก�นพ�ฒนาพ 2นท��แห!งน�2ประโยั่ชน* 1) เจ-าหน-าท��ของร�ฐได-ฝั่Iกห�ดการท�างานร!วมก�นได-ความร/-ในการพ�ฒนา2) ราษฎีรได-ร�บความช!วยั่เหล อในการพ�ฒนาท��ด#นท�าก#นให-ม�ความอ�ดมสำมบ/รณ*ข32น

www.ldd.go.th/web_study_center/khoahinson/default.asp

ประด�บ (2551) บรรยั่ายั่ว#ชา พภั 512

ด�าเน#นการเก��ยั่วก�บการปร�บปร�ง และฟ้B2 นฟ้/ทร�พยั่ากรธรรมชาต# เช!น การปร�บปร�งบ�าร�งด#น

การเพ#�มความช�!มช 2นและอ#นทร�ยั่ว�ตถู�ให-แก!ด#น

การฟ้B2 นฟ้/สำภัาพป5าไม-ให-ค นสำ/!ความอ�ดมสำมบ/รณ*

การใช-หญ-าแฝั่กเพ �อการอน�ร�กษ*ด#น และน�2า

ทฤษฎี�ใหม!

การพ�ฒนาปศ�สำ�ตว* – การจ�ดต�2งธนาคารโค กระบ อ

การสำ!งเสำร#มด-านการประมง การพ�ฒนาด-านไม-ดอกไม-ผล

การจ�ดการด-านสำหกรณ*

 ในคราวท��พระบาทสำมเด7จพระเจ-าอยั่/!ห�ว เสำด7จพระราชด�าเน#นประกอบพ#ธ�เปKดพระบรมราชาน�เสำาวร�ยั่*สำมเด7จพระเจ-าตากสำ#นมหาราชท��จ�งหว�ดจ�นทบ�ร� เม �อว�นท�� 28 ธ�นวาคม 2524

ด#นเค7ม เพราะน�2าทะเลข32นถู3ง"ให-พ#จารณาพ 2นท��ท��เหมาะสำมจ�ดท�าโครงการพ�ฒนาอาช�พการประมงและการเกษตร เขตท��ด#นชายั่ฝั่?� งทะเล จ�งหว�ดจ�นทบ�ร�"