< Ы 1 . Տ Ա Ր Ի

г | р

Պ ս 6 , տ ժ Ն ս » . մ Ն т г и и ч - Ի Ր

^ Ա Յ Ր Ա Պ Ե Տ Ա կ ւ յ Ն Щ ф П Г Ь П в

« . : 1$ Д 1Г М и Г №

т

? Ո 4 . Ա Ն Դ Ա Կ Ո Ւ ^ Յ Ո Տ Ն

_ յ - - г . ֊ у - .

ԽՄԲԱԳՐԱԿԱՆ— Մ ի ք ա յե լ Ն ա լը ա նդյսւն .....................................................3

Մ . Գ . Ս Ա ՐԳ Ս ՅԱ ն___ Մ ի ք ա յե լ Ն ա լ բ ս ւ ն դ յ ա ն ....................................................... 6

Դ,Ե4ՈՆԳ Ա 4 Ա Գ ՛ՔԱՀԱՆԱ Ա Թ Ա ՆԱ Ս ՅԱ ն---- Իմ հ ա ն դ ի պ ո ւմ ը Մ ի ք ա յե լ

Ն ա լը ա ն դ յա ն ի հետ Ե ր և ա ն ո ւմ . . . . . . . 18

Մ ի ք ա յե լ Ն ա լ յա ն դ յա ն ի ծ ն ն դ յա ն 1 2 5 - ա մ յ ա հ ո բ ե լ յա ն ը . . . 2 0

ՊՐՈՖ. Հ . ԱՃԱՈ՛ՅԱՆ---- Մ ես ր ո պ Մ ա շ տ ո ց ................................................................... 2 7

ՊՐՈՖ. Լ. ՍԵՄՅՈՆՈՎ.— Լուսնի տ ե ս ա ն ե լի շա րժումը . . . . 3 5

Պ Ա Ր Գ Ե 4 ԱՐԵՂԱ ԳԵՈՐԳՅԱ ն---- Հ ո վ ս ե փ ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս Արղությսւնը և

հա յ տ պ ա գ ր ո ւթ յա ն գ ո ր ծ ը Ռ ո ւսա ս տ ա ն ո ւմ 1 8 - ր դ դ ա ր ո ւմ . 39

Մ Ա Յ Ր Ա Թ Ո Ռ Ո Ի Մ .........................................................................................................4 6

ՀԱ Մ Ա Ռ Ո Տ ԼՈԻՐԵՐ ՍՈՎԵՏԱԿԱՆ Հ Ա Յ Ա Ս Տ Ա Ն Ի Ց .................................................... 47

«ԼԱԶԳԵՆ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ՊԱ ԼՃՅԱ Ն.— Բուլղա րա հա յ գա ղ ո ւթ ը ա յս օ ր . 5 0

Ե ր ա ժ շտ ա գ ե տ Ա շո տ Պ ա տ մ ա գ ր յա ն ի զ գ ա յա ց ո ւ ն ց մ ե կ հ ա յտ ն ո ւթ յո ւն ը

Ք ե մ բ ր ի շ ի ա ր և ե լա գ ե տ ն ե ր ո ւ մ ի ջ ա զ գ ա յի ն հ ա մ ա ժ ո ղ ո վ ի ն մ ե շ . 5 6

Արգե նտ ի ն ա հ ա յ ն ա մ ա կ ա ն ի . . . . . . . . 5 8

Յ ա նկ « է շ մ ի ա ծ ի ն » ա մ ս ա գ ր ո ւ մ 1 9 5 4 թ վ ա կ ա ն ի ը ն թ ա ց ք ո ւմ տ պ ա գ ր վ ա ծ

ն յո ւթ ե ր ի . . . . . . . . . . 6 0

|о|ГР ԱԳՐՈԻԹՑԱՆ Ա 0 8 է VЮ Л Ц О .Ъ И . 'Ь О Ա Ո », 1 ;Я 1 Г Ь О .Т Г Ь ‘ Ъ

«ԷՏՍհԱ»ԻՆ* ԱՄՍԱԳՐԻ ԽՄԲԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

Армянская С С Р , Эчниадзин, Редакция ж урнала .Эчмиадзнн*

К еваси оп օք էհв ш а ^ а х ш е .Е ^ Ь г ш а й г ш ', նէօհա Ա ժւա , А п п е ш а , Ս Տ Տ 8

երևան. НИ թ.

Ճ Ր Ա Ս ՜ Ա Ն Ս ւ К Գ հՐԱԴՈ ՅՆ ՀՈԳԵԻՈՐ ԽՈՐՀՐԴԻ

Խ մ р и . գ ր 11 կ а ъ

է1ը, մ1||ւ1Ո11

Ս * հ Р* Ա 8 Ե Լ Ն Ա Լ Ռ Ա Ն Դ 8 Ա Ն

(ԾՆՆԴՅԱՆ 128-ԱՄ9ԱԿԻ Ц.П-МЧ)

1 Г ա յ ր Հ ա յր ե ն ի ք ո ւ մ , 1 9 5 4 թվսւկսւ-I ա յ ր Հ ա յր ե ն ի ք ո ւ մ , 1 9 5 4 թ վա կսւ-հ Ր նի ն ո յե մ բ ե ր ի 2 5 - ] ւ ն , հւս| (Տա-I \ [ ս ա ր ա կ ո ւթ յո ւն ը , ս ո վ ե տ ա հ ա յ

մ տ ա վ ո ր ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ն ու մ ա մ ո ւ -|ր , մ ե ծ հ ա ն դ ի ս ո ւ թ յա մ բ к խ որթ ե ր ւս խ տ ա -

ոությւսմբ նշե ցի ն հ ա յ «յողովրդի մ ե ծ ա ­տ ա ղ ա ն դ (լավաէլ, նրա ա զ ա տ ո ւ թ յա ն ու լու­ս ա վ ո ր ո ւթ յա ն հ ա մ ա ր մ ղ վ ա ծ պ ա յք ա ր ի ա ն ձ­նուրա ց մ ա ր տ ի կ Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի ծ ն ն դ յա ն 12 5 - ւ ս մ յա կ թ :

Հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի հետ Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն դ յս ւ - նի հո թ ե լյա ն թ լա յն ո ր ե ն նշե ցի ն ն ա և մ եր մեծ Հ ա յր ե ն ի ք ի ' Ս ո վ ե տ ա կ ա ն Մ ի ո ւթ յա ն ր ո |ո ր ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ն ե ր ը , ո ր ո ն ց հ ա մ ա ր ն ո ւ յն պ ե ս թ ա ն կ ա գ ի ն ու նվ ի ր ա կ ա ն Էր Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի ա ն ո ւ ն ն ու հ ե ր ո ս ա կ ա ն կ յա ն ք ը , որթ ն վի րվել Է ժո ղ ո վ ո ւր դ նե ր ի ա զ ա տ ո ւ թ յա ն ն ու ե ղ բ ա յ ­ր ո ւ թ յա ն ը , ա զ գ ե ր ի հ ա վ ա ս ա ր ո ւթ յա ն ն ու բ ա ­ր ե կ ա մ ո ւ թ յա ն ը , ն ր ա նց լո ւսա վո ր ա պ ա գ ա յի վ ե հ ի դ ե ա լն ե ր ի ն ու ձ գ տ ո ւմ ն ե ր ի ն :

Ն ւ պ բ ս ւ ն գ յա ն ը , գուրս գ ա լո վ հ ա յ ի ր ա կ ա ­ն ո ւթ յա ն ս ա հ մ ա ն ն ե ր ի ց , դաւ՝ձե| Է մ ի ջւս զ գ ա -

քա Ր ով: Նա իր ողջ գ ի տ ա կ ց ա կ ա ն ու պ ա յծ ա ո կ յա ն ք ը , ա ո ւսնց մ ն ա ց ո ր գ ի , ն վ ի ւ ՚ե ց հա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ա զ ա տ ո ւ թ յա ն գ ո ր ծ ի ն , նրա ա ր դա ր դ ա տ ի ն :

Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի կ յա ն ք ն ու բ ա զ մ ա ժ ա ն ր ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւթ յո ւն ը թ ա ցա ո ի կ տ ե ղ են գ ր ա վ ո ւմ հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ եջ : Ո ւսանելի Ա մո ն ո ւմ ե ն տ ս!) Լ ա յդ կ յա ն ք ը իր

մ եջ : Ն ւս |բ ա ն դ յս ւն ը , հա նուն իր գսւղավււսր- ս կ գ բ ւս ն Ր ն ե ր ի , ա ո ւսնց տ ա տ ա նվ ե լո ւ

ւքներունե

յի ն սւո ո ւմ ո վ ա զ ա տ ո ւ թ յա ն , հ շ մ ա ւ ՚տ ո ւթ յա ն ք ա ջ ա մ ա ր տ ի կ , և ե ր բ ե ք պ ա տ ա հ ա կ ա ն ո ւթ յո ւն չէ ր ա յ ն հ ա ն գ ա մ ա ն ք ը , ո ր Ն ա |բ ա ն դ յա ն ի ծ ն ն դ յա ն 1 2 5 - ա մ յա կ ը վ ե ր ա ծ վ ե ց հ ա մ ա ժ ո ­ղ ո վ ր դ ա կ ա ն հ ա ր գ ա ն ք ի և սիրո ս ր տ ա ռ ո ւչ ց ն ծ ա տ ո ն ի :

Հ ս կ ա յա կ ա ն է Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի դերն ու ն շա ­ն ա կ ո ւթ յո ւն ը հ ա յ հ ա ս ա ր ա կ ա կ ա ն մ տ ք ի և գ ր ա կ ա ն ո ւ թ յա ն հ ե տ ա գ ա զ ա ր գ ա ց մ ա ն գ ո ր ^ ծ ո ւ մ : Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի ա նո ւնն ու հիշա տա կթ շ ա տ թ ա ն կ ա գ ի ն ու նվ ի ր ա կ ա ն ե ն յո ւր ա ք ա ն ­չ յո ւր հ ա յր ե ն ա ս ե ր հ ա յ մ ա ր դ ո ւ հ ա մ ա ր ' ժ ո - դ ո վ ր դ ի |ո ւս ա վ ո ր ո ւթ լա ն , ա զ ա տ ո ւ թ յա ն հ ա ­մ ա ր մ ղ վ ա ծ հ ե ր ո ս ա կ ա ն ու ա ն ձ ն վ ե ր պ ա յ ­

ա մ բ ո ղ ջ ո ւ թ յա ն ու ս ր տ ա կ ե ղ ե ք ո ղ բ ե ր գ ո ւթ յա ն սնուն իր ս ո ա ն ց ս

ա ն ց ա վ հ ա լա ծ ա ն ք ն ե ր ո վ ու կ ա խ ա դ ա ն ո վ լի ա զ ա տ ո ւ թ յա ն զ ի ն վ ո ր ի վւշոտ ուղին Ա ը ն կ ա վ ա յդ ա ղ ո ւ վրա հերոսի մ ա հ ո վ , ա ն մ ա հ հիշա ­տ ա կ թ ո ղ ն ե լո վ իր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ս րտ ում :

Գ ա ղ ա փ ա ր ա կ ա ն ս կ զ բ ո ւ ն ք ա յն ո ւթ յո ւն ն ու հ ե տ և ո ղ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը , ն պ ա տ ա կ ա ս լա ց ո ւ­թ յո ւ ն ը , կ ա մ ք ի ա ն խ ո ր տ ա կ ե լի , ա ն ը ն կ ճ ե լի ա ժ ը հ ա տ կ ա ն շո ւմ են Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի հ ե ր ո ­ս ա կ ա ն կ ե ր պ ա ր ը : Մ ա ն կ ո ւթ յա ն օ ր ե ր ի ց մ ի ն ­չ և իր ե ղ ե ր ա կ ա ն մա հթ ա ք ս ո ր ա վ ա յր ո ւ մ , նա չի ղ ա վ ա հ ա ն ե լ ե ր բ ե ՛ք իր ժ ո ղ ո վ ր դ ի ա ռա ջ ո ւն ե ց ա ծ պ ա ր տ ք ի և ծ ա ռ ա յո ւ թ յա ն ս կ զ բ ո ւն ք ­ներին , չի ն ա հա նջել դ ժ վ ա ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ա - ոա ջ:

Ի բ ր և մ ա ր դ ու հ ա ս ա ր ա կ ա կ ա ն գ ո ր ծ ի չ , որ­պ ես բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ու հ ր ա պ ա ր ա կ ա խ ո ս , որ­պ ես փ ի լի ս ո փ ա ու գ ե ղ ա գ ե տ , հ ա յր ե ն ա ս ե ր ու ք ա ղ ա ք ա ց ի , մի ո ս կ ե ձ ո ւ յ լ ա մ բո ղ ջ ո ւթ յո ւն էր Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը : Ջ ե ր մ է ի ն նրա խ ո ս ք ե ր ը , ո ր ո վ հ ե տ և բ խ ո ւ մ էին նրա սեվւա կա ն հ ա մ ո զ ­մ ո ւ ն ք ն ե ր ի ց , պ ա յ ծ ա ո է ի ն նրա մ տ ք ե ր ն ու գ ա ղ ա փ ա ր ն ե ր ը , ո ր ո վ հ ե տ և ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն ա - կո ւն քն ե ր ի ե ր ա կ ն ե ր ի ց է ի ն բ խ ո ւ մ ու ս նվո ւմ : Ինչ ք ա ր ո զ ե լ է նա խ ո ս ք ո վ , ի ր ա կա նա ցր եք է իր գ ո ր ծ ո վ :

է « Ս I ' ս (I 1‘ Ն 195 1

Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը 1 9 - ր դ դա րի հ ա յ ժողովրդի պ ա տ մ ո ւթ յա ն ա մենա հետ սւքրքիր և ա ր ժ ե ք ա ­վոր դ ե մ ք ե ր ի ց մ ե կ ն է : Նա ի ն ք ն ա տ ի պ է որ­պ ես մ տ ա ծ ո ղ ու գ ո ր ծ ի չ , ի ն ք ն ա տ ի պ է իր հերո սա կա ն կ յա ն ք ո վ ու. ե ղ ե ր ա կա ն մ ա հ ո վ , ի ն քն ա տ ի պ է իր ա ն ձնո ւր ա ց պ ա յք ա ր ո վ , հ ա յ - հ ա շ տ ե ց ն ե լ աշխ ա: րե նա նվեր ու ժ ո ղ ո վ ր դ ա ն վե ր ծ ա ռ ա յո ւ թ յա մ բ , րևոր հ յո ւղ ե ր ը » :ինք նա տ ի պ ՝ իր գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յա ն լա յն ա ս պ ա ­ր եզո վ : Ահա թ ե ի ն չո ՛ւ Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի ա մ ե ն մ ի բա ո ը պ ա տ գ ա մ ու ս ր բո ւթ յո ւն Էր ո՛չ

յ ո ւ ր յ ա ն ը «խ ա ն գ ա ր ի չ» երևույթ էր հ ա մ ա ­րո ւմ հ ա յ գ ր ա կ ա ն ո ւ թ յա ն և. լե զ վ ի զ ա ր գ ա ց ­մ ա ն հ ա մ ա ր , և. իբրև, լե զ վ ա շ ի ն ա ր ա ր , գտ նո ւմ

մ ի ա յն ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց ն ե ր ի , ա յ լ ն ա և հ ե տ ա ­գա հ ա յ սերունդն երի հ ա մ ա ր , ո ր ո վ հ ե տ և նա նոր խ ո ս ք Էր բե ր ո ւմ հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն ' ա զ ա ­տ ո ւթ յա ն , հշմւսրտությսւն նոր խ ո ս ք ը : Ն ա լ- բ ա ն դ յա ն ը բ ա ց ա ո ի կ մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն Էր և մերա զ գ ա յի ն-հ ա ս ւսր ա կ ա կ սւն , մ շ ա կ ո ւթ ա յի ն ա ն ­կրկնելի ա ր ժ ե քնե ր ւց մ ե կ ը , ո ր պ ե ս «հրա ­բ ո ր բ որապարսւկսւ ս ո ս , ա ն ձ ն ո ւր ա ց հ ա յր ե ­ն ա սեր , գա ղ ա փ ա ր ի ա ն մ ա հ ա ց ա ծ զ ո հ . . . » :

Մ եծ է ա ր դ ա ր և ն ա լբ ա ն գ յա ն ի դերը 1 9 - ր դ

յարի հ ա յ հ ր ա պ ա ր ա կ ա խ ո ս ո ւթ յա ն , գ ե ղ ա ր - եստ ա կա ն գ ր ա կ ա ն ո ւթ յա ն , գ ր ա կ ա ն ք ն ն ա ­դ ա տ ո ւթ յա ն , փ ի Օ ւս ո փ ա յո ւթ յա ն և տ ն տ ե ս ա ­

գ ի տ ո ւթ յա ն բ ն ա գ ա վ ա ռ ն ե ր ո ւմ : Իր գ ո ր ծո ւ­ն ե ո ւթ յա ն բո լո ր մ ա ր զ ե ր ո ւմ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը դ ր ս և ո ր ե լ է ի ր մ ե ծ հ մ տ ո ւթ յո ւն ը , բ ա զ մ ա ­կ ո ղ մ ա ն ի զ ա ր գ ա ց ո ւ մ ը : Շ ա ր ո ւն ա կ ե լո վ և.խ ո ր ա ց ն ե լո վ Ա բ ո վ յա ն ի ա զ գ ա յի ն , մ շա կ ո ւ­թ ա յի ն ա վ ա ն դ ն ե ր ը , Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը հ ա յ ժո­ղ ովրդի մ տ ա վ ո ր զ ա ր գ ա ց ո ւմ ը ա ո ա շ է մ ղ ե լ ' հ ա ր ս տ ա ց ն ե լո վ ա յն 6 0 - ա կ ա ն թ վ ա կ ա ն ն ե ր ի ոուս ա ռա ջա վոր մ շ ա կ ո ւ յթ ի և հ ա ս ա ր ա կ ա ­կան մ տ ք ի նվա հո ւմ ն եր ո վ :

Ա ն ց յա լ դա րի 5 0 — 6 0 թ վ ա կ ա ն ն ե ր ի ն , հա յ ա զ գ ա յի ն - հ ա ս ա ր ա կ ա կ ա ն կ յա ն ք ի մ ե շ կ ե ն ­տ ր ո ն ա կա ն տ ե ղ է ի ն գ ր ա վ ո ւմ հ ա յո ց գ րսւկա ն- ա զ գ ա յի ն լե զ վ ի խ ն դ ի ր ն ե ր ը : Ա յդ գ ր ա պ ա յ­քա րում Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը կ ա ն գ ն ո ւ մ է ա շ խ ա ր ­

հ ա բա ր ի պ ա շ տ պ ա ն ո ւթ յա ն դ ի ր ք ե ր ո ւմ ' ե լն ե ­լո վ գ ր ա կ ա ն ո ւթ յա ն ու լե զ վ ի ժ ո ղ ո վ ր դ ա յԱ ո ւ-

յ ա ն ս կ զ բ ո ւ ն ք ի ց . «Մ եք նշմ ա ր ի տ ու ա ն - ա ր դ ա խ ս ի ր ո վ ս ի ր ե լո վ մ ե ր ա զ գ ը , ց ո ւ յց վ ե ց ր ն ք , որ ա զ գ ա յի ն մ ա տ ե ն ա գ ր ո ւթ յո ւն ը

պ ի տ ո է լի նե ր նոր և կ ե ն դ ա ն ի խ ո ս ք ո վ » : Լեզվի ժ ո ղ ո վ ր դ ա յն ո ւթ յո ւն և հա ս կ ա ն ա լի ո ւ­թ յո ւն — ա հա թե ի ն չի էր ձ գ տ ո ւ մ Ն ա լբ ա ն դ - յա ն ը : էեզուն հ ա մ ա ր ե լո վ մ ա ր դ կ ա ն ց մ ի շև հ ա ղ ո ր դ ա կ ց ո ւթ յա ն մ ի շ ո ց և ո ր պ ե ս «ա զ գ ո ւ ­թ յա ն դ ր ո շա կ», Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը մ տ ա հ ո գ վ ա ծ էր ա յն բ ա ն ո վ , ո ր ԼԵԶՎԱԿԱՆ ՄԻՈՒԹՅԱՆ շն որհի վ հա ս ն ե ր ԱԶԳԱ ՅԻՆ ՄԻԱՍՆԱԿԱՆՈՒ­ԹՅԱՆ ց ա ն կ ա լի ա ր դ յո ւն ք ն ե ր ի ն : Ն ա լբ ա ն դ - յա ն ը հաւ ժ ո ղ ո վ ր դ ի հ ա մ ա ր պ ա հ ա ն ջո ւմ էրՀԱ Մ Ա ԶԳԱՅԻՆ ԴՐԱԿԱՆ ՄԵԿ ԼԵԶՈԻ: « Ա յ ս -քա նը ա ն ժ խ տ ե լի է , որ ա ռ ա ն ց ը նդհա նո ւր մ ի ո ւթ յա ն լե զ վ ի , ո ւ ն ա յն է ե ր ա գ ե լ հ ա ս ա ր ա ­կ ա ց ա ո ա շ գ ն ա լը » ,— գ ր ո ւմ է ն ա : Ն ա լբ ա ն ղ - յա ն ը ն ա յ երկու գրա կա ն լե զո ւնե ր ի ա ռ կ ա -

Р

է ր , որ գր ա կ ա ն ա յ գ ե րկու լե զո ւնե ր ը «կա րող է ի ն մ ո տ ե ն ա լ մ ի մ յա ն ց » ս «հ նա ր ա վո ր է

՚ ա ր հ ա բ ա ր ի ա յ դ երկու կ ա -

Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի գ ր ա կ ա ն -գ ե ղ ա ր վ ե ս տ ա կ ա ն ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւթ յո ւն ը հ ա ն դ ի ս ա ց ա վ սւ|ն հ ի մ ն ա ք ա ր ե ր ի ց մ ե կ ը , որի վրա հ ե տ ա գ ա յո ւ մ զ ա ր գ ա ց ա վ և. բ ա ր ձ ր ա ց ա վ հ ա յ ժ ողովրդի մ շ ա կ ո ւ յթ ը : Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի ողշ ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ­ծ ո ւթ յո ւն ը , ո ր պ ե ս հ ա յ օ ո ղ ո վ ր դ ի հ ո ւ յզ ե ր ի , ի ղ ձ ե ր ի , մ տ ք ե ր ի ա ր տ ա հ ա յտ ո ւ թ յո ւ ն , մ տ ե | է հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի մ շ ա կ ո ւ յթ ի ո ս կ յա ֆ ո ն դ ը :

Մ եծ ո ւ խ ո ր է ե ղ ե լ Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի գ ա ղ ա ­փ ա ր ա կ ա ն ա զ դ ե ց ո ւ թ յո ւ ն ը հ ա յ գր ա կա ն ո ւ­թ յա ն հ ե տ ա գ ա զ ա ր գ ա ց մ ա ն վր ա : Նա ն ա | գ ր ա կ ա ն ո ւթ յա ն հ ա մ ա ր ն շե ց մ ի ա կ հիշտ ու­

ղ ի ն ' ռ ե ա լի ս տ ա կ ա ն ուղ ի ն : Դ ե ռ նրա կ ե ն ­դ ա ն ո ւ թ յա ն օ ր ո վ գր ա կ ա ն ա ս պ ա ր ե զ է իջ­ն ո ւմ Ղա զսւրոս Ա ղ ա յա ն ը : Ն ա լբ ա ն գ յա ն իք ն ն ա դ ա տ ա կ ա ն ռ ե ա լի զ մ ի տ ր ա դ ի ցի ա ն ե ր ը ի ր ե ն ց լա վ ա գ ո ւ յն ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր ո ւմ շ ա ր ո ւն ա կ ո ւմ ե ն Հ ա կ ո բ Պ ա ր ո ն յա ն ը , Պերհ Պ ռ ո շ յա ն ը , Գ ա բ ր ի ե լ Ս ո ւնդ ո ւկ յա ն ը , Ա լեք­սա նդ ր Մ ա տ ո լր յս ւնը , Հ ո վ հ ա ն ն ե ս Թ ո ւմ ա ն -

յ ա ն ց ւ մ ի շտ օ ր հ ն յա լ հ ի շ ա տ ա կ ի ն » է նվիրում «խ ո ր ւն մ ե ծ ա ր ա ն ք ո վ » իր «ա շխ ա ա ո ւթ յա ն ց ե ր ա խ ա յր ի ն » ' «Ս սւլբի» վ ե պ ը . «Ք ա ն ի կա և կա պ ր ի ո ա յո ց լե զ ո ւն և գր ա կա ն ո ւթ յո ւն , Մ . Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի ա ն մ ա հ հի շա տ ա կը միշտ կ ո ւն ե ն ա յո ւ ր զ գ ա լի հ ա մ ա կ ր ո ւթ յո ւն ք ը ա մ ե ն մ ի հ ա յի ս ր տ ո ւմ մ ի ն չ և դ ա ր ե ր ի վ ե ր շ ը » : Մի դա ր է ա հ ա , ի ն չ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ի շ խ ո ւմ է հ ա յ սեր ո ւն դ ն ե ր ի մ տ ք ի և զ գ ա ց մ ո ւ ն ք ի վրա , Ա « ը ն դ մ ի շ տ հ ա վ ե ր ժ ա ց ե լ է հ ա յո ց գր ա կա ­ն ո ւթ յա ն հ ա մ ա ս տ ե ղ ո ւ թ յա ն մ ե շ ո ւ դարձել նրա ա մ ե ն ա վ ա ռ , ա մ ե ն ա պ ա յծ ս ւ ռ ա ս տ ղ ե ւ ՚ի ց մ ի ն ը » (Թ ո ւ մ ա ն յա ն ) :

Հ ա յ գ ր ա կ ա ն ո ւթ յա ն մ ե շ , Ա բ ո վ յա ն ի ց հե­տ ո , հ ե տ ա գ ա շա տ ս ե ր ո ւն դ ն ե ր ի հա մ ա ր Ն ա լ- բ ա ն դ յա ն ը ե ղ ա վ հ ա յ և ռուս ժողովուրդներ ի հ ա վ ի տ ե ն ա կ ա ն բա ր ե կ ա մ ո ւթ յո ւն ը կ ռ ո ղ ն ե ­ր ի ց մ ե կ ը : Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն ն ու պ ա տ մ ա կ ա ն ծ ա ռ ա յո ւ թ յո ւ ն ը ա յ ն էր , ո ր նա շ ա տ բա ր ձր գ ն ա հ ա տ ե ց ռուս ժ ո ղ ո վ ր դ ի ա ն ­շ ա հ ա խ ն դ ի ր բա ր ե կ ա մ ո ւթ յո ւն ը , ռուս ա ռ ա ­ջա վո ր մ շ ա կ ո ւ յթ ի ա զ դ ե ց ո ւ թ յո ւ ն ը հ ա յ ժ ո դ ո - վըր դի ա զ գ ա յի ն զ ա ր թ ո ն քի գ ո ր ծ ո ւմ , և « ի - մ ա ս տ ո ւն պ ա յծ ա ռ ա տ ե ս ո ւ թ յա մ բ ը մ բ ռ ն ե ց , ո ր հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ա զ ա տ ո ւ թ յո ւն ը , բւսրգա - վ ա հ ո ւս ը ռուս ժ ո ղ ո վ ր դ ի ա զ ա տ ո ւթ յա ն մի մա սն է , որը և ' պ ա տ մ ա կ ա ն ո ր ե ն և ' տ ր ա ­մ ա բ ա ն ո ր ե ն կ ա պ վա ծ է Ռ ուսա ստ ա նի հ ե տ »:

1 9 5 5 к я и- ի а ծ ի ն 5

Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը , ի ն չպ ե ս բո լո ր փ ո ք ր Կողո­վո ւր դների, ա յ դ թ վ ո ւմ ն ա և հ ա յ ժողովրդի ա զ ա տ ա գ ր ո ւ թ յա ն ե ր ա շխ ի ք ը տ ե ս ա վ ա գ ա տ Ռ ո ւսա ս տ ա նի մ ե շ . «Ռ ուսիո ա զ ա տ ո ւթ յո ւն ը ը նդ հ ա նո ւր մ ա ր դ կ ո ւ թ յա ն վ ե ր ա բ ե ր մ ա մ բ մ ե ծ խ ո ր հո ւր դ ո ւ ն ի » ,— գ րում է նա:

Մ եծ էր Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ո ր պ ե ս հ ա յ ժ ո ղ ո - վ ը ր դ ի հ ա յր ե ն ա ս ի ր ա կ ա ն վ ե հ ձգ տ ո ւմ ն ե ր ի , ն ր ա ա զ ա տ ա տ ե ն չ ե. լո ւս ա թ ա թ ա խ հ ո զ ո ւ եր ­գ ի չ : Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը , «գ ր չո վ ու խ ո ս ք ո վ » , պ ա շտ պ ս ւնե լ է հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ա զ գ ա յի ն շա ­հ եր ը , պ ա յք ա ր ե լ է նրա ե ր ջ ա ն կ ո ւթ յա ն հ ա ­մ ա ր ; Դ ր ա ն ո ւմ Է ր նա տ ե ս ն ո ւմ իր պ ա յք ա ր ի ե ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւ թ յա ն կ ե ն ս ա հ ո ր դ ա ղ բ յո ւ ր ը : Ր ա յց « ա զ գ ի վի հ ա կ ը ծ ա ն ր ա ց ե լ է նրա ս ը ր - տ ի ն » ե. նրա Րնարը հնչո ւմ է « լա լա գ ի ն ու վշտսւհւսր»: Հ ա յր ե ն ա ս ե ր բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ը իր կ ո չո ւմ ը տ ե ս ն ո ւմ է խ ա վ ա ր ի , տ գ ի տ ո ւ թ յա ն , բ ռ ն ա կ ա լո ւ թ յա ն , հ ա յ կ յա ն ք ո ւ մ գ ո յո ւթ յո ւն ո ւ ն ե ց ո ղ խ ո ր թ ե ր և ո ւ յթ ն ե ր ի դ ե մ պ ա յք ա ր ե լո ւ մ ե ջ , ժ ո ղ ո վ ր դ ի ա զ ա տ ո ւ թ յա ն և լուսա վոր ու­թ յա ն մ ե ծ գ ո ր ծ ի ն ծ ա ռ ա յե լո ւ մ ե ջ : «Ա զ գ ո ւ­թ յո ւ ն ը է ' ա զ գ ի ա ն ձ ն ա վ ո ր ո ւթ յո ւն ը , ա զ գ ի դ ե մ ք ը , և ա յ դ ա ն ձ ն ա վ ո ր ո ւթ յո ւն ը ա պ ր ո ւմ է բ ա ր ո յա պ ե ս ի ն ք ն ո ւ ր ո ւ յն ա բ ա ր , ո ւն ի յուր ս ե փ ա կ ա ն կ յա ն ք ը , յ ո ս * լե զ ո ւն , ւոս* ս ո վ ո ­ր ո ւ յթ ք ը , յո ւ ր ա վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ք ը » : Ա զ գ ո ւ թ յա ն մ ե ծ հ ր ա պ ա ր ա կ ա խ ո ս Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ի ր ողջ կ յա ն ք Խ ւմ ջ ա տ ա գ ո վ է հ ա ն դ ի ս ա ց ե լ ա զ գ ո ւ ­թ յո ւն ն ե ր ի հ ա մ ե ր ա շ խ ո ւ թ յա ն , ա զ գ ե ր ի ի ն ք - ն ա հ ա վ ա ս ա ր ո ւթ յա ն , և կ ա ր ե կ ց ա ն ք ա ր տ ա ­հ ա յտ ե լ ո վ բո լո ր հ ն շ վ ա ծ ա զ գ և ր ի ն , իր ց ա ­ս ո ւմ ն ա լի ց ձ ա յն ն է բա ր ձ ր ա ց ր ե լ , պ ա հ ա ն ջե ­լո վ հ ա ն ա չ ե լ « ա մ ե ն ա յն ա զ գ ո ւ թ յո ւ ն » , ք ա ղ ա ­ք ա ց ի ա կ ա ն ա ր ի ո ւ թ յա մ բ հ ա յտ ա ր ա ր ե լո վ , «ո ՛ չ մ ի ա զ գ ո ւթ յո ւն ի ր ա վո ւնք չունի կ ո ւ լ տ ա _լ ս ր Ղ ւ 1 յ 1 լ ^ | — լլո ւ և ո չն չա ց ն ե լո ւ մ ի ուրիշ ա զ գ ո ւ թ յո ւ ն , բ ա յ ց ա յ ս բ ա ն ը ս տ ե պ կ ր կ ն վ ո ւմ է մ ա ր դ կ ո ւթ յա ն պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե ջ » :

Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն ն է լ հ ե ն ց ա յն է .ո ր ն ա իր ա մ բ ո ղ ջ կ յա ն ք ը ն վ ի ր ա բ ե ր ե ց ժ ո ­ղ ո վ ր դ ի ն ս ո ց ի ա լա կ ա ն , ա զ գ ա յ ի ն , ք ա ղ ա ք ա ­կ ա ն ն ն ջ ո ւ մ ն ե ր ի ց ա զ ա տ ա գ ր ե լո ւ , նրա կ յ ա ն ­ք ը ա ր մ ա տ ա պ ե ս բ ա ր վ ո ք ե լո ւ ն պ ա տ ա կ ի ն : Հ ա յ ս ա տ ա ն յ ա յ ց Ա ռ ա ք ե լա կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ո ւ դ իր­ք ե ր ի ց , ն ա սուր ք ն ն ա դ ա տ ո ւթ յա ն է ե ն թ ա ր ­կել Կ ա թոլիկ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն վ ա հ ո ղ ա կ ա ն ք ա ղ ա ­ք ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ը ՝ ց ո ւ յց տ ա լո վ Հ ա յ Ե կեղեցու

էո ր հ ո լր դ ը հ ա յ ա զ գ ի ն կ ա տ մ ա մ բ : Ըստա լբ ա ն դ յա ն ի ' Հ ա յ Օ կեղեցին մ ի ն չ և ա յ ս ­

օր պ ա հ ե լ է իր ա զ գ ա յ ի ն ն կ ա ր ա գ ի ր ը , ի նք ն ո ւր ո ւ յն ո ւթ յո ւն ն ո ւ ա ն կ ա խ ո ւթ յո ւն ը .

հարկ է , ո ր ն ա շա րունա կի մ ն ա լ ս ւ յն - պ ի ս ի ն , հեոի մ ն ա լո վ հ ո ւն ա կ ա ն , հ ռ ո ­մ ե ա կ ա ն և ա յ լ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ց , ո ր ո վ հ ե տ և ա զ գ ո ւ թ յա ն գ ա ղ ա փ ա ր ը դ ա ր ձ ե լ է Ե կ ե ղ ե ց ի ն , ո վ ձ ե ռ ք կ բ ա ր ձ ր ա ց ն ի Ե կ ե ղ ե ց ո ւ վ ր ա , ա պ ա ո ւր ե մ ն նա ձե ռ ք կ բ ա ր ձ ր ա ց ն ի ա զ գ ո ւ թ յա ն վ րա : «Ի սկ ի ՞ ն չ է պ ա պ ա կ ա ն ո ւթ յա ն խ որհուր­դ ը » , — հ ա ր ց է տ ա լի ս Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը . ա յն , ո ր «կ րոնի և կ ր ո ն ա պ ա շտ ո ւթ յա ն դ ի մ ա կ ի տ ա կ » , Հ ո ո մ ի պ ա պ ե ր ը «տ ի ե զ ե ր ա կ ա ն քա ­ղ ա ք ա կ ա ն ի ր ա վ ա ս ո ւթ յա ն » ձ գ տ ե լո վ , «կ ր ա ­կով ու ս ր ո վ կ ա պ ե ց ի ն մ ա ր դ կ ո ւթ յա ն բ ե ր ա ­ն ը , նորսւ բ ա ն ա կ ա ն ո ւ թ յա ն ա զ ա տ հո ս ա ն­ք ը . . . ո չի ն չ էր պ ա պ ա կ ա ն ո ւթ յա ն աչքում մ ա ր դ ե ր ի կ ո ր ո ւ ս տ ը . . . ն ո ց ա ա ր յո ւ ն ո վ ո ռ ո ­գ ո ւմ էր ն ա և ա հ ե ց ն ո ւ մ էր կ ո ւ յր հ ն ա զ ա ն ­դ ո ւթ յա ն ծի լը պ ա պ ա կ ա ն մ ա ր գ ե ր ի հոգու մ եջ : Պ ա պ ե ր ի ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ը պ ա հ ա ն ­ջում Է ր ա ր յո ւ ն , մ ա հ , հո ս * և ս ո ւ ր . . . : Ք ր ի ս ­տ ոս ի ն ք ը մ ե ռ ա վ ա զ գ ե ր ի վւրկությա ն հա ­մ ա ր , ՊԱՊԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ Ա9.ԳԵՐ ԶՔ Ա 8Ո Ի 8 յո ւ ր ա պ ա հ ո վ ո ւթ յա ն հա մ ա ր և դ ե ռ և ս պ ա շ տ ­պ ա ն ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւթ յա ն հ ր ա տ ա ր ա կ ե լո վ յուր ա ն ձ ն » ( ը ն դ գ ծ ո ւ մ ը մ ե ր ն է : — Խ Մ Ո .) :

Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ջեր մ պ ա շ տ պ ա ն Է ր հ ա յ ժո­ղ ովրդի ա զ գ ա յր ն - կ ր ո ն ա կ ա ն մ ի ո ւ թ յա ն , « ս ե ք ա մ ե ն ա յն հո գո վ ց ա ն կ ա ն ո ւմ է ի ն ք մ եր ա զ գ ի կ ր ո ն ա կ ա ն մ ի ո ւ թ յա ն ը , ուստ ի և գ ր կ ա ­բ ա ց ո ղ ջ ո ւն ե լո ւ ե ն ք մ ի մ ա ր դ ո ւ , ո ր վւա խ չե- |ո վ օ տ ա ր դ ա յա կ ի գ ք կ ի ց վ ա զ ե ր դ ե պ ի յո ւր ծ ն ո ղ բ ո ւն Հ ա յկ ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի ն » :

Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ք ի չ ա պ ր ե ց , նրա կ յա ն ք ի թ ելը խ զ վ ե ց վ ա ղ ա ժ ա մ , բ ա յ ց ն ա թ ո ղ ե ց փ ա _ ռ ա վ ո ր ո ւ պ ա յ ծ ա ռ հի շա տ ա կ : Ո րքա ՜ն մ ե ծ է ո ւ ծ ա ն ր ա կ շ ի ռ ' նրա ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւ թ յա ն , գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յա ն ն շ ա ն ա կ ո ւթ յո ւն ը :

Մի ա մ բ ո ղ ջ հ ա ր յո ւ ր ա մ յա կ բ ա ժ ա ն ո ւ մ է մ ե զ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ց , բ ա յ ց ն ա չի հ ն ա ց ե լ , ա յ լ բ ա ր ձ ր ա ց ե լ է ու հսւսեյ մ ե ր պ ա յ ծ ա ռ ժ ա ­մ ա ն ա կ ի ն ու ժ ա մ ա ն ա կ ի վ ր ա յո վ կ գ ն ա դեպ ի հ ա վ ե ր ժ ո ւթ յո ւն :

Ա հա ' ժ ա մ ա ն ա կ ի մ շ ո ւշի ց , ա ն ց յ ա լ ի ց , մ եր ա չքերի առաք հա ռ ն ո ւմ է Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն դ -

ա ն ը իր ա մ բ ո ղ ջ գ ե ղ ե ց կ ո ւ թ յա մ բ , հ՛ ա ն կ յա ն ք ի ա մ բ ո ղ ջ գ ր ա վ չ ո ւ թ յա մ բ ,

տ պ ո ւ թ յա մ բ , ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն ու Հ ա յր ե ն ի ք ռ ա յ ե լո ւ վ ե հ ձ գ տ ո ւմ ն ե ր ո վպ ա ւո ր ա ս տ ս ւկ ա մ ո ւթ յա մ բ :

Ա զ ա տ ո ւ թ յա ն , հ շ մ ա ր տ ո ւթ յա ն ա ն վ ե հ ե ր ու ա ն ձ ն ո ւր ա ց զ ի ն վ ո ր Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի լ ո ւ ս ա պ ա յծ ա ռ կ ե ր պ ա ր ը մ ի շ տ վ ա ռ կ մ ն ա հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ե ր ա խ տ ա գ ե տ ս րտ ում :

С եր ո ս ա - ն ք ն ա -

ւն ծ ա - սրտսւոուչ

Մ. Գ. ՍԱՐԳՍՅՍ.Ն

1Г Ի 4 * Ա 8 Ե Լ Ն Ա Լ Ր Ա Ն Դ Օ Ա Ն

( Կ ե ն ս ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն )

ա յ ժ ո ղ ո վ րդ ի հա մ ա ր թա ն'կա գին ու նվի րա կա ն Է Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ա ն ո ւն ը ։ Նա ի ր ողջ հ ե ր ո ս ա կ ա ն ուգ ի տ ա կ ց ա կ ա ն կ յա ն ք ը նվփրել Է

հ ա յ ժոզռվյէդի ա զ ա տ ո ւթ յա ն և լո ւս ա վ ո ր ո ւ­թ յա ն գործ՛ին։ Մ ե ծ հր ա պ ա ր ա կա խ ո ս ի , բ ո ­ց ա շո ւն չ բա ն ա ս տ ե ղ ծ ի և. տ ա ղ ա ն դ ա վ ո ր փ ի ­լի ս ո փ ա յի կյա նք/ե ու ս տ ե ղ ծա գ ո ր ծո ւթ յո ւն ը բա ց ա ռ ի կ կ ա ր և ո ր տ ե ղ ունեն հ ա յ ժ ողովրդի պ ա տ մ ութ յա ն մ ե ջ ։ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ն ա ռա նց տ ա տ ա նվե լո ւ ա ն ց ա վ հ ա լա ծ ա ն ք ն ե ր ո վ ու հե տ ա պ ն դո ւմ նե րո վ , ա ր յո ւն ո վ ն . կ ա խ ա ղ ա ն ո վ լի ա զ ա տ ո ւթ յա ն զի նվո ր ի փ շոտ ուղփ ն, ը ն ­կ ա վ ա յդ ուղո ւմ հ ե ր ո ս ա կ ա ն մ ա հ ո վ ա ն մ ա հ հիս ՛ա տ ա կ թ ո ղ ն ե լո վ ի ր ժ ո ղ ով ր դ ի ս ր տ ո ւմ ։

Ն ա լբա ն դ յա ն ի հերո սա կա ն կ յա ն ք ն ու գ ո ր ­ծո ւնե ո ւթ յո ւնը ի ղ ո լր չա ն ց ա ն , նրա ա ռ ա ջա - դ ր ա ծ գա ղ ա փ ա ր ները ուսա նեք!։ եղա ն եկող հ ա յ ս ե ր ո ւնդ ն ե րի հա մ ա ր , ն ե ր շ ն չե լո վ նր ա նց աւ/Տւիվ մ տ ք ե ր ' հ ա ն ո ւն երջա նիկ ա պ ա գ ա յի պ ա յքա ր ե լո ւ բ ռ ն ա կ ա լո ւթ յա ն , ա ղ քա տ ո ւթ յա ն ու խ ա վ ա ր ի դ ե մ ։

1 8 2 9 թ վա կ ա նի ն ո յե մ բ ե ր ի 2 - ի ն , Նոր- Նա խ իջևա նի ծ ա յր ա մ ա ս ա յի ն փ ո ղ ո ցն ե ր ի ց մ ե կ ո ւմ , մ ի խ ղճոսկ տ ա ն մ ե ջ ւէ ծ ն վ ե լ Մ իքա ­յե լ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ։ Նրա հ ա յր ը ' Ղ ա զա ր Գ րի­գորի Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը , մ ա ս ն ա գ ի տ ո ւթ յա մ բպ ա յտ ա ր է ե ղ ե լ ։ (Ն ա լբա ն դ .յա ն նե ր ը մ ի քա նի սերո ւնդ պ արա պ ել ե ն ա յդ ա ր հ ե ս տ ո վ և կ ո չ­վել ե ն « ո լս տ ա շն ե ր ։ Ի րենց ա րհեստ ի ա նունն է , որ նրա նք թ ա ր գ մ ա ն ե լ են «ն ա լբ ա ն դ в բ ա ­ռ ո վ և դա րձրել ի ր ե ն ց ա զ գ ա ն ո ւն ը ։ Հ ա յտ ն ի է , ո ր ն ա լբ ա ն դ յա ն ն իր ա ռա ջին նա մ ա կ ն երն ու թ ղթ երը ստ որա գրել է Ո ւստ ա յա ն , Դ ա ր­բ ի ն յա ն և ա պ ա ' Ն ա լբ ա ն դ յա ն )։

Ո ւսումնա սեր ա ր հեստ ա վոր ուստ ա Ղ ա զա - ր ը ի ր ո ր դ ո ւն ' մ ա ն ո ւկ Մ ի ք ա յե լի ս ա ռա ջին ա ն գ ա մ 8 տ ա րեկա ն հ ա ս ա կ ո ւմ ուղա րկո ւմ է ս ո վ ո ր ե լո ւ Ս. Ւ ո ր ո ս ե կ ե ղ ե ց ո ւ տ ի րա ցո ւ Օգ- ս են տ ի (Ե ղ ի շ ե ի ) «դ պ ր ո ց ռ ո ւմ ։ Մ ա րմ նով վ տ ի տ , բ ա յց ժ իր և ուսոսքնա տ ենչ մ ա նո ւկ Մ ի ք ա յե լը , ի ր բ ա ց ա ռ ի կ ը ն դ ո ւն ա կ ո ւթ յո ւն ն ե ­րի շն ո ր հ ի վ , շա տ շուտ հ ա ս ն ո ւմ է տ ա ր ե ց ա - շա կ եր տ ներ ին և , ա վ ա ր տ ե լո վ դ ա ս ը ն թ ա ցը , տ ե ղ ա փ ո խ վ ո ւմ Գ ա բրիել քա հա նա Պ ա տ կ ա ն ֊ յա ն ի (Ռ ա փ ա յե լ Պ ա տ կա ն յա ն ի հ ո ր ) մ ա ս ն ա . վ որ դ պ ր ո ց ը , Տ ե ր Գ ա բր ի ե լը , տ ե ս ն ե լո վ իր ն ո ր ա շա կերտ ի ը ն դ ո ւն ա կ ո ւթ յո ւն ը , ա ր թ նա ­մ տ ո ւթ յո ւն ն ո ւ խ ի զ ա խ /Ք ա վ ո ր ո ւթ յո ւն ը , ս ի ­ր ո ւ մ է ն ր ա ն ի ր ա մ բո ղ ջ ջ ե ր մ ո ւթ յա մ բ , ձր ի ա ­բ ա ր ա ռ ա նձի նն պ ա րա պ ում նրա հ ե տ ։ Պ ետ ք է ա ս ե լ, ո ր Գ ա բրիել քա հա նա Պ ա ա կա նյա նի դ պ ր ո ցը ի ր ժ ա մ ա ն ա կ ի բա վ ա կ ա ն բա ր ե կ ա ր գ դ պ ր ո ց ն ե ր ի ց մ ե կ ն Հ ե ղ ե լ, ուր դա սա վա նդվեք են հ ա յո ց պ ա տ մ ո ւթ յո ւն , մ ա յր ե ն ի լե զ ո ւ , ա շխ ա ր հ ա գ ր ո ւթ յո ւն , ք ե ր ա կ ա ն ո ւթ յո ւն , ճ ա ր ­տ ա ս ա ն ո ւթ յո ւն , Ս ուրբ Գ րոց հ ա մ ա ռ ո տ մ ե կ ­ն ո ւթ յո ւն , Ա ստ վա ձա շն չի պ ա տ մ ո ւթ յո ւն , հ ա ­յե ր ե ն պ ա ր զ ա գ ր ո ւթ յո ւն (դ ե ղ ա գ ր ո ւթ յո ւն ) և ա յլն ։ Ա հա ա յդ դ պ ր ո ցո ւմ ն է , որ Նա քբա նդ- յա ն ը ս տ ա ն ո ւմ ֊է իր ս կ զ բն ա կ ա ն կ ր թ ո ւթ յո ւ­ն ը ։ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ն կ ա տ մ ա մ բ Տ . Գ ա բրիելի տ ա ծ ա ծ մ ա ս ն ա վ ո ր հ ո գ ա ց ո ղ ո ւթ յո ւն ը ա ն ­հ ե տ և ա ն ք չի մ ն ո ւմ . ո ւշ ի մ պ ա տ ա ն ին դ ա ռ ­ն ո ւմ Հ դ պ ր ո ց ի գ ե ր ա զ ա ն ցի կ ա շա կերտ ը։ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ ի ր գ ի տ ե լի ք ն ե ­րի պ ա շա րը հ ա ր ս տ ա ց ն ո ւմ է ի ն ք ն ա զ ա ր գ ա ց ­մ ա ն ճա նա պ ա ր հ ո վ , ը ն թ ե ր ց ա ն ո ւթ յա մ բ ։

1 8 4 5 թ մ ա կա նի հ ո կ տ ե մ բե ր ա մ սին Մ ոսկ- վ ա յի ց Ն ո ր ֊Ն ա խ ի ջ և ա ն է գա լիս նորընտ իր

է 5 Մ Ի Ս . Ծ 1 > ն 7

կ ա թ ող իկոս Ներսեււ Ե. Ա շա սւրա կեցին և ե ր ­կու ա մ սի չա փ մ ն ո ւմ ա յն տ ե ղ ։ Հ ո կ տ ե մ բ ե ր ա մ սի ), կ ա թ ող իկոս ի հ ր ա մ ա ն ո վ փ ա կ վ ո ւմ կ .9. Գ ա բրիելի դ պ ր ո ց ը ։ Տ . Գ ա բրի ելը 1 8 4 6 թ վ ա կ ա նի հունվա րի 1 3 - ի ն հ ե ռ ա ն ա մ կ Բ ՚ի ֆ - լի ս ։ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը զ ր կ վ ո ւմ կ ի ր սիրելի ո ւս ո ւց չի ց և Հո վ ա նա վ ո ր ի ց , որի հևա սակաՀե մ իշտ դրա գ ր ո ւթ յա ն մ եշ կ մ ն ո ւմ ։ Ինչպ ես Ն ա լբ ա ն դ յա ն ն կ գ ր ո ւմ , ի ն ք ը մ ն ա ց Яո ր բ ա - մ ե ն և ի ն ի բա րեկա մ ա ցա ։ Ն ո ր -Ն ա /ս ի շե ա նո ։մ Տ , Գ ա բրիելի փ ոխ ա րեն կ ա թ ող իկոս ը ո լս ո ւ- ց ի չ կ կ ա ր գ ո ւմ կ ա թ ոլիկ Մ կրտ իչ Ե կ ե ն յա ն ի ն ։ Պ ա տ ա նի Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը մ ի ա յն մի քա նի ա ն ­գ ա մ հ ա ճ ա խ ե լո վ Եկեն յա ն ի դ ա ս ե ր ի ն , վ ե ր ա ­հ ա ս ո ւ կ լի ն ո ւմ նո ր վա րժ ա պ ետ ի մ տ ք ի ս ա հ ­մ ա ն ա փ ա կ ո ւթ յա ն ն ու դ ի տ ե լի ք ն ե ր ի ո ղ ո ր մ և - լի ո ւթ յա ն ը ։ Շ ո ւտ ո վ Եկեն յա ն ի դ պ ր ո ցը հ ա ­ճ ա խ ո ղ ն ե ր ի մ եշ դ ժ գ ո հ ո լթ յո ւն կ ա ո ա շա նո ւմ ■ուսուցչի մ ա ս ի ն , թ ե նա ո չի ն չ չի ս ո վ ո ր ե ց ն ո ւմ , և դ ժ գ ո հ ա շա կեր տ ներ ը դ ա դ ա ր ո ւմ են նրա դ պ ր ո ց ը հ ա ճ ա խ ե լո ւց ։ Դ ժգո հն երի թ վ ո ւմ ն Էր նա և Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը , որը դա սերի ժա մա նա կ Եկեն յա ն ի ս խ ա լն ե ր ը հ ա յտ ն ա բ ե ր ե լո վ խ ա յ­տ ա ռ ա կ ո ւմ Է նր ա ն , բ ա ց ա հ ա յտ ե լո վ նրա տ գ ի տ ո ւթ յո ւն ը հա տ կա պ ես ա շխ ա ր հ ա գ ր ո ւ­թ յա ն և պ ա տ մ ո ւթ յա ն դ ա ս ե ր ի ն ։ Կա թողիկոսն ի մ ա ն ա լո վ Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի հ ա ն դ գ ն ո ւթ յա ն մ ա ­ս ի ն , ո ր նա հր ա ժ ա ր վ ե լ Է Ե կե ն յա նի դպ րոցը հ ա ճ ա խ ե լո ւց , հ ր ա մ ա յո ւմ Է քննեք խ ի զ ա խ պ ա տ ա նու գ ի տ ե լի ք ն ե ր ը ։ Ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց ն ե ր !։ վ կ ա յո ւթ յա մ բ , հ ր ս ւս ր ս բա կա յի ն ք ն ն ո ւթ յո ւն /։ վ ե ր Է ա ծ վ ո ւմ մ ր ց ո ւթ յա ն ' ո ւշի մ ա շա կերտ ի ե. հ ա մ բա կ վա րժա պ ետ ի մ ի ջ և ։ Ն ա լբ ա ն դ յա - հ ը , մ ա ն ա վ ա ն դ ի ր գ ր ա բա ր ի ի մ ա ց ո ւ թ յա մ բ , խ ե լա ց ի պ ա տ ա ս խ ա ն ն ե ր ո վ զ ա ր մ ա ց ն ո ւմ Է բ ո լո ր ի ն ։ Ը ս տ Է ո ւթ յա ն , գա պ ա տ ա նի Ն ա լ ֊ բ ա ն դ յա ն ի ա ոա ջին բա խ ոււէն ՛Էր հ ա յր ե ն ի քա ղ ա քի ա ղ ա ների ե տ գ ե տ հոզւո բա ր ձո ւներ ի հ ե տ ։

Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը , տ նտ ե ս ա կ ա ն ձա նր պ ա յ­մ ա ն ն ե ր ի ց ս տ ի պ վ ա ծ , 1 8 4 8 թ վ ա կ ա նի հ ա լ ի ֊ սի 1 7 - ի ն ա շխ ա տ ա նքի Է մ տ ն ո ւմ Ն որ -Ն ա -խ ի շև ա ն ի և Ր ե ս ա ր ա բ ի ա յի թ ե մ ի ա ո ա ջնոր- դ ա ր ա ն ա յէ ' քա ր տ ո ւղ ա ր ի պ ա շտ ո ն ո վ ։

Ա յն ժ ա մ ա նա կ Ն ո ր -Ն ա խ ի շև ա նո ւմ ա զ զ ա - յի ն -հ ա ս ա ր ա կ ա կ ա ն դ ո ր ձ ե ր ը ա յն ք ա ն Կլ հ ա ­մ ե ր ա շխ չէ ի ն ը ն թ ա ն ո ւմ ։ Ա դ ա ներ ի ց ս ւմ ենա - ա զ ղ ե ց ի կ ը ' Հ ա ր ո ւթ յո ւն Խ տ լի բ յա ն ը , ի ր հ ա ­մ ա խ ո հ ն ե ր ի հետ չա ր ա շա հ ե լո վ ի ր ե ն ց դ ի րքը , յո ւր ա ց ր ե լ կին քա ղ ա քի լա վ ա ղ ո ւյն հողերն ու Ղ ոնի ն ա վ ա մ ա տ ո ւյց ն ե ր ը ։ Հ ա յբ ս ։ պ ետ յա նի ւմ ր ա կ ց ա թ յո ւն ը , հա նուն ժ ո ղո վ ր դի շա հեր ի , դ ւխ ա վ ո բո ս է կր պ ա յք ա ր բ Խ ա լի բ յա ն ն ե ր ի դ ե մ ։ Պ ա տ ա նի Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը եռ ա նդ ո ւն մ ի ֊ ջա մ տ ո ս ք կր ա յդ հա սա րա կա կա ն գ ո ր ծ ե ր ի ն , լո ւրջ ա ն հ ա ն գ ս տ ո ւթ յո ւն և մ տ ա հ ո գ ո ւթ յո ւն պ ա տ ճ ա ո ե /ո վ Խ ա լիր յա ն ն ե ր ի ն ։ 11կսվե/ կր Ն ա )ի ր յա ն ֊ն ա լբ ա ն դ յա ն մ ե ն ա մ ա ր տ ը ։ Ն եր-

րին գ ո ր ծ ո ց մ ի ն ի ս տ ր ո ւթ յա ն և Ն եբսես կ ա ­թ ո ղ ի կ ո ս ի ա ն ձնա կա ն մ ի ջա մ տ ո ւթ յա ն վբւս հ ի մ ն վ ա ծ , աղա Խ տ /իրու/լ։ կա տ ա ղ ի հ ա լա ­ծա նք կ ս կ ս ո ւմ Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի դ ե մ ։

Ա շտ ա րա կեցու ա ն ս ի ր ե լո լթ յո լն ը Ն ա լբա ն դ - յա ն ի դ ե մ ս կ ս վ ե լ կր 1 8 4 6 թ վ ա կ ա ն ի ց , երբ Ն որ-Ն ա խ իջևա նի տ ի ր ա ցո ւն ե ր ի ց մ ե կ ը , էջ- մ ի ա ծ ն ո ւմ ե ղ ա ծ ժ ա մ ա ն ա կ , Ն ւսլրա նդյա նից իր ստ ա ցա ձ երկու ն ա մ ա կ ն ե ր ը , որոնք ։[ի - ր ա վ ո ր ի չ ա ր տ ա հ ա յտ ո ւթ յո ւն ն ե ր կին պ ա րու­ն ա կ ո ւմ Ն երսես կա թող իկոսի ա նձի ն կ ա տ ­մ ա մ բ , հ ա նձն ո ւմ կ կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ն ։ Ա շտ ա րա - կ ե ց ի ն դրա նց կ րկնօրինա կներ ն ուղ ա ր կո ւմ կ Խ ա /ի բ յա ն ի ն ' պ ա տ վ ի ր ե լո վ ա յդ մ ա սի ն ք ը ն - ն ո ւթ յո ւն կ ա ա /ս ր ե լ։ Խ ա լի ր յա ն ն ևս զր պ ա ր ­տ ո ւմ կ Ն ա լբա նդ յա շեին։ Զ ա յր ա ց ա ծ կւսթո- ղ ի կ ո ս ը , հ ա տ ա կ կ ո ն դ ա կ ո վ , Ս ինոդի ա ն ո ւ- ն ի ց պ ա հա նջո ւմ կ Նսւլբա ն դ յա ն ի ն ձեր ր ։ս - կա լե/ և ա զ ա ր կ ե / է ջմ ի ա ծ ի ն ' вհ ոգև ո ր զ ա - տ ա ստ ա նոի ե ն թ ա ր կ ե լո ւ։ Ա յս հր ա մ ա նը գ ր ե ­թ ե մ ի տ ա րի ա նկա տ ա ր կ մ ն ո ւմ ։ Կս/թո- ղ իկոսի գ ա ղ տ ն ա գ ր ո վ դ ի մ ո ւմ կ դ ր վ ո ւմ ի շ - ) ։։ ա ն ո ւթ յա ն ' ձ ե ր բ ա կ ա լե լ ։։։ а ա պ ս տ ա մ բв ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ն вի ր հա կա օրի նա կ ա ն գ ո ր ծ ե ­

ր ի հա մա րս։ ՛հ ա լբա ն ղ յա ն ը , ի մ ա ն ա լո վ իր շուրջը պ ա տ վող վտ ա նգի մ ա ս ի ն , ա զա տ վ ե լո վ ո ս տ ի կ ա ն ո ւթ յա ն հ ե տ ա պ ն դ ո ւմ ի ց , որո շո ւմ է կ ա յա ց ն ո ւմ Մ ոսկվա մ ե կ ն ե լո ւ հ ա մ ա ր ։ 1 8 5 3 թ վ ա կ ա նի հո ւլի ս ի 6 -ի ն Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ա ֊ զ ա տ վ ո ւմ Հ՜ հ ո գ և ո ր կ ո չո ս քի ց ։ Նա հուլիսի 1 1 - ի ն թ ո ղ ն ո ւմ կ Ք ի շի ն ե լ։ և մ ե կ ն ո ւմ Մ ո ս կ ­վ ա ։ Մ ո ս կ վ ա յա մ և Պ ե տ ե ր բ ո ւբ գ ա մ լի ն ե լը , ա յն տ ե ղ ո ւս ա ն ե լն ու գ ո ր ծ ե լը Ն ա լբա ն գ յա ն ի վա ղ ո ւցվ ա ե ր ա զն կր , և. նա հ ա ս ն ո ւմ կ իր ն պ ա տ ա կ ի ն ։

1 8 5 3 թ վա կ ա նի հուլիսի 1 4 -ի ն Ն ա լբա ն ղ - յա ն ը հ ա ս ն ո ւմ կ Մ ո ս կ վ ա ' իր ո ւս ո ւց ի չ Գ ա բ ֊ ր ի ե լ քա հա նա Պ ա տ կ ա նյա նի և Մսւ/ոթեոս ա ր քեպ ի ս կո պ ո ս Վ եհա պ ե ա յա ն ի հ ա ն ձ ն ա ­ր ա ր ա կ ա ն ն ե ր ո վ և ն ե ր կ ա յա ն ո ւմ Ս տ եփ ա ն Ն ա զ ա բյա ն ց ի ն ե Լա զ ա ր կա զա ր յա ն ց ի ն ։

Լ ա զ ա ր յա ն ցը (ո ր ը Ն ա լր ա ն զ յա ն ի ն ն ե ր կ ա յա ց ­րեք կ որպ ես իր քրոջ ո ր դ ա ն ), հա շվի ա ո նեւո վ ա յն , որ «Ն ա լբա նղյա էւը ւիա կա տ ա ր կերպ ով զ ի տ ե հ ա յ գ ր ա կ ա ն ո ւթ յա ն ը , լա վ ը ն դ ո ւն ա - կ ա թ յո ւն ն ե ր ա ն ի և զ ե ր ա ղ ա ն ց բ ա ր ո յա կ ա ­ն ո ւթ յա ն տ եր կօ, 1 8 5 3 թ վ ա կ ա նի օգո ս տ ոս ի 3 -ի ն կ ա ր գ ա դր ո ւթ յո ւն կ ա ն ո ւմ Լա դա ր յա ն

ճ ե մ ա բտ ն ի վ ե ր ա տ ե ս չո ւթ յա ն ը ' Ն ա լբ ա ն դ յա ֊ նին հ ա յո ց / ե զ ։[/։ ո ւս ո ւցչի պ ա շտ ո նո ւմ ը ն ­ղուն ե ր ։ լ վ ե ր ա բ ե ր յա լ։

Ն ույն օրը Ս. Ն ա զա րյա նի խ ո ր հ ր դ ո վ , Ն ա լ­բ ա ն դ յա ն ը մ ե կ ն ո ւմ կ Պ ե ա ե ր բա ր դ ե հ ա մ ա ֊ /ս ա ր ա ն ո ւմ ք ն ն ո ւթ յա ն տ ա լի ս ' հ ա յո ց լե զ վ ի ա ս ո լց չ/ւ ի ր ա վ ո ւն ք ս տ ա ն ա լո ւ հ ա մ ա ր ։ Ս եպ ­տ ե մ բ ե ր ի 2 4 - ի ն հ ա մ ա պ ա տ ա սխ ա ն ա ռ ա ր ­կ ա ն ե ր ի ց հա ջող հ ա ն ձն ո ւմ կ ք ն ն ո ւթ յո ւն ն ե ­ր ը ։ Ս ե պ տ ե մ բե ր ի 3 0 - ի ն քննա կա ն հա նձ ն ա -

8է Д 1Г Ի II Ծ Ի Ն 1954

յ „ ղ „ վ ր ա րժա նի է հա մա րոսէ նրա ն շ ն ո ր հ ե ­լո ւ հ ա յո ց լե զ վ ի ուսուցչի կ ո չո ւմ : Հ ո կ տ ե մ ­բե ր ի ն , քննո ւթ յո ւն նե ր ն ա վա րտ ելուց և հա ­մա պ ա տ ա սխ ա ն վկ ա յա կա ն ս տ ա նա լո ւց հ ե ­տ ո , ն ա լր ա ն դ յա ն ը վեր ա դ ա ռն ո ւմ է Մ ոսկվա և Լ ա զա ր յա ն ճ ե մ ա ր ա ն ո ւմ ս տ ա նձ նո ւմ 1 -ի ն և 2 ֊ր դ դա սա րա նների հ ա յո ց լե զ վ ի ուսուցչի պ ա շտ ոն։ Նրա ա շա կերտ ների ց մ ե կ ը հ ե տ ա ­գ ա յո ւմ իր հուշերում դ ր ո ւմ է . ոԵս երկրորդ դա սա րա նի ա շա կերտ է ի , ե ր բ ճ ե մ ա ր ս & ի ա ռա շին երեք դա սա րա նի հ ա յո ց լե զ վ ի ո ւ­ս ուցիչ Հո վ հ ա ն ն ի ս յա ն ը թ ո ղ ե ց յո ւ ր պ ա շ­տ ոնը ՛և լո ւր տ ա ր ա ծվ ե ցա վ , թ ե ա յդ պ ա շ­տ ոնին նշա նա կվել \է նա խ ի շև ա նցի Մ . Ն ա լ- ր ա ն դ յա ն ը ։ Մ ենք օր ե ց օ ր ս պ ա ս ո ւմ էի ն ք նրա ն, որով հետ և նոր ուս ո ւցի չդ դ ե ռ Պ ետ եր- բո ւր գ ո ւմ Հ ր ։ Մի օր էլ հ ա ն կ ա ր ծ էմ ի ն ի հետ դա սա րա ն մ տ ա վ մ ի բ ա ր ա կ -բ ա ր ա կ , մ իշին հա ս ա կ ո վ մ ի երի տ ա սա րդ ։ Տ ե ս ո ւչը նրա ն ծա նո թ ա ցրեց մ ե զ հ ե տ , հ ա յտ ն ե լո վ , որ նա պ ետ ք է հ ա յո ց լե զ վ ի դաս տ ա ։ Մ եր առա շ կ ա ն գ ն ա ծ է Մ ի ք ա յե լ Ն ա լր ա ն դ յա ն ը ։ . ..Ե ր բ որ տ եսուչը գ ն ա ց և նա ա մ բի ո ն բ ա ր ձ ր ա ­նա լո վ , ս կս ա վ յո ւր ա ռա ջին դա սը , նա կ ե ր - պ ա ր ա նա փ ոխ վեցա վ. նորա ա ռ ա ն ց ա յն էլ

փ ա յլո ւն ա չքերը կ ր ա կ ո վ լց վ ե ց ա ն և ՛երեսը մ ի ա յնպ ի ս ի գ ե ղ ե ց ի կ ու գ ր ա վ ի չ ա ր տ ա հ ա յ­տ ութ յուն ս տ ա ցա վ , որ ի ս կ ո ւյն Հա փ շտ ա կ ե ց մեր սիրտ ը և ը նդ մ ի շտ կ ա պ ե ց մ ե զ յո ւր հ ե տ ։ Նա խ ո ս ո ւմ էր ա զ ա տ , ա յն ժ ա մ ա ն ա կ ֊ վա մա քուր ա շխ ա ր հ ա ր ա ր ո վ ... а Տ ղ ա յք , թ ո ­ղենք գ ր ա բա ր ը , ա յս ո ւհ ե տ և մ ե ն ք ա շխ ա րհա ­րա ր պ ետ ք է ս ո վոր ենք» ,--- ա յս խ ո ս ք ե ր ո վնա ս կ ս ե ց յո ւր դա ս ա խ ո ս ո ւթ յունը ։ Եվ մ ենք սկսա նք ա շխ ա րհա րա ր ս ո վ ո ր ե լ։ էմ ի ն ի « Ը ն - տ իր հա տ ուա ծքոի գ ր ա բա ր հ ոդ վա ծնե րը մ ե ն ք թ ա ր գ մ ա ն ո ւմ էի ն ք ա շխ ա ր հ ա բա ր ։ Խ ո­սում էր ինքը և մ ե զ ի ւո ս ե ցնո ւմ . կ ա ր դ ա ց ա ծ­ներիս պ ա տ մա կա ն ն յո ւթ ը նա լր ա ց ն ո ս է էր հ ա յո ց պ ա տ մ ո ւթ յո մ ւի ց ա մ բո ղ ջ գ լո ւխ ն ե ր պ ա տ մ ելո վ , շա տ ա ն գ ա մ էլ ն յո ւթ ի ց հ ե ռ ա ­նա լո վ , ուրիշ պ ա տ մ ութ յո ւնն ե ր էր ա ն՛ում, ո - ր ոնք բ ո լո ր ը ևս հ ա յկ ա կ ա ն կ յա ն ք ի ն վ ե ր ա ­բ ե ր ե լո վ , շա ր ժ ո ւմ էին մ ե ր հ ե տ ա քր ք ր ո ւթ յո ւ­նը և մ ե ծ բա վ ա կ ա ն ո ւթ յո ւն տ ա լիս մ ե զ . . . ] »

'հա սա վա նդմա ն նոր մ ե թ ո դ նե ր ի հետ մ ի ա ­ս ի ն , Ն ա լրա նդյա նը ճ ե մ ա ր ա ն ո ւմ ս ա հ մ ա ն ե ց մ տ ե ր մ ա կ ա ն -բա ր եկ ա մ ա կա ն հ ա ր ա բե ր ո ւ­թ յո ւն ն ե ր ա շա կերտ ութ յա ն հ ե տ ։ Նա ո ւս ա ­նո ղ ո ւթ յա ն սիրելի դա սա խ ոսն է ր ։ Բ ա յց նրա գ որ ծո ւնե ո ւթ յո ւն ը երկա ր չտ և ե ց ճ ե մ ա ­ր ա ն ո ւմ ։ Հ ա կ ա ռ ա կ ո րդ նե րը չէի ն ք ն ե ի նրա նք ո չ մ ի ա յն չէին լռ ե լ , ա յլև մ ո լե գ ն ո ր ե նշա րունա կում էին նրա ն հետ ա պ ն դ ե լ։ 1 8 5 4 թվա կա նի հ ո ւն վ արի 2 3 - ի ն նա ձ ե ր բա կ ա լ- վում է , բ ա յց ա ղ ա տ վում է Ն ա զա րյա նի ՛մի­ջա մ տ ո ւթ յա մ բ , ս ա կ ա յն ա յլև ս չի շա ր ո ւն ա ­կ ում ի ր դա սերը Լա ղա րյա ն ճ ե մ ա ր ա ն ո ւմ .

ս ե պ տ ե մ բե ր ի 2 -ի ն ( 1 8 5 4 թ . ) նա ա զա տ վում է ուսուցչի պ ա ր տ ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ց ։

Ն ույն թ վ ա կ ա նի ս ե պ տ ե մ բե ր ի 1 1 -ի ն Նալ- բ ա ն դ յա ն ն ը ն դ ո ւն վ ո ւմ է Մ ո ս կ վ ա յի բ ժ շ կ ա ­կա ն ֆ ա կ ո զ տ ե տ ը , որպ ես ա ղա տ ունկ նդի ր ։

Մ ո ս կ վ ա յի հա մա լսա րա նը վճռա կա ն ն շա ­ն ա կո ւթ յո ւն է ո ւն ե ն ո ւմ Ն ա լբա ն դ յա ն ի գ ր ա ­կա ն ֊գ ե ղ ա ր վ ե ս տ ա կ ա ն , հա սա րա կա կա ն ֊գ ի ­տ ա կա ն հ ա յա ց ք ն ե ր ի կ ա զ մ ա վ ո ր մ ա ն հ ա մ ա ր ։ Հ ա մ ա լս ա ր ա ն ը մ ե ծ չա փ ո վ ն պ ա ս տ ո ւմ է ե- ր ի տ ա սա ր դ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի զա ր գ ա ցմ ա ն ն ու մ տ ա հ ո ր իզո նի ը ն դ ա ր ձ ա կ մ ա ն ը ։ Նա մ ե ծ ե- ռ ա ն դ ո վ ո ւ ս ի ր ով է զ բ ա ղ վ ո ւմ ռուս ա ռ ա ­ջա վոր մ տ ք ի ո ւս ո ւմ ն ա ս ի ր ո ւթ յա մ բ, հա տ կ ա ­պ ես մ ե ծ հ ե տ ա քր ք ր ո ւթ յա մ բ է ո լսոսէնա սի - ր ո ւմ Բ ե լի ն ս կ ո ւ գ ր վ ա ծք ն ե ր ը , ո ր ո ն ց ա զ դ ե ­ց ո ւթ յա ն տ ա կ հա ս ո ւնա նո ւմ , զ ա ր գ ա ն ո ւմ Է նյէա սուր մ ի տ ք ը , ը մ բ ռ ն ո ւմ Է գ ր ա կ ա ն ո ւ­թ յա ն Է ութ յունն ու նրա հա սա րա կա կա ն մեծ ն շա ն ա կ ո ւթ յո ւն ը ։ Ահա ա յս ժ ա մ ա ն ա կա շըր- ջա նի ա ր գա ս ի ք Է «Ց ա ղ ա գ ս հ ա յ մ ա տ ե ն ա - գրութ եա ն ճ ա ռ օը , ուր ը ն դ հ ա ն ո ւր ա կնա րկ ն ե տ ե լո վ հ ա յ հին գ ր ա կ ա նո ւթ յա ն և լե զվ ի վր ա , ք ն ն ո ւմ Է ն ր ա ն ց ներկա վիճ ա կը, պ ա շտ պ ա ն ե լո վ ժող ո վ ր դի ն հա սկա նա լի ա շ­խ ա ր հ ա բա ր լե զ վ ի և գ ր ա կ ա նո ւթ յա ն ս կ ը զ ֊ բ ո ւնքը ։

Ի նքն ա կ ր թ ո ւթ յա ն ծա ր ա վ ը , հ զ ո ր կա մքի ո ւ սուր հի շո ղ ո ւթ յա ն հետ մ ի ա ց ա ծ , դ ր գ ա մ են նրա ն ա նընդհա տ կա րդա լ ու զա ր գա նա ր Նա ո ւս ո ւմ նա ս ի ր ո ւմ Է գ ր ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ը , ո ւ­ս ո ւմ ն ա ս ի ր ո ւմ Է ա ռա նձն ա պ ես բն ա կ ա ն գ ի ­տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը , վերջա պ ես ս ո ցի ա լա կ ա ն գ ի ­տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը , որոնք ի ր ե ն ց հրա տ ա պ խ ը ն ֊ դ ի ր ն ե ր ո վ ա մ բո ղ ջո վ ի ն գ ր ա վ ո ւմ են նր ա ն ։ Ն ա լր ա ն դ յա ն ը , որն ա րդեն կ յա ն ք ի մեջ գ ո ր - 6 ե լ Էր մ ա ք ա ռ ե լո վ խ ա վ ա րի ու տ գի տ ո ւթ յա ն դ ե մ , ա յժ մ ա վ ե լի զ ա ր գ ա ց ա ծ , կ յա ն ք ի խ ո ր ­հուրդն ա վ ե /ի ը մ բ ռ ն ա ծ , ի ր ձ ա յն ն Է բ ա ր ձ ­ր ա ց ն ո ւմ ի ր Հ ա յր ե ն ի ք ի վ ե ր ա ծն ո ւթ յա ն և հ ա յ ժ ողովրդի լո ւս ա վ ո ր ո ւթ յա ն հ ա մ ա ր ։

1 8 5 8 թ վ ա կ ա ն ի ց ս կ ս վ ո ւմ Է Ն ա լբա ն դ յա նի բ ա զ մ ա կ ո ղ մ ա ն ի ' գ ր ա կ ա ն , գ ե ղ ա ր վ ե ս տ ա ­կա ն , հրա պ ա րա կա խ ո սա կա ն և հ ա ս ա ր ա կ ա ­կա ն գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յո ւն ը ։ 1 8 5 8 թ վ ա կ ա նի հ ո ւն ­վ ա ր ի ն , Ս. Ն ա զա ր յա նի հ ե տ , հի ։1նում Է «Հ յո ւս ի ս ա ։ի ա յլս ա մ ս ա գ ի ր ը ։ Հ ր ա պ ա ր ա կ ա ­խ ո ս ո ւթ յո ւն ը Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի տ ա րերքն Էր։ Ա զգ՛ութ յա ն և լո ւս ա վ ո ր ո ւթ յա ն , գ ր ա կա նո ւ­թ յա ն և լե զ վ ի , բռ ն ա կ ա լո ւթ յա ն և հ ա ս ա ­ր ա կ ժ ո ղ ով ր դ ի ա զ ա տ ո ւթ յա ն հա ր ցև ր ր կ ա զ - մ ո ւմ Էին ն րա հ րա պ ա րա կա խ ո սո ւթ յա ն հ ի մ - նա բա ր ե ր ր ։

Ն ա լր ա նդ յա ն ը ռ Հ յո ւս ի ս ա փ ա յլօ ա մսա գրի կ ո չմ ա ն '1բա ուներ լա յն հ ա յա ց ք ն ե ր ։ Իբրև կ յա ն ք ի մ ա ր գ , նա ձ գ տ ո ւմ Էր, որ ա մ ս ա գի - ՐԸ (ի ն ի հ ա յ ժողուկւդի զա րթ ո նքի կա րևոր

1954 к Я 1Г Ի Ա Ծ Ի Ն 9

ա զ դ ա կ ն ե ր ի ց մ ե կ ը , որ նա ո ւղ ե ն շի հ ա յ ժ ո ­ղ ովրդի հ եռ ա նկա ր ը դեպ ի ա զ ա տ ո ւթ յո ւն և երջա նիկ ա պ ա գ ա , Նա ց ա ն կ ա ն ո ւմ է ր , որ հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ը , պ ա հ պ ա ն ե լո վ ի ր ա ռ ա ն ձ ֊

դ պ ր ոցա կ ա ն գ ո ր ծ ի բա ր ե լա վ մ ա ն , հ ա յ նոր թ ա տ րո նի ս տ ե ղ ծ մ ա ն , կ ա ն ա ն ց կ ր թ ո ւթ յա ն հա րցերին և ա յլն ։

Մեծ- է Ն ա /րա նդ յա ն ի վա ստ ա կր բն ա կ ա ն

■ ֊ • ՚ * ’ . *•’ - * ՝

Մ ԻՔԱՅԵԼ ՆԱԼհԱՆԴՅԱՆ

նա հա տ կ ո լթ յո ւն ն ե ր ը , ծա ղ կ ի ու զ ա ր գ ա ն ա * ա ռ ա ն ց կ տ ր վ ե լո ւ ը նդ հ ա նո ւր մ ա ր գ կ ո ւթ յո լ- ն ի ց ,

«Հ յո ւս ի սա փ այլՏ)ի էջե ր ո ւմ Ն ա լր ա նդ յա նը լո ւրջ ուշա դ րո ւթ յո ւն է դ ա ր ձ ն ո ւմ ժ ողովրդի լո ւս ա վ ո ր ո ւթ յա ն գ ո ր ծ ի կ ա զ մ ա կ ե ր պ մ ա ն ,

գ ի տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի պ ր ո պ ա գ ա ն դ ա յի գ ո ր ծ ո ւմ ։ «Հ յո ս ւի ս ա փ ա յլվ ո ւմ տ պ ա գ ր վ ա ծ բ ա զ մ ա թ ի վ հ ո դ վ ա ծն ե ր ի մ ի ջ ո ց ո վ ն ա , մ ա տ չե լի ձև եր ով , ժ ո ղ ո վ ր դա կա ն լա յն խ ա վ ե ր ի ս ե փ ա կ ա ն ո ւ­

թյունսI է դ ա րձրել ժ ա մ ա ն ա կ ի ա ռա ջա վոր գ ի ­տ ո ւթ յա ն ն վ ա ճ ո ւմ ն ե ր ը ' բ ն ա գ ի տ ո ւթ յա ն ,

10 1 5 Մ Ի Ա Ծ Ի Ն - 1 9 а 4

ա ս տ ղ ա բ ա շ խ ո ւ թ յ ա ն , Հ ն ե ա բ ա ն ո ւ թ յ ա ն և ա յ լ

բ ն ա գ ա վ ա ռ ն ե ր ո ւ մ ։Ն ա լբա նդ յա ն ի կ յա ն ք ի և գ ո ր ծո ւն ե ո ւթ յա ն

ա մ ենա նշա նա կ ա լի ց կ ո ղ մ ե ր ի ց է նրա հե տ ե - ,լողա կա ն' պ ա յք ա ր ը , իս կա կ ա ն ա զ ա տ ո ւ­թ յա ն , մ ե ծ և փ ոքր ժողովուրդների ի ր ա վ ա ­հա վա սա րությա ն և ե ղ բ ա յր ո ւթ յա ն ու Հ ա ֊ մ եր ա շխ ո ւթ յա ն հ ա մ ա ր ։ Նրան հուզել ու հե- տ ա քրքրել է բ ո լո ր ճ ն շվ ա ծ ու հա րստ ա հա րի վ ա ծ ժող ո վ ո ւր դներ ի , ի ն չպ ե ս ի նքն է ա ս ո ,մ г հա սարա կ ժ ողովրդի» ա զ ա տ ո ւթ յա ն խ ը ն - դիրը ո՛ր երկրում է , նրա նք գ տ ն վ ե լ ս լ ի ­ն ե ն ։ Ն ա լբա նդ յա նը պ ա հա նջո ւմ է , որ ա - ղա տ , ա նկա խ և իրա վա հա վա սա ր լի ն ե ն բ ո ­ր բ ա զգ ե ր ը . «Բ ՜ո՛զ ա մ ե ն ա յն ա զ գ պ ա հպ ա -

նե յո ւր ա զ գ ա յի ն կ եր պ ա ր ա ն քը , թ ո ղ ա ֊ զա տ և պ ա յծ ա ռ ծա ղկ ե ա մ ե ն ա յն ա զ գ ո ւթ յո ւ­նը մ ա ր դ կ ե ղ ե ն ա շխ ա րհի մ ե ջ . դոքա մ ի ա յն զո ր ութ յո ւն և հո գի են տ ա լիս ա զգ ե ր ի ը ն դ ­հա նուր ա շխ ա տ ո ւթ յա նը» ։

Ահա թե ի ն չո ՜ւ ն ր ա ն մ ի ն չև հ ո գ ո ւ խ որքը ւէշտա ցնոսէ է ա յն դա ռն ի ր ո ղ ո ւթ յո ւն ը , որ պ ա տ մ ո ւթ յա ն մեջ շա տ հա ճա խ «մ ի ա ղ դ ճնշո ւմ է , հա րստ ա հա րում է մ յո ւս ա զ գ ը , յո ւր զ ե ն ք ո վ սա հմ ա ն է դ ն ո ւմ նորա հողի ւ[րա »։ Նա ի ր բո ղ ո ք ի ձ ա յն ն է բա ր ձ ր ա ց ն ո ւմ ա ն ա րդ ա ր ո ւթ յա ն վր ա , որ եվրոպ ա կա ն «քա ղա քա կիրթս պ ետ ո ւթ յո ւն ն երը օ գ ն ո ւմ են ֆ ե ո դ ա լա կ ա ն Բ՜ յո ւ ր ք ի ա յի ն , հ նա ր ա վ ո ր ո ւ­

թ յո ւն են տ ա լիս , ո րպ ես զի ն ա կ ո ղ ո պ տ ի , թ ա լա նի և մշտ ա կա ն բ ռ ն ո ւթ յա ն տ ա կ պ ա ­հի հ ա յե ր ի ն , հ ո ւյն ե ր ի ն , ս լա վ ո ն նե ր ի ն և

մ յո ւս ա զ դ ե ր ի ն ։ «Հ յո ւս ի ս ա փ ա յլ»ի էջեր ում հրա տ ա րա կվող իր «Հ ի շա տ ա կ ա ր ա ն ք ո ւմ Ն ա լբա ն դ յա ն ը գ ր ե լ է . «Ա զ գ ա ս ե լո վ չե ն ք ի մա նոսք ա յն մ ի ք ա ն ի մ ա ր դ ի կ , որ ա րծա թե սա նդ ուղով վեր են բ ա ր ձ ր ա ց ե լ ա զ գ ի մ ա կ ե ­ր և ո ւ յթ ի ց , ա յլ ա յն խ ե ղ ճ և կ ա ր ե կ ցո ւթ յա ն ա րժա նի ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ը , որի վերա ծա ն ր ա ց ե լ է ա զ գ ա յի ն ա պ ա բ ա խ տ ո ւթ յա ն հ ե տ և ա ն ք ը »։

Վ երջա պ ես Ա զգս ։ յի ն Ե կ ե ղ ե ցո ւ վ ա ր չա ­տ նտ եսա կա ն կ յա ն ք ի մեջ Ն ա /ր ա ն դ յա ն ը պ ա ­հա նջել է բ ա ր ե փ ո խ ո ւթ յո ւն ։ Ց ո ւ յց տ ա լո վ Հ ա յ Ե կեղեցո ւ խ որհուրդը հ ա յ ա զ գ ի ն կ ա տ ­մ ա մ բ , նա ա ս ո ւմ է , որ Հ ա յո ց Ե կեղեցին պ ա հել է մ ի ն չև ա յս օր իր ի ն ք ն ուլ։ ո ւ յն ո ւթ յո լ- նը և ա ն կ ա խ ո ւթ յո ւն ը . «Ա նհր ա ժեշտ հ ա ր ­կա վոր է , որ մ ա ն ա վ ա ն դ ա յս ո լհ ե տ և ևս պա -հե հեռի մ ն ա /ո վ Հ ո ւնա կ ա ն, Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն և Բողոքա կա ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի ց . . . Խ որ տ ա կ վա ծ ա զ գ ո ւթ յա ն տ եղ բ ռ ն ո ւմ է կ ր ո ն ը , ս տ ո ւյգ է ' Iե զուն ևս կ ա , բ ա յց շա տ տ ե ղ մ ո ռ ա ց վ ա ծ , և որով հետ և ա զ գ յս թ յա ն գա ղ ա փ ա ր ը դա րձել է Ե կեղ եցի ն , ա պ ա ո ւրեմն Հերա վերա ձեռք բա րձր ա ցնո ղ ը բա ր ձ ր ա ց ն ո ւմ է ա զգի վ ե ր ա »։ Ա յս տ ե ս ա կ ե տ ո վ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը հա ր ձա կվ ո ւմ է կա թ ոլիկ և բո ղ ո քա կա ն ք ա ր ոզի չն ե ր ի վրա և հրա պ ա րա կ հ ա ն ո ւմ նրա նց խ ա յտ ա ռ ա կ

գո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յո ւն ը իր մի քա նի ո ւս ո ւմ ն ա ս ի ­ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ո վ , որոնք հրա տ ա րա կվոսէ Էին ս Հ յո լս ի ս ա փ ա յբ ո ւմ ։

Մ ո ս կվ ա յո ւ մ ա պ ր ա ծ տ ա ր իներին Ն ա լ ֊ բ ա ն դ յա ն ը թ ա ր գ մ ա ն ե լ Է Էժեն Ս յուի «թ ՜ա ­փ ա ռա կա ն հ ր ե ա ն », նպ ա տ ա կ ո ւն ե ն ա լո վ ոչ մ ի ա յն ա շխ ա ր հ ա բա ր լե զ վ ո վ հետ ա քրքիր ն յո ւթ տ ա լ հ ա յ ե ր ի ա ա ւ/ա րդ ութ յա նը, ա յլև ծա ն ո թ ա ց ն ե լ Ե զվիտ ների գ ո ր ծո ւն ե ո ւթ յա ն ը ը ն դ հ ա ն ր ա պ ե ս ։ Մ ի ա յն ա յս տ ե ս ա կ ե տ ո վ է հա սկա նա լի դա ռն՛ում Հ ի ս ո ւս յա ն ն ե ր ի մա սին գ ր ա ծ աքն ծա վա լո ւն և մա նրա կրկիտ ու­ս ո ւմ ն ա ս ի ր ո ւթ յո ւն ը , որ նա կ ց ե լ է «Բ ՜ա փ ա ֊ ոա կա ն հրեա օյի իր թ ա ր գ մ ա ն ո ւթ յա ն ա ռ ա ­

ջի ն հա տ ո ր ին ։ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ր գ ր ե լո վ Եղ­ո տ ն ե ր ի մ ա սի ն և մ տ ն ե լո վ դ ա վ ա ն ա բա ն ա ­կա ն խ ճ ճ վ ա ծ հա րցերի մ ե ջ , որոշա կի ն պ ա ­տ ա կ էր հ ե տ ա պ ն դ ո ւմ — Ե զվիտ ների կ րո­նա կա ն « լո ւսա վո ր ա կ ա ն » կ ե ղ ծ պ իտ ա կի տ ա կ թ ա ք ն վ ա ծ դերը բ ս ւց ա հ ա յտ ե լ, ց ո ւ յց տ ա լ կ ա թ ո լի կ ա կ ա ն պ ր ո պ ա գ ա ն դ ա յի էու- թ յո ւ ն ը , պ ա յքա ր ե լ պ ա պ ա կ ա ններ ի ա զ դ ե ­ց ո ւթ յա ն դ ե մ ։ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը , 1 8 5 7 թ վ ա կ ա ­ն ի փ ետ րվա րի 2 9 - ի ն իր բ ա ր ե կ ա մ Գ. Ս ա լ ֊ թ ի կ յա ն ի ն ո ւղ ղ վ ա ծ ն ա մ ա կ ո ւմ , խ ո ս ե լո վ «Թ ա փ ա ռա կա ն հրեա ռյի հրա տ ա րա կութ յա ն ը ն թ ա ց ք ի մ ա ս ի ն , գ ր ո ւմ է , որ « կա թոլիկների մ եջքը կ ո տ ր ե լո ւ է ա յդ » ։

Եղ։Ա ։տ ա կա ն կա րգի մ ա սի ն գ ր ա ծ «Հ ի ֊ սո ա յա ն ք о պ ա տ մ ա կա ն ա յս ա կ ն ա ր կ -գ ր ո ւ- թ յա ն ա ռ ի թ է հ ա ն դ ի ս ա ցե լ Մ խ իթ ա ր յա ն ո ւխ տ ի ա ն դ ա մ ն ե ր ի ց մ ե կ ի ' Հ . Իգձա տ իոս Փ ա փ ա զյա ն ի բ ա ց ա հ ա յտ հա մա կրա կա ն խ ո ս ք ը Ե զ։[իտ ների մ ա ս ի ն ։ « Պ ա րոն Փ ա - փ ա զ յա ն ը , — դ ր ո ւմ է Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը , — յո ւր 1 8 4 8 թ վ ա կ ա ն ո ւմ տ պ ա ծ ((Եկեղեցա կա ն

պ ա տ մ ո ւթ յա ն » մ ե ջ , ս կ ս ա ծ 9 2 3 երեսից մ ի ն չև 9 3 2 ե ր ե ս ը , ա խ ո յա ն դուրս դա լով Հ ի ս ո ւս յա ն կա րգի հա կա ռա կ որ դ ներ ի դ եմ , ա մ ե ն ա յն ջա ն ք դ ո ր ծ է ւքսսլմ, Հ ի ս ո ւս յա ն ­ների խ ա վ ա ր ը 1 " ՚- յ “ ա պ տ ց ո լց ա ն ե ի իսկ հա կա ռ ա կ ո րդ նե ր ի լո ւ յս ը ' խ ա վ ա ր ։ Ցա վա ՛)՝ և մ , որ պ ա տ վելի հե ղ ի ն ա կ ը չէ ՛ կա րո ղ ա ցե / գո նե մ ա ս ն ա վ ո ր ա պ ե ս ծ ա ծ կ ե լ յո ւր հ ա մ ա ­կր ութ յո ւն ը Հ ի սուս յա ն д հ ե տ , և հա մ ա ր ե լո վ , թ ե ա շխ ա ր հ քո ւմ բ ա ց ի Մ խ իթ ա ր յա ն մ ի ա ­բ ա ն ո ւթ յո ւն ի ց ա յլ մ ա րդ ի կ չկ ա յի ն , շա տ դրա կա ն և վ ճ ռ ա կ ա ն կ ե ր պ ո վ հ ա նդ ես է դուրս եկել հ ա յե ր ի մ ե ջ ։ Ա յս բ ա ն ը ինձ պ ա տ ճ ա ռ տ վ ե ց գ ե ր ա պ ա տ ի վ էժ ե ն Ս յո լ հ ե ­ղի նա կ ի վ ի պ ա ս ա նո ւթ յա ն ս կ զ բ ո ւմ գնե լ Հ ի ­ս ո ւս յա ն կա րգի պ ա տ մ ո ւթ յո ւն ը ...» ։

Հ ե տ ա գ ա յո ւմ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը իր ուրիշ գ ը ր - վ ա ծք ն ե ր ո ւմ ն որից ա նդրա դ ա րձա վ կ ա թ ո լի ­կ ո ւթ յա ն հ ա ր ց ի ն , հեռա վոր կ եր պ ո վ ա սա ծ ի ր մ տ քերը ա վելի զ ա ր գ ա ցր ե ց և հ ի մ ն ա վ ո ­ր ե ց մ ի հա տ ուկ և ը ն դա ր ձ ա կ հ ո դ վ ա ծո ւմ ՝ в Մ խ իթ ա ր Ս եբա ստ ա ցի և Մ խ իթ ա րյւսնք»

1954 է Д Մ |. Ս. Ծ I- 1. 11

վ եր ն ւսգրո վ , որը լո ւ յս է տ ե ս ե լ «Հ յո ւս ի ս ս ։ ■

փ ա յբ ի 1 8 5 8 թ վ ա կ ա ն ի Л* «V 5 , 6 և 11 ա մ ­

ս ա տ ե տ ր սւ կն եր ո լմ I

Մ խ ի թ ա ր յ ա ն ների մ ա սի ն գ ր ա ծ ա յս ը ն ­դա րձա կ հ ո դ վ ա ծը մ ի ա յն պ ա տ մ ա ֊բ ա ն ա ս ի ­ր ա կ ա ն ո ւս ո ւմ նա սի ր ութ յո ւն չ է , ա յլ ըստ

է ո ւթ յա ն պ ո լե մ ի կ ա կ ա ն մ ի դ ր վ ա ծ ք ' ի ր սուր ծ ա յր ո վ ո ւղ ղ վ ա ծ կ ա թ ո լի կ ո ւթ յա ն և նրա պ ր ո պ ա գ ա ն դ ա յի դ ե մ ։

է Ն ա լր ա ն դ յա ն ը , և ոլ& ա յս օ ր ա ռա վե/ քա ն ե ր բ ե ք ունի քա ղա քա կա ն ն շա ն ա կ ո ւթ յո ւն ։

Ծ ա ռ ա յե լո վ Վ ա տ ի կ ա նի ն ' հ ա յ կա թ ոլիկ վ ա ր դ ա պ ետ ներ ը ՛տ ա րա ծել են դ ր բ ե ր , գ ա ղ ա ­փ ա ր ն ե ր ' տ ո գ ո ր վ ա ծ « պ ա պ ա կա ն պ ղտ որ հ ա յա ց ք ն ե ր ո վ ս ։ Հ ա յ կ ա թ ոլիկ վ ա ր դ ա պ ե տ ն ե ­րը կա ն և մ ն ո ւմ ե ն « որպ ես պ ա պ ա կա ն ձ ե ռ ­ք ո վ վա ր ձ ա ծ մ շա կ նե րօ , — ահա Ն ա լր ա նդ - յա ն ի ե զ ր ա կ ա ց ո ւթ յո ւն ը ։

Իսկ ի ր ե ն ի ց ի ՜ն չ է ն ե ր կ ա յա ց ն ո ւմ « պ ա ֊

Մի Гա յԼ | Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի հ ա յր են

Հ ա յ մ ե ծ հր ա պ ա ր ա կա խ ո սը ի ր հո ւժկ ո ւ ձայ<նը բա ր ձ ր ա ց ր ե լ է Վ ա տ իկա նի կրոնա կա ն քողի տ ա կ վ ա ր ս ՚ծ ն վա ճ ող ա կա ն ք ա ղ ա ք ա ­կ ա ն ո ւթ յա ն դ ե մ ։ Ն ա լր ա ն դ յա նը հ ա յ ի ր ա կ ա ­ն ո ւթ յա ն մեջ ա ռ ա ջին ն էր , որ հա մա ր ձա կ և ճիշտ կ ե ր պ ո վ բ ա ց ա հ ա յտ ե ց Վ ա տ իկա նի վ տ ա ն գ ա վ ո ր գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յո ւն ը ի վ նա ս Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ո ւ և ժ ո ղ ո վ ր դ ի ։ Ք ն ն ա դ ա տ ո ւթ յա ն

տ ա կ ա ռ ն ե լո վ հ ա յ կ ա թ ո լիկ վ ա ր դ ա պ ետ ներ ի «կ ո ւլտ ո ւր ա կ ա նս գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յո ւն ը , ց ո ւ յց է տ վ ե լ ա յն դ ա ռ ը , թ ո ւն ա վո ր պ տ ո ւղ ն ե ր ը , որ

ա ճ ե ց ր ե լ են ն ր ա ն ք ։Ո ՚ս ք է ծ ա ռ ա յե լ և ծ ա ռ ա յո ւմ Հ ա յ Կ ա թ ո­

լի կ Ե կ ե ղ ե ց ի ն , ո ՜ւ մ ե ն ս պ ա սա րկել և ս պ ա ­ս ա ր կ ո ւմ ն ր ա ն ց ծ ա խ ո ւ գ ո ր ծ ա կ ա լն ե ր ը ' ս ո ­ղ ո ս կ ա ծ Ա ս ի ա յի և Ե վրոպ ա յի ժ ող ո վ ո ւր դձ ե - րի մ ե ջ ։ Ա հա ՛ մի հ ա ր ց, ՛որին ա նդրա դա րձել

կ ա ն ւոունր Նո г -Նսւիւ ի շ ն ա ն ա մ

պ ՚ո կ ՚ս ն ո լթ յա ն խ ն դ ի ր օ ը ։ Ն ա լր ա նդ յա ն ը բն ՛ութ ա գրում է ա յն որպ ես ա շխ ա րհի ա զ ա ­տ ա ս եր ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ն երի դ ե մ ո ւղ ղ վ ա ծ տ ի ր ա ­պ ետ ութ յա ն։ ք ա ր ո ղ . «Ն որս։ մ տ ա ց ա ծի ն և կա ր ծիքա կա ն տ ի ե զե ր ա կ ա ն հ ո գ և ո ր ի ր ա ­վա ս ո ւթ յա ն տ ա կ թ ա ք ն վ ա ծ է տ ի եզեր ա կ ա ն քա ղ ա քա կա ն ի ր ա վ ա ս ո ւթ յո ւն !!։ Ա յդ « տ ի ե զ ե ­ր ա կ ա ն ք ա ղ ա քա կա ն ի ր ա վ ա ս ո ւթ յա ն в օգտ ին էին ծ ա վ ա լո ւմ ի ր ե ն ց եղւէիտ ա կա ն գ ո ր ծ ո ւ­ն ե ո ւթ յո ւն ը 1 9 - ր դ դ ա րում Տ ա մ ո ւռ ճ յա ն ը , Հ ա ս ո ւն յա ն ը և ուրիշները, ա յդ ն ո ւ յն հ ր ե շա - վոր նպ ա տ ա կն է հ ե տ ա պ ն դ ո ւմ ա յժ մ հ ա յ ժող ա [րդ ի զ ա զ ր ե լի թ շ ն ա մ ի , կ ա թ ոլիկ պ ա ­պ ի ձ ա յն ա փ ո ղ կա րդի նա լ Ա ղ ա ջա նյա ն ը ։

«Հ յո ւս ի ս ս /փ ա յլռ ո ւմ ՛տ պ վ ա ծ Ն ա լբ ա ն դ յա - նի մ ե ն ֊մ ի ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւթ յո ւն ը լա յն ա ր ձա ­գ ա ն ք էր գ տ ն ո ւմ ա մ ե ն տ ե ղ , մ ի ն չև ի սկ հ ե -

12 Է Ջ Ս՜ ի Ս. Ծ Ի Ն 1 9 5 4

ռա վոր ՞ա յ գա ղ ո ւթ ն ե ր ո ւմ ։ Նա մ ե ծ ա ն ո ւմ , ա ռնա կա նա նում էր որպ ես հա սա րա կա կա ն գ ո ր ծ ի չ, գրող ու հրա պ ա րա կա գի ր։ Նրա օրով ա մ սա գիրը դա րձա վ հ ա յ հա սա րա կա կա ն, գրա կա ն ա ռա ջա վոր մ տ քի փ ա յլո ւն ա ր տ ա ­հ ա յտ ի չը ։ Ն ա լբա նդ յա նի ա նոճւը ա կ ն ա ծա ն ք ո ւ սեր էր ա ր թ ն ա ց ն ո ւմ ա ռա ջա վոր հ ա յ ե ր ի ­տ ա ս ա րդութ յա ն մ ե ջ ։ Հ ա կ ա ռ ա կ ո ր դ նե ր ը կ ա ­տ ա ղ ո ւմ է ի ն ։ Հա տ կ ա պ ե ս նրա դ ե մ սուր հ ա լա ծա նք կ ա զ մ ա կ ե ր պ ե ց ա յս շրջանի՛ն Գ ա բրիել վա րդա պ ետ Ա յվ ա ղ յա ն ը , ո ր , Ն եր­քին գ ո ր ծ ո ց մ ի ն ի ս տ ր ո ւթ յա ն ո ւղ ղ ա ծ ի ր ա մ ­բա ս տ ա ն ա գր ո վ , ձ գ տ ո ւմ էր խ ա փ ա ն ե լ ա մ ­սա գրի հրա տ ա ր ա կ ութ յո ւնը ։

1Շ օ9 թ վա կ ա նի ն ա մ սա գիրը կ ա ն գ ն ո ւմ է փ ա կ վ ե լո ւ վտ ա նգի ա ռա ջ։

Մ յուս կ ո ղ մ ի ց , Ն ա լբա ն դ յա ն ի ի յ/ն ե տ կա ր կ ա զ մ վ ա ծք ը երկա ր չի կ ա ր ո ղ ա ն ո ւմ դ ի մ ա ­նա լ լա ր վ ա ծ մ տ ա վոր ա շխ ա տ ա ն քի ն , մ ա ր ­տ ին նա ծա նր հ ի վ ա ն դ ա ն ո ւմ է , և լր ի վ բ ո ւ ժ ­վ ե լո ւ հա մա ր բժ ի շկ ն ե ր ի խ ո ր հ ր դ ո վ նո ւյն ա մ սի 2 4 - ի ն Վ ա րշա վա յի վ ր ա յո վ մ ե կ ն ո ւմ է ա ր տ ա ս ա հ մ ա ն ' Բ ե ռ լի ն , ա պ ա Փ ա րիզ և Լոն­դ ո ն ։ Ա րտ ա սա հմա նի ց 1 8 5 9 մ ա յի ս ի ն 91. Ս ա լթ իկյա նին ո ւղ ղ ա ծ ի ր մ ի նա մա կում- գ ր ո ւմ է , որ բ ո լո ր նեղ ութ յո մ եներ ը ք ա շ ո ւմ է <ՀԴժոխքի սպ ա սա վոր ե զ վ ի տ հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ­ր ի ց ս ։ Ինչպ ես պ ա ր զ վ ո ւմ է , Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ա րտ ա սա հմա ն մ ե կ ն ե լը ո ւձ ե ցե լ է մ ի որոշ նպ ա տ ա կ և ս . նա ց ա ն կ ա ն ո ւմ էր « Հ յո ս ւի ս ա - փ ա յլեի Ռ ո ւսա ս տ ա նում փ ա կ վ ե լո ւ դ ե պ քո ւմ , ա յն տ եղ ա փ ո խ ել Փ ա ր ի զ ։ Ն ա լր ա նդ յա ն ը ա յդ մ ա սի ն որոշա կի ա կ նա ր կո ւմ է վերո հի շ­յա լ ն ա մ ա կ ո ւմ . «Ե ս հ ո ւյս ո ւն ե մ , որ դուք

բ ո լո ր դ , ճ շմա րտ ա սեր և ա զ ն ի վ հ ա յր ե ն ա ­կ ի ցդ ու բ ա ր ե կ ա մ ք , ի ն ձ ւօգնա կա ն ու ձ ե ռ ն - տ ու կ լի ն ե ք , եթե Մոս1լվա փ ա կվի « Հ յ ո ւ ս ի ֊

ս ա փ ա յբ ը , նորի ց ուրիշ տ ե ղ .. . վ ե ր ա ն ո ր ո ­գ ե լում ։ Ն ա լբա ն դ յա ն ի ա յս կ ա պ ա կ ց ո ւթ յա մ բ բ ա ն ա կ ց ո ւթ յո ւն ն ե ր ը Փ ա ր ի զո ւմ տ պ ա ր ա ն ա ­տ եր ճ ա ն ի կ Ա ր ա մ յա ն ի հետ հ ա ջո ղ ո ւթ յա մ բ պ ս ա կ վ ե ցի ն , բ ա յց Ն ա զա ր յա ն ը ա ն ց ա ծ հ ա ­մ ա ր ե լո վ «Հ յո ւս ի սա փ ա յլտի վ ։ <ս կ վ ե լո ւ վ տ ա ն ­գ ը , նպ ա տ ա կա հա րմա ր չհ ա մ ա ր ե ց ա մ ս ա ֊ դիրը Մ ո ս կ վ ա յի ց տ ե ղ ա փ ո խ ե լ։

Ն ա լր ա նդ յա նը մ եկ ա մ սի չա փ Լոնդոնոսէ մ ն ա լո ւց հետ ո ա ն ց ն ո ւմ է ն ո ր ի ց Գ երմ ա ն իա , լի նո ս է Է Է մ ս ում , Մ ա յն ի -Ֆ ր ա ն կ ֆ ո ր տ ո ս է , Հ ա մ բ ո ւր գ ո ւմ և ա յ լո ւր ա պ ա ն ո ր ի ց է մ ե կ ­նո ւմ Փ ա րիզ և հո գ ի սի վերջերին Վ ա ր շ ա վ ա ֊ յի վ ր ա յո վ վ ե ր ա դ ա ռ ն ո ւմ է Մ ո ս կ վա ։

Ա րտ ա սա հմա նո ւմ գ տ ն վ ա ծ ժա մա նա կ Ս ա լբա նդյա նը գ ր ո ւմ է «Մ ա ն կ ո ւթ յա ն օր եր», «Ա պ ո լլո ն ի ն », «Ի տ ա լա ցի ա ղջկա երգըX, ն շա ­նա վոր բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը , վե ր ս կ ս ո ւմ է Կոմս էմ մ ա ն ո լե լի «Հիշա տ ա կ ա ր ա նքը , որը ը ն դ հ ա տ վ ե լ էր ճ ա նա պ ա րհոր դութ յա ն պ ա տ ճա ռով։

Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ա ր տ ա ս ա հ մ ա նից վ ե ր ա ­դ ա ռն ա լո ւց հետ ո գ ն ա լո վ ա վելի են խ ո ր ա ­ն ո ւմ գա ղ ա փ ա ր ա կ ա ն ա յն տ ա ր ա ձա յնո ւ­թ յո ւն ն ե ր ը , ո ր ո ն ք ա ռկա էին երկու գ ո ր ծ ի չ ֊ ն ե ր ի Ս. Ն ա զա ր յա ն ի և Մ . Ն ա լբա նդ յա նի մ ի ջ և , Ն ա լր ա ն դ յա նը 1 8 6 0 թ վ ա կ ա նի հ ո կ ­

տ ե մ բ ե ր ի ն թ ո ղ ն ո ւմ է «Հ յո ւս ի սա փա յ բ ի խ ը մ - Рա գ ր ո ւթ յո ւնը և թ ե կ ն ա ծ ո ւա կ ա ն ք ն ն ո ւթ յո ւն ­ն ե ր տ ա լո ւ պ ա տ ր վա կո վ մ ե կ ն ո ւմ Պ ե տ ե ր ֊ բ ո ւր գ , Բ ա յց Ն ա լր ա նդ յա նը իր կա պ երը ե ր ­բ ե ք չխ զ ե ց ա մ ս ա գ ր ի ց , նրա ն հ ա մ ա ր ելո վ «մ ե ր թ ա խ ը մ ի օ ր գ ա ն ն », մ ի ն չև ի ր կ յա նքի վ ե ր ջը , ն ո ւ յն ի ս կ բ ա ն տ ի ց , կ ե ղ ծա ն ո ւն ո վ , թ ղ թ ա կ ց ե լո վ «Հ յո ւս ի ս ա փ ա յբ ի ն ,

1 8 6 3 թ վ ա կ ա ն ի ն «Հ յո ւս ի սա փ ա յլեի փ ա Լ . մ ա ն լո ւր ը Ն ա լր ա ն դ յա նը ընդոմնել է խ որ վ շտ ո վ . «Շ ա տ ց ա վ ո ւմ ե մ , որ մ ե ր «Հ յո ւ ս ի -ս ա փ ա յլյյը գ ո յո ւթ յո ւն չունի և ա սպ ա րեզըմ ն ա ց ե լ է գրա կա ն գ ա ճ ա ճ ն ե ր ի ն ,— դր ո ւմ է նա բ ա ն տ ի ց ։

1 8 6 0 թ վ ա կ ա նի ս կ զ բն ե ր ի ն Պ ետ եր բո ւր գից Ս ա լթ ի կ յա նի ն գ ր ա ծ ի ր ն ա մ ա կ ն ե ր ի ց մ ե կ ո ւմ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը հ ա յտ ն ո ւմ է , որ նպ ա տ ա կ ո ւ ֊ նի Պ ե տ ե ր բո ւր գ ի ց գնա լ Փ ա ր ի զ' բժ շկ ա կ ա ն կ ր թ ո ւթ յա ն մ ե ջ խ ո ր ա ն ա լո ւ հ ա մ ա ր , Ա ,,, նպ ա տ ա կո վ նա խ ն դ ր ո ւմ է ի ր ր ա ր ե կ ա ,է ն ե ֊ ր ի ն յո ւթ ա կ ա ն ա ջա կ ց ո ւթ յո ւն ը , բ ա յց շ ս տ ա ֊ ն ա լո վ ա կ ն կ ա լվ ա ծ դրա մ ա կա ն օգ ն ո ւթ յո ւն ը , հ ր ա ժ ա ր վ ո ւմ Հ ի ը ա ]ս մ տ ա դ ր ո ւթ յո ւն ի ց և ս կ ս ո ւմ Հ նա խ ա պ ա տ ր ա ս տ վել թ ե կ ն ա ծ ո ւ ս , ֊ կա ն ք ն ն ո ւթ յո ւն ն ե ր հ ա ն ձ ն ե լո ւ հա մա ր,

Պ ե տ ե ր բո ւր գի հ ա մ ա լս ա ր ա ն ի Ա ր և ե լա գ ի ­տ ա կ ա ն ֆ ա կ ո զ տ ե տ ի ք ն ն ա կ ա ն հ ա ն ձ ն ա ժ ո ­ղ ո վ ի ն հա ջո ղ ք ն ն ո ւթ յո ւն ն ե ր հ ա ն ձ ն ե լո վ հ ա յո ց էե զ ։1ից , ա սւովա ծա բ ա ն ո ւթ յո մւի ց , վ ր ա ց լե զ վ ի ց , ռ ո ւս ա ց լե զ վ ի ց և թ յո ւր ք ե ր ն -

ն ի ց , Ն ա լր ա նդ յա ն ը դ ր ո ւմ և ն ե ր կ ա յա ց ն ո ւմ Է ի ր «Ե վ ր ո պ ա յո ս է հ ա յո ց լե զ վ ի ո ա ո ւմ ն ա ­ս ի ր ո ւթ յա ն և հ ա յ գ ր ա կ ա ն ո ւթ յա ն դիտ ա կա ն ն շա ն ա կ ո ւթ յա ն մ ա ս ի ն » դի ս ե ր տ ա ցի ո ն ա յ ֊ վսա տ ությոմնլ, և Հ ա ջ ո ղ ո ւթ յա մ բ պ ա շտ պ ա ­ն ո ւմ ա յն ,

1 8 6 0 թ վ ա կ ա նի մ ա յի ս ի ն Ն ա լբա ն դ յա ն ը Նոր ֊Ն ա խ ի ջև ա ն ի հ ա ս ա րա կութ յա ն խ ն դ ր ա ն ­ք ո վ գ ա լի ս Է հ ա յր ե ն ի ք ա ղ ա ք ը ' որպ ես Հ ն դ կ ա ս տ ա ն մ ե կ ն ե լո ւ թ ե 1լն ա ծո լ։ Հո ւլի սի 1 5 - ի ն , Ն որ-Ն ա խ իջևա նի ք ա ղ ա քա գ լո ւխ Կ. Հ ա յր ա պ ետ յա ն ի ն ա խ ա ձ ե ռ ն ո ւթ յա մ բ , տ եղ/,Է ո ւն ե ն ո ւմ հա սա րա կա կա ն ժ ո ղ ո վ ' նվիրվէսծ

հ ն դ կ ա հ ա յե ր ի գ ո ր ծ ո վ Կա լկա թա ուղա րկելու հ ա մ ա ր պ ա տ վիր ա կ ներ ը ն տ ր ե լո ւ հ ա ր ցի ն , Ժ ո ղ ո վ ն ը ն թ ա ն ո ւմ Է Ն ա լբա ն դ յա ն ա կ ա ն ն ե ր ի և հա կ ա ռ ա կ ո ր դ Խ ա լի բ յա ն ն ե ր ի բ ո ւռ ն պ ա յ­քա րի մ թ ն ո լո ր տ ո ւմ , Ը ն տ ր վ ո ւմ Է Ն ա լբա ն դ - յա ն ը ։

Ի նչպ ես հ ա յտ ն ի \Է, Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը , իր «Ա զ գ ա յի ն ժ ա ռ ա ն գ ո ւթ յո ւն յ> հ ո ղ վ ա ծ ո ւմ , որ տ պ ա գր վել \էր «Հ յո ւս ի սա փա յ բ ո ւ մ , վ ա ղ ո ւց

1954 к Л մ ւ. а ս 1.1,13

ա ն դր ա դ ա րձ ե լ էր ա յս խ ն գ ր ի ն և հա րց հ ա ֊ ր ո ւց ե լ կտ ա կա ծ գում ա ր ներ ը Ն որ -Ն ա խ իջե- վա նի հ ա ս ա ր ա կ ո ւթ յա ն ը տ ա լու հ ա մ ա ր , ժ ա ­

մ ա ն ա կ ի ն ա յս գո ւմ ա ր ն ե ր ն ս տ ա ն ա լո ւ փ ո ր ­ձեր է ի ն ա ր ե լ Ն երսես կ ա թ ող իկո ս ը և ուրիշ­ն ե ր ը , բ ա յց հա ջողութ յոմե չ է ի լ ո ւն ե ց ե լ, Ա յժ մ հ ա ս ա ր ա կ ո ւթ յո ւնն ի ն ք ն է փ որձեր ա ն ո ւմ մ ա հտ ես ի Բա բ ա չա ն յա ն ի , Դ . Խ ոճա մա լի և ուրիշների կտ ա կա ծ փ ողերն ս տ ա ն ա լո ւ. Ա յդ նպ ա տ ա կո վ է , որ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ն ը ն տ ր վ ո ւմ է Նոր ֊Ն ա խ ի ջ և ա ն ի հ ա ս ա ր ա կ ո ւթ յա ն ն ե ր ­կ ա յա ց ո ւց ի չ Հ ն դ կ ա ս տ ա ն ո ւղև ո ր վե լո ւ հ ա ­մ ա ր .

Օ գոստ ոսի 8 - ի ն Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ս տ ա ն ում է ք ա ղ ա քի մ ա գ ի ս տ ր ա տ ի հ ն դ կ ա հ ա յե ր ի գ ո ր ­ծի ա ռ թ ի վ ի ր ե ն տ վ ա ծ լի ա զ ո ր ո ւթ յա ն վ կ ա ­յա կ ա ն ը ' «ե ր ե ս փ ո խ ա ն ա կ ա ն թ ուղթ սը , Գ որ­ծ ը ՛օր ի ն ա կա նա ցն ե լո ւ հա մ ա ր հ ա վ ա տ ա ր ­

մ ա գ ի ր ը պ ե տ ք էր վ ա վ ե ր ա ց վ ե ր կ ա ՛մ Ն որ- Ն ա խ իջևա նի հ ո գ և ո ր ա ռա ջնար դի ձ ե ռ ք ո վ , որն ա յղ ժ ա մ ա ն ա կ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի թ շնա մ ի Գ ա բր իել վա ր դ ա պ ե տ Ա յվ ա զ յա ն ձ է ր , և կ ա ՛մ Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Հ ա յր ա պ ե տ ի մ ի ջ ո ց ո վ ։ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը վ ճ ռ ո ւմ է գ ն ա լ է ջմ ի ա ծ ի ն ,

Պ ա շտ ո նա կա ն հ ա ն ձ ն ա ր ա ր ա կ ա ն ն ե ր ո վ , о ֊ գո ս տ ո ս ի 1 7 ֊ի ն Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը Ն ո ր -Ն ա խ ի ջ ե ֊ վ ա ն ի ց դ ա լի ս է է ջ մ ի ա ծ ի ն , ուր հ ա ս ն ո ւմ է ս ե պ տ ե մ բ ե ր ի 6 ֊ի ն ։ Ա յս տ ե ղ նա մ ն ո ւ մ է

շուրջ ե ր կ ո ւ ա մ ի ս , «Ե ր ե ս փ ո խ ա ն ա կ ա ն թ ո ւղ - թ »ը Ս ինոդը հ ա ս տ ա տ ո ւմ է ս ե պ տ ե մ բ ե ր ի1 0 - ի ն , Ա յնուհետ և. Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ա յց ե լո ւմ է Օ շա կա ն' Ս. Մ ես ր ո պ ի գ ե ր ե զ մ ա ն ի ն և Թ յ ՚ի - լի ս ի — Փ ո թ ի — Բ ա թ ումի ճ ա ն ա պ ա ր հ ո վ մ ե կ ­ն ո ւմ Կ ո ս ա ա ն դ ն ո լպ ո լի ս ։

Կ ոս տ ա ն դ ն ո ւպ ո լս ո ւմ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը մ նո ւմ է մ ի ն չև դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի 2 1 - ը , հնղւկա հա յ կտ ա կ ներ ի հ ա ջո ղ ո ւթ յա ն հա մ ա ր դ ի մ ո ս է է ռ ո ւս ա ց և ա ն գ լի ա կ ա ն դ ե ս պ ա նն ե ր ի խ ո ր հ ը ր - դ ի ն ։ Կ ոս տ ա ն դ ն ո ւպ ո լս ո ւմ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը• ե տ ա ք ր ք ր վ ո ւմ Է տ եղ]։ ա զ գ ա յի ն , հ ա ս ա ր ա ­

կ ա կ ա ն հ ա ր ց ե ր ո վ ։ Նա ա կ տ ի վ մ ա ս ն ա կ ց ո ւ­թ յո ւն |Է ո ւն ե ն ո ւմ Կ ոստ ա նդնուպ ռլսի< Հ ա յ բ ա ր ե գ ո ր ծ ա կ ա ն ը ն կ ե ր ո ւթ յա ն հ ի մ ն ա դ ր մ ա ­ն ը , Հ ա ր ո ւթ յո ւն Ս վա ճյա ն ի ն ա խ ա ձ ե ռ ն ո ւ­թ յա մ բ ((Մեղուս թ երթ ի շուրջն Է հ ա մ ա խ մ բ ո ւմ ա ր և մ տ ա հ ա յ մ ի խ ո ւ մ բ դ ե մ ո կ ր ա տ նե ր ի և ն ր ա ն ց ի ց կ ա զմ ո ս Ւ մ ի ը ն կ ե ր ո լթ յո մ ե ։

Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը Կ ոս տ ա ն դ նո ւպ ոլս ո ս է գ ր ա մ Է և Շ ա հ բ ե կ կ ե ղ ծ ա ն ո ւն ո վ « Մ եղ ու» թերթ ի1 8 6 0 թ վ ա կ ա ն ի Л5 2 6 9 - ո ւ մ հրա տ ա ր ա կ ո ւմ ի ր (ГՀ ր ա շա փ ա ռ խ ա յտ ա ռ ա կ ո ւթ յո մ ն » հ ո դ ­վ ա ծ ը , Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ա յս հ ո դ վ ա ծ ի ն ա ռ ի թ

Էին հ ա ն դ ի ս ա ց ե լ «ե ր և ա կ »ի խ մ բ ա գ ի ր պ ա տ ­վե լի Չ ա մ ո ւռ ճ յա ն ի հ ո դ վ ա ծ ն ե ր ը , ո ր ո ն ք ա յն մ ի տ ք ն Էին հ ա յտ ն ո ւմ , թ ե Ք ր ի ս տ ո ս ի վա ր­դ ա պ ե տ ո ւթ յո ւն ը չո ւր ա ն ա լո ւ հ ա մ ա ր , ա ն ­շուշտ պ ե տ ք Է հ ա վ ա տ ա լ և խ ո ս տ ո վ ա ն ե լ կ ա խ ա ր դ ո ւթ յո ւն ը , դևերի գ ո յո ւթ յո ւն ը և

ա յլն , Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ա յս պ ի ս ի խ ն դ ի ր ն ե ր ո վ զ բ ա ղ վ ե լը հ ա մ ա ր ո ւմ Է ա մ ո թ ու նա խ ա տ ինք հ ա յ մ ա մ ո ւլի ն . Ա յս հ ո դ վ ա ծ ի ց հ ե տ ո ն ո ւյն թ երթ ի Л? 2 7 9 ֊ո ւ մ լո ւ յս ւէ տ ես նո ս է Նալ - բ ա ն դ յա ն ի գ ե ղ ե ց ի կ ն ա մ ա կ ը վ ա ն ե ց ի Պ ողոս եպ ի սկ ո պ ո սի խ ա ր դ ա խ գ ո ր ծե ր ի մ ա ս ի ն , որ բո վ ա ն դ ա կ Կ ոստ ա նդնուպ ո լի ս ն ու Վ ա նը հուզել Էր,

Ն ո յե մ բ ե ր ի 2 0 ֊ի ն Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ն ե ր կ ա ­յա ն ո ւ մ Է ռո ւս ա կ ա ն դ ե ս պ ա ն ի ն . վերջինս խ ո ր հո ւր դ Է տ ա լի ս ' ն ա խ ք ա ն Կա լկա թա մ ե կ - ն ե լը գ ն ա լ Լ ո նդո ն, ա յն տ ե ղ ռո ւս ա կ ա ն դ ե ս ­պ ա ն Բ րոնովի մ ի ջ ո ց ո վ գ ո ր ծ ը պ ա ր զե լ ա ն գ ­լի ա կ ա ն կ ա ռ ա վ ա ր ո ւթ յա ն հ ե տ և ա պ ա ու­ղ և ո ր վ ե լ Հ ն դ կ ա ս տ ա ն ,

Վ երջա պ ես, դ ե կ տ ե մ բե ր ի 2 1 - ի ն , Ն ա լ- բ ա ն դ յա ն ը շո գ ե ն ա վ ո վ Կ ոս տ ա ն դնո լպ ոլս ից մ ե կ ն ո ւմ Է Մ ա ր ս ե լ' ա յն տ ե ղ ի ց Լոնդոն ա ն ց ­ն ե լո ւ հ ա մ ա ր , եր կ ա ր ճ ա ն ա պ ա ր հ ո ր դ ո լթ յո ւ- ն ի ց և բ ա վ ա կ ա ն ի ն դ ժ վ ա ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ի հա ն - դ ի պ ե լո ւց հետ ո Ս իցիլիա կ ղ զ ի — Նեա պ ոլ — Ջ ե ն ո վ ա — Փ ա րիզ ճ ա նա պ ա ր հ ո վ , հունվա րի1 1 -ի ն նա հա ս ն ո ս է Է Լ ո նդո ն, փ ետ րվա րի3 - ի ն ն ե ր կ ա յա ն ո ւմ Հ տ եղի ռուսա կա ն հ յո ւ­

պ ա տ ո ս ա ր ա ն ը ‘ « ե ր ե ս փ ո խ ա ն ա կ ա ն թոլղթ պ ։ հա ս տ ա տ ե լո ւ հ ա մ ա ր . Փ ետ րվա րի 2 2 - ի ն , ռուս ա կ ա ն դ ե ս պ ա ն ո ւթ յա ն մ ի ջ ն ո ր դ ո ւթ յա մ բ , ա ն գ լի ա կ ա ն ա ր տ ա քին գ ո ր ծե ր ի ա տ յա ն ը հա ստ ա տ ոսէ Է Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի « ե ր ե ս փ ո խ ա ֊ նա կ ա ն թ ուղ թ սը , ո ր ից հետ ո նա Կալկաթա ո ւղ և ո ր վ ե լո ւ հ ա մ ա ր ա ն մ իջա պ ես մ ե կ ն ո ւմ Է Փ ա ր ի ղ ։ Փ ա ր ի զո ւմ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը մ ն ո ւմ էէ

մ ի ն չև մ ա յի ս ի վ ե ր ջե րը , ս պ ա ս ե լո վ ճ ա ն ա ­պ ա րհների բ ա ց վ ե լո ւն (ճ ա ն ա պ ա ր հ ը Մ ա ր ֊ ս ե լի ց Կա լկա թա տ և ո ւմ էր 3 8 ՛օր, որը ձ մ ե ­ռ ա յի ն ցր տ ե ր ի պ ա տ ճ ա ռ ո վ ա նհնա ր է ր ) ։

Փ ա ր ի զո ւմ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը գ ր ե ց ի ր «ե ր կ ո ւ տ ո ղ » հ ռ չա կ ա վ ո ր պ ա մ ֆ լե տ ը Չ ա մ ո ւռ ճ յա ն ի դ ե մ ։ Նա լա վ հ ա ս կ ա ն ա լո վ Չ ա մ ո ւռ ճ յա ն ի բ ո ւն ն պ ա տ ա կ ը , ն ր ա ն ա ն վ ա ն ո ւմ է а ծա խ ո ւ գ ր ի չ» I Ա յղ կ ա պ ա կ ց ո ւթ յա մ բ Ն ա լբա ն դ յա ն ն

ա ն դ ր ա դ ա ռ ն ո ս է Է ն ա և Գ ա բրիել վա րդա պ ետ Ա յվ ա զ յա ն ի ն ' ւ(Հյ ո լսի սա փ ա յլ»ի մ ա սի ն նրա դ ր ա ծ ա մ բա ս տ ա ն ա գ ր ի ա ռ ն չո ւթ յա մ բ ,

Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը «Ե րկու տ ո ղ ճ ում հ ա յտ ա ր ա ­ր ե ց , ո ր ի ն ք ը ի ր ո ք դ ե մ ոկ ր ա տ Է և հա սա րա կ հ ա յ ժ ո ղ ով ր դ ի պ ա շտ պ ա ն ը ։ оՄ ենք ա զ ա ­տ ա կ ա մ ն վ ի ր ե ց ի ն ք մ ե զ հա սա րա կ ժ ո ղ ո - վըրդի ի ր ա վո ւն ք ը պ ա շտ պ ա ն ե լո ւ , — գ ր ո ւմ Է

ն ա ։ — Մ եր ա նձն ու գր իչը չն վ ի ր ե ց ի ն ք հ ա ր ո ւս տ նե ր ին . նոքա յո ւ ր յա ն ց ա րծա թե թ ո ւմ բ ե ր ի տ ա կ մ իշտ ա ն խ ո ց ե լի են նա և բ ռ ն ա կ ա լն ե ր ի ի շ խ ա ն ո ւթ յա ն մ ե ջ ։ Բ ա յց ա յն խ ե ղ ճ հ ա յը , ա յն հա ր ս տ ա հ ա ր վ ա ծ, ո ղ ո ր մ ե ­լի , ա ղ քա տ , մ ե ր կ ո ւ ք ա ղ ց ա ծ հ ա յը , ո չ մ ի ­ա յն ճ ն շ վ ա ծ օտ ա լ/ն երի ց ու բ ա ր բ ա ր ո ս ն ե ր ի ց , ա յլև յո ւր հ ա ր ո ւս տ ն ե ր ի ց ... ահա ա յն հ ա յը ա մ ե ն ա յն ա ր դա րա ցի ի ր ա վ ո ւն ք ո վ գր ա վ ո ւմ

է մ եր ուշա դրութ յունը և նորա ն դ ա ր ձ յա լ, ա ռա նց վ ա յր կ յա ն ա կ ա ն ե ր կ մ տ ո ւթ յա ն , նվ!<- ր ե ց ի ն բ մ ե ր բ ո լո ր կ ա ր ո ղ ո ւթ յո ւն ը ։ Պ ա շ տ ֊ պ ա նել ա յն հ ա յի ա ռա թուր կ ո խ վ ա ծ ի ր ա ­վունքը է ' մեր կ յա ն ք ի բ ո ւն խ որհո ւր դը և նպ ա տ ա կը։ Եվ ա յս նպ ա տ ա կին հ ա ս նե լո ւ հա մա ր չէ պ իտ ո ը ն կ ր կ ե ն ք ո չ բ ա ն տ ի , *ւչ ա քսորի ա ռջև , ո չ մ ի ա յն բ ա ն ի վ և գ ր չո վ , ա յլև զ ե ն ք ո վ և ա ր յո ւն ո վ , եթե մ ի օր ա բ ժ ա -

փ որա գրել տ ա լու հ ա ր ց ո վ ։ Ա յդ կա պ ա կ­ց ո ւ թ յա մ բ նա բա ն ա կ ց ո ւթ յո ւն ն ե ր է վա րում փ որ ա գրիչների և ֆ ր ա ն ս ի ա ցի տ պ ա ր ա ն ա ­

տ երերի հ ե տ ։Վ երջա պ ես, ի ր բ ո լո ր գ ո ր ծե ր ը Փ ա րիզում

ա վ ա ր տ ելուց հ ե տ ո , Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը Մ ա րսելից մ ե կ ն ո ւմ է Կ ա լկա թ ա , ուր հ ա ս ն ո ւմ է հ ո ւն ի ­սի 1 7 ֊ի ն ։ Հ ն դ կ ա ս տ ա ն ո ւմ Ն ա լբա նդ յա ն ը մ ն ո ս է Է մ ոտ 4 ա մ իս և ա շխ ա տ ո ւմ ա մ ե ն ա յն

Մ ի ք ա յե լ Նա լքսւնդյսւնը Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ

նի լի ն ե ն ք զենք ա ռ ն ե լ մ եր ձե ռ ք ը և մ ի ն չև ա յժ մ ք ա ր ո զ ա ծ ա զ ա տ ո ւթ յո ւն ը նվի ր ել և ս ր բել մ ե ր ա ր յո ւն ո վ ։ Ա հա վա սիկ մ ե ր դ ա ­

վ ա ն ո ւթ յո ւն ը , որի մեջ մ ե ն ք տ ե ս ն ո ւմ ենք ա զգի փրկությոմնըտ։

Ն ա լբա ն գ յա ն ի ([Երկու տ ող»ը մ ե ծ ա ղմուկ հ ա նեց նրա թ շնա մ ի ն ե ր ի բ ա ն ա կ ո ւմ ։

Ն ա լբա ն դ յա ն ը Փ ա րի զում ե ղ ա ծ ժ ա մ ա նա կ երկար զ բա ղ վ ո ւմ Է Հ ա յա ս տ ա ն ի քա ր տ եզը

Գոէ-ձ' նկարիչ ^ г . ււ-ուիւէլյաքփ

ա չա լր ջո ւթ յա մ բ դըոլխ բ ե ր ե լ ի ր ե ն հա նձվ ա ծ կտ ա կների գ ո ր ծ ը ։

1 8 6 1 թ վ ա կ ա նի ս ե պ տ ե մ բե ր ի 2 6 - ի ն Ն ա լ ֊ բ ա ն դ յա ն ի ջա նքերի շն ո ր հ ի վ Կ ա լկա թ ա յի Ֆորւո Ո ւիլոմի դա տ ա կա ն ա տ յա ն ը կ ա յա ց ­ն ո ւ մ Է ի ր վ ճ ի ռ ը հօգո ւտ Ն ո ր -Ն ա խ իջև ա նի. ն ո ւյն օրը , հ ա ջո ղ ո ւթ յա մ բ ա վ ա ր տ ե լո վ իր գ ո ր ծ ը , Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը մ ե կ ն ո ւմ ՝Է։

Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը Կ ա լկ ա թ ա յի ց ուղևորվում ւէ

դեպ ի Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւպ ո լի ս ։ ճ ա ն ա պ ա ր հ ի ն կ ա նդ ա ռ ն ե լո վ Կա հիրեոսմ, Ա լե ք ս ա ն գ ր ի ա - յղ ւ մ և Ե ր ո ւս ա ղ եմ ո ւմ , դ ե կ տ ե մ բե ր ի 1 -ի ն հ ա ւ& ո ւմ է Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւպ ո լի ս ։ Ա յս տ ե ղ նա մ ն ո ւմ է մ ո տ մ ե կ ա մ ի ս ։ Ա յդ ժ ա մ ա ն ա կ նա գ ր ո ւմ է իր а Ա զ գ ա յի ն թ ա տ ր ո նը Պ ոլսի մեջս գ ե ղ ե ց ի կ հ ո դ վ ա ծը և հրա տ ա րա կում яՄեղուս

թ ե ր թ ո ւմ , Ա յս հ ո դ վ ա ծ ո ւմ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը բ ա ց ա տ ր ո ւմ է թ ա տ րո նի մ ե ծ ն շա ն ա կ ո ւ­

թ յո ւն ը կ յա ն ք ի ն կ ա տ մ ա մ բ ։Կոստ ա նղսւուպ ոլսում Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը , ռ ո ւ­

սա կա ն դե ս պ ա նի հ ա ն ձ ն ա ր ա ր ո ւթ յա մ բ , գր ում է яՀ ա յ լո ւսա վո ր չա կ ա ն հ ա մ ա յն ք ը Կ. Պ ո լ- ււում» զ ե կ ո ւց ա գ ի ր ը , ո ր տ ե ղ , նկ ա ր ա գ ր ե լո վ ա ր և մ տ ա հ ա յե ր ի ի ր ա վա ֊ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ծա նր ւԱւճակը Ւ յո ւր ք ի ա յո ւմ և ն շ ե լո վ հ ա յ ժ ո ղ ո ֊

վ ը ր դ ի խ ո ր ը հ ա մ ա կ ր ո ւթ յո ւն ը Ռ ուսա ստ ա նի ն կ ա տ մ ա մ բ , ա ն հ ր ա ժ ե շտ է հ ա մ ա ր ո ւմ ռուս

կ ա ռ ա վ ա ր ո ւթ յա ն մ ի ջ ա մ տ ո ւթ յո ւն ը , ոիի շն ո ր հ ի վ կ ա բե լի կ լի ն ի կ ա ս ե ց ն ե լ ա ն գ լ ո ֊ ֆ ր ա ն ս ի ա կ ա ն ա զ դ ե ց ո ւթ յո ւն ը , որը տ ա ր ա ծ­

վ ո ւմ էր մ ի ս ի ո ն ե ր ն ե ր ի պ ր ո պ ա գ ա ն դ ա յի և ա յլ մ ի ջ ո ց ն ե ր ո վ ։

1 8 6 1 թ վ ա կ ա ն ի դ ե կ տ ե մ բե ր ի 2 7 - ի ն թ ո ղ ­ն ե լո վ Կոստ ա ն դ ն ո ւպ ո լի ս ը , Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը Փ ա րիզի վ բ ա յո վ հուն վա ր ի 9 - ի ն հ ա ս ն ո ւմ է

Լ ո նդո ն, ա պ ա ա ն հ ա յտ պ ա տ ճ ա ռ ո վ նորի ց գ ա լի ս է Փ ա րի զ և վ ե ր ա դ ա ռ ն ո ւմ Լ ո ն դ ո ն ։ Նա

Լ ո ն դ ո ն ո ս Г ս կ ս ե լ է դ ր ե լ ի ր հ ռ չա կ ա վ ո ր ՛՛Ե ր կր ա գո ր ծո ւթ յո ւնը ո ր պ ե ս ո ւղ ի ղ ճ ա ն ա ­պա րհս ա շխ ա տ ո ւթ յո ւն ը ։ Լ ո նդ ո նո ւմ նա ծ ա ­ն ո թ ա ն ո ւմ է ռուս հ ռ չա կ ա վ ո ր գո ր ծ ի չն ե ր Գ ե ր ց ե ն ի , Օ գա ր յո ։[ի և ն ր ա ն ց մ յո ւս հ ա մ ա ­խ ո հ ն ե ր ի հ ե տ ո ւ շո ւտ ո վ դ ա ռ ն ո ւմ նր ա նց լա վ ա գ ո ւ յն բ ա ր ե կ ա մ ը , նա яլի ո ։[ի ն վ ա յե լո ւմ է Լոնդոնի ռ ո ւս ն ե ր ի հա ր գա ն ք ը ս։

Ա պ րիլի 4 - ի ն Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ն ո ր ի ց դա լիս է Փ ա ր ի զ ' Ռ ուսա ստ ա ն վ ե ր ա դ ա ռ ն ա լո ւ հ ա ­մ ա ր . ա յս տ ե ղ նա տ ե ս ա կ ց ո ւմ է ռուս հ ռ չա ­կ ա վո ր գ ր ո ղ , Լսոլա րյա ն ճ ե մ ա ր ա ն ի սա ն Տ ո ւր գ ե ն և ի հետ և շո ւտ ո վ մ տ ե ր մ ա ն ո ւմ նրա հ ե տ ։ Մ ի ն չև մ ա յի ս ի 2 5 - ը Փ ա ր ի զո ւմ լո ւ յս է տ ե ս ն ո ւմ Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի (ե ր կ ր ա գ ո ր ծո ւթ յո ւն լւ որպ ես ո ւղիղ ճա նա պ ա րհս հռ չա կա վոր ա շ­

խ ա տ ո ւթ յո ւն ը ' Ս. Մ ա ն ի կ յա ն կ ե ղ ծա ն վ ա ն տ ա կ ։

Իր ա յս ա շխ ա տ ո ւթ յա ն մեջ է , որ Ն ա լ- բ ա ն դ յա ն ը ք ն ն ո ւթ յա ն Հ ա ռ ե լ գ յո ւղ ա տ ը ն - ւո ե ս ո ւթ յա ն հ ա ր ց ը ։ Նա մ ի ա ն գ ա մ ա յն ա ն ­բա վ ա ր ա ր է հա մ ա ր ո ւմ ՛ 1 8 6 1 թ վ ա կ ա ն ի ճորտ ա տ իրա կա ն ռ ե ֆ ո ր մ ը , ո րը գ յո ւղ ա ց ի ո ւ­թ յա ն ը լր ի վ ա զ ա տ ո ւթ յո ւն չտ վ ե ց ։ 1ГՌ ուսիո ա զ ա տ ո ւթ յո ւն ն ը ն դ հ ա ն ո ց ։ մ ա ր դ կ ո ւթ յա ն ա զ ա տ ո ւթ յա ն վ ե ր ա բ ե ր մ ա մ բ , մ ե ծ խ ո ր ­հուր դ ո ւն ի . . . » , — հ ա ն ճ ա ր ե ղ ո ր ե ն կ ա ն խ ա ­տ ե ս ո ւմ է Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը և ա վ ա ն դ ո ւմ ս ե ­ր ո ւն դ ն ե ր ի ն ։

Վ ե ր ջա պ ե ս , մ ա յի ս ի 2 5 - ի ն Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը

վե ր ա դա ռն ո ւմ է Պ ետ ե ր բւպ ւգ ։ ՛Ա յստ եղ նա ա ռ ժ ա մ ա նա կ բա վ ա կ ա ն եռա նդ ուն կ եր պ ո վ ձե ռ ն ա մ ո ւխ է լի ն ո ւմ Հ ա յա ս տ ա ն ի պ ա տ մ ա ­կա ն ք ա ր տ ե զի տ պ ա գր ո ւթ յա ն գո ր ծի ն և ա - պա շտ ա պ ո ւմ է Նոր ֊Ն ա խ ի ջ և ա ն ' հա ս ա ր ա ­կ ո ւթ յա ն ը իր կ ա տ ա ր ա ծ ա շխ ա տ ա նքի մ ա ­սին հ ա շի վ տ ա լո ւ հ ա մ ա ր ։ Նա Ն ո ր ֊Ն ա խ ի ֊ ջև ա ն է հ ա ս ն ո ւմ 1 8 6 2 թ վ ա կ ա նի հուլիսի 1 0 - ի ն ։ Բ ա յց ա ն մ իջա պ ես ն ո ւ/ն ա մ սի 1 4 -ի ն ձե ր բա կ ա լվո սք է և ո ւղա րկվում Պ ետ երբոլր գ

ու ն ե տ վ ո ւմ Պ ե տ բո պ ա վ լո վ յա ն ա մ րոցի զ ն դ ա ն ն ե ր ի ց մ ե կ ը ։ Լոնդոնի ռուս պ ր ո պ ա ­գ ա ն դի ս տ ն ե ր ի հետ կա պ ո ւնե նա լո ւ մ ե ղ ա ­դ ր ա ն ք ո վ ն ո ւ յն օրերի ն ցա ր ա կ ա ն ո ս տ ի կ ա ­ն ո ւթ յո ւն ը ձ ե ր բա կ ա լե լ էր 3 2 հ ո գ ո ւ, որոնց դ ա տ ա վա ր ո ւթ յո ւն ը հ ա յտ ն ի է « 3 2 - ի դա ­տ ա վ ա ր ո ւթ յո ւն » ա նո ւնո վ ։

Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի ն ձ ե ր բա կ ա լե լո ւ հա մա ր պ ա տ ճ ա ռ են հ ա ն դ ի ս ա ն ո ւմ ի ն չպ ե ս մ ի ն չև ա յդ ե ղ ա ծ նրա ն վ ե ր ա բե ր ո ղ ա մ բա ս տ ա ­ն ո ւթ յո ւն ն ե ր ը , ա յն պ ե ս նա և ն որ փ ա ս տ ե ր ը ։Հ ո ւլի ս ի 2 8 - ի ն Պ ոլտ ա վ ա յի նա հ ա ն գ ո ս է ձ ե ր ­բ ա կ ա լվ ա ծ Ա. Ն ի չո պ ո ր ե նկո յի մ ոտ խ ո ւ­զ ա ր կ ո ւթ յա ն ժ ա մ ա ն ա կ հ ա յտ ն ա բ ե ր վ ո ւմ Է Բ ա կոճւինի մ ի ն ա մ ա կ ը ' ո ւղ ղ վ ա ծ Ն ա լբա ն դ - յա ն ի ն հ ե տ և յա լ բ ո վ ա ն դ ա կ ո ւթ յա մ բ , яԲ ա րե­կ ա մ Ն ա լր ա ն դ յա ն ի ն Գ ե ր ց ե ն ի ց , Օդա րյով/ւց և ի ն ձ ա ն ի ց ո ղ ջ ո ւ յն ։ Խ ն դր ո ւմ ենք մ ե ն ք ա ֊ ւմ ե ն ք ս , որ դո ւք ը նդ ո ւն ե ք Ա . Ն. Ն ի չո պ ո ր ե ն - կ ո յի ն , ի ն չպ ե ս մ ե ր բ ա ր ե կ ա մ ի ն , որին կ ա ­րող եք ա յն պ ե ս վ ս տ ա հ ե լ, ի ն չպ ե ս մ ե զ .. .ո ։ Ն ա լր ա ն դ յա ն ի ն վ ե ր ա բե ր ո ղ ■ փ ա ս տ ե ր հ ա յտ ­ն ա բե ր վ ե լ ե ն ն ա և մ ի ք ա ն ի ո ւր ի շ ձ ե ր բ ա ­կ ա լվ ա ծ ն ե ր ի մ ո տ ։ Ահա ա յս բ ո լո ր ը , ի ն չ­ս/ես նա և Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի ա րտ ա սա հմա ն գ ն ա լը , նրա ն վ ե ր ա բե ր ո ղ ս տ ա ց վ ա ծ ա մ ­բա ս տ ա ն ա գր ե ր ը բա վ ա կ ա ն ի ն հ ի մ ք ու ւղա տ ճա ռ են դ ա ռ ն ո ւմ Ն ա լր ա ն դ յա նի ձ ե ր ­բ ա կ ա լմ ա ն ը ։

Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի բա ն տ ա ր կ ո ւթ յա ն լուրը ճնշող տ պ ա վ ո բո ւթ յո ւն Է թ ո ղ ն ո ւմ հ ա յկ ա ­կա ն շր ջա ն ն ե ր ո ւմ ։ Կ ովկա սոսէ և Ռ ուսա ս­տ ա ն ո ւմ , Կ ո ս տ ա ն դ նո ւպ ո լս ում և Փ ա ­ր ի զ ո ւմ , Կ ա լկ ա թ ա յո ւմ և ուրիշ վ ա յր ե ր ո ւմ թ ե ր թ ե ր ը զ ա յր ո ւ յթ ո վ ա ր ձ ա գա ն ք ե ցի ն ա յս փ ա ս տ ը ։ Հ ա յ ժ ո ղ ո ։[յ։դ ի ս իրե/ի զա վա կի ա ֊ ն ո ւնը երկա ր ժ ա մ ա նա կ չէ ր ի ջն ո ւմ թ ե ր թ ե ­րի ւէջե ր ի ց ։ Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի ջ ե ր մ պ ա շտ պ ա ն ­ն ե ր ի ց մ ե կ ը ' Հ . Ս վա ճյա նը ի ր < ՚Մ եղ ո Ա > թ ե ր ­թ ո ւմ գրոսէ Էր, որ ա մ բո ղ ջ հ ա յ ա զ գ ը և շա տ ու շա տ ո չ հ ա յ մ ա ր դի կ ա նհա նգիստ ս ր տ ո վ ու ա ն հ ա մ բ ե ր ո ւթ յա մ բ ս պ ա սոսէ են նրա ա զ ա տ ո ւթ յա ն ը ։

Հ ո ւզ ի չ , խ ո ր ն ո ւ ա ն կ ե ղ ծ զ գ ա ց մ ո մ ւ ք ն ե ֊ ր ո վ օծուն տ ո ղ եր Էր նւէիրում Ն ա լբ ա ն դ յա - նի ն Հ ն դ կ ա ս տ ա ն ի я Ե ղ բա յր ա ս ե ր в թ ե ր թ ը , կ ո չե լո վ նրա ն яդ յո ւց ա զ ն В, որն ա ն ձն ։[ի ր ա - ր ա ր զ ո հ վ ո ւմ Է իր ժ ողովրդի հ ա մ ա ր ։ Գ ի մ ե -

16 I Ջ Մ Ի Ս. 0 Ի Ն19 5 4

լո վ Ն ա լբա նդ յա ն ի ն , թ երթ ը գ ր ո ւմ է . «Հ ը ն գ - կա ստ ա ն ի կ իզի չ ջե ր մ ո ւթ յո ւն ը չկ ա ր ո ղ ա ցա վ խ ա մր ել քո հ ա յր ե ն ա ս ի ր ո ւթ յա ն ծա ղ ի կ ը , ա յժ մ էլ Սի բի ր ի ցրտ ա շո ւնչ ձ մ ե ռ ը , եթե դ ժ բա խ տ ա բա ր ղ ո ւ ա յն տ ե ղ ե ս , չ է կա րող ս ա ռ ե ցն ե լ քո սիրո հ ն ո ց ը , ո ՛չ ժ ա մ ա ն ա կ, ո ՛չ էլ մ ա հը չե ն կա րող խ լե լ ք ո հիշա տ ա կը մ եր մ ի ջ ի ց . որդին հոր ից լս ե լո վ քո հ ա ր գ ե - լի ա նունը, կհա ղորդի ի ր հ ե տ ն ո ր դ ն ե ր ի ն , մ ի ն չև քո թ շնա մ ի ները կկորչեն կ ա ն հ ե տ ա ­նա ն և կդա տ ա պ ա րտ վեն հա վիտ ենա կա ն մ ո ռ ա ցո ւթ յա ն » ։

Մ ի ա յն ո ւթ յո մ յը հա լումա շ էր ա ն ո ւմ նրա նւ ճ ի շ տ է , բ ա ց ի ե ղ բո ր ի ց ե ր բե մ ն թ ո ւ յլ էր տ ր վում նրա ն ա յց ե լո ւթ յա ն գ ն ա լո ւ և մ ի ք ա նի ուրիշ ծա ՛նոթների ո ւ բա ր ե կ ա մ ն ե ր ի — Կ. Ե զ յա ն ի ն , գե ն ե ր ա լ Ս ո ւլթ ա ն -Շ ա հ ի ն , Հ . Ս ա հրա տ յա նին, Ս. Ն ա զա ր յա ն ի ն , բ ա յց ա յդ բ ո լո ր ը , ի հ ա ր կ ե , բա վ ա կ ա ն չէ ր ա յնպ ի ս ի մ ա րդու հա մ ա ր , ի ն չպ ի ս ի ն ՛էր Ն ա լբ ա ն դ յա - ն ը , որը կ տ ր վել է ր կ յա ն ք ի ց և ը ն կ ե լ դ ա ռն , ա նմ խ իթ ա ր մ ի ա յն ո ւթ յա ն մ ե ջ , « ա ն ջա տ վ ա ծմ ե ծ ե ր ի ց ու փ ոքրե ր ից և ը ն դ հ ա նր ա պ ե ս բ ո ­վա նդա կ ա շխ ա րհ իցս ։

Բ ա նտ ում թ ե և Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը իր կ յա ն ք ը հա մա ր ում է ր « կ ենդա ն ի մ ա հ » , ս ա կ ա յն նա հա վա տ ո ւմ է ր գ ա լի ք լա վ ա գ ո ւյն .օրերին։ «Բ ա յց պ ետ ք է հ ո ւս ա լ, ո ր ա մ պ ա մ ա ծ օրը ա յն պ ե ս չի մ ն ա , կ ցր վ ե ն ա մ պ ե ր ը , կշնչե գա ր նա նա յի ն զ ե փ յո ւռ ը և ա րևը կ ծ ա գ ի լո ւ ­ս ա վորելու և ջ ե ր մ ա ց ն ե լո ւ ա յն մ ռ ա յլ ու ս ա ռ ա ծ դ ե մ ք ե ր ը , որ խ ո ն ջ ա ց ա ծ են ե ր կ ա ­ր ա տ և տ ա ռ ա պ ա ն ք ի ց»,— գ ր ո ւմ է Ն ա լ ֊ բ ա ն դ յա ն ը ի ր ե ղ բ ո ր ը , 1 8 6 3 թ վ ա կ ա ն ի ա պ - րի լի 8 - ի ն բ ա ն տ ի ց գ ր ա ծ ն ա մ ա կ ո ւմ ։

Բ ա նտ ում Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ա ռա նձնա պ ես տ ա ն ջվո ւմ էր ու տ ա ռ ա պ ո ւմ մ ի ա յն ո ւթ յո ւ­ն ի ց ։ Նա մ ա ն կ ո լթ յո մ ւի ց ո ւ պ ա տ ա ն ե կո ւ­թ յո ւն ի ց ը ն տ ե լա ց ե լ էր ն ե ղ օրերի ու տ ա ն ­ջա նքն ե ր ի . նրա կ յա ն ք ի ճ ա ն ա պ ա ր հի ն , ի ն չ ­պ ես ի ն ք ն է ա ս ո ւմ , վա րդեր ե ր բե ք չե ն ծ ա ղ կ ե լ, բ ա յց նա « հ ա մ բ ե ր ո ւթ յա մ բ տ ա ­ն ո ւմ \էր յո ւր խ ա չը » ։

Հ ո ւ յս չո ւն ե ն ա լո վ , որ շո ւտ ո վ կա զա տ վի բ ա ն տ ի ց , Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը թ ո ւյլտ վ ո ւթ յո ւն է խ ն դ ր ո ւմ բ ա ն տ ո ւմ շա ր ո ւնա կ ե լո ւ ի ր գ ր ա ­կա ն գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յո ւն ը ։ Նա թ ո լյլտ վ ո լթ յո մ ն է ս տ ա ն ո ւմ ի ն չպ ե ս ն ա մ ա կ ն ե ր գ ր ե լո ւ (մ ի ա /ե ռուսերեն լե զ վ ո վ ) , ա յն պ ե ս է լ գրա կա ն ա շ­խ ա տ ա ն քո վ զ բ ա ղ վ ե լո ւ հ ա մ ա ր , Պ ա հ պ ա ն­վել և մ ե զ են հա ս ե լ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի կ ո ղ մ ի ց գ ր վ ա ծ 1 9 ն ա մ ա կ նե ր ։ Ա յդ ն ա մ ա կ ն ե ր ո ւմ է , որ ե ր և ո ւմ ե ն Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի կ յա ն ք ի և զ բա ղ մ ո ւն ք ի , նրա ն հե տ ա քրքրող հա րցերի մ ա ն ր ա մ ա ս ն ո ւթ յո ւն ն ե ր ը ։

Բ ա նտ ում ե ղ ա ծ ժ ա մ ա նա կ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը հետ ա քրքրվում և զ բա ղ վ ո ւմ է կ ե ն դ ա ն ա բ ա ­ն ո ւթ յա ն , բ ո ւս ա բ ա ն ո ւթ յա ն , ք ի մ ի ա յի , ս ա ղ մ ­

ն ա բ ա ն ո ւթ յա ն և ա յլ հ ա ր ց ե ր ո վ . Նա բ ա ն ­տ ի մ ի ա յն ո ւթ յա ն մեջ ա ն հ ա գ կ ա րդ ո ւմ և ո ւս ո ւմ ն ա ս ի ր ո ւմ է ա յգ հ ա ր ց ե ր ը , նպ ա տ ա կ ո ւն ե ն ա լո վ ա զ ա տ վ ե լո ւց հետ ո գրել և լր ա ց ­

ն ե լ դրա նց բ ա ց ը հ ա յ գ ր ա կ ա ն ո ւթ յա ն մ ե ջ ,

Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ն շա տ է հ ե տ ա քր ք ր ո լմ հա տ կա պ ես Ա ստ վա ծա շնչի հ ա յե ր ե ն թ ա ր գ ­մ ա ն ո ւթ յա ն խ ն դ ի ր ը , Դ եռևս բ ա ն տ ա ր կ ո ւ­թ յո ւն ի ց ա ռ ա ջ, 1 8 6 0 թ վա կ ա նի ն Ն ա լբա ն դ , յա ն ը նա մ ա կ է գ ր Ում Կ ոս տ ա ն դ նո լպ ո լիս ' իր բ ա ր ե կ ա մ Մ . Փ ա ն յա ն ի ն և խ ն դ ր ո ւմ իրեն ո ւղա րկել 1 8 5 7 թ վ ա կ ա ն ի ն Կ ոս տ ա նդնոլպ ո1. ս ո ւմ տ պ ա գ ր վ ա ծ ա շխ ա ր հ ա բա ր Ա ս տ վ ա - ծա շնչի մի օր ի ն ա կ ը , որն իրեն շա տ ա ն ­հրաժեշտ էր մ ի հ ո դ վ ա ծ գ ր ե լ ու հ ա մ ա ր ։ Ա յս

հ ա ր ց ո վ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը հետ ա քր ք ր վ ո ւմ էր նա և բ ա ն տ ո ւմ , Նա լս ե չ է ր , ո ր „ „ նա խ կ ի ն նա խ ա րա ր Ա. Ն ո,Ա ։կո,լբ յո ւր ճա՛­

նա պ ա ր հ ո ր դ ո ւթ յա ն ժ ա մ ա նա կ Ս ինա յի մոտ գ տ ե լ է ր Ա ստ վա ծա շն չի մ ի շա տ հին ձ ե ռ ա ֊ գ ի ր , բ ա յց չէ ր կ ա ր ո ղ ա ց ե լ պ ա ր զ ե լ, թ և ո ՜ր գա րին է ր պ ա տ կ ա նո ւմ ա յդ ձ ե ռ ա գ ի ր ը , Եթե պ ա ր զ վ ե ր , որ ղա գ ր վա ծ ,էր Ք րի Ատոսի

լդ ի ց մ ի ք ա ն ի դա ր ա ռ ա ջ, ա յդ կ լի ն ե ր մի թ ա ն կ ա գ ի ն գ յո ւտ , որով հետ և դ ր ա ն ո վ հ ն ա ­ր ա վ ո ր կ լի ն ե ր պ ա ր ղ ե լո լ Ա ստ վա ծա շնչի հրեա կա ն «Ն ա զ ա ր ե թ յա ն » կ ո չվ ա ծ բն ա գ ի ր ը , և ս և Ք րիստ ոսի ծ ն ն դ ի ց հետ ո Ո րիգինեսի ժ ո ղ ո վ ա ծ 7 2 թ ա ր գ մ ա ն ի չն ե ր ի հ ա յտ ն ի օ ր ի ­նա կ ը ո ր ի ց կ ա տ ա ր վ ա ծ է 5 - ր դ դա րի հ ա . յե ր ե ն թ ա ր գ մ ա ն ո ւթ յո ւն ը , Նա խ ն դ ր ո ւմ է իր ե ՈԲոին ի մ ա ն ա լ, թ ե ա ր դ յո ք ա յդ մա սի!, թ ե ր թ ե ր ո ւմ մ ի որևէ տ ե ղ ե կ ո ւթ յո ւն պ ա ր զ -

Վ 1, / а " չ ՛ Կ ա մ ա*Գ մա սԻ ն Հ ա ր ց ն ե լ Ա բ . ր ա հ ա մ Ֆ ր ի կ ո վ ի չի ց , որը նշա նա վոր պ ա տ ֊ մ ա բ ա ն ֊հ ն ա գ ե տ է ր , որին էր պ ա տ կ ա ն ո վ Հ հ ո ւ դ Կ ա լհից գ տ ա ծ մ ի հ ն ա գ ո ւյն հ ր ե ա ­կա ն ձ ե ռ ա գ ր ի օ ր ի ն ա կ ը , Ն ա լբա ն դ յա ն ր ծ ա ֊ նոթ ա ց ե լ և մ տ ե ր մ ա ց ե լ էր ն րա հ ե տ , Նա կ ա ր ծ ո ւմ է ր , որ ե թ ե ճիշտ է , որ Ն ովիկովյ,

ԳՀոել է մ ի ա յդ պ ի ս ի հ ա զ վ ա գ յո ւտ ձե ռ ա գի ր ,ս ր ի կ ո վ ի չը ա ն կ ա ս կ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւթ յո ւն կ ո ւ­նե նա ր ա յդ մ ա ս ի ն ,

Բ ա ն տ ո ւմ գ տ ն վ ա ծ ժ ա մ ա նա կ հ ա յե ր ե ն գ ր ք ե ր ի ց խ ն դ ր ո ւմ է Պ . Պ ռ ո շյա ն ի «Ս ոս և Վ ա րդիթերՏլւ և Խ . (Ա բովյա նի «Վ եր ք Հ ա յա ս - տ ա ն ի »ն , որը նա կ ա ր դ ո ւմ է և ո ւս ո ւմ ն ա ս ի ­ր ո ւմ ։ Ա յդ ո ւս ո ւմ ն ա ս ի ր ո ւթ յա ն ա ր դյո ւնքը

լի ն ո ւ մ ե ն ա յն հ մ ո ւտ ք ննա դ ա տ ա կ ա ն տ ե - ս ո լթ յո ւն ն ե ր ը ն ր ա ն ց մ ա ս ի ն , որ տ պ ա գ ր վ ե ­ց ի ն « Դ րա կա ն հանգեստի գ ր ք ե ր ո ւմ ։

Բ ա ցի «Ս ոս և Վ ա րդիթ երօից և «Վ երք Հա -՝ յա ս տ ա ն ի ռ ի ց , նա հետ ա քր ք ր վ ո ւմ է նա և Ս ա յա թ -Ն ո վ ա յի ե ր գ ե ր ո վ , ե ղ բ ո ր ի ց խ ն դ ր ո ւմ է ո ր տ ե ղ ի ց է լ լի ն ի ճ ա ր ե լ և ի ր ե ն ուղա րկել Գ. Հ ա խ վ ե ր դ յա ն ի ա շխ ա տ ո ւթ յա մ բ 1 8 5 2 թ վ ա կ ա ն ի ն հր ա տ ա ր ա կ վ ա ծ Ս ա յա թ -Ն ո վա յի ե ր գ ե ր ը .

Է Ջ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն ) 7

Իր գրա կա ն պ ա րա պ մ ո ւն քներ ը բա ն տ ո ւմ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը , գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս , կ ե ն տ ր ո ն ա ց ­ն ո ւմ է հ ա յե ր ե ն ա շխ ա րհ ա բա ր լե զ վ ի ք ե ր ա ­կ ա ն ո ւթ յո ւն հ ո ր ի ն ե լո ւ դ ժ վ ա ր գ ո ր ծ ի վրաւ Նա կ ա ր ծ ո ւմ է ր , ո ր մ ի ն չև ա շխ ա րհա բա րի ք ե ր ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ը հ ա յ դպ ր ոցա կ ա նի ձեռքը չտ րվի ու դ պ ր ո ց ն ե ր ո ւմ դա ս ա վ ա ն դ վ ո ղ ա ֊ ոա րկա ների շա րքը չդ ա ս վ ի , նոր ա շխ ա րհա ­բ ա ր լե զ ո ւն ե ր բ ե ք ա րմա տ չի ձ գ ի , չի յ ո ւ ­ր ա ց վ ի , չի զա րգա նա ու ա ռ ա ջա դ ի մ ի ։

Ս ա կա յն Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ա յս գ ո ր ծ ը գլուխ բ ե ր ե լո ւ հա մ ա ր խ ա ն գ ա ր ո ւմ էին ե ր կ ու հ ի մ ­նա կա ն հ ա ն գ ա մ ա ն ք , հա րկա վոր բ ա զ մ ա թ ի վ գրքերն ո ւ բա ռ ա ր ա ն ն ե ր ը չո ւն ե ր և ա մ ե ն ի ց կ ա ր և ո ր ը ' կ ե նդ ա ն ի խ ո ս ք ի ց կ տ ր վ ա ծ /ի ն ե լո ւ հ ա ն գ ա մ ա ն ք ը ։

Չ ն ա յա ծ ա յգ դ ժ վ ա ր ա ցն ո ղ հ ա ն գ ա մ ա ն ք ­ն ե ր ի ն , նա ս կ ս ո ւմ է կ ա տ ա ր ել ի ր մ տ ա ­դ ր ո ւթ յո ւն ը , ս ա կ ա յն ձ ե ռ ն ա ր կ ա ծ մ ե ծ գ ո ր ­ծ ի ե ր ե ք խ ո շո ր մ ա ս ե ր ի ց կ ա ր ո ղ ա ն ո ս ! է գ ր ե լ մ ի ա յն ա ռա ջա բ ա ն ը ։

Բ ա ցի ն որ լե զ վ ի ք ե ր ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ի ց , նրա գր ա կա ն պ ա րա պ մ ո ւն քներ ի ա ր դ յո ւն քը բ ա ն ­տ ո ւմ լի ն ո ւմ է մ ի ք ա ն ի մ ա ն ր ո ւս ո ւմ ն ա ս ի ­ր ո ւթ յո ւն , Ղա զա ր Փ ա ր պ ե ցո ւ թ ղ թ ի ա շխ ա ր ­հ ա բա ր թ ա ր գ մ ա ն ո ւթ յո ւն ը , կ ա րևոր ծ ա ն ո ­թ ո ւթ յո ւն ն ե ր ո վ ։

Ի ՛ն չպ ե ս է ր Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ա ռող ջա կա ն ւվիճակը բ ա ն տ ո ւ մ ։ Իր ն ա մ ա կ ն ե ր ո ւմ յո ւ ր ա ­յի ն ն ե ր ի ն հ ա ն գ ս տ ա ց ն ե լո ւ հ ա մ ա ր նա չի գ ա ն գ ա տ վ ո ւմ ի ր ա ռո ղ ջա կ ա ն վի՛ճա կից։

ճ ի շ տ ը ս ա կ ա յն ա յն 'էր, ո ր Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը դ ե ռ փ ոքր հ ա ս ա կ ի ց լի ն ե լո վ թ ո ւլա կ ա զ մ և հ ա ճ ա խ հ ի վ ա ն դ ա ն ա լո վ , վ ա ր ա կ վ ե լ էր ա ն ­դ ա ր մ ա ն ե լի թ ո ք ա խ տ ո վ , մ ի ա յն մշտ ա կա ն բժ շ կ ա կ ա ն հ ս կ ո ղ ո ւթ յո ւն ը , լա վ ս ն ո ւն դ ը , մ ա քո ւր Օդը և խ ա ղ ա ղ , ա ն վ ր դ ո վ կ ա ց ո ւթ յո ւ­ն ը կա րող էի ն փ ր կ ե լ նրա կ յա ն ք ը վ ե ր ա ­հա ս վ տ ա ն գ ի ց , պ ա յմ ա ն ն ե ր , որ նա չուներ և չէ ր է լ կա րող ո ւն ե ն ա լ բ ա ն տ ո ւմ հո գո ւ հ ո ւզ ո ւմ ն ա լի ց վ ի ճ ա կ ի մ ե ջ ։

Հ ա տ կ ա պ ե ս նրա ն շա տ ն ե ղ ո ւթ յո ւն է տ ա ֊ լի ս լե ր դ ա խ տ ը , որի պ ա տ ճ ա ռ ա ծ տ ա ն ­ջա ն քներ ի ա զ դ ե ց ո ւթ յա ն տ ա կ , ն ա տ խ ուր խ ո ր հ ր դ ա ծ ո ւթ յո ւն է ա ն ո ւմ . «Չ ա ր ժ ա մ ի է

կ պ ե լ ին ձ լյա ր դ ի ս հ ի վ ա ն դ ո ւթ յո ւն ը , ինձ թ վ ո ւմ է , որ կ յա ն ք ի ս մ ո տ ա պ ա գա ն մ ռ ա յլ է . . . » ։ Ա յս բ ո լո ր ի ն մ ի ա ց ա ծ հոդա ցա վե[1ն ու լն դ ա խ տ ը , մ ի ա ն գ ա մ ա յն հ յո ւծ ե լ և գ ե ր ե զ ­մ ա ն ի դոսմե էին հ ա ս ցր ե լ Ն ա լբա ն դ յա ն ի ն ւ

Պ ե տ բո պ ա վ չո վ յա ն գ ն դ ա ն ո ւմ մ ոտ երեք տ ա րի մ ն ա լո ւց հ ե տ ո , Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը , վ ե ր ­ջա պ ե ս , ո ս տ ի կ ա ն ո ւթ յա ն հ ս կ ո ղ ո ւթ յա ն տ ա կ , ա ք ս ո ր վ ո ւմ Է Ս ա րա ս։ով]։ նա հա ն գի Կ ա մ ի ֊ շի ն ք ա ղ ա ք ը , ուր հ ա ս ն ո ւմ Է 1 8 6 5 թ վ ա կ ա ­նի դ ե կ տ ե մ բե ր ի 7 - ի ն , կա ր ելի Է ա սել կ ի սա ­մ ե ռ վ ի ճ ա կ ո ւմ ։ Ա յս տ ե ղ նա ա պ ր ո ւմ Է հ ա ­տ ուկ հ ս կ ո ղ ո ւթ յա ն տ ա կ ։ Ս ա կ ա յն նրա ա - ռ ողջա կա ն վ ի ճ ա կ ը գ ն ա լո վ ծա ն ր ա ն ո ւմ Է, ա ռ ա վ ե լա պ ե ս հ ո գ ե կ ա ն ծա ն ր ա պ րումների պ ա տ ճ ա ռ ո վ ։

1 8 6 6 թ վա կ ա նի հուն վա ր ին Ն ա լբա ն դ յա ն ը խ ն դ ր ա մ ա տ ո ւյց Է լի ն ո ւ մ կ ա ռ ա վ ա ր ո ւթ յա ­ն ը ' որ իրեն թ ո ւ յլ տ րվի Ս ա րա տ ով գնա լ բու-էվ ե լո լ ն պ ա տ ա կ ո վ և ա րտ ոնվի բն ա կ վ ե լ Ղ ր իմ կ ա մ Ն ո ր -Ն ա խ ի ջև ա ն ։

Հ ա յտ ն ի չ է , թ ե ի ՛ն չ պ ա տ ա սխ ա ն ս տ ա ­ց ա վ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ա ր ք ո ւն ի ք ի ց , ս ա կ ա յն նա մ ի ն չև մ ա յի ս չա պ ր ե ց . 1 8 6 6 թ վա կա նիմ ա րտ ի 3 1 - ի ն հ ա վ ի տ ե ն ա պ ե ս փ ա կ վ ե ցի ն նրա ա չք ե ր ը ' Հ ա յր ե ն ի ք ի ց և հ ա ր ա զ ա տ ն ե ­ր ի ց հ ե ռ ո ւ, կա րոտ գ ե թ մ ի հ ա ր ա զ ա տ ի , մի հ ա յ մ ա ր դ ո ւ։

Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը մ ե ռ ա վ , բ ա յց նրա խ ո ս ք ն ու գ ո ր ծ ը էՈւացին հ ա յ ժ ո ղո վ ր դի ս ր տ ո ւմ ու մ տ ք ո ւմ , դ ր ո շմ վ ե ց ի ն նրա հ ի շո ղ ո ւթ յա ն մ ե ջ ' ո ր պ ե ս ս ր բա զ ա ն կ տ ա կ ։

Հ ա յ ժ ո ղ ո վ ուրդ ն ի ր մ ե ծ զա վ ա կի մ ա ր մ ի ­ն՛ը ւԲ ո զ եց օա ա ր ո ւթ յա ն մ ե ջ ։ Նրա ա ճ յո ւնը Ն որ -Ն ա խ իջևա ն ի հ ա ս ա ր ա կ ո ւթ յա ն պ ա հ ա ն ­ջ ո վ և մ ի ջ ո ց ն ե ր ո վ ա պ րիլի 1 3 - ի ն բ ե ր վ ե ց Ն որ-Ն ա խ իջևա ն և մ յո ւ ս օրը , հ ա յ և ռուս խ ո ւռ ն բ ա զ մ ո ւթ յա ն ն ե ր կ ա յո ւթ յա մ բ , ա մ ­փ ո փ վ ե ց Ս. Խ ա չ վա նքի բ ա կ ո ւմ ։ Ն որ -Ն ա ­խ իջև ա ն ի ե ր ա խ տ ա գ ե տ հ ա յ հ ա մ ա յն ք ը 1 9 0 2 թ վ ա կ ա ն ի ն Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի գ ե ր ե զ մ ա ն ի վրա կ ա ն գ ն ե ց ր ե ց ն ր ա գ ե ղ ե ց ի կ հ ո լշա ր ձ ա ն- կի и ա ն դ ր ի ն ' հ ա յա ց ք ը դեպ ի հ ա ր ա վ , դեպ ի ի ր հ ա յր ե ն ի ե ր կ ի ր ը , որի երջա նիկ ա պ ա գ ա յի հա մ ա ր պ ա յք ա ր ե ց և հերոսի մ ա հ ո վ ը ն կ ա վ ն ա ։

ՂԵՎՈՆԴ ԱՎ.ԱԳ ՔԱՀԱՆԱ ԱԹԱՆԱՍՅԱՆ

Ւ1Ր Ш Ъ + М П Ы П ! Ս*Ւ*8Շ8ԵԼ ն Ա Լ ք պ ն Գ Տ Ո ն Ւ Ե Ր եՎ Շ ՚սՈ Ի Ա 1*

Հ Ա Տ

յա ր

ա զա ր ութ հ ա ր յո ւր հիսունո ւթ թ վա կ ա նի ա մ ա ռն է ր ։ Ես պ ա շ­տ ոնա կա ն գ ո ր ծ ո վ փ ո ս տ ա յի ն

ս ա յլա կ ո վ Երևան էի վ ե ր ա դ ա ռ ­

ն ո ւմ ։ Երբ հա սա Ղ ա վա լու հա -

I Գ !ո ս ւԸ> ս Կս Վե 9 մ ե ղ մ ա ն ձր և ։ %ա-մ ա ր լո ւի ց կ ա վ ա յի ն հոգը ա յն ք ա ն թ ա ն ձ ր ա ­վուն ու մ ա ծո ւց ի կ դա ր ձա վ, որ խ ե ղ ճ ձիերը դ ժ վ ա ր ո ւթ յա մ բ էին ք ա շո ւմ ս ա յլե ր ը , Մ տ ա ­

ծ ե ց ի , թե ա յս դ ր ո ւթ յա մ բ դժվա ր կ լի ն ե ր ձ ի ­երին բա ր ձ ր ա ց ն ե լ Կ ոնդի1 զ ա ռ ի վ ե ր ը , ուստ ի և բա ր վ ո ք հ ա մ ա ր ե ցի իջնե լ կ ա յա ր ա ն ո ւմ , ի սկ ա յս տ ե ղ ի ց կ ա ռ քո վ դ նտ լ մ եր տ ո մ ւը ։ Ա յդ նպ ա տ ա կով ս ա յլա կ ը ք շե լ տ վի ք ա ղ ա ­ք ի ց դուրս գ տ ն վ ա ծ կ ա յա ր ա ն ի բ ա կ ը .

Մ ինչ ա յս , մ ի ն չ ա յն , տ ե ս ա , որ կ ա յա ­րա նի վ ե ր ա կ ա ց ո ւն , մ ի ճա նա պ ա րհորդա կա ն «պ ո դո ր ո ժ ն իօ2 ձե ռ ք ի ն բ ռ ն ա ծ , գ ն ո ւմ է կ ա ­յա ր ա ն ի ս ե ն յա կ ն ե ր ի ց մ ե կ ը ։ Հ ե տ ա ք ր ք ր վ ե ­ց ի ի մ ա ն ա լ թ ե ւո ՜վ է ճա նա պ ա ր հ ո ր դ ը ։ Կա ր­գ ո ւմ ե մ ' с Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն դ յա ն » ։ Ա չքերիս չ ե մ հա վա տ ո ւմ , որ вՀ յո ւս ի ս ա փ ա յբ ի ա շ­խ ա տ ա կ ց ի ն , а Ա զա տ ն Ա սա վա ծօի հ ե ղ ի ն ա ­կ ի ն , հա նկա րծ ա ն սպ ա ս ե լի կ ե ր պ ո վ կ տ ե ս ­ն՛եմ Երևա նում, Վ ե բա կւս ցո լի ն հ ա ր ց ն ո ւմ ե մ ' թև ա յդ պ ա րոնը որտ եղի ց է ե կ ե լ և ո ւր է դ նում . Նա պ ա տ ա սի։ ա ն ո ւմ է , ւոր փ ոքր ի ն չ ա ռա ջ եկել է էջմ ի ա ձ ն ի ց և ղնոսէ է Տւիիւիս։ Խ ն դր ե ցի , թե հ ա յտ ն ե ց ե ք պ ա րոն Ն ա լր ա ն դ - յա ն ի ն , որ մի եր ի տ ա սա ր դ ց ա ն կ ա ն ո ւմ է ձեզ տ ե ս նե լ.

Ս ո ւյն Հա տ վ ւս էը , ք ա ղ վ ա ծ 'Լ/ա նդ ա վա գ քա հա նա

1Լ թ ա ն ա ս յա ն ի Հի շո ղ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի տ ե տ ր ի ց , խ մ բ ա գ ր ո ւ­

թ յա ն ս տ ր ա մ ա դ ր ե լ Լ Հ ա ն գ ո ւց յւս /ի ո ր ղ ի ն ՝ Պ. Ա թ ա - նա ււյա նրւ— Ь|1ГР.!

1. Ե րևա ն ք ա ղ ա ք ի բ ա ր ձ ր ա դ ի ր թ ա ղ ա մ ա ս ը ,

2. Փ ո ս տ ա յին բ ա ց Հ ր ա մ ա ն ա գ ի ր , ո ր բ ի ր ա վ ո ւն ք կ

ա ա լիս ճա նա պ ա րհսյ, դ ի ն * փ ո ս տ ա յի ն կ ա յա ր ա ն ի ց ձի

պա Հանք եք ճա նս, պ ա ր Հոր դութ յա ն մ ի ջո ց ի ն .

— Շ ա տ բ ա ր ի , — ա ս ա ց վերա կ ա ցո ւն ե գ լո ւխ ը խ ո ն ա ր հ ե ց ն ե լո վ ներս մ տ ա վ «պ ո դ ո -

ր ոժն ի ռն տ ա լո ւ Ն ա լր ա ն դ յա ն ի ն ,Ես Ֆ յոդորովփ ն (ա յս պ ե ս էր վերա կա ցու/,

ա զ գ ա ն ո ւն ը ) չէ ի ա սել ի մ ա ն ո ւն -ա զ գ ա ն ո ւ-

ն ը , բ ա յց նա ծա ն ո թ լի ն ե լո վ ի ն ձ հ ե տ , ա ր­դեն ա սել էր և երբ թ ո ւյլտ վ ո ւթ յո ւն ստ ա ցա ներս մ տ ն ե լո ւ և հա սել էի տ ։ս ն դ ռ ա ն ը , Ն ա լ-

բ ա ն դ յա ն ն ի ն ք ը ձ ա յն տ վ ե ց ն ե ր ս ի ց .— Շ նո րհ արե ք , ներս մ տ ե ՛ք , պ ա րոն Ա-

թ ա նա ս յա ն ։Ես ներս մ տ ա և խ ո ր ի ն հա ր գ ա նք ո վ ու

ա կ ն ա ծ ո ւթ յա մ բ բ ռ ն ե ց ի նրա շնորհա լի ձեռքը և զ ա ր մ ա ն ք ս հ ա յտ ն ե ց ի , թ ե նա ո րտ եղի ց դիտ ի ի մ ա զ գ ա ն ո ւն ր ։ Նա , ք ա ղ ց ր ժպ իտ ն / . - ր ե ս ի ն , ա ս ա ց.

— Դ ուք <(Հյոլսիււսոիայր>ի բա ժ ա ն ո ր դ եք, և պա/ոռն Ն ա ղ ա ր յա նցը մ տ ա դիր էր ա րդեն ց ա ն կ ը կ ա զ մ ե լ և բա ժ ա ն ո ր դ ն ե ր ի ա նուն I, ա զ գ ա ն ո ւն ր հր ա ա ա ր ա կ ել ա մ սա գրի մ ե ջ , և ե ր բ պ ա րոն վերա կ ա ցուն ձեր ա նունը տ վ ե ց , ես վ եր հ ի շեցի ա յդ .

Խ ո ս ա կ ցո ւթ յա ն մ ե ջ հ ա յտ ն վ ե ց , . որ Նոր­նա /,,ի ջև ա նի դ պ ր ո ցա կ ա ն ֆ ո նդ ի հա մ/սր . հ ն գ կ ա հ ա յ վա ճ ա ռ ա կ ա ն ն ե ր ի ց կ տ ա կներով բա վ ա կ ա ն ի ն խ ո շո ր գո ւմ ա ր ն ե ր են ն վի րվե լ և ա յդ մ ա ս ի ն հա րկա վոր էր թ ե ՛ Վեհա փ ւսո Կ ա թողիկոսի և թ ե ' էջմ ի ա ծ ն ի Ս ինոդի վ ա ­վ ե ր ա ց ո ւմ ը ՝ ի ր հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւթ յա ն մ ա սի ն ,

— Ա յս ա մ ե ն ր ի կա տ ա ր ա ծ ե լո վ , — ա վ ե - լա ց ր ե ց Ն ա լր ա ն դ յա ն ր , — ա յժ մ դ ն ո ւմ ե մ տ ե ս ն ե մ Տ փ խ ի ս ո ւմ ւիոխ ա րքա յի դ ի վ ա ն ա ­կ ա ն կսոսսվա րչին և նույնւդ ես վ ա վ ե ր ա ց ։,։ - մ ո վ ի մ հա վա տ ա րմ ա թ ուղթ ր պ ա շտ ոնա պ ես ■Հաստատել տ ա լո վ , ա ն ց ն ե լ Պ եւոերրոլրգ, իսկ ա յն ո ւհ ե տ և Լ ո ն դ ո ն , ուր հեշտ կլինի ա ն գ լի ա ­կա ն նա վ ո վ Հ ն դ կ ա ս տ ա ն դնա լ և ա յդ դ ա ­մա րների մ ա սի ն բա ն ա կ ց ո ւթ յո ւն ն ե ր սկսել Կ ա լկա թ ա յի ա ն գ լի ա կ ա ն փ ո խ ա ր ք ա յի հետ և նրա մ ի ջ ո ց ո վ ստ ա նա լ մ եր դ ս /բո ցա պ ա տ - կա ն գո ւմ ա ր ն ե ր ը .

--- Պ ա րոն Ն ա լր ա ն դ յա ՚ն , դուք մ ե ծ պ ա ր ­տ ա կ ա ն ո ւթ յո ւն եք վեր ցր ե լ ձե զ վ ր ա , — պ ա ­տ ա ս խ ա ն ե ցի ես և շ ա ր ո ւն ա կ ե ց ի . — ա յդ ա յդ պ ե ս էլ թ ո ղ լի ն ի , բ ա յց ես խ ն դ ր ո ւմ ե մ , որ ձեր ղ նա լը մի ք ա ն ի ժ ա մ ո վ ո ւշա ց ն ե ք , ես

բն ի կ և րև ա նցի ե մ , ո ւն ե մ լա վ ը ն կ ե ր ն ե ր , ո- ր ո ն ք ի սրտ ե կ ց ա ն կ ա ն ա յի ն տ ե ս նե լ ձ ե զ , խ ււսել ձ ե զ հ ե տ , մ ի կտ որ ա ղ ու հա ց ճ ա շ ա ֊ կ ե ր Ապա թե ո ՛չ , ի մ ա յդ ը ն կ ե ր ն ե ր ը , որ ի - մ ա ն ա ն , թե դուք եկել ե ք Ե րևա ն, պ ա տ ա հել եք ի ն ձ և ես շ ե մ փ որձել պ ա հել ձ ե զ , ինձկ ք ա ր կ ո ծե ն ։

--- Հ ա յտ ն ե ց ե ՛ք ձեր ը ն կ ե ր ն ե ր ի ն ի մ շ ն ո ր ­հ ա կ ա լո ւթ յո ւն /։ և գ ո հ ո ւն ա կ ո ւթ յո ւն ը , պ ա րոն Ա թ ա ն ա ս յա ն , դեպ ի ի ն ձ ո ւն ե ց ա ծ ա յդ ք ա ն սիրո և հա րգա նքի հ ա մ ա ր , բ ա յց ա նկա րող ե մ ո չ մ ի ա յն մ ե կ ք ա ն ի , այ/1ւ մ եկ ժ ա մ ա ն գ ա մ հետ մնա լ ճ ա ն ա պ ա ր հ ի ց :

Ա յս ա ս ե լո վ Ն ա /բ ա ն դ յա ն ը հա նեց ճ ա մ - ր բ ո ւկ ի ց իր иՕշա կա նи բա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւթ յո ւն ի ց

1954 է .9 1Г ւ> а 1Г I* 1.

մի օր ի ն ա կ ը , մ ա տ ի տ ո վ ա ր ձա նա գ ր ե ց վ ր ա ն , տ վ ե ց ի ն ձ և ա ս ա ց.

— Ահա ի մ հիշա տ ա կի ա ն մ ո ռ ա ց ո ւթ յա ն նվերը ձեր ը ն կ ե ր ն ե ր ի ն ։ Դ րա նից մ եկ •օրի­նա կ էւ ռշսւկա նցի պ ա րոն Ե սա յուն ե մ տ վ ե ր

Ա յդ մ ի ջո ցի ն ներս մ տ ա վ կ ա ռա պ ա նը և ղ ա ր ա ր ա ղ ց ո ւ բ ա ր բ ա ռ ո վ հ ա յտ ն ե ց Ն ա լ ֊ բ ա ն դ յա ն ի ն , որ ի ր ե ր ը տ ե ղ ա վ ո ր վ ա ծ են կ ա ռ ­քի մեջ և ի ն ք ը պ ա տ րա ստ է ճա նա պ ա րհ բ ն կ ն ե լո ւ ։

Ա յլև ս ա նհնա րին էր Ն ա լբա ն դ յա ն ի ն հետ պ ա հել ճ ա ն ա պ ա ր հ ի ց ։ Մ ենք ջե ր մ ո ւթ յա մ բ ո ղ ջա գ ո ւր վ ե ցի ն ք և բ ա ժ ա ն վ ե ց ի ն ք ի ր ա ր ի ց , նա Ք ա ն ա ք ե ռ ի ճա ն ա պ ա ր հո վ գ ն ա ց դեպ ի Տ փ խ ի ս , ի սկ ե ս ' դեպ ի Կոնդ։

Հ ե տ ա գ ա յո ւմ ես ի ն ք ս ի ն ձ հա ճա խ ե մ մ ե - ղ ա դ ր ե լ' թ ե ի ն չո ւ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ն գոնե մ ի ն չև Ք տ ն ա ք ե ո ճ ա նա պ ա րհ չդ ր ի , չմ ւո ա ծե -

ց ի ' թ ե ո վ մ ե ռ ա ծ , ո ՜վ կ ե ն դ ա ն ի , մ ե կ էւ ի րա ր կ տ ե ս ն ե ՛ն ք .. . ։

Ս 4 **Շ Յ Ե Լ Ъ И Ц Ч Л 'М И У Ы * ծ ն ն Դ ՚Տ Ո ն 1 2 5 ֊1 № 8 Շ Ю Р Ы Д Н В Д *

ՄԻՔԱՅԵԼ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆԻ ԾՆՆԴՅԱՆ 1 2 5 - ԱՄՑԱԿԻՆ ՆՎԻՐՎԱԾ ՀԱՆԴԻՍԱՎՈՐ ՆԻՍՏ

ԵՐԵՎԱՆՈԻՄ. — Ռ ե ս պ ո ւբլի կ ա յի ա շխ ա տ ա ­վորները հ ա ն դ ի ս ա վ ո ր ո ւթ յա մ բ ն շե ցի ն հ ա յ

ժ ո ղ ով ր դ ի մ ե ծ զ ա վ ա կ , նրա ա զ ա տ ո ւթ յա ն ու

երջա նկութ յա ն հա մա ր մ ղ վ ա ծ պ ա յքա ր ի ա ն ­

նկուն մա րտ իկ Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբա ն դ յա ն ի ծն ն դ յա ն 1 2 5 - ա մ յա կ ը ։

Հ ո բ ե լյա ն ա կ ա ն տ ո նա կա տ ա րո ւթ յա նը մ ա ս ­ն ա կ ց ե լո ւ հա մա ր ե ղ բա յր ա կ ա ն ռ ե ս պ ո ւբ լի ­

կա ներից Երևան էին ժ ա մ ա ն ե լ գր ո ղ ն ե ր , գ ի տ ն ա կ ա ն նե ր , կ ո զ տ ո ց ւա յի գ ո ր ծ ի չն ե ր ։

Երևանի Ա լեքսա նդր Ս պ ե ն գի ա ր յա ն ի ա ն ­վա ն Լենինի շքա նշա նա կի ր օ պ ե ր ա յի և բ ա ­լե տ ի պ ետ ա կա ն թ ա տ ր ո նի դ ա հ լի ճ ը , ուր տ ե ­ղի ո ւն ե ցա վ Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ծ ն ն դ յա ն 1 2 5 -ա մ յա կ ի ն ն վ ի ր վ ա ծ հա նդ ի ս ա վ ո ր ե ր ե կ ո ն ,

լե փ -ը ե ցո ւձ է ր ։ Ա յս տ ե ղ է ի ն հ ա վ ա ք վ ե լ մ ա յ­րա քա ղա քի բ ո լո ր խ ա վ ե ր ի ն ե ր կ ա յա ց ո ւց ի չ­ն ե ր ը ։

Բ եմ ը տ ո նա կա նո ր ե ն զ ա ր դ ա ր վ ա ծ է ։ Նրա խ ո ր քի ց դա հլիճին է ն ա յո ւմ ' դ ա փ ն յա պ ս ա ­կ ո վ ե ր ի զ վ ա ծ, ա զ ա տ ո ւթ յա ն բ ո ց ա շո ւն չ մ ա ր ­տ իկի պ որտ րեն։

Հ ո բ ե լյա ն ա կ ա ն հա նդ ի ս ա վո ր նիստ ը բ ա ­ց ե ց Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ Մ ինի ստ րների Ս ովետ ի նա խ ա գա հ, Կ ա ռա վա րա կա ն հ ո բ ե լյա ն ա կ ա ն հա նձն ա ժ ո ղ ո վի ն ա խ ա գ ա հ Ա. Ք ո չի ն յա ն ը ։

Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի կ յա ն ք ի և գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յա ն մ ա սի ն ըն դա րձա կ զ ե կ ո ւց ո ւմ ո վ հ ա ն դես ե -

կ ա վ Հ ա յա ս տ ա ն ի Ս ովետ ա կա ն գրողների մ ի ո ւթ յա ն քա րտ ուղա ր , ֆ ի լո լո գ ի ա կ ա ն գ ի ­տ ութ յո ւններ ի թ ե կ ն ա ծ ո ւ է . Թ ո փ չյա ն ը ։ Զ ե ­կ ո ւցո ղ ը մ ա նր ա մ ա ս ն կ ա ն գ ա ռ ա վ Մ իքա յել

Ն ա լբա ն դ յա ն ի կ յա ն ք ի և գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յա ն վրա ։

* Ներկա ն յո ւթ ե ր ը Հ ա վ ա ք վ ա ծ են Ս ովետ ա կա ն Հ ա ­

յա ս տ ա ն ո ւմ լո ւ յս տ ես ն ող թ ե ր թ ե ր ի ց և ա մ ս ա գ ր ե ր ի ց ։— ИГР.:

ՍՍՌՄ Գ իտ ո ւթ յուններ ի ա կ ա դ ե մ ի ա յի ա -

ն ո մ յի ց հա նդ ես ե կ ա վ Մ . Գ որկու ա նվա ն

հ ա մ ա շխ ա ր հ ա յի ն գ ր ա կ ա ն ո ւթ յա ն ի ն ս տ ի ­

տ ուտ ի դիրեկտ որի տ եղ ա կա լ Ֆ ե տ ի ս ո վ ը ։ Ա պա հա նդ ես եկա ն Դ ոնի Ռ ոստ ովի ք ա ղ ա ­

ք ա յի ն Ս ովետ ի նա խ ա գա հ ի տ եղա կա լ Նի-

զ ա մ ա և ը , ե ղ բա յր ա կ ա ն Ո ւկր ա ինա յի ա շխ ա ­

տ ա վորների ա ն ո ւն ի ց ' բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ Ն ա գ-

ն ի բ ե դ ա ն , Բ ե լո ռ ո լս ի ա յի ն ե ր կ ա յա ց ո ւց ի չ Ֆ .

Ն ո վ ի կ ո վա ն , Ղ ա զա խ ս տ ա նի ն ե ր կ ա յա ցո ւց ի չ

պ րոֆ եսոր Մ . Բ ա լա կա և ը , Վ ր ա ցա կ ա ն ՍՍՌ

Գ իտ ութ յուններ ի ա կ ա դ ե մ ի ա յի իս կա կ ա ն

ա ն դ ա մ , բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ Ի . Գ ր ի շա շվիլի ն ,

Ա ղրբեշա նի ն ե ր կ ա յա ց ո ւց ի չ Մ . Ի ս կա ն գա -

ր ո վ ը և ուր ի շներ ։

Հ ա ն դ ի ս ա վ ո ր ն ի ս տ ո ւմ ո ղ ջ ո ւյն ի ճա ռո վ հ ա ն դ ե ս եկ ա ն նա և փ ի լի ս ո փ ա յա կ ա ն գ ի տ ո ւ­թ յո ւն ն ե ր ի դ ո կ տ ո ր ' պ ր ոֆ եսոր Ի . Մ ո ւմ ի ն ո - վը (Ո ւզ բ ե կ ս տ ա ն ), գրո ղ Ի . Շ ի մ կ ո ւս ը (Լ իտ - վ ա ), Ն. Կ որ լետ յա նո ւն (Մ ո լդ ա վ ի ա ), Լա տ ­վի ա կ ա ն ՍՍՌ Գ իտ ո ւթ յո ւններ ի ա կ ա դ ե մ ի ա ­յի ի ս կ ա կ ա ն ա ն դ ա մ Պ. Վ ա լե ս կ ա լն ը , պ ա տ ­մ ա կա ն գ ի տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի թ ե կ ն ա ծ ո ւ Ա. Կա -

ն ի մ ե տ ո վ ը (Կ ի ր գ ի զ ի ա ), Թ ուրքմ ենա կա ն ՍՍՌ Գ ի տ ո ւթ յո ւն նե ր ի ա կ ա դ ե մ ի ա յի ա կ ա - դ ե մ ի կ ո ս ֊ք ա ր տ ո ւղ ա ր , փ ի լի ս ո փ ա յա կ ա ն գ ի ­

տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի դ ո կ տ ո ր Գ. Չ ա ր ի և ը , է ս տ ո ­նա կա ն ՍՍՌ Կ ո զ տ ո լր ա յի մ ինիստ րի տ ե ղ ա ­կա լ Ա . Ն ո ւգի ս ը ։

Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ Մ ինի ստ րն երի Ս ովետ ի նա խ ա գա հ ի տ եղ ա կա լ Բ. Մ ա րտ իրոս յա ն ը կ ա ր դ ա ց Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ Մ ինիստ րների Սո­վետ ի Ո րո շո ւմ ը ' Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի հ ի ­շա տ ա կ ը հ ա վ ե ր ժ ա ց ն ե լո ւ մ իջո ցա ռ ում ներ ի մ ա ս ի ն ։

Ը ն թ ե ր ց վ ե ց ի ն ո ղ ջո ւյն ի հ ե ռ ա գր ե ր տ ա ջիկ ժո ղ ո վ ր դ ի , ի ն չպ ե ս ն ա և ՍՍՌՄ կ ո զտ ո ւր ա յի մ ի նի ստ ր Գ. Ա լե ք ս ա ն դ ր ո վ ]։, ՍՍՌՄ Գ իտ ու-

1954 I Л 0՜ Ի 4 Ծ հ ն 21

թ յո լն ն ե ր ի ա կ ա դ ե մ ի ա յի պ ր ե զի դ ե ն տ Ա. Ն ե ս մ ե յա ն ո վ ի , Լա տ վիա կա ն ՍՍՌ Մ ի նի ստ ր­ների Ս ովետ ի ն ա խ ա գ ա հ Վ. Լ ա ցի ս ի , ա կ ա ­դ ե մ ի կ ո ս Հ . Օ րրելու, գր ող ն եր Ա . Ս ուրկովի, Պ. Տ ի չ ի ն ա յի , Մ . Շ ա հ ի ն յա ն ի և ուրիշ գ ի տ ­ն ա կ ա ն ն ե ր ի , գ ր ո ղ ն ե ր ի , կ ո զ տ ո ւր ա յի և ա ր­վեստ ի գո ր ծի չնե ր ի կ ո ղ մ ի ց ։

Ապա նա խ ա դ ա հո ղը հա նդի ս ա վո ր նիս տ ը հ ա յտ ա ր ա ր ե ց փ ա կ վ ա ծ։

Հ ա ն դ ի ս ա վ ո ր մ ա ս ի ց հետ ո տ եղի ո ւն ե ց ա վ մ ե ծ հ ա մ ե ր գ , որին մ ա ս ն ա կ ց ե ց ի ն Երևա նի լա վ ա գ ո ւ յն կա տ ա ր ո ղա կ ա ն ուժ ե ր ը ։

ՄԻՔԱՅԵԼ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆԻ ՀՈԲԵԼՅԱՆԻՆՇՈՒՄ Ը ՄՈՍԿՎԱՑՈԻՄ.--- Մ ո ս կ վ ա յի հ ա ս ա ֊ր ա կ ա յն ո ւթ յո ւն ը ն ո յե մ բ ե ր ի 2 5 - ի ն ն շ ե ց Մ ի ­ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ծ ն ն դ յա ն 1 2 5 - ա մ յա կ ը ։ Երեկոն կ ա զ մ ա կ ե ր պ վ ե լ էր Ս ովետ ա կա ն Մ ի ֊

ո ւթ յա ն Կ ո զտ ո ւր ա յի մ ի ն ի ս տ ր ո ւթ յա ն , ՍՍՌՍ Գ ի տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ա կ ա դ ե մ ի ա յի և ՍՍՌՄ գ ր ող ն ե րի մ ի ո ւթ յա ն կ ո ղ մ ի ց ։ Չ ա յկ ո վ ս կ ո ւ ա նվա ն հ ա մ ե ր գ ա յի ն դա հլի ճ ն էին հսւվա ք- վել գ ր ո ղ ն ե ր , գ ի տ ն ա կ ա ն ն ե ր , ա ր վեստ ի և կ ո ւլտ ո ւր ա յի խ ո շո ր գ ո ր ծ ի չն ե ր , ո ւս ա ն ո ղ ն ե ր , Մ ո ս կ վ ա յի բ ա զ մ ա թ ի վ ա շխ ա տ ա վ ո ր ն ե ր ։ Ե-

ր ե կ ո յի ն ներ կ ա էի ն ն ա և ա ն գ լի ա կ ա ն գրոգ Զ ե կ Լ ի ն դ ս ե յը և հ նդ կա կա ն գ ր ո գ Ալի Սար- դա ր Ջ ա ֆ ա ր ի ն և Բա լա վ ա ն տ Գ ա րքին ։

Բ ե մ ո ւմ , թ ա ր մ ծ ա ղ ի կ ն ե ր ո վ շր ջա պ ա տ վ ա ծ, դ ր վ ա ծ էր Ն ա ւբա ն գ յա ձ ի մ ե ծ ա դ ի ր պ ո ր տ ­ր ե ն ։

Բ ա ցմ ա ն խ ո ս ք ա ս ա ց ՍՍՌՄ Գ ի տ ո ւթ յո ւն ­ների ա կ ա դ ե մ ի ա յի գ լխ ա վ ո ր քա րտ ուղա ր ա կ ա դ ե մ ի կ ո ս Ռ ո փ չի և ը ։

Մ . Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի կ յա ն ք ի և ղ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւ ֊ թ յա ն ն ։[ի ր վ ա ծ բ ո վ ա ն դ ա կ ա լի ց զ ե կ ո ւց ո ւմ ո վ հ ա ն դ ե ս ե կ ա վ Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ Գ ի տ ո ւթ յո ւն ­ների ա կա ղի մի ա յ ի թ ղ թ ա կ ի ց ա ն դ ա մ Մ. Շ ա հին յա ն ը ։

Հ ա ն դ ի ս ա վ ո ր մ ա ս ի ց հետ ո տ եղի ո ւն ե ցա վ մ ե ծ հ ա մ ե ր գ , որին մ ա ս ն ա կ ց ո ւմ էին ՍՍՌՄ Մ ե ծ թ ա տ ր ո ն ի ա ր տ ի ստ , Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ ժո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն ա ր տ իստ Պ. Լիսից յա ն ը , Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն ա րտ իստ Գ. Գա ս պա ր յա ն ը :և Ո ւրիշներ։ Մ ո ս կ վ ա յի

թ ա տ ր ո ն ն ե ր ի դ ե ր ա ս ա ննե ր ը Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ց ա ր տ ա ս ա նեցի ն ռո ւս ե ր ե ն լե զ վ ո վ «Մ ա ն կ ո ւթ յա ն օրերօը, ՚ո Ա պ ո լլո նի նօ , ՚՛Ա զ ա տ ո ւթ յո ւն » , « Ի տ ա լա ցիա ղջկա երգըօ և ա յլ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր ։

ՄԻՔԱՅԵԼ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆԻՆ ՆՎԻՐՎԱԾ ՅՈ ԻՅԱ ՀԱ ՆԴ ԵՍ Մ ՈՍԿՎԱՑՈԻՄ.— Մ ոսկ վա յիԼենինի ա ն վա ն և մ յո ւս խ ո շո ր գ ր ա դ ա ր ա ն ­ն ե ր ո ւմ պ ա տ րա ս տ վել են Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ն ն վ ի ր վ ա ծ ց ո ւց ա հ ա ն դ ե ս ն ե ր ։ Մ իութ ենա կա ն

խ ո շո ր թ երթ երն ու ա մ սա գր եր ը բա զ մ ա թ ի վ հ ո դ վ ա ծն ե ր են նվի ր ել մ ե ծ մ տ ա ծ ո ղ ի ն ։

Մ ո ս կ վ ա յո ւմ Ս տ ոլեշՏւիկովյա ն ն ր բ ա ն ց ­քի .V 1 6 տ ա ն ը , որտ եղ ա պ րել է Մ իքա յել Ն ա լր ա ն դ յա ն ը , փ ա կ ց վ ե լ է հուշա տ ա խ տ ա կ։ Հուշա տ ա խ տ ա կ է փ ա կ ց վ ե լո ւ նա և նա խ կին Լա ղա րյա ն ճեմ ա ր ա նի պ ա տ ի ն, որ տ եղ ա շ­խ ա տ ե լ է Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ։

ՄԻՔԱՅԵԼ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆԻ ՀՈ ՒՇԱ ՐՁԱ ՆԻ ՀԻՄ ՆԱ ԴՐՈ ՒՄ Ը ԵՐԵՎԱՆՈԻՄ.— Ն ո յե մ բ ե ր ի 2 6 - ի ն Ե րևա նո ւմ տ եղի ո ւն ե ց ա վ Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի հուշա րձա նի հ ի մ ն ա դ ր ո ւմ ը ։ Ա յս ա ռ թ ի վ հուշա րձա նի հ ի մ ն ա դ ր մ ա ն վ ա յ­ր ո ւմ (Ն ա լբ ա ն դ յա ն փ ո ղ ո ցի վր ա , Ա ն ա ս ն ա ­բո ւժ ա կ ա ն ինս տ ի տ ո ւտ ի մ ոտ գ տ նվ ո ղ պ ո ւ­ր ա կ ո ւմ ) կ ա յա ց ա վ Երևա նի ա շխ ա տ ա վ ո ր ն ե ­րի հա նդ ի ս ա վ ո ր մ ի տ ի ն գ ը ։ Ա յն տ ե ղ էին եկել քա ղ ա քի ա շխ ա տ ա վ ո ր ո ւթ յա ն ն ե ր կ ա յա ց ո ւ­ց ի չն ե ր ը ' գ ր ո ղ ն ե ր , գ ի տ ո ւթ յա ն և ա րվեստ ի գ ո ր ծ ի չն ե ր , բա ն վ ո ր ն ե ր և ո ւս ա ն ո ղ ն ե ր ։ Ժ ա ­մ ը ո ւղիղ 5 -ի ն ա մ բի ո ն բա ր ձ ր ա ց ա ն Հ ա յա ս ­տ ա նի կ ա ռ ա վ ա ր ո ւթ յա ն ղեկ ա վ ա րն երը և հ ա ­ր և ա ն ռ ե ս պ ո ւբւի կ ա ն ե ր ի ց հ ո բ ե լյա ն ա կ ա ն ա ս նի կ ա պ ա կ ց ո ւթ յա մ բ Երևա ն ե կ ա ծ հ յո ւր ե - ր ը ։

Մ իտ ինգը բ ա ց ե ց ա շխ ա տ ա վո ր ներ ի դ ե ­պ ո ւտ ա տ ների Երևա նի քա ղա բ ա յի ն Սովետ ի գ ո ր ծ կ ո մ ի ն ա խ ա գ ա հ Բ. Աս տ վա ծ ա տ ր յա ն ը ։ Խ ոսք վ ե ր ց ր ե ց ՍՍՌՄ գ ր ո ղ ն ե ր ի մ ի ո ւթ յա ն վ ա ր չո ւթ յա ն ն ե ր կ ա յա ց ո ւց ի չ Ց ո լ . Լ ի բե դ ի ն - ս կ ի ն ։ Ա յն ո ւհ ե տ և ե լո ւ յթ ո ւն ե ց ա վ գր ո ղ Ստ. Չ ո ր յա ն ը ։ Բ ա նա ս տ եղ ծուհի Վ. Զ վ յա գ ի ն ց և ա ն մ ե ծ խ ա ն դ ա վ ա ռ ո ւթ յա մ բ ռ ո ւս ե ր ե ն ա ր տ ա ­ս ա ն ե ց Մ . Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի а Ա զա տ ո ւթ յո ւն а բա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւթ յո ւն ն իր թ ա ր գ մ ա ն ո ւթ յա մ բ ։ Երևա նի դ պ ր ո ցնե ր ի ո ւս ո ւց չո ւթ յա ն ա նո ւնի ց ե լո ւ յթ ո ւն ե ց ա վ Վ որո շիլովի ա ն վա ն դպ րոցի դ ի ր ե կ տ ո ր Վ. Ա ն դ ր ե ա ս յա ն ը ։

Ք ա ղ ս ո վ ե տ ի ն ա խ ա գ ա հ Բ. Ա ստ վա ծա - տ ը ր յա ն ը ձ գ ե ց ժ ա պ ա վ ե նը և թ ա ր մ ծ ա ղ ի կ ­ների մեջ թ ա ղ վ ա ծ գր ա ն իտ ե հուշա քա րի վ ր ա յի ց ս ա հ ե ց կ ա ր մ ի ր պ ա ս տ ա ռ ը ։ Հ ո ւշա ­քա րի հ ղ կ ա ծ երեսի վրա գ ր վ ա ծ է .

ԱՅՍՏԵՂ ԴՐՎԵԼՈՒ է ՀԱ Յ ՄԵԾ ՌԵՎՈԼՅՈԻ8ԻՈՆ-

ԴԵՄՈԿՐԱՏ Մ Ի Ք Ա Յ Ե Լ Ն Ա Լ Բ Ա Ն Դ Յ Ա Ն Ի

ՀՈՒՇԱՐՁԱՆԸ 1 8 2 9 - 1 9 5 4

ՄԻՔԱՅԵԼ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆԻ ԳԵՐԵԶՄԱՆԻՄ Ո Տ ___ Ն ո յե մ բ ե ր ի 2 8 - ի ն , ի նշա նա վո ր ո ւմ նՄ . Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ծ ն ն դ յա ն 1 2 5 - ա մ յա կ ի , մ ե ր ձ ք ա ղ ա ք ա յի ն Մ յա ս ն ի կ յա ն գ յո ւղ ն էին

եկել Ռ ոստ ովի գրողները և քա ղա քի ու շրջա կա գ յո ւղ ե ր ի ա շխ ա տ ա վորներ ի բ ա զ ­մա թ իվ պ ա տ գա մ ա վ ո ր ո ւթ յո ւն նե ր ։

Դոնի բա րձր ա դ իր մ ի բ լր ի վր ա , Կ ա մ են- կա գետ ի ա փ ի հ ա յկ ա կ ա ն Ս. Խ ա լ վա նքի պ ա տ ի մ ո տ , ուր թա ղվա ծ, է Մ . Ն ա լբա ն դ -,

յա ն ը , տ եղի ո ւն ե ց ա վ բա զ մ ա մ ա ր դ մ ի տ ի ն գ ։Մ իտ ինգը բ ա ց ա ր եց բա ն ա ս տ ե ղ ծ Աշոտ

Գառն ա կեր յա ն ը ւՀ ա յ ժ ողովրդի պ ա նծա լի զա վա կի հի շա ­

տ ա կին ն վ ի ր վ ա ծ ճ ա ռ ե ր ո վ հա նդ ես եկա ն ռոս տ ովցի գրող Վ. Դ . Ֆ ո մ ե ն կ ո ն , Ռ ոստ ովի քա ղսովետ ի նա խ ա գա հի տ եղա կա լ Ա տ ա մա - նո վ ը , «Ռ ոս տ ո վս ելմ ա շ в գ ո ր ծա ր ա ն ի ի ն ժ ե -

ներ Վ. Շա պ ոշնիկուԷը, Ռ ոստ ովի հ ա մ ա լս ա ­րա նի դ ո ց ե ն տ Լ. Գ ր ո մ ո վ ը ։ Հ ա յա ս տ ա ն ի ա շխ ա տ ա վո րո ւթ յա ն ա ն ո ւն ի ց հ ո ւզ վ ա ծ ե ֊

լո ւ յթ ունե ցա ն բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ Ա շոտ Գ րա շին և քննա դա տ Գ. Ս տ եփ ա ն յա ն ը ։

Մ ի տ ի նգում ե լո ւ յթ ո ւն ե ց ա վ նա և Ռ ոստ ո - ։[ի № 1 2 դպ րոցի դիրեկտ որ Վ . Հ ա մ բ ա ր ­ձ ո ւմ յա ն ը ։

Մ ի տ ին գի ց հետ ո Հ ա յա ս տ ա ն ի պ ա տ գ ա ­մա վոր ո ւթ յո ւնը Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի գ ե ր ե զ մ ա ն ի ն պ սա կ գր ե ց Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ Մ ինիստ րների Սովետ ի ա ն ո ւն ի ց ։

Հ ա յ ժ ողովրդի մ ե ծ ներկա յա ց ո ւց չ] ։ գ ե ­ր ե զ մ ա ն ի ն պ սա կներ դ լ։վ ե ց ի ն ն ա և Հ ա յա ս ­տ ա նի գրողների մ ի ո ւթ յա ն , Ռ ոստ ովի ՍՄԿՊ ք ա ղ կ ո մ ի , ՌոստաԷի գ ր ող ն ե րի և բ ա զ մ ա - թ ի վ ա յլ կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ա ն ո ւն ի ց ։

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՍՍՌ Մ ԻՆԻՍՏՐՆԵՐԻ ՍՈՎԵՏԻ ՈՐՈՇՈՒՄԸ ՄԻՔԱՅԵԼ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆԻ Հ Ի Շ Ա ­ՏԱ Կ Ը ՀԱՎԵՐԺԱՑՆԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ.— Մ ի ք ա ­յե լ Ն ա լբա նդ յա ն ի ծ ն ն դ յա ն 1 2 5 - ա մ յա կ ի կ ա ­պ ա կ ցո ւթ յա մ բ Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ Մ ի նի ս տ ր ն ե ­րի Ս ովետ ը ո րոշել է .

1 . Կ ա ն գն ե ցնե լ Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ա րձա նը Երևան քա ղ ա քո ս է ։

2 . Հա նձ նա ր ա րե լ Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ Կ ուլտ ու­ր ա յի մ ի ն ի ս տ ր ո ւթ յա ն ը և Երևա նի ք ա ղ ա ք ա ­յի ն Ս ովետ ի գ ո ր ծ կ ո մ ի ն ' հա յտ ա ր ա ր ե լ լա վ ա ­գ ո ւյն ա րձա նի ն ա խ ա գ ծի մ ր ց ա ն ա կ ա ր ա շխ ո ւ- թ յո լն և ա րձա նի մ ր ց ա ն ա կ ա բ ա շխ ո ւթ յա ն ն ը ն դ ո ւն վ ա ծ նա խ ա գ ի ծը ն ե ր կ ա յա ց ն ե լ Հ ա յ­կ ա կա ն ՍՍՌ Մ ինի ստ րն երի Ս ովետ ։

3 . Լենին ա կա ն քա ղա քի Մ ի ք ա յե լ Նա լ- բ ա ն դ յա ն ի ա նվա ն մ ա նկա վ ա ր ժ ա կ ա ն ի ն ս ­տ իտ ուտ ի շե նքի ա ռջև կ ա ն գ ն ե ց ն ե լ կ ի ս ա ն ֊ դ ր ի ն ,

4 . 1 9 5 5 թ վ ա կ ա ն ի ց ս կ ս ե լ Մ ի ք ա յե լ Նա լ- բ ա ն դ յա ն ի երկերի ժ ող ո վ ա ծուի ա կ ա դ ե մ ի ա ­կա ն հրա տ ա րա կ ո ւթ յո ւնը ։

5 . 1 9 5 5 թ վա կա նին Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն դ յա - նի ը ն տ ի ր երկերի ժ ո ղ ո վ ա ծո ւն հրա տ ա րա - կել ռո ւս ե ր ե ն ։

6 . Սա հմա նել Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբա ն դ յա ն ի ա ն ­վա ն ե ր կ ո ւ լր ա ց ո ւց ի չ ա սպ իրա նտ ա կա ն թ ո ­շա կ , յո ւր ա ք ա ն չյո ւր ը ա մ սա կա ն 5 0 0 -ա կ ա ն ռ ո լբ լո ւ չա փ ո վ և չո ր ս ո ւսա նո ղա կա ն թ ո շա կ ' յո ւր ա ք ա ն չյո ւր ը 4 0 0 ռ ո լբ լո ւ չա փ ո վ . ա յդ թ վ ո ւմ ,

ա ) Մ եկ ա սպ իրա նտ ա կա ն և մ եկ ո ւս ա ն ո ­ղա կա ն թ ո շա կ Երևա նի Վ. Մ . Մ ոլոտ ովի ա ն ­վա ն պ ետ ա կա ն հա մ ա լսա րա ն п и ? ,

բ ) Մ եկ ա ս պ ի ր ա նտ ա կ ա ն և մ ե կ ո ւս ա ն ո ­ղա կա ն թ ո շա կ Երևանի Խ ա չա տ ուր Ա բո վ յա - նի ա նվա ն պ ետ ա կա ն մա նկա վա րժա կա ն ի ն ս տ ի տ ո ւտ ո ւմ ,

գ ) Մ եկ ո ւս ա նո ղ ա կ ա ն թ ոշա կ երևա նի Ա. Ժ դ ա ն ո վ ի ա նվա ն պ ետ ա կա ն մ ա ն կ ա վ ա ր ժ ա ­կա ն ի ն ս տ ի տ ո ւտ ո ւմ ,

դ ) Մ եկ .ո ւս ա նո ղա կ ա ն թ ոշա կ Լենինա կա - նի Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ա ն վա ն պ ե տ ա ­կա ն մ ա նկա վ ա ր ժ ա կ ա ն ի ն ս տ ի տ ո ւտ ո ւմ ։

ՄԻՔԱՅԵԼ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆԻ ԿՅԱՆՔԻՆ ԵՎ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆԸ ՆՎԻՐՎԱԾ 8Ո Ի 8Ա ՀԱ Ն -ԳԵՍ . — Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ծ ն ն դ յա ն 1 2 5 -ա մ յա կ ի ա ո թ ի վ Հ ա յկ ա կ ա ն ՍԱՌ Գ իտ ու­թ յո ւն ն ե ր ի ա կ ա դ ե մ ի ա յի Գրա կա ն թ ա ն գ ա ­ր ա ն ը կ ա զմ ա կ ե րպ ե/ է հա րուստ ց ո ւց ա հ ա ն ­դ ե ս ։

Ց ո ւց ա դ ր վ ա ծ ն յո ւթ ե ր ը լո ւս ա բ ա ն ո ւմ են մ ե ծ հր ա պ ա ր ա կա խ ո սի , գրողի և քննա դ ա տ ի կ յա ն ք ը , հա սա րա կա կա ն ֊ք ա ղ ա ք ա կ ա ն գ ո ր ­ծո ւն ե ո ւթ յո ւն ը և դրա կա ն ու քա ղա քա կա ն կ ա պ ե ր ը ։

Ն երա ծա կա ն ր ա ժ ն ո ս է ց ո ւց ա դ ր վ ա ծ են Մ. Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի նա խ ո րդ ներ ի և նր ա ժ ա մ ա ­ն ա կ ա կ ի ց ն ե ր ի ' Խ . Ա բ ո վ յա ն ի , Պ. Պ ռ ո շյա ն ի ,Ղ■ Աղա յա ն ի , Ռ . Պ ա ա կա ն յա ն ի , Ս. Շ ա հ ա - Ո Ի ՚ւԻ ՚ Ր ա ֆ ֆ ո լ ս տ ե ղ ծա գ ո ր ծո ւթ յո ւն ն ե ր ի ց մի քա նի ս ը և ի լյո ւս տ ր ա ց ի ա ն ե ր . Բ ա ժինը պ ա տ ֊ կ ե ր ո ւմ Է գրա կա ն ա յն մ ի ջա վ ա յր ը , որի պ ա յմ ա ն ն ե ր ո ւմ գ ո ր ծ ե լ Է Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ։

«Ն ո ր -Ն ա ի փ չև ա ն » բ ա ժ ն ո ւմ կա րելի 1; տ ե ս ն ե լ բ ա զ մ ա թ ի վ լո ւս ա ն կ ա ր ն ե ր , որոնք պ ա տ կ ե ր ո ւմ ե ն հ ե ղ ի նա կ ի ծ ն ն դ ա վ ա յր ը , նրա հ ա ր ա զ ա տ ն ե ր ի ն ։ Ահա Մ . Ն ա լբա ն դ յա նի ծ ն ն դ յա ն վ կ ա յա կ ա ն ը , որը ժ ա մ ա ն ա կ ի ծ ա ն ­ր ո ւթ յա ն տ ա կ դ ե ղ ն ե լ Է ։ Հե տ ա ք ր քի ր Է Ե կ ա ֊ տ երինա կ ա յս ր ո ւհ ո ւ ն ա խ ի ջև ա նցի նե ր ին տ վ ա ծ ա ր տ ո ն ա գ ի ր ը ։

« Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը Մ ոսկվայոււք» բ ա ժ ն ո ւմ ց ո ւց ա դ ր վ ա ծ Է ա յն տ ա ն ն կ ա ր ը , ուր ա պ րել Է գրողն իր ո ւս ա նո ղա կ ա ն տ ա ր ի նե ր ի ն , դրա կողքի ն կ ա խ վ ա ծ են Մ ո ս կ վ ա յի հ ա մ ա լս ա ր ա ­նի ո ւս ա ն ո ղ նե ր Ռ ա լե ի , Ս եչենո վ ի , Պ ի ր ո գո - վի ն կ ա ր ն ե ր ը ։ Ա յս տ ե ղ կա ն ն ա և մ ի շա րք գր քեր Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի դ ի տ ո ղ ո լթ յո ւն ն ե ր ո վ ւ

«Հ յդ ՚ւսի սւսփ ւս յլի շրջա նը» բ ա ժ ի ի ը ը ն դ ­գ ր կ ո ւմ Է 1 8 4 8 --- 1 8 5 0 թ վ ա կ ա ն ն ե ր ը ։ Ա յս

195-1 է Я Մ Ի а <Т Ի Ն

բա ժ ն ի հետ ա քրքրա կա ն փ ա ս տ ա թ ղ թ ե ր ի ց է Մ . Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի և Ա տ . Ն ա զա ր յա նի ձեւլքււվ կ ա զ մ վ ա ծ «Հ յո ւս ի ս ա փ է ս յր ի ՛Նա խ ա գիծը ՚ Ա յս տ ե ղ տ ե ղ ա վ ո ր վ ա ծ են Պ ո լշ կ ի ն ի ց , Էժեն Ա յս ՛ի ց , Բեր ա ն ժ ե ի ց Մ . Ն ա լր ա ն ղ յա ն ի կ ա ­տ ա ր ա ծ բ ա զ մ ա թ ի վ թ ա ր գ մ ա ն ո ւթ յո ւն ն ե ր ը ։ Ո ւշա գրա վ ա շխ ա տ ո ւթ յո ւն Է Խ. Ա բո վ յա ն ի "Վ ե ր ք Հ ա յա ս տ ա ն ի ս վ ե պ ի մ ա սի ն Ն ա լբա ն դ - յա ն ի հ ա յտ ն ա ծ կ ա ր ծ ի ք ը ։ Ա յս բ ա ժ ն ո ւ մ կ ա ֊ ր ե լի Է տ ե ս ն ե լ նա և Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի Պ ետ եր- բո ւր գ ի հա մ ա լս ա րա ն ից ս տ ա ց ա ծ թ ե կ ն ա ­ծուական։ դ ի պ լո մ ը և ա յն վ կ ա յա կ ա ն ը , որով ի ր ա վ ո ւն ք Է տ րվել նրա ն ուս ո ւցչա կ ա ն պ ա շ­տ ոն վ ա ր ե լո ւ։

«Ն ա լր ա ն դ յա ն ի ս ա ե ղ ծ ա դ ո ր ծ ա բ յո ւ ն ն ե ւ ՚լ ւ »բ ա ժ ն ո ւ մ կ ա ն ի լյո ւս տ ր ա ց ի ա ն ե ր Թ ի ֆ լի ս ի ց , Օշակ տ ն ի ց և ա յն վ ա յր ե ր ի ց , որտ եղ հղ ե լ Է Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ։ Ա յս տ ե ղ Է ն ա և նրա ո ւղ և ո ­ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ի քա ր տ ե ղ ը ։ Բ ա զ մ ա թ ի վ փ ա ս ­տ ա թ ղ թ ե ր ց ո ւ յց են տ ա լի ս ա ր տ ա ս ա հ մ ա ն ո ւմ ո ւն ե ց ա ծ նրա կա պ եր ը և ծ ա ն ո թ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը ։ Ա յս / ՛ա ժ ն ո ւմ ուշա դ ր ո ւթ յո ւն Է գ ր ա վ ո ւմ Նա լ- բ ա ն գ յա ն ի օ գ տ ա գ ո ր ծ ա ծ ծ ա ծ կ ա գ ի ր ը , ի ն չ ­ս/ես նա և Բ ե ր բե ր յա ն ի ՛' Փ ա ր ի զի ց Ն ա լբա ն գ - յա ն ի ն ո ւղ ա ր կ ա ծ ծ ա ծ կ ա գ ի ր հ ե ռ ա գ ի ր ը ։

«Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը և ուսս պ ր ո պ ա գ ա ն դ ի ս տ ­ն ե ր ը » բ ա ժ ն ո ւ մ ա յց ե լո ւն ե ր ը տ ե ս ն ո ւմ են Բ ա կ ո ւն ի ն ի ի , Տ ո ւր դ ե ն և ի ն ա մ ա կ ն ե ր ը Ն ա լ- բ ա նդ յա ն ի ն և ա յլն г

«Ն սւ|բւս նդ յա նր Պետրոպսււ]լու| յա ն բե ր ­դ ո ւ մ » բ ա ժ ն ո ւմ ց ո ւց ա դ ր վ ա ծ ե ն Ն ա /բ ա ն գ - յա ն ի ձ ե ր բա կ ա լմ ա ն հ ր ա մ ա ն ը , բ ե ր դ ի ց հ ա ­ր ա զա տ ն ե ր ի ն և բ ա բ ե կա ՛էն երին գ ր ա ծ ն ա ­մ ա կ ն ե ր ը ։ Ո ւշա գրա վ են նա և Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի դ ա տ ին վ ե ր ա բե ր ո ղ գ ո ր ծ ի ա ն վ ա ն ա թ ե ր թ ը , ոՂ ա զա ր Փ ա ր պ ե ց ո լ թ ո ւղ թ ը », «Հ ե գ ե լը և ն ո - րա ժ ա մ ա ն ա կ ը » , « Ա զ գ ա յի ն թ շվա ռութ յո ւն ս հ ո դ վ ա ծ ը , որը լո ւ յս Է տ ես ել Ստ. Ն ա զ ա ր յա ­նի ս տ ո ր ա գ ր ո ւթ յա մ բ «Հ յո ւս ի ս ա փ ա յլռ ո ւմ1 8 6 4 թ վ ա կ ա ն ի ն ։

«Ա քս ո ր Ա մ ա հ » բ ա ժ ն ո ւմ կա ն ն յո ւթ ե ր Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ն Կ ա միշին ա քս ո րե լու և նրա մ ա հ վ ա ն վերա բե ր յա լ ՛ Մի ■ շա րք փ ա ս տ ա ­թ ղ թ եր ց ո ւ յց են տ ա լի ս , որ Ն ա լբա ն դ յա ն ի թ ա ղ ո ւմ ը վ ե ր ա ծվ ե լ Է մ ա ս ս ա յա կ ա ն ց ո ւ յց ի , հո ւղ ա ր կ ա վ ո ր ո ւթ յա ն ը մ ա ս ն ա կ ց ե լ Է Ն ո ր ֊ Ն ա խ իջևա նի գրեթ ե ա մ բ ո ղ ջ բ ն ա կ չո ւթ յո ւն ը ։

Վ եր ջի ն ' «Մ ե ր օ ր ե ր ը » բ ա ժ ն ո ւ մ ց ո ւ ց ա ­դ ր վ ա ծ են Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ս տ ե ղ ծ ա ղ ո բ ծ ո լ- թ յո ւ ննե ր ի բ ա զ մ ա թ ի վ հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւթ յո ւն ­նե ր ը և նրա մ ա սի ն ե ղ ա ծ գ ր ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ը ։

Մ ի ք ա յե / Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի կ յա ն ք ի ն ու գ ո ր ­ծո ւն ե ո ւթ յա ն ը նվի ր վա ծ ց ո ւց ա հ ա ն դ ե ս ն ե ր են ր ա ց վ ե / նա և Պ ետ ա կա ն հա մ ա /ս ա ր ա ն ո ւմ , Երևա նի Ա. Մ յա ս ն ի կ յա ն ի ա նվա ն հա նր ա յի ն գ ր ա դ ա ր ա ն ո ւմ , ք ա ղ ա ք ա յի ն գ ր ա դ ա ր ա ն ո ւմ ,

մ ա նկա վա ր ժա կ ա ն ի ն ս տ իտ ո ւտ пиГ, բ ա զ մ ա ­թ ի վ դ պ ր ո ց ն ե ր ո ւմ , ինս տ իտ ուա ներ/ււմ և տ ե խ ն ի կ ո ս էն ե ր ո ւմ ։

ՀԱ ՅԱ Ս ՏԱ Ն Ի ԿՈՄՊՈԶԻՏՈՐՆԵՐԸ ՄԻՔԱՅԵԼ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆԻ ՀՈԲԵԼՅԱՆԻ ԱՌԹԻՎ.— Ն շա ­նա կա լի ց տ ա րեթվի ա ռ թ ի վ ռ ե ս պ ո ւբլի կ ա յի կո մ պ ո զի տ որ ն եր ը կերտ ել են մի շա րք ս տ ե ղ ­ծա գ ո ր ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր ։ Ռ եսպ ուբլիկա յի ժ ո ­ղովրդա կա ն ա րտ իստ , կ ո մ պ ոզի տ ո ր Ա. Տ ե ր - Ղ և ո ն դ յա ն ը գրեւ կ « Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն դ յա ն » ի ւմ բ ե ր գ ը , խ ո ս ք ' Լ. Ղ ո ւկ ա ս յա նի ։ Ա րվեստ ի վա ստ ա կա վոր գ ո ր ծ ի չ, կ ո մ պ ո զ ի տ ո ր Կ. Զ ա - ք ա ր յա ն ը ս տ ե ղ ծա գ ո ր ծե / Է «Ջոքւ Ն ս ւլբա ն դ - յա ն ի ն » խ մ բ ե ր գ ը , խ ո ս ք ' Վ . Ա րա մ ոլնու։

Երա ժշտ ա կա ն ս տ ե ղ ծա գ ո ր ծո ւթ յո ւն ն ե ր են գրվե լ նա և մ ե ծ գր ոգի բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւթ յո & - ների տ եքս տ երի հի մ ա ն վրա ։

Մ . Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի «Վսւդոդ ջր ին» հ ա յտ ն ի ոտ ա նա վո րի տ եքստ ի հ ի մ ա ն վրա օրերս մի ե րգ Լ ս տ ե ղ ծա գ ո ր ծե / կ ո մ պ ո զի տ որ Վ . Ա րա ­ր ա տ յա ն ը ։ Ե րիտ ա սա րդ կ ո մ պ ո զ ի տ ո ր Է. Հ ո վ հ ա ն ն ի ս յա ն ը մ շա կ ե լ Է Ն ա լբա նդ յա նի «Մ ս ւն կ ո ւբ յա ն огЬгжД հիմ ա ն '[բա ս տ ե ղ ծվ ա ծ ժ ո ղ ով րդ ա կա ն մ ե /ո գ ի ա ն ։

ՀԱ ՅԱ Ս ՏԱ Ն Ի ՆԿԱՐԻՉՆԵՐԸ Մ № Ա ՅԵ Լ ՆԱԼ- ԲԱ ՆԴՅԱ ՆԻ ՀՈԲԵԼՅԱՆԻ Ա Ռ Թ 1Վ .— Հ ո բ ե լ յա ­նա կա ն օրերի ն երի տ ա սա րդ նկ ա ր ի չ Ս ա րեն Ա ղ ի զ յա ն ը ա վ ա ր տ ել Է Մ ի ք ա յե / Ն ա լբ ա ն դ յա - նի կ ո մ պ ո զ ի ց ի ո ն մ ե ծ պ ո ր տ ր ե ն ։ Նկա րիչը մ տ ա ծո ղ ի ն պ ա տ կերեք Է Պ ետ երբ ուրդում գ տ ն վ ա ծ ժ ա մ ա ն ա կ ՝ իր ա ռ ա ն ձ ն ա ս ե ն յա կ ո ւմ ։ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ո գ ե շո ւն չ դ ե մ ք ը մւոա խ ոհ Հ ո ։ տ խ ուր, նրա դ ե մ ք ի ն ա ր տ ա հ ա յտ վ ա ծ Է Հ ա յ­

ր ե ն ի ք ի ճ ա կ ա տ ա գ ր ի , ի ր բա զմ ա չա ր չա ր հ ա յ ժ ողովրդի ճա կա տ ա գրի հ ո գ ս ը ։ Ա յղ պ որտ րեն Ա զ ի ղ յա ն ի երրորդ ա շխ ա տ ա նքն Է, որ պ ա տ կեր ում Է հ ա յ ժ ո ղո վ ր դի մ ե ծ զ ա ­վ ա կ ի ն . ա ո ա ջի նը ' «Մ . Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը Պ ե տ - ւ ոպսւվլու|յսւն բե ր դ ո ւմ »--- դ ի պ լո մ ա յի ն ա շ­խ ա տ ա նքն Էր, որ ն ե ր կ ա յա ց ր ե լ Է Երևանի Գ եղա րվեստ ա կա ն ինս տ իտ ուտ ի շրջա նա ­վա րտ ների գո ր ծերի ց ո ւց ա հ ա ն դ ե ս ո ւմ 195 1 թ վ ա կ ա ն ի ն , ի ս կ ե ր կ ր ո րդ ը ' «Հ ա ն դ ի պ ո ւմ ը » . որը վեր ա ր տ ա դ րո ւմ Է Չ ե ր ն ի շև ս կ ո լ և Նա լ- ր ա ն դ յա ն ի հ ա ն դ ի պ ո ւմ ը ։

Մ . Ն ա /բա ն դ յա ն ի ծ ն ն դ յա ն 1 2 5 -ա մ յա կ իա ո թ ի վ գրողի ք ա ն դ ա կ ա յի ն մ ե ծ պ որտ րեն ա վա րտ ել ՛Է ք ա ն դ ա կ ա գ ո ր ծ Եղիշե Վ ա ր դա ն­յա ն ը ։ Պ որտ րեն պ ա տ րա ստ վա ծ Է գ իւգս ի ց' բ ն ա կ ա ն ի ց ա վելի մ ե ծ դի ր քո վ ։

Մ ի ք ա յե ւ Ն ա ւբա ն գ յա ն ի պ որտ րեն նկարեք Է նա և ն կ ա ր ի չ-ք ա ն գ ա էլա գ ո ր ծ Է. Ք ո չա ր ը ։

Պ ԼԱ Կ Ա Տ ֊Թ Ե Ր Թ Ի Կ Մ Ն Ա Ց Ե Լ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱ­ՆԻ ՀՈԲԵԼՅԱՆԻ Ա Ռ Թ ԻՎ___Հ ա յա ս տ ա ն ի Պ ե ­տ ա կա ն հրա տ ա րա կ չո ւթ յունը Մ . Ն ա լբ ա ն դ յա - նի ծ ն ն դ յա ն 1 2 5 ֊ա մ յա կ ի տ ոթ իվ լո ւ յս Է ը ն ֊

24Է Ջ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն 195 I

ծ ա յե լ մ ա սս ա յա կա ն տ ի ր ա ժ ո վ ' նրա կ յա ն ք ն յե մ բ ե ր ի վերջերին Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ա քսորվում ու գ որ ծո ւնե ո ւթ յո ւն ը լո ւս ա բա ն ո ղ պ լա կ ա տ - է Ս ա ր ա տ ով}, նա հա նգի Կա միշին քա ղա քը, թ ե ր թ իկ ։ Փ ա ստ ա կա ն հա րուստ ն յո ւթ ի և լ ո ։- ուր ա ն ց է կ ա ց ն ո ւմ ի ր կ յա ն ք ի վերջին մի „ա նկ ա ր ն եր ի մ ի ջո ց ո վ ա յս տ ե ղ ց ո ւ յց է տ ը ր - քա նի ա մ ի ս նե ր ը (Մ . Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը վ ա խ ֊ վ ա ծ բո ց ա շո ւն չ հա յր ե ն ա ս ե ր ի կ յա ն ք ի ա ն - ճ ա նվ ել է 1 8 6 6 թ վա կ ա նի մ ա ր տ ի 3 1 - ի ն ) ,

ց ա ծ ո ւղ ի ն ։ Պ լա կա տ ֊թ ե ր թ ի կ ո ւ մ զ ե տ ե ղ վ ա ծ Ա^ա նրա գրպ ա նի ժ ա մ ա ց ո ւ յց ը . երկուեն Մ. Ն ա լբա նգ յա ն ի մ ե ծա դ ի ր լո ւս ա ն կ ա ր ը , կա փ ա րիչները դրսի կ ո ղ մ ի ց Iնկա րա զա րդվա ծհ ա յ մ ե ծ լո ւսա վոր իչ Խ . Ա բ ո վ յա ն ի , նրա մ ե ր - ե ն , նր ա ն ց ի ց մ ե կ ի վյւա ներսի կ ո ղ մ ի ց փ ո-ձա վոր բա ր ե կ ա մ ն ե ր Ատ. Ն ա զա ր յա ն ի , Հ ա - ր ա գ ր վ ա ծ է «Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբա ն դ յա ն 1 8 5 7 թ.<>։ր ութ յուն Ս վա ճյա ն ի , Գ ե ր ցե նի , Օգա րյուԱ,, Զ ա ր դ ա նկ ա ր ներ ունի նա և կա շվե դրա մա պա -ի նչպ ես նա և Պ երճ Պ ռ ո շյա ն ի , Ղ ա զա րոս Ա - ն ա կ ը ։ղա յա նի և ուրիշների լո ւս ա ն կ ա ր ն ե ր ը ։ Կան Ն ա լր ա ն դ յա ն ի ն պ ա տ կա նող իրեր ի թ վո ւմնա և Մ . Ն ա լբա նգ յա ն ի կ յա ն ք ի ու գ ո ր ծ ո ւ ֊ ե ն ե ր կ ու կ ն ի ք ։ Գ ր ա նցի ց մ ե կ ը պ ա տ րա ստ - Նեությա ն հետ կ ա պ վ ա ծ վ ա յր ե ր ի լ ո ւ ս ա ֊ վ ա ծ Է մ ա լա խ ի տ ի ց , մ յո ւ ս ը ' մ ե տ ա ղ ի ց , Երկո, նկա րները, ի ն չպ ե ս նա և մի քա նի փ ա ս տ ա - կ նի քներն Էլ ունեն մ ի և ն ո ւյն խ ո ր հ ր դ ա նշա ն ր ' թ ղթ երի ու նա մա կների ֆ ո տ ո ֊օ ր ի ն ա կ ւն ե ր ը ։ պ ա տ կ ե ր վ ա ծ Հ բ ո ւ ։

Հ ո բ ե լյա ն ի օրերին լո ւ յս տ ե ս ա վ նա և Մ . Հետ ա քր քի ր Է ս ե ն յա կ ի ջե ր մ ա չա փ ը , որիՆ ա լբա նգյա ն ի գեղա նկա րչա կա ն դ ի մ ա ն կ ա ր ը , ,Է,ա նշում ն երը հ ա յե ր ե ն ե ն ։ որը կ ա տ ա րել Է ն կ ա ր ի չ Ս ուրեն Ս տ ե փ ա ն յա . Թ ա ն գ ա ր ա նո ւմ պ ա հվ ո ւմ են Ն ա լբ ա ն դ յա ֊ն ը ՛ նի մ ա րտ ա կ ա ն ա տ ր ճա նա կ ը * գ ն վ ա ծ Լոն-

Մ Ր8ԱՆԱԿԱԲԱՇԽՈԻԹ ՑՈԻՆ Հ Ա Յ ՄԵԾ ԳՐՈՂ Դոնոսէ> խ ո շ ո ր ա ց ո ւ յց մ ո ն ո կ լը , երկու պ ա տ - ՄԱՔԱՅԵԼ ՆԱԼԲԱՆԳՅԱՆԻ ԿՅԱՆՔԻՆ ՈՒ ԳՈ Ր- Կե№ եՐ մ ա ր մ ա ր յա ն ո ւր բ շրջա նա կներով , ԾՈԻՆԵՈՒԲ-ՅԱՆԸ ՆՎԻՐՎԱԾ ԳԵՂԱՐՎԵՍՏ Ա ֊ ՛Ի " 4 տ1ա փ ոքրիկ մ ո խ ր ա մ ա ն ՝ բ ե ր վ ա ծ Հ ը ն դ - ԿԱՆ ԼԻԱՄԵՏՐԱԺ ՖԻԼՄԻ Ս8ԵՆԱՐ Ս Տ Ե Ղ Ծ Ե ֊ կ ա ս տ ա ն ի ց , հ ա գ ո ա տ ի խ ո զ ա ն ա կ , սև փ ա յ- ԼՈՒ ՀԱ Մ Ա Ր .— Հ ա յ մ ե ծ գրող Մ ի ք ա յե լ Ն ա լ- ՜ "Ի ա պ ա տ ր ա ս տ վ ա ծ մի փ իղ ի բր և սեղա նի բ ա ն դ յա ն ի ծ ն ն դ յա ն 1 2 5 -ա մ յա կ ի կ ա պ ա կ ֊ ՂաՐԴ ^ ա1 լ ն ։ց ո ւթ յա մ բ Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ Կ ուլտ ուրա յի մ ի - Հ ա զ վ ա գ յո ւտ լուսա նկա րների թ վ ի ն եննի ս տ ր ո ւթ յունը Մ . Ն ա լբա ն գ յա ն ի կ յա ն ք ն ու պ ա տ կա ն ո ւմ Մ . Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի վերջին ն կ ա - դո ր ծունեո ւթ յո ւնը պ ա տ կեր ող լի ա մ ե տ ր ա ժ Ր Ր • ՈՐ Ը վ ե ր ա բե ր ո ւմ Է 1 8 6 5 թ վ ա կ ա ն ի ն , ի ն չ ֊ գեղա րվեստ ա կա ն ֆ ի լմ ի ս ցե ն ա ր նե ր ս տ ե ղ ֊ պ ես ն ա և Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի Նոր-Ն ա խ իջևա նի ծե լո ւ հա մա ր հա յտ ա ր ա ր ել { մ ր ց ա ն ա կ ա ֊ հ ա յր ե ն ա կ ա ն տ ա ն լո ւս ա ն կ ա ր ը , որը վ ե ր ա ֊ բա շխ ո ւթ յո ւն ։ Ա ռա ջին կ ա րգի մ ր ցա ն ա կ ի բ ե ր лиГ Է 9 0 0 -ա կ ա ն թ վ ա կ ա ն ն ե ր ի ն ։ Ա յս հա մա ր ս ա հ մ ա ն վ ա ծ Է 2 0 .0 0 0 ռ ո ւբ լի , ի ս կ տ ա նն ւէ ա պ րել ո ւ մ ե ծ ա ց ե լ Ն ա լր ա ն դ յա ն ր ։

երկրորդ կա րգի հ ա մ ա ր ' 1 5 .0 0 0 ռ ո ւ բ լի , Ա յս տ ե ղ է նա ձ ե ր բա կ ա լվ ե լ 1 8 6 2 թ վա կա նիՍ ցենա րի ն ե ր կ ա յա ցմ ա ն վերջին ժ ա մ կ ե տ է հո ւլի ս ի 1 4 - ի ն և տ ա ր վել Պ ե տ ե ր բ ո գ գ ' Պ ե տ ֊նշա նա կվել 1 9 5 5 թ վա կ ա նի ա պ րիլի 1 5 - ը , ր ո պ ա վ լո վ յա ն ա մ ր ո ց ը ։

ՄԻՔԱՅԵԼ ՆԱԼԲԱՆԳՅԱՆԻ Ա Ր Խ Ւ Լ Ր .— Հ ա յ- Խ . Ա բո վ յա ն ի «Վ եր ք Հ ա յա ս տ ա ն ի » վեպ ր կա կա ն ՍՍՌ Գ իտ ութ յո ւններ ի ա կ ա դ ե մ ի ա յի Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը կ ա ր դ ա ցե լ Հ Պ ե տ բո պ ա վլով յա նԳ րա կա նութ յա ն և ա րվեստ ի թ ա ն գ ա ր ա ն ո ւմ , ա մ ր ո ց ո ւմ ' 1 8 6 3 թ վ ա կ ա ն ի ն ։ Ա յդ գր ք ի ( ա .ա մ ե ն ա յն խ ն ա մ ք ո վ , պ ա հ վ ո ւմ է Մ . Ն ա լ- ռա ջին 1 8 5 8 թ վ ա կ ա ն ի հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւթ յա ն )բ ա ն դ յա ն ի ա ր խ ի վի մ ե ծ մ ա ս ը ։ Ա յդ ա ր խ իվը է ^ ր ի ց մ ե կ ո ւմ նա ա ր ե լ է ի ր դ ի տ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ֊ձեռք Է բե ր վ ե լ սովետ ա կա ն կ ա րգեր ի հ ա ս - ն ե ր ը , ի ս կ վ ե ր ջ ո ւմ ն շ ո ւմ ն ե ր Է ա րել վեպ ի"՛ա տ մ ա ն ա ռա ջին տ ա ր իներին և հ ե տ ա գ ա - ա 1ն Կ եՐԻ վ ե ր ա բ ե ր յա լ, ո ր ո ն ցի ց գ բա ք ն ն ա -յո ւ մ հա ր ս տ ա ցել նոր ն յո ւթ ե ր ո վ , գ ա տ ո լթ յո & ը հ ա ն ե լ * գ յո ւղ ի ի շ խ ա ն ա վ ո ր ֊

Ա ր խ ի վա յին ն յո ւթ ե ր ը , որոնք բ ա ղ կ ա ց ա ծ ների դ ե մ ո ւղ ղ վ ա ծ ե ր գ ի ծ ա կ ա ն նկ ա ր ա գ ր ո լ-են ա վելի քա ն 5 0 0 ձ ե ռ ա գ ր ե ր ի ց , ն ա մ ա կ ն ե - " * * *ր ի ց , լո ւս ա նկ արն ե ր ի ց , Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի կ յա ն ք ի ո լ գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յա ն հետ կ ա պ վ ա ծ պ ա ր բե ­ր ա կա նների ց և ա յլ փ ա ս տ ա թ ղ թ ե ր ի ց ' լո ւ յս են ս փ ռ ո ւմ հ ա յ մ ե ձ գրող դեմ ո կ ր ա տ ի կ յա ն ­քի ուղու վրա ։

Ա ռա նձին հետ ա քրքրութ յուն ե ն ի ր ե ն ց ի ց ն ե ր կ ա յա ց ն ո ւմ Ն ա լբա ն գ յա ն ի ա ն ձնա կա ն ի ր ե ր ը , ո ր ո ն ցի ց մի մ ա ս ը ե ղ ե լ Է նրա ս ե ն ֊ յա կ ո ւմ մ ա հվա նի ց հ ե տ ո , Ինչպ ես հ ա յտ ն ի Է,

ե տ ր ո պ ա ւէո վ յա ն ա մ ր ո ց ո ւմ երեք տ ա րի փ ա կ վ ա ծ մ ն ա լո ւց հ ե տ ո յ 1 8 6 5 թ վ ա կ ա նի ն ո ֊

«Վ եր ք Հ ա յա ս տ ա նինի ա յդ օրինա կը ն ո ւ յն ­պ ես պ ա հ վ ո ւմ Է թ ա ն գ ա ր ա ն ո ւմ ։

Ա յս տ ե ղ հ ետ ա քր քի ր , հուզո ղ ն յո ւթ ե ր կա ն Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի թ ա ղ մ ա ն վ ե ր ա բ ե ր յա լ։ է ՚ն չ - պ ես հ ա յտ ն ի Է, Ն ա լբ ա ն գ յա ն ի վերջին ց ա ն ­կ ո ւթ յա ն հ ա մ ա ձ ա յն , ե ղ բա յր ն ե ր ը նրա ա - ճ յո ւն ը տ եղա փ ո խ ե լ ե ն Ն ո ր -Ն ա խ իջև ա ն։ Ն որ . Ն ա խ իջևա նի ն ա վ ա հ ա ն գ ս տ ո ւմ (Դ ո ն գետ ի ՛Էրա) Ն ա լբա ն գ յա ն ի ա ճ յո ,ձ ը դ ի մ ա վո ր ելո ւ հա մա ր հ ա վ ա ք վ ա ծ & ե ղ ե լ քա ղա քի հ ա մ ա ր ­յա ա մ բո ղ ջ բն ա կ չո ւթ յո ւն ը ։

1954 I Л 1Г Ի 1Լ Ծ Ь ն 25

Մ . ՆԱԼԲԱՆԴ֊ՑԱՆԻ ԵՐԿԵՐԻ ՀԱ ԶՎ Ա Գ ՅՈ ՒՏ ՀՐԱ ՏԱ ՐԱ ԿՈ ՒԹ ՅՈ ՒՆՆԵՐԸ.— Ա ,եքսա նդրՄ յա ս ն ի կ յա ն ի ա ն վ ա ն հ ա ն ր ա յի ն գ ր ա դ ա ր ա ֊ նի հ ա զ վ ա գ յո ւտ գ ր ա կ ա ն ո ւթ յա ն բա ժ ն ո ս է պ ա հ պ ա ն վ ո ւմ Է Ն ա լր ա ն դ յա նի կա րևոր ա շ­

խ ա տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ց մ ե կ ը ' «Ե ր կ ր ա գ ո ր ծ ո ւթ յո ւ­նը ո ր պ ե ս ո ւղ ի ղ ճ ա ն ա պ ա ր հ » գ ի ր ք ը , որը / ո ւյս Է տ ե ս ե լ գրողի կ ե ն դ ա ն ո ւթ յա ն ժ ա մ ա նա կ1 8 6 2 թ վ ա կ ա ն ի ն Փ ա ր ի զո ւմ , Ա յս տ ե ղ Է գտ նվ ո ս է նա և 1 9 1 0 թ վ ա կ ա ն ի ն Բ ոս տ ոնում ն ո ւյն գր ք ի վ եր ա հրա տ ա ր ա կո ւթ յա ն օր ին ա կ ը ւ

Հ ա յ մ ե ծ գ ր ՛՛գի գր ՛սգա ր ա ն ո ւմ պ ա հվող եր կ ե ր ի հ ա զ վ ա գ յո ւտ օր ի ն ա կ նե ր ի ց Է 1 8 6 8 թ վ ա կ ա ն ի ն Պ ե տ ե ր ր ո լր գ ՚՚ւ մ , Բ. Տ ե ր -Գ ր ի գ ո ր - յա ն ց ի տ պ ա ր ա ն ո ւմ հր ա տ ա ր ա կ վ ա ծ (/Լագսւր Փսւրպ եցու գ ր ա ծ թ ո ւ ղ թ ը » ' թ ա ր զ մ ա ն ո ւթ յո ճ ւ և բ ա ց ա տ ր ո ւթ յո ւն Մ . Նա լբ ա ն դ յա ն дх> գիրքը և 1 8 8 2 թ վ ա կ ա ն ի «Ա ր և » ա մ սա գրի հա վելվա ­ծ ը , որտ եղ պ ա տ կ ե ր վ ա ծ Է Ն ա լբա ն դ յա ն ի « Կ ե ն ս ա գ ր ո ւթ յո ւն Գ ե ո ր գ ա Ա ը ո վ յս ւն ց» հ ո դ ­վ ա ծը .

Հ ա ն ր ա յի ն գ ր ա դ ա րա նի հ ա զ վ ա գ յո ւտ դ ր ա ­կ ա ն ո ւթ յա ն բ ա ժ ն ո ւ մ կա 1 9 0 3 թ վա կ ա ն ին ոԵ վրոպ ա յի հ ա յ ո ւս ա ն ո ղ ո ւթ յա ն մ ի ո ւթ յա ն я ժ ն և ո ւ մ լո ւ յս ը ն ծ ա յա ծ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի բ ա ­ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ժ ո ղ ո վ ա ծ ո ւն ' « ճ ա յր ե - նա սերի տ ա ղ ե ր ը » խ ո ր ա գ ր ո վ .

Ա յս տ ե ղ Է գ տ ն վ ո ւմ նա և Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի կ ո ղ մ ի ց թ ա ր գ մ ա ն վ ա ծ և նրա ա ռ ա ծա բա ն ո վ 1 8 5 8 թ վ ա կ ա ն ի ն Մ ո ս կ վ ա յո ւմ / ո ւյս տ ե ս ա ծ Ռ . Կ լեմ ա նսի «Դ քսուհի ղը Շ ե վ ր յո գ ը » դրբիմ ի ա կ օր ի ն ա կ ը ,

ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆԻ ԵՐԿԵՐԻ ՌՈՒՍԵՐԵՆ Թ Ա ՐԳ ­Մ Ա ՆՈՒԹՅՈՒՆԸ.--- Մ ո ս կ վ ա յո ւմ , Մ իքա յելՆ ա լբ ա ն դ յա ն ի ծ ն ն դ յա ն 1 2 5 ֊ա մ յա կ ի ն ա խ օ ր ­յա կ ի ն ռ ո ւս ե ր ե ն լե զ վ ո վ լո ւ յս Է տ ե ս ե լ ՍՍՌՄ Գ ի տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ա կ ա դ ե մ ի ա յի Փ ի լի ս ո փ ա յո ւ­թ յա ն ին ս տ ի տ ո ւտ ի կ ո ղ մ ի ց կ ա զ մ վ ա ծ Մ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի փ ՛իլի սո փ ա յա կա ն և հա ս ա ր ա ­կ ա կ ա ն , ք ա ղ ա քա կա ն ընտ իր երկերի ժ ո ղ ո - վա ծունւ

Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ր ն տ ի ր երկերի ժ ո ղ ո վ ա ­ծո ւի ն կ ց վ ա ծ Է փ ի լի ս ո փ ա յա կ ա ն գ ի տ ո ւ­թ յո ւն ն ե ր ի թ ե կ ն ա ծ ո ւ Ա . Բ. Խ ա չա տ ր յա նի ա ռա ջնո ր դ ո ղ հ ո դ վ ա ծ ը , ուր տ ր վ ա ծ ե ն Ն ա լ- բ ա ն դ յա ն ի կ ե ն ս ա գ ր ո ւթ յա ն հ ի մ ն ա կ ա ն գ ծե ր ը և ա պ ա հ ա ն գ ա մ ա ն ո ր ե ն լո ւս ա բ ա ն վ ա ծ նրա ք ա ղ ա ք ա կ ա ն , փ ի լի ս ո փ ա յա կ ա ն և պ ա տ մ ա ­կա ն հ ա յա ց ք ն ե ր ը .

Հ ո դ վ ա ծ ի ը ն թ ե ր ցո ղ ը գա ղ ա փ ա ր Է կ ա զ ­մ ո ւմ , թ ե ի ՛ն չպ ի ս ի ղեր Է խ ա ղ ա ց ե լ Մ . Ն ա լ ֊ բ ա ն դ յա ն ը ո ր պ ե ս գ ր ա կա ն ա գե տ և քննա դ ա տ և ի ն չ ա զ դ ե ց ո ւթ յո ւն Է թ ո ղ ե լ հա յկ ա կ ա ն կ ո ւլտ ո ւր ա յի զ ա ր գ ա ցմ ա ն և հա տ կա պ ես Պ. Պ ռ ո շ յա ն ի , Ղ• Աղա յա ն ի , Գ . Ս ոմնդուկյա նի և 1 9 - ր դ դա րի հ ե տ ա գ ա յի հ ա յ գրողների ս տ ե ղ ­ծ ա գ ո ր ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի վրա \

Ա ռա ջին ա ն գ ա մ են թ ա ր գ մ ա ն վ ե լ ռուսերեն և տ ե ղ ա վոր վե լ ժ ո ղ ո վ ա ծ ո ւո ւմ օ ՚ՀШյ ո ց լեգվի պ ա տ մ ո ւթ յո ւն ) !» ա շխ ա տ ո ւթ յո ւն ը , հ ա տ վ ա ծ­ներ «Մ ե ռ ե լա հ ա ր ց ո ւկ » վ ե պ ի ց և «Մ խ իթ ա ր

Ս եթ ա ստ ա ցի ն ե. Մ խ ի ր ա ր յա ն ն ե ր ը » հ ո դ վ ա ­ծ ի ց և ա յլն ՛

Ա ռա ջին ա ն գ ա մ ռուսերեն թ ա ր գ մ ա ն վ ա ծ բ ա ն ա ս տ ե ո ծ ո լթ յո ւն ն ե ր ի ց ժ ո ղ ո վ ա ծո ւո ւմ տ եղ են գ տ ե լ օԱ պ ո լւո ն ի ն » , «Իսւսւ|ացի ա ղ ջկ ա ե ր -

4Ը»> Հ ա ր ո ւթ յո ւն Ս վ ա ճ յա ն ի ն ն վ ի ր ա ծ բ ա ն ա ֊ ս ՚ո ե ղ ծ ՚ս թ յո լն ն ե ր ը , Ա րձա կ երկերի հ ի մ ն ա ­կա ն թ ա ր գ մ ա ն ո ւթ յո ւն ը կա տ ա րել Է Ս. Ա. Գ ա մ ա լո վա ն, բա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը թ ա ր գ ­մ ա ն ե լ Լ Վ . Զ վ յ ՚ս գ ի ն ց և ա ն ,

Գ րքում տ եղ ե ն զ տ ե լ նա և Ն ա լբա նդ յա ն ի ն ա մ ա կ ն ե ր ը ։

Գրքի վ ե ր ջո ւմ որպ ես հ ա վ ե լվ ա ծ կ ց վ ա ծ են մի քա նի փ ա ս տ ա թ ղթ եր , որոնք բն ո ւթ ա գ ր ո ւմ

ե ն Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի կա պ երը ռո ւս ա կ ա ն դ ե մ ո ­կրա տ ա կա ն գո ր ծ ի չն ե ր ի հ ե տ ,

Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի ա յս ժ ո ղ ո վ ա ծ ո ւն հր ա տ ա ­ր ա կ վ ե լ կ 1 0 .0 0 0 օրի նա կ տ ի ր ա ժ ո վ , 2 8 մ ա ­մ ո վ ծ ա վ ա լո վ ,

ՌՈՍՏՈՎՈՒՄ ՀԱ ՐԳՈ ՒՄ ԵՆ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆԻՀ Ի Շ Ա Տ Ա Կ Ը .— Ռ ո ս տ ո վ ո ւմ ս ե ր ն ղ ի ց սերո ւնդ պ ա տ մ վ ո ւմ Է, թ ե ի ՛՜նչպ իսի կ ս կ ի ծ ո վ ու ա կ ­ն ա ծա ն ք ո վ դ ի մ ա վ ո ր ե ց հա սա րա կ ժ ո ղ ո վ ո ւր - ղր հա վ ա տ ա ր ի մ բ ա ր ե կ ա մ ի ու պ ա շտ պ ա նի ա ճ յո ւն ը ։ Դ ո ն ո ւմ ա մ ե ն ո ւր ե ք ժողու[րդի

ս տ վա ր ա թ ի վ բ ա զ մ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը դ ի մ ա վո ր ո ւմ Լին սգո թ ա փ ո ր ը ։ Ռ ոստ ո ՛լի և Նա խ իջևա նի հ ա զա րա վ ո ր բ ն ա կ ի չն ե ր , ռուս թ ե հ ա յ, ի ր ե ն ց խ ո ր ի ն հա ր գա նքն Էին ա ր տ ա հ ա յտ ո ւմ ա զ ա ­տ ո ւթ յա ն բ ո ց ա շո ւն չ մա ր տ ի կի հի շա տ ա կի ն ։

ՀՆ ա խ իջևա նում , — տ ա գ ն ա պ ո վ հա ղորդո ւմ Լր Ռ ոստ ովի պ ա հն որ դա յի ն բ ա ժ ի ն ը Մ ոսկ-վ ա ,--- դ ա գ ա ղ ը դ ի մ ա վ ո ր ե ցի ն ա ր տ ա սովորշ ո լք ո վ և հ ա ր գ ա ն ք ո վ ... ա մ բո ղ ջ քա ղա քի բն ա կ չո ւթ յա ն խ ո ւռ ն ե ր ա մ մ ա ս ն ա կ ց ո ւթ յա մ բս ։

Մ ի ք ա յե լ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը թ ա ղ վ ե ց Ռ ոստ ովից դուրս գ տ ն վ ո ղ Ս. Խ ա չ վա նքի բ ա կ ո ւմ ' ն ե ր ­կա Մ յա ս ն ի կ ա վ ա ն բն ա կ ա վ ա յր ի մ ո տ ։ Եր­կ ա ր ժ ա մ ա նա կ ց ա ր ա կ ա ն պ ա շտ ո ն յա ն ե ր ը

թ ո ւ յլ չէ ի ն տ ա լի ս բն ա կ չո ւթ յա ն ը հ ա ր գ ե լո լ մ ա րտ իկ գր ո ղի հ ի շա տ ա կ ը ։ Մ ի ա յն 1 9 0 2 թ վա կ ա նի ն Ն ո ր ֊Ն ա խ ի ջ և ա ն ի հա ս ա ր ա կու­թ յա ն ը հ ա ջո ղ վ ե ց հուշա րձա ն կ ա ն գ ն ե ց ն ե լ Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի շի րմ ի վ ր ա ։ Գ երմա նա կա ն ժ ա մ ա ն ա կ ա վ ո ր օկ ո ւպ ա ց ի ա յի մ ի ջո ց ի ն Նա լ­բ ա ն դ յա ն ի բ ր ո ն ղ ե կ ի ս ա ն դ ր ի ն , Ռ . Պ ա տ ­կա ն յա ն ի կ ի ս ա ն դ ր ո ւ հ ե տ , հ ա ն վ ե ց և թ ա ք ց ը - վ ե ց ,

1 9 4 9 թ վ ա կ ա ն ի ն , Մ . Ն ա լ/ա յն դ յա ն ի ծ ն ը ն - դ յա ն 1 2 0 - ա մ յա կ ի օր ը , նրա հուշա րձա նը վ ե ­ր ա կ ա ն գ ն վ ե ց ։ Ա յդ օրը Ռ ոստ ովի և Ն ա խ ի-

26 ե 5 Մ Ի Ա Ծ Ի Ն 1954

քևանի բն ա կ չո ւթ յա ն բա զ մ ա մ ա ր դ խ մ բ ե ր ը '՜գիտ նա կա ններ, գր ո ղ ն ե ր , ո ւս ա նո ղ ներ , կ ո լ­տ նտ եսա կա ններ նորի ց եկա ն մեծ՛ գ ր ո ղ ֊դ ե ­մոկրա տ ի գ ե ր ե զ մ ա ն ի մ ո տ ' հ ա ր գա ն ք տ ա լու նրա պ ա յծ ա ռ ա ճ յո ւն ի ն և ծա ղ կ ե փ նջե ր դ ն ե ­լո ւ Հ ա յր ե ն ի ք ի ա րժա նա վոր զա վ ա կի շիրմիՏէ։ _

Ն երկա յում ս Մ . Ն ա լբ ա ն դ յա ն ի գ ե ր ե զ մ ա ն ը և նրա ա մ բող ջ շրջա պ ա տ ը հ ի մ ն ո վ ի ն բ ա ր ե ­փ ոխ վ ա ծ է ։

Ռ ոստ ովի բն ա կ ի չն ե ր ը հ ե տ ա քր քր ո ւթ յա մ բ են դ իտ ում ա յն տ ո ւն ը , որտ եղ ա պ րել է Ն ա լ-

ր ա ն դ յա ն ը ։ Ա յդ տ ա ն պ ա տ ին հ ա ս տ ա տ վ ա ծ հուշա տ ա խ տ ա կի վրա ո ս կ ե տ ա ռ ե ր ո վ գ ր վ ա ծ է . а Ա յս տ ա նը ա պ րել է հ ա յ գ ր ո ղ , ռ և ո լ յո ւ - ցիո նե ր դեմ ոկրա տ Մ . Ղ • Ն ա լբ ա ն դ յա ն ը ։ Ծն. 1 8 2 9 թ .— մ ե ռ . 1 8 6 6 թ .» լ

Ս ովետ ա կա ն Գ ոնի ա շխ ա տ ա վորութ յունը հա ր գո ւմ է հիշա տ ա կը ի ր ե ն ց մ ե ծ հ ա յր ե ն ա կ ­ց ի , որ ի ս կ ա կ ա ն հ ա յ հ ա յր ե ն ա ս ե ր էր և մ իա ժ ա մ ա ն ա կ ջ ե ր մ ս իր ո վ ս ի ր ո ւմ էր ռուս մ ե ծ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն ։

Ս ովետ ա կա ն ժո ղո վ ո ւր դ ների հա մերա շխ ը ն տ ա ն ի ք ո ւմ ե ր բ ե ք չի խ ա մ ր ի Մ ի ք ա յե { Ն ա լ ֊ բ ա ն դ յա ն ի հ իշա տ ա կը , որը հա նուն ժ ո ղ ո ­վուրդների ա զ ա տ ո ւթ յա ն , հա նուն ա շխ ա տ ա ­վոր մ ա ր դ կ ա ն ց շա հ ե ր ի , հա նուն ռուս և հ ա յ ժողո վ ո ւր դներ ի հա վերժա կա ն բ ա ր ե կ ա մ ո ւ­թ յա ն , խ ի զ ա խ ա բ ա ր ը ն տ ր ե ց ա զա տ ո ւթ յա ն փ շո տ ո ւղ ի ն , մ ի ն չև վերջ ա ն ցա վ ա յդ ո ւղով և որպ ես մ ա ր տ ի կ ը ն կ ա վ ռ ա զ մ ի դ ա շտ ում ' ցա ր ա կ ա ն բ ռ ն ա կ ա լո ւթ յա ն դ ե մ մ ղ ա ծ պ ա յ­ք ա ր ո ւմ ։

Պ Ս. Տ и и . - Р 11 ն 11 Ս ի Ր 11 4 Ս. ն

Պ ՐՈ Ֆ . Հ . ԱՃՍ.ՌՅԱՆ

О 1 Ե Ս Ր Ո Պ Մ Ա Շ Տ Ո Ց *

Գ Լ Ո Ի հ ւ Ե Ր Կ Ր Ո Ր Դ

ԱՌԱՋԻՆ ՔԱՐՈԶՉԱԿԱՆ ԳՈՐԾ Ո ԻՆեՈՒթՅՈ ԻՆ

(Լ ո ւսա վո ր ո ւթ յո ւն Գ ո դ թ ա ն )

§ ւ

ճ գ ն ա վ ո ր ո ւթ յո ւն ը Հ ն դ կ ա կ ա ն ա շխ ա րհի ծ ն ո ւն դ է ։ Մ ի կ ո ղ մ ի ց չո ր ր ո ր դ դա սա կա ր գի մ ա ր դ իկ և ս տ ր ո ւկ ն ե ր , ն ե ղ վ ա ծ բ ա ր ձ ր դ ա ս ա ­կ ա ր գ ե ր ի զ ր կ ա ն ք ն ե ր ի ց , տ ա ն ջա ն քի ց ու տ ա ­ռ ա պ ա ն ք ի ց , և մ յո ւս կ ո ղ մ ի ց թ ո ւլա մ ո ր թ բ ո ւ դ ­դ ա յա կ ա ն ս տ ո ր ին ա ս տ իճա նի կ ր ո ն ա վ ո ր ն ե ր , փ ա խ չե լո վ գ ո ր ծ ի ց ու ա շ խ ա տ ա ն ք ի ց , ք ա շ ­վ ո ւմ էի ն ա ն տ ա ռ ն ե ր ը ' ա պ ր ե լո ւ հ ա մ ա ր ա յն ­տ ե ղ ։ Երկրի կ լի մ ա ն ո չ մ ի ա յն հ ա ն դ ո ւր ժ ո ւմ , ա յլև ք ա ջա լե ր ո ս է էր ա յս կ յա ն ք ը ։ Ո չ բ ն ա ­կ ա րա ն էր պ ե տ ք և ո ՛չ հ ա գ ո ւս տ , ծ ա ռ ե ր ի ց ք ա ղ վ ա ծ մի կ ո կ ո ս կ ա մ մ ի բ ա ն ա ն բ ա ­վ ա կ ա ն կ ր սննդ ի հ ա մ ա ր ։

Երբ ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւթ յո մ Լ ը հ ի մ ն վ ե ց , բ ո ւդ դ ա ­յա կ ա ն ն ե ր ի օր ի ն ա կ ո վ Ե գիպ տ ոսի տ ա ռ ա պ ­յա լ ք ր ի ս տ ո ն յա ն ե ր ն էլ ա ն ց ա ն ճ գնա կ ա ն կ յա ն ք ի ։ Ա յս տ ե ղ էլ երկիրը հ ա ն դ ո ւր ժ ո ւմ էր ճ գ ն ո ւթ յո ւն ը ' ի ր տ ա ք կ լի մ ա յո վ և ձրի ա ր մ ա ­վ ո վ ։

Ե գիպ տ ոսի օր ինա կին հ ե տ և ե ց ի ն մ յո ւս ե ր ­կը բ ն ե ր ի ք ր ի ս տ ո ն յա ն ե ր ը , բ ա յց կ լի մ ա յի ա ն ­հ ա ր մ ա ր ութ յո ւնը չք ա ջա լե ր ե ց ա յդ և ճ գ ն ա ­վ ո ր ո ւթ յո ւն ը մ ն ա ց շա տ ս ա հ մ ա ն ա փ ա կ , մ ի ն ­չև որ ի ս պ ա ռ խ ա փ ա ն վ ե ց ։

ճ գ ն ա վ ո ր ո ւթ յո մ ւը 5 - ր դ գա ր ի հ ա յո ց մեջ էլ ա ն ս ո վ ո ր ե ր և ո ւ յթ չ է ր ։ Չ հ ա շ վ ե լո վ ծ ո ւ յլե ­ր ի ն ո ւ թ ո զ ա մ ո ր թ ն ե ր ի ն , նրա ն էի ն դ ի մ ո ւմ ո ՛չ մ ի ա յն ո ւս ո ւմ նա կա ն ո ւ կ ր թ վ ա ծ հ ո գ և ո -

* Շ ա ր ո ւն ա կ վ ա ծ ա մ ս ա գ ր ի 1 9 5 4 թ վ ա կ ա ն ի . V Х Г- ի ց ւ

բ տ կ ա ն ն ե ր , ա յլև ա զ ն վ ա կ ա ն ն ե ր ու ի շ խ ա ն ­նե ր ։ Բ ա յց ե թ ե վերջիններ ը մ ի ա յն ա շխ ա ր ­հ ա յի ն կ յա ն ք ի ցո ւր տ ա րհա մ ա րհա նքի պ ա տ ­ճ ա ռ ո վ էին հ ե ռ ա ն ո ւմ ք ա ղ ա ք ն ե ր ի ց , ը ն դ հ ա ­կ ա ռ ա կ ը , ո ւս ո ւմ ն ա տ ե ն չ կ րոնա վորների ճ ը գ - ն տ վ ո ր ո ւթ յո ւն ը ա վ ե լի բա ր ձ ր ն պ ա տ ա կ ու­ն ե ր ։ Ս րա նք ք ա շվ ո ս է էին լե ռ ն ե ր ն ո ւ ք ա ­ր ա յր ն ե ր ը ա յն ն պ ա տ ա կ ո վ , որ ա շխ ա ր հ ա յի ն զ բ ա ղ մ ո ւն ք ն ե ր ի ց ա ղ ա տ մ ն ա լո վ ' կ ա ր ո ղ ա ­ն ա յի ն ի ր ե ն ց ա նձը բ ո լո ր ո վ ի ն նվ ի ր ե լ ա ս տ ­վ ա ծ ա յի ն գ ի տ ո ւթ յա ն , հ ո գ և ո ր կ ր թ ո ւթ յա ն և կ ր ո նա կա ն բ ա զ մ ա թ ի վ գրքերի մ տ ա դ յո ւր ը ն թ ե ր ց ա ն ո ւթ յա ն ։ ճ գ ն ա վ ո ր ա կ ա ն կ յա ն ք ը ն ր ա ն ց հա մ ա ր ա յն մ ա րզա ր ա ն ն է ր , ուր մ ա ր մ ի ն ը զ ա ն ա զա ն չա ր ք ա շո ւթ յո ւն ն ե ր ո վ վա րժվելով [' ը ն դ ո ւն ա կ է ր դ ա ռ ն ո ւմ տ ոկ ա լո ւ ա մ ե ն ն յո ւթ ա կ ա ն զ ր կ ա ն ք ի , ն ե ղ ո ւթ յա ն ու տ ա ն ջա ն քի ։ Ա յս տ ես ա կ ճ գ նա վ որ նե ր ի մ ե ­ն ա կ ե ց ո ւթ յո ւն ը ց մ ա հ չէ ր լի ն ո ւմ , ա յլ ա յն ­չա փ մ ի ա յն , որչա փ բա վ ա կ ա ն էր մ ա րմ ինը հ ա ղ թ ա հ ա ր ե լո ւ, մ իտ քը ո ւս մ ո մ /ք ո վ կրթ ելու և հո գի ն ա զ ն վ ա ց ն ե լո ւ հ ա մ ա ր ։ Եվ ա յս բա ն ը ձ ե ռ ք բ ե ր ե լո ւց հ ե տ ո ' ճ գ ն ա վ ո ր ն ե ր ը թ ո ղ ն ո ւմ էին ք ա ր ա յր ը , մ տ ն ո ւմ էի ն դ ա ր ձ յա լ ա շ­խ ա ր հ , և ք ա ր ո զ ո ւթ յա մ բ ո ւ վ ա ր դ ա պ ե տ ո ւ­թ յա մ բ կ ն ք ո ւմ ի ր ե ն ց ա ր դ յո մ ւա վ ո ր կ յա ն ք ը ։

§ 2

Ահա ա յս պ ե ս էր ն ա և Մ եսրոպ ի ճ գ ն ա վ ո - ր ո ւթ յո մ յը , որի վրա բա վ ա կ ա ն տ ե ղ ե կ ո ւթ յուն են տ ա լիս Մ ե ծ ու Փ ոքր Կ ո ր յո ւն , և հ ե տ ն ա -

2Ճ I я 1г ի а ծ ի ն

բ ա ր ' Կ արա պ ետ Ս ա ս ն ե ց ի ն ։ Ա յս հեղ ի ն ա կ ­ների խ ո ս ք ո վ Մ եսրոպ շա տ խ ս տ ա մ բ ե ր ճ ը գ - նա վորա կա ն կ յա ն ք վ ա ր ե ց , նա վ ա ր ժ ե ց ր ե ց իրեն բ ո լո ր տ եսա կի չա ր ք ա շ ո լթ յա ն ց . ա յս ­պ ես (Гմ իա ւորութ իւն», ա յս ի ն ք ն ա մ ե ն մ ա ր ­դուց հ ե ռ ո ւ, բ ո լո ր ո վ ի ն մ ե ն ա կ ա պ ր ե լը , լե ռ ­ն ա կ ե ց ո ւթ յո ւն , դ ի մ ա ն ա լ ք ա ղ ց ի և ծ ա ր ա վ ի , ք ա ղ ց ա ծ ժա մա նա կ ուտ ել մ ի ա յն լե ռ ն ա յի ն խ ո տ ե ր , փ ա կ վել մ նա լ խ ա վ ա ր ու ա ն լո ւյս տ ե ղ ե ր ո ւմ , խ ի ս տ ցո ւր տ ժ ա մ ա ն ա կ մ ն ա լ մ ե ր կ , ուրիշ օրեր հա դ ն ե լ մ ի ա յն խ ա ր ա զն ու ք ո ւր ձ , փ ո խ ա նա կ ա ն կ ո ղ ն ո ւմ ք ն ե լո ւ ' տ ա ­ր ա ծ վ ե լ չո ր հողի վ ր ա , կտ ր ել ք ո ւնը և գ ի շե ­ր ա յի ն հ ա ն գ ի ս տ ը , և եթ ե ա յդ կա րիքը հ ա ղ ­թ եր մ ա ր մ ն ի ն ' ոտ քի վրա մ ի ա յն երկա ր կ ա ն գ ն ա ծ մնա լով [' մ ո ռ ա ն ա լ և ա յլն ։ Ահա Կ որյունի խ ո ս ք ե ր ը . « Բ ա զո ւմ և ա զ գ ի ա զ գ ի վշտ ա կեցութ իւն ը ս տ ա ւետ ա րա նին կ րէր ա - մ են ա յն ի ր ա ց . ա մ ե ն ա յն կ ր թ ո ւթ ե ա մ բ հ ո գ և ո - ր ա ցն զա նձն տ ո ւե ա լ մ ի ա ւո ր ո ւթ ե ա մ բ , լե ռ - ն ա կ ե ց ո ւթ ե ա ն , ք ա ղ ց ի և ծա ր ա ւո յ և բա ն ջա - րա ճա շա կ ո ւթ ե ա ն ց , ա ր գ ե լա ն ա ց ա ն չո ւս ի ց , խ ա ր ա զն ա զ գ ե ս տ և գ ե տ ն ա տ ա ր ա ծ ա ն կ ո ղ - ն ո ց ։ Ել բ ա զ ո ւմ ա ն գ ա մ զհ ե շտ ա կ ա ն հ ա ն ­գիստ գ ի շե ր ո յն և զհա րկ ք ն ո յ ' յո տ ն ա ս ւր տ ք ն ո ւթ ե ա ն ' ի թ օթ ա փ ե լ ա կա ն վ ճ ա ր էր в (Կ ո ր յո ւն , էշ 7 ) ։ Գ րեթե ն ո ւ յն բ ա ռ ե ր ո վ է նա և Փ ոքր Կ որյունը (է ջ 6 — 7 ) ։

Ա վելի գ ե ղ ե ց ի կ է ն կ ա ր ա գ ր ո ւմ Ս ա ս ն ե ցի ն , որի խ ո ս ք ո վ Մ եսրոպ ո ՛չ մ ի ա յն մ ա ր զ ե ց իր մ ա ր մ ի նը չա ր ք ա շո ւթ յա մ բ , ա յլև բ ա ր ձ ր ա ց ­ր ե ց ի ր հո գի ն կ րո նա կա ն կ ր թ ո ւթ յա մ բ , պ ա - ր ա պ ե ց մ ի շտ Ս. Գրքի ը ն թ ե ր ց ա ն ո ւթ յա մ բ , ս ա նձ ե ց լե զ ո ւն ' որ ո ւն ա յն խ ո ս ք ե ր ի ց հե ռ ո ւ մ ն ա , բե ր ա ն ը ք ն ա ր դ ա ր ձ ա վ , ա տ ա մ նե ր ը լա ր , շրթ ունքը մ ա տ ն ե ր , լե զ ո ւն կ ն տ ն տ ո ց , և հ ո գի ն Ա ս տ ո ւծո լ հ ո գ ո ւ հետ խ ա ռ ն ե լո վ ' ե ր ­գ ե ց Սուրբ Ե րրորդութ յա ն փ ա ռ ք ի հա մա ր (տ ե ՛ս էջ 3 3 — 3 5 ) ։

§ 3

Ա յս պ ե ս Մ եսրոպ բ ա վ ա կ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ի - ր ե ն մ ա րմ նա կա ն ո ւ հ ո գ ե կ ա ն կ ր թ ո ւթ յա ն ն վ ի ր ե լո լց հ ե տ ո , ե ր բ զ գ ա ց , թ ե հ ա ս ա վ ց ա ն ­կա լի ա ս տ իճ ա նի ն , ա յն ժ ա մ ա ն ա կ ս կ ս ե ց ա ֊ չա կ ե ր տ ն ե ր հա վ ա քե լ և վ ա ր ժ ե ց ն ե լ ն ր ա ն ց մի կ ո ղ մ ի ց ճ գնա կ ա ն կ յա ն ք ի և մ յո ւս կ ո ղ մ ի ց ա վ ետ ա րա նա կա ն վ ա ր դ ա պ ե տ ո ւթ յա ն , Բ ա յց ա յս դ պ րոցը ք ա ղ ա ք ն ե ր ո ւմ կ ա մ վ ա ն ք ե ր ո ւմ չէՐւ ա յլ , ի ն չպ ե ս Կ որյունի խ ո ս ք ե ր ի ց ե ր ե - վ ո Հ է , ա յն ա ն ա պ ա տ նե ր ո ւմ և ք ա ր ա յր ն ե ­ր ո ւմ , ուր ճ գ ն ո ւմ էր Մ եսրոպ մ ի ն չև ա յն ժ ա ­մ ա նա կ . «Ե լ զ ա յս ա մ ե ն ա յն ա ո ն էր ո չ ս ա կ ա լ ժ ա մ ա ն ա կ ս , և գ տ ե ա լ և ս զ ո մ ա ն ս ' յ ի ն ք ն ւա - • 'ե ց ա ց ա ն է ր ա շա կեր տ եա լ ն մ ի ն սովոր ա կ ա ն ա ւևտ ա րա ն ութ եա ն» ( Կ ո ր յո ձ , էջ 7 ) , Ա յս պ ես ո ւր ե մ ն , ա յս նո րեկ ները ո ՛չ մ ի ա յն մ ի տ ե ­

սա կ ճ գ ն ա կ ի ց ն ե ր էին Մ ե ս ր ո պ ին , ա յլև ա շա ­կե րտ ն ե ր , ո րոնց վրա փ ո ր ձ ե ց Մ եսրոպ ա ռ ա ֊ ջին ա ն գ ա մ ի ր վա րդ ա պ ետ ա կ ա ն գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւ­թ յո ւ ն ը .

Ա նա նո ւնն ա յս ա շա կերտ ների թ ի ,է , ք ա ռ ա ­սուն է գ ն ո ւմ , а Ել ե ր ա ն ե լի ն Ս ն ս ր ռ ^ , ո ւն ե - լո վ ը ն դ ի ն ք ե ա ն ա շա կերտ եա լս ա նձինս քա ռա սուն խ ա ր ա զն ա զ գ ե ս տ ս և բ ո կ ա գ ն ա ց ս , տ ք ն ե լռ վ մ ի շտ ա ղ օթ ի լք ի չերին ս և ի փ ա . պ ա րս խ ն դ ր ե լո վ յԱ ս տ ո ւծ ո յ վա սն ի ր ա գ ս ա յ- ս ոցի կ » (է ջ 9 ) ,

Որ չա փ է լ „ ր տ ա ք էր Մ եսրոպ ի սերը դ ե - պ ի ա ն ա պ ա տ ա կա ն կ յա ն ք ը , ա յն ո ւա մ ե ն ա յ­ն ի վ նա չէ ր կ ա ր ո ղ ս ա ռ ն ո ւթ յա մ բ վ ե ր ա բ ե ր ­վ ե լ ի ր ժ ողովրդի խ ա վ ա ր ո ւ ա ն կ յա լ , [ հ ձ ա ֊ կ ի ն , Տ ե ս ե լ էր ն ա , թ ե ի ՛ն չպ ե ս ա յղ ժ ո ղ ո ­վուրդը խ ո ր տ գ ի տ ո ւթ յա ն և հեթ ա նոսա կա ն նա խ ա պ ա շա րմ ո ւն քներ ի մ ե ջ խ ա ր խ ա փ ոսէ է ր : Ս տ ա ծ ե լո վ ժ ո ղ ո վ րդ ի մ ա ս ի ն , ի ր հոգին զ ա յ . բ ա ն ո ւմ և ի ր սիրտ ը բ ա ր ի ն ա խ ա ն ձ ո վ բ ո ր -

է ր ՛ Մ իթե ի ն ք ը մ ի ա յն ի ր ա ն ձ ի ՞ կ ր թ ո ւթ յա մ բ պ իտ ի ,Ա ա ղ վ ե ր , փ ոխ ա նա կ իր հ ո գ ի ն մ ի ա յն կ ր թ ե լո ւ, ա վ ե լի հա ճ ելի գ ո ր ծ կ ա տ ա ր ա ծ չպ ի տ ի ՛ լի ն ե ր , եթե ա մ բո ղ ջ ժ ո ­ղ ովրդի հ ո գ ի ն կ բ թ ե ր . ռ Չ է ՝ որ դրա խ տ ը մի տ ն կ ի ց ա վեչի է և բ ո վ ա ն դ ա կ ե ր կ ի ն ք ը • միհա տ իկ ա ս տ ղ իցս (Ս ա ս ն ե ց ի , էջ 3 7 --- 3 8 ) ,

Ա յս պ ի ս ի մ տ ա ծ ո ւթ յա մ բ , հ ո գ ե կ ա ն ա յս - պ իսի ն ե ր շ ն չո ւթ յա մ բ , լա յն հա ս ա ր ա կո ւթ յա ն օգ տ ա կ ա ր լի ն ե լո ւ ց ա ն կ ո ւթ յա մ բ լց վ ա ծ ' հ ր ա ­ժեշտ տ վ ե ց Մ եսրոպ ի ր չե ո ն ե ր ի ն , ի ր ճ գ ն ա ­կա ն ք ա ր ա յր ն ե ր ի ն , և ի ր հետ ա ո ն ե չո վ իր ա շա կե րտ ն ե ր ի ն ու ը ն կ ե ր ն ե ր ի ն , Գ ողթ ա ն գ ա ­վա ռ ի բա ր բա ր ո ս ու ա ն կ ի ր թ տ եղ եր ն ի ջա վ ք ա ր ո զ ո ւթ յա ն հ ա մ ա ր , а Ա ռեա լ ա յն ո ւհ ե տ և ե ր ա ն ե լո յն զ հա ւա տ ա ցես ւլս ի լր , դ ի մ ե ա լ ի ֊ ջա ն էր յա ն կ ա ր գ և յա ն դ ա ր մ ա ն տ եղիս Գ „ „ . թ ա ն я (Կ ո ր յո ւն , էջ 7 ) ,

М

Ա յս տ ե ղ հա րց է ծ ա գ ո ւմ , թ հ ո ՛ւր և ո 'ր գ ա վ ա ռ ո ւմ ն էի ն ա յն լե ո ն ե ր ն ու ք ա ր ա յծ ն ե ­ր ը , ո րտ եղ Մ եսրոպ ա /ն ք ա ն ժ ա մ ա նա կ ճ ը գ - նա կա ն կ յա ն ք վ ա ր ե ց , Ը ս տ Խ ո ր ե ն ա ցո լ, ա յդ վ ա յր ը Գողթն գ ա վ ա ռ ո ւմ ն է ր . «Ե լ եր թ եա , ի գ ա ւ ա ո ն Գ ողթա ն բ ն ա կ է , ղ մ ի ա յն ա կ ե ց ո ւ­թ ս ա ն վա րս ս տ ա ց ե ա բ (Խ ո ր ե ն ա ց ի , Գ , խ ,է), Ս րա նից է ա ռ ն ո ւմ ն ա և Ս տ եփ ա նո ս Օ րրել-

յա ն , որ Մ եսրոպ ի ճ գ ն ա վ ա յր ը հ ա մ ա ր ո սէ է Գ ողթն գ ա վ ա ռ ը , Ս իսա կա ն կ ո ղ մ ը , а Կ ա մե- ց ա լ թ ա ք ո ւց ա ն ե լ զ ի ն ք ն ի խ ռ ո վ ա ր ա ր կ ե ն ֊ ց ա ղ ո յս . և ա ռ ե ա լ զ ձ և մ ի ա յն ա կ ե ց ո ւթ ե ա ն ' փ ո լթ ա յր ի ն ա ւա հ ա ն գ ի ս տ ն , Եւ ե կ ե ա լ ի Սի­սա կա ն կ ո ղ մ ն ' հ ա ճ ե ց ա լ բ ն ա կ ի լ ի գ ե ղ ե ց ի կ գա ւա ոն Գ ողթ ա ն, և խ ս տ ա մ բ ե ր ճ գ ն ո ւթ ե ա մ բ բ ա դ ո ւ մ ա ւուրս ա ռ ա ք ի ն ա ց ե ա բ ( գ չ . Ժ Գ , էջ 3 7 --- 3 8 ) , Բ ա յց ո ՚չ Կ որ յուն , ո ՛չ Փ ա րպ ե-

19 5 4 է X V ւ>

ց ի և я լ է լ Ս ա ս նե ցի ն չե ն հիշում Գ ողթն գ ա ֊ վ ա ռ ը ' ճ գ ն ա վ ա յր Մ ե ս ր ո պ ի ։ Կ որյունիա յս շա տ պ ա րզ վ կ ա յո ւթ յա մ բ (տ ե ՛ս վ ե ր ը ) Մ եսրոպ ճ գ ն ա կ ա ն կ յա ն ք վա ր ելը վ ե ր ջ ա ց ­ն ե լո ւց հետ ո մ ի ա յն ' հ ա վ ա ք ե ց ի ր ա շ ա ֊ կ եր տ ներ ին և Ի ջա վ Գ ողթն գ ա վ ա ռ ը , ուստ ի

պ ե տ ք է կ ա ր ծ ե լ, թ ե ա յս տ ե ղ չէ ր իր ճ գ ն ա - ր ։ս ն ը ։ Բ ա յց Կ որյունի խ ո ս ք ի ց կա րելի է հ ե ­տ և ց ն ե լ ն ա և , որ ե թ ե Մ եսրոպ ի ճ գ ն ա վ ա յր ը Գ ողթն չէ ր , նր ա նի ց էլ շա տ հ ե ռ ո ւ չէ ր . ա յն ­

պ ես ո ր , Խ ո ր ե ն ա ցո լ վ կ ա յո ւթ յո ւն ը , որ Կո­ր յո ւն ի հ ի շ յա լ խ ո ս ք ի վրա մ ի ա յն հ ի մ ն վ ա ծ մի ե ն թ ա դ ր ո ւթ յա ն է , ճ շմ ա ր տ ո ւթ յո ւն ի ց շա տ հ ե ռ ո ւ չ է ։

§ 5

Երբ Տր դ ա տ ի օ ր ո վ ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւթ յո ւն ը ք ա ­ր ո զ վ ե ց , ա մ ե ն տ ե ղ ա ն մ ի ջա պ ե ս չը ն դ ո ւն ե ­ց ի ն . ա մ ե ն ի ց ա վ ե լի հ ա մ ա կ ի ր եղա ն ա յս շա ր ժ մ ա ն Ա յր ա ր ա տ գ ա վ ա ռ ն ու ա ր քո ւն ի քը , բ ա յց հ ե ռ ա վ ո ր գ ա վ ա ռ ն ե ր ո ւմ ա ռեր ես ս մ ի ա յն ը ն դ ո ւն վ ե ց նո ր կ ր ո ն ը ; Հ ի ն կրոնի էետ քեր ը , հ ե թ ա ն ո ս ա կ ա ն բ ա զ մ ա թ ի վ ս ո վ ո ­

ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ւՈ ւա ցին։ Երբ հո ւն ա կ ա ն ա զ ղ ե ֊ ց ո ւ թ յա ն ը թ ո ւլա ց ա վ և պ ա րս կա կա ն ա զ դ ե ­ց ո ւթ յո ւն ը զ ո ր ա ց ա վ Հ ա յա ս տ ա ն ի վ ր ա , հին կրոնի ա յդ թ ա ք ո ւն հե տ ք ե ր ն է լ հ ե տ զհե տ ե ա վ ե լի ա զ ա տ երև ա ն ե կ ա ն ։ Ո մ ա նք ն ո ւյն ի ս կ հ ա յտ ն ի կ ե ր պ ո վ ս կ ս ե ց ի ն հ ե տ և ե լ նա խ կ ի ն

հ ե թ ա նո ս ա կա ն պ ա շտ ա մ ո ւն ք ի ն ։ Պ ա տ մ ա գ ի ր ­ների մ ի ա բ ա ն վ կ ա յո ւ թ յա մ բ , ա յս վի ճ ա կո ւմ ն էին գ տ ն վ ո ւմ հա տ կա պ ե ս Հ ա յա ս տ ա ն ի Գ ող- թ ա ն և Ս յո ւն յա ց գ ա վ ա ռ ն ե ր ը , а Ի ն ուա ղի/ թ ա գ ա ւո ր ո ւթ ե ա ն ն Հ ա յո ց հ ա մ ա ր ձ ա կ ե ց ա լ ա - մ են ա յն ո ք ըս տ ի ւր բ ա ր ո ւց ը ն թ ա ն ա լ, ո ր - պ էս և ա ս տ . զի ա ղ ա ն դ ն հ ե թ ա ն ո ս ա կ ա ն դ ե ռ

և ս ղ օ ղ ե ա լ կ ա յր ո ւրեք ո ւր ե ք ի գ ա ս ս ռ ն Ս ի- ս ա կ ա ն և ի Գ ող թ ն, ա յժ մ հ ա մ ա ր ձ ա կ ե ա լ ե -

ր և ե ց ո ւ ց ի ն . . . ծ ա ն ե ա լ զ կ ր կ ի ն երև եա լ ա - ղ ա նդ ն կռ ա պ ա շտ ո ւթ ե ա ն » (Օ ր բ ե լ յա ն , Ժ Գ )։ Ն ո ւյն պ ե ս ը ս տ Խ ո ր ե ն ա ց ո լ ( Գ , խ է ) , «և որ ի ն մ ա ղ օ ղ ե ա լ ա ղ ա նդ ն հ ե թ ա ն ո ս ա կ ա ն , թ ։ս - դ ո ւց ե ա լ յա ւո ւր ս ն Տ ր ղ ա տ ա յ մ ի ն չև ց ա յն ժ ա ­

մ ա ն ա կ ս , և ա պ ա յա յա ն ե ց ա լ ի վա տ թ ա րել թ ա գ ա ւո ր ո ւթ ե ա ն ն Ա րշա կ ո ւն ե ա ց» . — «Ք ա ն զի մ ն ա ց ե ա լ ա ր մա տ դ ա ռ ն ո ւթ ե ա ն հ ե թ ա ն ո ս ա ­կա ն ա ղ ա ն դ ո յն • ' ի ժ ա մ ա ն ա կ ի ա ն ի շխ ա ն ո ւ- թ ե ա ն ն ի վե ր ե ր և ե ա լ ' ի բ ա զ ո ւմ ս տ ա ր ա ծե - ց ա լ» (Խ ո ր ե ն ա ց ի , Գ , կ ) ։

1. Տ ա մ չ յա ն (տ Պ սւտ մութ իւն Հ ա յո ց ։ ։ , Ա , կ 7 6 5 )

կ ա ր ծ ո ւմ է , թ ե Գ ողթ ն գ ա վ ա ռ ի ա յս ա ղ ա ն դ ը Նույն

էՐ բ ո ր բ ո ր ի տ ո ն ն ե ր ի ա ղ ա ն դ ի հ ե տ , և թ ե ե ր կ ո ւս ն կ

ա ր և ո ր դ ի ն ե ր ն լ ի ն , ա յն է խ ա ռ ն ո ւր դ օ տ ա ր ա զ գ ի ե ոչ

Հ ա յ հ ե թ ա ն ո ս ն ե ր ի , զր ա դ ա շտ ա կ ա ն հա վ ա տ ւպ իր ներ ով այլափոխված»

Ս Ս I- Ն

§ «

Մ եսրոպ իր ա շա կերտ ների հետ դ ի մ ե լո վ Գողթն գ ա վ ա ռ ը , ի ս կ ո ւ յն ս կս ո ս է Է ք ա ր ո զ չո ւ­

թ յա ն , նպ ա տ ա կ ո ւն ե ն ա լո վ չն շե լ հ ե թ ա ն ո ­ս ո ւթ յա ն վ ե ր ը ն ձ յո ւղ ա ծ բո ղ բ ո ջ ն ե ր ը և ք ր ի ս ­տ ո ն ե ո ւթ յա ն լո ւ յս ը տ ա ր ա ծե լ ա մ բո ղ ջ գ ա վ ա ­ռ ո ւմ ։ Ս ե ս ր ոպ ի ն ը ն դ ա ռ ա ջ Է գ ա լի ս Գողթն գա վ ա ռ ի ի շխ ա ն ը և ս իրա լիր ը ն դ ո ւն ե լո ւթ յո ւն ց ո ւ յց տ ա լի ս ն ր ա ն ։ Կ որյուն ա յս ի շխ ա նի ա ֊ ն ա ն ը թ ե և հ ա յտ ն ա պ ե ս չի հ ի շո ւմ ա յս տ ե ղ , բ ա յց մ ի ք ա ն ի Էջ հ ե տ ո , Մ եսրոպ ի երկրորդ ք ա ր ո զ չո ւթ յա ն ժ ա մ ա ն ա կ ն շա ն ա կ ո ւմ Է Շսւ- РШР (Է է 1 4 ) ' Խ ո ր ե ն ա ցի ն (Գ , խ է ) սրա տ եղ ունի Շ ա ր ի ր . ո՜ա ղ ա ն դ ն . . . զա քն ե բա ր ձ օ գ - ն ա կ ա ն ո ւթ ե ա մ բ ի շխ ա ն ի գ ա վ ա ռ ի ն , որոսՒ ա նուն էր Շ ա բ ի թ » ։ Օ ր բելյա ն ճ ա ն ա չո ւմ է Շ ա բ ի ր ա ա ն ո ւն ո վ , «օ գ ն ո ւթ ե ա մ բ բա ր եպ ա շտ

ի շխ ա ն ի ն Ս իւնեա ց Վ ա ղ ի ն ա կ ա յ... ն մ ա ն ա ֊ պ էս և զԳ ող թ ն ս ր բե ա լ ի ձ ե ռ ն ի շխ ա ն ի ն ի ւ- ր ե ա ն ց Շաբիթայիտ> (Օ ր բ ե լյա ն , Ժ Դ ). և վե ր ­ջա պ ես Փ ոքր Կ որյուն գ ն ո ւմ է Շ ա մ բ ի ր . «Ե ր - թ ա յր ի Գ ողթ ն, որոսք ը ն դ ա ռա ջ լի ն էր ի շ ­խ ա ն ն Շա մբիթտ ւ Ա յս չորս ձ և ե ր ի ց (Շ ա բ ս ւր , Շ ա ր ի ր , Շ ա բ ի ր ա , Շ ա մ ր ի ր ) լա վ ա գ ո ւյն ն է ա ռ ա ջի ն ը , որ տ ա լի ս է Կ որյոմնը, ըս տ որոս)՝ ծա գոսք է ա ս ո ր ե ր ե ն 1 аЬ Ь асШ բ ա ռ ի ց և մ ի և ­

ն ո ւ յն է аշ ա բ ա թ а օրվա ա նվա ն հ ե տ (հ մ մ տ . Ո ւրբա թ և Կիրա կի օրվա ա ն ո ւն ն ե ր ը ' նա և ի բ ր և ա նձի ա ն ո ւն )։

Շ ա բ ա թ ի շխ ա ն ի մ ա սի ն գ ո վ ե ս տ ո վ ե ն խ ո ­ս ո ւմ Մ ե ծ և Փ ո քր Կ ո ր յո ւն , ա ն վ ա ն ե լո վ ն ր ա ն ե ր կ յո ւղ ա ծ , ա ս տ վ ա ծա ս ե ր , հ ա վ ա տ ա ր ի մ և բա ր ե պ ա շտ մ ա ր դ , ա յս պ ե ս ' Կ ո ր յո ւն , էջ 7 , « Ա յլ և ը ն դ ա ռա ջ ե լա ն էր նմ ա ի շխ ա ն ն Գ ող- թ ա ն , ա յր ե ր կ ի լղ ա ծ և ա ս տ ո լա ծ ա ս էր , ըստա շա կե ր տ ա ց հ ա ւա տ ո ցն Ք ր իս տ ոս իս , և էջ 1 4 ' «հ ա լա ս ա ր ո ւթ ե ա մ բ ն բա ր ե պ ա շտ ի ն Շ ա բ ա - թ ա յ» ։ Ն ո ւյն պ ե ս Փ ոքր Կ ո ր յո ւն , էջ 7 ' аի շ ­խ ա ն ն Շ ա մ բ ի թ , և ս ի ր ո վ ը ն դ ո ւն էր որպ էս ղ ծ ա ռ ա յ Ա ս տ ո ւծ ո յ բ ա ր ձ ր ե լո յ. և բա ր ե պ ա շ - տ ո ւթ ե ա մ բ սպ ա ս ա լոր էր ը ս տ ա շա կ ե ր տ ա ­կա ն հ ա ւա տ ո ց ն ի Ք ր իս տ ո ս ս ։

Ահա ա յս ի շխ ա ն ը ի ր ձ ե ռ ք ի ց ե կ ա ծ օգ ն ո ւ­թ յո ւն ը չի խ ն ա յո ւ մ Մ ե ս ր ո պ ի ն ։ Մ եսրոպ էլ իր բ ո լո ր ա շա կե ր տ նե րի ն ց ր վ ե լո վ գ ա վ ա ռ ո ւմ և ա ն գ ո լլ ա ն դա դ ա ր ք ա ր ո զ ո ւթ յո ւն ն ե ր ա ն ե ­

՜լ ո վ , կ ա ր ճ ժ ա մ ա ն ա կ ո ւմ հ ա ջո ղ ո ւմ է հա ս նել ի ր ց ա ն կ ա լի ն պ ա տ ա կ ի ն --- վ ե ր ա ն ո ւմ են հ ե ­թ ա ն ո ս ա կ ա ն ս ո վ ո ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ը , ջն ջվ ո ւմ է կ ռա պ ա շտ ա կա ն ա ղ ա նդ ը և ա մ բո ղ ջ գա վա ռը ն ո ր ի ց ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն լծ ի ն է հ ն ա զ ա ն դ վ ո ւմ ։ а Իսկ ե ր ա ն ե լւո յն վ ա ղ վա ղա կ ի զ ա լե տ ա ր ա - ն ա կ ա ն ա ր ո ւեստ ն ի մ էջ ա ռ ե ա լ, ձ ե ռ ն ա ր ­կա ն էր զ գ ա ս ս ռ ո վ ն հ ա նդ ե ր ձ մ ի ա մ ի տ սա - ա ա ր ո ւթ ե ա մ բ ի շ խ ա ն ի ն , գ ե ր ե ա լ ղ ա մ ե ն ե ս ֊ եա ն ի հ ա յր ե ն ե ա ց ա ւա ն դ ե լո ց , և ի ս ա տ ա ­ն ա յա կ ա ն դիւա պ ա շտ ս պա ս ա ւո ր ո ։ թ ե ն է ն ' ի

հնա զա նդութ իմւ Ք րիստ ոսի մ ա տ ո ւցա ն էր »(Կ ո ր յո ւն , էշ 7 ) ։

Մ եսրոպ ի ձ ե ռ ք ո վ կ ա տ ա ր վա ծ ա յս ք ա ր ո ­զո ւթ յո ւնը պ ա տ մ ա գի րն երը ն մ ա ն ե ց ն ո ւմ են Գ րիգոր Լուսա վորչի ք ա ր ո զ ո ւթ յա ն . և ա յն հրա շա լիքներն ո ւ դևերի փ ա խ ուս տ ը, որ Ա - գ ա թ ա նգե ղ ո ս ը տ ա լիս է Լուսա վոր չին , ա յս պ ա տ մ ա գ ի ր ն ե ր է լ տ ա լիս են Մ ե ս րոպ ին. մ ի ն չև ա ն գ ա մ ո մ ա ն ք կ ո չո ւմ են նրա ն սերկ- ր ո ր գ Լ ոա ա ւորիչ» (ա յս պ ե ս օր ի ն ա կ ' Հ ո վ հ ա ն ­նես Ի մ ա ստ ա սեր , էշ 6 6 և Հ ա յս մ ա վ ո ւր ք ը ) ։ Ը ս տ Կ ո ր յո ւն ի ' օ՜Եւ յո ր ժ ա մ ի նո ս ա զ բա ն ն կ ենա ց ս ե ր մ ա ն և ա լ, յա յտ ն ի իսկ բ ն ա կ չա ց գ ա ւա ռ ի ն ' նշա ն ք մ ե ծ ա մ ե ծ ք ե ր և էի ն , կ ե ր պ ա ­կերպ ն մ ա ն ո ւթ ե ա մ բ դ ի ւա ցն փ ա խ ստ ա կա ն լի ն ե լո վ , ա ն կա նէի ն ի կ ո ղ մ ա ն ս Մ ա րա ց» (Կ ո ր յո ւն , էշ 7) ։ — а Ուր ն շա նք ա ս տ ո ս ս ծ ա - յի ն ք լի ն է ի ն ' որ պ էս ա ռ ս րրով ն Գ րիգոր իլ. հ ա լա ծա կա ն լե ա լ դ և ք , մ ա ր մ նա ւո ր տ ե ս լե ա մ բ ա նկա նէին ի կ ո ղ մ ա ն ս Մ ա ր ա ց» (Խ ո ր ե ն ա ց ի , Գ, խ է ) ։ — «Ց ո ր ո յ ի ձեո ն մ ե ծ ա մ ե ծ ս ք ա ն ­չե լի ք ե ր և ե ա լ, դ ի ւա ց կերպ ի կերպ լ ի ն ե լ ո վ զա ղա ղա կ բ ա ր ձ ե ա լ յա մ ե ն և ց ո ւն լս ե լի ս հ ն չե ցո ւց ա ն էի ն զհ ա լա ծ ա ն ս ի ւր ե ա ն ց , ա ն ֊ կ ա ն ե լո վ ի կ ո ղ մ ա ն ս Մ ա ր ա ց» (Փ ո ք ր Կո­ր յո ւ ն , էշ 8 ) ։ — Ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն հ ա ս կ ա ց ո ­ղ ո ւթ յա մ բ դևերի հ ա լա ծա կա ն փ ա խ ուստ ը շա տ սովորա կա ն տ ե ղ ի ք է . ի ս կ հ ա յո ց մեշ ա յդ հա լա ծա կա ն դև երը փ ա խ չոսՐ էին կ ա ՛մ Կովկա ս և կ ա ՛մ Մ ա րա ստ ա ն (հ մ մ տ . Ա գա - թ ա ն գ ե ղ ո ս , ճ ը ) ։

Մ եսրոպ ի գ ո ր ծ ա ծ ա յս հ ր ա շքն ե ր ը , ա ռ ո ւմ է Փ ոքր Կ որյունը (է շ 8 ) , ա զ դ ո ւմ էի ն ա շա ­կերտ ների վ ր ա , որ ոն ք ՛ա վ ե լի էին լս ո ւմ ի - ր և ն ց ուսուցչի պ ա տ վ ե ր ն ե ր ը . «Վ ա ս ն ո ր ո յ ա ռա ւել ուն կ ն դի ր լի ն է ի ն ա շա կե րտ ե ա լքն հ ո գե կ ր օն վ ա ր դ ա պ ե տ ի ն , վ ա ս ն հ ա ւա տ ո ց և վա ր ուց որ ն ո ց ա ա ւա ն դ ե ց ա լ ի ս ո ւր բ հա րց մ երձա ւորա ց Ք ր ի ս տ ո ս ի գ ր ո վ ք ս ր բ ո վ ք » ։

Գ եղեցիկ մ տ ա ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր ունի ա յս տ ե ղ Լեոն ' Գողթնի ք ա ր ո զ ո ւթ յա ն ա ռ թ ի վ . « Նո- ր ի ց ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւթ յո ւն ը հ ե ն վ ո ւմ էր հ ր ա մ ա - ն ի , ի շխ ո ղ գ ա վ ա զ ա ն ի վ ր ա ։ Կ րկնվո ւմ են Տր դ ա տ ի ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր ը ... Ա յգ դ և ե ր ը , ի ն չ ­պ ես և Գ րիգոր Լուսա վորչի ժ ա մ ա ն ա կ , հ ե թ ա ­ն ո ս ո ւթ յա ն պ ա շտ ո ն յա ն ե ր ն ո ւ կ ո ղ մ ն ա կ ի ց ­ներն է ի ն , ո ր ո ն ք տ եղի տ վին բ ռ ն ո ւ թ յա ն , ո ւ­ժին և փ ա խ ա ն » (Լ ե ո , <էՍ. Մ ե ս ր ո բ » , էշ 1 5 6 — 1 5 7 ) ։ Լեոն ե ն թ ա դ ր ո ւմ է ո ւր ե մ ն , որ Մ ե ս ր ո - պ ը ' Շ ա բ ա թ ի շխ ա ն ի օ գ ն ո ւթ յա մ բ ' ն յո ւթ ա ­կ ա ն հ ա լա ծա ն ք է հ ա ն ե լ հ ե թ ա ն ո ս ն ե ր ի դ ե մ , Րա 19 ի ն ք ն է ը ն դ ո մ ւո ւմ , որ ա յդ հա լա ծա նքը հ ա կ ա մ ա յի ց է ր , և ա վ ե լա ց ն ո ւմ է . вՀ ա ղ թ ո ւ­թ յո ւն ը դա ռն տ ր տ մ ո ւթ յո ւն էր նրա հ ա մ ա ր , հա ղթ ողը ն ո ւյն ի ս կ լա ց էր լի ն ո ւմ և ա ս ո ւմ . Տ ր տ մ ո ւթ յո ւն է ի ն ձ և ի մ սրտ ի ց ա վ ե ր ը ա ն ­պ ա կա ս ձ ծ ի մ ե ղ բ ա յր ն ե ր ի և ա զգա կ ա ն նե ր ի հ ա մ ա ր ։ Ո վ գ ի տ ե , գ ո ւցե մի ք ա ն դ վ ա ծ մ ե հ ­

Ա V I- ն - 1954

յա ն կ ա մ մի ա ր յուն ա թ ա թ ա խ դիակ փ ո ր փ ո ­ր ո ւմ էր նրա լո ւս ա վ ո ր մի տ քը և տ ա նջում նրա ն ի բ ր և լո ւռ , ա ր յո մ ւո տ հ ա ր ց ե ր , ի ն չո ՜ւ ա յս ա ն գ թ ո ւթ յո ւն ը , ի ն չո ՜ւ ա յս հ ա ր կ ա դ ր ա ն­ք ը . մ ի ՜թ ե մ ա ր դը մ ե ղ ա վ ո ր է , որ պ ա շտ ումէ ի ր լա վ հ ա ս կ ա ց ա ծ ը » ։--- Եվ ահա Լեոնա յս տ ե ղ է դ ն ո ւմ գրերի գ յո ւտ ի գա ղա փ ա րի ա ռա շին ս ա ղ մ ե ր ը , գ ի ՛ր տ ուր մ ա ր դ ո ւն , գի՛րք տ ուր տ գե տ ին և դա կ լի ն ի ս ր ի ց ու թ րի ց ա - վ ե լի հ ո ւժ կ ո ւ մ ի մ ի շ ո ց ' գ ի տ ո ւթ յո ւն և կ ր թ ո ւ­թ յո ւն տ ա ր ա ծե լո ւ հա մ ա ր ։

§ 7

Գողթն գ ա վ ա ռ ը ք ա ր ո զ ե լո ւց և լո ւս ա վ ո ր ե ­լո ւց հ ե տ ո , Մ ես ր ո պ , ըս տ Խ ո ր ե ն ա ցո լ, ա ն ­ց ե լ է ն ա և Ս յո ւն յա ց ա շխ ա րհ ը, որ գրեթե ն ո ւյն դ ր ո ւթ յա ն մ եշ էր գ տ ն վ ո ւմ ի ն չ Գ ողթ նը։ Ա յս տ ե ղ է լ Մ եսրոպ կ ա տ ա ր ե լ է ն ո ւյնպ ի ս ի ք ա ր ո զ ո ւթ յո ւն ն ե ր և լո ւս ա վ ո ր ե լ է եր կ ի ր ը ' Վ ա ղինա կ ի շխ ա ն ի օ ձ ո ւ թ յա մ բ , а Ել ո չ ի ն չ յա յն ց ա ն է պ ա կա ս ա րա րեա լ գտ ա ն ի և Ս ի լ ֊ ն ե ա ց ա շխ ա րհ ին, օդն ա կա ն ոլթ եա մ բ նորին ի շ խ ա ն ի ն , որ կ ո չէր Վ ա ղի նա կ» (Խ ո ր ե ն ա ց ի ,

խ է)>Բ ա յց ա յս ք ա ր ո զ ո ւթ յո ւն ը և լո ւս ա վ ո ր ո ւ­

թ յո ւ ն ը , որ չգ ի տ ե Կ որ յո ւնը և որ ա ռա նց ք ն ն ո ւթ յա ն ը ն դ ո ւն ե լ են մ ե ր ն ո ր պ ա տ մ ա ­գ ե տ ն ե ր ի ց շա տ ե ր ը , գ ո յո ւթ յո ւն չո ւն ի ։ Ա յս ս խ ա լը կ ա տ ա ր ել է Խ ո րեն ա ցի ն կ ա ՛մ թ յո ւ ր ի ­մ ա ց ո ւթ յա մ բ Կ որ յունի պ ա տ մ ա ծը սխ ա լ հ ա ս կ ա ն ա լո վ և կ ա ՛մ դ ի տ մ ա մ բ ա ղ ճա տ ե լո վ ա յն ։ Կ որ յունն ա ր դա րև գի տ ե Ս յոմնյա ց ա շ­խ ա րհ ի ք ա ր ո զ ո ւթ յո ւն ը Գ ողթն գա վ ա ռ ի ք ա ­ր ո զ ո ւթ յո ւն ի ց ա ն մ ի շա պ ե ս հ ե տ ո , դ ա ր ձյա լ Մ եսրոպ ի ձ ե ռ ք ո վ , բ ա յց ա յս բ ա ն ը դ ն ո ւմ է ո չ թ ե Մ եսրոպ ի ա ռա շին ք ա ր ո զ չա կ ա ն գ ո ր ­ծ ո ւն ե ո ւթ յա ն ժ ա մ ա ն ա կ , ա յլ գրերի գ յո ւտ ի ց հ ե տ ո , երկրորդ ք ա ր ո զչա կ ա ն գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւ­թ յա ն ժ ա մ ա ն ա կ . ա յն պ ե ս որ թ ե և Գողթն գ ա վ ա ռ ը բ ա խ տ ո ւն ե ց ա վ ե ր կ ո ւ ա ն գ ա մ վ ա ­յե լե լո ւ Մ եսրոպ ի ք ա ր ո զ ո ւթ յո ւն ը , ս ա կ ա յն նրա ս ա հ մ ա ն ա կ ի ց Ս յո ւն յա ց գ ա վ ա ռ ը ' մ ի ա յն

մ ե կ ա ն գ ա մ (հ մ մ տ . Կ ո ր յո ւն , էշ 1 4 ) ։ Կ որյուն (է շ 1 4 — 2 0 ) շա տ ■ մ ա ն ր ա մ ա ս ն կ եր պ ո վ պ ա տ մ ո ւմ է Մ եսրոպ ի ե ր կ ր որ դ քա ր ո զչա կա ն գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յո մ ւը . մ յո ւս պ ա տ մ ա գի րները ա շխ ա տ ո ւմ ե ն ը ս տ կ ա ր ե լվ ո յն հա մ ա ռոտ ել ա յն . օրինա կ Փ ա ր պ ե ցի ն և Փ ո քր Կ որյունը ոչի ն չ չե ն ա ս ո ւմ ա յս ը ն դ ա ր ձ ա կ ճ ա ն ա պ ա ր ­հ ո ր դ ո ւթ յա ն ը մ ա ս ի ն . Փ ա ր պ ե ցի ն նու/ևիսկ չի հի շո ւմ Վ րա ց և Ա ղվա նից լո ւս ա վ ո ր ո ւթ յո ւ­ն ը . ի ս կ Խ ո ր ե ն ա ցի ն ն ր ա ն ց մի մ ա ս ը կըր- ճ ա տ ե լո վ ' կ ա զ մ ո ւմ Է ի ր Կ գ լո ւխ ը , Վ րա ց և Ա ղվա ն ից լո ւս ա վ ո ր ո ւթ յո ւն ն Է լ, ո ր ն ո ւյն պ ե ս ե ր կ ր որ դ ք ա ր ո զ չա կ ա ն շրշա նին Է պ ա տ կ ա ­ն ո ւմ , մ յո ս & ե ր ի ց բա ժ ա ն ե լո վ [* դնում . Է ա - ռ ա նձ ի ն գ լխ ո վ (Ծ Գ ) ։ Բ ա յց պ ե տ ք Է նկ ա տ ե ի

1954 ե Я Մ Ի

որ Ս յո ւն յա ց լո ւս ա վ ո ր ո ւթ յո ւն ը չի գ տ ն վ ո ւմ Խ ո ր ե ն ա ցո ւ Կ գ լխ ո ւմ , մ ի ն չդ ե ռ Գ ողթն գ ա ­վա ռ ի ե ր կ ր ո րդ ք ա ր ո զ ո ւթ յո ւն ը կ ա . ուստ ի և պ ե տ ք է ա ս ե լ, թ ե Ս յո ւն յա ց ք ա ր ո զ ո ւթ յո ւն ը մ ի ա յն տ ե ղ ա փ ո խ ո ւթ յո ւն է կրած՛ Խ որենա ցու մ ո տ ' փ ո խ ա դ ր վ ե լո վ նրա Խ Ը գ լո ւխ ը ։

Սակա^Ա Օ ր բե լյա ն ը , որ մ ի ջո ց չոմևեր պ ա տ մ ա գ ի ր նե ր ի տ ա ր բե ր ո ւթ յո մ ւն ե ր ը ճ շտ ե ­լո ւ , ն կ ա տ ե լո վ , որ Ս յո մ ւ յա ց մի լո ւս ա վ ո ր ո ւ­թ յո ւն կա Խ ո ր ե ն ա ցո ւ մ ոտ ա ռա շին ք ա ր ո զ ­չա կ ա ն գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յա ն ժ ա մ ա ն ա կ , ն ո ւյն պ ե ս Կ որյունի մ ո տ ե ր կ ր ո րդ ք ա ր ո զ չո ւթ յա ն ժ ա ­մ ա ն ա կ , հ ե տ և ց ն ո ս է է , թ ե Ս յունիք#։ է լ բա խ տ է ո ւն ե ց ե լ ե րկ ո ւ ա ն գ ա մ լո ւս ա վ ո ր ո ւթ յո ւն վ ա յե լե լո ւ ։ Ռ ւստ ի և մ ի ջին ճ ա նա պ ա րհ բ ռ ն ե ­

լո վ , պ ա տ մ ո ւմ է նա խ ( գ լ . Ժ Դ ) ' ա ռա շին ք ա ­ր ո զ ո ւթ յո ւն ը Մ եսրոպ ի ձ ե ռ ք ո վ , և եր կ - ր ո ր դ ( գ լ . Ժ Ե )'ե ր կ ր ո ր դ ք ա ր ո զ ո ւթ յո ւն ը , բ ա յց վերջի նի մ ե ջ ա մ ե ն դ ե ր տ ա լո վ Մ ե ս ր ո ­պ ի ա շա կերտ Ան ա ն ի ա ե պ ի ս կ ո պ ո ս ի ն ։ Ա վելի ծա ն ր մ ի փ ո փ ո խ ո ւթ յո ւն , որ Օր- բ ե լ յա ն ը գ ի տ ա կ ց ա բ ա ր մ տ ց ր ա ծ պ ի տ ի լ ի ­ն ի , աքն է , որ Գ ողթն գ ա վ ա ռ ո ս է հ ի շ ա ­տ ա կ վ ա ծ հ ր ա շա գ յւր ծո ւթ յո մ ւն ե ր ն ու դևերի փ ա խ ո ւս տ ը դ ն ո ս է Է ի բ ր պ ա տ ա հ ա ծ Ս յո ւն ­յա ց գ ա վ ա ռ ո ւմ , և ա յս ա նշուշտ ի ր ը ն տ ր ա ծ ն յո ւթ ի ն և ի ր հ ա յր ե ն ի գ ա վ ա ռ ի ն մ ի ք ի չ ա - վ ե լի ն շա ն ա կ ո ւթ յո ւն տ ա լո ւ հ ա մ ա ր ։ Ա հա վ ա - սիկ ի ր պ ա տ մ ա ծ ը . «Ց ո ւց ի ց և զ կ ր կ ի ն լո ւս ա - ւո րութ իւն ա յս մ ա շխ ա րհի ի ձե ռ ն ս ուրբ և յո դ Տ յե ր ա ն ե ա լ սւոճյ Մ ա շտ ո ց ի ' Մ եսրոպ կ ո - չ ե ց ե լո յ ։ . . . և ս կ ս ե ա լ ի ք ա ր ո զ ո ւթ ի ւն ' մ ե ծ ա ­մ ե ծ և ա հ ա գի ն ն շ ա ն օ ք ո չ ի ն չ ը ն դ հ ա տ քա ն զ ս ր բ ո յն Գ ր ի գ ո ր ի , ի հա ւա տ ս ա ծ ե լ զ ա շ - խ ա ր հ ս Սիս ա կա ն հ ր ա մ ա ն ա լ և օ գ ն ո լթ ե ա մ բ բա ր ե պ ա շտ ի շխ ա ն ի ն Ս իւնեա ց Վ ա ղ ի ն ա կ ա յ, ս ր բ ե լ զկռա պ ա շտ ո ւթ իձ նն և խ ո ր տ ա կ ե լ զ կ ո ւռ ս թ ա ք ո ւց ե ա լս ։ Ն մ ա ն ա պ Է ս ■ և ղԳ ողթն ս ր բե ա լ ի ձեոՏւ ի շխ ա ն ի ն ի ւր ե ա ն ց Շ ա բ ի - թ ա յի ։ Ե լ ա յն ք ա ն հ ա լա ծ ե ա ց զ բա զ մ ո ւթ ի ւն դ ի լա ց ն , ո ր ք մ ա ր մ ն ա ւո ր տ ե ս լե ա մ բ ի բ ր զ ծ ո ւխ ծ ա ռ ա ց ե ա լ' գ ո ւն դ գ ո ւն դ բ ա ր ձ ր ա ց ե ա լ վ ա յի ւ և ա ղ ա ղ ա կ ա լ գ ն ա յի ն փ ա խ ս տ ե ա յ. և ա ն ց ե ա լ ը ն դ Ե րա սխ ' ա ն կ ա ն էի ն ի կողմն Մ ա րա ց» (Օ ր ր ե լյա ն , Ժ Ե )։

§ 8Ա յս տ ե ղ պ ե տ ք է մ ի ա կնա րկ գ ց ե լ հ ա յո ց

ա յն ժ ա մ ա ն ա կ վ ա , եթե կա րե/ի է ա յս պ ե ս ա ս ե լ, գ ր ա կա ն վիճա կի վ ր ա ։ Հ ա յե ր ը չո մ ւե - ն ա լո վ ս ե փ ա կ ա ն գ ի ր , չո ւն ե ի ն հ ե տ և ա բա ր ն ա և ս ե փ ա կ ա ն գ ր ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ։ Բ ա յց ա յն ­պ ի սի մ ե ծ և բ ա զ մ ա ժ ո ղ ո վ ո ւր դ մ ի տ ե ր ո լ- թ յո ւ ն , ի ն չպ ե ս էր ա յն ժ ա մ ա ն ա կ Հ ա յա ս տ ա ­ն ը , որ ոմներ պ ա շտ ո նա կ ա ն բ ա զ մ ա թ ի վ հա - ր ա բ ե ր ո ւթ յո մ ւն ե ր պ ա ր ս ի ց և հոմեա ց հ ե տ , մ յո ւս կ ո ղ մ ի ց ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն ը նդա րձա կ

Ա Ծ Ի Ն

ք ա ր ո զ չո ւթ յո ւն ո ՛չ մ ի ա յն Հ ա յա ս տ ա ն ո ւմ , ա յլև հա րևա ն ե ր կ ր ն ե ր ո ւմ , պ ետ ք էր , որ մի մ իջոց գտ ներ ի ր ա յդ պ ետ քերը լր ա ց ն ե լո ւ հ ա մ ա ր ։ Ա յս մ ի ջո ց ը գտ ել էին հ ա յե ր ը , հ ա ­ր և ա ն ե ր ե ք մ ե ծ ա զ գ ե ր ի , ա յն է պ ա ր ս ի ց , հունա ց և ա ս ո ր վ ո ց լե զ ո ւն ե ր ը փ ոխ ա ռ ն ե լո վ գ ր ա կ ա ն ո ւթ յա ն մ ե շ : Խ ո ս ա կ ցո ւթ յա ն մեջ հ ա ­յե ր ը մ իշտ գ ո ր ծ Էին ա ծ ո ւմ ի ր ե ն ց բ ն ի կ լ ե ­զո ւն (հ ա յե ր ե ն ը ) , բ ա յց երբ հա րկ էր լի նո ս է ն ո ւյն խ ո ս ա կ ց ո ւթ յո մ ւը կ ա մ որևէ բ ա ն գ ր ա ­վոր հ ա ղ ո ր դ ե լո ւ, ա ն մ ի ջա պ ես դ ի մ ո ւմ էին ա յդ ե ր ե ք լե զ ո ւն ե ր ի ց մ ե կ ի ն ։ Ուրիշ խ ոսքով [’ հ ա յո ց բ ա ն ա վ ո ր դ ր ա կ ա նո ւթ յո ւն ը հ ա յե ր ե ն է ր , ի ս կ գրա վոր դ ր ա կ ա ն ո ւթ յո մ ւը ' պ ա ր ս կ ե ­ր ե ն , հունա րեն կ ա մ ա ս ո ր ե ր ե ն ։

Ս րա նցի ց ա ռա ջինը շա տ հին ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ­ր ի ց ս կ ս ա ծ գո ր ծ ա ծ ա կ ա ն էր Հ ա յա ս տ ա ն ո ւմ , ա սոր երենը ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւթ յա ն հետ մ տ ա վ Հ ա յա ս տ ա ն , իսկ հուն ա րեն լե զ ո մ յ մ ո ւտ ք էրգ տ ե լ մ ե ր ե ր կ ի ր ը ' ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւթ յո ւն ի ց էլ ա -ռա շ, Տ ի գ ր ա ն Մ եծի ժ ա մ ա ն ա կ ի ց ։ Ա յս հ ո ւ­նա սեր թ ա գ ա վ ո ր ը ո ՛չ մ ի ա յն իր պ ա լա տ ում մ տ ցր ե լ էր հունա րենի ո ւս ո ւմ ը , ա յլև հ ա ս ա ­ր ա կ ո ւթ յա ն հա մ ա ր մ ա տ չե լի էր դա րձրել ա յն ։ Երբ Տի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ը պ ա շա րվե ց հ ռ ո - մ ա յե ց ի ն ե ր ի ց , հ ո ւ յն դ եր ա ս ա ններ ը ն ե ր կ ա ­յա ց ո ւմ ն ե ր էին տ ա լիս ք ա ղ ա ք ո ւմ ։ Տ ի գ ր ա - նի ո ր դ ի ն ' Ա րա ա վա զդ ը , ա յն ք ա ն ա ռա ջ էր գ ն ա ց ե լ հո ւնա րենի ուսմա ն մ ե ջ , որ հո ւն ա ­ր ե ն ո ղ բ ե ր գ ո ւթ յո ւն ն ե ր էր գ ր ե լ։ Տի գր ա ն ի և նրա հ ա ջո ր դ բ ա զ մ ա թ ի վ հ ա յ թ ա գ ա վ ո ր ն ե ­րի դ ր ա մ նե րը կ ր ո ւմ են հունա րեն վ ե ր տ ա ­ռ ո ւթ յո ւն . ա յս պ ե ս օ ր ի ն ա կ ' Ա րտ ա վա ղդի, Ջ ա ր ե հ ի , Ե ր ա տ ո յի , Ս ա նա տ րուկի, Ր ն ո ն ի , Գ ո տ ա րզի , Վ ա ղա րշի և ուրիշների դ ր ա մ ն ե ­ր ը ։ Խ ո սր ով Ա .ի հ ի մ ն ա ծ ս ա հ մ ա ն ա քա ­ր ե ր ը , ըս տ Խ ո ր ե ն ա ցո ւ, հունա րեն լե զ - Վ "Վ էի ն . Տր դ ա տ ի հ ի մ ն ա ծ հ ո վ ա ն ո ցը Գ առն՛ի ո ւմ կ ր ո ւմ էր հուն ա րեն ա ր ձա նա գրու­թ յո ւ ն ։ Ը ս տ Զ ե ն ո ն ի ' Ա րձա ն ք ր մ ա պ ե տ ի ա ր ­ձ ա ն ա գ ր ո ւթ յո ւն ը Տ ա ր ո ն ո ւմ ' հունա րեն և ա սոր երեն լե զ ո մ ւե ր ո վ էր , ի ն չպ ե ս որ Ս. Կ ա րա պ ետ ի գ ե ր ե զ մ ա ն ի ա ր ձա նա գր ո ւթ յուն ն էլ ա ս ո ր եր են է ր ։ Ս եբեոսի ա րձա նա գրութ յա ն բ& ա դ ի րը , որ ի բ ր թ ե Ա գա թ ա նգեղ ոս ը գրել էր Տր դ ա տ ի պ ա լա տ ի ս յո ւն ե ր ի վ ր ա , հո ւ­նա րե ն է ր ։ Վ երջա պ ես հունա րեն է շա տ ա - վե լի հետ ի ն ժ ա մ ա ն ա կ ի ց ' Ն երսես Շ ինողի ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւթ յո ւն ը ' Զ վ ա ր թ ն ո ց ո ւմ ։

Ա յն ժ ա մ ա ն ա կվ ա հ ա յո ց վիճ ա կը կա րելի է հ ա մ ե մ ա տ ե լ ճիշտ ա րդի ք ր դ ե ր ի , լա զ ե ր ի , չե ր ք ե զն ե ր ի և ուրիշ ա ն գրա գե տ ա զգերի վիճա կի հ ե տ ։ Ս րա նք, միՏյչև ս ովետ ա կա ն շր ջա ն ը , թ ե և ունեին հա րուստ բա ն ա վ ո ր գ ր ա կ ա ն ո ւթ յո ւն , բ ա յց ս եփ ա կա ն գիր չո ւ­ն ե ն ա լո վ , ե ր բ պ ե տ ք ո ւն ե ն ա յի ն ի ր ե ն ց մ ի տ ­ք ը գ ր ա վոր հ ա ղ ո ր դ ե լո ւ, դ ի մ ո ւմ էի ն ա յս կ ա մ ա յն հա րևա ն /ե զ վ ի ն ։ Ա յս պ ե ս ' քրդերր

32Է Ջ Օ ՚ Ի Ս - Ծ Ի Ն 19 3 4

պ ա րսկերենի կ ա մ թ յո ւր ք ե ր ե ն ի , լա զ ե ր ը ' թ յո ւր ք ե ր ե ն ի , չե ր ք ե զ ն ե ր ը ' վ ր ա ց ե ր ե ն ի , թ յուր բերեն ի կ ա մ ե ր բե մ ն էլ ռ ո ւս եր ենի և ա յլն ։ Կրոնական ք ա ր ո զ ո ւթ յա ն հա մա ր քուրդ, լա զ կ ա մ չե ր ք ե զ կր ո նա վո ր ներ ը ' նա խ ա պ ես ս ո վոր ում էի ն ա ր ա բե ր ե ն և ա յս լե զ վ ի ն տ իրա պ ետ ելուց հ ե տ ո ' ժողովրդի

առա ջ կ ա րդ ո ւմ էին Ղուրա նը ա ր ա բեր են լե զ վ ո վ և բ ա ց ա տ ր ո ւմ քուրդը ք ր դ ե ր ե ն , լա ­դը լա զ ե ր ե ն , չե ր ք ե զ ը չե ր ք ե զ ե ր ե ն և ա յլն ։

ճ ի շտ ա յս վի ճ ա կո ւմ ն է ի ն ք ն ա և մ ե ն ք հա յեր ս ա յն ժ ա մ ա ն ա կ ։ Պ ա րսկերեն և հ ո ւ­

ն ա ր ե ն լե զ ո ւն ե ր ը , բ ա յց ա նշուշտ մ ա ն ա ­վ ա ն դ պ ա ր ս կե ր ե նը , ը ն դ ո ւն վ ա ծ էի ն պ ա շ­

տ ոնա կա ն թ ղ թ ե րի մ ե ջ , ի ն չպ ե ս կ ա լվ ա ծ ա ­գր ե ր , դ ա շնա գրեր , պ ա յմ ա ն ա գ ր ե ր և ա յլն ,

հ մ մ տ . Խ ո ր ե նա ցի , Ա, գ . «Ք ա ն զ ի գ ս ւա ն ի ն ... և գիր Պ ա րսից և Ց ո ւն ա ց, որո վ ք ա յժ մ դ ի պ ի ց և գա ւա ռ ա ց ևս և քուրաքանչիյր ւոա ձց ա ռ ա ն ձ ն ա կ ա ն ո ւթ ե ա ն ց, և հա նուրց

հա կա ռա կութե ա ն ց և գա շա ն ց ա յժ մ ա ռ մ ե զ գտ ա նի ն ա ն բա ւ զ ր ո ւց ա ց մ ա տ ե ա ն ք , մ ա ն ա -

ւա նդ որ ի սես/հա կա ն ա ղա տ ութ եա ն պ ա - յա զա տ ո ւթ ի ւն ա Պ ա րսկերենը և հունա րենը

ը ն դ ո ւն վ ա ծ էի ն ա նշուշտ ն ա և քա ղ ա քա կա ն հա րա բերութ եա նց մ ե ջ , ա յն պ ե ս որ հ ա յո ց

թ ա գա վ ո ր ի ց պ ա րսից թ ա գ ա վ ո ր ի ն գ ր վ ա ծ թ ղթ երը պ իտ ի գրվեի ն պ ա ր ս կ ե ր ե ն , ի սկ

հունա ց կ ա յս ե ր գր վ ա ծն ե ր ը ' հ ո ւն ա ր ե ն ։ Ըստ Փ ա րպ եցու (է ջ 2 4 ) , Խ ոսր ով 9 \ և Վ ռ ա մ շ ա ֊

պ ուհ թ ա գա վ ո ր նե ր ի ժ ա մ ա ն ա կ ' պ ա լա տ ա ­կա ն դ իվ ա ն ից դուրս ե կ ա ծ ա րքունի վ ճ ի ռ - ն ե ր ն ու հրո վա ր տ ա կներն է/ գ ր վ ո ւմ էին հունա րեն կ ա մ ա ս ո ր ե ր ե ն . «Վ ա սն դի ա սորի

և յո յն գ ր ո վ վճ ա ր էի ն յա յն ժ ա մ զ գ ո ր ծ թ ա ­գա լորին Հ ա յո ց ' ա րքունի դ պ ի ր ք ն , զ վ ճ ռ ո ց ն և զհրովա րտ ա կա ցնտ ։

Ք ր ի ս տ ո նեա կա ն ք ա ր ո զ ո ւթ յա ն հա մա ր

ը ն դ ո ւն վ ա ծ լե զ ո ւն ե ր ն էի ն հուն ա րեն և ա - ս ո ր ե ր ե ն ։ Դ ե ռ 4 - ր դ դա րի ս կ զ բ ի ց , երբ

Լուսա վորչի հետ Հ ա յա ս տ ա ն թ ա փ վ ե ց ի ն հ ո ւյն և ա սորի կ րոնա վորների խ մ բ ե ր ը ,

սրա նց հետ ը ն դ ո ւն վ ե ց ն ա և ա յդ ե ր կ ո ւ լ ե ­զ ուների գ ո ր ծ ա ծ ո ւթ յո ւն ը ։ Ս կ զբո ւմ ա ն ­շուշտ ա յդ կ րոնա վորները ի ր ե ն ց ա ն ի մ ա ն ա լի լե զ վ ո վ էի ն կ ա ր դ ո ւմ ա վ ե տ ա ր ա ն ը , ա ղ ո թ ք ­ներ էին ա ս ո ւմ և ք ա ր ո զ ո ւմ հ ա յ ժ ո ղ ո վ ը ր -

դ ի ն , որ իհա րկե ո չի ն չ չէ ր հա ս կ ա ն ո ւմ ։ Բ ա յց ժ ա մ ա նա կ ա ն ց ն ե լո վ ձև ը փ ո խ վ ե ց ,

ա սորի կ րոնա վորները հ ա յե ր ե ն է լ ս ո վ ո ր ե ­ց ի ն ու թ ե և ա վետ ա րա նը և ա ղ ոթ քները ՛ա­

ս որերեն էին կ ա ր գ ո ւմ , բ ա յց մ ի և ն ո ւյն ժ ա ­մ ա նա կ նր ա նց բ ա ց ա տ ր ո ւթ յո ւն ը տ ա լի ս կին

Հ ա յե ր ե ն ։ Սրա հ ա մ ե մ ա տ նա և հ ո ւյն կ ր ո ն ա ­վ ո ր ն ե ր ը ։ Ա վելի բ ա զ մ ա թ ի վ էին ա ս որ երե­ն ո վ ո ւ հ ո ւն ա ր ե ն ո վ կ ր թ վ ա ծ հ ա յ կ ր ո ն ա ­

վ ո ր նե ր ը . Ե դես իա յի և Բ յո ւզա նդ ի ո նի գըպ - ր ո ց ն ե ր ը բ ա ց էի ն հ ա յ երիտ ա սա րդների ա ֊ ռ ա ջ, որո ն ք երկա ր ժա մա նա կ պ ա րա պ ելով

ա յդ դ պ ր ո ց ն ե ր ո ւմ , ձ ե ռ ք էին բ ե ր ո ւմ հ ա ր ­կա վո ր պ ա շա րը և վեր ա դ ա ռն ո ւմ Հ ա յա ս ­տ ա ն ' ն ո ւյն ձ և ո վ վ ա ր դ ա պ ե տ ե լո ւ։ Բա ցի ս ր ա ն ի ց , բո ւն ի ս կ Հ ա յա ս տ ա ն ո ւմ կ ա յի ն հուն ա կա ն և ա սորա կա ն դ պ ր ո ցն ե ր , որոնց ս կ զ բն ա վ ո ր ո ւթ յո ւն ը ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւթ յա ն մ ո ւտ ­

ք ի ց հետ ո է ։ Ա յս պ ի ս ի դ պ ր ո ց բ ա ց ա րեց նա խ Տր դ ա տ թ ա գա վո ր ը (ը ս տ Ա գա թ . 6 2 6 ) . «[Տ ր դ ա տ ] ժ ո ղ ո վ ե ա ց զ բ ա զ մ ո լթ ի ձ 1 մ ա ն ­

կը տ ւո յ և զնո ս ա յ երկ ուս բ ա ժ ա ն ն ա լ, զո մ ա ն ս յա ս ո ր ի դպ րութ իւն կ ա ր գ ե ա լ և զ ո մ ա ն ս ի

հ ե լլէ ն » ։ Ն ույն տ եսա կ դ պ ր ո ցն ե ր ի բ ա ց մ ա ն զա ր կ տ վ ե ց ն ա և Ն երսես Մ եծը (հ մ մ տ . Բու- ղ ա նդ , Գ , գ ) ։

Ահա ա յս դ պ ր ո ցն ե ր ն ա վա րտ ող հ ո ւն ա ­գետ կ ա մ ա ս որ ա գետ հ ա յ ք ա ր ո զ ի չն ե ր ն ՛էին, որ կրոսք էին «թ ա ր գ մ ա ն ի չа տ ի տ ղ ո ս ը ։

§ 9

Ս կ զբն ե ր ո ւմ , թ ե և թ ե ՛ հունա րեն և թ ե ' ա սոր երեն լե զ ո ւն ե ր ը հա վա սա րա պ ես ը ն ­դ ո ւն վ ա ծ է ի ն հ ա յո ց ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւմ , բ ա յց

ս պ ա սելի է ր , որ հունա րենի գ ո ր ծ ա ծ ո ւթ յո ւ­նը հ ե տ զ հ ե տ ե ա վ ե լի ա ճ ե լո վ ՝ վա ներ ա ս ո ­ր ե ր ե ն ը , ի նկատ՜ի ո մ ւե ն ա լո վ 1 ) հ ա յո ց և

հ ո ւն ա ց ա վ ե լի ս եր ս ։ հ ա ր ա բե ր ո ւթ յո ւն ը ,2 ) Կ ես ա ր իա յի գ ե ր ի շխ ա ն ո ւթ յո ւն ը հ ա յո ց կ ա թ ո ղ ի կոս ի հ ա ն դ ե պ , 3 ) հ ո ւ յն կ ո զտ ո ւր ա -

յ ի բա ր ձ ր ո ւթ յո ւն ը հ ա մ ե մ ա տ ա ծ ա ս ո ր ա կ ա ­նի հ ե տ ։ Բ ա յց քա ղ ա քա կա ն հ ա ն գ ա մ ա ն ք ն ե ­ր ը ա յլ կ երպ դ ա ս ա վ ո ր ե ցի ն ի ր ե ր ը ։ Պ ա րսից

տ ե ր ո ւթ յո ւնը հ ո ւն ա ց վրա հա ղթ ող հ ա ն դ ի ­սա նա լով^ ի ր ա զ դ ե ց ո ւթ յա ն տ ա կ ա ռա վ Հ ա յա ս տ ա ն ի մ ե ծ մ ա ս ը , և վ ա խ ե ն ա լո վ , որ

հ ա յե ր ը հ ո ւ յն ե ր ի հետ սերտ հ ա ր ա բ ե ր ո ւ­թ յա մ բ հե ռ ա ն ա ն ի ր ա ն ի ց և հ ուն ա ց մ ի ա ­ն ա ն, ա շխ ա տ ե ց որքա ն կ ա ր ելի էր ը ն դ հ ա ­տ ել ա յդ հ ա ր ա բ ե ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ը ։ Ո րքա ն էլ որ պ ա ր ս ի ց տ ե ր ո ւթ յո ւնը հա կա ռա կ լի ն ե ր ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւթ յա ն , ա յն ո ւա մ ե ն ա յն ի վ ս տ ի պ ­վ ա ծ էր ա կա մա հա շտ վ ել ե ր և ո ւյթ ի հ ե տ , ք ա ն ի որ ա յն պ ե ս խ ո ր հ ա ս տ ա տ վ ա ծ էր Հ ա ­յա ս տ ա ն ո ւմ և մ յո ւս եր կ բ ն ե ր ո ւմ ։ Բ ա յց նա

կ ա ր ո ղ էր հունա րենը ը ս տ կ ա ր ե լվ ո ւյն ա ր­գ ե լե լ . և ե թ ե հ ա յե ր ը պ ե տ ք ո ւնեի ն ք ր ի ս տ ո ­

նեա կա ն մ ի լե զ վ ի , կա րող էին դ ի մ ե լ ա ս II- ր ե ր ե ն ի ն ։ Ա սորիները, թ ե և ք ր ի ս տ ո ն յա , բ ա յց դ ա վա ն ա կ ա ն պ ա տ ճ ա ռ ն ե ր ո վ մոտ իկ

1954 к Д 1Г հ Ա. ծ Ի ն

չէի ն հ ո ւ յն ե ր ի ն , հ ա կ վ ա ծ էին պ ա ր ս ի կ նե ­րի ն և մ տ ե լ էին պ ա րսից պ ե տ ո ւթ յա ն թ և ա ր ­կ ո ւթ յա ն տ ա կւ 4 3 5 թ վ ա կ ա ն ի ց հ ե տ ո , երբ

ա ս ո ր ի ներ ր նես տ որ ա կա ն դա վա նա նքը ը ն ­դ ո ւն ե լո ւ պ ա տ ճ ա ռ ո վ ' ա մ բո ղ ջո վ ի ն դուրս վ տ ա ր վ ե ց ի ն ի ր ե ն ց ե ր կ ր ի ց (Ա ս ո ր ի ք ի ց ) ' հ ո ւյն ե ր ի ձ ե ռ ք ո վ , Պ ա րսկա ստ ա նն է ր , որ իր

խ ն ա մ ա կ ա լո ւթ յա ն տ ա կ ա ռ ա վ ն ր ա ն ց և ա զա տ ի ր ա վ ո ւն ք տ վ ե ց իր տ ե ր ո ւթ յա ն բ ո լո ր ս ա հ մ ա ն ն ե ր ո ւմ տ ա ր ա ծվ ե լո ւ։ Ա սորիների

ա զ դ ե ց ո ւթ յո ւն ը մ ե ծ ե ղ ա վ պ ա րսիկների վր ա .

ա ր ա մ ե ա կա ն ա յբ ո ւբ ե ն ն է , որ ձ և ա փ ո խ վ ե ­լո վ դ ա ր ձա վ պ ա հլա վ ա կ ա ն ա յբ ո ւ բ ե ն , ա ս ո ­ր ե ր ե ն շա տ բ ա ռ ե ր մ տ ա ն պ ա ր ս ի ց լե զ ՚1 ի մ ե ջ , ա յն պ ե ս որ ա յս վերջիններ ը հա սա ն վերջա պ ես ա յն տ ա ր օրինա կ դ ր ո ւթ յա ն , որ

պ ա հլա վ ե րե ն էին գ ր ո ւմ , բ ա յց ա սորերեն էին կ ա րդո սէ ։

Ահա ա յս հ ա ն գ ա մ ա ն ք ն ե ր ի բ ե ր մ ա մ բ , հ ո ւն ա րենը ա ր գ ե լվ ե ց Հ ա յա ս տ ա ն ո ւմ , իսկ ա ս ո ր ե ր ե ն ի ն զա ր կ տ ր վ ե ց . և հ ա յե ր ի ն ի ֊

ր ա վ ո ւն ք տ ր վ ե ց ա զա տ օգ տ վ ե լ ա սորի լ ե զ ­

վ ի ց . «Ե ւ զո ր ս մ ի ա ն գ ա մ գիրս գ տ ա ն էր \Մ ե -

ր ո ւժ ա ն ՜|' ա յր է ր , և հրա մ ա ն տ ա յր մ ի ՛ ո ւ­ս ա ն ե լ զդպ րո ւթ իւն յո մ ւա ր է ն , ա յլ պ ա րսիկ, և մ ի ' ո ք ի շ խ ե ս ց է յո յն խ օ ս ե լ կ ա մ թ ա ր գ ­

մ ա ն ե ի ա յս պ ի ս ի ի ն չ պ ա տ ճ ա ռ ւ, զի ա մ ե ն ­և ի ն մ ի ՛ լի ց ի Հ ա յո ց ը ն դ Յ ո ւն ա ց ծ ա ն օ - թ ութ իւն և հա ղ ո րդ ո ւթ ի ւն ս ի ր ո յ. ա յլ ճ շմ ա ­

ր ի տ ՝ խ ա փ ա ն ե լ զ ք ր ի ս տ ո ն էո ւթ ե ա ն ո ւս ո ւմ ն ։ Զ ի յա յն ժ ա մ գ ի ր դպ րութ եա ն Հ ա յո ց չև ևս

էր լե ա լ , և յո էն ա կ ա ն ա ւն վա ր էի ն ե կ ե ղ ե ց -

լո յ կարգքՏ) (Խ ո ր ե ն ա ց ի , Գ , լ զ ) ։--- в Գ տ ա նքզ Մ ե ծ ն Ս ա հա կ թ ա ր գ մ ա ն ո ւթ ե ա ն պ ա րա պ եա լ յա ս ո ր ւ ո յն ' յո չ լի ն ե լո յ յո ւ ն ի ։ Ք ա ն զ ի նա խ ի Մ ե ր ո ւժ ա ն ա յ ա յր ե ա լ լի ն է ի ն ՚ ընդհա նուր

ա շխ ա րհիս յո յն գ ի ր ք , դ ա ր ձեա լ ի բա ժ ա ն ե լ զա շխ ա ր հս Հ ա յո ց ' չտ ա յի ն պ ա րսիկ վ եր ա -

կ ա ց ո լք ն յո յն ուսա նե լ գպ ր ո ւթ իւն ո ւմ ե ք յի լր ե ա ն ց մ ա ս ի ն ն , ա յլ մ ի ա յն ա սորիս (Խ ո ­

ր ե ն ա ց ի , Գ , ծ դ ) ։ Ա յն պ ե ս որ վերջա պ ես ա ֊

սորի լե զ ո ւն ը ն դ ո ւն վ ե ց հ ա յ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւմ ' ի բ ր և կ ր ո նա կա ն ծի ս ա կ ա ն լե զ ո ւ . օՔ ա նզի

պ ա շտ օն ե կ ե ղ ե ց ւո յ և կ ա ր դ ա ց մ ո ւն ք դ ր ո ց ա սոր ի ո ւս մ ա մ բ վա րէին ի վ ա ն ո ր ա յս և

յե կ ե ղ ե ց ի ս Հ ա յա ս տ ա ն ժ ո ղ ո վ բդ ո ց ս ս (Փ ա ր -պեցի, էջ 36),

Պ ետ ք է ն կ ա տ ե լ ս ա կ ա յն , որ հ ի շ յա լ դրու­թ յա ն մ ե ջ գ տ նվոս ք էր մ ի ա յն պ ա րսկա կա ն գ ե ր ի շխ ա ն ո ւթ յա ն տ ա կ գ տ ն վ ա ծ Հ ա յա ս տ ա ­

ն ը . ի ս կ Ա ր և մ տ յա ն Հ ա յա ս տ ա ն ը , որ գ ը տ - ն ը վ ո ւմ էր հո ւն ա կ ա ն տ ի ր ա պ ե տ ո ւթ յա ն տ ա կ , ս տ ի պ վ ա ծ էր վա րվեք հ ո ւն ա ր ե ն ո վ , ггԲ ա յց ի

յո ւն ա ց մ ա ս է ն , որք ը ն դ ձեոնա դրութ եա նն տ ո ւգ ա ն ե ց ա ն ' վիճա կեա լ յա թ ո ռ ն Կեսա րու, վա ր ե լ յո մ յա կ ա ն դ պ ր ո ւթ ե ա մ բ և ոչ ա ա ւր- ւո վ » ( Խո ր ե ն ա ց ի , Գ , ծ դ ) ։

Բ ա յց ի նչքա ն էլ որ տ ա ր ա ծվ ա ծ լիներ հոմ ւա րենը կ ա մ ա ս ո ր ե ր ե ն ը , դ ա ր ձյա լ ա ն ­

հնա րին է ր , որ կա րողա նա ր լր ա ց ն ե լ ժ ո ղ ո- '[ըրղի պ ա հա նջն երը, ին չքա ն էլ որ շա տ լ ի ­նեի ն լե զ վ ա գ ե տ կ ր ո նա վ ո ր ն ե ր ը , ա յն ո ւա մ ե ­

ն ա յն ի վ չէ ի ն կա րող լց ն ե լ բ ա զ մ ա թ ի վ գ ա ­վա ռ ն ե ր ի , քա ղա քն եր ի և գ յո ւղ ե ր ի մեջ վը խ -

տ ա ցո ղ ե կ ե ղ ե ցի ն ե ր ն ու վ ա ն ք ե ր ը ։ Ա ռա նձ­նա կա ն ը ն թ ե ր ցա ն ո ւթ յա ն հա մ ա ր էլ ա մ ենևին պ ետ ք չէ ր գ ա ա սորերենը կ ա մ հո ւնա ր ենը , հ ե տ և ա բա ր բուճւ հա սա րա կ ժողովուրդը զուրկ էր մ ն ո ւմ հո գև ո ր կ ր թ ո ւթ յո ւն ի ց և ա ռ ­

հա սա րա կ գ ր ք ի ց ։ Կալւ և երր ո ր դ ցա վ ա լի մի կ ե տ . ա յդ ա յն երկա ր ճա նա պ ա ր հոր դո ւթ յո ւ­

ն ը , ա ն թ ի վ գ ր կ ա ն ք ն ե ր ը , բ ա զ մ ա թ ի վ ծ ա խ ­սերն ու մ տ ա վ ո ր չա ր չա ր ա նքն է ի ն , որ հ ա յ

երի տ ա սա ր դ ներ ը պ ա րտ ա վոր էին կ ր ե լ զա - նա զա հ հ ե ռ ա վ ո ր ք ա ղ ա քն ե ր ո ւմ դեգերելով ['

ա սորերենի ն մ ա ն դ ժ վ ա ր մ ի լե զ վ ի ը ն տ ե ­լա ն ա լո ւ հ ա մ ա ր . 1ГՔա նքի հ ո գ ա ց ե ա լ յ ա ր ա ֊ ժ ա մ տ ր տ մ էր ե ր ա ն ե լի ա յր ն Մ ա շթ ո ց՝ տ ե ­սա ն ե լո վ զ մ ե ծ ջա նն և զ ա ռ ա ւե լա պ էս ծա խ ս

մ ա ն կ ա ն ց ն Հ ա յա ս տ ա ն ա շխ ա ր հ ի ս , ո ր ք բ ա ­

ղ ո ւմ թ ո շա կ օ ք և հ ե ռ ա գ ն ա ց ճա նա պ ա րհօք և բ ա զ մ ա ժ ա մ ա ն ա կ ե ա յ դ ե գ ե ր մ ա մ ր մա շէին ղա լուրս ի լր ե ա ն ց ի դպ րոցս ա սորի գ ի տ ու- թ եա նօ (Փ ա ր պ ե ց ի , քջ 3 5 ) ։

Ա յս պ ի ս ո վ ե կ ե ղ ե ցի ն ե ր ը զուրկ էին մ ն ո ւմ կ ր ո ն ա վ ո ր ն ե ր ի ց , կ ա մ ա ռ ա ռ ա վ ե լն ո ւն ե ­

ն ո ւմ էին ա յն պ ի ս ի ք ա ր ո ց ի չն ե ր , որ ո ն ք թ ե և կա ր ո ղ էին կ ա ր դ ա լ ա ս ո ր եր են ա վ ե տ ա ր ա ն ը ,

բ ա յց հա ս կա նա լ ու թ ա ր գ մ ա ն ե լ չգ ի տ ե ի ն ։ «ГՅ ո ր մ է ( յա ս ո ր ե ր է ն է ) ո չի ն չ էին կա րող լս ե լ և օ գ տ ե լ ժ ող ո վ ո ւր դքն ա յս պ ի ս ի մ ե ծ ա շ­

խ ա ր հ ի , և լի ն Հ ր պ ա շտ օ ն էի ց ն ա շխ ա տ ու- թ ի ւն և ժ ո ղ ո վ ր դ ո ց ն ա նշա հութ իւն յա ն լր ո ւ- թ ե ն է լե զ ո ւի ն ա սորւոյՕ (Փ ա ր պ ե ց ի , էջ 3 6 ) ։

Հ ա յ ժ ո ղով ուրդն ա յս պ ի ս ո վ գ տ ն վ ո ւմ էր շա տ ո ղ ո ր մ ե լի դ ր ութ յա ն մ ե ջ . նա դ ի մ ո ւմ էր ե կ ե ­

ղ ե ց ի և հա մ ր ու ա նշշունչ լս ո ւմ էր ա ս ո ր ե ­ր ե ն ը ն թ ե ր ց վ ա ծ ն ե ր ը , ո ր ո ն ցի ց ո չի ն չ չէ ր

հ ա ս կ ա ն ո ւմ ։ Ժ ա մ ե ր գ ո ւթ յո ւն ը դա րձել էր ձև ա կա ն մ ի բ ա ն , ա րտ ա քին պ ա շտ ո նա կա ն

ա ն ն յո ւթ ու ա ննպ ա տ ա կ ձ և ա կ ա ն ո ւթ յո ւն , ո րի ց ո չ մ ի ա յն ժ ո ղ ո վ ուրդ ն էր դ ժ գ ո հ , ա յլև

ք ա ր ո զ ի չ պ ա շտ ո ն յա ն ե ր ը , а Ասորի մ եծա ջա ն և ա ն օգո ւտ ո ւս մ ա մ բք ն ա շխ ա տ ե ա լք յ ո ֊

խ ո ր տ . յո ր ո ց բա զ մ ո ւթ ի ւն ք ժ ո ղ ո վ բդ ո ց ո լ- Տւա յնք և թ ա փ ո ւր ք հրա ժ ա ր ե ա լք գ ն ա յի ն

Է Ջ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն.1954

յե կ ե ղ ե ց ւ ո յն . և ո ւս ո ւցի չք ն հ ա ն ե լո վ յո գ ւ ո ց և հա ռա չելովս զ ղ չա ն ա յի ն զ ս նո տ ի շա նն

ի ւր ե ա ն ց, լո ր ո ւմ ո չ զո ք յո ւս ո ւմ ն Խ ս է ր ՚ ժ ո - ղ ո վ ե լո ցն տ ես ա նէին օգտ եա լս ի վ ա ր դ ա պ ե ֊

տ ութ ենէ հոգևո ր խ ր ա տ ո ւցն , որ է կ ե ր ա ­կուր և պ ա րա րումն ի մ ա ս տ ն ա խ ն դ ի ր ա ն ­ձա նց’» (Փ ա ր պ ե ց ի , էշ 4 4 ) ,

§ 10

Մ եսրոպ ' ի բ ր և ը ն թ ե ր ցո ղ և թ ա ր գ մ ա ն ի չ, ի ր քա ր ո զ ո ւթ յա ն մ ի շո ցի ն զ գ ա ց ու տ ես ա վ բ ո լո ր ա յս ն ե ղ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը , որ կ ր ո ւմ էին թ ե ' ե կ ե ղ ե ցա կ ա ն ն ե ր ը և թ ե ժո ղ ո վ ո ւր դ ը ։ Ուր որ ի նքը կա ր , գիրը կ յա ն ք էր ս տ ա նո ւմ ,

ա նիմա ստ ձ ա յն ե ր ը հոգի էին ա ռ ն ո ւմ ։ Նա

ո ՛չ մ ի ա յն կ ա ր դ ո ւմ էր ա ն ծա ն ո թ լե զ ո մ ւ,ա յլև թ ա ր գ մ ա ն ո ւմ ու ժ ողովրդի սրտ ին մ ո ­

տ իկ լե զ վ ո վ մ ե կ ն ո ւմ , բ ա ց ա տ ր ո ւմ ։ Իսկ ուր

ի նքը լկ ա ր , լս վ ո ւմ էր մ ի ա յն մ ի ա ն ծա ն ո թ '11ИЛ3 ե ուրիշ ո չի ն չ ։ Իր ժ ո ղ ո վ ր դ ա ս ե ր ու հ ա յր ե ն ա ս ե ր սիրտ ը հ ա մ ա կ վ ե ց խ ո ր ի ն վը շ- տ ով. գի շե ր ու ց ե ր ե կ ի ր մ տ ա ծ մ ո ւն ք ն ա յն

էր , թ ե ի ՛ն չպ ե ս կա րող էր դ ա ր մ ա ն տ ա նել

ա յս ա նտ ա նելի կ ա ց ո ւթ յա ն ։ Ո ա յց Մ եսրոպ ի մ »ւա տ ա նշութ յո ւնը ա վելի հեռոմև է լ էր

գ ն ո ւմ , ո ւր պ իտ ի տ ա ներ օտ ա ր լե զո ւն ե ր ի

ա յս տ ի ր ա պ ե տ ո ւթ յո ւն ը . ե ր կ ի ր ը ա րդեն

պ ա ռ ա կ տ վ ա ծ, ժ ողովուրդը ե րկ ո ւ օտ ա ր

տ իր ա պ ետ ութ յո ւններ ի մ ե շ բ ա ժ ա ն վ ա ծ , թ ա ­

գ ա վ ո ր ութ յո ւնը կ ո ր ծա ն մ ա ն ա ն դ ո ւն դի ն մ ո -

տԻ կ ։ Ի ՛ն չը պ իտ ի կա րողա նա ր փ րկել ու պ ա հպ ա նել ա զ գ ն ու ժ ո ղ ո վ ո ւր դը ի ս պ ա ռ

բն ա շի ն շ լի ն ե լո ւց ։ Եվ ա յս պ ե ս ' տ րտ ում

հ ո գ ս ե ր ո վ պ ա շա ր վա ծ և խ ո ր հ ր դ ա ծ ո լթ յա ն ց

ծ փ ա ն ք ո ւմ տ ա ր ա կ ո ւս ա ծ՝ ո ր ո ն ո ւմ էր փ րկ ա - կա ն ե լք ը ։ Եվ ա հա ա յդ մ տ ա ծ մ ո ւն ք ն ե ­

րի և տ ա ր ա կուսա նքների ժ ա մ ա ն ա կ , ծ ա գ ե ց

իր մ տ ք ո ւմ փ րկա րա ր լո ւ յս ը , հ ա յե ր ե ն գ ր ե ­

ր ը գ տ ն ե լո ւ և գր ա կա նո ւթ յո ւն ս տ ե ղ ծե լո ւ

գա ղ ա փ ա ր ը, Ն րա նով պ իտ ի փ րկեր ա զ դ ո ւ ֊

թ յո ւն ը կոր ս տ ի ց , «Ե լ ի վ ա ր դա պ ետ ել ե ր ա ֊

ճ ե լո յն Մ ե ս ր ո պ ա յ' ո չ փ ոքր կ րէր վ տ ա ն գ ս ,

ք ա ն զ ի ի ն ք ն էր ը ն թ ե ր ցո ղ և թ ա ր գ մ ա ն ի չ, և եթէ ա յլ ոք ը ն թ ե ռ ն ո յր , ուր նա ո չ հ ա ն դ ի -

պ էր, զա նխ ո ւլ ի ժ ո ղ ո վ ր դ ո ց ն լի ն է ր ' յա -

ղա գս ո չ լի ն ե լո յ թ ա ր գ մ ա ն ի չ, Վա սն ո ր ո յ եդ

ի մ տ ի հնա րել գ տ ա ն ե լ նշա նա գի ր ս Հ ա յո ց

լե զ ո լի ն , և ա րկեա լ զա նձն ի շ ա ն ս , պ էս պ էս

փ որձիլք տ ա ժ ա ն էր» (Խ ո ր ե ն ա ցի , Գ , ի վ ) , ֊.

« Ն ո յնպ էս ա ռա ւել հ ո գ ի մ տ ի ա ր կա նէր '

զհա մ ա շխ ա րհա կա նս ս փ ո փ ե լո վ , և ա ռա ւել յա ղ օ թ ս մ շտ ն շե ն ա մ ռ ո ւն չս , և բա զկ ա տ ա ր ա ծ

պ ա ղա տ ա նս ա ռ Ա ս տ ո լա ծ , և ա րտ ա սուս

ա նդա դա րս, զ մ տ ա լ ա ծ ե լո վ զ ա ռ ա ք ե լա կ ա ն ն ,

և ա սէր հ ո գ ա լո վ . «Տ ր տ մ ո լթ ի ւն է ին ձ և ա ն ­պ ա կա ս ց ա լք սրտ ի ի մ ո յ , վա սն եղրա րց

ի մ ո ց և ա զ գ ա կ ա ն ա ց » ։ Ել ա յն պ է ս տ ր տ մ ա ­

կա ն հ ո գ ո վ ք պ ա շա րեա լ և թ ա կա րթ ա պ ա - տ եա լ և ա ն կ ե ա լ ի ծուփ ս խ ո ր հ ր դ ո ց , եթէ

ո ր պ իս ի ՛ ա ր դ ե օք ե լս ի ր ա ցն դտ ա նիցէո (Կ ո ր յո ւն , էշ 8 ) ։

Ահա ա յդ գա ղ ա փ ա ր ը ա ռ ա շնո րդ ե ց Մ ես-

ր ո պ ի ն կ ա տ ա ր ե լո ւ ա յն պ ի ս ի մ ի դ ո ր ծ , որ

ա մ ե ն ա մ ե ծ բա ր ի ք ն ե ղ ա վ մ եր ա զգին և ո ֊ ր ի հիշա տ ա կը գա ր ուց ի դա րս պ իտ ի հի շ-

վ ի , քա նի կա ու կմնա մ ա ր դ կ ո ւթ յո ւն ը ,

Ա Մ Փ Ո Փ Ո ԻՄ 1 . ճ գ ն ա վ ո ր ո ւ թ յա ն ը Հ ն դ կ ա ս տ ա ն ի ց է

ծ ն վ ա ծ , դ ա տ ա ն ջվ ա ծ մ ա ր դ կ ա ն ց փ ր կ ո ւ-

թյւսն մ ի ջ ո ց ն Է ր . ն րա նից օր ի ն ա կ ե ցի ն Ե -

գ ի պ տ ո ս ի ք ր ի ս տ ո ն յա ն ե ր ը . 5 - ր դ դա ր ո ւմ

հ ա յո ց մեջ է , կ ա յի ն հգնսւվոր ներ___ 2 . Մ ես­րոպ է լ դ ա ր ձ ա վ հգնսւվոր ' մ ա ր մ ի ն ը չա ր­

քա շո ւթ յա ն վ ա ր ժ ե ց ն ե լո ւ և մ ի տ ք ը կ ր թ ե լա հ ա մ ա ր .— 3 . ճ գ ն ա վ ո ր ժ ա մ ա ն ա կ հ ա վ ա քե ց

ա շա կ ե ր տ ն ե ր ո ւ ն ր ա ն ց հ ե տ ի շ ա վ Գողթն

ք ա ր ո զ ո ւ թ յա ն ---- 4 . Ո՞ւր է ր Մ ե ս ր ո պ ի հ ը գ -

ն ա ր ա ն ը ---- 5 . Հ ե թ ա ն ո ս ա կ ա ն կ րոնը ս կ ը -ս ե լ է ր ն ո ր ի ց տ ա ր ա ծ վ ե լ Գ ողթ ն ե. Ս յու­

ն ի ք .— 6 . Մ ե ս ր ո պ Գ ողթ նի Շ ա բ ա թ ի շ­

խ ա ն ի օ գ ն ո ւ թ յա մ բ շնշում է վ ե ր ը ն ձ յո ւղ ա ծհ ե թ ա ն ո ս ո ւթ յո ւն ը Գ ո ղ թ ն ո ւմ ___ 7 . ճ ի շ տ չէ ,

ո ր Մ ես ր ո պ Գ ո ղ թ ն ի ց հ ե տ ո ւսնցե) է Ս յու­

նիք ք ա ր ո զ ե լո ւ .— 8 . Մ ի ն չ և 5 - ր դ դ ա ր հա ­

յ ե ր ը ո ւն ե ի ն բա ն ա վ ո ր գ ր ա կա ն ո ւթ յո ւն հ ա ­

յե ր ե ն լե զ վ ո վ , բ ա յ ց գ ր ա վոր գր ա կա նո ւթ յա ն

մ ե շ գ ո ր ծ է ի ն ա ծ ո ւ մ պ ա ր ս կ ե ր ե ն , հունա ­

րեն Լ ա ս ո ր ե ր ե ն լե զ ո ւ ն ե ր ը .— 9 . ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ

պ ա շ տ ո ն ը կ ա տ ա ր վ ո ւմ էր հունա րեն ե. ա -

ս ո ր ե ր ե ն . պ ա ր ս ի կ ն ե ր ը հո ւն ա ր ենը ա ր գ ե լե ­

ց ի ն և մ ն ա ց մ ի ա յն ա ս ո ր ե ր ե ն ը , ո ր ի ց ժ ո ղ ո ­

վուր դը ո չի ն չ չէր հ ա ս կ ա ն ո ւմ ___ 1 0 Մեսրոպ

մ տ ա ծ ե ց ս տ ե ղ ծ ե լ հ ա յե ր ե ն գիրը 1ւ ա ն գ ր ա ­

գ ե տ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն գ ր ա գ ե տ դա ր ձնե լ :

( Շ ս ւ ր ո ւ ն ս ւ 1 յ ե | ի )

ՊՐ11Ֆ. լ . и ы г з п ы ц

ԼՈՒՍՆԻ ՏԵՍԱՆԵԼԻ ՇԱՐԺՈՒՄԸ

ա չկ ա կա ն ձ ե ռ ա գ ր ե ր ի հեղի նա կ՛նե­ր ի ն վա ղո ւց ի վ ե ր հետ ա քրքրել է լո ւս ն ի տ ե ս ա ն ե լի շա ր ժ մ ա ն հ ա ր ց ը , ա յս ի ն ք ն ' թ ե ե ր կ ն ա կ ա մ ա րի ո ր

հ ա մ ա ս տ ե ղ ո ւթ յո ւն ո ւմ (կ ե ն դ ա ն ա կ ե ր պ ո ւմ ) պ իտ ի գի տ վի լո ւս ի ն ը տ վ յա լ ա մ ս ի ա յս կ ա մ ա յն ա մ ս ա թ ։[ի ն ։ ՛Բոլոր ձ ե ռ ա գ ր ե ր ո ս է ը ն ­

դ ո ւն վ ո ւմ Է, որ լո ւս ն ի ս ի ն ո դ ի կ ա կ ա ն ա մ ս վ ա ' տ և ո ղ ո ւթ յո ւն ը հա վա սա ր ւԷ 2 9 ,5 ՛օրվա ։ Հ ա յ տ ո մ ա ր ա գ ե տ ն ե ր ը շա ր ուձ ա կ հ ե տ և ե լո վ լո ւ ս ­նի տ ե ս ա ն ե լի շա ր ժ մ ա ն ը , ե կ ե լ Էին ա յն

եզ ր ա կ ա ց՛ո ւթ յա ն , որ լո ւս ի ն ը յո ւր ա ք ա ն չյո ւր կ ե ն դ ա ն ա կ ե ր պ ա ն ց ն ո ւմ Է մ ո տ ա վ ո ր ա պ ե ս2 ,5 օրվա ը ն թ ա ց ք ո ւմ և , ա յդ դ ի տ ում ն երի

հի մ ա ն վ ր ա , կ ա զ մ ե լ ե ն հա մ ա պ ա տ ա սխ ա ն ա ղ յո ւս ա կ ն ե ր ' պ ա հ ա ն ջվ ա ծ ժ ա մ կ ե տ ի ն եր կ ­նա կ ա մ ա ր ի վրա լո ւս ն ի դիրքը ճ շտ որ ոշելու հա մա րւ

Հ ա ջ ո ր դ Էջոսէ բ ե ր ո ս է ե ն ք ն մ ա ն ա ղ յո ւ­ս ա կ ն ե ր ի ց մ ե կ ը , որը մ ե ն ք վ ե ր ց ր ե լ են ք Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ Պ ետ ա կա ն մ ա տ ե նա դա րա ն ի

(Չ ե ռ ա գ ր ա տ ա ն ) № 7 1 3 ձ ե ռ ա գ ր ի ց ։ Ա ղ յո ւ­սա կը կ ա զ մ վ ա ծ է Պ յո ւթ ա գ ո ր ա ս ի բ ա զ մ ա ­

պ ա տ կ ո ւթ յա ն ա ղ յո ւս ա կ ի ձ և ո վ , ա ) ո ւղ ղ ա ­հ ա յա ց ս յո ւն ա կ ո ւմ տ ր վ ա ծ ե ն ա մ ի ս ն ե ր ի ա - նոմ եները, բ ) հո ր ի զո ՛նա կա նում ' լո ւս ն ա յի ն

ա մ սվ ա ա մ ս ա թ վ ե ր ը , ը ն դ ո ր ո ւմ , յո ւր ա ք ա ն ­չ յո ւ ր կ ե ն դ ա ն ա կ ե ր պ ի ն տ ր վ ա ծ է 2 ,5 օր ( կ ե - ս ը , ի ն չպ ե ս և բ ո լո ր հ ա յկ ա կ ա ն ձ ե ռ ա գ ր ե ր ո ւմ ,

ն շա ն ա կ վ ա ծ է с յ * պ ա յմ ա ն ա կ ա ն նշանով_)։Ա յս ա ղ յո ւս ա կ ի ց օ գ տ վ ե լո ւ ձև ը բ ա ց ա ­

տ ր ե ն ք հ ե տ և յա լ կ ո ն կ ր ե տ օ ր ի ն ա կ ո վ ։ 1 9 5 5

1 , Լուսնի ս ի ն ո դ ի կ ա կ ա ն ա մ ի ս հ ա մ ա ր վ ո ւմ է աւյն

ժ ա մ ա ն ա կ ա մ ի շո ց ը , որի ը ն թ ա ց ք ո ւմ լո ւս ի ն ը ն որի ց

վ ե ր ա դ ա ռ ն ո ւմ է ն ո ւ յն փ ո ւլի ն , ա ս ե ն ք թ ե ն ո ր ա լո ւս -

ն ի ց մ ի ն չև ն ո ր ն ո ր ա լո ւս ի ն , կ ։ս մ / ի ա /ո ւս ն ի ց մ ի ն չև

հ ե տ և լա լ լի ա լո ւս ի ն ը և ա լլն ։

թ վ ա կ ա նի հո մ /վա րի 1 -ի ն Լուսինը կգտ նվի 8 - ր դ օրվա փ ո ղ ո ւմ ։ Ա ղ յուս ա կի ա մ ե ն ա վ ե ­րի հ ո ր ի զո ն ա կ ա ն տ ո ղ ո ւմ գ տ ն ո ւմ են ք 8 - ը (դ ա կլինի 4 -ր դ ո ւղ ղ ա հ ա յա ց ս յո մ ւա կ ո ս է ։ Բ-իվ 8 - ը չկ ա , բ ա յց նա խ ո ր դ ս յո մ յա կ ո ս է ո ւն ե ն ք չո ր ր ո ր դ ո ւմ ն շ ա ն ա կ վ ա ծ .Է ն ո ւ յն ­

պ ես յ , որը 7 ,5 - ի հետ մ ի ա ս ի ն կտ ա 8 ) ։

Ն ույն ս յո մ ւա կ ո վ ց ա ծ ի ջ ն ե լո վ տ ես նո ս է են ք , որ հուն վա ր ի 1 -ի ն Լուսինը գ տ ն վ ո ւմ Է 8 ո զ կ ե ն դ ա ն ա կ ե ր պ ո ւմ , փ ետ րվա րի 1 ֊ի ն ' Ե րկվոբ- յա կ ք կ ե ն դ ա ն ա կ ե ր պ ո ւմ , մա րտ ի 1 - ի ն ' Խ ե ց ­գ ե տ ի ն կ ե ն դ ա ն ա կ ե ր պ ո ւմ և ա յդ պ ե ս մ ի ն չև դ ե կ տ ե մ բե ր ի 1 - ը ։ Ա յդ ո ւղ ղ ա հ ա յա ց ս յո ւն ա - կը տ վ յա լ 1 9 5 5 թ վա կ ա նի հա մա ր դ ա ո ն ո ւմ Է հ ի մ ն ա կ ա ն ։ Մ ն ա ցա ծը ա րդեն պ ա րզ է և

բ ա ց ա տ ր ո ւթ յա ն կա ր իք չո մ ւի ։ Չ պ ի տ ի մ ո ռ ա ­նա լ ս ա կ ա յն , որ ք ս ա ն ե ր ո ր դ դա րում գ ա ր ­ն ա ն ա յի ն գիշերա հա վա սա րի կ ե տ ը , պ ր ե ց ե - ս իա 2 կ ո չվ ա ծ ե ր և ո ւյթ ի շն ո ր հ ի վ , տ ե ղ ա շա ր ժ ­վ ա ծ է ա րդեն Խ ո յ կեն դա ն ա կ եր պ ից դեպ ի Զ կո ւնք սկ ենդ ա ն ա կ եր պ ը ։ Հ ի ն և մ ի ջնա դ ա ր ­յա ն հ եղ ի նա կ ներ ը ի ր ե ն ց դա րերի հա մա ր ճիշտ ե ն ե ղ ե լ ' ը ն դ ո ւն ե լո վ , որ գ ա ր ն ա ն ա յի ն գիշեր ա հ ա վա ս ա ր ի կ ետ ը գ տ ն վ ո ւմ է Խ ոյ կ ե ն դ ա ն ա կ ե ր պ ո ւմ ։ Ք ս ա ն ե ր ո ր դ դ ա ր ո ւմ ա ֊ ղ յո ւս ա կ ի ց օ գ տ վ ե լի ս մ ե ն ք պ ե տ ք է մի ս յո ւ ­ն ա կ ո վ շա ր ժ վ ե ն ք դեպ ի ձա խ և 1 9 5 5 թ վ ա ­կա նի հ ա մ ա ր , որպ ես հիւէնա կա ն, չորրորդ

ս յո ւն ա կ ը վ ե ր ց ն ե լո ւ փ ո խ ա ր ե ն , վ ե ր ց ն ե ն ք երրոր դը և ը ն դ ո ւն ե ն ք , որ հոմւվա րի 1 -ի ն Լուսինը կ գտ ն վ ի Խ ո յ կ ե ն դ ա ն ա կ ե ր պ ո ւմ , փ ե ֊ ա ըրվա րի 1 - ի ն ' Ձ ո զ և ա յլն ։

Բ ա ցի ա ղ յո ւս ա կ ն ե ր ի ց , հ ա յ մ ա տ ե ն ա գ ի ր ­ները տ ա լիս են բ ա զ մ ա թ ի վ կ ա ն ոն ն ե ր լո ւս ­նի ո ՛ր կ ե ն դ ա ն ա կ ե ր պ ո ւմ գ տ ն վ ե լո ւ վէասին։ Ա յդ կ ա ն ո ն ն ե ր ը թ վ ո վ շա տ ե ն , բ ա յց բո լո ր ն

2. Գ իշերա հա վա սա րի կ ե տ ե ր ի հե տ ա խ ա ղա ց շա ր -

մ „ .մ ,

ԼՈՒՍԻՆԸ &ՈԴԻԱԿՈՍՈԻՄ (ԿԵՆԴԱՆԱԿԵՐՊՈՒՄ)

(Ա ղ յո ւս ա կ )

Լուսնի ա մ - սա թ վ ե ր 1 ■ յ в յ 1 1 յ 1 6 յ 2 1 յ 2 6 >1

2 4 7 0 1 2 14 1 7 1 0 2 2 2 4 2 7 2 0

Ա միսներ յ 5 յ 1 0 յ 1 5 յ 2 0 յ 2.5 յ 3 0

Հ ո ւն վ ա ր ջ ր . Տ կ . I Խ . 8 . Եկ. Խ ե ց . Ա ռ. 4 ո լ յս V Կար. Աղ. Ա յծ .

Փ ետ րվա ր ճ կ . Խ . 8 . Եկ. Խ ե ց . Ա ռ. Կ ոլ յս Կա ր.

1

Աղ. Ա յծ . Ջ ր .

Մ արտ Խ . 8 . Եկ. Խ ե ց . Ա ռ. Կ ոլ յս Կշ. Կար. Ա ղ. Ա յծ . Ջ ր . ճ կ .

Ա պ ր/4 8 . Եկ. Խ ե ց . Ա ռ. Կ ո ւյս Կշ. Կա ր. Աղ. Ա յծ . Ջ ր . ճ կ . Խ.

Մ ա յի ս Եկ. Խ ե ց . Ա ռ. Կ ոլ յս Կշ. Կար. Աղ. Ա յծ . Ջ ր . ճ կ . Խ . 8 .

Հ ո ւն ի ս Խ ե ց . Ա ռ. Կոլ յս Կշ. Կար. Ա ղ. Ա յծ . Ջ ր . ճ կ . Խ, 8 . Ե կ.

Հ ո ւլի ս Ա ռ. Կ ոլ յս 4 Կար. Ա ղ. Ա յծ . Ջ ր . ճ կ . Խ. 8 . Եկ. Խ ե ց .

Օ գոստ ոս Կ ո ւյս Կ - Կար. Աղ. Ա յծ . Ջ ր . ճ կ . Խ . 8 . Եկ. Խ ե ց . Ա ռ.

Ս ե պ տ ե մ բե ր Կշ. Կար. Ա ղ. Ա յծ . Ջ ր . ճ կ . Խ . 8 . Եկ. Խ ե ց . Ա ռ. (|ոէ յս

Հ ո կ տ ե մ բ ե ր Կար. Ա ղ. Ա յծ . Ջ ր . ճ կ . Խ. 8 . Եկ. Խ ե ց . Ա ռ. Կ ո ւյս Կշ.

Ն ո յե մ բե ր Ա ղ. Ա յծ . Ջ ր . Տ կ . Խ. 8 . Եկ. Խ ե ց . Ա ռ. Կ ո ւյս Կշ. Կար.

'հ և կ տ ե մ բ ե ր Ա յծ . Ջ ր . գ Խ. 8 . Եկ. Խ ե ց . Ա ո. Խ լ յս Կշ. Կար. Աղ.

Հ ա մ ա ռ ո տ ա գ ր ո ւ թ յա ն Հա մ ա ր ն շա ն ա կ վ ա ծ ե ն '

1 . Ջ ր ^ ռ ս — Ջ լ1. 5 . Ե ր կ վ ո ր յա կ # ֊Ե կ . 9 . Կ շե ռ ք ֊Կ շ .

2 . ճ կ ռ ւ ն ք ֊ճ կ . в . խ ե ց դ ե տ ի ն ֊Խ ե ց . 1 0 . Կ ա րիճ— Կար.

3 . Խ ո յ— Խ . 7 . Ա ռ յո ւ ծ ֊Ա ո . 1 1 . Ա ղ ե ղ ն ա վ ո ր ֊Ա ղ .

4 . 8 ո լ լ ֊8 . 3 . Կ ո ւ յս - Կ ո ւ յս Ա . Ա յծ ե ղ 1 յռ ւ ր — Ա յծ .

1951 И II՜ I՛ и. » ւ՝ *• Ո

էլ մ ի ա տ ե ս ա կ ե ն ։ Ո րպ ես նմ՛ուշ մեշ ե ն ք Հ դ Ա պ ա կ ա տ ա ր ում ենք հա նմա ն գ ո ր ծ ո ղ ո ւ- բ ե ր ո ւմ ն ր ա ն ց ի ց մ ե կ ը , որը վ ե ր ց ր ե լ և ն չ Տ I թ յո ւ ն ' 3 0 կ ա մ 2 9 (հ ա շի վ ը տ ա ն ում ենք Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ Պ ետ ա կա ն մ ա տ ե ն ա դ ա ր ա ն ի ն \ կ լո ր ա ց ր ա ծ թ վեր ով) .

.V 2 2 9 2 ձե ռ ա գր ի 2 3 1 ա ֊2 3 1 բ կ ե ր ի ց . ք, ■ ՚ յ } յ 3տ_ 3 0 = , 0 5 Ա յծ ե ղ ջ յո ւր ի ց Ջ ր հ ո ս .

«ՅԱՂԱԳՍ ԼՈԻՍՆՈՑ

Եթէ կ ա մ ի ց ի ս գ ի տ ե լ' թ է Լուսինն Տ " ~ , ր ո ւմ կ ե ն դ ա ն ա կ և ր պ ի է , կա լ զա ւուրս Լուս- ՚\ ն ի ն , Ժ Բ .պ ա ս ։կ ե ա յ։ Ն ա խ զ Ա ր ե գա կն գ /ւ տ .^ ց ի ր ՝ թ է յո ր ո ւ մ ա ստ եղա տ ա ն էր . յո ր ժ ա մ ւ Լուսինն սմա Հ ա ն գ ի պ ե ց ա լ յը ն ծ ա յմ ա ն ն կ ա մ ք ա ն ի օր պ ա կ ա ս էր յա ս տ ե գ ա տ ա ն է ն , ա պ ա լի ց զթ և ր ո ւթ իւն ա ս տ եղ ա տ ա ն յո ր ո ւմ Ա րեգա կն է ի մա սա ն ց Լուսնէն. Լ որ և ժ ժ ա մ և Դ մ ա ս ն , և ա պ ա ա նտ ի յա ռ ա ջ տ ուր յ ա յ լ կ ե ն դ ա ն ա կ ե ր պ ա ցն Լ Լ կ ա մ 1'Ր՚ ԻԲ', ո ւր ը ս պ ա ռ ի թ ի ւն , յա յն մ կ ե ն դ ա ն ա ­կեր պ ի է Լ ո ւսի նն ։ Ա րեգա կն Լ օր կ ա յ կ ե ն դ ա ն ա կ ե ր պ ի ն . և Լուսին Լ օրն ղ ա մ ե - ն ա յն կ ե ն դ ա ն ա կ և ր պ ս ն վ ճ ա ր է . ա պ ա յ ղ ա յս ա յլ տ ե ս , որ ի 1’ Р" օր և կ էսն վճա րէ. վա ս ն ղի Լուսինն Բ օր ե Ե ժ ա մ և կ է ս 1 կ ա յ ի կ ե ն դ ա ն ա կ ե ր պ ի ն . և մ ի ՛ բ ա մ բ ա ­սեր որ Р օր և կ էս չգ ր ե ց ի , ի ն ձ ա յն կու թ ո ւի ո ւղղ ո ր դ և հ ո գ և ո ր ա պ էս ո ս լւլե ս ջի ր .. Լուսնի օրերի թ վ ի բ ա զ մ ա պ ա տ կ ո ւմ ը 1 2 - ո վ

նպ ա տ ա կ ո ւն ի , ե թ ե կ ա ր ելի է ա ս ե լ, հ ա ր - մ ա ր ե ց ն ե լ Լուսնի տ ե ս ա ն ե լի շա րժոլւքն Ա ր ե ­գա կ ի տ ե ս ա ն ե լի շա ր ժ մ ա ն հ ե տ , ք ա ն ի ար Ա րեգա կը յո ւր ա ք ա ն չյո ւր կ ե ն դ ա ն ա կ ե ր պ ո վ

ա ն ց ն ո ւմ է 3 0 օրվա ը ն թ ա ց ք ո ւմ , իսկ Լուսի­ն ը ՝ 1 2 ա ն գ ա մ փ ոքր ժ ա մ ա ն ա կ ո ւմ , ա յն է '2 ,5 օ ր ո ւմ ։ Վ ե ր ց ն ե ն ք մի ա յլ օ ր ի ն ա կ ։ Ի նչ- պ ես տ ե ս ա ն ք , հ ա մ ա ձ ա յն հի ն հ ա յկ ա կ ա նձ ե ռ ա գ ր ե ր ի տ վ յա լն ե ր ի , Լուսինը 1 9 5 5 թ վ ա ­

կ ա նի հ ո ճ յ վա րի 1 - ի ն պ իտ ի գ տ ն վ ե ր Ց ո զ կ ե ն ղ ա ն ա կ ե ր պ ո ւմ ։ Ա յժ մ հ ա շվ ե ն ք ն ո ւ յն ը հա մա ձա յ՛ն բ ե ր վ ա ծ կ ա ն ո ն ի ։ Ի նչպ ես ա սել ե ն ք ' 1 9 5 5 թ վ ա կ ա ն ի հոմնվա րի 1 -ի ն Լուսնի ա մ ս ա թ վ ի Հ>րերը հա վա սա ր ե ն 8 - ի ։ Հ ա մ ա ­ձ ա յն ւկա նոնի, \բա ղմ ա պ ա տ 1ր 1 սէ ե ն ք ա յդ

թ ի վ ը 1 2 ֊ո վ ' 8 X 1 2 = 9 6 ։ Բ ա յց ք ա ն ի որ ն ո ­ր ա լո ւս ի ն ը տ եղի Է ո մ ւե ց ե լ հունվա ր ի 1 - ի ց 2 2 օր ա ռա ջ և հ ա մ ա ձ ա /ն ա ս տ ղ ա բա շխ ն ե ր ի տ վ յա լն ե ր ի ' Ա րեգա կը դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի 1 8 -ի ն մ տ ն ո ւմ Է հ ե ն ց Ա յծ ե ղ ջ յո ւր կ ե ն դ ա ն ա կ ե ր պ ը , ա պ ա լր ա ց ն ո ւմ ենք պ ա կա ս որդը մ ի ն չև կ ե ն -գ ա ն ա կ ե ր պ ը ' 31 դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի --- 2 2 օր = 1 9դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի ։ Դ ե կ տ ե մ բե ր ի 9 - ի ց մ ի ն չև 1 8 -ը կ կ ա զ մ ի 9 օ ր ։ Ա յսպ ի սով [' 9 6 -)- 9 = 1 0 5 ։ Ըստկ ա ն ո ն ի ' ս տ ա ց ա ծ թ վ ի ն ա վ ե լա ց ն ո ւմ ենք1 0 5 + 3 0 օ ր , 1 0 ժ . , 4 ր . = 1 3 5 օ ր , 1 0 ժ . , 4 ր . ։

է . Չ պ իտ ի մ ա լա ն ա լ, որ Հե ղ ի նա կ ը ժ ա մ ա ն ա կ ի հ ա ­

շի վ ը տ ա ն ո ւմ { ա յո պ ե ս կ ո չվ ա ծ է կ ր կ ն ա կ ի ժ ա մ ե ր ո վ »

(բ ա բ ե լո ն ա կ ա ն Ը 8 Տ ե ս Տ ^ > ս ՚Տ ^ պ ե ս որ նրա Տ ե կ ե ս

ժ ա մ ը մ ե ր հ ա շվ ո վ կ կ ա զ մ ի 11 ժ ա մ ։

2 ) 1 0 5 — 2 9 = 7 6 Ջ ր հ ո ս ի ց Զ կուն ք.

3 ) 7 6 — 3 0 = 4 6 Զ կ ո ւն քի ց Խ ո յ.

« Л * ) ^ — 2 9 — 4 Խ ո յի ց Յ ո զ ։

Հե տ և ա պ ե ս 1 9 5 5 թ վ ա կ ա նի ,'ոմւվա րի 1 -ի ն Լուսինը պ ե տ ք Է լի ն ի Ց ո զ կ ենդ ա ն ա կ երպ ո ւմ ( ա յդ , ի հ ա ր կ ե , ըս տ հին հ ա յկ ա կ ա ն տ վ յա լ­

ն ե ր ի մ ի ա ն գ ա մ ա յն ճիշտ Է, բ ա յց ըն թ ե ր ցո ղ ն ա չքա թ ո ղ չպ ի տ ի ա նի մ ե ր ն ա խ ո ր դ Էշում ա - ր ա ծ ն կ ա տ ո ղ ո ւթ յո ւն ը րսսւներորդ դա րի վ ե ­ր ա բ ե ր յա լ) ։

№ 2 2 9 2 ձե ռ ա գր ի հեղ ի նա կ ը ն ո ւյն պ ե ս ճիշտ Է ը ն դ ո ւն ե լ, ի ր ա պ ե ս , Լուսնի ս ին ոդ ի - կ ա կա ն տ և ո ղ ո ւթ յո & ն Է 2 9 օր , 1 2 ժ . , 4 4 ր . , 2 ,9 վ ր կ .։ Բ ա ժ ա ն ե լո վ ա յդ ժ ա մ ա ն ա կ ա մ ի ջո ­ց ը 1 2 -ի ՛Էրա, կ ո ւն ե ն ա ն ք 2 9 օր , 1 2 ժ . , 4 4 ր . ։1 2 ' = ’2 որ, 11 ժ . , 3 ,6 ր . ։

Մ յո ւս հ ա ր ց ը , որ կա պ վա ծ է ն ո ւյն պ ե ս Լուսնի տ ե ս ա ն ե լի շա ր ժ մ ա ն հետ և որն ու­ն ե ց ե լ է գո ր ծնա կ ա ն նշա ն ա կո ւթ յո ւն ՝ ա յգ Լուսնի ծ ա գ ե լո ւ ու. մ ա յր ա մ ո ւտ ի հա րցն է , որ հ ն ա ր ա վոր ո ւթ յո ւն է տ ա լի ս որ ո շե լո ւ' թե

տ վ յա լ ա մ սա թ վի ն լո ւսի նը գիշերվա ը ն թ ա ց -

ք ո լմ ք ա ն ի ՛ ժ ա մ է լո ւս ա վ ո ր ե լո ւ եր կ իր ը ։ Հ ա յ մ ա տ ե ն ա գ ր ո ւթ յա ն մեջ ա ռա ջին ա ն գ ա մ ա յդ հա ր ցին ա նդրա դ ա րձել է 7 -ր դ գա րի

հ ա յ գիտ ն ա կա ն Ա նա նիա Շ ի ր ա կ ա ցի ն ։ Նա ի ր ն շա նա վո ր «Տիեղ եր ա գի տ ո ւթ իմ ս և տ ո ­մ ա ր » ա շխ ա տ ո ւթ յա ն 3 5 - ր դ գ լխ ո ւմ գ ր ո ւմ է .

гг— Զ ի ՛ն չ է որ Դ .կ ր կ ն ե մ ք զքա նի Լուս­ն ի ն ՝ յո ր ժ ա մ գիշերի զորչա փ գ ն ա լն կ ա ֊ մ ի ց ի մ ք գ ի տ ե լ։

— Վա սն ա ՚յն ր չո ր ե ք կ ր կն ե մ ք ' զ ի ԺԵ. օր ե ա /ն կա տ ա ր է զԿ թ ի ւն , զ ո ր լի ն ի ն ժա մք ԺԲ. զ ո ր լի ո ւթ ե ա մ բ լո ւս ո յն ը ն թ ա ց ա ն ա յ յե ր ե կ օ ր ե ա յ մ ի ն չև յա ռ ա լօ տ ն » ։Ա վելի մ ա նր ա մ ա ս ն ո ր ե ն ա յդ կա նո ն ի վրա

կա նգ է ա ռ ե լ և լր ի վ բ ա ց ա տ ր ե լ Հ ա յկ ա կ ա նՍՍՌ Պ ետ ա կա ն մ ա տ ե ն ա դ ա ր ա ն ի Л? 4 1 6 6

ձեոա գ/ւի պ ա րոմեա կա ծ տ եքստ ի հ ե զ ի ն ա կ ր .

«Ե թ է կ ա մ ի ց ի ս դիտ ել թ է Լուսինն քա - նի " ժ ա մ լո յս տ ա յ ի գիշերի կ ա մ քա նի

ը ն դ խ ա ւա ր հ ե տ և ի , կա լ զա ւուրս ի ւ լ ՚ւ

Դ .ե ք պ ա տ կ ե ա , Ե Ե թ ի ւ ժ ա մ ս արա և զ մ ը - ն ա ց ե ա լն կ ր կ ն ե ա , և հա ն զ ե ի կէս ժ ա մ

և զ ա ւե լո ր ղ ն ի մ ա սո ւն ս կիսա ժա մյէւ. բ ա յց յը ն ծ ա յմ ա ն է ն զ լո յս ն դիր ա ո ա ջի , ի լր մ ա ն են խ ա ւա ր »։Ո ւս ում ն ա սի ր ե լով ա յս կ ա ն ո ն ը , մ ե ն ք դ ա ­

լի ս ենք ա յն ե զ ր ա կ ա ց ո ւթ յա ն , որ հ ե ղ ձ ա ­կը Լոա նի ծ ա գ ե լո ւ հետ ը ն կ ն ե լն յո ւր ա ք ա ն ­

չ յո ւր օրվա հա մա ր ը ն դ ո ւն ո ւմ Է հա վա սա ր4 /5 ժ ա մ ի կ ա մ 4 8 ր ո պ ե ի , ք ա ն ի որ նա

սինոդի կա կա ն ա մ սվա տ և ո ղ ո ւթ յո ւն ը ը ն դ ո ւ­նո ւմ Է հա վա սա ր լո ւսնի իր ծի ր ո վ մ ի լր ի վ

պ տ ո ւյտ ի ( 3 6 0 ° ) և , նրա կ ա ր ծ ի ք ո վ , ա ն հ ր ա ­ժեշտ Է 3 6 0 0: 3 0 = 1 2 ° կ ա մ 4 / 5 ժ ա մ ,

Դ եռ հնո ւց հ ա յ ա ս տ ղ ա բա շխ ներ իս հ ա յտ ­նի Էր, որ ա ր եգա կ ն ի ր տ ե ս ա ն ե լի շա ր ­ժում ով մ ի ժ ա մ ո ս է ա ն ց ն ո ւմ ւէ երկրա գնդ իվրա յ 5 ո-ի ա ղ ե ղ . Հ ա վ ա ս ա ր ե ց ն ե լո վ 1 5 °- ը

է 6 0 ը . 1 2 °1 ժա մ վ ա , մ ե ն ք կ ստ ա ն ա ն ք -----= 4 8 ր

Ի րա կա նում, Լուսինն ի ր ծի ր ո վ յո ւր ա ք ա ն ­չ յո ւր օր հետ է մ ն ո ւմ 1 3 ° ֊ի ց մ ի ք ի չ ա վելի (պ ա ր զ է , որ խ ո ս ք ը վ ե ր ա բ ե ր ո ւմ Հ նրա տ ես ա նելի շ ա ր ժ մ ա ն ը ) և նրա ծ ա գ ե լն ու­շ ա ն ո ւմ է մ ոտ ա վ ո ր ա պ ե ս 5 0 ր ո պ ե , բ ա յց նկա տ ի ո ւն ե ն ա լո վ դ ա ր ը, մ ե ն ք կա րող ենք ա ս ե լ, որ բա վա րա ր մո տ ա վո ր ա ր ժ ե ք ն ե ր է

տ ա լիս ն շվ ա ծ հեղ ի նա կ ը և ն ե ր կ ա յո ւմ ս մ ո ­տ ա վոր հ ա շվ ո ւմ ներ կ ա տ ա ր ե լո ւ հա մ ա ր կ ա ­ր ե լի է օգ տ ա գ ո ր ծե լ ա յն .

Բ երենք մ ի կ ո նկր ետ օ ր ի ն ա կ . Ե նթ ա դրենք, որ Լուսնի ա մ սա թ ի ։(ն է 7 ։ Բ ա զմ ա պ ա տ կե նք4 - ո վ կ ունենա ն բ 2 8 , Բ ա ժ ա ն ե լո վ (ը ս տ կ ա ­ն ո ն ի ) 5 - ի վ ր ա ' կ ստ ա ն ա ն ք ք ա ն ո ր դ ո ւմ 5 և մ ն ա ց ո ր դ ո ւմ 3 , Հ ե տ և ա բ ա ր ա յդ օրը Լուսի­նը երկիրը լո ւս ա վ ո ր ե լո ւ է ա ռ ն վ ա զ ն 5 լր ի վ ժ ա մ ։ Գ տ նենք ա յժ մ ա վ ե լո ր դ ժ ա մ ա ն ա կ ը , Ը ստ կա նոնի կ ր կ նա պ տ տ կ ե լո վ մ ն ա ց ո ր դ ը , կունենա նք 6 , բ ա ժ ա ն ե լո վ ն ո ր ի ց 5 - ի վրա ' կստ ա նա նք ևս կ ե ս ժ ա մ , գ ո ւմ ա ր ե ն ք նա և կես ժ ա մ ի 1 /5 մ ա ս ը , որը կ կ ա զմ ի 6 ր ո պ ե ։ Ա յս պ ի ս ո վ , ա յդ օրը Լուսինը երկիրը լո ւս ա ­վ ո ր ե լու է 5 ժ . -(- 0 ,5 Ժ. + 6 ր . = 5 ժ . , 3 6 ր . ։ Ս ա կա յն ը ս տ հ ա յ, ի ն չպ ե ս ն ա և բ ո լո ր հ ա ­ր ա վ ա յի ն երկիների հեղի ն՛ա կների, գիշերը միշտ ս կ ս ո ւմ է , մ եր հա շվ ո վ , ե ր ե կ ո յա ն ժ ա ­մ ը 6 - ի ց և ուստ ի, ն ր ա ն ց հ ա շվ ո վ , Լուսնի մ ա յր ա մ ո ւտ ը պ իտ ի տ եղի ունենա ր ա յգ օրը գիշերվա ժա մ ը 1 1 - ն ա ն ց 3 6 ր ո պ ե ի ն , ̂_ Լի ա լուսն ի փ ո զ ի հա մ ա ր կ ո ձ ե ն ա ն ք

յ 1=4 1 2 մ . , ա յս ի ն ք ն ' Լուսինն ա յդ

օրը երկիրը լո ւս ա վ ո ր ե լո ւ է 1 2 ժ ա մ տ և ո ղ ո ւ­

թ յա մ բ , ս կ ս ա ծ ե ր ե կ ո յա ն ժ ա մ ը 6 - ի ց մ ինչև ա ռ ա վ ո տ յա ն ժ ա մ ը 6 - ը , Վ ե ր ց ն ե ն ք մի ու-

րիշ օր ի ն ա կ , Դ ի ցո ւք Լուսինը գ տ ն վ ո ւմ է 2 1 - ր դ օրվա փ ո զ ո լմ ։ Ը ս տ կ ա ն ո ն ի '2 1 • 4 __8 4 ___

յ — ~ յ — 1 6 Ժ. 4 8 ր . . Ա յդ պ իտ ի օ գ տ ա ­

գ ո ր ծ ե լ հ ե տ և յա լ կ ե ր պ , ա յդ օրը Լուսնի ծ ա ­գ ո ւմ ը ուշա նում է 1 6 ժ . , 4 8 ր ___1 2 = 4 ժ . ,4 8 ր . , հ ե տ և ա բա ր , մ ի ն չև ժ ա մ ը 1 0 - ն ա նց 4 8 ր . (ե ր ե կ ո յա ն ) , Լուսինը երկնա կա մ ա րի վրա դիտ ել չե ն ք կ ա ր ո ղ - նր ա ծա գ ո ւմ ը տ ե ­

ղի կ ունենա ե ր ե կ ո յա ն ժ ա մ ը 1 0 - ն ա ն ց 4 8 ր ոպ ե ի ն և , ք ա ն ի ո ր նա ե ր կնա կա մ ա րի վրա մ ն ո ւմ է 1 2 ժ ա մ , ա պ ա նրա մ ա յր ա մ ո ւտ ը կ լի ն ի 1 2 ժ ա մ ի ց հ ե տ ո ' ա ռ ա վ ո տ յա ն ժա մը1 0 - ն ա ն ց 4 0 ր ո պ ե ի ն ։

Ն որա լոլսնի օրը Լուսնի փ ուլն է զերո և, 0 • 4

հե տ և ա բա ր — = 0 , ա յս ի ն ք ն ' Լուսնի

ծա գ ո ւմ ը կ լի ն ի ե ր ե կ ո յա ն ժ ա մ ը 6 ֊ի ն ' Արևի մ ա յր ա մ ո ւտ ի ժ ա մ կ ե տ ի ն .

Ի հա ր կե, ա յդ բ ո լո ր ը ճիշտ կ լի ն ե ի ն , եթե մ ե ն ք բ ն ա կ վ ե ի ն ք երկրի հա ս ա ր ա կա ծի ։[րա , ուր ա ր եգա կ ը կ ա ն ո ն ա վ ո ր կ ե ր պ ո վ բ ա ր ձ ­ր ա ն ո ւմ է ա ռ ա վ ո տ յա ն ժ ա մ ը 6 -ի ն և մ ա յր

մ տ նո ս է ե ր ե կ ո յա ն ն ո ւյն պ ե ս ժ ա մ ը 6 - ի ն , Բւրիշ խ ո ս ք ո վ , ց ե ր ե կ վ ա տ և ո ղ ո ւթ յո ւն ը միշտ հա վա սա ր Է 1 2 ժ ա մ վ ա , Բ ա յց շա ր ժ վ ե լո վ հա ս ա ր ա կա ծի ց դեպ ի հ յո ւս ի ս կ ա մ հա րա վ, ց ե ր ե կ վ ա ու գ ի շե ր վ ա տ և ո ղ ո լթ յո ւձ ն ե ր ը ա ն ­

ըն դհ ա տ փ ո փ ո խ վ ո ւմ ե ն ' կ ա պ վ ա ծ տ ա րվա եղ ա ն ա կ ն ե ր ի հետ և ա յդ պ ա տ ճ ա ռ ո վ բ ե ր ­վ ա ծ կա նո ն ը դ ա ռ ն ո ւմ Է «մ ո տ ա վ ո ր », ա յ­սինքն ս տ ա ց վ ա ծ պ ա տ ա ս խ ա ն նե ր ը կ տ ա ր ­բ ե ր վ ե ն ի ր ա ր ի ց մ ի ք ա ն ի կ ա մ մ ե կ -ե ր կ ո լ տ ա ս ն յա կ ր ո պ ե ո վ ։

Տո մ ա ր ա կ ա ն ա յս հա շի վները կա տ ա ր ելիս չպ ե տ ք Է մ ո ռ ա ն ա լ ո ր մ ե զ ' ՍՍՌՄ ֊ի բ ն ա ­կ իչնե րի հ ա մ ա ր , մ ի շտ ս տ ա ց ա ծ ժ ա մ կ ե տ ­ների վրա պ ի տ ի ա վ ե լա ց ն ե լ ն ա և մեկ ժ ա մ , ք ա ն ի որ մ եր ե ր կ ր ռ ւմ ժա մ ա նա կի հա շիվը ն ե ր կ ա յո ւմ ս տ ա ր վ ո ւմ Է դ ե կ ր ե տ ա ­յի ն ժ ա մ ա ն ա կ ո վ , որը մ ե կ ժ ա մ ա ոա շ Է ի ս ­կա կա ն տ եղ ա կա ն ժ ա մ ա ն ա կ ի ց ,

Պ Ս .1 Գ Է 4 И Р Ь Т Д ԳԵՈՐԳՅԱՆ

1ՈՎ.ՍԵՓ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ԱՐԴ-ՈՒԹՅԱՆԸ ԵՎ. ШЗ ՏՊԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾԸ ՌՈՒՍԱՍՏԱՆՈՒՄ

18-ՐԴ ԴԱՐՈՒՄ*1 7 9 2 թ վ ա կ ա ն ի ն լո ւ յս է տ ե ս ն ո ւմ նա և

« Տ ե տ ր ա կ հսւմա ռօտ ե լի իմա ստնսւիւոհ ր ա - նիւք Յ ո վ հ ա ն ն է ս Երքլնկացւոյ, որ ե. ա սի Ծ ո ր ծ ո ր ե ց ի » , կ ա մ «Վ ի պ ա ս ա ն ո ւբ ի ւն զ ե ր կ ն ա - յ ի ն մ ա ր ս ն ո ց » , որ տ ի ե զ ե ր ա գ ի տ ա կ ա ն բ ո ­վ ա ն դ ա կ ո ւթ յո ւն ունիւ

1 7 9 3 թ վ ա կ ա ն ի ն լո ւ յս տ ես ա ծ ա շխ ա տ ո ւ­թ յո ւն ն ե ր ի թ վ ի ն են պ ա տ կ ա ն ո ւմ «Գ իր ք ա ւլօ- թ ի ց ո ր կ ո յի Ա ստ ո ւա ծս ւղ ե ր ս » , Ղ ա զա ր կ ա ­թ ո ղ ի կ ո ս ի և «Բ ժ շկ ա ր ա ն հ ա մ ա ո օ տ , շ ա ր ա - ւլրեալ ի ներհուն բ ժ ի շ կ Ջ ո ս լս ւ յե ց ի Յօքսսն- նէս Ք ա լա ն ր ա ր ե ա ն պ ա ր ո ն Պ ե տ ր ո ս է » :

Ք ա լա ն թ ա ր յա ն ի «Ո ժշկա րա նսը Ա ր ղ ո ւթ յա ­նի տ պ ա րա ն ի կ ա ր և ո ր հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւթ յո ւն ­ն ե ր ի ց ւԻեկն է ։ Թ՛եև ա յն շա տ հ ա մ ա ռ ո տ է , բ ա յց ն ո ր ո ւթ յո ւն է ն ր ա ն ո վ , ո ր ի ր մ ե ջ ունի դ ե ղ ա տ ո մ ս ե ր ' аը ռ ե ց ե փ թ ոլմիւս /ա տ ի ն ե ր ե ն ա ն ո ւն ո վ , բ ա ց ա տ ր ո ւմ է դ եղ եր պ ա տ ր ա ս տ ե ­լո ւ ե ղ ա ն ա կ ը , ն շա ն ա կ ո ւմ է չա փ ե ր ը , ը ն դ ո ւ­ն ե լո ւ կ ե ր պ ե ր ը և ա յլն ։

Ւ եչպ ես ն շ ո ւմ է պ ր ո ֆ . Լեոն^, հետ ա քրքրա ­կ ա ն է , որ ա յդ ա շխ ա տ ո ւթ յո ւն ը դ ր ե լո լ գ ր գ ե լ է ն մ ա ն ա պ ե ս ա յն շ ա ր ժ ո ւմ ը , որ Հ ո վ ս ե փ Ա բ - ղ ո ւթ ե ա ն ն ս կ ս ե յ է Ռ ուսա ստ ա նի հ ա յո ւթ յա ն մ ե շ ։ Ք ա լա ն թ ա ր յա ն ը ի ր գիրքը նվի րոսք էնրա ն և ի ր ո ւղե ր ձ ում հ ե տ և յա լն է գ ր ո ւմ . (ГՏ ե ս ե ա լ ի մ , թ է ' ի կ ա ռ ո ւց ա ն ե լ բ ա ր ձ ր . Ս րր- ր ա զ ն ո լթ ե ա ն գ զ բ ՚ս ր ե ա ռ ի թ դ պ բո ց ս ն և ի ւդ ա յծ ա ռ ա ց ո լց ա ն ե /ն զ ա զ գ ա օ գ ո ւտ տ ՛պա­ր ա ն ն ( ո ր ի Նորն Ն ա խ իջևա ն ) բ ո լո ր հ ա յր ե - ն ա ս էր ա զ գ Հ ա յո ց ' ի ծ ա գ ա ց ե ր կ ր ի ' ի հ ե ­ռ ա ս տ ա ն կ ո զ մ ա ն ց ' մ ի ն չ ց ը ի Հն դ կ ա կ ա ն

* Շ ա ր ո ւն ա կ վ ա ծ ա մ ս ա գ ր ի 1 9 5 4 թ վ ա կ ա ն ի X՝ -V

1 1 - ի ց և Х / ֊ի ք ւ

1. Լ ե ո , քքՀայոը պ ա տ մ ո ւթ յո ւն а , ե ր ր ո ր դ հա տ որ,

Ե րև ա ն , 1 9 4 6 թ . , Էհ 1 0 5 8 1

ն ա հ ա ն դ ա ց ի ն ք նա յօ ժ ա ր կ ա մ օք և զ ո լա ր թ ա . մ իտ ա ռ ա տ ա ձ ե ռ ն ո ւթ ե ա մ ր ն ո ւի ր ա մ ա տ ո յց գ տ ա ն ի լն ' երշա նկութ իւն ի ն ք ե ա ն ց ' և մ ե ծ բ ա ր ո ւթ ի ւն ' բ ա զ մ ա ց ր ի լ ա զի ն ի ցւե ա ն ց հ ա մ ա ր ե ցա ն (ո ր պ է ս և ՛է ի ս կ ) ։ Ո ւստ ի' և ա ն քա տ ս ի մ ե ծ ա գ ո յն գ ո յի ց ' ղ գ ե ղ ե ց ի կ ն ա ­խ ա ն ձ ն ն ա խ ա ն ձ ե ա լ, ը ս տ ո ր ո ւմ մ ա ս ն և ա ն դ ա մ Հ ա յկ ա զ ե ա ն ա զ ն ո ւա ս ե ր ո ւն դ ա զ ի ն , ի յօ դ ո ւտ հ ա ս ա ր ա կա ց բ ա ր լո յն ' տ ոճեա / զտ կա ր ա նձն ի մ յա շ խ ա տ ա ն ս ' զ փ ո ր ձ ա ռ ե - ց ե ա լ դ ե ղ ո ր ա յս ' զ ա ն ա զա ն ց ա ւ ո ց ' պ ա տ ա - հ ե լո ց մ ա ր դ կ ա յի ն սեռի փ նշա ս ա ր ա ս ի մի

հ ա ւա ք մ ա մ բ ' յա ռա շ ա ծի զա յ ս փ ոքրիկ բ ժ շ կ ա ր ա ն , ր ն դ ն մ ի ն և ղհա մ ա ռօտ բ ա ռ ա ­ր ա ն ն ն ո ր ի ն ։ Ել ւչայս ե րկ ո ւ լո ս է ա յս ' ղէտ մ ի ո յ նա քա րա կտ ի ց ա ն կ ա ն ա լո վ ց ա ն կ ա ց ա յ ա ր կա ն ե լ ի գ ա ն ձ ա ն ա կ ' հ ո յա կա պ գր ք ա տ ա ն ' բ ա ր ձ ր Ս ր բա դ ն ո ւթ ե ա նդ ։

Որ ե թ է օգ տ ա կ ա ր և հ ա ճ ո յ թ ո ւի ցի օդ - ա ա կ ա մ Ս ր բո ւթ եա նդ , և բա ր ձ ր հ ր ա մ ա ն ա ւդ տ պ մ ա մ բ ի լո յս ը՛նծա յի ց ի , ո ՛չ ս ա կ ա լ ե ր - ջա նկ ո լթ ի ւն և ի ն ք ե ա ն հա մա ր ի ի մ ս ն ո ս ս ս - տ ո ւթ ի լն , գտ ա ն ե լո վ ա ր ժ ա ն ի ' ծ ա ռ ա յե լո յ մ ե ր ո յի ն ս յա բ ե թ ա ս ե ր ո ւն դ ա զ ի ն » ։

Ա շխ ա տ ո ւթ յո ւնը բ ա ժ ա ն վ ա ծ է ե ր կ ո ւ մ ա ­ս ի ։ Ա ռա շին մ ա ս ո ւմ ն կ ա ր ա գ ր վ ա ծ ե ն հ ի ­վ ա ն դ ո ւթ յո ւն ն ե ր բ և դ ր վ ա ծ են դ ե ղ ա տ ո մ ս ե ր Iա տ ի ն ե ր ե ն լե զ վ ո վ , բ ա յց հ ա յե ր ե ն տ ա ռ ե ­ր ո վ , ի ս կ ե ր կ ր ո ր դ մ ա ս ը դեղերի բ ա ռ ա ր ա Ա ։ է ։ Ա ր ղ ո ւթ յա ն ի տ պ ա րա նի ա յս նո ր գի բքր դ ա ր ձ յա լ կ ա րևոր ն շա ն ա կ ո ւթ յո ւն ո մ ւե ց ա վ ։ Ի նչպ ես ն շո ւմ է բ ա ն ա ս ե ր ֊ր ժ ի շ կ դ ո կ ։ո . Վ. Թ ո ր գ ո մ յա ն ը , а ա պ ա գա հ ա յ բժ շկ ա ր ա ն ն ե ր ո , ա ռ ա շն ո րդ կ ա բ ե լի է նկա տ եք հ ա մ ա ռ ո տ բ ա ­ռ ա ր ա ն ս ... Մ ե ծ ի ր ա վ ա մ ՛բ ... զՔ ա լա ն թա ր յա ն հ ա մ ա ր ե ր ւ են ք Ժ Ր դա բո ւ հ ա յ բ ժ շ կ ա ց ն շա -

Է Ջ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն 19 5 4

Հ . ա 1.11*()ՏС ~ гт 1 г *ть ՛ '№ ք հ * ՝^ 1У & 3 г г 4!»-/ ({*•>*»

. Ц и - ь р - г Ш ‘ ‘Нг-՝- Ч * - . ”—♦ •( 1 ~ 4 > * * 7 * 9 Р ■

֊ ■ • » ֊ * К Л - а * - & * ~ * У ծ - օ * - է Յ « Ն - * ֊> է * յ

К ^ г- ^ . ^ ; 8 ^ й и » - г * Ииг Ն -Հ -է -± Հ չՀ I »/.* * т 1 ^ . ^ » ֊^ ь ' Ы т ч г - А * - » ՛ I

1 ' . ;гг->- «■ К Ч - ‘ '» А Ч Н -Ո Տ ճ ճ ճ ք ^ & > Հ $ .- >:.1 Պ -^ — է ՚լ Է * Г а-; 0 ,հ“ 4 -4 * Դ ^ յ- 4 ^ ' ^ ’ ,

;1 ,у-тг*- / ք».-.•-<р ‘/ | » г - г ՀէցքւԼկքթ ■ »5 ^ ք ք # ք ՛,<• | , | _ յ է ( . . ւ լ-Հ ՚է “ тг^“ < ![>—

• Н . ՛ • ՝ -ч Я.,

Ч ‘Й Ж - ~ ^ . * » ! • Ա * ~ - } ՜ . * | ւ . |

Ի • - , - —V ̂ « А Л - г 4.- Ս.-<-т1—Р Л . 3V. .:• ̂ . ч . . ^ • ■■ I

՛>՛ !’. 1“ I* А Ь ь Г. г I

1 79 3 թ վ ա կ ա ն ի ն , Ն որ -Ն ս ւխ իշև ա ն ում , Հ ո վ - սեփ ա ր քե պ ի ս կ ո պ ո ս Արղությսւնի ա պ ա ր ա ­ն ի ց լո ւ յս տ ե ս ա ծ Պ ե տ ր ո ս բժ ի շկ Քսւլանթսւր- յա ն ի «Բ ժ շկա րա ն հա մ ս ւո օտ » ա շ խ ա տ ո ւ­

թ յա ն տ ի տ ղ ո ս ա թ ե ր թ ը :

նա վորա գ ո ւ յն ը .. . » , Գիրքը լո ւ յս Է տ ե ս ե լ „ ի

Հնդ ի կ ս Ի Սյյպաւթ բ ն ա կ ե տ լ Ջ ո ւղ ա յե ց ի պ ա յծ ա ռ իշխ ա ն Ա ղա յ Յ օհա ն ջա ն Գ էրա ք- եանտի ծ ա խ ք ո վ ։ Ինչպ ես ա ս վ ա ծ է ս ույնգըքի հի շա տ ա կա րա նո ւմ , մ ե կ ե ն ա ս ը ն յո ւ ­թ ա կա ն մ ե ծ օգ ն ո ւթ յո ւն է ց ո ւ յց տ վ ե լ նա և Ն ո ր ֊ն ա խ ի ջ և ա ն ի [երկու հ ա յկ ա կ ա ն դ պ ր ո ց ­ներին և տ պ ա րա նին ւ Ս ույն գիրքը և ս ա պ ա ֊ գ ր վե լ է Թ ա դ ե ո ս վա ր դ ա պ ետ Կ ո ս տ ա ն գ ձ ո լ-պ ո լս ե ց ի Մ ա ր ո լքլա նի կ ո ղ մ ի ց ։ Գրքի ս կ ը զ - բ ո ս է զ ե տ ե ղ վ ա ծ է հ ե ղ ի ն ա կ ի ՝ Պ ետ րոս բժ ի շկ Ք ա լա ն թ ա ր յա ն ի պ ո ր տ րե ն ։

Ս ոլ/ն հա մ ա ռո տ բժ շկ ա ր ա ն ն ունի 1 3 ^ Հ 2 0 ,5 ս մ . մ ե ծ ո ւթ յո ւն և բ ա ղ կ ա ց ա ծ է 1 3 6 է շ ի ց , Գ իրքը կ ա շե կ ա զմ է , Ի ն չպ ե ս ա ս ­վ ա ծ է գրքի հիշա տ ա կա ր ա նո ւմ , բ ժ ը շ -կա րա նը լո ւ յս է տ ե ս ե լ 6 0 0 օրինա կ տ պ ա ­քա նա կո վ ։

֊ն տ ւ յն 1 7 9 3 թ վա կ ա ն ին լո ւ յս է տ ե ս ն ո ւմ « ծ ա ր ե ց ո յ ց և ՕՐսւցոյց յո ր ո ւ մ ց ո ւց ա ն ի ն ա մ ե ն ա յն սւօնք I. պ ա հք սւգգիս Հ ա յ ո ց » , я / / },

ունի 9 ,5 '^ Հ յ5 ,5 ս մ . մ ե ծ ո ւթ յո ւն և բա ո կ ա օ ա ծ է 5 6 էջի ց ,

Դ ա ր ձյա լ 1 7 9 3 թ վա կ ա ն ին լո ւ յս է տ ե ս ­ն ո ւմ ն ա և «Պ ա տ մ ո լթ ի լն ԹԷլա մաքի ո ր ղ - ւոյ Յ ո ւ յի ս ի » , Ֆ ե ն ե լո ն Ֆ ր ա ն չե ս կ ո յի , «փ ո - խ ա դ ր ե ա լ ի Գ ա լլի ա ցլո ց և ի յԻ տ ա լի ա ց ֊ լո ց լե զ ո լէ ի հ ա յ բ ա ր բ ա ռ , չա ն ի լ և ա շխ ա - տ ա ս ի ր ո ւթ ե ա մ բ պ ա րոն Մ ա րգա ր Զ ա քա ր իա յի Խ օճէնց Ե ր և ա ն ց ւ ո յ.. .» ։ օՍ րբա գրեա լ զ գ ո լ . շ ո ւթ ե ա մ բ ի ձ ե ո յս գ ր ո յ թ ա ր գ մա նչին ի Թ ա գ ֊ դ էո ս վա ր դ ա պ ետ է Կ ո ս տ ա ն դ ի ն ո լպ օ լս ե ցւո յ Մ ա ր ո ւդ ե ա ն »։ «Ա ր դ ե ա մ բք և ծ ա խ ի լք ՝ ա ղն ի , պ ա ն ծա լի ի շ խ ա ն ' ա ղ ա յ Ե ղ ի ա զ ա ր ե ա ն ' ա ֊ ղ ա յ Յ օհ ա ն ն էս վ ե հ ա զ ն ե ա յ պ ա րոն պ օ լկ ո վ ֊ ն ի կ ի ն , ի յի շա տ ա կ կ ա ն խ ա թ ա ռ ա մ միա կ ո ր դ ւո յն ի լր ո յ ' ա ղ ա յ Ցա րո լթ ի ւն ի Տէր հ ա ն գ ո լց ե լո յ» ։

Ֆ ե ն ե լո ն ի «Թ ե լա մա քսը բ ա ղ կ ա ց ա ծ է ե ր ­կ ո ւ հ ա տ ո ր ի ց . Երկու հա տ որները միա սին պ ա ր ո & ա կ ո ւմ ե ն 3 7 1 էջ և ո ճ ,ե ն 1 8 ,5 Х .2 6 ,5 ս մ . մ ե ծ ո ւթ յո ւն ։ Գրքի ա ռա ջա բ ա ն ը ն։Ա ,րվա ծ է а ե ռ ա մ ե ծ և գ ե ր ե ր ջա ն ի կ » Հ ո վ ս ե փ ա ր ք ե ­պ ի ս կ ո պ ո ս ի ն , ո ր ի ց հետ ո դ ր վ ա ծ է ռբուն թ ա ր գ մ ա ն չի ն ա ռ ը ն թ ե ր ցօ ղ ս Ա րա մ եա ն բ ա ֊ ն ա սիրտ ց » ն ե ր ա ծ ո ւթ յո ւն ը , Ա յս տ ե ղ թ ա ր գ ­մ ա ն ի չը կ ե ն ս ա գ ր ա կ ա ն հ ա մ ա ռ ո տ տ ե ղ ե կ ո ւ­թ յո ւն ն ե ր է տ ա լիս Ֆ ե ն ե լո ն Ֆ ր ա ն չե ս կ ո յի և նրա ա շխ ա տ ո ւթ յա ն գ ր վ ե լո ւ հա նդ ւս մ ա ն քնե - րի մ ա ս ի ն , ա յն ո ւհ ե տ և ց ա վ է հ ա յտ ն ո ւմ , որ մ ի ն չև ի ր թ ա ր գ մ ա ն ո ւթ յո ւն ը ուշա դրո ւթ յո ւն չի դ ա ր ձվ ել ա յդ ա շխ ա րհա հռչա կ և բ ա զ մ ա ­թ ի վ լե գ ո մսերով թ ա ր գ մ ա ն վ ա ծ գիրքը հ ա յե ­ր ե ն ո ւն ե ն ա լո ւ վրա ,

2 - ր դ հա տ որի վերջին կ ց վ ա ծ է հիշ ա ւոա - կ ա ր ա ն ' հ ն գ կ ա հ ա յե ր ի ն վ ի ր ա տ վ ո ւթ յա ն , Ն որ-Ն ա խ իջևա նի Ս. Խ ա չ վա նքի օ ծ մ ա ն , Ա ր ղ ո լթ յա ն ի ' 1 7 9 3 թ վ ա կ ա ն ի ն դեպ ի Պ ետ եր- բ ո ւր գ կ ա տ ա ր ա ծ ճ ա նա պ ա ր հ ո ր դ ո ւթ յա ն , ա յն տ ե ղ կ ա յս ր ո ւհ ո ւ կ ո ղ մ ի ց ը ն դ ո ւն վ ե լո ւ և ա կ ա ն ա կ ո ւռ ա դ ա մ ա ն դ յա խ ա չո վ ո լ մ ա ն ֊ թ ի ո վ պ ա ր գ և ա տ ր վ ե լո ւ, Ղ ր ի մ ճա նա պ ա րհո ր­դ ե լո ւ և ա յլ հետ ա քր քի ր դեպ քերի մ ա ս ի ն ,

Թ ե լե մ ա քի հ ա յե ր ե ն թ ա ր գ մ ա ն ե լն ո ւ տ պ ա ֊ գր ե լը մ ե ր ա յն ժ ա մ ա նա կվ ա Ի րա կա նութ յա ն մեջ մ ի խ ո շո ր ե ր և ո ւյթ է ր ։ Եթե նկա տ ի ա ռ ­ն ե ն ք ն ա և գրքի բ ն ա գ ի ր ը լո ւս ա բա ն ո ղ ծ ա ­ն ո թ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի թ ա ր գ մ ա ն ո ւթ յո ւն ն ե ր ը , որ հա մկա ցողութ յոմև ե ն տ ա լի ս ա նտ իկ ա շ­խ ա ր հ ի , ա վ ա ն դ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի , դ ի ց ա բա ն ու_ թ յո ւն ն ե ր ի մ ա ս ի ն , մ ի բ ա ն , որ ն ո ր ո ւթ յո մ , էր մ ե ր դր ա կ ա ն ո ւթ յա ն մ ե ջ , ա յն ժա մա նա կ հ ա ս կա ն ա լի կ լի ն ի , թ ե ի նչպ ի ս ի ծ ա ռ ա յո ւ­թ յո ւն էր մ ա տ ո ւց ո ւմ Ա ր ղ ո լթ յա ն ի տ պ ա րա նը հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն մ տ ա վ ո ր ա պ ե ս զ ա ր գ ա ցն ե լո ւ գ ո ր ծ ո ւմ ,

1 7 9 4 թ վ ա կ ա ն ի ն /ո ւ յս է տ ե ս ն ո ւմ «Գ րքուկս կոչեցեւա. հ ո գ ե շ ա հ յ ե ր կ ո լ ց ' 6 ա _՚ւ ի ց ' Ս ր բ ո յն Յ օ հ ա ն ն ո » Ո ս կ ե բ ե ր ա ն ի ն յ Ա ք պ ֊

ր իսւնդրեա յ. դ ր ք ո յ ' եր ր ո ր դ և ի չո ր ր ո ր դ նսւ- ւփ ցն ո տ ա ն ա ա ր ե ա յ ի Յսւկ ո ր ա յ Պ ա տ ր ի ա ր ­քի Կ. Պ ո լ ս ո յ , ի շա հ 1ւ ի յօ դ ո ւ տ կ ա տ ս ւր ե- լութ եա ն կ ե ն ա ց ց ա ն կ ա ց ո ղ ա ց » հ ա տ ո ր ը , որն ոձւի 1 0 , 5 ^ 7 , 5 ս մ . մ ե ծ ո ւթ յո ւն և բա ղ կ ա ց ա ծ է 7 2 կ ի ց . Տ ա ր բ հ ա ն ա լյա ն ն ո լ Գ. Լ և ո ն յա ֊ ն ր ա յս գ ի ր ք ը չւեն հ ի շո ւմ ։

Ղ ա ր ձ յա լ 1 7 9 4 թ վ ա կ ա ն ի հր ա տ ա ր ա կ ու­թ յո ւն ն ե ր ի թ վի ն ե ն պ ա տ կ ա ն ո ւմ և ս ե րկ ո ւ գէրքեր' «Խ ո ր հ ր դ ա տ ե տ ր ս ր բ ա զ ա ն պ ա տ ա ֊-

րսւդի», որի ե ր կ րո ր դ մ ա սը վ ե ր ն ա գ ր վ ա ծ է «Գ իր ք ա դ օ թ ի ց » , և «Տետրսւյկ հ ա մ ա ո օ տ բ ա ­ռ ա ր ա ն ի , ա րա րեա լ և չա փ ա ր ե ր մ ա մ ր ո տ ա - ն ա ւո ր ե ա լ' ա շխ ա տ ա ս ի ր ո ւթ ե ա մ ր Պ օղոս դա սա սա ց դպ րի Տ ի ւբ ի կ ե ց ւո յ Թ ո ր ո ս ե ա ն , ի փ ա ռ ս Տ ե ս ա ն Ա ս տ ո ւծ ո յ, և ի վ ա յե լո ս էն ն ո ­ր ա վ ա ր ժ ի ց դպ րա տ ա ն» ։ Я .. .Ա ր դ ե ա մ ր ք և ծ ա ֊

/ս ի ւք ' ի Հ ն դ ի կ ս ի Դ ա ք ա յ ր ն ա կ ե ա լ' մ ե ծ ա - հա ս ստ և ր ա ր ե ա ց ա պ ա ր տ պ ա րոն Մ ա րտ ի­ր ո ս ի ն Տ է ր Ս տ ե փ ա ն ն ո ս ե ա ն »,

Տ ե տ ր ա կ ի ա ռա ջա բ ա ն ը գ/ձել է տ պ ա րա նի ա ն խ ո ն ջ ա շխ ա տ ող Ւ ա դ ե ո ս վ ա ր դ ա պ ե տ ը , որի ց ե ր և ո ւմ է , ո ր ս ո ւ յն տ ետ րա կի հ ե ղ ի ­ն ա կ ը ի բ ո ւս ո լց ի յն է ե ղ ե լ , և դ ե ռ ա յդ հ ա ն - գ ո ւց յա լ т и п լց ի չը մ ի շա ր ք ա յլ ա շխ ա տ ո ւ­թ յո ւն ն ե ր էւ է թ ո ղ ե լ ձ ե ռ ա գ ի ր վ ի ճ ա կ ո ւմ ։

Տ ե տ ր ա կ ի հ ի շա տ ա կ ա ր ա ն ո ւմ խ ո ս վ ո ւմ է գրքի մ ե կ ե ն ա ս ի , ի ն չպ ե ս ն ա և ա ռհա սա րա կ հնդկա հա յե ր ի կ ո ղ մ ի ց տ պ ա ր ա ն ի ն ց ո ւ յց ա ր վ ա ծ ա ջ ա կ ց ո ւթ յա ն մ ա ս ի ն . ոՑ ո ր ո ւմ ժ ա ­մ ա ն ա կ ի ' ո չ թ է ղ ս ո յն զ ա յս ա յր ս ղ ո ւա ր թ ա - միսւ մ ի ա յն ' ո ւն ի մ ք ա ր ժ ա նա ւոր դրուա տ իւք' ը ս տ մ ե ծ ա դ ո ր ծ ո ւթ ե ա ն ց ն ' ի ն մ ա ն է ' ի յ օ - գուտ հ ա ն ո լր ց հ ա յկ ա զ ն է ի ց ա ր ա ր ե լո ց , ի դիր ա ր ձ ա ն ա ց ո ւց ա ն ե լ, ա յ/ ւոպ մա մր ի լո յւ ։ ը ն ­ծա յե ա լ որ պ էս ի յա ս տ ղ ա լի ց ՛երկն ե ա մ ե - ն ա ւի ա յլ ճ ա ռ ա գ ա յթ ե ա լ է տ ե ււա նե լ' Մ ա դրա - ււու, Ս ուրա թու, Կ ա լկ ա թ ո լ, Մ էյղա ր ւստ ու, Մ ո ւչլի բ ա ն դ ա ր ո լ, և ա յլո ց ն Դ ա ք ա յո լ օր հ -ն ե ա լ ժ ո ղ ո վ ր դ ե ա ն ' ս երտ ս է ր ն , բ ա ր ե ա ց յ ա - ռա ջա д մ ա ն ' ա խ օր ժ ա ն օ ք կա մ ե գ ո ղու թ ե ա ն' յե ր մ ե ռ ա ն դ ո ւթ ի ւն , և ա ռ ա տ ա ձ ե ռ ն ղ ո ս ս ր թ ա - միւո տ ր ո ց ' ա ր գ ի լն ա լո ր ո լթ ի ւն » ։ Տետրա կ\ն ունի 1 0 X 1 5 , 5 ս մ . ։!\եծոսթյու6, և բ ա ղ կ ա ց ա ծ է 9 6 կ ի ց ,

Ա յս շր ջա ն ո ւմ տ պ ա րա նի ո ւն ե ց ա ծ հ ա ջո ­ղ ո ւթ յա ն ը մ ե ծ ա պ ե ս ն պ ա ս տ ո ւմ է Թ ա ղ էոս վա ր դ ա պ ե տ Կ ոստ ա նդՏեոլպ ոլսեցին։ ո րը րւս- ց ի տ պ ա րա ն ի ղ ե կ ա վ ա ր ո ւթ յո ւն ի ց , ս տ ա ն ձ - ն ե լ էր ն ա և ն ո ր -Ն ա խ ի ջև ա ն ք ա ղ ա քի վա նքի Հ ս կ ո ղ ո ւթ յո ւն ը , ի ն չպ ե ս ն ա և դ պ ր ո ց ի ղ ե ­

կ ա վ ա ր մ ա ն գ ո ր ծ ը , Р ш լց ի ն չպ ե ս հ ա յ բ ո /ո ր մ շա կ ն ե ր ը , ա յն պ ե ս է լ Ա ր ղ ո ւթ ւ ՚ս ն ա ր քե­պ ի սկ ո պ ո սն ու Բ ՚ա դ ե ո ս ւքա րդւսպ ետ ր ո ւն ե ­ն ո ւ մ ե ն ի ր ե ն ց թ յն ա մ ի ն ե ր ր , ո ր ո ն ք ս-եսում ե ն խ ա ն ո ա ր ե լ ն ր ա ն ց ա զ գ օ գ ո ւտ գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւ­թ յո ւ ն ը ։ Բ ՚ա դ ե ո ս վա ր դա պ ե տ ր հա ճ ա խ ր ն կ - ն ո ս է է հ ո ւս ա հ ա տ ո ւթ յա ն մ ե ջ , բ ա յց ա ն վ ե -

հեր Ա ր ղո ւթ յա նը Р 'ш դ ե ո ս վա րդա պ ետ ին ի ր գ ր ա ծ ն ա մ ա կ ն ե ր ո ւմ մ ե ծ ա ր ե /ո վ նրա մ ա ­տ ո ւց ա ծ ծ ա ռ ա յո ւթ յո ւն ն ե ր ը , խ որ հո ւր դ Է տ ա լի ս չը ն կ ճ վ ե լ. Նա մ ի ն ա մ ա կ ո ւմ գ ր ո ւմ Է. в . . .Ա յ լ ղ քեղ և զա շխ ա տ ա նս ք ո յ և զ պ ի տ ա - նա ւորութ իւն գ ո ր ծ ո յդ գ ի տ ա ս ց ե ն թ է ո չ , որ­պ էս ի ն ձ ն մ ա ն ա պ էս և ք ե զ , ո չի ն չ Հ փ ո յթ հ ո գ ա լ դՀւոցա նէ, զի դժուա րին է կ ո ւր ա ց զ լո յս ա ր ե գա կ ա ն ք ա ր ո զ ե յ և խ ե լա մ ո ւտ ա - ն ե լ . . . վ ա ՚ւն ա յս մ մ ի ՛ ի ն չ հ ո գ ա լ, ա յդ խ ո ւ­ժ ա նն ա յլո վ ք ա մ ենա յնիւլք, յա յն ժ ա մ ի բ ա ց բ ա ռ ն ի ի ք էն յո ր ժ ա մ ւոա ցէ մ ե ծ Ա ստ ուա ծ տ՛ես ա ն ե լ զ մ ի մ ե ա ն ս » , Ա րղութ յա նի տ պ ա ­գրա կա ն ա զգ օգ ո ւտ գործուէւեոլթ յա ն պ ա տ ­մ ո ւթ յա ն մ ե ջ Ր ՚ա գ ե ո ս վա րդա պ ետ ի ա ն ձ ն ա ­վ ո ր ո ւթ յո ւն ը մ ե ծ ա գ ո ւ յն հ ո ւյս ն է հ ա ն դ ի ս ա ­ց ե լ մ ե ծ ե կ ե ղ ե ցա կ ա ն ի հ ա մ ա ր , « Սիրելի որ- գ ի ։ — գ ր ո ւմ ,է Ա ր ղ ութ յա նը Բ ՚ա գ ե ո ս վ ա ր դ ա ­պ ե տ ի ն ,--- դ ո ւ ի ն ք ն ի ն ք ո յ խ ղ ճ մ տ ա ն օ ք ն գ ի ­տ ե ս , ո ր ես ա յ դ տ պ ա ր ա ն ն քոյ յո ւս ո վն ւսոեալ մ տ ի ի ն ե ր ք ո յ ծսւնրուրեա ն բ ե ո ի ն » :

1 7 9 3 թ վ ա կ ա ն ի ն , Ն ո ր -ն ա ի փ շ և ա ն ո է մ , Հ ո վ - ս ե փ ա ր քե պ ի ս կ ո պ ո ս Ա ր ղ ո ւթ յա ն ի տ պ ա ր ա ­ն ի ց լո ւ յս տ ե ս ա ծ «Ւժշկա րւսն Աամսւււօտ» ա շ խ ա տ ո ւ թ յա ն հե ղ ի ն ա կ Ջ ո ւ ղ ա յե ց ի Պետ րոս

բժ ի շկ Ք ա ւա ն թ ա ր յա ն ր :

42Է Ջ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն 19 5 4

: ք|1 Г.ХИ'П I' И' I' է- г §I Й Ы ; 1 , Г ; 1 Р Г . ^ > Ո Ո ' Ի Ո Հ 1

I '• ;

' ♦ - ч !

т о т гтгн«иццггг?17 9 3 թ վ ա կ ա ն ի ն , Ն որ -Ն ս փ ւի չև ա նո ւմ , Հ ո վ - ս եփ ա ւ ՚ւ ՚ե ս |ի ս կ ո պ ո ս Արղությսւնի տ պ ա ր ա ­նից լույս տ ե ս ա ծ Ֆ ե ն ե լո ն ի «Պ ա տ մ ութիւն Թ Էլա մա քի որղւո յ Յ ա լիսի» ա շ խ ա տ ո ւթ յա ն

2 - ր դ հա տ ո ր ի տ ի տ ղ ո ս ա թ ե ր թ ը ;

Մ ե ծ է եղել Ա րղութ լա ն ի ց ո ւ յց տ վ ա ծ սերը Թ ա դեոս վա րդա պ ետ ի ն կ ա տ մ ա մ ր . ահա թե ի ն չո ՛ւ դեռ1ւս տ պ ա րա նը Պ ե տ ե ր ր ո ւր գ ե ղ ա ծ ժա մ ա նա կը լս ե լո վ Թ ա ղեոս վա րդա պ ետ ի հ ի վ ա նդ ութ յա ն մ ա ս ի ն , Ա րղութ յա ն ը ի ր մի ր ա ր ե կա մ ի ն ա հ տ ր ե կ վ ա ծ դ ր ո ւմ Հ ր . «Բ՛ա գէո ս վա րդա պ ետ ն հ ի լ ա ն դ ա ց ե ա / ի Պ ե տ բր ո ւր ղ , ես աստ ց ա լա դ ա ր ե ա լ...» և ա յլն 1 /

Ն որ-Ն սւխ իջևա նի Ս. Խ տ չ վա նքի տ պ ա ր ա ­ն ը հ ե տ ա գ ա յո ւմ մ ե ն ք տ ե ս ն ո ւմ ե ն ք , որ փ ո - \ս ա ղ բվ ո ւմ Ւ, Ա ստ րա խ ա ն, որը ա ռ ա ջն ո ր դ ա - նիստ քա ղ ա ք էր և իր ժա մ ա նա կի մ ե ծ մ ա ս ը ա յդ տ ե ղ էր ա ն ց կ ա ց ն ո ւմ Ա րղութ յա նր ւ Նա կ ա ր ծո ւմ էր , որ է լ ա վելի մ ո տ ի կ ի ց հո Վ ՛ " ֊ Ն ա վորելով տ պ ա դրա կա ն գ ո ր ձ ը , նա է ՛լ ա - վ ե լի մ ե ծ հա ջող ութ յա ն կկա րողա նա հ ա ս ­ն ե ր Ըստ Գ. Լ և ո ն յա ն ի , Նոր ֊Ն ա խ ի ջև ա ն ի տ պ ա րա նի ա մ ենա վ երջի ն հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւթ յո լ-

1. Հայկական ՍԱՌ ՊհաակաV մալո Անագ ա ր անի ձե­ոագիր .V 2940, թ. թ. 144.Ա, ւՏՏր, 234ր,

նը 1-796 թ վա կ ա նի ն տ պ ա գ ր վ ա ծ «Ա տ ենս ւ- թանութիւն»{> ք ե ղ ե լ ։ Գ. Լ ևոնյա նը մեջ է բ ե ­ր ո ւմ ա յդ а Ա տ ե ն ա բա ն ո ւթ յա ն » տ ի տ ղ ո ս ա ­թ եր թ ի մ ի ա յն հա մ ա ռո տ շա րա դրա նքը՛1, ա յն ­ի ն չ Հ . Ա. Ղ ա ղ ի կ յա ն ն 3 ու Բ ՜եոդիկը4 մ եշ են I երում» ն ո ւյն 1Г.Ա տ ե ն ա բա ն ո ւթ յա ն а տ ի տ ղ ո ­սա թերթի ը նդա րձա կ շա րա դ ր ում ը , որից էլ պ ա ր զ վ ո ւմ է , որ գիրքը լո ւ յս է տ ես ել ո ՛չ թե Ն որ -Ն ա խ իշև ա նո ւմ , ա յլ հ ե ն ց Ա ս տ ր ա խ ա ֊ ն ո ւմ , Ա հա ՛ ա յդ տ ետ ր ա կ ի ա մ բո ղշա կ ա )։ վերն ա դ իր ը . ռԲա նք ա ս ա ցե ա լ պ ս ա կա զգե ա ց Ս րբա զա ն Ա րքեպ ի ս կ ո պ ո ս է՝ Հ ի լս ի ս ա յի ն կո ղմ ա ն ս ե ղ ե ա լ ա մ ե ն ա յն ա զ գ ի ս Հ ա յո ց ի 1 7 9 6 թ ո ւ ո յ՝ ա պ րիլի 5 ի Ղ զլա ր , ի Վերա'- ւիոխ մ ա ն' ա մ ե ն ա ս ո ւր բ Ա ս տ ո ւա ծա ծն ա յ յե - կ ե ղ ե ցւո շն Հ ա յո ց ի ն ե ր կ ա յո լթ ե ա ն բա ր ձր գ ե ր ա զա ն ցո ւթ ե ա ն ենա րա լ ա ն շե ֆ , և զա նա - զա ն նշա նա կի ր կա լա լե ր Իվա ն Վ ա սիլիչ ԳՈւ- դո վ ի չի ն և ա յլ ղ օր ա պ ե տ ա ց. ի ժա մա նա կի, չո ւե լո յն զ օ ր ա ց ն ' ի ւր ո ւհ ւո յ կ ա յս ե ր ա կ ա ն մ ե ծ ո ւթ ե ա ն ' ի Ղ զ լա ր ո լ ի Պ ա րսս, ը ն դ կ ա ֊ ռ ա վ ա ր ո լթ ե ա մ բ ' պ ա յծ ա ռ ա փ ա յլ գ ր ա ֆ Վ ա - լէ բ ի ա ն Ա լեքս ա նդր ովիչ Յ ո ւր ո վ ի ն ։ Տպ ն ա լ ի 1 7 9 6 թ ո ւ ո յ, ի մ ա յի ս ի 5 ի տպձ Նորին բ ա ր - ձըր Ս րբա զն ութ նա նն ի յԱ ժ ղ ա ր խ ա ն » ։

1 7 9 7 թ վ ա կ ա ն ի ն Ա ստ րա խ ա նոսէ /ո ւ յս է տ ե ս ն ո ւմ «Մ եկ նո ւթ ի ւն սաղւքոսսւց Դ սոթ ի» ԳՒՐՔԸ։ «Յ օ ր ի ն ե ա լ ս քա նչե լի ա ս տ ո ւա ծա ր ա - ն ո ւ թ ե ա մ բ ... մ ե ծ ի ն Վ ա րդա նա յ Բ ա րձրրերղ~ ց ւ ո յ լեզուա գւէտ և բա զմ ա վ ա ս տ ա կ վար-: Դ ա պ ե տ ի Հ ա յո ց ս . . . ի խ ն դ ր ո յ ա րհիա կա ն Տ ե ս ա ն Յ օ հ ա ն ն ո լ Բ ա գ ր ա տ ո ւն ս ւյ' ա ռ ա ջն ո ր ­դի ս ո ւր բ ո ւխ տ ի ն Հ ա ղ ր ա տ ո լ, և ա շա կեր- տ ա ց խ ր ո ց ։ Ի թ ա գա ւո րո ւթ ն ա ն ն Հ ա յո ց ' որ I՛ ^ՒլւԻԿԻա ՝ Հ ե թ մ ո յ ա ռ ս ւջն ո յ։ Յ ա մ ի Տե ա ո ն

1 2 5 1 ։ Ել ի թ ո ւա կ ա ն ո լթ ե ա ն ս Հ ա յո ց եօթն հա րի լբա Տ պ ա գ ր վ ե լ է «Ա ր դ և ա մ բք և ծ ա - խ ի ւք ' ի Սուրաք) բ ն ա կ ե ա լ' խ օ ջ ա յ Մ ի ն ա ֊ ս*էնց Գ րիգոր ա ղ ա յի ո ր դ ի ' ի Ք րիստ ոս հ ա ն գ ո ւց ե ա լ ա ղ ա յ Ց ո վ հ ա ն ն էս ի ն Ջ ո ւ դ ա յե ց ֊ ւո յ » 5։

Ա յս գիրքն Ա րղութ յա ն ի տ պ ա րա նի ա մ ե - ն ա լա վ ա գ ո լյն հրա տ ա ր ա կ ո ւթ յո ւնն է ։ Տ պ ա ­գ ր ո ւթ յո ւն ը կ ա տ ա ր վ ա ծ է մ ե ծ խ ն ա մ ք ո վ , թուղթ ը ս պ իտ ա կ է , տ ա ռերր մ ա ն ր , բ ա յց նոր և ր ն թ ե ռ ն ե լի ։ Ս կ զբո ւմ կա մ ի ն կ ա ր , որ

2. Գ. Լեւմւ/ա ն, г Հ ա յ ՛լի ր բ ը և ս ս ւր ս գր ո ւթ յա ն ա ր ֊վ ե ս տ ը յ>, կ 1 6 9 ։

3 . Հ . Ա . Ղ " ՚ղ 1 ՚կ յա ն ։ "Հ ա յկ ա կ ա ն հ ի ն մ սւտ ենա -գ ր ո ւթ ի ւն օ , Վ ե ն ե տ ի կ , 1 9 0 9 --- 1 9 1 1 թ . թ . , Լ յ 2 5 0 ։

Հ. Ւ Լ ո գ ի կ , I Տ ի պ ո ւ տ ա ։։» , 1 9 1 2 թ . , Կ. Պ ո լիս , կ 180,

Տ . Գ ա րեգին Լ ե ֆ յա ն ն ի ր * Հ ա յ գ ի ր ք ը և տ պ ա ­

գ ր ո ւթ յա ն ա րվ ես տ ը յ> ա շխ ա տ ութ յա ն մ ե շ ։ ս խ ա լմ ա մ բ ,

ա յս գ ր բ ի տ պ ա գր մ ա ն ծ ա խ ք ե ր ը Հո գ ա ց ո ղ մ ե կ ե ն ա ս <

հա մւսրոսք Ղ զլա ր ք ա ղ ա ք ո ւմ րնաէրքոգ Ա նա ռն Շ ս /մ պ - խ ե ց ո մ , ( է շ 1 7 0 ) ւ

I .0 1Г I՛ II. » I» Ն 4 »

պ ա տ կ ե ր ա ցն ո ւմ է Վարդսւէւ Րա րձրրերդցուն ն ս տ ա ծ ւէիճա կում, վա րդա պ ետ ա կա ն գ ա վ ա ­զա նը ա չ ձ ե ռ ք ի ն և գիրքը ծն կ ա ն վր ա . ն ր ա ­ն ի ց ք ի լ հ ե ռ ո ւ գ տ ն վ ո ւմ են նրա լո ր ս վ ե ղ ա ­ր ա վո ր ա շա կ ե ր տ ն ե ր ը ' կ ա ն գ ն ա ծ յււ լո ք ա ծ վ ի ճ ա կ ո ւմ , գ ր քեր ը ձ ե ռ ն ե ր ի ն ։ Նկարի տակ գ ր վ ա ծ ՛է.

«Մ ե ծ ն Վ ա րդա ն հոպ ւով զ մ ա յլե ա լ,Ի բր և զա րփ ի լո լս ո վ փ ա յլե ա լ,Ծորա ն հ ր ե ղ էն լե զ ո ւի ն ա ր բե ա լ,Ջ ի մ ա ս տ ս գ ր ո ց ո ւղիղ ճա ռ եա լ»ւ

Գիրքն ունի հ ա յկ ա կ ա ն ոճ ի թ ռ լն ա ղ ր ե ր ։ Կ ա զմն ա մ բո ղջա կ ա ն կ ա շվ ի ց ՛է։

Հ ի շա տ ա կ ա ր ա նի մ ե շ ա ր ձ ա ն ա գ ր վ ա ծ է , որ գրքի հր ա տ ա րա կում ը կ ա տ ա ր վե լ է « . . . ի գ ա ռ ն * և յա մ ե ն ո լս ս է է ք վշտ ա պ ա տ ժ ա մ ա ­ն ա կ ի ս , յո ր ո ւ մ ա ղ էտ ա լի ա ն ց ք ն ' ը ն դ ա ն ­բ ի ծ և ա նա րա տ մ ա յր ս մ ե ր Ս ուրբ է ջմ ի ա ­ծ ի ն ' յա ն ՚օ ր էն ր ռ ն ա լո ր ա ց , և յե ր կ ր ո ր դ Հ ռ ա փ ս ա կ ա յ, է տ յն պ է ս ' և ը ն դ ա ն բ ա խ ֊ ա ո ւթ ե ա մ բ պ ա շա րեա լ ք ա ղ ա քն Բ ՚ի ֆ լի զ , և ը ն դ բ ո լո ր կ ո ղ մ ո ւն ս ա ր և ե լե ա ն ն ա հ ա ն գ ի » ։

Մ ի շա ր ք ա ն ուններ թ վ ե լա ց հ ե տ ո ' հ ի շա ­տ ա կ ա գ ի ր ը խ ն դ ր ո ւմ է հիշմա ն ա ր ժ ա ն ի հ ա ­մ ա ր ե լ ն ա և « . . . գ մ ե ծ երա խ տ ա ւո րս ն ս ո յն ա պ ա ր ա ն ի ս , և ա ռ ա տ ա տ ո ւր նո ւի ր օք ի ւր - ե ա ն ց ' զ պ ա յծ ա ռ պ ա հօղ սն ս ո ր ի ն , զ լո ւս ա - ւո ր լա ծ ի ն զ ի շխ ա ն ս , և զղուա րթ ա մ ի տ ժ ո ղ ո ­վ ո ւր դ ս ' բ ո վ ա ն դ ա կ Հ ն դ կ ա ց ե ր կ ր ի ն , որք լի ա լի ր տ րո վք ի ւր ե ա ն ց ' մ իշտ որ պ էս զարվւի ի փ ա յլե ց ո ւ ց ա ն ե լն են զ ա զ գ ա о գ ո ս ո տ պ ա ­ր ա ն ս ' ն ե ր ա զ գ ի ս Հ ա յո ց » ։ Գիրք՛ս ունի 1 2 ,5 Х .2 ^ ս &՝ մ ե ծ ո ւթ յո ւն և բ ա ղ կ ա ց ա ծ է 5 2 0 է ջ ի ց ։

՛Մ յուս գ ի ր ք ը , որ Ա ր ղո ւթ յա նի ա պ ա րա նի վեր ջին հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւթ յո ւն ն է , տ պ ա գ ր վ ե լ է1 8 0 0 թ վ ա կ ա ն ի ն ։ Ի ն լպ ե ս ե ր և ո ւմ է գրքիտ ի տ ղ ո ս ա թ ե ր թ ի ց , նա լո ւ յս )է տ ե ս ե լ ա յն շր ջա ն ի ն , ե ր բ Ա ր ղ ո ւթ յա նը ը ն տ ր վ ե լ էր Ա մ ե ­ն ա յն Հ ա յո ց Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ։ Գրքի վեր ն ա դի ր ը հ ե տ և յա լն է . «Թ ա ր գ մ ա ն ո ւթ ի ւն պ ր ի վէլէ - կ ա ց ն Հ ա յո ց ր ն ա կ ե ց ե լո ց ն ի զ ա ն ա զա ն գ ա ֊ լա ռս Մ ե ծի ն Ռ ո լս ա ս տ ա ն ո լ, շնո ր հ ե ց ե լո ց ն ա ս տ ո ւա ծա բա ր խ ն ա մ ո վ ք ի մ ե ծ է ն ի կ ա ­ճ ա ռ ս օ ծ ե լո ց ՝ յօ գ ո ս ա ա փ ա ռ Կ ա յս երէն և Ի ն ք ն ա կ ա լէն ա մ ե ն ա յն ռ ո ս ւտ ա ց . տ պ ա գ ր ե -ց ե ա լ հ ր ա մ ա ն ա ւ բ ա զ մ ա ր գ ի ւն ր ա ր ե ա ց ա ֊ ւգարտ ե ր ա խ տ ա ւո ր ո ւթ ե ա մ բ ըն կ ա լնո ղ ի պ ա ր գ և ա ց ս ՝ հոէքէընւոիր Հ ա յր ա պ ե տ ի Տ ե ս ա ն Յ ո վ ս է փ ա յ Ս ր բա զնա կ ա տ ա ր Կա թուղիկոսի Ս ր բո յ գ ե ր ա գ ա հ Ա թ ո ռ ո յն է ջ մ ի ա ծ ն ա յ և Ծ ա յր ա գ ո յն Պ ա տ րի ա ր գի Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց ։ Յ ա մ ի Տ ե ա ռ ն 1 8 0 0 հ ո կ տ ե մ բե ր ի 2 9 , ի յԱ Ժ - դ ա ր խ ա ն » ։

Ա յս գ ր ք ո ւյկ ը «պ ր ի վ է լէ կ ա ց » , ա յս ի ն ք ն պ ա ր գև ա գր ե ր ի մ ի ժ ո ղ ո վ ա ծ ո ւ է , ո ր տ եղ կա ն եկ ա տ ե ր ի ն ա Ե րկրորդի և Պ ա վ ե լ Ա ռա ջինի

կ ո ղ մ ի ց ա ր վ ա ծ ,մի շա րք հ րո վա ր տ ա կն ե ­րի թ ա ր գ մ ա ն ո ւթ յո ւն ն ե ր ը ՝ Ն ո ր -Ն ա խ ի ջև ա նի , Գ ր իգոր իոպ ոլի , Ա ստ րա խ ա նի, Ղ գլա րի, Մ ո զ - դ ո կ ի , Դ ե ր բ ե ն դ ի , Ղ րիմի հ ա յե ր ի վ ե ր ա բե ր - յա լ ( 1 7 7 9 — 1 8 0 0 թ . թ . ) ։ Կան նա և մ ի քա նի պ ա րգևա գր եր Ա րղութ յա նի վ ե ր ա բ ե ր յա լ, նա և ՛(Ն շա նք ց ե ղ ի ն ՝ ի շխ ա ն ա ցն Ե ր կա յնա բա զուկ Ա ր ղ ո ւթ ե ա ն ց », որն հա ս տ ա տ ել է Պա վեվ Ա - ոա ջին կ ա յս ր ը 1 8 0 0 թ վա կ ա նի մա րտ ի 2 2 - ի ն ։

Գ րքույկն ունի 1 4 ,5 ') Հ 2 0 ս մ . մ ե ծ ո ւթ յո ւն /։ բ ա ղ կ ա ց ա ծ է 4 4 է ջ ի ց ։

Ա ր ղ ութ յա նի տ պ ա րա նը Ա ս տ ր ա խ ա նո ւմ , ի ն լպ ե ս ե ր և ո ւմ է ա յս տ ե ղ բ ե ր վ ա ծ հր ա տ ա ­ր ա կ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի թ ։[ի ց , ա յն ք ա ն էլ ա ր դ յո ւ­նա վետ գ ո ր ծ լի կ ա տ ա ր ե ր պ ա տ ճ ա ռ ը, Ղ ու- կա ս կ ա թ ող իկո ս ի մ ա հ վ ա ն ի ց հ ե տ ո , հա նդես ե կ ո ղ հ ա յտ ն ի ա թ ոոա կա լա կա ն կ ռիվներն է ի ն , որ ո ն ք ս տ ի պ ո ւմ էին Հ ո վ ս ե վ ։ ա ր ք ե ­պ ի սկ ո պ ո սի ն զ բ ա ղ վ ե լ ա վ ե լի կա րևոր հ ա ր ­ց ե ր ո վ , քա ն տ պ ա րա ն ինն էր , և որոնք վ ե ր ­ջա ն ո ւմ են ն ր ա ն ո վ , որ ն ա , ռ ո ւս ա ց ա րքու-

֊ տ I / Տ ' Г I V Կ է

1 : - Г . 1 Г Г . | | ֊( ) 8 1 Ч \ ( И \ П Г ь ! * ;»4_ ы*/ , Լ լա փ ա ր ե ր ,1 ա մ ր * т ш \ т Գ

^ 4 / ' ա շ խ ա ա ։ա ս ի ր ո ։ լ ' ^

♦1 " ք յ ՚ I * *ւր/՛ Տ ի ՛ г Н 1.2 ‘ Հ> {()—/>'՛” * +՛ի փառ .. Տ յ ՚է Աէի Ա ի վա /»-ր։ Ж Նոբւա !+

*) ••?/— — '* • §► գ

•. V' ՝1 } ■>""/՛■“ ՛• V " ՞ * * ՝ г.; 1 у 4 I V / ?

+- Ь М ^ ՛ -ի- * 4 » ' Ա ] ի Ч Г Л М И ՝ 1 Ш ? ,^ &բււ'հ1՛,՚.չ -‘У ^ ‘ '17 է ^

Հ հ.,-֊ ' ֊ ՛• ■ (ւйу 1նՐ՛*-.1г Щмй#* ք > - '!.-><•“ յ/-՝ Լ Հ Հ ՛ •հ -ս Ր %г - г • / - Հ հ-щ ' I V - / г ьյ 11-1— • , ' ֊^ յ / ՛ Կ ւԼ ք » .*1 Կ ՝ Ւ ^ “ * - ւ

Հ ( ն » !.՝ »< Ւ > . ք *• %■ Ղ- е ,Հ ֊; - ,ք ե

՛.- - 4 - ւ - ? . . . . . Ս 4 » .1 ֊> ւ { * ք ?

^ в —? Տ 7 ' >794- Է4 գ,^-.Ո ,-էԻ Г -г -г П г г - ^ - Р ^ . ք* 1Լ4 .-Հ- Л * - ' Ա? ^

1. Г , V Ւ Л է* Ь V . Ն 1 էу т у 1 у г т .+1 4 >ւփ-էք .

1 7 9 4 թ վ ա կ ա ն ի ն , Նոր ֊Ն ա խ ի շ ե ա ն ո ւ մ , Հ ո վ - սեփ ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս Ա րղութ յա նի ա պ ա ր ա - նի ց լո ւ յս տ ե ս ա ծ Տ յո ւ ր ի կ ե ց ի Պ ո ղ ո ս դպիւ՝ Թ ո ր ո ս յա ն ի «Տ ե տ ր ա կ ն ա մ ա ո օ տ թ ա ո ա ր ա ն ի »

ա շ խ ա տ ո ւ թ յա ն տ ի տ ղ ո ս ա թ ե ր թ ը :

I 1 է я ս՜ ի а ծ ի ն 19 .՜» I

| |П? Ч ‘ь и Ւ &>' 1' I ' *ь |/ | и 1 ' л , 1 г п и г . й 4 ՝ г . ь քյ*.ւ՝ й

" Սք ‘ ն ք ք ^ ցՀ . է ՜ , տ- У»« П к'-К 4 տ * Ո " * « Հ ^ է & ա & ք . Г Г 5֊ 5 * * ' - »-՝: է '"г*г^й

հ§ ֊Տ է

Iփ Հ;.^_ * &Ա.-Հ- Հ Ւ + ~ & տ - * * . й к * :ք ֊_ .

| Ш й з .....................•'Л ' -

;ч՜՛ :'Ф **յ& : л; - . - :՝•■',. Հ ~ ո 4 Դ % -

ա :հ

ա1 " է ֊Հ ք ^ ա * ? - ,4 '

< ? г Н-Ч— 1$ С г ֊г ~ : 1̂ -уг -.* • е ':;

* " ՛ ՝ ' — '*• ՜՜՜V'* "V՛ ՜ ՜;

1 7 9 7 թ վ ա կ ա ն ի ն , Աստրաքսսւնոէմ, Հ ո վս ե փ ա ր ք ե պ ի ս կո պ ո ս Ա ր ղ ո լթ յա ն ի տ պ ա ր ա ն ի ց լու յս տ ե ս ա ծ 4 ա ր դ ա ն Բ ա ր ձր ր ե ր դ ցո ւ « Ս ՚ե կ - նութիւն Սաւլմոսսւց Դ ա ւթ ի » գրքի տ ի տ ղ ո ս ա ֊

է թերթը:

ЬА#А պ ա շտ պ ա ն ո ւթ յա մ բ, ը ն տ ր վ ո ւմ Է կ ա ­թ ո ղիկոս և 1 8 0 1 թ վ ա կ ա ն ի ն դեպ ի Է ջմ իա ­ծին ճ ա նա պ ա րհվ ելիս ՝ վ ա խ ճ ա ն վ ո ւմ Թ իֆլիս ք ա ղ ա քո ւմ ,

Ե րջա նկա հիշա տ ա կ ա ր քեպ իս կոպ ոս ի մ ա հ ­վ ա ն ի ց շա տ չա ն ց ա ծ Ա ստ րա խ ա նի տ պ ա ր ա - նր ք ա յք ա յվ ո ւմ Է . . . 1

Ի նչպ ես եր և ո ւմ Է Ա րղութ յա ն ա ր ք ե պ ի ս ­կոպ ոսի մի նա մ ա կի բո վ ա ն դ ա կ ո ւթ յո ւն ի ց , նա ց ա ն կ ա ն ո ւմ է ր ի ր տ պ ա ր ա ն ո ւմ տ պ ե լ հ ա յե ր ե ն Ա ստ վա ծա շո ւն չ շք ե ղ և պ ա տ կ ե ր ա ­զա ր դ, որի հա մ ա ր է լ փ ո ր ա գրել էր տ վել պ ղնձի վրա մ ի քա նի հ ա ր յո ւր պ ա տ կ ե ր , խ ո ­շոր ծա խ քե ր ա ն ե լո վ դրա հ ա մ ա ր , ս ա կ ա յն Հ ն դ կ ա ս տ ա ն ի ց ս պ ա սվ ող գում ա ր ներ ի ս տ ա ­ցո ւմ ը ո ւշա նա լո վ՝ ա յգ ց ա ն կ ո ւթ յո ւն ը մ ն ա ց ա նկա տ ա ր և Հ ո վ ս ե փ ա ր քեպ ի ս կո պ ո ս ը Կ ով­

կ ա ս գ ա լո վ , թ ե տ պ ա րա նը փ ա կ վ ե ց և թե կ որստ ի մ ա տ ն վ ե ց ի ն ա յդ կ լի շ ե ն ե ր ը ՝.

Տ պ ա ր ա նի հա մա ր մ յո ւս դ ժ վ ա ր ո ւթ յո ձ ը ձե ռ ա գի ր բն ա գ ր ե ր ի պ ա կ ա ս ո ւթ յո ւնն է ե ղ ե լ, Ահա թ ե ի ՛ն չ է գ ր ո ւմ նա ա յդ ա ռ ի թ ո վ իր հ ն դ կ ա հ ա յ բ ա ր ե կ ա մ ն ե ր ի ց մ ե կ ի ն . «Գ րեցի ի բ ա զ ո ւմ ուրեք գ տ ա ն ե լ վա սն մ եր զ գ ր չե ա յ զր ե ա ն ս և ա խ ն ե ա ց ն մ ե ր ո ց և զ պ ա տ մ ո ւ ֊ թ ի ւն ս . ո չ ո ւս տ էք գ տ ի զ օգ ն ո ւթ ի ւն , բ ա յց ի Ջ ո ւղ ա յո լ, որ վշտ ա կիր ե ղ բ ա յր ն ի մ Յ ա - կ ո բ ա ս տ ո ւա ծա բա ն վա ր դ ա պ ետ ն և պ ա րոն Կ ա րա պ ետ ն Գ ա լստ եա ն ք ա ն ի մ ի գրեա նս ա ռա քեա լ է ի ն , զքա նի մ ի ևս ունի ն ի պ ա տ ­ր ա ս տ ի ... ս ա կ ա յն վ ա ս ն ճա եա պ ա րհա ցն փ ո խ մ ա ն և բ ռ ն ա ւո ր ա ց ն բռ ն ո ւթ ե ա ն ՝ ո չ կ ա ­ր ո ղա նա ն ա ռա քելX3,

Ո ՛չ մ ի դ ժ վ ա ր ո ւթ յո ւն և ա նհա ջողութ յուն չէ ր հ ո ւս ա հ ա տ ե ց ն ո ւմ Հ ո վ ս ե փ ա ր քե պ ի ս կ ո ­պ ո ս ի ն , Տ ե ս ն ե լո վ , որ ի ր ո ւզ ա ծ ձեռա գրերը չե ն գ տ ն վ ո ւմ , ն ա հր ա տ ա րա կ ո ւմ էր ա յս , ■ ի ն չ որ ո ւն ե ն ո ւմ էր , մ իա ժ ա մ ա ն ա կ հ ե տ և ե - լ ո վ . ձ ե ռ ք ի ց բ ա ց չթ ո ղ ն ե լ ն որ եր ը գտ նե լո ւ ա ռ ի թ ը , Մ ինչև ա ն գ ա մ 1 8 0 0 թ վ ա կ ա ն ի ն , երբ ա ր դ են ճ ա նա պ ա ր հ վ ե լո ւ էր դ ե պ ի է ջ մ ի ա ­ծ ի ն , լս ո ւմ է , որ Թ ի ֆ լի ս ո ւմ գ ր ա վ դր վ ա ծ ե րկ ո ւ ա րկղ ձ ե ռ ա գ ր ե ր կ ա ն , ի ս կ ո ւ յն ն ա մ ա կ

Է * Ր" ? Ш1Ьш Ь1 ա պ րող ի ր ծա նո թ ն ե ր ից մ ե կ ի ն գ ն ե լո ւ ա յդ ձե ռ ա գր ե րը և փ նտ րելու նո ր ե ր ը Խ ո յի և Ս ա լմա ստ ի գ ա վ ա ռ ն ե ր ո ւմ 3,

Ա հա ա յդ պ ի ս ի ա ն սպ ա ռ ե ռ ա նդ ի սէէր ա ն ձնա վ ո ր ո ւթ յո ւն էր Ա ր ղ ո ւթ յա ն ը , որ կ ա ­ր ո ղ ա ց ա վ յո թ ը տ ա րվա ը ն թ ա ց ք ո ւմ տ պ ա ­գ ր ո ւթ յա ն ա ս պ ա ր ե զ ո ւմ ա յն ք ա ն բ ա ն ա ն ե լ,

որքա ն չէ ր կա րող ա ն ե լ մ ե կ ուրի շը , Մ ե ծ ա զ դ ե ­ց ո ւթ յո ւն է ր գ ո ր ծ ո ւմ նրա բ ա ց ա կ ա յո ւթ յո ւն ը տ պ ա րա ն ի վ ր ա . Ո ՛չ « պ ե ր ճի մ ա ս տ » Թ ա գեոս վա ր դ ա պ ետ ը և ո չ <Հլ ա ստ վա ծ՛ա բա նա կա ն գ ի տ ո ւթ յա մ բ « հ ռ չ ա կ յա բ Կա րա պ ետ վ ա ր ­դ ա պ ետ ը չէ ի ն կ ա ր ո ղ ա նո ւմ փ ո խ ա ր ի նել ս ր բ ա զ ա ն ի ն , Բ ա վա կա ն է ր ո րպ ես զի նա հ ե ­ռ ա նա ր Ն ո ր -Ն ա խ ի ջև ա Լ ի ց , տ պ ա րա նի ա շ­խ ա տ ա նքն ե ր ն ի ս կ ո ւ յն դ ա ն դ ա ղ ո ւմ էի ն , հ ե ն ց որ ն ո ր ի ց վ ե ր ա դ ա ռ ն ո ւմ է ր ՝ ա շխ ա ­տ ա ն քներ ը նոր թ ա փ ո վ վ ե ր ս կ ս վ ո ւմ է ի ն , Մի խ ո ս ք ո վ , նա տ պ ա րա նի ո գին է ր , նր ա շա ր ֊ ժ ի չ ո ւժ ը , Բ ա յց , ի հ ա ր կ ե , չի կ ա ր ելի ա ս ե լ, որ Արա ն ե ր կ ա յո ւթ յա մ բ ա մ ե ն ի ն չ հա րթ վոսէ Էր, Ք ի չ չէ ի ն լի ն ո ւմ դ ե պ ք ե ր , ե ր բ տ պ ա րա նի գ ո ր ծե ր ը չա փ ա զ ա ն ց վ ա տ ա ն ո ւմ է ի ն և պ ա ր ­տ ա տ եր եր ը Ա պ ա ռնում է ի ն գր ա վ ե լ ա յն ,

1. Գ յո ւտ ա վ ա գ թա հա ն ա Ա ղ ա ն ք ա ն , • Դ ի վա ն Հ ա ­

յ ո ց պ ա տ մ ո ւթ յա ն ս , Ւ ի ֆ չի ս , 101,1 թ . , Գիր ք էք 5 0 0 (ծ ա ն ո թ ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն ը ) ,

2. «Բազմավէպ,, Վենետիկ, 1898 0 . , կ Տ 4 8 Տ 4 9 ,

3. «Кавказский Вестник», Тифлис, 1901 г .. стр. 204, «ТТисига 'Иосифа Аргутиш\шч> о гру­зин».

է я Մ Ի к Ծ Ի Ն

Ա յդ պ ի ս ի դ ե պ ք ե ր ո ւմ Ա րղութ յա ն ը , ո գ և ո ր ­վ ա ծ ի ր կ ա տ ա ր ա ծ գ ո ր ծ ի վ ե հ գ ա ղ ա փ ա ­ր ո վ , զ /ւն վ ա ծ էր հ ա մ բ ե ր ո ւթ յա մ բ , դ ի մ ա ­ն ո ւմ ն ե ղ ը լթ յո յձ ն ձ ր ի Ն Ա ուբիխներին է յ հոր - դորո սТ հ ե տ և ե լո ւ ի ր ե ն . вՆոքա որ ա զ գ ա - ււէրք ե ն և ա զա տ ո ւթ իւն ա զ գ ի ն ց ա ն կ ա ն , պ ա րտ ե ն և ն ե ղ ո ւթ ե ա ն ց ն հ ա մ բ ե ր ե լ» , պ ա տ ճ ա ռ ա բ ա ն ո ւմ էր իր վա րմունքը Հ ո վ ս ե փ ա ր քե պ ի ս կո պ ո ս ը ' ։

Ա նհրա ժեշտ է նշել մ ի հ ա ն գ ա մ ա ն ք և ս , որ Ա րղութ յա ն ի հա մ ա ր տ պ ա գ ր ո ւթ յա ն ա ս պ ա ­ր ե զ ո ւմ թ ա փ ա ծ ջա նքերն ա ննպ ա տ ա կ չէ ի ն , նա իր ա յդ գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յո ւն ը սիրտ .ոբեն շա ղ կ ա պ ո ւմ էր Հ ա յր ե ն ի ք ի ա զա տ ա գր մ ա ն հա մա ր տ ա ր վող գ ո ր ծ ի ն ' որպ ես ա յդ գ ո ր ­ծի ն օ ժ ա նդ ա կ ո ղ մ ի ջ ո ց ի և ե ր կ ր որ դ կ բր թ - վ ա ծ և դ ա ս տ ի ա ր ա կ վ ա ծ լի ն ե լո վ ա յնպ ի ս ի ն շա նա վոր հո գև ո ր ա կ ա նի մ ո տ , որ պ ի ս ի ն էր Ս իմեոն կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը , ի ն չպ ե ս և ժ ա ռ ա ն գ ե - 1 " վ ի ր ուսուցչի լա վ ա գ ո ւյն հ ա տ կ ո ւթ յո ւն ն ե ­ր ը ' հ ա յր ե ն ա ս ի ր ո ւթ յո ւն ը , ե ռ ա ն դ ը , հ ե տ և ո ­ղ ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ը , ջե ր մ ս ե ր բ դեպ ի ա շխ ա ­տ ա ն ք ը , Հ ո վ ս ե փ ա ր քե պ ի ս կ ո պ ո ս բ ա ն ուշա - դ ր ո լթ յա ն չէ ր մ ա տ ն ո ւմ ս կ ս ա ծ գ ո ր ծ ը , ա յլ , հ ա ղթ ա հա ր ելո վ դ ժ վ ա ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ը , հ ա ս ց ը - ն ո ւմ էր հա ջող վ ա խ ճ ա ն ի ։

1 8 - ր գ դա րի վեր ջին ք ա ռ ո ր դ ի ն , ե ր բ Հ ո վ ֊ ս ե փ ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս բ , Ռ ուսա ս տ ա նո ւմ , իր Հր ա տ ա ր ա կ ո ւթ յո ւն նե ր ն էր կ ա տ ա ր ո ւմ , հ ա յ­կա կա ն տ պ ա գ ր ո ւթ յա ն ս կ զ բն ա ւո ր ո ւթ յո ւն ի ց ա ն ց ե լ էին ե րկ ո ւ և կես հ ա ր յո ւր ա մ յա կ ն ե ­ր ի ց ա վ ե լի տ ա ր ի ն ե ր ։ Ա յդ ժ ա մ ա ն ա կ ա շը ր - Vանում թ ե և տ պ ա գր ա կ ա ն տ ե խ նի կ ա ն ն շա ­ն ա կ ա լի ց չա փ ո վ ա ռ ա ջա դ ի մ ե լ էր և Վ ե ն ե - տ ի կ ո ւմ , Կ ոս տ ա ն դ նո ւպ ո լս ո ւմ , Լ վովում ,

ն ո ր -Ջ ո ւղ ա լո ւմ , Ա մ ս ա ե ր դ ա մ ո ւմ , Մ ա ր ս ե լո լմ , Տ ր ի ե ս տ ո ւմ , Ե ր ո լս ա ղ ե մ ո ւմ , Մ ս /դ ր ա ս ո ւմ և ա յլ տ ե ղ ե ր ո ւմ բ ա վ ա կ ա ն ի ն թ վ ո վ հ ա յե ր ե ն գրքեր էին հ ր ա տ ա ր ա կ վ ե լ, բ ա յց և ա յն պ ե ս հ ա յկ ա կ ա ն տ պ ա գ ր ո ւթ յա ն գ ո ր ծ ը գ տ ն վ ո ւմ էւ* իր նա խ կ ի ն ծա ն ր պ ա յմ ա ն ն ե ր ի մ ե ջ , Հ ա ­յա ս տ ա ն ի ց հ ե ռ ո ւ օտ ա ր հ ո ր ի զո ն ն ե ր ի տ ա կ դ ե գ ե ր ո ղ հ ա յո ւթ յա ն ձ ե ռ ք ո ւմ ։ Ա յլ կ երպ չէր

! . « Ա ր ա ր ա տ », 18Н8 թ . , կ 3 6 6 ւ

էլ կա րող լի ն ե լ ։ 1 8 - ր դ դարի վերջերին հ ա յ ժ ո ղո վ ո ւր դ ը հ ե ծ ո ւմ էր օտ ա րերկր յա տ ի ր ա ­պ ետ ո ղ ների կրնկի տ ա կ , Հ ա յր ե ն ի երկիրը պ ա տ ա ռ ֊պ ա տ ա ո ա ր վ ա ծ բա զ մ ա թ ի վ մա նր ու մ ե ծ բ ռ ն ա կ ա լն ե ր ի մ ի ջ և , ներքին ե ր կ պ ա ­ռ ա կ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ն վերջ չկ ա ր , ա ս պ ա տ ա կու­թ յո ւ ն ը . գ ե բ ե վ ա ր ո լթ յո ւն բ և կողոպ ուտ ը ս ո ­վորա կա ն ե ր և ո ւյթ ն ե ր է ի ն ։ Ա յս պ ի սի դ ր ո ւ­թ յա ն մ ե ջ ի ն չ խ ո ս ք կա րող էր լի ն ե լ Հ ա յր ե ­ն ի ք ո ւմ կուլտ ուրա կա ն որևէ հա ստ ա տ ոլթյա Ա հ ի մ նմ ա ն մ ա ս ի ն , ա յն է/ ա յն պ ի ս ի հա ս տ ա ­տ ո ւթ յա ն , որ պ ի ս ի ն էր տ պ ա գ ր ա կ ա ն բ ։ Եթե ա յդ պ ի ս ի վա րձ էլ լի ն ո ւմ էր , ա պ ա խ ա փ ա ­նո ւմ ն ա ն խ ո ւս ա փ ե լի էր-։

Ա րղ ո ւթ յա ն ա ր քեպ ի ս կո պ ո ս ի հա մ ա ր սւպա- ։/ /ւ ութ յա ն գ ո ր ծ ը ' ի ր ժ ող ո վ րդ ի լուսա վո ր մ ա ն գոր ծն է ր . ահա թ և ի ն չո ՛ւ ա յն ք ա ն մ ե ծ նվի ր - վ ա ծ ո ւթ յա մ բ ու ա նհուն ս ի ր ո վ նա իր բ ա զ ­մ ա զ բ ա ղ կ յա ն ք ը , գի շե ր ու ց ե ր ե կ , մ ա շ ե ց ­ն ո ւմ էր տ պ ա գր ա կ ա ն գ ո ր ծ ո ւմ եղող ն ո ւ յն ­ի ս կ ա մ ե ն ա փ ո ք ր տ ե խ ն ի կ ա կ ա ն ս խ ա լներբ վ ե ր ա ց ն ե լո ւ հ ա մ ա ր ։ Ա յդ ա շխ ա տ ա նքը Ա ր- ղ ութ յա ն ի ա մ ե ն ա ս ի ր ե լի գ ո ր ծ ն էր . «Գ ի տ ա ս - ց ե ս , չի ք ի ն չ ի վ ե ր ա յ ա շխ ա րհի ա խ որ ժհ ո գ ւո յ ի մ ո յ ,--- գր ո ւմ էր Ա ր ղո ւթ յա նը իրժրա ջա ն ա շ խ ա տ ա կ ց ի ն ' Թ ա դեոս վ ա ր դ ա պ ե ­տ ի ն ,--- ք ա ն զ յա ո ա ջա ն ա լն տ պ ա ր ա ն ի դ բ ն դոբՈ ւմ ա նձն ի մ ե ղ ի .. .л 3։

Ահա ա յս պ ի ս ի ՚ն էր Ա րղ ո ւթ յա ն ա ր ք ե պ ի ս ­կ ոպ ոսի վ ե ր ա բե ր մ ո ւն ք ը դ ե պ ի տ պ ա գրա կա ն գ ո ր ծ ը ։

2 . Հ ա յտ ն ի է , որ Ս իմ եոն կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ե ր և ա նցին

է ջ մ ի ա ձ ն ո ւմ , 1 8 - ր գ գ ա ր ի 7 0 -ա կ ա ն թ վ ա կ ա ն ն ե ր ի ն ,

ա պ ա րա ն էր Հ ի մ ն ե լ և ա պ ա ր ա նի դ ո չ հ ե ո ո լք վա նրի

ոք ա րիս սքն ե ր ի ց դ ո ւր ս , թ ղ թ ա շք մ ւո ւթ յա ն գո ր ծա ր ա ն

կա ո ո ւ ց ե ր Ա յգ կո Վ տ ա ր ա կ ա ն ձ ե ո ն ա ր կ ո ւթ յո ւև ն ե ր ր ,

որո9ւր 1 9 - ր գ գ ա ր ի կևսերքքե մ իա կ ն են ե ղե լ ա մրողք

Հ ա յա ս տ ա ն ո ւմ , ե ր կ ա ր կ յա ն ր չե ն ո ւն ե ց ե լ (տ ե ս Հ ո վ ­

հա ննես եպ իսկոպ ոս Շ ա Հ խ ա թ ո ւն յա ն ց , «Ս տ որա գ րո ւ-

թ ի ւն */<ա<թուղիկկ կ շ մ ի ա ծ ն ի և հ ի ն գ գա ւա ո ա ց ն

Ա ր ա ր ա տ ա յ» , է ջ մ ի ա ծ ի ն , 1 8 4 2 թ . , հ ա տ որ Ա , էք

М — 100),3 . Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ Պ ետ ա կա ն մ ա տ ե ն ա դ ա ր ա ն ի ձ ե ­

ո ա գ ի ր .V 2 0 4 9 , թ . 2 2 4 ա ,

Մ ՍԼ а Ր Ս. Թ Ո Ռ Ո Ի ՄԿիլիկիա ]ի Ա թոռի կ ա թ ո ղ ի կո ս ա կա ն ը ն տ ­

ր ո ւթ յա ն ը մ ա ւ& ա կ ց ե լո ւ հա մ ա ր , Մ ա յր Ա թոռի կ ո ղ մ ի ց որպ ես հ ոգև ո ր ա կ ա ն պ ա տ գ ա մ ա վ ո ր ը ն տ ր վ ա ծ է ա մ ե նա պ ա տ ի վ Տ . Եղիշե ա ր ք ե ­պ իսկոպ ոս Տ ե ր տ ե ր յա ն ը , որը Ե րոսւա ղեմից կ մ ե կ ն ի Ա նթ իլիա ս։

Մ ա յր Ա թոռի կ ո ղ մ ի ց որպ ես ա շխ ա րհա կա ն պ ա տ գա մ ա վո ր ը ն տ ր վ ա ծ է «է ջ մ ի ա ծ ի ն » ա մ ­սա գրի պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ խ մ բ ա գ ի ր պ ր ո ֆ .- դ ո կ տ . Ա շոտ Գ. Ա բր ա հ ա մ յա ն ը , ո րը մ ե կ ն ե ց ■Բեյրութ։

Դ ե կ տ ե մ բե ր ի 5 ֊ի ն , ՍՍՌՄ -ի Կ ոնստ իտ ու­ց ի ա յի օրվա ա ռ թ ի վ , Մ ա յր Տ ա ճ ա ր ո ւմ սուրբ պ ա տ ա րա գ մ ա տ ո ւց ե ց գ ե ր ա շնո ր հ Տ . Ս ա ­հա կ եպ ի սկոպ ոսըւ Ք ա ր ո զ ե ց բա ր ձ ր ա պ ա տ ի վ Տ . Գ եորգ ծ ա յր ա գ ո ւյն վա րդ ա պ ետ Վ ա թ յա ն ը ։

Դ ե կ տ ե մ բե ր ի 1 2 - ի ն , Մ ա յր Ա թոռի մ ի ա ­բա ն ն ե ր ը և Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ի ո ւս ա ն ո ղ ներ ը մ ա ս ն ա կ ցե ց ի ն ժ ո ղ ով րդ ա կա ն դա տ ա վո ր ների և ա տ են ա կա լների ը ն տ ր ո ւթ յա ն ը ՝ ք վ ե ա ր կ ե ­լո վ հա մ ա ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն թ ե կ ն ա ծ ո ւն ե ր ի օ գ - տ ին։

Դ ե կ տ ե մ բե ր ի 1 4 - ի ն , Մ ա յր Տ ա ճ ա ր ո ւմ , գ ե ­րա շնո րհ Տ . Սահակ եպ ի ս կ ո պ ո ս ը վա ր դ ա ­պ ետ ա կա ն ա ստ իճա ն շնո րհե ց Մ ա յր Ա թոռի մ ի ա բա ն հո գե շնո ր հ Տ . Կ ոմիտ ա ս ա բեղա Տ ե ր-Ս տ եփ ա ն յա ն ի ն ։

* * *

Դ եկ տ եմ բերի 1 9 -ի ն Մ ա յր Ա թոռ ժ ա մ ա նե ց Ռ ում ինա հա յ թե մ ի ա ռ ա շն ո րդ և Գ երա գույն Հ ո գ և ո ր Խ որհրդի ը ն տ ր յա լ ա ն դ ա մ գե ր ա շնո ր հ Տ . Վ ա զգեն ե պ ի սկոպ ոս Պ ա լճ յա ն ը ' մ ա ս ­ն ա կ ց ե լո ւ Գ երա գույն Հ ո գ և ո ր Խ որհրդի ն ի ս ­տ եր ին ։

Դ ե կ տ ե մ բե ր ի 1 9 - ի ն , Երևա նի Ս. Հ ո վ հ ա ն ­ն ե ս ե կ ե ղ ե ց ո ւմ , ս ո ւր բ պ ա տ ա ր ա գ մ ա տ ո ւցե ց գերա շնոր հ Տ . Սահակ եպ իսկոպ ոսը և օծե ց ե րկ ո ւ յո ւղ ա ն ե ր կ ս ր բա պ ա տ կեր ։

Դ ե կ տ ե մ բե ր ի 2 3 - ի ն Մ ա յր Ա թոռ ա յց ե լե ց Կ րա սնոդա րի բ ա ր ձ ր ա գ ո ւյն ուսումնա կա ն հ ա ս տ ա տ ո ւթ յուննե ր ի ուսա նողների ե րկսեռ պ ա տ վ ի ր ա կ ո ւթ յո ւն ը , Ո ւսա նողները ծա ն ո թ ա ­ց ա ն Մ ա յր Տ ա ճ ա ր ի ն , թ ա նգա ր ա նի ն և Մ ա յր Ա թոռի տ ես ա ր ժ ա ն ա յլ վ ա յր ե ր ի ն ։ Տա ճա րի ա վ ա գ լուսա րա ր գերա շնոր հ Տ . Ս ահակ ե ֊ պ ի սկոպ ոսը տ վեց բա ց ա տ ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ։ Պ ա տ վ ի ր ա կ ո ւթ յա ն ա ն դ ա ,!ն ե ր ը , ի ր ե ն ց գ ո ­հ ո ւն ա կ ո ւթ յո ւն ն ո ւ շ ն ո ր հ ա կ ա լո լթ յո & ը հ ա յտ ն ե լո ւց հ ե տ ո , մ ե կ ն ե ց ի ն Ե րևա ն,

Դ ե կ տ ե մ բե ր ի 2 5 - ի ն Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ա յ­ց ե լե ց Տ . Վ ա զգ ե ն ե պ ի սկ ոպ ո ս Պ ա լճ յա ն ը ։ Ս րբա զա նը ծ ա ն ո թ ա ց ա վ ճ ե մ ա ր ա ն ի ներքին կ յա ն ք ի ն և հետ ա քր քր վ եց ա վ ա ն դ վ ա ծ դ ա ­ս ե ր ո վ ։

Ս րբա զա ն հ յո ւր ը դ ե կ տ ե մ բե ր ի 2 9 -ի ն դա - ս ա խ ո ս ե ց Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ի ուս ա ն ո ղ ն ե ր ի ն ' « Կրոն և գ ի տ ո ւթ յո ւն в թ ե մ ա յո վ ։

Գ * #՛Դ եկտ եմ բերի 2 7 — 3 0 - ի ն Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ­

րա նի ո ւս ա նո ղ ները լա վ ա ր դ յո ւն ք ն ե ր ո վ հանձՏնեցին ա ռա ջին ք ա ռ ա մ ս յա ք ն ն ո ւթ յո ւն ­ն ե ր ը ։ | յ ւ *

Դ ե կ տ ե մ բե ր ի Յ Օ ֊ի գի շե ր ը , Մ ա յր Ա թոռի մ ի ա բա ն ն ե ր ն ու Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ի ուս ա ­նո ղ ն ե ր ը հ ա վ ա ք վ ե ց ի ն կ ա ղ ա նդ ի մ տ եր մ ի կ ս ե ղ ա ն ի շո ւր ջը . Ե րեկո յի գեղա րվես տ ա կա ն բա ժ ի ն ը կ ա տ ա ր ե ցի ն ո ւս ա ն ո ղ ն ե ր ը ։ Տե ս ո ւչն ո ւ դա սա տ ուները խ ո ս ե ց ի ն պ ա տ շա ճ խ ր ա ­տ ա կ ա ն նե ր .

Ս Ո Վ Ե Տ Ա Կ Ս ւ 1ւ Ա 01Լ Ս 81Լ ն ( 1Ւ 11

ձԱՍ՜ԱՌՈՏ ԼՈՒՐԵՐ ՍՈՎ.ԵՏՍ.ԿԱՆ ձԱՅԱՍՏԱՆԻՑՀԱ Յ Կ Ա Կ Ա Ն ՍՍՌ ԳԵՐԱԳՈՒՅՆ ՍՈՎԵՏԻ ԵՎ Տ Ե ­

Ղ Ա Կ Ա Ն Ս Ո ՎԵՏՆԵՐԻ ԸՆ ՏՐՈ ՒԹ ՅՈ Ւ Ն Ն Ե ՐԸ---- Ն կ ա ­

տ ի ո ւն ե ն ա լո վ , որ 1 9 5 5 թ վ ա կ ա ն ի փ ետ րվա րի

2 5 - ի ն լր ա ն ո ւմ ե ն Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ ե ր ր ո ր դ գ ո ւմ ա ր ­

մ ա ն Գ ե ր ա գ ո ւ յն Ս ո վ ետ ի , 19 5 5 թ վ ա կ ա ն ի մ ա ր տ ի 1 - ի ն '

տ եղա կա ն Ս ո վ ե տ ն ե ր ի /ի ա զ ո ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ր , Հ ա յկ ա կ ա ն

ՍՍՌ Գ ե ր ա գ ո ւ յն Սովետ՛ի Ն ա խ ա գ ա հ ո ւթ յա ն 1 9 5 4 թ վ ա ­

կ ա նի դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի 2 3 - ի ո ր ո շ մ ա մ բ Հ ա յկ ա կ ա ն Ս ո վ ե ­

տ ա կա ն Ս ոցիա լիս տ ա կա ն Ռ ե ս պ ո ւբ լի կ ա յի Գ ե ր ա գ ո ւյն

Ս ո վ ե տ ի և ա շխ ա տ ա վ ո ր ն եր ի դ ե պ ո ւտ ա տ ն ե ր ի շր չա ­

ն ա յի ն , ք ա ղ ա ք ա յի ն , գ յո ւղ ա կ ա ն ո ւ ա վ ա ն ա յի ն Ս ո­

վե տ ն ե ր ի /Հ ա ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ը նշա ն ա կ վ ա ծ են 1 9 5 5 թ վ ա ­

կ ա նի մ ա ր տ ի 6 - ի ն , կիր ա կ ի օր ը ,

Ժ Ո ՂՈ Վ ՐԴԱ ԿԱ Ն Դ Ա ՏԱ Ր Ա Ն Ն Ե Ր Ի ԸՆ ՏՐՈ Ւ Թ ՅՈ Ւ Ն ­

ՆԵՐԻ Ա ՐԴ ՅՈ Ւ Ն Ք Ն Ե Ր Ը 1 9 5 4 թ վ ա կ ա ն ի դ ե կ տ ե մ ­

բ ե ր ի 1 է -ի ն տ եղ ի ո ւն ե ց ա ն Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ ժ ո ղ ս -

վր ր դ ա կա ն դա տ ա ր ա ն ն ե ր ի (ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն դ ա տ ա վ ո ր ­

ն ե ր ի և ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն ա տ ե ն ա կ ա լն ե ր ի ) .ը ն տ ր ո ւ թ յո ւ ն ­

ն ե ր ը ։ Ը ն տ ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ն մ ա ս ն ա կ ց ե ց ը ն տ ր ո ղ ն ե ր ի

9 9 , 9 8 տ ո կ ո ս ը , ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն դ ա տ ա վ ո ր ն ե ր ի թ ե կ ն ա ­

ծ ո ւն ե ր ի օ գ տ ի ն ր վ ե ա ր կ ե ց ը ն տ ր ո ղ ն ե ր ի 9 9 , 71 տ ո կ ո ­

ս ը , իս կ ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն ա տ ե ն ա կ ա լն ե ր ի օ գ տ ի ն ' 9 9 , 9 8

տ ո կ ո ս ը ւ Ա ո ա շա դ ր վ ա ծ բ ո լո ր թ ե կ ն ա ծ ո ւն ե ր ն ը ն տ ր վ ե ­

ց ի ն ձ ա յն ե ր ի ճն շող մ ե ծ ա մ ա ս ն ո ւ թ յա մ բ . Ը ն տ ր վ ա ծ

դա տ ա վ ո ր ն ե ր ի և ա տ ե ն ա կ ա լնե ր ի 3 0 ,2 տ ո կ ո ս ը կ ա ­

ն ա յք ե ն ։

ԿՈԼՈՒՄՐՒԱՅՒ Ա Շ Խ Ա ՏԱ Վ Ո ՐՆ Ե ՐԻ Պ Ա ՏՎ ԻՐԱ Կ Ո Ւ ­

Թ ՅՈ Ւ Ն Ը ՀԱ Յ Ա Ս Տ Ա Ն Ո Ւ Մ ---- Դ ե կ տ ե մ բ ե ր !. վ ե ր ց ­

ր ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ա յց ե լե ց Կ ո լո ւմ բ ի ա լի խ ա ղ ա ղ ո ւթ յա ն

կ ո ղ մ ն ա կ ի ց ն ե ր ի պ ա տ վ ի ր ա կ ո ւթ յո ւն ը , ո ր ը ՍՍՌՄ Հր

ժ ա մ ա ն ե լ Խ ա ղ ա ղ ո ւթ յա ն պաէշտպսՏէության Ս ով ետ ա ­

կա ն կ ո մ ի տ ե ի Հ ր ա վ ե ր ո վ , Հ յո ւ ր ե ր ը Ե ր և ա ն ա մ մ ն ա ց ի ն

մ ի բ ա ն ի օ ր , որ ի ը ն թ ա ց ք ո ւմ ծ ա ն ո թ ա ց ա ն բա զա ր ի

ա ր դ յո ւն ա բ ե ր ա կ ա ն մ ի ք ա ն ի ձ ե ս ն ա ր կ ո ւթ յո ձ ն ե ր ի ե

կ ո լլտ ո ւր -լո ւս ա վ ո ր ա կ ա ն հ ա ս տ ա տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ա շխ ա ­

տ ա ն ք ն ե ր ի ն , լս ե ց ի ն հ ա յկ ա կ ա ն ե ր ա ժ շտ ո ւթ յա ն հա ­

մ ե ր գ ն ե ր , ա յց ե լե ց ի ն Ա բ ղ ն ի բ ո ւժ ա ր ա ն ը , դի տ ե ցի ն

ք ա ղ ա ք ի տ ես ա րժ ա ն վ ա յր ե ր ը ։ Վ ե ր քո ւմ պ ա տ վ իրա ­

կ ո ւթ յո ւն ը հ ա ն դ ի պ ո ւմ ո ւն ե ց ա վ Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ գ ի ­

տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ա կ ա դ ե մ ի ա յի և Խ ա ղ ա ղ ո ւթ յա ն պ ա շտ -

ս -ա ն ութ յա ն Հ ա յկ ա կ ա ն կ ոմ իտ ե ի ն ա խ ա գա հ ա կ ա դ ե մ ի ­

կ ո ս Վ . Հ ա մ բ ա ր ձ ո ւմ յա ն ի հ ե տ ։

Հ Ա Յ Ա Ս Տ Ա Ն Ի Կ ԵՐՊ Ա ԻԼԵՍ ՏԱ Գ Ե ՏՆ Ե ՐԻ ՏԱ ՐԵԿ Ա Ն

Ց Ո Ւ Ց Ա Հ Ա Ն Դ Ե Ս Ը Դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի 8 - ի ն Ե ր և ա ն ո ւմ ,

Ն կ ա ր ի չնե ր ի տ ա ն ը , բ ա ց վ ե ց Հա յս ս ՚ս տ ա ձի կ ե ր պ ա ր ­

վ ե ս տ ա գե տ ն ե ր ի ա շխ ա տ ո վ /յո մ էն ե ր ի 1 9 5 4 թ վ ա կա ն ի

ց ո ւց ա Հ ա ն զ ե ս լււ Ց ո ւց ա դ ր մ ա ն են ն ե ր կ ա յա ց վ ա ծ մոտ

2 0 0 ն կ ա ր ի չն ե ր ի ա վ ե յի բ ա ն С 0 0 ղ ո ր ձ ե ր ը ' զ ղ ա լի ո -

ր ե ն ա վեքի, բ ա ն ն ե ր կ ա յա ց վ ա ծ Էր ա ն ց յա լ տ ա րվա

ց ո ւց ա հ ա ն դ ե ս ի ն ւ Մ եձ տ ե ղ կ հ ա տ կ ա ց վ ա ծ ե րիտ ա սա րդ

կ ե ր պ ա ր վ ե ս տ ա գ ե տ ն ե ր ի , ն րա ն ց թ վ ո ւմ Ե րևա նի ն կ ա ր -

չա կ ս & -թ ա տ ե ր ա կ ա ն ի ն ս տ ի տ ո ւտ ի շրշ ա նա վ ա րտ ների

գո ր ծ՛ե ր ի ն ։

Ա յս տ ե ղ ն ե ր կ ա յա ց վ ա ծ ե ն կերպ ա րվեստ ի ա մ ե ն ա ­

տ ա ր բ ե ր ն մ ո ւշ ն ե ր ' յո ւղ ա ն ե ր կ ե ր , օ ֆ ո ր տ ն ե ր , գր ա ֆ ի կ

ա շխ ա տ ո ւթ յ ո մ ւն ե ր , բ ա ն դ ա կ ն ե ր , կ իր ա ռա կա ն ա ր վ ե ս ­

տ ի օ ր ի ն ա կ ն ե ր ։ Я ո ւցա հ ա ն ղ ե ս ը մ ե ծ հ ե տ ա քր քր ո ւթ յո ւն

Լ ա ո ա շ ա ց ր ե լ, 2 0 օրվա բ ն թ ա ց բ ո ւմ ց ո ։ց ա ։՜ա ն ղ ե ս Է

ա յց ե լե լ շուրք Ю . ООО մ ա ր դ ։

Պ Ե ՏԱ Կ Ա Ն Հ Ա Ն Ր Ա Յ Ի Ն Գ ՐԱ Դ Ա ՐԱ ՆՈ Ւ Մ .— Ա լե ք -

ո ա ն դ ր Մ յա ս ն ի կ յա ն ի ա նվա ն պ ետ ա կա ն հ ա ն ր ա յի ն

գ ր ա դ ա ր ա ն ը Սո,լ1ուոական Մ ի ո ւթ յա ն խ ո շո ր ա գ ո լյն

գ ր ա դ ա ր ա ն ն ե ր ի ց մ ե կ ն <ւ Ա յժ մ ա յս տ ե ղ կա մ ոտ

2 .0 0 0 .0 0 0 գ ի ր բ , ի ն չպ ե ս նա և հ ա յկ ա կ ա ն և ռ ո ւս ա ­

կա ն պ ա ր բեր ա կ ա ն հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւթ յո ւն ն ե ր հա րուստ

ժ ո ղ ո վ ա ծ ո ւն ե ր ։ Գ ր ա դ ա ր ա ն ո ւմ պ ա հ վ ո ւմ ե ն հա յ.,

ս ո ւս , ա ր տ ա ս ա հ մ ա ն յա ն ի ն չպ ե ս կ լա ս ի կ , ա յն պ ե ս Ա

ժ ՚, :մ ա ն ա կա կ ա կ ից հե ղ ի ն ա կ ն ե ր ի ա շխ ա տ ո ւթ յո ճ ւն ե ր ր ։

Մ ի ա յն 1 9ք 4 թ վ ա կ ա ն ի ր ն թ ա ց ք ո ս է գ ր ա դ ա ր ա ն ը

ս տ ա ց ե լ կ տ ա ր բե ր /ե ղ ո ւն ե ր ո վ հրա տ ա րա կվա ծ ա վ ե լի

բ ա ն 8 0 .0 0 0 օր ի նա կ զա ն ա զ ա ն դ ր բ ե ր , ա յդ թ վ ո ւմ

1 .1 0 0 ա նուն գ ի ր բ Հ ա յե ր ե ն լե զ վ ո վ ։Գ րա դա րա ն ից օ գ տ վ ո ւմ եք, մ ի ք ա ն ի հա զա ր մ բ շ -

տ ա կա ն բ ա ժ ա ն ո ր դ ն ե ր ։

-1ՏI я Մ Ի II II Ի Ն

Ե Ր Ե Վ Ա ն Ի -9 Ա Տ Ա Ն Ի ՀԱ Ն Դ ԻՍ Ա ՏԵ Ս Ի Թ Ա ՏՐ Ո Ն Ի 2 5

Տ Ա Ր Ի Ն . — Հ ր ա ց ա վ Երևա նի Ա նա ստ ա ս Մ ի կ ո յա ն ի ա ն­

վա ն պ ա տ ա նի հա ն դ ի ս ա տ ե ս ի թ ա տ ր ո ն ի 2 5 տ ա ր ին ։

Իր գ ո յո ւթ յա ն ը ն թ ա ց ք ո ւմ թ ա տ ր ո ն ը խ ոշոր ղ ե ր է խ ա - ղա ցեI մ ա նո ւկ ս ե ր ն դ ի դ ա ս տ ի ա ր ա կ ո ւթ յա ն գ ո ր ծ ո ս է ։

Դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի 13-'ի ն թ ա տ րոն ի շ ե ն ք ո ւմ տ ե ղ ի п Л В -

ց ա վ Հա ն դ ի ս ա վ ո ր ե ր ե կ ո , Լ ս վեց զ ե կ ո ւց ո ւմ թ ա տ րոն ի

ա ն ցա ծ ո ս լո լ մ ա ս ի ն , ո ր ի ց Հե տ ո ո ղ ք ո ւյն ի խ ո ս ք ե ր ո վ

Հա նդես եկա ն Երևա նի թ ա տ եր ա կա ն Հ ա ս տ ա տ ո ւթ յո ւն ­

ն ե րի , Հ ա յկ ա կ ա ն ч и п ՝ Կ ո ւլտ ո ւրա յի մ /ճ ի ս տ ր ո ւթ յս ս ն ,

դպ րոցա կա ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ն ե ր կ ա յա ց ո ւց ի չ­

ն ե ր ը ։ Թ ա տ րոնի Հ ա ս ցե ո վ ս տ ա ց վ ա ծ Էին ող քո ւյն ի

բ ա զ մ ա թ ի վ Հ ե ռ ա գ ր ե ր տ ա ր բե ր քա ղ ա ՛քն ե րից ։

Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ Գ ե ր ա գ ո ւյն Ս ովետ ի Ն ա խ ա գա հո ւ­

թ յա ն Հ ր ա մ ա ն ա գր ո վ թ ա տ ր ո ն ի մ ի խ ո ւմ բ դ ե ր ա ս ա ն ­

ն ե րի ո ւ դե րա ււա *։ո լՀին ե րի շնո րհվ ա ծ են պ ա տ վա վոր

կ ո չո ւմ ն ե ր ։

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱ ՅԿ Ա Կ Ա Ն Մ Ա ՆԿԱ ՎԱ ՐԺ Ա Կ Ա Ն Ի Ն Ս Տ Ի ­

ՏՈ Ւ ՏԻ 2 0 ՏԱ Ր Ի Ն ----Լ ր ա ցա վ Ե րևա նի Խա՛չատուր Ա -

ր ո վ յա ն ի ա ն վ ա ն Հ ա յկ ա կ ա ն մ ա ն կ ա վ ա ր ժ ա կ ա ն ի ն ս ­

տ իտ ուտ ի 2 0 տ ա ր ի ն ։ Ի ր գ ո յո ւթ յա ն 2 0 տ ա րվա ը ն -

//ա ց ր ո ւ մ ինս տ ի տ ո ւտ ը տ վել Է 5 .1 3 1 շրջա նա վ ա րտ ներ,

որ ոնք ա շխ ա տ ում ե ն Հվ սյա ս տ ա նի և մ յո ւ ս ո ե ս պ ո ւ ր ֊

լի կա ն երի հ ա յկ ա կ ա ն դ պ ր ո ց ն ե ր ո ւմ որպ ես դ ա ս ա տ ո ւ­

ներւ Ա յժ մ ա յս տ ե ղ ս ո վ ո ր ո ւմ են 1 - 2 0 0 ուս ա ն ո ղ նե ր և

ուսա նողուհիներ ւ Ը ն թ ա ցի կ ուսո ւմ ն ա կա ն տ ա ր վա նից

բ ա ց վ ա ծ Է ա դ ր բե ջա ն ա կ ա ն բ ա ժ ի ն , ո ր տ ե ղ ո ւս ա ն ո ւմ կ

7 0 մ ա ր դ ։ V

Ի ն ս տ իտ ուտ ում դա սա էԼա նդում են 9 պ ր ս ֆ ե ս ո ր , 6 8

դ ո ցե ն տ և 5 1 դ ա ս ա խ ո ս , ո ր ո ն ց մ ե ձ մ ա սր ավարտեք

են ն ո ւյն ուսոսՈոսւՎ/ան Հ ա ս տ ա տ ո ւթ յո ւն ր ւ

Ինստ իտ ուտ ը խ ո շո ր ղի տ ա ֊հ ե տ ա զ ո տ ա կա ն ա շխ ա ­

տ ա նք Հ կ ա տ ա ր ո ւմ մ ա ն կ ա վ ա ր ժ ո ւթ յա ն ե (ե ղ վ ա բ ա ­ն ա թ յա ն հ ա ր ց ե ր ի մ շա կ մ ա ն գ ծ ո վ , Վ ե ր յի Լ 5 տ ա ր ում

յո ւ յս ե ն ը ն ծ ա յվ ա ծ 3 5 դի տ ա կ ա ն և գ ի տ ւս -Հ ա ն ր ա -

մ ա տ չե լի ա շխ ա տ ո ւթ յո ւն ն ե ր , Ի նս տ իտ ուտ ի ա ս պ ի ր ա ն .

տ ուբա ն մ ի ն չև ա յժ մ ա վ՛ա րտ ել Է 6 4 Հ ո գ ի , Ն ե րկ ա ­

յո ւ մ ս ա ս պ ի ր ա ն տ ո ւր ա յո ւմ ս ո վ ո ր ո ւմ Է 4 1 Հ ո գ ի ։

ԱՐԵՎՒ ՋԵՐՄ Ո ՒԹ ՅԱ Ն Օ Գ ՏԱ Գ Ո ՐԾ Ո ՒՄ !! ՏՆ ՏԵ Ս Ա Կ Ա Ն

ԿԱՐԻՔՆԵՐԻ Հ Ա Մ Ա Ր .— Հ ա յա ս տ ա ն ի դ ի ւո ա -Հ ե տ ա զ ո -

աակաք, որոշ Հա ս տ ա տ ո ւթ յո ւն ն ե ր զ բ ա ղ վ ա ծ են ա րևի

•ե ր մ ո ւթ յո ւն ը ժ ո ղ ո վ ր դ ա ֊ւո ն տ ե ււա կ ա ն կա րիքն երի Հ ա ­

մ ա ր օ դ տ ա գ ո ր է ե /ո լ Հ ա ր ց ո վ , Ա րևա գին ա յն պ ի ս ի ե ր -

'Ժ Ր ։ ի ն չպ խ ,//ն Հ Հ ա յա ս տ ա ն բ , ո ձ ւի լա յն Հն ա ր ա վ ո ­

ր ո վ յո մ ւն ե ր բ ն ա կ ա ն ա յդ ք ե բ մ ո ւթ յո ւն ր օ գ տ ա գ ո ր ծ ե լո ւ

զա նա զա ն կա րիքն երի Հա մ ա ր ։

Ա յս ո լղ ղ ո լթ յա մ ր ա ր վ ո ւմ ե ն ա ո ա շին ք ա յլե ր ը ։

Կ ա զվ մ ա ծ Է ա ր և ի ք ե ր մ ո ւթ յա մ ր քուր տ ա ք ա ցն ո ղ

Հա րմ ա րա ն ք ի տ ի պ ա յի ն նա խ ա ՛գիծ, որի Հա մ ա ձ ա յն

տ եղա կա ն գոր ծա րա ն՛ները ա զա տ կ ե ր պ ո վ կա րող են

մ ե ծ ք ա ն ա կ ո ւթ յա մ բ ա ր տ ա գ ր ե լ ա յդ պ ի ս ի Հ ա ր մ ա ր ա ն ք ­

ն ե ր , Ա ո աքին ա յդ պ ի ս ի Հա ր մ ա ր ա ն ք ը ա ն ց յա լ ա մ ա ո

• /Ր Վ ՚՚ց Գ ի տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ա կ ա դ ե մ ի ա յի Բ ՛ույսերի գ ե ն ե ­

տ ի կ ա յի I, ս ե լե կ ց ի ա յի ի ն ս տ ի տ ո ւտ ի փ ո ր ձ ա կ ա յա ն ո ւմ ,

որը գ տ ն վ ո ւմ ( կ մ ի ա ծ ն ի շրքա նի Բ ա ր ա բա ր գ յո ւղ ի

մ ո տ , Ա մ բ ո ղ յ ա մ ա ռ ը ե աշ ձ ա ն ա մ ի ս ն ե ր ի ն փ ո ր ձա ­

կ ա յա ն ի ա զ ա տ ո ղ ն ե ր ի կ ե ն ց ա ղ ա յի ն կ ա ր ի ք ն ե ր ի Հ , „ .

մ ա ր գ ն Հ ր ա ժ ե շտ ք ո ւ ր ը տ ա ք ա ցվ ո ւմ Լր ա րևի ճ ա ո ա - դ ա ֊յ թ ն ե րովէ

Ա ո ա շի կ ա 1 9 5 5 թ վ ա կ ա ն ի ն ա րևի ք ր մ ո ւ թ յա մ բ ք ո ւ ր

տ ա ք ա ցն ո ղ Հ ա ր մ ա ր ա ն ք ն ե ր ե ն գ ր վ ե լո ւ Ե րևա նի մ ի

շ ա ր ք ա ր դ յո ձ ա ր ե ր ա կ ա ն ձ ե ռ ն ա ր կ ո վ },ո լն ն ե ր ի ն կից

գ ո ր ծ ո ղ բ ա ղ ն ի ք ն ե ր ո վ , Բ ա ց ի ա յդ , ք ա ղ ա քո ս ք կ ա ռ ո ւց .

վ ե լո ւ են ե ր կ ո ւ Հ ա ն ր ա յի ն բ ա ղ ն ի ք ն ե ր . ո ր ո ն ցո ւմ

չո ւր ն ա մ բ ո ղ լո վ ի ն տ ա ք ա ցվ ե լո ւ Հ ա րևի ք ե ր մ ո ւթ յա մ ր ,

Հ Ա Յ Ա Ս Տ Ա Ն Ի Բ Ո ՒԺԱ Վ Ա ՅՐԵՐԸ Ձ Մ Ռ Ա Ն ? . ֊ Հ ա ­

յա ս տ ա ն ի բ ո ւժ ա վ ա յր ե ր ի (կ ո ւր ո ր տ ն ե ր ի ) մ ի մա սն

ա շ խ ա տ ո վ Է ա մ ր ո ղ յ տ ա ր ի ն , ըստ ո ր ո ւմ ն ա և ձ մ ե ո -

ն ե ր ը ։ Ա յդ պ ի ս ի բ ո ւժ ա վ ա յր ե ր ի ց են Դ ի լի յա ն ը , Ա ր յ .

ն ի ն , Ա խ տ ա լա ն ։ Վ երշինս գ ս & վ ո ւ մ { Ա լա վ ե ր դ ո լ շըր-

/ա ն ո ւմ , լե ո ն ե ր ո վ շրքա պ ա տ վա ծ մ ի գ ե ղ ա տ ե ս ի լ վ ա յ­

ր ո ւմ , թ ա ղ վ ա ծ ա ն տ ա ռ ն ե ր ի մ ե շ ։ 1 9 5 4 թ վ ա կ ա ն ի /Л -

թ ա ց ք ո ւմ Ա խ տ ա լա /ո ւմ Հ ա ն գ ս տ ա ց ե լ են մ ոտ 4 .0 0 0

ա շխ ա տ ա վ ո ր ն եր , Հ ա ն գ ս տ ա ց ո ղ ն ե ր ի Հ ա մ ա ր ա յս տ ե ղ

ս տ ե ղ ծ վ ա ծ են կ ուլտ ո ւր ա կ ա ն , կ ենցա ղա յ՛ին ն բ ո ւ ժ ա ­

կա ն բ ո լո ր տ եսա կի Հ ա ր մ ա ր ո ւթ յո ւն ն ե ր , Չ ն ա յա ծ ձ ը մ -

ռ ս Օ ը , Հ ա ն գ ս տ ի տ ո մ ,ը լի Լ Հ յո ւ ր ե ր ո վ , որ ոնք ի ր են ց

գ դ ո ւմ են ն ո ւյն ք ա ն ր ա ր ե կ ե ց ի կ վ ի ճ ա կ ո ւմ , ի ն չպ ե ս I,

ա մ ռ ա ն ա մ ի ս ն եր ի ն Հ ա ն գ ս տ ա ց ո ղ ն ե ր ը ,

ՀԱ Ն Դ ԻՊ Ո Ւ Մ ԱԿԱԴԵՄԻԿՈՍ Վ . ՀԱ Մ Բ Ա Ր !!Ո Ւ Մ 8Ա Ն Ի

Հ Ե Տ ---- Ե րևա նի Աքետական Հա մ ա լս ա ր ա ն ի դ ա հ լի ճ ո ւմ

տ եղ ի ո ւն ե ց ա վ Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ Գ ի տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ա -

կ ա ՚գ ձ մ ի ՚ս յի պ ր ե զի դ ե ն տ Վ . Հ ա մ բ ա ր ձ ո ւմ յա ն ի Հ ա ն դ ի ­

պ ո ւմ ը Հ ա մ ա լս ա ր ա նի դ ա ս ա խ ոս ն ե րի ե ո , ս ս կ ո ղ ն ե ր ի

Հ ե տ , Հ ա ր գ ե լի ա կ ա դ ե մ ի կ ո ս ը ն ե ր կ ա ե ղ ո ղ ն եր ի ն ւդա տ -

մ ե ց վերքերս դ ե պ ի Ա ն գ յի ա կ ա տ ա րա ծ ի ր ուղ և ո ր ո ւ­

թ յա ն մ ա ս ի ն , որ տ եղ նա Հ յո ւր Էր ե ղ ե լ ա ն դ ,խ ո ց ի մի

խ ո ւմ բ գի տ ն ա կ ա ն ն ե ր ի Հ ր ա վ ե ր ո վ ։

Լ ո նդ ոն ի Հ ա մ ա լս ա ր ա ն ո ւմ Վ . Հ ա մ բ ա ր ձ ո ւմ յա ն ր

^ •գ ք ե ր ե ն յե զ վ ո վ կ ա ր դ ա ց ե լ Լ մ ի շ ա ր ք դ ա ս ա խ ոս ու-

թ յո ւն ն ե ր ս ով ետ ա կա ն ա ստ ղա րա շխ ա կա է։ գի տ ո ւթ յա ն

ն վ ա ճ ո ւմ ն ե ր ի մ ա ս ի ն , Նա ե ղ ն , Լ Մ ա նշես,որում,

Է դ ի ն ր ո ւր գ ո ւմ և Ա ն գ լի ա յի ա յլ ք ա ղ ա ք ն ե ր ո ւմ , ո ։ր

Հ ա ն դ ի պ ո ւմ ն ե ր է ո ւն ե ց ե լ ա ն գլի ա կ ա ն գ ի տ ն ա կ ա ն ն ե ­րի և ո ւս ա ն ո ղ նե ր ի Հ ե տ ,

Ռ Ո Ւ Ս -ՀԱ ՅԵ ՐԵ Ն ՆՈՐ Բ Ա Ռ Ա Ր Ա Ն . ֊ Հ ա յկ ա կ ա ն ՍՍՌ

Գ ի տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ա կ ա դ ե մ ի ա յի Հ ր ա ։ո ։ս ր ա կ ո ,թ յա մ ր

լո ւ յս տ ես ա վ ռ ո ւս -Հ ա քերեն ն ո ր բ ա ռ ա ր ա ն ի ակւաքին

Հ ա տ ո ր ը, Շ ա ր ք 1 0 0 մ ա մ ո զ ծ ա վ ա լ ո ւն ե ց ո ղ ա յս Հ ա ֊

տ ;ր ը կ ,ս ղ մ ե լ ե ն Գ ի տ ո ւթ յո ս ն ե ր ի ա կ ա դ ե մ ի ա յի Լ ե զ ­

վի ի ն ս տ ի տ ո ւտ ի ա շխ ա տ ա կ իցնե ր Մ , Գ ևորգ յա ն ը , Հ .

Հ ա մ բ ա ր ձ ո ւմ յա ն ր , Ե. Տ ե ր -Մ ի ն ա ս յ ։ ձ ։ ր , Վ . Փ ո թ ե յա ն ր ՝

ա կ ա դ ե մ ի կ ոս Գ. Ղափ ա ն ց յա ն ի , է դ . Ա ղա յա ն ի ե

Ռ . Մ ե լք ո ւ մ յա ն ի գ լխ ա վ ո ր խ մ բ ա գ ր ո ւ թ յա մ բ , Հ ա տ ո ր ր

լո ւ յս կ տ ե ս ե լ 2 0 .0 0 0 օր ի նա կ տ պ ա ք ա ն ա կ ո վ ։ ՚

Ռ ուս ֊Հ ա յ ե ր ե ն ա յս բա ոսորա նի Հրա տ ա րա կ ում ը ,

որին ձեէւձա մուխ Է ե ղ ե լ Ա կ ա դ ե մ ի ա յի Լ ե զվ ի ի ն ս տ ի -

տ ուտ ը, կ ուլտ ոլրա կս/ն ն շա ն ա կ ա լի ց ի ր ա դ ա ր ձ ո լ-

թ յո ճ ։ Է ռ ե ս պ ո ւբ լի կ ա յի կ յա ն ք ո ւ մ ։ Բ ա ռ ա րա նը բ ա ղ ­

կ ա ց ա ծ Է լի ն ե լո ւ 4 Հ ա տ ո ր ի ց և պ ա ր ո ւնա կ ե լո լ ք ռուս

գր ա կ ա ն լե զ վ ի մ ոտ 1 0 0 .0 0 0 բ ա ո ի ր ե ն ց ո ճ ե ր ո վ ,

ս կ ս ա ծ Պ ուշկին ի դա րա շրշա նի ց մ ի ն չև մ ե ր օրերը ։

Ն ե ր կ ա յո ւմ ս Հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւթ յա ն Լ պ ա տ րա ս տ վ ում րպ -

ո ա րա նի ե ր կ րո րդ հա տ որըւ

1954 к Я 1Г ի а в ի ն 49

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀՈ Ղ Ո ՏՆ Ե Ր Ի Բ Ա Ր Ե Կ Ա Ր Գ Ո Ւ Մ Ը .- Ը ն թ ա ­

ց ի կ 1 9 5 4 թ վ ա կ ա ն ի ն զգա/էի ա շխ ա տ ա նք կ ա տ ա ր վեց

Ե րևա նի փ ո ղ ո ց ն ե ր ի հ ե տ ա գ ա բ ա ր ե կ ա ր գ մ ա ն ո ւղ ղ ո ւ­թ յա մ բ ,

Ա վ ա ր տ վ ե ց Կ ոմ իտ ա սի փ ո ղ ո ց ի վ ե ր ա կ ա ռ ո ւց ո ւմ ը .

Ա յդ փ ո ղ ո ց ի Լ ա յն քը ա յժ մ հ ա վ ա ս ա ր Է 5 0 մ ե տ ր ի ,

Ա յն հ ի մ ն ա կ ա ն ո ւմ ա ս ֆ ա լտ ա պ ա տ վ ա ծ Է , Փ ո ղ ո ց ի ե ր .

կ ո լ կ ո ղ մ ե ր ո ւմ կ ա ռ ո ւց վ ո ւմ են հա սա րա կա կա ն և բ ն ա -

կ ե լի շ ե ն ք ե ր . Վ ե ր ա կ ա ռ ո ւց վ ե ց ի ն և բ ա ր ե կ ա ր գ վ ե ց ի ն

Ն ա լբ ա ն դ յա ն , Մ ա ր ք ս ի , ի ն չպ ե ս ն ա և գ ո ր ծ ա ր ա ն ա /ի ն

թ ա ղ ա մ ա ս ի մ ի շա ր ք փ ո ղ ո ց ն ե ր ,

Ո/ԻՈԳՄԱՆ 8 Ա Ն Տ Ի Ը Ն Դ Ա Ր Ձ Ա Կ Ո Ւ Մ Ը .- Ը ն թ ա ց ի կ

1 9 5 4 թ վ ա կ ա ն ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ի մ ի շա րք շր շա ն ն երռւմ

շա ր ո ւն ա կ վ ո ւմ Էին ն ո ր Հր ա ն ց ք ն ե ր ի կ ա ռ ո ւց մ ա ն և

ը ն դ լա յն մ ա ն ա շխ ա տ ա ն ք ն ե ր ը , Ա վ ա ր տ վ ե ց Ս տ որին-

Հ ր ա զ գ ա ն ի շր ա ն ց ք ՚ի ե ր կ ր ո ր դ հ ե ր թ ի շ ի ն ա ր ա ր ո ւթ յո ւ-

ն ը , Ա յդ ք ր ա ն ց ք ը ա յժ մ հ ա ս ն ո ւմ Է մ ի ն չև Հ ո կ տ ե մ ­

բ ե ր յա ն ի շրշա նը ե ո ռ ո գ ո ւ մ ա ն շր դ ի հ ո ղ ա յի ն ը ն գ ա ր .

է ա կ տ ա ր ա ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր ւ

Չ ն ա յա ծ ձ մ ռ ա ն ե ղ ա ն ա կ ն ե ր ի ն , ա րա գ թ ա փ ո վ շ ա ­

ր ո ւն ա կ վ ո ւմ ե ն Ա ր ղ ն ի -Շ ա մ ի ր ա մ , Կ ո տ ա յբ ի և Թ ա լին ի

ք բ ա ն ց ք ն ե ր ի կ ա ռ ո ւց մ ա ն ա շխ ա տ ա ն ք ն ե ր ը , Ը ն դ ա ր ­

ձ ա կ վ ո ւմ Հ ո ռ ո գ մ ա ն ց ա ն ց ը Վ ե դ ա , Ա ր տ ա շա տ ի և

Է շմ ի ա ձն ՚ի շ բ շ ա ն ն ե ր ո ւմ , Ա յդ ա շխ ա տ ա նք ն ե րը հ ն ա րա ­

վ ո ր ո ւթ յո ւն կտ ա ն 1 9 5 5 թ վ ա կ ա ն ի գ ա ր ն ա ն ը հ ի շ յա լ

շր ջա ն ն ե ր ո ւմ յո ւր ա ց ն ե լո ւ հ ո ղ ա յի ն ն ո ր տ ա ր ա ծո ւ­թ յո ւն ն ե ր ,

ՍԵՎԱՆՒ ԼՃ Ի Ա ՓԵՐԻ Ա Ն Տ Ա Ռ Ա Պ Ա Տ Ո Ւ Մ Ը .- Հ ր ա զ -

դ ա ն գ ե տ ի վր ա { բ ա յի ն է լե կ տ ր ա կ ա յա ն ն ե ր ի կ ա ռ ո ւց ­

մ ա ն հ ե տ և ա ն ք ո վ Ս ևա նի յճ ի մ ա կ ե ր ե ս ը զ գ ա լի ո ր ե ն

կ ր ճ ա տ վ ե լ Է , Հ ե տ ա գ ա յո ւ մ լ { ի մ ա կ եր ես ն ա վե/ի

կ կ ր ճ ա տ վ ի , ո ր ը կ ա ր ո ղ Է րա ցա սա թւսր ս/Տւդրա դա ոձա լ

Ս ևա նի ա վ ա զ ա ն ի կ լի մ ա յի վ ր ա , Ա յդ բ ա ն ը կա նխ ելու

ն պ ա տ ա կ ո վ , կ ա ռ ա վ ա ր ո ւթ յա ն ո ր ո շ մ ա մ բ խ ո շո ր ա շ­

խ ա տ ա ն ք ն ե ր ե ն կ ա տ ա ր վ ո ւմ {բ ե ր ի ց ա զա տ վ ո ղ տ ա ­

ր ա ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը ա ն տ ա ռ ա պ ա տ ե լո ւ հ ա մ ա ր , Ա շխ ա ­

տ ա ն ք նե ր ը ա ոա շ տ ա ն ե լո ւ հ ա մ ա ր Մ ա րտ ուն իո ւմ

ս տ ե ղ ծ վ ա ծ Է Հա տ ո ւկ ա նտ ա ռա ծին ս & տ ե ս ո ւթ յո մ ւ ։

Ը ն թ ա ց ի կ 1 9 5 4 թ վ ա կ ա ն ի ն ա ն տ ա ռ ա յի ն տ նտ ե սո ւ­

թ յո ւ ն ը կ ա տ ա րե լ Է ա վ ե լի շա տ ա շխ ա տ ա ն ք , ք ա ն ն ա ­

խ ա տ ե ս վ ա ծ է ր , Տ ն կ վ ա ծ է ա վ ե լի ք ա ն 7 .0 0 0 .0 0 0

ծ ա ռ , Ա ն ց յա լ տ ա ր ի ն եր ի տ ն կ ո ւմ ն ե ր ի Հ ե տ մ ի ա ս ի ն ,

/ճ ի շուր ջը գ ց վ ս ո ծ ե րիտ ա ս ա ր դ ա ն տ ա ռն ե ր ի տ ա ր ա ­

ծ ո ւթ յո ւն ը Հ ա ս ն ո ւմ է մ ի ք ա ն ի Հ ա զ ա ր Հ ե կ տ ա ր ի ,

Ն ե ր կ ա յո ւմ ս ա ն տ ա ռ ա յի ն տ ն տ ե ս ո ւթ յո ւն ը պ ա տ ­

ր ա ս տ վ ո ւմ է գ ա ր ն ա ն ա յի ն տ ն կ ո ւմ ն ե ր ի ն , Տ ե ռ բ են

բ ե ր վ ա ծ տ ր ա կ տ ո ր ն ե ր , ա վ տ ո մ ե ք ե ն ա ն ե ր , հ ո ղ մ շա կող

գ ո ր ծ ի ք ն ե ր , Տ ն տ ե ս ո ւթ յո ւն ն ո ւն ի իր ս եփ ա կա ն տ ը ն -

կ ա ր ա ն ը , որը լր ի վ կա րող Է ա պ ա հովել ա նհրա ժեշտ ք ա ն ա կ ո ւթ յա մ բ տ նկ ի ն ե ր ո վ ,

Ճ Ա Ր Տ Ա Ր Ա Պ Ե Տ Ն . ԲՈ ԻՆ ԻԱ Թ ՅԱ ՆԻՆ ՆՎ ԻՐՎԱ Ծ ԵՐԵ­

Կ Ո .— Հ ա յա ս տ ա ն ի ճա րտ ա րա պ ետ ներ ի մ ի ո ւթ յո ւն ը

դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի 9 - ի ն Ե ր և ա ն ո ւմ կ ա զմ ա կ ե ր պ ե լ Էր ե ր ե կ ո '

ն վ ի ր վ ա ծ ս ո վ ետ ա հ ա յ ա կ ա նա վո ր ճա րտ ա րա պ ետ ն .

Բ ունի ա թ յա ն ի Հի շա տ ա կ ին , ճ ա ր տ ա ր ա պ ե տ ո վ յա ն թ ե կ ­ն ա ծո ւ Կ. Հ ո վ հ ա ն ն ի ս յա ն ը ն երկա եղ ո ղ ն եր ի ն ծ ա ն ո -

թ ա ց ր ե ց Ն . Բ ո ւն ի ա թ յա ն ի կ յա ն ք ի և գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յա ն Հ ե տ ,

Ն. Գ . Բ ո ւն ի ա թ յա ն ը 1 9 1 4 թ վ ա կ ա ն ի ն ա վ ա ր տ ե լ Է

Պ ե տ ե ր բ ո ւ ր գ ի Գ ե ղա րվ ես տ ի ա կ ա դ ե մ ի ա ն , Ա յգ շրջա ­

ն ո ւ մ ն ա մ ա ս ն ա կ ց ե լ Է Ա ն ի ի և ԳառԱի ա մ ր ո ց ի պ ե ­

ղ ո ւմ ն ե ր ք ն , Նա Հ ե ղ ի ն ա կ Է Հ ա յկ ա կ ա ն ճա րտ ա րա պ ե­

տ ո ւթ յա ն Հ ա ր ց ե ր ի ն ն վ ի ր վ ա ծ մ ի շա ր ք ա րժեքա վո ր

ա շ խ ա տ ո լթ յո մ ,ն ե ր ի , ի ն չպ ի ս ի ք ե ն է Գ ա ռ ն ի ի Հ ե թ ա ­

ն ոս ա կ ա ն տ ա ճ ա ր ի չա փ ա գ ր ո ւթ յո ւն ը » , է Ա ն ի ի պ ա լա -

ւոակւսն ե կ ե ղ ե ց ի ն » ՛և ա յքն,

1 9 2 4 թ վ ա կ ա ն ի ն Ն . Բ ո ւն ի ա թ յա ն ը տ ե ղ ա փ ո խ վ ո ւմ Է

Ե րևա ն և ն վ ի ր վ ո ւմ Ս ովետ ա կա ն Հ ա յա ս տ ա ն ի մ ա յր ա ­

ք ա ղ ա ք Երև,ս5,ի վ ե ր ա կ ա ռ ո ւց մ ա ն մ ե ծ ու պ ա տ վա վոր

գ ո ր ծ ի ն , Նրա ն ա խ ա գ ծ ե ր ո վ Ե ր և ա ն ո ւմ կ ա ռ ո ւց վ ե լ են

7 0 խ ո շո ր շ ե ն ք ե ր , ո ր ո ն ց թ վ ո ւմ էՒ ն տ ուր իս տ Ж և *Ս ե - վա նօ Հ յո ւր ա ն ո ց ն ե ր ը ,

ճ ա ր տ ա ր ա պ ե տ ն ե ր ի տ ա ն ը բ ա ց վ ե լ Է պ ր ո ֆ ես ո ր I/.

Բ ո ւն ի ա թ յա ն ի ա շխ ա տ ա նքն ե րին ն վ ի ր վ ա ծ ց ո լց ա Հ ա ն -դեսւ

Ա ՐԴ ՅՈ ՒՆԱ ԲԵՐԱ ԿԱ Ն Ա Ր ՏԱ Դ Ր Ա Ն Ք Ի ՏԱ ՐԵ Կ Ա Ն Պ Է Ա .

ՆԻ Կ Ա ՏԱ Ր Ո Ւ Մ Ը ----Հ ա յա ս տ ա ն ի ա ր դ յո ւն ա բե ր ա կ ա ն

ձ ե ռ ն ա ր կ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը ն ա խ ա տ ե ս վ ա ծ ժ ա մ կ ե տ ի ց մ ի

ք ա ն ի օր շուտ կ ա տ ա րե ցին Հ ա մ ա խ ա ռ ն ա ր տ ա դ ր ս ս -

ք ի թ : զա ր կ մ ա ն 1 9 5 4 թ վ ա կ ա ն ի ծ ր ա գ ի ր ը , Ն ա խ որդ

1 9 5 3 թ վ ա կ ա ն ի հ ա մ ե մ ա տ ո ւթ յա մ բ թ ո ղ ա ր կ վ ա ծ Է 16տ ո կ ո ս ո վ ա վ ե լի ա ր տ ա դ ր ա ն ք,

Ը ն թ ա ց ի կ տ ա ր ո ւմ ռ ե ս պ ո ւբ լի կ ա յի ձ ե ո ն ա ր կ ո ւթ յո ւն -

ն ե ր ո ւմ յո ւ ր ա ց վ ա ծ է “ « / * / > ք ա ն 1 5 0 տ ես ա կ ի ա ր ­

դ յո ւն ա բե րա ՛կ ա ն զա ն ա զա ն ա պ րա նք ն ե րի , մ թ ե ր ք ն ե ր ի թ ո ղ ա ր կ ո ւմ ը ,

ՆՈՐ Կ ԻՆ Ո -Թ Ա ՏՐՈ Ն Ե Ր Ե Վ Ա Ն Ո Ւ Մ . ֊ Ե րևա ն ում ,

Ս տ ա լին յա ն պ ո ղ ո տ ա յի վ ր ա , բ ա ց վ ե լ Է ն ո ր կ ի ն ո ­

թ ա տ ր ո ն , որ ը կ ո չվ ո ւմ Է «Ն ա ի րիտ , Կին ո-թա տ րոՀ/ե

ա ՛նի գ ե ղ ե ց ի կ հ ա ն դ ի ս ա ս ր ա հ 4 0 0 ա թ ո ռ ն ե ր ո վ , ճա շա ­

կ ո վ կ ա հա վո րվա ծ սպ ա ս ա ս րա հ և ա յլ հ ա ր մ ա ր ո ւ­թ յո ւն ն ե ր ւ

Ս Փ Ց Ո Ի Ռ Ք Ո Ի Մ

վԱԶԳԵՆ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ՊԱԼՃՅԱՆ

(Առաջնորդ 1>ումա6ա8այ րհմի)

ԲՈՒՄՆԱՐԱէԱՑ ԳԱԴ-ՈՒԹԸ ԱՅՍՕՐ

'2 '] Л ո զ ղ ա ր ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն Հ ա ն ր ա - Հ> պ ե տ ո ւթ յո ւն ը Բ ա լկ ա ն յա ն ա յն

^ Հ ^ Տ է) ե ր կ իր նե ր ե ն մ ի ն է , որ 1 9 4 4 - ի Ս ի чтЗ& ս ե պ տ ե մ բ ե ր ի ն , ա զա տ ա գ ր վ ա ծ

ը լլա լո վ շն ո ր հ ի վ ս ո վետ ա կա ն պ ա տ մ ա կա ն հա ղ թ ա նա կ ի ն, տ ա սը տ ա ր ի ն ե բե ի վեր ահա կ կա ռո ւցա նե ի ր ՛նոր կ յա ն ք ը ' ա զ գ ա յի ն ա ն ­կ ա խ ո ւթ յա ն , շի ն ա ր ա ր ո ւթ յա ն ու խ ա ղ ա ղ ո ւ­թ յա ն պ ա յմ ա ն ն ե ր ո լ մ եշ բ ո ւլղ ա ր ա շխ ա տ ա ­սեր ու հ ա ռ ա շդ ի մ ա սեր ժ ո ղ ո վ ո ւր գ ի ր ո լո ր հ ա յր ե ն ա ս ե ր ո ւժ ե ր ո ւ ե ռ ա ն դ ո ւն , ս տ ե ղ ծ ա ­գ ո ր ծ ո ւ կա րգա պ ա հ գ ո ր ծ ա կ ց ո ւթ յա մ բ ։

Նոր Բ ո զ ղ ա ր ի ո մ եշ նո ր կ յա ն ք ի կ ո չվ ա ծ կ նա և երկրին հ ա յ ա զգա բ ն ա կ չո ւթ յո ւն ը — շ ուրշ 2 1 .0 0 0 հոգի — որ շն ո ր հ ի վ 9 սեպ տ Լւմբերեն վերջ ս տ ե ղ ծ վ ա ծ պ ա յմ ա ն ն ե ր ո ւն , կ ա ր ո ղ ա ­ց ա ծ կ կ ա զմ ա կ ե ր պ ե լ իր հա սա րա կա կա ն կ յա ն ք ը թ ե կ ր ո ն ա կ ա ն , թ ե ուսոսէնվսկա ն,

թ ե ՛ մշա կ ո ւթ ա յի ն ու հ ա յր ե ն ա ս ի ր ա կ ա ն տ ե ­ս ա կ ե տ ն , ի ն չ որ մ ե ն ք մ ե ծ գ ո հ ո ւն ա կո լթ յա մր և բո ւլղ ա ր ժ ո ղ ով րդ ա կա ն ի շ խ ա ն ո ւթ յա ն հ ա ն ­դեպ խ որ ՛երախ տ ա գ ի տ ա կ ա ն զ գ ա ց ո ւմ ն ե ր ո վ հ ա ս տ ա տ ե ց ի ն ք , բ ո ւլղ ա ր ա հ ա յ թ ե մ ը ա յ ց ե լ ե ֊ լո ւ ա ռ թ ի վ , տ ա ր վ ո ւյս ս ե պ տ ե մ բ ե ր ա մ ս ո ւն ։

Ա յս պ ա տ վա կա ն հ ա յ գա ղ ութ ին կ յա նքի ներկա պ ա տ կերը տ ա լն ա ռ ա շ, կ ա րժ ե ա կ ­նա րկ մ ը ն ե տ ե լ ա նոր պ ա տ մ ա կա ն ա ն ց յա ­

լի ն Վրա , որ ա ն գ ա մ մ ը ևս ց ո ւ յց կուտ ա մեր ժո ղո վ ո ւր գի փ ո թ ո ր կ ա հ ո ւյզ ճ ա կ ա տ ա գ ի ­

ր ը ա ն ց ն ո ղ դա ր ե ր ո ւ ը ն թ ա ց ք ի ն ։ Բ ՚ե և ցա ր ղ ա մ բող ջա կ ա ն և գի տ ա կ ա ն ուսոսէնա սիրու-

թ յո ւձ մը չ է հր ա տ ա ր ա կ վ ա ծ ի մ ա սի ն բ ո զ - ղ ա ր ա հ ա յո ւթ յա ն պ ա տ մ ո ւթ յա ն , ս ա կ ա յն մ ե ն ք կ ա ր ո ղ ա ցա ն ք որոշ ս տ ո ւ յգ տ ե ղ ե կ ո ւ­թ յո ւն ն ե ր ստ ա նա / պ /ո վ գ ի վ ա բ ն ա կ հ ա յ մ տ ա ­վոր ա կա ն ե մ ը ' պ ա րոն Ն երսես Գ ա սպ ա ր յա -

ն ե , որ ա վ ե լի քա ն քսա ն տ ա ր ի նե բե ի վեր ա նխ ո նջ պ րպ ւոումներ կկա տ ա րե ա յդ ո ւղ ­ղ ո ւթ յա մ բ , ֊օ գ տ վ ե լո վ հ ա յ, բ ո զ ղ ա ր և օտ ա ր, ն ո ր ու հնա գ ո ւ յն հեղինա կներով գ ո ր ծե ր ե ն : Փ ա փ ա գե լի կ , որ պ ա րոն Գ ա սպ ա րյյսն իր ս կս ա ծ ա շխ ա տ ա նքը իր /բո ւմ ի ն հա սցնե և ըս տ կ ա ր ե /վ ո ւյն , ա մ բո ղ ջա կ ա ն ո ւս ո ւմ նա ­ս ի ր ո ւթ յա ն մը ձև ին տ ա կ , հրա տ ա րա կե իր հ ա վ ա քա ծ ն յո ւթ ե ր ը , ո ր ո վ թ ա ն կ ա գ ի ն ծ ա ռ ա ­յո ւ թ յո ւ ն մ ը մ ա տ ո ւց ա ծ պ իտ ի ր //ա հ ա յ գա - ղ ո լթ ն ե ր ո լ պ ա տ մ ա գ ի տ ո ւթ յա ն կա րևոր գ ո ր ­ծ ի ն ։

ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԱԿՆԱՐԿ

Ա ռա ջին հ ա յե ր ը , որ ոտ ք գ ր ա ծ են Բ ՛բ ա ֊ կի ա , և հետ և ա բա ր ա յժ մ յա ն Բ ո զղա ր ի ո հ ա րա վ ա յի ն կ ո ղ մ ե ր ը , հ ղ ա ծ են զինվոր ա կա ն գուՏւդեր, որոնք 5 ֊ր դ գ ա ր ո ւն , Վ ա րդա նա նց հերոսա մա րտ են հետ ո, 4 6 0 -ա կ ա ն թ վ ա կ ա ն ­ն ե ր ո վ , հ ե ռ ա ց ա ծ ե ն ի ր ե ն ց հ ա յր ե ն ի ք ե ն ' խ ո ւյս տ ա /ու հա մ ա ր պ ա րսկա 1/վսն հ՛ալա­

ծա նքն երենք

Ե րկրորդ հոս ա նքը ե կ ա ծ կ հա ջոր դ դա - բուն Հ ո լս տ ի ն ի ա ն ո ս ( 5 2 7 — 5 6 5 ) և Մ որիկ( 5 8 2 --- 6 0 2 ) կա յս ր ե ր ո լ օր ով , ո ր ո ն ք հ ա յգ ա ղ թ ա կ ա ն ո ւթ յո ւն բ հ ր ա ծ ո ւ բ ն ա կ ե ց ո ւց ա ծ են բ յո ւգ ա ն դ ա կ ա ն կ ա յս ր ո ւթ յա ն հ յո ւս ի ս ա յի ն ս ա հ մ ա նն ե ր ո ւն մ ո տ , ե ր կ ո ւ նպ ա տ ա կ ո վ ' ն ա խ ո րպ ես զի ց ր վ ե ն ո ւ տ կա ր ա ցն ե ն հ ա յո ց հա ՛վաքակա ն ուժը Ա ր և մ տ յա ն Հ ա յա ս տ ա ն ի

մ ե ջ , որ ա յդ ժա մ ա ն ա կա շր ջա ն ի ն բ յո ւ գ ա ն ­դա կա ն տ ի ր ա պ ե տ ո ւթ յա ն ն ե ր ք և ի ն կ ա ծ էր,

և երկրորդ որպ եսղի ա պ ա հ ո վ ե ն ի ր ե ն ց կ ա յս ր ո ւթ յա ն Բ ՚ր ա կ ի ո շրջա նի Հ յո ւս ի ս ա յի ն

ս ա Հ մ ա ն ն ե ր լ։ բա ր բա ր ո ս ց ե ղ ե ր ո լ ա ր շա ­վա նքնե ր ու դ ե մ ։ 6 0 1 - ի ն , ն ո ւ յն Մ որիկի Հ ր ա ­

մ ա ն ո վ , 3 0 .0 0 0 Հ ա յ ղ ի նվ ո ր նե ր ե կ ա զմ վ ա ծ բ ա ն ա կ մ ը Հ ա յ ա ստ ա նեն Բ՜րակիա կ բե ր վ ի '

զ ի նվ ո ր ա կ ա ն պ ա շտ պ ա ն ո ղա կ ա ն գ ա ղ ո ւթ ­ն ե ր հ ա ս տ ա տ ե լո ւ ն պ ա տ ա կ ո վ Դ ա ն ո ւ յ ւի Հ ա ­ր ա վ ա յի ն կ ո ղ մ ե ր ը ։

Հ ա յկ ա կ ա ն ուրիշ գա ղ թ ե ր դեպ ի Բ՜րակիա և Մ ա կ ե դ ո ն ի ա , գ լխ ա վ ո ր կ եդ ր ո ն ը լլա լո վ

Ֆ ի լի պ ե ք ա ղ ա քը (ա յժ մ ո ւ Պ լո վ դ ի վ ) կ Հի շա -

ա ա կ վին 8 - ր դ գա րուն Կ ոնստ ա նտ ին Ե. Կ ո պ . բ ո ն ի մ ո ս ի որով 7 6 0 - ի ն , Լևոն Դ .ի օր ո վ7 7 8 - ի ն , ի ն չպ ե ս և Ն իկեփ որ Ա .ի ( 8 0 2 --- 8 1 1 )

և Հ ո վ հ ա ն ն ե ս Չ մ շկ ի կ ի ( 9 6 9 — 9 7 6 ) ի շ խ ա ն ո ւ­թ յա ն ը ժ ա մ ա ն ա կ ։

Հ ա յ գ ա ղ թ ա կ ա ն ո ւթ յա ն կ ա րևոր Հո ս ա ն ք մ ը դեպ ի բ ո զ ղ ա ր ա ց երկ ի ր կուղղվի 9 - ր գ գ ա ր ո ւն , Բորիս ի շխ ա ն ի ք ր ի ս տ ո ն ե ո ւթ յո ւն ը

ը ն դ ո ւն ե լո ւ շր ջա ն ի ն ( 8 6 4 թ վ ա կ ա ն ի ն )։ Հ ա ֊ յա ս տ ա ն ե ն փ ա խ չող Հ ա յ պ ա վ ղ ի կ յա ն ն ե ր ն ե ն

ա ն ո ն ք , որ ա պ ա ս տ ա ն կ գտ ն ե ն նոր կ ա զ ­մ ա կ ե ր պ վ ո ղ բ ո ւլղ ա ր պ ե տ ո ւթ յա ն ս ա հ մ ա ն ­

ն ե ր են ն ե ր ս , և ա յն տ ե ղ կ Հա ս տ ա ա ե ն ի ր ե ն ց բ ն ա կ ո ւթ յո ւն ը ։

ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց օտ ա ր պ ա տ մ ի չն ե ր ու ճ ա մ բ ո ր դ ն ե ր բ ա զ մ ա թ ի վ վ կ ա յո ւթ յո ւն ն ե ր

կ բ ե ր ե ն ի մ ա ս ի ն Հ ա յո ց ներկա յո ւթ յա ն ր

Բ ո զ ղ ա ր ի ո մ ե ջ , վ ե ր և Հ ի շվ ա ծ ժ ա մ ա ն ա կ ա ­շ ր ջ ա ն ն ե ր ո վ ։ Կ Հիշվին ն ա և Հ ա յ ե կ ե ղ ե ց ի ­ն ե ր ո ։ վ ա ն ք ե ր , Հ ա յ ք ա Հ ա ն ա ն ե բ , վ ա ր դ ա ­

պ ե տ ն ե ր ու ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ե ր , ի ն չ որ ց ո ւ յց կ ո լտ ա , թ ե Հ ա յե ր ը ա յդ Հնա դ ո Լյն ժ ա մ ա ­ն ա կ ն ե ր ը ո ւն ե ց ա ծ են կ ր թ ա կ ա ն ֊ա զ գ ա յի ն

կ ա զ մ ա կ ե ր պ վ ա ծ կ յա ն ք , ի բ ր կ ե դ ր ոն ո ւն ե ­ն ա լո վ Ֆ ի լի պ ե ն ։ Շուրջ 1 0 0 0 թ վ ա կ ա ն ի ն , ա յս

Հի ն ա վ ո ւր ց քա ղ ա քի ն որպ ես կ ուսա կա լ կ Հի - շա տ ա կ վ ի Հ ա յա զ գ ի պ ա տ րիկ Թ ե ո ղ ո ր ո ֆ ո ն ը , " բ ո ւ ն ա զ դ ե ց ո ւթ յո ւն ը կ տ ա ր ա ծվ ե ր ն ա և ԱԴ-

ր ի ա ն ո լպ ո լս ո վ ր ա , Իսկ ի ր օգ ն ա կ ա ն ը ն ո ւ յն ­պ ես Հ ա յա զ գ ի ' Հ ո վ Հ ա ն ն ե ս Պ ր ո ք ս ի մ ո ս , Հ ա ­

յե ր ե ն ա վ ետ ա րա ն մ ը գրել կուտ ա 1 0 0 7 - ի ն , որ ա յժ մ կգտ նւէի Վ ե ն ե տ ի կ , Մ խ իթա ր յա ն Հ ա յր ե ր ո լ ձե ռ ա գ ր ա տ ա ն մ ե ջ ։ Ն ույն գա րուն

պ ե տ ք է Հիշե լ Վ ր ա ստ ա նեն ե կ ա ծ Գ րիգոր Բ ա կուր յա ն ա ն վ ա մ բ Հոմն ա գա վա ն Հ ա յա զ գ ի

ի շխ ա ն ա վ ո ր ը և իր ե ղ բ ա յր ը Ա ր բա ս , ո ր ո ն ցմ ե

ա ռ ա ջին ը վա նք մ ը կ ա ռ ո ւց ա ծ է 1 0 8 4 թ վ ա ­կ ա նի ն Ֆ ի լի պ ե ի մ ո տ ( 3 0 կ ի լո մ ե տ ր Հ ե ռ ա ­վ ո ր ո ւթ յա ն վ ր ա ), ա յժ մ ո ւ Հ ա մ բ ա վ ա վ ո ր Պ ա չկ ո վ ո յի Պ ո կ ո ռ ո տ ի ցա վ ա ն ք ը ։

Հ ա յ գ ա ղ թ ա կ ա նո ւթ յա ն նոր Հո ս ա նք մը կսկսի 1 4 — 1 5 - ր դ գա րերոմև ' % րիմեն և Հ յ ո ւ ֊ ս ի ս ֊դ ա ն ո զ ւ յա ն ե ր կ ի ր ն ե ր ե ն , ուր Հ ո ծ թ ի վ ո վ

հ ա յո ւթ յո ւն մ ը ա պ ա ստ ա ն գտ ե ր էր Բա դրա - տ ո ւն յա ց Հա ր ս տ ո ւթ յա ն ք ա յք ա յո ւմ ե ն վերջ,

որ պ ա տ մ ո ւթ յա ն մեջ ծ ա ն ո թ է Անի ի գ ա ղ ­թ ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ա ն ո մ ւո վ ։ Ա ռա վե լա պ ե ս վ ա ­ճ ա ռ ա կ ա նն ե ր են ա ն ո ն ք , որ ի ր ե ն ց ա ռ և տ ու-

րի ի բ ր կ եդ ր ո ն կըն տ րեն Վ ա ռնա ն և Ռ ոլսջու- կ ր , Ա նիի ա յս գա ղ թ ա կ ա նո ւթ յո ւն ը հ ետ զՀե- ս ՚ե ի ր ա ռևտ ուրի ց ա ն ց ը տ ա ր ա ծե լո վ Ղ բի - մ ե ն դեպ ի Բ ո լո ն ի ա , դեպ ի Մ ո լգ ա վ ի ա , Տ ր ա ն - “ ի լվ ա ն իա և ա պ ա դեպ ի ղ ա ն ո լր յա ն և Հ ա ­ր ա վ ֊ դա ն ուր յա ն ե ր կ ի ր ն ե ր ը , պ ա տ մ ա կա ն մեծ

դ ե ր մ ը ո ւն ե ց ա վ Հ ի շ յա լ բ ո լո ր ե ր կ ի ր ն ե ր ։։։ տ նտ ես ա կ ա ն կ յա ն ք ի զ ա ր գ ա ցմ ա ն ու ծ ա -

վ ա լմ ա ն մ ե ջ , ա յս պ ի ս ո վ մ ե ծ ա պ ե ս ս ա տ ա ­ր ե լո վ ա յդ ե րկ ի րներ ո ւ կ ա զ մ ա կ ե ր պ մ ա ն ու Հ զ ո ր ա ց մ ա ն ։ Հ ա յտ ն ի է , օ ր ի ն ա կ , թ ե 1 3 -ր դ գա ր ո ճ ։ կ ա զ մ վ ա ծ Մ ո յգ ա վ ա կ ա ն փ ոքրիկ ի շ ­խ ա ն ա պ ե տ ո ւթ յո ւն ը Հա ջորդ ե ր կ ու դա րերուն Հե տ զ Հ ե տ ե զ ո ր ա ց ա վ ու իր քա ղա քա կա ն գե ր ի շխ ա ն ո ւթ յո ւն ը տ ա ր ա ծե ց գե պ ի Հա րա վ

մ ի ն չև Դ ա նուրի ր ե ր ա ն ն ե լղ ։ և գե պ ի ա ր և ե լք ' Հ ։ս յ վ ա ճ ա ռա կ ա նն /, բ ո ։ ա ո ևա ոզւի ճ ա նա - պ ա ր Հներ ու գ ձ ո վ ։

1 5 — 1 9 ֊/ " I գ ա ր և ր ո ւ ը ն թ ա ց ք ի ն , Բ ա լկա ն- յ ՚ս ն գ ր ե թ ե ա մ բո ղ ջ թ ե ր ա կ ղ զի ն օս մ ա ն յա ն տ ի ր ա պ ե տ ո ւթ յա ն տ ա կ մ ն ա լո վ , Ա րևմ տ յա ն

Հ ա յա ս ։։ ։ ունեն և Կ ո ս տ ա ն գ նո լպ ո լս ե ն Հ ա յ ա - ռև ւորա կա ններ ո ։ ա րՀե ստ ա վ ո բ ն ե ր եկա ծ ու բն ա կ ո ւթ յո ւն հա ս տ ա տ ա ծ են Բ ո զղ ա ր իո զ ա ­նա զա ն ք ա ղ ա յձ ե ր ո ւն մ ե ջ , ի բ ր և ն ո ւյն կ ա յս ­ր ո ւթ յա ն ք ա ղ ա ք ա ց ի ն ե ր ։

Շ ն ո ր Հ ի վ ռո ւս ա կ ա ն բ ա ն ա կ ն ե ր ո ւ 1 8 7 7 -ի Հ ա ղ թ ա ն ա կ ի ն , Բ ո զ ղ ա ր ի ո ա ն կա խ ո ւթ յա ն Հ ռ չա կ ո ւմ ե ն Հ ե տ ո , Թ յո ւր ք ի ։։ 1 8 9 6 - ի կ ո տ ո ֊ ր ա ծ ն ե ր ե ն փ ա խ չո ղ բ ա ղ մ ա Հա ղա ր Հ ա յե ր ե կ ա ծ ու ա պ ա Հ ո վ ա պ ա ստ ա ն գ տ ա ծ են Բ ո զ ղ ա ր ի ա և Ռ ո ւմ ա ն ի ա ։ Ա յս նոր գա ղ թ ա - կ ա ն ո լթ յո մ ւը ե կ ա ծ է թ ա ր մ ա ց ն ե լո ւ Հ ի ն բ ո զ - ղ ա ր ա Հ ա յ գ ա ղ ո ւթ ը , որ դա րերու բն թ ա ցք ի ն ց ր վ ա ծ և ձո ւլվա ծ էր բ ն ի կ տ ա րրին Հ ե տ ։

Վ ե ր ջա պ ե ս , ա ռա ջին Հա մ ա շխ ա ր Հ ա յի նպ ա տ ե ր ա զ մ ե ն Հ ե տ ո , թ ր ք ա հ ա յ մ ե ծ գ ա ղ թ ա ­

կ ա ն ո ւթ յո ւն ը Բ ոզղ ա ր իա մ ո ւտ ք գ ո ր ծ ե լո վ , նոր կ յա ն ք ի կ ո չե ց երկրին Հ ա յ ա զ գ ա բ ն ա կ չո ւ­թ յո ւ ն ը ։ Հ ե տ և յա լ ք ա ն ի մը վ ի ճ ա կա գր ա կ ա ն

թ ի վ ե ր բ Հ ստ ա կ կ ե ր պ ո վ ց ո ւ յց կ ա տ ա ն Հ ա յե - ր ո լ վ ե ր ո հ ի շ յա լ գա ղ թ ե ր ը ի Բ ո զղ ա ր ի ա .1 8 9 2 - ի ն կ ա տ ա ր վ ա ծ պ ետ ա կա ն վ ի ճ ա կ ա ­գ ր ո ւթ յո ւն ը Բ ո զ ղ ա ր ի ո մեջ կնշե 6 .6 4 3 հ ո գ ի , 1 9 0 0 - ի ն ' 1 3 .8 0 9 հ ո գ ի , 1 9 2 6 - ի ն ' 2 7 .3 2 2 հ ո - դ ի , ի ս կ ա յժ մ ' շուրջ 2 1 .0 0 0 հ ո գ ի , 1 9 4 6 -ի ն Բ ո լլղ ա ր ի ա յե ն Ս ովետ ա կա ն Հ ա յա ս տ ա ն ն ե ր ­գ ա ղ թ ա ծ ը ւլա /ո վ 6 .0 0 0 Հ ո գ ի ։

52է Д! 1Г Ի Ա 0 Ի Ն 1951

Բ Ո ԻԼՂ Ա ՐւԱ Ա Յ ձԱ Մ Ա ՅՆ Բ Ն Ե Ր Ը

Բ ոսղա րիո ա յժ մ յա ն հ ա յո ւ թ յո Տ ը կա պ րիհետ և յա լ 14 քա ղա քներուն մ ե շ . Պ լո վդ ի վ (Ֆ ի ւի պ ե )' 6 .5 0 0 հ ո գ ի , Սոֆիսւ' 4 .5 0 0 հ ո գ ի , Ստաւին քա ղա ք (Վ ա ռ ն ա )' 3 .8 0 0 հ ո գ ի , Ռու- սե թ ո ւ ս ջ ո ւ կ ) ' 1 .7 0 0 հոգի՛, Բ ա ր կա դ ' 1 .3 0 0 հոդի, հւասկովո' 9 0 0 հ ո գ ի , Կպ ա ւ-ովդ ոսդ ( Շ ումեն) ' 7 5 0 հ ո գ ի , Ս լի վեն ' 5 3 0 հ ո գ ի , Թ ա - ւ>ար-Րազար«ըդ' 4 5 0 հ ո գ ի . Տ ո լպ ո փ փ ն (Տ ո պ - ր ի չ ) ' 3 2 0 հ ո գ ի , Ս իլիսա րե' 2 6 0 հ ո գ ի , Սւոսւ- г ш Զ ա գո ր ա ' 2 5 0 հ ո գ ի , Ա յտ ո ս ' 1 0 5 Հ ո գ ի , Յ ա մ պ ո լ ' 3 8 հ ո գ ի , և մ ե կ -ե ր կ ո ւ հա ր յուր հա ­յե ր և ս ' ց ր վ ա ծ քա նի մը ա յլ փ ոքր ք ա ղ ա ք- ներու մ ե շ ։

Վ եր ո հ ի շյա լ բ ո լո ր քա ղ ա քն եր ը ոմւին հ ա յ­կա կա ն քա րա շեն ե կ ե ղ ե ցի ն ե ր և ե կ ե ղ ե ցա կ ա ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ վ ա ծ կ յա ն ք , ո ր ո ն ց գ լո ւխ ը կգա նվին հ ոգև ո ր հո վ ի վներ ը և հ ա վ ա տ ա ց ­յա լ Ժ ողովոլրղի կ ողմե ը նտ ր վ ա ծ ե կ ե ղ ե ց ա ­կա ն վա րչութ յո ւնն ե ր ը ։

Ա րձա նա գրենք ա յդ ե կ ե ղ ե ցի ն ե ր ը ի ր ե ն ց հո վիվներ ով.

1 . Պ լո վդ ի վ ' Ս. Գ եորգ ե կ ե ղ ե ց ի ն , վ ե ր ա ­ն ո ր ո գ վ ա ծ 1 8 2 8 - ի ն . հ ո գ և ո ր հովիվի Տ . Գ եորգ քա հա նա Սար յա ն .

2 . Սոֆիսւ' Ս. Ա ս տ վ ա ծա ծի ն ե կ ե ղ ե ց ի ն , նոր կ ա ռ ո ւց վ ա ծ 1 9 3 4 -ի ն ա զ գ ա յի ն շենքի ն մեջ (հ ի ն ե կ ե ղ ե ցի ն փ լց վ ա ծ ը լ լա լո վ ) , հ ո գ ե - վոր հ ո վ ի վ ' Տ . Վ ա հա ն ք ա հա նա Փ ա փ ա զ յա ն .

3 . Ս տ ա լի ն ' Ս. Ս՛արդիս ե կ ե ղ ե ց ի ն , կ ա ­ռ ո ւց վ ա ծ 1 7 - ր դ գա րուն և վ ե ր ա ն ո ր ո գվ ա ծ 1 8 4 4 - ի ն . հ ո գ և ո ր հովխ վ' Տ . Տր դ ա տ քա հա նա Տ ո ւվ ա ր ճ յա ն .

4 . Ռուսե' Ս. Ա ս տ վ ա ծա ծի ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ,

կ ա ռ ո ւց վ ա ծ 1 7 - ր դ գ ա ր ո ւն , վե ր ա նո րո գվ ա ծ 1 8 0 5 թ վ ա կ ա ն ի ն , հոգև ո ր հ ո վ ի վ ' Տ . Ներսես քա հա նա Մ ե լք ո ն յա ն .

0 . Ր ո ւր կա զ' Ս. Խ ա չ ե կ ե ղ ե ց ի ն , վ ե ր ա ն ո ­ր ո գ վ ա ծ 1 8 5 8 - ի ն . հոգևոր հո վ ի վ ' Տ . Ա թ։ս-նա ս քա հա նա Խ ա չա տ ո ւր յա ն .

6 . հ ա ս կ ո վ ս ' Ս. Ա տ եփ ա նոս ե կ ե ղ ե ց ի ն , կ ա ռ ո ւց վ ա ծ 1 9 2 4 - ի ն . հ ոգև ո ր հովիվի Տ . Նա- հա պ ետ քա հա նա Գ ա ր ա յա ն .

7 . Կոլա րովդրսւդ' Ս. Ա ստ վա ծա ծին ե կ ե ­ղ ե ց ի ն , վ ե ր ա ն ո ր ո գվ ա ծ 1 8 3 4 - ի ն . հո գև ո ր հ ո ­վ ի վ ' Տ . Գ ա րեգին քա հա նա Տ յո ւր կ ե ր յա ն .

8 . Ս լի վ ե ն ' Ս. Ա տ եփ ա նոս ե կ ե ղ ե ց ի ն , կ ա ­ռ ո ւց վ ա ծ 1 8 3 0 - ի ն . հո գև ո ր հ ո վ ի վ ' Տ . Կ արա - պ ետ քա հա նա Ծերոն յա ն .

9 . Թ ա թ ա ր -Ր ա զ ա ր շր գ ' Ս. Ա տ եփ ա նոս ե կ ե ­ղ ե ց ի ն , վ ե ր ա ն ո ր ո գվ ա ծ 1 8 2 0 - ի ն . հո գև ո ր հո- վ ի վ ' Տ . Զ ա քա րիա ք ա հա նա Շ ի րի ն յա ն .

10. Տո լս յո ւ |ս ի ն ' Ս. Հ ո վ հ ա ն ն ե ս Ա վետ ա րա ­ն ի չ ե կ ե ղ ե ց ի ն , կ ա ռ ո ւց վ ա ծ 1 8 3 0 - ի ն . հոգևոր հ ո վ ի վ ' Տ . Հ մ ա յա կ քա հա նա էՀա րղա րյա ն.

11- Ս ի լի ս ա ր ե' Ս. Ա ստ վա ծա ծի ն ե կ ե ղ ե ­ց ի ն , հ ի մ ն վ ա ծ 1 7 - ր դ գա ր ուն , վերա շինվա ծ 1 9 - ր դ դա ր ոմն. հ ո գև ո ր հ ո վ ի վ ' Տ . Մ իքա յել քա հա նա Պ եզի ր ճ յա ն ։

1 2 . Ստարսւ Զագորսւ' Ս. Խ ա չ ե կ ե ղ ե ց ի ն , կ ա ռ ո ւց վ ա ծ 1 9 2 3 - ի ն . քա հա նա մ ը կհովվեա յց ե լա բ ա ր .

1 3 . Ա յտ ո ս ' Ս. Ա ս տ վա ծա ծի ն ե կ ե ղ ե ց ի ն , կ ա ռ ո ւց վ ա ծ 1 9 3 3 - ի ն . քա հա նա մ ը կհովվե ա յց ե լա բ ա ր .

1 4 . Ց ս ւմ պ ո լ' Ս. Ա ս տ վա ծա ծին մ ա տ ո ւռ- ե կ ե ղ ե ց ի ն , կ ա ռ ո ւց վ ա ծ 1 9 2 4 - ի ն . քա հա նա մը կ ա յց ե լե ե ր բ ե մ ն ։

թԵ Մ Ա Կ Ա Ն -Ե Կ եՂ եՑԱ Կ Ա Ն Կ ՅԱ Ն Ք

Մ ինչև Հ ա մ ա շխ ա ր հ ա յի ն ա ռա ջին պ ա տ ե ­ր ա զ մ բ ո լլղ ա ր ա հ ա յ թ ե մ ը ո ձ ե ց ա ծ չ է թ ե մ ա ­կա ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւթ յո ւն և ո չ ա լ հ ոգև ո ր ա -, ռ ա ջնո ր դ ։ Պ ա րբերա բա ր ա յց ե լա ծ ե ն Բ ուլղ ա ­րիս հ ա յ ե կ ե ղ ե ցի ն ե ր ը ե պ ի սկ ո պ ոս կ ա մ վ ա ր ­դա պ ետ հ ա յր ե ր Կ ոստ ա նդնուպ ոլսո Պ ա տ ­րիա րքա րա նի կ ո ղ մ ե ։ Ե ր բե մ ն , ա յց ե լո ղ հ ո գ ե - վորա կա ններ ը փ ո րձ ա ծ են ե կ ե ղ ե ցի ն ե ր ը կ ա զմ ա կ ե ր պ ե լ ո ւ ա ռա ջնո ր դ ա կ ա ն ա թ ոռ հա ս տ ա տ ե լ, ի ն չպ ե ս օրինա կ 1 9 0 2 - ի ն Տ . Վ ա ­հա ն ծ ա յր ա գ ո ւյն վա րդա պ ետ Հ ա կ ո բ յա ն , ս ա ­կ ա յն չե ն հ ա ջո ղ ա ծ։ Բ ո զ ղ ա ր ա հ ա յո ց մ եր ժ ա մ ա նա կ ն ե ր ո ւ ա ռա ջին ա ռա ջնոր դը ե ղ ա ծ է Տ . Ա տ եփ ա նոս ա ր քեպ իսկոպ ոս Հ ո վ ա կ ի մ յա ն 1 9 2 4 - ի ն , որուն հ ա ջո ր դ ա ծ Հ 5 . Ե րվա նդ ա ր քեպ իսկոպ ոս Փ ե ր տ ա հ ճ յա ն ։ Իսկ 1 9 3 6 - ե ն մ ի ն չև 1 9 5 0 ա շնա ն, Տ . Գ րիգորիս ե պ ի ս ­կոպ ոս Կ ա րա պ ետ յա նն է պ ա շ տ ո ն ա վ ո ր ա ծ ի բր և թ ե մ ի ա ռ ա ջնո ր դ , որ չորս տ ա րի առա ջ

հ ր ա ժ ա ր ե լո վ ի ր թ ե մ ե ն մ ե կ ն ա ծ Հ Բ ՚յո ւր ք ի ա ։19-50-ի ն , թ ե մ ա կ ա ն խ որհո ւր դը ի բ ր ա ռա ջ­նորդա կա ն տ եղա պ ա հ ժա մ ա նա կա վո ր կ ե ր ­պ ո վ ն շա ն ա կ ա ծ հԷ Տ . Ա թա նա ս քա հա նա Ա յ- վ ա ղ յա ն , որ իր հ ա ռ ա ջա ց ա ծ տ ա ր իքին հ ե ­տ և ա ն ք ո վ վ ա խ ճ ա ն ա ծ է 1 9 5 2 - ի ն ։ Վերջին չորս տ ա ր ի նե ր ո լ ըն թ ա ցքի ն թ ե մ ի ն բո լո ր գ ո ր ծե ր ը ղ ե կ ա վ ա ր ա ծ է թ ե մ ա կ ա ն խ որհ ուլ։ -դը ա ռ ա ն ց հ ոգև ո ր ա ռ ա ջն ո ր դ ի ։ 1 9 4 9 -ի ն Բ ուլղա րիո մեջ ա ռա ջին ա ն գ ա մ ը լլա լո վ , Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ե կե ղ ե ցվ ո թ ե մ ա կ ա ն կ ա զ ­մ ա կ ե ր պ ո ւթ յո ւն ը ոմ եեցա ծ է ի ր կ ա ն ո ն ա դ ր ո ւ­թ յո ւ ն ը , վ ա վ ե ր ա ցվ ա ծ բ ո զ ղ ա ր ա կ ա ն պ ե­տ ա կա ն ի շխ ա ն ո ւթ յա ն կ ո ղ մ ե ' խ ղճի ա զ ա ­տ ո ւթ յա ն և կ րո նա կա ն դ ա վ ա ն ո ւթ յա ն ց ա ն ­կ ա շկ ա ն դ կ ա զմ ա կ ե ր պ մ ա ն Գ իմ իտ ր ովյա ն ս ա հ մ ա ն ա դ ր ո ւթ յա ն ս կ զ բո ւն ք ն ե ր ո ւ հիմա ն վ ր ա ։ Ա յդ ն ո ր կ ա ն ո ն ա գ ր ո ւթ յա ն տ ր ա մ ա դ ր ո ւ­թ յո ւն ն երու հ ա մ ա ձ ա յն , 1 9 4 9 - ի ն ը ն տ ր վ ա ծ է

1954 է й 1Г I- Ա. Ծ И . 53

թ ե մ ա կ ա ն խ ո ր հ ո ւր դ Ս ոֆ իա յի մ ե շ , իսկ 1 9 5 4 - ի օգո ս տ ո ս 2 9 — 3 0 - ի ն տ եղի ո ւն ե ց ա վ բ ո զ ղ ա ր ա հ ա յ թ ե մ ի պ ա տ գա մ ա վոր ա կ ա ն ժո- ղովր Ս ո ֆ ի ա յի մ ե ջ , ո ր ո վ ներկա եղ ա ն ք իրր ն ե ր կ ա յա ց ո ւց ի չ Մ ա յր Ա թոռու

Բ ո զ ղ ա ր ա ՚Հ ա յ թ 1 ։մ ր , թ ե և չո ր ս տ ա րիներ շա րունա կ հո գև ո ր ա ռ ա ջն ո ր դ չէ ո ւն ե ց ա ծ , ս ա կ ա յն շն ո ր հ ի վ բուլղ ա ր ժ ո ղո վ ր դ ա կա ն ի շ ­խ ա ն ո ւթ յա ն ս տ ե ղ ծ ա ծ օր ին ա կ ա ն և գ ո ր ծ ն ա ­կա ն բա ր ե ն պ ա ս տ պ ա յմ ա ն ն ե ր ո վ , շնո ր հի վ թ ե մ ա կ ա ն խ որհուրդի և ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն վա ր- չ ո ւ թ յո վ ն ե ր ո ւ և ք ա հ ա ն ա յի ց դ ա ս ո վ ա ն ձ ­ն վ ե ր գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յա ն , երկրին հ ա յ ե կ ե ղ ե - ց ի ն ե ր ր շե ն ՛ու պ ա յծ ա ռ կ ա ց ո ւթ յա ն մեշ կ գտ ն վի ն թե հ ո գ և ո ր , թ ե ' վա րչա կա ն և թե

ն յո ւթ ա կ ա ն տ ե սա կ ետ ն երե ։ Թ եմ ա կ ա ն պ ա տ ­գ ա մ ա վո ր ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ ը , որուն ա շխ ա տ ա ն ք ­ն ե ր ո վ ն ե ր կ ա ե ղ ա ն ք , կ պ ա տ կ ե ր ա ցն ե ր հ ա ­ր ա զա տ պ ա տ կեր ը ա յն շե ն ու պ ա յծ ա ռ ե կ ե ­ղ ե ց ա կ ա ն կ յա ն ք ի ն և ա յն ա զ ա տ ո ւթ յա ն ու բա ր ե ն պ ա ս տ պ ա յմ ա ն ն ե ր ո վ , որ ս տ ե ղ ծա ծ են երկրին օր ե ն քն ե ր ը կրոնքի և ե կ ե ղ ե ց ա ­կա ն կ ա ղ մ ա կ ե ր պ ո ւթ յա ն ց ն կ ա տ մ ա մ բ ։ Ահա թ ե ի ն չո ւ , ի նշա ն սիրո ու ե ր ա խ տ ա գ ի տ ո ւ­թ յա ն ՝ հ ա նդ եպ բ ա ր ե խ ն ա մ պ ետ ա կա ն ի շ ­խ ա ն ո ւթ յա ն և հ ա ն դ ե պ բ ո ւլղ ա ր ժող ո վ ո ւր գի մ ե ծ զա վա կ և ա ռ ա ջն ո ր դ 9՛հորդի Դի մ ի տ - ր ո վ ի , որ հ ի մ ն ա դ ի ր ն է դեմ ո կ ր ա տ ա կ ա ն նոր Բ ո զ ղ ա ր ի ո , թ ե մ ա կ ա ն պ ա տ գ ա մ ա վ ո ր ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ ը ի ր ա մ բ ո ղ ջ կ ա զ մ ո վ , 3 2 հոգև ո րա կա ն և ա շխ ա ր հ ա կ ա ն պ ա տ գ ա մ ա վ ո ր ն ե ր , թ ե մ ա ­կա ն խ որհո ւր դը և Ս ո ֆ ի ա յի ե կ ե ղ ե ցա կ ա ն վ ա ր չո ւթ յա ն ա ն գ ա մ ն ե ր ը , ե կ ե ղ ե ց վ ո պ ա շ­տ ո ն յա ն ե ր ը և ուրիշ ա զ գ ա յի ն ն ե ր հ ա ն դ ի ս ա ­վոր մ ե ծ թ ա փ որ մ ը կ ա զ մ ա ծ մ ե ր գ լխ ա վ ո ­ր ո ւթ յա մ բ , շք ե ղ ծա ղ կ ե պ ս ա կ մ ը զ ե տ ե ղ ե ֊ ց ի ն ք հ ա ն գ ո ւց յա լի դ ա մ բա ր ա ն ի ա ռ ա ջ, 3 0 օ գ ո ս տ ո ս ի ն ։

Մ եկ ա մ ի ս Բ ո զ ղ ա ր ի ա մ ն ա լո վ և ա յց ե լե - լո վ յո թ հ ա յա շա տ հ ա մ ա յն ք ն ե ր , հ ա ս տ ա ­տ ե ց ի ն ք , թ ե ա յս հ յո ւր ը ն կ ա լ երկրին մեջ կ ե նդ ա ն ի ՛է Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ցի ն և թ ե ա նոր շուրջ հ ա մ ա խ մ բ վ ա ծ է մ ե ր ա մ բ ո ղ ջ ժ ողովուրդը ա ն խ տ ի ր ՝ ո ւղիղ ո ւ վ ա ռ հա վ ա տ ք ո վ ո գ ե ­շն չվ ա ծ ւ Հ ա ջո ր դ ա բա ր ա յց ե լե ց ի ն ք Ս ո ֆ ի ա յի , Պ լո վ ղ ի վ ի , Բ ո ւր կ ա գ ի , Ս լի վ ե ն ի , Ս տ ա լինի, Կ ոլա րովգրա դի և Ռ ոսւեի հ ա յո ց ե կ ե ղ ե ցա կ ա ն հ ա մ ա յն ք ն ե ր ը , ա մ ե ն տ ե ղ ս ո ւր բ պ ա տ ա րա գ մ ա տ ո ւց ա ն ե լո վ և ք ա ր ո զ ե լո վ հ ա վ ա տ ա ց յա լ

ժ ո ղ ո վ ո ւր ղ ի ն , որ թ ե ՛ ե ր ե կ ո յա ն ժ ա մ ե ր գ ո ւ­թ յա ն և թ և ' մ ա նա վ ա նդ ս ո ւր բ պ ա տ ա րա գի ա ր ա ր ո ղ ո ւթ յո վ ն ե ր ո լն , հ ո ծ թ ի վ ո վ ներկա կըլլա ր հո գև ո ր մ խ ի թ ա ր ո ւթ յո ւն ստ ա նա լու ա ս տ վա ծա հա ճո եռ ա ն դ ե ն մ ղ վ ա ծ ։ Ե կեղե-

ց ի ն ե ր ո լ սրա հները ա նբա վա րա ր գ ա լո վ , Պ լո վ դ ի վ ի , Ս տ ա լինի և Բ ուրկա գի մեջ հարկ էր ե ղ ա ծ ե կ ե ղ ե ցվ ո բա կ ի ն մեջ բա ր ձ ր ա խ ո ս ­ներ զ ե տ ե ղ ե լ, որ պ ես զի դուրսը մ ն ա ց ա ծ մ ե ծ

թ ի վ ո վ ժ ո ղո վ ո ւր դ ը կ ա րենա հեա ևիլ ս ր բա զա ն ա ր ա ր ո ղ ո ւթ յո ւն ն ե ր ո վ ։

Ս ուրբ պ ա տ ա րա գի ը ն թ ա ց ք ի ն մ եր քա րող ի գ լխ ա վ ո ր ն յո ւթ ը ե ղ ա վ խ ո ս ի լ ե րջա նկա հ ի­շա տ ա կ մ եր Վ եհա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ի ՝ 5 . 5 . Գ ևորգ Զ . հ ա ն գ ո ւց յա լ Կա թողիկոսի ե կ ե ղ ե - ւ/ա նվեբ և հ ա յր ե ն ա ն վ ե ր գ ո ր ծի մ ա ս ի ն , ն կ ա ­ր ա գ ր ե լո վ մ ե ծ ա գ ո ր ծ մ ե ր Հո վ վ ա պ ե տ ի թ ա ղ ­մա ն մ ե ծա շո ւք ա բ ա ր ո ղ ո լթ յո վ ը , որ ա մ ե ­նա խ ո ր տ պ ա վո ր ո ւթ յո ւնը թ ո ղ ո ւց ժ ո ղ ո վ ուր-դին Վրա։ Ս եպ տ եմ բեր ի 1 2 - ի ն , Ս. Խաշի վ ե ­ր ա ցմ ա ն տ ո ն ի ն , Բուրկա ղ գ տ ն վ ե լո վ , սոցւբ պ ա տ ա րա գեն վերջ ն ա խ ա դ ա ս ե ց ի մ ա ա ա ղ - օր հ ն ո ւթ յա ն ա ր ա ր ո ղ ո ւթ յա ն ։ Ինձ հա մա ր

մ խ իթ ա ր ա կ ա ն ե ղ ա վ հ ա ս տ ա տ ե լ, թե Բ ո զ ղ ա ­ր իո գ ր ե թ ե բ ո լո ր ե կ ե ղ ե ցի ն ե ր ը կ պ ա հե ն մ ա - տ ա ղ օր հ նո ւթ յա ն հ ա յկ ա կ ա ն հին ա վ ա ն դ ո ւ­թ յո ւն ը ։

Ե կե ղ ե ցա կա ն վ ա ր չո ւթ յա ն ց կողքի ն ա ր ժ ա ­նի են գ ն ա հ ա տ ա ն քո վ հ ի շվ ե լո ւ հո գև ո ր հ ո - ւԼիվները, ս ա ր կ ա վ ա գն ե ր ն ու դ պ ի ր ն ե ր ը , ո - բ ո ն ք ը նդ հ ա նո ւր ա ռ մ ա մ բ լա վ պ ա տ րա ստ ­վ ա ծ , ե ռ ա ն դ ո վ ու ա նձնվեր սպ ա սա վորներ ե ն Ս. Ս եղա նին և հ ա վ ա տ ա ց յա լ ժ ո ղ ով ո ւր - գ ի ն ։ Մ ա ս նա վո ր գնա հա տ ա նքի ա րժա նի են գպ ր ա ց դա սերը և ե ր գ ե ց ի կ խ ո ւմ բ ե ր ը ։ Մ եր վրա բ ա ց ա ռ ի կ տ պ ա վո րո ւթ յո ւն թ ող ուցին Պ լո վ դ ի վ ի , Ս ո ֆ ի ա յի , Կ ոլա ր ո վգր ա դի , Ս տ ա - լի նի և քՒոլսեի ե ր գ ե ց ի կ խ ո ս ք բ ե ր ը և , ա ռ հ ա ­սա ր ա կ, ս ր բա զա ն ա ր ա ր ո ղ ո լթ յո ւն ն ե ր ո լ ը ն ­թ ա ցք ի ն հ ո գ ե շո ւն չ եր գե ր ն ու ը ն թ ե ր ցո ւմ ն ե - ր ը , որ ո ն ք կ ա տ ա ր վե ցա ն հա րա զա տ հ ա յկ ա ­կա ն ո ճ ո վ ու ընտ ի ր ճ ա շա կ ո վ ։ Ա յս տ ե ս ա ­կետ են ա ր ժա նի է ն շվ ե լո ւ Պ լո վդիվի հմուտ դպ րա պ ետ և խ մ բ ա վ ա ր Ս ա րդիս Պ ա լթ ա յա ն ը , ո ր ո վ ա վ ե լի ք ա ն քա ռ ա ս ո ւն հ ո գ ի ն ե ր ն կ ա զ- մ ը վ ա ծ ե կ ե ղ ե ցա կ ա ն ե ր գ չա խ ո ւմ բը հա վա սա ր հ ա ջո ղ ո ւթ յա մ բ ե ր գ ե ց թ ե ' Ե կ մ ա լյ/ս ն ի , թե Կ ոմիտ ա սի պ ա տ ա ր ա գ նե ր ը ։

ՊԱ Շ ՏՈ ՆԱ Կ Ա Ն Ա ՅՑ Ե ԼՈ Ի թ ՅՈ Ի Ն Ն եՐ

՚ Օ գ տ վե լով Բ ո զ ղ ա ր ի ա մ եր ա յս ա ռա ջին ճա նա պ ա րհոր դութ ենեէ/, ա յց ե լե ց ի ն ք Բուլղա ր Օ րթոդոքս ք ո ւ յր Ե կե ղ ե ցվ ո բա ր ձր ա ս տ ի ճ ա ն ն ե ր կ ա յա ց ո ւց ի չն ե ր և շա րք մ ը պ ա տ մ ա կա ն վա նքեր ու ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր , միշտ և ա մ ե ն տ եղ գ տ ն ե լո վ ա մ ե ն ա ջե ր մ ե ղ բ ա յր ա կ ա ն ը ն դ ո ւն ե -

լո ւ թ յո Վ ը ։ Ա յս պ ե ս ՝ 1 ս ե պ տ ե մ բ ե ր ի ն ա յց ե ­լե ց ի ն ք Ս ո ֆ ի ա յի (ГԱ լեքս ա նդր Ն և ս կ ի» հ ո յա ­կա պ Մ ա յր Տ ա ճ ա ր ը , 4 ս ե պ տ ե մ բ ե ր ի ն ՝ Պ լո վ- դիվի մ ո տ գ տ ն վ ո ղ Պ ա չկ ո վ ո յի հռչա կա վոր Պ ո կ ո ռ ո տ ի ցա վա նքը և հա ջոր դ օրը ն՛ույն ք ա ղ ա քի Կ ոնստ ա նտ ին և Հ ե լե ն ա հինա վո ւրց

54 է Զ Մ Ի Ս. Ծ հ Ն 1954

ե կ ե ղ ե ցի ն , ի ն չպ ե ս ն ա և քա ղ ա քի , Մ ա յր ՛Եկե­ղ ե ց ի ն , 8 ս ե պ տ ե մ բ ե ր ի ն ' Ս ո ֆ իա յե ն 1 2 0 կ ի լո , մ ե տ ր հե ռ ո ւ գ տ նվ ո ղ Ս. Հ ո վ հ ա ն ն ե ս Ռ իլա ցիի հիշա տ ա կին նվիրվա ծ՛ բո ւլղ ա ր ա կ ա ն մ ե ծ ա ­գ ո ւյն վա նքր, Ս ոֆ իա յի ռ ում ա ն ա կա ն ե կ ե ղ ե ­ց ի ն , Ս լիվենի Մ ա յր Ե կ ե ղ ե ցի ն , Ս տ ա լին ք ա ­ղա քի մ ե ծ ա կ ա ռ ո ւյց Մ ա յր Տա ճ ա ր ը և ա յլ սրբա վա յրերւ Ա յց ե լե ց ի ն ք նա և Ս ոֆ իա յի հրեից տ ա ճա րը, ի ն չպ ե ս ն ա և պ ա տ մա կա ն մ զկիթ ները Պ լովգիվի (Ո ւլ ու շ ա մ ի ) և 1/ոլա- րո վ գր ա ղ ի ( Տ ո ւմ բո ւլ շ ա մ ի )։

Բա ցա ռիկ ե ր շա ն կ ո լթ յո լն մ ը ե ղ ա վ մ ե զ հա մա ր ծա նոթ ա նա լ Բուլղա ր Ե կեղեցվո ն ո ­րընտ ի ր Հ ո վվա պ ե տ Նորին Ս րբութ յո ւն Տ . Տ . Կիրիլ Ս րբա զա ն Պ ա տ րիա րքի հ ե տ , որ ա * լ ֊

նըվա շուք և հեղի նա կա վոր հո գև ո րա կա ն մըն է և միա ժ՛ա մա նա կ գիտ նա կա ն մ ը պ ա տ մ ո ւ­

թ յա ն գ ծ ո վ ։ Ծ ա նոթ ա ցա նա և Ս. Սին ո գ ի ը ն դ ­հա նուր քա րտ ուղա ր Տ . Իոնա ս ր բա զա ն ե - պ ի սկոպ ոսին, Ս լիվենի մ ի տ րոպ ոլիտ Տ . Ն ի ֊ կոդիմ ոս ս րբա զա ն ա ր քե պ ի ս կոպ ո ս ի ն , Ս տ ա - 1ինի միտ րոպ ոլիտ Տ . Ի ո ս ի ֆ ս ր բա զա ն ա ր ք ­եպ ի սկ ոպ ո սի ն, ի ն չպ ե ս և հ ր ե ի ց և մ ա հ մ ե դ ա -

կա նա ց կ ր ոնա պ ետ ներ ուն հ ե տ ։Իբրև ն ե ր կ ա յա ց ո ւց ի չ Ս. է /մ ի ա ծ ն ի Գե­

ր ա գ ո ւյն Հ ո գ և ո ր Խ որհոլրդի, պ ա տ շա ճ հա ր­գ ա ն քո վ ու մ ե ծ ա ր ա ն ք ո վ ը ն գ ո ւն վ ե ց ա ն ք պ ե ­տ ա կա ն ի շ խ ա ն ո լթ յա ն ց կ ո ղ մ ե , Մ եր ոմւկըն- դ ր ո լթ յո մ ւը բո ւլղ ա ր գ ա վ ա ն ո լթ յա ն ց ն ա խ ա ­

րա ր Մ ի խ ա յի լ Ք յո ւչ յո ւկ ո վ ի մ ոտ շա տ ՜ շ ե ր մ մ թ ն ո լո ր տ ի մ ը մ եշ տ եղի ո ւն ե ց ա վ և մ ե ն ք ա յդ ա ռ թ ի վ ա ն գ ա մ մ ը ևս տ եսա նք Բուլղա ր Ժ ողովրդա կա ն Հա ն ր ա պ ետ ո ւթ յա ն ուշա դիր և բ ա ր յա ց ա կ ա մ վ ե ր ա բե ր ո ւմ ը հ ա ն ­դեպ մ եր Ե կեղ եցիի ն ու մ ե ր Կ ողովուրդին։ Հ ա ր դ ե լի պ ա րոն նա խ ա րա րը ի ր խ ո ս քը վ ե ր ֊

Հ ա ցո ւց փ ա փ ա գ հ ա յտ ն ե լո վ , մ ոտ ա պ ա ­գ ա յի ն մ ե շ , բո ւլղ ա ր ա հ ա յ թ ե մ ը ի ր ա ր ժ ա ն ա ­վոր ա ո ա շնորդը ո ւն ե ն ա , խ ն դ ր ե լո վ , մ ի ա ժ ա ­մ ա ն ա կ , որ Բ ո լլղա րիո կա ռա վ ա րո ւթ յա ն և իր ա մ ե ն ա հ ա ր գ ա լի զ գա ցոս քնե բո ւն թ ա րգմ ա ն ը հ ա ն դ ի ս ա ն ա ն ք Մ ա յր Ա թոռի Գ ե րա գո ւյն Հ ո ­գ և ո ր Խ որհուրդ ի մ ո տ , Մ եր ա յց ե լո ւթ յո ւն ը զո ւգ ա դ ի պ ե լո վ բո ւլղ ա ր ժող ո վ ո ւր գի ա զա տ ա - գըր մ ա ն տ ա ս ն ա մ յա կ ի հ ա ն դ ի ս ո լթ յա ն ց , ս ե պ տ ե մ բ ե ր 9 -ի ն պ ա շտ ո նա պ ես հրա վիր- վ ե ց ա ն ք հ ա ն դի ս ա տ ես ը լլա լո ւ զինվորա կա ն տ ո ղ ա ն ց քի ն և ե ր ե կ ո յա ն ' նա խ ա րա րա ց խ ո ր ֊ հոլրդի պ ա լա տ ին մ եշ տ ե ղ ի ո ւն ե ցո ղ մ ե ծ ը ն դ ո ւն ե լո ւթ յա ն ։

ձԱ ՅՈ Ց Դ Պ Ր Ո ՑՆ Ե Ր Ը

2 . Տ ճ ' ' " Բ ն ա մ յ ' " կ կ ս ե ռ ' • Н р / ' - Н А մ ա ն կ ա պ ա ր տ ե զ ' 5 8 7 ա շա կերտ .2. Սոֆիա' »3. Սսւալին՛ » յ>4 . Ռ ո ւս ե ՝ ք ա ո ա մ յա »

0 . 0 ո 1.ր կ ա գ ' յո թ ն ա մ յա »

0 . Խ ա ս կ ո վ ո ' ք ա ո ա մ յա »

7. կոլարովգրադ՛ » »8. Սփվեն' ճ »9. Թաթար-Բազար^ը»!՝» »

10. Տոլպուխին' » »11. Սաարւս Զա^ոյոս' » »

» » 3 1 0 »

» » 3 2 0 »

» » 7 0 Տ,

» V 1 2 (1 »

» » в о »

■40 »

և մ ա ն կ ա պ ա ր տ ե զ ' .10 »

20 »1 7 »

Ա »

մ ա տ և ս ! սրժարռ նն, եր ՚ ՚ ւ ն1 : է ա կա ն դ ա սա րա նները և շա բա թ ա կա ն 5 պ ա հ 9 ֊Ի

я Հ ^ տո̂ ե Տ $ 7 :^ 4 г а с Г а ՎՀ Լ к

д л г й Е т ; ՜ 1ь» г ՝ • * * &

З й г , д а г г - ж ւ г

1954 I Л |ք Ի ււ и ի ւ, 55

կա րիքը պ իտ ի զգա ցվ/ւ ո ր ա կ յա լ թ ա ր մ ո ւ ժ ե ֊

ր ո ւ ' ձեռնհ ա ս կ ե ր պ ո վ ա վ ա ն դ ե լո լ հա մա ր մ ե ր մ ա յր ե ն ի լե զ ո ւն ։

Ո րպ եսզի ր ո լլղ ա ր ա հ ա յ վա րժ ա ր ա ն ն երու ներքին վպ րչա կա ն ո ւ մա նկա վա րժ ա կ ա ն

կ յա ն ք ի ն մ ե չ ն ո ւ յն ա ն մ ա ն դ լւութ յո մ յ մը տ ի ր ե , վերջին տ ա սը տ ա ր ի նե ր ո ։ ը նթ ա ցքի ն

տ եղի ո լն ե ց ա ձ են հրեբ ուս ո ւցչա կ ա ն հ ա -

մա գ ո ւմ ա ր ն ե ր , որոնք ի ր ե ն ց բա ր ե ր ա ր ա զ ­

դ ե ց ո ւթ յո ւն ը թ ո ղ ա ծ են հ ա յ վա րժա րա ննե - ր ու կ յա ն ք ի ն վրա ։

Հ ա յ դ պ ր ո ց ն ե ր ո ւ շր ջա նա վ ա ր տ ներ ը , ա ֊ ո ա ն ց որևէ դ ժ վ ա ր ո ւթ յա ն հ ա նդ ի պ ե լո ւ, ի րե նց ուսումը կշա րո ւն ա կեն ր ո զ ղ ա ր ա կ ա ն պ ե տ ա ­կա ն երկրորդա կա ն (մ ի ջ ն ա կ ա ր գ ) և բ ա ր ձ ­ր ա գ ո ւյն ո ւս ո ւմ նա կա ն հ ա ս տ ա տ ո ւթ յա ն ց մ ե շ ։ Ա յժ մ Ա ո ֆ ի ա յի , Պ լովդիվի և Ա տ ա լինի հա - մ ա լս ա րա նն երուն մ եշ կուսա նին 2 5 0 հ ա յ ուս ա նո ղներ և ուս ա նո ղ ո ւհին եր ։

ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ Կ ՅԱ Ն ՔՐ ո զ ղ ւս ր ա հ ա յո ց ն որ կ յա ն ք ի պ ա տ կերը

լր ի վ կ ե ր պ ո վ տ ա լո ւ հա մ ա ր կա ր ելի չէ կ ա ն գ չա ռ ն ե լ «Ե ր և ա ն » մ ի ո ւթ յա ն գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յա ն ։[ր ա , որ հ ի մ ն վ ա ծ ը լլա լո վ 9 ս ե պ տ ե մ բ ե ր 1 9 4 4 - ե ն ա ն մ իջա պ ես հ ե տ ո , դա ր ձ ա ծ ւէ հ ա յ

ա զ գ ա բ ն ա կ չո ւթ յա ն մ շա կ ո ւթ ա յի ն ֊հ ա յր ե ն ա ­սիրա կա ն հ ե ղ ի ն ա կ ա վ ո ր ու ս ի ր վ ա ծ կ ա զ մ ա ­կ ե ր պ ո ւթ յո ւն ը , որ ի ր մեջ կ ա մ փ ոփ ե հ ա յ

գա ղ ո ւթ ի բ ո լո ր ա ն դ ա մ ն ե ր ը և ի ր գ ո ր ծո ն կ յա ն ք ի ն շուրջ կ հ ա մ ա խ մ ր ե բ ո լո ր կենդ ա նի ո ւժերն ու իր ա կա ն ա ր ժ ե ք ն ե ր ը /

«Ե ր և ա ն » մ ի ո ւթ յա ն վեր ի ն մ ա ր մ ի ն ը Ա ո­ֆ ի ա յի կ եդ ր ո նա կա ն կ ո մ ի տ ե ն է , որ կ ղ ե կ ա - վա րե երկրին տ ա ս նևչորս հ ա յա շա տ ք ա - ղ ա ք ն ե ր ո ւ մ ա ս ն ա ճ յո լղ ե ր ո ւ կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ­թ յո ւն ն ե ր ը ։ Մ ա ս ն ա ճ յո ւղ ե ր ը ո լն ի ն վա րչա կա ն մ ա ր մ ի ն ն ե ր , օ ժ տ վ ա ծ , ուր որ ա ն հրա ժ եշտ է ,

օժ ա ն դա կ ե ն թ ա մ ա ր մ ի ն ն ե ր ո վ , ի ն չպ ի ս ի ն ե ն ' գր ա ս ի ր ա ց բ ա ժ ն ի , ե ր ի տ ա ս ա ր դ ս ։ց բ ա ժ ն ի , կ ա ն ա ն ց բ ա ժ ն ի մ ա ր մ ի նն ե ր ը կ ա մ հա նձնտ -

խ ո ւյքր ե ր ը ։ Բ ոլոր մ ա ս ն ա ճ յո ւղ ե ր ը կա ՛զմա ­կ ե ր պ ա ծ ե ն ե ր գ չա խ ո ւմ բ ե ր , պ ա րա խ ոսմրեր, թ ա տ ե ր ա կ ա ն բ ա ժ ի ն ն ե ր , ո մ ա ն ք նա և ն վ ա -

դ ա ի ւո ւմ բե ր , ո ր ոն ք փ ա յլո ւն գ ո ր ծո ւն ե ո ւթ յո ւն մը ոմ ւին ո ՛չ մ ի ա /ն հ ա յ գա ղ ո ւթ ի ն ծ ո ց ի ն մ ե ջ , ա յլ ն ա և կ մ ա ս ն ա կ ց ի ն ր ո զ ղ ա ր ա կ ա ն ե րա ժշտ ա կա ն կ յա ն ք ի ն , հա նդ ի ս ա վ ո ր ա ռ ի թ ­

ն ե ր ո վ , մ ե ծ հ ա ջո ղ ո ւթ յո ւն ն ե ր ա ր ձ ա ն ա գ ր ե ­լո վ , և պ ա շտ ո ն ա կ ա ն մ ա ր մ ի ն ն ե ր ո ւ ու հրա - տ ա ր ա կ ո ւթ յո ւն նե ր ո ւ կ ո ղ մ ե մ ե ծ ա պ ե ս գ ն ա ­հ ա տ վ ե լո վ ։ երգչա խ ո ւմ բ ե ր ը կ ա զ մ վ ա ծ ե ն 60

--- 1 2 0 ե ր դ ի չն ե ր ե ։ Պ լո վդիվի մ ա ս ն ա ճ յո ւղ ըոմւի ն ա և օպ ե ր ա յի 6 5 հ ո գ ի ն ո ց ա ն ձ ն ա կ ա զ ­մ ո վ բ ա ժ ի ն մ ը , որ վերջերս շա տ հա ջող կ ե ր պ ո վ բ ե մ ա դ ր ա ծ է « Ա նուշ» օպ ե ր ա ն ։ « Ե ֊

ր և ա ն »ի մ ա ս ն ա ճ յո ւղ ե ր ը , բ ո լո ր ն ա նխ տ ի ր , ո մ ւին ի ր ե ն ց ս եփ ա կա ն ա կ ո ւմ ր ն ե ր ը և դ ա հ ­լի ճ ն ե ր ը , գ ր ա դ ա ր ա ն ն ե ր ու բ ա ց օ դ յա հ ա վ ա ­ք ա տ ե ղ ի ն ե ր ը , ընդ հ ա ն ր ա պ ե ս ա զ գ ա յի ]։ ս ե ­փ ա կ ա ն ո ւթ յո ւն եղող շ ե ն ք ե ր ո լ մ ե ջ ։

Մ ի ութ յա ն պ ա շտ ոնա կա ն օրգա նն է «Ե րե- վա նօ շա բա թ ա թ ե ր թ ը , որ լո ւ յս կ տ ես նե մ ա յ­րա քա ղա քին մեջ 1 . 6 0 0 օրինա կ տ պ ա քա նա ­կ ո վ ։ Կ ա րդ ա ցվ ա ծ ու գ նա հա տ վ ա ծ թ եր թ մ ը ն է ։

Ր ո լլղ ա ր ա հ ա յ գա ղ ութ ը ոմւի նա և ա զ գ ա ­յի ն ծե ր ա ն ո ց մ ը Ռ ոլսեի մ ե ջ , «Ա նա ստ ա ս Մ իկ ո յա նճի ա ն վ ա ն , որուն ն յո ւթ ա կ ա ն մ ա ­տ ա կ ա ր ա րո ւթ յունը ս տ ա ն ձ ն ա ծ է բուլղ ա ր պ ետ ա կա ն ի շ խ ա ն ո ւթ յո ւն ը ։

Նոր Բ ո զղ ա ր ի ա ն ա յց ե լո ղ մ ը չի կրնար չտ ե ս ն ե լ ու չգ ն ա հ ա տ ե լ ա յն գ ո ր ծ ո ն դ երը, որ ե ռ ա ն դ ո վ ու շինա ր ա ր ո գ ի ո վ ստ ա ն ձ նա ծ են մ ե ր ժ ո ղ ով ուրդ ի զ ա վ ա կ ն ե ր ը ' ի ր ե ն ց Բ ուլ­ղ ա ր Հ ա յր ե ն ի ք ի նո ր երջա նիկ կ յա ն ք ի ն կ ա ­ռ ո ւց մ ա ն ի խ ն դ ի ր , ա շխ ա տ ա նքի ու նվի րում ի ա յս ա զ ն ի վ ճ ա մ բ ո ւն վրա ա ր ձա ն ա գր ե լո վ ա յն պ ի ս ի փ ա յլո ւն ա ր դ յո մ ւքնե ր ու ն վ ա ճ ո ւմ ­ն ե ր , ո ր ո ն ց մ ո վ հ ա յ ժ ո ղո վ ո ւր դ ը կրնա ի ր ա ­վ ա մ բ հպ ա րտ ը լլա լ ։ Հի ր ա ։[ի բ ա զ մ ա թ ի վ հ ա յե ր ա ր ժ ա ն ա ց ա ծ ե ն а ա շխ ա տ ա նքի հ եր ո - սճի, «ս տ ա խ ա ն ո վ ա կ ա ն ո ի , «նորա րա րռի. և «վ ա ս տ ա կ ա վ ո ր ի պ ա տ վ ա բե ր տ ի տ ղ ո ս նե -

ր ո ւն ' կ յա ն ք ի բ ո լո ր ա ս պ ա ր ե զն երուն մ ե ջ ։Ր ո լլղ ա ր ա հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ը ի ր հա րա զա տ

ք ա ղ ա քա ցի ի պ ա րտ քը կ ա տ ա ր ե լո վ Բ ոզղ ա ր ն ո ր ու բա ր գ ա վ ա ճ Հ ա յր ե ն ի ք ի ն հ ա ն դ ե պ , չի մ ո ռնա ր միա ժա մ՛ա նա կ ի ր հ ա յր ե ն ա բ ա ղ ձ հ ա յա ց ք ը ուղղել դեպ ի իր վ ե ր ա ծ ն ա ծ Մ ա յր Հ ա յր ե ն ի ք ը , դեպ ի ի ր պ ա շտ ելի Ս ովետ ա կա ն Հ ա յա ս տ ա ն ը , ո ր ո մ ։ կ յ ա նքեն կ յա ն ք կա ռնե ա ն , որուն վ ե ր ե լք ո վ կհպ ա րտ ա նա ու կներ- շ ն չվ ի , ո ր ո մ ։ ոսկի ա պ ա գ ա յի հ ե ռ ա ն կ ա ր ո վ կ ո գ և ո ր վ ի ու կ հ ր ճ վ ի , և կ երա ղե իր հոգիի ր ո լ ո ր ուժերով(' լո ւսա վետ օր մ ը ողջունել ա յդ ոսկի ա պ ա գա ն Մ ա յր Հ ա յր ե ն ի ք ի նվիրա կա ն հողին վ ր ա ։

Ս ուրբ է ա յդ ե ր ա զ ը , և մ ե ն ք կ խ ոն ա րհ ինք տ նոր ա ռ ա ջ ...

I ։ հ ո կ տ ե մ բե ր 1 9 5 4 ,

Բ ոլբրեշւ

56 է 5 1Г Ի Ա Ծ Ի Ь 1954

ԵՐԱԺՇՏԱԳԵՏ 1 1 Ш ՊԱՏՄԱԳՐ8ԱՆՒ ԶԳԱՑԱՑՈհՆՑ № ՃԱՏՏՆՈՒԹՏՈհՆԸ ՔեՍՐՐՒՋհ ԱՐԵ֊ԼԵԼԱԳԵՏնԵՐՈՒ ՄՒՋԱՋԳԱՑհՆ Ш Ш П О М К Ь մ եՋ

Ա րևելա գետ ն երու մ ի ջ ա զ գ ա յի ն ըն՛կեր ո ւ .թ յա ն 2 3 - ր դ հա մա ժողո/էը ա յս տ ա րի տ եղիունեցա վ Ք ե մ բր ի ջի մ ե շ , օգոս տ ոս ա մ ս ո ւյն վերջին շա բա թ ը ։

Ա յդ հա մա ժո ղովը կգոսէա րվի ե ր ե ք տ ա րին ա ն գա մ մը ( վեր ջի նը , ի ն չպ ե ս կհիշվի ։ 1 9 5 1 -ի ն տ եղի ո ւն ե ց ա վ Ս ա /ս մ բո ւլ)։

Լսած ը լլա լո վ , որ հ ա յտ ն ի երա ժշտ ա գետ պ ա րոն Աշոտ Պ ա տ մ ա գ ր յա ն , որ ա ն դ ա մ է ա յգ ը ն կ ե ր ո ւթ յա ն , հրա վիրվա ծ՛ էր պ ա շտ պ ւս- նելու ա յն թ ե զ ը , որուն հ ա մ ա ձ ա յն ժ ո ղ ո վ ը ր . դա կա ն ա րվեստ ի տ ա րրերը ա ռա ջին ա ն գ ա մ ոչ թե Գ երմա նիո մեջ գ ո ր ծ ա ծ վ ա ծ 1են ե կ ե ղ ե ­ց ա կ ա ն ե ր գ ե ր ո լ հա մա ր 1 6 - ր դ գա ր ուն, ա յլ Հ ա յա ս տ ա ն ի մեջ և ա ն ա լ Գ երմ ա ն իա յեն չորս գա ր ա ռա ջ, կ փ ո ւթ ա մ ի ր մ ո տ ' տ ե ս ա կ ­ց ո ւթ յո ւն մը ուն ե ն ա լո ւ հա մ ա ր ի ր ե ն հ ե տ , ա պ ա հ ով ը լլա լո վ , որ տ ա ղ ա նդ ա վո ր եը ա ժ ը շ- տ ա գետ ին շա հեկա ն հ ա յտ ա ր ա ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ը հ ե տ ա քրքրո ւթ յա մ բ պ իտ ի կ ա ր դ ա ցվ ի ն մ ե բ ը ն թ երցո ղ ներ ուն կ ո ղ մ ե ։

Մ իշտ սիրա լիր ու պ ա տ ր ա ս տ ա կա մ ' . մ եր ա րվեստ ա գետ բա ր ե կ ա մ ը ս ի ր ո վ պ ա տ ա ս ­խ ա ն ե ց մ եր հ ա ր ց ո լմ ն ե ր ո ւն , որոնք կ ա մ փ ո - ւիեմ ստ որև.

— Դ ո՜ւք ը ն տ ր ե ց ի ք ձեր ն յո ւթ ը , թ ե ի ր ե ն ք ա ռ ա ջա ր կեցի ն ։

--- Ես ա ռա զա ր կ ա ծ է ի ե ր կ ո ւ ՛նյութ.ա ) Պ ա րսկա կա ն ե ր ա ժ շտ ո ւթ յա ն ա զ դ ե ց ո ւ­թ յո ւն ը ա ր ևմտ յա ն եր ա ժ շտ ո ւթ յա ն վրա և

բ ) Ժ ողովրդա կա ն տ ա ր ր ե ր ո լ գ ո ր ծ ա ծ ո ւթ յո ւ­նը հ ա յ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ե ր ա ժ շտ ո ւթ յա ն մեջ1 2 - ր դ գա ր ո ւն ։ Ուրա խ ե ղ ա , որ երկրորդ նյութ ս ը ն տ ր ե ց ի ն ։

— Ո ր երկիրներեն ե կ ա ծ էին պ ա տ ղ ա մ ա . վորները և ք ա ն ի ՜ հոգի է ի ն . գ ո ւբս ե ն ալ ունկնդիրներ կ ա յի ՜ն ։

Ընդհա նուր պ ա տ դա մ ա վո լւներո ւ թ իվ ը մոտ 1 .0 5 0 կ հա շվ ե ն , ա ՚մ ե ն քն ա , ա շխ ա րհի բ ո լո ր ծա յր ե ր ե ն ա ն վ ա ն ի ա ր և ե լա գ ե տ ն ե ր , ճ ա բ ո ն է ն մ ի ն չև Ա մ ե ր իկ ա , Ա ն ո ն ց մ ե ո մ ա նք ե կ ա ծ էին ի ր ե ն ց պ ետ ա կա ն հ ա մ ա լս ա ր ա ն ­ն ե ր ո վ ։ կ ո ղ մ ե , ի ս կ ո մ ա ն ք ա լ' ի ր ե ն ց ա ն ձ ­նա կա ն մ ի ջո ց ն ե ր ո վ ։ թ ր ք ա կ ա ն պ ա տ վի ր ա ­կո ւթ յունը կբա ղ կա նա ր տ ա սը հ ո գ ի ե , ս ո վ ե ­տ ա կա նը ա մ ե ն ե ն բ ա զ մ ա մ ա ր դ ն է ր ' 2 1 հ ո ­գի . կ ա յի ն Հ ա յա ս տ ա նեն և Պ ա րսկա ստ ա նին ա լ պ ա տ գա մ ա վոր ներ ։

Կհաճի ք թանի մը բա ց ա տ ր ո ւթ յո ւն ն ե ր " ՛ա լ Հեր թ ե ղ ի ն հսւմար գ ո ր ծ ա ծ վ ա ծ փ ա ս տ ե ­ր ո վ ։ մ ա ս ի ն ։

Ներսես Շնորհա լիի՛ն մ ա սի ն ի ր ժ ա մ ա ­

նա կա կի ց պ ա տ մ ի չներ ը լա յն տ ե ղ ե կ ո ւթ յո ւն . Սեր կ ո օո ա ն մ ե զ ի ։ Ասկ\ե զա տ , ա նոր ձգա ծ դրա կա ն ու երա ժշտ ա կա ն ժ ա ռա ն գո ւթ յա ն վեր լո ւծո ւմ ը բա վ ա կ ա ն կ օգ ն ե մ ե զ ի ա պ ա հ ո ­վա բա ր հ ա յտ ա ր ա ր ե լո ւ, որ ա ն ա ոա ջինը ե ֊ ղ ա ծ է , որ ժ ո ղով րդա կա ն ե ղ ա նա կ նե ր ո լ և բա ռ ա մ թ ե ր ք ի ղ ո ր ծ ա ծ ո ւթ յո ւն ը մ տ ց ո ւց ա ծ է եկեղ\եցիեն ն ե ր ս , Ա յս վ ե ր լո ւծմ ա ն հա մ ա - ձ ա յն ա ն ո ր երգերուն մ ե ջ կնկա տ ենք.

ա ) Տա ղ ա չա փ ո ւթ յա ն նոր կ երպ եր, որ 411- ոա ջին ա ն գ ա մ գ ո ր ծ ա ծ ա ծ է և ս ա կ ա յն ա նռնք գ ո յո ւթ յո ւն ո ւն ե ի ն ժ ող ով րդա կա ն և գ ո ւս ա ­նա կա ն ե ր դ ե ր ո լ մ եջ.

բ ) Կ շռույթ ի նոր ձև եր.գ ) Ջա յնա շա րքերոլ նոր տ ե ս ա կ ն ե ր , զորս,

ա ռա ջի ն ա ն գ ա մ ան գ ո ր ծ ա ծ ա ծ է ի ր ե ր գե - րուն հա մա ր.

դ ) Ա րտ ա հա յտ ո ւթ յա ն պ ա ր զ ո ւթ յո ւն , որ հա տ ուկ է ի ր ե ր գ ե ր ո ւն ։

— Գիտ նա կա ններ,ու ա յս հա մ ա ժ ո ղ ովի ն մեջ կ ա յի ՜ն ա ր դ յո ք մ ա ր դ ի կ , ո ր տ ե ղ ե կ ո ւ­թ յո ւն ո ւն ե ն ա յի ն Հ ա յ Ե կեղեցիի պ ա տ մ ո ւ­թ յա ն և ա ռ ա վելա պ ես ա նոր ա ր վեստ ի պ ա տ ­մ ո ւթ յա ն մ ա ս ի ն ։ Խ ո ս ե ց ա ՜ք ա ր դ յո ք ա յգ մ ա սի ն ա լ,

— Օտար ա ր վ ե ս տ ա գե տ նե ր ը գիտ են ը ն դ . հա նրա պ ես մ ե ր պ ա տ մ ո ւթ յո ւն ը , ի ն չպ ե ս նաև մեր ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն պ ա տ մ ո ւթ յո ւն ը ։ Ինչ որ, ս ա կ ա յն , ի ր ե ն ց հա մ ա ր ն ո ր ո ւթ յո ւն մ ըն էր '1 2 - ր դ գա րուն մ ե ր Ե կեղ եցիի ն մեջ տ ե ղ ի ո ւ ­ն ե ց ա ծ ա յս կ ա ր և ո ր ա ն կյունա դ ա րձ ն է , որ հ ա մ ա շխ ա ր հ ա յին ա ռ ո ւմ ո վ նշա նա կա լի ց է, Ե վրոպ ա կա ն եր ա ժ շտ ո ւթ յա ն մեջ ա յս շա ր ­ժում ը ա ռա ջին ա ն գ ա մ տ եղի ո ւն ե ց ա ծ է1 6 - ր դ գա ր ուն Գ երմա նիո մ ե ջ ։ ո ւր Հ ա յն ր ի խ Իզա հա կ Լուտ վի!, Զ ե ն ֆ և ո ւր իշներ ե կ ե ղ ե ­ց ա կ ա ն երա ժշտ ություն՛ը Կ ա թոլիկ Ե կեղեցիի կա շկա նդում ն երե ն ա զ ա տ ե լո ւ ՛համար, դ ի ­մ ե ց ի ն ժ ո ղով րդա կա ն ե ր գի ,օ գ ն ո ւթ յա ն , բ ա ­նա լո վ ա ր և մ տ յա ն ե ր ա ժ շտ ո ւթ յա ն հա մա ր նոր դա րա շրջա ն մ ը ,

— Օ րինա կներ ա լ տ վ ի ՜ք ։

--- Ա նշուշտ ։ Ն ա խ ' բ ա զ մ ա թ ի վ երգերու•նոտ ա ներեն քա ր տ ես ն եր պ ա տ բա տ ո ա ծ էի մ եկ ՛կողմն Շ ն որ հ ա լին մ ե զ ի հա ս ա ծ եզւս- ն ՚ա կ ն ե ր ո լն , մ յո ւ ս կ ողմե ժ ո ղ ով րդա կա ն հ ա ­մ ա ն մ ա ն ե ր գ ե ր ո ւ, ո ր ո վ օտ ա րներուն հա մա ր շա տ հստ ա կ կ ե ր պ ո վ տ ե ս ա ն ե /ի կ բղ ա ր եր­կու խ ո ւմ բ երուն ձ ա յն ա ջա րա կա ն, կշռութ ա -յի ն , տ ա ղ ա չա փ ա կա ն ն մ ա ն ո ւթ յո ւն ը , չը ս ե ­լո ւ հա մա ր ն ո ւյն ո ւթ յո ւն ը ։ Ա պ ա , ե ր գ ո վ ալ ա/իելի ց ա յտ ո ւն կ ե ր պ ո վ ց ո ւ յց տ բ վ ե ց ա վ ա յդ

1954 I Л Մ Ի

— Ձ ե ր ա յս դ ա ս ա խ ո ս ո լթ յո էն ը ա ն պ ա յ­մ ա ն խ ո ր տ պ ա վ ո ր ո ւթ յո ւն թ ո ղ ա ց ա ծ ը լլա լա

Է ։ Գ տ ն վ ե ց ա ՜ն հ ա մ ա ժ ո ղ ո վ ի ա ն դ ա մ ն ե ր , որ ա րտ ա հ ա յտ վ ի ն ։

— Ա յո , գ ե ր մ ա ն ծ ա ն ո թ պ ա տ մ ա գ ե տ Կ ա ս ֊ դ ել ա յն կ ա ր ծի քը հ ա յտ ն ե ց , թե ա ր և մ տ յա ն

մ տ ա ծո ւմ ի հա մ ա ր ա ն ը մ բ ռ ն ե լի Է, թե ա յս կ շ ռ ո ւ յթ ո վ և ա յս ո ճ ո վ կ ր ո նա կա ն ե ր գ դ ո ֊

յո ւ թ յո ձ ։ կրնա ո ւն ե ց ա ծ ը լլա լ Ա ր և ե /յա ն Ե կեղև ցիին մ ե շ , ա ն ա լ' 1 2 - ր դ գա ր ո ւն ։

Ա ր տ ա հ ա յտ վ ե ցա վ ն ա և Հ ա յա ս տ ա ն ի Պ ա տ մ ա գիտ ա կ ա ն հ ա մ ա լս ա ր ա նի վա րիչ

պ ր ո ֆ . Ս ոլրեն Ե ր ե մ յա ն , շ ե շտ ե լո վ ա յն պ ա ­ր ա գ ա ն , թ ե ի մ ո ւս ո ւմ նա ս ի ր ա կ ա ն մ ե թ ո դ ս

բ ո լո ր ո վ ի ն ն ո ւ յն ն Է, ի ն չ որ Հ ա յա ս տ ա ն ի գ ի տ նա կ ա նն ե ր ա ն ը , ա /ս ի ն ք ն մ ե ր մ շ ա կ ո ւ յ­

թ ի պ ա տ մ ո ւթ յո ւն ը ք ն ն ե լ ն որ լո ւ յս ի տ ա կ, ա ր ժ ե քա վ ո ր ժ ո ղ ով րդ ա կա ն ս տ ե ղ ծա գ ո ր ծո ւ- թ յո մ ւը ի ր բ ո լո ր կ ո ղ մ ե ր ո վ ։ Ուրիշ շա տ եր մ ա ն ր ա մ ա ս ն ո ւթ յո ւն ն ե ր ո ւզ ե ց ի ն մ ե ր ժ ո ղ ո ֊ '[ք ր դ ա կ ա ն ո ւ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ե ր գ ե ր ո լ, ի ն չ ­պ ես ն ա և Շ նո ր հ ա լի ի ա պ ր ա ծ շրջա նի Հ ա յ

Ե կե ղ ե ցի ի ո ւ ն ե ց ա ծ վա րչա կա ն և ծիսա կա ն ։[ի ճ ա կ ի մ ա ս ի ն ։

— Խ ո ս ե ց ա ՚ք Ո ս կեդ ա ր ո ւ մ ա սի ն ա լ։

֊ Ա յն չա փ ո վ , ո ր չա փ ո վ որ կա պ ուներ ի մ ն յո ւթ ի ն ։

Շ ե շտ ե ց ի ա յն պ ա ր ա գ ա ն , թ ե Շ նո ր հ ա լի ի ը ր ա ծ բա ր ե ն ո ր ո գ ո ւմ ն ե ր ը ի ր ե ն ց խ ո ր քի ն

մեջ մ ի և ն ո ւյն մ տ ա հ ո գ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը ո ւն ե ի ն , ի ն չ ո ր ո ւնեի ն Ո ս կե դա ր ո լ գրա կա ն ո ւ ա զ ­

գ ա յի ն շ ա ր ժ ո ւմ ն ե ր ը , ա յս ի ն ք ն Հ ա յ Ե կեղե- ց ի ի մ ի ջ ո ց ո վ ա զ գ ա յն ա ց ն ե լ հ ա յ մ շա կ ո ւյթ ը

և ա ն ո ր տ ա / ա զ գ ա յի ն դ ի մ ա գ ի ծ ։ Ն որ ա հա ս­տ ա տ Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ի ն , ա մ բ ո ղ ջ դա ր մ ը , չ ո ւ ֊

ն ե ր ի ր ա զ գ ա յի ն ա ր ա ր ո ղ ո ւթ յա ն ը կ ա մ ծ ե ս ը ։

Պ ա րսկա կա ն տ ի ր ա ա ե տ ո լթ /ա ն տ ա կ գ տ ն ը - վ ող մ ա ս ի ն մ ե ջ ա ն ո ն ք կ կա տ ա ր վե ի ն ա ս ո ­

ր ե ր ե ն , ի ս կ բ յո ւգ ա ն դ ա կ ա ն մ ա ս ի ն մ ե ջ ՝ հ ո ւ­ն ա ր ե ն ։ Ա յս ա ն բն ա կ ա ն ե ր և ո ւյթ ը ժ ա մ ա ­

ն ա կ ի հ ա յ ա ռ ա ջա վ ո ր և ղ ե կ ա վ ա ր դ ա սե-

ր ո լ մ ե ծ ա գ ո ւ յն մ տ ա հ ո դ ո ւթ յո մ ւր ե ղ ա ծ Է ե ր ­կ ո ւ տ ա ր բե ր պ ա տ ճ ա ռ ն ե ր ո վ ։ Ն ա խ ' որ օ- տ ա ր լե զ ո ւն ե ր ո վ ե ղ ա ծ ա ր ա ր ո ղ ո ւթ յուննե ր ր ա ն հ ա ս կ ա ն ա լի Էին ժ ո ղ ո վ ո լր դ ի ն , որունհ ե տ և ա ն ք ո վ ա յս վ եր ջի նը չէ ր կ ա պ վ ե ր նոր

կ ր ո ն ք ի ն , և ե ր կ րո ր դ օտ ա ր ա զ դ ե ց ո ւթ յո ւն ­ները կ շա րո ւն ա կե ին տ իրա կա ն ը լլա լ հ ա յ մ ի տ ք ի ն վ ր ա ։

Ա Ծ Ի Ն

Ոլրիշ խ ոսքով^ խ նդ ի ր ը կ ն ե ր կա յա նա ր

կրկնա կ ե ր ե ս ն ե ր ո վ ' կրոնա կա ն և ք ա ղա քա -

կ ա ն , Եվ ա յդ Հ պ ա տ ճ ա ռ ը , որ ժա մա նա կի

Հ ա յ Ե կեղեցիի գ լո ւխ ը ' Ս ա հակ Պ ա րթև և

պ ե տ ո ւթ յա ն ն ե ր կ ա յա ց ո ւց ի չը ' Վ ռա մշա պ ոլհ

թ ա գ ա վ ո ր մ ի ա ս ն ա բա ր և մ ի և ն ո ւյն ն ա խ ա ն ­

ձ ա խ ն դ ր ո ւթ յա մ բ կ ձե ռ նա ր կե ն Ե կեղեցիի պ ա յծա ռա ցմ ա ՛ն գ ո ր ծ ի ն , ս տ ե ղ ծ ե լո վ հ ա յ դ ի ր ե ր ը , թ ա ր գ մ ա ն ե լո վ Ա ստ վա ծա շո ւնչր և

հ ա յե ր ե ն ի փ ո խ ե լո վ ե կ ե ղ ե ցա կ ա ն երգերն ու

ա ղ ո թ ք ն ե ր ը , Ա յդ մ ի և ն ո ւյն մ տ ա հ ո գ ո ւթ յո ւն ­ները ո ւնեին ն ա և 1 2 - ր դ գ ա ր ո ւ մ ե ր ղ ե կ ա ­

վա ր նե ր ը , Թ ա ր գ մ ա նի չնե ր ը Հո ւնա ս տ ա ն եՀ ա յա ս տ ա ն բ ե ր ա ծ էին հունա կա ն ա ր վ ե ս ­

տ ի ն շ ո ւն չր , ի ս կ Ե դ ե ս ի ա յե ն ա լ ա ս որ ա կա ն,

ի ս կ երկրհն մեջ ա լ կ տ ի ր եր պ ա րսկա կա ն ա զ դ ե ց ո ւթ յո ւն ը ։

Ա յս օտ ա ր ա զ դ ե ց ո ւթ յո ւն ն ե ր ը , մ ի ա ց ա ծ ե բ ր ա յա կ ա ն ի ն , որուն ե ն թ ա ր կ վ ա ծ էր Հ ա յ

Ե կեղև ցիին ս կ զ բն ա կ ա ն յր օա ն հ ե ր ա ժ դ տ ո լ- թ յո մ ւ ը , ի ն չպ ե ս բ ո լո ր նա խ ն ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ­

ց ի ն ե ր ը , Հ ա յ Ե կեղեցիի ն տ վ ա ծ էին բ ո լ ո ր ո ֊ վին ա նհա ր ա զա տ ե ր ա ժ յա ո ւթ ,ո ւն մ ը , Որ մ ե ր թ հո ւն ա կ ա ն է ր , մ ե ր թ ա սոր ա կա ն կա մ պ ա ր ս կ ա կ ա ն , բ ա յց ե ր բ ե ք * հ ա յկ ա կ ա ն ։

Ս ա կա յն Ե կ ե ղ և ցի ե ն դուրս կա ր ժ ո ղ ո վ ր ր - դա կա ն ե ր գ ը , ո ր ժ ո ղո վ ո ւր դ ը ի ր ճա շա կ ո վ

կ ս տ ե ղ ծ ե ր ո ւ կ ե ր գ ե ր և ո ր զուտ հ ա յկ ա կ ա ն էր ի ր ռ ի թ մ ո վ , ձ ա յն ա շա ր ե ր ո վ , որ ա զ գ ա ­

յի ն է ր ։ Ա հա ա յդ տ ա րրերն է ի ն , որ Շ ն ո ր ­հա լի ն օ գ տ ա գ ո ր ծ ե ց ի ր ն որ ե ր գ ե ր ա ն մ ե ջ ,

ա ն ո ն ց տ ա լո վ բ ո լո ր ո վ ի ն ն որ ո ճ և ճա շա կ, և ո ր պ իտ ի նպ ա ս տ ե ր Հ ա յ Ե կեղ եցիի ն ա զ - դ ա յն ա ց մ ա ն գ ո ր ծ ի ն ։

Չ ե ք խ որ հի ր ձեր ա յս խ ի ս տ հե տ ա - քր ր քր ա կ ա ն դ ա ս ա խ ո ս ո ւթ յո ձ ը գ ր ք ո ւյկ ի մը մեջ ա մ փ ո փ ե լ։

— Ո ւրիշներ ա լ ա յդ խ ո րհո ւրդը տ վին ի ն ձ ի , Պ իտ ի ջ ա ն ա մ ք ի չ մ ը ն ա լ ը ն դ ա ր -

ձ ա կ ե լո վ տ պ ա գ ր ո ւթ յա ն հ ա ն ձ ն ե լ, եթե պ ա յ­մ ա ն ն ե ր ը ն պ ա ս տ ե ն ։

Ի մ մ ա ս ի ս , ես ա լ ա ռ ա վ ե լա պ ե ս օ գ տ վ ա ծ , հրա ժեշտ կ ա ռ ն ե մ երա ժ շտ ա գե տ բա ր ե կ ա - մ ե ս և շնո ր հա կա լ կ ը լլա մ ի ր ե ն ' ի ր թ ա ն ­կ ա գի ն ժ ա մ ե ր ե ն հա տ մ ը խ լա ծ ը լլա լո ւս հ ա մ ա ր ։

Դ ո կ տ . Լ. ՀԱ Մ ՐԱ ՐԶՈԻՄ ՅԱ Ն

(Կ ո ս տ ս ւնդ ն ւս պ ո |ի ս , «ԺԱՄԱՆԱԿ» օր ս ւբե ր ր , 2 2 ս ե պ տ ե մ բ ե ր ի 1 9 5 4 բ . )

, է յ Մ ք 1 ® ի ն ’ 1 3 5 1

ԱՐԳեՆՏՒՆԱՃԱՅ ՆԱՄԱԿԱՆՒԲՈ ԻԵՆՈ Ս ֊Ա ՅՐԵՍ .—т Ն ա խ կին տ ա րիների

նմա ն ա յս հ ո կ տ ե մ բե ր ի 1 0 -ի ն էլ Բ ո ւ ե ն ո ս ֊ Ա /րես ում , «Հ ա յ Կ ե դ ր ո ն ի սրա հ ում պ ա ն -ծ ա ց վ ե ց Հ ա յ մ շա կ ո ւյթ ի տ ո ն ը , որին ն ա խ ա ­ձ ե ռ ն ե լ էր Հ ա յա ս տ ա ն յա յ ց Ա ռա քելա կա ն Ե կեղեցու Երիտ ա սա րդա ց կ ա զմ ա կ ե ր պ ո ւ­թ յո ւն ը և հով ա նա վոր ում էր Հ ա յր ա պ ե տ ա կ ա ն պ ա տ վիրա կ գերա շնոր հ Սիոն եպ իսկոպ ոս Մ ա նո ւկ յա ն ը . Մ եր ժ ողովրդի դա րա վոր լ ո ւ ֊ սա վւա յլ մ շա կ ո ւյթ ը գն ա հա տ ո ղ և հա րգոդ հա յր են ա սեր հ ո ծ բ ա զ մ ո ւթ յո ւն ը լց վ ե լ էր

սրա հը. Հ ա յա ս տ ա ն յա յց ա ռ ա վե լա կ ա ն Ե կե­ղ ե ց ո ւ հո դ ե բա ր ձո ւթ յա ն Կ ենտ րոնա կա ն վ ա ր ­չո ւթ յա ն ժրա ջա ն քա րտ ուղա ր պ ա րոն Լևոն^ Տ ե ր Ա վե տ ի ս յա նը կ ա ր դ ա ց բ ա ց մ ա ն խ ո ս ք ը ' կա րճ ու կուռ և վ ա ր ե ց հ ա յտ ա գ ի ր ը . Գ եղա ր­վեստ ա կա ն բա ժ ն ի ն հ ա յր ե ն ա շո ւն չ գ ե ղ ե ց ի կ ե ր գե ր ով մ ա ս ն ա կ ց ո ւմ են (էԿ ոմիտ ա սл ե ր գ ­

չա խ ո ւմ բն ու տԴստևրք Վ ա ր դ ա ն ա ն ց ը , Հ ա յ­ր ենա կա ն լա վո րա կ ա ր տ ա ս ա ն ո ւթ յո ւն ն ե ­ր ո վ ծա փ երի են ա ր ժ ա ն ա ն ո ւմ օր ի ո ր դ Ա նա ­հիտ Օ լմ ե ս ե կ յա նը և պ ա րոն Գ. Ն ա հա պ ետ -

յա ն ը . Ա ննմա ն Ս իլվիա Շ ի ր ա կ յա ն ը պ ա ն ­ծա ց ն ո ւմ է ս ո վ ե տ ա հ ա յ բա ն ա ս տ ե ղ ծ ն ե ր ի հ ա յ մ շա կ ո ւյթ ի ն և լե զ վ ի ն ձ ո ն վ ա ծ ընտ ա նի ս տ ե ղ ծա գ ո ր ծո ւթ յո ւն ն ե ր ւ Օրիորդ Սուզան Հ յո ս ւփ ա ն ո ս յա ն ը ' ա սմո ւնքի ա ր վ ե ս տ ա գ ե տ , սպ ա նա կա ն մ ե կ ն ո ւթ յա մ բ ա պ ր ե ց ն ո ւմ է հ ո ­

գեշնորհ Հ . վա րդա պ ետ Մ ուշ յա ն ի вՄ ա յր ը в ։ Օրիորդ Ա լիս Մ խ իթա ր յա ն ը գ ր ա վո ր խ ն ա մ ­վ ա ծ մի ճ ա ռ ո վ նոր ս երնդի հա ր գա նքն է բ ե ­ր ո ւմ հ ա յ մ շ ա կ ո ւյթ ի ն . Նոր դպ րա պ ետ պ ա ­ր ո ն Վա հա ն Գ ա լֆ ա յա ն ը մ ի խ ո ր ի մ ա ս տ բ ա ­ն ա խ ո ս ո ւթ յա մ բ տ վ ե ց հ ա յ գր ե ր ի գ յո ւտ ի պ ա տ մ ո ւթ յո ւնը և խ ո ս ե լո վ ա զ գ ա պ ա հ պ ա ն ­

մա ն մ ա ս ի ն ' շի ն ի չ թ ե լա դ ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ա ր եց ծ ն ո ղ ա ց և ե ր իտ ա սա ր դներ ի ն, ո ր պ ե ս զի ու­շա դիր լի ն ե ն և սիրեն հ ա յ մ շա կ ո ւյթ ն ու ծա ղկուն Հ ա յր ե ն ի ք ը .

Պ ա րոն Գ ա լֆ ա յա ն ի մ ա սի ն ն ա խ կ ի ն մի թ ղ թ ա կ ց ո ւթ յա մ բ հ ա մ ե ս տ մի ծա նո թ ո ւթ յո ւն տ վել ե մ ։ Նրա ա յս ա ռա ջին հրա պ ա րա կա յին բ ա ն ա խ ո ս ո ւթ յո ւն ը , ա յն էլ հ ա յ մ շա կ ո ւյթ ի

նմա ն կա րևոր ն յո ւթ ի շո ւր ջը , ունկ նդ իր հ ա ­ս ա ր ա կո ւթ յա ն վրա ձգել է լա վ տ պ ա վոր ո ւ­թ յո ւ ն ։ Գ իտ ա կից ժ ո ղ ով ուրդ ը ս ի ր ո ւմ և ք ա ­ջա լե ր ո ւմ է ա յն մ տ ա վ ո րա կա ններ ի ն և գ ն ա ­

հ ա տ ո ւմ ա յն պ ա շտ ո ն յա ն ե ր ի ն , ո ր ո ն ց սրտ ում հա յր ենա ս ի րա կա ն ջե ր մ զ գ ա ց ո ւմ ն ե ր ի հուրն է վ ա ռ վ ո ւմ . Ա մ ե նի ց վերջ բ ա ն ա խ ո ս ե ց գ ե ­րա շնո րհ Սիոն ե պ ի սկ ո պ ոս Մ ա ն ո ւկ յա ն ը ,որն իրեն հա տ ուկ պ ե ր ճ ա խ ո ս ո ւթ յա մ բ պ ա ն ­ծ ա ց ր ե ց հ ա յ մ շա կ ո ւյթ ն ու Ս ուրբ Թ ա ր գ մ ա ն - չա ց հիշա տ ա կը .

ՀԱ Յ Ա Ս ՏԱ Ն Յ Ա Յ Ց ԱՌԱՔԵԼԱԿԱՆ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՏԻԿՆԱՆՑ ՀԱ ՆԴ ԵՍ Ը . — Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ա-ռ ա ք ե լա կ ա ն Ե կեղեցա ս եր տ ի կ նա նց մ ի ո ւթ յո ւ­նը կա տ ա ր եց մի գ ե ղ ե ց ի կ հա նդես հ ո կ տ ե մ ­բե ր 2 3 - ի շ ա բ ա թ գի շե ր . Հա ն դ ե ս ը բ ա ղ կ ա ­նո ւմ էր ե ր կ ո ւ մ ա ս ի ց — ն ե ր կ ա յա ց ո ւմ և ը ն տ ա ն ե կա ն պ ա ր. Թ ա տ երա կա ն բ ա ժ ն ո ւմ պ ա րոն Հ . Կ ո շկա րյա նի ղ ե կ ա վ ա ր ո ւթ յա մ բ

բ ե մ ա դ ր վ ե ց մ ի ո ղ բ ե ր գ ո ւթ յո ւն ' яՄ արի Մ ա տ - լե ն օ , ե ր ե ք ա ր ա ր ն ո ց , հ ե ղ ի ն ա կ ո ւթ յո ւն Ժ. Արի ստ ա կ յա ն ի ։ Ս իրող դերա կա տ ա րներր ճ ի գ չէի ն խ ն ա յե լ ն պ ա ս տ ե լո ւ հա մա ր բ ե մ ա ­դ ր ո ւթ յա ն հ ա ջո ղ ո ւթ յա ն . Եվ պ իտ ի ա ս ե լ, թ ե նրա նք հա ջող էի ն . ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ը գոհ մ ն ա ց ։ Ա րժե հ ի շե լ նր ա նց ա նունները և շնո րհա վո րել ի ր ե ն ց ծ ա ռ ա յո ւթ յա ն հ ա մ ա ր . Մ ա րթ ա յի դ ե ր ո ւմ ' տ իկին ժ ա ն ե տ Կ ո շ կ ա ր ֊ յա ն , Ա լե ք ' պ ա րոն Պ ովո Բ ա նո դ ես (հ ո ւ յն և մա քուր հ ա յա խ ո ս ), Վ ե ր ժ ի ն ' օրիո րդ Ա լ. Թ ո- ր ո ս յա ն , Մ ա րի Մ ա տ լե ն ' տ իկին Լուսին Ա - պ ո ւհ ա յա թ յա ն (խ ա ղ ի հ ե ր ո ս ո ւհ ի ն ), Վ ելլի Ս տ ա ուն ' պ ա րոն Հ . Գ ո ւնտ ա քճ յա ն, Ս ա մ վել' պ ա րոն Կ ոշկ ա ր յա ն , Պ ա տ ր ի կ ' Վ ա րդգես Ա ր­ք ո ւն ի ։ Հո ւշա ր ա ր ' տ ի կ ի ն Մ ա նուշա կ Ս իմ ո ն- յա ն և բ ե մ ա վ ա ր ' տ իկին Ա նթ ա ռա մ Ահ արոս. ֊

յա ն ։Ը ն տ ա ն ե կ ա ն պ ա րն ս կս ելն ա ռա ջ ս ր բ ա ­

զա ն հ ա յր ր գնա հ ա տ ե ց Ե կեղեցա սեր տ ի կ ­ն ա ն ց մ ի ո ւթ յո ւն ն ու ա ն դ ա մ ո ւհ ի ն ե ր ի ն , որոնք նո ր ուժեր լի ն ե լո վ կա րող են օգտ ա կ ա ր լի ­նե լ հ ա յկ ա կ ա ն ձ ե ռ ն ա ր կ ն ե ր ի ն ի ր ե ն ց գ ն ա ­հա տ ելի մ ա ս ն ա կ ց ո ւթ յո ւն ն ե ր ո վ ։ Մ ա յր ա ք ա ­ղա քիս ե ր կ ու նշա նա վոր օրկեստ րների ն վ ա ­գ ա ծ ո ւթ յա մ բ ը ն տ ա ն ե կ ա ն պ ա րը տ և ե ց կես գի շեր ն ան՛ց. Բ ուֆ ետ ի ն ս պ ա սա րկում Հին Տ ի կ ն ա ն ց մ ի ո ւթ յա ն ա ն դ ա մ ո ւհ ի ն ե ր ը ։ Հ ա ն ­դեսը ա ր դ յո ւնա վ ո ր էր նա և ն յո ւթ ա կ ա ն հա - ս ո ւյթ ո վ ն ի նպ ա ստ եկեղեցիիւնլ

«Մ ԱՍԻՍ в ԱՄՍԱԳՐԻ ՀԱ Ն Դ Ե Ս Ը .— Ա վելիճ իշտ կ լի ն ե ր ա ս ե լ' օրիորդ Մ երի ճ ո ր ճ ա լ- յա ն ի ն վ ա գ ա հ ա ն դ ե ս ը ի նպ ա ստ ((Մ ա սիս» մ ա ն կա կա ն ա մ ս ա թ ե ր թ ի ն ։ «Մասիստը մի ք ա ն ի տ ա րի է հ ր ա տ ա ր ա կ վ ո ւմ է Հ ա յա ս տ ա ն ­յա յց Ե կե ղ ե ցվ ո Կ ենտ րոնա կա ն վա րչութ յա ն հ ո վ ա ն ա վ ո ր ո ւթ յա մ բ ' հ ա յ մ ա նուկներ ի (ււ պ ա տ ա նի ներ ի հ ա մ ա ր ։ Ա յն օ ր ի ց , որ Կ են­տ րո նա կա ն վ ա րչութ յո ւն ը մ ի խ ե լա ց ի կ ա ր­գ ա գ ր ո ւթ յա մ բ խ մ բ ա գ ր ո ւթ յո ւն ը հա նձնել 'է

հոգե շնո ր հ Հ ա ր ո ւթ յո ւն վա րդա պ ետ Մ ո ւշ յա - ն ի ն , ա մ սա թ եր թ ը դա րձել է սիրուն, գ ե ղ ե ­ց ի կ և ի մ ա ս տ ա լի ց հր ա տ ա ր ա կ ո ւթ յո ւն ։ Նա շա տ է ս ի ր վ ե լ ն ո ր ս ե ր նդ ի կ ո ղ մ ի ց ։ Բ ա զ մ ա ­ց ե լ են ը ն թ ե ր ցո ղ ն ե ր ը և ա ճել է ա շխ ա տ ա ­կ ի ցն ե ր ի թ ի վ ը հա տ կա պ ես դպ ր ոցա կ ա ն ա ֊ շա կ եր տ ներ ի շա ր քե րո ւմ , որոնց լա վ հ ա յե -

1954 I Л 1Г I՛ Ս. Ծ 1> Ն 59

բ ե ն շա ր ա դ ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ը լո ւ յս են տ ե ս նո ւմ ա մ ս ա գ ր ո ւմ , Օրիորդ Մ երի ճ ո ր ճ ա լյա ն ը Ա ր ֊ գ ե ն տ ի ն ա հ ա յ նո ր ս ե ր ն դ ի ց ը ն տ ի ր և փ ա յ­լո ւն ա պ ա գ ա յո վ մ ի փ իա նիստ է ։ Նրա ա ն ց ­յա լ տ ա րվա կ ո ն ց ե ր տ ը հ մ ա յե լ էր ժ ո ղ ո վ ը ր - դ ի ն ։ Հ ո կ տ ե մ բ ե ր ի 3 0 ֊ի ն վ ա գ ա հ ա ն դ ե ս ը ա - վե լի խ ո ր ա ց ր ե ց մ ե ր հ ա վ ա տ ը , թ ե գ ա շնա - կա րոլհի ճ ո ր ճ ա լյա ն ը ս կ ս ե լ է հա ղթա կա ն թ ա յլո վ բա ր ձր ա ն ա լ ն վ ա գ ի նր բին ա րվեստ ի ա ս տ ի ճ ա ն ն ե ր ի ց գե պ ի վ ե ր , դ ե պ ի կ ա տ ա ր ե ­լո ւթ յո ւն տ ա ն ո ղ հ ա ն գ ր վ ա ն ։ Ե րիտ ա սա րդ փ ի ա նի ս տ ի մ ո տ ը ն դ գ ծ ե լի ա ռ ա քի ն ո ւթ յո ւնն ա յն է , որ նա ս ի ր ո ւմ է հ ա յ ե ր գ ը , նվ ա գ ն ու մ շա կ ո ւյթ ը և ա ն շա հա խ ն դ րա բա ր ու ն վ ի ր ­վա ծո ր ե ն ծ ա ո ա յո ս է Է ն ր ա ն ց ։

Հ ա ն դ ե ս ն ս կս ոս է Է հ ա յտ ա ր ա ր վ ա ծ ժ ա մ ի ն ։ Հ ա յկ ա կ ա ն ն վ ա գ ը սիրող ըն տ ր ա նի բ ա զ մ ո ւ­թ յո ւն ը լռ ի կ ֊մ ն ջ ի կ հ ե տ և ո ւմ Հ ա ծո ւնե ր ի ն և հ ի ա ն ո ւմ Է ճ կո ւն մ ա տ ն ե ր ի հ պ ո ւմ ն ե ր ի ց հ ո ­ս ո ղ ե ղ ա նա կ նե ր ի վ ր ա ' Բ ա ր խ ո ւդ ա ր յա նի «Ն ա զ պ ա ր օը , Ս պ են դի ա ր յա ն ի «Հ ի շ ա զ ի ս ն , <*Ղա յ թ ար մ ա օ ն , Խ ա չա տ ր յա նի «Գ ա յա ն Ьа բ ա ֊ յե տ ի ց «Օր որսը, ССԵ րիտ ա սա րդների պ ա րօր, Վ ե զ գ ի ն կ ա օ ն , а Ա պ ա րտ ա կոը և ա յլն ։

Ս քա նչելի բ ա ց մ ա ն խ ո ս ք ո ւմ խ մ բ ա գ ր ո ւ­թ յա ն ա ն ո ւնի ց պ ա րոն Ն. Մ ս ր լյա ն ը գրա վոր ճ ա ռ ո վ «Մ ա սիսճի չո ր ս տ ա րվա պ ա տ մ ա ­կ ա ն ն Է ա ն ո ւմ ' հրա ։Էիրելով հ ա ս ա ր ա կ ո ւթ յա ­նը օժ ա ն դ ա կ ե լ նրա ա ն խ ա փ ա ն հ ր ա տ ա ր ա կ ­մ ա ն ը , գ ն ա հ ա տ ո ւմ Է հ ա յր Հ . վա րդա պ ետ Մ ո ւշ յա ն ի խ մ բ ա գ ր ա կ ա ն կ ա ր ո ղ ո ւթ յո ւն ն և Հա տ ուկ հ ո գ ա ծ ո ւթ յո ւն ը դեպ ի նոր ս ե ր ո ւն դ ը ։

Օ րիորդ Ա. Մ խ ի թ ա ր յա ն ը ն ո ւյն պ ի ս ի զ գ ա ­ց ո ւմ ն ե ր ւէ հ ա յտ ն ո ւմ ս պ ա նե ր ե ն լե զ վ ո վ . Պ ա րոն Մ . Ֆ . Տ ե լ Գ ա րրիլ, օրիորդ Մ . ճ ո ր ֊ ձ ա լյա ն ի նվա գի պ ր ոֆ ես ո ր ը գ ա ս ա խ ո ս ո ւմ է «Հ ա յ ե րգը » ն յո ւթ ի ն շ ո ւր չ ։ Հ ա ր գ ե լի պ ր ո ֆ ե ­ս ո րը մ ե ծ ա պ ե ս գ ն ա հ ա տ ե լո վ հ ա յ. ե ր ա ժ շտ ո ւ­թ յո ւ ն ը , հռ չա կա վոր եր գա հ ա նն ե ր ի շա ր քո ւմ հ ի շա տ ա կ ո ւմ և խ ո ն ա ր հ վ ո ւմ է Արա մ Խ ա ­չա տ ր յա ն ի ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ա ռ ա ջ, ո ր ո ն ք հ ա յտ ա ր ա ր ո ւմ Հ , թ ե հ ա յկ ա կ ա ն են և մ ի ջ ա զ գ ա յն ո ր ե ն ա ն մ ա հ ։

Ա ՐԳԵՆՏԻՆԱ ՅԻ ԿՐՈՆԻՑ ՏՆՕՐԵՆԸ Ս. ԼՈՒ­ՍԱՎՈՐԻՉ ԵԿԵՂԵՑՈՒՄ___Հ ա յա ս տ ա ն յա յցԱ ռա քելա կ ա ն Ե կեղեցո ւ Կրոն ա կա ն վա րչու­թ յա ն հ ր ա վ ե ր ո վ , հ ո կ տ ե մ բե ր ի 3 1 - ի կիրա կի ա ռ ա վ ո տ յա ն Ս. Գ րիգոր Լ ուսա վորիչ Մ ա յր Ե կեղ եցին ա յց ե լե ց Ա ր գ ե ն տ ի ն ա յի կ ա ռ ա վ ա ­

ր ո ւթ յա ն Կրոնա կա ն գո րծեր ի ընդհա նուր տ նօրեն դ ո կ տ . Լեոնա րդո է . Բ ենի տ ես դե Ա լմ ա գ ա ն , որի ն ե ր կ ա յո ւթ յա ն ը կ ա տ ա ր վեց հա տ ուկ սուրբ պ ա տ ա րա գ «Կ ոմիտ ա ս» ե ր գ ­չա խ մ բ ի մ ա ս ն ա կ ց ո ւթ յա մ բ ։ Սիոն ե պ ի ս կ ո ­պ ոս Մ ա նո ւկ յա ն ը խ ո ս ե ց ա վ մ ի կուռ ք ա ր ո զ , Տա յ ժ ո ղո վ ր դի երա խ տ իքն հ ա յտ ն ե ց Ա ր գ ե ն ­տ ի ն ա յի հոգա տ ա ր կ ա ռ ա վ ա ր ո ւթ յա ն , օրհնեց Վ ս եմ ա շուք Ն ա խ ա գա հ Խ. Տ . Փ ե ր ո ն ի ն , պ ե ­տ ա կ ա ն պ ա շտ ո ն ե ո ւթ յա ն ն ու ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն ։ Հա վա րտ պ ա տ ա րա գի հա րգելի հ յո ւր ը ' ս ր բ ա ­զա ն հ ո ր , հ ա յր Հ ա ր ո ւթ յո ւն յա ն ի , ա տ ենա - պ ետ պ ա րոն Ա. Պ ե ր կ ա մ ա լի ի , գա նձա պ ա հ պ ա րոն Գ. Ս ա ր ա ֆ յա նի և ա յլ վա ր չա կա ն­ների ը ն կ ե ր ա կ ց ո ւթ յա մ բ ա ն ցա վ ա ռա ջնոր - գա ր ա ն , ուր տ ե գի ո ւն ե ց ա վ սիրա լիր խ ниш կ ֊ ց ո լթ յո ւն ։

Հ Ա Յ Ր Ե Ն /^ Ի ՏՈ Ն Ը ----Հ ա յ ժ ողովրդի ա -ղա տ ա գ ր ո ւթ յա ն տ ա րեդա րձի փ ա ռա հեղ տ ո - նր կ ա տ ա ր ելո ւ { ա մ :ս ր )ւ։սիւա պ ա տ րա ս տ ա - կա ն ա շխ ա տ ա նքի սկսել են հա յր ե նա ս ե ր ե րիտ ա սա րդա կա ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը ,

Մ եր տ ղա քն ա ս ո ւմ ե ն ' ա յս տ ա րի պ իտ ի գ ե ­ր ա զ ա ն ց ի ն ա խ կ ի ն ն ե ր ր ։ Նրա նք ա ս ո ւմ են և կ ա նե ն լա վ ա գ ո ւ յն ը , որովհետ և վստ ա հ գ ի տ ե ն , թ ե ժ ո ղով ուրդն ա մ ե ն Ն ո յե մ բ ե ր ի 2 9 - ի ն բ ո ւռ ն խ ա ն դ ա վ ա ռ ո ւթ յո ւն է զ գ ո ւմ դ ե ­պ ի ա ռ ա ջա դ ե մ և լո ւս ա պ ա յծ ա ռ Մ ա յր Հ ա յ­ր ե ն ի ք ը Ս ովետ ա կա ն Հ :ս ւա ս տ ա ն ։

ԵՐԳՉՈՒՀԻ Զ Ա Ր ՈՒՀԻ ԳՈԼՈԻԽԱՆՅԱՆ . — Հ ա մ ա ձ ա յն Ա րգե նտ ի նա .Ս Ս Ռ Մ ինս տ ի տ ո ւտ ի հ ա վ ա ս տ ի ա ց ո ւմ ն ե ր ի ն , ա յս ա մ սի ն Բ ո ւ ե ն ո ս ֊ Ա յր ե ս ժ ա մ ա ն ե լո ւ Հ Ս ո վե տ ա հա յ ա նվա նի երգչուհի Ջ ա րոլհ ի Դ ո լո լխ ա ն յա ն ը ։ Մ եր հ ա յ ֊ ր ե ն ա ս ե ր գա ղ ութ ը ո գ և ո ր ո ւթ յա մ բ է ի մ ա ց ե , ա յս ռ լՀ ,ա խ ա ռիթ լո ւր ր և ծ ր ա գ ր ո ս ! է ա ր ֊ ժ ա ն ա վ ա յե լ ը ն դ ո ւն ե լո ւթ յո ւն ա ն ե լ նրա ն,

<г.Հ Ա Յ Ր Ե Ն Ի Ե Ր Կ Ր Ի Ն Մ Ե Հ օ I I ի ո ն ե պ ի ս ­

կ ո պ ո ս Մ ա ն ո ւ կ յ ա ն ի ա յ ս դ ի ր ք ը լ ո ւ յ ս է ը ն -

ծ ա յե լ Հ ա յա ս տ ա ն յա յց Ե կեղեցվո Ե րիտ ա ­ս ա րդա կա ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւթ յո ւն ը ։ Պ ա տ կ ե ­ր ա զա ր դ , մա քուր թ ո ւղ թ և գ ե ղ ե ց ի կ տ պ ա ֊ գ ր ո ւթ յո ւն , -ГՀ ա յր ե ն ի երկրին մ ե շЯ գր ք ո ւմ իր խ ա ն դ ա վ ա ռ տ պ ա վ ո ր ո ւթ յո ւնը կ հ ա յտ ն ե հ ա ր - գելի և ս ի ր վ ա ծ ա ռ ա շն ո ր դ ը , որը ո ւղ և ո ր ո ւ­թ յո ւն կ ա տ ա ր ե ց վերջերս ի Մ ա յր Հ ա յա ս տ ա ն և Ս ուրբ է ջմ ի ա ծ ի ն ։

ԹՂԹԱԿԻՅ( Ն յո ւ - Յ ո ր ք , «ԼՐԱԲԵՐ» ե ր կ օ ր յա թ երթ ,

2 0 ն ո յե մ բ ե ր ի 1 9 5 4 р . , Л? 5 6 )

60Է Ջ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն 1951

Ց Ա Ն Կ

* ԷՋՍ՜Ւ11ՄԻՆ» Ш Л Ш Р П М Г 1 9 5 4 Թ4.11ԿԱՆՒ ԸՆԹ Ա ՑՔՈՒՄ Տ Պ 1 Լ Գ 1 4 Ա Ծ Ն ՑՈ հ Թ եՐ ԻI . ՊԱ ՇՏՈ Ն Ա ԿԱ Ն#

ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈ8 ՀԱՅՐԱՊԵՏի կոնդա կը' 1954 թվականի սեպտեմբերի 2 0 -ի ն , Վարագա Ա. Խաշի տոնին մ՛այր Ա բռ ռ Ս. էշմիսւծնում մեոռնօրհնեք

կատարելու մա սին, 1 \ * 4 :ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ՀԱ ՅՐԱՊԵՏի կոնդա կը' տիար

Երվսւնդ Հյուսիսյա նին Ս. Լուսավորեի առաջին կարգի ա դա մա նդյա շքանշան շնորհելու մասին,

III ' 3:ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ՀԱՑՐԱՊԵՏի հեռա գիրը Մայր

Հա յրենիքի Ա Սփյուռքի բ ե մ ե ր ին ' Սրրալույս Մե­

ռոնի օրհնության մա սին, IV ' Ց:ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ՀԱ ՅՐԱՊԵՏի շնորհավորական հե­

ռա դիրը ամենսսդասփվ Նիկոլայ միտ րոպ ոլիտ ի!' աստ վածաբանության դոկտորի ասսփնաս ստանա­

լու ա ռնչությա մբ և նրա պաաասխաէը, IV ' 18:

ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ՀԱՑՐԱՊԵՏի շրջա բերա կա նը' 1954թվականի սեպտեմբերի 2 0 -ի ն , Վարագսւ Ս. Խաշի

տոնին Մայր Աթաւ Ս. էջմիսւծնում մեռոնօրհնեք կատարելու մա սին, IV ' 8 :

Ամանորի Ա Ս. Ծ ննդյա ն առների ա ռթ իվ Ա մենա յն

Հա յոց Սրբա գնա գույն Կաթողիկոս Նուրին Ս. Օծոլ- բ յո ւն Տ . Տ . Գեորգ ս փ ա նունով բ եմ ե ր ից ստաց­ված շնորհավորական հեռա գրերն ու դրութ յուն­

ները, I ' 4:Ամանորի և Ս. Ծն՛նդյան սաների ա ռթ իվ Ա մենա յն Հա ­

յո ց Ս րբա դնա դօլյն Կաթողիկոս Նորի՛ն Ս. Օձու­

թ յա ն Տ . Տ . Գեորդ Я -ի ա նունով քույր եկեղեցի­

ների պետերից ստ ա ցվա ծ շնորհավորական հե­ռա գրերն ու դրությունները, 1 ' 9 :

Ամանորի և Ս. Ծ ննդյա ն սաների ա ռթ իվ Ամենայն

Հա յո ց Ս րբա գնա գոլյն Կաթողիկոս Նորին Ս. Օ ծռլ-

բ յո ւն Տ . Տ . Գեորդ Զ .ի շնորհավորական հեռա ­դիրը բոլոր բեմե րին Ա քույր եկեղեցիների պե­տերին, I ' 3 :

Հա յա ստ ա նում սովետական կարդերի հաստատման 3 4 -ր դ տարեդարձի ա ռթիվ Գերա գույն Հոդեոր

Խորհրդի շնորհավորական հ ե ռա դիրը ' Հայկական

Սովետական Սոցիալիստական Ռեսպուբլի՛կայի Գ երա գույն Սովետի Նա խ ա գա հությա ն Նաիւսւդահ

Շ . Ա ռռւշա նյա նին, Հա յկա կա ն Սովետական Սո­

ցիալիստական Ռեսպուբլիկայի Մինիստրների Սո­վետ ի Նսւխսւդահ Ա . Ք ոշինյա ծին, X I ' 3:

քրիստ ոսի հրաշափայլ Ս. Հա րությա ն տոնի ա ոթիվ

Ա մենա յն Հա յոց ՍրթագՏագույն Կաթողիկոս Նո­րին Ս. Օծություն Տ . Տ . Գեորդ Զ.ի ա նունով թ ե -

մերից ստ ա ցվա ծ շնորհավորական հեռա գրերն ու գրութ յունները, IV ' 10 :

Քրիստոսի հրաշափառ Ս. Հա րությա ն տոնի ա ոթիվ

Ա մենա յն Հ ա յո ց Ս րբա գնա գույն Կաթողիկոս Նո­րին Ս. Օծություն Տ . Տ . Գեււրգ Д-ի ա նունով քույր

եկեղեցիների պետերից ստա՛ցված շնորհավորա­

կան հեռա գրերն ո ւ գրուբ յունները , IV ' 15:

I I . ԱՄԵՆԱՅՆ Հ Ա Յ Ո Ց ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊՍ.ՏՐԻԱՐՔ ԷՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ՆՈՐԻՆ Ս. ՕԾՈԻԹՅՈԻՆ Տ . Տ . ԳԵՈՐԳ Д. Ե ՐՋԱ ՆԿԱ ՀԻՇԱ ՏԱԿ Հ Ա Յ Ր Ա Պ Ե ՏԻ

ՄԱՀՎԱՆ ԱՈ-ՆԱՈԻԹՅԱՄՐ ՏՊ Ա Գ ՐՎ Ա Ծ ՆՅՈԻԹԵՐԸ

ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ ՀԱՏԿԱ&ՈԻՆ ՎԱՐԴԱՊԵՏ.— Հրաժեշ­

տի խոսք Վեհափւաւ Հա յրա պ ետ ին, V I՝ 43 :

ԱՅՆԹԱՐՅԱՆ ՓԱՅԼԱԿ ՍԱՐԿԱվԱԳ___ Վերջին հան­դիպ ում, V ' 41 :

Ա Տ Ա Պ Ա Հ Յ Ա Ն Խ Ա Դ Ա Ր Ք Ե Պ Ի Ս Կ Ո Պ Ո Ս ___ Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց -վո սուգը, V I ' 41 :

ՐՈՌՅԱՆՅԱՆ Ֆ---- Ամենայն Հա յոց Կաթողիկոս ԳեորգЯ -ի մահվան ա ոթ իվ, V II— V III ' 3 1 :

ԳԱ Լ1Ա 8Ա Ն ՄԱՄՐՐԵ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ___Հ ա յ ժա լօ-վուրդի մեծ կորուստը, V I' 4 7 :

ԴԻՄԻՏՐԻ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ.__ Վրաց Ուղղափառ Եկեղեցուվշտա կցությունը, V I ' 45:

ԿՈՍՏԱՆՅԱՆ 'ԼԱՀԱՆ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ___Հա յ Եկեղե­ցու Ա հայ հա վա տ ա ցյա լ ժողովրդի մեծ կորուս­տը, V I ' 39 :

ՄԱՆՈԻԿՅԱՆ ՍԻՈՆ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ.— Ոշ Աս Լ Հա յոց մ եծա գործ Հա յրա պ եա ը, V I ' 4 8 :

ՄԱՐՏԻՐՈՍ ՑԱՆ ՌՈԻՐԵՆ ՍԱՐԿԱ4ԱԳ.__ Մ ա յր Աթոռըսգի մեշ է , V ' 30:

9ԱՄ 9ԻԿՅԱՆ Հ — Վերջին հրաժեշտի մի քանի խոսք հա նգուցյա լ Հա յրա պ ետ ին. V II__V II I ' 38 :

ՊԱԼՃՅԱՆ Վ ^ Գ Ե Ն ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ.— Հ ա յ Եկեդնցվ,, անփոխարինելի կորուստը, V I ' 49ւ

ՊԻՏԵՐԻՄ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ.— Ռուս Ուղդավ.ա„ Եկեղե­ցու վշտակցությու՛նը, V I ' 44 :

ՏԵՐ-ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ ՍԱՀԱԿ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ___Հան­

գի՜ստ մ ե ծ Հովվապետին, V I ' 42 :

ՏԵՐ-ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ ՄԱՐՏԻՐՈՍ___Ա գգռվին սգում ենքԱ մենա յն Հ ա յո ց ա գգընտ իր Հայրապետի ան դար­մանելի կորուստ ը, V ' 38 :

ՓՈԼԱՏՅԱՆ ԴԵՐԵՆԻԿ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ___Հավիտենականհա նգի՜ստ վեհա փ ա ռ Հա յրա պ ետ ին, V I ' 5 1 : .

Ա մենա յն Հա յոց երջանկահիշատակ Կաթողիկոս Նորին Ս. Օծություն Տ . Տ . Գեորգ Я . Հայրապետի դա ռ­

նա կսկիծ մահվան ա ռթ իվ Գերա գույն Հոգևոր

Խորհրդի ա նա ճով ստ ա ցվա ծ ցավակցակա՛ն հեռա­գրերն ու գրությու՛նները, V ' 10 , V I ' 7 :

Ա մենա յձ Հ ա յո ց երջանկահիշատակ Կաթողիկոս Նորին

Ս. Օծություն Տ . Տ . Գեորգ Д. Հայրապետ ի հի­վա նդութ յա ն ա ռնչութ յա մբ Գերագույ՛ն Հոգևոր

Խորհրդի աճունով արտասահմանի բեմերից ստաց­ված հեռա գրերը, V ' 7 :

1954 է л մ ւ. и. » ւ- ն Տ1

Ա մենա յն Հա յոց երջանկահիշատակ Կաթողիկոս Նորին Ս. Օձություն 8 . 8 . Գեորգ Ը փ հուղարկ սւվորու-

ր յո ւէն ու թ ա ղումը, V I ' 2 5 :Արձա նա գրություն Գ երա գույն Հոգևոր Խորհրդի և ե-

պիսկոպոսսւկան համատեղ ժողովի, V I ' 52 : Գ երա գույն Հոգևոր Խորհրդի կոչը Մ ա յր Հա յրենիքի

և Սփ յուռքի Քավւստացյալ հա յ ժողովրդին, V I' 50 : Գ երա գույն Հոգևոր Խորհրդի շրջաբերական հեռա գիրը'

Ա մենա յն Հ ա յո ց Ծ ա յրա գույն Պատ՛րիարք և Կա­

թողիկոս Նորիս Ս. Օծություն Տ . Տ . ԳեոՐգ 9.-ի հիվա նդությա ն մասի՜ն, V ' 6 :

եզրա կա ցություն Ամենայն Հ ա յո ց Ծ ա յրա գույն Պատ­

րիարք և Կաթողիկոս Տ . 8 . Գեորգ Я -ի հիվան­դութ յա ն к մահվան մա սին, V ' 111

Հա ղորդա գրություն Ա մենա յն Հ ա յո ց Ծ ա յրա գույն Պատրիարք к Կաթողիկոս Տ . Տ . Գեորգ Я -ի ա - ռողջությա ճ վիհսւկի մա սին, V ' 4 :

Հա յ հա վա տ ա ցյա լ ժողովուրդը ողբում Է երանաշնորհ

Գեորգ Я . Կաթողիկոսի մա ճը, V II— V III ' 5 1 : Հա նգիստ Ա մենա յն Հ ա յո ց Ծ ա յրա գույն Պատրիարք և

Կաթողիկոս Նորին Ս. Օձություն Տ ; Տ , Գեորգ

Я -ի, V ' 8:

I I I . ԽՄԲԱԳՐԱԿԱՆՆԵՐ

Ամանորի և Ս. Ծ ննդյա ն բա րեմա ղթ ութ յուններ, I ' 12: Ա մենա յն Հա յոց իմաստուն Հա յրա օյետ ը, V I ' 3: Գերաշնորհ Տ . Մամթրե արքեպիսկոպոս Գէպֆայսւնի

քա հա նա յությա ն երեսնա մ յա կը, X I ' 6:

Գերաշնորհ Տ . Տիրան արքեպիսկոպոս Ներսոյանի հա յ­տ ա րարության ա ոթ իվ, I I I ' 9 :

Հաւմաղգսւյին մ եծ ս ո ւգը , V II__ V II I ' 3:Հա յա ստ ա նյա յց Առաքելական Եկեղեցու և հայրենի

պ ետ ությա ն փ ոխ հա րա բերությունները, I I I ' 5 :

ձեռնա դրությա ն շնորհա բա շխություն Մայր Աթոոում, IX ' 3 :

Մեր թա րգմա նիչ վարդա պ ետ ները, X ' 3:

Մ իքա յել Նա լբա նդ յա ն , X I I ' 3:

Ս րբա լույս մեոոնի օրհնությունը Ս. Էջմիսւծնում, IV '19:

Վարդանանց խ որհուրդը, I I ' 3:

Փաոապանծ տարեդարձը, X I ' 4 :

I V . Մ Ա ՅՐ ԱԹՈՌՈՒՄ

ԹՂԹԱԿԻՑ Գրա կա ն-գեղա րվեստ ա կա ն հա նդես Ս.

Էջմիսւծնում' նվիրվա ծ Սրրոց Վա րդա նա նց անմահ հիշատակին, I I ' 15 :

ՃԵՄԱՐԱՆԱՍԵՐ.__ Սրրոց Рчпо-գմանչսւց տոնը Ս. Էջ-

միա ծնի Հոգևոր ճեմ ա րա նում , X ' 46 :

ՏԵՐ-ՍՏԵՓԱՆՅԱ Ն ՄԱՐՏԻՐՈՍ___ Հա յ եկեղեցին ևԱ մենա յն Հ ա յո ց Հա յրա պ ետ ությունը Սովետական

երկրի մեջ, I * 15 :— Սուրբ էջմիսւծնի միա բա նու­

թ յունը ուժեղա ցա վ չորս երիտ ա սա րդ և զա րգա ­

ցա ծ հոգևորա կա ններով, IX ' 12:

ՓՈԼԱՏՅԱՆ ԳԵՐԵՆԻԿ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ___ Անմոռանալի հի­շա տ ա կներ, I ' 24 :

Մ Ա Յ Ր Ա (► Ո Ռ П Ի Մ (լուրեր Մայր Ա թ ո ռ ի ց), I '

4 4 , I I ' 13 , I I I ' 2 7 , IV ' 2 5 , V ' 4 4 , V I ' 58 ,

V II— V III ' 3 5 , X ' 4 4 , X I ' 5 0 , X I I ' 40 :

V . ԿՐՈՆԱ-ԵԿեՂԵՑԱԿԱՆ

Ա Ր Ք Ե Պ Ի Ս Կ Ո Պ Ո Ս ___ Ք ա ր ո ղԿՈՍ8ԱՆՅԱՆ ՎԱՀԱՆ

(խ ոսվա ծ 195 4 թվականի ոեպտեմթերի 12-ինՄ ա յր Տա հա րում, չորս ա բեղա ների ձեռնա դրու­

թ յա ն կա պ ա կ ցութ յա մ բ), IX ՛ 10:

Վ Ա ^ ՚Յ Ա Ն ԳԵՈՐԳ Ծ . ՎՐԳ---- Հա րությա ն խորհուրդը,IV ՝ 2 3 :— Հիսռլսի Ծ ննդյա ն խ որհուրդը, I ' 19:

Տ Ե Ր -2 Ո ՎՀԱՆՆԻՍ 3 ԱՆ ՍԱՀ ԱԿ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ.— Ապաշ­խ ա րութ յուն , I I I ' 15:

ՏԵՐ-ՍՏԵՓԱՆՅԱ Ն ՄԱՐՏԻՐՈՍ___ Տեսա կցութ յուն Մեծի

Տանն կիլիկիո կա թողիկոսա կա ն տեղապահ ա մ ե­

նապատ իվ Տ . Խաղ արքեպիսկոպոս Աէսւպահյանի հետ , V II— V II I ' 2 0 :

ՓՈԼԱՏՅԱՆ ԳԵՐԵՆԻԿ Ե Պ Ի Ս Կ Ո Պ Ո Ս - Մաղթանք ա մա ­նորի к Սուրբ Ծ ն նդ յա ն , I I ' 11 :__ Մ ա յր Աթոռը և

անոր արժանաժաոանգ Գահակալը (խ մբա գրա կա ն «Հ Ա Ս Կ »ի ), I I ' в<

Ա մենա յն Հ ա յո ց Հայրապետը *Հ Ա Ս Կ »ի ), IX ' 8 :

Ա ռա քելությա ն մը բա րիքները

*Հ Ա Ս Կ »ի ), I I I ' 11:

(խ մբա գրա կա ն

(խմբա գրա կա ն

V I . ՊԱ ՏՄ Ա -ՐԱ ՆԱ Ս ԻՐԱ Կ Ա Ն

ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ Ա . Գ . (Պ Ր Ո 1 .-Դ Ո Կ Տ .)___ՎարդանԿա ֆա յեցու չա փա ծո տ ոմա րը, IX ' 2 7 , X ' 2 9 :__

Յւրիկի «Գ իվա ն»ի հրատարակության ա ոթ իվ, I ' 82 :ԱՃԱՈ՛ՅԱՆ Հ . (Պ Ր Ո $ .) ----Մեսրոպ Մաշտոց, X I ' 22 ,

X I I ' 27 :

ԳԵՈՐԳՅԱՆ ՊԱՐԳԵՎ ԱՈԵՎԱ___Հովսեփ ա րքեպ իօկո-

պոս Ա րղությա նը և հա յ տ պ ա գրությա ն գործը Ռուսաստանում 1 8 -ր դ դա րում, IX ' 4 5 , X I ' 45 ,

X I I ' 39 :

Ե ՚Լ է ^ Ա Ր Յ Ա Ն Հ ----Հա ղա րծինի վա նքը և նրա վիմա­

գիր արձանագրություն՛ները. IX ' 3 2 , X ' 3 8 , X I'

3 1 :

ԵՐԵՄՅԱՆ Ա___Երաժշտագետ Գրիգոր քա հսճա Գըո-

գիկ, IX ' 4 2 :— Երաժշտապետ Սամվել վարդա­

պետ , X I՛ 4 3 :— 1 6 4 տարվա պատմական մի

կարևոր հրովարտակ, IV ՝ 87 :

63 է я 1г ի а ս !• ն 1 95 4

հՐԻՄՏԱՆ Հ Ա Յ Ր Ի Կ - Նոր ծրա գիր Ч “ гш ц ш երկրա­գործությա ն, X ' 18:

ՍԱՐԳՍ8ԱՆ Գ .__ Մակարսւվանք, I I ' 22 . ա ՝ 19. IV'

80 , У‘ 46 :

VII. ԿԵՆՍԱԳՐԱԿԱՆՆԵՐԱԹԱՆԱՍՅԱՆ ՂհՂՈՆԳ Ա 4Ա Գ ԴԱՀԱ ՆԱ— Իմ հանդի­

պումը Մ իքայել Նսւ|բանդյսւնի հետ երևանում,

X I I ' 18:ԱՐԱՄՅԱՆ Հ ___Վեհավւաոը, У 1 1 _ У Ш ' 27 :

ԳԱԼԱՄԳԱՐՅԱՆ ԱՆԴՐԱՆԻԿ ՍԱՐԿԱՎԱԳ----к?Ьу Ч Ь-հավւսա Հայրսւպետի ա նցյա լից, I I I 1 28 :

ԳՈԼԱՆՃՅԱՆ Ь___եղիշե արքեպիսկոպոս Դ ա ր յա ն ,

X I ' 87 :ՇԱՀԱՆ-ՍԻՄՈՆ___Կոմիսւաս վարդապետ, X ' 25 :

ՍԱՐԳՍՅԱՆ Մ. Դ___Միքսւյե| Նա լբա նդյա ն, X I I ' 0:

ՍԵՄՅՈՆ ՈՎ , _Լ. ( Պ Ր Ո 4 . ) --- Լ ուսնի տ ե ս ա ն ե լ ի շ ա ր ժ ո ւ ­մ ը , X I I ' 3 5 :— Ч Ь гш ц гш д շ ր շ ա ն , I ' 27 :

Տ ե Ր - Ս Տ Ե Փ Ա Ն Յ Ա Ն Մ Ա Ր Տ Ի Ր Ո Ս - Շ ր շ ա գ ա յ ո լ թ յ ա ն ; ա_ յ ո ց ձ ո ր ո ւ մ , I I ' 8 5 , I I I ' 28 :

, ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԱ մենա յն Հ ա յո ց Վենափաո Հայրապես. Տ . Տ . Գեորգ Я.

երջանկահիշատակ Կաթողիկոսի համառոտ կենսա­գրութ յունը, V ' 12:

երշա!1կահիշատակ Տ . Տ . Գեորգ Я- Կաթողիկոսի կեն­սա գրութ յունը, VII__ V II I ' 7 , X ՛ 8 :

Հոգեշնորհ Եղիշե աբեղա Սա րգսյան, IX ՝ 17:

Հոգեշնորհ Հա յրիկ ա բեղա Ա վետ իսյա ն, IX ' 18:

Հոգեշնորհ Պարգև աբեղա Գ եորգյա ն, IX ' 15:

Հոգեշնորհ վա հա ն ա բեղա Դ ա լա մղա րյա ն, IX ' 10:

VIII. ՍՈՎԵՏԱԿԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄԱՐԱՄՅԱՆ Հ .__ Հայրենադարձ ասպիրանտները, III

33:

ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ Գ___ժողովրդի ընտրյալ՛ները, I I I '3 2 ___Հնդկաստանի կուլտուրայի և արվեստի

գործիչների պատվիրակությունը երևա նում, X ' 48 : Արժեքսւվոր նկարների նվիրատվություն Սովետականն

Հայաստ անի Պատկերասրահին, V ' 53 :Արժեքավոր ձվեր Հայկական ՍՍՌ Գիտությունների

ա կադեմիայի Պատմության թա նգա րա նին, IX ' 5 6 :

Արտասահմանից Հայաստան ժամանած պսւտ\|իրսւկ{ե-

րը վերադարձան, V I' 02 :Հա յ եկեղեցու արտասահմանյան գործիչները Սովետա­

կան Հա յա ստ ա նում, V II— V III ' 22 :

Մ իքայել Նալբանդ յա էի ծննդյա ն 125-ա մ յա հոբելյա նը, X I I ' 20 :

ՀԱՄԱՌՈՏ ԼՈԻՐԵՐ ՍՈՎեՏԱԿԱՆ ՀԱ 8Ա Ս ՏԱ Ն Ի8, I ' 48 , I I ' 5 1 , I I I ' 4 5 , IV ' 4 1 , V ' 5 7 , У 1 1 _ У Ш ' 4 5 , IX ' 57 , X ' 5 3 , X I ' 52 , X II ' 4 7 :

Ս՜ԱՐԻՈ ԼԵՆԱ----Տպ ա վորություններ Սովետական Հա­յա ստ ա նի մսա ին, I I ' 4 7 :

ՌՈՄեՈ ՈԱՐՈՈ&Ա----Իմ 8ս41ապար1տրդությունը դե­

պի Սովետական Միություն և ի մ տպավորություն­ները Սովետական Հա յա ստ ա նի մա սին, I I ' 45 :

Շվեդսւկաս ժուռնալիստ պարոն Յորա է Շիլդը Հա յա ս­տա նում, I I ' 44 :

Լիթանահայ մտավորական Ոիմոն Օիմոնյանի եւոււոո.V II— V III ' 4 1 : 1

Հյուսիսա յին Ա մերիկայի հա յոց Ա րևելյան թեմի ա ոա շ- նորդական տեղապահ Մամբրե արքեպիսկոպոս Գսդֆայանի ե լույթ ը , У Н _ У Ш ' 38 :

Ռումինահայ թեմական խորհրդի ա նդա մ դոկտ . Գրի­գոր Րամբուկշյա-նի ե լո ւյթ ը , У 1 1 _ У Ш ' 43:

Ռումինահայ թեմի առաջնորդ Վ ա գգեէ եպիսկոպոս Պալհյսւնի ե լո ւյթ ը , V II— V II I ' 39 :

ՖրաՏսահայ գրող Լեռն Մեսրոպի ե ^ լ յթ ը , V II__V III '40 :

IX. ՍՓՅՈՒՌՔՈՒՄռևՐ և ճՅԱ Ն ԳՆեԼ 1Т. *ԼՐԴ.— Կիլիկիո Կաթողիկոսու­

թյա ն պատվիրակության ուղեա -ություսր դեպի Հա յա ստ ա ն' երանաշնորհ Տ . Տ . Գեորգ Я . Ամե­նա յն Հա յոց Հայրապեսփ օծմա՛ն և բսւղմաք, մա ս-

«ա կ ցե լո ւ, IX ' 19, X I ' 13:ՊԱԷՃ8ԱՆ 4Ա ՏԳ ե Ն եՊԻՍԿՈՊՈՍ___Րա լդա րա հա յ , ա -

ղութը ա յսօր , X I I ' 50 :

ՍԻՄ11ՆՅԱՆ ՍԻՄՈՆ.— Զեկույց երանաշնորհ Տ . Գսւ- րեգին Հայրսւպետի ձեռսւգիրներուն մա սին, I ' 51 :

ՓՈԼԱՏՅԱՆ ԴեՐեՆԻԿ եՊ Ի Ս Կ Ո Պ Ո Ս - Ուղևորության ի Ս .. էշմիածիւն, I I I ' 4 8 , IV ' 45 :

Ամերիկահայ հսւռաշդիմակաէ միությա ն 17-րդ հա­մագումարը, X I ' 60 :

Արգենաինահայ նամականի, X I I ' 58 :|*րագիլահսւյ թեմի վարշսւկան ըՏւա -ոլթյու«ը, IV ' 57: Գեորգ Я . Ամենայն Հա յոց Կաթողիկոսի մահվան քա -

՜ ոասունքը երո.՚ւա ղեմի մեշ, X ՝ 6 7 :Գերագույն Հոգևոր ևորհուրդին խիղհը հանդարտ Է,

թեև վիշտը անդարմանելի, IX ' 82 :

Գերաշնորհ Մամբրե արքեպիսկոպոս Գալֆսւյւսն Մար- սի|իո մեշ, X ' 59 :

Դոկտ. Գր . Ոամթուկշյանի զեկուցումը Ռումեն ժ ո ղ ո -

վըրդական Ռեսպուբլիկայի Ա կա դեմիա յի թժշկսւ- կան բա ժա նմունքին մեշ, IV ' 55 :

եղբա յրա կա ն հա րա բերություններ, V ' 81 :

երաժշտագետ Աշոտ Պա տ մա գրյա նի գգսցսւցու«3 մեկ

հա յտ նություէը Ք եմբրիշի արևելագւետներոլ մի­

ջա զգա յին համաժողովին մեշ, X I I ' 58 :

երգահան Օէւնիկ Պերպերյան Յփլսւդելֆիո մեշ, I I ' 56 : երեսուն հագար հանդիսականներ ծափահարում են

սովետական մսւոփկւներիւն, I I I ' 58:

1տորեն Տեր-Հա րությունյա ն ոսկե մեդա լով կպարգևա­տրվի Յփլադելֆիո մեշ, I I ' 57 :

եաւմթ մը սովետական մարզիկներ Փարիգի մեշ, I I ' 55 :

Հա յա ստ ա նում սովետական կարգերի հաստատման 8 8 -ր դ տարեդարձի նշումը Ս փ յուոքում, I ' 54:

Հոգեհա նգիստ երշանկահիշատակ Գեորգ Հա յրա - պետի քառասունքի ա ռթիվ, X ' 5 9 :

1954 է Տ 1Г ի ւ ւ տ ի լ 63

Հոգեհա նգիստ և հիշատակի երեկո Ա մենա յն Հա յոց

Հա յրա պ ետ ին վախնանմսւն սւոթիվ, X ' 68 :

Հոգեճաշ ՂԱոնդ Դուրյսւն սրբազանի սպանության

2 0 -ր դ տ ա րելիցին ա ոթ իվ, IV ' 68 :

Ս՛այր Հա յրենիքեն շահեկան վկա յություններ կուաա

հոգեշնորհ Հա յկա զուն վարդապետ Աբրա հա մյա ն, X I ' 56 :

Յապոնացի նկսւրշուհիի մը տպավորությունները Հա ­յա ստ ա նի մա սին, I I I ' 58 :

Պատարագ և քւսրոգ, IX ' 82 :

Ջսւկլսրդայի ու Սուրաբայսւյի հա յերը, I I ՛ 56 :

Ռումանահայ թեմի ա ոաչնորդ Վսւղգեն եպիսկոպոսի ելույթները Սոֆիայի մեշ, X ՝ 69 :

Սիոն եպիսկոպոս Մանուկյանի վերադարձը Էշմիաէնեն,IX ' 81 :

Սովետահայ երգչուհի Տա րա հի Գոլուխսւնյան կհմսւյե Փարիգի իր ուճկնդիրճերը, I I ' 67 :

Տա րե՛ք գ ի ս .. . , IX ' 66 :

Տեսա կցություն մը Դսւմասկոսի Կաթողիկոսական փո­խանորդ Շավարշ վարդապետի հետ , I I ' 64 :

Փարիգի հայ ուսանողական տ ունբ, IV ' 6 8 :

Ֆրանսահայ երիտասարդներ Հայաստան կա յցելեն, X I ' 58 :

«Կ ողովուրդների միշԼ խ ա ղա ղությունն ամրապնդելու հա մա ր» Միշագգսւյին Ստսւյինյսւն մրցանակների

կոմիտ եում, I ' 22 :

Խաղաղության Համաշխարհային Խորհրդի Բյուրոյի դեկլա րա ցիա ն ա տ ոմա յին գենքի մա սին, IV ' 29 :

Խաղաղության Հա մա շխա րհա յին Խորհրդի Բյուրոյի դի­մումը Եվրոպայի Կողովուրդներին, IV ' 28 :

X . ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ Պ Ա ՅՔ Ա Ր Ի ՃԱԿԱՏՈՒՄ

Խաղաղության Համաշխարհային Խորհրդի դիմումը

աշխարհի Կողովուրդներին, X I ' 9:

Խաղաղության Համաշխարհային Խորհրդի սեսիայի

բանաձևերը, X I ' 10:

Կոմյունիկե Խաղաղության Համաշխարհային Խորհրդի

Բյուրոյի նիստի մա սին, IV' 28 :

X I . ՀՈԳԵՎ.ՈՐ ՃԵՄԱՐԱՆՈՒՄ

Ա ՅՆԲ ֊Ա ԲՅԱ Ն ՓԱՅԼԱԿ ՍԱՐԿԱՎԱԳ___Եղիշեի «Վար­դա նա նց պ ա տ մութ յա ն» գաղափարական Ա գ ե ­

ղարվեստական արժա նիքները, I I ' 18:

ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ ՎԱ2Ա ԳԱՆ.— Մեր վա նքերը. I ֊ 10:— Վաղվա օրը, I I I ' 31 :

X I I . ԳՐԱԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ, ԱՆՆՈՏԱՅԻԱՆԵՐ

Ա. Հ — «Ավետարանի պ ա տ գա մներ», Սիոն եպիսկո­

պոս, X ' 8 1 :— Եղիշե Յսւրենց, «Ընտ իր երկեր»,X I ' 61 :

ԱՅՆԲ՚ԱԲՅԱՆ ՓԱՅԼԱԿ Ս Ա Ր Կ Ա Վ Ա Գ - «Մ ա յր ցուցակ

ձեոա գրա ց Սրթոց Հա կոթյւսնց», երկրորդ հատոր,I I I ' 8 1 :

Բ— Հա մա ռոտ ա մփոփ ում պրոփ. Ա. Գ. Աբրահամ­

յա նի «Մ ի Լ յ Անդրկովկասի Կողովուրդների ե հ ա յ-

ոուսական հա րա բերությունների պ ա տ մությունից»

խ որա գրով ուսումնա սիրությա ն, V II__ .V III ' 81 :

ԲԱՆԱՍԵՐ.— Հ ա յ թատերական արվեստի պատմու­թ յուն ից. I ' 59 :

ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ ՌՈԻԲԵՆ ՍԱՐԿԱՎԱԳ.— Վահե-ՎաՏ-

յա ն , «Հա րւսլեգներու հա շտ ությունը», I I ' 59 :

ՏԵՐ-ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ ՄԱՐՏԻՐՈ11— «Պ ա տ մություն Ա ն- թեպի հ ա յո ց», IV ' 58 :

X I I I . ՄԱԿԱԳՐԱԿԱՆՆԵՐ

Աղավնի Մ եսրոպյան, V II—V II I ' 59 :Հա նգիստ արժանապատիվ 8 . Գեորգ քահանա Մել-

քոնյա նի, I I I ' 80 :

Վահան (►ոշիկյան, У Н - У Ш ' 58 :