Strona 1 z 23

Jerzy DEREŃ

EKSPANSJA PAŃSTWA ISLAMSKIEGO (IS) JAKO ZAGROŻENIE

DLA NATO

Słowa kluczowe: Irak, Syria, Libia, Liban, Państwo Islamskie, terroryzm, partyzantka, COIN,

etniczność, NATO

Streszczenie: W artykule przedstawiono rezultaty badań systemowych obszaru bezpieczeństwa

międzynarodowego obejmujące przyczyny i przebieg amerykańskiej inwazji na Irak w marcu 2003

roku w koalicyjnej Operacji Iracka Wolność (OIF Operation Iraqi Freedom). Analizowane są

konsekwencje tej inwazji i przyczyny trwałej destabilizacji kraju niosącej setki tysięcy ofiar obywateli

w kontekście antagonizmów religijnych i etnicznych. Autor poszukuje potwierdzenia tezy, że wszelkie

odmiany przemocy, terroryzm oraz postępująca deregulacja mechanizmów funkcjonowania państwa

wraz z wszechobecną korupcją uzasadniają przyczyny powstania przestrzeni dla propagowania

państwa szarijatu, stanowiącego kościec moralny powołanego Kalifatu (Państwa Islamskiego (IS).

Rozszerzanie wpływów IS, pomimo okrutnych mordów innowierców, znajduje wsparcie w wielu

sunnickich społecznościach i jest uzasadniane wyzwalaniem od panującego powszechnie nieładu,

zdemoralizowanej armii, eliminowaniem skorumpowanych urzędników i stronniczego rządu. Inny

rozpatrywany problem to deprecjacja standardów prawa międzynarodowego. Przyjmując, że inwazja

na Irak była aktem bezprawia, niosącego nieprzewidywalne skutki dla niestabilności regionu

wpływające na bezpieczeństwo międzynarodowe i ekonomiczne, w tym dla państw NATO, co jest

istotne przy uwzględnieniu położenia Turcji i jej regionalnych ambicji Analizowano inicjatywy

zmierzające do prób opracowania strategii uzasadniającej doraźne i długoterminowe działania koalicji

walczącej z Państwem Islamskim na Bliskim Wschodzie i Afryce Północnej1.

Wprowadzenie

Międzynarodowe konsekwencje inwazji na Irak w 2003 roku, w aspekcie destabilizacji kraju są

porażające w świetle poniesionych ofiar i materialnych strat2. Potwierdzenie nielicznych ówczesnych

prognoz wskazujących, że inwazja na Irak jest aktem bezprawia, a że jej skutki będą

nieprzewidywalne dla stabilności regionu oraz bezpieczeństwa międzynarodowego, nie może być

pocieszeniem dla przewidujących taki rozwój sytuacji. Niechlubne pierwsze miejsce Iraku w

statystykach z raportów analizujących groźbę zagrożeń terrorystycznych (Mapa 1.) oraz przodowanie

w klasyfikacji państw upadłych ma niejasne związki w odniesieniu do posiadania narodowych rezerw

ropy lokujących kraj na czołowych miejscach w globalnych rankingach. Bez dogłębnych analiz

zjawisko pozostaje trudno wytłumaczalnym kuriozum. Przyjąć należy, że mamy do czynienia z

państwem (wciąż) osadzonym głęboko w historyczno - religijnych realiach społeczeństwa opartego o

silne więzi plemienne, pomimo pewnych wcześniejszych prób wprowadzenia zasad sekularyzmu3.

Sztywne podziały tworzą bariery ograniczające możliwość kompromisu w sprawowaniu władzy

prezydenckiej i administracyjnej (rządowej) z udziałem głównych graczy, czyli Szyitów, Sunnitów i

Kurdów, nie zapominając o aspiracjach i prawach innych grup wyznaniowych. Granice etniczne

przebiegający pomiędzy Arabami (ok. 80%) i Kurdami (ok. 20%) jest dodatkowo zdominowane

brakiem religijnej tolerancji pomiędzy Sunnitami i Szyitami pośród Arabów.

1 Eisenstadt M., DEFEATING ISIS A Strategy for a Resilient Adversary and an Intractable Conflict, The

Washington Institute for Near East Policy, No. 20, November 2014. 2 Kulisy procesu decyzyjnego administracji amerykańskiej są zawarte w trylogia znakomitego narratora

amerykańskiej inwazji Boba Woodward’a które są jest jednymi z najbardziej wartościowych kronik tamtych

dni: , Wojna Busha, Magnum, Warszawa 2003., Plan ataku, Magnum, Warszawa 2004.; Stan zakłamania, ,

Magnum, Warszawa 2007. Inne dzieło, to zapis zdarzeń wybitnego amerykańskiego generała, który padł ofiarą

niekompetencji polityków: Sanches S. R (gen. Ret.)., Mądrzejszy w boju, (tłum gen M Ojrzanowski), a

marszałek 2010. 3 Kubiak K., Wojny konflikty zbrojne I punkty zapalne na świecie, TRIO Warszawa 2007. S 302-311

Strona 2 z 23

Źródło: Maplecroft Terrorism and Security Dashboard, http://maplecroft.com/portfolio/new-

analysis/2014/07/23/global-terrorism-fatalities-30-risk-attacks-increase-most-china-egypt-kenya-and-libya-

maplecroft/ [dostęp:23.07.2014]

Mapa 1. Irak zajmuje pierwsze miejsce w światowym rankingu zagrożenia terroryzmem.

Jak wynika ze statystyk Muzułmanie (ok. 94%) dominują w społeczeństwie i skupiają

wyznawców szyizmu ok. (60-65% - Arabowie, Persowie, Turkmeni Iraccy) oraz mniejszość Sunnicka

(ok. 32-37% - Arabowie, Kurdowie i Turkmeni Iraccy) w odniesieniu do reszty społeczeństwa

wyznającego chrześcijaństwo różnych obrządków oraz judaizm4.

Oprócz wyznawców wymienionych nurtów religijnych na południu zamieszkują mandaici, a

północy wśród Kurdów, jezydzi i Ahl-e hakk. Irak i jego regionalne aspiracje mocarstwowe,

bogactwo, bieda oraz rozdarcie religijne to problemy wstrząsające tym krajem w kontekście

scenariuszy geopolitycznych układanych przez globalne mocarstwa5.

Złożoność przyczyn obecnego rozwoju sytuacji

Wielu analityków i badaczy prezentuje opinie, że Irak jest nieuchronnie poddany permanentnemu

konfliktowi ze względu na utrzymujący się stan niepokojów społecznych, prowadzących do

niemożności budowy stabilnego państwa na podstawie standardów demokratycznych. Inne wybory

ustroju państwa odnoszą się do wręcz nieprawdopodobnych scenariuszy, opartych m.in. na przyjęciu

kształtu monarchii konstytucyjnej6. W ostatniej dekadzie opublikowano wiele skrajnie różnych

raportów i analiz, od pragmatycznych do wręcz utopijnych w zależności od zamawiających je

4 Lipka. M, The Sunni-Shia divide: Where they live, what they believe and how they view each other

http://www.pewresearch.org/fact-tank/2014/06/18/the-sunni-shia-divide-where-they-live-what-they-believe-and-

how-they-view-each-other/ (dostęp: 11.10.2014) 5 Ibidem. (dostep: 11.10.2014)

6 Kubiak K., Op. cit. s.308

Strona 3 z 23

ośrodków politycznych7. Wspólną istotą wszystkich jest wyodrębnienie wewnętrznych i zewnętrznych

czynników wpływających na destabilizację kraju. Niejednokrotnie jest pomijany, uwarunkowany

historycznie, religijny podział kraju (Rys.1.). Współczesny konflikt został zapoczątkowany w szóstym

wieku pierwszego milenium rozdziałem w wśród wyznawców islamu w wyniku personalnych

animozji po śmierci proroka Mohammeda w 632 roku, czym była rzeź w 680 roku zwolenników

imama Husajna pod Karbalą w starciu z wojskami kalifa Jazida. Wykształtowanie się szyizmu jako

religii konkurencyjnej i wrogiej dla sunnizmu jeszcze do niedawna stwarzało podstawy do

prognozowania przyszłości Iraku pomiędzy federalizacją a rozpadem, bez założenia opcji powrotu do

państwa rządzonego prawami średniowiecznego szarijatu, doświadczonego już w Afganistanie

rządzonym przez Talibów, ze znanymi konsekwencjami ataku Al. Kaidy na WTC i zaangażowaniem

sił Sojuszniczych i Koalicyjnych przez ostanie trzynaście lat.8.

Źródło: Opracowanie własne (obraz bitwy pod Karbalą: Brookin Museum).

Rys.1. Nierozwiązywalne podziały i konflikty od czasu powstania Islamu

W całym świecie muzułmańskim rozdział sunnicko – szyicki jest trwały i niejednokrotnie, jak w

Iraku, znaczony krwawymi ofiarami w liczbie 200 tys. od 2003 roku (WikiLeaks)9, a dla przykładu w

ostatnich dniach, 22-go listopada – 133, a 23-go – 22 ofiary zamachów10

. Jest to istotny moment do

analitycznego uwzględniania dokumentowanej wizji twórcy Al.-Kaidy Osammy binLadena,

wyznawcy sunnizmu, o przyszłych wojnach z niewiernymi 4-tej generacji i stworzeniach dwóch

7 United States Institute of Peace: The Iraq Study Group Report.,(team led by J A Baker III), Washington D.C.

2006 8 National Military Strategic Plan for the War on Terror. (GWOT - 2006), Washington, D.C.: Chairman of the

Joint Chiefs of Staff.: http://www.defense.gov/pubs/pdfs/2006-01-25-strategic-plan.pdf (dostęp: 10.X 2013) 9 https://wikileaks.org/ (dostęp: 09.10.2015).

10 The public record of violent deaths following the 2003 invasion of Iraq; https://www.iraqbodycount.org/

(dostęp: 23.11.2014): Iraq Body Count maintains the world’s largest public database of violent civilian deaths

since the 2003 invasion, as well as separate running total which includes combatants. IBC's data is drawn from

cross-checked media reports, hospital, morgue, NGO and official figures

Strona 4 z 23

kalifatów - w talibańskim Afganistanie i sadamowskim Iraku, krajach gdzie zachodnią demokrację

implementowała amerykańska koalicja.

Początki długiej drogi dyktatora

Saddam Husajn po przejęciu władzy w rezultacie zamachu stanu w 1968 roku przeprowadzonego

przez partię Bass dążył do zapewnienia Irakowi czołowej pozycji wśród krajów Bliskiego Wschodu

(Oziemkowski J, 2011)11

. Niepodzielnie ją skupiał, sprawując od 1979 roku urząd prezydenta oraz

funkcje przewodniczącego Rady Rewolucji i sekretarza generalnego przywołanego reżimowego

ugrupowania politycznego.

Do wybuchu wojny z Iranem we wrześniu 1980 roku sytuacja ekonomiczna kraju była

znakomita, gdyż produkcja ropy naftowej sięgała 3.5 mln baryłek ropy dziennie, a przychody

szacowano na 21 mld US $ w 1979 oraz 27 mld US $ w 198012

. Pozwalało to na budowanie sił

zbrojnych liczących ok. 235 tys. żołnierzy służby czynnej i 450 tys. rezerwistów w roku 1980 we

współpracy z blokiem wschodnim inwestując w technikę wojskową, co przy embargu amerykańskim

dla Iranu skłoniło Irak do przystąpienia do krwawej wojny która do 1988 roku nie wyłoniła zwycięzcy

i nie zmieniała układu sił nad zatoką Perską, a pochłonęła ogromne straty: Irak: ok. 340 tys. zabitych,

159 mld $, Iran: ok. 730 tys. poległych, 69 mld13

. Były Związek Radziecki sprzedał Irakowi broń

wartości 15.3 mld $ oraz 240 mln $ Iranowi, Polska partycypowała w sprzedaży broni Irakowi za 525,

a Iranowi za 20 mln US $. Zarówno kraje zachodnie jak i państwa komunistyczne zachowywały

poprawność polityczną, okrytą kurtyną milczenia na zbrodnie irackie w Kurdystanie, aby nie osłabiać

pozycji dyktatora w walce z fundamentalistami szyickimi w Iranie. Brak reakcji ONZ na zbrodnie

irackie przyczynił się do poczucia bezkarności Husajna i przekonania o bezsilności gremiów

międzynarodowych, co wpłynęło na jego decyzję o inwazji na Kuwejt i rozpętaniu nowej wojny 1990-

91 w Zatoce Perskiej zakończonej rozejmem pomiędzy siłami koalicyjnymi a Irakiem. Porażka

Saddama po inwazji na Kuwejt to również okres zrywów powstańczych w Iraku, Kurdów na północy

oraz Szyitów na południu kraju, zakończonych krwawymi łaźniami i reakcją ONZ skutkującą

przyjęciem rezolucji Rady Bezpieczeństwa nr 668 (06.04.1991) potępiającej rząd iracki. Co istotne,

okres wojny iracko – irańskiej skutkuje na długie lata konsekwencjami psychologicznymi. Dotyczy to

metod walki islamistów opartych na idei rozmyślnego męczeństwa - dziecięce bataliony - wyniesione

z wojny, co znajduje naśladowców we wchodzeniu na drogę dżihadu w regionie jak zauważa Rashid

A,14

wśród rzesz wyznawców islamu od Płn. Afryki przez Centralną Azję po Daleki Wschód15

.

Psychoza zagrożenia poprzedzająca inwazję w 2003 roku

Administracja G.W. Busha była zaangażowana w latach dziewięćdziesiątych w przejmowanie

wrażliwych danych z raportów różnych form inspekcjonowania Iraku wykorzystując obecność

kadrowych oficerów CIA w zespołach ONZ16

. Począwszy od 2001 roku nasiliły się dyplomatyczne i

prawno - administracyjne działania zmierzające do uzasadnienia konieczność ataku na Irak w

kontekście umiędzynarodowienia konfliktu poprzez wysiłki dążące do zbudowania koalicji „dobrej

woli”17

. W 2003 roku na krótko przed inwazją na Irak, prywatny ośrodek wywiadu STRATFOR, o

światowym zasięgu oddziaływania, prezentował prognozy, iż odsuniecie Husajna od władzy przyczyni

11

Oziemkowski J., Konflikty międzynarodowe po 1945 roku., Bellona, Warszawa 2011. s. 258-262 12

Ibidem. s.260. 13

Kasprzycki D., Irak-Iran 1980-1988, Wielkie Bitwy Historii, WTiS, Warszawa 2013. s.58-62 14

Analizując przyczyny zagrożeń fundamentalizmem islamskim, pomimo różnic w źródłach antagonizmów

szarpiących Afganistan i Irak dla bliższego poznania problemów „sectarian violance” rekomendowana jest

lektura opracowań znakomitego znawcy regionu: Rashid A., Jihad The Raise of Militant Islam in Central Asia.,

Penguin Books, Yale University 2003., oraz., Taliban Islam, Oil and the New Great game in Central Asia, L.B.

Tauris & Co Ltd, New York 2001 15

Op.cit. Oziemkowski J., s. 261 16

George J. Tenet, Acting Director of the Central Intelligence Agency, testifying to the US Senate Veterans

Affairs Committee in 1997;

http://www.megastories.com/about/stories/iraqnotebook/html/cia___unscom.html#Fallujah (dostęp 29.07.2014) 17

Op.cit: (Sanches R., 2008), (Woodward B., 2003, 2006), (Freedman G, 2003-2014).

Strona 5 z 23

się do nieprzewidywalnego rozwoju sytuacji w regionie, i stabilizacja postwojenna będzie wymagała

wprowadzenia reżimu bardziej restrykcyjnego od saddam’owskiego. Nie założono, że odsunięcie

tyrana od władzy oraz rozwiązanie kluczowych instytucji państwa przyczyni się do wyzwolenia i

eksplozji szyickiego odwetu na sunnitach, ewoluującego w permanentną wojnę partyzancką toczoną w

najdziwniejszych konfiguracjach ugrupowań plemienno-religijnych walczących między sobą jak i przeciwko koalicji. Można spotkać w domenach profesjonalnych blogerów – analityków wykresy

zależności „kompletnego idioty” w szyderczy sposób prezentujące naiwność stron rozgrywających

geopolityczne problemy Bliskiego Wschodu18

.

Scenariusze niespełnionych nadziei

Sprawdzenie i potwierdzenie na podstawie treści kolejnych rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ

czy Irak posiada broń masowego rażenia (BMR - WMD) oraz środki jej przenoszenia (powyżej 150

km) było jednym z istotnych celów zaangażowania dyplomatycznego administracji USA oraz

utrzymywania „dyżurnego” potencjału militarnego w rejonie Zatoki Perskiej po wyzwoleniu

Kuwejtu19

. Sankcje ekonomiczne nałożone na Irak, począwszy od roku 1990 do 2003-go oraz zakaz

eksportu w handlu międzynarodowym dotyczyły głównie ropy naftowej i są obliczane, że w 2003

roku była to suma (strata) 7.4 mld US $, w odniesieniu do 7.6 mld US $ ogólnej wartości eksportu. W

omawianym okresie istotne znaczenie miało wprowadzenie ustawy, przyjętej przez Kongres USA w

1998 roku o nazwie „Iraq Liberation Act”, legalizującej finansowe i polityczne wspieranie opozycji

antysaddamowskiej "Narodowy Kongres Iraku", oznaczające, iż w perspektywie jest przygotowywana

zamiana władzy.

Bezpośrednie przesłanki – według zbudowanego przez amerykanów scenariusza - które

doprowadziły do decyzji o inwazji w marcu 2003 roku to:

konieczność zlikwidowania domniemanej broni masowego rażenia, potrzeba wsparcia opozycji

kurdyjskiej na północy Iraku, okrutnie doświadczonej przez reżim Husajna;

budowa społeczeństwa obywatelskiego eliminującego naruszanie praw człowieka, co w

warunkach społeczeństwa islamskiego osadzonego w głębokich realiach relacji religijno -

plemiennych jest swoistego rodzaju oczekiwaniem niespełnionych nadziei.

Chwytnym propagandowo argumentem, prezentowanym opinii międzynarodowej, a

wynikającym ze strategii GWOT (Global War on Terror) było włączenie Iraku do „Buszowskiej Osi

Zła”, czyli oskarżenie o goszczenie Al. Kaidy oraz sponsorowanie międzynarodowego terroryzmu.

Przyjęcie takiej strategii, wspartej jak w podsumowaniu prezydentur B. Clintona oraz G. Busha w

„Drugiej szansie” określa prof. Z. Brzeziński20

„histerią propagandową” pozwoliło USA zgromadzić

Siły Wielonarodowe (inny status posiadają Siły Międzynarodowe np. NATO) do przeprowadzenia

koalicyjnej operacji Iracka Wolność (OIF - Operation Iraqi Freedom) które liczyły ok. 250 000

żołnierzy amerykańskich, 45 000 brytyjskich, 2000 australijskich, 300 duńskich i 194 polskich (grupa

GROM i pododdział usuwania skażeń chemicznych z 4 Pułku Chemicznego w Brodnicy) plus

jednostka MW RP wsparcia logistycznego Kontradmirał Xawery Czernicki. Siły podporządkowano w

systemie dowodzenia dowódcy V amerykańskiej Floty bazowanej na Bahrajnie. Oprócz tego siły OIF

były wspierane od północy przez ok. 50 000 partyzantów Kurdyjskich. W ocenie militarnej, owa 28

dniowa wojna zakończyła się pełnym sukcesem Koalicji.

Kluczowe miasta Iraku zostały opanowane przez siły koalicji i obaliły rząd, przy stosunkowo

niskiej liczbie strat własnych, ograniczonej liczbie ofiar wśród ludności cywilnej, a nawet irackich

żołnierzy. Inwazji dokonano przy użyciu niemal 5-krotnie mniejszej liczbie żołnierzy niż w czasie I

wojny w Zatoce Perskiej. Użycie ograniczonych liczbowo sił okazało się jednak błędem. Tuż po

zwycięstwie brakowało bowiem przez długi czas wymaganego potencjału, aby utrzymywać

elementarny porządek na zajętych terenach, czego skutkiem był dość długi okres panowania niemal

18

The Complete Idiot's Chart To Understanding The Middle East;

https://twitter.com/thebigpharaoh/status/372030907806269441 (dostęp: 16.08.2014) 19

Udział autora w zespołach eksperckich UNSCOM 227 i 243 w 1998 r (realizacja kolejnych Rezolucji RB

ONZ). 20

Brzeziński Z., Druga szansa, Świat Ksiażki, Warszawa 2008. s. 91

Strona 6 z 23

całkowitego bezprawia i chaosu na terenie podbitego Iraku. Dało to również czas na zorganizowanie

się i zakonspirowanie irackich sił partyzanckich, które w warunkach chaosu nie miały żadnego

problemu z pozyskaniem dużych zasobów uzbrojenia i organizacją kryjówek.

Po błyskawicznej operacji 1 maja 2003 samolot Lockheed S-3 Viking z George'em W. Bushem

na pokładzie wylądował na pokładzie lotniskowca USS Abraham Lincoln, i prezydent wygłosił

przemówienie, w którym ogłosił, że główne działania bojowe w ramach inwazji na Irak zostały już

zakończone, co z transportem poległych w tle anty PR-owcy skrzętnie wykorzystują do dziś (Rys.3.).

Pasmo nieszczęść wynikających z błędnych koncepcji, pomyłek decyzyjnych takich jak

rozwiązanie armii, niezdolności do prowadzenia jasnej i konsekwentnej polityki spotęgowało opór

wszystkich przeciwko koalicji.

Źródło: Opracowanie własne: (BBC News, FORA.tv, Commonwealth Club of California).

Rys.2. Gen ClarkW. ujawnia koncepcję prezydenta Busha G. o zamiarach inwazji.

W tej sytuacji schwytanie Saddama Husajna w połączonej operacji 1-go BST oraz 121 Task

Force SOF 13 grudnia 2003 w ad-Dawr w okolicach rodzinnego miasta Tikritu , nie wpłynęło na

poprawę sytuacji. Na podstawie analizy materiałów źródłowych można stwierdzić, już w ostatnich

miesiącach 2004 roku siły amerykańskie zaczęły zdradzać pierwsze lecz wyraźne oznaki rozpadu

„upadek Bagdadu i obalenie Sadama Husjna” nie zakończyły walki ; były jedynie ich początkiem” –

początkiem świętej wojny21

.

Wizerunku całości nie poprawił wywiadzie udzielony brytyjskiej BBC w 2004 roku przez

Sekretarza Generalnego ONZ w którym wyraził opinię, „ że koalicja pod dowództwem amerykańskim

dokonała bezprawnej inwazji na Irak w świetle karty Narodów Zjednoczonych”. Stwierdził,” iż

jakakolwiek decyzja w sprawie Iraku powinna być podjęta przez Radę Bezpieczeństwa ONZ oraz że

wybory w warunkach destabilizacji nie przyniosą pozytywnych rezultatów”(Rys.3.).

Do 2007 roku działania w ramach Operacji Iracka Wolność (OIF) kwalifikowano jako Globalną

Wojnę z Terroryzmem (GWOT), aby je przekwalifikować w tzw. (wariantowe operacje poza

granicami kraju - Overseas Contigency Operations), a Pentagon zamienił je na działania przeciw-

partyzanckie (FM 3-24 -COIN)22

. Takie operacje są szeroko analizowane w aspekcie historycznym w

pracach Maxa Boot’a. Różne fazy działania które towarzyszyły działaniom „wojny informacyjnej” w

pozyskiwaniu – :czytaj „kupowanie serc i umysłów” religijnych liderów pozwalało na uzyskiwanie

złudnego triumfu zaspokajającego polityczne aspiracje. Amerykanie stopniowo przenosili główny

21

Clevard V. M., Zmienne oblicza wojny: os Marny do Iraku, Rebis, Poznan 2008, s.303 22

FM 3-24 MCWP 3-33.5 Counterinsurgency, December 2006.

Strona 7 z 23

wysiłek strategiczny do Afganistanu, gdzie Generał David H. Petraeus objął stanowisko dowódcy

ISAF w miejsce zdymisjonowanego gen Stanleya McChrystala. Swoje doświadczenia po irackich

sukcesach „surge” - „nowa droga naprzód”23

próbował bez powodzenia przenieść na grunt afgański

określając je metodami angażowania Talibów za 5 dolarów24

.

Źródło: Opracowanie własne (wykorzystano prezentację z EX URGENT VICTORY 05 US).

Rys.3. Ewolucja metod planowania i osiaganie zdolności sieciocentrycznych (NCW)

Ostatecznie ograniczanie kontyngentu w ramach doradczej operacji „New Dawn” stopniowo

prowadziło do wycofanie sił amerykańskich w 2011roku, co pogłębiło destrukcję i chaos w kraju

rządzonym przez szyickiego premiera i kurdyjskiego prezydenta przy marginalizacji sunnitów.

Masowe, krwawe ofiary ludności były rezultatem rosnącej anarchii i utraty kontroli państwa w sferach

bezpieczeństwa, pogłębionego rozkładem armii.

Koszt, jaki poniesiono po inwazji w efekcie przyjętej

strategii stabilizacji nowej irackiej państwowości, był

okrutny, poza 4486 ofiarami armii USA, koalicja (OIF)

zapłaciła cenę 4804 zabitych, w tym zginęło 23 żołnierzy

z polskiego kontyngentu.25

.

Materialne zaangażowanie USA w Iraku (ROUTERS

2014) umożliwiające korzystanie z najnowszych

technologii budujących zdolności sieciocentryczne

(NCW) dla zwalczania asymetrycznego przeciwnika,

przekroczyły 2 tryliony $ US, co można szacunkowo

porównać do pięćdziesięciu przewidywanych kosztów

modernizacji technicznej SZ na lata 2013-2022, czy też stu budżetów polskiego MON. Imponujące

23

Standard przyjęty w wolnym tłumaczeniu. przyp. autora 24

Ostrowski M., Talibowie za pięć dolarów: Rozmowa z gen. Davidem Petraeusem (Polityka – cyfrowa:29

kwietnia 2010); http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/1505160,1,rozmowa-z-gen-davidem-

petraeusem.read (dostęp:22.06.2014) 25

(http://icasualties.org/ (dostęp:22.06.2014)

Źródło: przypis 20

Zdjęcie 1. Generał Izzat Ibrahim al-Douri

Strona 8 z 23

kwoty nie złagodziły wszystkich niepowodzeń, gdyż doszukując się analogii na podstawie lektury

wybitnych prac analityków o światowym uznaniu, mamy możliwość obserwować nieznane we

współczesnej historii narodziny kalifatu.

Dodatkowo swoistym kuriozum jest alians jego liderów z reaktywowanymi postsaddamowskimi

siłami z partii Baas i armii, z byłym v-ce prezydentem, poszukiwanym przez amerykanów „Królem

Treflowym” generałem Izzat Ibrahim al-Douri26

(Zdjęcie 1.) Ten przyjaciel Saddama Hussejna, według

niektórych analityków może być wykorzystany w specjalnych negocjacjach do powstrzymania marszu

ISIS w umacnianiu kalifatu.

Państwo na skraju załamania

Główne zagrożenia dla stabilizacji to zorganizowane siły, prowadzące aktywne zbrojne działania

przeciw demokratycznie wyłonionemu rządowi. W ich strukturę wchodzą: Islamskie Państwo Iraku i

Levantu - Islamic State of Iraq and al-Sham (ISIS), lokalne plemiona, grupy Al-Kaidy oraz różne

grupy zbrojne (lokalnych

interesów/kryminalne). Kryzys

w Iraku ma ekstremalnie

ważne znaczenie, gdyż walki

między rządem irackim a

Islamskim Państwem w Iraku i

Levancie (ISIS) doprowadzą

do erupcji politycznej, co w

konsekwencji grozi rozbiorem

i upadkiem Iraku. Konflikt

również może również

wpływać na destabilizację

całego regionu Bliskiego

Wschodu.

Islamskie Państwo Iraku i

Levantu (ISIS) po złożonym

oświadczeniu o ustanowieniu

kalifatu zmieniło również

jego nazwę na Państwo

Islamskie (IS). Ta deklaracja

jest uzasadniana serią sukcesów militarnych IS i jego aliantów, stowarzyszonych w walce przeciwko

irackim wojskowym siłom rządowym na północy i zachodzie27

. Sukces IS może być uznany za

racjonalny z powodu przejęcia techniki wojskowej i sprzętu, amunicji, logistyki oraz innych zapasów

wojskowych po uciekających żołnierzach irackich. Kiedy IS otoczyło i zdobyło Mosul, przejęta broń

pozwoliła im uzyskać zdolności bojowe regularnej konwencjonalnej armii, umożliwiając tym samy

porzucenie dotychczasowego wizerunku bandy rebeliantów. Cytując za Wall Street Journal analityka z

prestiżowego Waszyngtońskiego Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych Anthonego

Cordesman’a dowiadujemy się, że „Iracka armia straciła sprzęt po około trzech dywizjach i

prawdopodobnie co najmniej trzy magazyny zapasów” oraz „Duże ilości broni, które ISIS przejęła w

Mosulu pochodzi z dostaw dla Irackiego wojska przez USA jak i również ze źródeł dostaw broni

wyprodukowanej w Rosji, Chinach, na Bałkanach i Iranie”28

.

26

http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://i.telegraph.co.uk/multimedia/archive/02566/al-

Douri_2566657b.jpg&imgrefurl=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/iraq/10065919/Izzat-

Ibrahim-al-Douri-the-King-of-Clubs-is-back-and-he-may-yet-prove-to-be-Saddam-Husseins-trump-

card.html&h=177&w=284&tbnid=lqAWf23u (dostęp: 12.06.2014) 27

www.businessinsider.com-2014. (dostęp: 24.10.2014) 28

Bradley M., Insurgents in Iraq Seizing Advanced Weaponry

http://online.wsj.com/articles/insurgents-in-iraq-seizing-advanced-weaponry-1404684313 (dostęp: 16.07.2014)

Źródło: Institute Study of the War (news report)

Mapa 2. Terytoria zajęte przez IS (13 lipiec 2014)

Strona 9 z 23

Analiza wybranych obszarów problemowych umożliwi poznanie istoty funkcjonowania państwa

islamskiego oraz jego strategii osiągania dotychczasowego powodzenia w zajmowaniu i terytoriów w

rezultacie brutalnego i krwawego konfliktu29

.

Zwyczajowo ISIS nazywana jest Al-Kaidą w Iraku. Można przyjąć z pewną dozą

prawdopodobieństwa, że ISIS stanowi produkt uboczny wojny w Syrii i Iraku. Zasadniczo jest to

zmutowana wersja Al-Kaidy w Iraku, czyli grupa islamistów, która wyrosła i okrzepła w silę po

amerykańskiej inwazji. Wojska amerykańskie i ich alianci, rekrutujący się z sunnickiej milicji

(okrzyknięta sukcesem koncepcja dowódcy IMF-I gen. Petraeus’a) pokonali Al-Kaidę w trakcie

„nowej fali” (surge) w 2006 roku, ale

nie zlikwidowali jej całkowicie.

Dowódca wojsk USA w Iraku,

generał Ray Odierno (sukcesja po

OIF czyli OPS New Dawn), w 2010

opisywał Al-Kaidę w następujacy

sposób: „jest nieaktywna” ale

"zasadniczo pozostaje ta sama”.

Dalej, że „To, co oni chcą,”

kontynuował, „to władanie

terytorium poza kontrolą rządu, lub

przynajmniej częścią terytorium pod

ich zarządem”. W 2011 roku grupa

islamistów reaktywowała swoją

działalność i ISIS uwolniła sporą

liczbę jeńców, przetrzymywanych

przez rząd iracki. Powoli, ale

solidnie rozpoczęła się odbudowa ich siły. Totalny chaos, brak przywództwa i mechanizmów

zarządzania stanowi dzisiaj najistotniejszy czynnik niewydolności rządu irackiego do zatrzymania IS.

ISIS tworzy enklawę Islamskiego Państwa w Iraku i Syrii. Ich cel jest niezmienny i

precyzyjny od powstania w 2004 roku, czyli ustanowienie na prawach szarijatu sunnickiego państwa

islamskiego. Odwołując się ponownie do Generała "chcą totalnej porażki rządu w Iraku. Chcą

ustanowić kalifat w Iraku". Z analiz wynika, że nawet po rozdziale IS z Al Kaidą w lutym 2014 roku,

czego przyczyną w dużej części była zbyt

duża brutalność ISIS, nawet dla Al Kaidy,

cel IS pozostał ten sam. Obecnie, IS

zajmuje spore terytorium Iraku i Syrii –

porównywalną mniej więcej do wielkości Belgii. Na mapie 3, są

prezentowane plany islamistów przejęcia

zaznaczonych pól naftowych.

Na kolejnej mapie 4. pokazano, jak

sięgją ambicje terytorialne IS. Oceniano,

że, IS nie ma dużych szans na szybką

realizację tych planów w dającej się

przewidzieć przyszłości i nie jest jeszcze

wystarczająco silne, aby w chwili obecnej

obalić rząd iracki lub syryjski. Jednakże w

listopadzie gdy tekst jest zamykany do

druku, IS zajęło już miasto Darnah na wybrzeżu Libii30

oraz ogłosiło tworzenie archipelagu prowincji

w Afryce Płn i Bliskim Wschodzie31

. Prezentowane mapy pokazują coś ważnego z zamiarów ISIS, są

29

Beauchamp Z., 11 facts that explain the escalating crisis in Iraq, June 13, 2014;

http://www.vox.com/2014/6/13/5803712/11-things-iraq-crisis-isis (dostęp: 15.07.2014) 30

Cruickshank P, Robertson N., Tim Lister T, Karadsheh J., ISIS comes to Libya, CNN

November 18, 2014 -- Updated 2106 GMT (0506 HKT) (dostęp: 19.11.2014)

Źródło: ISIS/Aaron Zelin

Mapa 3. Plany zajęcia szybów naftowych przez IS

Źródło: Bilad ash -Sham/ Ali Soufan/ISIS Mapa 4. Ambicje terytorialne IS (13 lipiec 2014)

Strona 10 z 23

one niezwykle ambitne i perspektywiczne. Świadczą także o poważnej ekspansji ideologicznej

islamistów, co wpływa w istotny sposób na strukturę systemu bezpieczeństwa w regionie.

ISIS bazuje w Iraku na konflikcie dwóch największych grup religijnych. Prawdopodobnie

jednym z najważniejszym czynników odgrywającym rolę w ostatnim odrodzeniu się IS jest konflikt

między irackimi szyitami i sunnitami. Bojownicy IS to sunnici, a napięcie między obu grupami jest

potężnym narzędziem motywacji i rekrutacji do oddziałów. Różnicę sporu między dwoma

największymi grupami muzułmańskimi datującą się od VII wieku wyjaśniono we wcześniejszych

częściach opracowania. Bez wątpienia sektariańskie starcia w Iraku nie dotyczą religijnego sporu z

VII wieku, są one osadzone w sprawowaniu władzy ”tu i teraz” z „przysposobionym” szarijackim

systemem sprawiedliwości.

Co prawda, większość Irakijczyków to szyici, ale sunnici mieli nieograniczoną władzę za czasów

dyktatury Saddama Husseina. Religijna wojna domowa (enigmatycznie nazywana wojną z

terroryzmem) wywołana amerykańską inwazją wynikała z brutalnego sektariańsiego scenariusza, a

wprowadzona

Źródło: Opracowani własne (wykorzystano REUTERS, TV France 24)

Rys.4. Oskarżenia Arabii saudyjskiej i Kataru o wspieranie IS

po jej zakończeniu pseudo demokracja budząca niepokoje, ugruntowała w przekonaniu większość

szyicką w bezgraniczną władzę z cichym przyzwoleniem Waszyngtonu. Rzecz w tym, że dwa

ugrupowania nie ufające sobie nawzajem do tej pory konkurowały w grze o wyniku zerowym o

kontrolę nad irackimi instytucjami politycznymi.

Tak długo, jak szyici będą posiadać większość w rządzie, a sunnici będą mieć poczucie, że nie są

wystarczająco reprezentowani, IS będzie mieć po swojej stronie radykalną sannicką społeczność.

Dlatego IS zyskuje poparcie w rejonach północnozachodnich zamieszkiwanych przez większością

sunnicką.

Rząd iracki winny prześladowaniom sunnitów oraz innym błędnym decyzjom. Były Premier

Iraku Nuri al-Maliki, szyita, budował sektariańskie Państwo szyickie i nie godził się na

31

Zelin A., The Islamic State's Archipelago Of Provinces., November 14, 2014; View this alert on our website:

http://washin.st/1x26SxZ (dostęp: 15.11.2014)

Strona 11 z 23

współrządzenie z sunnitami. Oskarżając ich, o wzburzanie rebelii w kraju przeciwko władzy (Rys.2.).

Policja masowo zabijała pokojowych demonstrantów sunnickich i wykorzystywała antyterrorystyczne

prawo, budowane na amerykańskim doradztwie (iracko –amerykańskie porozumienie o uzgodnieniach

- MOU)32

, do aresztowania rzesz sunnickich cywilów. „Kill and capture” - zabij i pojmij święciło

swoje dobre czasy. Ta stara zasada US Marines Corps, przywoływana nawet wobec studentów przez

byłą Sekretarz Stanu H. Clinton na Uniwersytecie w Trypolisie w czasie polowania na M. Kadafiego

(Dereń J, 2012).

Odrodzenie się ISIS oparto na umieszczeniu sunnickiego sektariaństwa jako istoty jego

tożsamości i źródła zajadłej propagandy. Prześladowania ze strony rządu, według opinii eksperta

Waszyngtońskiego Instytut badania Bliskiego Wschodu dra Michaela Knights’a, "pracowały na

korzyść prawną ISIS”, a " Maliki sprawił, że wszystkie propagandowe akcje ISIS stały się uzasadnione

i prawdziwe”33

. Wszystko to sprawiło, że dużo łatwiej ISIS wchodziło w okres walki z kapitałem

nienawiści bojowników do rządu. co na pewno podnosiło morale dżihadystów w boju. Dodatkowo,

niepotwierdzone oskarżenia o sponsorowanie rebelii i prowadzenie otwartej wojny przez sąsiadów

były powszechne (Rys.4.)

To nie tylko w ten sposób rząd iracki pomógł IS rosnąć w siłę, według dra Knights’a „Rządy USA

i iracki zwolniły duże rzesze więźniów al Kaidy z więzień, co jego zdaniem było "bezprecedensowym

zasileniem szeregów ISIS w wykwalifikowane stany osobowe doświadczone w akcjach w siatkach

terrorystycznych - takiego

poboru w skali świata nigdy

nie widział”34

. Dr Knight

uważa, że „ Amerykańskie

lotnictwo które wykonywało

specjalistyczne rozpoznawcze

loty każdej nocy na

przestrzeni lat okupacji Iraku,

po wycofaniu wojsk USA,

zwolniło przestrzeń dla ISIS

do bardziej swobodnego

działania”35

. Według danych

wielu agencji, po decyzji

prezydenta B Obamy, w celu

zablokowania klęski

humanitarnej i ludobójstwa

ludności innych wyznań, 8

lipca 2014 roku amerykanie

rozpoczęli naloty na cele w

rejonach zajętych przez ISIS.

Metody działania

finansowego ISIS. W

przeciwieństwie do

niektórych innych grup islamskich walczących w Syrii, przetrwanie ISIS nie opiera się na pomocy

zagranicznej. W Syrii, zbudowano już odpowiednik organizmu państwowego: pobierany jest

odpowiednik podatków i sprzedaży energii elektrycznej na finansowanie działań. Również, jak wynika

z eksperckich analiz (Fisher M, 2014), jest prawdopodobne, że IS wyłudza pieniądze od pracowników

organizacji humanitarnych oraz że czerpie zyski z odsprzedaży wspomnianej energii elektrycznej

rządowi syryjskiemu, z którym, co interesujące, obecnie walczy. Na podstawie wskazanych

czynników, jest przesłanka wysnucia dwóch wniosków. Pierwszego, mówiącego o podniesieniu

32

Strategic Framework Agreement: Report DODIG-2013-136 (116 pages) and MOU Dec 5-6, 2012 Report. 33

Johnson K., The Islamic State , Foreign Policy,

http://www.foreignpolicy.com/articles/2014/07/28/baghdadis_hillbillies_isis_iraq_syria_oil_terrorism_islamic_s

tate (dostęp: 11.08.2014). 34

Johnson K., Ibidem. (dostęp: 11.08.2014) 35

Johnson K., Ibidem. (dostęp 11.08.2014)

Źródło: New York Times Platts

Mapa nr.4. Infrastruktura instalacji ropy/gazu i terytoria

okupowane przez IS

Strona 12 z 23

skuteczności na polu bitwy w porównaniu z innymi grupami bojowników, gdyż wypłacane są lepsze

pensje niż w umiarkowanych grupach rebeliantów syryjskich oraz syryjskich i irackich rządowych

siłach zbrojnych, których żołnierze masowo dezerterują ze służby. IS, przynajmniej na tę chwilę

wydaje się, że lepiej dba o wewnętrzną spójność niż którykolwiek z jego państwowych czy nie -

państwowych wrogów. Po drugie, sprawia to, że cel IS o uzyskaniu i utrzymaniu dostępu do złóż

irackiej ropy naftowej i kompleksów elektrowni jest bliski ziszczenia. Na mapie 4. wskazano przejęte

przez IS instalacje36

. Z agencyjnych doniesień wynika, że rozpoczęto eksploatację pól naftowych we

wschodniej Syrii oraz na północ od Bagdadu. Biorąc pod uwagę przejęty potencjał bojowy po Irackiej

Armii, ISIS nie tylko ma zdolności nowoczesnej armii, ale także sprawny i efektywny ekonomiczny

system, umożliwiający realizację marzeń o Islamskim Państwie w Iraku i Syrii.

Kurdowie zdolni przesądzić o wynikach konfliktu. Kurdowie w większości są wyznania

sunnitckiego, ale zachowują etniczną odrębność od irackich Arabów. Kontrolują pokaźne obszary

północno-wschodniego Iraku, gdzie zlokalizowano pola naftowe i rafinerie, stanowiące obecnie kartą

przetargową w konflikcie między irackim rządem i IS. Iracki Kurdystan w północno-wschodnim Iraku

jest autonomiczną jednostką administracyjna, będącą federalnym podmiotem Iraku. Kurdystan

obejmuje trzy prowincje: As-Sulajmanijja, Dahuk i Irbil oraz oraz częściowo Dijala, Niniwa i Kirkuk.

Stolicą autonomii jest Irbil, nazywany po kurdyjsku Hewlêr. Siły bezpieczeństwa omawianego

regionu są częściowo zintegrowane z rządem, ale szacunkowo pomiędzy 80.000 a 240.000 tys.

Kurdyjskich peshmerga (milicji)

zachowuje niezależność. Są to

dobrze wyposażone i wyszkolone

oddziały dlatego stanowią poważne

zagrożenie militarne dla IS.

IS zdobyło w sierpniu tego

roku (2014) dotąd kontrolowany

przez Kurdów Mosul, wraz z

okolicznymi rafineriami, i oddaloną

o 45 mil na północ tamę

strategicznego znaczenia na

Tygrysie (po wysadzeniu możliwość

zatopienia Bagdadu 5-cio metrową

falą). W trakcie ofensywy IS zajął

także takie miasta jak Kirkuk,

Zumar, Sinjar oraz Wana, a także

przejęto kontrolę nad polami

naftowymi w najbliższym

otoczeniu. Walki Kurdów z ISIS

mogą w niedalekiej przyszłości zadecydować o kolejnych fazach konfliktu.

Wojna domowa w Syrii przyczynia się do wzmocnienia ISIS. Kryzys w Syrii jest jedną z

najważniejszych przyczyn , dla których ISIS rozwinęło możliwości tak efektywnego ataku na rząd

iracki. Aby zobrazować powody dlaczego, wystarczy poddać analizie na mapie nr 5. zajmowane od

marca (2014) terytoria przez IS, zwracając przy tym szczególną uwagę na obszary zaznaczone

kolorem niebieskim – kontrolowane przez ISIS we Wschodniej Syrii.

36

http://www. energypolicyinfo.com (dostęp: 12.09.2014).

Źródło: BBC/SNAP

Mapa 5. Terytoria zajmowane przez IS

Strona 13 z 23

Chaos w Syrii pozwala ISIS na kontrolę i zarządzanie przejętym terytorium. Jest to również

znakomity interes w kontekście przejmowania finansów oraz zdolności militarnych. Analityk (Knight

M) ocenia, że "Wojna dała im szeroki dostęp

do nowoczesnych technologii i ciężkiego

uzbrojenia” – wystarczy spojrzeć na ostatnie

przejęcia porzuconego przez armię iracką (IA)

amerykańskiego uzbrojenia i zapasów. Inna

opinia tego uznanego eksperta wskazuje, że

ISIS ma również dostępny strumień

finansowania pochodzący od lokalnych

przedsiębiorstw i sektora ropy naftowej i

gazu”37

. Jest również niezwykle ważne

utrzymywanie przez ISIS bezpiecznej strefy

manewru, gdyż podczas walk podejmowanych

przez rządowe wojska syryjskie, ISIS

bezpiecznie może się wycofać do Iraku;

podczas operacji Irakijczyków może z kolei

znów powracać do Syrii. Dane statystyczne z

działań potwierdzają, że organizacja

bezpiecznych rejonów tyłowych pomaga

rebeliantom odnosić zwycięstwa. Stwierdzenie,

że "jeden z najważniejszych czynników

powstańczych (sic! – przyp. autora) sukcesów, które obserwujemy do tej pory jest organizowanie i

wykorzystywanie rejonów tyłowych”

sformułowane przez amerykańskiego

politologa studiującego rebelie z

Uniwersytetu Yale, nie poddają w

wątpliwość, że zarówno cele

strategiczne, rozmach operacyjny jak i

działania taktyczne i organizacja

walki nie stawiają ISIS w szeregu

dzikich plemion jedynie żądnych

krwi38

. Co nie wyklucza, ze ISIS

stosuje na zajętych terytoriach wobec

lokalnej ludności – rozpoznawanej

jako innowiercy - najokrutniejsze

metody średniowiecznego szarijatu.

Zajęcie przez ISIS Mosulu i

walki o Tirkit. Mosul, jest drugim

co do wielkości zaraz po Bagdadzie,

miastem w Iraku. Jest stolicą

północno - zachodniej prowincji

Ninevah w bezpośredniej bliskości do

dużych pól naftowych i

autonomicznego rejonu kurdyjskiego

(Mapa 6.). Tama Mosulu (arabski

Chambarakat) dawniej znana pod

nazwą Saddama jest największą tamą w Iraku. Znajduje się ona na rzece Tygrys 45 mil na północ od

Mosulu (McClatchy). Zapora hydroelektryczna posiada w pełnej wydajności zdolność gromadzenia

11,1 km sześciennych wody i dostarcza energię elektryczną do 1,7 miliona mieszkańców Mosulu oraz

37

Knights M., ISIL’S Political-Military Power In Iraq, August 2014 . Vol 7 . Issue 8 , The Combating

Terrorism Center at W Point, https://www.ctc.usma.edu/posts/isils-political-military-power-in-iraq

(dostęp:24.09.2014) 38

Ibidem. s.3-6

Źródło: BBC/SNAP

Mapa 6. Autonomiczny rejon kurdyjski

Źródło: Securing America's Future Energy.

Mapa nr. 7. Pola naftowe zajmowane przez IS.

Strona 14 z 23

odgrywa najistotniejszą rolę w systemie hydrologicznym kraju i regionu. Mosul po zajęciu go przez

ISIS nie jest obiektem kontrataków irackich, a wprost przeciwnie wykorzystywany jest przez ISIS

jako operacyjny rejon ześrodkowania i wyjściowy do dalszych działań w regionie. Włącza się do

niego prowincje z regionu środkowego z rodzinnym miastem Saddama Husajna Tikritem oraz

strategicznie ważnymi polami naftowymi w okolicach miasta Baji. Mapa 7 pokazuje sytuację z 12

czerwca i dystans ISIS od największych pól naftowych w Iraku. Analityk (Brad Plumer, Wasington

Post) wyjaśnia, że terytorialne zdobycze ISIS zagrażają strategicznym instalacjom rurociągu z

Kurdystanu z dostawami do Turcji na poziomie 2 mln baryłek dziennie na rynki światowe i eksport co

najmniej 10 mld metrów sześciennych rocznie gazu do Turcji – ("Today's Zaman" za doniesieniami

Reuters’a)39

.

Rząd irackiego Kurdystanu zawarł w ostatnich latach wiele kontraktów z firmami naftowymi,

mimo że władze centralne w Bagdadzie twierdzą, iż Kurdowie nie mieli do tego prawa. W 2011 roku

osiągnięto porozumienie, na mocy którego Kurdowie wysyłają ropę do Bagdadu, który ją następnie

sprzedaje, po czym każda ze stron bierze 50 proc. wpływów. Kurdowie twierdzą jednak, że Bagdad

nie realizuje zobowiązań wynikających z tego porozumienia. W sytuacji gdy ISIS kontroluje znaczną

część terytorium Iraku, nie uważa się jeszcze, że jest zagrożony przemysł naftowy, który dostarcza 95

procent PKB Iraku.

Zaangażowanie Iranu może prowadzić do rozprzestrzenienia konfliktu. Irański rząd

szyitów ma ścisłe powiązania z rządem irackim. Bardziej niż Syria, Iran nie chce aby sunniccy

rebelianci islamscy obalili przyjazny rząd szyitów w Bagdadzie. Tak więc, Iran jest zaangażowany w

wojnę obu krajach.

Irackie siły deklasują ISIS w walkach. Iran wysłał dwa bataliony irańskiej Gwardii

Rewolucyjnej do pomocy Irakowi w walce ISIS. Nie tylko regularne oddziały irańskich żołnierzy, ale

i poddziały Quds (Grupa strażników - elita sił operacji specjalnych (SOF)). Quds jest jednym z

najbardziej skutecznych rodzajów sił zbrojnych na Bliskim Wschodzie, daleko odstająca pod

względem karności od niezdyscyplinowanych i zdezorganizowanych oraz dezerterujących irackich sił

(IA), które uciekły z pola walki w starciach o Mosul z dużo mniejszymi siłami ISIS. Jeden z oficerów

CIA zachowujący anonimowość, relacjonował dowódcy Quds – Qassem’u Suleiman’owi, że są dziś

"jedną z najpotężniejszych sił na Bliskim Wschodzie”. Suleiman obecnie pomaga rządowi irackiemu w

"zarządzaniu kryzysowym" w Bagdadzie. Te oddziały irańskie deklasują taktycznie bojowników ISIS

na polu bitwy. Według (Wall Street Journal) połączone siły irańsko – irackie odbiły już powierzchnię

około 85 procent Tikrit’u. Oznacza to demonstrację siły i znaczenie irańskiej militarnej interwencji,

gdy irackie siły wycofywały się wcześniej z walk o miasta i dzielnice pod naporem ISIS.

Irańska interwencja może wpłynąć na wsparcie ISIS przez sunnitów irackich. Przekonanie,

że iracki rząd zbyt blisko współpracuje z Iranem przynosi wiele znaczących skarg ze strony sunnitów.

Sytuacja potwierdza, że są to zachowania czysto sektariańskie i nacjonalistyczne. Wielu Irakijczykom

nie podoba się pomysł interwencji obcych mocarstw manipulujących ich rządem, szczególnie Iranu,

ze względu na to, że wspomnienia wieloletniej wyniszczającej i krwawej wojny iracko-irańskiej nie

poszły w zapomnienie i są wciąż żywe w wielu rodzinach. Tak więc irańskie uczestnictwo w

zwalczaniu rzeczywistych zagrożeń dla kraju legitymizuje propagandę IS która głosi: nie jest to

konflikt między centralnym rządem irackim i islamskimi rebeliantami, ale raczej wojny między

sunnitami i szyitami. Do tego funkcjonuje jeden z przerażających scenariuszy: Iran obecnie wspiera

zarówno Irak i Syrię, dwa rządy zwalczające głównie sunnickich rebeliantów. Co się stanie, jeśli oba

pola bitew staną się wspólne?

Przewaga Armii Irackiej (IA) nad IS, ale brak ducha walki i totalny nieład. Wydaje się, że

ISIS nie jest w stanie pozbawić rząd iracki kontroli nad krajem. Na poziomie podstawowym to prosta

matematyka, gdyż stan osobowy zespołów bojowych IS według różnych źródeł ma nieco więcej niż

siedem tysięcy w ugrupowaniu walczącym wzmacnianym okazjonalnie przez innych ekstremistów.

Wojsko irackie ma etatowo około 250 000 tys. żołnierzy plus odziały zbrojnej policji. Uzbrojenie

39

Islamic State oil output was $2 mln/day before air strikes, “ Islamic State of Iraq and the Levant (ISIL)

militants were producing about $2 million worth of crude oil per day in Iraq and Syria before recent US-led air

strikes, possibly more than double the amount heard in US congressional testimony last month”, the research

firm IHS said on Monday”. http://www.todayszaman.com/business_islamic-state-oil-output-was-2-mlnday-

before-air-strikes_362214.html (dostęp: 24.10.2014)

Strona 15 z 23

irackie to środki czołgi, artyleria, samoloty i helikoptery oraz środki dowodzenia i łączności, wsparcia

i zabezpieczenia działań bojowych, z czego znaczna część wyposażenia to technologicznie

zaawansowane uzbrojenie po armii amerykańskiej. ISIS nie może podjąć poważnych działań dla

przejęcia kontroli nad Bagdadem, nie wspominając o szyickim południu Iraku bez poważnego ryzyka

porażki. Ale w armii Irackiej panuje totalny bałagan, co wyjaśnia dlaczego IS odniósł sukces pomimo

znacznie mniejszych stanów osobowych.

Zwycięstwo 800 bojowników ISIS w MOSULU. Jeżeli według amerykańskich źródeł (Janes)

wynika, że spośród 14-stu Dywizji irackich, 4-ry przestały istnieć na początku lipca. To nie jest

zaskakujące, że Garnizon liczący pięć regularnych Brygad Armii Irackiej (5, 7,12 i 26-tej) z 2-giej

Dywizji o stanie osobowym ok. 30.000 tys. żołnierzy salwowało się ucieczką, pozostawiając tysiące

jednostek broni i magazyny z zapasami oraz ludność cywilną w Mosulu na pastwę ortodoksyjnych

szaleńców. Wskazuje to że, przenosimy się w sferę utopii biorąc pod uwagę działania polityków

którzy obrali mylną strategię, oszukując społeczeństwa o przyczynach tej wojny i dalszej misji

nazywanej eufemistycznie „stabilizacją”. Wysłano żołnierzy koalicji OIF, nie przewidując

konsekwencji w walce o „demokratyczny” Irak. Brnąc w nierealne założenia o przygotowaniu irackiej

armii do walki o suwerenność i niepodległo kraju.

Historia wojen i wojskowości zna mało przypadków, aby mając stosunek sił 40: 1! salwować się

ucieczką z obwarowanej twierdzy, co dowodzi, że nikt nie chce walczyć i umierać za rząd wybrany z

amerykańskim błogosławieństwem. W miarę narastania atmosfery strachu przed zbliżającymi się

bojownikami IS przez ostatnie miesiące dochodziło do dezercji miesięcznie. Taka sama sytuacja

dotyczy 3-ciej dywizji, która porzuciła sprzęt i wycofała się z rejonu walk na północnym zachodzie

przed wydarzeniami z 10 czerwca. Eskalacja IS oczywiście pogarsza sytuację i statystyka hańby jest

większa z kilkoma wyjątkami jednostek stawiających dłuższy opór.

Sektarianizm odgrywa również w tej sytuacji niepodzielną rolę. Wojska irackie są uzupełniane

sunnitami i szyitami i "wydaje się, że armia jest podzielona wzdłuż linii podziałów sektariańskich”

powiedział znakomity ekspert, badacz Iraku i Afganistanu profesor Yale i Harwardu Jason Lyall40

.

"Gotowość sunnickich żołnierzy do walki aby odzyskać Mosul wydają się ograniczone”. Ma to sens

przy rozpatrywania walk poza Mosulem, gdyż sunniccy muzułmanie naprawdę nie chcą walczyć z

innymi sunnitami w imieniu szyickiego premiera rządu, który ich uciska. Sugeruje to, że istnieją

naturalne ograniczenia w przeciwstawiani się ekspansji ISIS. Mosul jest miastem głównie sannickim,

ale wojskowy opór będzie bardziej zdecydowany w rejonach zamieszkanych przez szyitów. ISIS musi

to kalkulować i trzymać się sunnickiej ziemi, jeśli nie chce popełnić błędu przeszacowania swej siły

oddziaływania.

Irackie oczekiwanie na amerykańskie wsparcie spełnione. Wiele raportów wskazuje, że rząd

iracki, dużo wcześniej wielokrotnie nieoficjalnie zwracał się o amerykańską pomoc wojskową w

wykorzystaniu UAV (bezpilotowe drony) przeciwko ISIS. Z ostatnich decyzji prezydenta Obamy

wynika, że odniosły one skutek biorąc pod uwagę groźbę katastrofy humanitarnej uchodźców

zagrożonych masakrami ISIS. Toczy się debata, czy administracja prezydenta Obamy ponosi winę za

chaos i wojnę domową w Iraku. Niektórzy konserwatywni krytycy twierdzą, że Obama powinien

przekonać władze Iraku aby umożliwiły wydzielonemu kontyngentowi wojsk amerykańskich

prowadzić operacje wojsk specjalnych przeciwko IS. Z kolei obrońcy administracji twierdzą, że

byłoby to niemożliwe i prawdopodobnie nie przyniosło oczekiwanych rezultatów.

Tak więc podsumowując: Irak jest właśnie w trakcie kolejnej wojny domowej, i nie jest

całkowicie jasne, jak długo będzie ona trwała oraz jak się zakończy. I nikt nie jest pewien, jakie

decyzje podejmować. Następna po Irackiej „Coalition of Will” z 2003 roku, koalicja woli z państwem

wiodącym Stanami Zjednoczonymi w 2014 roku zgromadziła ponad sześćdziesiąt państw. Na dzień

24 października Polska nie jest wykazana w składzie krajów uczestniczących, (Rys.6), być może w

najważniejsze operacji po drugiej wojnie światowej, a tylko ze względu na ekspedycyjną niechęć, w

sytuacji kiedy tego typu zadanie jest zapisane w Lizbońskiej koncepcji strategicznej i implementacja

tych wymagań (requirement) jest elementem udziału w procesie planowania sił w planowaniu

obronnym NATO.

40

Beauchamp Z., 11 facts that explain the escalating crisis in Iraq, http://www.vox.com/2014/6/13/5803712/11-

things-iraq-crisis-isis (dostęp:26.09.2014)

Strona 16 z 23

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Simran Khosla/Global Post/ State Department/CNN/Foreign

Policy

Rys. 6. Koalicja państw w operacji przeciwko IS

Sens tego zadania polega na wydzielaniu przez kraje Sojusznicze niezbędnych zdolności do

prowadzenia operacji (capabilities)41

. Zadanie to brzmi (par.20) „Kryzysy i konflikty poza granicami

NATO mogą stwarzać bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa terytorium i społeczeństw Sojuszu.

Dlatego NATO będzie angażować się tam gdzie to możliwe i konieczne, aby zapobiegać kryzysom,

opanowywać je, stabilizować sytuacje pokonfliktowe oraz wspierać procesy odbudowy” oraz [..] (par

23) „Tam, gdzie zapobieganie okaże się nieskuteczne, NATO będzie przygotowane i zdolne do

zapanowania nad trwającymi działaniami wojennymi. NATO posiada unikatowe zdolności w sferze

opanowywania konfliktów, włączając w to niezrównane zdolności do rozmieszczania i utrzymywania

znaczących sił wojskowych w polu. Operacje prowadzone pod egidą NATO wskazują, że Sojusz może

wnieść istotny wkład do wysiłków w zakresie międzynarodowego opanowywania konfliktów42

. Istotną

kwestią planistyczną, zarówno strategiczną, operacyjną i taktyczną jest ocena zagrożeń dla NATO w

kontekście zdolności, technik, taktyk i procedur, jak i środków pola walki jakimi dysponuje IS, czy

uznać IS za przeciwnika asymetrycznego, i planowanie opierać na wszystkich teoriach związanych z

41

Larrabee, F.S., , Johnson, S.E, Gordon IV, J., Wilson, P.A., Baxter, C., Lai D., Trenkov-Wermuth C., NATO

and the Challenges of Austerity, Santa Monica: by the RAND Corporation 2012. 42

NATO Strategic Concept, Lisbon Summit, Brussels: NATO Public Diplomacy Division, 2010. oraz (zdjęta po

wprowadzeniu SRSBN 2022 Monitorem Polskim w 2013r.): http://www.bbn.gov.pl/pl/publikacje-i-

dokumenty/dokumenty/2827,Strategia-udzialu-Sil-Zbrojnych-RP-w-operacjach-miedzynarodowych.html, i

polska wersja Koncepcji Strategicznej NATO: http://www.bbn.gov.pl/pl/wydarzenia/2694,dok.html (dostęp:

18.11.2014)

Strona 17 z 23

asymetrycznością. Jest to dylemat polityczno – militarny o dużej skali rozrzutu prawdopodobieństwa

właściwego wyboru strategii i taktyki43

.

Zakończenie

Właściwą konkluzją badawczą niech będzie wywód oparty na trafnych przemyśleniach, które

zawarł autor w cytowanym eseju. Kwestionuje on, tzw. zachodni porządek wprowadzany na skróty do

innych kultur, co uzasadnia stwierdzeniem „Jeżeli więc odstawić na bok blichtr demokratycznych

instytucji jest to tylko (Państwo przyp. autora) zmodernizowana wersja rad plemiennych, które w

całym świecie arabskim podejmują decyzje w imieniu zbiorowości od co najmniej tysiąca lat.

Spotykają się one nieformalnie poza parlamentem, aby wypracować porozumienie. Taki system ma

jednak poważna słabość – gdy zabraknie porozumienia, ci słabsi bojkotują instytucje państwowe i cały

system (funkcjonowania państwa – przyp. autora) przechodzi w stan paraliżu. W regionie zdarza się to

coraz częściej”44

. W odniesieniu do Iraku obecna sytuacja jest krytyczna dla bezpieczeństwa

wewnętrznego oraz regionu gdyż, „Irak nie istnieje już jako państwo odkąd w czerwcu jego zachodnie

prowincje wpadły w ręce fundamentalistów z Islamskiego Państwa Iraku i Lewantu (ISIS). Na północy

praktycznie oderwał się Kurdystan”45

. Linie podziału są znaczone brakiem zaufania, nienawiścią i

ofiarami krwawych porachunków, ponieważ „Trudno dziś znaleźć prawdziwego Irakijczyka, bo ludzie

albo identyfikują się według podziału sunnita – szyita albo dodają aspekt etniczny – Arab – Kurd albo

mówią wprost : Jestem stąd”46

. Konkluzja, pesymistyczna w odniesieniu do przyszłości życia

milionów mieszkańców tych regionów może zamykać się stwierdzeniem nieżyjącego już egipskiego

dyplomaty Tahsina Baszira, że obecnie pozostały tylko „plemiona z flagami”, gdyż Państw brak. Dla

krajów objętych rebeliami ortodoksów islamskich na drodze dżihadu jak i dla świata cywilizacji

zachodniej nie jest to również obiecująca perspektywa, gdyż według bojowników ISIS nie ma

alternatywy „ albo upokorzymy albo sami zostaniemy upokorzeni; albo zabijemy, albo nas zabiją;

islam będzie rządził światem, bo islam to prawda”. W świetle tak kategorycznie sformułowanej

strategii można zadać pytanie, czy sierpniowe bombardowanie islamistów ISIS przez USA w obliczu

ratowania Kurdyjskich Jazydów od krwawych egzekucji i humanitarnej katastrofy przywróci

normalne relacje w Iraku, w którym jak napisał (Prothero M, IHS Jane’s), ten stan jest

zdeterminowany przez sytuację, gdy ”katastrofalny upadek dużej konwencjonalnej armii (IA -

rządowej) wytrenowanej i wyposażonej przez USA za cenę miliardów dolarów jest utożsamiany z

niewyobrażalną korupcją która ogarnęła elity kraju”47

.

I jeszcze dla porównania, wątek osobisty autora: przywołanie w pamięci przejazdu Aleją z byłego

Portu Lotniczego im Saddama Hussajna w Bagdadzie w maju 1999, realizowanego według

wymagania standardu ONZ w kategorii „freedom of movement” aby dotrzeć do gwarnego centrum,

dostępnego bez ograniczeń przez całą dobę dla cudzoziemców, jest rajem w porównaniu do maja

2014, trzy lata po wycofaniu wojsk USA, gdy autor przemierzał ten dystans z Baghdad International

Air Port, również jako VIP, w ubezpieczonej pancernej kolumnie mknącej z zawrotna szybkością w

43

Wydaje się celowym, ze ośrodki naukowo-rządowe państw uczestniczących w koalicji powinny zlecić Think

Tankom intensywne prace badawczo planistyczne wyboru właściwych metod działania wspierane pracami

(wybrane tytuły zamieszono w bibliografii) takim teoretykom i praktykom konfliktów asymetrycznych i

sieciocentryczności jak (wybór opcjonalny, gdyż trudno rozszerzyć listę o ekspertów od C$RISTA orac

CyberWar): Eisenstadt M., Ashraf al-Khalidi., Tanner V., Belasco A., Beauchamp Z, Fisher M, Matthews D.,

Boot M., Clinton, J. Ancker III, Burke, D., Connable B., Hoffman F. G ., Hpffman B., Kagan W.F. & Kagan K.,

Gentile, G., Katzman K., Kaplan F., Kilcullen D., Kolenda Ch.D., Mack, A. J.; McKenzie, K. (Jr); Steven Kent

Metz., Mockaitis, R. Thomas. (2011).; Monteiro, N.P.; Sanches S. R (gen. Ret.)., Smith R., Strange J.,

Szubrycht T., T.V. Paul.. 44

” Wójcik Ł., Kwestia honoru Polityka: http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/1588163,1,podzielony-

swiat-arabow.read dostęp: (06.08.2014), znamienne stwierdzenie potwierdza nieprzewidywalność mieszkańców

południa:” Mordują się nawzajem w Iraku i Syrii, a jednocześnie milczą, gdy Izrael bombarduje ich braci w

Gazie. Czy Arabów coś jeszcze dziś łączy?”. 45

Ibidem. 46

Ibidem. 47

Prothero M.,TheNationalMemo, http://www.nationalmemo.com/author/mitchell-prothero/(dostęp:15.10.2014).

Strona 18 z 23

Źródło: opracowanie

własne.

Zdjęcie 2. Stiker na

hotelowym

parapecie.

betonowym korytarzu okalającym Aleję, (to była koalicyjna MSR) z umocnieniami i obwarowana

zasiekami, „check pointami” z centrami nabitymi elektroniką z jammerami i testerami Counter IED.

Ten szalony pęd jest ograniczany, gdy kolumna jest blokowana co kilka kilometrów,

bezwzględnymi w procedurach bojowymi zespołami SOF z pełnym arsenałem uzbrojenia

z M1A1 Abrams’ami w bojowym szyku. To jest dramatyczny obraz dokumentujący paraliżu stolicy

kraju, czego nawet autor nie doświadczał w Kabulu podczas dziesiątek przejazdów do instytucji

rządowych i na lotnisko. W Bagdadzie obowiązuje całkowita prohibicja strefę lotniskową „duty free”

włączając. W międzynarodowy hotelu Al. Rashid (Tulip Palace) parapety

okien są oklejone stikerami kierunku na Mekkę (Zdjęcie 2.). Dokąd Irak

zmierza odpowie jutro, gdy okaże się czy nowy rząd Hajder’a al-Abadi, po

zmarnowanych latach tracącego sprawność kierowania krajem rządu

premiera Nuri al-Maliki zdoła walczyć przeciwko charyzmatycznemu

liderowi Abu Bakr al-Baghdadi, który jest obecnie charakteryzowany jako

najbardziej agresywny i potężny przywódca dżihadu na świecie, mając

wsparcie w organizacji dowodzenia siłami przez byłych wysokich rangą

dowódców z byłej Armii Saddama Husajna. Szkic operacyjny Rys. 7. oraz

aktualna mapa 8. zamiaru ISIS która prezentuje najnowsze plany,

potwierdzają, że ISIS nie zamierza się zatrzymać na północy Kraju.

W tym kontekście analitycy rozpatrują hipotetyczną koncepcję zmiany

granic terytorialnych w Iraku i Syrii48

. (Mapa 9) Jest to pomysł nie nowy,

ale któremu nadaje się aktualność co kilka lat, kiedy realia przemocy między sunnitami i szyitami

osiągają maksimum i stawiane jest pytanie: czy nie należy arbitralnych granic wyznaczonych przez

potęgi europejskie zastąpić nowymi granicami wzdłuż regionów wyznaczających naturalne podziały

religijne?

48

Beauchamp Z, Fisher M, Matthews D., 27 maps that explain the crisis in Iraq., http://www.vox.com/a/maps-

explain-crisis-iraq (dostęp: 14.09,2014).

Źródło: IS (2014)

Mapa 8. Mapa operacyjna państwa islamskiego (IS)

Strona 19 z 23

Źródło: Al. Kaida (2006)

Rys. 7. Szkic operacyjny

Żródło: 27 maps that explain the crisis in Iraq (link w bibliografii)

Mapa 9. Hipotetyczny podział Iraku.

W rzeczywistości pomysł jest niewykonalny i jedynie może tworzyć nowe problemy. Ale w

pewnym sensie, jest to już realny obraz tego jakie podziały

dokonały się w ostatnich miesiącach i tego jak wygląda

region. Iracki rząd kontroluje kraj na obszarach wschodnich

zamieszkiwanych przez większość szyicką, ale islamskich

ekstremistów sanniccy zajęli duże obszary zachodniego Iraku

i wschodniej Syrii, gdy tymczasem syryjski rząd

zdominowany przez szyitów, tylko kontroluje rejony

zachodnie zamieszkane przez szyitów i chrześcijan.

Tymczasem Kurdowie zachowują w Iraku autonomię

pod względem prawnym jak i funkcjonalnym w Syrii.

Prezentowana mapa nie wyraża bezmyślnej spekulacji,

natomiast jest wyrażeniem realiów które maja sami

Irakijczycy i Syryjczycy. Jednym z głównych problemów

stojących do rozwiązania przed Irakiem, być może nawet

większym niż pytanie czy można pokonać ISIS, jest nurtująca

świat troska, czy rząd może przezwyciężyć sektariańskie

podziały i przekonać Sunnitów, Szyitów i Kurdów, że mogą

oni czuć się częścią samego Państwa irackiego. Dopóki

Irakijczycy nie uwierzą w

projekt porzucenia

narodowego

zróżnicowania przez rząd

iracki, i zaproponowania

programu współpracy

wszystkich ze

wszystkimi, dopóty

konflikt prawdopodobnie

będzie się utrzymywał.

Ostatnie komunikaty

napływające z regionu, o

wydarzeniach

związanych z dalszą

ekspansją radykalnych

islamistów, pomimo

pewnych taktycznych

porozumień i zwycięstw

rządowych sił irackich i

Kurdów, sytuują konflikt

jako jedno z najgroźniejszych zagrożeń dla systemu bezpieczeństwa międzynarodowego49

.

Dodatkowo, poszerzona analiza układu sił w regionie wskazuje na dyplomatyczną niechęć Turcji, do

aktywnego uczestniczenia w militarnej koalicji w kontekście odgrywającej strategiczną rolę

49

Eksperci i znawcy problemu – teoretycy- terroryzmu i działań COIN organizują konferencje poświęcone

problemom ekspansji IS (B Hoffman – Jamestown) przybliżaniu których niewątpliwie mogą pomóc studia

takich autorów jak: Kilcullen D., Counterinsurgency, Oxford University Press, NY 2010. Kilcullen D.,The

Accidental Gurilla: Fighating Small Wars in The Midst of a Big One. Oxford University Press, NY 2010.;

Kolenda Ch.D., The Counterinsurgency Challenge., Stackpole Books, US PA 2012.; Mack, A. J. (1975). Why

big nations lose small wars: The politics of asymmetric conflict. US: Hopkins University Press.;

http://www.stanford.edu/class/polisci211z/2.2/Mack%20WP%201975%20Asymm%20Conf.pdf; McKenzie, K.

(Jr) (2001). The Rise of Asymmetric Threats: Priorities for Defense Planning, Chapter 3, Quadrennial Defense

Review 2001 (s. 2). http://www.ndu.edu/inss/press/QDR_2001/sdcasch03.html

Mockaitis, R. Thomas. (2011). Resolving Insurgences. External Research Program: Strategic Studies Institute,

Carlise PA.

Strona 20 z 23

wschodniej flanki NATO. We współpracy szerokiej koalicji państw z krajem wiodącym Stanami

Zjednoczonymi, przyjęto Rezolucję RB NZ50

, w działaniach przeciwko państwu islamskiemu.

Potencjalne zagrożenie dla NATO wynika również, z mało przewidywanych reakcji regionalnego

mocarstwa i gracza jakim jest Turcja, ze swoimi aspiracjami i strategią (Grand Strategy) opartą na

uznanych światowo (Foreing Policy – nominowało prof. Davutoğlu M. do setki najwybitniejszych

myślicieli świata w 2013 roku) teoriach naukowych byłego szefa MSZ, a obecnego premiera Prof.

Ahmeta Davutoğlu51

. Wielką niewiadomą jest zakres relacji Turcji z państwem islamskim (IS) po

zwolnieniu tureckich dyplomatów przetrzymywanych przez kilka miesięcy w Iraku52

. Inny ważny

problem to tempo zmierzania tego kraju w kierunku postępującej islamizacji obejmującej wiele

dziedzin życia, nie wyłączając szkolnictwa oraz armii53

. Należy pamiętać, że w Turcji są operacyjne

instalacje z NATO Command Structure - NCS Sojuszniczego Dowództwa Lądowego54

oraz NATO

Force Structure - Korpus Szybkiego Reagowania – NRDC-T55

.

50

15 sierpnia 2014 Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła rezolucję nr 2170 nakładająca sankcje na sześciu ludzi,

finansujących i rekrutujących ludzi m.in. do bojówek Państwa Islamskiego. Wśród sześciu osób, wobec których

rezolucja zarządziła międzynarodowy zakaz podróżowania, zamrożenie aktywów finansowych i embargo na

broń, był Irakijczyk Abu Muhammad al-Adnani – rzecznik Państwa Islamskiego 51

Autor od 2012 roku cyklicznie uczestniczy w programie ERASMUS prowadząc zajęcia na stanowym

Uniwersytecie w Ankarze oraz w latach 2002-5 zamieszkiwał w Turcji w ramach pracy w NATO i brał udział w

formowaniu Korpusu Szybkiego Reagowania w Istambule (NRDC-T). Prof. A Davutoğlu był wymieniany w

rankingu prominentnych myślicieli świata przez Foreign Policy; jego strategiczne wizje są zawarte w wielu

kluczowych pracach, niektóre to: , "Zero Problems in A New Era, Foreign Policy, 25 March 2013.,

“Transformation of NATO and Turkey’s Position”, Perceptions: Journal of International Affairs, Vol. 17, No. 1

(Spring 2012), pp. 7-17. ; oraz w Grigoriadis G. J., The Davutoğlu Doctrine and Turkish Foreign Policy.,

Bilkent University / ELIAMEP., Middle Eastern Studies Programme, April 2010. 52

Komunikat: „Londyński "Times" twierdzi, że uzyskał listę nazwisk dżihadystów zwolnionych przez Turków i

przekazanych Państwu Islamskiemu. Są wśród nich trzej radykałowie z Francji, po dwóch ze Szwecji i

Macedonii, Szwajcar i Belg, a także dwaj muzułmanie z brytyjskimi paszportami”

.http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1251839,Turcy-wymienili-dzihadystow-Panstwa-Islamskiego-na-

swoich-dyplomatow (dostęp: 23.09.2014); 53

Szerzej patrz w: Rostkowska A., W Turcji coraz więcej islamu., Gazeta Wyborcza., 13 listopada 2014 oraz

opracowanie dyplomaty – eksperta regionu Ananicza Sz., Dylematy Turcji w wojnie przeciwko Państwu

Islamskiemu., http://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2014-10-15/dylematy-turcji-w-wojnie-przeciwko-

panstwu-islamskiemu (dostęp: 15.10.2014). 54

Alliad Land Command: https://www.lc.nato.int/ (dostęp: 05.06.2014). 55

NATO Rapid Deployable Corps – Turkey; http://www.hrf.tu.nato.int/ (dostęp: 04.10.2014).

Strona 21 z 23

Bibliografia

Eisenstadt M., Defeating ISIS: A Strategy for a Resilient Adversary and an Intractable Conflict, The

Washington Institute for Near East Policy, No. 20, November 2014.

Ashraf al-Khalidi., Tanner V., Project on Internal Displacement Sectarian Violence: Radical Groups

Drive Internal, [in:] Displacement in Iraq, The Brookings Institution - University of Bern, Washington

DC October 2006.

Ananicz Sz., Dylematy Turcji w wojnie przeciwko Państwu Islamskiemu., Analizy, OSW, Warszawa

2014. (http://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2014-10-15/dylematy-turcji-w-wojnie-

przeciwko-panstwu-islamskiemu

Belasco A., The Cost of Iraq, Afghanistan, and Other Global War on Terror Operations Since 9/11.

Washington D.C.: Congressional Research Service, U.S. Defense Policy and Budget. 2011.

Beauchamp Z., 11 facts that explain the escalating crisis in Iraq,

http://www.vox.com/2014/6/13/5803712/11-things-iraq-crisis-isis (dostęp:26.09.2014)

Beauchamp Z, Fisher M, Matthews D., 27 maps that explain the crisis in Iraq.,

http://www.vox.com/a/maps-explain-crisis-iraq (dostęp: 12.07.2014)

Brzeziński Z., Druga szansa, Świat Książki, Warszawa 2008.

Davutoğlu A., "Zero Problems in A New Era, Foreign Policy, 25 March 2013.

Davutoğlu A., “Transformation of NATO and Turkey’s Position”, Perceptions: Journal of International

Affairs, Vol. 17, No. 1 (Spring 2012).

Grigoriadis G. J., The Davutoğlu Doctrine and Turkish Foreign Policy., Bilkent University /

ELIAMEP., Middle Eastern Studies Programme, April 2010.

Boot M., Invisible Arms., Liveright Publishing Corporation., NY – London 2013.

CACI International Inc (CACI) and the National Defense University (NDU) (2008): An Executive

Summary of Symposium as of May 8th 2008:The Need for an Integrated National Asymmetric Threat

Strategy. Washington D.C.: NDU Press.

Center for Systemic Peace (2010). State Fragility and Warfare in the Global System. Pobrano 03

marzec 2011, z: http://www.systemicpeace.org/warlist.htm

Chandrasekaran, R. and Jaffe, G. (2009). McChrystal's Afghanistan plan stays mainly intact. Pobrano

10 grudnia 2009, z: http://www.washingtonpost.com/wp-

dyn/content/article/2009/12/06/AR2009120602377_pf.html.

Clinton, J. Ancker III, Burke, D. (2003). Doctrine for asymmetric Warfare. Military Review l July -

August: http://www.army.mil/professionalWriting/volumes/volume1/october_2003/10_03_1.html

Connable B., Embracing the Fog of War: Assessment and Metrics In Counterinsurgency, Santa

Monica (US): National Defense Research Institute, RAND Corporation, 2012.

Dereń J., Asymmetrical threat, Conference introductory paper for VIII International Conference and

Exhibition – Advanced Technologies for Homeland Defence and Border Protection, Hotel Marriott,

Warsaw.: Zarząd Targów Warszawskich SA, 2012.

Field Manual on Counterinsurgency. FM 3-24, MCWP 3-33.5 (2006). Washington: HQ Department of

Army.: http://www.fas.org/irp/doddir/army/fm3-24.pdf.

Fukuyama F., Koniec historii., Wydawnictwo znak., Kraków 2009.

Gentile, G., The Death of American Strategy. Infinity Journal, 2011, 14-16.

Hoffman F. G ., Conflict in the 21st Century: The Raise of Hybrid Wars., Potomac Institute for Policy

Studies., Arlington, Virginia, December 2007.

Hughes, G. (2011). The Military Role in Counterterrorism: Examples and Implications for Liberal

Democracies. Letort Paper. Strategic Studies Institute. Carlise PA.

Huntington, S.P. (1993), The Clash of Civilizations?., Foreign Affairs.:

http://www.foreignaffairs.com/articles/48950/samuel-p-huntington/the-clash-of-civilizations.

Huntington S.P., Zderzenie cywilizacji., Wydawnictwo Literackie, Muza, Warszawa 2008.

iCasualities: Statystyki z operacj OIF & OEFi., http://icasualties.org/OEF/index.aspx

Jean C., Geopolityka., Ossolineum., Wrocław 2007.

Johnson K., The Islamic State , Foreign Policy,

http://www.foreignpolicy.com/articles/2014/07/28/baghdadis_hillbillies_isis_iraq_syria_oil_terrorism

_islamic_state (dostęp: 11.08.2014).

Kagan W.F. (2011), Iraq Threat Assessment, A Report By The Critical Threats Project

Strona 22 z 23

Of The American Enterprise Institute May 2011.

Kasprzycki D., Irak-Iran 1980-1988, Wielkie Bitwy Historii, WTiS, Warszawa 2013.

Katzman K., Iraq: Politics, Governance, and Human Rights, Congressional Research Service 7-5700

www.crs.gov RS21968, February 5, 2014

Kaplan F., The Insurgents (David Petreus and the Plot to Change the American Way of War)., Simon

& Schuster , NY 2013.

Kilcullen D., Counterinsurgency, Oxford University Press, NY 2010.

Kilcullen D.,The Accidental Gurilla: Fighating Small Wars in The Midst of a Big One. Oxford

University Press, NY 2010.

Kolenda Ch.D., The Counterinsurgency Challenge., Stackpole Books, US PA 2012.

Kubiak K., Wojny konflikty zbrojne I punkty zapalne na świecie, TRIO Warszawa 2007.

Larrabee, F.S., , Johnson, S.E, Gordon IV, J., Wilson, P.A., Baxter, C., Lai D., Trenkov-Wermuth C..

NATO and the Challenges of Austerity, Santa Monica: by the RAND Corporation 2012.

Lipka. M, The Sunni-Shia divide: Where they live, what they believe and how they view each other;

http://www.pewresearch.org/fact-tank/2014/06/18/the-sunni-shia-divide-where-they-live-what-they-

believe-and-how-they-view-each-other.

Mack, A. J. (1975). Why big nations lose small wars: The politics of asymmetric conflict. US: Hopkins

University Press. Pobrano 10 października 2013. z:

http://www.stanford.edu/class/polisci211z/2.2/Mack%20WP%201975%20Asymm%20Conf.pdf

McKenzie, K. (Jr) (2001). The Rise of Asymmetric Threats: Priorities for Defense Planning, Chapter

3, Quadrennial Defense Review 2001 (s. 2). Pobrano 10 października 2013, z:

http://www.ndu.edu/inss/press/QDR_2001/sdcasch03.html

Mockaitis, R. Thomas. (2011). Resolving Insurgences. External Research Program: Strategic Studies

Institute, Carlise PA.

Monteiro, N.P. (2011), Unrest Assured. International Security, Vol. 36, No. 3 (Winter 2011/12), pp.

9–40, US: by the President and Fellows of Harvard College and the Massachusetts Institute of

Technology.

National Military Strategic Plan for the War on Terror. (GWOT - 2006), Washington, D.C.: Chairman

of the Joint Chiefs of Staff. Pobrano 10 października 2013, z: http://www.defense.gov/pubs/pdfs/2006-

01-25-strategic-plan.pdf

NATO Strategic Concept, Lisbon Summit, Brussels: NATO Public Diplomacy Division, 2010.

Ostrowski M., Talibowie za pięć dolarów: Rozmowa z gen. Davidem Petraeusem (Polityka –

cyfrowa:29 kwietnia 2010);

Oziemkowski J., Konflikty międzynarodowe po 1945 roku., Bellona, Warszawa 2011. s. 258-262.

Rashid A., Jihad The Raise of Militant Islam in Central Asia., Penguin Books, Yale University 2003.

Rashid A., Taliban Islam, Oil and the New Great game in Central Asia, L.B. Tauris & Co Ltd, New

York 2001.

Rostkowska A., W Turcji coraz więcej islamu., Gazeta Wyborcza., 13 listopada 2014.

Sanches S. R., (gen. Ret.)., Mądrzejszy w boju, (tłum gen M Ojrzanowski), a marszałek 2010.

SEMP Biot #151(z protokołu przesłuchania):“How Saddam Hussein thinks” available at:

http://www.semp.us/biots/biot_151.html

Smith R., The Utility of Force: The Art of War in the Modern World. NY: Vintage Books 2007.

Strange J., Centres of Gravity & Critical Vulnerabilities (Building on the Clausevitzian Foundation,

Marine Corps, War College 1996.

Szubrycht T., Analiza podobieństw operacji militarnych innych niż wojna oraz działań pozwalających

zminimalizować zagrożenia asymetryczne., ZN AMW., rk XLVII. Nr 1 (164) 2006.

The public record of violent deaths following the 2003 invasion of Iraq;

https://www.iraqbodycount.org

T.V. Paul., : Asymmetric Conflicts: War Initiation by Weaker Powers. Cambridge University Press

1994

United States Institute of Peace: The Iraq Study Group Report.,(team led by J A Baker III),

Washington D.C. 2006

Woodward B., Wojna Busha, Magnum, Warszawa 2003.

Woodward B., Plan ataku, Magnum, Warszawa 2004.

Woodward B., Stan zakłamania, , Magnum, Warszawa 2007.

Strona 23 z 23

Islamic State (IS) Expansion Imposes Threat for NATO

Key words: Iraq, Syria, Libya , Lebanon, Islamic State, terrorism, insurgency, ethnicity, COIN,

NATO

Summary

This paper examines the results of the systemic research within the area of international security,

including the causes and origins of the American invasion of Iraq in March 2003 launched by

collation during Operation Iraqi Freedom (OIF). Analyzed are the consequences of the invasion and

causes of permanent destabilization of the country resulted in hundreds of thousands of victims of the

citizens in the context of the religious and ethnic antagonisms. The author is searching for thesis

confirmation that progressing deregulation mechanisms of the functioning of the State and pervasive

corruption justify the reasons for the space for the promotion and creation of Shariah States

constituting a moral backbone established the Caliphate (Islamic State (IS).

The growing influence and threat of IS to international community, in spite of their cruel murders

sourced from sectarian violence, find the support of many Sunnis’ communities, and is justified by

theirs striving for kind of freedom from reigning general disorder, army’s lack of spirit combat and

misconduct, , the elimination of corrupted officials, and a taking side Government. Another problem

concerned the depreciation of the standards of international law, it being understood that the invasion

of Iraq was an act of lawlessness, carrying unpredictable consequences for regional instability

affecting international security and economic order, including NATO countries. Diplomatic initiatives

undertaken by international organisations are examined with forum's efforts to try to develop a

strategy for tactical action undertaken by ad hoc coalition of will fighting Islamic State (Caliphate) in

the Middle East and North Africa.

Dereń Jerzy ekspert w zakresie analiz i planowania strategicznego, badania wymagań

interoperacyjności i standaryzacji (współautor monografii – AON), pracownik naukowo -

dydaktyczny Instytutu Bezpieczeństwa i Spraw Międzynarodowych we Wrocławskiej Dolnośląskiej

Szkole Wyższej oraz Kierownik Centrum Badań nad Bezpieczeństwem. W latach 1994-2005 (2007)

pracował na międzynarodowych stanowiskach w organizacjach bezpieczeństwa międzynarodowego:

ONZ, KBWiE oraz NATO. Był ekspertem w zespołach zadaniowych planowania sił i formowania

dowództw (DHQTF) oraz badań i rozwoju w RTO, NC3A. Uczestniczył w przygotowaniu i

egzekwowaniu planów operacyjnych w centrach operacyjnych NATO w regionach wojennych i

kryzysów (JOC: SHAPE, AFSOUTH). Był koordynatorem działań w misjach NATO na Bałkanach ,

konsultantem z ramienia NATO w sztabie Wojskowym UE w dziedzinie planowania obronnego i

reagowania kryzysowego, szefem HRM (G-1) podczas formowania dowództwa Korpusu NRDC-T w

Turcji, szefem logistyki (G-4) sektora MINURSO Sahara Zachodnia, ekspertem UNSCOM w

inspekcji pałaców prezydenckich w Iraku oraz głównym specjalistą w zespole doradcy NATO dla

Ministra Obrony Islamskiej Republiki Afganistanu w dziedzinie formowania Narodowych Sił

Bezpieczeństwa. Był asystentem Szefa Sztabu 2KZ , .po. Szefa Sztabu oraz z-cy Dowódcy Korpusu w

latach 2005-8. Współautor ekspertyzy n.t. Zarządzania Kryzysowego w UE dla UKIE (MSZ) przed

objęciem przez Polskę Prezydencji w UE . Autor ekspertyzy nt. certyfikowania zdolności Wojsk

Specjalnych. Autor wielu analiz i publikacji z dziedziny bezpieczeństwa i obronności.