seyir defteri - CHIP Online

3

CHIP | EYLÜL 2002

seyir defteri

Eylül CHIP ve CHIP CD’leri Dopdolu...»»Bu ay çok zengin bir içerikle yine karşınızdayız. 2 CD’nin yanında bu ay tümokurlarımıza iki tane de kitapçık veriyoruz. Birinci kitapçık, dijital fotoğrafhakkında aradığınız her türlü teknik ve pratik bilgiyi bulabileceğiniz bir ek.İkinci kitapçığımız olan CHIP Workshop’ta ise Web Programlama, Excel, Flashve Photoshop eğitim kursları yer alıyor. Her ay CHIP’le birlikte sahipolabileceğiniz CHIP Workshop’u biriktirmeye başlayabilirsiniz.

eCHIP’te tam sürüm Türkçe web editörü FastPage ve tam sürüm PartitionManager 2000 programlarını bulabilirsiniz. eCHIP’te yayınlanan PC Online,Computer Easy ve Suxxess dijital dergilerinde de zengin bir içerik sizleri bekliyor. Bu bölümlere mutlaka bakmanızı öneriyorum. CHIP’in sizler içinhazırladığı Donanım Rehberi CD’siyle de sesli ve görüntülü anlatımlareşliğinde PC montajını öğrenebilir ve donanım uzmanı olmak yolunda ilkadımınızı atabilirsiniz.

19 sayfalık kapak konumuzda (s18) sabitdiskler hakkında aradığınız her türlübilgiye ulaşabilirsiniz. Sabitdisk rehberi niteliğindeki bu dosyada sabitdiskteknolojileri, sabitdisk kullanımında dikkat edilmesi gerekenler, diskperformansına etki eden faktörler, sabitdisk satın alma ve optimizasyonrehberi, disk bölümleme ve piyasadaki en yeni sabitdisklerin karşılaştırmalı testini bulabilirsiniz.

Windows 9x’ten XP’ye geçiş yapan ve yeni işletim sistemine alışamayanokurlarımız için bu ay Windows XP kursuna (s122) başlıyoruz. Bu kursu takipederek Windows XP’yi tam anlamıyla öğrenebilirsiniz. Yine bu ay başlayan birdiğer kursumuz da “Web Tasarımı” (s198). Dreamweaver ile web sayfasıhazırlamakla başlayan kursumuz sona erdiğinde, kendi web sitenizi kolaycahazırlayabilecek seviyeye geleceksiniz. Web tasarımına ilgi duyan okurlarımızaayrıca Homepage özel sayımızın da merkez bayilerde satışa sunulduğunu vehızla tükendiğini hatırlatmak istiyorum. Özel sayımızı bulmakta zorlananlar 3-8 Eylül tarihleri arasında düzenlenen CeBIT Bilişim eurasia fuarındakistandımızı ziyaret edebilirler.

Eylül sayımızın zengin içeriğinde dikkati çeken diğer konular ise sıradışıdonanım ipuçlarına yer verdiğimiz “Donanım İpuçları” (s72), Windows içinen iyi 25 eklenti programı (s100), DSL ve alternatif internet bağlantıları(s184) ve profesyonel CD kopyalama ipuçları (s150).

CHIP’in yeni içeriğiyle ilgili eleştiri ve yorumlarınızı [email protected] adresine bekliyoruz. CeBIT Bilişim eurasia fuarında buluşabilmek dileğiyle...

Ufuk Yamank›l›ço¤lu,Genel Yay›n Yönetmeni

[email protected]

6

CHIP | EYLÜL 2002

Çal›flmayan CD’lerSayın CHIP dergisi çalışanları, 4-5 yıldırderginizi beğeniyle takip ediyorum, fa-kat son 2-3 aydır vermiş olduğunuzpromosyon CD'lerde hayal kırıklığınauğradım. Durum şu: Haziran 2002CD'si bende ve başka arkadaşlarımdahiç çalışmamış, Temmuz 2002 CD'sin-de, benim ilgimi çeken ve dergide ta-nıttığınız bir program hata verdi veçalışmadı, Ağustos 2002 CD'sinde, der-gide tanıtılan ve benim çok ilgimi çe-ken HotHTML programı da hata ver-di. Tabii ki bunların hepsi bir tesadüfde olabilir ve tüm bu programları sizvermek zorunda da değilsiniz, fakat nekadar da olsa insan hayal kırıklığınauğruyor. Promosyon dahi olsa, birazdaha fazla özen gösterilirse ve müşterimemnun kalırsa, daha iyi olacağı ka-naatindeyim. Saygılarımla. Levent Karagöz

Ch›p: Hatalı olan CD’leri yenileriyle de-ğiştiriyoruz. Bunun için [email protected] adresine sorununuzu bildirebilirsi-niz.

Oyun demolar›Derginizi yaklaşık bir yıldır takip ediyo-rum ve oldukça beğeniyorum. Fakatherkesin olabileceği gibi sizin de bazı ek-sikleriniz var ve bu eksiklerin düzeltil-mesi için elinizden geleni yaptığınızıtahmin ediyorum.

Benim sizden ricam, derginizde birazda oyun yorumlarına yer vermeniz ve

eCHIP CD’nizin içeriğini biraz geliştir-meniz. CD’nizin içeriğini biraz demola-ra değil, güncel oyun update’lerine yö-neltebilir misiniz? Eminim bundan her-kes memnun olacaktır. Bir de baskı kali-teniz biraz düşük, ben dergimi sürekliyanımda taşıdığım için dış kapağın bo-yası akıyor ve sürekli dergimin dış görü-nüşü bozuluyor. Tahmin ederseniz der-ginin bundan sonra arşivlenmesi müm-kün olmuyor.

Derginizin reklamlarını da bir arayatoplayabilir misiniz? Aradığımız ilanı is-tediğimiz zaman bulamıyoruz. Eminimherkes dergideki reklamlardan da fayda-lanabilmek isteyecektir. Lütfen istekleri-mi çok görmeyip, yapabildiğinizi yapın.

Engin fiarlak

Donan›m kursuSevgili CHIP, derginizi severek takip edi-yorum. Acaba eski yayınlarınızda olduğugibi “Donanım Kursu” adı altında bir PCiçin gerekli olan donanımları yayınlarsa-nız, yani eski bölümünüzü tekrar koyar-sanız iyi olur. Saygılarımla. Y›lmaz Yalç›n

Arama motorlar›na site kayd›CHIP dergisini uzun zamandır takip et-mekte ve dergimizin yayınlamış olduğukonularda bilgi almış olmaktayım. Yal-nız aklıma takılan bir konu var. O da şu,kısa zaman önce internette site yapmışbulunmaktayım. Şimdi ben bu siteyi in-ternet arama motorlarına kayıt ettirmek

istiyorum, bu konuda örnekli açıklamalıbir yazı dergide yayınlarsanız sevinirim.Böylece uzun soluklu bir dergi okuruolarak, hem beni bilgilendirmiş olursu-nuz hem de bu konuyla ilgilenen arka-daşlarımıza yardımcı olursunuz.

Elçin Yamanel

Ch›p: Daha önceki sayılarımızda bu ko-nuyla ilgili bilgiler vermiştik, ancak önü-müzdeki sayılarda bu konuya tekrar yerverebiliriz. Yeni çıkan Homepage özel sa-yımızda da web tasarımı konusunda ara-dığınız birçok bilgiye ulaşabilirsiniz.

eCHIP tart›flma forumuMerhaba, dergide çok fazla donanımsayfası var. Bu sayfaları biraz daha azal-tıp, daha fazla araştırma konusuna yerverirseniz iyi olur. Ayrıca "CHIP Top 10"listeleri de gereksiz yer işgali yapıyor. Bulisteler her ay neredeyse sabit kalıyor. Pi-yasaya çıkan yeni ürünleri test edip tab-loları da e-CHIP'te yayınlarsanız dahaiyi olur.

Kriz yüzünden herkes bir şekilde yurtdışına kaçmaya niyetleniyor. BT'cilerinyurt dışında iş bulabilme imkanları, im-kansızlıkları, nerelere başvurulabilecek-leri gibi konularda bir dosya hazırlarsa-nız çok faydalı olacaktır. Bir de bu konu-da bir dosya hazırlandığında, ülke olaraksadece Almanya'dan bahsediliyor. Hal-buki BT alanında, elemana ihtiyaç du-yan ve refah düzeyi çok iyi olan her ülke-nin yer alması gerekir.

Derginin kapak tasarımıyla iç sayfala-rın tasarımı uyumsuz. Dergi kapağındakullanılan bazı açık tonlardaki renklerde oldukça rahatsız edici.

Türkiye’deki hiçbir bilgisayar dergi-sinde web tasarımı ile ilgili ders yazılarıhazırlanmıyor. Genelde HTML nedir,tablo nasıl oluşturulur, font rengi, boyu-tu, cinsi gibi herkesin bildiği ve birkaçsaat içerisinde öğrenebileceği basit bilgi-ler web tasarımı diye okurlara sunulu-yor. Bu konuda CHIP olarak yapılmasıgerekeni yapacağınıza eminim.

e-CHIP tasarım ve içerik açısındanoldukça dağınık bir durumda. Tüm CDiçeriğini tek bir arabirim altında sunar-sanız iyi olur. Bir de yazıların arkasına

[email protected]

AYIN OKUR MEKTUBU

Yedekleme, geri yükleme, koruma, bak›m“Verilerinizi Koruyun” CHIP 8/2002

Teşekkür etmek istiyorum. İşim gereği, çok değerlive kanuni sorumlulukları olan bilgilerin saklandığıbilgisayarımın başkalarına karşı savunmasız kalma-sından endişelenir, önemli bilgilerin güvenliğindenşüphe ederdim. Sık olmasa da, oyun oynarken bileçalıştırdığım oyunun bilgisayarı bozup büyük zararaneden olacağından korkardım. Kapak konunuzu gö-rüp derginizi ilk defa aldıktan sonra artık verilerimingüvenliği konusunda aldığım önlemler sayesinde ya-şadığım rahatlık için size teşekkür borçlu olduğumubelirtmek isterim. Ellerinize sağlık. K›v›lc›m Dönmez

okuryorum

8

CHIP | EYLÜL 2002

yerleştirdiğiniz imajları kaldırsanız, ya-zıları daha rahat okuma imkanına sahipoluruz.

e-CHIP'le verilen programların çoğukullanışsız ve verilmesine de gerek yok.Mesela web, 2D/3D tasarım her zamanön planda. Bu alanlarda isim yapmışprogramları vermeniz, bir kare çizipüzerine de yazı yazıp "bakın buton yap-tım" diyen kalitesiz programları ver-mekten daha fazla yarar sağlayacaktır.Bir de Türklerin en büyük sorunların-dan biri olan yabancı dil yetersizliği var.Dil ve web çeviri programları verirsenizyine çoğunluğa hitap etmiş olursunuz.

chip.com.tr'de yer alacak ve CHIP-e-CHIP' in tartışılacağı bir forum açarsa-nız iyi olur. Böylece okurların ortak fi-kirleri doğrultusunda daha sağlıklı biriçerik-tasarım oluşmuş olur. Cem G.

Ch›p: Eleştirileriniz ve önerileriniz içinteşekkür ederiz.

Windows XP yamalar›Merhaba, öncelikle böyle bir dergi hazır-ladığınız için teşekkür ederim... Sizdenbiz kullanıcılar için bir dileğim var. Buda arada sırada XP'nin yamalarını ya-yınlamanız. (Tabii ki yayınlanabiliyor-sa!) Malum internet bağlantı ücreti belli,artı bir de dergi parası...Tabii bunlar bizkullanıcılara epey ağır geliyor.

Mehmet Suat Aksu

Ch›p: Windows XP için Service Pack ya-yınlanana kadar maalesef bu yamalarıCD’de vermemiz mümkün değil, dosyala-rı Windows Update ile yüklemeniz gereki-yor.

Eksiklikler ve isteklerBen derginizin hastasıyım. Yani almadanedemiyorum. Fakat birkaç eksiği var di-ye düşünüyorum ve bu eksikler gideri-lirse daha çok satacağından eminim.Eksikler:1. Derginin sayfa sayısı yeterli değil,2. Her kesime hitap etmiyor. Mesela ba-na fazla hitap etmiyor. Ben yazılımcılıklauğraşıyorum. Fakat önceden bu dergideVisual Basic ile ilgili bölümler vardı azdaolsa. Fakat şimdi hiç yok. Lütfen prog-ramlamaya da yer verin.3. Reklam sayısı çok fazla. Neredeysederginin yarısı reklam.4. Neredeyse her ay aynı programlar CDiçerisinde yer alıyor...

Fakat yine de ben bu dergiden vazgeçe-mem. Mustafa Berkan Biçer

Yeni sürücülerMerhaba, verdiğiniz CHIP CD’de, Ge-force ekran kartları ve Intel’in yeni versi-on sürücülerini de eklerseniz sevinirim.

Turgay Sahna

Ch›p: Aygıt sürücülerini içeren CD’leridüzenli aralıklarla okurlarımıza sunmayadevam edeceğiz.

Sayfa say›s› düflüyorUzun zamandır CHIP dergisini takipediyorum, ama zaman geçtikçe kalite-nizde ve sayfa sayınızda bir düşüş, aksinefiyatta ve reklamlarda bir artış görüyo-rum. Bu nereye kadar böyle gidecek...

Alper Özkarc›

‹çindekiler k›sm›n› CD’ye koyunSevgili CHIP Editörleri, Derginizi ikiyıldır aralıksız alıyorum, içeriğinin çokzengin ve faydalı olduğu kanaatindeyim.Derginin yanı sıra verdiğiniz CD' lerdede her zaman işe yarayacak araçlar bulu-nuyor. Elektronik dergiler ise, sanıyo-rum Türkiye'ye sizin getirmiş olduğu-nuz bir yenilik, onları da ilgiyle takipediyorum.

Benim sizden bir ricam var, uygula-maya koyarsanız sevinirim: Dedim ya,dergilerde çok faydalı bilgiler var, bu bil-gilere ulaşmak onlarca dergi arasından,hem oldukça zor hem de zaman alıcıoluyor. Bazen ulaşmak istediğim bilgi-nin, dergilerden birisinde var olduğunubilmeme rağmen, hangi dergide olduğu-nu bulamıyorum. Bu noktada size biröneri getiriyorum; her ayki dergininiçindekiler kısmını Excel formatında oayki CD' de yayınlarsanız, hem geçmişsayılardaki bilgilere ulaşmamız kolaylaş-mış olur, hem de bizi büyük zahmetler-den kurtarmış olursunuz. Bu uygulama-nın benim gibi birçok kullanıcıya fayda-sı olacağını ümit ediyorum. ‹lker K›l›n

Ch›p: Öneriniz için teşekkürler. Bu isteği-nizin çok yakında hayata geçmesi için ça-lışmalarımız devam ediyor.

Çok fley ö¤rendim...Derginizi 10 ay gibi kısa bir süreden beritakip etmeme rağmen, sayenizde şu an-da kendi başıma en iyi ve en ekonomikbilgisayarı yapabilecek düzeydeyim.

Ürünler arasındaki kalite farkını anlaya-biliyorum ve neyin bana daha yararlıolabileceğini seçebiliyorum. Donanımproblemleriyle başa çıkabiliyorum.

Ufuk A.

Bilgisayar-Elektronik sözlü¤üDerginiz hakkında dikkate alınmasıümidiyle birkaç istirhamım olacak;1- Kapsamlı bilgisayar–elektronik teknikterimler sözlüğü (kitap olarak),2- Sayfa reklamlarının konuları bölme-den dizayn edilmesi,3- Donanımların elektronik kısımları-nın ayrıntılı olarak izah edilmesi,4- Teknolojinin geçmişten günümüzekadarki serüveni,5- Konuların sonlarındaki küçük kutu-cuk halindeki açıklamalı sözlüklerin bu-lundurulması. Mehmet Y›ld›r›m

Linux-Windows karfl›laflt›rmas›Selamlar; derginizi heyecanla ve her ayzevkle takip ediyorum. “Web TasarımÖzel” sayısı da gerçekten çok güzel ha-zırlanmış. Emeği geçenlere teşekkürler..Şimdi önerime geleyim. İnternette birsürü forum geziyorum. Ve forumlarınhemen hemen hepsinde Linux mu Win-dows mu tartışması almış başını gidiyor.Ortam bayağı hararetli ve bazen tartış-ma seviyesinin düştüğünü de görebiliyo-rum.

Size önerim Türkiye'nin bilgisayarkonusunda başı çeken dergilerinden biriolarak Linux ve Windows sistemleriniobjektif bir ortamda her konuda karşı-laştırmalı bir teste sokmanız. Ve objektifaçıdan sonuçlarını yayınlamanız. Böylebir araştırma ve test sanırım bu tartış-malara bir nebze ilaç olabilecektir. Böy-lece bu konuda fazla fikri olmayanları daaydınlatmış olacaksınız.

R›dvan Can

YORUM VE YARDIM

3Dergideki yaz›larla ve genel olarak

dergiyle ilgili görüfllerinizi

[email protected] adresine

gönderebilirsiniz.

3Lütfen bilgisayarla ilgili sorular›n›z›

[email protected] adresine iletin.

3Ayr›ca [email protected] adresine

gönderece¤iniz e-mail’lerde isminizi

yazmay› unutmay›n.

10

CHIP | EYLÜL 2002

günc

el ■ Peer to Peer Networks (P2P, yani NoktadanNoktaya Ba¤l› A¤), internetin gelece¤i olacak.Hatta flimdiden Peekabooty ad›nda bir P2Pbrowser mevcut ve bu birlik P2P a¤lar›n araflt›r-

mas› için 450 bin euro’luk destek verecek. Böy-lece dünya çap›nda, anonim ve engelleneme-yen a¤ hayali de gerçeklefliyor. Ancak bu sürezarf›nda özellikle müzik ve film endüstrisi elinegeçirdi¤i P2P yaz›l›mlar›n› yaz›ld›¤›na piflmanetmeye kararl› görünüyor. En son kurban› iseMP3 paylafl›m arac› AudioGalaxy.

Amerikan müzik endüstrisinin popüler pay-lafl›m arac›na karfl› açt›¤› bir dava sonras›nda,müzik parçalar›n›n indirilmesini neredeyse en-gelleyen bir süzgeç uygulamaya konuldu. Mil-

yonlarca eski AudioGalaxy kul-lan›c›s› an›nda Bearshare, Ka-ZaA ve küçük Filetopia gibi al-ternatiflere baflvurdular ve ora-da çal›flmaya devam ettiler.

KaZaA’n›n da gözü korktu vefirma, ana vatan› Hollanda’datelif haklar›n› çi¤nemek suçun-dan cezaya çarpt›r›ld›¤› için ken-disini Avustralyal›lara satt›. Filmseverlerin gözdesi olan eDonkeyismindeki paylafl›m arac› ise, ye-ni istemcisi “Flock” ve “Over-

net” ad›ndaki yeni a¤ yap›s› sayesinde engel ta-n›madan büyüyor.

Ancak endüstri paylafl›m araçlar›n›n tabutu-nu haz›rlamaya devam etti¤i için bu yar›fl›n nekadar devem edece¤i henüz belli de¤il. Holly-wood’dan Amerikan temsilcisi Howard Bermanise, firmalara kanuni olarak yetki atanarak söz

Napster’dan sonra takipçilerinin de atefl alt›na al›nmas› çok uzun sürmedi.

Müzik endüstrisi Napster mirasç›lar›n›n yakas›n› b›rakm›yor.

“‹ndirilen filmlerinsay›s› bir DVD ücreti ileçarp›ld›¤›nda müthiflyüksek bir rakam ilekarfl›lafl›l›yor”Johannes Klingsporn, Film Da¤›t›c›lar› Birli¤i Yöneticisi

Peer to Peer A¤lar› Zor Durumda

Paylafl›mYaz›l›mlar›

www.audiogalaxy.com:Haziran 2002’den beri inceleniyor.

Art›k kullan›fls›zwww.napster.com:2000 sonbahar›ndan beri kapal›.

Savafl Sebebi

11

CHIP | EYLÜL 2002

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» HHII--TTEECCHH »» IINNTTEERRNNEETT

konusu P2P a¤lar›n› hack’lemek içinizin verilmesini istiyor. Yani resmen birsanal savafl ç›¤l›¤› at›l›yor.

Film endüstrisi de bu konuya dikkat-le yaklafl›yor. Helmut Possman, filmkonfederasyonunun yöneticisi, müzikdünyas›ndaki de¤iflimi olumsuz bir ör-nek olarak gösteriyor ve endiflesini“Orada gerçekleflenler bizim de bafl›m›-za gelebilir” sözüyle dile getiriyor. Filmda¤›t›c›lar› birli¤i, bu nedenle ifllerindaha da kötüye gitmemesi için önlem-ler üzerinde çal›fl›yor. Johannes Klings-porn çal›flmalar›n›, “Paylafl›m araçlar›n›devaml› gözetliyor ve kullan›c›lar› izle-mek ve sunucular› bombalayarak ka-patmak için gerilla yöntemlerini kulla-n›yoruz” sözleriyle aç›kl›yor. BöyleceKaZaA’da daha fazla virüs ve bozukdosya bulunmas› dikkat çekiyor. Kurba-n›n bilgilerini toplayan ve merkezi birbilgisayara bildiren Backdo-or.K0wbot.1.3.B isimli kurt da flu angündemde.

Görüntü kalitesi konuflur

Klingsporn, internetteki DVD kopyala-r›na karfl› yeni koruma mekanizmalar›gelifltirildi¤ini ve kanuni önlemlerebaflvuruldu¤unu dile getiriyor. Güncel

sinema filmlerinin yay›lmas›n› flu an-daki düflük görüntü kalitesi engelliyor,ancak teknoloji her geçen gün ilerliyor.Büyük filmlerin tüm dünyada ayn› an-da gösterime girmesi ise, düflük kalitelifilmlerin indirilme oran›n› azalt›yor.P2P araçlar›n›n kullan›c›lar› Klings-porn’un flikayetlerinin, “‹ndirilen film-lerin say›s› bir DVD ücreti ile çarp›ld›-¤›nda müthifl yüksek bir rakam ile kar-fl›lafl›l›yor,” do¤rulu¤unu destekliyor.

Firma sahipleri aray›fl içinde

Müzik ve film endüstrisi, yasal net ge-rillas› savafl›n›n haricinde flu ana kadarpek baflar›l› olmasa da internet üzerin-den yeni sat›fl teknikleri ar›yor. Webüzerindeki müzik kayna¤› olarak sade-ce P2P araçlar› baflar›l› olarak göze çar-p›yorlar. Endüstrinin internet ça¤›n› ya-kalayamad›¤›n› Almanya FonogrofikSektörü Birli¤i’nden (IFPI) ThorstenHansen kabul etmiyor. ‹nternet çokuzun zamand›r tan›t›m için kullan›l›yorve ayr› ticari bir giriflim olarak görüldü-¤ünden beri internette müzik buluna-biliyor. Ücretsiz illegal hizmetlerin var-

l›¤› internettte pazara uygun fiyatlan-d›rma yap›lmas›n› engelledi¤i için su-çun söz konusu paylafl›m araçlar›ndaoldu¤u aç›klan›yor. Ayr›ca Hansen, IFPIüyesi kurulufllar›n ileride ilginç ve bek-lenmeyen web hizmetleri ile karfl›m›zaç›kaca¤› kehanetinde bulunuyor. Bunakarfl›l›k bir müzik endüstrisi temsilcisi,CHIP’e, uzun süre CD teknolojisi üze-rinde duruldu¤unu ve internetin dikka-te al›nmad›¤›n› da itiraf ediyor.

Müzik endüstrisinin hatalar›n› telafietme çabalar›ysa art›k bafllad›. ‹lk ör-neklerden biri olan Almanya Universal,9 A¤ustosta hizmete giren Popfile hiz-meti ile yeni bir ak›m bafllatmaya çal›-fl›yor. ‹lk olarak, eski ve yeni parçalar-dan oluflan WMA biçimindeki 5.000flark›, tanesi 99 cent karfl›l›¤›nda sat›flasunuldu. Bu parçalar hem kopyalanabi-lir hem de audio CD olarak kaydedilebi-lirler. Universal, parça de¤iflimi yapan-lar› ise her parçan›n yükleme esnas›n-da alaca¤› müflterinin kullan›c› kimli¤iile kontrol edecek. Popfile, bu sayedegerilla yöntemlerine k›yasla daha cen-tilmence bir yol olarak dikkat çekiyor.

Büyük Av: Müzik endüstrisi, paylafl›maraçlar›na karfl› her geçen gün yeni birsavafl aç›yor. ‹lk kurban Napster’d›. KaZaA ise flu anda virüslerle bo¤ufluyor.

Film endüstrisi itiraf ediyor: “Paylafl›m araçlar›n› takip edip, sunucular› bombalayarak kapatmakiçin gerilla yöntemleri kullan›yoruz“

www.kazaa.comDaval› ve sürekli bombalan›yor.

www.morpheus-os.comFinansal problemler.

fiu an belirsiz

www.bearshare.comEndüstrinin bir sonraki hedefi.

www.edonkey2000.comHala sa¤l›kl› ve canl›.

12

Haberler


CHIP | EYLÜL 2002

■ Her k›taya bir tane düflen Cebit fuarlar›n-dan bizim pay›m›za düfleni, CebitBilisim’inAvrasya 02 versiyonu 3-8 Eylül 2002 tarihleri

aras›nda Tüyap Beylik-düzü’nde gerçekleflti-

rilecek. Önceki y›l-larda Biliflim Fuar›olarak an›lan 11yafl›ndaki organi-zasyon, bu seneCebitBiliflim ad›-n› ald›. Türki-ye’dekiler ka-dar dünya ça-

p›ndaki teknolojiflirketlerinin, son kullan›c›lar›n ve IT profes-yonellerinin de ilgisini toplayan fuar kapsa-m›nda, art›k bir gelenek haline gelen BiliflimZirvesi ile sektörün uzmanlar›n› dinlemeyef›rsat veren toplant›lar, paneller, konuflma-lar, forumlar da düzenlenecek.

‹nternet dünyas›na tek kap›

fiehir merkezine uzak olmas›na ra¤men özelservis ve ek IETT otobüsleri ile ulafl›m deste-¤i sa¤lanan fuarda, teknoloji firmalar›n›n enson ürünlerini sergileyecek olmalar› CebitBi-lisim02’yi ziyaretçilerin ilgi merkezi halinegetirece¤i düflünülüyor.

Biliflim Fuar›’nda internet dünyas› ileilgilenenler için de özel bir bölüm ola-

cak. Tek bir kap›dan girilecek özelinternet dünyas›nda çözüm ve hiz-met sa¤lay›c›lar›, e-ticaret, e-ifl,bankalar›n “e” uygulamalar› gibi in-

ternette bir çok alanda servis veren flir-ketler yer alacak. ‹nternet dünyas›, CeBIT Bi-

liflim eurasia kapsam›nda 2.nci salonda yeralacak. ‹lk kez kendilerine ayr›lm›fl bir alandakonumlanacak olan portal’lar, internet dün-yas› özel temas› alt›nda fuar ziyaretçileri ilebuluflacak. ‹nternet dünyas›nda yer alacakportal’lar› flöyle s›ralayabiliriz; Arabul.com,ataonline.com.tr, Baskuda.com, beygir.com,beyazperde.com, e-bebek.com, gaze-tex.com. hayalevi.com, hitechnews.com, in-fotrace.com.tr, kahkaha.com, leman.com.tr,medyatext.com, muzayede.com, pando-ra.com.tr, secretcv.com, turk.internet.com, ,telerehber.com...

Türkiye’nin ilk internet reklamc›l›¤› vemedya planlamas› yapan internet sitesiNoktakom da, buluflma noktas› olma misyo-nu ile gerçeklefltirece¤i ‘Noktakom Cafe’ ileinternet dünyas›nda yer alacak. Ayr›ca Supe-ronline taraf›ndan tüm fuar alan› kablosuzinternet ba¤lant›s› ile donat›lacak. Böyleceinternet’e ba¤lanabilecek mobil cihazlarasahip ziyaretçiler, kablosuz altyap› deste¤iile fuar alan›nda diledikleri an diledikleri ka-dar internete ba¤lanabilecekler.Bilgi için: www.cebitbilisim.com

Biliflim Fuar› olarak bilinen organizasyonun onbirincisi profesyonelinden,son kullan›c›s›na teknolojiyle ilgilenenlerin buluflma noktas› olacak.

Biliflim Fuar›’n›n Durmak Bilmeyen De¤iflimi

CeBIT Biliflim “eurasia”

Geçen sene temelleri at›lan ve bu sene 1500m2’lik bir bölümde uygulamaya geçecek olan e-devlet adas›nda devlet, elektronik ve fleffaf devletiyans›tan tüm uygulamalar›n› sergileyecek. Bakan-l›klar›n bir yans›mas›n›n bu ada içinde görülece¤iprojede devletin elektronikleflme ve fleffaflaflmasürecindeki uygulamalar› vatandafl ile buluflturu-lacak ve devletin fleffaflaflma sürecinin ilk uygula-malar› CeBIT Biliflim Fuar› ve Biliflim Zirvesi s›ras›n-da kamuoyuna yans›yacak. e-devlet kapsam›ndavatandafllar›n inceleyebilece¤i projeleri sergileye-cek devlet kurumlar› ise flunlar: ❿ Afet iflleri❿ Baflbakanl›k❿ Bay›nd›rl›k ve ‹skan Bakanl›¤›❿ D›fliflleri Bakanl›¤›❿ Emniyet Genel Müdürlü¤ü❿ Gümrük Müsteflarl›¤›❿ ‹fl ve ‹flçi Bulma Kurumu❿ Kültür Bakanl›¤›❿Maliye Bakanl›¤›❿Merkez Bankas›❿MERN‹S❿Milli Emlak❿MTA❿ Tapu Kadastro❿ Tar›m Bakanl›¤›❿ TRT

E-DEVLET GÖRÜCÜYE ÇIKIYOR

MMS Furyas›:

Yo¤un reklamla MMS hizmetlerini

tan›tan operatörlerin,Biliflim Fuar›’n› bir

tan›t›m organizasyonunadönüfltürmeleri

bekleniyor.

14

Haberler


CHIP | EYLÜL 2002

Microsoft, AMD ve Intel ile beraber çal›flarak, PC’leri daha güvenli k›lmay› planl›yor.

Bu güvenli¤in bedeli, kullan›c›lar›n ödemek zorunda kalacaklar› yüksek fiyat› olacak.

Güvenli ‹flletim Sistemi

Palladium: PC Polisi Microsoft■ Bilgisayar dünyas›, Microsoft’a göre bundan

böyle bilgisayara bulaflan virüslerin olmad›¤› bir

devrimin efli¤inde... Tabii ki casus yaz›l›m, özel

numara çeviricileri gibi hileler de olmayacak. En

önemlisi art›k paylafl›m araçlar›ndan müzik indi-

rilmeyecek, oyunlar ve yaz›l›mlar kopyalanama-

yacak.

Plak firmalar›, Hollywood stüdyolar› ve tabii

ki Microsoft’un istedi¤i interneti gerçeklefltire-

cek proje, Palladium ad›n› tafl›yor. Bunun için bir

güvenlik chip’i ve iflletim sistemi gerçek zamanl›

çal›flarak, PC kullan›c›s›n›n bir dosyay› çal›flt›r-

mak, web’den indirmek veya internette paylafl-

mak için hakk› olup olmad›¤›n› devaml› kontrol

edecek. Microsoft, gerekli derin de¤ifliklikleri tek

bafl›na gerçeklefltiremeyece¤i için chip üreticileri

Intel ve AMD ile beraber çal›flacak. Bunlar söz

konusu kontrol chip’ini ifllemci içerisine entegre

edecekler ve bu kombinasyonun k›r›lmas› çok

zor olacak. Gerekli yaz›l›m bileflenleri ise muhte-

melen bir sonraki Windows versiyonunda (Long-

horn) bulunacak. Planlanan yay›n tarihi ise

2004.

Virüsler ve özel numara çeviriciler için de ek

olarak serbest yaz›l›mlardan zorluklarla karfl›la-

fl›labilir. Linux programlar› sertifika alamazlarsa

ve (Windows) web sunucular› bir anda alternatif

iflletim sistemi ile haberleflemezse ne olacak?

Tabii ki Microsoft problemlerle de karfl›lafl›-

yor ve bunlardan belki de en önemlisi kullan›c›-

lar›n kaybolan güveni. E¤er Windows daha az

güvenlik aç›¤›na sahip olsayd›, Palladium’un ön-

leyece¤i bir çok tehlike muhtemelen zaten var

olmayacakt›.

Palladium: Microsoft,internet yollar›nda birpolis gibi davranacakolan paylafl›m araçlar›n›n çal›flmas›n›engelleyebilir.

✎

Gökhun Sungurtekin

Yay›n Koordinatörü

Cep telefonlar›m›z› kredi kart› gibi kullanabilece-

¤imiz hiç akl›n›za gelmifl miydi? Asl›nda bu, baz›

geliflmifl ülkelerde özellikle MicroPayment’lar

için uzun süredir yürütülen bir uygulama. Micro-

Payment (mikro ödeme) nispeten düflük miktar-

daki ödemeleri ifade ediyor. Bu miktar genelde

befl euro’nun alt›. Harcamalar daha sonra telefon

faturas›na ya da operatör üzerinden bu servisi

veren firman›n gönderece¤i ekstreye yans›t›l›yor.

Sistem asl›nda pek karmafl›k de¤il. Cep telefo-

nunuzla belli bir numaray› ar›yorsunuz, önceden

belirlenmifl bir flifreyi (bu PIN kodunuz da olabi-

lir) girerek ödemeyi onayl›yorsunuz ve örne¤in

so¤uk meflrubat otomat›ndan bir kutu CocaCola

afla¤›ya yuvarlan›yor. Bu otomatlardan bizim fu-

arlar›m›zda da sergilenmifl ve önlerinde kuyruk-

lar oluflmufltu. BT fuarlar›n› ziyaret edenler hat›r-

layacaklard›r...

Cüzdan yerine cep telefonuBu geliflmeler karfl›s›nda kredi kart› yerine cep te-

lefonunu kullanma fikri geliyor insan›n akl›na.

Belli limitler dahilinde, günlük harcamalar için

cep telefonuyla ödeme yapman›n önemli avan-

tajlar› olabilir; örne¤in güvenlik: Ödemeyi flifre-

nizle kendiniz yap›yorsunuz; sat›c›n›n müdahale-

si söz konusu de¤il. Ayr›ca sat›fl noktas›nda her-

hangi bir bilgi b›rakm›yorsunuz.

Kredi kart› ile yap›lan ödemelerde ise durum

tam tersi. Ödeme ifllemi sat›c› taraf›ndan yap›l›-

yor ve bu esnada ona tüm bilgileri vermek duru-

mundas›n›z. Bununla birlikte, imzalay›p b›rakt›-

¤›n›z ka¤›t parças› üzerinde isim, kart numaras›

ve son kullanma tarihi bulunuyor. Birisinin, örne-

¤in internetten sizin ad›n›za al›flverifl yapmas›

için, bu ka¤›da sahip olmas› yeterli. Güvenli¤e

önem veren web siteleri, ekstrenin postaland›¤›

adresi isteyip, bunu da kontrol ediyorlar. Ancak

internet üzerinde sadece bu üç bilgiyle al›flverifl

yap›labilecek, hatta kumar oynanabilecek çok sa-

y›da web sitesi var.

Cep telefonuyla ödeme yapman›n di¤er bir

avantaj› ise telefon faturas›n›n hafiflemesi olabi-

lir. Operatör, bir kredi kart› firmas› gibi yap›lan

al›flverifllerden komisyon alabilece¤i için, yapt›¤›-

m›z harcamalar bize “uçufl mili” yerine ücretsiz

konuflma süresi olarak geri dönebilir.

Bu yöntemin dezavantajlar› da olabilir tabii

ki; telefonun pili bitti¤inde uzak diyarlarda befl

paras›z kalmak gibi...

“Belli limitler

dahilinde günlük

harcamalar için

cep telefonuyla

ödeme yapman›n

önemli avantajlar›

olabilir.”

READ.ME

Ücretsiz cep telefonu hatt›

CHIP | EYLÜL 2002

XP Takipçisi ‹çin Söylentiler

Longhorn Hikayeleri

1: Windows Longhorn tamamen 3B olarak haz›rlanacak ve 2Bgrafik kartlar›nda çal›flmayacak.

2: Windows Longhorn, bilgisayar pazar›n› hareketlendirmekiçin kesinlikle XP uyumlu olmayacak.

3: Windows Longhorn, dijital hak yöneticisi (Digital RightsManagement) Palladium Chip’ini destekleyecek.

4: Windows Longhorn, DVD+RW’yi, standart haf›za çözümüolarak destekleyecek.

5: Windows Longhorn, bir veritaban›na benzeyen dosya sistemini beraberinde sunacak.

‹LK BEfi LONGHORN SÖYLENT‹S‹

XP takipçisi iflletim sistemi hakk›nda yeterli resmi

aç›klamalar yap›lmazken, kapal› kap›lar ard›ndaki

sunular ve dahili yaz›flmalar Longhorn’un (uzun boynuz)

kimli¤i hakk›nda ipucu veriyor.

Archos Jukebox Multimedia,

MP3 kaydetme ve oynatma ve

video ve resimler için dijital

kamera ve mobil sabitdisk

özelliklerine sahip bir ayg›t.

450 euro’luk ayg›t›n dikkat

çeken en önemli özelli¤i, 10

GByte’l›k sabitdiskinde DivX

olarak s›k›flt›r›lm›fl 50 saatlik

video materyali saklayabilme-

si ve 1,5 inçlik ekran veya bir

televizyonda oynatabilmesi.

Demo videolar›n›n kalitesi

oldukça flafl›rt›c› ve gerçekten

VHS standartlar›n›n üstünde.

Buna karfl›l›k kendi videolar›-

n›zda, Beta BIOS’dan (0.66)

kaynakland›¤›n› düflündü¤ü-

müz istenmeyen sonuçlar orta-

ya ç›kabiliyor. H›fl›rt›l› televiz-

yon kay›tlar› azalt›ld›¤›nda ve-

ya hareketli sahneler Jukebox’a

uygun çözünürlük ve veri yo-

¤unlu¤unda (352x288 piksel,

500 KBit/s) atlamalar görülebi-

liyor. Jukebox’› video kay›t ci-

haz›na dönüfltüren MPEG-4 ka-

y›t modülü ise en önemli özel-

liklerinden biri.

Bilgi için: www.archos.com

Archos Jukebox Multimedia

Cep Videosu

16

Haberler


CHIP | EYLÜL 2002

Ay›n Say›s›Microsoft, önümüzdeki üçsene içerisinde Çin’e 750 milyon dolar yat›r›m yapacak. Microsoft patronuSteve Ballmer’a göre, bu anlaflma Çin IT sektörünühareketlendirecek.

SigmaDesigns, MPEG 4 Enco-

der/Decoder uygulamas›n› üc-

retsiz olarak da¤›t›yor. Codec,

ISO uyumlu oldu¤u için tüm

MPEG 4 oynat›c›larda çal›flt›r›-

labiliyor.

SigmaDesigns böylece yeni

versiyonu ile Mpeg 4’ü destek-

leyen Apple’›n Quicktime 6’s›

ile bafl› çekiyor. RealMagic

MPEG 4 VfW Codec olarak Win-

dows’a ba¤lan›yor ve bu ne-

denle bilinen tüm video prog-

ramlar› taraf›ndan destekleni-

yor. Encoder, videolar› 720x576

piksel çözünürlü¤üne kadar dö-

nüfltürebiliyor ve maksimum

10 MBit/s olan veri aktar›m

h›z›n›, sabit veya de¤iflken

olarak kullanabiliyor. Resim

kalitesini artt›rmak için de B-

Frames, adaptive Quantize ve

“intelligent” Deinterlacing kul-

lan›l›yor.

Bilgi için:

www.sigmadesigns.com

RealMagic ISOMPEG-4-Codec

Bedava MPEG4 Oynat›c›s›

TicaretNet’ten WMS ve Quil

Kullan›fll› Web Yönetimi Japon Araflt›rma Laboratuarlar›ndan

Yafll›lar ‹çin Oyuncak Ay›

Ay›n Ba¤›fl›

Kimli¤ini saklayan birkifli, Xbox’da çal›flanbir Linux versiyonu haz›rlamak için 200bin dolar ödül vaat etti. Son tarih31.12.2002

Japon elektronik devi Technics,

Panasonic gibi markalar›n sahi-

bi Matsushita, yafll›lar için ha-

berleflme aleti olacak elektro-

nik bir pelufl hayvan gelifltirdi.

Robot, sohbet arkadafl› olacak

ve bu nedenle 3.000 cümle kal›-

b›na (flu anda sadece Japonca)

ve bir konuflma tan›ma fonksi-

yonuna sahip. Böylece telefon

ile ilaç sipariflleri verebilecek.

Sahip oldu¤u 32 Bit ifllemci,

2 MByte Flash ROM, 2

MByte DRAM, seri ba¤lant›

noktas›, mikrofon ve göz

hareketleri için kullan›lan

LCD ekran›, Tama ad›n-

daki bu ay›c›¤› kullan›fl-

l› hale getiriyor. ‹lk de-

nemeler sonucunda pro-

totipin ç›kard›¤› seslerin

yüzde doksan beflinin sorunsuz

bir flekilde anlafl›ld›¤› ortaya

ç›kt›. Matsushita’ya göre hedef

grubun yüzde 65’i bu yafll› dos-

tu hayvana ilgi gösteriyor. An-

cak di¤er taraftan önceki jene-

rasyonun teknoloji karfl›t› oldu-

¤u aç›klan›yor.

Ay› Serbest: Tama isimlioyuncak ay› hareket edebiliyor, dinleyebiliyorve konuflabiliyor.

Mobil servis sa¤lay›c› O2, XDA

ile kendine ait ilk ak›ll› telefo-

nunu piyasaya sundu. XDA,

mobil haberleflmeden bekle-

nen her fleyi sunuyor. GPRS h›z-

l› sörfü mümkün k›larken, Mic-

rosoft Pocket 2002 iflletim sis-

temini kullanan PDA k›sm› In-

ternet Explorer ve Outlook ile

çal›flmay› mümkün k›l›yor. iPaq

üreticisi HTC taraf›ndan haz›r-

lanan XDA, sadece 200 gram

a¤›rl›¤›nda ve telefonla konu-

flurken ele iyi oturuyor. iPaq’e

k›yasla en büyük avantaj› ise

haf›za eklemek için s›k›c› jac-

ket’e ihtiyaç duyulmamas›. Fir-

man›n verilerine göre 3,5 saat-

lik konuma ve 150 saat bekle-

me süresine sahip. O2, parlak

ve renkli ekrana uygun olarak

flu hizmetleri sunuyor: Kullan›-

c›lar, GPRS ile renkli flehir plan-

lar›n› ça¤›rabilir, trafik yo¤un-

lu¤unu sorgulayabilir ve son-

bahardan itibaren kullan›lma-

ya bafllanacak MMS servisini

kullanabilirler. Multimedya fa-

natikleri film fragmanlar›n› ve

melodilerini Genion portal’›n-

dan flimdiden yükleyebilirler.

Bilgi için: www.mmo2.com

O2’den XDA Smartphone

Hafif Siklet Ak›ll› Telefon

Web Mailing System (WMS) ile

gönderilen mail’lerin takibini

yapmak, mail içinde bulunan

link ve ba¤lant›lara gerçekleflti-

rilen eriflimi ve istatistikleri in-

celemek mümkün olabiliyor.

Quill yaz›l›m›ysa web sitesi yö-

netiminde uzmanl›k gerektire-

bilecek ayr›nt›lar› kullan›c› için

ayarlay›p, sayfalar›n yay›nlan-

mas›, yönetimi ve güncellen-

mesini kolaylaflt›r›yor.

Bilgi için:

www.ticaretnet.com.tr

Matrix ve Reddot Türkiye’de

Cross da Ça¤a UyduCross markas› bilgisayar ça¤› ile

flekil de¤ifltiriyor. “Klasik” tarz-

da kalemler üretmesi ile tan›-

nan Cross, radikal bir de¤ifliklik

yapt›: IT profesyonelleri için

kullan›fll›, tablet PC’ler ve avuç

içi bilgisayarlar için dizayn edil-

mifl, kadran› çizmeyen özel po-

limetrik stilus uca sahip çok ifl-

levli Matrix ve reddot modelle-

ri, 11-15 Eylül tarihleri aras›nda

CNR’da tan›t›lacak.

Fiyat: 60-190 milyon TL.

Bilgi için: www.cross.com.tr

CHIP | EYLÜL 2002

18

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Test Birincisi: IBM 80 GXP

Nas›l Test Ettik?: H›zl› ama sessiz mi?

Test Sonuçlar›: Teknik veriler ve özetle

Sabitdisk Bölümleme: Diski parçalamak

Sabitdiskinizi Tan›y›n: Sabitdisk teknolojileri

Sabitdisk Optimizasyonu: Daha fazla kapasite

CHIP | EYLÜL 2002

19

20

21

24

28

30

42

Test: Sabitdiskler


SabitdisklerinAlt›n Ça¤›Mevcut sabitdiskiniz art›k size yetmiyorsa yeni bir disk sat›n almak için daha

fazla beklemeyin! Zira yüksek kapasiteleri ve uygun fiyatlar›yla sabitdiskler,

belki de tüm zamanlar içindeki en parlak dönemlerini yafl›yorlar.

15 Sabitdisk Testte

ler konusundaki haklı ünü dikkate alınırsa, MaxtorD740X-6L testimizin dikkat çeken katılımcıları arasındaolduğunu söyleyebiliriz.

Western Digital Caviar WD600BB: 15 sabitdiskin katıl-dığı testimizde üst sıralarda kendine yer bulan bu disk,60GB kapasiteye sahip. Performans testlerinde tatminkarsonuçlar elde eden ürün, 2MB tampon belleğe ve7200RPM dönüş hızına sahip. Uygun fiyatıyla dikkat çe-ken Caviar WD600BB, özellikle 60GB kapasite sizin içinyeterliyse ve bütçe konusunda çekinceleriniz varsa satınalma sırasında göz önünde bulundurmanız gereken mo-deller arasında.

Samsung Spinpoint P40 SP8004H: Fiyat/MB oranı açı-sından testteki en başarılı disklerden biri olan SpinpointP40, 80GB kapasiteye, 7200RPM dönüş hızına ve 2MBtampon belleğe sahip. özellikle yazma testindeki perfor-mansıyla göz dolduran disk, erişim süresi olarak o kadarbaşarılı değilse de genel toplamda performans açısındanortalamanın oldukça üzerinde sayılabilir. Diskin oldukçaaz ısındığını da belirtelim.

Seagate Barracuda ATA IV ST380021A: İlk çıktığı za-man çok popüler olan Barracuda ATA IV serisine ait bu

FFiyat/MB oranının her sabitdisk testinde daha iyi ol-duğunu fark etmemek elde değil. Gerçekten de za-man geçtikçe sabitdisklerin performansları ve kapa-

siteleri artarken fiyatları düşüyor. Yeni mp3 ya da MPEGdosyalarınızı koyacak yer bulamıyorsanız ya da eski diski-nizin performansından memnun değilseniz, 15 sabitdiskikonuk ettiğimiz bu ayki testimizi dikkatle incelemenizdefayda var. Farklı fiyat ve kapasitedeki bu disklerden birisimutlaka sizi tatmin edecek özelliklere sahiptir.

IBM 120GXP IC35L120AVVA07: Testimizin birincisi ileaynı aileden olan bu disk, başta kapasite ve kapasiteylebağlantılı olarak disk/kafa sayısı olmak üzere ufak tefekfarklarla ondan ayrılıyor. 120GB'lık disk genel hatları iti-bariyle oldukça başarılı. Eğer testimizin birincisi olan dis-kin 80GB'lık kapasitesi sizi tatmin etmezse, performansaçısından benzer sonuçlara imza atan bu model size dahaçekici gelebilir.

Maxtor D740X-6L: 80GB kapasiteye ve 2MB tampon bel-leğe sahip olan bu disk, U-DMA 133 arabirimini destekli-yor. Ürün, performans testlerinde başa güreşen değerlereimza attı. Ayrıca fiyat açısından da oldukça cazip olması,ürünü testimizin birincisi IBM 80GXP'ye iyi bir alternatifolarak ön plana çıkartıyor. Hele hele Maxtor'un sabitdisk- k

4

CHIP | EYLÜL 2002

20

disk, 80GB kapasiteye sahip. Disk gerekfiyat/MB, gerekse MB başında fiyat/per-formans oranı açısından cazip olmasın-dan dolayı, özellikle ödediği paranınkarşılığını almak isteyen kullanıcılarahitap ediyor. Performans testlerinde iyisayılabilecek değerlere imza atan ürü-nün zayıf noktası erişim süresinin göre-ce yüksek olması.

Seagate Barracuda ATA IV ST360021A: Bir üst sıradaki Barracu-da'nın 60GB'lık versiyonu olan bu mo-del, fiyat olarak nispeten düşük kapasi-tesi yüzünden daha cazip gibi görünü-yorsa da Seagate fanatikleri 80GB'lıkmodeli tercih edeceklerdir.

Western Digital Caviar WD800BB:Hem fiyat/MB oranı, hem de MB başın-da fiyat/performans oranı açısından hiçde cazip olmayan bu disk, 80GB kapasi-teye sahip. Performans testlerinde orta-lama sayılabilecek değerlere imza atandiskin testteki diğer disklere nazaran birmiktar gürültücü olduğunu ve ısındığı-nı söylemek mümkün.

Western Digital Caviar WD200BB:20GB kapasiteli bu disk, uygun fiyatlı

gibi görünüyorsa da aslında hiç de eko-nomik sayılmaz. Zira testimizde fi-yat/MB oranı açısından çok daha iyi ka-tılımcıların olduğu ortada. Ürün ev kul-lanıcılarından ziyade ofis ortamlarındaçalışacak bilgisayarlar için toplu alım-larda cazip olabilir.

Western Digital Caviar WD400BB:2MB tampon belleğe ve 7200RPM dö-nüş hızına sahip olan 40GB kapasitelibu disk de tıpkı bir üst sıradaki modelgibi uygun sayılabilecek bir fiyata satılı-yor fakat bütçenizi biraz daha zorlayabi-lirseniz, testimizdeki daha başarılı katı-lımcılardan birini seçebilirsiniz.

Western Digital Caviar WD1200BB:Testimizdeki en yüksek fiyatlı disk olan

Caviar WD1200BB, 120GB'lık kapasite-siyle dikkat çekiyor. Yüksek kapasite veyüksek fiyat özelliklerine aynı anda sa-hip olması dikkate alınırsa diskin fi-yat/MB oranı iyi sayılabilir. Fakat MBbaşına fiyat/performans oranı dikkatealınırsa, ürünün çizdiği tablo aynı dere-cede parlak değil. Disk 8MB gibi olduk-ça yüksek sayılabilecek bir tampon bel-lekle satışa sunulmuş. Öte yandan dis-kin performans testlerinde ortalamanınaltında kaldığını belirtelim.

Seagate Barracuda ATA IV ST340016A: İşte bir diğer uygun fiyatlıdisk daha. ST340016A, 40GB kapasiteyeve 7200RPM dönüş hızına sahip. özel-likle veri erişim süresinin yüksekliği yü-zünden genel toplamda oldukça fazla

F‹YAT 126 dolar

B‹LG‹ www.ibm.com

Yüksek performansEkonomik aç›dan avantajl›Az ›s›n›yor

+

+

+

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFORMANS çok iyi

»» TTEESSTT BB‹‹RR‹‹NNCC‹‹SS‹‹ IBM 80GXP IC35L080AVVA07

Dört bafl› ma¤rur bir diskGerek performans, gerekse MByte bafl›na fiyat/performans aç›s›ndanoldukça iyi bir tablo çizen bu disk testimizin en baflar›l› kat›l›mc›s›

■ IBM, sabitdiskler konusunda oldukça

deneyimli ve popüler bir flirket. Hatta IBM

disklerin ateflli fanatikleri oldu¤unu ve

gerçekten de flirketin sessiz, h›zl› ve az ›s›-

nan diskler üretti¤ini söylemek mümkün.

80GB kapasiteli olan disk, Ultra DMA 100

arabirimini destekliyor.

7200RPM dönüfl h›z›na ve 2MB tampon

belle¤e sahip olan bu disk, tüm test kate-

gorilerinde baflar›l› sonuçlara imza atarak,

genel toplamda birincilik kürsüsüne ç›k-

maya hak kazand›.

Diskin okuma/yazma testlerindeki ba-

flar›s› bir yana, düflük güç tüketimiyle ba¤-

lant›l› olarak az ›s›nmas› ve gürültücü ol-

mamas›, bize ürünün tipik IBM karakteris-

tik özelliklerini iyi anlatan bir model oldu-

¤unu düflündürdü. Rasgele eriflim süresi

testindeki baflar›s› da takdire flayan olan

diskin performans testlerindeki baflar›s›

bir yana, çok uygun fiyatl› olmas› ve mü-

kemmel fiyat/MB oran›, 15 sabitdiskin ka-

t›ld›¤› testimizin parlayan y›ld›z› olarak

IBM 80GXP'yi ön plana ç›kar›yor. E¤er son

zamanlarda yeni bir sabitdisk sat›n almay›

düflünüyorsan›z, gerek performans gerek-

se ekonomi aç›s›ndan oldukça cazip olan

ve yüksek say›labilecek kapasitesiyle her

kesimden kullan›c›ya hitap eden bu disk,

adeta sizin için yarat›lm›fl.

Ayr›nt›l› Aç›klama: IBM 80GXPüzerindeki ayr›nt›l› aç›klamayla diskinjumper ayarlar›n› kolayca yapabilirsiniz.

k

TESTB‹R‹NC‹S‹09|2002

Bu Güce Gerçekten ‹htiyac›n›z Var m›?: SCSI’nin IDE’ye karfl› çok daha üstün bir arabirim oldu¤u az›msanmayacak bir gerçek. Fakat ortalama bir kullan›c› için SCSIgereksiz bir lüks.

Test: Sabitdiskler

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» HHII--TTEECCHH »» IINNTTEERRNNEETT 21

CHIP | EYLÜL 2002

puan kaybeden disk, fiyat/MB oranı açı-sından ortalama sayılabilecek bir düzey-de. Nispeten "sessiz" diyebileceğimizdisk, ille de düşük fiyat diyen kullanıcı-lar için çekici olabilir.

Samsung Spinpoint P40 SP2001H:15 IDE sabitdiskin katıldığı testimizdekien uygun fiyatlı katılımcı olan bu disk,20GB kapasiteye ve 2MB tampon belle-ğe sahip. 7200RPM'lik bir disk olanSpinpoint P40 SP2001H, okuma tes-tinde hiç de fena değildi, fakat hem yaz-ma performansı düşük hem de erişimsüresi yüksek olunca performans testle-rinden başı önünde ayrılmak zorundakaldı.

Western Digital Protege WD400EB:Erişim süresi testinde açık farkla tümtestin en kötü değerine imza atan bu

disk, 40GB kapasiteye ve 2MB tamponbelleğe sahip. Diskin dönüş hızıysa5400RPM. U-DMA 100 destekli olandisk, genel toplamda kendine ancak sonsıralarda yer bulabildi.

Samsung Spinpoint V40 SV6003H:Testimizdeki bir diğer 5400RPM diskolan Spinpoint V40, 60GB kapasiteye ve2MB tampon belleğe sahip. Performanstestlerinden aldığı puanların aksine dis-kin fiyat/MB oranı iyi sayılabilecek birseviyede. Fakat testte her açıdan çok da-ha iyi diskler olduğu da yadsınamaya-cak bir gerçek. ■

fiahin Ekflio¤lu, [email protected],

Ecevit B›kt›m, [email protected], (MCSA+MCSE)

D›fl Etkenlere Karfl›: Baz›sabitdisklerdeki plastik ince k›l›f, çarp-malara karfl› az da olsa belirli ölçüde ko-ruma sa¤l›yor.

Sabitdiskleri test ederken kullan›m s›ra-s›nda pratikte önem tafl›yan tüm özel-likleri dikkate almaya çal›flt›k. Bu özel-likler, sadece performansa ait kriterleride¤il, ›s›nma ve ses gibi kriterleri dekaps›yordu.

Veri aktar›m h›z› çok önemlidirSabitdisk denince tabii ki akla ilk olarakokuma ve yazma performans› gelir.Disklerin bu konudaki baflar›s›n› ölçmekiçin TCD Labs'›n HDTach adl› progra-m›n› kulland›k.Program sade-ce veri aktar›mh›z›n› de¤il, ay-n› zamanda ras-gele eriflim süresinide ölçüyor. HD Tach ile de-¤erlendirdi¤imiz bir di¤erkriter de Burst Speed deni-len ve belli bir zaman dili-mi içinde mümkün olanen yüksek veri aktar›mh›z› hakk›nda fikir verentest oldu. Burst Speed,özellikle büyük boyutlu dos-yalarla çal›fl›rken, sabitdiskinortaya koyaca¤› performanshakk›nda bilgi veren ilginç birtest kriteri.

Ortalama okuma h›z›, ortalama

yazma h›z›, Burst speed ve rastgele eriflimsüresine ait performans de¤erleri, her diskiçin tek tek puanland› ve yüzde 25'er a¤›r-l›kla toplanarak bir HDD performans pu-an› oluflturuldu. Bu de¤erler ayn› zaman-da toplam puana yüzde 20 oran›nda etkiediyorlar.

Olas› ses ve ›s›nma problemleri için ölçümlerSabitdiskleri test ederken sadece perfor-mans› de¤il, diskin çal›flma s›ras›nda nekadar ›s›nd›¤›n› ve ç›kartt›¤› sesin db cin-sinden fliddetini özel bir cihazla ölçtük. S›-cakl›k için çevre s›cakl›¤›n› dikkate alarakdijital termometre yard›m›yla gerçeklefl-tirdi¤imiz ölçümlerden faydaland›k. Butestte 1 saatlik çal›flman›n ard›ndanWinXP kurulum CD'sini sabitdiske kopya-

lad›k ve eriflilen s›cakl›¤›n tepe de¤erinidikkate ald›k. Ayn› ifllemi ses ölçü-

münde de gerçeklefltirdik. Ses ge-çirmeyen özel kutumuzda çal›fl-

t›rd›¤›m›z test diskinin ç›kartt›-¤› ses, kopyalama s›ras›nda

diskin hemen yan› bafl›ndakihassas bir mikrofona sahipolan ses seviyesi ölçümü ci-

haz› taraf›ndan desibelcinsinden ölçüldü. Ses ve

s›cakl›k ölçümlerindenelde edilen puanlar

yüzde 10'ar a¤›rl›klatoplanarak yüzde

20 a¤›rl›kl› birergonomi pu-an› oluflturul-

du. Daha son-

ra bu puana HDD performans› puan›n›nyüzde 80'ini ekleyerek nihai CHIP puan›-n› hesaplam›fl olduk.

Ses Seviyesi Ölçümü: Sabitdisklerinçal›flma s›ras›nda ç›kartt›¤› sesi ölçerektest kriterleri aras›na dahil ettik.

H›zl› ama sessiz mi?

SSAABB‹‹TTDD‹‹SSKKLLEERR‹‹ NNAASSIILL TTEESSTT EETTTT‹‹KK??

Ses Geçirmez Kutu: Ses ölçümüs›ras›nda sabitdiskler bu ifl içinhaz›rlanm›fl özel bir kutuda çal›flt›r›ld›.

TEST KR‹TERLER‹

Is›nma

%10

Gürültü

%10

Okuma H›z›

YazmaH›z›

EriflimSüresi

Performans de¤eriErgonomi de¤eri

BurstSpeed

%20%20

%20 %20

24

CHIP | EYLÜL 2002

De¤erlendirme kutucuklar›: 90-100 Puan = 5 Kutu, 75-89 Puan = 4 Kutu, 60-74 Puan = 3 Kutu, 45-59 Puan = 2 Kutu, 0-44 Puan 1 Kutu

Sonuç

60 GB sabitdiskler art›kstandart

■ Her fleyden önce testimizde ilkdikkat çeken nokta 60GB kapasite-nin art›k standart say›labilecek birnoktaya geldi¤i. Bunun d›fl›nda birazdaha fedakarl›kla 80GB’l›k bir sabit-disk sat›n alman›z mümkün. Özellik-le aradaki 20GB sizin için önem tafl›-yorsa bunu yapmal›s›n›z.

Testimizin birincisi olan IBM80XGP hem performans hem deekonomik aç›dan oldukça cazip. Ay-r›ca sessiz çal›flmas› ve fazla ›s›nma-mas› yüzünden be¤enimizi kazanandisk, yeni bir sabitdisk sat›n almay›düflünen kullan›c›lar›n sat›n almalistelerine ilk s›radan girmeye adaybir ürün. 2. s›radaki IBM ise 120GBkapasitesiyle 80GB’›n yetmeyece¤ikullan›c›lar› hedefliyor.

3. s›radaki 80GB kapasiteli Max-tor ise performans testlerinde ald›¤›yüksek de¤erlerle ön plana ç›k›yor.Bu ba¤lamda ürün, kesinlikle sat›nalma s›ras›nda isabetli olacak seçim-lerden biri. 15 sabitdiskin kat›ld›¤›testimizde dikkat çeken ürünlerdenbiri de baflar›l› fiyat/performans ora-n›yla 5. s›radaki Samsung SpinpointP40 oldu.

Tabloda gördü¤ünüz Fiyat/MB ve1 MB için Fiyat/Performans oran›kriterleri puanlama s›ras›nda dikka-te al›nmad›. Bu bilgiler diskler hak-k›nda sizi ayd›nlatma amac›n› tafl›-yor. Bu ba¤lamda uygun fiyatl› gibigörünen diskleri, ekonomik aç›dandaha iyi de¤erlendirebilmek içinpuanlamaya katmad›¤›m›z bukriterlerden faydalanabilirsiniz.

Pentium 4 2.0 A256MB PC800 RDRAMMSI MS-6545 Abit GF3 Ti200Windows XP Professional

TEST PLATFORMU

Fiyat (yaklafl›k)

Firma

Telefon

Faks

Web (www.)

Fiyat/Mbyte (USD cent/MByte)

CHIP Toplam Puan›

HDD Performans›

Ergonomi

1 MB için Fiyat/Performans (%)

Özetle

Teknik VerilerArabirim

Kapasitesi (GB)

Tampon Bellek

Dönüfl H›z› (RPM)

Disk Say›s›

Kafa Say›s›

5V’da çekti¤i ak›m (A)


Harcad›¤› Güç (Watt)

Test Sonuçlar›Okuma Testi

Veri Transfer H›z› maksimum (KB/sn)

Veri Transfer h›z› minimum (KB/sn)

Burst Speed (KB/sn)

Yazma Testi


Veri Transfer H›z› minimum (KB/sn)

Burst Speed (KB/sn)

Di¤er

Rastgele Veri Eriflim süresi (ms)

Burst Speed (KB/sn)

Testteki S›cakl›k tepe de¤eri (°C)

Gürültü oran› (db)

Ürün

126 dolar

Armada

(212) 230 89 80

(212) 232 23 55

ibm.com

0.153

98

Puan 0 50 100

100

92

100

Hem performanshem de ekonomikaç›dan mükemmelbir sabitdisk

U-DMA/100

80

2 MB

7200

2

4

2.0

0.74

6.2

48539

22025

38132.3

33918

14204

24144.3

11.9

86777

38

41.9

1

IBM 80 GXPIC35L080AVVA07

198 dolar

Armada

(212) 230 89 80

(212) 232 23 55

ibm.com

0.161

98

Puan 0 50 100

100

90

95

Yüksek kapasitetutkunlar› için idealseçim

U-DMA/100

120

2 MB

7200

3

6

2

0.74

6.2

48303

22305

38258.7

33445

15029

24410.8

12.2

87473

39

43.1

2

IBM 120GXPIC35L120AVVA07

132 dolar

Koyuncu

(216) 522 99 00

(216) 521 80 87

maxtor.com

0.161

97

Puan 0 50 100

86

94

100

Performans testlerinde rakipsiz,oldukça baflar›l› birdisk

U-DMA/133

80

2 MB

7200

2

4

1.8

0.45

7.4

43639

21914

35123.3

29543

4343

22619.4

11.7

86482

44

41.6

3

MaxtorD740X-6L

TESTB‹R‹NC‹S‹09|2002

fiahin Ekflio¤lu,CHIP Test MerkeziEditörü

Ecevit B›kt›m,CHIP Test MerkeziEditörü

Test: Sabitdiskler


CHIP | EYLÜL 2002

108 dolar

Koyuncu

(216) 522 99 00

(216) 521 80 87

westerndigital.com

0.175

95

Puan 0 50 100

97

88

84

Özellikle okuma testlerinde çokbaflar›l›

U-DMA/100

60

2 MB

7200

3

5

1.8

0.525

17

49307

25959

40522.4

35259

15231

22645.4

13.2

85323

42

41.6

4

Western DigitalCaviar WD600BB

121 dolar

Armada, Koyuncu,Kont, Ufotek

(212) 230 89 80,(216) 522 99 00,(216) 499 62 99,(212) 336 61 00

(212) 232 23 55,(216) 521 80 87,(216) 499 62 90,(212) 336 61 12

samsung.com

0.147

95

Puan 0 50 100

94

96

100

Fiyat/MB oran›aç›s›ndan testin en iyisi

U-DMA/100

80

2 MB

7200

2

4

2.25

0.78

7

43771

23377

36748.4

24338

13012

24645.4

13.2

78002

36

40.8

5

Samsung S.pointP40 SP8004H

119 dolar

Bo¤aziçi,Datagate

(212) 217 29 29,(212) 321 41 41

(212) 217 29 24,(212) 321 41 40

seagate.com

0.145

93

Puan 0 50 100

93

94

100

Uygun fiyata yüksek kapasite sunmas›aç›s›ndan dikkat çekici

U-DMA/100

80

2 MB

7200

2

4

2.8

1.2

13

43223

17595

36674.2

22890

12141

24219.2

13.9

77819

39

39.8

6

Seagate BaracudaATA IVST380021A

102 dolar

Bo¤aziçi,Datagate

(212) 217 29 29,(212) 321 41 41

(212) 217 29 24,(212) 321 41 40

seagate.com

0.166

93

Puan 0 50 100

92

93

87

Fiyat/MB oran› pekiyi say›lmaz

U-DMA/100

60

2 MB

7200

2

3

2.8

1.2

13

43262

24656

36794.9

23951

12956

23854.7

13.6

76969

40

39.3

7


152 dolar

Koyuncu

(216) 522 99 00

(216) 521 80 87

westerndigital.com

0.185

92

Puan 0 50 100

93

89

78

Fiyat/MB oran›olduça kötü

U-DMA/100

80

2 MB

7200

3

6

1.8

0.525

17

49281

26146

35554.2

33517

15564

22219.2

13.1

85898

42

41.4

8


83 dolar

Koyuncu

(216) 522 99 00

(216) 521 80 87

westerndigital.com

0.405

92

Puan 0 50 100

93

91

36

Düflük kapasitesiproblem olabilir

U-DMA/100

20

2 MB

7200

1

2

0.675

0.33

7.25

49160

26315

35470.8

30053

15594

21854.7

13.2

85037

41

40.1

9


91 dolar

Koyuncu

(216) 522 99 00

(216) 521 80 87

westerndigital.com

0.222

92

Puan 0 50 100

92

90

64

Fiyat› uygun gibi görünüyor fakat düflük kapasitesi ekonomik olmamas›n›n alt›ndayatan en büyük sebep

U-DMA/100

40

2 MB

7200

2

4

1.8

0.56

18.4

49053

20607

35410.1

33473

11094

21574.6

13.4

85227

40

42.4

10


26

CHIP | EYLÜL 2002

Test: Sabitdiskler


Fiyat (yaklafl›k)

Firma

Telefon

Faks

Web (www.)

Fiyat/Mbyte (USD cent/MByte)

CHIP Toplam Puan›

HDD Performans›

Ergonomi

1 MB için Fiyat/Performans (%)

Özetle

Teknik VerilerArabirim

Kapasitesi (GB)

Tampon Bellek

Dönüfl H›z› (RPM)

Disk Say›s›

Kafa Say›s›



Harcad›¤› Güç (Watt)

Test Sonuçlar›Okuma Testi


Veri Transfer h›z› minimum (KB/sn)

Burst Speed (KB/sn)

Yazma Testi


Veri Transfer H›z› minimum (KB/sn)

Burst Speed (KB/sn)

Di¤er

Rastgele Veri Eriflim süresi (ms)

Burst Speed (KB/sn)

Testteki S›cakl›k tepe de¤eri (°C)

Gürültü oran› (db)

Ürün

206 dolar

Koyuncu

(216) 522 99 00

(216) 521 80 87

westerndigital.com

0.167

91

Puan 0 50 100

92

87

85

Yüksek kapasite vetampon bellek birarada fakat fiyataç›s›ndan cazip de¤il

U-DMA/100

120

8 MB

7200

3

6

2.2

0.55

17

49158

19726

35391.3

30671

11869

20735.8

12.8

85227

41

43.4

11


83 dolar

Bo¤aziçi,Datagate

(212) 217 29 29,(212) 321 41 41

(212) 217 29 24,(212) 321 41 40

seagate.com

0.202

91

Puan 0 50 100

90

96

70

‹lle de uygun fiyatdiyenler için cazipolabilir

U-DMA/100

40

2 MB

7200

1

2

2.8

1.2

13

43253

18869

35678.4

22479

10705

22735.8

14.3

77698

39

38

12


72 dolar


(212) 230 89 80,(216) 522 99 00,(216) 499 62 99,(212) 336 61 00

(212) 232 23 55,(216) 521 80 87,(216) 499 62 90,(212) 336 61 12

samsung.com

0.351

91

Puan 0 50 100

89

100

40

Sessiz ve az ›s›n›yorfakat performans›yeterli de¤il

U-DMA/100

20

2 MB

7200

1

1

2.25

0.78

7

43702

23346

36573.2

22666

14709

19618.8

13.5

78322

35

38.9

13

Samsung S.pointP40 SP8001H

94 dolar

Koyuncu

(216) 522 99 00

(216) 521 80 87

westerndigital.com

0.229

84

Puan 0 50 100

82

91

57

Düflük dönüfl h›z›nara¤men hiç de uygunfiyatl› say›lmaz

U-DMA/100

40

2 MB

5400

2

2

1.3

0.46

20.1

38898

20229

32663.2

30707

12837

19265.9

17.7

85418

41

39.9

14


96 dolar


(212) 230 89 80,(216) 522 99 00,(216) 499 62 99,(212) 336 61 00

(212) 232 23 55,(216) 521 80 87,(216) 499 62 90,(212) 336 61 12

samsung.com

0.156

81

Puan 0 50 100

78

95

81

Sonuncu olmas›n›nalt›nda büyük ölçüdedüflük dönüfl h›z›yat›yor

U-DMA/100

60

2 MB

5400

2

3

2.06

0.75

6

34608

16302

26881.2

25523

12131

17786.8

14.8

76825

38

39.8

15

Samsung S.pointV40 SV6003H

De¤erlendirme kutucuklar›: 90-100 Puan = 5 Kutu, 75-89 Puan = 4 Kutu, 60-74 Puan = 3 Kutu, 45-59 Puan = 2 Kutu, 0-44 Puan 1 Kutu

2

CHIP | EYLÜL 2002

28

Yeni sabitdiskinizi ald›n›z ve PC'nize kurmak istiyorsunuz. Her fleyden önce bilmelisiniz ki bu yeni diski

kasaya monte edip IDE kablosunu ba¤laman›z, kullan›labilir hale gelmesi için yeterli de¤ildir. Zira

öncelikle çiçe¤i burnunda diskiniz bölümlenmeli, sonra da bu bölümler formatlanmal›d›r.

türmek gibi aslında risk taşıyan işlemlerikolayca gerçekleştirmeniz de mümkün.

Win98/ME/2000 destekli program,ne yazık ki WindowsXP'de çalışmıyor.Öte yandan Paragon Partition Mana-ger'ın DOS altında çalışabiliyor olmasıpek çok kişinin hoşuna gidebilir. Bununiçin programın kurulumu sırasında yada daha sonra program içinden hazırla-yacağınız özel bir açılış disketi yeterli.PC'nizi bu disketle açıp başka hiçbir ya-zılıma ya da işletim sistemine gerek duy-madan, paketini az önce açtığınız sabit-diskinizi bölümleyip formatlayarak işle-tim sistemini kurulacak hale getirebilir-

siniz. Satın aldığınız 2. sabitdiski Win-dows altında nasıl bölümleyeceğinizedair verdiğimiz bilgileri, üzerinde işle-tim sistemi bulunmayan bir sistemdekiyeni sabitdiski bölümlerken de kullana-bilirsiniz. Zira DOS altında da olsa me-nüler neredeyse aynı.

Tabii böyle bir durumda PartitionManager'ın açılış disketini kullanmanızgerekiyor. Öte yandan sistemde birdenfazla sabitdisk varsa, programla DOS al-tında çalışırken hangi disk üzerinde ça-lıştığınızı sol üst kısımdaki sekmede be-lirtmeyi unutmayın.

fiahin Ekflio¤lu, [email protected]

Diskinizi Parçalaman›nKolay Yollar›

SSabitdiskin bölümlere (partition)ayrılması zor bir iş değildir, fakatdikkat gerektirir. Öncelikle İşletim

sistemi olarak Win98 kurmayı düşünü-yorsanız, Win98 açılış disketiyle bilgisa-yarınızı açarak F-Disk programını kulla-nabilirsiniz. Öte yandan CHIP olarak sa-bitdisk bölümleme için size çok daha ba-şarılı ve esnek bir program sunuyoruz.Hem de tam sürüm!

Paragon Partition Manager 2000 ilesabitdiskinizi bölümlemekle kalmayıpdaha sonra bu bölümler üzerinde sabit-diskinize ait bölümlerin boyutlarını de-ğiştirmek ya da dosya sistemini dönüş-

Sabitdisk Bölümleme

CHIP | EYLÜL 2002

‹lk Ad›m: Primary Partition oluflturma1

2. sabitdiskinizi PC'nize takt›n›z ve Partition Manager'›

çal›flt›rd›n›z. Yapaca¤›n›z ilk fley, bölümlenmemifl dis-

kinizi simgeleyen yeflil k›sma sa¤ fare tuflu ile t›klaya-

rak gelen menüde Create diyerek Primary Partition

oluflturmak.

Bu s›rada e¤er diskinizi örne¤in 3 eflit parçaya böle-

cekseniz kayd›raç yard›m›yla istedi¤iniz kapasiteyi

ayarlay›n. Burada kulland›¤›m›z 37 GB'l›k sabitdiski biz

3 parçaya bölece¤iz. Bunu yaparken primary partition

için 12500 MB’l›k bir alan ay›rd›k.

S›ra uzat›lm›fl (Extended) disk bölümünde2

fiimdi diskiniz, k›rm›z› renkle gösterilen formatlanma-

m›fl, fakat bölümlenmifl Primary Partition ve hala bö-

lümlenmeyi bekleyen yeflil renkli di¤er k›s›m olmak

üzere 2 parça olarak görünüyor. Yeflil renkli k›sma yine

sa¤ fare t›klamas›yla gelen menüden Create diyelim,

fakat bu sefer kayd›raçla oynamayal›m ve Create an

extended partition kutucu¤unu iflaretleyelim. Böylece

Primary Partition d›fl›nda diskimizde bir adet de uzat›l-

m›fl disk bölümü oluflturduk. Art›k bu uzat›lm›fl disk

bölümü içinde istedi¤imiz kadar mant›ksal (Logical)

sürücü yaratabiliriz. Yani yeni disk bölümleri olufltura-

biliriz. Extended partition'› ana disk bölümü d›fl›ndaki

disk bölümlerini bir arada tutan bir flemsiye olarak dü-

flünebilirsiniz.

Sabitdiski Bölümleme


CHIP | EYLÜL 2002

S›ra 3'e böldü¤ümüz diskimizi formatlamaya geldi.

K›rm›z› renkle gösterilen sabitdisk bölümlerinin her bi-

rine sa¤ fare t›klamas›yla gelen menüden Format seçe-

ne¤ini iflaretlememizle bu ifllemi gerçeklefltirebiliriz.

Bu s›rada gelen menüden dosya sistemi olarak (verim-

li bir çal›flma için) Win98 için FAT32, Win2000 için

NTFS seçeneklerini iflaretlememiz gerekiyor. Surface

testi yapmak size kalm›fl. Böylece tüm disk bölümleri

formatland›ktan sonra, Primary Partition k›sm›na sa¤

fare tufluyla t›klayarak set active seçene¤ini iflaretleye-

rek bu bölümü boot edilecek disk bölümü olarak seçe-

lim. Bu son ifllemden sonra 3'e bölünmüfl diskimiz kul-

lan›ma haz›rd›r. Program hakk›nda küçük bir hat›rlat-

ma; e¤er program disk bölümlerinizden baz›lar›n› sil-

mek istedi¤inizde sizden etiket, yani label isterse ve bu

bölümlerde etiket yoksa, gelen pencereye NO LABEL

yazman›z gerekiyor. "Bu iletiyi tekrar gösterme" kutu-

cu¤unu iflaretlemeniz de size yard›mc› olacakt›r.

Formatlama ve boot için aktivasyon4

Uzat›lm›fl bölüm say›s› size ba¤l›3

Extended Partition'› yani "flemsiyeyi" oluflturduktan

sonra s›ra, bu flemsiye alt›ndaki di¤er disk bölümlerini

oluflturmaya geldi. Extended partition'› sembolize

eden d›fl› aç›k yeflil çerçeveli k›sma sa¤ fare tufluyla t›k-

layarak, gelen menüden Create diyerek kayd›rac› iste-

di¤imiz bir kapasiteye ayarlayarak 2. disk bölümünü

ve ayn› ifllemi tekrarlayarak 3. disk bölümünü olufltu-

ruyoruz. Tahmin edece¤iniz gibi bu ifllemi tekrarlad›k-

ça diskimizdeki bölüm say›s› artacakt›r. Biz burada

böylece 1 adet primary, 2 adet de mant›ksal olmak

üzere toplam 3 adet disk bölümü elde etmifl olduk. Ya-

ni sabitdiskimizi 3'e böldük.

E¤er WinXP alt›nda çal›fl›yorsan›z ve sisteme ikinci

bir disk takm›flsan›z bu diskin bölümleme/formatla-

ma ifllemlerini Control Panel/Administrative To-

ols/Computer Management/Disk management

penceresinde kolayca gerçeklefltirebilirsiniz. E¤er

yeni sat›n ald›¤›n›z sabitdiske WinXP yüklemek isti-

yorsan›z, WinXP CD'sini CD sürücüye yerlefltirmeni-

zin ard›ndan PC'nizi CD sürücüden boot etmelisiniz

(gerekiyorsa bunu Bios'tan ayarlayabilirsiniz). Boot

sonras›nda WinXP size zaten bölümleme ve kuru-

lum ile ilgili sorular soracak. Burada gelen pencere-

de (2. seçenekte belirtilen) C tufluna bas›n ve gelen

bofllu¤a sabitdisk bölümü için istedi¤iniz kapasiteyi

megabyte cinsinden yaz›n. Bu ifllemi tekrarlaman›z

yeni disk bölümlerine sahip olman›z anlam›na geli-

yor.

Bölümlemenin ard›ndan gelen pencerede NTFS

seçene¤ini iflaretleyerek formatlama ifllemini baflla-

t›n. E¤er sabitdiskiniz yeniyse seçenekler aras›ndaki

Quick format ifle yaramayabilir. Bu durumda 3. s›ra-

daki seçene¤i iflaretleyip formatlama ifllemini baflla-

tabilirsiniz. Formatlaman›n ard›ndan zaten otoma-

tik olarak WinXP kurulumu bafllayacakt›r. Daha ön-

ce de belirtti¤imiz gibi XP ya da 2000 için tercih etti-

¤iniz dosya sistemi NTFS olmal›. Zira FAT32 alt›nda

3. parti yaz›l›mlar kullanmadan NTFS kullanan disk-

lere eriflemezsiniz.

XP’DE D‹SK BÖLÜMLEME

»WinXP’nin bölümlemekonusundaki kolayl›klar›

30

CHIP | EYLÜL 2002

Sürekli yavafll›klar›ndan flikayet etsek de sabitdisklere tüm verilerimizi, en de¤erli bilgilerimizi

emanet ediyoruz. Peki bizim için büyük önem tafl›yan bu bileflenleri yeterince tan›yor muyuz?

yapı olan SCSI (Small Computer SystemInterface) ise nispeten daha özel amaçlariçin kullanılır.

IDE'nin en büyük avantajı kuşkusuzdüşük maliyeti. Zira tüm anakartlardaIDE kontrol birimi bulunur. SCSI ise ay-rı bir kontrol kartı gerektirir ve bu karthiç de ucuz değildir. Ayrıca SCSI arabiri-mini kullanan sabitdiskler, aynı kapasi-tedeki IDE disklerden yaklaşık iki katpahalıdır.

Ekonomik açıdan dezavantajlı olma-sını bir yana bırakırsak SCSI, özellikleserver sistemlerde olmazsa olmaz birarabirimdir. Çünkü SCSI ile IDE'nin te-mel farkı, SCSI disklerde aynı anda ya-pılması gereken okuma/yazma işlemle-rinin IDE'ye nazaran çok daha perfor-manslı bir şekilde gerçekleşmesidir. SCSIarabirimi, genel olarak sahip olduğubant genişliğini IDE'ye nazaran çok da-ha verimli kullanır. Öyle ki SCSI aygıtlarIDE'nin aksine aynı anda çalışabilirler.Tabii bu sırada CPU kullanımınınIDE'ye nazaran çok düşük olması da ca-

bası. Kuşkusuz bunda SCSI diskin içya-pısından ziyade SCSI veriyolunun mi-marisi ana rolü üstlenir. Ayrıca SCSIdiskler dönüş hızı açısından IDE disk-lerden daha üstündür. Öyle ki, modernIDE disklerde dönüş hızı 7200RPM (da-kikadaki dönüş hızı) iken SCSI disklerdebu rakam 15000RPM'ye çıkabilir. Herhalükarda ortalama bir ev kullanıcısınınihtiyaçları dikkate alındığında IDE disk-ler fiyat/performans açısından daha uy-gun bir tablo çizerler.

Genel olarak sabitdiskler nas›l çal›fl›rlar?

Sabitdisklerde veriler, manyetik alanlaraduyarlı özel bir maddeyle kaplı yüksekyoğunluklu alüminyum disklere yazılır.Bu diskler iki taraflıdır ve sabitdisk için-de 2-3 ya da daha fazla sayıda olabilirler.Dakikada 7200, 10.000 ya da daha hızlıdönebilen bu diskler, verilere esas an-lamda ev sahipliği yapan medyalardır.Disklerin iki taraflı olmasıyla bağlantılıolarak, her disk için iki okuma/yazma

Sabitdiskinizi Tan›y›n

SSabitdiskler, bilgisayardan ne kadaraz anlasa da pek çok kullanıcınınaz çok ne olduğunu bildiği birkaç

bilgisayar bileşeninden biridir. Öyle yamantık basittir; sonuçta sahip olduğu-muz bir kapasite vardır ve bilgisayarayüklediğimiz her yazılım, bu kapasiteyibelli bir miktar doldurur ve en sonunda"depo" tamamen dolar. Sabitdisklerinbasit yapısı ve çalışma mantığı, CPU yada bellek gibi bileşenlerin aksine daha"elle tutulur" olmalarını da beraberindegetirir.

Gerçekten de sabitdiskler, aslındamekanik temelli cihazlardır ve bunabağlı olarak ilk ortaya çıkışlarından berigeçirdikleri evrim, aslında basit anlamdasadece kapasite, boyut ve veri aktarımhızı gibi kriterleri kapsar.

IDE ya da SCSI; arabirimin seçimi size kalm›fl

Integrated Drive Electronics ya da kısaadıyla IDE, günümüzde en yaygın kulla-nılan sabitdisk arabirimidir. Bir diğer

Her Yönüyle Sabitdiskler

CHIP | EYLÜL 2002

k

32

CHIP | EYLÜL 2002

Sabitdisk Teknolojileri


kafası bulunur. Bu okuma/yazma kafala-rı, saniyede 50 kere ya da daha hızlı ola-rak diskin iç ve dış tarafı arasındaki böl-gelere (Track/Sector) gidip gelerek adetamekik dokur.

Okuma ya da yazma işlemi sırasındakafalar, disk üzerine değmez fakat çokyaklaşır. Böylece okuma/yazma kafaları,diskler üzerindeki manyetik alanı etkile-

yerek (yazma) ya da bu alandan etkile-nerek (okuma) veri aktarımını gerçek-leştirir. Tüm okuma/yazma işlemi, aslın-da kafa ve disk plakası arasındaki man-yetik etkileşimden doğan minik voltajfarkı darbelerinin güçlendirilerek değer-lendirilmesinden ibarettir. Bu bir an-lamda kasetli teyplerin çalışma şeklinebenzerse de kafanın medyaya değmeme-si aradaki en önemli farktır.

Sabitdisklerin içindeki plakaların dö-nüş hızı, doğal olarak saniyedeki veri ak-tarımıyla doğru orantılıdır. Öte yandanyüksek dönüş hızları, sabitdiskin dahafazla ısınacağı anlamına gelir. Sabitdisk-ler, verileri disklere yazarlar fakat bir sa-bitdisk içinde okuma/yazma kafaları vedisklerden başka parçalar da bulunur.

Sabitdisklerin motor mekanizmalar› hayati önem tafl›r

Okuma/yazma kafaları saniyede 50 kereya da daha hızlı bir şekilde disk üzerindekonum değiştirebilir. Bu kadar hızlı birhareketin sağlanması hassas ve iyi tasar-lanmış bir mekanizma gerektirir. Bubağlamda okuma/yazma kafalarını hare-ket ettiren yapı da sabitdisklerin önemlibileşenlerinden biridir. Benzer şekildedisk plakalarına dakikada binlerce dö-nüş hızı sağlayan motor da büyük önemtaşır.

Sabitdisk içindeki veri giriş/çıkışınıdenetleyen ve yarıiletken, direnç ve kon-dansatör gibi çeşitli elektronik parçalar-dan oluşan devre plaketi, jumper'lar vebağlantı konnektörleri bir sabitdiskindiğer parçaları arasındadır.

Disk plakaları, okuma/yazma kafalarıve bu parçalara ait motorlar HDA (HeadDisk Assembly) denilen ve mühürlene-rek özel olarak kapatılan bir bölümdebulunur. HDA açılmaz, açılması gerekir-se sadece bu iş için hazırlanmış tozsuzortamlarda açılabilir.

Sabitdisk plakaları PC'ler için 3.5 inçolabileceği gibi, başta dizüstü bilgisayar-lar olmak üzere farklı amaçlar için hazır-lanmış daha küçük diskler de vardır.

Sistemdeki ayg›tlar›n do¤ru bir flekilde tan›mlanmas›

İster IDE isterse SCSI olsun sabitdiskleremontajın ardından bir kimlik verilmeli-dir. Örneğin her anakartta 2 adet IDEyuvası bulunur. Fakat bu iki IDE yuvası-na toplam 4 adet IDE cihaz bağlanabilir.Bu IDE cihazlar sabitdiskler olabileceğigibi CD sürücü/yazıcı gibi bileşenler deolabilir. Her IDE yuvasına 2'şer aygıtbağlanabilir demiştik. Bu aygıtlardan bi-ri master diğeri slave olarak çalışmakdurumundadır. Yani bir PC'ye bağlananIDE aygıtlar; Primary Master, PrimarySlave ve Secondary Master, Secondary k

Bir Diskin Anatomisi: Sabitdiskler kendi içlerinde oldukça h›zl› ve mükemmel çal›flanbir dünya bar›nd›r›rlar. Her biri hayati derecede önemli olan sabitdisk bileflenleri, çal›flma s›ras›nda ola¤anüstü bir birliktelik sergilerler.

Elektronik Bileflenler: Sabitdisklerinalt›ndaki elektronik plaket ar›zalan›rsa,ayn› model diske ait baflka bir plaketlede¤ifltirilerek veriler kurtar›labilir.

S.M.A.R.T. yani Self Monitoring Analy-sis and Reporting Technology, sabitdiskin sürekli kendini gözleyerek, diskiçinde donan›msal bir ar›za oldu¤un-da kullan›c›n›n bundan haberdar ol-mas›n› sa¤layan bir çeflit erken uyar›sistemidir. Böylece kullan›c› sabitdiskiçindeki verileri vakit kaybetmedenyedekleyebilir ve veri kayb›n›n önünegeçilmifl olur.

S.M.A.R.T. sabitdisk içindeki olas›problemlerin yaklafl›k %70'ini önce-den haber verebilmektedir. Öte yan-dan sabitdisklerdeki problemlerin ço-¤u çarpma, düflme gibi ani fiziksel et-kenlerden kaynakland›¤› için S.M.A.R.T. baz› durumlarda etkisiz kalabilir.Günümüzde sabitdisklerin neredeysehepsi S.M.A.R.T. özelli¤ini destekle-mektedir.

»Nedir flu S.M.A.R.T.dedikleri?

TEMEL B‹LG‹LER

34

CHIP | EYLÜL 2002



Slave olmak üzere kimliklendirilir. Bukimlik verme işlemi sabitdisklerdekibesleme gerilimi konnektörünün he-men yanındaki jumper ya da jumper’laryardımıyla gerçekleştirilir. İdeal birPC'de: Ana sabitdisk Primary Master,CD/DVD sürücü Primary Slave, CD/DVD yazıcı Secondary Master, ikinci sa-bitdisk Secondary Slave olarak kimlik-

lendirilebilir. SCSI aygıtlar ise bu konu-da farklı bir yol izlerler. SCSI aygıtlarSCSI ID denilen bir numara alırlar. SC-SI kontrol kartının ID'si genellikle 7'dir.Ana sabitdisk ise 0 olarak, ikinci SCSIaygıt 1 olarak kimliklendirilir ve buböyle devam eder. Öte yandan SCSI mi-marisinde sistemdeki aygıtlar birbirleri-

ne bir anlamda papatya zinciri şeklindebağlı oldukları için en son aygıtta son-landırıcı (Terminator) denilen özel di-rençler kullanılır. Bu dirençler hariciolabileceği gibi disk üzerindeki jum-per’lar aracılığıyla kontrol edilen dahilibileşenler de olabilir.

Sabitdisklerde kullan›lan farkl› arabirimler nelerdir?

Sabitdiskler PC ile haberleşirken bunubelli bir arabirim üzerinden yaparlar.

Bu arabirim, dahili diskler için IDEya da SCSI olabileceği gibi, harici

diskler, FireWire ya da USB 2.0 arabiri-mini kullanabilir. Özellikle FireWire veUSB arabirimleri yüksek veri aktarımhızları sayesinde sadece sabitdiskler içindeğil CD/DVD yazıcılar gibi aygıtlariçin de biçilmiş kaftandır. USB 2.0,60MB/sn'lik veri aktarım hızını kolaykullanımla birleştirdiği için gerçektende oldukça çekici bir arabirimdir. Fire-Wire ise maksimum 50 MB/sn'lik birhız sunar.

IDE disklerin geliflim süreci içinde arabirimler

IDE yani ATA (AT Attachment) aygıtlariçin iki farklı mod vardır; PIO (Prog-rammed Input/Output) ve DMA (Di-rect Memory Access). PIO nispeten eskibir moddur ve modern disklerde kulla-nılmaz. DMA ise sabitdisk ile bellek ara-sında direkt veri akışı sağlayan daha hız-lı bir veri aktarım protokolüdür. DMAaktarımı sırasında CPU yükünün az ol-ması performansı da olumlu yönde et-kiler. Farklı DMA modları vardır. Örne-ğin Ultra DMA 2 saniyede 33MB'lık

maksimum veri aktarımına izin verir-ken Ultra DMA 5'te bu 100MB'a çık-mıştır. Henüz tüm chipsetlerce destek-lenmese de DMA protokolü şu anda133MB/sn'lik veri aktarımına izin vere-bilmektedir.

Kısa bir süre sonra PC'lerimizde gö-rebileceğimiz SATA (Serial ATA) mima-risinde ise mevcut paralel mimari terkedileceği için, IDE sabitdisklerde görü-len performans darboğazı bir ölçüde or-tadan kalkacak. SATA'nın ilk versiyonuolan Ultra SATA 1500, yaklaşık187MB/sn'lik maksimum veri aktarımhızıyla dikkat çekiyor.

Profesyonellerin tercihi: SCSI, hep güçlü ve h›zl›

Veri aktarımı hızı açısından IDE'dençok daha yüksek performanslı olan SC-SI tıpkı IDE gibi zamanla kendini geliş- k

IBM Microdrive: PCMCIA TypeII arabirimini destekleyen IBM Microdrive,minik boyutlar›na ra¤men herfleyiyletam anlam›yla bir sabitdisk.

Anakartlara Entegre: Baz› yeni anakartlar, entegre FireWire’a sahip. Sizin anakart›n›zda bu yoksa PCI FireWire kartlar›ndan birini alabilirsiniz.

FARKLI SCSI PROTOKOLLER‹N‹N ÖZELL‹KLER‹

Arabirim Maksimum kablo Maksimum Ba¤lanabilen max.uzunlu¤u (Metre) h›z (MBps) ayg›t say›s›

SCSI-1 6 5 8

SCSI-2 6 5...10 8 ya da 16

Fast SCSI-2 3 10...20 8

Wide SCSI-2 3 20 16

Fast Wide SCSI-2 3 20 16

Ultra SCSI-3, 8-bit 1.5 20 8

Ultra SCSI-3, 16-bit 1.5 40 16

Ultra-2 SCSI 12 40 8

Wide Ultra-2 SCSI 12 80 16

Ultra-3 (Ultra160/m) SCSI 12 160 16

Wide Ultra-4 SCSI 12 320 16

SCSI'nin evrimi: ‹lk olarak Apple flirketinin ortaya att›¤› SCSI, esnek ve ileri dönük yap›s›yla zamaniçinde kendini gelifltirerek günümüze kadar geldi ve endüstri standartlar›ndan biri oldu.

Yeni sat›n ald›¤›n›z sabitdiskinizi ör-ne¤in Fdisk ya da baflka bir yaz›l›mkullanarak parçalara ay›rd›n›z. Bö-lümleme denilen bu ifllemin ard›ndandiskin formatlanmas› gereklidir. Veri-ler disk üzerindeki izlere (Tracks) yaz›-l›r ve bu izler bir silindir oluflturur. Fa-kat sabitdiskin kullan›labilmesi içinizler (Tracks) efl büyüklükteki alanlara(Sector) bölümlendirilir ve her bölü-me belli bir numara verilir. Daha son-ra bu bilgiler, FAT (File Allocation Tab-le) içinde indekslenerek aran›lan bil-giye çabuk ulafl›m sa¤lan›r. Dolay›s›y-la sabitdiskin bölümlenmesinin ar-d›ndan, her bölümün formatlanmas›flartt›r.

»Format ille de flart m›d›r?

TEMEL B‹LG‹LER

36

CHIP | EYLÜL 2002



tirmiştir. Şu an için en hızlı SCSI arabi-rimi olan Wide Ultra SCSI 4,320MB/sn'lik veri aktarımı sağlarken640MB/sn'lik veri aktarım hızıyla WideUltra SCSI 5'in yakın zaman içinde yay-gınlaşmaya başlayacağı tahmin ediliyor.

Yeni bir SCSI versiyonu olan iSCSIise SCSI mimarisini internet ortamınataşıyarak uzun mesafeli veri aktarımla-rını (örneğin intranet için) amaçlıyor.

Sabitdisklerde dosya sistemi nedir, ne ifle yarar?

Sabitdiske veriler yazılırken belli birdosyalama yapısı kullanılır. Bu dosyala-ma sistemi, verilerin düzgün bir şekildeadreslenebilmesi ve birarada tutulabil-mesi için büyük önem taşır. DOS veWin95, FAT16 denilen bir dosyalamasistemi kullanırken Win98 ile daha ge-lişmiş bir versiyon olan FAT32'ye geçil-miştir. Çok daha üstün bir dosya sistemiolan NTFS (NT File System) ise Micro-soft NT 3.1'le ilk ortaya çıktığı zaman

FAT 32'yi desteklemiyordu. Bunun yeri-ne daha eski olan FAT 16 desteklenmiş-ti. Yani NT 3.1 kuracağınız zaman NTFSya da FAT 16 kullanabiliyordunuz amaFAT 32 kullanamıyordunuz. Bu bağ-lamda FAT 32 ile formatlanmış bir sa-bitdiskteki dosyaları NT 3.1 yüklü birPC'de görmek mümkün değildi. Bu du-rum daha sonra çıkan NT 3.5, NT 3.51ve (kısmen) NT 4.0'da da devam etti. Venihayet Win2000'le hem NTFS, hem deFAT 16 ve FAT 32 dosya sistemleri des-teklenmeye başlandı.

Farkl› dosya sistemlerinin farkl› s›n›rlamalar›

Şu an için sahip olduğu gelişmiş özellik-ler bir yana, diğer popüler dosya sistem-lerini desteklemesi açısından en cazipdosya sistemi tabii ki NTFS. Zira Win98altında NTFS kullanan bir diske eriş-mek mümkün değil. Aslında bunumümkün kılan çeşitli 3. parti yazılımlarmevcutsa da şu an için bunlar konumuz

dışında. Peki ama bu dosyasistemleri arasında ne gibifarklar var derseniz, kabacasöylemek gerekirse, en ba-sitinden FAT 16'da 2GB'tandaha büyük sabitdisk bö-lümleri yaratılamaz. Eğerişletim sistemi NT ise bukapasite 4GB'a yükselir. Ay-rıca cluster (verilerin yazıl-dığı en küçük alan) boyu-tunun FAT 32'ye göre bü-yük olması, FAT 16'nın sa-bitdisk kapasitesini har vu-rup harman savurduğu an-lamına gelir (maksimum65.536 adet cluster). Sözünkısası FAT 16, FAT 32'ye gö-

re pek çok kısıtlama içerir.FAT 32 ise nispeten çok daha esnek-

tir. Kök dizinde sınırsız sayıda dos-ya/klasör oluşturulmasına izin verir.Oysa FAT 16'da bu rakam 512 ile sınırlı-dır. Öte yandan her iki dosya sistemindede veri güvenliği olmaması bu sistemle-rin en zayıf noktalarından sadece biri-dir. Bu konuya son noktayı koyan dosyasistemiyse, tahmin edebileceğiniz gibiNTFS'tir.

En iyinin en iyisi, profesyonel bir dosya sistemi: NTFS

Nasıl FAT 32'de FAT 16'ya ait sınırlama-lar ortadan kaldırıldıysa, NTFS'te deFAT 32’deki sınırlamalara çözüm geti-rilmiştir. Otomatik veri kurtarma, dos-ya/klasör şifreleme ve sıkıştırma deste-ğinin yanında bu dosya sisteminde fark-lı kullanıcılara farklı dosya/klasör eri-şim yetkileri vermek mümkündür. TabiiNTFS'in en büyük avantajlarından biride fragmantasyonun FAT'e göre daha azolmasıdır. Eğer Win2000 ya da WinXPkullanıyorsanız, kurulum sırasında çoközel bir sebebiniz yoksa, NTFS'i tercih

Sabitdisklerinizden birine ya da biri-ne ait disk bölümüne erifliminizi kay-bederseniz tehlike çanlar› çal›yor de-mektir. Bu durumda büyük ihtimallediskin FAT bölümünde problem ç›k-m›fl olabilir. Ya da kazayla sizin içinçok önemli olan bir dosyay› sildiniz vebu dosyan›n önemli oldu¤unu çöp ku-tusunu boflaltt›ktan hemen sonra far-kettiniz. Böyle aksiliklerle karfl›lafl›r-san›z pani¤e kap›lmay›n. Önceliklesözkonusu disk aç›l›fl diski de¤ilsedisk üzerinde ifllem yapmadan PC'ni-zin aç›l›fl diskine kuraca¤›n›z Easy Re-covery ya da benzeri bir veri kurtarmaprogram› sayesinde FAT k›sm› bozul-mufl diskinizdeki verilerinize tekrarmerhaba diyebilirsiniz. Benzer flekil-de silinmifl dosyalar›n›z› da geri kaza-nabilirsiniz. Tabii problemli disk üze-rinde ifllem yapmamam›fl olman›z ya-ni yeni dosyalar kaydetmemeniz yada defrag yapmaman›z büyük önemtafl›yor. E¤er aç›l›fl diskinizde benzeriproblemler yaflarsan›z bu diski Win-dows alt›nda baflka bir PC'ye tak›n veayn› ifllemleri tekrarlay›n.

»‹fller ters giderse

TEMEL B‹LG‹LER

Jumper’lara Dikkat: Sabitdiskin güç giriflinin hemenyan›ndaki jumper (lar) sayesinde ayg›t›n sistemde hangikonfigürasyonda çal›flaca¤›n› belirliyoruz.

E¤er Kasada Yer yoksa: Kasada sabitdisk için ayr›lan bölüm doluysa ya da ›s›nmaproblemleri sözkonusuysa, ikinci diskinizi CD sürücü yuvas›na fanl› ya da fans›z böylebir adaptör sayesinde yerlefltirebilirsiniz.

k

38

CHIP | EYLÜL 2002



etmelisiniz. Böylece hem yüksek perfor-mans ve veri güvenliği hem de diğerdosya sistemlerine tam erişim elde eder-siniz.

Görülen o ki bir süre daha plakalar dönecek

Sabitdiskler ne kadar zaman içinde ge-lişse de sonuç itibariyle mekanik cihaz-lardır. CPU ya da ekran kartı üzerindehareketli parça olarak sadece fan vardır.Sabitdisklerin ise ana bileşenlerinin ha-reketli olması, bu cihazları diğer pekçok PC bileşeninden ayırır. Bu hareketliiç yapı, sabitdisklerin pek çok açıdanbilgisayar mimarisinde “günah keçisi”olmasına sebep oluyor. Bu çok da haksızbir itham sayılmaz. Sabitdiskler gerçek-ten de diğer bileşenlerle karşılaştırıldı-ğında en az değişen parçalardır. Hare-ketli mekanizmaları, sabitdisklerin dışetkenlere karşı hassas olmasını da bera-berinde getirir. Sonuç olarak bir sabit-disk çalışır haldeyken asla sarsılmamalı-dır. Çalışmasa bile dikkatle tutulmalı,düşürülmemelidir. Kuşkusuz şu anda32-64 ya da 128MB’lık modüllerle kar-şımıza çıkan USB drive benzeri belleklerbir süre sonra 100GB olarak bilgisayar-larımızda yerlerini alacak. Böylece de-polama alanında hareketli parça olma-yacağı için, veri aktarım hızı maksimumolurken veri arama zamanı da düşecek.

Sabitdisklerde karfl›lafl›lan ›s›nma problemleri

Sabitdiskler kendi içlerinde oldukçayüksek yoğunluklu bir devinim yaşarlar.Dakikada 7200 hatta 15000 kere dönen

birkaç disk plakası ve bu disklerin üze-rinde saniyede 50 ya da daha hızlı bir şe-kilde içten dışa, dıştan içe hareket edenkafaların yarattığı cümbüşü gözünüzünönüne getirmeye çalışın. Sanırız artıksabitdiskinizin neden çalışma sırasındaısındığını ya da ses çıkardığını daha iyianlıyorsunuz. Üreticiler her ne kadarsürekli ısınma ve ses problemlerini gi-dermeye çalışsa da özellikle SCSI diskleryüksek dönüş hızları sebebiyle oldukçaısınıyor.

Kısa vadede bu ısı, diske zarar ver-mezse de uzun vadede diskinizin ömrükısalabilir. Böyle bir durumla karşılaş-mamak için kasa içini iyi havalandır-mak yetmez. Sabitdisk için hazırlananözel fanlar, özellikle çevre sıcaklığınınyüksek olduğu zamanlar oldukça işe ya-

rayabilir. Kendi yaptığımız deneylerdebunu bizzat gördük. 15.000 RPM'likSCSI Cheetah diskimiz normal çalışma-da 52C'ye kadar ısınıyordu. Diskin altı-na fan taktığımızdaysa bu ısının 41C'yekadar düştüğüne tanık olduk. Isı ölçü-münü sabitdiskin üst kısmına yerleştir-

diğimiz sensörlerle gerçekleştirdiğimizihatırlatalım.

Ayrıca bazı disk üreticilerinin özel-likle IDE modellerde sesi azaltmak içindiskin alt kısmını özel bir süngerle kap-laması da diskin daha fazla ısınmasınasebep oluyor. Zira bu sünger yüzündensabitdiskten dış ortama aktarılan ısı birmiktar engellenmiş oluyor. Neyse ki buyönteme daha ziyade IDE arabiriminikullanan disklerde rastlıyoruz. EğerPC'nizde birden fazla sabitdisk varsabunları mümkün olduğu kadar birbi-rinden uzak bir şekilde kasaya monteetmek de doğru bir yaklaşım olacaktır.Bunun için bazı kasalarda (Asus T-10gibi) güç kaynağının hemen arkasındaözel bir bölge bulunabiliyor. Bir diğerçözümse 2. sabitdiski CD sürücü yuva-sına monte etmeniz. Bu yuva 5.25, sa-bitdiskiniz ise 3.5 inç olduğu için çokuygun fiyatlarla satılan basit bir adaptörkullanabilirsiniz. Hatta diskinizi CD sü-rücü yuvasına monte etmenizi sağlayanbu adaptör rayların fanlı olanları bilevar.

Avantaj ve Dezavantaj: Baz› sabitdisklerin alt›nda bulunan sünger,çal›flma s›ras›ndaki gürültüyü keserken,›s›nma problemlerine yolaçabiliyor.

RAID (Redundant Array of InexpensiveDisks), sabitdisklerden gerek veri gü-venliği gerekse hız açısından maksi-mum faydalanmayı mümkün kılan birsistemdir. Bunun için birden fazla sayı-da disk, belli şekillerde ve çoğu zamanek donanım yardımıyla kullanılır. Bu ekdonanım genel anlamıyla bir kontrolkartıdır. Bu kontrol kartı verilerin kul-lanılan RAID türüne göre sabitdisklereyazılmasını sağlar. Aslen RAID, SCSI

sistemler için geliştirilmiş bir yapı olsada son zamanlarda piyasaya sürülenPCI IDE RAID kartları ya da anakart-larda entegre olarak RAID kontrolörchip'lerinin bulunması ve sabitdisk fi-yatlarındaki düşüş, SCSI sistemlere sa-hip olmasa da pek çok kullanıcı içinRAID konfigürasyonlarını çekici kılıyor.Öncelikle şunu belirtelim ki farklıamaçlar için farklı RAID konfigüras-yonları mevcut. Her halükarda RAID

RAID Nedir, Ne ‹fle Yarar?

‹flletim sistemlerinin sabitdisklerdekiveri bloklar›n› daha kolay yönetebil-mesi için disk üzerindeki veriler clus-ter denilen alanlara bölünür. Kaç sek-törün kaç cluster oluflturdu¤u diskinkapasitesi ve dosya sistemiyle ilgili-dir. Cluster boyutlar›n›n küçük olma-s›, verilerin diske yaz›m› s›ras›nda ka-pasitenin daha ekonomik kullan›m›n›sa¤lasa da çok küçük cluster boyutla-r› eriflim süresini yükseltebilir.

»Cluster nedir?

TEMEL B‹LG‹LER

Fiziksel bellek ne kadar fazla olursaolsun, Windows sabitdiskteki biralan› bellekmifl gibi kullan›r. Takasdosyas› denilen bu alan dinamiktir vekullan›c› özellikle aksini istemediyseWindows taraf›ndan yönetilir. Win-dows normal flartlarda takas dosyas›için aç›l›fl diskini yani Windows’unbulundu¤u diski kullan›r. E¤er ikisabitdiskiniz varsa, Windows’unsanal bellek ayarlar›na girerek, takasdosyas› için ikinci diski kullanmakistedi¤inizi belirterek bir miktar per-formans art›fl› sa¤layabilirsiniz.

»2. disk dopingi

TEMEL B‹LG‹LER

k

40

CHIP | EYLÜL 2002



sistemlerde kullanılan disklerin birbiri-ne benzer özelliklerde olması büyükönem taşır. Yani gerek kapasite gereksedönüş hızı aynı olmalıdır. Tercihen aynımarka ve model diskler kullanılırsa da-ha iyi olur. Aksi takdirde, sistem RAIDzincirindeki en yavaş diskin hızında ça-lışır, hatta duruma göre veri güvenliğitehlikeye girebilir.

RAID 0: Performans isteyen kullan›c›lar için

RAID 0 (Striping), en az iki disk kulla-nılarak oluşturulan ve performansın önplanda tutulduğu bir RAID zinciri ola-rak tanımlanabilir. RAID 0 zincirindeveriler disklere paylaştırılarak yazılır vebu kullanılan disk sayısına göre perfor-mansı önemli ölçüde arttırır. RAID 0'ıörnekleyecek olursa bilgisayarınızdakisabitdiskin sizin sekreteriniz olduğunudüşünün. Sekreterinize uzun bir cümleyazdırıyorsunuz. Doğal olarak yazım iş-lemi belli bir süre alıyor. Fakat ya ikisekreteriniz olsa ve bu uzun cümledekikelimeleri paylaşarak yazsalar? Kuşku-suz böylece yazım işlemi çok daha kısa

sürer. Burada verilerin yazım sırasındadisklere paylaştırılması ve okuma sıra-sında tekrar biraraya getirilmesi, tah-min edebileceğiniz gibi kontrol kartınıngörevidir. RAID 0'ın en büyük dezavan-tajı, disklerden birinin zarar görmesidurumunda verilerin kaybolma riskidir.Zira bu durumda elimizde bir anlamdatek başına işe yaramayan "yarım cümle-ler" olacaktır.

RAID 1: Güvenlikten ödün vermeyenler için

RAID 0'ın aksine RAID 1 (mirroring)kullanan sistemlerde en önemli kriterveri güvenliğidir. En az 2 disk gerektirenRAID 1, bunun için birinci diskte ger-çekleştirdiği tüm yazma/okuma işlem-lerinin diğer diskte de gerçekleşmesinisağlar. Böylece disklerden biri zarar gör-

se bile otomatik olarak diğer disk devre-ye girer ya da diğer diskteki veriler kul-lanılarak ana disk yeniden oluşturulur.RAID 1, tek diske nazaran okuma hızın-da bir miktar performans artışı sağlaya-bilir. Fakat verilerin yazılma hızı tek dis-ke nazaran daha düşüktür. RAID 0'dakullanılan disk sayısı kadar kapasitevarken RAID 1'de durum böyle değildir.Şöyle ki; 2 adet 40GB diski RAID 0 ola-rak bağlarsak, toplam kapasite 80GBolur. Fakat diskleri RAID 1 olarak bağ-

lamamız yine 40GB'lık bir kapasiteyesahip olmamız sonucunu doğurur. Ziradiğer disk verilerin yedeklenmesindekullanılır. Kısaca RAID 1, veri güvenli-ğinin esas olduğu sistemlerde sıkça baş-vurulan bir çözümdür.

Hem performans hem veri güvenli¤i bir arada

Peki RAID 0 ve RAID 1'i aynı anda kul-lanmak mümkün mü? Cevap: Evet. Enaz 4 adet sabitdiske ihtiyaç duyacağınızböyle bir konfigürasyon, performansolarak tek bir diske göre ciddi bir artışortaya koyarken, disklerden birininproblem çıkarması durumunda verikaybı riskini ortadan kaldırır.

Bu RAID yapılarının dışında tümRAID kontrolörleri tarafından destekle-nen bir RAID varyasyonu olan Span-ning ise sisteminize bağlı diskleri tek birdisk şeklinde görmenizi sağlar. JBOD(Just a Bunch of Drives) olarak da bili-nen Spanning güvenlik ya da hız açısın-dan bir anlam ifade etmez sadece siste-minizdeki diskleri birleştirir. İşletim sis-teminiz destekliyorsa Spanning, kontrolkartı olmadan da yazılım yoluyla ger-çekleştirilebilir.

Güvenliğin daha yüksek olduğu çe-şitli RAID varyasyonları mevcut. Bunlargenellikle IDE RAID kontrolörleri tara-fından desteklenmeyen ve pahalı SCSI

RAID kontrol kartları gerektiren pro-fesyonel konfigürasyonlardır. Örneğinbunlar arasında bulunan RAID 5, paritedenilen ve verilerin yazılması sırasında,veri güvenliği kontrolü için ek olarakdiske yazılan bir bilgiyi kullanır. Kontrolkartı verilerin okunması sırasında pari-te bilgisine başvurarak ilgili verilerindoğruluğunu kontrol eder. Eğer paritebilgisi hata mesajı verirse bu durumdayedek diske başvurulur. RAID 5 için enaz 3 diske ihtiyaç duyulur. ■


RAID Destekli

Anakartlar: BafltaAbit olmak üzere pekçok anakartüreticisinin anakartlar›na entegre ederek sundu¤u RAID kontrolörlerisayesinde, RAID uzakbir rüya olmaktanç›kt›.

IDE RAID: Pahal› SCSIRAID sistemleri ev kullan›c›lar› içingereksiz bir lükstür.Öte yandan iyi tasarlanm›fl bir IDERAID konfigürasyonugenifl bütçeli ev kullan›c›lar›n› pek çok aç›dan tatmin edebilir.

Sabitdisk kapasitesini ölçmek içinkullan›lan temel birim byte’t›r. Fakather zaman evdeki hesap çarfl›ya uy-maz ve Windows, sat›n ald›¤›n›z diskisize farkl› bir kapasitede bildirebilir.fiöyle ki; 1GB asl›nda 1024x1024x1024 byte’tan oluflur. Yani 1GB=1073741824 byte’t›r. Fakat sabitdisk üreti-cileri 1GB’› 1000x1000x1000=1 mil-yar byte olarak hesaplarlar. Bu da ör-ne¤in 21GB olarak sat›n ald›¤›n›z birsabitdiskin asl›nda 19.5GB kapasite-ye sahip oldu¤u anlam›na gelir.

» Pazarlama hilesi

TEMEL B‹LG‹LER

42

CHIP | EYLÜL 2002

O eski kural› hat›rlayan›n›z var m›? "Sabitdiskiniz ne kadar yüksek kapasiteliyse o kadar çabuk

dolar." Neyse ki yeni diskler, kapasite ve fiyat/MB oran› aç›s›ndan oldukça cazip.

likle paranızın yettiği en yüksek kapasi-teli diski alın.

Öte yandan sıradan bir ofis ortamın-da 100 GB'lık sabitdiskiniz hiçbir anlamtaşımayacaktır. Bu aşamada ihtiyaçları-nız ve kullanım alışkanlıklarınıza göreideal sabitdisk kapasitesini hesaplayabi-lirsiniz.

Neden kapasite ihtiyac› gittikçe art›yor?

Günümüz bilgisayarlarının artan beceri-leri sayesinde kullanım alanlarının dagenişlemesi, yüksek kapasiteli sabitdisk-leri bir ihtiyaç haline getirdi. Örneğinbilgisayarınızdaki TV kartı sayesinde TVyayınlarını izleyebildiğinizi düşünelim.Neden sevdiğiniz bir filmi örneğin divxformatında sabitdiskinize kaydetmeyesi-niz? Daha sonra bu filmleri CD'lere ba-

sarak, kendi film arşivinizi oluşturabilir-siniz. Benzer şekilde sevdiğiniz sanatçı-ların müzik videolarını kaydederek, ha-rika bir koleksiyona sahip olabilirsiniz.Kısaca sadece bir TV kartı ve tercihenkabloTV bağlantısıyla PC'nizi VCR ola-rak kullanmanız mümkün.

Sabitdiskinizin yüksek kapasiteli ol-ması, özellikle video kameranız varsaçok işe yarayabilir. Öyle ya manyetikbant, pek güvenilir bir ortam sayılmaz.Film kaydetmek için kullandığınız TVkartınız sayesinde pekala el kameranızlaçektiğiniz görüntüleri PC'nize, oradanda CD'lere aktarabilirsiniz.

Yakaladığınız görüntüler, VCD for-matında olabileceği gibi, donanımınızabağlı olarak S-VCD ya da daha yüksekkaliteli de olabilir. Tabii kameranız diji-talse, yani USB ya da Firewire üzerinden

Hep Daha Fazla Kapasite

880'li yıllarda ilk ortaya çıkan birkaç10 megabyte'lık diskler, o zamanla-rın "lüks" sayılabilecek parçalarıy-

dı. Öte yandan 80'li yıllar, 3-4 disketekoca bir işletim sistemini sığdırmanında mümkün olduğu yıllardı... o zaman-dan bu yana çok şey değişti.

Günümüzde giriş seviyesi sabitdisk-ler, 5400 ya da 7200 RPM dönüş hızları-na sahipler ve kapasite olarak 20 GB'tan100 GB üstüne kadar oldukça geniş birölçekte pek çok farklı model sabitdisk,piyasada kolayca bulunabiliyor. İhtiyacı-nız olan kapasiteyi satın alma sırasındatahmin ederken uzak görüşlü olmanız,kısa vadeli bir terfi ihtimaline karşı, ye-rinde bir davranış olacaktır. Yani eğerkablo ya da ADSL gibi hızlı bir internetbağlantınız varsa ve sürekli dosya indir-meyi seven kullanıcılardansanız, kesin-

Sabitdisk Optimizasyonu

CHIP | EYLÜL 2002

k

44

CHIP | EYLÜL 2002



PC'ye veri aktarabiliyorsa, yine gigaby-te'larca sabitdisk kapasitesine ihtiyaç du-yacaksınız demektir.

Multimedya dosyalar› diskinizi doldurur

Eskiden oyunlar, kurulum sırasındafarklı seçenekler sunarlardı. Oyunun nekadarlık kısmının sabitdiske aktarılaca-ğını belirlemenizi sağlayan bu seçeneklerhala sunuluyor. Fakat ya minimum 200MB'lık bir alan talep ediliyor ya da dahaperformanslı bir oyun keyfi için genel-likle 500 MB üzeri olan maksimum ku-rulum gerekli oluyor. Gerçekten de eğeroyunlar sizin için önemliyse, sabitdiski-nizin sadece performanslı olması değil,aynı zamanda yüksek kapasiteli olma-sında da fayda var. Zira, oyun tutkunubir kullanıcı için sabitdiskte yer kalma-dığı için bazı oyunları silerek feda etme-si, ne kadar can sıkıcıdır, tahmin etmekzor değil.

Oyunlar bir yana, mp3 formatı bu ka-dar yaygınlaşmışken, doğal olarak pekçoğumuz bilgisayarımızı bir müzik ku-tusu olarak kullanıyoruz. Hele kalitelibir hoparlör setiniz varsa değmeyin key-finize.

P2P programları sayesinde divx for-matındaki filmlerin cazibesine kapılankullanıcılar, ikinci bir sabitdisk almakzorunda kalabiliyor. Sonuç olarak her nekadar yedekleme ortamı olarak yazılabi-lir CD'ler gayet yaygın bir şekilde kulla-nılıyorsa da, onlarca CD içinde aradığı-mızı bulmak yerine sabitdiskimiz içindeyapacağımız bir arama işlemi daha kola-yımıza geliyor. Bu durumda hele hele

kablo ya da ADSL gibi sürekli internetbağlantısı olan bir PC'niz varsa sabitdis-kinizin dolma hızı başınızı döndürecek-tir.

Sabitdiskinizi daha verimli kullanma yollar›

Sabitdisk kapasitelerinin bu kadar yük-selmesinin bazı dezavantajları da yokdeğil. Örneğin eskiden kapasite darlığıyüzünden bazı yazılımları silmek zorun-da kalırken, şimdi elimiz silme tuşunaeskisi kadar kolay gitmiyor. "Bulunsunbelki ilerde lazım olur" diyerek uzun sü-reli kullanımlarda sabitdiskimizi adetabir çöplüğe çeviriyoruz. Bir sürü kullan-madığımız program, sistem kaynaklarınıboşu boşuna tüketir ve biz PC'mizin ne-den gittikçe yavaşladığına akıl sır erdire-meyiz. Kuşkusuz bu duruma düşmemekiçin yapılabilecek pek çok şey var. Herşeyden önce sistemli bir çalışma şart. Ya-ni sabitdiskin iki parçaya ayrılarak, sis-tem yedekleri, mpeg, mp3 gibi dosyala-

rın bu ikinci disk bölümünde ve belliklasörler içinde bulunması, karışıklığınönüne bir miktar geçebilir. Tabii en iyisi,her aradığınızda, ismini bilmeseniz de,istediğiniz dosyayı bulmanızı sağlayanplanlı bir klasör dizinidir. Bu konuda ensık görülen problemlerden biri masaüs-tünün tüm dosyaların geçici olarak atıl-dığı bir yer olması durumudur. Tabii as-lında dosyalar buraya geçici olarak atılır,fakat daha sonra kullanıcı tarafından si-linmezler ve her bilgisayar açılışındakarman çorman bir monitör görüntüsüsizi karşılar. Bu duruma düşmemek için,sabitdiskinizi tıpkı çalışma odası ya damasa gibi düşünerek, düzenli tutmalısı-nız. Bunun için yapabileceğiniz şeyler-den ilki, diskinizin kapasitesine göre onu2'ye ya da 3'e ayırmaktır. Ayrıca özelliklebirden fazla sabitdiskiniz varsa, bu disk-leri Windows altında anlaşılır şekildeisimlendirmek de işlerinizi kolaylaştıra-bilir.

Windows içindeki en büyük yard›mc›n›z: Defrag

Sabitdiskinizine dosya yazılırken ya dasilinirken, bu işlemler mümkün olduğukadar sıralı bir şekilde yapılmaya çalışı-lır. Fakat bu her zaman mümkün olmaz.Yani 30 MB'lık bir klasörün içeriğiniokumak için okuma/yazma kafası, dis-kin farklı bölgelerine gitmek zorundakalabilir. Bu, sabitdiskin o 30 MB'lık kla-sör diske yazılırken ki boş alanına bağlı-dır. Sonuç olarak, sürekli olarak diskplakalarının çok farklı bölgelerininokunması gerekir ki bu da performansdüşüşüne neden olur. Bu duruma frag-mantasyon, yani parçalanma denir. Ger-çekten de dosyalar gittikçe "parçalanır".Ve okuyucu kafa bu parçaları bir arayagetirip uygulamaları çalıştırmakta her k

Video ve Ses: Kazaa ve benzeri P2P programlar›ndan ya da di¤er kaynaklardan gelenmp3 ve mpeg dosyalar›, diskinizde oldukça fazla yer kaplar.

Kameradan PC’ye: ‹ster analogisterse dijital olsun, video kameran›zla çekti¤iniz görüntüleri PC'ye aktar›rken bolca sabitdisk kapasitesineihtiyaç duyars›n›z.

46

CHIP | EYLÜL 2002



seferinde daha fazla zamana gereksinimduyar. Bu durumun önüne geçmek içinkullanabileceğiniz defrag (disk birleşti-ricisi) programı, size başlat tuşu kadaryakın. Zira defrag programına, Donatı-lar/Sistem araçları adresinden ulaşabile-ceğiniz gibi, sabitdisk simgesine sağ faretıklamasıyla gelen menüden Özellik-ler/Araçlar sekmesinden de ulaşabilirsi-niz. Kullanıcıların elinde defrag gibiönemli bir yardımcı varken, pek çokkullanıcının hala bunu bilmemesi sıkkarşılaşılan bir durumdur. Yine sabit-disk özellikleri menüsünden ulaşabile-ceğiniz Scandisk ise diskinizde oluşabi-lecek hataların düzeltilmesinde ilk baş-vurabileceğiniz programdır.

Defrag programını ne sıklıkta kul-lanmanız gerektiği, tamamen kullanımalışkanlıklarınıza kalmakla beraber, 2-3haftada bir bu işlemi yapmanız yerindeolacaktır. Eğer dosya sisteminizde hatavarsa, defrag programı çalışmayı redde-

dip önce scandisk'i çalıştırmanızı iste-yebilir. Böylece disk hatalara karşı tara-nıp, varsa mevcut hatalar düzeltildiktensonra, dosya birleştirme işlemini başla-tabilirsiniz. Temiz bir Windows kurulu-munun hemen ardından, birleştirme iş-lemini yapmak ve bu işlemi en az aydabir tekrarlamak, performans konusun-daki şikayetlerinizi mimimuma indire-cektir. Sabitdiske dosyalar yazılırken,belli yöntemler ve kurallar vardır. Bukurallar disiplini, basitçe Dosya Sistemiolarak adlandırılır. Windows 2000 ya daWindowsXP kullanıcıları, formatlamasırasında kesinlikle FAT32'den çok dahaüstün bir dosya sistemi olan NTFS'i ter-cih etmeliler.

Gerekli sürücüler do¤ru bir flekilde yüklenmifl mi?

Sabitdiskinizden tam anlamıyla verimalmak için, anakartınızın chipset'ine aitsürücüleri yüklemeniz büyük önem ta-şır. Zira işletim sistemleri içindeki sürü-cüler, chipset ve sabitdiski destekleselerbile, bazı sabitdisk veri aktarım proto-kollerini desteklemeyebiliyorlar. Bu du-rumda anakartınızın chipset'ine ait enson sürücüleri üreticilerin web sitesin-den indirmelisiniz. Bunun için anakartmodelinize dayanarak, anakart üretici-sinin web sitesine başvurabileceğiniz gi-bi, direkt olarak Intel ya da VIA gibichipset üreticilerinin web sitelerine degidebilirsiniz. Tabii ikinci seçenek içinsadece anakartınızın modelini değil,chipset'ini de bilmeniz gerekiyor. Intelve VIA chipsetli anakartlar için gerekensürücü dosyalarını bu ayki eCHIP’inUtilities kısmında bulabilirsiniz. Ana-kartınızın chipset'ini öğrenmenin pekçok yolu var. Fakat en basitinden PC'ni-zin açılış ekranında sol alt köşeyi oku-manız, ya da Win-

dows altında WCPUID (HeCHIP-Code

WCPUID) (www.h-oda.com) adlı progra-mı kullanmanız yeterli olacaktır. TabiiDenetim Masası/Aygıt Yöneticisi içindede anakartınızın chipset'i hakkında bil-gi bulabilirsiniz.

Anakart chipset'ine ait en son sürü-cüleri yüklemeniz, sadece olası bir per-formans artışı sağlamaz, aynı zamanda(varsa) yaşadığınız pek çok kilitlenmeve donanım uyumsuzluğu gibi prob-lemleri de çözmenizde size yardımcıolabilir. Tabii bu bağlamda Win-dows'unuzu, Windows Update seçene-ğiyle güncellemeniz de doğru bir yakla-şım olacaktır. Ayrıca sabitdisklerinizianakarta bağlayan kabloların tavsiyeedilen özelliklere sahip olduğundanemin olun. Örneğin yeni satın aldığınızsabitdiskinizi, CD sürücünüzü bağladı-ğınız eski 40 damarlı kabloyla anakartabağlarsanız, performans düşüşü olur.Zaten yeni anakartların çoğu, böyle birdurumda açılış ekranındaki bir mesajlasizi uyarır.

PC'nizin aç›l›fl süresini k›saltacak birkaç püf noktas›

Windows'ta sağ alt köşede, saatin bu-lunduğu kısma System Tray denir. Bura-da bulunan ikonlar, o sırada bellekte ak-tif olan programlara aittir. Bu program-lar Windows başlarken sisteme teker te-ker yüklenir. Dolayısıyla System Traybölümünde ne kadar program varsa oölçüde Windows'un başlaması zamanalır. Ayrıca sürekli bellekte kalan buprogramlar, herhangi bir sebepten ötü-

Bilgi Güçtür: Anakart›n›z›n chipsetini bilmeniz, gerekli IDE protokollerine ait güncel sürücüleri yükleyebilmeniz için büyük önem tafl›r.

Gereksiz Makyaj: Denetim Masas›/Sistem/Geliflmifl sekmesindenulaflabilece¤iniz ayarlarla, performans›optimize edebilirsiniz.

Peformans›n›z

Düflmesin:

Defrag program›,zamanlasabitdiskinizdeoluflabilecek performansdüflüflüne karfl› enönemlisilah›n›zd›r.

k

48

CHIP | EYLÜL 2002



rü sistemin kararlılığını yitirmesi du-rumda işleri iyice karıştırarak, Win-dows'un çökmesini hızlandırır. İlgili il-gisiz pek çok yazılım, kurulum sırasındakendini System Tray'e atmak istediğinive bunu onaylayıp onaylamadığınızı si-ze sorar. Eğer yazılım sürekli işinize ya-rayacaksa, buna olumlu yaklaşabilirsi-niz. Aksi takdirde bu seçeneğe olumsuzcevap verin. Bazı hınzır yazılımlarsa,kurulum sırasında size direkt olaraksormadan, kendilerini System Tray'aatarlar. Bunu engellemek için, kurulumsırasında karşınıza gelebilecek Advancedya da Custom gibi seçenekler çoğu za-man işe yarar. Öte yanda başta anti-vi-rüs olmak üzere bazı yazılımların Sys-tem Tray'e eklenmesi kaçınılmazdır.

PC'niz açıldığında otomatik olarakbaşlayan programları görmek ve duru-ma göre devre dışı bırakmak için Başlattuşuna basıp Çalıştır ikonuna tıklama-nız ve gelen pencereye msconfig yazma-nız yeterli. Böylece gelen pencereninStartup sekmesinde sizin için gerçektenönem taşıyan programları seçerek, di-ğerlerinin her açılışta yüklenmesine en-gel olabilirsiniz. Benzer şekilde aynıpenceredeki Services sekmesi de, Win-dows başladığında çalışan programlarınbir listesini size gösterir. Startup sekme-sine nazaran Services sekmesinde hangiprogramların otomatik olarak çalışma-sına engel olunacağı, bir miktar dene-yim gerektirir.

Kullanmad›¤›n›z DLL'leri unutun gitsin

Aslına bakarsanız, Windows tam birbellek canavarıdır. Ne kadar belleğinizolursa olsun, kullandığınız uygulamala-ra bağlı olarak Windows, çoğu zamantakas dosyasına yüklenmek zorunda ka-

lır, bu da sizin yeni bir uygulama çalış-tırmadan ya da yeni bir pencere açma-dan önce beklemenize sebep olur. Bu-nun başta Windows'un mimarisi olmaküzere çeşitli sebepleri vardır. Fakat entemel sebeplerden birisi, kullandığınızuygulamalara ait DLL ya da benzeridosyaların, o uygulamayı kapatsanız bi-le bellekten silinmemesidir. Win-dows'un böyle davranmasının sebebi,aynı uygulamayı tekrar çalıştırdığınızdaperformans artışı sağlamaktır. Öte yan-dan, bir süre sonra belleğiniz bu kulla-nılmayan DLL'lerle dolar ve uzun sürelitakas dosyası, okuma işlemleri ya damavi ekranlarla karşılaşmak durumun-da kalırsınız. Tabii bu durumda yapıla-cak ilk şey, bilgisayarı yeniden başlat-maktır. Öte yandan yapabileceğiniz baş-ka şeyler de var: Başlat/Çalıştır komutsatırına regedit yazarak girdiğiniz kayıtdüzenleyicisi içinde "HKEY_LOCAL_M AC H I N E \ S O F T WA R E \ M i c r o -soft\Windows\CurrentVersion\explo-rer\AlwaysUnloadDLL" anahtarını aktifhale getirmeniz, kullanmadığınız

DLL'lerin belleği işgal etmesini önleye-cektir. Şayet böyle bir kayıt yoksa Dü-zen/Yeni/Anahtar komutuyla bunu sizoluşturmalısınız. Daha sonra pencere-nin sağ tarafındaki "Varsayılan" öğesineçift tıklayarak karşısındaki değeri 1 ya-pıp Windows'u yeniden başlatın.

RAM defragmantasyonu ile h›z›n›z kesilmesin

Windows, fiziksel bellekle yetinmediğiiçin, sabitdisk üzerindeki bir alanı bel-lek gibi kullanır. Takas dosyası (pagingfile) denilen bu dosyanın büyüklüğü,dinamik olarak belirtilen alt ve üst sı-nırlar dahilinde değiştirilir. Takas dos-yasının yönetimini Windows otomatikolarak gerçekleştirir. Fakat deneyimlikullanıcılar bazı durumlarda bu işi ken-dileri yapmak isteyebilir. Dinamik ola-rak değişse de, her halükarda tavsiyeedilen takas dosyasının maksimum bo-yutu genellikle fiziksel belleğin iki katıkadardır.

Takas dosyasının büyüklüğü, RAMmiktarı ve RAM kullanımıyla da yakın-dan ilgilidir. Bu bağlamda fiziksel belle-ğin kullanılmayan DLL'lerden temiz-lenmesi, ya da daha verimli kullanılma-sı, performansı olumlu yönde etkiler.Bazı programlarsa fiziksel belleği duru-ma göre boşaltarak ya da bir anlamdadefragmante ederek, performans artışısağlayabiliyorlar. Bu programlardan ilkakla gelen MemTurbo (www.memtur-bo.com), bellek yönetimi konusundazengin seçeneklerle dikkat çekiyor. ■


Siz Karar Verin:

Bafllat/Çal›flt›rdiyerekulaflabilece¤inizkomut sat›r›na msconfig yazman›z,Windows alt›nda hangi yaz›l›mlar›notomatik olarakçal›flaca¤›na karar vermenizi sa¤layan bir yaz›l›m› devreyesokar.

Temizlik zaman›: System Mechanic ile(HeCHIP-Code Mechanic), sabitdiskinizdegenifl çapl› bir temizlik yapman›zmümkün.

Kontrol Sizin Elinizde:

E¤er Windows'unuzun sanal belle¤iyönetmesini istemiyorsan›z dizginleri ele alabilirsiniz.

CHIP | EYLÜL 2002

dona

n›m

■ Tekrar yaz›labilen CD’ler ile çal›flmak sa-bitdiskler kadar rahatt›r. H›zl› Mount Raini-er CD-RW sürücüleri, veri tafl›mak için he-sapl› CD-RW’leri, yüksek yazma h›zlar›n› veyeni standard› destekleyen uygun yaz›l›m-lar› mümkün k›l›yor.

Mount Rainier’in en büyük art›s› CDM-RW uyumlu sürücünün biçimlendirme iflle-mini arka planda gerçeklefltirmesi ve büyükzaman kayb›na yol açmamas›d›r. Sadece 45saniyeden daha k›sa bir süre içerisinde veriortam›n›, henüz biçimlendirme devamederken bile Sürükle&B›rak yöntemi ilekullanmak mümkün oluyor. CD, biçimlen-dirilirken ç›kart›ld›¤›nda da okunabiliyor vetekrar tak›ld›¤› zaman biçimlendirmeye de-vam edilebiliyor. Biçimlendirme süreleriçok uzun olan 1.44 MByte’l›k küçük disket-ler veya CD Packet Writing gibi teknolojilerbu teknoloji karfl›s›nda duramayacaklard›r.Mount Rainier CD-RW ile çal›flabilmek içinCDMRW uyumlu bir sürücüye ve iflletimsistemine entegre edilene kadar CDMRWdestekleyen bir yaz›l›m gerekiyor. AncakCDMRW diskleri flimdiden rahatl›kla oku-nabiliyorlar. Bunun için ücretsiz olarak da-¤›t›lan Read CDMRW eklemesini indirmek

yeterli olacakt›r: (www.softarch.com/us/products/cdmrw.html). Bu yama disklerinWindows 98 ve MacOS’un 8 versiyonundanitibaren klasik CD/DVD sürücüler ile oku-nabilmesini mümkün k›l›yor. Buradaki enbüyük at›l›m ise yaz›l›m deste¤i ve Micro-soft’un Service Pack 1 ile Windows XP al-t›nda kullan›ma sunmas›. Böylece, disketleren nihayet, PC teknikerleri için eski ürünkategorisine girecekler.

Mount Rainier, CD-RW üzerindeki verileri daha h›zl› kullanmak içingelifltirilen bir standart. Microsoft, bu tekni¤i Windows XP’ye entegreedecek. Bu disketlerin sona yaklaflt›¤›n› m› gösteriyor?


Bluetooth Teknolojileri:Özellikler ve ürünler

RAM Optimizasyonu:Daha h›zl› bir sistem

Donan›m Atölyesi:PC’nizi sessizlefltirin

Donan›m Günlü¤ü:CHIP Test Merkezi’nden...

Yeni Donan›mlar Testte:Ürün incelemeleri ve testleri

CHIP TOP 10:Eylül ay›n›n en iyileri90

82

80

72

64

54

Yeni Trend: Mount Rainier Teknolojisi

Kesintisiz ‹nternet

GÜNCEL CDMRW YAZICILAR

H›zl›: Traxdata’n›nCDRW 401248 tx modeli CD-RW or-tamlar›na 12x h›z›ndayaz›yor.

Daha H›zl›:

Mitsiumi’ninCR485CTE’si yenidenyaz›labilir CD’lere 20xh›z›nda yazabiliyor.

En H›zl›: Yamaha’n›nCRWF1 modeli 24x CD-RW yazma h›z› ileliderli¤ini koruyor.

50 GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» HHII--TTEECCHH »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | EYLÜL 2002

ile CompactFlash I ve

II, IBM Microdrive,

MultiMedia, Smart-

Media, SecureDigital

ve Sony Memory Stick

olmak üzere alt› farkl›

haf›za kart›n› okuyabi-

lir ve düzenleyebilirsi-

niz. Moviestar 5 prog-

ram› ise video düzen-

leme için Multita-

lent destekliyor.

Fiyat›: 300 euro

Bilgi için: www.dazzle.com

Dazzle’›n harici

video ba¤lant› çö-

zümü sayesinde

kullan›c›lar cam-

corder’lar›ndaki

veya VHS recor-

d e r ’ l a r › n d a k i

MPEG 1 videolar›-

n› oynatabilir,

MPEG 2’ye dö-

nüfltürebilir ve

yay›nlayabilirler.

USB ayg›tta entegre olarak su-

nulan haf›za kart› okuyucusu

Dazzle DVDCS 200

Entegre Kart OkuyuculuUSB Video Ba¤lant›s›

Havaalanlar›ndaki biyometri sistemleriharcamalar›

Kay

nak

: Fro

st &

Su

lliva

n

GÜVENL‹K PAZARI%

46,5 Mil.

174,6 Mil.

2,7 Mil.

2001 2002 2003 2004 2005 2006

319,4 Mil.

487,2 Mil.

639,7 Mil.

Kontrol Patlamas›: 11 Eylül’den sonra havaalanlar›ndaki biometrik güvenlik sistemleri için yap›lan yat›r›mlar artt›. 2006y›l›nda, harcamalar›n 640 milyon dolar› bulmas› bekleniyor.

Yamaha, 44x CD-R yazma h›z›-

na sahip CRW-F1 modeli ile pi-

yasan›n en h›zl› yaz›c›s›n› üret-

ti¤ini duyurdu. 8 MByte’l›k ha-

f›za ve safe burn tekni¤i ile do-

nat›lm›fl Mount Rainier uyumlu

ayg›t CD-RW’leri 20x h›z›nda

yazabiliyor. Yaz›c›, daha yüksek

ses kalitesi için Advanced Au-

dio Master Quality Recording

özelli¤ine de sahip. Ancak bu

CD kapasitesinin düflmesi-

ne neden olabiliyor. Bu du-

rumda 68 dakika için mak-

simum 8 h›zl›k yazma tem-

posunda 80 dakikal›k diske

ihtiyaç duyulabiliyor. CRW-F1,

Disk@2 sayesinde verilerin ya-

z›lmas› tamamland›ktan sonra

kalan alana CD metni, logo ve

filigranlar› görsel olarak yaza-

biliyor.

Fiyat›: Belli de¤il.

Bilgi için: www.yamaha.com

Yamaha CRW-F1

CD’ye Filigran Yaz›yor

52

Haberler


CHIP | EYLÜL 2002

Hewlett Packard, A¤ustos ay›

içerisinde bir dizi yeni taray›c›-

s›n› piyasaya sundu. 4570 ve

5500 modelleri 2.400 dpi çözü-

nürlük, USB 2.0 ve yeni “Instant

On” teknolojisine sahipler.

Elektriksel bir ›s›tma mekaniz-

mas›, tarama ›fl›¤›n›n s›cakl›¤›n›

çal›flma ›s›s›na yükselterek ilk

ifllem öncesindeki bekleme sü-

resini ortadan kald›r›yor. Böyle-

ce, ›fl›k kayna¤› tarama sonra-

s›nda hemen kapat›larak, öm-

rünün uzamas› sa¤lan›yor.

Fiyat›: 270-370 euro

Bilgi için: www.hp.com

HP’den Yeni Taray›c›

Is›nma Süresine Son

Freecom USB Stcik, bir anahtar

büyüklü¤ünde ve al›fl›lmam›fl

bir flekilde maksimum 256

MByte’l›k bir haf›za ile sunulu-

yor. Bu haf›za anahtar›n› ilginç

k›lan ise mobil POP 3 posta eri-

flimi için kullan›labilmesi. USB

Stick, beraberinde sunulan ya-

z›l›m AutoMail ile farkl› posta

hesaplar› için ayarlanabiliyor

ve gelen iletileri saklayabiliyor.

Windows Me/XP/2000 ve Ma-

cOS 9 ve 10.X için ayr› bir sürü-

cü kurulumu gerekmiyor.

Fiyat›: 300 euro

Bilgi için: www.freecom.com

Freecom USB-Stick FM-1

Her PC’den E-postaGericom, sonbaharda piyasaya

sunaca¤› tasarruflu subnote-

book’lar›n› duyurdu. A2 serisi-

nin kalbini, 800 MHz’lik çal›fl-

ma h›z›yla Transmeta’n›n

TM5800 ifllemcileri oluflturu-

yor. Gericom’un aç›klamalar›na

göre klasik Li-Ion pilleri befl sa-

ate kadar aral›ks›z çal›flmaya

izin veriyor. A2 serisi 26 mm’lik

yüksekli¤i ve 12.1 inçlik TFT ek-

ran› ile sadece 1.6 kg aral›¤›nda

ve bu, hafif ürünler s›n›f›na gir-

mesi için yeterli bir de¤er. Tüm

A2 notebook’lar› alüminyum

kasaya sahip ve iki tane USB 2.0

portu, firewire ve S-Video ba¤-

lant› noktalar›, 56 K V90 mo-

dem ve 10/100 ethernet kart›

ile sunuluyorlar. Gericom, A2

serisini 128 MByte haf›zan›n

haricinde 40 GByte’a kadar

yükseltilebilen sabitdisk ve op-

siyonel olarak DVD-CDRW sü-

rücüleri ile sunuyor.

Bilgi için: www.transmeta.com

Gericom A2 Subnotebooks

Uzun Soluklu Hafif Notebook

Casio’nun 4 megapiksellik yeni

kameras› güncel MCM teknolo-

jisi (Multi Chip Modul) ile do-

nat›lm›fl. Bu, kullan›ma haz›r

hale daha h›zl› gelmesini ve

deklanflör süresini de saniyenin

yüzde birinden daha az gecik-

tirmeyi baflar›yor. 90x59x31

mm’lik ölçüleri ile oldukça ince

olan dijital foto¤raf makinesi

SD ve MMC kartlar› için haf›za

yuvalar›na sahip. Kamera, 3x

optik zumun haricinde entegre

olarak sunulan 11 MByte’l›k

haf›zaya sahip. Ürün ile bera-

ber lityum-iyon pilleri ve kablo-

lar› sunuluyor.

Fiyat›: 700 euro

Bilgi için: www.casio.com

Casio QV-R4

Daima Kullan›ma Haz›r

Sat›fla sunulan yeni Lifebook C 1020, yeni

bir görünüm ve tasar›m dahilinde en son tek-

nolojiyi sunuyor. Müflteriler 1.5 GHz'a kadar

h›zlarda Intel Mobil Celeron ifllemci, 1.26

GHz'a kadar h›zlarda Intel Mobil Pentium III

ifllemci veya Mobil Intel Pentium 4-M ifllemci

aras›ndan seçim yapabilme flans›na sahipler.

Yeni nesil Mobil Intel ifllemciler, sadece müm-

kün olan en yüksek mobil ifllemci h›z›n› sun-

makla kalm›yor, Intel’in 0.13 mikron ifllemci

teknolojisi, geliflmifl Intel SpeedStep teknolo-

jisiyle bir araya geldi¤inde kullan›c›lara daha

uzun bir pil ömrünü de garanti ediyor.

C serisi yüksek düzeyde yap›land›r›labilme

becerisine de sahip. Yerleflik FDD'den ayr› ola-

rak pek çok bileflen seçene¤i de mevcut. Al›c›-

lar, yerleflik bir CD, DVD veya Combo sürücü-

sü aras›ndan seçim yapabili-

yorlar. 14.1 inç XGA TFT ekra-

na alternatif olarak 15 inç

SXGA+ ekran tercihi de yap›la-

biliyor. Dijital camcorder ayg›t-

lar›na, taray›c›lara ve di¤er harici

ayg›tlara h›zl› eriflim için iste¤e

ba¤l› FireWire portu da (IEEE1394)

mevcut. Yeni S/PDIF (Sony/Philips Diji-

tal Arabirimi) portu CD, DVD oynat›c›lar

ve amfiler aras›nda dijital ses verisi

transferi yap›labilmesini sa¤l›yor. Kolay

bir kablo yönetimi olana¤› için seçenek

olarak Port Replicator kullan›labiliyor. Bafllan-

g›çta desteklenen iflletim sistemleri Windows

XP Professional, ME veya 2000.

Bilgi için: www.fujitsu-siemens.com.tr

Fujitsu-Siemens Lifebook C1020

Firewire’li DizüstüFujitsu Siemens Computers, C-1010 serisinin ard›ndanflimdi de C 1020 modelini piyasaya ç›kard›.

Lifebook C1020: Fujitsu-Siemens’in yeni dizüstü modelizengin özellikleriyle ilgi çekiyor.

CHIP | EYLÜL 2002

3Com’un Business Connecti-

vity Company (BCC) birimi,

3Com kablosuz Bluetooth yaz›-

c› setini pazara sundu. 3Com

Wireless Bluetooth adaptör ve

3Com Wireless Bluetooth Para-

lel-port yaz›c› adaptöründen

oluflan 3Com kablosuz Blueto-

oth yaz›c› seti, Bluetooth tek-

nolojisi sayesinde kullan›c›lar›n

mevcut printer ve PC’lere h›zl›

biçimde kablosuz olarak ba¤la-

nabilmesini sa¤l›yor.

Ev ve ofis a¤lar›nda ilk kez

kablosuz teknolojileri kullan-

maya bafllayan kullan›c›lar için

ideal bir çözüm olan yeni 3Com

kablosuz Bluetooth yaz›c› seti,

pratikli¤i ve kullan›m kolayl›-

¤›yla dikkat çekiyor. 3Com Wi-

reless Bluetooth yaz›c› seti bil-

gisayarlarla yaz›c› aras›nda 10

metreye kadar kablosuz ba¤la-

nabilirlik olana¤› sunuyor. 1

Mbps veri aktar›m h›z›na sahip

olan set, gönderilmesi gereken

verileri 802.11b kablosuz ba¤-

lant› yoluyla gönderiyor. Setin

içerdi¤i 3Com Bluetooth Con-

nection Manager yaz›l›m›, kul-

lan›c›lara di¤er Bluetooth ci-

hazlar›na ba¤lanmak için kulla-

n›m› kolay ve ifllevsel bir arayüz

sunuyor.

Fiyat›: 149 dolar

Bilgi için: www.3com.com

Archos MiniCDRW 2

USB 2.0 Kart› ileTurbo Yaz›c›Archos’un harici Slim Line ayg›-

t› MiniCDRW2, CD-R’lar› 16x ve

CD-RW’ler› ise 10x h›z›nda yaz›-

yor. Ayg›t›n 500 graml›k a¤›rl›¤›

ve 160x130x30 mm’lik ölçüleri

her zaman yan›n›zda tafl›man›-

za imkan tan›yor. Archos, Mini

CDRW 2 ve USB 2.0 kart› ile bu

ba¤lant› türünü destekleme-

yen bilgisayarlar için bile yük-

sek aktar›m h›z›n› destekliyor.

Kutu içerisinde ayr›ca bir USB

kablosu ve 12 volt’luk adaptör

bulunuyor.

Fiyat›: 270 euro

Bilgi için: www.archos.com

iPaq Pocket PC H3900

Yenilenmifl IPAQ SerisiCompaQ’›n HP’ye kat›l›m› ile

art›k HP ürünleri aras›nda yer

alan IPAQ, gömülü özellikleri ve

iste¤e ba¤l› geniflleme opsiyon-

lar› ile teknoloji merakl›lar›n›n

gözbebe¤i durumunda. Yeni

IPAQ dizisi, her türlü

uzaktan kumanday› si-

müle edebilmesi

için güçlü bir sis-

temle donat›lm›fl.

400 MHz’lik Intel

PXA250 ifllemci

ile gelen cihaz,

telefona, bilgi-

sayara, yaz›c›ya

direkt ba¤lant›

kurabilen bir Blu-

etoth chip’ine de sahip. Yeni

renkli ekran›yla resim ve me-

tinlerin de daha rahat görüntü-

lenmesini sa¤l›yor.

Bilgi için: www.hp.com.tr

3Com Kablosuz Yaz›c› Seti

Kablosuz Network Zaman›

CHIP | EYLÜL 2002

Kablolu haberleflmenin sonuna gelindi. Masaüstünde kablo karmaflas›ndan, kablolar›n tozlanmas›ndan

veya etki mesafelerinin k›sal›¤›ndan b›kanlar için kablosuz iletiflim yeni alanlar yaratt›. Bu yaz›da,

Bluetooh teknolojisi ve piyasada bulunan ürünler hakk›nda detayl› bilgiler verece¤iz.

de Bluetooth teknolojisi sayesinde di-züstü bilgisayarlarla çok rahat bir şekildebağlantı kurabiliyor.

Bluetooth nedir, ismi nereden geliyor?

Bluetooth adı, 10. yüzyılda yaşamış olanViking Kralı Harald Blatand’dan geliyor.Danimarkalı bu krala İngilizler, Bla-tand’ın İngilizce karşılığı olan Bluetooth(Mavi Diş) diyorlardı. Blatand ya da di-ğer ismiyle Bluetooth, çeşitli derebeylik-leri tek bir krallık altında toplayarak, ar-dından gelenlere örnek olmuş bir kraldı.Bluetooth’un gelişmesinde büyük payıolan yine İskandinavyalı yani İsveçli ceptelefon üreticisi Ericsson da, Kral Ha-rald’ın bu düşüncesini beğenerek, yenikablosuz iletişim teknolojisinin bu adıalmasını sağladı.

1994 senesinde İsveçli cep telefonuüreticisi Ericsson, cep telefonlarıyla bir-

Bluetooth Teknolojisi

Kablosuz Dünyaya Haz›rl›k

birçok uygulamanın önü açılıyor. Blu-etooth teknolojisi, notebook, cep telefo-nu, PDA, yazıcı, dijital kamera ve benze-ri ürünlere kolayca entegre edilebiliyor.Hatta Access Point’lerin, bu teknoloji sa-yesinde LAN veya GSM ağlarının enteg-rasyonunu kolaylaştıracağı söyleniyor.Böylece bir çok kişi ile dosya paylaşımınıgerçekleştirip, dokümanları beraberceinceleyebilirsiniz.

Bluetooth’un kullanım alanlarındanbir diğeri de, sunumlar... Daha öncedenkablo bağlantısıyla gerçekleştirilen su-numlar, Bluetooth’la birlikte yerini kab-losuz bir ortamda rahat bir şekilde ger-çekleştirilen sunumlara bırakıyor. Sonuçolarak çok sayıda mobil cihaz üreticisi-nin karşımıza Bluetooth ürünleri ileçıktıklarını söyleyebiliriz. Örneğin,Ericsson, cep telefonların konuşma kit-lerinde Bluettoth teknolojisini entegreetmeye başladı. Nokia’nın 6210 modeli

KKablosuz iletişim teknolojilerinibenimsemiş teknolojilerin enönemlilerinden biri de yeni yeni

tanımaya başladığımız Bluetooth. Blu-etooth kısaca, elektronik cihazların kısamesafeli kablosuz iletişimini sağlayanyeni bir teknoloji ve aynı zamanda kab-losuz haberleşme için geçerli olan biruluslararası veri transfer standardı. Bustandart sayesinde çok fazla sayıda gün-lük kullanımdaki ürünler bile, örneğincep telefonu ve onun aksesuarları kablo-suz ortamda yönetilebiliyor.

Bluetooth’un kablosuz iletişimde sağ-ladığı avantajlar çok fazla. Belki de buyüzden, Bluetooth teknolojisini destek-leyen üreticilerin sayıları her geçen günartıyor. Özellikle dizüstü bilgisayarlardave cep telefonlarında bu teknolojininkullanım alanları giderek yaygınlaşıyor.Çünkü, Bluetooth’la birlikte telekomü-nikasyon ve veri iletişiminde kullanılan


Bluetooth’un Tarihçesi:Viking Kral›’ndan günümüze

Bluetooth vs. IRDA:Bluetooth geliyor...

Bluetooth Ürünler:Destek büyüyor

Bluetooth’un Gelece¤i:GSM’in yolunda ilerliyor62

58

56

54

54

56



CHIP | EYLÜL 2002

likte kullanılan aksesuarların kablosuzbir ortamda birbirleriyle haberleşmele-rinin ilk adımını attı. Seneler süren çalış-malar sonucunda, 1998 senesinde Erics-son, Nokia, IBM, Toshiba ve Intel firma-ları bu teknolojinin özelliklerini oluştu-racak olan Special Interest Group ya dakısaca SIG’yi kurdular.

Bilgisayar ve telekomünikasyondadevleşen bu beş şirketin amacı, basit biryapıda olup kısa mesafeli haberleşmeyisağlayacak ve düşük bir güç tüketimineihtiyacı olmakla birlikte güvenliği eldenbırakmayacak bir teknoloji üretmek idi.Bu amaçlara göre hedef, küçük elektro-nik cihazlardan büyük ve karmaşık birteknolojiye sahip elektronik cihazlarakadar geniş bir ürün yelpazesini destek-lemekti. Beş adet şirketin desteği ile baş-layan bu gelişme zamanla geniş bir kitle-ye ulaştı. Bluetooth standartlarının açık-lanmasıyla birlikte de, bu yeni teknoloji-nin gelişimi için resmen start verilmişoldu.

Teknik özellikler: Veri iletim kapasitesi

Bluetooth cihazları ISM bandından (In-dustrial Scientific Medical Band) 2.4GHz’lik bir frekans kullanıyor. Bağlantı-yı stabil tutabilmek için de 2.402 ile2.480 GHz arasında 1 MHz aralıklarlafrekans sıçraması yapıyor. Bu sürekli de-ğişim, veri paketlerinin yollanmaların-dan veya erişilmelerinden sonra yapılı-yor. Bu teknolojinin stabilitesi diğer tek-nolojilere kıyasla oldukça yüksek. Nede-ni, frekansları daha hızlı ve daha küçükpaketlerle yollayabilmesi. Frekans aralı-ğının kullanımının birçok ülkede serbestolması ve herhangi bir prosedür gerek-tirmeden rahatlıkla kullanılabilmesi biravantaj. Yalnız başka teknolojiler de bubant aralığını kullandıkları için, zamanzaman bozukluklar meydana gelebiliyor.Özellikle WLAN, Bluetooth’tan olumsuzbir şekilde etkilenebiliyor. Ama Blueto-oth WLAN’dan etkilenmiyor.

Bluetooth’un maksimum etki alanıyaklaşık 10 metre olarak gösteriliyor.Yalnız özel olarak geliştirilen sinyal güç-lendiricileri ile bu alanın 100 metreye çı-kabileceği söyleniyor. Aslında 10 metre-lik bir etki alanının gayet yeterli bir alanolduğunu söyleyebiliriz. Hatta bununçeşitli avantajları da var. Örneğin, etkialanının çok büyük olmaması, uzak me-safelerdeki Bluetooth cihazlarının bir-

birlerinden etkilenmemesine ve dolayı-sıyla veri kanallarının da yeterli sayıdakalmasını sağlıyor.

Bluetooth’ta veriler birçok senkron vebir adet asenkron veri kanalı tarafındaniletiliyor. Senkron veri kanalları, her ikitarafa saniyede 64 Kbit’lik bir hıza ulaşı-yor. Asenkron veri kanalı ise, bir tarafasaniyede 721 Kbit diğer tarafa da saniye-de 57.6 Kbit’lik bir hız ile işlemleri ger-çekleştiriyor. Dolayısıyla Bluetooth’un

toplam veri iletim kapasitesi saniyede 1Mbit’e ulaşıyor. Bluetooth, Wireless Lançözümünün 11 Mbit/saniye hızına karşı,çok daha küçük ve kişisel ağlarda kendi-sini gösteriyor. İleride, Bluetooth’ta dahageniş bir etki alanı yaratabilmek için 100mW’lık bir sinyal vericisi kullanılacak.Bu sinyal vericisinin sayesinde, etki alanı100 metreye çıkacak. Buna ek olarak ve-ri transfer oranının da saniyede 2 Mbit’eçıkarılması için çalışmalar başladı.

Güvenlik: Bluetooth ne kadar güvenli?

Üreticiler Bluetooth’u geliştirirken, han-gi cihazın hangi cihazla haberleşebilece-ğine dair çeşitli güvenlik önlemlerinebüyük önem verdiler. Kablosuz ortamdaveri iletiminin yanı sıra güvenlik içinanahtarlama fonksiyonuna da sahipolan Bluetooth modülleri oldukça kü-

çük bir yapıdalar. Donanımların birbir-lerini tanımaları için de, tek taraflı ya daçift taraflı bir tanımlama fonksiyonu ek-lenmiş. Bu fonksiyonda Challenge Res-ponse algoritması kullanıyor. Yani cihaz-ların birbirini tanımaları için gizli bir ta-nımlama şifresi kullanılıyor.

Bluetooth ile iletilen veriler, 128 bituzunluğunda bir anahtarlama işlemi ilegönderilebiliyor. Gönderilen verilerin deişlenebilir hale gelmesi için yine 128 bit’-

lik bir anahtarlama kullanılıyor. Blueto-oth cihazları 48 bit’lik bir adreslemeyesahipler. Bu da 281 milyar cihazın birbi-rinden ayırt edilmesinin mümkün ola-cağı anlamına gelir. Ayrıca veri iletimuzaklığının kısıtlı olması da bir güvenlikönemli olarak görülebilir. Bu fonksiyon-lar sayesinde bir cep telefonu bir dizüstübilgisayar ile haberleşirken 3. şahıslarınkişilerin araya girmesi engellenmiş olur.

Bluetooth vs. IRDA: Bluetooth IRDA’n›n taht›na göz dikti

Bluetooth teknolojisini ürünlerine en-tegre etmeye başlayan donanım üretici-lerinin sayılarının giderek artığını yazı-nın başında söylemiştik. Bu gelişmeningetireceği avantajlardan biri de, modül-lerin seri üretime geçmekle birlikte gide-rek ucuzlayacakları... Bu ucuzlamaylabirlikte de, günümüzde infaret teknolo-

BLUETOOTH - IRDA KARfiILAfiTIRMASIStandart IrDA Bluetooth

Ba¤lant› flekli Point-to-Point Point-to-Point, Point-to-Multipoint

Veri transfer h›z› 4 Mbps 1 Mbps

Etki alan› 1 m karfl›l›kl› 10 m karfl›l›ks›z

Ayn› anda ba¤lanan cihaz say›s› 2 Piconet bafl›na 8

Güvenlik Yaz›l›m yard›m› ile Donan›msal

‹letiflim yönü Simetrik Simetrik ve Asimetrik

Kablosuz Rahatl›k: Kamera ile çekilen resimler, an›nda bir PC’ye aktar›labiliyor.

k

58



CHIP | EYLÜL 2002

jisi ile çalışan bir çok cihazın Bluetoothteknolojisine geçeceği düşünülüyor.Çünkü infaret teknolojisinin hızı ol-dukça yavaş ve bu teknolojide ışığın kı-rılmasına yetirence özen gösterilmiyor.Ama yine de IRDA teknolojisi birçokelektronik üründe yaygın olarak kulla-nılıyor. Örneğin dizüstü bilgisayarlardaveya çeşitli network ürünlerinde bubağlantıyı görmek mümkün. Ayrıca ka-labalık ortamlarda bir işlem yapılmakistendiğinde, IRDA daha güvenli bir çö-züm sunabiliyor. Çünkü iki IRDA ciha-zının haberleşmesi için, birbirlerini fi-ziksel olarak görmeleri gerekiyor. Bunakarşın iki cihaz arasındaki uzaklık art-tıkça IRDA teknolojisinde veri transferhızı düşüyor. Bluetooth’u özel kılanözellik, sadece kablosuz iletişimde de-ğil... Bluetooth, Wireless Lan ya da IR-DA’dan farklı olarak 10 metrelik etkialanından 2 cihaz dışında birçok ciha-zın birbiriyle iletişimini sağlayabiliyor.Ayrıca IRDA’da olduğu gibi iki cihazınbirbirini görmesinin gerekmemesi de,bu teknolojinin bir diğer önemli avan-

tajı. Örneğin, dizüstü bilgisayarınızınçalışma masanızın üstünde durduğunuvarsayın ve dijital kameranızla resimlerçektinii varsayın. Bluetooth ile çektiği-niz resimleri notebook’a rahatlıkla ak-tarıp arkadaşlarınıza bu resimleri anın-da yollayabilirsiniz.

Bluetooth ürünleri:

Cep telefonlar›na özel kulakl›kwww.sonyericsson.com

İlk Bluetooth ürünleri cep telefonlarıiçin geliştirilen kulaklıklar ve adaptör-lerdi. Ericsson bu tür ürünlerden ilkiniönceki senelerde sergilemişti. Ericssontarafından geliştirilen kablosuz kulaklıkile cep telefonunuzu cebinizden çıkar-madan gelen telefonları kabul edebili-yorsunuz. Arada kablo olmadan yapılangörüşmeler sayesinde, not alabilir ya daarabanızda seyahat ederken trafikte hiç-bir tehlike yaratmadan gelen telefonarahatlıkla cevap verebiliyorsunuz. Titre-şim özelliğine de sahip olan bu kulaklıkcihazının, bu sayede zil sesleri ile etrafırahatsız etmemesi de bir avantaj. Sesliarama yapan telefonlara da uyumluolan kulaklık sayesinde aramalarınızı dabu yöntemle gerçekleştirebilirsiniz.

T68i, T68 ve T39m, Ericsson’un Blu-etooth teknolojisini destekleyen ürünle-ri arasında yer alıyor. Bluetooth tekno-

lojisini desteklemeyen cep telefonla-rı içinse en iyi çözüm, Blueto-

oth’suz cep telefonuna bu tek-nolojiyi entegre edecek

olan modüllerimonte etmek.

Ergonomik taray›c› www.cpen.com

Diğer ilginç bir ürün, Ctech firmasınınCpen ürünü. Bu ürün PDA ve metin ta-rayıcı karışımından oluşuyor ve infaretbağlantısının yanı sıra Bluetooth tekno-lojisini de destekliyor. PDA fonksiyonla-ra sahip olan Cpen, metin ve grafikleridijital kamera yardımı ile üzerinde bu-lunan 8 MB belleğine saklayabiliyor.Cpen, bir dokümanı tarayıp, MicrosoftOutlook yardımı ile başkalarına anındayollayabiliyor. Cihaza bir mini dijitalkameranın yanı sıra OCR yazılımı daentegre edilmiş. Kaleme benzeyenCpen, yazının üstünden geçerek taramaişlemine başlıyor. Bluetooth yardımı iletaranan malzemeler bilgisayara aktarılı-

yor. Cihazın başarılı olamadığı alan ise,el yazılarının taranıp metne dönüştü-rülmesi işlemi...

Tafl›nabilir, kablosuz sabitdiskwww.pqi.com.tw

Ergonomik yapıda olan ve bu teknoloji-yi destekleyen yedekleme ünitelerini ilkkez Taiwan Fuarı’nda görmüştük. Buürünler sürekli gezen ve bilgilerini hepyanında taşımak isteyenler için biçilmişkaftan... Örneğin dizüstü bilgisayara ta-kacağınız bir Bluetooth modülü saye-sinde, bilgilerinizi bu yedekleme ünite-sine hızlı bir şekilde kopyalayabilirsiniz.Gittiğiniz başka bir yerdeki bilgisayarsistemine bu bilgileri aktarıp, çalışmanı-za sorunsuz bir şekilde devam edebilir-siniz. Bizim burada ele aldığımız ürün

IRDA Yerine Bluetooth: Daha önce IRDA teknolojisini kullanan PDA cihazlar› yavaflyavafl Bluetooth teknolojisine geçiyor.

Kulaktan Kula¤a: Ericsson’un bu kulakl›¤› sayesinde cep telefonunuzadokunmadan görüflmelerinizigerçeklefltirebilirsiniz.

Taray›c› Kalem: Taranan metinler veyagrafikler haf›zaya al›n›p farkl› ortamlarailetilebiliyor.

k

60



CHIP | EYLÜL 2002

ise, Computex Fuarı’nda gözümüze çar-pan ve PQI’ın ürünü olan bir Bluetoothdiski. 16 MB ile 512 MB’lık verileri de-polayabilen bu ürünü kullanabilmeni-zin tek şartı, bilgisayarınızda bir Blueto-oth modülünün bulunması.

Bluetooth Saat ve ajandawww.ericsson.com

Bir başka ilginç ürün de aslında bir saat,ama bir organizer gibi işlev görüyor...Takvim, adres defteri, ajanda ve e-mailfonksiyonlarına sahip olan cihaz, belir-

lediğiniz bilgisayar sistemi ile haberleşe-rek gereken verileri alıp güncelliyor. Ör-neğin Microsoft Outlook’ta girilen yeniverileri cihaza aktarabilir, bu sayede buişlemin ardından da ajandaya girip gö-rüşmelerinizi ve e-mail’lerinizi takipedebilir ya da yapmanız gereken işleri-nizi hatırlattırabilirsiniz. Tüm bunlarbilgisayar ile yeterli erişim mesafesindeolunduğunda otomatik olarak gerçekle-şiyor. Ericsson’un saati cep telefonu ilede haberleşebiliyor ve bir çağrı ya damesaj geldiğinde titreşim özelliği ilekullanıcıya haber veriyor.

A¤ eriflimi için LAN Access Pointwww.lesswire.com

Ağ ortamında da Bluetooth teknolojisi-ni destekleyen çeşitli ürünler mevcut.LAN Access Points olarak adlandırılanbu ürünler, sabit bir network ağı ile top-lam yedi Bluetooth cihazının birbiriylehaberleşmesini sağlıyor. Örnek olarakLesswire firması tarafından üretilen Lo-calNavigator BlueXS-A’yı ele alırsak,ürünün desteklediği geniş network pro-tokolleri sayesinde network ağlarına eri-şim çok daha kolay bir şekilde gerçek-leştiriliyor. Bu sayede LAP yani LAN Ac-cess Profil ile bağlantı kurarken, gerekli

olan PPP tanımlaması olmadan da eri-şim sağlanabiliyor. Ya da sadece TCP/IPprotokolü yüklenerek, çeşitli cihazlarlailetişim kurulabiliyor. Lan Access Point,bir ethernet switch gibi çalışıyor. Yaniveri paketleri filtrelenmeden geçiriliyor.Bu cihaz client’ların verdiği IP adresle-mesini pek ciddiye almıyor. Çünkü da-ha çok bir IP router gibi çalışarak, cli-ent’lar için gerekli olan IP adresleriniDHCP’den alıyor. Ethernet arabiriminede sahip olan ürün, ADSL router’a bağ-landığında Bluetooth destekli mobil ci-hazların da internete erişmesini sağlı-yor. Örneğin bu sayede saniyede 723Kbit’lik bir bant genişliği ile toplam beşadet PDA cihazı aynı anda internette ge-zinebilir.

MAC’lere özel bir ürünwww.dlink.com

Bluetooth teknolojisinin MAC OS işle-tim sistemi ile de uyumlu olması saye-sinde, PowerBook G4, iBook, PowerMac G4 ya da iMac sistemlerinde buteknoloji rahatlıkla kullanılabiliyor. Ye-ni teknolojilere Apple firmasının çokçabuk reaksiyon gösterdiğini rahatlıklasöyleyebiliriz. Geçmişe baktığımızda da,USB ve firewire arabirimini kullanan ilksistemler Mac tabanlı sistemlerdi. Kab-losuz iletişime de tahmin edebileceğinizgibi ilgi duyan Apple firması, wirelessteknolojisinin yanı sıra Bluetooth tek-nolojisini de desteklemesi ile müşterile-rini yeni gelişmelerinden mahrum bı-rakmıyor. Mac sistemlerinin bu tekno-lojiyi kullanmasını sağlayan ürünün adıise D-Link DWB-120M. USB arabiri-minden Mac sistemlerine bağlanan buürün, ergonomik yapısı sayesinde Po-wer Mac G4 ve iMac’de yer alan klavye-deki USB girişinden rahatlıkla bağlana-biliyor. Birlikte verilen yazılımların yük-lenmesiyle birlikte, erişim alanı içindekicihazlar tek tek belirleniyor. Bundansonra yapmanız gereken tek şey ise,

Yeni Ça¤›n Ajandas›: Bu ürün, PC sistemi ile senkronize çal›fl›p, Outlook’tagirdi¤iniz verilerinizi takip edebilmenizisa¤l›yor.

Casio’dan Bir ‹lk:

Casio QV-3000EXolarakadland›r›lan buyeni kamera, ilkkez CebitFuar›’nda gün›fl›¤›na ç›kt›.

önünüze çıkan ürün listesinden bağlan-tıyı kurmak istediğiniz aygıtı seçmek.

Palm Bluetooth modülüwww.tecom.com.tw

Palm Bluetooth modülünü cihazın ge-nişleme yuvasına dahil eder etmez, Blu-etooth teknolojisinin nimetlerindenfaydalanma şansına sahip olabilirsiniz.Örneğin cep telefonunuzla kuracağınızbağlantı ile e-mail yollayabilir, internete

bağlanıp web sitelerini gezebilirsiniz.Bir dizüstü bilgisayara bağlanıp dosyasenkronizasyon işlemini gerçekleştir-menin yanı sıra bir yazıcıya da bağlanıpçıktı alabilirsiniz.

Palm Handheld cihazında yer alanadres defteri de cep telefonu tarafındanrahatlıkla kullanabiliyor. Bu sayede çokgeniş bir adres defterine sahip olabili-yorsunuz. Sohbet etmeyi sevenlerse, bi-nada bulunan diğer kişilerle BlueChatsayesinde gizlice haberleşebilirler. Üste-lik bunların hepsini arada bir kablo ol-madan, yani hareket özgürlüğünüz kı-sıtlanmadan yapabilirsiniz.

Uzaktan eriflimli dijital kamerawww.casio.com

Casio da dönemin trendlerine uydu veBluetooth teknolojisi ile çalışan bir diji-tal kamera geliştirdi. Cebit Fuarı’nda ilkkez basın karşısına çıkan ve oldukça ilgigören bu ürün, QV-3000EX olarak ad-

Notebook’lar ‹çin: Kolayca entegreedilebilen bu cihaz sayesinde Bluetoothteknolojisine sahip olabilirsiniz.

k

62



CHIP | EYLÜL 2002

landırılıyor. IRDA bağlantıya sahip olanQV-3000EX/Ir’ın Bluetooth’lu modeliolan bu kamera, arada bir kablo olma-dan PC ya da cep telefonu ile bağlantıkurabiliyor. Zahmetsiz bir şekilde ceptelefonuna aktarılabilen resimlere, kü-çük yazılar eklenebiliyor. Bilgisayar sis-temlerine aktarılan resimler de istendi-

ğinde mail yolu ile yakın dostlara anın-da gönderilebiliyor. Casio bir Bluetoothdestekli yazıcı ile de bağlantı kurabili-yor. Bu sayede yüksek çözünürlüktekiresimler hiçbir zahmete girmeden vearada bir bilgisayar olmadan fotoğrafkağıtlarına basılabiliyor.

Bluetooth destekli anakartwww.msi.com.tw

MSI, 845E MAX2 ürünü ile bu teknolo-jiyi anakartına entegre eden ilk firma-lardan biri. Intel’in yeni chipsetine sa-hip olan bu yeni anakart, Bluetooth des-teğiyle de kendisini rakiplerinden fark-lılaştırıyor. Aslında Bluetooth desteği,anakarta entegre olarak yer almıyor.Birlikte verilen harici bir parçanın ana-kartın üzerinde yer alan özel bir yuvayabağlanması ile bu teknoloji kullanılma-ya hazır hale geliyor. PC2PC Bluetootholarak adlandırılan bu özellik, tam yediadet cihazı aynı anda destekleyebiliyor.Örneğin yazıcı, notebook, PDA veya ceptelefonunuzla bu anakart üzerindenbağlantılarınızı kurabilirsiniz. İsteyenkullanıcılar, bilgisayar sistemlerini depaylaşıma açabilirler. Yalnız transferoranının saniyede 1 Mbit ile sınırlı ol-ması, sadece dosya alış verişi için elve-rişli. Oyunlar için bu transfer oranınınyetersiz olduğunu da unutmamak ge-rek.

Kablosuz A¤www.mitsumi.com

Mitsumi firması, Cebit ve Computexfuarlarında birçok Bluetooth ürünü ileilgimizi çekmişti. Firmanın sergilediği

ürünlerden biri de, ülkemizde satışınabaşlanan Bluetooth USB adaptördü.USB adaptör, adından da anlaşılacağıgibi, bilgisayar sistemlerine USBport’undan bağlanarak, onları kablosuziletişime hazır hale getiriyor. Böylece,Bluetooth destekli telefon, PDA veya di-züstü bilgisayarlarla haberleşme imka-

nına sahip olabiliyorsunuz. Cihazın er-gonomik yapısı ve hafif olması, gömlekcebinde bile taşınmasına imkan veriyor.Bu da Mitsumi Bluetooth USB adaptö-rün özellikle notebook kullanıcıları içinideal bir ürün olduğunu gösteriyor. Kul-lanımı oldukça basit olan cihaz, Win-dows 98 SE, Windows Me, Windows2000 ve Windows XP işletim sistemleri-ne de kolaylıkla kurulabiliyor. Ancak, ci-haz ile birlikte verilen yazılımın çok tek-nik detaylar içermesi sonucunda, bazıkullanıcıların zor durumda kalabilecek-lerini de söylemeliyiz.

5.1 destekli ses sistemiwww.edio21.com

Son olarak sizlere Bluetooth destekli 5.1hometheather ses sisteminden bahsede-lim. Edio firması tarafından geliştirilenbu ilginç ürün, ezLife Theather ya daAS-120BT olarak adlandırılıyor. 110x80x30 mm boyutunda ve 130 gram ağır-

lığında olan ezLife Theather, kablosuzortamda hoparlörlerle haberleşerek sesaktarımını sağlıyor. Bir çok ses formatı-na uyumlu olan cihaz, Q-Space yani 5.1surround ses teknolojisini, Dolby veDolby Digital ses standartlarını da des-tekliyor. EzLife Theather’ı bilgisayarabağladıktan sonra, Bluetooth desteklikulaklıklarla PC’den PC’ye ya daPC‘den telefona görüşmeler yapabilirsi-niz. Ayrıca toplu konferans görüşmele-rini de gerçekleşebileceğiniz gibi buürünü bir Dolby Digital Decoder olarakda kullanabilirsiniz. Neticede ergono-mik yapısı ve desteklediği ses formatlarıile ilgi çeken ürün, güç tüketimini deUSB port’undan karşılıyor.

Bluetooth teknolojisinin bugünü ve yar›n›

Yukarıda saydığımız Bluetooth’un kul-lanım alanları, bize gelecekte bu tekno-lojinin nereye ulaşacağı hakkında fikir-ler veriyor. Çünkü GSM’de yaşanan ba-şarı, Bluetooth için de yaşatılmaya çalı-şılıyor. Peki GSM neden bu kadar başa-rılı oldu? Bu sorunun cevabı, teknoloji-nin herkese açık olmasında yatıyor. Blu-etooth SIG’de yer alan üyeler, geliştir-dikleri teknolojilerinin kullanma hakkı-nı herkese verdikleri için gelişmeler deçok hızlı bir şekilde gerçekleşiyor. Bu sa-yede bu teknolojinin üreticiler tarafın-dan daha çok kullanılması ve seri üreti-me geçilmesiyle birlikte fiyatının önem-li ölçüde düşmesi hedefleniyor.

Tabii Bluetooth adını kullanmak okadar da kolay değil. Üreticilerin Blu-etooth uyumlu logoyu alabilmeleri için,ürünlerini bir kalite işleminden geçir-meleri gerekiyor. Yani bu ürünler, geliş-tirilmiş standartlara uyumlu olmalılar.Bluetooth Special Interest Group’ta üyeolanak Intel ve Microsoft firmalarına dabüyük görevler düştüğünü söylemeli-yiz.

Bu iki firmanın Bluetooth’a dona-nım ve yazılım desteğini tam olarak ver-meleri halinde, bu teknolojinin çok da-ha hızlı gelişeceğini söyleyebiliriz. Ör-neğin Intel’in, Bluetooth teknolojisinichipsetlerinde kullanması halinde, PCpiyasalarında bu teknolojinin çok dahahızlı yayılacağı düşünülüyor. Tabii aynızamanda bu teknolojiye ait yazılım des-teğinin de aynı derecede hızlı gelişmesigerektiğini unutmamak gerek! ■


Farkl› Olun:

MSI, anakart›na entegre etti¤iBluetoothteknolojisisayesinde kendisinirakiplerindenfarkl›laflt›r›yor.

Kablosuz 5.1 Deste¤i: EzLife, kablosuzortamda kulakl›klarla ve hoparlörsistemlerle haberleflip ses aktar›m›n›sa¤l›yor.

94

CHIP | EYLÜL 2002

Ço¤u uygulama

kapat›ld›¤›nda, kullan›lan

sistem belle¤indeki veriler

silinmiyor. Bunlar bir süre

sonra sistemde performans

düflüflüne neden oluyor.

Bu yaz›da size çeflitli

programlar yard›m›yla, bu

sorunun üstesinden nas›l

gelebilece¤inizi anlat›yoruz.

gınlarının elde etmesi gerekir.Açtığınız uygulamalar doğrultusun-

da, sistem belleğiniz çeşitli verilere göreadreslenir. Bu adreslemeler yüzünden,sistem belleği de gittikçe dolar ve sonra-dan açılan uygulamalar oldukça yavaşlarveya hiç açılmazlar. Bu birçoğumuzunbaşına gelmiştir. Sistem özelliklerinebaktığınızda, sistem kaynaklarının ta-mamen dolduğunu görürsünüz. Bu dasistemi yavaşlatmaya yeten bir durum-dur. Sistem kaynaklarının tamamen dol-masının nedeniyse, çalıştırılan uygula-manın belleğe yüklenmesi ve serbest bı-rakılmamasıdır. Bellekler serbest kalma-dığında, sistem sabitdiske yüklenir veoradaki boş alanı bir bellek gibi kullan-

Sistem Belle¤ineHakim Olun!

SSSisteminizi zorlayacak uygulama-ları ya da 3D oyunlarını çalıştırır-ken çökmeler mi meydana geliyor?

Ya da çeşitli programların çalışmaları sı-rasında bilgisayarınız anlamsız bir şekil-de yavaş mı çalışıyor? Bilgisayarınızınhızını arttırmaya ne dersiniz? Eğer ceva-bınız evetse, bir “memory optimizer”(hafıza düzenleyici) programa ihtiyacı-nız var demek. Memory optimizer prog-ramları, sisteminizde boşuna adreslenenbelleklerin serbest kalmasını sağlarken,bundan dolayı bilgisayarın daha hızlı ça-lışmasının yanı sıra çökmesini de engel-leyen uygulamalardır. Bu tür programla-rı, özellikle birçok uygulamayı aynı andakullanmayı sevenlerin ya da 3D oyun çıl-

Bellek Optimizasyonu


Yard›mc› Programlar:Sistem belle¤ine hakim olmak

Sistem optimizasyonu:RegEdit’te ince ayarlar

Temel Bilgiler:DOS’ta memory komutlar›

Özetle:Sistem stabilitesini yükseltin71

70

68

66

64

66

RAM Optimizasyonu


CHIP | EYLÜL 2002

maya başlar. Ama bu da diskin gereğin-den fazla çalışmasına ve dolayısıyla sis-tem kaynaklarının da dolmasına nedenolur.

Sistem belle¤ini kontrol alt›na almak: En çok kim tercih etmeli?

Windows NT ve Windows 2000, okumave yazma uygulamaları için veri depola-ması yapıyorlar. Yani büyük miktardakiaçık olan uygulamaların verileri, sabit-diskin boş alanına rezerve ediliyor. Bu da

swapping yani pagefile’ın dolması anla-mına geliyor. Sabitdiskin belleklere göredaha yavaş olmasından dolayı, perfor-mansta da bir düşüş yaşanıyor. Dolayı-sıyla memory optimizer programları,çalışan uygulamalar için veri depolama-sı işlemini kontrol altına alarak, bu türbir performans düşüşüne izin vermiyor.Hatta sistem performansının toplamın-da bir artışa sebep oluyor. Üstelik her-hangi bir donanım veya sistemde her-hangi bir ekstra ayar yapmadan.

Bu tür programların en etkili kulla-nım alanı, birçok uygulamayı aynı andaçalıştıran ve verileri işleyen server veworkstation’lardır. Çünkü bu program-lar, dolan belleği bir müddet sonra ken-diliğinden serbest bırakırlar. Buradaönemli olan şey, veri cachele’mesi ile sis-temi hızlandırmaktır. Yani bu program-lar sayesinde, verilerin sistem belleğin-den daha rahat okunması sağlanır. Yuka-rıda da anlattığımız gibi, belleğin dol-ması sonucu sabitdisk kullanılmaz.

k

WinRAm Turbo: PC’nizin sistemperformans›n› artt›r›n WinRAm Turbo, Microsoft Windowsişletim sistemlerinde yaşanan gereksizbellek adreslemesini çözmek için geliş-tirilmiş olan bir yazılım. Bu tunning uy-gulaması ilk olarak boş olan ve kullanı-lan bellek miktarını gösteriyor. Bellekmiktarının yoğunluğuna göre tek bir fa-re tıklaması ile belleğinizi defrag işle-minden geçiriyor. Bu program isteğebağlı olarak bu işlemi otomatik olarakda yapabiliyor.

Bunun için bellekteki verileri ilk ola-rak Windows’un swap dosyasına taşı-yor. Boşalan bellek bir defrag işleminetabii tutuluyor ve swap dosyasında bu-lunan veriler geri yükleniyor. Bu işlemswap dosyanın büyüklüğüne ve sabit-diskin hızına bağlı olarak gerçekleşiyor.Sonuçta daha temiz bir belleğe sahipolunuyor. Üstelik yüzde 50’lik bir yerkazancı sağlanıyor. Sonraki işlemde iseswap dosyası veya temp dosyası silini-yor. WinRAm Turbo, kısaca söylemek

gerekirse, işgal edilen ve kullanılmayanbelleği serbest bırakarak kullanılır halegetiriyor.

Ram Idle: Grafik arabirimli bellek takibi

RAM Idle, sistem belleğini defrag işle-minden geçirerek, gereksiz yere bilgisaklayan belleğin serbest kalmasını sağ-lıyor. Bu işlemi sistemi yormadan, yanisistem kaynaklarından çok az bir miktarkullanarak yapıyor. Oldukça başarılı birprogram olan RAM Idle, sistem kaynak-larında sadece yüzde 0.5’lik bir yer kap-lıyor.

Sistem performansını arttıran buprogram, çökmeleri, mavi ekran sorun-larını ve sistemin anlamsız şekilde yavaşçalışmasını minimuma indirgiyor.

Programı çeşitli özelliklere göre ayar-layabilmeniz de, programın avantajla-rından. Örneğin bellek miktarına birdolum sınırı verip, bu sınır geçildiğindebelleğin boşalmasını sağlayabilirsiniz.Program isteğinize göre belirli bir za-

man dilimi içinde bu işlemini gerçekleş-tirebiliyor. Kısaca bu program, Win-dows için gerekli olan bellek miktarınıayarlıyor. Böylece gereksiz yere bellekdolmamış oluyor.

Sistem belleğinin kontrolü, bir grafikarabirim ile gösterilebiliyor... Belirleye-ceğiniz bir kısa yol tuşu ile manuel ola-rak da belleklerin boşalmasını sağlaya-bilirsiniz.

Mem Turbo: Sistem stabilitesini yükseltmek

Windows uygulamaları çalışırken sis-tem belleği, herhangi ekstra bir prog-ram çalıştırmadan anlamsız bir şekildedoluyor. Günlük uygulamalarda bu bir-çoğumuzun başına gelmiştir. Sistem,kapatılan programların bellekten ken-dilerini silmemeleri sayesinde şişiyor.Bu da sistem performansını olumsuzyönde etkiliyor. Mem turbo bu işlemitakip eden bir uygulama. 750 KB olanprogram, belirlediğiniz sınıra göre sis-tem belleğini defrag işleminden geçire-

Yard›mc› programlarla optimizasyon

Grafik Arayüzlü Takip: Ayarlar basitgrafik arayüzüyle rahatl›kla yap›l›yor.

S›k› Markaj: Bu yaz›l›m dolan belle¤inserbest kalmas›n› sa¤l›yor.

Veri ‹flgaline Son: Birçok fonksiyonasahip yaz›l›m›n kullan›m› oldukça basit.

68

RAM Optimizasyonu


CHIP | EYLÜL 2002

rek, daha çok belleğin serbest kalmasınısağlıyor. Sistem belleğindeki boşluğunne kadar olması gerektiğini ayarlayanbu yazılım, gereğinden fazla bir boş alanyaratmıyor ve dolayısıyla daha az biralan ile daha çok uygulama çalıştırabili-yor.

FreeMem Pro: Sistem kaynaklar›n›n denetlenmesi

Sistem belleği, bilgisayarın en merkezive genelde en sorunsuz çalışan bileşen-lerinden biridir. Ama ne yazık ki yanlışprogramlanmış yazılımlar sayesinde,sistem belleği sisteme sorunlar yaşatabi-lir. Sistem belleğinizin rahat çalışmasıiçin kullanabileceğiniz diğer seçenekler-den biri de Free Mem Pro yazılımı.

Free Mem Pro, çeşitli fonksiyonlarıile belleği rahatlatabilen bir yazılım.Otomatik olarak sistem belleğini boşal-tan bu program, istendiğinde manuel

olarak da bu işlemi gerçekleştirebiliyor.Bu programda sınır değeri verebileceği-niz gibi, sistemde ne kadar belleğin ser-best kalmasını da ayarlayabilirsiniz. Bil-gisayardaki sistem kaynaklarını denetle-yen FreeMem Pro, donanım bileşenleri-nin bellek kapasitelerini belirlemesi ilebu işlemi gerçekleştirir. Bu sayede sis-tem belleği, veri adreslenmesi ve işlemciyükü sıkı bir kontrol altına alınabiliyor.Stabil bir çalışmaya sahip olan yazılım,bilgisayar sistemleri için oldukça kulla-nışlı bir sistem uygulaması da sunuyor.

Win Hex: Profesyonel kullan›c›lar için özel

Hex-Editor, çeşitli veri tiplerini içerikle-ri ile birlikte kullanıcılara gösterebiliyor.

Diğer Hex editörlerden farklı olarakbu program, sadece verinin içeriğini de-ğil aynı zamanda kontrol kodunu da ve-rebiliyor. WinHex, oldukça geniş özel-

liklere sahip olan bir program. ÖrneğinWinHex’i açtığınızda, sağ kenarda veri-lerin genel bilgileri gösteriliyor. Menükısmında ise arama fonksiyonları, RAMEditor, veri analizi, verilerinin bölün-mesi, verilerin birleştirilmesi ve verile-rin silinmesi gibi fonksiyonlar mevcut.Ara belleğinin de işlenmesi ve verilerinRTF, ASCII, HTML veya orijinal for-matta gösterilmesi, bu programın artıözelliklerinden bazıları. Program, hertürlü veriyi onarabilmenin yanı sıra sili-nen verileri de geri getirebiliyor. KısacaWinHex, başka programlarının sakladı-ğı verilere erişmenizi sağlıyor. Örneğinsabitdisk, disket, CD-ROM ve DVD’leriçin Disk Editor ya da Windows prog-ramlarının sanal belleğinin ayarlanmasıiçin RAM Editor uygulamalarını çalıştı-rabilirsiniz. Burada tanıtılan tüm prog-ramları eCHIP’te bulabirsiniz (HeCHIP-

Code RAM).

k

Windows 98: Bellek miktar›n›nbüyük olmas› zararl›Esas olarak sistem belleğinin arttırılma-sı, sistem performansını da arttırıyor.Çünkü sistem belleğinin artması, siste-min daha az sabitdiskteki boş alana eriş-mesi demek... Bu da performans içinönemli bir etken. Sistem yeterli bellekmiktarına rağmen yavaş çalışıyorsa, L2cache’in buna sebep olabileceğini dik-kate almanız gerekir. L2 Cache bir ara-bellek gibi çalışır. Yani, programlarınbazı uygulamaları art arda çalıştırmala-rından dolayı, L2 cache ile daha yüksekbir performans elde edilir.

Anakartın 256 KB cache’i destekle-

mesi, sistemin de maksimum 64 MB ve-riyi depolaması anlamına geliyor. Uygu-lamanın, daha yüksek bir miktarı depo-laması gerekirse, sistemde ister istemez

bir yavaşlama meydana geliyor.Windows 98 altında, belleği daha iyi

kullanmak için bazı komutlar kullanıla-bilir. Windows 98 boş bellek bulunsa bi-

Bellek Miktar›: Program verece¤iniz birbellek s›n›r›na göre hareket edebiliyor.

‹statistiksel Kay›t: Bu yaz›l›mla bellek-lerin çal›flma istatistikleri tutuluyor.

Profesyonellere: Gizlenen verilereeriflim ve müdahale imkan› sa¤l›yor.

‹flletim sistemine göre optimizasyon

Dikkat:

Bu sat›rlarda yapaca¤›n›z enufak bir hata, sisteminizin birdahaaç›lmamas›na sebep olabilir.

70

RAM Optimizasyonu


CHIP | EYLÜL 2002

le sabitdiskteki cache alanını kullanmakister. Bu swap işlemini durdurmak içinSystem.ini dosyasının altında bulunan[386Enh] satırında yer alan Conservati-veSwapfileUsage=1 değişikliğini yapın.Bu komut sayesinde, yalnızca bellekdolduğunda sabitdiskteki swap işlemigerçekleşecektir.

Dikkat etmeniz gereken diğer birnokta da, sistemde 512 MB’dan fazla birbellek miktarı olduğunda çeşitli sorun-ların yaşanabilmesidir. Örneğin DOS

penceresi açılmayabilir, ya da boot işle-mi sırasında bir hata mesajı ile karşıla-şabilirsiniz. Buna sebep olan özellik, 32bit cache sürücüsü olan Vcache’dir.Vcache, sistem açıldığında maksimumönbellek seviyesini belirler. Ayrıca ön-belleğe erişilmesi için sınırlı olan adres-leri gerekli yerlere dağıtır. 512 MB’ın üs-tündeki bir bellekte ise gereğinden dahafazla adrese ihtiyaç duyulur. Bu da sis-temdeki diğer işlemleri zora sokar. Busorunun üstesinden gelmek için Sys-tem.ini dosyasının altında yer alan Max-FileCache satırını 512000’e yükseltmekyeterlidir. Yalnız unutmayın ki, 256

MB’ın üstündeki bir sistem belleği kul-lanmak çok bir şey ifade etmez.

Windows XP: 256 MB üstü sistemlere performans çözümleri

Windows XP de, belleğin boş olmasınarağmen, verileri sabitdiske depolar. Bu-nun dezavantajı, belleğe göre depolamaişleminin daha uzun sürmesidir. 256MB’ın üstünde bir belleğe sahip olankullanıcıların, bu işlemi iptal etmesinitavsiye ederiz. Bunun için bellek boş ol-

masına rağmen HKEY_LOCAL_MAC-HINE\SYSTEM\Cur re n tCont ro l -Set\Control\Session Manager\MemoryManagement altından DisablePagingE-xecutive değeri 0’dan 1’e getirmek yeter-li olacaktır.

Windows XP, sistemi ve verileri dina-mik olarak işler. Yani veri işlemleri içinbüyük miktarda bir bellek kullanılmasıgerektiğinde, işletim sistemi sistem ön-belleğini 4MB’a yükseltir. Bu durum dazaman zaman Kernel sorunlarına yolaçar. HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Control\Sessi-on Manager\Memory Management al-

tında LargeSystemCache’i 0’dan 1’e ge-tirmek sistem cache’ini yükseltmeklekalmaz, daha iyi bir performansta çalış-ması da sağlanır.

XP’de oluşan swap dosyasının eriş-mesini engellemek için, sistem kapatı-lırken bu dosyayı otomatik olarak sil-dirmekte fayda var. Bunun için deHKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Control\Session Ma-nager\Memory Management altındaClearPageFileAtShutdown değeri 1 ola-rak değiştirilmesi gerekir.

Windows 2000: L2 cache’i iflletim sistemine ayarlamak

Eski işlemcili sistemlerde Windows2000, L2 cache’ini okumayıp, 256 KBolarak değerlendiriyor. Dolaysıyla L2cache’i daha yüksek olan sistemlerde bubir dezavantaj. L2 cache’ini ayarlamakiçin HKLM\System\CurrentControlSet\

Mem komutlar›, sisteminizde boflolan ve kullan›lan belle¤i gösterirler.K›saca bu komutlarla kullan›lan bel-le¤in boyutu, bofl belle¤in yeri vehangi program›n sistem belle¤inin nekadar›n› kulland›¤›n› ö¤renebilirsiniz.

❿ Mem: Sistem belle¤inin ne kadar›-n›n dolu ne kadar›n›n bofl oldu¤unugösterir.

❿ Mem/Classify: Sistem belle¤inikullanan programlar› listeler. Buna ekolarak her bir program›n ne kadarbelle¤i iflgal etti¤ini de gösterir.

❿ Mem/Debug: Sistem belle¤ineyüklenen programlar ile onlar›n in-terrupt’lar›n› gösterir. Modül büyük-lü¤ünü, segment adreslenmesini vetipini gösterir. Daha çok programc›la-r›n ihtiyaç duydu¤u bilgileri içerir.

❿ Mem/Program: Programlar›n sis-tem belle¤ini nas›l kulland›¤›n› gös-terir. Ayr›ca, sistem belleklerde iflgaledilen adresler ve büyüklükleri degösterilir.

❿ CHKDSK: Sabitdisk ve kullan›lancache’leme (önbellek) miktar› hak-k›nda bilgi verir.

»DOS alt›nda memory komutlar›

Sanal Bellek:

Sabitdiskinizdearta kalan boflalan›, Ayg›tYöneticisi alt›ndanyapaca¤›n›z küçükbir ayar ile, bellekgibikullanabilirsiniz.

Önce Güvenlik:

Regedit’te buayarlamalar› yapmadan öncekesinlikle Register’i güvenlibir yere kay›t etmelisiniz.

TEMEL B‹LG‹LER

CHIP | EYLÜL 2002

Control\SessionManager\Memory Ma-nagement altında SecondLevelDataCac-he altında Hexadezimal işaretlenip 512KB’lik bir cache değeri için 200 1024KB’lik cache değeri içinde 400 rakamıgirilmeli.

Windows NT/2000’nin bellek işlem-leri, Windows 98’e göre çok daha dü-zenli. 128 MB’ın üstünde bir belleğe sa-hip olan kullanıcılar, yine de bazı ayar-lamalar yapabilirler.HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Control\SessionMa-nager\MemoryManagement altında Di-sablePagingExecutive satırına 1 değeriniverdiğinizde, sistemin Kernel sorunlarıminimuma indirgenir. Aynı zamandaOPageLockLimit =65536 yapıldığındasistem performansı da artar. Yalnız bu

işlemin 256 MB üstü sistemlerde yapıl-masını tavsiye ederiz.

Windows 2000’de sabitdiske daha ge-niş bir önbellek ile çalışmasını sağlamakiçin ise Registry’den HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControl-Set\Control\SessionManager\MemoryManagement\LargeSystemCache değeri-ni 0’dan 1’e getirmelisiniz.

Swap dosyasını otomatik olarak sil-mek için HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\ControlSet001\Control\Sessi-

on Manager\Memory Management’denClearPagingFileAtShutdown değerini 0yerine 1 değeri verilmeli.

Özetle: Sistemin stabilitesi için ne tür bir s›ralama izlenmeli?

İlk olarak arka planda olan tüm uygula-maları kapatın. Sonra ise systemtray’debulunan diğer programları da kapatın.Task manager yardımı ile kullanmadığı-nız, ama çalışan uygulamaları kapatabi-lirsiniz. Sonraki adım, bir memory opti-mizer programını çalıştırmak. Dahasonra da, bu işlemin daha etkili olmasıiçin size tavsiyemiz, belli zaman aralık-larında sabitdiskinizi de defrag işlemin-den geçirmek olacak.

Ayrıca, kullanmadığınız ama zama-nında kurduğunuz programları, unins-

tal işlemi veya program ekle kaldır işle-mi ile silmekte fayda var. Sakın progra-mı normal silme işlemi ile sisteminiz-den silmeye çalışmayın. Çünkü sistemdosyalarında da kendi dosyalarını yer-leştiren programlar, bu yöntemle silin-diklerinde sistem dosyalarının bulun-duğu klasörden silinmiyorlar ve gerek-siz yer kaplıyorlar. Bu sayede işletim sis-teminiz, her zaman düzgün çalışmaya-biliyor. ■


Önbelle¤i

Artt›rmak:

Windows XP veWindows 2000’degenifl birönbelle¤e sahipolmak için busat›ra 0 yerine 1yaz›lmal›.

Swap Dosyalar›n

Otomatik

Silinmesi:

Swapdosyalar›ndankötü niyetlikiflilerin sizeulaflmas›n›istemiyorsan›z,alana 1 de¤eriniyazarak erifliminiengelleyebilirsiniz.

CHIP | EYLÜL 2002

Ço¤u donan›m bilefleni tam performansla veya tam ifllevsellikle çal›flmaz. Bu yaz›da donan›mlar›n›z› en

yüksek verimle çal›flt›rman›z› sa¤layacak ve onlara yeni özellikler kazand›racak ipuçlar›n› bulabilirsiniz.

3 | Anakart

Eski ekran kart› anakartahasar verebilir

Yeni bir P4 anakart alarak bütçenizi ol-dukça zorladınız ve eski Riva 128 ekrankartınızı kullanmaya devam etmek isti-yorsunuz. Ancak bilgisayarı açtığınızdakasadan dumanlar yükseliyor.

‹pucu: Sorun AGP spesifikasyonundankaynaklanıyor: Yeni ekran kartları veanakartlar AGP 2.0 standardına göre ta-sarlanmıştır, ondan önce de AGP 1.0kullanılıyordu. Bu iki spesifikasyon ara-sındaki fark voltaj geriliminde: AGP1.0’da 3,3 volt iken 2.0’da ise 1,5 volt.Çoğu anakartta her iki AGP modelininde uyduğu evrensel slotlar bulunuyor.Bu yüzden anakart kitapçığındaki ya daüreticinin web sayfasındaki teknik bilgi-leri kontrol edin.

Donan›m ‹puçlar›

Donan›mlara Doping

malle kendine özgü) arabirimi üzerin-den çalışır ve bu yüzden transfer sırasın-da veri akışının baştan sona kadar düz-gün olması gerekir.

2 | Anakart

Boot problemlerinde resetifle yarayabilir

Anakartınız sabitdiskinizden bir türlüboot etmiyor. Award BIOS’ta boot sırası-nı da uygun bir şekilde değiştiremiyorsu-nuz.

‹pucu: BIOS Setup’a girin ve [F5] tuşu-na basarak tüm ayarları orijinal fabrikaçıkışı haline getirin. Bir sonraki boot sı-rasında diskin tanınması gerekir. Sorunhalen devam ediyorsa anakartınızın BI-OS sürümünü güncellemeniz gerekebi-lir.

1 | Dijital Kamera

Hatal› resimlere ra¤menbellek medyas›n› okumak

Akü zayıfladığında dijital kamera sonresimleri düzgün olarak kaydedemez. Budurumda PC’ye transferi sağlayan yazı-lım, hasarsız olan resimleri aktarmaktada problem çıkartabilir.

‹pucu: Bir compact-flash veya smart-media sürücüsü alın. Fiyatı yaklaşık 70dolar, ama varsa eğer bir arkadaşınızdanda ödünç alabilirsiniz. Bu tip bir sürü-cü, dijital kameranın bellek kartını hari-ci (çıkartılabilir) bir medya olarak kul-lanabilir. Böylece en azından hasarsızdosyaları bilgisayarınızın sabitdiskineaktarabilirsiniz.

Kameranın transfer yazılımı çoğun-lukla TWAIN (ya da daha kötü bir ihti-

72

?????????????????


CHIP | EYLÜL 2002


4 | TV Kart›

Düflük çözünürlük videokay›tta ifle yar›yor

Capture programınızla TV yayınlarınıkaydetmek istiyorsunuz, ancak kayıttatakılmalar, atlamalar oluyor veya yarıdakesiliyor.

‹pucu: Renk derinliğini düşürün, Win-dows Desktop’ta “High Color”a (16 bit),capture programının setup penceresin-de ise 15 bit’e. Böylece video kayıt tekrarsorunsuz bir şekilde çalışacaktır.

5 | Anakart

Yavafl ekran kart›n›h›zland›rmak

Yeni satın aldığınız bilgisayar, yeni ku-rulmuş işletim sistemine rağmen bekle-diğiniz hızda çalışmıyor. 3D oyunlar ya-vaş çalışıyor ve AGP ekran kartınızdantam verim alamıyorsunuz.

‹pucu: Burada AGP desteği için gereklisürücü eksik gibi görünüyor. Bunu he-men kontrol edebilirsiniz: Aygıt Yöneti-cisi’ni açın ve sistem aygıtlarına bakın.Burada “CPU to AGP Controller” gibibir kayıt olmalı. Bu kayıt yoksa kuzeyköprüsündeki (northbridge) hızlı AGPmodu etkinleştirilmemiş demektir.

İşlemci çevrebirimlerle iki chip üze-rinden haberleşir: Daha yavaş olan gü-ney köprüsü (southbridge) üzerinden,

maksimum PCI veriyolu hızı 133MB/s’ye kadar olan tüm bileşenlerle verialışverişi gerçekleştirilirken, kuzey köp-rüsü anabellek ve ekran kartı gibi dahahızlı bileşenlerle iletişimi sağlar. Bunla-

rın tam hızla çalışabilmesi için Windowsuygun sürücülere ihtiyaç duyar. Intelchipsetli anakartlarda gerekli sürücülerzaten CD’de hazır gelir, Athlon anakart-larda ise işe kendiniz el atmalısınız. Ath-lon anakartlar için sadece iki firma(AMD ve VIA) northbridge chip’i üret-tiği için işiniz kolay. VIA chipset içinVIA 4 in 1 sürücülerini www.viaare-na.com adresinden, AMD için de AGPchipset sürücüsünü www.amd.com ad-resinden indirebilirsiniz.

6 | Komple Sistem

Windows 98/ME’debellek limiti

Bellekler ucuzlayınca sisteminizi terfi et-meye karar verdiniz ve RAM’inizi 512MB’a yükselttiniz. Ancak yeni haliyle128 MB RAM’li halinden daha yavaş ça-lıştığını düşünüyorsunuz.

‹pucu: Yeni anakartların 1 gigabayt veüstü bellek miktarını desteklemeleri ku-lağa hoş geliyor, ancak işletim sisteminizde bu yüksek bellek miktarlarını destek-leyebilmeli. Windows 98 ve Me en ve-rimli şekilde maksimum 256 MB RAMile çalışabiliyorlar. Daha fazla bellek ta-kıldığında özellikle programların açılışıdaha uzun sürebiliyor, bu yüzden sadecegerçekten de gerekli olduğunda, meselavideo düzenleme için, daha fazla RAMkullanın.

7 | Inkjet Yaz›c›

Yeni Epson yaz›c›larlaDOS’tan yazd›rmak

Yeni Epson yazıcılarda DOS sürücüleribulunmuyor. Ama bu demek değil ki eskiDOS programlarından artık çıkış ala-mayacaksınız, bazı modelleri halen DOSaltında kullanabilirsiniz.

‹pucu: Sihirli sözcüğün adı ESC/P2, ya-zıcı bu dili destekliyorsa eski DOS prog-ramlarıyla da çalışabiliyor. Bununla ilgi-li açıklamaları teknik bilgilerde (yazıcıkitapçığında veya www.epson.com ad-resinde) “Emulation” anahtar sözcüğüaltında bulabilirsiniz. Windows’tanDOS’a geçtiğinizde, yazıcınızı kısa birsüre için kapatın, böylece Windows mo-dunu unutacaktır.

9 | Ses Kart›

Rahats›z edici gürültülere son

Uygun bir fiyata bir ses kartı satın aldı-nız, ancak basit Windows sistem sesle-rinde bile çıkan rahatsız edici gürültüler k

Büyük bir hevesle kendi sisteminizitoplad›n›z ya da kasan›z› de¤ifltirdi-niz. Ancak PC’nin güç dü¤mesine bas-t›¤›n›zda hiçbir hareket göremiyorsu-nuz. Tüm ba¤lant›lar› do¤ru yapt›¤›-n›za da eminsiniz.

‹pucu: Böyle bir durumda önceliklekasay› tekrar aç›n ve tüm bileflenleriç›kart›n. Sadece ifllemci, ekran kart›ve anabellekle boot edin. Sorun de-vam ediyorsa kasa ve anakart aras›n-da k›sa devre olup olmad›¤›n› kontroletmek için vidalar› kontrol edin. Sonolarak güç kablosu d›fl›nda tüm kab-lolar› sökün ve power-on pin’lerinebir tornavida ile dokunun. Sistemaç›ld›ysa reset dü¤mesi tak›l› kalm›flve anakart›n k›sa devre yapmas›naneden olmufltur. Bir penseyle kasan›nplasti¤ine tak›l› kalan reset dü¤mesi-ni geri çekerek sorunu çözebilirsiniz.

AÇILMAYAN S‹STEM

»Reset dü¤mesi tak›l› kalm›fl

8

Yeterince Renkli: 15 bit renk derinli¤ine k›s›tlamak, TV

kart›n›n sinyali daha kolay almas›n› sa¤layacakt›r.

4

AGP Deste¤i: Athlon anakartlarda h›zl› AGP modunu

etkinlefltirmek için Windows, anakart›nkuzey köprüsü için uygun sürücülere ihtiyaç duyar.

5

76



CHIP | EYLÜL 2002

hemen hevesinizi kursağınızda bıraktı.

‹pucu: Bu sorunun nedeni çoğunluklases kartının elektriksel olarak iyi yalıtıl-mamış olmasından, ya da diğer PC bi-leşenlerinden kaynaklanır. Ses kartınıen sondaki PCI yuvasına takın, yani güçkaynağından, işlemciden ve sabitdisk-ten mümkün olduğunca uzakta olsun.Kablo bağlantılarını kontrol edin, kab-lolar yuvalarına tam olarak girmiş ol-malı.

PCI kartlarda interrupt paylaşımı da,yani birçok bileşenin aynı CPU kesmeisteğini kullanması, bu tip sorunlara ne-den olabilir. Böyle bir durumda ses kar-tına boş bir IRQ atamalısınız. Bunu daBIOS Setup’tan ya da Windows AygıtYöneticisi’nden yapabilirsiniz. “Ses, vi-deo ve oyun denetleyicileri”nden kartı-nızın simgesine çift tıklayıp “Kaynaklar”sekmesine girin. Burada bir çakışmavarsa görebilir ve sorunu çözebilirsiniz.

10 | Yaz›c›

Alternatif yaz›c› sürücüsükullanmak

Ucuz, sürücülerinin hiçbir ekstra özelliksunmadığı bir lazer yazıcınız var.

‹pucu: Orijinal sürücü yerine HP La-serjet 1100 PCL5e’nin sürücüsünü kul-lanın. Bu sürücü standart bir sürücüye

göre daha fazla özellik sunuyor ve fizik-sel olarak hangi yazıcının gerçekten dekurulu olduğunu kontrol etmiyor. Böy-lece bir A4 sayfasında 16 sayfanın kon-sept çıkışını görüntüleyebilirsiniz. Hat-ta A5 broşür baskısı da yapabilirsiniz.www.hp.com adresinden LJ281EN.EXEdosyasını yükleyin (önce aratın). Dos-yayı herhangi bir dizine açtıktan sonrasisteme yeni bir yazıcı ekleyin, sürücüseçiminde ilgili dizini seçin ve kurulu-mu tamamlayın.

11 | Donan›m

Bilinmeyen donan›mlar›nüreticisinin tespiti

Bilgisayarınız için bit pazarından veyabir ikinci el ilanından kitapçığı, sürücü-sü olmayan bir donanım satın aldınız.Şimdi bu donanımın üreticisini bul-mak, böylece gerekli sürücülere ve teknikbilgilere ulaşmak istiyorsunuz.

‹pucu: www.fcc.gov/oet/fccid adresinebakın. Burada donanımın üzerine ya-pıştırılmış FCC-ID etiketinden üreticifirmayı bulabilirsiniz. Buradan da sürü-cülere ve teknik bilgilere ulaşabilirsiniz.

12 | Yaz›c›

USB mi daha h›zl›, paralelarabirim mi?

Yazıcınız hem USB hem de paralel portüzerinden bağlanma seçenekleri sunu-yor. Her iki arabirimi de test ettiktensonra paralel bağlantının daha hızlı ol-duğuna karar verdiniz.

‹pucu: Evet, gerçekten de bu düşünce-nizde yanılmıyorsunuz. Küçük dokü-man ve resimlerde paralel bağlantı açıkbir şekilde daha hızlı; karmaşık ve kap-samlı dokümanlarda ise USB çözümüdaha avantajlı. Bunun nedeni de USBbağlantısının yükünden kaynaklanıyor.USB asıl yazdırma komutlarından öncebirçok yönetimsel veri gönderiyor. Yol-lanan verilerin işlenmesi de uzun süre-biliyor, paralel olarak bağlı yazıcılar isebu sırada çoktan yazdırma işine başla-mış oluyorlar.

14 | Scanner

Tarama için en iyiçözünürlü¤ü ayarlamak

Maksimum çözünürlükte tarama ya-parken resim dosyalarınız sonuçta çokbüyük bir hal alıyor, böyle olmasını iste-miyorsunuz.

‹pucu: Bire bir kopyalar söz konusu ol-duğu sürece çıkış medyasının çözünür-lüğü, tarama çözünürlüğünü de belir-ler, yani resim internet kullanımı veyagenel olarak ekran üzerinde görüntü-lenmek için düşünülüyorsa 72 ppi (pi-xel per inch) yeterlidir. Taranacak bel-geyi faksla göndermek istiyorsanız 200

k

Interrupt Atamas›: Ayg›t Yöneticisi’ndeki “Kaynaklar”

sekmesinde problem ç›karan her PCI kart›na özel bir IRQ verebilirsiniz. Burada “Çak›flma yok” ifadesi görünsede asl›nda bir çak›flma söz konusu olabilir.

9

Sisteminize yeni bir Maxtor sabitdisktakt›n›z ve formatlama iflleminin çokuzun sürdü¤ünden flikayet ediyorsu-nuz.

‹pucu: Maxtor, IDE disklerini, on defaaç›l›p kapan›ncaya kadar (test aflama-s›) write-verifying özelli¤i aç›k olarakkalacak flekilde piyasaya sürüyor. Bumodda yaz›lan her veri blo¤u kontroliçin hemen okunuyor ve cache (ön-bellek) içeri¤iyle karfl›laflt›r›l›yor, böy-lece yazma hatalar› an›nda ortaya ç›-kar›lm›fl oluyor ve bu da mant›kl› birifllem gibi görünüyor. Ancak bu yön-temle maksimum veri yazma h›z› ne-redeyse yar› yar›ya düflebiliyor. Bu ya-vafll›k da sadece diski formatlarkenveya iflletim sistemini kurarken de¤il,ayn› zamanda video capture gibi ifl-lemlerde de kendini fazlas›yla belliediyor.

Yazma s›namas› test süresini k›-saltmak isteyenler için iki seçenekvar: En basit yolu bilgisayar› sabitdisktak›l›yken on defa aç›p kapatmak. Ye-ni sabitdiskine bu eziyeti çektirmekistemeyenler SetWrtVr (=Set Write-Verification) yap›land›rma program›-n› www.maxtor.com adresindendownload edebilir ve bu s›namay› he-men iptal edebilirler. Bu programlaayn› zamanda daha güvenli olan buyazma modu, veri güvenli¤inden kufl-ku duyuluyorsa tekrar aktif hale geti-rilebilir.

MAXTOR SAB‹TD‹SK

»“Write verification”sorununa çözüm

13

k

78



CHIP | EYLÜL 2002

ppi doğru çözünürlük olacaktır. Edin-diğimiz tecrübelere göre eski tarayıcı-larda, taranacak belgeyi önce gri tonla-rında okutmak ve daha sonra resimdüzenleme programında siyah-beyazresme dönüştürmek daha iyi sonuç ve-riyor. Ancak yeni tarayıcılar siyah-beyaztaramada kenar görüntülenmesi içinekstradan bir text optimizasyon seçene-ği sunuyorlar. Hangi yöntemin daha iyisonuç verdiğini deneyerek bulabilirsi-niz.

Taranacak belge yazdırılacaksa işlerbiraz daha karmaşık bir hal alıyor. Ziralazer veya mürekkep püskürtmeli yazı-cının çözünürlüğünü (dpi = dots perinch), üreticiler her iki değer için de ço-ğunlukla aynı “dpi” kısaltmasını kullan-salar da, tarama çözünürlüğü ile karış-tırmamak gerekiyor. Aradaki fark resimveya yazdırma noktası başına renk de-rinliğinde yatıyor: Scanner, her resimnoktası için 16,8 milyon farklı renk kay-dedebilir. Bir yazıcı ise her yazdırma

noktası için sahip olduğu yazdırma ren-gi (ve elbette kağıt rengi) kadar nüansyazdırabilir. HP’nin mürekkep püskürt-melileri burada bir istisna teşkil ediyor-lar, zira birçok ana rengi üst üste yazdı-rabiliyorlar (Photo-Ret III baskı yönte-miyle). Ancak bunlar da daha net gritonları veya renk nüansları için yarı tontramlamasını kullanmak zorundalar.Bu yüzden renkli veya gri tonlu resimleriçin çoğunlukla aynı şekilde 300 ppi ye-terlidir.

15 | DVD-ROM

Donan›msal bölge kilidiniaçmak

ABD’den sipariş ettiğiniz ve 1. bölge ko-duna sahip bir DVD’yi izleyebilmek içinDVD oynatıcı yazılımının DVD sürücü-nüzün kod ayarını değiştirmesi gerekir.Yeni DVD sürücülerinde bu değişikliğimaalesef sadece beş defa yapabiliyorsu-nuz, daha sonra bölge kodu sabit bir şe-kilde kaydediliyor.

‹pucu: DVD-ROM sürücüleri, ulusla-rarası normlara uygun olabilmeleri içinRegional Protection Code (kısaca RPC)denilen bir bölgesel koruma koduna sa-hiptirler. RPC-1, bölge kodları arasındadilediğiniz kadar geçiş yapabilirsinizdemektir. RPC-2’de ise beş bölge kodudeğişikliğinden sonra son olarak ayarla-nan bölge kodu kalıcı olarak kaydedilir.

1 Ocak 2000 tarihinden sonra satılanhemen hemen bütün DVD-ROM sürü-cüleri RPC-2 uyumludur. Ancak RPC-2kodlu bir DVD sürücüsünü firmwaregüncellemesi ile RPC-1’e dönüştürmekmümkün. DVD sürücü üreticileri bu tipfirmware sürümlerini sunmadıklarıiçin, bu firmware’leri ancak www.firm-ware.fr.st gibi internet adreslerinde bu-

labilirsiniz. Sürücünüz için bir firmwaregüncellemesi yoksa ya da sürücünüzüngarantisini yakacağından korkuyorsanızyazılımsal bir çözüme de başvurabilirsi-niz. Freeware bir program olan DVDGenie (www.inmatrix.com) yazılımınıbu iş için kullanabilirsiniz.

16 | TV ÇIKIfiI

Ekran kart›ndan renkliç›k›fl almak

DVD filmlerini büyük ekranlı televizyo-nunuzda izlemek istiyorsunuz. Ekrankartınızda bir S-Video çıkışı var, ancak

televizyon sadece scart girişine sahip.Uygun bir adaptör kablo kullandığınız-da TV’de sadece renksiz bir görüntü el-de ediyorsunuz.

‹pucu: S-Video parlaklık ve renk bilgi-lerini ayrı ayrı iletir, kullandığınız kablosadece parlaklık bilgisini televizyonuncomposite (bileşik video) girişine ileti-yordur, bu yüzden de sadece siyah-be-yaz bir ekran görebiliyorsunuz. SadeceS-Video çıkışı sunan hemen hementüm ekran kartları için composite vide-oya geçmelerini sağlayacak uygunadaptörler vardır. Bu tip bir kablo yaekran kartıyla birlikte verilir ya da bil-gisayarcınızdan bu tip adaptör kablosutemin edebilirsiniz. Ancak ekran karı-nızın sürücüsünde de bunun için birayar seçeneği olabilir: Burada “Compo-site Video” seçebiliyorsanız, ekran kar-tının çıkışı da buna uygun olarak ayar-lanacak ve TV’de renkli bir görüntügösterilecektir. ■

Ufuk Yamank›l›ço¤lu, [email protected]

S›n›rs›z Özgürlük: DVD Genieile DVD-ROM’unuzun hangi

bölge kodunu destekleyece¤ini ayarlayabilirsiniz.

15

Renkli Ekran ‹çin: S-Video sadece siyah-beyaz görüntüler

veriyorsa, composite (bileflik video) ç›k›fla geçifl yapmal›s›n›z.

16

Yüksek bir ücret ödeyerek yeni birTFT ekran ald›n›z, ancak gece ekran›kapatmay› unuttunuz. Sabah uyand›-¤›n›zda büyük bir flok yaflad›n›z: TFTekranda çirkin, karanl›k bir kenar gö-rünüyor ve ekran› aç›p kapat›nca dabu gölge ortadan kalkm›yor.

‹pucu: IPS (In Plane Switching) tekno-lojisine sahip TFT ekranlarda uzun birsüre hareketsizlik olunca, kenardakicam k›s›mlar› birbirleriyle tutturanyap›flkan maddeyle, cam k›s›mlar ara-s›ndaki s›v› kristal tabaka aras›ndaelektriksel bir alan oluflabiliyor. Birsüre sonra s›v› kristallerin bir bölümübu elektriksel alan do¤rultusunda ha-reket ediyor ve ekran üzerinde birgölgenin belirmesine neden oluyor-lar.

Mümkün oldu¤unca beyaz bir ek-ran›n, mesela Bilgisayar›m penceresi-nin ve Paint program›n›n tam ekrangörüntülenmesi, sorunu çözecektir.Monitörü gerekirse en az 24 saat tamparlakl›kta ve tam kontrastta çal›flt›-r›n, gölgeler hiçbir iz b›rakmadan kay-bolacakt›r.

UZMAN ‹PUCU

»TFT ekranda çirkin gölgeler

17

CHIP | EYLÜL 2002

80

DONANIM GÜNLÜ⁄Ü

440'tan daha h›zl› oldu¤unu söylemekmümkün. Bu aflamada girifl seviyesi seg-mentinde ATI ile nVidia aras›ndaki çekiflme-nin devam etti¤ini ve bu çekiflmenin kullan›-c›lara fiyat düflüflü olarak yans›yaca¤›n› söy-lersek yanl›fl olmaz..

8 A¤ustos, MSI yine liderDünyan›n en büyük grafik kart› üreticisiMSI'›n 2002 y›l› içinde flu ana kadar 6 milyonkart satt›¤› aç›kland›. MSI bu ekran kartlar›n-dan baz›lar›n› büyük volümlerle baflka mar-kalar için üretiyor. Görünen o ki, flirket 2002için hedefledi¤i 13.1 milyonluk ekran kart›sat›fl›n› tutturabilecek. Tam kapasiteyle ça-l›flmas›na ra¤men, gerek OEM entegratörlerigerekse di¤er markalardan gelen siparifllereyetiflmekte zorlanan flirketin anakart paza-r›nda da güçleniyor olmas› tesadüf de¤il.

10 A¤ustos, Yeni ürünlerCreamware'in test merkezimize yollad›¤› Lu-naII'nin ard›ndan Steinberg'in Türkiye tem-silcisi olan Compel, test merkezimizi çeflitliyaz›l›m ve donan›mla adeta bombard›manetti. Bunlar aras›ndaki DVD/VCD haz›rlamaprogramlar›, ya da Cubase ve Reason gibiprofesyonel müzik yaz›l›mlar›na dergimizinyaz›l›m köflesinde zaman içinde yer verece-¤iz. Bunun d›fl›nda yollanan Nuendo serisidonan›mlar oldukça hofluma gitti do¤rusu. 3ayr› kutu olarak sat›lan bu seride Audiolink96 Multiset, Audiolink 96 PCI ve Audiolink96 Mobile adl› ürünler var. Audiolink 96Multiset (825 euro) 8'er adet analog girifl veç›k›fl›n yan›nda dijital ve MIDI I/O ba¤lant›la-r›na da sahip ve enstrümanlar›n PC ortam›-na mükemmel bir entegrasyonla adapte ol-mas›n› sa¤l›yor. Audiolink 96 PCI (325 euro)

2 A¤ustos, ATI'dan Radeon 9000 ProDo¤rusu ATI Almanya ofisinden test merkezi-mize yollanan Radeon 9000 Pro 64 DDR MBbeni flafl›rtt›. Neden mi? Kart›n ç›k›fl›n›n 15gün sonra gerçekleflece¤ini bekliyordum daondan. ‹flin ilginç yan›, ürün, flu ünlü donan›msitelerine bile bize geldikten 10 gün sonraulaflt›r›lm›flt›. Kart, bir mühendislik örne¤i ol-du¤u için, derme çatma bir karton kutuda,sadece sürücü CD'siyle beraber aceleyle pa-ketlenerek bize ulaflt›r›ld›. 275/550MHz h›z-lar›na sahip olan Radeon 9000 Pro ile gerçek-lefltirdi¤im testlerde, tahmin etti¤im gibi,kart Radeon 8500'ün oldukça gerisinde. Fakatkart›n sürücüleri bence daha iyi olabilir. Kufl-kusuz ATI önümüzdeki 1-2 ay içinde bu duru-mu düzeltecektir. Bunun d›fl›nda performansaç›s›ndan bir karfl›laflt›rma yapmak gerekirse,Radeon 9000 Pro'nun nVidia GeForce4 MX

Uzun süredir sözü edilen seri ATA mimarisi SATA, nihayet anakartlarda ek

kontrolör chip'lerle kendini gösteriyor. Bu arada PCI SATA kartlar›n›n da

piyasaya sürülmüfl olmas›, IDE altyap›s›ndaki yeni bir dönemi müjdeliyor.

SATA’n›n arz-› endam›

Rekabet Devam Ediyor:

Test merkezimizeyollanan ATI Radeon

9000 Pro, yaklafl›k 125dolarl›k fiyat›yla girifl

seviyesi kategorisindeoldukça iddial› olacak bir

ürün. Kart üzerindeki3.3ns'lik bellek modülleri

dikkat çekiyor.

CHIP | EYLÜL 2002

81

CHIP Test Editörü fiahin Ekflio¤lu, donan›mdünyas›nda dikkatini çeken geliflmeleri, her ay günlü¤ünde sizlerle paylafl›yor.

SiS’ten RAMBUS Destekli

Chipset: RDRAM'in DDR bellekkarfl›s›nda pazar kaybetmesiniistemeyen Intel, SiS'e nihayetRDRAM destekli chipsetüretme izni verdi.

ise tahmin edebilece¤iniz gi-bi bir ses kart›.

24bit/96KHz örneklemekalitesi ve Nuendo ortam›-n›n kalbi olmas›, bu ses kar-t›n›n en dikkat çeken özel-likleri aras›nda. Audiolink96 Mobile (359 euro) ise PCve notebook aras›nda ileti-flim kurman›z› sa¤layan birPCMCIA adaptörü. Nuendoserisinde baflka bileflenlerde var. Fakat genel olarak ba-k›nca, yaz›l›m konusunda kendiniispatlam›fl bir flirket olan Steinberg'in dona-n›m alan›nda da oldukça baflar›l› oldu¤unusöyleyebilirim.

13 A¤ustos, Serial ATA nihayet...Paralel ATA mimarisinin terk edildi¤ine dairilk somut iflaretler nihayet kendini göster-meye bafllad›. Abit bu konuda bafl› çekenüreticiler aras›nda. KT400 chipsetli Abit AT7-MAX2 üzerinde al›fl›lageldi¤i üzere sadece 2adet IDE yuvas› yok. Anakart sahip oldu¤uMarvel kontrolör chip'leri sayesinde kullan›-c›ya 1.5Gb/sn veri aktar›m h›z› sa¤layan Se-rial ATA arabirimini alt›n bir tepside sunu-yor.

Alt›n bir tepsi diyorum, çünkü bu yuvala-r›n d›fl›nda anakart üzerinde 2 adet de ATA133 RAID yuvas› mevcut. K›saca yeni ana-kartlar›n pek ço¤unda Paralel ATA/Seri ATAgeçifli çok keskin olmayacak. Anakartlardaher iki arabirimi de (en az›ndan bir süre için)görmek, kullan›c›lara esnek bir kullan›m veyumuflak bir geçifl sa¤layacakt›r kanaatinde-yim.

15 A¤ustos, SiS'tenRDRAM destekli chipsetSiS, Intel'le gerçeklefltirdi¤i lisans antlaflma-s›n›n tad›n› ç›kar›yor. fiirket, yeni chipsetiR658 ile Intel'den sonra RDRAM uyumluchipset üreten ikinci flirket oldu. R658, AGP8x, USB 2.0, FireWire, PC800/1066 bellekdeste¤i gibi geliflmifl özelliklere sahip. Per-formans aç›s›ndan bak›nca chipsetin yeni850E'nin gerisinde oldu¤unu görüyoruz. Öteyandan ekstra özellikleri ve fiyat avantaj› ol-

Foto¤raf makinesi denince akla ilk gelen

markalardan biri olan Nikon, yüzde 29'u

Japonya'da, yüzde 12'si Avrupa'da, yüzde

11'i kuzey Amerika'da ve geri kalan› As-

ya'da sat›lan toplam 90.000 adet Coolpix

2000 dijital foto¤raf makinesini, pil yuva-

s›ndaki plasti¤in ince olmas› yüzünden

zamanla eriyebilece¤i riski yüzünden geri

al›yor. Nikon taraf›ndan yap›lan aç›kla-

mada, Nikon Coolpix 2000'lerin yetkili

da¤›t›c›lara teslim edilerek yenileriyle de-

¤ifltirilebilece¤i belirtiliyor. Daha fazla

bilgi için: www.nikon.com.

mas› bu chipseti tafl›yan anakartlar› çekicik›labilir.

16 A¤ustos, DirectX 9 veyeni grafik kartlar›Sahip oldu¤u geliflmifl özelliklerle grafik ala-n›nda yeni bir dönem açmas› beklenen Di-rectX 9'un beta versi-yonlar› internette do-laflmaya bafllad›. Za-man s›n›rlamas› olanve kullan›m için BetaID gerektiren bu betaversiyona bak›l›rsa,2003 yaz›nda ç›kacakoyunlar grafik kalite-si aç›s›ndan pek çoküstünlü¤e sahip ola-cak. Öte yandan nVi-dia'n›n, merakla bek-lenen ifllemcisiNV30'u Kas›m ay›ndapiyasaya sürece¤itahmin edilirken DirectX 9 uyumlu bir baflkagrafik ifllemcisi olan ATI Radeon 9700'ün ilkörnekleri çoktan bas›n için performans test-lerine tabi tutuldu bile. Her ne kadar ATI he-nüz bu sonuçlar›n aç›klanmas›na izin vermi-yorsa da, sonuçlar›n oldukça tatminkar oldu-¤u gelen haberler aras›nda. Di¤er yandanNV30'un hala ortada olmamas›, nVidia'n›nbu sefer biraz geç kald›¤›n› gösteriyor.


»14 A¤ustos, Nikon’larda üretim hatas›

CHIP | EYLÜL 2002


Ekran Kart›Gigabyte AP128D-H3

USB SabitdiskPockey USB HDD

RW ComboSamsung SM-332

LCD MonitörNfren NF-1800MA

Bellek Kart OkuyucusuUnomat Cyber Reader

USB SabitdiskSarotech Cutie

CD Sürücü Aopen CD-956E

USB SabitdiskLoqdrive 250 SPR

All in OneBrother MFC-3100C

PCECS Desknote A9001

Bellek Kart Oynat›c›s›Carry Media Player

Dijital KameraMustek Gsmart Mini2

86

84

83

88

Donan›m test sayfalar›nda, ürünler hakk›ndadetayl› bilgi ve ürünleri puanland›ran bir notsistemi bulabilirsiniz. Puanlama sistemininkarmafl›k olmamas› için iki kategori olufltur-duk. Bunlar "CHIP Puan›" ve sat›n almadaönemli bir rol oynayan "Fiyat/PerformansOran›".

Tüm ürünleri daha önce belirledi¤imiz testplatformu ve test kriterlerine uygun olarakinceleyip de¤erlendiriyoruz. Böylece öncekiaylarda yer alan benzer ürünleri de birbirleriile karfl›laflt›rma f›rsat›n› yakalayabilirsiniz.Bu yeni puan sistemini ürünleri daha kolay

de¤erlendirip s›raland›rmak için uygun gör-dük. Böylece puanland›rd›¤›m›z ürünleri bafl-ka ürünler ile k›yaslay›p size göre bir alterna-tif oluflturup oluflturmad›¤›n› belirleyebilirsi-niz. Ürünlerin teknik verilerini ayr›ca bir kutuhalinde vermemizin sebebi ise, ürünler ara-s›nda karfl›laflt›rmay› kolaylaflt›rmak. Buradatest edilen ürünler, e¤er puanlar› tutarsa heray güncelledi¤imiz TOP 10 listelerimizde yeralabilecekler. Bu sayede piyasada bulunan eniyi 10 ürünü bir bak›flta görebilirsiniz. Top 10listelerinin tamam›na www.chip.com.tr adre-sinden de ulaflabilirsiniz.

Yeni Donan›mTESTLER‹

Bilgisayar piyasas›na her ay yeni ürünler kat›l›yor. CHIP Test Merkezi

olarak, bu ürünleri mümkün oldu¤unca tan›tmay› hedefliyoruz. Her ay bu

sayfalarda yeni ve ilginç donan›m ürünlerinin incelemelerini bulabilirsiniz.

■ Taiwan’daki Computex Fuar›’n›n he-men ard›ndan, orada gördü¤ümüz ürün-ler yavafl yavafl ülkemize de gelmeye bafl-lad›. Bu ürünlerden biri Ecs’nin Desk-note’u. Desknote, k›saca tarifetmek gerekirse, notebo-ok görünümlü bir desktopbilgisayar. Yani d›fl görü-nüfl olarak bir notebook’abenzeyen bu ürün, desktop bilgi-sayarlarda kullan›lan donan›m bile-flenlerini içeriyor. ‹lgimizi çeken ürünleraras›nda USB arabirimine sahip sabitdisk-ler de mevcut. Oldukça ergonomik bir ya-p›ya sahip olan bu diskler, USB 2.0 arabiri-mini destekliyorlar. Pockey ve Cutty ola-rak adland›r›lan bu ürünler, sürekli gezenve bilgilerini yan›nda tafl›mak zorundaolanlar için oldukça ilgi çekici. Yukar›dasayd›¤›m›z özelliklerin yan› s›ra güvenli¤ede önem veren kullan›c›larsa, Loqdrive

250 SPR’a bir göz atmal›lar. Oldukça yük-sek bir fiyata sat›lan Loqdrive 250 SPR’›n

en önemli özelli¤i, üzerinde birparmak izi okuyucusu olma-

s›. Bu sayede bilgileriniziyan›n›zda tafl›makla kal-maz, güvenli¤ini de sa¤la-

m›fl olursunuz. Ay›n ürünüise Gigabyte taraf›ndan belirli bir

say›da üretilen ve ATI’nin Radeon8500XT chipsetini tafl›yan GigabyteAP128D-H3. Test esnas›nda oldukça iyisonuçlar veren bu ürün, Geforce3 chipset-li kartlar› sollayarak Top10 listemizde 4.s›raya yerleflti. Bunun nedeni bu ürünün300 MHz’lik bir chip frekans›nda çal›flma-s› ve 3.3 ns’lik bellek modüllerini kullan-mas›. Son olarak Mustek’in Gsmart Mini 2ürününün de oldukça dikkat çekici oldu-¤unu söylemeliyiz.


DE⁄ERLEND‹RME

Ay›n ürünü hakk›nda dahafazla bilgiyi ve geçmiflsay›larda tan›t›lan ürünlerden baz›lar›n›www.chip.com.tr/donanim adresinde bulabilirsiniz.

CHIP ONLINE TOPLAM CHIP PUANI

çok iyi (100–90 Puan)

iyi (89–75 Puan)

orta (74–60 Puan)

vasat (59–45 Puan)

kötü (44–20 Puan)

çok kötü (19–0 Puan)

F‹YAT/PERFORMANS


iyi (89–75 Puan)

orta (74–60 Puan)




82

Donan›m Testi

CHIP | EYLÜL 2002

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

GIGABYTE API28D-H3

F‹RMA Armada, Empa, Kont

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 230 84 80,www.empa.com.tr, (216) 499 62 99

F‹YAT 240 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LERCChhiippsseett ATI Radeon 8500 XTBBeelllleekk 128 MB DDRCChhiipp ffrreekkaannss›› 300 MHzBBeelllleekk ffrreekkaannss›› AGP 4X/2XBBuuss 3 x 184 pin DDR-SDRAM

At› Radeon 8500’ün Son Temsilcisi:

Radeon 8500XT öncelikle 300 MHz’likbir chip frekansında çalışması ile dikkatçekiyor. 3.3 ns’lik bellek modülleri dekullanan Gigabyte AP128D-H3, 128MB’lık bir bellek miktarı ile de oldukçaiddialı görünüyor. Diğer özellikler iseRadeon 8500’den bildiğimiz S-Video veDVI-I bağlantıları. Gigabyte AP128D-H3, 3D Mark 2001Se testinde oldukçayüksek bir değer aldı. Önceki aylardayaptığımız ekran kartı testindeki sonuç-larla karşılaştırdığımızda, bu kategoridealınan en iyi üçüncü değeri aldığını söy-leyebiliriz. Yani bu ekran kartı, GeforceIII chipsetli kartlardan daha iyi bir değeraldı. Aquamark için de aynısının geçerliolmasına karşın, Quake III ve Droneztestlerinde ortalama değerler elde edildi.Genel toplamda ise Gigabyte AP128D-H3, TOP10 listemizde nVidia’nın Gefor-ce III chipsetli kartlarını geride bıraka-rak 4. sıraya yerleşti. Ürünün fiyat/per-formans oranı da oldukça yüksek.

Sonuç: Radeon 8500 serisinin son tem-silcisi olan bu ürün, Geforce III chipsetliekran kartlarının korkulu rüyası.

P Yüksek Fiyat/Performans oran›P S-Video ve DVI-I ç›k›fllar›na sahipP Yaz›l›m deste¤i ve ergonomi

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

SAMSUNG SM-332

F‹RMA Kont, Koyuncu

B‹LG‹ ‹Ç‹N (216) 499 62 99,(216) 522 99 00

F‹YAT 99 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LERAArraabbiirriimm IDEDDVVDD 12XCCDD--RROOMM 40XCCDD--RRWW 10XCCDD--RR 32X

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

F‹RMA Ergosis

B‹LG‹ ‹Ç‹N (216) 449 51 75

F‹YAT 299 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LERAArraabbiirriimm USB 1.1/2.0TTrraannssffeerr hh››zz›› 480 MbpsKKaappaassiittee 40 GBBBooyyuutt 127 x 74 x 11.7 mmAA¤¤››rrll››kk 155 gr‹‹.. ssiisstteemmii Win 98/Me/2000/XP, MAC

Tafl›nabilir sabitdisk: Pockey USBdisk, adından da anlaşılacağı gibi USBarabirimini kullanan harici bir sabitdisk.Dizüstü bilgisayar, workstation ya da Macsistemlere rahatlıkla bağlanabilen Pockey,güç tüketimini USB kablosundan alıyorve bu sayede de bir güç adaptörüne ihti-yaç duymuyor. Yalnız kablonun çok uçluolduğunu ve bir ucunun USB diğer ucu-nun da PS/2 arabirimine sahip olduğunusöylemeliyiz. Dolayısıyla üründen tamperformans almak için, her iki ucu da sis-teme bağlamak gerek, aksi takdirde Poc-key USB çalışmayabilir. Cihazı her zamanyanınızda taşıyabilmeniz büyük bir avan-taj. Ayrıca Hot-Swap, Hot-Plug ve Plugand Play olması da kullanıcıya büyük birkolaylık sağlıyor. Bu sayede sistem açık-ken bile Pockey’i dahil edebiliyorsunuz veekstra bir kurulum gerektirmeden çalıştı-rabiliyorsunuz. Yalnız cihazdan tam per-formans alabilmek için tavsiyemiz, USB2.0 arabimini kullanmak olacak.

Sonuç: Pockey, verilerin istenen yere ta-şınması, korunması ve anında erişilmesiiçin ideal bir çözüm sunuyor.

P Ergonomisi P USB 2.0 deste¤i ile yüksek h›zM Hem PS/2 hem de USB portlar›na

ba¤lanmas› gerek

POCKEY USB HDD

USB Sabitdisk RW Combo

‹ster CD-RW ister DVD-ROM: Sam-sung SM-332, birçok fonksiyonu bir ara-da sunan bir combo sürücü. DVD, CD,CD-R ve CD-RW fonksiyonlarını destek-leyen sürücü, multi CD formatı sayesindeçok sayıda CD medyasını okuyabiliyor.Cihazı test ettiğimizde, 81 ms’lik CD verierişim süresi ve 125 ms’lik DVD veri eri-şim süresi elde ettik. Cihazın teknik özel-liklerinden bu değerler CD erişim süresiiçin 110 ms, DVD için de 130 ms. 4169Kbyte/saniye maksimum CD transferoranı ile tek işlevli ürünlere kıyasla orta-lama değerde olan cihaz, 10927 Kbyte/sa-niyelik maksimum DVD transfer oranıile de ortalama değerleri yakalıyor. Sam-sung SM-332 genel olarak başarılı sayıla-bilir. Nedeni, benzer ürünlerin tek işlevliürünlere kıyasla ortalama değerleri yaka-layamaması. Sonuç olarak, fiyat/perfor-mans oranına önem verenlerle, yeni baş-layanların cihazdan memnun kalacakla-rını söyleyebiliriz.

Sonuç: Cihaz ortalama performans de-ğerleri ile yetinen ve birçok fonksiyonuntek bir cihazda toplanmasını isteyen kul-lanıcılar için uygun bir çözüm.

P Birden çok fonksiyon destekliyorP 8 Mbyte belle¤e sahipP Zengin yaz›l›m deste¤i


CHIP TOP 10 | 4.S›ra

Ekran Kart›

AYINÜRÜNÜ

09|2002

84

Donan›m Testi


CHIP | EYLÜL 2002

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

SAROTECH CUTIE

F‹RMA Çözüm, RZK

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 217 40 10,(312) 482 07 77

F‹YAT 200$ + KDV

TEKN‹K VER‹LERAArraabbiirriimm USB 1.1/2.0TTrraannssffeerr hh››zz›› 480 MbpsKKaappaassiittee 20 GBBBooyyuutt 130 x 78 x 12.8 mm‹‹.. ssiisstteemmii Win 98/Me/2000/XP, MAC OS 8.6

Verilerinizi yan›n›zda tafl›y›n: Saro-tech Cutie, 2.5 inçlik bir sabitdisk boyu-tunda olan ve hareket özgürlüğünüzü kı-sıtlamayan taşınabilir bir yedekleme uni-tesi. USB portundan bağlanan cihaz, bir-çok işletim sistemi ile sorunsuzca çalışı-yor ve gömlek cebinize sığabilecek ergo-nomisi ile de ilgi çekiyor. Sarotech Cutiebirçok bağlantı seçeneğine göre buluna-biliyor. Örneğin transfer hızının yüksekolmasını isteyen kullanıcılar USB 2.0, fi-rewire ya da iki bağlantının bulunduğumodelleri tercih edebiliyorlar. Güç tüke-timini USB portundan alan cihazın, ben-zer ürünler gibi ayrıca bir PS/2 portunabağlanması gerekmiyor. Hot Swap tekno-lojisini destekleyen Sarotech Cutie, bu sa-yede istendiği an sisteme dahil edilebili-yor. Cihazı test ederken, PC sistemlere ga-yet basit kurulduğunu ve USB 2.0 portu-na bağladığımızdaysa, oldukça düzgünçalıştığını tesbit ettik. Yalnız ürünü note-book’larda denediğimizde, USB’den çeki-len gücün yeterli olmadığını gördük.

Sonuç: USB 2.0 arabirimiyle oldukça iyiperformans sergileyen cihaz, esnekliğinyanı sıra iyi bir taşınabilirlik de sağlıyor.

P ErgonomisiP USB 2.0 arabirimini destekliyorM Eski notebook’larda kurulum sorunlu

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

F‹RMA Polat

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 526 60 14

F‹YAT 77 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LERBBeelllleekk ttüürrüü USBMMuullttiimmeeddyyaa Smart Media, Memory Stick,

Multimedya Card, Secure Digital, CompactFlash, IBM Microdrive

OOkkuummaa//yyaazzmmaa hh››zz›› 1.4 Mbyte/snBBooyyuutt 114 x 112 x 32.7 mm

Multicard okuyucusu: Smart Media,Memory Stick, Multimedya Card, SecureDigital, Compact Flash veya IBM Mic-rodrive olarak bulunan bu elektronik ha-fıza kartları, bilgileri güvenli bir şekildesaklamakla kalmıyor, ergonomilerindendolayı da rahatlıkla taşınabiliyorlar. Kart-larda yer alan verileri bilgisayar sistemle-rine aktarmak için de çeşitli ürünler mev-cut. Bu ürünlerden biri de Unomat’ın sa-hip olduğu 4 Slot Cyber Reader bellekkart okuyucusu.

Benzer ürünlere baktığımızda piyasa-da bulunanların sadece birkaç türü des-teklediğini görürsünüz. Bu kartın enönemli özelliği ise, piyasada bulunan tümmedya kartlarını okuyabilmesi. Kurulu-mu oldukça basit olan kart, birçok işletimsistemi ile sorunsuzca çalışabiliyor. Fiyatıda gayet uygun olan Unomat Cyber Re-ader’ın, çeşitli hafıza kartlarını kullanan-lar için büyük bir rahatlık sağlayacak ka-pasitesi mevcut.

Sonuç: Kurulumunun kolaylığının yanısıra kolay kullanımı ve geniş ürün deste-ği, kartın önemli avantajlarından sadecebirkaçını oluşturuyor.

P Birden çok bellek kart›n› destekliyorP Birçok iflletim sistemine uyumluM Dokümantasyon zay›f

UNOMAT CYBER READER

Bellek Kart Okuyucusu USB Sabitdisk

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

NFREN NF-1800MA

F‹RMA Bo¤aziçi

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 217 29 29

F‹YAT 959 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LEREEkkrraann TFT LCDGGöörrüünnttüü aallaann›› 18.1 inçMMaakkssiimmuumm ççöözzüünnüürrllüükk 1280x1024 pikselGGüüçç ttüükkeettiimmii 40 wattBBooyyuutt 443 x 200 x 453 mmAA¤¤››rrll››kk 6 kg

Hesapl› dev: TFT ekranların gün geçtik-çe ucuzladıkları bir gerçek. Eskiden epeyçok miktarda para ödenerek küçük gö-rüntü alanlı monitörlere sahip olunur-ken, günümüzde daha az parayla dahageniş bir görüntü alanına sahip monitör-ler alınabiliyor. Hatta bu monitörlerininfiyatları CRT monitörlerinin fiyatlarınagün geçtikçe yaklaşıyor. Ülkemizde yenisatılmaya başlayan Nfren NF-1800MA,yukarda bahsettiğimiz uygun fiyat özelli-ğine sahip olan bir monitör. Bu monitöreilk baktığımızda üzerinde bulunan 3 wat-t’lık stereo hoparlörler ile dikkatimiziçekmişti. Dış görünüşünün de oldukçaçekici gelmesinin yanı sıra ayar düğmele-rinin ergonomisi ve kullanım kolaylığı dabeğenimizi kazandı. Arka kısımda yeralan kablo giriş ve çıkışlarının gizleneme-mesi ise bu ürün için bir dezavantaj.Çünkü bu sayede kablo karmaşasını birdüzene sokamıyorsunuz. Nfren NF-1800MA’nın görüntü kalitesi ortalamadeğerlerde seyrediyor.

Sonuç: Oldukça uygun bir fiyatla piyasa-da bulunan Nfren, yüksek performansaramayanlar için iyi bir alternatif.

P Fiyat/performans oran›P Opsiyonel olarak TV-tuner tak›labiliyorM Kablo ba¤lant›lar gizlenemiyor

LCD Monitör

86

Donan›m Testi


CHIP | EYLÜL 2002

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

F‹RMA Ergosis

B‹LG‹ ‹Ç‹N (216) 449 51 75

F‹YAT 780 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LERAArraabbiirriimm USB 1.1TTrraannssffeerr hh››zz›› 1.5 MbpsKKaappaassiittee 10GBBBooyyuutt 92 x 150 x 43 mmAA¤¤››rrll››kk 445 gr‹‹.. ssiisstteemmii Win 98/Me/2000/XP

Maksimum veri güvenli¤i arayan-

lara: Loqdrive 250 SPR, mobil cihazlariçin düşünülmüş harici bir sabitdisk. Da-ha doğrusu üzerinde bulunan bir sensörile ilgi çeken Loqdrive, verilerini sürekliyanında taşıması gereken kullanıcılar içinbir güvenlik aracı rolünü üstleniyor. Bu-nu da esasında bir parmak izi okuyucusuolan bu sensör yardımı ile gerçekleştiri-yor. Cihazın kurulumu oldukça basit.Loqdrive’ı sisteminize entegre etmenizlebirlikte, cihaz kullanılmaya hazır hale ge-liyor. Güvenlik ayarlamaları ise birlikteverilen yazılımının kurulumu ile gerçek-leşiyor. Burada kendi parmak izinizi bucihaza nasıl tanıtacağınız ve veri güvenli-ğinin ne derecede olması gerektiği, ol-dukça basit bir şekilde resimlerle gösteri-liyor. Güç tüketimini PS/2 ve USB arabi-rimlerinden alan cihaz, birlikte verilenbir güç adaptörü ile de bu güç tüketiminikullanabiliyor.

Sonuç: Veri transfer hızının yavaş olma-sından dolayı, daha çok her zaman yanı-nızda taşıyabileceğiniz güvenli bir veri ye-dekleme unitesi olarak kullanılmalı.

P Veri güvenli¤i sa¤l›yorM USB1.1 sayesinde düflük veri

transfer h›z›na sahipM Büyük boyutlu ve a¤›r

LOQDR‹VE 250 SPR

USB Sabitdisk

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

BROTHER MFC-3100C

F‹RMA Alt›nda¤

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 501 72 80

F‹YAT 286 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LERAArraabbiirriimm Paralel, USBBBaasskk›› ççöözzüünnüürrllüü¤¤üü 2400x1200 dpiTTaarraamm ççöözzüünnüürrllüü¤¤üü 300x600 dpiKKooppyyaallaammaa ççöözzüünnüürrllüü¤¤üü 1200x1200 dpiBBooyyuutt 426 x 342 x 217 mmAA¤¤››rrll››kk 6.5 kg

5’i bir arada: Faks makinesi, yazıcı, fo-tokopi cihazı ve tarayıcı gibi ürünleri bircihazda toplayan HP, bu sayede maliyetide önemli ölçüde düşürdüğü için birçokşirket için cazip bir seçenek oluşturmuş-tu. Günümüzde bir çok yazıcı üreticisi buçok işlevli cihazları, ürün portföylerindebulunduruyorlar. Bu üreticilerden biride, bu ay MFC-3100C ürününü incele-memiz için gönderen Brother. BrotherMFC-3100C, beş adet fonksiyonu aynıanda gerçekleştirebilen bir cihaz. Örneğinbu cihaz, 2400x1200 dpi’lık bir çözünür-lükte baskı, 300x600 dpi’da tarama yapa-biliyor ve 14400 bps’e kadar faks hızınaçıkabiliyor. Bunlara ek olarak kopyalamaişlemini de gerçekleştirebilen MFC-3100C, gelen faksların çıktısını da alabili-yor. Ürünün grafik baskı kalitesinin iyi vekopyalama işleminin de kabul edilebilirhızda olması, beğenimizi kazandı. Amatarama hızı biraz düşük ve istenen kalite-ye de pek ulaşamıyor.

Sonuç: Birçok fonksiyonu tek bir cihaz-da birleştiren Brother, ergonomik yapısıve uygun fiyatı ile bilgisayar kullanıcıları-na iyi bir seçenek oluşturuyor.

P 4 adet renk kartufluna sahipP Grafik bask› h›z› ve kalitesi M Tarama h›z› düflük

All in OneCHIP TOP 10 | 3.S›ra

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

AOPEN CD-956E

F‹RMA Çözüm Bilgisayar

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 217 40 10

F‹YAT 25 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LERAArraabbiirriimm ATAPICCDD--RROOMM 56XDDöönnüüflfl hh››zz›› 8400 rpmBBeelllleekk 128 KB‹‹flfllleettiimm ssiisstteemmii DOS, Windows 95/98/2000/

Me/NT/XP, Netware, Linux, OS/2 Warp

CD-ROM’larda 56x devri: CD yazıcılarve DVD oynatıcılar ne kadar bir CD-ROM gibi davransalar da, kullanıcılar yi-ne de onların yerine CD-ROM almayıtercih ediyorlar. CD-ROM’lar maliyetidüşük sistemlerin temel bileşenlerindenbiri. Durum böyle olunca, diğer optik ci-hazların CD-ROM’ların yerini almasıuzun süreceğine benziyor. CD-956E ola-rak adlandırılan yeni 56X CD-ROM’u ilebu ay incelememize katılan Aopen, bu ci-hazların üretimine devam eden firmalar-dan biri. Orta değerde bir veri transfer hızdeğeri elde eden bu cihaz, ortalama veritransfer hızında da ortalama değerlerdeseyretti. Minimum veri transfer hızınındüşük olmasının, bu durumda etken ol-duğunu söyleyebiliriz. Buna karşın, verierişim hızı 81 ms civarında olan ve21.4x’lik bir Audio Riping hızına ulaşanAopen CD-956E, bu konuda oldukça iyibir performans sergilemeyi başardı. Aynışeyi, hata düzeltme performansı için desöyleyebiliriz.

Sonuç: Sessiz çalışmanın yanı sıra per-formans değerleri ile TOP10 listemizinüst sıralarında kendine yer buldu.

P Sessiz çal›fl›yorP Audio Riping’de baflar›l›M Minimum veri transfer h›z› düflük

CD Sürücü

88

Donan›m Testi


CHIP | EYLÜL 2002

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

ECS DESKNOTE A9001

F‹RMA Merpa

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 213 38 73

F‹YAT 770 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER‹‹flfllleemmccii 1.1 GHz Intel CeleronBBeelllleekk 128 MBKKaappaassiittee 10 GBEEkkrraann 14.1 TFT XGACCDD--RROOMM 24XDDii¤¤eerr Realtek ethernet, PCTel 56K modem

Notebook görünümlü desktop PC:

Anakart ürünleri ile tanınan ECS ya dadiğer adı ile Elitegroup firması, desktopPC’nin avantajlarıyla notebook sistem-lerdeki avantajları birleştirmeyi başardı.Desknote olarak adlandırılan bu yenioluşum, notebook görünümde olan, amadesktop PC birleşenleri içeren bir ürün.Notebook sistemlerde alışık olduğumuzmobil işlemcinin aksine, Desknote’a IntelCeleron işlemcisi entegre edilmiş. Bellekmodülleri de desktop PC’lerden bildiği-miz normal SD-RAM’ler. Ekran kartı, et-hernet ve ses gibi donanım bileşenleri iseanakartta entegre olarak zaten var. 14.1TFT ekran ve CD-ROM ise notebook’lar-dan gelme. Desknote PCMCIA yuvasınınyanı sıra pil kartuşuna da sahip değil. Ya-ni notebooklarda alışık olduğumuz pil-den çalıştırma özelliği bu ürün grubundayok. Desknote’u notebook sistemler ilekarşılaştırdığımızda, maliyetinin çok da-ha düşük olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıcaupgrade imkanı da masrafları düşürüyor.

Sonuç: ECS Desknote 9001, notebooksistemlerin pahalılığından şikayet edenkullanıcılar için iyi bir alternatif.

P Notebook’lara k›yasla daha uygun fiyatP Upgrade imkan› sa¤l›yorM Çok fazla ›s›n›yor

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

MUSTEK GSMART MINI2

F‹RMA Mascom, Multimedya

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 321 17 00,(212) ??? ?? ??

F‹YAT 90$ + kdv

TEKN‹K VER‹LERAArraabbiirriimm USBSSeennssöörr 1.3 MpixelÇÇöözzüünnüürrllüükk 1280 x 960 pixelBBeelllleekk 16 MBBBooyyuutt 69 x 47 x 11 mm

Kredi kart› boyutunda: James Bondfilmlerinde gördüğümüz o mini kame-ralara artık herkes sahip olabiliyor. Film-lerde küçücük boyutları ve hafif ağırlık-ları ile yüksek çözünürlüklerde çekimleryapan bu kameralar, birçoğumuzu hay-retler içinde bırakmışlardı. Hatta bazıla-rımız böyle bir teknolojiye inanmak bileistemiyorduk. Mustek Gsmart Mini2, butür bir teknolojiye sahip olan bir dijitalkamera. Ergonomisi ile göze çarpan buürün, hem bir web cam hem de bir diji-tal kamera olarak görev yapıyor. 1.3 me-ga-piksellik bir değer ile çekim yapabi-len kamera, yazılım desteği ile bu değeri2.1 mega-piksele çıkarabiliyor. Dolayı-sıyla çözünürlük 1280x960 pikselden1600x1200 piksele çıkıyor. Resim kalitesioldukça iyi olan kameranın üzerinde birflaşın bulunmaması bir eksi değer oluş-turuyor. Flaşı olmadığı için, kameraylakaranlıkta çekim yapmanız mümkündeğil.

Sonuç: Mustek Gsmart Mini2, profes-yonel olmayan amaçlar için oldukçakullanışlı olmasının yanı sıra perfor-mansı ile de göz dolduruyor.

P ErgonomisiP Fiyat/performans oran›M Flafl› yok

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

F‹RMA Turanl›

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 216 05 20

F‹YAT 150 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LERAArraabbiirriimm Video-out, Audio-outBBeelllleekk ttüürrüü Smart Media, Memory Stick,

Multimedya Card, Secure Digital, CompactFlash, IBM Microdrive

DDeesstteekklleeddii¤¤ii ffoorrmmaatt JPEG, MP3, VCDBBooyyuutt 162 x 118 x 25 mm

TV’de multimedya keyfi: Bellek kartokuyucularını artık hepimiz biliyoruz. Buürünler, değişik bellek kartlarında yeralan bilgileri bilgisayara aktarmakta ol-dukça başarılılar. Üreticiler, bu pazarınbüyüklüğünün farkına varmış olmalılarki her gün değişik özelliklerde çeşitliürünler piyasaya sürüyorlar. Bu ürünler-den biri de Carry’nin Media Player’ı. Bel-lek kart okuyucusuna benzeyen bu ürün,daha çok bir bellek kart oynatıcı olarakgörev yapıyor. Carry Media Player, ben-zerlerinin aksine bilgisayar yerine televiz-yona bağlanıyor. Yani cihaz, üzerinde yeralan video-out ve audio-out çıkışlarınıkullanarak televizyona bağlanıyor. Bu sa-yede bellek türlerinin içinde yer alan re-sim, video veya MP3 formatındaki dosya-lar, televizyonda, bilgisayar yardımı ol-madan oynatılabiliyor. Cihazın üzerindeyer alan altı adet kısa yol tuşu ile birçokfonksiyona erişebilmeniz bir avantaj. Bu-na ek olarak uzaktan kumandası da olanCarry Media Player, bu sayede kullanıcı-lara zevkli seyirler sunabiliyor.

Sonuç: Birçok bellek türünü destekleyenCarry, sunumlarınız için ideal bir ürün.

P 6 adet bellek türünü destekliyorP Uzaktan kumandaya sahipP Baflar›l› bir ergonomiye sahip

CARRY MEDIA PLAYER

PC Dijital KameraBellek Kart Oynat›c›s›

90

CHIP | EYLÜL 2002

Donan›m piyasas›na güncel bir bak›fl! Burada yer alan ürünler, CHIP Test Merkezi taraf›ndan bu ayki vedaha önceki say›larda yer alan testlerle de¤erlendirilip s›ralamaya konmufltur. Yeni bir donan›malmaya karar verdi¤inizde TOP 10 tablolar› size rehberlik edecektir.

EYLÜL 2002 CHIP TOP 10

En ‹yi Donan›mlar

CCHIP donanım ürünlerinin en iyi-lerini yayınlamaya devam ediyor.Her sene yaklaşık 1000 tane ürün

Test Merkezimize gelerek incelemeye alı-nıyor. Burada donanım editörlerimizher bir ürünü tek tek ve test prosedürle-rine sadık kalarak en ince ayrıntılarınakadar test ediyorlar. Böylece sizinle pay-laşabileceğimiz çok büyük bir donanımveritabanı oluşuyor. 12 kategorilik TOP10 tablolarımızda test edilen donanım-larla ilgili her türlü bilgiye rahatlıkla ula-şabilirsininiz. Hatta aydan aya eklenen

yeni ürünleri güncel fiyatları ile bu liste-de bulabilmek de mümkün. Fakat yinede satın alma aşamasında, CHIP CD’sin-de yer alan CHIP TOP 10 bölümündekiirtibat telefonunu arayarak fiyat alırsa-nız, herhangi bir sürprizle karşılaşma-mış olursunuz. Kategorilere ayırdığımızürünlerin her biri ayrı bir tabloda bulu-nuyor. Bu tabloda ürünler performanspuanlarına göre sıralandırılıyorlar. Satınalmada etkili olması için her ürün içinek olarak fiyat/performans puanı da yeralıyor. Fiyat/performans sadece TOP 10

tablosunda yer alan o ayki ürünler içingeçerli bir puanlama. Yani performanspuanı yüksek olan bir ürünün fiyatı dauygunsa, diğer ürünlerin fiyat/perfor-mans oranlarını da değiştirebiliyor. Tab-loya bakıp bir ürünü seçip beğendiğiniz-de, onun hangi ayda incelemesinin ya-yınladığını da anında görme imkanınasahipsiniz. Dergimizle birlikte verilenCD’den TOP 10 listelerimizdeki ürünle-ri hangi kriterlere göre test ettiğimizi,nasıl puanlandırdığımızı ve ürünlerle il-gili firmalara ait bilgileri bulabilirsiniz.

DE⁄ERLEND‹RME

»Kendi kriterlerinize göre de¤erlendirin

Test tablolar›na dergiden oldu¤u gibiwww.chip.com.tr adresinden de ulafla-bilirsiniz. Bu tablolarda, TOP 10 listesinegirmeyi hak eden yeni ürünlerle birlikte,performans puan› yüksek olan ürünleriayn› anda görebilirsiniz. Tablolarda ikiayr› puan türü yer al›yor. Bunlar Perfor-mans ve Fiyat/Performans olarak s›n›f-

land›r›ld›. Sizin için ürünün fiyat›ndan çokperformans› önemli ise, size hitap edecekolan performans puanland›rmas›d›r.Ama e¤er bir ürünün performans›ndançok fiyat›na önem veriyorsan›z, o zamanFiyat/performans oran› belirleyici faktö-rünüz olacakt›r. TOP 10 s›ralamas›n› ya-parken ürünler performans puan›na göre

en iyiden en kötüye göre yer al›yorlar.Bu liste her ay güncellendi¤inden, fi-

yatlar›n de¤iflmesi fiyat/performansoran›n› da her ay de¤ifltiriyor. Fakat fiya-t›n test kriterleri içinde bir ayr› bir bafll›kolmamas›ndan dolay›, fiyat/performanss›ralamas›n› tabloya bakarak kendinizinoluflturmas› gerekiyor.

CHIP TOP 10


CHIP | EYLÜL 2002

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Tüm De¤erlendirmeler Puanland›r›lm›flt›r


Marka - Model CHIP Fiyat/ 600 dpi 300 dpi 600 dpi 300 dpi Doküman- Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. R.R.T.H. R.R.T.H. R.R.T.K R.R.T.K tasyon ($ + kdv)

Epson Perfection 1640SU 94 83 95 100 100 100 248 1600 x 3200 dpi, 42 bit, USB, SCSI 08/01

Epson 1240U 89 100 98 96 96 100 137 1200 x 2400 dpi, 42 bit, USB 01/01

Microtek Scanmaker 4700 82 71 57 70 91 88 205 1200 x 2400 dpi, 42 bit, USB 01/01

Epson Perfection 640U 80 69 71 76 78 100 104 600 x 2400 dpi, 36 bit, USB 08/01

HP Scanjet 3400C 80 65 90 73 84 84 96 600 x 1200 dpi, 36 bit, Paralel, USB 01/01

HP Scanjet 4300C 80 74 95 75 89 80 104 600 x 1200 dpi, 36 bit, Paralel, USB 01/01

Acer ScanPrisa 640BU 79 54 38 92 69 84 67 600 x 1200 dpi, 48 bit, USB 01/01

Genius ColorPage HR7 79 49 74 81 82 100 116 1200 x 2400 dpi, 42 bit, USB 01/01

Acer ScanPrisa 1240UT 78 47 29 94 73 94 149 1200 x 1200 dpi, 48 bit, USB 01/01

HP Scanjet 3300C 78 94 100 70 87 77 81 600 x 1200 dpi, 36 bit, USB 01/01

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Marka - Model CHIP Fiyat/ Ort. Oku. Ort. Yaz. Veri Eriflim Rastgele Dönüfl H›z› Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. Trans. H. Trans. H. H›z› Okuma H. (rpm) ($ + kdv)

Seagate ST373405LW 99 100 98 100 98 10000 755 73.4 GB, Ultra160/m SCSI, 4 MB 4/02

Quantum Atlas 10 KII 98 98 97 98 99 10000 1100 73.4 GB, Ultra160/m SCSI, 8 MB 6/01



Quantum Atlas 10 KII 78 83 32 94 100 10000 485 36.7 GB, Ultra160/m SCSI, 8 Mb 6/01

Seagate ST318451LW 77 65 72 79 94 15000 378 18 GB, Ultra160/m SCSI, 4 MB 9/01

Quantum Atlas V 77 69 74 69 98 7200 470 36.7 GB, Ultra160/m SCSI, 4 MB 6/01

Quantum Atlas V 75 81 78 55 87 7200 269 18.36 GB, Ultra160/m SCSI, 4 MB 6/01

Seagate ST1181677LW 74 67 73 64 97 7200 1998 180 GB, Ultra160/m SCSI, 16 MB 9/01

Fujitsu MAH3182MP 74 67 70 68 96 7200 261 18.2 GB, Ultra160/m SCSI, 4 MB 6/01

��Yükseldi, ❿ Ayn› kald›, ❷�Geriledi Ürünler hakk›nda bilgi alabilece¤iniz firma telefonlar›n› CHIP CD’de yer alan CHIP TOP 10 bölümünde bulabilirsiniz.


SCSI Sabitdiskler

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

Taray›c›lar

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

DVD Sürücüler

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


Marka - Model CHIP Fiyat/ DVD CD Audio Hata Düz. Beraber. Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. Perfor. Perfor. Grabbing Perfor. Gelenler ($ + kdv)

Pioneer DVD-105SZ 87 99 93 49 50 100 111 16X, 40X, Slot 9/01

Acer DVP1640A 87 100 100 57 26 90 79 16X, 40X, Tray 9/01

Aopen DVD-1640PRO 83 87 94 57 52 95 75 16X, 40X, Slot 9/01

LG DRD 8160B 83 80 85 60 95 87 73 16X, 40X, Slot 12/01

LG DRD 8120B 74 73 74 44 100 87 62 12X, 40X, Tray 9/01

Aopen DVD-1240 69 72 82 59 20 85 55 12X, 40X, Tray 9/01

BTC BDV 316B 67 65 77 74 18 90 59 16X, 48X, Tray 9/01

Sony DDU1621 63 65 55 98 26 85 46 16X, 40X, Tray 10/01

Lite-On LTD-163 60 44 78 100 4 90 55 16X, 40X, Tray 9/01

Nec DV-5800A 53 59 55 26 21 85 75 16X, 48X, Tray 9/01


S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10



Marka - Model CHIP Fiyat/ Conver- Kontrol Renk Skala Ergo- Geometri Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. gence Seviyesi De¤erlen. nomi ($ + kdv)

Sony CPD-G220P 94 76 100 97 100 95 348 T. CRT, 0.24 mm, 1600 x 1200 P. 4/02

Sony CPD-G200P 92 71 100 98 97 94 375 T. CRT, 0.24 mm, 1600 x 1200 P. 10/01

ADI Microscan G700i 80 74 50 95 89 93 298 T. CRT, 0.24 mm, 1600 x 1200 P. 10/01

Samsung SyncMaster 757 NF 80 76 50 94 88 92 264 N.Flat, 0.25 mm, 1920x1440 P. 06/02

Samsung SyncMaster 757 DFX 79 75 50 93 88 90 238 D.Flat, 0.20 mm, 1920x1440 P. 11/01

Miro 17F95 78 74 50 91 89 87 223 D. Pitch, 0.25 mm, 1600x1200 P. 10/01

Viewsonic GS773 77 90 50 83 83 81 276 D. Pitch, 0.26 mm, 1280x1024 P. 10/01

Iiyama VisionMaster Pro 410 76 43 50 100 91 100 345 D.Tron, 0.25 mm, 1600 x 1200 P. 10/01

Sony CPD-E220E 76 57 50 98 86 92 295 T. CRT, 0.24 mm, 1280 x 1024 P. 10/01

Philips 107B 76 71 50 84 90 88 225 D. Pitch, 0.25 mm, 1920x1440 P. 10/01

17” Monitörler

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

92

CHIP | EYLÜL 2002

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


Marka - Model CHIP Fiyat/ Office Resim Grafik Resim Grafik+ Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. Bask› H. Bask› H. Bask› H. Kalitesi Metin Kali. ($ + kdv)

Canon S750 87 100 93 87 82 91 289 2400*1200 dpi, Paralel, USB 8/02

Canon S520 83 74 100 82 81 85 217 2400*1200 dpi, Paralel, USB 8/02

Epson Stylus PhotoC80 82 75 48 100 86 84 215 2880*720 dpi, Paralel, USB 8/02

Epson Stylus Photo810 78 35 51 42 100 98 214 2880*720 dpi, Paralel, USB 8/02

Epson Stylus Photo895 77 35 30 40 100 100 320 2880*720 dpi, USB 8/02

Epson Stylus Photo890 77 34 31 40 100 100 290 2880*720 dpi, Paralel, USB 8/02

HP Deskjet 3820 77 53 46 38 97 88 100 1200*1200 dpi, Paralel, USB 8/02

Lexmark Z65 73 35 35 34 90 95 168 4800*1200 dpi, Ethernet, USB 8/02

Canon S300 72 59 63 52 72 88 137 2400*1200 dpi, USB 8/02

Lexmark Z55 71 34 37 40 87 95 119 3600*1200 dpi, Paralel, USB 8/02


S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


Marka - Model CHIP Fiyat/ 3DMark Quake III Dronez Aquamark Ergonomi Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. 2001 SE Arena ($ + kdv)

MSI GeForce4 MX 440 89 96 98 90 95 76 110 N GF4 MX 440, AGP 4X, 64 MB DDR 6/02

Asus GeForce MX 440 88 96 96 88 96 74 123 N GF4 MX 440, AGP 4X, 64 MB DDR 6/02

Abit GeForce4 MX 440 87 96 98 90 95 70 106 N GF4 MX 440, AGP 4X, 64 MB DDR 6/02

Gainward GF4 Golden Sampel 87 100 100 91 96 65 125 N GF4 MX 440, AGP 4X, 64 MB DDR 6/02

Evil Master Radeon 7500 84 97 75 91 92 74 146 ATI Radeon 7500, AGP 4X, 64 MB DDR 6/02

Utopia GeForce4 MX 440 82 96 94 82 95 60 115 N GF4 MX 440, AGP 4X, 64 MB DDR 6/02

Asus GeForce MX 420 70 71 62 67 75 74 104 N GF4 MX 420, AGP 4X, 64 MB DDR 6/02

Asus GF2 MX 400 V7100 Pro 65 67 45 62 66 76 95 N GF2 MX 400, AGP 4X, 64 MB SDR 6/02

MSI GeForce2 MX 400 60 65 42 55 66 68 70 N GF2 MX 400, AGP 4X, 64 MB SDR 6/02

Powercolor GeForce2 MX200 45 30 21 29 31 58 65 N GF2 MX 200, AGP 4X, 64 MB SDR 6/02


S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10



Marka - Model CHIP Fiyat/ Conv.+ Ergonomi Yatay Düfley Boyutlar› Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. Geo. P. Puan› Fre. (kHz) Fre. (Hz) (GxYxD) ($ + kdv)

Sony G400 98 96 100 30-96 kHz 48-120 Hz 446 x 464 x 461 632 Trinitron, 0.24 mm, 1600 x 1200 dpi 3/01

LG 995FT 95 96 94 30-96 kHz 50-160 Hz 470 x 480 x 470 467 Flat S. Tube, 0.24 mm, 1600 x 1200 dpi 6/01

Philips 109P 95 95 94 30-110 kHz 50-160 Hz 456 x 469 x 438 380 Flat S. Tube, 0.25 mm, 1920 x 1440 dpi 1/01

Samsung SyncMaster 959 NF 94 97 90 30-110 kHz 50-160 Hz 468 x 493 x 458 414 N.Flat, 0.24 mm, 1920x1440 Pixel 6/02

Nec FP950 94 100 85 31-110 kHz 55-160 Hz 442 x 456 x 447 615 G. Pitch, 0.25 mm, 1600 x 1200 dpi 1/00

ViewSonic PF790 91 92 83 30-97 kHz 50-160 Hz 470 x 470 x 477 573 P. Flat, 0.25 mm, 1600 x 1200 dpi 11/00

Sony E400 91 96 83 30-96 kHz 48-120 Hz 446 x 464 x 461 425 Trinitron, 0.24 mm, 1600 x 1200 dpi 3/01

Sony G420 90 87 95 30-96 kHz 48-120 Hz 446 x 464 x 461 600 Trinitron, 0.24 mm, 1600 x 1200 dpi 5/02

Eizo FlexScan F 67 84 86 82 30-96 kHz 50-160 Hz 452 x 455 x 478 481 Flat S. T., 0.26 mm, 1600 x 1200 dpi 11/99

AD‹ Microscan G66 77 77 77 30-95 kHz 50-160 Hz 470 x 483 x 425 477 D.Pitch, 0.26 mm, 1600 x 1200 dpi 11/99

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


Marka - Model CHIP Fiyat/ Office Grafik Resim Grafik Ergono. + Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. Bask› H. Bask› H. Kalitesi Kalitesi B. Gelen ($ + kdv)

Lexmark Optra T614 94 93 100 95 86 93 1255 1200 x 1200 dpi, 16 MB 4/01

Xerox Docuprint N2125 87 64 54 97 100 100 1340 1200 x 1200 dpi, 32 MB 4/01

Oki Okipage 24 80 100 100 84 73 84 1245 600 x 1200 dpi, 16 MB 4/01

HP Laserjet 4100 DTN 79 90 60 100 87 93 2107 1200 x 1200 dpi, 32 MB 4/01

Lexmark Optra T520 79 76 78 80 84 70 755 1200x1200 dpi, 8 MB 3/02

Xerox Phaser 3400 74 55 42 74 80 76 752 1200x1200 dpi, 4 MB 1/02

Lexmark Optra E320 72 66 64 78 75 50 303 1200x1200 dpi, 4 MB 3/02

Brother HL-1440 68 65 55 80 74 60 286 1200x600 dpi, 2 MB 6/02

Lexmark Optra E312 64 42 46 93 77 76 384 600x600 dpi, 4 MB 4/01

Canon LBP-1000 61 42 22 99 89 80 811 1200x1200 dpi, 4 MB 4/01


19” Monitörler

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

Mürekkep Püskürtmeli Yaz›c›lar

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

2500 $’›n Alt›ndaki Lazer Yaz›c›lar

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

150$’›n Alt›ndaki Ekran Kartlar›

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

Yeni

Yeni

Yeni

Yeni

Yeni

Yeni

Yeni

Yeni

Yeni

Yeni

93

CHIP TOP 10


CHIP | EYLÜL 2002

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


Marka - Model CHIP Fiyat/ CD Tach Hata Ergonomi Audio Bellek Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. Perfor. Düz. Perf. Ripping ($ + kdv)

Kenwood UCR-421 75 100 25 80 12.4 X 2 MB 79 72X, IDE Ultra DMA 33 4/00

Aopen CD-956E 71 68 58 65 21.4X 128KB 25 56X, IDE Ultra DMA 33 9/02

Asus CD-S520 69 69 52 70 17X 128 Kb 27 52X, IDE Ultra DMA 33 4/02

Aopen CD-952E 60 47 51 65 19.1X 128 Kb 28 52X, IDE Ultra DMA 33 8/00

Asus CD-S550 60 62 44 65 13.9 X 128 Kb 26 50X, IDE Ultra DMA 33 8/00

Creative CD5233E 58 51 86 70 7.8 X 256 Kb 48 52X, IDE Ultra DMA 33 8/00

Samsung SC-152 58 47 100 60 7.9 X 128 Kb 25 52X, IDE Ultra DMA 33 8/00

Sony CDU4811 58 54 85 60 7.8 X 128 Kb 26 48X, IDE Ultra DMA 33 8/00

LG CRD-8520B 53 50 35 60 13.6x 128 Kb 31 52X, IDE Ultra DMA 33 3/01

Sony CDU4821 53 50 70 60 7.8 X 512 Kb 26 48X, IDE Ultra DMA 33 8/00


S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


Marka - Model CHIP Fiyat/ Audio CD Data CD Data CD CD Okuma Yaz›l›m- Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. Yazma Yazma* Yazma** Perf. Donan. Öz. ($ + kdv)

Samsung SW-240 86 - 100 81 83 82 82 F.A. 40/12/40, 8 MB 8/02

LG GCE-8400B 81 45 100 100 77 88 126 40/12/40, 8 MB 6/02

Lite-On LTR-50125S 75 47 62 98 85 78 130 40/12/48, 2 MB 6/02

LG GCE-8320B 75 45 88 85 74 88 99 32/10/40, 8 MB 6/02

Asus CRW-4012A 70 46 52 88 86 84 101 40/12/48, 2 MB 6/02

Asus CRW-3212A 70 46 52 83 86 82 85 32/12/48, 2 MB 6/02

Samsung SW-232 68 46 58 91 71 82 108 32/10/40, 2 MB 6/02

Freecom NR-7900A 68 45 79 85 61 82 80 24/10/40, 2 MB 6/02

Teac CD-W540E 68 47 61 96 62 84 107 40/12/48, 8 MB 6/02

Samsung SW-224 68 44 61 79 76 82 75 24/10/40, 2 MB 6/02

��Yükseldi, ❿ Ayn› kald›, ❷�Geriledi Ürünler hakk›nda bilgi alabilece¤iniz firma telefonlar›n› CHIP CD’de yer alan CHIP TOP 10 bölümünde bulabilirsiniz.* CD’den Yazma, ** HDD’den yazma

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


Marka - Model CHIP Fiyat/ 3DMark Quake III Dronez Aquamark Ergonomi Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. 2001 SE Arena ($ + kdv)

MSI Geforce4 Ti 4600 100 100 99 100 100 98 400 Nv. GF4 Ti 4600, AGP 4X, 128 MB DDR 5/02

Asus V8460 95 99 99 99 100 85 443 Nv. GF4 Ti 4600, AGP 4X, 128 MB DDR 6/02

Abit Siluro GF4 Ti4400 88 87 92 91 93 80 320 Nv. GF4 Ti 4400, AGP 4X, 128 MB DDR 5/02

Gigabyte API28D-H3 86 85 89 90 86 85 240 ATI Rad. 8500xt, AGP 4X, 128 MB DDR 9/02

MSI GF3 Ti 500 Pro-VTG 81 81 88 89 72 100 300 Nv. GF3 Ti 500, AGP 4X, 64 MB DDR 5/02

Leadtek Winfast Ti 500 TDH 81 81 87 89 69 78 327 Nv. GF3 Ti 500, AGP 4X, 64 MB DDR 5/02

Abit Siluro GF3 79 69 79 86 61 90 307 Nv. GF3, AGP 4X, 64 MB DDR 5/02

Chess Radeon 8500LE 78 92 66 91 71 78 155 ATI Rad. 8500LE, AGP 4X, 64 MB DDR 8/02

Leadtek Winfast GF3 TDH 76 69 78 85 66 78 217 Nv. GF3, AGP 4X, 64 MB DDR 5/02

Datron Speed Force Ti 500 75 76 87 88 71 60 327 Nv. GF3 Ti 500, AGP 4X, 64 MB DDR 5/02


150$’›n Üstündeki Ekran Kartlar›

❿

❿

❿

❿

❷

❷

❷

❷

❷

❷

CD Sürücüler

❿

❿

❷

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

CD Yaz›c›lar

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

❿

MSI G3Ti500: Testteki kartlararas›nda en iyi ergonomiye sahip.

Aopen CD-956E: Ürünün sessizçal›flmas› iyi bir avantaj›.

LG GCE8400B: Data CD yazma performans› oldukça yüksek

Yeni

Yeni

CHIP | EYLÜL 2002

Bush Yönetimi Hacker’lara Yaklafl›m›n› Aç›klad›

Hacker’lar KahramanOlabilir mi?ABD Baflkan› Bush’un bilgisayar dan›flman›, ekonomiye zarar verdi¤i söylenen hackerlar hakk›ndaki görüfllerini aç›klad›.

■ Bilgisayar dünyas›n›n en çok tart›fl›lankavramlar›ndan biri olan “hack”, yani biryaz›l›m›n içindeki hatalar› bularak onu k›r-mak, sonu gelmeyen tart›flmalar›n konusuolmufltur. Bir yanda, yazd›klar› programlar›k›rarak tüm çabalar›n› mahveden hac-ker’lara k›zan, onlar› suç ifllemekle, kendile-rini zarara u¤ratmakla suçlayan yaz›l›mc›-lar, programc›lar, dünya devi yaz›l›m flirket-leri bir yanda da yapt›klar›n›n, hata ortayaç›karmak oldu¤u, dolay›s› ile asl›nda yaz›-l›m dünyas›n›n muhalefetini oluflturarakdaha sa¤lam, daha sa¤l›kl›, daha kaliteliürünlerin ortaya ç›kmas›n› sa¤lad›klar›n›iddia eden hacker’lar... Tart›flmalar›n so-nuçlanamamas›n›n nedeni ise, elbette heriki taraf›n da hakl› sebepler ileri sürmesiy-di. Ama iki taraf da birbirlerini dinlemekyerine sadece kendilerini anlatmaya çal›flt›-¤›ndan olsa gerek, sonunda konuya BaflkanBush'un bilgisayar dan›flman› Richard Clar-ke el att›. Baflkanl›k dan›flman›, Microsoft,PricewaterhouseCoopers ve di¤er flirketle-rin sponsorluk etti¤i Black Hat (Siyah fiap-ka) konferans›'nda, güvenlik uzmanlar›n›,

hacker’lar› ve özverili araflt›rmac›lar›, yaz›-l›mc›lar›n öfkesinden korumak ve destekle-mek için bilgisayar programlar›n› k›rmayateflvik etti.

Devlet güvenlik aç›klar›n› ar›yor

Richard Clarke, yaz›l›mdaki güvenlikaç›klar›n›n yaz›l›mc›lar taraf›ndan de¤il fa-kat ba¤›ms›z kullan›c›lar taraf›ndan ortayaç›kar›ld›¤›n› söyledi. Clarke: "Burada bulu-nanlar›n bir k›sm›n›n bu (aç›klar›) yanl›fll›k-lar› bulmak gibi bir sorumlulu¤u yoktur."dedi.

Devlet destekli bilgisayar araflt›rmalar›,geçti¤imiz y›l aralar›nda; Microsoft, Oracle,Sun ve Amerika Online gibi flirketlerin bu-lundu¤u iflletim sistemlerinde ve yaz›l›mprogramlar›nda binlerce aç›k buldu. Buaç›klar›n kötü niyetlilerin, ev ve ifl sistemle-rini çökertmelerine imkan verdi¤inden ya-k›nan dan›flman, hacker’l›¤›n bu aç›klar›nbulunmas›na yard›mc› olmas› amac›ylakullan›lmas› anlam›nda gerekli oldu¤unuve bu tür projelerin devlet taraf›ndan des-teklenebilece¤ini aç›klad›.


Ay›n Shareware’leri: Sizin için seçti¤imiz yaz›l›mlar

En ‹yi 25 Program:Windows için yaz›l›mlar

Babylon Elektronik Sözlük:Online kütüphane

Dijital Resim Montaj›:Photoshop’la resim montaj›

Windows XP Kursu Bölüm 1:XP’ye girifl ve yenilkler

Yeni Yaz›l›mlar Testte:Yaz›l›m incelemeleri

eCHIP ‹çeri¤i:Programlar ve bölümler134

130

114

110

100

98

122

yaz›

l›m96

97

CHIP | EYLÜL 2002

Haberler


‹nternet kullan›c›lar› en çok

sevdikleri shareware’leri ikinci

kez seçtiler. Yar›flman›n dokuz

kategorisinin galiplerini CHIP

CD’sinde bulabilirsiniz.

Ödül alan programlar ise

flöyle: Utilities & Tools dal›nda

AD-AWARE; Sound, Musik &

MP3 dal›nda FEURIO; Graphics

& Multimedia dal›nda DIAS-

HOW; Internet & Communica-

tions alan›nda JANA SERVER

yaz›l›m›; Businness & Producti-

vity bafll›¤› alt›nda OXYGENE

PHONE MANAGER program›;

Education & Science alan›nda

GARTRIP, Games bafll›¤› ile SOL-

SUITE 2002

oyunu; Deve-

lopment ka-

tegoris inde

SMS ACTIVEX

C O N T R O L

program› ve

herhangi bir

k a t e g o r i y e

girmeyen ya-

z›l›mlar için

Miscellaneous ad› alt›nda HA-

USHALTSBUCH yaz›l›m›...

Isidor Shareware ödülleri

Oscar’lar Da¤›t›ld›

Popüler media player program›

Winamp’›n üçüncü versiyonu

piyasaya ç›kt›. Kapsaml› play-

list ve media library özellikleri

ile donat›lan yeni versiyonda,

birden fazla playlist’i ayn› anda

yükleyip, istenilen anda play-

listler aras›nda geçifl yapmak

mümkün. Ayr›ca halihaz›rda

yükledi¤iniz listelerin içinde

aranan belli bir parçan›n ad›,

türü, sanatç›s› gibi farkl› özel-

liklerini belirterek arama yap-

mak da mümkün. Böylece uzun

listelerin içinde belli bir parça

dinlemek isteyen kullan›c›, liste

penceresinin içinde uzun

ve göz yoran kayd›rmalar

yapmaktan da kurtulmufl

oluyor. ‹ki flark› aras›nda

crossfading yapmaya izin

veren program, bir flark›-

n›n bitip, di¤erinin baflla-

d›¤› anda oluflabilen ve

bazen saniyeler sürebilen

sessizli¤in de önüne ge-

çerek, kullan›c›s›na bir DJ tara-

f›ndan yönetilen radyo progra-

m› dinliyormufl hissi vererek,

kesintisiz müzik keyfi yaflat›-

yor.

Bilgi için: www.mp3.com

Winamp3 Piyasada

Müzik Dinleme Zevki

KISA... KISA...

33 TickerMyMail 2.0Program, belirli aral›klarla postakutunuzda yeni iletiler olupolmad›¤› kontrol ediyor ve önemli bilgileri ekran›n üstkenar›nda kayan yaz› fleklindesize gösteriyor.Fiyat›: 10 euroBilgi için: www.tickermymail.com

ED‹TÖRDEN NOTLAR

Ev Bask›nlar› m›Geliyor?BSA, korsan yaz›l›m oran›n›n%93’den %69 dolay›na indi¤iniaç›klad›. Bu oran›n daha dainmesi için bundan sonra belkidaha küçük kullan›c›lar›hedeflemek gerekecek. Kopyayaz›l›mlar›n, tezgahlarda sat›ld›¤›dönemlerden, korsan tellallar›n›n“pardösüleri alt›na” girdi¤i flus›ralarda, korsan yaz›l›mc›l›lar›nelinde hala ihtiyaç duyulabilecekbütün yaz›l›mlar bulunuyor.‹nternet kafeler tek bir kutuorijinal yaz›l›mla onlarcabilgisayar› çal›flt›r›yorlar. Bireyselkullan›c›lar efl dost ihtiyac› içinyaz›l›mlar›n› kopyalamaktançekinmiyor. Öyle görünüyor ki,BSA’n›n yak›n gelecektekistratejisi daha küçük kullan›c›lar›bilinçlendirmek yönündekikampanyalara yo¤unlaflmakzorunda. Tabii ard›ndan evbask›nlar›na flahit olmak dasürpriz olmayacakt›r.

Cem fianc›Haber Müdürü

vmwareBir çok iflletim sisteminin ayn›bilgisayarda çal›flmas›n› sa¤layan

program, piyasan›n iflletim sistemidoldu¤u bu dönemlerde, iyi bir seçenek.

ICQ SearchAOL’ün sitesindeki reklam gelirlerini canland›rmak için

program›n içindeki arama motorunuetkisizlefltirmesi tepki çekti.

IN & OUT!

n

!

File Protector Se 2.05

Korsanlara Karfl›Veri Güvenli¤iFile Protector, önemli dosya ve

klasörleri virüs bulaflmas›na,

art niyetli de¤iflikliklere ve sa-

dece yanl›fll›kla silinmeye karfl›

koruyor. Program, bunun için

problemin temeline iniyor. ‹s-

te¤e ba¤l› olarak, dosyalar› ve-

ya tüm bir klasörü salt okunur

olarak atayabilir, bunlara erifli-

mi engelleyebilir veya tama-

men gizleyebilirsiniz. Bu prog-

ram›n amac› kullan›c›y› bir dizi

tehlikeye karfl› haz›rlamakt›r.

Böylece virüsler verileri boza-

maz, casusluk araçlar› bilgileri-

nize ulaflamaz ve davetsiz mi-

safirler dosyan›z üzerinde de¤i-

fliklik yapamaz.

Fiyat›: 30 dolar

Bilgi için:

www.mikkotech.com

Yeni ‹flletim Sistemi

Lindows PC’ler PiyasadaAmerikan ma¤azalar zinciri

WalMart, üzerinde Lindows ku-

rulu olarak sunulan bilgisayar-

lar› 300 dolardan bafllayan fi-

yatlarla sat›fla sundu. Bu yeni

iflletim sistemi, Unix’in güven-

li¤i ile Windows’un konforunu

tek çat› alt›nda topluyor, ama

Lindows hiçbir Microsoft prog-

ram›n› desteklemiyor. Kay›t

edildikten sonra otomatik ola-

rak yüklenen yaklafl›k 1300

“Click’n’Run” program›na 100

dolara sahip olabilirsiniz.

Fiyat: 300 dolardan bafll›yor.

Bilgi için: www.walmart.com

Browser savafllar›

‹NTERNET TARAYICILARI%

Kay

nak

: sta

tmar

ket

24%%91

%2

%7

IE Lider: 3 y›l önce piyasan›n yar›s›na yak›n›n› elinde tutan MSbugün taray›c› pazar›n›n yüzde 91’ine sahip.

Microsoft

Netscape

Di¤erleri

0 20 40 60 80 100

CHIP | EYLÜL 2002

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Web sayfan›z› hiçbir yerde ben-

zeri olmayan resimler, animas-

yonlar, duvar ka¤›tlar›, sunum-

lar, e¤itimle ilgili içerik ve kut-

lama kartlar› ile zenginlefltir-

mek istiyorsan›z, yarat›c›l›k ye-

tene¤inizi kullanman›n vakti

geldi. Çok kolay bir flekilde çe-

flitli resimler ve sesli 3D ani-

masyonlar yaratman›za olanak

tan›yan 3D AIM Animation ya-

z›l›m›na kay›tl› kullan›c› olma-

n›z durumunda, binin üzerinde

haz›r modele ulaflman›z da

mümkün oluyor.

Yaz›l›m, standart CAD/CAM

sistemlerinde bulunan profes-

yonel, geliflmifl matematik al-

goritmalar› kullanmas›na ra¤-

men, her yafltan ve düzeyden

kullan›c›ya hitap edecek flekilde

de basit bir flekilde tasarlanm›fl.

VRML modelleri, dokular› ve

renklerini bozmadan okuyabil-

me özelli¤ine sahip olan prog-

ram, 3D döndürme, kayd›rma,

büyültme küçültme, modelleri

poligon olarak ya da gölgelen-

dirmifl olarak gösterme, kulla-

n›c› tan›ml› saydaml›k, renkler,

dokular, hareketli ›fl›k kaynak-

lar›, ses ekleme gibi standart

özelliklere sahip.

Ayr›ca 3D modellerde yüzey

problemlerinin düzeltilmesi, x,

y ve z eksenlerinde boyutlan-

d›rma, ana modellerden ek mo-

deller ç›kartma, 2 boyutlu arka

planlar üzerine 3D efektler uy-

gulama, 4 farkl› kalite seviye-

sinde h›zl›ca ilgi çekici resimler

oluflturmak için özel fonksiyon-

lar da programda yer al›yor. Ay-

r›ca animasyon yaparken kulla-

nabilecek özel hareket seçe-

nekleri de oldukça yard›mc›

olabiliyor.

WARESHARE

Top Downloadswww.chip.com.trKaZaA Media DesktopBu program ile popüler P2Pa¤›nda arama yapabilirsiniz

ICQ 2002aArkadafllar›n›z ile sohbet için entan›nm›fl iletiflim arac›

Morpheus Preview EditionGnutella tabanl› P2Pyaz›l›mlar›ndan biri

WinZip Popüler dosya s›k›flt›rmayaz›l›m›n›n yeni sürümü

iMeshMultimedya dosyalar›n›indirmeye yarayan bir yaz›l›m

Ad-aware ‹stenmeyen reklamlara karfl›koruma sa¤layan bir yaz›l›m

Download AcceleratorBa¤lant› kopmadan h›zl› birflekilde dosya transferi için

TrillianIRC, ICQ ve MSN listenizeulaflabilece¤iniz bir program

CD’DE YER ALANLARH eCHIP Code SHAREWARE

3D AIM Animation 2.1 h

Sayfalar›n›z› Zenginlefltirin‹nternette sörf yaparken rastlad›¤›n›z fl›k 3D modellere ve animasyonlarakendi sitenizde de yer vermek ister misiniz?

Biraz da e¤lenmeye ne dersiniz?

❿�Eternal Daughter H

Tamamen ücretsiz bir oyun

için çok baflar›l› grafiklere sa-

hip bir platform oyunu olan

Eternal Daughter’da, halk›n›z›

Dungaga’n›n esaretinden kur-

tarmaya çal›fl›yorsunuz. Birçok

büyük bölüm sonu canavar› ile

karfl›laflaca¤›n›z oyunda, size

ilginç silahlar ve büyüler yar-

d›mc› oluyor. Eternal Daugh-

ter’›n oynanabilirli¤i gerçek-

ten oldukça yüksek.

❿�Fantasy Chess H

Oyun asl›nda 2 kiflilik bir sat-

ranç oyunu. Fantastik olarak

adland›r›lmas›n›n sebebiyse,

oyun tafllar›n›n ortaça¤a ait iyi

ve kötü karakterlerden olufl-

mas›ndan kaynaklan›yor.

Oyunda özel efekt olarak seç-

ti¤iniz tafl patlayarak yok olu-

yor. Oyun paketinin içinde ay-

r›ca bir de Micro Chess ad› al-

t›nda küçük bir masaüstü sat-

ranç oyunu daha bulunuyor.

❿�Super Sumo Wrestling H

Super Sumo Wrestling 2002,

gerçekten e¤lenceli ve oyun

dünyas›nda pek de benzeri

bulunmayan bir oyun. Sadece

DOS modunda 320x200 çözü-

nürlük desteklese de MP3 ça-

labilme özelli¤i oldukça iyi.

Amaç belli rakibi ring d›fl›na it-

mek. Bofl vakti olanlara göre.

❿�Bruce Lee H

Commodore 64 zaman›na ye-

tiflmifl kullan›c›lar›n akl›ndan

silinmeyen oyunlardan biri

olan klasik arcade oyunu Bru-

ce Lee’nin PC klonu. Tüm oriji-

nal oyun seviyeleri, oyun gar-

fikleri ve seslerine de yer veril-

mifl.

❿�Ultimate Breakout H

Klasik arcade oyunu Arkano-

id’in tamamen bafltan tasar-

lanm›fl en modern sürümü.

Farkl› ve çarp›c› bilim kurgu

ö¤elerine yer verilmifl bu üc-

retsiz oyunu Arkonoid’den s›-

k›lm›fl olanlar dahi oynayabi-

lirler. Ultimate Breakout güzel

bir müzik ve görsel efektlerle

zenginlefltirilmifl baflar›l› bir

oyun, ancak fare deste¤i ol-

mamas› kötü.

Ayn› Sahnede 30 3D Nesne: Yaz›l›m 3D tasar›mlar›n›zda olabildi¤ince esnek davran›yor.

98

99

CHIP | EYLÜL 2002

Ay›n Shareware’leri


KISA... KISA...

33 Cheat Engine 2.3 hOyunlarda sürekli baflar›s›zolmaktan b›kt›n›z m›? Sizeverilen haklar yeterli gelmiyormu? E¤er cevab›n›z evetse art›kbunu de¤ifltirmek için birfleyleryapma zaman› gelmifl demektir.Bu program iflte bu isteklerinizikarfl›layacakt›r. Oyun çal›fl›rkenhaf›zaya ulaflan program,buradaki özel de¤erleri tespitedip dondurarak, s›n›rs›z hak yada mermi elde etmenizisa¤layabiliyor.

33 Rain ScreenSaver Builder hWindows’un standart ekrankoruyucalar› art›k size çokmonoton geliyor olabilir. Ayr›caçeflitli firmalar›n haz›rlad›¤›reklam içerikli ekrankoruyucular›n› da kullanmakistemiyor olabilirsiniz. Budurumda neden kendi ekrankoruyucular›n›z›yaratm›yorsunuz? Bu programen popüler resim formatlar›n›,s›n›rs›z say›da resmi ve ilginçgeçifl efektlerini destekliyor.

33 ICQ Registry Editor 2002a hEn çok kullan›lan iletiflimyaz›l›mlar›ndan biri olan ICQ’yakullanman›z› kolaylaflt›racakyeni özellikler eklemenizeyard›mc› olabilecek bir programolan ICQ Registry Editor, ayn›bilgisayarda birden fazla ICQaçabilmenize olanak tan›yor.Ayr›ca art›k ICQ s›n›r›n› afl›pkendi numaran›zla birlikte ayn›anda 7’den daha fazla ICQnumaras› dakaydedebiliyorsunuz.

33WebGen 1.0 hWebGen asl›nda oldukça ilginçbir program. Tamamen komutsat›r›ndan çal›flan ve birarabirime sahip olmayan buprogram› kullanarak, otomatikolarak web sayfalar› oluflturmakmümkün. Bunun için özel birkonfigurasyon dosyas›haz›rlaman›z yeterli oluyor. Buflekilde sayfa içine haz›r HTML4.1 uyumlu kod içeren sayfalarkoyabilece¤iniz gibi tüm sayfarenkleri üzerinde kontrol sahibiolman›z da mümkün oluyor.

Tamamen ücretsiz olan bu ya-

z›l›m, kullan›c›ya MS-DOS orta-

m› alt›ndan NTFS bölümlerine

sadece okuma amaçl› olarak

eriflim olana¤› tan›yor. Daha

sonra buradan dosyalar› ön iz-

leyip FAT bölümlerine ya da

herhangi bir a¤ sürücüsü üzeri-

ne aktarmak mümkün oluyor.

Kullan›m› da çok kolay olan ya-

z›l›m, herhangi bir bootable

DOS disketi üzerinden de çal›-

flabiliyor. Program IDE, ATA ve

SCSI sürücüleri destekleyebili-

yor ve 8GB’›n üstündeki sabit-

disklere eriflebiliyor. NTFS ve

NTFS5 dosya sistemlerinden

veri okuyup FAT12, FAT16 ve

FAT32 dosya sistemle-

rine yazabilen prog-

ram, NTFS üzerindeki

s›k›flt›r›lm›fl ve frag-

mante olmufl dosyalar

ile de hiç sorun olufl-

turmuyor. NTFS Reader

for DOS, Türkçe ve

uzun dosya isimlerini de boz-

madan aktarabilmesinin yan›

s›ra sabitdisk üzerinde belirli

anahtar kelimelerle arama ya-

pabilmeye de olanak tan›yor.

Dahili Disk Viewer yaz›l›m› ise

dosya içeriklerini Hex ya da me-

tin olarak görüntülüyor.

E¤er bilgisayar›n›zda çal›flmay›

daha e¤lenceli bir hale getir-

mek istiyorsan›z, iflletim siste-

minin kullan›c› arabirimini iste-

di¤iniz flekilde de¤ifltirebilirsi-

niz. Windows’unuzun farkl› bö-

lümlerini h›zl›ca ve kolayca kifli-

sellefltirmek için kullan›c›ya

Start Menu Manager, XP Start

Menu Manager, Start Button

Manager, Right-click menu Ma-

nager, Icon Manager, Logos

Manager ve Logon Dialogs Ma-

nager gibi çeflitli yönetim araç-

lar› sunan yaz›l›m

ile de¤ifltirdi¤iniz

iflletim sistemi ile

arkadafllar›n›z› da

flafl›rtabilirsiniz.

Ayr›ca kiflisel e¤-

lenceniz d›fl›nda

tüm flirket bilgi-

sayarlar›n› da flirkete özel ara-

birimlerle donatabilirsiniz. Bu

konuda çok fazla benzeri olma-

yan bir yaz›l›m olan EzyWin ile

monoton çal›flma ortam›n›z›

de¤ifltirme flans› bulabilirsiniz.

EzyWin 4.1 h

Size Özel Windows Arabirimi

Parçal› dosyalar› birlefltirmek

için kullan›lan bir program olan

Banana Builder, özellikle inter-

net üzerindeki haber gruplar›n-

dan indirilmifl dosyalar üzerin-

de oldukça ifle yar›yor. Ayn› za-

manda 001, 002 gibi nümerik

olarak bölünmüfl dosyalar› da

h›zl› ve baflar›l› bir biçimde bir-

lefltirebilen program›n kullan›l-

mas› da oldukça kolay. Profes-

yoneller kadar amatör kullan›-

c›lar için de oldukça uygun bir

program.

Banana Builder h

Ayr›lanlar› Birlefltirir

Watchdog-O-Matic h

Uygulamalar›nKoruyucusuUygulamalar›n›z›n her zaman

sorunsuz bir biçimde çal›flabil-

mesi için Watchdog - O - Matic

adl› bu yaz›l›mdan yararlanabi-

lirsiniz. Seçti¤iniz uygulamalar›

kontrol alt›nda tutan yaz›l›m,

bunlar çöktü¤ü zaman tekrar

bafllatt›¤› gibi hatay› da bir log

dosyas›nda tutabiliyor. Hatta

bilgisayardan uzakta iseniz, bu-

nu size bir e-posta arac›l›¤› ile

de duyurabiliyor. Otomatik ola-

rak çal›flan program, kullan›c›

müdahalesine gerek duyma-

dan cevap vermeyen uygula-

malar› da tespit edebiliyor. Çok

fazla sistem kayna¤› kullanma-

yan yaz›l›m›n bilgisayar›n çal›fl-

mas›nda da negatif bir etkisi ol-

muyor.

Fractal Tune Smithy h

Otomatik MüziklerBu pogram yard›m›yla farkl› ve

karmafl›k melodilere sahip mü-

zikler yaratman›z için müzik

bilgisine sahip olman›z gerek-

miyor. Fractal Tune içindeki be-

lirli yaz›l›m parametrelerini

ayarlayarak otomatik olarak

modern, etnik ve egzotik tarz-

da müzikler oluflturabiliyorsu-

nuz.

Müzi¤e yön vermek içinse

bilgisayar›n›z›n klavyesini kul-

lanmak yeterli oluyor. Hoflunu-

za giden müzikler üzerinde da-

ha sonradan düzenlemeler ya-

pabilmeniz için gerekli araçlar

da program içinde yer al›yor.

Program içinde haz›rlad›klar›n›-

z› müzikli e-card olarak gönder-

me flans›n›z da bulunuyor.

NTFS Reader for DOS 1.0 h

DOS Alt›nda NTFS

100

CHIP | EYLÜL 2002

‹flletim sisteminizi kurduktan sonra hissetti¤iniz eksikleri kapatmak

için baflka yaz›l›mlara ihtiyaç duyuyor musunuz? Bu ay tan›tt›¤›m›z

tamam› ücretsiz 25 yaz›l›m› kullanarak, daha kullan›fll› ve konforlu

bir sisteme sahip olabilirsiniz.

25 Küçük Windows Eklentisi

‹‹şletim sistemleri, kullanıcıların bil-gisayar üzerindeki tüm ihtiyaçlarınakarşılık verebilecek şekilde hazırla-

nır. Her yeni çıkan sürüme de, genel is-tekler ve ihtiyaçlar göz önüne alınarak,yeni özellikler eklenip eksikler kapatıl-maya çalışılır. Ancak çoğu zaman küçükayrıntılar gözden kaçar ve kaç yeni sü-rüm çıkmış olursa olsun, bunlar işletimsistemi içinde yer almaz. Dolayısıyla dabu tür küçük ama önemli fonksiyonlariçin hala 3. parti yazılımlara ihtiyaç du-yulur. Benzer bir durum Windows içinde söz konusudur. Eğer siz de, Win-dows içinde halen yer almayan; klasör-

lere girmeden dosya boyutunu görmek,tek bir tıklama ile istediğiniz dizindeDOS moduna dönmek ya da geri alına-mayacak şekilde güvenli bir biçimdedosya silmek gibi pratik fonksiyonlarasahip olmak istiyorsanız, bu ay ki 25 ya-zılımı sisteminize kurup deneyebilirsi-niz. Amatör programcıların kendi ihti-yaçları için hazırladıkları ve diğer ihti-yaç duyabilecek olanların da faydalan-ması için ücretsiz olarak dağıttıkları buWindows eklentilerinin, sisteminizi da-ha kullanışlı ve konforlu bir hale getire-ceğine eminiz.

Mahmut Karsl›o¤lu, [email protected]

Bedavaya Yüksek Konfor

CHIP | EYLÜL 2002

CHIP PUANI

KLIPFOLIO

Geçtiğimiz günlerde, Microsoft’un bir araş-tırma toplantısından sızdırılan, gelecektekiişletim sisteminde masaüstünün vazgeçil-mez bir uygulaması olacağı düşünülen, onli-ne bilgi servisi SideShow’un ilk ekran görün-tüleri, Microsoft’un aslında pek de bir dev-rim gerçekleştirmediğini ortaya koydu. Çün-kü üzerinde halen çalışmaların devam ettiğive eksikleri olan bu servisin bir benzerini, şuan bile sisteminize indirip kullanmanızmümkün. Üstelik tamamen eksiksiz ve detamamen ücretsiz olarak. Serence firmasınaait KlipFolio adlı bu yazılım, görünümün-den ekranda kapladığı yere ve çalışma man-tığına kadar SideShow ile büyük benzerliklergösteriyor.

Prensip olarak KlipFolio, internet üzerin-de yer alan ve tamamen sizin seçmiş olduğu-nuz bilgi kaynaklarından elde ettiği bilgiyiözetleyerek çok küçük bir alan içinde masa-üstünden size sunmayı hedefliyor. Bununiçin yazılım, kullanıcılara gerçek zamanlıolarak otomatik bir biçimde bilgileri izlemekve yönetmek için çeşitli online bilgi kaynak-larına bağlı tamamen kişiselleştirilebilir ka-nallar sağlayabiliyor. Sistem bu bilgi kanalla-rını klip olarak adlandırıyor ve yeni olması-na rağmen internet üzerinde birçok klip sağ-layıcısı da bulunuyor. Bunlara ulaşmak içinwww.klipfarm.com adresinden yararlanıla-bilir.

Klipler bir kere sisteme dahil edildiktensonra, çeşitli özellikleri kullanarak sürekliotomatik olarak güncellenmesi ve herhangibir yeni bilgi girişinde ya da belli bir anahtarkelimeye sahip bilgi girişinde, kullanıcınınuyarılması da sağlanabiliyor. İstenirse sistemfarklı skin’ler ve görünümlerde olacak şekil-de de düzenlenebiliyor.

Online Bilgi Servisi1

B‹LG‹: www.serence.com/



CHIP | EYLÜL 2002

CHIP PUANI

AUTO SIZER 1.4

B‹LG‹: www.southbaypc.com

Windows altında çalışırken çoğu uygu-lama penceresi kendi standart boyutla-rıyla açılacaktır. Bu ölçülerden memnundeğilseniz, uygulama açıldıktan sonratekrar boyutlandırabilirsiniz. Ancak herseferinde bunu yapmaya gerek kalma-dan uygulamaların otomatik olarak iste-diğiniz boyutlarda açılmasını istiyorsa-nız, AutoSizer adlı bu freeware yardımı-nıza koşacaktır. Neredeyse her uygulamaile çalışabilen yazılım, isterseniz otoma-tik olarak açılan her pencereyi ekranıkaplayacak şekilde de ayarlayabiliyor.

Pencere Boyutland›r›c›2

CHIP PUANI

DATE/TIME SHELL 1.41

B‹LG‹: http://space.dolphin.free.fr/

Yazılım, dosya özellikleri penceresine ta-rihi ve zamanı etkileşimli bir biçimdedeğiştirmek için yeni bir sekme daha ek-liyor. Windows 95/98 ve Windows NTaltında çalışabilen bu yazılım, herhangibir dosyanın yaratılma ve değiştirilmetarih ve saatini değiştirebiliyor. İsterse-niz bu bölümdeki değerleri tamamen si-lip, belirsiz olarak da tanımlayabiliyor-sunuz. Uygulamayı kullanmak için her-hangi bir dosya üzerine sağ tuşla tıklayıpÖzellikler seçeneğini seçin. Açılacak olanpencerede Date&Time yer alacaktır.

Tarih/Saat De¤ifltirici3

CHIP PUANI

FABER TOYS 2.4.216

B‹LG‹: www.faberbox.com/

Faber Toys, bilgisayarları üzerinde olupbitenleri izlemek isteyen üst seviye kul-lanıcılar için geliştirilmiş bir araç. Ayrıcayazılım, hazırladıkları uygulamalarınnasıl çalıştığını izlemek isteyen prog-ramcılar tarafından da kullanılabilir. Fa-ber Toys, tüm çalışan işlemlerin ve bu iş-lemler tarafından yüklenen modüllerintam listesini kullanıcıya sunabiliyor. Herçalışan işlem için thread sayısı, öncelik,sürüm ve açıklamanın yanı sıra her yük-lenen modül için de benzer bilgilereulaşmak mümkün oluyor.

Geliflmifl Görev Yöneticisi4

CHIP PUANI

FILEMON 4.34

B‹LG‹: www.sysinternals.com

Filemon, sisteminizdeki dosya hareket-lerini gerçek zamanlı olarak izleyip gö-rüntülemek için hazırlanmış bir yazılım.Eğer Windows’un nasıl çalıştığını ya dauygulamaların dosyaları ve DLL’leri na-sıl kullandığını merak ediyorsanız, bugelişmiş özelliklere sahip yazılımı kulla-nabilirsiniz. Ayrıca bu yazılım ile birçokdosya sistemi sorununun üstesindengelmek de mümkün oluyor. Kullanımıçok kolay olan Filemon, her açılan, oku-nan, yazılan ya da silinen dosyanın kay-dını tutup kullanıcıya sunabiliyor.

Dosya Sistemi Ajan›5

CHIP PUANI

FOLDERBOX 1.10

B‹LG‹: www.baxbex.com

FolderBox, açtığınız Explorer pencerele-rinin alt bölümünde ek pencereler gö-rüntüleyebilmenizi mümkün kılıyor.Böylelikle iki farklı klasörün içeriğinetek bir pencere altından ulaşabiliyorsu-nuz. Yazılım, ayrıca alt taraftaki bölüm-de Windows sekmelerini kullanarak, ön-ceden ayarlanmış beş farklı klasörün içe-riğine de doğrudan ulaşabilmenizi sağlı-yor. Bu şekilde istediğiniz klasörleriniçeriğine sadece tek bir tıklama ile ulaşa-bildiğiniz gibi, ekranın gereksiz pencere-lerle dolması da engellenmiş olur.

Geliflmifl Pencere Sistemi6

CHIP PUANI

FOLDERSIZE SHELL 3.2

B‹LG‹: http://space.dolphin.free.fr/

Dosya özellikleri penceresine sekme ola-rak eklenen diğer bir yazılım olan FolderSize Shell Extension, sabitdisk üzerinde-ki sürücü ve klasörlerin boyutlarını birarada hiyerarşik bir yapıda kullanıcıyasunabiliyor. Böylelikle artık klasörlerinne kadar yer kapladığını görmek için tektek açmak ya da özelliklerine bakmakgerekmiyor. Yazılımı kullanabilmek içinsağ tuşla herhangi bir klasör üzerine tık-ladıktan sonra Özellikler seçeneğini se-çip, açılacak olan pencereden Size sek-mesine tıklamak gerekiyor.

Klasör Boyutu Gösterici7

104



CHIP | EYLÜL 2002

CHIP PUANI

FRESH DIAGNOSE 4.6

B‹LG‹: www.freshdevices.com/

Eğer bilgisayarınızdaki donanımları ta-nımlamak ve test etmek istiyorsanız, buiş için tasarlanmış Fresh Diagnose yazılı-mını kullanabilirsiniz. İşlemci, sabitdiskve CD/DVD ROM performansını testedebilen yazılım, ekran kartı ve anakartgibi daha birçok donanımla ilgili detaylıbilgileri de kullanıcıya ulaştırabiliyor.Bunun için öncelikle sistemi tarayanFresh Diagnose, daha sonra bilgisayardayer alan donanımlar kadar yazılımlarlailgili oldukça detaylı ve eksiksiz bir rapo-ru kullanıcıya sunuyor.

Sistem Testi Yaz›l›m›8

CHIP PUANI

HIDDEN TOOLS 2.0

B‹LG‹: www.terrysoftware.com/

Sadece Windows 98 altında çalışan buyazılım, işletim sistemi içinde saklı olanbirçok gizli araca hızlı ve basit bir şekil-de ulaşmanıza yardımcı olabiliyor. Yazı-lımdan, eğer halen kaldıysa Windows 95kullanıcıları da yararlanabilir. Ancak ço-ğu fonksiyona ulaşmaları mümkün ol-mayacaktır. Eğer sisteminizde VB6 run-time kütüphaneleri yoksa, yazılımı ku-rarken sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Buyüzden daha önce eCHIP-CD içindenBASIC-KIT altında yer alan VisualBasic6 kütüphanelerini kurmanız gerekebilir.

Gizli Windows Araçlar›9

CHIP PUANI

LOGGER 3.0

B‹LG‹: http://home.t-online.de/home/benjamin.wrightson/

Windows oturumlarının açılma ve ka-panma zamanlarının otomatik olarakkaydını tutabilen Logger yazılımını kul-lanarak, bilgisayarınızın ne zaman ve nekadar süre kullanıldığını öğrenebilirsi-niz. Yazılımı bilgisayar başında ne kadarçalıştığınızı ya da çocuklarınızın bilgisa-yar başında ne kadar zaman harcadığınıöğrenmek için de kullanabilirsiniz. Gizlive güvenli bir şekilde çalışan yazılımınkayıt dosyalarına başka bir yazılımlaerişmek de mümkün olmuyor.

‹flletim Sistemi Ajan›10

CHIP PUANI

MAXMEM 1.01

B‹LG‹: www.analogx.com/

Bilgisayarınızın neden ilk açıldığı zamandaha performanslı çalıştığını merak etti-niz mi? Peki aynı performansı tüm otu-rum boyunca korumak ister misiniz?AnalogX MaxMem! Bu konuda size yar-dımcı olabiliyor. Gerçek zamanlı olarakbilgisayarınızın fiziksel hafızasını yöne-ten program, otomatik olarak her za-man olabilecek en yüksek fiziksel hafızamiktarını sağlamaya çalışıyor. Bunu sağ-lamak için MaxMem altından farklı du-rumlar için serbest bırakılması gerekenhafıza miktarını ayarlamanız yeterli.

Haf›za Düzenleyici11

CHIP PUANI

OUTTA SIGHT 3.2

B‹LG‹: http://rosafamily.org/

Masaüstünde ya da görev çubuğundaçok fazla yer kaplayan uygulama pence-relerinden şikayetçi olanlar için hazır-lanmış olan OuttaSight yazılımı, e-postaprogramları gibi çok sık kullanılmayanuygulamaların pencerelerini farklı yön-temler kullanarak saklıyor. Yazılım ayrı-ca tek bir tuşa tıklayarak patronunuzgeldiği zaman istediğiniz bir pencereyide ekrandan kaldırabiliyor. Çok zenginözelliklere sahip olan Outta Sight tümuygulamaların sistem menülerine bir"Hide" seçeneği ekleyebiliyor.

Pencere Gizleyici12

CHIP PUANI

OWNERFIX 1.3

B‹LG‹: www.kndata.com/

Windows 9x, ME, NT4 ve 2000 altındaçalışabilen yazılım, işletim sistemininkayıtlı kullanıcı ve şirket isimlerini kolaybir biçimde değiştirebiliyor. Yeni sürü-münde uninstall sorunu düzeltilmişolan yazılım, tamamen ücretsiz bir halegetirilmiş. Yapılan iş gereği suiistimaleçok açık olan bu yazılımı kesinlikle yasa-lara aykırı bir şekilde kullanmamak ge-rekiyor. Dolayısıyla da yazılımı ancak iş-letim sistemi yüklü bir bilgisayarı başka-sına sattığınız zaman kullanıcı adını de-ğiştirmek için kullanabilirsiniz.

Lisans Düzenleyici13

103

CHIP | EYLÜL 2002

106

CHIP PUANI

POWERMENU 1.5

B‹LG‹: http://tummy.veridicus.com/

Küçük ama oldukça yararlı olan bu yazı-lım, tüm üst seviye sistem menülerineher zaman üstte kal, system tray’e küçültgibi özelliklerin yanı sıra saydamlık veöncelik değeri tanımlayabilmenize deolanak tanıyor. Tabii ki yeni eklenenözelliklerin bazıları ancak Windows NT,2000 ve XP işletim sistemlerinde çalışı-yor. Yazılımın en son sürümü olan1.4.0’da birçok PowerMenu özelliğinekomut satırı parametreleri aracılığı ileulaşmak da mümkün oluyor. Böylelikleçoğu özellik otomatikleştirilebiliyor.

Pencere Konumland›r›c›14

CHIP PUANI

REGCOOL 2.302

B‹LG‹: www.zsoftware.de/

Tüm Windows sürümlerinde yer alan,ancak sadece Çalıştır seçeneğini kullana-rak ulaşabileceğiniz Registry Editor yazı-lımı ile kayıt defteri üzerinde gerekli de-ğişiklikleri yapabilirsiniz. RegCool iseWindows Gezgini tipindeki arabirimi ilebu işlemi daha da kolaylaştırıyor. Yazılı-mın sol tarafında hiyerarşik bir yapıdatüm kayıt anahtarları yer alıyor. Sağ pen-cereden ise bu anahtarlara ait bağımsızdeğerlere ulaşabiliyorsunuz. Farklı ka-yıtları birbirleriyle karşılaştırabilmesiyseen pratik özelliği.

Kay›t Defteri Düzenleyici15

CHIP PUANI

REGMON 4.32

B‹LG‹: www.sysinternals.com/

Kayıt defterini sürekli denetim altındatutan yazılım, hangi uygulamaların kayıtdefterine bilgi yazdığını ve hangi kayıtla-ra ulaşıp ne tür bilgiler girdiğini kullanı-cıya bildirebiliyor. Üstelik tüm bunlarıgerçek zamanlı olarak yapıyor. Ayrıca bugelişmiş program, diğer statik kayıt def-teri düzenleyicilerinden farklı olarak,programların kayıt defterini nasıl kul-landığı hakkında bilgi edinmenizi desağlayabiliyor. Böylelikle artık yazılımlarsizden habersiz kayıt defterine bir şeylerekleyemeyecekler.

Kay›t Defteri Ajan›16

CHIP PUANI

RJH EXTENSIONS 1.3

B‹LG‹: www.rjhsoftware.com/

Sağ tuşa tıklayarak ulaşabileceğiniz içe-rik menüsüne yararlı birçok eklenti ya-pan bu basit ama etkili yazılım, seçiliklasörün ya da dosyanın tam yolunu pa-noya kopyalama, istenilen klasörde DOSmoduna dönme, dosyaları geri alınama-yacak şekilde silme, birden fazla dosyayıisimlendirme, herhangi bir dosyayıBlowfish algoritması ile şifreleme, aynıklasör içinde dosyanın kopyasını çıkar-ma, klasör listesinden oluşan metin dos-yası oluşturma ya da bu listeyi yazdırmagibi özelliklerini kullanıcıya sunuyor.

Geliflmifl ‹çerik Menüsü17

CHIP PUANI

ROCKET TIME 1.1

B‹LG‹: www.rocketsoftware.com/

Bir bilgisayarın saati ortalama 25 cent’likbir kristalle zamanı hesaplar ve de birquartz kol saati kadar dakik olmasını dakimse bekleyemez. Bu da bilgisayar sa-atinin bir gün içinde bile birkaç saniyeileri gidip, geri kalabileceği anlamına ge-lir. Bu size çok fazlaymış gibi gelmeyebi-lir. Ancak zamana bağlı çalışan uygula-malar ile sorunlar yaşayabilirsiniz. İştebu yüzden RocketTime yazılımını kulla-narak, online olduğunuzda (NIST) su-nucularına bağlanıp otomatik düzeltmeyapılmasını sağlayabilirsiniz.

Zaman Görüntüleyici18

CHIP PUANI

SUPER SHREDDER

B‹LG‹: www.analogx.com/

Bilgisayarınızda herhangi bir dosyayı sil-diğinizde, aslında sadece dosya sistemin-deki adı silinir ve içeriği sabitdiskte kalır.Dolayısıyla da teknik bilgisi biraz yüksekolan her kullanıcı, yardımcı yazılımlaryardımıyla bu bilgiye ulaşabilir. Eğer bil-gileriniz gizliyse, bunları daha güvenlibir biçimde silmeniz gerekir. Bu durum-da AnalogX SuperShredder yardımınızakoşacaktır. Gutmann and NISPOM(DoD) metodunu kullanan yazılım ilesilmek istediğiniz dosyayı yazılım üzeri-ne taşımak yeterli oluyor.

Güvenli Dosya Silici19



CHIP | EYLÜL 2002

CHIP PUANI

STARTUP CONTROL

PANEL 2.7

B‹LG‹: www.mlin.net/

İşletim sistemi başladığı zaman otoma-tik olarak yüklenip, sistemi yavaşlatanyazılımlardan kurtulmak mı istiyorsu-nuz? Belki de en sık kullandığınız yazı-lımların da otomatik başlamasını isti-yorsunuz. Bu işlemleri kayıt defteri üze-rinden elle yapabilirsiniz. Ancak dahakolay bir yöntem arıyorsanız StartupControl Panel’ı mutlaka denemeniz ge-rekiyor. Çok küçük bir dosya boyutunasahip olan ve çok fazla sistem kaynağıharcamayan bu yazılım, sistem yönetici-leri için uygun bir yardımcı olacaktır.

Bafllang›ç Yöneticisi20

CHIP PUANI

STARTUP MONITOR 1.02

B‹LG‹: www.mlin.net/

Sistemde tamamen görünmez bir şekil-de çalışan ve bir system tray simgesinebile sahip olmayan StartupMonitor, her-hangi bir yazılım Windows başlangıcınakendini eklemeye kalkıştığı anda siziuyarıyor. Böylelikle bir sürü gereksiz sys-tem tray uygulamasının sizden gizli birşekilde yüklenmesini de engellemiş olu-yorsunuz. Ayrıca yazılımı BackOrifice veNetbus gibi trojanlara karşı da bir gü-venlik yazılımı olarak da çalışabiliyor.Bunun için yazılım kayıt defterindekiRun anahtarını kontrol altında tutuyor.

Sistem Bafllang›ç Ajan›21

CHIP PUANI

TITLETIME 1.99

B‹LG‹: www.jumaros.de/rsoft/

TitleTime yazılımı o anki tarihi ve saatikullanmış olduğunuz aktif uygulamapenceresinin başlık satırına ekleyebili-yor. Ek olarak yazılım farklı bir ülkeninyerel saatini de ikinci bir saat olarak ek-randa görüntüleyebiliyor. Tüm dünyadaaynı olan Swatch Internet Time desteği-ne de sahip olan yazılım, çeyreklerde, ya-rımlarda ya da saat başı çalacak şekildede ayarlanabiliyor. 5 farklı alarm destek-leyen TitleTime, ayarlanan zaman geldi-ğinde kullanıcının belirlediği bir uygula-mayı çalıştırabiliyor.

Tarih/Saat Gösterici22

CHIP PUANI

WINDOWS TOPPER 3.0

B‹LG‹: www.svenbader.de/

Ekranda her zaman en üstte kalmasınıistediğiniz bir pencereniz varsa Win-dows Topper 3.0 yazılımını kullanabilir-siniz. Yazılım belirlediğiniz pencere dı-şında açtığınız her pencereyi otomatikolarak arka plana atacaktır. Böylelikleher zaman göz önünde olmasını istedi-ğiniz durum belirten pencerelerde kaçır-dığınız hiçbir şey olmayacaktır. Ayrıcakomut satırı parametrelerini de destek-leyen yazılım sayesinde bu işlemleri oto-matikleştirmeniz ve yazılımı tamamengizli olarak çalıştırmanız da mümkün.

Pencere Konumland›r›c›23

CHIP PUANI

XTEQ X-SETUP 6.1

B‹LG‹: www.xteq.com/

X-Setup, şimdiye kadar üretilmiş en ek-siksiz "hacker" yazılımı olarak nitelendi-rilebilir. Yazılım ile 810’dan fazla gizliWindows fonksiyonunu sadece tek birfare tıklaması ile değiştirmek mümkünoluyor. Yazılımla Windows, InternetExplorer, Instant Messanger, Office,Explorer görünümü, sunucu seçenekle-ri, ağ ve güvenlik ayarları üzerinde deği-şiklik yapılabiliyor. Değişiklikleri REGdosyası olarak kaydedip, daha sonra iste-diğiniz kadar bilgisayara yazılıma ihtiyaçduymadan da uygulayabiliyorsunuz.

Gizli Windows Araçlar›24

CHIP PUANI

MS POWER TOYS FOR XP

B‹LG‹: www.microsoft.com/

Microsoft’un XP altında kullanılabilirli-ği artırmak için Power Toys adı altındasunduğu bu küçük araçlar içinde; içindebulunan klasörde DOS moduna dönme,ALT-TAB özelliğinde simgelere uygula-malardan ön izleme ekleme, gizli sistemayarlarına ulaşabilme, çok daha gelişmişbir hesap makinesi, resim boyutlandır-ma, CD’ye yazılan resimleri slayt göste-risi olarak izleyebilme, 4 farklı masaüstüoluşturabilme, masaüstü büyüteci vewebcam’e doğrudan ulaşabilme gibiözelliklere kavuşabiliyorsunuz.

Geliflmifl ‹çerik Menüsü25

110

www.babylon.com


CHIP | EYLÜL 2002

bir tıklama süresinde kullanıcıya ulaştı-rabiliyor. Üstelik bunun için üzerindeçalıştığınız belgeyi ve uygulamayı terketmeniz de gerekmiyor. Yapmanız gere-ken sadece bilmediğiniz kelime üzerinegelip [Ctrl] tuşuna basılı iken sağ faretuşuna tıklamak. Bunu takiben Babylonyazılımı anında devreye girerek, seçilenkelimenin kullandığınız dildeki karşılı-ğını ve daha birçok dildeki anlamını ek-rana getiriyor.

‹lk kurulumda dikkat edilmesi gereken önemli Babylon ayarlar›

Babylon’u verimli kullanabilmek içinkurulum sırasında bazı noktalara dikkatetmek gerekiyor. İlk olarak kişisel bilgi-lerinizi tanımladığınız adımda, pencere-nin üst sağ bölümünde “Default transla-tor language” ve “Other target language”bölümlerinde kullanmak istediğiniztüm dilleri üzerlerine tıklayarak seçin.Bu şekilde çeviri sırasında ilk olarak budiller dikkate alınacaktır. Ayrıca yazılım,kurulduğu zaman kullanıcıya sormadanotomatik olarak başlangıca ekleniyor.Eğer Windows’un daha hızlı başlamasıiçin bu özelliği kapamak istiyorsanız,system tray’deki simgesine sağ tuş ile tık-

layıp Configuration seçeneği altında Ge-neral kartından “Launch Babylon onWindows Startup” seçeneğini iptal et-meniz de yeterli olacaktır.

Tek t›klamayla kelimenin tüm dillerde karfl›l›¤›na h›zla ulafl›n

Babylon’dan yararlanmak için biraz ön-ce de bahsettiğimiz gibi [Ctrl], sağ tuşikilisini kullanabiliyorsunuz. Bu durum-da eğer bir kelime üzerine tıklandıysakelimenin çevirisi, boşa tıklandığındaysada boş bir Babylon penceresi karşınızageliyor. Babylon, aratılan kelimenin, ön-celikli olarak kurulum sırasında belirle-diğiniz dillerdeki karşılığını size sunu-yor. Yazılım bu sonuçlara ulaşmak içinkendi sunucusu üzerindeki sayısı hızlaartan sözlüklere başvuruyor. Dolayısıylada çeviri sırasında internete bağlı olmakgerekiyor. Diğer dillerdeki en yakın so-nuçlara ulaşmak içinse listenin sonun-daki “More Results” tuşuna tıklamanızyeterli oluyor. Bu durumda diğer sonuç-lar da listeye ekleniyor.

Babil’in OnlineKütüphanesi

www.babylon.com

Bildi¤iniz yabanc› dilde, kelime da¤arc›¤›n›z ne kadar iyi? Bir konuda çeviri yapmak için masan›z› sözlüklerle doldurmak zorundakal›yorsan›z, yeni alternatifler araman›z›n zaman› gelmifl demektir.

Di¤er aç›klamalar: 'More Results' tufluyla, di¤er sözlüklerdeki listelenme-mifl aç›klamalara da ulaflabilirsiniz.

Tüm Sözlüklere: Sonuçlar› tek tek okuyabilece¤iniz gibi soldaki listedenistedi¤iniz sonuca da ulaflabilirsiniz.

BBilgisayarlar ve bir bilgi okyanusuolan internet, günlük hayatta he-men her türlü işimizi daha hızlı ve

kolay bir şekilde yapmamızı sağlayabili-yor. Bilmediğimiz bir kelimenin anlamı-na ulaşmak da bunlar arasında yer alı-yor. Genelde bunun için internet brow-ser’ınızı açıp bir arama motoru sitesineya da sözlük sitesine girip aradığınız ke-limeyi buraya yazmanız yeterli olabili-yor. Ancak bu kullanıcıya düşen sözlükarama işlemini hafifletse de, yine de ya-pılan işin bölünmesini engelleyemiyor.

Babylon (HeCHIP-Code Babylon) adlıbu sözlük programı ise, arama işleminibir adım daha hızlandırıp, sonucu tek

Detayl›: Herhangi bir kelimenin sadeceüzerine t›klayarak, an›nda oldukça detayl› bilgi alman›z mümkün.

k

112

www.babylon.com


CHIP | EYLÜL 2002

Birden fazla sözlük üzerinde aramayapıldığı için kelimenin karşılığı bulu-nan sözlükler de yazılım tarafından lis-teleniyor. Bunlara ulaşmak içinse keli-meyi yazdığınız satırın hemen solundakiliste simgesine tıklamanız gerekiyor.Açılan listede istediğiniz sözlüğe tıklaya-rak aradığınız kelimenin o sözlüktekikarşılığını da görebiliyorsunuz.

Babylon’u offline kullanmak için gerekli sözlükleri indirin

Eğer kesintisiz internet bağlantınız var-sa, Babylon’u bu şekilde kullanmaya de-vam edebiliyorsunuz. Ancak eğer mo-dem kullanıcısıysanız, bağlantınız yok-ken yazılımın online kütüphanelerindenyararlanmanız mümkün olmuyor. Buyüzden bağlantınızın olduğu sıralardaen çok kullandığınız sözlükleri bilgisa-yarınıza indirmek akıllıca olacaktır. On-line olduğu kadar offline olarak da çalı-şabilen Babylon bunun için kullanıcılaraek bir özellik daha sunuyor.

İlk kullanım sırasında arattığınız keli-melerin karşılıkları bulunduğu zaman,eğer kullanılan online sözlüğe ilk defaerişildiyse, açıklama satırının hemen sağüstünde bir “+” simgesi belirecektir. Busimgeye sol fare tuşu ile tıklayıp açılanlisteden “Download” seçeneğini seçtiği-nizde o sözlük bilgisayarınıza indirilir.Artık bundan sonra o sözlüğü offlineolarak da kullanabilirsiniz. Aynı işlemien sık kullandığınız sözlükler için detekrarladığınız takdirde, belli bir süresonra, artık yazılımı kullanmak için in-ternet bağlantısına gerek kalmayacaktır.

Babylon’un içinde yüklü olan sözlük-lerin neler olduğuna bakmak içinse araççubuğunda yer alan “My List” simgesinikullanabilirsiniz. Bu durumda açılacakolan yeni pencerede sol tarafta sözlüklisteleri, sağ tarafta ise bunlarla ilgili de-taylı bilgiler görüntülenir. Sol taraftakibölümde Babylon.com’un altında yeralan dallar firmanın kendisine ait olansözlükleri, diğerleri ise kullanıcılar tara-fından geliştirilen sözlükleri gösterir.

Sisteme yeni sözlükleri eklemek içinbiraz önce anlattığımız yöntemi kulla-narak, sadece eriştiklerinizi indirebilece-ğiniz gibi yazılımın web sitesini ziyaretederek, istediğiniz sözlükleri öncedenindirme imkanınız da vardır. Bunun içinönce http://www.babylon.com/gloss/glossaries.html adresine girip, liste ya daarama motoru yardımıyla istediğiniz

sözlüğü bulup, bilgisayarınıza in-dirin. Daha sonra bu dosyaları ça-lıştırdığınızda sözlükler otomatikolarak Babylon içine eklenecektir.

Ayrıca en sık kullanacağınız Türkçe, İn-gilizce ve Almanca dillerine ait en genişiçerikli sözlüklere (HeCHIP-Code Babylon)

ile bu ay ki CD’mizden de ulaşabilirsiniz.

OCR özelli¤ine sahip olan yaz›l›m,kelimeleri sesli olarak da okuyor

Babylon’u kullanmak için üzerine tıkla-nacak nesnenin illa metin olması da ge-rekmiyor. OCR özelliğine de sahip olanyazılım, resimlerdeki okunaklı metinleride resmin içinden ayıklayabiliyor. Bugerçekten çarpıcı özelliği kullanmakiçin, üzerinde bir yazı olan resimde tamyazının ortasına yine [Ctrl] ve sağ tuş iletıkladığınızda, hızlıca OCR işlemi yapılı,aynı metinde olduğu gibi işlemler tek-rarlanıyor. Böylelikle bu tip kelimeleride elle girmeniz gerekmiyor.

Ayrıca yazılım, seçilen kelimeyi sizesesli olarak da söyleyebiliyor. Bu şekildekelimenin nasıl telaffuz edildiğini öğre-nebiliyorsunuz. Bunun için araç çubu-ğunda yer alan “Say” tuşuna basmanızyeterli oluyor. Babylon default olarak er-kek sesi ile konuşuyor. Ancak istersenizweb sitesi üzerinden dağıtılan çeşitli ek-lentiler ile bu sesi kadın ya da robot sesi-ne çevirmek de mümkün oluyor. Bu ek-lentiler de (HeCHIP-Code Babylon) ileCD’mizde yer alıyor. Ek sesleri yükledik-ten sonra yine system tray’deki simgesi-ne sağ tuş ile tıklayıp Configuration seçe-neği altındaki Voice kartından sesleri de-ğiştirebiliyorsunuz.

Son olarak araç çubuğunda yer alanConvert seçeneği ise, zaman, ölçü ve parabirimleri arasında dönüşüm yapmanızayardımcı oluyor. Buradaki para dönü-şümleri için gerçek zamanlı olarak enyakın kur size sunuluyor. Ancak yine deyabancı kaynaklı bu kur, zaman zamanTürkiye içindeki ile uyuşmayabiliyor. ■

Mahmut Karsl›o¤lu, [email protected] Çal›flmak ‹çin: Offline kullan›miçin ihtiyac›n›z olan sözlükleri Download seçene¤ini kullanarak bilgisayar›n›za indirebilirsiniz.

Çapraz Kurlar: Babylon sadece metinleri de¤il, ölçü, para ve zaman birimlerini de kendi aras›nda baflar›l› birflekilde dönüfltürebiliyor.

Sözlüklerin

‹çerikleri:

“MyList” seçene¤i,sistemde yüklüsözlüklerle ilgilidetayl› bilgilerinoldu¤u bir penceregörüntüleyecektir.

CHIP | EYLÜL 2002

NNesnelere arka plan eklemek, renk-leri değiştirmek ve öğeleri tek tekyerleştirmek... Bilgisayarınızı bir

fotoğraf stüdyosu gibi kullanarak dijitalresimler üzerinde çalışabilir veya ister işister zevk için montajlar hazırlayarak,dijital ortamın tüm imkanlarından fay-dalanabilirsiniz. Ve tüm bunları gerçek-leştirmek için ihtiyacınız olan tek şey, bi-raz yetenek ve basit bir grafik programı-dır. Ancak bir program satın almadanönce, sunduğu fonksiyonlara kesinlikledikkat etmek gerekir. Resim üzerindeyapılacak değişiklikler, ancak birçok

aracın kombinasyonu ile mükemmelolabilir. Çoğu modern grafik prog-ramı, serbest seçim aracı (Lasso)haricinde sihirli değnek (Magic

Wand), silgi (Eraser), çalışma yolları(path) ve renk seçimi gibi çok geniş im-kanlara sahiptir.

Kullanılacak grafik programının, re-sim üzerinde yapılan montaj gibi deği-şikliklerin ileride tekrar üzerinden geçi-lebilmesi için özel bir saklama fonksiyo-nuna da sahip olması gereklidir. Red(Kırmızı), Green (Yeşil) ve Blue (Mavi)olarak belirlenen üç renk kanalına ekolarak, maskenin de ayrı bir kanal olarakresimde saklanmasına imkan tanıyanfonksiyonun adı “Alpha Channel”dır.

Kusursuz Bir Yaflam

Atölye: Dijital Resim Montaj›

Dijital resimlerde her fley

mümkün. Ancak resmin do¤al

görünmesi hassas tercihlere ve

dikkatli yap›lm›fl montajlara ba¤l›.

Foto¤raflar›n›z›n üzerinde nas›l

çal›flaca¤›n›z› ve istedi¤iniz

de¤ifliklikleri yapman›z için

gerekenleri, CHIP’in sizler için

haz›rlad›¤› bu yaz›da görebilirsiniz.


Corel Knock Out:Kolay nesne ay›rma

Özel Arçalar:Otomatik nesne seçimi

Efekt ve Gölge Oyunlar›:Montaj› sonland›rma120

118

116

114

k

116

Dijital Resim Montaj›


CHIP | EYLÜL 2002

Etkili araçlar yardımıyla dijital bir res-min parçalarını nasıl seçeceğinizi ve bubilgileri diğer araçlardan elde edilen so-nuçlar ile alfa kanal üzerinde birleştir-mek için yapmanız gereken işlemlerinadım adım anlatımını, bu yazı içerisindebulabilirsiniz.

Gökyüzü ve bulutlar› resimden ç›karmak

Eğer resmin ana nesnesi ve araka planıbizim örneğimizde olduğu gibi farklırenklere sahipse, resim üzerinde değişik-lik yapmak için renk seçimi fonksiyo-nundan faydalanabilirsiniz.

İlk olarak pipet (Eye Dropper) aracıyardımıyla gökyüzünün mavi tonunuseçin. Örneğin, daha aydınlık bulutlar-daki farklı mavi tonlarının da dikkatealınması için şimdi bir tolerans değeribelirlemelisiniz. Farklı renk tonlarını,kullandığınız programa bağlı olarak artıpipet ile seçebilir veya bir çubuk yardı-mıyla etkinleştirebilirsiniz.

Select/Color Range komutu ile ekranagelen penceredeki önizleme alanında i-nek kafasının çevresi net bir şekilde gö-rünüyor. Ancak gökyüzü yerine inekgövdesi üzerinde dikenli tel şeklinde biralan, hatalı olarak seçilmiş. Bu hatayı veseçim alanın dışına kaymaları düzelt-mek için, söz konusu seçimi alfa kanalolarak kaydedin ve görüntüleyin. Bufonksiyon bazı programlarda ana resim

1

üzerinde kırmızı bir tabaka olarak (el-mas tabaka) ekrana gelir.

Şimdi Lasso aracını söz konusu taba-ka üzerinde, kafanın etrafında kalanalanları içerisine alacak şekilde hareketettirin ve daha sonra maske üzerindensilin. Küçük seçim hatalarını otomatikolarak silmek için Filter/Noise alt menü-sündeki Dust&Scratches filtresini mas-keye uygulayabilirsiniz.

Seçili alan›n s›n›rlar›n› belirginlefltirmek

Derideki hafif girintiler, köşeli kenarlaroluşturmamak için bir avantaj olarakkullanılabilir. Uygun olmayan seçim ala-

2

nı sınırları renk seçiminden sonra boy-nuzlarda kendisini belli ediyor. Ancakbunları yol aracı ile düzeltebilirsiniz.

İlk olarak kenarın yakınında bir nok-ta belirleyin. Şayet ikinci bir nokta oluş-turursanız, iki nokta arasında istediğinizgibi bükebileceğiniz ve motifin sınırları-na uydurabileceğiniz bir çizgi otomatikolarak ekrana gelecektir. Motifin etrafınıbu şekilde işaretledikten sonra çizgiyikapatmak için, oluşturduğunuz yolu(ana motifin etrafından geçerek) başlan-gıç noktasına götürün. Bu yol üzerindeileride tekrar değişiklik yapılabilir veyerleştirilen dönüm noktaları ile nesne-ye tam olarak uydurulabilir. Hazırladığı-nız bu çalışma yolunu, daha sonra Path

Renk

Seçimi:

‹nek üzerinde mavinin tonlar› bulunmad›¤› için,gökyüzürahatl›klaseçilebilir vesilinebilir.

1

TEMEL B‹LG‹

»Corel Knock-out serbestli¤i

Resimlerdeki nesneleri ay›rmak için birçok yard›mc› program mevcut. Corel’›nKnock-out program› ise bu konuda enetkili araçlardan biri. Resim aç›ld›ktansonra serbest seçim arac›n› (Lasso) kul-lanarak istedi¤iniz motif içerisinde biralan iflaretleyin. Ard›ndan ikinci Lasso

tipini seçin ve motifin hemen d›fl›nda ikin-ci bir alan daha belirleyin. Knock-out ifla-retli alan›n içindeki ve d›fl›ndaki renklerianaliz edecek ve nesneye dahil olan k›sm›otomatik olarak hesaplayacakt›r. Bu fonk-siyon özellikle saçlarda pratik bir çözümsunuyor. Knock-out ince geçiflleri tan›yor

ve net olmayan maskeleri oluflturuyor.Bunun sonucunda arka plana da çok in-ce geçifller yap›larak, do¤al bir görünümelde ediliyor. Serbest b›rakma sonucubir alfa maskesi olarak verilir ve birçokgrafik program› taraf›ndan yüklenerekorijinal resim üzerine uygulanabilir.

k

118



CHIP | EYLÜL 2002

menüsünü kullanarak seçim haline dö-nüştürebilirsiniz. Oluşturulan maskele-me manuel olarak oluşturulanlardanfarklı değildir. Ancak çok daha munta-zamdır. Son olarak, daha önceden ha-zırladığınız alfa kanalını etkinleştirin veseçili alanı silin. Bu işlem sonucunda re-sim değil sadece seçili maske değişecek-tir. Kullanılan arka planın, silinmedenönce çok daha inceltilmesi gereklidir.

Nesnelerin özel araçlarlaotomatik olarak seçilmesi

Bacak kısmında, çimenlerin yeşillikleri-nin karanlık alanlar içermesi nedeniylerenk maskelemesinden faydalanamayız.Burada otomatik serbest seçim ya da birçok programda kullanılan ismiyle man-yetik seçim (Magnetic Lasso) aracınınkullanılması tavsiye edilir.

Magnetic Lasso aracı ineğin bacağı-nın etrafında gezdirilirken, kürk ile çi-

3

men arasındaki renk ve kontrast farkla-rını analiz edecek ve seçim alanının sı-nırlarını otomatik olarak belirleyecek-tir. Özellikle dikkat çeken noktalarda fa-renin hareketi ile beraber otomatik ola-rak arka arkaya dönüm noktaları oluş-turulur ve böylece kontrast değerleridevamlı olarak yeniden hesaplanır.

Maske, ineğin bacaklarından sırtınakadar genişletilebilir. Özenle hazırlan-mış seçim alanını hızlı bir fare hareketisonucunda bozmamak için, arada ikitıklama sayesinde seçim maskesinin ka-patılmasını sağlayabilirsiniz. Biraz öncetamamladığınız seçim alanını alfa kana-lı üzerinden silebilir ve böylece tümmaskeyi büyütebilirsiniz.

Bizim örneğimizde çimenlerden çokdaha iyi ayırt edilebilmesi için bacaklarüzerinde ayrı olarak çalışılması gerekli-dir. Gövde üzerindeki gölgelik alanlarise seçim aracının rahatlıkla hata yap-masına neden olabilirler.

Seçim alan›n›n kullan›m öncesi optimizasyonu

Eğer alfa kanalının görünmesini sağlar-sanız, hangi alanlar üzerinden hala ça-lışmak zorunda olduğunuzu kolaylıklafark edebilirsiniz. Bunun için en uygunaraç ise fırça (Paintbrush) ve örneğinboynuzun yanında kalan alan için siyahrenktir. Alfa kanalındaki alan üzerindenboyayın. Kulak içinse farklı bir yöntemuygulanabilir. Serbest seçim aracını kul-lanarak fare imlecini kulağın etrafında,kulak ve çevresindeki kırmızı alan seçiliolacak şekilde hareket ettirin. Bu alanıalfa kanalı üzerinden Blur aracını kulla-narak filtre edin. Böylece daha az kade-meden oluşan bir geçiş kenarı oluşacak-tır.

Söz konusu alan için daha sonra ay-dınlık ve kontrast değerlerini belirleyin.Bunun sonucunda alfa kanal üzerindekisiyah alan değişecek ve böylece nesne-nin daha büyük veya az bir kısmı serbestkalacaktır.

Seçilen nesneyi arka plandan ay›rmak

Şu ana kadarki ön hazırlık çalışmasın-dan sonra seçili nesne arka plandan ay-rılabilir. Maske, bunun için genel olarakseçim menüsü kullanılarak alfa kanalın-dan yüklenir, nesne kopyalanır ve dahasonra tekrar eklenir. Artık nesne serbestkalacak ve arka plandan bağımsız olarakrahat bir şekilde taşınabilecektir.

Bu işlem Photoshop’ta çok daha etki-li bir şekilde gerçekleştirilebilir. Buradamaskeyi seçmeniz ve Layer menüsünükullanarak yeni bir katman üzerine yer-leştirmeniz yeterli olacaktır. Böyleceresmin arka planı silinmeyecek, sadecegörünmez hale gelecektir. Bu sayedemaskeyi istediğiniz zaman düzenleyebi-lirsiniz. Eğer ilerideki ayrıntılı çalışma-larınız esnasında arka planın bir kısmı-nın daha kalabileceğini fark edecekolursanız, bu maske tabakası üzerindebirkaç küçük işlem ile arka planı tekrarserbest bırakabilirsiniz.

Nesneyi yeni arka plan üzerine yerlefltirmek

Bir sonraki adımda artık yeni arka planeklenebilir. Bu işlem, tüm hazırlıklar so-nucunda montaj izlerinin hala kenar-

6

5

4

Yol Arac›:

Pürüzsüz kenarlar içinboynuzlar›netraf›n›iflaretleyin vebunu maskedenç›kart›n.

2

Otomatik Seçim:

Manyetik serbestseçim arac›, deriile çimenlik aras›ndaki renk vekontrast farklar›n›analiz ediyor.

3

k

120



CHIP | EYLÜL 2002

larda belli olmasına rağmen, daha hızlıgerçekleştirilecektir. Düzenlemeye baş-lamadan önce, seçili nesneyi arka planüzerinde bulunmasını istediğiniz nok-taya kesinlikle yerleştirmelisiniz. He-men ardından yeni kopyaladığınız arkaplanın bir kopyasını oluşturun ve bunudaha sonra resme ekleyin.

Nesneleri, en altta arka plan, aradaserbest olarak hareket ettirebileceğiniznesne ve en üstte de yine arka plan ola-cak şekilde yerleştirin. Ortadaki serbestnesneyi seçin, bu nesnenin kenarlarınıSeçim menüsünü kullanarak maske ola-rak yükleyin ve bunu daha sonra tekraralfa kanal olarak kaydedin. Son olarakbu nesneye Blur efektini uygulayın. Ha-zırladığınız alfa kanalını Seçim menü-sünü kullanarak yeni bir maske olarakyükleyin ve böylece bir üst tabakadakiarka plandan bir delik açın. Bu, seçiliolan ineğin vücuduna uygun olacak vekanal arka planın geri kalan kısmını,yumuşatılmış kenarlar arasından ineğinüzerine kopyalayacaktır. Fotoğraftakikürk ile arka plan resmi arasındaki renkve parlaklık hataları, birleşme noktala-rında uygulanacak işlemler ile uyduru-labilirler.

Montaj esnasında iki resim arasında-ki netlik oranına kesinlikle dikkat etme-lisiniz. İnek üzerinde ağzından vücudunarka tarafındaki kürk kısmına doğrunetlik azalırken, arka plandaki resim deorijinalindeki kadar net görünmüyor.

Söz konusu farklılıkları ortadan kal-dırmak için de, yeni bir kanal oluştura-rak alfa kanalından faydalanabilirsiniz.Şayet bunun için özel bir komut mevcutdeğilse, resmin tamamını dörtgen aracıile seçebilir ve ayrı bir alfa kanalı olarak

kaydedebilirsiniz. Alfa kanalı etkinleş-tikten sonra, alt yarısında siyahtan be-yaza doğru ilerleyen bir renk geçişi oluş-turun.

Alfa kanalını maske olarak yükleyinve artık Gaussian Blur filtresini kullana-

rak resmin netliğini gerektiği kadar de-ğiştirebilirsiniz. Alfa kanalındaki renkgeçişi, Blur efektinin resmin üst yarısın-da alt tarafa kıyasla daha kuvvetli olma-sına ve resmin üst tarafının daha fazlayumuşatılmasına neden olacaktır. Alfakanalları sadece siyah seçilmiş ve beyazseçilmiş alanlar arasında ayırt edilmez.Bu tür seçilmiş bir alanda aydınlık dere-celeri ile tüm araçların etkileri kademe-siz olarak yumuşatılacaktır.

Efektler ve gölge oyunlar› ilemontaj› sonland›rmak

Serbest nesne mutlaka, kullanılan grafikprogramının kendi özel dosya tipindekaydedilmelidir. Bu sayede motifin öz-gürlüğü korunacak ve gerektiği takdirdeserbest hale getirmek için tekrar çabaharcanmadan çeşitli arka planlar üze-rinde rahatlıkla kullanılabilecektir.

Kullanılan arka plan eğer beyazsa

7

Önizleme:

Alfa katman› hangi noktalarüzerinde çal›flman›z gerekti¤ini gösteriyor. Buradaboynuzlar ve kulaklar.

4

‹nce ‹flçilik:

‹nek, montaj sonras›nda yap›flt›r›lm›fl gibiduruyor. Ancak biraz çaba ile do¤al görünmesisa¤lanabilir.

6

Netlik Ayar›:

Kenarlar›n düzeltilmesi venetlik ayar› gibide¤ifliklikler, nesnenin arkaplana uygun olmas›n› sa¤lar.

6

CHIP | EYLÜL 2002

gölgenin resme derinlik kazandıracağıhoş bir efekt oluşturulabilir. Bir çokprogram efekt, nesne veya Layer menü-lerinde basit bir gölgeyi taklit edilecekhazır gölge oluşturma fonksiyonlarınasahiptir. Böylece, nesne sanki bir duva-rın önünde duruyormuş ve gölgesi ar-kasına düşüyormuş gibi gözükebilir.

Şayet gölge fonksiyonu hazır olarakmevcut değilse, ilk olarak serbest nesne-yi kopyalayın. Orijinal nesnenin altındakalan kopyada nesnenin kendisi yerinesadece gri bir siluet kalana kadar aydın-lık değerini düşürün ve kontrast değeri-ni de arttırın. Daha sonra bu siluetinnetliğini kuvvetli bir Blur efekti ile dü-şürün ve bunu orijinal nesnenin birazyanına ve altına, yani gölgenin görün-mesini istediğiniz yere taşıyın. Böylecenesneleri istediğiniz gibi gölgelendirebi-lirsiniz. Ancak bu tür bir gölge efekti ta-bii ki arkaya düşen gölgeler oluşturmakiçin uygun olacaktır. Gölgelere her za-

man ulaşabilmek için gölge nesnesininbir kopyasının veya bir gölge tabakası-nın oluşturulması tavsiye edilir.

Gölge yönünü uygun hale getirmekiçin nesnenin biçiminin bozulması ge-reklidir. Bunun için çalışma çerçevesi-nin üst kenarını diğer kenarın altına ka-dar çekin. Böylece meydana gelen gölgekafa üzerinde bulunacak ve serbest nes-nenin altında ekrana gelecektir. Örnekteiki gölge yeniden biçimlendirildi. Bun-lardan daha aydınlık ve az net olanı diz-lerine kadar çekildi. Bu ilk gölge fotoğ-raf üzerinde görünmeyen, yani vücu-dun arka kısımlarını simüle etti. Dahaçok deforme olan ikinci gölge ise dahasıkıştırıldı. Burada önemli olan nokta,önde ve aşağıda bulunan alandaki göl-genin kulak ve boynuzlarla uyum içeri-sinde olmasıdır. Bu şekilde kesilen vedüzenlenen resimlerin montaj olduklarıilk bakışta belli olmayacaktır. ■

Kadir Tuztafl, [email protected]

Gölge

Fonksiyonlar›:

‹ste¤e ba¤l›olarak, nesneninbir duvar önündeduruyor veyahareket ediyorgibi görünmesisa¤lanabilir.

7

Deformasyon:

Üzerinde rahatl›kla de¤ifliklik yap›labilen birgölge, montajsonunda dahado¤al birgörünüm eldeedilmesini sa¤lar.

6


Kullan›c›lar:Windows’unuzu paylafl›n

Masaüstü:Kaybolan simgeleri aramak

Görev Çubu¤u:Daha basit ve fonksiyonel

Klasörler:‹çeri¤ine göre özellefltirin128

126

124

123


CHIP | EYLÜL 2002CHIP | EYLÜL 2002

MMicrosoft’un Windows 2000’intemelleri üzerine kurduğu vepopülaritesi hızla artan en yeni

işletim sistemi Windows XP, güçlü, ka-rarlı ve detaylı alt yapısına rağmen, kul-lanıcılarla buluşan yüzünde olabildiğin-ce yalın, fonksiyonel ve sevimli bir işle-tim sistemi izlenimi veriyor. Bunun içinkullanıcılara gerekmedikçe nesnelerisaklayan Windows XP, tüm araçları sa-dece menüler altında sunmaktansa, ya-pılması istenen işlemleri ön plana çıka-ran arabirim öğeleri ile kullanıcılara da-ha da çok yardımcı olabiliyor. Bu köklüdeğişim, ilk defa bilgisayar başında işle-tim sistemi kullanacak olanların dahahızlı adapte olup işlerini daha hızlı so-nuçlandırabilmelerini sağlayabiliyor.Önceki işletim sistemlerine alışık olanla-rın da yeni arabirime adapte olması çok

zaman almıyor.Ayrıca istenirse Windows XP, kullanı-

cılara eski klasik arabirime dönüş için defırsat sunuyor.

Pentium 4-1.6 MHz işlemciye ve 256MB hafızaya sahip bir bilgisayarda yarımsaat gibi kısa bir sürede kurulabilenWindows XP, neredeyse tüm donanım-larınızı da otomatik olarak tanımladığıiçin, sistem açılır açılmaz hemen kullan-maya başlayabiliyorsunuz. Kurulumadımlarında ise yapmanız gereken sü-rekli İleri tuşuna basmaktan ibaret. Ekolarak sadece seri numaranızı ve Admi-nistrator şifrenizi belirlemeniz gereki-yor. Bu yüzden kursumuzun bu ilk bölü-münde kurulum üzerinde durmadan,doğrudan arabirimdeki yeniliklerin ne-ler olduğuna ve onlara nasıl ulaşabilece-ğimize değineceğiz.

Sevimli ve FonksiyonelYeni Arayüze Al›flmak

Microsoft Windows ailesinin en genç üyesi olan Windows XP, sevimli arabiriminin arkas›nda çok güçlü

ve fonksiyonel yenilikler bar›nd›r›yor. Kursumuzun bu ilk bölümünde size daha konforlu bir çal›flma or-

tam› sa¤layacak en çarp›c› yenilikleri bulabilirsiniz.

122

Bölüm 1: Arayüze Al›flmak:Windows XP’nin kullan›c›ya sundu¤uyeni arabirim ve kullan›m kolayl›klar›

Kas›m 2002-Bölüm 2:

Yeni Multimedya Araçlar›: Art›k kendi filmlerinizi ve müzik oluflturabilirsiniz.

Aral›k 2002-Bölüm 3:

Yeni Sistem Araçlar›: Windows XP ileverilerinizi daha güvenli ve sa¤l›kl›bir flekilde saklayabilirsiniz.

Ocak 2003-Bölüm 4:

‹nternet ve Network: Yeni iflletim sistemi alt›ndan a¤a ba¤lanmak veinternet kaynaklar›n› kullanmak.

WINDOWS XP KURSU

CHIP | EYLÜL 2002

Windows 2000’de olduğu gibi XP altın-da da farklı kullanıcılar tanımlayabilirsi-niz. Bu kullanıcılar, Windows 9x ve MEsürümlerinden farklı olarak, birbirlerin-den kesin çizgilerle ayrılırlar. Yani her-hangi bir kullanıcı şifresi bilmeden siste-me girmek, kesinlikle mümkün değildir.Her kullanıcının kurduğu yazılımlar,masaüstü yerleşimi ve kullandığı tema-lar da birbirinden tamamen farklı ola-caktır.

‹lk oturumun aç›lmas› ve Administrator ile tan›flma

Windows XP, başlatıldığı zaman karşını-za kullanıcı adını seçebileceğiniz bir girişpenceresi getirecektir. Kurulumun he-men ardından bu pencerede sadece Ad-

ministrator kullanıcısı bulunur. Dolayı-sıyla da mecburen bu kullanıcıyı seçme-niz gerekir. Şifre olarak da kurulum sıra-sında belirlediğiniz şifreyi kullanabilirsi-niz. Yeşil ok tuşuna tıkladıktan sonra,kullanıcı ayarlarınız yüklenip oturumaçılacaktır. Daha sonra eğer bilgisayarıfarklı kullanıcılar kullanacaksa ve çalış-ma alanı düzenleriyle işlerin birbirinekarışmasını istemiyorsanız, sisteme yenikullanıcılar da ekleyebilirsiniz. Hatta sis-temi sadece siz kullanacak olsanız damutlaka default olarak kapalı olan “Gu-est” hesabını aktif hale getirin. Böylecebaşka bir kullanıcının bilgisayarınızdaişi olduğunda, sizin ayarlarınızı bozma-dan kullanabileceği bir ortam yaratmışolacaksınız.

Tek kullan›c› olsan›z da her ihtimale karfl› konuk hesab›n› aç›n

Sisteme kullanıcı eklemek, çıkarmak yada yetkilerini değiştirmek için Kullanıcı

Hesapları seçeneğini kullanabilirsiniz.Bu seçenek Başlat / Denetim Masası pen-ceresi altında yer alır. Seçenek üzerinetıkladığınız zaman açılacak olan pence-rede, öncelikle kapalı olan Guest üzerinetıklayın. Burada “Konuk Hesabını Aç”düğmesine tıklayarak hesabı aktif halegetirebilirsiniz. Daha önce siyah beyazolan nesne renkliye dönecektir. Artıkbundan sonra ilk açılış ekranından ikihesaba da ulaşabilirsiniz. Burada ilk ku-rulumdan beri yer alan Administratorhesabı Guest dışında başka bir hesap da-ha açtığınızda görüntüden kalkacaktır.Artık bundan sonra ancak GüvenliKip’te ya da tüm hesaplar silindiğindetekrar bu hesaba ulaşabilirsiniz. Admi-nistrator ve Guest hesabı şimdilik sizin

için yeterli olacaktır. Ek hesap yaratma,hesap yönetimi ve ağ yetkileri ile ilgili iş-lemler ise detaylı olarak 4. bölümümüz-de yer alacak.

Sistemi kapatmak istediğinizdeyseWindows XP, Başlat menüsü altında size

Kullan›c›lar

fi›k Oturum

Açma Ekran›:

‹lk kullan›mda Administrator hesab› için kurulum s›ras›ndatan›mlad›¤›n›zflifreyi kullanabilirsiniz.

Konukseverli¤ininizi Gösterin:

Farkl› kullan›c›lar›n bilgisayar›n›zdanyararlanabilmesi için Guest hesab›n› aktif hale getirmeniz gerekir.

124

Windows XP Kursu Bölüm 1


CHIP | EYLÜL 2002

Oturumu Kapat ve Bilgisayarı Kapat şek-linde 2 seçenek sunacaktır. Buradan 2.seçeneği kullanarak sistemi tamamenkapatabilir, bekleme moduna alabilir yada yeniden başlatabilirsiniz. OturumuKapat seçeneğinde ise oturumu tama-men kapatıp ilk açılış ekranına dönebi-

leceğiniz gibi, Kullanıcı Değiştir seçene-ğini kullanarak hızlıca var olan diğerkullanıcılar arasında geçiş de yapabilirsi-niz. Bu şekilde oturumunuz kapanmadı-ğı için yazılımlarınız bıraktığınız haldekalacak ve diğer kullanıcı işini hallettik-ten sonra çalışmanıza kaldığınız yerden

devam edebilmeniz de mümkün olacak-tır. Ancak bu şekilde çok fazla oturumuaçık tutmanız bilgisayarı yavaşlatabilirbu yüzden kullanmadığınız oturumlarıkapatmak yararlı olacaktır.

Kullan›c› simgesi olarak kendi resminizi kullanmak ister misiniz?

Başlat menüsüne tıkladığınız zaman, enüst bölümde kullanıcı adınızın hemenyanında bilgisayarın otomatik olarak si-ze atadığı bir resim yer alır. Tabii isterse-niz bu bölüme farklı bir resim atamanızve hatta kendi resminizi koymanız damümkün olabilir. Bunun için resim üze-rine sol fare tuşu ile bir kere tıklayın.Kullanıcı hesapları penceresi karşınızageldiğinde, listeden herhangi bir resimseçebilirsiniz. İsterseniz de “Daha çokresme gözat” bağlantısını kullanarak, sa-bitdiskiniz üzerinde kendi resminizi bu-lup, bunu kullanıcı resmi olarak atayabi-lirsiniz. Bundan sona artık kullanıcı adı-nızın yanında kendi resminiz görüntüle-necektir.

k

Resminizi Seçin: Kullan›c› ad›n›z› pekifltirmek için Windows’un sizin için atad›¤› resmikendi resminizle de¤ifltirebilirsiniz.

Windows XP oturumu başladıktan son-ra hoş bir manzara resmi içeren, sağ altbölümünde system tray, solda ise Başlatdüğmesine sahip standart Windowsmasaüstü karşınıza gelecektir. Ancakburada bazı öğelerin eksikliği de eminizdikkatinizden kaçmayacaktır. WindowsXP’de masüstünde deafult olarak GeriDönüşüm Kutusu’ndan başka bir şey yeralmıyor. Sadeliğe önem veren yeni sis-temde diğer öğeler ise Başlat menüsü al-tında toplanmış.

Kaybolan simgelerin yeniden geri getirilmesi

Yani bundan böyle Belgelerim, Bilgisa-yarım ve Ağ Bağlantılarım simgelerineulaşmak için bir kez daha Başlat tuşunatıklamanız gerekecek. Daha geniş ve da-ha az karışık bir çalışma alanı sağlamakiçin yapılmış bu yenilik, yine de hoşu-nuza gitmediyse ve simgelerinizi geri is-tiyorsanız, bu durumda Görüntü Özel-likleri’ne başvurmanız gerekiyor. Bununiçin önce masaüstünde boş bir yere sağfare tuşu ile tıklayıp, Özellikler seçeneği-ni seçin. Açılacak olan Görüntü Özellik-

leri penceresinde Masaüstü sekmesindeyer alan “Masaüstünü Özelleştir” düğ-mesine tıklayın.

Masaüstü Öğeleri penceresinde Genelsekmesinde üst bölümde yer alan Belge-lerim, Bilgisayarım, Ağ Bağlantılarım veInternet Explorer öğelerini işaretleyerekistediklerinizin tekrar masaüstünde yeralmasını sağlayabilirsiniz.

B›rak›n masaüstü temizli¤ini sizin yerinize Windows XP yaps›n

Windows XP, masaüstünü temiz tutma-yı amaç edindiğini kanıtlamak istercesi-ne bir yardımcı aracı da sisteme dahiletmiş. Başlat/Denetim Masası/Görünümve Temalar/Görüntü seçeneğine tıklaya-rak da ulaşabileceğiniz Görüntü Özellik-leri penceresinde Masaüstü sekmesi al-tında yer alan “Masaüstünü Özelleştir”düğmesine tıklayarak bu sihirbaza ula-şabilirsiniz. Burada “Masaüstünü ŞimdiTemizle” düğmesine tıkladığınızda, kul-lanılmayan masaüstü öğeleri bir klasöretaşınıp temizlik gerçekleştirilecektir. Budüğmenin hemen üstünde yer alan“Masaüstü Temizlik Sihirbazını 60 gün-

de bir çalıştır” seçeneğini kullanarak buişlemin 2 ayda bir yapılmasını da sağla-yabilirsiniz.

Görsel yönü ön planda olan XP al-tından Görüntü Özellikleri penceresiyardımıyla çok çarpıcı ve farklı temalarıyükleyip, Görünüm ayarlarıyla oynaya-

Masaüstü

Kaybolan Simgeler: Temiz bir masaüstü için Windows’un saklad›¤›simgeleri çok kolay bir flekilde geri getirebilirsiniz.

126



CHIP | EYLÜL 2002

rak çalışma alanınızı renklendirip, mo-notonluktan kurtarabilirsiniz. Daha ön-ceki işletim sistemlerinde de olan buözelliklere ek olarak Görüntü Özellikleripenceresinde Görünüm sekmesi altın-dan “Efektler” düğmesine tıkladığınız-da, ekran yazı tiplerinin kenarlarını da-ha yumuşak göstermek için kullanılanClearType adlı yeni bir özelliği de aktifhale getirebilirsiniz. Bu şekilde fontlarınkenarları gözünüzü daha az rahatsızedecek şekilde yumuşatılacaktır.

k

Üzerinde, Windows 95 sürümündenberi Windows’un en çok tıklanan tuşuolan Başlat tuşu ve bildirim alanını (sys-tem tray) barındıran görev çubuğu

Windows XP altında en fazla değişikliğeuğramış bölümler arasında yer alıyor.Bu yeniliklerin büyük bir çoğunluğu iseyine çalışma alanının daha verimli kul-lanılmasını hedefliyor. Şimdi önceliklegörev çubuğu’nun kendisine bakalım.

Görev çubu¤unda H›zl› Bafllat olmadan çal›flamayanlar için...

Ekranın alt kısmına baktığınızda HızlıBaşlat menüsünün akıbetinin de masa-üstü öğeleri gibi olduğu dikkati çekiyor.Bu menü de diğer eski sistemlerin aksi-ne default olarak kapalı geliyor. HızlıBaşlat ve benzeri menüleri açmak vediğer ayarlara ulaşmak içinse GörevÇubuğu’na sağ fare tuşu ile tıklayıpÖzellikler seçeneğini seçmek yeterlioluyor. Açılacak olan pencerede Görev

Çubuğu sekmesinde tüm ayarlar yer alı-yor. Öncelikle Görev Çubuğu görünümübölümündeki Hızlı Başlat’ı Göster seçe-neğini işaretleyerek bu menüyü geri ka-zanabilirsiniz.

Uygulamalar›n görev çubu¤u saltanat› art›k sona eriyor

Windows XP ile görev çubuğuna ekle-nen en çarpıcı özelliklerle ilgili ayarlarada bu pencere altından ulaşabilirsiniz.Burada “Benzer görev çubuğu öğelerini

grupla” seçeneği aktif olduğu sürece XP,aynı uygulamaya ait belgeleri tek biralan içinde görüntüler. Yani 4 adet Wordbelgesi açıksa, tümü tek bir alan içindetutulup açık belge sayısı da bu alan için-den kullanıcıya sunulur.

Bu alanların en sağında yer alan be-yaz oka tıklayarak, açılacak listeden di-ğer belgelere de hızlıca ulaşabilirsiniz.Bu özellik görev çubuğunu oldukça ra-hatlatıyor. Diğer taraftan ilk sırada yer

alan “Görev çubuğunu kilitle” seçeneği-ni iptal ederek daha serbest bir görevçubuğu da elde edebilirsiniz. Aynı uygu-lamaların gruplanması özelliğinden ya-rarlanmak için zaten bu kilidi kaldırma-nız gerekiyor.

System tray olmas› gerekti¤i gibi, art›k en sa¤da duracak

Windows XP, system tray’deki kullanıl-mayan öğeleri de gizleyerek, kullanıcı-nın rahat bir nefes almasını sağlıyor.

G ü n ü m ü z d eneredeyse ku-rulan her yazı-lımın systemtray’e bir simgeyerleştirmesin-den dolayı ka-baran bu bö-lüm, bu şekildesorun olmak-

tan çıkıyor. Burada bulunan simgelerisırf aktif olmadıklarında değil, her za-man gizlemek istiyorsanız bu durumdayine görev çubuğu ile Başlat Menüsüözellikleri penceresine başvurmak gere-kiyor. Bu pencereye görev çubuğuna sağtuş ile tıklayıp Özellikler seçeneğini se-çerek ulaşabilirsiniz. Önce bu pencerealtında Görev Çubuğu sekmesinde Bildi-rim alanı bölümünde yer alan Özelleştirdüğmesine tıklayın.

Daha Okunakl›

Fontlar:

Windows’un yenifont teknolojisiylemetinler hem daha okunakl› birhal al›yor hem defl›k görünüyor.

H›zl› Bafllat

Menüsü:

Al›flkanl›klar›ndanvazgeçemeyenler,masaüstü ö¤elerigibi kay›p olan bumenüyü de kolayca geri getirebilirler.

Görev Çubu¤u

Daha K›sa System Tray Menüsü:

Kullan›lmayan system tray ö¤eleri belirlibir süre sonra gizleniyor.

Benzer Uygulamalar›n Gruplan-

mas›: Windows XP benzer uygulamalar› tek bir bölüm alt›natoplayarak, kullan›c›n›n çal›flma alan›n› art›r›yor.

160

CHIP | EYLÜL 2002

128

Eski Bafllat menüsüne geri dönmek istiyor musunuz?

İsterseniz bu bağlantıları MSN Explorerve Hotmail gibi uygulamalara da yön-lendirebilirsiniz. Bunun için Başlat me-nüsüne sağ fare tuşuyla tıklayıp Özellik-ler seçeneğini seçin. Açılacak olan pen-cerede Başlat Menüsü sekmesi altında“Başlat Menüsü” seçili iken “Özelleştir”düğmesine tıklamanız yeterli olacaktır.Bu pencerede “Klasik Başlat Menüsü”seçeneğini seçerek isterseniz, eski alış-mış olduğunuz Başlat menüsüne de ge-ri dönebilirsiniz. Başlat MenüsünüÖzelleştir penceresi açıldığı zaman bu-radan Genel sekmesini seçin. Daha son-ra Başlat Menüsünde Göster bölümün-den browser ve posta uygulamalarınızıdeğiştirebileceğiniz gibi, seçimlerini ip-tal edip tamamen menüden kaldırılma-sını da sağlayabilirsiniz.

Bu bölümün hemen üstünden iseBaşlat menüsündeki sık kullanılan uy-gulamalar bölümünde kaç yazılım gös-terileceğini ayarlayabilirsiniz. Eğer baş-kalarının kullandığınız uygulamalarıgörmesini istemiyorsanız “Listeyi Sil”tuşu ile bu listeyi temizleyebilirsiniz.

Bafllat menüsündeki ö¤elerin gizlenmesi ve görüntülenmesi

Başlat menüsünün sağ tarafı ise dahaönce masaüstünde yer alan simgeleri veDenetim Masası, Ağ Bağlantıları, Yazıcıve Fakslar, Ara ve Çalıştır gibi standart

simgeleri bünyesinde barındırır ve bubölümdeki simgeleri de isterseniz aynıdiğer tarafta olduğu gibi açıp kapatabi-lirsiniz. Bunun için yine biraz önce yap-tığımız gibi Başlat tuşuna sağ fare tuşuile tıklayıp Özellikler seçeneğini seçin.Daha sonra “Özelleştir” düğmesine tık-layıp açılan Başlat Menüsünü Özelleştirpenceresinde Gelişmiş sekmesine gelin.

Ortada yer alan Başlat menüsü öğeleribölümünden Bağlantı ya da Menü ola-rak görüntüle şeklinde seçtiğiniz tümöğeler artık Başlat menüsünün sağ tara-fında yerini alacaktır. Genel sekmesindesık kullanılan uygulama listesini sildiği-niz gibi, bu sekmeden de sık kullanılanbelgeler listesini silebilirsiniz. Bununiçin benzer şekilde “Listeyi Sil” düğme-sine tıklamanız yeterli olacaktır.

Görev çubuğu üzerinde yer alan ve ye-niliklerden nasibini en fazla alan bö-lümlerden biri de Başlat menüsü. Masa-üstündeki öğelerin de buraya alınma-sıyla artık hemen her türlü iş için zo-runlu olarak tıklamanız gereken bu me-

nüyü açtığınızda, sanki farklı bir işletimsistemi ile çalışıyormuş izlenimine kapı-labilirsiniz. Ancak biraz daha detaylıbaktığınızda, bu bölümün aslında üze-rine çarpıcı yenilikler eklenmiş eski me-nüden çok da farklı olmadığını görecek-siniz.

Windows XP’de art›k her yol Bafllat menüsünden geçiyor

Başlat tuşuna tıkladığınızda, bu tuşunhemen üzerinde yer alan “Tüm Prog-ramlar” menüsünü kullanarak alıştığı-nız stildeki Başlat menüsüne ve bu me-nüde göremediğiniz diğer standart uy-gulamalara ulaşabilirsiniz. Artık 2 sü-tundan oluşan Başlat menüsünde enbüyük yeniliği ise sol taraftaki sık kulla-nılan uygulamalar bölümü oluşturuyor.Daha önceki sürümlerinde sık kullanı-lan belgelere hızlı bir şekilde ulaşmayıkolaylaştıran Windows’un yeni sürü-münde artık en sık kullandığınız uygu-lamalar da sistem tarafından algılanıp,her zaman elinizin altında oluyor. Ayrı-ca bu bölümün en üstüne internete veposta hesaplarınıza hızlıca ulaşmanıziçin Internet Explorer ve Outlook Exp-ress bağlantıları da eklenmiş.

Windows klasörlerindeki 2000 ve MEsürümleriyle başlayan gelişme, XP’de enüst noktaya ulaşıyor. Görselliğin yanı sı-ra fonksiyonel olarak da zenginleşen ye-ni klasörlerin artık içeriğine göre özel-leştirilmesi ya da 3. parti yazılımlara ge-rek kalmadan sıkıştırılması ve şifrelen-mesi de mümkün oluyor.

Windows XP 3. parti yaz›l›mlaraolan ihtiyac› iyice azalt›yor

Kurulduğu gibi donanımlarınızı oto-matik tanımlayan ve kullanıma hazırhale gelen Windows XP aynı zamanda

da en sık ihtiyacınız olan yazılımları de-fault olarak size sunabiliyor. Böylelikleeski sürümlerde olduğu gibi işletim sis-teminin kurulumunu takiben Winzip veACDSee gibi yazılımları kurmak içinharcanan zaman da yanınıza kar kalı-yor. Herhangi bir resim dosyasını üzeri-ne tıklayarak izlemenize imkan tanıyanWindows Resim ve Faks görüntüleyicisiPage UP ve Page DOWN gibi ACDSEEyazılımındaki kısayolların aynısını kul-lanıcıya sunarak, alıştıkları biçimde re-simler arasında tek tek gezmelerini sağ-layabiliyor.

Bafllat Menüsü

Klasörler

Uygulamalar›n Seçilmesi: Bafllat menüsünde görüntülenmesini istedi¤inizuygulamalar› bu menü alt›ndan seçebilirsiniz.

Gizlilik Önemliyse: Hangi uygulamalar›kulland›¤›n›z› di¤erlerinin görmesiniistemiyorsan›z Listeyi Sil tuflu ile listeyitemizleyebilirsiniz.



CHIP | EYLÜL 2002

Ayrıca istediğiniz dosyaları seçtiktensonra üzerlerine sağ tuş ile tıklayıp,Gönder menüsü altından “SıkıştırılmışKlasörler” seçeneğini seçtiğinizde deWindows XP bu dosyaları otomatik ola-rak ZIP haline getiriyor. Sıkıştırılmışnesneler üzerlerinde fermuar resmiolan bir klasör simgesi ile görüntüleni-yor ve Winzip yazılımına gerek kalmı-yor. Ek olarak sıkıştırılmış dosyalar kla-sör olarak algılandığı için, diğer klasör-lerde olduğu gibi içini açıp dosyalaraulaşmak, eklemek ve çıkarmak da sıra-dan bir işlem haline dönüşüyor.

Klasörleri içeri¤ine göre daha kullan›fll› hale getirebilirsiniz

Öncelikle temiz masaüstünüzde yeniboş bir klasör oluşturun. Bu haliyle her-hangi bir klasörden farkı olmayacaktır.Şimdi üzerine sağ tuş ile tıklayıp Özel-likler seçeneğini seçin. Karşınıza 3 sek-meden oluşan bir pencere gelecektir.Burada Özelleştir sekmesine tıklayarakklasörünüzü içeriğe göre değiştirebilir-siniz. Windows XP, her dosya türü içinkullanabileceğiniz standart klasörlerindışında resimler, fotoğraf albümü, mü-zik ve videolar için farklı türde klasör

seçeneklerini de kullanıcılara sunuyor.En üstteki “Ne tür bir klasör istiyorsu-nuz?” bölümünden bu değişikliği yapa-bilirsiniz. Bundan sonra seçiminize göreklasöre tıklandığı zaman açılan sağ tuşmenüsüne ek özellikler eklenecek veklasör içi görevler de klasörün türünegöre değişecektir.

Örneğin klasörü videolar için özel-leştirirseniz üzerine sağ tuş ile tıkladığı-nızda, listeye “Çalma listesine ekle” se-çeneğinin eklendiğini görebilirsiniz. Buseçenek ile tüm klasör içeriği Media Pla-yer’da açılacaktır. Klasörü açtığınızdada, sağ tarafta yer alan görevler bölü-münde video dolu bir klasöre uygulan-ması en mantıklı görevlere yer verilir.Bu da tümünü oynatma ya da onlarıCD’ye kopyalamak olabilir. Diğer klasörseçenekleri ise sizlere farklı görevler su-nacaktır.

Klasörü açmadan içinde ne oldu¤unu ö¤renin

Daha önceki sürümlerde de olan ön iz-leme seçeneği, Windows XP altında dayer alıyor. Böylelikle herhangi bir klasö-rün içine sağ fare tuşu ile tıklayıp Görü-nüm seçeneği altında yer alan “KüçükResimler” seçeneğini seçtiğinizde, kla-sör içindeki tüm resimlerin küçük önizlemelerine ulaşmanız mümkün olu-yor. Ayrıca Windows XP altında tümbunlara ek olarak klasörlerin içindekiresimlerin ön izlemeleri klasör üzerinede eklenebiliyor. Böylelikle klasör içinegirmeden 3 aşağı 5 yukarı, içinde hangiresimlerin olduğunu kestirebiliyorsu-nuz. Bu özellik sadece resimlerin değil,videoların ön izlemelerini de klasörüzerine ekleyebiliyor.

Klasörleri kendiniz de elle özelleşti-rebilmenize rağmen, aslında buna çokda gerek kalmıyor. Çünkü Windows XP,içeriğinin tamamı aynı türden oluşanklasörler için, bunu otomatik olarakgerçekleştirebiliyor. Tüm bunlara ekolarak eğer klasör resim klasörü olaraktanımlanmışsa, Görünüm özelliklerine“Film Karesi” seçeneği de ekleniyor.Klasör içine sağ tuş ile tıkladığınızdaaçılan menüde Görünüm altındaki“Film Karesi” seçeneğini seçin “KüçükResimler” seçeneğinden farklı olarak re-

simler alt bölümde yer alacak ve her re-sim üstte büyük olarak açılacaktır.

Dosyalar hakk›nda daha fazla bilgi vermek için XP göreve haz›r

Görünüm altından “Ayrıntılar” seçene-ğini kullanmayı tercih ediyorsanız, be-lirli dosya türleri için size çok daha fazlabilgi sağlayabilecek olan Windows XPoldukça hoşunuza gidecektir. Çünküdaha önceki Windows sürümlerine ekolarak XP altına video, resim ve müzikdosyaları için ek ayrıntılar da eklenmiş.Default olarak görüntülenmeyen buözelliklere ulaşmak için ayrıntılar bölü-müne sağ tuş ile tıklamanız yeterli ola-caktır. Bundan sonra bilgi almak istedi-ğiniz dosya türüne göre buradaki ek ay-rıntıları aktif duruma getirebilirsiniz.


Kiflisellefltirilmifl Klasörler: WindowsXP ile klasörleri, içeriklerinden en iyi flekilde yararlanmak için özellefltirmekde mümkün oluyor.

Klasörlerde

Ön ‹zleme:

Yeni sürümde küçükresimler özelli¤iklasör için de geçerlioluyor. Böylelikleklasör içindeki resimlerin ön izlemesine d›flardan daulaflabiliyorsunuz.

Windows XP’nin yeni kullan›c› arabi-riminde yer alan de¤ifliklik ve yenilik-ler, hem Professional hem de Homesürümlerinde yer al›yor. Ayr›ca kulla-n›c›lar fontlar›n kenarlar›n› yumufla-tan ClearType teknolojisine, çift mo-nitor ve gelifltirilmifl güç yönetimideste¤ine iki sürüm alt›ndan da ra-hatl›kla ulaflabilirler.

Sunucuya ba¤l› de¤ilken bile bafl-ka bir bilgisayar›n paylafl›m›ndakidosya ve klasörlere ulaflmak istiyor-san›z, Professional sürümü tercih et-meniz gerekecektir. Ayr›ca seçti¤inizdosya, uygulama ve di¤er kaynaklaraeriflimi s›n›rlamak ya da kullan›c›gruplar›n›n yönetimi üzerinde dahafazla kontrol sahibi olmak istiyorsa-n›z da, yine Professional sürümü ter-cih edebilirsiniz.

SÜRÜM DANIfiMANI

»Hangi sürüm hangiözellikleri içeriyor?


Ses Düzenleme Yaz›l›m›Soundtech Emagic Logic Audio Platinum 5.0

Emülatör Yaz›l›m›Connectix Virtual PC 4.3

Resim Düzenleme Yaz›l›m›Jasc After Shot PremiumEdition

Web Yay›nc›l›¤› Yaz›l›m›Serif Web Page Maker e-Design Studio

Sistem Yedekleme Yaz›l›m›Powerquest Drive Image2002

DVD Haz›rlama Yaz›l›m›Pinnacle Impression DVD-Pro2.2

132

131

CHIP | EYLÜL 2002

CHIP ONLINE

Ay›n ürünü hakk›nda dahafazla bilgiyi ve geçmiflsay›larda tan›t›lan ürünler-den baz›lar›n›www.chip.com.tr/yazilim adresinde bulabilirsiniz.

CHIP, yaz›l›mlar›n kalitesini 0 ile 10 aras›ndabir puanlama sistemiyle de¤erlendiriyor veburada ki üç kriter olan ifllevsellik, ergonomive kaynaklar 4:3:3’lük bir ortalamayla toplamde¤erlendirmeye giriyor.

Kriterlerden ifllevsellik, yaz›l›m›n konusun-daki görevini ne derece yerine getirebildi¤isorusuna cevap veriyor. Burada ne kadar azhata yapt›¤› ve ne kadar fazla özelli¤e sahipoldu¤u de¤erlendirmeye giriyor.

Ergonomide ise CHIP, yaz›l›m›n doküman-

tasyon ve kullan›fll›¤›n›n kalitesi de¤erlendiri-yor. Kullan›m kitapç›¤› ne kadar anlafl›l›r vekapsaml›? Online yard›m al›nabiliyor mu?Asistanlar mevcut mu?.. gibi sorulara cevaparan›yor. Kaynaklarda ise donan›mla aras›n-daki uyumlulu¤a puan veriliyor. Bu toplampuanlamadan sonra CHIP ayr›ca fiyat ve per-formans de¤erlerini tavan puan 100 üzerin-den de¤erlendiriyor. Bu de¤erlendirme yaz›l›-ma verilen paraya deyip deymedi¤ini gös-teriyor.

Yeni Yaz›l›mTESTLER‹

Yaz›l›m dünyas›ndaki firmalar, her geçen gün daha fazla özellik içerenyaz›l›mlarla kullan›c›lar›n karfl›s›na ç›k›yorlar. Bunlar aras›ndan en dikkatçekenleri, yaz›l›m testi sayfalar›m›zdan inceleyebilirsiniz.

■ ‹nternet kullan›c›lar› aras›nda sörf yapan-lar kadar web sayfas› tasarlayanlar›n yüzde-si de h›zla art›yor. Dolay›s›yla h›zla geniflle-yen bu pazardan yaz›l›m firmalar› da pay ka-pabilmek için sürekli yaz›l›mlar›n› güncelli-

yorlar. Bu ay inceledi¤imiz yaz›l›mlar aras›n-daki Flash animasyon program› Adobe Live-Motion, XML kodlama yaz›l›m› SoftQuadXmetal ve web sayfas› tasar›m paketi SerifWeb Page Maker e-Design Studio da bunlararas›nda yer al›yor. Ayr›ca bir resim düzenle-me yaz›l›m› olmas›na ra¤men Jasc’›n AfterS-

hot yaz›l›m› bile kullan›c›lara otomatik websayfalar› tasarlamak için çeflitli özellikler su-nuyor.

Yaz›l›m inceleme bölümümüzde bu ay,internet d›fl›nda multimedya konusunda daoldukça fazla yaz›l›m yer al›yor. Ses düzenle-me konusunda ay›n yaz›l›m› olarak da seçti-¤imiz Soundtech Emagic Logic Audio’›n yan›s›ra grafik konusunda ise eksiksiz bir multi-medya paketi olan Mindscape’in ExtremeMedia Digital Studio’su, dijital foto¤rafç›la-ra yard›mc› olacak Jasc’›n After Shot’› veDVD haz›rlamak için kullan›labilecek Pin-nacle’›n Impression DVD-Pro’su da dikkatle-ri üzerine topluyor.

Ayr›ca tüm bu yaz›l›mlara ek olarak Po-werquest’in içine Partition Magic yaz›l›m›n-dan baz› özellikleri de dahil etti¤i yeni sü-rüm Drive Image’e ve bilgisayar›n›z içindebirden fazla bilgisayar› sanal olarak çal›flt›r-man›za olanak tan›yacak olan Virtual PC ya-z›l›m›na da mutlaka bir göz at›n.


DE⁄ERLEND‹RME

TOPLAM CHIP PUANI


iyi (89–75 Puan)

orta (74–60 Puan)




F‹YAT/PERFORMANS


iyi (89–75 Puan)

orta (74–60 Puan)




130

Yaz›l›m Testi


CHIP | EYLÜL 2002

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

SOUNDTECH EMAGIC LOGIC

AUDIO PLATINUM 5.0

S‹STEM Win 98/ME/2000/XP

B‹LG‹ www.soundtech.co.uk/

F‹YAT 552 £

Pahal› Ama Profesyonel: Logic AudioPlatinum, Emagic’in sequencer portfö-yündeki en üst seviye yazılımlarındanbiri. Yazılım, ses ve midileri kaydedip,daha sonra bunları düzenlemenize veson haline getirmenize olanak tanıyor.Genel yapı üzerinde de değişiklikler ya-pan Emagic, yazılımı kullanımı daha ba-sit ve track tabanlı çalışacak bir hale ge-tirmiş. Daha önceki sürümlerde kullanı-cılar eğrileri kontrol etmek için HyperEdit penceresini açmak zorundayken,Platinum 5.0’da bu işlemi doğrudan hertrack’in ana düzenleme penceresindenyapmak mümkün oluyor. Yazılım içindeyer alan DeEsser özelliği, sestekihışırtıları ve gürültüleri kaldırırken, De-noiser efekti de kayıtlar üzerinde temiz-lik yapabiliyor. Tüm bunların yanı sırayazılımın ses motoru da elden geçirildiğiiçin artık 192 track'e kadar 24bit/96kHzseslerin çalınması da mümkün olabili-yor. Yeni sürümün göze batan tek deza-vantajı, bazı 3. parti yazılım firmaları ta-rafından hazırlanan VSTi (virtual studiotechnology instrument) plug-in’lerinindoğru çalışmaması.

Sonuç: Logic 5.0 ile Emagic, ortalamabir kullanıcıyı memnun edecek özellik-lere yer vermeye özen göstermiş. Tracktabanlı kullanım özelliğinin eklenmeside kullanımı önemli ölçüde kolaylaştır-mış.

P Rex 2.0 dosyalar›n› okuyabilmeP Güçlendirilmifl ses motoruM Baz› VSTi plug-in’lerinde sorun

Ses Düzenleme Yaz›l›m›

AYINÜRÜNÜ

09|2002

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

JASC AFTER SHOT

PREMIUM EDITION

S‹STEM Win95/98/ME/NT/2000/XP

B‹LG‹ www.digitalworkshop.com

F‹YAT 54 $

Amatör Dijital Foto¤rafç›lar ‹çin:

After Shot, aslında Paint Shop Pro’nundaha kısıtlı özelliklere sahip olan bir altsürümü olarak görülebilir. Yazılım için-deki karmaşık fonksiyonlar, gerçektençok basit kullanıcı dostu arabirimler ar-dına gizlenmiş. Kullanıcılar bu bölümdeyer alan arama motoru ile sabitdiskle-rinde resim aratabileceği gibi, resimlerhakkında daha fazla bilgiye de ulaşabili-yor. AVI film dosyalarını da destekleyenprogramda kırmızı göz hatasını düzelt-me, resim döndürme ve kırpma gibistandart özelliklerin yanı sıra renk doy-gunluğu, parlaklığı ve keskinliğini ayar-lama gibi gelişmiş özellikler de yer alı-yor. Ancak yazılım içinde sadece bir ön-ce yapılan işlem geri alınabiliyor, yaniçok adımlı geri alma özelliği desteklen-miyor. Dalga, balık gözü ve benzeri bir-kaç özel efekte sahip olan programda,bu efektlerin uygulanması sırasında re-sim ikiye bölünüyor ve böylece efektinsonuçlarını görmek daha kolaylaşıyor.Yazılımı kullanarak basit web sayfaları-nın oluşturulması bile mümkün oluyor.

Sonuç: After Shot, kullanılması kolay veamatör dijital fotoğrafçılar için ideal biryazılım. Yapı olarak Paint Shop Pro’yabenzeyen yazılım, profesyonellere ol-dukça basit görünebilir.

P AVI dosyalar› da destekliyorP Web sayfas› oluflturabilmeM Çoklu geri alma yok

Resim Düzenleme Yaz›l›m›

H eCHIP Code After Shot

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

CONNECTIX VIRTUAL PC 4.3

S‹STEM Win2000/ME/NT 4.0/XP

B‹LG‹ www.connectix.com

F‹YAT 199 $

PC ‹çinde PC: Adından da anlaşılabilece-ği gibi Virtual PC, bilgisayarınızın içindeyazılımsal olarak sanal bir bilgisayar da-ha çalıştırabilmeniz için tasarlanmış birprogram. Bu şekilde tek bir Windowsoturumu altında farklı işletim sistemle-rini kullanmanız mümkün olabiliyor.Yazılımı kurup çalıştırabilmeniz içinüzerinde SP6 yüklü Windows NT 4.0,ME, 2000 ya da XP işletim sistemine sa-hip olmanız gerekiyor. Oluşturacağınızsanal PC gerçek işlemciniz ile aynı iş-lemciye sahip oluyor. Ek olarak bir Intelanakart ile S3 grafik kartı da emüle edi-liyor. Eğer bilgisayarınızda CD-ROM yada disket sürücü varsa, bunlara erişmekde mümkün oluyor. Aynı şey seri, para-lel port ve ses kartı için de geçerli. Ayrıcayazılımın yazıcı ve ağ desteği de bulunu-yor. Yazılımı çalıştırdıktan sonra istedi-ğiniz işletim sistemini kurmanız gereki-yor. Ancak firma zaman kazandırmakiçin hazır kurulu işletim sistemi paketle-rini de sitesinden satıyor. Yazılımı kulla-narak birçok işletim sistemini aynı andakullanmak mümkün oluyor.

Sonuç: Bazı x86 özelliklerini kullananyazılımlar Virtual PC altında çalışmaya-biliyor. Bunun haricinde Windows sü-rümleri ile Linux altında çalışan hiçbiryazılımda sorun yaşanmıyor.

P Windows ME alt›nda çal›fl›yorP Kullan›lmas› ve ayarlar› kolayM Yüksek performans sa¤layam›yor

Emülatör Yaz›l›m›

H eCHIP Code VPC

132

CHIP | EYLÜL 2002

Yaz›l›m Testi


CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

S‹STEM Win 9X/ME/NT4.0/2000/XP

B‹LG‹ www.powerquest.com

F‹YAT 70 $

‹ki Program Bir Arada: Verilerinizingüvenliğini sağlamak Powerquest'inDrive Image’inin yeni sürümü olan 2002ile daha da kolaylaşıyor. Drive Image,daha önceki sürümlerinde de olduğu gi-bi yedekleme ya da sonradan kurtarmaamacıyla verilerinizin ya da sabitdiskini-zin bir kopyasını oluşturuyor. Başlama-ya karar verdiğinizde PC’niz otomatikolarak Dos modunda baştan açılıp, işle-me başlanılıyor. Bu aşamada bir sihirbazsize yardımcı oluyor. Ayrıca artık eskisürümlerde olduğu gibi sabitdiskinizdeyedekleme için gerekli olan yeni bölümüyaratmak için ek bir yazılıma da ihtiya-cınız olmuyor. Çünkü Drive Image2002, gerekli bölümlerin yaratılması içinPartition Magic’in bazı fonksiyonlarınıyazılım içine dahil etmiş. Bu yeni eklentiboş alanın yeniden kazanılması ve eskibir yedek bölümünün silinmesi gibi iş-lemleri de yerine getirebiliyor. Ancak birbölümün boyutlandırılması ve farklı birformata dönüştürülmesi için hala Parti-tion Magic’e ihtiyaç duyuluyor.

Sonuç: Eğer herhangi bir Powerquestyazılımına sahip değilseniz, Drive Image2002 gerçekten satın alınmaya değer biryazılım. Ancak eğer Partition Magic veDrive Image’i ayrı paketler olarak kulla-nıyorsanız çok da gerekli değil.

P Mükemmel Windows arabirimiP Partition Magic araçlar› eklenmiflM Ev kullan›c›lar› için çok az özellik var

POWERQUEST DRIVE

IMAGE 2002

Sistem Yedekleme Yaz›l›m›

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

SERIF WEB PAGE MAKER

E-DESIGN STUDIO

S‹STEM Win 9X/ME/NT4.0/2000/XP

B‹LG‹ www.serif.com

F‹YAT 40 $

Ucuz ve Kullan›m› Kolay: Serif WebPage Maker e-Design Studio gibi çokuzunca bir isme sahip olan bu yazılım,aslında firmanın düşük bütçeli web ta-sarım yazılımı olan WebPlus 7’nin birazdaha gelişmiş bir sürümü. Bu pakette ekolarak, çok geniş bir font ve clipart kü-tüphanesi ile yeni başlayanlar için sihir-bazların bulunduğu bir CD-ROM da yeralıyor. Sihirbazlar ise hem kişisel hem deticari sayfalar tasarlamak için birçokşablon içeriyor. Ancak ne yazık ki buşablonlar sitenin yapısı ve sayfaların bir-birleriyle olan bağlantılarını kullanıcıla-ra sunamıyor. Yeni eklenen tasarım araç-larının yanı sıra yazılımın metin ve gra-fik motorları da geliştirilmiş. Böylelikleyumuşak, anti-aliased metin ve grafikdosyaları da otomatik olarak oluşturula-biliyor. Yazılımın içine dahil edilmişolan yeni metin düzenleme modu Wri-tePlus, kullanıcılara otomatik tashih veimla kontrolü gibi güçlü araçların bu-lunduğu bir kelime işlemci sunuyor. Bu-rada yapılan değişiklikler gerçek zaman-lı olarak çalışma alanında izlenebiliyor.Ayrıca program sayfa üzerinde metinle-rin döndürülmesine, serbest çizgi ve eğ-riler çizilmesine de olanak tanıyor.

Sonuç: Microsoft'un FrontPage’i gibirakip yazılımlar, geniş web siteleri hazır-lamakta e-Design Studio’dan daha iyisayılabilir.

P Fiyat› çok uygunP Kullan›m› kolayM Profesyonel sayfalar için uygun de¤il

Web Yay›nc›l›¤› Yaz›l›m›

H eCHIP Code Drive Image

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

PINNACLE IMPRESSION

DVD-PRO 2.2

S‹STEM Win 98SE/ME/NT/2000

B‹LG‹ www.pinnaclesys.com

F‹YAT 353 £

Tek Bafl›na Yetersiz: Tüm diğer benzeruygulamaların aksine, çoklu ses ve videodesteği sunan ve alt yazı ile hareketli me-nüler hazırlayabilen Impression DVD-Pro, çok daha fazla profesyonel bir yazı-lım olduğunu gösteriyor. Ancak yazılımbir video düzenleme paketi değil ve vi-deo yakalama araçları da içermiyor. Do-layısıyla projede kullanılacak tüm içeri-ğin 3. parti yazılımlarla hazırlanması ge-rekiyor. Impression DVD Pro içinde sizeyön verecek herhangi bir sihirbaz ya daaraç da yer almıyor ve program çalışırçalışmaz menüler ile baş başa kalıyorsu-nuz. Yazılım DV AVI dosyalarını kabulediyor. Ancak MPV, M2V ve MP2 for-matında olma şartıyla bazı MPEG-2dosyalarını da sorunsuz bir şekilde aça-biliyor. Resim formatında ise JPG deste-ği olmaması bir dezavantaj. İki farklı vi-deo ve sekiz farklı ses kanalını destekle-yebilen yazılımla hazırlayacağınızDVD’ler içinde HTML sayfaları ya dametin dosyalarını kullanmak da müm-kün oluyor. DVD-Pro altından tasarımsırasında kullanılan her şeye tek bir pen-cereden kolayca ulaşılabiliyor.

Sonuç: Impression DVD-Pro 2.2’yi tekbaşına kullanmak mümkün değil ve eniyi sonucu almak için birçok ek yazılımada ihtiyaç duyuluyor. DVD hazırlamaüzerine sunduğu araçlar birçok rakibi-nin yanına bile yaklaşamayacağı türden.

P AC3 ses deste¤iM JPEG deste¤i yokM Kullan›m zor

DVD Haz›rlama Yaz›l›m›

Di¤er gereksinimlerimiz gibi sanat dal-lar› da art›k bilgisayar ortam›na tafl›n-m›fl durumda. Bilgisayarda resim vemüzik art›k gerçe¤inden daha kolay veçabuk yap›labiliyor. Gerçekteki tad›tam olarak yakalanmasa da bilgisayarkullan›c›lar› bundan gayet memnun.Profesyonel olmayan fakat herkesinkullanabilece¤i bir program olan FruityLoops birçok davul partisyonu içeriyorve bir araya getirdi¤inizde gerçektende üzerinde çok u¤rafl›lan parçalardan

ay›rt edilemiyor.

Geliflmifl ayarlar: MIDI, loop, delay

Program› ilk açt›¤›n›zda karfl›-n›za ç›kan ayarlar penceresin-den MIDI, WAV ayarlar› ileprogram›n genel ayarlar›n› ya-pabiliyorsunuz. Bu ayarlardan son-ra as›l önemli olan programdaki lo-

op, delay, MIDI, mikrofon, kanal vetempo gibi oldukça geliflmifl ve de-

tayl› ayarlar bulunuyor. Program›n içindeki onlarca tarzda ha-

z›r müzik dosyalar› ile program›n kullan›-m›n› daha kolay ö¤renebilirsiniz. Akustik

davuldan, tekno veya elektronik efektlergibi geliflmifl seslere ulaflabilir ve her biriiçin kanal ayarlar› yapabilirsiniz. Daha son-ra yapt›¤›n›z loop’lar› birlefltirebilirsiniz.Program›n bu demo versiyonunda kaydet-me seçene¤i bulunmuyor, fakat yapt›¤›n›zmüzikleri MP3, MIDI ve WAV halinde ex-port edebiliyorsunuz.

eeCCHHIIPP ‹‹ÇÇEERR‹‹⁄⁄‹‹

FrutiyLoopsDavulun sesi

eCHIP Eylül eCHIP içeri¤i

DivX, CD-R, UtilityÖdüllü programlar

HS ConverterBir inç kaç cm’dir?

Dijital DergilerKurslar›n tüm bölümleri

»»»»»

CHIP | EYLÜL 2002

Bu ay eCHIP her zamankinden daha da dolu.Müzik ve multimedya programlar›, masaüstüaraçlar›, internet yaz›l›mlar›, network araçlar›gibi her ay yer alan bölümler yan›nda birçokkonu bafll›¤›nda programlar sizleri bekliyor. CD-R ve DivX programlar›, yerli yaz›l›mlar, en iyi25 ücretsiz yaz›l›m ve ödüllü 10 program daeCHIP’te. Her ay son sürümlerini sizleresundu¤umuz Basic Kit içerisindeki programlarise sisteminizin her zaman ihtiyaç duyaca¤› veherkesin eli alt›nda bulundurmas› gereken programlardan olufluyor.

Ayr›ca CHIP TOP10 testlerinin nas›lyap›ld›¤›n› ve ürünlerin distribütörlerinin telefonlar›n› “Nas›l Test Ettik?” bölümünde bulabilirsiniz. CD ile ilgili herhangi birsorununuzu FAQ bölümünde arayabilir ve e¤erorada yoksa [email protected] adresine sorununuzu bildirebilirsiniz.

Eylül eCHIP ‹çeri¤i

Zengin ‹çerik: Bu ay eCHIP birçok konuda onlarca programla dolu.

FruityLoops

Davulun SesiKullan›m› kolay fakat detayl› ayarlara sahip bir program olan FruityLoops ilekendi parçalar›n›z› kendiniz yapabilirsiniz.

Davul Sesi: De¤iflik tarzlarda, gerçek bir davulda bulunan parçalar› kullanabiliyorsunuz.

134

eCHIP ‹çeri¤i


CHIP | EYLÜL 2002

Farkl› ülkelerdeki farkl› ölçü

birimleri ço¤u zaman kafam›z›

kar›flt›r›r. 3 inç kaç santimdi?

Veya 30 mil kaç kilometreydi?

Bu tür hesaplar için ajandala-

r›n arka sayfalar›ndan yarar-

lanman›za gerek kalmad› ar-

t›k. HS Converter ile ifliniz çok

kolaylaflacak. Programda ölçü

birimleri yan›nda, döviz çevi-

rimleri, Roma rakamlar› ve bil-

gisayar/elektronik ortamdaki

birimler bulunuyor. Fakat da-

ha çok ölçü birimlerine a¤›rl›k

verilmifl. Uzunluk, alan, hacim,

ak›flkan, kütle, derece, enerji,

kuvvet, güç ve bas›nç alt bafl-

l›klar›nda birimler yer almakta.

Program›n kullan›m› gayet ba-

sit. Yapman›z gereken sadece

çevirmek istedi¤iniz ölçü bi-

rimlerini seçmeniz ve birimler-

den birine elinizdeki say›y› gir-

meniz... Bu basit programda

bir de oldukça ayr›nt›l› bir he-

sap makinesi bulunuyor.

HS Converter

Bir ‹nç Kaç CM’dir?

DivX, CD-R, Utility

Ödüllü ProgramlarCD yazmak, birebir kopyala-

mak ve kendi CD arflivinizi

oluflturmak için gerekli yaz›-

l›mlar CD-R bölümünde...

DVD’den DivX format›nda s›-

k›flt›r›lm›fl video dosyalar› yap-

man›za veya varolan DivX vi-

deolar› düzenlemenize yara-

yan araçlar ise DVD’den RIP

bafll›¤› alt›nda eCHIP’te yer

al›yor.

Sizlerden gelen amatör ve-

ya profesyonel yaz›l›mlara da

birkaç ayda bir oldu¤u gibi bu

ay da yer verdik. fiu anda piya-

sadaki en iyi 25 ücretsiz prog-

ram ve ödüllü 10 shareware

eCHIP’te yer alan programlar

aras›nda. Bunlar hakk›ndaki

bilgiyi dergideki Shareware

bölümünde bulabileceksiniz.

Gün geçtikçe do¤rulu¤una

ve güvenli¤ine inan›lan Win-

dows2000’de yine de baz› gü-

venlik aç›klar›n›n bulundu¤u

kesin. Bu nedenle ServicePack

ad›nda ç›kan yamalar bu aç›k-

lar› kapatmakta oldukça yarar-

l› oluyor. Daha önce eCHIP’te

ServicePack 2’yi sizlere sun-

mufltuk. Oldukça büyük bir bo-

yuta sahip bu yama sizlerden

büyük ilgi görmüfltü. Yine siz-

lerden ilgi görece¤ini sand›¤›-

m›z SP3’te de oldukça önemli

güvenlik aç›klar› kapanacak.

Birim Dönüfltürücüsü: HS Converter ile tüm ölçüm birimlerini birbirleriyle karfl›laflt›rabilirsiniz.

SP3 Ç›kt›:

Service Pack3birçokWindows2000kullan›c›s›n›n içini rahatlata-cak.

Dijital Dergiler

Kurslar›n TümBölümleriBu ay dijital dergilerimizde

daha önceki aylarda yay›nla-

d›¤›m›z kurslar›m›z›n tüm bö-

lümlerini bulabileceksiniz.

Computer Easy’deki Bilgisayar

ve elektronik kursu Yar› ilet-

kenler ve Diyotlar’dan baflla-

yarak Dijital Elektronik ve Lo-

jik Kap›lara kadar 9 bölüm ha-

line yer al›yor.

Access Kursu, ASP Kursu,

XML Kursu, Studyo Web ve

Oyun programlama tüm bö-

lümleriyle bu ay Suxxess’de.

Tabii ki bu ayki konusu ODBC,

UDL, OLEDB Servis olan Marji-

nal adl› makale de Suxxess

içerisinde.

Yeni Windows 98 KursuAyr›ca bu ay www.interneti-

miz.com’da yer alan Windows

98 Kursu’nun da tüm bölüm-

lerini Computer Easy dergisin-

de bulabilirsiniz. Daha çok bil-

gisayara yeni bafllayan kulla-

n›c›lar› hedefleyen Windows

98 Kursu kurulumdan inter-

net entegrasyonuna kadar

Windows hakk›ndaki herfleyi

içeriyor.


136

CHIP | EYLÜL 2002

hi-t

ech

■ Ifl›nlanma mucizesini bilmeyen yok gibi-dir. Uzay Yolu dizisini izleyen herkesin bildi-¤i gibi, Kaptan Kirk’i, Spock’›, Dr. McCoy’uveya geminin di¤er mürettebat›n› uzay ge-misinin içinden bir gezegene, baflka bir uzaygemisine, gitmek istedikleri herhangi bir ye-re saniyeler içinde gönderiveren mucizevibir ulafl›m yöntemidir ›fl›nlanma. Ifl›nlanma(teleportation) kelimesi, asl›nda telecom-munication (iletiflim) ve transportation (ula-fl›m) kelimelerinin birlefliminden olufltu¤ugibi, tan›m› da bu iki kavram›n birleflmesin-den olufluyor.

“Teleportation” yani ›fl›nlanma, basitçebir maddenin ulafl›m›n›n telekomünikasyonyöntemleri ile gerçeklefltirilmesi olarak ta-n›mlan›yor.

Deneyler umut veriyor

IBM’de çal›flan bilimadamlar›n›n 1993’teortaya att›¤› teoriye dayanan Quantumbilgisayarlar fikri ›fl›nlanma konusundayap›lan ilk deneylerin kayna¤› oldu. ‹lk yap›-lan deneylerde ›fl›¤› oluflturan foton parçala-r›, deney düzene¤inin içindeki bir kap›danbir metre ötedeki baflka bir kap›ya gönderi-lebilmiflti.

Avustralya’da geçti¤imiz aylarda yap›lanve büyük yank› uyand›ran deneyde ise, kod-lanm›fl bir lazer ›fl›n› demeti, benzer bir yön-temle baflka bir noktada tekrar oluflturuldu-¤unda art›k kat› parçalar›n ›fl›nlanmas›ndanbahsedilmeye baflland›. Bu hedefe de ad›mad›m yaklafl›lmaya çal›fl›l›yor. Bilim adamla-r›n›n flimdiki hedefi, tam bir atomu ›fl›nlaya-

‹smi gündeme geldi¤inde, onu insanl›¤a tan›tan Star Trek (Uzay Yolu) dizisi

ile birlikte an›lmamas› imkans›z olan ›fl›nlanmayla süper bilgisayarlar

gelifltirilebilecek. Peki insan› ›fl›nlamak ne zaman mümkün olacak?

Ifl›nlanma Gerçek mi Oluyor?

Ifl›nla Bizi Scotty

Hi-tech Ürünler:Yeni teknoloji ürünleri

Robotlar›n Geliflimi:Ak›ll›, ö¤renebilen robotlar

138

140

137

CHIP | EYLÜL 2002

Haberler


bilmek. Böylece bir gün, kalem, ka¤›t,kutu, masa, sandalye ve elbette postazarflar›n› da ›fl›nlamak mümkün ola-cak. Zira bir atomu tam olarak ›fl›nla-mak mümkün olursa, o atomlar›n bir-

leflmesi ile oluflan kat› parçalar› da›fl›nlamak, art›k sadece bir zamanproblemi. Yine de bir insan›n ›fl›nlan-mas›n›n hala çok uzak oldu¤u konu-sunda herkes hemfikir.

‹nsan› oluflturan atomlar›n say›s›n›n28 s›f›rl› (yani milyar x milyar x milyar)boyutlarda olmas›, engellerden biri. Bukadar çok say›da atomu hesaplayabile-

cek ve hesaplar do¤ru bile olsa atomla-r› yok ettikten sonra tekrar oluflturur-ken, bir tek atomun yerini bile di¤eri ilekar›flt›rmayacak bir bilgisayar yaratma-n›n mümkün olmad›¤›n› hat›rlamak la-z›m. Hesaplaman›n mümkün olmas›için, kabaca, ›fl›k y›l› kadar zaman ge-rekti¤i konusunda herkes hemfikir,ama esas sorun insan›n atomlar›n› he-saplayabilecek bir ifllem gücüne ulafl-mak de¤il.

Ifl›nlanman›n yak›n gelecekte, bu-gün yaflayan insanlar için ifade edece¤ianlam, evrenin bir di¤er noktas›na sa-niyeler içinde seyahat etmek olmaya-

cak, ama insanlar masalar›n›n üzerindebelki yeni bilgisayarlar görebilecek, qu-antum bilgisayarlar ile tan›flabilecek,bilgisayarlar›n al›fl›lagelmifl ikili sistem-lerden, bit’lerden, atomlar›n ›fl›nlanma-s› ile oluflan “Qubit”li sistemlere geçti-¤ine, bugünkü bilgisayarlardan yüzbin-lerce kat daha h›zl› ifllem gücüne sahipoldu¤una tan›kl›k edebilecekler. Biratomu bir noktadan di¤erine ›fl›nlamakmümkün oldu¤unda -ki bilim adamlar›bunun birkaç y›l içinde gerçekleflmesinibekliyorlar- ifllemcilere kablolar üzerin-den elektrik sinyalleri göndermek yeri-ne, her biri bafll› bafl›na birer ifllemciolan atomlar ›fl›nlanacak. Üzerlerinde

bir ve s›f›rlardan oluflan kodlar yüklüatomlar, bilgisayarlar›m›z›n içinde ›fl›n-land›kça inan›lmaz ifllem güçleri ortayaç›kacak. ‹lk aflamada belki bu bilgisa-yarlar masaüstüne inemeyecek elbette,ama bu inan›lmaz ifllem gücü ile bugünbelki hayal bile edilemeyen yeni olas›-l›klar, yeni geliflmeler de gündeme ge-lecek.

‹nsan› ›fl›nlamak veya klonlamakAncak, bir noktada atomlar›na ayr›flt›-rarak yok edilen bir canl›y› baflka biryerde saniyeler içinde yeniden vücudakavuflturmak için gerekli olan teknolo-jiler ve donan›mlar gelifltirildi¤inde, bubilginin kötü niyetle kullan›lmayaca-¤›ndan da emin olmak gerekecek. fiid-det sicili hiç de temiz olmayan insano¤-

lunun saniyeler içinde yeni insanlar ya-ratma kapasitesini ordular kurmak içinkullanmayaca¤›n› bugün kimsesöyleyemez ama bilim adamlar›n›n ver-dikleri o tahmini “bir ›fl›k y›l›” süre so-nunda insanlar, bir canl›y› bir yerde öl-dürüp, baflka bir yerde klonlayarak ye-niden yaratman›n bugün düflünülmesibile a¤›r sosyolojik sonuçlar›n›, etikproblemlerini tart›fl›p çözümleyecek bi-linç düzeyine ulaflt›¤›nda, belki ruhla-r›ndaki fliddet dürtüsünden kurtulduk-lar›nda, ›fl›nlanmay›, sadece posta kart-lar› yollamak için kullanman›n da h›zlaötesine geçeceklerdir. ■

Cem fianc›, [email protected]

» Bilimadamlar›, insan› ›fl›nlaman›n

o insan› bir yerde öldürüp baflka bir yerde diriltmek

anlam›na geldi¤ini vurguluyorlar.

Quantum Parçac›klar›: Star Trek’teki›fl›nlanma fantezisinin gerçek olabilmesinisa¤layacak deneyler Quantum parçac›klar›ile yap›l›yor.

138

CHIP | EYLÜL 2002

Yüksek TeknolojiGeliflen teknolojinin en son örnekleri

Geceleri bar bar dolaflmak veya arkadafllarla masa

donat›p sohbete dalmak e¤lenceli olabilir. Ama

dönüflte otomobil kullanmak zorunda olan tedbirli

floförlerin tüm e¤lence boyunca ak›llar›nda bir soru

vard›r: “Acaba bu kadeh fazla olur mu?”. Küçük bir

alkolmetreyi otomobil anahtarl›¤› haline getiren bu

ürün, trafik kazalar› ile ünlü ülkemizde gerekli,

zorunlu bir donan›m haline gelmeli. Kullan›c›n›n

alkol oran›n› gösteren cihaz›n üzerindeki küçük

deli¤e hafifçe üflemek, alkol testi için yeterli oluyor.

Yine de uyaral›m, bir kadeh de olsa, alkol alacaksan›z

otomobil yerine taksi tercih edin.

Fiyat›: 5 pound

Bilgi için: www.boysstuff.co.uk

Drive Safe

Gece Hayat› Müdavimleri “Essential”

Dijital Dürbün

Gördü¤ünüzü KaydedinDijital bir kamera ile bir dürbünü birlefltiren bu ürün ile

amatör casuslar, pefllerinde olduklar› fleyi sadece görmekle

kalmay›p bir parmak hareketi ile belgeleyebilecekleri

gibi, arazi flartlar›nda da tek bir dürbünle bir noktaya

bak›p plan yapmaya çal›flan insanlar›n birbirlerine

yer iflaret etme azaplar› sona erebilecek. Bakt›¤›

yerin foto¤raf›n› çekecek kifli, bu foto¤raf üzerinden

gezi plan›n› di¤er arkadafllar› ile kolayca tart›flma

flans› yakalayabilecek. Dürbünü ve dijital kameray›

birlefltirmenin basit ama etkin bir fikir oldu¤unu kabul

etmek gerekir.

Fiyat›: 160 pound


Remote Jammer

Futbolsever ErkeklereÖzellikle evli çiftler aras›nda televizyonda kanal seçme sorunu

yafland›¤› s›kça dile getirilir. Beyler maç seyrederken, bayanlar›n

baflka bir kanala geçmek istemeleri bazen sonu ayr›l›klarla biten

kavgalarla neticelenebilir. Sorunlar›n› kavga ç›karmadan çözmeye

niyetli beyler için yeni bir cihaz yard›ma kofluyor. Yayd›¤› radyo

dalgalar› ile uzaktan kumandalar› çal›flmaz duruma getiren bu

avuçtan küçük cihaz›n varl›¤›ndan evin han›m›n›n haberi olmad›¤›

taktirde, beylerin “kumanda bozuldu” bahanesi ile maç› sonuna kadar

seyrettikten sonra, kumanday› tamir etmifl gibi yaparak kanal

de¤ifltirmek için devaml› yerinden kalk›p televizyona gitmeye

üflenebilecek efllerinin gözünde art› puan toplamas› da cihaz›n

yararlar›ndan biri.

Fiyat›: 5 pound


Finger BEATZ

Müzik EldiveniHerkes en az›ndan bir kez

kendini müzi¤e kapt›r›p ritim tutmufltur. Ancak

ritim tutarken havay› dövüyormufl gibi

hissetmek ve ellerinizden bekledi¤iniz

seslerin ç›kmamas› sinir bozucu olabilir.

Dinlenilen müzi¤e efllik etmek,

yarat›lan seslerle müzi¤e katk›da

bulunmak için kullan›fll› bir cihaz olan

FingerBeatz, parmaklar›n hareketlerini

analiz ederek, ritim tutup tempo

gelifltiriyor.

Fiyat›: 20 pound


CHIP | EYLÜL 2002

Thumbscript

SMS Ç›lg›nlar›na MüjdeCep telefonlar›nda SMS yazmak veya el bilgisayarlar›nda el

yaz›s› ile yazmaya çal›flmak, ço¤u insan için yorucu bir

u¤raflt›r. Yeni gelifltirilen bir sistem ilgi görürse, gelecekte cep

telefonlar› kadar avuç içi bilgisayarlarda da yeni bir yaz›

al›flkanl›¤› geliflebilir. Thumbscript ile, 9 tufltan oluflan klavye

üzerinde harflerin flekillerini 3 tufllu kombinasyonlarla çizerek

istenen mesaj yaz›labiliyor. Cihaz uygun aparatlarla cep tele-

fonlar›na veya el bilgisayarlar›na ba¤lanabiliyor.

Fiyat›: Belli de¤il

Bilgi için: www.thumbscript.com


Ürünler

139

CHIP | EYLÜL 2002

AAltın başlıklı robot, uzaydaki yolcu-luğuna hazırlanıyor. Tüm benzer-liğine rağmen “Star Wars” filmle-

rindeki bir klon savaşçısı değil o, aksineNASA’nın tamamen gerçek bir icadı. Bi-limkurgu uzayda gerçek olmaya başlıyor.NASA bir “robonot”u uzaya gönderdi-ğinde, etten ve kemikten oluşan meslek-taşlarının üzerinden tehlikeli görevlerialacak veya önceden öngörülmeyenolaylarda hemen duruma müdahaleedebilecek. NASA’daki mühendisler, ro-bonotlara ellerini bazen çok hassas, ba-zen de sert bir şekilde kullanmayı öğreti-yorlar. Dokunduğu yer, stereo kameratarafından başlığının önündeki siperinarkasından robota gösteriliyor. Ciddidurumlarda robotun her elle müdahale-si tam olarak yerine oturmak zorunda,aksi halde insan meslektaşlarını tehlike-ye atabilir. Mesela uzay istasyonunda ka-paklardan biri sıkıştığında, veya dışarıdabirdenbire tamir edilmesi gereken birşey olduğunda... Uzaydaki bir yolculuğasaatlerce hazırlanması gereken bir astro-notun aksine robonotlar, hemen uzayınderinliklerine adım atabilir ve çalışmayabaşlayabilirler.

Film yapımcısı ve yönetmeni George

RobotMucizesi

NASA Yapay Astronotlar Gelifltiriyor

Teknolojinin hemen hemen

baflka hiçbir alan›nda kurgu ve

gerçeklik aras›ndaki uçurum,

robotlar›n gelifltirilmesindeki

kadar büyük de¤ildir. Bilim

adamlar› hantal robotlar› daha

hareketli, becerikli ve ak›ll›

yapabilmek için var güçleriyle

çal›fl›yorlar.

140

141

CHIP | EYLÜL 2002

Robot Teknolojisi


Lucas bilimkurgu filmlerin-de, robotları ve makineleri

hareket ettirmekte veya uçurmakta şim-diye kadar hiçbir sorun yaşamamıştı.Buna karşın Amerikan uzay kurumununbugüne kadar astronotların yerine robotkullanmak konusunda işi hiç de kolaydeğildi. Sonuçta astronotlar uzun bir sü-re onlar için milli kahramandılar. Ancakteknolojik gelişmeler efsaneyi sonlan-dırmış görünüyor. Dünyanın çeşitliaraştırma şehirlerinde bilim adamları,robotları, işleri kendi başlarına hallede-bilmeleri için, yeterince zeka ve beceriy-le donatabilmek için çalışıyorlar.

Robotlar iflbafl›nda: Ak›ll› otonomsistemlerle uzaya yolculuk

NASA da artık önemli aşamalar kat et-miş görünüyor: Planlarına göre uzayda-ki tehlikeli hareketler gelecekte insanlartarafından değil, robonotlar tarafındangeliştirilecek. Ancak günümüzün ve ge-leceğin robot nesilleri için henüz dünyaüzerinde yapılması gereken çok iş var.Bir felaketten sonra enkaz ve harabealanlarında olduğu kadar, alışılmadıkveya tehlikeli günlük işlerde de robotla-rın kullanılması düşünülüyor. Hizmet vebakım robotları olarak akıllı makinele-rin parlak bir geleceğe sahip olacaklarıöngörülüyor. Almanya’da FraunhoferEnstitüsü’ndeki AiS, (Autonome intelli-gente Systeme/Akıllı Otonom Sistemler)robot teknolojisi alanında önde gelenaraştırma kuruluşlarından biri. SanktAugustin’deki Schloss Birlinghoven’dabilim adamları kendi inşa ettikleri yara-tıklara yaşam veriyorlar. Bu kuruluşun

özelliği şu: Kendi başlarına belli işleri ya-pabilen ve telsiz bağlantısı olmayan,kablosuz robotlar.

Enstitünün çoğu koridorunda cam-dan, büyük kapılar otomatik olarak açı-lıyor. Robotlar kapıları telsiz sinyaliyleaçabiliyor ve bina içinde serbestçe hare-ket edebiliyorlar. Mesela Kurt: Altı teker-leğiyle, bildiğimiz tipik robotlara pekbenzemiyor. Daha çok uzaktan kuman-dalı, büyük bir oyuncak arabaya benzi-yor. Ancak Kurt kendiliğinden AiS için-de kendi yolunu bulabiliyor, dışarıdanherhangi bir müdahale veyakumanda sinyalleri olmadanda. Kurt, Kanaluntersuc-hungs-Roboterplattform’un(Kanal Araştırma-RobotPlatformu) kısaltması. Buaraç ilk olarak lağım kanalla-rında sorunlu yerler olup ol-madığını araştırmak için ta-sarlanmış. Ancak bilimadamları zamanla, içinde ha-reket etmesi zor bu kanalla-rın Kurt’un hareket kabiliyet-lerine uygun olmadığını vebu iş için başka bir robot ge-liştirilmesi gerektiğine kararvermişler. Böylece Kurt’a ye-

ni bir görev verilmiş: Artık, mümkünolan her amaç için test platformu olarak,araştırma ve eğitim için çalışıyor. Aşağı-da, borulardaki kaygan işler için de yıla-na benzer bir araç kullanılıyor şimdi.Makro, iki metre uzunluğunda ve 50 kg.ağırlığında, bir ICE gibi iki kafası olan veileri geri hareket edebilen bir robot. İkikızılötesi ve bir ultrases sensörü, bir la-zer projektörü ve kafa üzerindeki iki ka-mera yılanın lağım kanalı içinde yolunubulabilmesini sağlıyor. Test amaçlı ola-rak bilim adamları enstitünün bir çayır- k

Robot Futbolcular:

Robotlar aras› futbolturnuvalar› son

zamanlarda oldukçagözde. Futbol robotlar›,

sensörler sayesinde oyunalan› üzerinde yönlerini

bulabiliyor ve toputan›yabiliyor ve birbirleri

aras›nda haberlefliyor,pozisyonlar›n› ve izlenimlerini

bildiriyor ve böylece yard›mlaflmal›bir oyun oynayabiliyorlar. Birbiriyle

yard›mlaflan ilk robotlarendüstride

kullan›lmaya baflland›,ancak burada

oynamalar›na izin yok.

Robotex 2002: Japonya’n›n Yokohoma kentinde düzen-

lenen Robotex 2002Fuar›’nda ziyaretçiler en yeni

robot teknolojileriyletan›flma f›rsat›n› buldular.

FUTBOLCULAR

124

CHIP | EYLÜL 2002

142

Robot Teknolojisi


lığı üzerinde kanalizasyon sisteminin birbölümünü tekrar inşa etmişler, buradayarı sürünen, yarı hızlı hareket eden ro-bot test ediliyor. Bir yılanın pullarınımekanik olarak tekrar inşa etmek çokzor olduğu için, küçük tekerlekler yapaysürüngenin hareket etmesini kolaylaştı-rıyor. Beton borular arasında henüzsadece bir prototip hareket ediyor.Bu prototipin takipçisi ek olarak birlazer optiğine sahip olacak ve boru-lardaki çatlakları yoklayabilecek.Ayrıca su geçirmez ve patlamalarakarşı korunaklı (metan gazı yüzün-den) olacak.

Robotlar ödüllendirme vecezaland›rmayla ö¤reniyorlar

Yılan benzeri robotların, deprem sonra-sında enkaz altında kalanların aranmasıiçin de kullanılması düşünülüyor. “11Eylül saldırısı, günümüzde felaketlerdekullanılabilecek robotların olmadığınıgösterdi” şeklinde bir açıklamada bulu-nuyor AiS çalışanı Dr. Bernhard Kla-aßen. Bu tip aygıtların ekstrem durum-larda kullanılması mantıklı olabilir, an-cak hazır düşüncelere rağmen geliştiril-meleri zor ve zahmetli. Ayrıca bu iş içingerekli paranın eksikliğinden de söz edi-yor Dr. Klaaßen.

Uzaktan yönetim olmadan kendili-ğinden hareket edebilen ve iş yapabilenkomplike robotlar klasik programla-

mayla yaşama hazırlandırılmıyorlar,bunlar kendilerinden talep edilen bece-rileri kendi kendilerine öğrenmeliler.“Bunu ödüllendirme ve cezalandırma ileonlara öğretiyorum” diye robot kontrolmimarilerinin çalışma şeklini açıklıyorfizikçi Ralph Breithaupt. Pratikte robot,

mesela bir duvara tosladığında eksi 100puan alıyor veya kendisini hedefe yak-laştıran her adım için artı puanlar alıyor.Robotlara özgü bu eğitime “reinforce-ment (destek güç)” öğrenme deniliyorve bu komplike sistemlerde de öncedenbelirlenmiş davranış örneklerinin sade-ce küçük bir kümesini içeriyor. Sinirselağlar üzerinden robot daha sonra dahaetkileyici etkinlikleri de öğrenebiliyor.

8 bacakl› “Scorpion” Marsgörevine haz›rlan›yor

Breithaupt’un robotları dört, altı veyasekiz bacaklı hareket edip koşan maki- k

Mars Robotu: Dr. FrankKirchner “Scorpion”ad›ndaki robotuyla Mars’taki olas› bir göreviçin haz›rlan›yor. Teksasçöllerinin hareket edilmesi zor yüzeylerindedi¤er robotlardan dahafazla ilerlemeyi baflaran“Scorpion”, uzaya ç›kmakiçin di¤erlerine göre dahaflansl›.

neler. Daha basit olan alıştırmalardanbiri, düz yürümek. Fizikçi kertenkeleyebenzeyen bir robotla bunun tanıtımınıyapıyor. Yapay hayvanın dört bacağı, ha-reketli bir “sırt kası” ve kafasına yerleşti-rilmiş bir kamerası var. Verilen talimat-ları kısa bir C++ programı üzerinden

alıyor. Açıldıktan sonra bir dakika sürey-le çırpınıyor ve kendi kendinin görünü-şünü çiziyor. Daha sonra hangi hareketimkanlarının olduğunu ve bunlarınhangi etkilere neden olacağını algılıyor.60 saniyelik hesaplama süresinden sonraelektromotorlar dönmeye başlıyor ve ro-bot hemen yürümeye başlıyor. Genetikalgoritmalar sayesinde bacaklar yürü-meyi öğrenmiş. İleri doğru koşmayı sağ-layan hazır bir program için bir bilgisa-yar yaklaşık olarak yarım gün hesap yap-mak zorundadır. Bu öğrenme yöntemi-nin bir diğer avantajı ise robotlarınkomplikasyonların da üstesinden gele-

Eski Roma’daki gibi, ancakinsanlar›n de¤il, robotlar›nköle oldu¤u bir düzen kurmak istiyoruz.

Profesör Gerd Hirzinger, DLR (Oberpfaffenhofen)

»

»

DÖRT PARMAKLI EL

Parmak Ucu Hassasiyeti: Oberpfaffenhofen’da gelifltirilen dört parmakl› el, sensörler ve torklarla neyi, nas›l tuttu¤unu “hissediyor”. Stereo resimler ve force feedback ile bu bilgiler, kontrol merkezindeki çal›flana iletiliyor.

araç sırt çantasında Scorpion’u taşıyabi-lir ve araç Mars yüzeyinde hareket ede-meyecek veya ilerleyemeyecek bir duru-ma geldiğinde Scorpion araçtan ayrıla-bilir ve yola devam edebilir. Yere dahasağlam basmasını sağlamak için robotsekiz bacaklı olarak geliştirilmiş. Önde-ki iki bacak tutunmayı sağlayacak kollarolarak kullanılsa da, mesela yer örnekle-ri almak için, araç dengesini kaybetmi-yor. Dünyadan uzakta iş görebilen ro-botlar, Münih Oberpfaffenhofen’dakiAlman Hava ve Uzay Kurumu’nun(DLR) Robotik ve Mechatronik Ensti-tüsü’nde geliştiriliyor. Profesör GerdHirzinger ise başka konsepti izliyor. Ya-pay zeka ile robonotların daha akıllı vebecerikli hareket etmelerini sağlamakyerine, makineleri sensörlerle daha akıl-lı yapmak istiyor.

Sinyallerin robota geri dönmesi, de-ğişen durumlara karşı robotun çabukadapte olmasını sağlıyor. Robot enstitü-sünün uzay yolculuğu merkezinde geliş-tirilen yapay kolların ve ellerin, endüst-rinin hareketli üretim bantlarındaki be-ceriksiz yerleştirme makineleri ile çokaz ortak yanı var. Bunlar hafif ve filigran

126

CHIP | EYLÜL 2002

144

bilmesi, mesela robotun bacaklarındanbiri bloke olmuşsa.

Robot kertenkele, tüm bacakları blo-ke olduğunda sürünebiliyor, robot budurumda başka bir hareket düşünüyor,bu da fizikçileri robot evrimi üzerindeteşvik ediyor: Bir balık sadece sırt kasla-rı ve yüzgeçleriyle karaya sürünmüş ola-bilir. Robotik sayesinde bu tip mümkünolan gelişme adımları, uygun fosillerhenüz bulunmamış olsa da, gerçekleşti-rilebiliyor. Schloss Birlinghoven’daki bi-lim adamları, robotlarının gelişimi içindoğayı gözleyerek, bilinçli bir şekilde il-ham alıyorlar. Bu araştırma dalına “bi-omimetik” deniliyor. Sekiz bacaklı yü-rüyen makine “Scorpion” da bu şekildeoluşmuş.

Bu robotun bir sonraki Mars göre-vinde, kızıl gezegen üzerinde hareket et-mesi zor alanları keşfetmek için şansı

yüksek. Bu projenin finansmanında, di-ğer sayısız uluslararası rakip projede ol-duğu gibi, NASA büyük bir katkıda bu-lunmuş. Geliştiriciler robotlarıyla bir-likte sıkça Teksas’a çağrılıyorlar ve ro-botlarının kendilerine yabancı olan birparkurda neler başardıklarını gösterme-leri isteniyor. Bu parkur bir golf sahasışeklinde inşa edilmiş, bir engelden diğe-rine geçiliyor. Ancak şikanlar o kadarfarklı ki, şimdiye kadar hiçbir robot,hepsini birden geçmeyi başaramamış.AiS’den Dr. Frank Kirchner yarışta iyibir yerde, onu sıkça Scorpion’u ileBonn’daki Ren nehri kıyısında antren-man yaparken görmek mümkün.

‹nsan kolu gibi hareket edebilenrobot kollar›

NASA’nın planları, tekrar Rover gibi biraracı Mars’a yollamayı öngörüyor. Bu k

1769 Türk

Bu flah makinesi flah oynayan bir robot de¤ildi ve hileliydi, ancak ak›ll›makineler hayal eden insanl›k rüyas›n›n ilk örneklerinden biri.

1959 Robot Kolu

Unimation, otomobil endüstrisiiçin ilk robot kolunu gelifltirdi.1978’den beri evrensel olarakprogramlanabiliyor.

1968 Walking Truck

Bir bilgisayar, General Electric’in Pentagon için gelifltirdi¤i bu insan tafl›yan dört bacakl›n›n bacak hareketlerini kontrol ediyor.

1997 Mars Rover

NASA’n›n Pathfinder görevindearazi üzerinde hareket edebilenrobot, resimler çekip bilimselaraflt›rmalar yapt›.

ROBOTLARIN GEL‹fi‹M‹

Robot Teknolojisi


128

CHIP | EYLÜL 2002

146

Robot Teknolojisi


2000 Kismet

Yapay zeka sayesinde MIT’in burobotu insan duygular›n› anlayabiliyor ve kendisi de duygular›n› gösterebiliyor.

ROBOTLARIN GEL‹fi‹M‹

1999 Aibo

Sony’nin ileri teknoloji ürünü bu oyunca¤›, herkesin kullanabilece¤i veö¤renebilen bir robot. Robotun günümüzde üçüncü nesli de gelifltirildi.

ğunu tam olarak his-sedebiliyor. Bilimadamları buna “tele-presence (uzaktan varolma)” diyorlar.

“Enformatik, ma-kine mühendisliği veelektronik işbirliğiylebirlikte yeni altın saat-lerini yaşıyor”, diyorHirzinger ve gele-ceğin sadece IT’yeait olmayacağınıd ü ş ü n ü y o r .Oberpfaffenho-fer’dakiler 1993yılında ilk robot-larını uzaya gön-dermişler ve NA-SA mühendisle-riyle olan yarışta öndeolmanın mutluluğunu yaşıyorlar. NA-SA’nın robonotu kafa, gövde ve uzay ge-misine bağlanmak için bir bacağın dı-şında her birinde beş parmak olan iki dekola sahip. Bunlar gerçi daha insani gö-rünüyorlar, ancak Almanların dört par-maklı eline göre daha az iş yapabiliyor-lar.

Oberpfaffenhofen’da şimdilerde ge-liştirilen, yeni bir robot kolu iki yıl için-de uluslararası uzay istasyonu ISS’dekullanılacak. Bu kol, bir insan kolu gibiyedi farklı hareket olanağına sahip (res-me bakınız) ve böylece bir insan kolugibi esnek ve becerikli bir şekilde hare-ket edebiliyor.

Uzaydaki kullanım için burada bi-linçli bir şekilde geliştirilen şeyler, bir-kaç yıl içinde dünya üzerindeki yaşamı

da kolaylaştıracaklar. Gerd Hirzinger’intasavvurlarına göre robotlar insanlarınüzerinden giderek daha fazla iş alabile-cekler. “Bizim vizyonumuz, eski Ro-ma’daki gibi bir düzen kurmak, ancakinsanların değil, robotların köle olduğubir düzen.” Hirzinger’in tahminine göre10 ila 20 yıl arasında servis robotları,yaşlı ve engelli insanların her an hizme-tinde olabilirler.

Ak›ll› robotlar günlük yaflam›n bir parças› oluyorlar

Cerrahi de robotik sayesinde değişe-bilir, bugün mümkün olandan çok dahaküçük müdahaleler robotik sayesindegerçekleştirilebilir. Minimum müdahalegereken cerrahide uzaktan yönetimledoktorun yapması gereken tek şey elle-rini oynatmak, robot kolları böylece kü-çük açıklıklar arasından gerekli operas-yonu yapabilir.

İnsanların robotlarla birlikte çalış-mak oldukları yerde çok fazla parmakucu hassasiyeti gerekiyor. Uzay araştır-maları soft-robotu geliştirdi, bu robotdik kafalı bir şekilde hareket etmiyor,aksine laftan anlıyor ve insan meslektaş-ları tarafından kibarca kenara itilebili-yor. Japonlar başka bir yol izliyorlar:Robotun akseptansını, onları oyun ar-kadaşları olarak kullanarak artırıyorlar.Sony’nin Aibo’su gibi eğlence robotları,robotların günlük hayatta daha fazlakullanılabilmeleri için önayak olmuşdurumdalar. ■

MF / Ufuk Yamank›l›ço¤lu, [email protected]

(telli) bir şekilde yapılmışlar. Bunlar oan ne yaptıklarını çok iyi “biliyorlar”.Birçok sensörün yanında bir de tork(dönme anı) düzeneğine sahipler, budüzenek sayesinde o an neye dokun-duklarına dair bir bilgileri olabiliyor.Ortama uyguladıkları kuvveti hissede-biliyor ve bu esnada nasıl bir dirençlekarşılaştıklarını da algılayabiliyorlar.Hirzinger, bu düzeneğin ne kadar iyi ça-lıştığını, enstitünün meşhur bir icadıolan “dört parmaklı el” ile gösteriyor. Buel bir bardağı dikkatli bir şekilde tut-makla kalmıyor, aynı zamanda Hirzin-ger’in kendisine fırlattığı topları da tu-tabiliyor. “Gerçek zamanlı kumanda he-yecan verici bir olay” şeklinde bir yo-rumda bulunuyor atıcı, tutucusuna gu-rurlu bir bakış fırlatarak.

Topun bir kamera tarafından sağla-nan resimleri gerçek zamanlı olarak iş-leniyor, izleyeceği yol tahmin ediliyor veel uygun bir konuma yerleştiriliyor. To-pu ne zaman kavraması gerektiğini sen-sörler tarafından kaydedilen torkla his-sediyor. Robot eli gerçi halen insan elinerakip değil, ancak uzay elbisesi içindekibir astronotun kalın örtüsü içindekieliyle yarışabilir. Uzayda robot kolları-nın kendi başlarına hareket etmeleri sa-dece birkaç rutin hareketle sınırlı ola-cak. Hareketler büyük ölçüde dünyadankumanda edilecek.

Ancak burada da ileri teknoloji işiniçine giriyor: Kontrol merkezinde robo-ta kumanda eden kişi, stereo sinyaller veforce feedback ile robotun o anda neyaptığına dair doğrudan bir izlenim el-de ediyor. Kendi elleriyle veri eldiveniiçinde robotun o anda neye dokundu-

Hafif ve Hareketli:

Yedi eklemle Oberpfaffenhofen’dakiyeni robot kolu bir insan kolu kadar serbest hareketli.Uzaydaki kullan›m içinkola farkl› “el bilekleri” monte edilebiliyor.

ROBONOTUN KOLU

CHIP | EYLÜL 2002


Sürpriz Yumurta:Reg Cleaner’dan özlü sözler

Ay›n Hatas›:Yetersiz güç sorunu

Sorunsuz CD Yazma:Profesyonel ipuçlar›

Tips&Tricks:Windows, uygulamalar...164

150

149

149

prat

ik■ Di¤er programlardan farkl› olarak, iflletimsistemini istedi¤iniz gibi biçimlendirmekpek kolay de¤ildir. E¤er Windows XP’ninBafllat menüsünden memnun de¤ilseniz,afla¤›daki ifllemleri uygulayarak isteklerinizdo¤rultusunda düzenleyebilirsiniz.

Windows XP Pprofessional

Windows XP Professional sürümündeki Bafl-lat menüsünü iflletim sisteminin bir parças›olan Grup ‹lkesi arac›n› kullanarak rahatl›klade¤ifltirebilirsiniz. Grup ‹lkesi penceresineulaflmak için Bafllat/Çal›flt›r komutu ile ekra-na gelen pencereye “gpedit.msc” yazd›ktansonra Tamam dü¤mesine t›klay›n. fiimdi ek-rana gelen pencereden Kullan›c› Yap›land›r-mas›/Yönetim fiablonlar›/Bafllat Menüsü veGörev Çubu¤u anahtar›n› aktif hale getirin.Bafllat menüsünü de¤ifltirmek için kullanabi-lece¤iniz tüm seçenekleri burada bulabilirsi-niz. ‹stedi¤iniz ö¤eleri aç›n ve Etkin seçene¤i-ne t›klay›n. Ekrana gelen iletiflim penceresiniTamam dü¤mesine t›klay›p kapatarak, yapt›-¤›n›z de¤ifliklikleri onaylayabilirsiniz.

Windows XP Home Edition

Buna karfl›l›k Windows XP Home Edition sa-hipleri Kay›t Defteri’nde çal›flmak zorunda-lar. Bafllat/Çal›flt›r/Regedit/Tamam komutu-nu kullanarak Kay›t Defteri Düzenleyicisi’niçal›flt›r›n ve ekrana gelen penceredeki“HKEY_CURRENT_USER\SOFTWARE\Micro-soft\Windows\CurrentVersion\Polici-es\Explorer” anahtar›n› aktif hale getirin.fiimdi bu anahtar alt›nda “1” de¤erine sahipbirkaç yeni ö¤e oluflturman›z gerekiyor.

Bunun için pencerenin sa¤ taraf›ndaki boflalana farenin sa¤ dü¤mesini kullanarak t›k-lay›n ve aç›lan nesne menüsündeki Ye-ni/DWORD De¤eri komutunu çal›flt›r›n. Ör-ne¤in, Bafllat menüsündeki Oturumu Kapatdü¤mesini kald›rmak için yeni oluflturdu¤u-nuz ö¤eye isim olarak “StartMenuLogOff”verin. Daha sonra bunun üzerine iki kere t›k-lay›n ve De¤er Verisi kutusuna “1” yaz›n.

Belgelerim klasörünü “NoSMMyDocs” veEn Son Kulland›klar›m ö¤esini de “NoRecent-DocsMenu” DWORD de¤erlerini kullanarakBafllat menüsünden ç›kartabilirsiniz. E¤er

bilgisayar›n›z bir a¤a ba¤l› de¤ilse, A¤ Ba¤-lant›lar›m ö¤esine de ihtiyac›n›z olmayacak-t›r. “NoNetworkConnections” de¤erini kulla-narak bu ö¤eyi de tarihe kar›flt›rabilirsiniz.Bilgisayar›n Kapat dü¤mesini “NoClose”,özel olarak haz›rlanan Intelli menülerini “In-tellimenus” ve kendi isminizi de “NoUserNa-meInStartMenu” de¤erlerini kullanarakWindows XP Bafllat menüsünden ç›kartabi-lirsiniz. Ancak baz› komutlara sadece bu me-

nü üzerinden ulaflabilece¤inizi göz önündebulundurmal›s›n›z. Örne¤in, Çal›flt›r komutuolmadan Kay›t Defteri’ne buradan ulaflama-yaca¤›n›z için ileride “C:\WINDOWS” klasörüile çal›flman›z gerekecektir. Bu program› an-cak orada bulabilirsiniz. Bunun için masaüs-tüne bir k›sayol oluflturmak size zaman ka-zand›racakt›r. fiayet Çal›flt›r komutuna ihti-yaç duymayaca¤›n›zdan eminseniz “NoRun”de¤erini kullanabilirsiniz.

‹leride fikrinizi de¤ifltirir ve yapt›¤›n›z de-¤ifliklikleri geri almak isterseniz, panik yap-man›za gerek yok. Biraz önce oluflturdu¤u-nuz tüm ö¤elerin de¤erlerini “0” olarak de-¤ifltirin veya silin. Bunun sonucunda Bafllatmenüsü eskisi gibi görünecektir.

Ay›n CHIPucu

H›zl› Bafllat MenüsüWindows XP’nin Bafllat menüsünü düzenlerken, gereksiz ö¤eleri nas›l

kald›rabilece¤inizi bu ipucundan ö¤renebilirsiniz.

Kiflisel: Kay›t Defteri’ne yap›lacak birkaç eklenti ile Home Edition’›n Bafllat menüsünüistedi¤iniz gibi de¤ifltirebilirsiniz.

148

‹puçlar›


CHIP | EYLÜL 2002

Yetersiz Güç Aç›l›fl› Yavafllat›yor

Bir donan›m hatas› sinirinizi mi bozdu, hemen bize iletin: CHIP Yaz› ‹flleri,Donan›m Hatas› bafll›¤› ile Piyalepafla Blv., Zincirlikuyu Cad. Ün ‹fl MerkeziN0:231/3 80380 Kas›mpafla/‹stanbul veya [email protected] adresinesorular›n›z› gönderin.

ricinde eski ISDN kart›n›n da sabitbir kesme iste¤ine ayarlanmas› s›-k›nt› yarat›yormufl.

Hata Tespiti: Sistem, ilk bafltatest laboratuar›nda da sorunsuzolarak çal›flt›. ‹lk tepkisini bilgisa-yara bir yükleme testi uygulad›¤›-m›zda ve test program› 3D Mark2000’in bir sonsuz döngüsünü ça-l›flt›rd›¤›m›z zaman verdi. Sistemherhangi bir aç›klama yapmadankapand› ve bilgisayar yenidenaç›ld›.

Sonuç: Kendi aram›zda sorunüzerine uzunca bir süre tart›fl›p,baz› tezler ortaya att›k. Ard›ndan,bilgisayar›n güç kayna¤›n› söktükve üzerindeki aç›klamalar› incele-meye ald›k. Kasan›n güç kayna¤›250 watt’l›kt›. Orijinal güç kayna-¤›n› 300 watt’l›k ile de¤ifltirdiktensonra, bilgisayar 24 saatlik çal›fl-ma testinden de baflar›yla ç›kt›.

S‹Z DE KATILIN!

33 Siz de komik birhata veya sürpriz biryumurta (easter egg)bulduysan›z, ekrangörüntüsü (screenshot) ile [email protected] adresine gönderin.Yay›nlanan her ipucu için 10 milyon TL.kazanabilirsiniz.

AYIN HATASI

Sürpriz Yumurta

RegCleaner’dan Özlü Sözler

Problem: Bir okuyucumuz uzun süre tered-düt ettikten sonra, sahip oldu¤u Pentium II’si-ni çürü¤e ç›kartmaya ve yerine modern birAthlon sistemi kurmaya, ama gereksiz harca-malardan kaç›nmak için, eski sistemine aitATX kasay› ve sürücülerini kullanmaya kararvermifl. Önceleri bilgisayar sorunsuz bir flekil-de çal›flm›fl, ancak bir süre sonra aç›lmas› yak-lafl›k olarak 30 saniye sürmeye ve daha sonrabir kere bip’leyerek aç›l›fl ifllemlerini tekrar et-meye bafllam›fl. Ard›ndan BIOS fabrika ayarla-r›na geri dönmüfl. Düflük çal›flma frekans› ha-

Windows’un Kay›t Defteri’ni temizleyerek iflletimsisteminin performans›n›artt›ran Reg Cleaner’›ngelifltiricileri program içerisinee¤lendirici sözler entegre etmifller. Bunlar› görebilmekiçin ilk olarak, hemen tüm sürpriz yumurtalarda oldu¤ugibi Help/About komutunuçal›flt›r›n ve ekrana gelenpencerenin sol üst köflesindekiRegCleaner logosuna [Ctrl] ve[Shift] tufllar› bas›l› durumdayken farenin soldü¤mesini kullanarak t›klay›n.Bu ifllemi her yapt›¤›n›zda,karfl›n›za farkl› bir söz ç›kacakt›r. Bu sürpriz yumurtaiçin Günay Geyik’e teflekkürler...

Güçsüz Kasa: Eski ATX güç kayna¤›, Athlon’a sadece 250 watt, yani gerekti¤inden daha az güç verebiliyor.

150 AAKKTTÜÜEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» HHII--TTEECCHH »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | EYLÜL 2002


Kullan›c›lar:Windows’unuzu paylafl›n

Masaüstü:Kaybolan simgeleri aramak

Görev Çubu¤u:Daha basit ve fonksiyonel

Klasörler:‹çeri¤ine göre özellefltirin128

126

124

123

CHIP | EYLÜL 2002

122150

Pek çok son kullan›c› tatil görüntülerini CD’yekaydedip DVD-player vas›tas›yla izlemek istiyor.Bu konudaki bilgiler yaz›n›n içerisinde. ss 151

Kopyalama korumas›na sahip müzik CD’leri,müzik endüstrisinin tercihi nedeniyle PC’lerdeart›k dinlenemiyor. Çözüm CHIP’te... ss 154

Oyun CD’lerinin tümü kopyalamaya karfl›korunuyor. Ancak orijinal CD’nin y›pranmamas›için bir kopyas›n› alabilirsiniz... ss 160

CD-R’lar do¤ru flekilde kullan›ld›klar›nda en uygun yedekleme ortamlar›ndan biri. Önemlidosyalar› güvence alt›na al›n. ss 162

Video

Müzik

Oyun

Dosya

Profesyonel CD Ço¤altma

Herfleyi

CHIP | EYLÜL 2002

Ekonomik DVD player’lar sayesindeDVD ve CD’ler yavaş yavaş video kaset-lerin yerini alıyor. Video kayıt cihazlarıkolay kullanımlarıyla kayıt konusundahala rakiplerinden bir adım önde. Reh-berimiz sayesinde, ücretsiz yazılımlarıkullanarak videolarınızı CD’ye yazma-nız mümkün.

1 I Codec seçmek

Videonuz sabitdisk üzerinde işlenmemişhaliyle AVI formatında önemli miktardasaklama kapasitesine ihtiyaç duyuyor.Dosyanın boyutunu küçültmek için bircodec kurmalısınız. DivX ve MPEG gü-nümüzün en iyi sıkıştırma metotları vearalarında yapılacak seçim kullanımamacına bağlı olarak değişiyor. DivXyüksek kalitede etkili sıkıştırma sağlasada, videolar ancak PC ortamında izlene-biliyor. MPEG formatı daha yaygın veMPEG 1 video-CD standardı olarak herDVD ve VCD player tarafından görün-tülenebiliyor. MPEG1 bu avantajının be-

delini daha düşük çözünürlük ve sıkış-tırma nedeniyle VHS kalitesiyle benzer-liğiyle ödüyor. Daha yüksek bir kalitesunan MPEG 2 Super-VCD standardı,her DVD-Player tarafından oynatılamı-yor. DivX’i tercih etmeniz halindewww.divx.com adresini ziyaret edereken güncel sürümü indirebilirsiniz. Di-vX’in 5.02 Pro sürümü eCHIP CD’sindeBasic Kit bölümünde yer alıyor. Codec,Setup’ın ardından otomatik video işle-me yazılımınızla birleşecektir. Bu göreviüstlenecek yazılımın sisteminizde eksikolması halinde Vidomi (www.vido-mi.com) adlı freeware yazılım aynıamaçla kullanılabilir. Programların ku-rulumunun ardından 120 dakikalık birfilmi 80 dakikalık yazılabilir CD’ye ak-tarmanız mümkün. Aşağıda DivX yerineMPEG’i daha yakından inceleyeceğiz.

2 I Videolar› montajlama

Kaynağı ne olursa olsun, DV kamera,DVD, televizyon ya da web’den elde edi-

KopyalaFilmler, müzikler, oyunlar ve di¤er dosyalar. Bu yaz›da, gerekli

ifllemlerin ad›m ad›m aç›kland›¤› kategorik rehber sayesinde,

CD yazma konusunda pratik bilgilere ulaflabilirsiniz. CHIP,

okuyucular›na bu alandaki en baflar›l› profesyonel araçlar› tan›t›yor.

Video CD yazmak

152

Sorunsuz CD Kopyalama

AAKKTTÜÜEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» HHII--TTEECCHH »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | EYLÜL 2002

len görüntülerin kesme işlemini sıkıştır-ma, yani encoding öncesinde gerçekleş-tirmelisiniz. İşlem için tüm gerekli fonk-siyonları beraberinde getiren birinci sı-nıf bir freeware mevcut. Virtual Dubaracını eCHIP CD’sinde CD-R Yazılım-ları bölümünde (HeCHIP-Code CD-R) bu-labilirsiniz.

Reklam gibi gereksiz kısımların kır-pılması için Virtual Dub’u başlatın ve Fi-le/Open Video File/Video üzerinden “Di-rect Stream Copy”i seçin. Audio’danFull-Processing Mode’u etkinleştirin. Altkısımdan filmi bölümlere ayırmanızmümkün. File-Save as AVI...’den oluş-turduğunuz bölümleri kaydedin. FilmCD’ye sığabilecek boyutlardaysa DVDcihazınızın hangi MPEG formatını oy-natabildiği sorusu gündeme gelecektir.DVD cihazlarının tümü VCD’leri(MPEG1) tanıyor. Seçiminiz bu yöndey-se üçüncü adıma geçebilirsiniz. Dahayüksek ses kalitesi ve iki farklı seslendir-me seçeneği anlamına gelen SVCD içinsekizinci adıma atlayın.

3 I TMPGEnc kurulumu

Video encoding’in MPEG1 formatındagerçekleştirilmesi için eCHIP CD’sindeCD-R Yazılımları altında ulaşabileceği-niz TMPGEnc’den yararlanın. Programdosyalarını bir klasöre kaydedin ve EXEdosyasını başlatın. Video Source’un ya-nındaki düğmeye tıklayarak, sabitdisk-teki gerekli video dosyasını arayın. “Au-dio Source” için de aynı dosyayı seçin.

4 I Uygun ayarlamalar

TMPGEnc, bir video CD şablonuylabirlikte geliyor. Load’a tıklayarak Vide-

oCD (PAL).mcf ’yi seçtiğinizde, çözü-nürlük ve bitrate için doğru parametre-leri ayarlamış olacaksınız. Settings’e tık-layın ve diğer ince ayarları tamamlayın.Video alanından Motion Search precisi-on’da High Quality(slow’u seçin. Advan-ced kayıt kartındaki Video Source Typeliste alanından Interlace’e tıklayın. FieldOrder’dan Top field first (field A)’i seçin.Source Aspect Ratio’daki 4:3 625 line(PAL) formatı uygun bir seçim. VideoArrange Mode’dan Full screen (keep as-pect ratio) ile en iyi sonuçları elde edebi-lirsiniz.

5 I Ses kalitesini ayarlamak

Sound kartındaki Channel Mode’dan Jo-int Stereo seçeneğini işaretleyin. Stereoile aradaki fark hissedilemeyecek mik-tarda kalacak ve Encoder bu sayede ta-sarruf sağlanan alanı film için kullanabi-leceğinden, görüntü kalitesi arttırılabile-cektir. Ayarlamaların yer aldığı pencere-yi kapatın ve Load’a tıklayın. “EXTRA”alt klasöründen “UNLOCK.MCF”ye tık-layarak tüm seçeneklere erişim sağlayın.Şimdiye dek yapılan ayarlamalar koru-nacaktır. Audio bitrate’i “128 kbits/sec”eayarlayın ve Setting’den Video/Bitratealanına “1246” değerini girin.

6 I Encoding’i bafllatmak

Ayarlamaların tamamlanmasıyla birlikteencoding’i gerçekleştirebilirsiniz. Start’atıkladığınızda sıkıştırma başlayacaktır.İşlemcinin performansıyla doğru oran-tıda birkaç saatlik bekleme süreleri sözkonusu olduğundan, bilgisayarı gece buamaçla çalışmaya bırakmak uygun biryol.

7 I Videoyu CD’ye yazmak

Herhangi bir CD yazma programınıbaşlatın. Örneğimizde eCHIP CD’sindeCD-R yazılımları altından ulaşabileceği-niz Nero kullanıldı. Yeni bir proje başla-tın ve Video-CD’yi seçin. MPEG dosya-larını sağ pencereden soldakine taşıyın.Nero dosyaları gözden geçirdikten sonrayazma sürecini başlatacaktır.

Profesyonel

Araç: Virtual Dubsayesinde videolar›n›z uygunboyutlarda kesilebiliyor. Program ücretsiz.

2

Konforlu:

TMPGEnc adl› ücretsiz yaz›l›m,profil dosyalar›nda Video-CD için uygun ayarlamalar› bar›nd›r›yor.

3

Yer Tasarrufu: Joint Stereo seçene¤ini etkinlefltirdi¤inizde,

resim kalitesi için bitrate’in artt›r›lmas›imkan› do¤acakt›r.

5

CHIP | EYLÜL 2002

8 I Super VCD oluflturmak

Super Video-CD görüntüleyebilen biroynatıcıya sahipseniz, verilerinizi buformatta kaydedebilir ve CD’ye aktara-bilirsiniz. Bu sayede daha yüksek resimkalitesi, daha yüksek çözünürlük ve ihti-yaç halinde ikinci bir dilde seslendirmemümkün olacaktır. TMPGEnc ile videodosyasını açın ve Setting’e tıklayın. Stre-am Type’da MPEG-2 Video’yu seçin veSize kısmından “480X576 Pixel”i ayarla-yın. Ekran formatından genellikle 4:3olan filmin gösterim formatını seçin.Framerate değeri “25 fps” olmalı. RateControl Mode için “2-pass VBR(VBR)”yi girin.

Seçeneğin yanındaki Setting’e tıkla-yın. Maximum bitrate için “2472”, Mini-mum bitrate içinse “1246” değerlerini gi-rin. Average bitrate değerinin her filmiçin yeniden hesaplanması gerektiğin-den eCHIP CD’sinde DVD’den Rip bö-lümündeki Advanced Bitrate Calcula-tor’u kullanabilirsiniz. Araçla elde ettiği-niz değeri uygun alana kaydedin.

9 I Video format›n› ayarlama

Video format’ı kontrol ederek “PAL”inseçildiğinden emin olun. DC componentprecision için bit değerini “10” olarakayarlayın. Motion Search Precision’da“High Quality (slow)”u seçin. Advancedalanındaki Video Source Type için “Inter-

laced”i tercih edin.. Video Arrange Mo-de’dan “Full Screen(keep aspect ra-tio)”ya tıklayın.

10 I Sesleri ayarlama

Audio kartından StreamType’ı bulun ve“MPEG-1 Audio Layer II”ı seçin. Chan-nel Mode’u “Joint Stereo”ya ayarlayın vebitrate alanına “128” değerini girin. Sys-tem’de Type 2’den MPEG-2 Super Vi-deo-CD (VBR) liste öğesine tıklayın.Son adım olarak encoding’i başlatın.

11 I S-VCD yazmak

CD yazma aracındaki kayıt işlemini, Vi-deo-CD’ler için uygulanan 7. adımlabenzer şekilde gerçekleştirebilirsiniz.Tek fark, proje için Super Video-CD’yiseçmek zorunda olmanız.

12 I DVD kopyalanabilir mi?

DVD yazıcı fiyatlarının yüksek olu-şunun temel nedeni, film endüstrisininpiyasadaki DVD’ler için oyun CD’lerinebenzer donanımsal kopyalama koruma-larına başvurmaması. Dosyalar, CSSadındaki yazılıma dayalı şifreleme yön-temleriyle korunuyor. Ancak koruma,ücretsiz yazılımlar tarafından herhangibir ek araca dahi gerek olmaksızın kırıla-biliyor ve DVD dosyalarının dönüştü-rülmesi, MPEG ve DivX formatlarınauygun hale getirilmesinin önünde hiçbirengel kalmıyor.

DVD’lerin analog olarak, yani stan-dart video kablosu üzerinden video ka-sede kopyalanması denendiğinde, Mak-rovision kopyalama koruması devreyegirecektir. Dijital bir ortam olmasınakarşın Makrovision gibi tümüyle analogbir yöntemle korunması şaşırtıcı. DVD,grafik kartı ya da DVD player üzerindenMakrovision’ın oluşumuna neden olu-yor. Sürücü patch’leriyle grafik kartla-rında bu oluşumu engellemek ve bazıDVD player’larda devre dışı bırakmakmümkün. Harici filtreleme kutuları buiki yöntemin işe yaramadığı durumlariçin.

Düzeltilmifl: DC component preci-sion’› “10 Bit”e ayarlayarak, resim

kalitesini biraz daha artt›rabilirsiniz.

9

154



CHIP | EYLÜL 2002

1 I Uyumlu sürücüyü seçmek

Kopyalama korumasına sahip müzikCD’sini PC’nizdeki tüm sürücülerdedeneyin. Sürücülerin birinin CD’yiokuyamaması diğerinde de aynı soru-

nun yaşanacağı anlamına gelmiyor. CDyazıcıyı elinizdeki en son alternatif ola-rak görmelisiniz, çünkü yalnızca bu sü-rücü, ATIP (Absolute Time in PreGro-ove) okuma dezavantajına sahip. Buözellik, CD çekmecesinde yer alan med-yanın yeniden yazılabilirliğini kontrol

ediyor. ATIP, kopyalama korumasıprogramlayıcıları tarafından, bu alanayanıltıcı bilgiler girilerek kullanılıyor.Bu sayede yazıcının CD’yi okuması en-gelleniyor ve sistemin çökmesi sağlanı-yor.

Bu zafiyeti giderebilen CD kopyala-ma aracı CloneCD’ye eCHIP CD’sinde-ki CD-R Yazılımları bölümünden kolay-ca erişebilirsiniz. Aracı kurun ve Başlatçubuğunun en sağındaki Clone CD sim-gesine tıklayın. “Hide CDR Media”yıseçtiğinizde CD yazıcı artık ATIP’i oku-ma girişiminde bulunmayacaktır.

2 I CD tan›man›n iptali

Windows’un CD tanıma mekanizmasıbir takım sorunlara yol açıyor. Sürücüyeyerleştirilen CD’ler otomatik olarakbaşlatılabilse de o diskin autostart.exedosyasına tıklanarak da aynı işlem ra-hatlıkla gerçekleştirebiliyor.. “Başlat-Ayarlar/Denetim Masası” üzerinden“Sistem”e iki kez tıklayın. “CD Sürücü-yü” seçin ve “CD takılınca Otomatikuyar” ifadesinin önündeki onay işaretinikaldırın.

Müzik CD’lerini Ço¤altmakPahal› bir müzik CD’si sat›n ald›n›z, ancak sizi bir sürpriz bekliyor.Kopyalama korumas› nedeniyle bu yeni CD’yi hiçbir yerde kullanam›yorsunuz. CHIP bu engeli nas›l aflabilece¤inizi aç›kl›yor.

Sakin: “Hide CDR Media”, rahats›z edici Audio CD’ler

karfl›s›nda “so¤ukkanl›l›k” kazand›r›yor.

1 Engel: “CD tak›l›nca otomatikuyar”›n önündeki iflareti kald›r›n.

2

MÜZ‹K KOPYALAMA KORUMA MEKAN‹ZMASININ ÜZER‹N‹ BOYAMAK

»Post-it yada ispirtolu kalemle, en yeni kopya korumalar› da afl›labiliyorSony’nin kopyalama koruma metoduKey2Audio ufak bir yap›flkanl› not ka¤›d›ya da suda çözünür ispirtolu kalem sa-yesinde k›r›labiliyor. Durumun aç›kl›kkazanmas› tüm dünyada yank› uyand›r-d›¤›ndan, Sony kendi kopyalama koru-mas›n› iyilefltirmek zorunda kald›. Bunedenle yöntemin nas›l uygulanaca¤›n›ve yeni sisteme karfl› nas›l çözüm ürete-bilece¤inizi okuman›z› öneriyoruz.

Kopyalama korumas›, CD üzerindegeçersiz veriler içeren bir iz olarak audioalan›n›n ard›nda yer al›r. Bu varl›k PC sü-rücülerini yan›ltarak müzi¤in bu cihaz-larda dinlenmesine engel olur. Daha“aptal” olarak nitelendirilebilecek nor-mal müzik CD oynat›c›lar, audio izlerinidi¤er verileri dikkate almadan okur. Ya-n›lt›c› verilerin yer ald›¤› track’in kapa-t›lmas› halinde, bilgisayar sürücüsüTOC’da (Table of Contents-‹çerik dizini)belirtilen konumda hiçbir fley bulmaz vemedyay› normal bir audio-CD olarak al-g›lar. Bir süre önce elimize ulaflan Celine

Dion CD’si gelifltirilmifl kopyalama koru-mas›na sahipti. Yeni olan, veri track’ininbafllad›¤› yüzey alan›n›n flimdiye dek ol-du¤u gibi ince bir halka sayesinde tespitedilebilir olmay›fl› idi. Yeni koruman›nafl›labilmesi için daha fazla deneme ge-rekli. Post-it parçac›¤›n› CD’nin kenar›n-daki herhangi bir yere yap›flt›r›n ve CDyaz›c›n›zda okunmas›n› sa¤lay›n. Tümtrack’ler tan›mlanamayacakt›r. Post-it’ibir miktar d›flar›ya tafl›d›¤›n›zda daha

fazla audio-track dinlenilebilecektir.Tüm flark›lar sorunsuz okunana dek de-nemeleri sürdürün.Dikkat! Post-it metodunun bir tak›mriskler tafl›d›¤› ortada. Oluflan ›s› ve yük-sek dönüfl h›z›, ka¤›d›n sürücünün içersi-ne düflerek cihaza zarar vermesine ne-den olabilir. Suda çözünür ispirtolu ka-lemler riski azaltacakt›r. Testte siyahStabilo OHPen Non-Permanent kalemkullan›ld›.

Teknolojiye Karfl›

‹spirtolu Kalem:

Suda çözünebilir birmarker sayesindekopya korumas› mekanizmalar›n› etkisiz hale getirin.D›fl halkan›n görülemedi¤i korumakarfl›s›nda da ayn› yöntem uygulanabilir.

k

156



CHIP | EYLÜL 2002

3 I Alternatif CD sürücüler

Windows 98 SE’de CD sürücünüz içindeğiştirilmiş yazılım sürücüleri kullana-bilirsiniz. Bu sürümdeki “CDFS.VXD”(Compact Disc File System) kopyalamakorumasına sahip CD’lerin audiotrack’lerini gösteremiyor. www.maz-so-und.com/archives/cdfs.zip adresindealternatif bir sürücü bulabilirsiniz. Dos-yayı C:\Windows\System\IOSUBSYSklasörüne taşıyın. Eski sürücünün üze-rine kopyalamak yerine, ihtiyaç halindeyeniden başvurabilecek şekilde eski dos-yayı yeniden adlandırın.

Yüzde yüz stabilite sağlayamayan vezaman zaman PC’nin çökmesine nedenolabilen alternatif sürücü, tüm müzikCD’lerini tanıyarak Windows Gezgini

penceresinde görüntüleyebiliyor. Sürü-cüye tıklamanız halinde müzik verileri-ni Wave dosyaları olarak saklayan Ste-reo-16 Bit – 441100 adıyla bir klasörlekarşılaşacaksınız. Buradaki dosyalarıherhangi bir CD yazma programını kul-lanarak kopyalamak mümkün. Başarı-sızlık halinde bir sonraki denemeyi Clo-neCD ile gerçekleştirin.

4 I CloneCD’yi kullanmak

Müzik CD’sini CD sürücüye yerleştir-meden önce CloneCD’yi başlatın. Çek-meceyi açın ve CD’yi üzerine yerleşti-rin. Ancak bu kez çekmeceyi kapatma-yın. File menüsünden Read to File’a tık-layın. CloneCD sürücüyü kapayacak ve

Windows’a özgü yükleme kontrollerinies geçecektir.

Kopyalama korumasının türüne vesürücüye bağlı olarak CD’nin okunmasıiçin bir ya da iki dakikalık bekleme sü-resi söz konusu olabilir. Sürenin çok da-ha uzun olması halinde aygıt CD’yiokumayabilir. Bu durumda aynı işlemibir başka sürücüde gerçekleştirmeyi de-neyin.

Okumanın başarılmasının ardındansonraki iletişim penceresinden AudioCD simgesine sağ fare tuşuyla tıklayınve Edit’i seçin. “Read Subchannel Datafrom Data Tracks” ve “Regenerate DataSectors” ifadelerinin önüne onay işaretikoyun. Audio Read Settings’in altından“Read Subchannel Data from AudioTracks” ve “Only read the first Session”ayarlarını aktive edin. Error Hand-

dan M‹N‹ ATÖLYE: EXACT AUDIO COPY (EAC)

»Müzik CD’lerini yaz›l›m›n sundu¤u destekten yararlanarak kopyalamak

Exact Audio Copy, müzik CD’lerinin kop-yalanmas›nda kullanabilece¤iniz MP3’lerin de kolayl›kla üretilebildi¤i mükem-mel bir çözüm. FreeDB CD-TitleBank on-line ba¤lant› imkan› yaz›l›m›n bir di¤erözelli¤i.

Art›k uzun flark› adlar›n› girmek yeri-ne, bu yorucu ifllemi Exact Audio Copy’yedevredebilirsiniz. eCHIP CD’sinde CD-RYaz›l›mlar› bölümünden yükleyebilece-¤inizden, yaz›l›m› ayr›ca internetten in-dirmenize gerek kalm›yor. Kurulumunard›ndan, öncelikle mevcut sürücüler veonlar›n müzik CD’lerinin okuma konu-sundaki yetenekleri s›nanaca¤›ndan birdiski deneme amac›yla CD’de haz›r tu-tun. Ayarlamalar› test etmek isteyip iste-medi¤iniz soruldu¤unda Yes’e t›klay›n.Bu, program›n gerekli düzenlemeleri da-ha etrafl›ca düzenleyebilmesini ve üreti-ci verilerini do¤rudan kabul etmek yeri-ne sürücüyü kendinizin test etmesinisa¤lar.

Kopyalanacak CD’yi sürücüye yerlefltirinve sürücü çekmecesini kapat›n. EAC pen-ceresinin sol üst k›sm›ndan kullan›lacaksürücüyü seçin. CD’ye ba¤l› olarak de¤i-fliklik gösteren k›sa bekleme süresininard›ndan içerik pencerenin orta k›sm›n-da görüntülenecektir. Kopyalama koru-mas›na sahip CD’lerde normal müzikCD’si track’lerin yan› s›ra bir ya da dahafazla veri izi yer al›r. CD üzerindeki mev-cut track’lerden bir k›sm› genellikle he-saba kat›lmaz. Bu nedenle EAC’›n içerikdizinini kendi bafl›na yeniden olufltur-mas›na izin verin. Action menüsündenDetect TOC Manually’i seçti¤inizde do¤-ru dizin oluflturulacakt›r.

“Database-Get CD Information From-Re-mote freedb”komutlar›yla Exact AudioCopy track’lerin her birine otomatik ola-rak do¤ru adlar› verecektir. Sol fare tu-fluyla tüm track’leri iflaretleyin ve Wavdü¤mesine t›klay›n. Exact Audio CopyCD-Track’lerini WAV dosyalar› halindesabitdiske aktar›r. Nero gibi CD kopyala-ma programlar› sayesinde dosyalar› ko-layl›kla CD-R’a tafl›yabilirsiniz. EAC ger-çekte bu ifllemi ek bir yaz›l›ma ihtiyaç ol-madan yapabilse de az say›daki yaz›c›modeli ile uyumlu. CD yaz›c›n›z›n buflansl› modellerden biri olup olmad›¤›n›deneyerek Nero ya da benzer yaz›l›mlarabaflvurmadan ifllemi tamamlayabilirsi-niz.

EAC’› do¤ru ayarlamak1 WAV dosyalar›n› yazmak3Kopyalar haz›rlamak2

k

158



CHIP | EYLÜL 2002

ling’den Abort on Read Error ve Don’t re-port read errors’ün önündeki onay işa-retlerini kaldırın ve yerine IntelligentBad Sector Scanner’ın onay kutusunuişaretleyin OK ve Next ile bir sonrakimenüye ulaşın. Image dosyası için birkayıt konumu belirleyin ve OK’e tıkla-yın.

Sonrasında image’ı CloneCD ile ya-zılabilir CD’ye aktarmanız gerekecektir.Image’ın doğru yazılamaması ve başkabir ek işleme gerek olmadan CD’ye kop-yalanamaması halinde, bu sefer de CDMage programından faydalanmanız ge-rekecektir.

5 I Özel image ç›karmak

CD Mage’in yardımıyla sabitdisk üze-rindeki Image dosyasından Wave dosya-larının tümünü ya da bazılarını çıkara-bilirsiniz. Image’ın CloneCD kaynaklıolması şart olmadığından, CD Mage di-ğer CD kopyalama yazılımlarının imagedosyalarını da işleyebiliyor.

Programın başlatılmasının ardındanmüzik track’lerinin listesi görünür halegelecektir. Doğruluklarını sınamak içinparçalardan herhangi birine tıklayın veShow Player’ı seçin. CD Mage’in oynat-mada başarılı olması halinde track’lerikaydedebileceksiniz. Audio as pulldownpenceresinden Wave Files’ı seçin. İstedi-ğiniz tüm müzik parçalarını işaretleyinve ardından Extract Tracks düğmesinetıklayın.

Metodun en büyük avantajı, aracıntrack’leri doğrudan ve istenilen şekildeimage dosyasından wave dosyası forma-tında çıkarıp alabilmesi. Dosyalar bu sa-yede herhangi bir CD kopyalama yazılı-mıyla müzik CD’sine aktarılabilir ya daMP3 dosyasına dönüştürülebilir.

6 I Di¤er faydal› yaz›l›mlar

Image metodunun boşa çıkması halindeeCHIP CD’sinde CD-R Yazılımları bö-lümünden erişebileceğiniz Exact AudioCopy aracını kullanabilirsiniz. ExactAudio Copy’nin tam olarak nasıl kulla-nılacağı ve en iyi sonucun ne şekilde el-de edileceği s156’daki kutuda yer alı-yor.

PROFESYONELLER ‹Ç‹N

»DivX-CD’sinde 100 MBayt daha fazla yer

■ 700 MBayt. Günümüzden dört y›l ön-ce PC sahipleri yaklafl›k bu boyutlardabir sabitdisk sahibi olmaktan mutlulukduyabilirdi. Ancak bugün bu rakam ne-redeyse anlam›n› yitirmifl durumda veDivX tutkusu nedeniyle CD saklama ka-pasitesinin s›n›rlar›na k›sa sürede ula-fl›lmakta. Pek çok kez DivX’e dönüfltürü-len videolar tek bir CD’ye tümüyle s›¤d›-r›lam›yor.

Mode 2 CD Maker, bu durum karfl›-s›nda yaz›labilir CD’nin yeniden nefesalabilmesini ve onun yüzde on dahafazla veri depolayabilmesinin önünüaç›yor. Tek kusur, depolama kapasitesi-nin standard›n üzerinde kullan›lmas›neticesinde hata düzeltme konusundabir tak›m zafiyetlerin oluflabilmesi veCD üzerindeki çiziklerin saklanan verile-ri kolayca kullan›lamaz hale getirebil-mesi. Bu nedenle Mode 2 CD Maker çö-zümü daha çok bir PC’den di¤erine arflivmedyas› olarak köprü görevini üstleni-yor. ‹htiyaç duyulan yaz›l›mlar›n güncelsürümlerini http://webs.ono.com/usr016/de_xt/mcf.html adresinden indire-bilirsiniz.

Image Oluflturmak

Yaz›labilir CD kapasitesinin art›r›m› fluflekilde gerçeklefliyor: ‹kinci ad›mdaCD’ye kopyalayaca¤›n›z image dosyas›-n› özel bir formatta oluflturun. Buamaçla “MODE2CDMAKER-B11.ZIP”iyeni bir klasöre aç›n. DOS Komut ‹ste-mi’ni açmak için Bafllat/Program-lar/Donat›lar’dan MS-DOS komut iste-mini bafllat›n. “cd” komutu yard›m›ylaMode2 CD Maker’›n yer ald›¤› klasöre

geçin. Program›n c:\Program Files\MA-KE2’ adresinde yer almas› halinde ko-mut “cd c:\program files\make2 fleklin-de girilmelidir. Örne¤in DivX dosyalar›-n› CD’de 1.AVI ve 2.AVI adlar›yla D:\DI-VX klasörüne kopyalamak istiyorsan›zkomut afla¤›daki gibi olmal›d›r.

mode2cdmaker.exe -m d:\divx\t

1.avi d:\divx\2.avi

[Enter] dü¤mesine t›klad›ktan sonraCD’ye kopyalayaca¤›n›z image olufltu-rulur.

Video Dosyalar›n› Kopyalamak

Program Image dosyas›n› “BIN” forma-t›nda Mode2 CD Maker’la ayn› dizindeoluflturdu. Bu image’› teoride her kop-yalama program›yla birlikte kullanabi-lirsiniz. Nero’da File menüsünden BurnImage’a t›klay›n ve BIN dosyas›n› yükle-yin. Bir sonraki menüden Image Type’-dan Data Mode 2’yi seçin.

Yaz›lan CD’nin Oynat›lmas›

Film izleme keyfinin CD üzerinden di-rekt yaflanabilmesi için uygun codec’ikurmal›s›n›z. Bu nedenle RIFF-CDXA-FILTER-TEST6.ZIP dosyas›n› aç›n ve RE-GISTER.BAT’a iki kez t›klay›n. DAT_AS-SOS.REG çal›flt›r›ld›¤›nda player’›n co-dec’i tan›yabilmesi için gerekli de¤iflik-likler registry’e aktar›lacakt›r. MediaPlayer’› aç›n ve Bafllat menüsünden Ça-l›flt›r’a t›klay›n. “mplayer2” komutunugirin. Dosyalar› CD’den Media Playerpenceresine sürükleyip b›rakt›¤›n›zdafilm gösterilmeye bafllayacakt›r.

160



CHIP | EYLÜL 2002

7 I Feurio’dan yard›m almak

Müzik CD’niz şimdiye kadar uyguladı-ğınız tüm yöntemlere karşı koyabildiy-se, deneme sırası Feurio adlı yazılımda.Programın demosu eCHIP CD’sinde(HeCHIP-Code CD-R). Feurio’yu kurun veardından Feurio CD-Manager’ı başla-tın. Okumanın gerçekleştirileceği sürü-cüyü seçin. Tıpkı CloneCD’de olduğugibi CD’yi sürücüye çekmeceyi kapa-madan yerleştirin. Copy Source pencere-

1 I Kopyalama araçlar›

CloneCD, ClonyXXL ve yazıcının dene-timini üstlenecek uygun ASPI sürücüle-ri kopyalama için gerekli. Bu araçlar eC-HIP CD’sinde CD-R Yazılımları altındayüklenmeyi bekliyor. CloneCD veClony XXL’i daha önce belirtilen şekildekurduktan sonra geriye ASPI sürücüsükalıyor. EXE dosyasına iki kez tıklayınve sıkışık haldeki programın dosyaları-

nın açılacağı klasörü seçin. ASPI-INST.EXE dosyasına iki kez tıklayın vedirektifleri yerine getirin.

2 I CD’nin do¤ru tak›lmas›

Kopyalanacak CD’yi yazıcıya yerleştirinve ClonyXXL’i başlatın. Select CD-ROMDrive or CD’den yazıcı modelini seçinve Scan Options’a tıklayın. “DummyFi-les” ve Bad Sectors’un yanındaki onay

kutularını doldurun. Sector Steps’ten 2Sektoren’a tıklayın ve ardından Close’atıklayın.

3 I Taramay› bafllatmak

CD’nin Clony XXL tarafından taranma-sını sağlamak amacıyla Scan CD’ye tık-layın. Normal koşullarda CD’nin kop-yalama koruması en geç birkaç dakikaiçerisinde tanımlanacak ve pencereninortasında listelenecektir. Start CloneCD’ye tıklayın ve CloneCD aracınaClonyXXL’den direkt geçiş sağlayın.

4 I Verileri aktarmak

CloneCD’de File menüsünden Read tofile’a tıklayın ve ClonyXXL profilini se-çin. Kusursuz kopyalama için ihtiyaçduyulan tüm kopyalama ayarları bura-da kayıtlı. Next’e tıklayın ve ardındanBrowse düğmesini kullanarak imagedosyasının kaydedileceği konumu seçin.OK’a tıklayarak 1:1 kopyanın sabitdiskeyazılmasını sağlayın. İşlem kopyalamakorumasına bağlı olarak birkaç saat sü-rebilir.

5 I CD yazmak

File menüsünden Write from File’a tık-layın ve önceden tamamlanan image’ıseçin. Next düğmesi ile verileri CD’yeyazdırın. Artık oyun CD’nizin kusursuzbirebir kopyası elinizde.

sinden Reload’a tıkladığınızda, yazılımtüm audio track’leri listelemeli. Sürük-le&Bırak metoduyla dilediğiniz müzikparçalarını sağ kısımdaki proje pencere-sine taşıyın. Feurio CD-Writer ile derle-menizi CD-R’a aktarabilirsiniz.

8 I Son çare: Clony XXL

s154’te açıklanan Post-it dahil hiçbirmetodun işe yaramaması halinde, son

çarenin adı Clony XXL. Araç, uygulanankopyalama koruma metotlarını tanıyorve doğru ayarları doğrudan CloneCDyazılımına aktarıyor.

Kopyalamaya karşı korunan oyunCD’lerini çoğaltırken izlediğiniz adım-ları takip edin. Bu konudaki rehberimizbir sonraki bölümde “Oyun CD’leriniçoğaltmak” başlığı altında sizi bekliyor.Oyun CD’leri için anlatılan ayarlar ço-ğunlukla müzik CD’leri için de geçerli-dir. Clony XXL’i eCHIP’te CD-R Yazı-lımları altında bulabilirsiniz.

Oyun CD’lerini Ço¤altmakOrijinal oyunlar pahal›. Oyun severler hakl› olarak gündelik kullan›m amac›yla CD’lerini kopyalamak istiyorlar. Modern kopya korumalar›na ra¤men pek çok orijinal CD kopyalanabiliyor.

Ayarlar›n Transferi: Clony XXL, CloneCD aç›l›rken kapan›yor ve do¤ru de¤erleri bu programa aktar›yor.

4

k

162



CHIP | EYLÜL 2002

Veri CD’lerini KopyalamakÇoklu ortam özellikleri karfl›s›nda CD’nin as›l ortaya ç›kma amac›

unutuldu. Dosyalar›n tafl›nmas› ve önemli verilerin yedeklenmesi

alternatifinden afla¤›daki ipuçlar›yla yararlanabilirsiniz.

1 I Do¤ru format›n seçilmesi

CD’yi dosya taşıma ortamı niteliğiyleen uygun şekilde kullanabilmek ama-cıyla Nero’yu başlatın ve ardından Filemenüsünden New’a tıklayın. Ayarlarıngerçekleştirildiği iletişim penceresiaçıldığında sol kısımdan CD-ROM(ISO)’yu seçin ve New’a tıklayın. CD’yebir isim atayın ve bunu yapmak içinNew’a tıklayarak dilediğiniz metni gi-rin. Sağ kısımdaki pencereden kaydedi-lecek dosyaları bulun ve onları sol faretuşunu basılı tutarak sol pencereye taşı-yın. Dosya arşiv CD’lerini asla 16X’nınüzerindeki hızlarda oluşturmayın. Ka-

rışıklık ihtimali artacağından ve hataoranı yükseleceğinden hata düzeltmedesteğine rağmen veriler kaybedilebilir.

2 I Image dosyas› oluflturma

Nispeten eski bir CD yazıcıyla çalışma-nız durumunda öncelikle image dosya-sının oluşturulması fayda sağlayacaktır.Ufak boyutlu çok sayıda dosya hızlaBuffer underrun oluşumuyla sonuçla-nabilir. Nedeni, okuma kafalarının sık-lıkla konum değiştirmek zorunda kal-masıdır. Bu durumda veri transfer hızıazalacaktır.

Bu sorun yalnızca CD yazıcının buf-fer underrun’ı engeleyebilecek tekno-lojiyle donatılmamış olması ihtimalin-de gündeme gelir. Aksi halde kopyala-mayı başlatmak için File/Write CD’yetıklatın. Image oluşturmaya karar ver-

diyseniz Recorder/Choose Recorder... ’ıseçin. Image Recorder’i etkinleştirin veOK’e tıklayın. Yazmayı başlattığınızdakayıt konumunun belirleneceği iletişimpenceresi başlayacaktır. Yeterli alana sa-hip bir klasör seçtiğinizde programimage’ı yazmaya başlar. İkinci adımdaimage dosyasını CD’ye yazdırın. Recor-

der/Choose Recorder menüsünden ger-çek CD yazıcıyı etkinleştirin ve öncedenoluşturulan image’ı seçin. Geri kalanadımlar kendiliğinden gerçekleştirile-cektir.

3 I Multisession yazmak

Yedekleme için dosya arşiv CD’lerindenfaydalanıyorsanız, her kayıt için yeni birCD kullanmanız gerekmez. Güncelle-meyi yeni bir session olarak CD’ye ak-tarmanız yeterli olacaktır. Ancak heroturumun içerik dizininin 20 MBytealana ihtiyaç duyduğunu unutmayın.

CHIP yeni yazılımların sunduğupacket-writing’i şu an için kullanmanızıtavsiye etmiyor. Yazıcının bir disket sü-rücü gibi kullanılabilmesi ilk bakıştahoş bir özellik gibi görünebilir. Oysa busürücüler bazı sistemlerde çok fazlaprobleme neden olabiliyor. Bu sebeplemultisessions’ı tercih ederek CD’ninokunması sırasında yaşanabilecekuyum sorunlarıyla karşılaşmamayı sağ-layın. Multisession için daha öncedenbir kısmı kullanılan CD’yi sürücüyeyerleştirin ve Nero’yu başlatın. File me-nüsünden New’a tıklayın ve CD-ROM(ISO)’yu seçin. Multisession alanındanContinue Multisession disc’i etkinleşti-rin. New’a tıkladığınızda yazıcı CD’yiokuyacak ve içeriği görüntüleyecektir.Artık dosyaları listeden çıkarabilir ya dayenilerini ekleyebilirsiniz. Son olaraktüm dosyaları kopyalayın. ■

FK / Ozan Ali Dönmez, [email protected]

TEK BAKIfiTA TÜM KOPYALAMA KORUMA MEKAN‹ZMALARI

Kopya Koruma Yönt.SAFEDISC

SAFEDISC V2SECUROM ESKI

SECUROM YENI

LASERLOK 1+2CD-COPS

DISKGUARD

PROTECTCD-VOBLOCK BLOCKS

STARFORCE

HATAL› SEKTÖRLER

KEY2AUDIO

CACTUS DATA SHIELD 100CACTUS DATA SHIELD 200DUMMY FILES

Tan›ma BelirtileriCD’de belirli dosyalar mevcut (örne¤in 00000001.TMP)CD’de belirli dosyalar mevcut (örne¤in 00000001.TMP)CD’de belirli dosyalar mevcut (örne¤in CMS16.DLL)Windows klasöründe belirli dosyalar mevcut CD’de Laserlok isimli gizli klasörGZ_, Qz veya W_X uzant›l› dosyalarCD üzerinde IOSLINK.VXD ve IOSLINK.SYS isimli dosyalar CD, standartlara uygun olmayan klasörler içerir.Orijinal CD’de veri alan›nda 3-5 mm geniflli¤inde bir iz mevcutKesin belirtileri yokHatal› sektörler okunmay› engellerDe¤ifltirilmifl içerik diziniDe¤ifltirilmifl içerik diziniDe¤ifltirilmifl içerik dizini (CD’de genellikle CACTUSPJ.EXEisimli dosya)CD, 650 Mbayt’tan büyük sahte bir dosya içerir

Daha Güvenli: Çok say›da küçükdosya söz konusuyken, image

oluflturmak daha iyi bir seçim.

2

Tutumlu:

Multisession sayesinde dosya arflivCD’leri için her defas›nda yeni bir CD’yi ambalaj›ndan ç›karman›za gerek kalm›yor.

3

164

Tips&Tricks » Windows


CHIP | EYLÜL 2002

&&TricksTipsDonan›m ve yaz›l›m sorunlar›

bilgisayar kullan›c›lar›n›n günlük

hayatlar›n›n bir parças›d›r.

CHIP size sorunlar› güvenli

bir flekilde çözebilmeniz için

önerilerde bulunuyor ve

rehberlik ediyor.

‹PUÇLARI EYLÜL 2002 » WINDOWS

1 Windows 2000: MSCONFIG’i Windows 2000’de de kullanmak 164

2 Windows Scripting Host: Uygulamalar› otomatik olarak kapatmak 164

3 Windows 98, Me, 2000: “Birlikte Aç” listesindeki yanl›fl ö¤eleri kald›rmak 166

4 Windows 98, Me: Denetim Masas›’na özel logo eklemek 166

5 Windows Me: Bir sistem dosyas›n› yeniden yüklemek 168

6 Windows 2000: Ekran ayarlar›na yeniden ulaflabilmek 168

» UYGULAMALAR

7 Word 97, 2000, XP: Belgeleri yaz›c›dan ba¤›ms›z olarak biçimlendirmek 170

8 Word 2000: Makrolardaki WordBasic hatas›n› önlemek 170

» OKUR SORULARI

9 Word 2000: Kodlanm›fl dosyalar› açarken yaflanan sorunlar 172

10 MP3: MP3 flark›lar›n›n isimlerini Word kullanarak yazd›rmak 172

11 Word 2000: Word dokümanlar›n› parola ile korumak 172

1 | Windows 2000

MSCONFIG’i Windows2000’de de kullanmak

MSCONFIG, Windows 98 altında siste-mim açılış sürecindeki işlemleri ve da-ha fazlasını gözler önüne serebilir. An-cak bu kullanışlı araç, Windows 2000altında mevcut değildir.

‹pucu: MSCONFIG, yani Sistem Yapı-landırma Hizmet Programı Windows2000 standart kurulumunda yer almaz.Ancak bunun yerine Windows 2000 al-tında kullanılmak üzere HELLA Sys-tems tarafından özel olarak geliştirilmişve ücretsiz olarak yayınlanan MSCON-FIG aracını CHIP CD’sinden (HeCHIP-

Code Pratik) yükleyebilirsiniz.Aracın bulunduğu Zip dosyasını aç-

tıktan hemen sonra, herhangi bir kuru-

luma gerek kalmadan kullanmaya başla-yabilirsiniz. MSCONFIGW2K aracı ileSYSTEM.INI, WIN.INI ve BOOT.INIdosyalarına erişebilirsiniz. Windows2000 altındaki hizmetleri tek tek etkin-leştirebilir ve otomatik olarak başlatılantüm programları kontrol edebilirsiniz.

2 | Windows Scripting Host

Uygulamalar› otomatikolarak kapatmak

Verilerinizi sık sık yedeklediğiniz içinbilgisayarınızı 24 saat açık bırakıyor-sunuz. Genellikle siz veya diğer kullanı-cılardan biri, bir programı açık bıraktı-ğı için söz konusu yedekleme işlemi ça-lışamıyor.

‹pucu: Windows’u, Windows Scripting

Host (WSH) ve VBScript uygulama diliile otomatik hale getirebilirsiniz. Bu uy-gulama dili özellikle Access gibi Officeuygulamalarıyla iyi çalışıyor. AncakVBScript zaten açık olan bir Office uy-gulamasına erişemez ve bunu kontroledemez. Anlatılan komutların uygula-nabilmesi için Script’in daha önce sözkonusu uygulamayı çalıştırmış olmasınadikkat etmelisiniz.

Hazırlanan Script’te kullanılan pren-sip ise çok basit. Script ilk olarak o za-manı alıyor ve yedekleme işlemi başlaya-na kadar geçecek olan süreyi ise milisa-niye cinsinden hesaplıyor. Daha sonraAccess’i açıyor ve siz açılan veritabanı ileçalışırken bekliyor. Son olarak açılış sıra-sında hesaplanan milisaniye süresi bitti-ğinde, kendi açtığı Access oturumunuotomatik olarak kapatıyor.

Hazırlanan uygulamanın amacınaulaşması için sizin ve iş arkadaşlarınızınsöz konusu Access veritabanı ile çalışır-ken bu Script’i kullanmasına dikkat et-melisiniz. Bunun için masaüstüne bir kı-sayol oluşturabilirsiniz.

Örnek olarak hazırlanan Script, Za-manlanmış Görevler’in yedekleme işle-mini saat 24’te yerine getirdiğini gözönünde bulundurarak, Access’i 23:45’tekapatıyor. MANAGEACCESS.VBS adın-daki script dosyasını istediğiniz metineditörü ile hazırlayabilir veya CHIPCD’sinden (HeCHIP-Code Pratik) kopya-layabilirsiniz.

Windows 2000için:MSCONFIGW2K,sistemin aç›l›fl sürecindeki ifllemlerin rahatl›kla kontroledilebilmesine imkan tan›r.

1

166



CHIP | EYLÜL 2002

Option Explicit

Dim appAccess

Dim szEndTime

Dim szPause

const szTime="10:42:00"

const szDatabase="C:\Test\test.mdb"

'Bekleme süresinin saniye cinsinden he-saplanması

szEndTime=date & " " & szTime

szPause = DateDiff("s", now, szEndTime)

if (szPause<=0) then

szEndTime = (date+1) & " " & szTime

szPause = DateDiff("s", now, szEndTime)

end if

'Elde edilen değerin milisaniyeye çevril-mesi

szPause = szPause * 1000

'Acces ve veritaban›n›n aç›lmas›

Set appAccess = Wscript.CreateObject →

("Access.Application")

appAccess.OpenCurrentDatabase →

(szDatabase)

appAccess.Visible=True

'Bekleme süreciWscript.Sleep szPause

'MS Access’in kapatılmasıappAccess.Quit

Set appAccess=nothing

Ve Script aşağıdaki şekilde çalışıyor:“szTime” ve “szDatabase” değişkenlerien önemli tanımlamalardır. “szTime” sa-biti ise Windows’un Access’i kapatacağızamanı bildiriyor. “szDatabase” iseScript’in açacağı Access veritabanınınyerini tutuyor.

Daha sonra güncel tarih ve “szTime”değerleri kullanılarak “szEndTime” de-ğişkeninin değeri oluşturulur. Ardından“DateDiff” ile etkin tarih ve “szEndTi-me” ile verilen zaman arasındaki süre sa-niye cinsinden hesaplanır. Şayet eldeedilen sonuç negatif olursa, bir sonrakigün ile “szTime” değerleri kullanılarakyeni bir zaman oluşturulur ve aradakifark yeniden hesaplanır. Elde edilenfark, bir sonraki adımda 1.000 ile çarpı-larak, Windows’un Access’i kapatmadanönce beklemesi gereken süre milisaniyecinsine çevrilir. Bu sonucu yine “szPa-use” değişkenine yazmalısınız.

Şimdi “Access.Application” tipindebir nesne oluşturun, “szDatabase” sabiti

ile belirtilen veritabanını çalıştırın veWScript’in “Sleep” özelliğini kullanarakScript’in hesaplanan süreyi beklemesinisağlayın. Script’in zamanında uyanmasıve Access’i kapatması için beklemesi ge-reken süreyi “szPause” ile bildirin.

3 | Windows 98, Me, 2000

“Birlikte Aç” listesindekiyanl›fl ö¤eleri kald›rmak

Windows Gezgini, bir dosyayı nesnemenüsündeki Birlikte Aç/Program Seçkomutunu kullanarak istediğiniz birprogramla açmanıza imkan tanır. Busırada ekrana daha önceden çalıştığı-nız programların bulunduğu bir listegelecektir. Ancak sisteminizde dosya ti-pine uygun olmayan programlar da lis-te içerisinde görünüyorlar.

‹pucu: Eğer Windows Gezgini’nde ka-yıtlı bir dosya tipinin nesne menüsün-deki Birlikte Aç/Program Seç komutunuçalıştırıyorsanız, Windows seçili progra-mı bir liste içerisinde ekrana taşıyacakve ileride bu dosya tipini açmak için de-vamlı olarak söz konusu programı öne-recektir. Bu noktada sistem seçilenprogramın söz konusu dosya tipi içinuygun olup olmadığını önemsemeye-cektir.

İsterseniz bu tür programları KayıtDefteri Düzenleyicisi’ni kullanarak sile-

bilirsiniz. Başlat/Çalıştır/Regedit/Tamamkomutunu kullanarak Kayıt Düzenleyi-cisi’ni çalıştırın ve “HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Explorer\FileExts”anahtarını aktif hale getirin. Burada sis-teme kayıtlı dosya tiplerinin bir listesibulunur. Şayet bir AVI dosyasını yanlış-lıkla Not Defteri ile ilişkilendirdiyseniz“.avi” anahtarı üzerine iki kere tıklayınve altında bulunan “OpenWithList”

anahtarını aktif hale getirin.AVI dosya türü ile ilişkilendirilmiş

her program için burada bir tane öğebulunur. Örneğin, “mplayer2.exe” ve“notepad.exe”. İstemediğiniz programaait öğeyi buradan silebilirsiniz. Bununiçin istemediğiniz öğe üzerine fareninsağ düğmesini kullanarak tıklayın, ekra-na gelen nesne menüsündeki Sil komu-tunu çalıştırın ve ekrana gelen güvenliksorgusunu Evet düğmesini tıklayarak ce-vaplandırın. Sistem otomatik olarak dü-zelttiği için “MRUList” değerini göz ardıedebilirsiniz.

4 | Windows 98, Me

Denetim Masas›’naözel logo eklemek

Eğer Denetim Masası’ndaki Sistem logo-suna iki kere tıklayacak olursanız, ek-rana gelen pencere üzerindeki Genelkartında bazı bilgisayarlarda üreticifirma bilgisi ve logosu bulunur. Bu gö-rüntüyü değiştirmek isteyebilirsiniz.

‹pucu: Söz konusu logo ve bilgilerC:\WINDOWS\SYSTEM klasörü içeri-sinde bulunan OEMLOGO.BMP ve OE-MINFO.INI dosyalarında saklanırlar.Şayet bu dosyalar sisteminizde bulun-muyorlarsa, kendiniz de oluşturabilirsi-niz. Bu, kullanıcının satın aldığı firmayaulaşabilmesi ve sorunların çözümü ba-kımından oldukça kullanışlı olacaktır.

İlk olarak OEMINFO.INI dosyasınıaçın. Bu dosya, “[general]”, “[OEMSpe-cific]” ve “[Support Information]” ol-mak üzere üç başlıktan meydana gelir.İlk başlık altındaki bilgiler direkt olarakGenel kartı üzerinde görüntülenirler.İkinci başlık ise firmaların dahili bilgile-rini saklar.

Şayet üçüncü başlık da kullanılırsa,Genel kartı üzerinde “Destek Bilgisi”adında yeni bir düğme ekrana gelecektir.

Uygunsuz Programlar: E¤er kay›tl› bir dosyan›n Birlikte Aç listesinde uygunsuzprogramlar bulunuyorsa, bunlar› Kay›t Düzenleyicisi’ni kullanarak listeden

ç›kartabilirsiniz.

3

168



CHIP | EYLÜL 2002

Bu düğmeye tıklandıktan sonra açılanpencere üzerinde ise üçüncü başlık al-tındaki bilgiler bulunur. Başlıkların altı-na bilgi girerken aşağıdaki örnekte kul-lanılan özelliklere sadık kalmalısınız.Ancak hangilerini kullanıp, kullanmaya-cağınız size bağlı.Örneğin:

[general]

Manufacturer=Benim Firmam

Model=Benim Bilgisayar›m

[OEMSpecific]

SubModel=Bu Bilgisayar

SerialNo=012345

OEM1=15.11.2001

OEM2=‹ste¤e Ba¤l›

[Support Information]

Line1= Buradaki sat›rlara

Line2= kullan›c›n›n sunmak

Line3= istedi¤iniz bilgileri

Line4= girebilirsiniz?

Line5=

Line6= Örne¤in, telefon numaras›...

Artık Genel kartı üzerinde görüntülen-mesini istediğiniz OEMLOGO.BMPdosyasını hazırlayabilirsiniz. Bunun içinmaksimum 160x120 piksel çözünürlü-ğünde bir BMP dosyası oluşturmalısı-nız. Eğer daha büyük bir resim kullana-cak olursanız, tamamı gözükmeyecektir.Ayrıca dosya maksimum 256 renktenoluşmalıdır.

Dikkat! Üretici bilgileri, firmaların özelyazılımlarının kurabilmesi için gerekliolabilir. Bu bilgiler değiştirildikten sonrasöz konusu yazılımı bir daha sisteminize

Özel Logo: PC üreticisine ait bilgileri ve logoyu istedi¤iniz gibi

de¤ifltirebilir veya silebilirsiniz.

1

Geri Yükleme:Windows Me alt›ndaki DosyaAy›kla arac›n› kullanarak, CABdosyalar›ndan istedi¤inizi ç›kartabilir ve kaydedebilirsiniz.

5

Daha sonra Başlat düğmesine tıklayın.Ekrana gelen Dosya Ayıkla pencere-

sindeki “Geri yüklenecek yer” kutusunaCAB dosyasının bulunduğu klasörü,“Dosya kaydedilecek yer” kutusuna daçıkartılan dosyanın kaydedileceği yerigirmelisiniz.

Şayet kaydedilecek klasörde çıkartılandosyanın aynısı mevcutsa, Windows Mebir yedek kopyasının oluşturulmasını is-teyip istemeyeceğinizi sorar. Yedek oluş-turmak için ilk olarak kaydedileceği yeribelirledikten sonra Tamam düğmesinetıklamanız yeterli olacaktır. Aksi takdir-de İptal düğmesine tıklamalısınız.

6 | Windows 2000

Ekran ayarlar›na yenidenulaflabilmek

Ekran ayarlarınızı özel bir programyardımıyla değiştirdiğinizden beri, ek-ranınız sistem açıldıktan sonra siyahkalıyor ve “Out of scan range” hata me-sajını veriyor. Kuruluma zarar verme-den sorunu çözmek istiyorsunuz.

‹pucu: Ekran ayarlarını tekrar kullana-bilmek için ilk olarak bilgisayarınızı biraçılış disketi yardımıyla çalıştırın ve“C:\” üzerinde yer alan BOOT.INI sis-tem dosyasını açın. Ancak daha önce“attrib |s |h BOOT.INI” komutunu kul-lanarak dosya özelliklerini değiştirmeli-siniz. Dosya içerisindeki “[OperatingSystems]” başlığı altında aşağıdakinebenzer bir satır bulunmalıdır:

Multi(0)disk(o)…..\ WINNT=”Microsoft….”

/fastdetect

Bu satırı aynen altındaki satıra dakopyalayın. Burada bulunan “/fastde-tect” parametresini “/basevideo” olarakdeğiştirin. Tırnak işaretleri arasındaki

kuramayabilirsiniz. Bu nedenle OE-MINFO.INI dosyası içerisinde değişiklikyapmadan önce, orijinalinin çıktısını al-malı veya yedeklemelisiniz.

5 | Windows Me

Bir sistem dosyas›n›yeniden yüklemek

Sistemin çökmesi sonrasında belirlidosyalara erişmek istendiğinde, de-vamlı olarak hata mesajları ile karşıla-şabilirsiniz. Extract programını kulla-narak söz konusu dosyaları Win-dows’un CAB dosyalarından tek tek çı-kartabilirsiniz. Bunun için DOS orta-mına geçmelisiniz. Ancak söz konusudosyaları Windows Me altında daharahat yükleyebilirsiniz.

‹pucu: Windows ME’den itibaren, CABdosyaları içerisindeki dosyaları grafikbir arayüz yardımıyla tek tek çıkartmave bunları sistemde istediğiniz bir yerekaydetme imkanına sahipsiniz. Bu CABdosyalarını Windows Me kurulum dizi-ni altında yer alan “OPTIONS/INS-TALL” klasörü içerisinde bulabilirsiniz.

Bunun için ilk olarak Başlat/Çalış-tır/msconfig/Tamam komutunu kullana-rak Sistem Yapılandırma Hizmet Progra-mı’nı çalıştırın. Sistem konfigürasyonu-nu, bu pencere üzerindeki seçenekleretıklayarak rahatlıkla değiştirebilirsiniz.

Ekrana gelen pencere üzerindeki Ge-nel kartını aktif hale getirin ve DosyaAyıkla düğmesine tıklayın. Bunun sonu-cunda “Yükleme disketinden bir dosyaayıkla” adındaki iletişim penceresi ekra-na gelecektir. Geri yüklemek istediğinizdosyanın adını buradaki kutucuğa ya-zın. Eğer isterseniz dosyayı Gözat düğ-mesine tıklayarak da seçebilirsiniz. “*”gibi başka karakterleri temsil eden özelişaretlerin kullanılmasına izin verilmez.

170

Tips&Tricks » Uygulamlar


CHIP | EYLÜL 2002

ifadeyi ise “VGA-Modu” olarak değişti-rin. Artık dosyayı kaydettikten sonra bil-gisayarı yeniden başlatabilirsiniz.

Sistem açılışı sırasında bu sefer“VGA-Modu” adında bir seçenek ekranagelecektir. Bu seçeneği kullanarak bilgi-sayarı yeniden Windows platformundaçalıştırabilir ve ekranınız ile ilgili doğruayarları uygulayabilirsiniz.

7 | Word 97, 2000, XP

Belgeleri yaz›c›dan ba¤›ms›zolarak biçimlendirmek

Bir grup çalışan, Word belgelerini ken-di bilgisayarlarında hazırlıyor. Ancakbu belgelerin kaliteli bir şekilde yazdı-rılması ve aynı görünmesi için firma-daki lazer yazıcıdan çıkarılması gereki-yor. Ancak belgelerde aynı yazı büyük-

lüğü kullanılmasına rağmen, satır vesayfa sonları çıktı üzerinde farklı görü-nüyor.

‹pucu: Her yazıcı sürücüsü yazı tiplerinibiraz da olsa farklı yorumlar. Bu farklı-lık kendini sadece çıktı resminde farkettirmez, aynı zamanda satır ve sayfasonları da yer değiştirecektir. Bu sorunuortadan kaldırmak için iki yöntem mev-cut:

Eğer kullanılacak yazıcının ne oldu-ğunu biliyorsanız, belgeyi en baştan bu-na uygun bir şekilde biçimlendirebilirsi-niz. Bunun için ilk olarak kullanacağınızyazıcının sürücüsünü kendi bilgisayarı-

nıza kurmalı ve bunu etkin sürücü ola-rak seçmelisiniz. Söz konusu yazıcınınbilgisayarınıza bağlı olması gerekmiyor.Daha sonra metni istediğiniz gibi oluş-turun ve kaydedin. Bu yöntem sayesindeaynı sürücüyü kullanan farklı bilgisayar-larda hazırlanan belgeler aynı görüne-ceklerdir.

İkinci yöntemi ise, kullanılacak yazı-cının bilinmediği durumlarda kullana-bilirsiniz. Ancak bunun için söz konusuyazıcının mutlaka Postscript uyumlu ol-ması gereklidir. İlk olarak bilgisayarınızaPostscript uyumlu bir yazıcı (Örneğin,HP Laserjet III Postscript) kurun ve da-ha sonra Word belgesini yazıcıdan ba-ğımsız olarak kullanılan Postscript veyaPDF gibi bir dosya biçiminde kaydedin.

Bilgisayarınıza yeni bir yazıcı kurmakiçin Denetim Masası’ndaki Yazıcılar kla-söründe bulunan Yazıcı Ekle simgesineiki kere tıklayın. Ekrana gelen açılış pen-

ceresindeki İleri düğmesine tıklayın veWindows CD’sini sürücüye yerleştirin.Takip eden kurulum işlemi sırasında“FILE” bağlantısını, yazıcı çıktısı birdosyaya yazdırılacak şekilde düzenleyin.Kurduğunuz yazıcının standart olarakkullanılmaması için bir sonraki pencere-de ekrana gelen soruya Hayır cevabınıverin ve kurulum işlemini bitirmek içinsırasıyla İleri ve Son düğmelerine tıkla-yın. Artık Word belgelerinizi bu yazıcısürücüsü için düzenleyebilir ve birPostscript dosyasına kaydedebilirsiniz.Bu dosya tüm Postscript uyumlu yazıcı-lardan aynı satır ve sayfa sonu değerleri-ne sahip olarak çıkacaktır.

8 | Word 2000

Makrolardaki WordBasichatas›n› önlemek

Eğer eski Word versiyonuna ait Word-Basic makrosunu uygulamalar için Vi-sual Basic biçimine dönüştürdüyseniz,sol/sağ kenar boşlukları, sütun aralığıveya paragraf girintileri için seçilenayarların bazı bölümlerdeki sayfa ge-nişliği için çok büyük olduğunu bildi-ren 1042 numaralı hata mesajı ile kar-şılaşabilirsiniz.

‹pucu: Eğer bu tür bir hata mesajı aldıy-sanız, Debug düğmesine tıklayın. Bununsonucunda Visual Basic editörü açılacakve hataya neden olan satır editör pence-resinde işaretli olarak ekrana gelecektir.Örneğin, aşağıdaki gibi bir satır ile karşıkarşıya kalabilirsiniz.

WordBasic.FilePageSetup PageWidth:=504,

PageHeight:=504

Bu hata, eski Word versiyonlarına aitWordBasic’in “PageWidth” (Sayfa geniş-liği) ve “PageHeight” (Sayfa yüksekliği)özellikleri için ölçü birimi olarak “Po-int” (Nokta) kullanmasından kaynakla-nıyor. Ancak bu özellikler Word2000’den itibaren Twips (1/20) birimi ileölçülüyorlar. Bu nedenle makronun dö-nüştürülmesi esnasında bu birim koru-nuyor ve sayfa genişliği veya yüksekliğiolarak çok küçük değerler kullanılıyor.Bunun için değerlerinizi birkaç hesapla-ma ile kontrol etmenizde fayda var.

Eğer tüm kenar boşlukları ve paragrafgirintileri için sıfırdan büyük bir değerve sütun aralıkları 0,5 inç olarak ayar-landıysa, Word altında sayfa genişliğiiçin kullanılabilecek en küçük değer 0,5inçtir ve sayfa yüksekliği için sıfırdanbüyük herhangi bir değer yeterli olacak-tır.

Bir inç, 1440Twips’e karşılık geldiğiiçin PageWidth özelliği için kullanılabi-lecek en düşük Twips değeri 720 (05 *1440 = 720) olacaktır. Bundan daha kü-çük bir değer hataya neden olur. Mini-mum sayfa büyüklüğünün kenar boş-lukları, sütun aralıkları ve paragraf ayar-larına bağlı olduğunu ve kullanılacakaşırı büyük değerlerin de hataya nedenolabileceklerini göz önünde bulundur-malısınız.

Postscript Ç›kt›s›: Farkl›bilgisayarlardahaz›rlanan belgelerinayn› görünüme sahipolmas› için POSTSCRIPT uyumlu bir yaz›c› kurmal› ve ç›kt›s›n›dosyayakaydetmelisiniz.

7

Dönüflüm Hatas›: Eski Word versiyonlar› için haz›rlad›¤›n›z makrolar› Word 2000ve XP alt›nda kullanmadan önce, kullan›lan ölçü birimlerini de de¤ifltirmeye

dikkat etmelisiniz.

8

172

?????????????????


CHIP | EYLÜL 2002

Tips&Tricks » Okur Sorular›

9 | Word 2000

Kodlanm›fl dosyalar› açarkenyaflanan sorunlar

Artık Word dosyalarımın bir çoğunusağlıklı bir şekilde çalıştıramıyorum.Açmayı denediğim zaman “File Con-version Unicode UTF-8” gibi bir hatamesajı veriyor ve Tamam düğmesinetıkladığımda tüm karakterler kareşeklinde ekrana geliyor.

Cevap: Sorununuz, dosyanın kaydedil-mesi esnasında ve açılırken farklı kod-lama yöntemlerinin seçilmesinden kay-

naklanabiliyor olabilir. Dosyanınaçılırken kullanacağınız kodlama biçi-mini seçmek için ilk olarak Araçlar/Se-çenekler komutunu çalıştırmalı ve ekra-na gelen pencere üzerindeki Genel kartıüzerinde bulunan “Açılışta dönüşümle-ri onayla” seçeneğini işaretlemelisiniz.

Artık istediğiniz Word dosyasınıaçın. Şayet Word’ün bu dosyayı dönüş-türmesi gerekiyorsa Dosya Dönüştürpenceresi ekrana gelecek ve üzerindekilisteden uygun dönüştürme biçimini

seçmeniz istenecektir. Buradaki listedenŞifreli Metin’i seçin ve Tamam düğmesi-ne tıklayın. Bunu takip eden pencereüzerindeki Diğer Şifreleme seçeneğiniişaretledikten sonra, istediğiniz kodla-ma biçimini seçebilir ve aşağıdaki Öniz-leme penceresinden değişiklikleri takipedebilirsiniz. UTF 8, Unicode kodlamastandardıdır ve Word bu kodlama içinArial Unicode MS yazı tipini kullanır.

10 | MP3 fiark› ‹simleri

MP3 flark›lar›n›n isimleriniWord kullanarak yazd›rmak

Sahip olduğum MP3 CD’sindeki 140şarkının isimlerini Word kullanarakyazdırmak istiyorum. Ancak Kopya-la/Yapıştır işlemi sadece dosya isimleri-ni değil tüm dosyayı yapıştırıyor. Aca-ba şarkı isimlerini manuel olarak yaz-madan Word’e aktarabilir miyim?

Cevap: Aslında oldukça vakit alacak buişlemi en çok kullanılan MP3 oynatıcıprogram olan Winamp yardımıyla ra-hatlıkla yerine getirebilirsiniz. Bununiçin ilk olarak CD içerisindeki tüm şar-kıları içeren bir MP3 listesi oluşturunve kaydedin. Bunun için ilk olarak Wi-namp’ı çalıştırın ve Open Files düğme-sine tıklayın. Ekrana gelen pencere üze-rinden CD-ROM’un içeriğini görün-tüleyin ve [Ctrl]+[A] tuş kombinasyo-nunu kullanarak üzerindeki tüm dos-yaları seçin. Seçili şarkıları Tamam düğ-mesine tıklayarak listeye eklediktensonra, hazırladığınız listeyi kaydedin.

MP3 listesini kaydettiğiniz dosyanınüzerine sağ tuşla tıklayın ve nesne me-nüsünden Birlikte Aç komutunu çalıştı-rın. Ekrana gelen listeden MicrosoftWord for Windows’u seçin. Bunun so-nucunda liste içeriği ekrana gelecektir.

Şayet şarkılar hakkında ekstra bilgilermevcut değilse, listeyi düzenlemek dahakolay olacaktır. Aksi takdirde ekstra bil-gi satırlarını tek tek silmeniz gerekecek-tir. Şarkıların hepsi aynı ortamda bu-lundukları için yer bilgileri de aynıuzunlukta olacaktır. Çıktı üzerinde sa-dece şarkı isimlerinin bulunması için[ALT] düğmesi basılı durumdayken ilksatırdaki yer bilgisini seçin ve daha son-ra bu seçimi alt satırlara kadar uzatın.Son olarak [Del] tuşuna basarak, seçti-ğiniz alanı temizleyip, belge içerisindesadece şarkı isimlerinin kalmasını sağla-yabilirsiniz.

11 | Word 2000

Word dokümanlar›n›parola ile korumak

Hazırladığım Word belgelerinin açılır-ken parola sormasını ve parola giril-mediği veya yanlış yazıldığı zamanlar-da açılmasını engellemek istiyorum.Bunun için özel bir araç mevcut mu?

Veysel Yaflar

Cevap: Bu isteğinizi herhangi özel biraraç kullanmadan Word’ün kendi fonk-siyonları yardımıyla yerine getirebilirsi-niz. Hazırladığınız Word belgesini pa-rola ile korumak için Dosya/FarklıKaydet komutunu çalıştırın ve ekranagelen pencere üzerindeki Araçlar/GenelSeçenekler komutunu çalıştırın.

Word belgenizi, ekrana gelen pence-redeki “Dosya paylaşma seçenekleri”başlığı altından ister açmaya ister değiş-meye ya da her iki işleme karşı da paro-la ile koruyabilirsiniz. Kullanmak istedi-ğiniz parolayı girdikten sonra Tamamdüğmesine tıklayın ve parolanızı bununsonucunda ekrana gelen pencereye birkez daha yazın.

@ Yaz›c›n›z çal›flmamak için grev mi yap›yor, monitörünüz mü titriyor, Windows’unuz zamanla

çöküyor mu? CHIP Hotline çözümü biliyor. Geçen aylardaki en ilginç olaylar› ve çözümlerini

burada okuyabilirsiniz.Sorular›n›z› [email protected] adresine bekliyoruz.

Okurlar SoruyorCHIP Cevapl›yor

Pratik MP3 Listesi: Winamp alt›nda oluflturdu¤unuz MP3

listesini Word alt›nda düzenleyerek, ç›kt›s›n› alabilirsiniz.

9

CHIP | EYLÜL 2002

■ ‹lk baflta iyi haber olarak HomeRF’nin (RF =Radio Frequency) rekabete dayanabilece¤iniverelim. DECT tekni¤ini kullanan iyi, telsiz te-lefonlar›n gelifltirilmifl bir versiyonu olan rad-yo standard› 2.0 versiyonu ile beraber flu ankiW-LAN’›n yerini alabilir. Yeni HomeRF ürünle-rinin eriflmesi gereken 10 Mbit sadece teorikbir de¤er olarak kal›yor ancak DSL ile kablo-suz sörf gerçekten e¤lenceli bir hal alacak.Kontrol noktas› (Control Point) “H4900 Data”ve USB al›c› “H497 data” yapt›¤›m›z testlerdesaniyede 90 KByte’l›k aktar›m h›z›na eriflebil-diler. Buna karfl›l›k bir önceki sürümü ancak70 KByte’a ç›kabiliyordu.

Engellere ra¤men kavuflmak

Uzak mesafelerdeki veri aktar›m performans›da göz dolduruyor. Baz istasyona 30 metremesafeden arada çelik ve beton duvarlar var-ken bile her iki siyah kutucuk birbirleri ile ha-berleflirken saniyede 60 KByte’l›k veri aktar›m

h›z›na ulaflabildiler. Önceki versiyonu ise ya15 KByte haberleflebiliyor ya da ba¤lant›y› ko-par›yordu. Anca bu parlak yüksek h›z dünyas›,flu anda kullan›lan W-LAN ürünleri ile fiyat veperformans aç›s›ndan karfl›laflt›r›ld›¤›nda birdarbe yiyor. Siemens, kontrol noktas›n› 250Euro ve USB al›c›y› da 150 Euro’dan sat›flasundu. Müflteriler bu fiyata High End W-LANçözümleri sat›n alabilir ve çok daha fazlaözellik ile beraber yüksek h›za da sahip olabi-lirler. W-LAN grubunun flu anda 22 MBit sun-mas›na ra¤men HomeRF konsorsiyumu veriaktar›m›n› ancak 2.1 versiyonu ile beraber2003 y›l›nda bu de¤ere yükseltebilecek.

HomeRF 2.1, 54 MBit’e kadar haberleflebi-lece¤i yeni W-LAN standard› 802.11a’ya daentegre edilecek. Peki neden hala HomeRF?Çünkü kontrol noktas›na sekiz tane kablosuztelefon ba¤lanabiliyor. HomeRF böylece, özelkablosuz a¤ çözümlerinde yüzde 95 pazarpay› ile ABD’ye aç›lacak.


Online Gaming:‹nternetten insan rakiplerekarfl› oyun oynamak

DSL Ba¤lant›lar›:H›zl› ve sorunsuz internet

‹nternette Bir Gün:‹nternetin günlük yaflamakatk›lar›

Web Tasar›m Kursu:Dreamweaver MX ile websayfas› tasar›m›

Kendi Sunucunu Kendin Kur:ADSL Server kurulumu

.NET’in Getirdikleri:Microsoft’un .NET stratejisi214

206

198

192

184

178

inte

rnet HomeRF 2.0

Son S›çramaW-LAN’›n rakibi HomeRF yeteli ayg›t bulunamad›¤› ve h›z› da düflük oldu¤uiçin flu ana kadar gölgede kalm›flt›. HomeRF’nin yeni 2.0 standard› ise buteknolojiyi gölgeden ç›kartmay› hedefliyor.

Gölgeden S›yr›lma:

Siemens’in HomeRF USB al›c›s› 10 MBit/s h›z›ndahaberleflebiliyor. Art›k geçde¤il mi?


CHIP | EYLÜL 2002

Telif Ücretleri

Web FM’ler Telif ÖdeyecekWeb radyosu sahipleri Ameri-

kan Kongresi taraf›ndan müzik

endüstrisine telif ücreti öde-

mekle yükümlendirildi. Plak fir-

malar› daha önce flark› bafl›na

0,14 Cent istiyordu, ancak art›k

sadece 0,07 Cent alabilecekler.

Böylece web radyolar› da klasik

radyolar ile ayn› ücreti ödemek

zorundalar. Web radyolar› var

olmak için yeni kaynaklar ar›-

yorlar.

Bilgi için:

www.soundexchange.com

Siemens ve Nokia

Java TelefonlarNokia ve Siemens, son derece

etkili programlama dili Java’y›

keflfettiler ve bir çok Java cep

telefonunu piyasaya sunuyor-

lar. Siemens, M50 ve C55 mo-

delleri ile bafll›yor.

GPRS sayesinde WAP

hizmetleri cep telefo-

nuna daha h›zl› geli-

yor ve Java oyunlar›

da a¤dan rahatl›kla

indirilebiliyorlar. Bu-

na 16 tane cep telefo-

nu melodisi ve adres

defteri girdilerine diji-

tal foto¤raf eklemek

de dahil. Siemens, ayr›ca ICQ’-

nun Java versiyonunu da ekle-

meyi planl›yor. Bunun avantaj›

iletilerin veri büyüklü¤üne göre

hesaplanmas›. Bu, SMS’lerin

daha ucuz olaca¤› anlam›na

geliyor. Nokia’n›n Java telefon

modelleri ise 3410, 6310i, ve

6610. Nokia’n›n GPRS sunma-

d›¤› 3410, bir resim editörüne

ve çok ses melodilere sahip. Bu

nedenle 6310i ve 6610 model-

lerine Triband fonksiyonundan

HSCSD’ye ve Bluetooth’dan k›-

z›l ötesine kadar bir ifl cep tele-

fonundan beklenen her fley en-

tegre edilmifl. Tüm telefonlar-

da bulunan Java ise uygulama-

lar›n bafllamas› on saniye sür-

dü¤ü için heyecan›n›z› k›rabilir.

Bilgi için:

www.my-siemens.com,

www.nokia.com

Sürpriz: Yüzde altm›fll›k bir kesim DSL ve benzeri ba¤lant›lar istemezken sat›n almay› planlayan yüzde yirmilik kesim DSL kullan›c›lar›n›n say›s›n› üç kat›na ç›kartacak.

ISO-1000 flirketlerinin ba¤lant› yöntemleri

30%

14%

Leased Line(Kiral›k hat)

Frame Relay

KabloNet %1

DSL %3

OF‹S BA⁄LANTI MODEL‹%

Kay

nak

: ibs

.com

.tr63%

Dial Up (Çevirmeli a¤)

176

Haberler


CHIP | EYLÜL 2002

WEB GÖZCÜ

GÜNCEL V‹RÜS UYARILARI

Google Kap›n›z› Aç›yor

Internet Explorer Yamas›‹srail’li bir güvenlik firmas› GreyMagic Softwa-

re, Google’›n kullan›c›n›n görev çubu¤unda ça-

l›flan arama motoru Araç Çubu¤u’nun ciddi

güvenlik aç›klar› içerdi¤ini haber verdi. Sald›r-

ganlar›n, toolbar’a ulaflarak burada verilen so-

nuçlar› kendi web sitelerine yönlendirebilece-

¤ini ve arama sonucuna ulaflt›¤›n› sanan kulla-

n›c›n›n sald›rgan›n web sitesine girerek gizli

bilgilerini görünür k›labilece¤ini bildiren uya-

r›dan sonra Google hatal› 1.1.58 versiyonu için

bir yama ç›kard›. Toolbar’›n bu verisyonunu

kullananlar›n yamay› indirmesi gerekiyor.

Bilgi için: http://toolbar.google.com

Virüsün Sahibini Buldular

Goner’in Yarat›c›lar›naDavaGeçen y›l ortaya ç›kan ve h›zla yay›l›p bilgisa-

yar kullan›c›lar›n›n bafl›na bela olan Goner vi-

rüsünü yazan ‹srailli befl genç yakalanarak

mahkemeye ç›kart›ld›. Goner virüsü, ekran ko-

ruyucu eklenmifl bir e-mail arac›l›¤›yla yay›l›-

yordu. Virüslü e-mail'i açanlar›n, bilgisayar›n-

da Outlook yüklüyse, Goner kendisini kopyala-

yarak adres defterindeki bütün isimlere gön-

deriyordu. ‹srail'in kuzeyinde yaflad›klar› belir-

lenen befl gençten biri vürüsün yazar›, di¤er

dördü ise yay›lmas›n› sa¤layan iflbirlikçileri ol-

makla suçlan›yor. Gençlere verilecek cezan›n,

biliflim teknolojilerine çok büyük yat›r›m ya-

pan ve teknoloji konusunda dünya devi olma

yolunda ilerleyen ‹srail’de, ilerideki vakalar

için cayd›r›c› etki yapmas› için çok a¤›r olabile-

ce¤i söyleniyor.

Bilgi için: www.sophos.com

33 Klez ve LentinDünyada temmuz ay› boyunca raporlananvirüs sald›r›lar›n›n %84’ünün I.Worm.Klezsolucan› taraf›ndan gerçeklefltirildi¤i, buvirüsün hala çok etkin oldu¤u belirtildi. So-run yaratan ikinci virüs ise I.worm.Lentin.Lentin, toplam olaylar içinde %9’luk bir pa-ya sahip. ‹ki tehdide karfl› da son güncelle-meler güvenlik sitelerinde yer al›yor.Bilgi için: www.avp.ru

Superonline ve Register.com iflbirli¤i ile tüm

dünyada yeni bir uygulama olan “Türkçe karak-

terler” içeren alan adlar› da al›nabilecek. Alan

adlar›ndan sorumlu uluslararas› örgüt ICANN’in

yerel alan adlar› kay›tlar›na bafllamas›yla ‹nter-

net kullan›c›lar› için alan ad› seçenekleri zengin-

leflti. fiubat ay›nda Register.com’un, içinde Tür-

kiye’nin de bulundu¤u 70 Avrupa ve Asya ülkesi-

nin yerel dillerindeki karakterlerle Alan ad› hiz-

meti vermeye bafllamas› ile Register.com’un hiz-

metlerini Türkiye’deki ‹nternet kullan›c›lar›na

tafl›yan ilk ISS olarak Superonline da Türkçe alan

ad› sat›fl›na bafllad›. ‹nternet üzerinde tüm dün-

yada henüz test aflamas›nda olan uluslararas›

karakterler tafl›yan alan adlar› ‹nternet’te bar›n-

d›r›lmaya bafllanmad›.

Bilgi için: http://alanadtescil.superonline.net

www.ç›¤öflü.com

Türkçe Alan Adlar› Kullan›mda

k

BA⁄LANTI ÜCRETLER‹superonline superonline.com (212) 310 0000

superonline maxx1 ay 16.1 milyon TL3 ay 49 milyon TL12 ay 129 milyon TL

s›n›rs›z eriflim1 ay 13 milyon TL3 ay 39 milyon TL12 ay 99 milyon TL

tt net ttnet.net.tr (212) 444 0145

pstn 1 ay 6.5 milyon TL3 ay 15 milyon Tl6 ay 26 milyon TL12 ay 39 milyon TL›sdn-ba 1 ay 6.5 milyon TL3 ay 15 milyon TL6 ay 26 milyon TL12 ay 39 milyon TL

turknet turk.net (212) 444 0077

net.opt. 1 ay 15 milyon TLnet.ultra 1 ay 24 milyon TL

Veezy vezy.com (212) 413 1414

mono p. 1 ay 12 milyon TLeko p. 3 ay 30 milyon TLpro p. 12 ay 100 milyon TL

e-kolay e-kolay.com (212) 478 0478

10 saat f›st›k 4 milyonTL1 ay s›n›rs›z 15 milyon TL3 ay s›n›rs›z 35 milyon TL12 ay s›n›rs›z 95 milyon TL

trnet tr.net (312) 295 9000

ayl›k s›n›rs›z 11 milyon TLy›ll›k s›n›rs›z 75 $saatlik ba¤lant› 0,25 $

iflnet ifl.net (312) 289 8060

s. paket 1 ay 15 milyon TL3 ay 40 milyon TL6 ay 75 milyon TL12 ay 140 milyon TLkontürlü saat. 450.000 TL

anet anet.com.tr (212) 336 1919

S›n›rs›z internet1 ay 15 milyon TL3 ay 36 milyon TL12 ay 119,7 milyon TL

ISDN‹nternet servis sa¤lay›c›lar› bireyselkullan›c›lar için de ISDN hizmetini

cazip hale getirmeye bafll›yorlar.

Audio GalaxyMüzik endüstrisinin sesini k›st›¤›en son MP3 borsas› Audio

Galaxy, art›k webde MP3 arayanlar›nbaflvuru kayna¤› de¤il.

IN & OUT!

n

!

178

CHIP | EYLÜL 2002


rak oyun oynayarak geçiriyoruz. Oyna-ması basit oyunlardan bahsetmiyoruz.Tam tersine artık çoğu oyunu oynamakiçin son derece karışık bilgiler içeren biröğrenme sürecinden geçmek zorunda-yız. Üstelik birkaç satırla sınırlı yapay ze-kalara katlanmak zorunda olmadan ger-çek insanlarla paylaştığımız bu zevklidakikalar, tıpkı chat yaptığımız zaman-larda olduğu gibi bizi bir çok insanla veonların kültürleriyle tanıştırıyor. Oyunseverler bir araya gelerek gruplar oluştu-ruyor ve belli saatlerde buluşup beraberoyun oynuyorlar. Hatta oyunun türüne

göre bir sosyal grup olarak hareket edi-yor ve oyunlarda belli haklar elde edi-yorlar.

Yalnızca çeşitli ülkelerden gelen in-sanlar değil, aynı ülkelerde yaşayan in-sanlar dahi bir araya gelip, kardeş dergiLEVEL’ın yaptığı gibi ülke çapında tur-nuvalar düzenleyerek milli takımlarınıseçiyorlar ve bu takımı yurt dışındakiturnuvalara yolluyorlar. Çok kişili oyna-nan oyunların artık bir spor olarak ka-bul edilmesinin tartışıldığı bir dönemde,Türkiye’de ve dünyada oynanan bellibaşlı oyunları mercek altına aldık.

BBilgisayarlarımızı ister iş için isteryalnızca e-mail’larımızı kontroletmek için kullanalım, hepimiz ya

meraktan ya da alışkanlıktan dolayı enazından bir kez olsun oyun oynamışız-dır. Ya bir internet sitesinde iki el tavlaatmış ya da mayın tarlasıyla zaman öl-dürürken saatlerin nasıl geçtiğini anla-mamışızdır. Halbuki oyunlar çoktankendi kendimize oynadığımız basit eğ-lencelikler olmaktan çıktı. Birçoğumuz,artık hızlanan internet bağlantıları saye-sinde saatlerimizi bilgisayar başında baş-ka insanlarla beraber ya da karşılıklı ola-

Online Gaming

‹nternet tüm yaflam›m›z› etkiledi¤i gibi oyun oynama al›flkanl›klar›m›z› da de¤ifltirdi.Art›k yapay zekaya de¤il, “gerçek” zekaya karfl› oyun oynamak moda.

Net’te Oyun Keyfi

CHIP | EYLÜL 2002

Ultima Online: Hayat›n› tüketmek üzere

Origin firmasına ait olan Ultima Online,şu anda Microsoft’un Asheron’s Call’un-dan sonra dünyada en çok oynananikinci on-line rol yapma oyunu. Masaüstünde oynanan rol yapma oyunlarınıninternet ortamına taşınmış versiyonuolan Ultima Online, ülkemizde de çokilgi görüyor. En büyük özelliği, bu seneülkemiz sinemalarında da gösterime gi-ren J.R.R. Tolkien’ın Yüzüklerin Efendi-si romanından beyaz perdeye uyarlananfilme benzer sanal bir fantezi dünyasın-da geçtiği için, oyuncuya sınırsız bir öz-gürlük sağlaması.

Oyun dünyası, siz ister orada olun is-ter olmayın, her zaman canlıdır. Tıpkıgerçek hayatta olduğu gibi şehirlerin,kasabaların olduğu ve bu yerleşim yerle-rinde bir çok meslekten insanın barındı-ğı oyun dünyasında birçok tehlikeli ya-ratık da kol geziyor. Siz ise ister kılıç kal-kan ya da büyü yoluyla bu yaratıklarakarşı savaş vererek topraklarınızı korur-sunuz ya da tamamen farklı bir meslek,örneğin aşçılık yaparak diğer oyuncularapasta börek satabilirsiniz. Hatta diğeroyuncuları öldüren bir karaktere bürü-nüp, onları soyarak bir servet bile yapa-bilirsiniz. İsterseniz kendinize bir ev alıpburaya satıcılar dikerek bir dükkan bileişletebilirsiniz. Tek sınır kendi hayal gü-cünüz.

Oynamak için neler gerekli? Bir Ultima oyuncusunun araçlar›

Oyun, tüm dünyada aylık belli bir ücretödeyerek oynanıyor. 9.95 dolarlık bu üc-ret dışında bir de tabii ki oyunun CD’si-ne para vermelisiniz. Çünkü oyunu oy-namak için şifreli bir anahtara sahip ol-malısınız. İyi bir internet bağlantısını isetabii ki saymıyorum. Oyunun oynandığısunucularda herkesin zevk alabilmesiiçin çok katı kurallar yürürlükte. Oyunagirerken alıcı ve satıcı arasında belli ta-ahhütler verildiği için yasal haklarınız

mevcut. Fakat aylık para vermek istemi-yorsanız, tüm dünyada oyunun meraklı-ları tarafından açılmış sunucular da var.Ülkemizde de bu tip bir çok sunucu bu-lunuyor. Nebula ve agszone (agszo-ne.net) bunlardan bazıları.

Meraklılar tarafından açılan sunucu-ların hepsi oyunun orijinal sisteminiesas almalarına karşın, orijinal dünya-dan çok daha farklı olanaklar sunuyor-lar. Örneğin orijinal sunucularda asla bir

vampir göremezsiniz. Orijinal sunucu-larda yeteneklerinizi ne kadar çok kulla-nırsanız o yetenekler o kadar artar. Oysabazı meraklı sunucularında level sistemimevcuttur. Fan server’ları da diyebilece-ğimiz bu sunucuların açık kalmasına da-ir hiçbir garanti yoktur. Bu da karakteri-nizi geliştirmek için harcadığınız aylarınbir anda boşa gitmesi demek olabilir.

Sanala kar›flan ticaret:Evinizi ve karakterinizi satmak

Online rol yapma oyunlarının bir başkayönü ise, oyun içinde müthiş bir ticare-tin yürüyor olmasıdır. Evler, eşyalar, at-lar vs. oyun içerisindeki para birimi ileoyuncular arasında el değiştirmektedir.Bu ekonominin hacmi bazı oyunlarda okadar büyüktür ki, bir üçüncü dünya ül-kesinin bütçesini rahatlıkla geçebilir.Online rol yapma oyunlarının bir başkailginç özelliği de, oyun içerisindeki bu

fiafl›rt›c›: Sa¤daki yarat›k asl›nda evcilhayvan›n›z olabilir.

Çeflitlilik:

Can›n›z s›k›l›rsadart bile oynayabilirsiniz.

180

CHIP | EYLÜL 2002

Online Gaming


eşyaların ve oyuncu hesaplarının şifrele-ri ile birlikte satışa çıkartılmasıdır. Ger-çek hayatta eBay gibi açık arttırma site-lerinde rastlayabileceğiniz bu tip satış-lar, tabii ki gerçek parayla yapılmakta-dır. Örneğin bir milyon Ultima Onlinealtını gerçek hayatta 15 dolar edebil-mektedir. Şu sıralar altın dönemininbaşlarında olan online rol yapma oyun-ları, piyasaya yağmur gibi yağıyor.

2006 senesinde 114 milyon insanınonline oyun oynayacağı ve bunun için100 milyon dolarlık bir harcama yapıla-cağı öngörülmektedir. Üstelik bu raka-ma 23 milyon dolarlık online konsoloyuncusu da dahil değildir. Ultima On-line da büyük rakipleri Everquest, Ashe-ron’s Call, Anarchy Online, Dark Age ofCamelot ve World War II Online gibikendini devamlı olarak geliştirip değiş-tiriyor. Böylece oyundan hiçbir zamansıkılmamanız sağlanmaya çalışılıyor.Eğer ilginizi çektiyse www.origin.comadresinden bu oyuna ulaşabilirsiniz. Ay-rıca www.ultimatr. com da Türkçe içe-rik açısından oyun hakkında size epey

bilgi sağlayabilir.

Half Life - Counter Strike: Herkesin gözü üzerinde

Dünyada ve ülkemizde en çok oynananonline oyun, şüphesiz ki Half Life oyu-nunun bir modifikasyonu, yani değişti-rilmiş şekli olan Counter Strike’tır. Hat-ta şu anda ülkemizdeki bir çok internetkafenin yalnızca bu oyun sayesindeayakta kaldığını söylemek, hiç de yanlışolmaz. Counter Strike şu anda rakipsiz-dir. Bir FPS (First Person Shooter) olanoyunda oyuncu en fazla sekiz kişidenoluşan Terörist ya da Anti-terör takım-larından birini seçerek kendine verilengörevi yerine getirmeye çalışır. Tahminedebileceğiniz gibi tüfek, tabanca, elbombası gibi silahların kullanıldığıoyun şiddet içermektedir.

Oyunda teröristleri oynayan takım,belli bir noktaya bomba koymaya, elin-deki rehineleri korumaya ya da VIP’yesuikast düzenlemeye çalışırken, anti-te-rör takımı ise karşı tarafı durdurmaya,rehineleri kurtarmaya ya da VIP’yi oy-nayan oyuncuyu koruyarak, güvenli birşekilde belirli bir noktaya ulaştırmayaçalışmaktadır. Son derece basit olanoyunda görevinizi yerine getirdikçe ve

karşı taraftan bir oyuncuyu saf dışı bı-raktıkça, para kazanmaktasınız. Elinizegeçen bu para ise, yeni silahlar alıp oyu-na devam etmenizi sağlıyor.

Counter Strike ve Half Life nerelerde oynan›r?

Son derece hızlı olmasından dolayı stresatmak için birebir diyebileceğimiz oyu-nu oynamak için, herhangi bir şekildebir yere üye olup aylık bir para vermeni-ze gerek yok. Yalnız oyun içinde gittikçeartan, hile kullanarak diğer oyuncularakarşı haksız üstünlükler sağlanması du-rumu, sunucu sahiplerini koruma prog-ramları kullanma gibi çeşitli önlemleralmaya itmiştir. AGS Net Türkiye’de ilkdefa tüm oyun sunucularında paralıüyelik sistemine geçerek bu hareketikırmayı amaçlamaktadır. Oyunun do-ğası gereği güçlü bir internet bağlantısıgerekmektedir.

Oyunu yerel ağdan veya internettenrahatça oynayabilirsiniz. İnternet üze-rinde birçok server’a rastlamanız müm-kün. Yalnız ücretsiz olarak internet üze-rinden indirip oynayabileceğiniz oyunukurmak ve makinanızda çalıştırabilmekiçin Half Life oyununa sahip olmalısı-nız. Ayrıca Half Life’ı son yamasına ka-dar güncellemelisiniz. Daha sonra Co-unter Strike’ı kurmalısınız. Oyunun,

k

belli round’lardan oluştuğu için, sabitkalması gibi bir şey söz konusu değildir.

Topluluklar ve turnuvalar:Pro-oyunculu¤a giden yol

Ülkemizde şu anda www.sanane.comveya www.agszone.net gibi adreslerdenoynayabileceğiniz oyun için klan adı ve-rilen birçok oyuncu topluluğu kurul-muş durumdadır. Counter Strike hak-kında www.csmerkezi.com gibi siteler-de Türkçe içerik bulabilirsiniz. CounterStrike’ın şu anda dünyanın bir çok ye-rinde turnuvaları düzenlenmektedir. Buturnuvalar düzenli olup, büyük paraödülleri verilmektedir. Türkiye’de de bukonuda büyük organizasyonlar düzen-lenmektedir.

Ülkemizde en son geçen Temmuzayında LEVEL dergisinin düzenlediğiturnuvaya Türkiye içinden Antalya, An-kara, İzmir ve Türkiye dışından Kıb-rıs’tan ön elemeleri geçerek gelen ve 5 as1 yedek oyuncudan oluşan toplam 500grup final maçlarını İstanbul’da yaptı.Maslak Princess Otel’de yapılan turnu-vayı CDC klanı kazandı. CDC ülkemiziAvrupa’da yapılacak olan CPL turnuva-sında temsil edecek. Turnuva ve Coun-ter Strike hakkında ayrıntılı bilgileri ve

haberleri www.level. com.tr adre-sinden takip edebilirsiniz.

Dark Age of Camelot: K›l›c›n ve dostlu¤un dünyas›

Her üründe “yeni nesil” olanlar piyasayasürülürken, bilgisayar oyunlarının dabu konuda geri kalması düşünülemez.Dark Age of Camelot yeni nesil bir rolyapma oyunu. Ultima Online’a göre ilk

Yeni Sürüm: Oyunun, k›sa bir süre sonrapiyasaya ç›kacak olan yeni versiyonundan bir görüntü.

Savafl: Oyunun en keyifli k›sm›, ülkeleraras› savafllarda yaflan›yor.

Kahraman: DarkAge of Camelot

bütün ülkelerden bir kahramanl›k

destan›n› sanal daolsa yaflamak

isteyen oyuncular›bar›nd›r›yor.

182

CHIP | EYLÜL 2002


Star Wars - Galaxies: Gelece¤i de¤ifltirecek oyun

Birazda gelecek oyunlardan bahsede-lim. Herhalde tüm dünyada en fazlahayranı olan filmlerden birisi de StarWars serisidir. Artık bilgisayar oyunlarısayesinde vızır vızır kılıç sallayan bir Je-di şövalyesi olma yolunda ilerlemenizmümkün olacak. Galaxies gene bir RolYapma oyunu. Oyunun dengeleri açı-sından çok az oyuncunun erişebileceğibu meslek dışında, isterseniz bir ödülavcısı ya da paralı asker bile olmanızmümkün. Hatta bir silah yapımcısı bileolabilirsiniz. Yalnız işinizde ilerlemek

için gene başka oyunculara ihtiyacınızolacak, şöyle ki... silahın tasarımı içinbaşka bir oyuncuya gidip, ondan çizim-leri alacaksınız. Daha sonra silahı yapa-caksınız.

Silahınızı sattıktan sonraysa, asıl ma-cera başlıyor. Tüm bu işleri yaparkenkarakteriniz hiç gelişmeyecek ve hiçbiryeteneği bu yaptıklarından etkilenme-yecek. Çünkü sizin yapımınız olan veüzerinde sizin ve tasarımını yapanoyuncunun adları kazılı olan silah, diğeroyuncular tarafından ne kadar çok sevi-lir ve ne kadar çok kullanılırsa sizin deyetenekleriniz o ölçüde artacak. Eh tabiiki bu da bir çok sipariş almanız manası-na geliyor.

Oyunda yalnızca insanları değil, di-ğer ırkları da oynamanız mümkün. Ör-neğin Han Solonun en büyük yardımcı-sı, bir Wookie olan Cwebacca’dır. Bu bolkıllı yaratığın ırkına üye bir kadın bile

olabilirsiniz. Canınız sıkılırsa, robot av-layıp onun parçalarını satabilirsiniz.İşin içinde George Lucas’ın firması Lu-cas Arts olduğundan, filmlerdeki birçoközelliği oyunda bulabileceksiniz. Meselabir Tie Fighter kullanmanız bile olası.Fakat tabii ki bunun için bir çok eğitim-den geçmeli ve imparatorluk tarafındanrütbe atlamanız sağlanmalıdır. StarWars evreni bir bir uygulandığı için ta-bii ki asilerin tarafını seçmeniz demümkün. Bunun yanında hiçbir tarafıseçmeyip, kendi başınıza ödül işleri içinde koşuşturabilirsiniz.

Oyunla ilgili bir başka güzel yan ise,oyuncular arasındaki iletişimin kendiiçerisinde bir düzene oturtulmuş olma-sı. Mesela siz dürüst bir vatandaşın bireşyasını gasp ederseniz, o sizi polise şi-kayet edecektir, öyle değil mi? Star Warsevreninde böyle bir şey yapmak, başını-zı büyük bir derde sokabilir. Çünkü ma-lını aldığınız oyuncu sizi bir outcast ilanederek, başınıza ödül koyabilir. Bu ödülduyurumu o an oyunda bulunan tüm

ödül avcılarına mesaj olarak gidecektir.Bu da peşinize gerçek oyunculardanoluşan yüzlerce ödül avcısının düşeceğimanasına gelir. Oyunun çıkmasına da-ha var, ama merak ettiyseniz www.luca-sarts.com adresine göz atabilirsiniz.

Oyunculu¤un en tatl› yönü:Online oyunlar pastas›

Online Gaming tüm dünyada bilgisayaroyunlarının gelecekte yöneleceği alanolarak görülüyor. Pazar büyüklüğü açı-sından yüksek karlara açık ve yüksek birivmeyle genişleyen bir bütçe vaat edi-yor. Oyuncuları bağlamak açısındanşimdilik rol yapma oyunları lider görül-se de, gelecekte neler olacağını kimseöngöremiyor. Yine de çoğumuzun gece-ler boyunca ekran başında olacağı ve buglobal eğlencede ön sıralara geçmeyeçalışacağı kesin. ■

Burak Akmenek, [email protected]

göze çarpan yanı tabii ki grafikleri veoynanış açısı. Daha eski bir oyun siste-mine ve grafik düzenine sahip olanoyunlara göre basitleştirilmiş bir oyna-nışa sahip. Ayrıca konusu ve oynanışıitibariyle oyuncunun elindeki sınırsızözgürlüğü biraz kısıtlayan bir oyun. Fa-kat bunların tümü daha önce bu tipoyunlarda yaşanmış olan hatalardanders alınarak yeniden kurulmuş olan birdüzen.

Oyunun konusu: Yeni bir kahraman yaratmak

Kral Arthur’un ölümünden sonra ikidüşmanı tarafından saldırıya uğrayankrallığı konu alan oyunda, ister kuzeyli-leri temsil eden Midgard, ister eski Keltuygarlığını örnek alarak hazırlanmışolan Hybernia, isterseniz eski krallığıtemsil eden Albion tarafını tutun, so-nuçta bir meslek seçmek zorundasınız.Ana mesleğiniz her zaman bir savaşçıolmak zorunda. İkinci meslek olarak birtüccar yeteneği seçebilirsiniz. Fakat buoyunda Ultima Online’da da olduğu gi-bi pasta yapmanız ya da ağaç kesmenizmümkün değil. Hatta oyun bir yerdensonra sizi RvR (Realm versus Realm)denen ülkeler arası savaşta yer almakiçin teşvik etmeye başlıyor. Karakterinizyaratık öldürdükçe level atlıyor. Belli birlevel’dan sonraysa, artık tek başınıza ya-ratıklarla başa çıkamadığınız için başka-ları ile bir araya gelmek zoruna kalıyor-sunuz. Zaten oyunun güzelliği de bura-da başlıyor. Böylece diğer oyuncularlakaynaşmaya, ICQ numaraları değiştir-meye başlıyorsunuz. Diğer krallığa sal-dırabilmeniz için, yüzlerce oyuncu biraraya gelip koordine olmak ve büyük birordu haline gelmek zorundasınız. Bu dabüyük bir etkileşimi birlikte getiriyor.Bilgi çin www.darkageofcamelot.comadresine bakabilirsiniz. Türkçe içerikiçin www.pepelek.com adresinden fay-dalanabilirsiniz. Ayrıca Türkiye’nin enbüyük Dark Age of Camelot guild’i olanThe Huns’un www.the-huns.com inter-net sitesinden de bilgi edinebilirsiniz.

Star Wars: StarWars serisinin bafllang›çta yaln›zca robotlarüzerine kuruldu¤unu biliyor muydunuz?

184

CHIP | EYLÜL 2002


MMetin tabanlı web sayfaları üzerinde sörf yaptığı-mız, multimedya öğe olarak sadece fotoğraflarıgördüğümüz devir çoktan geride kaldı. Çok fazla

grafik öğe içeren, Flash ile desteklenmiş web sayfalarındahızlıca sörf yapmak için en hızlı modem bağlantısı bileartık minimum sınır olarak nitelendiriliyor. Bir de nettenvideo izlemek ya da online radyoları dinlemek gibi bir is-teğiniz varsa, internete bağlanmak için başka bir yol seç-menizin zamanı da çoktan gelmiş demektir. Bir yazıcı sü-rücüsünün 15MB’a, ortalama bir uygulamanın demosu-nun bile 100MB’a yaklaştığı günümüzde, eğer teknolojiyitakip etmek istiyorsanız, zaten yeni bir bağlantı şeklininlüks değil de bir gereklilik olduğu ortaya çıkacaktır.

Üstelik indirilen veri başına maliyetleri hesapladığınız-da, alternatif bağlantı şekillerinin çoğu size kesintisiz birbağlantıyı, modeme göre daha ucuza sunabilir. Dünya ça-pında kullanılan çok farklı teknolojiler olmasına rağmen,

ülkemizde ise şimdilik bunlardan sadece kabloTV, DSL veuydu kullanılıyor. Hız olarak uydu en iyi çözümü sunar-ken maliyetler açısından da DSL en uygun çözüm gibi gö-rünüyor. Yaygınlık açısından bakıldığında ise kabloTV,2.5 milyona yakın aboneye ulaşacak olmasıyla birinci.

Para herfleyi çözmüyor

Tabii ki satın alırken hız ve maliyetlerin dışında, bulun-duğunuz konumun önemi de büyük. Örneğin bulundu-ğunuz semtteki telefon santrali dijital değilse DSL bağlan-tısı almanız, kabloTV hattı yoksa da kablo modem alma-nız mümkün olmayacaktır. Eğer ikisi de yoksa, pahalı ol-masına karşın tek çözüm şimdilik uydu modem olabilir.Bağlantı şekillerinin maliyetini hesaplamak için bölüm-lerdeki kutucuklara başvurabilirsiniz. Burada unutmama-nız gereken, her alanda olduğu gibi, burada da hız artıkçamaliyetlerin de artmasıdır.

‹nternet üzerinde yer alan ve çok ilgi çeken içeriklerin boyutlar› art›k oldukça büyük ve bunlara

ulaflmak için 56K’l›k modem ba¤lant›s› yeterli olmuyor. Bu yüzden say›lar› h›zla artan alternatif

ba¤lant› çeflitlerine yönelmek do¤ru bir çözüm olacakt›r.

KabloTV, Uydu, DSL, Telsiz ve Elektrik Hatlar›

‹nternette MaksimumH›z›n Keyfine Var›n!

186

CHIP | EYLÜL 2002

Alternatif Ba¤lant›lar


Radyo dalgaları ile internet teknolojisi uzun zamandırvar. Ama teknik problemler yaygınlaşmasını bugüne ka-dar hep engelledi. RF dalgaları teknolojisinde “WirelessLocal Loops” adı verilen bir teknik kullanılıyor. Çok kap-samlı gibi duran bu teknik, kullanıcı ile sağlayıcı arasınıtemsil ediyor sadece. Telekom’un telefon hatlarını kullan-mayı gerektirmeden. Dört çeşit veri transfer yolu var.Hücresel mobil sistemler, küçük hücre ağları, uydu sis-temleri ve RF sistemleri. İnternet kullanımı için enterasanolan yol RF sistemleri. Söz konusu olan gigahertzler mer-tebesindeki sinyalleri veren ve alan parabol antenler. Sin-yaller mikrodalga ya da infrared ışık ile taşınıyor. Dalgaboyuna göre 100 km’ye kadar erişim mesafesi olabiliyor.Pratikte erişilebilen mesafe daha kısa. Optik RF sistemler-de ayrıca birbirini gören antenler şartı var. RF sistemlerde

noktadan noktaya ya da noktadan alana sistemleri mev-cut. Noktadan noktaya olanla da iki istasyon bir RF sis-tem ile bağlanıyor. Özellikle de uzak mesafeler için ve ser-vis sağlayıcıları bağlamak için kullanılıyor. 155 Mbit/s’ekadar hızlar söz konusu. Noktadan alana sistemler ise kı-sa mesafeler için kullanılıyor. Kullanım alanı sağlayıcıdanson kullanıcıya. En büyük problem ise kötü havalar. Yağ-mur her ne kadar fazla etkilemese de sis ya da kar, sorun-lara hatta bazen kopukluklara sebep olabiliyor.

Ba¤s›z ba¤lant›: Kablosuz sörf

RF ile internet çok hızlı. Ama henüz ülkemizde mevcutdeğil. Almanya’da bazı bölgelerde 5 Mbit/s hızında bağ-lantılar kullanılıyor. Ücretlendirme genellikle belli bir sa-bit kapasiteye göre yapılıyor.

Radyo Dalgalar›yla ‹letiflim: Kablosuz A¤

Çok H›zl›, Ama Yayg›n De¤il

Uydu bağlantı tipinde, yerdeki istasyondan kullanıcınınistediği internet verileri uyduya gönderiliyor. Yani yerden37.850 km yukarıya. Uydu oradan verileri dağıtıyor. Buuzun yol gerçi uzun gönderme ve yakalama sürelerine se-bep oluyor, ama uyduların saniyelerle ölçülen zaman di-limlerinde fazlaca megabit veri dağıtabilmesi uzun süre-leri unutturuyor. Servis sağlayıcıdan veri gönderim (up-load) yolu olarak da uydu talep edilirse ya da sadece kira-lanmak bile istense, bu çözüm son kullanıcı için çok pa-halıya geliyor. Gönderim yeteneğine de sahip uydu ekip-manlarının fiyatları ise 10 bin dolarlar mertebesinde.

T›kal› geri dönüfl yoluBu durumda son kullanıcıya zorlamalı çözüm sunuluyor.Ama sonuç çok da problemli değil. Çünkü istatistikselolarak alınan veriler gönderilen verilerin yaklaşık on katı.Bunun anlamı, uydu bağlantısının yanına bir de analogya da ISDN bir bağlantı kurmak gerekiyor ve maliyet artı-yor. Veri aktarımı tamamen interaktif, yarı interaktif yada tamamen pasif modda gerçekleşebiliyor. İnteraktifbağlantılarda kullanıcının istekleri geri dönüş yolundanve buna verilen cevap da uydu bağlantısından tekrar kul-lanıcıya iletiliyor. Sadece bir kerelik istenen hizmetlerdeyani yarı interaktif bağlantılarda, örneğin Video-on-De-mand veya yazılım download’larında geri dönüş yolu sa-dece istek sırasında gerekli oluyor. Pasif hizmetlerde, yada diğer adıyla “Push” hizmetlerde, örneğin çevrimiçi ga-zete, finans hizmetleri ya da haber ajanslarında PC’niz si-zin istediğiniz verileri gelen veri nehrinden süzüyor. Geridönüş yoluna gerek kalmıyor.

Çanaktan PC’ye

Verilerin yakalanması için, dijital alıcılı bir çanak anteneihtiyaç duyuluyor. Servis sağlayıcıya göre televizyon ya-yınlarında sorun yaşandığını da önceden söyleyelim. İn-ternetten gelen sinyaller PC’deki özel bir uydu-tuner kar-tına iletiliyor. Bu kart sinyalleri çözüyor ve tarayıcıya yada başka bir internet uygulamasına iletiyor. Upload içinbir analog modem ya da ISDN gerekiyor. Peki bu kadarefora değer mi? Teorik olarak 8.000 Kbit/s mümkün. Amabilgisayar dünyasının altın sözü olan “Performansla bera-ber fiyat da artar” burada da geçerli. Henüz ülkemizdeçok fazla alternatif olmamasına rağmen beklemekte faydavar.

Uydudan ‹nternet: Uzaydan Gelen Veriler

Her Yerden Eriflim: Antenle Son Sürat

Türkiye’de Vestel, Dexar Barracuda’s› ile uydu ba¤lant›-s›n› uzun zamand›r kullan›c›lara sunuyor. Ayr›ca içindebulundu¤umuz günlerde Superonline da Dijiturk iflbirli-¤i ile SkyRunner ad› alt›nda uydudan internet yay›n› içinçal›flmalar›n› bafllatm›fl durumda. SkyRunner, kullan›c›-lara 512 Kbit’lik gerçekten çok h›zl› bir ba¤lant› sa¤l›yor.E¤er apartman›n›zda Dijiturk varsa 50 milyonluk bir ser-vis ve 150 milyonluk bir uydu modem ücreti karfl›l›¤›ndahizmetten yararlanabiliyorsunuz. E¤er evinizde dijiturkyoksa ilk kurulum ücreti 110 milyona ç›k›yor. Ayl›k400Mb download için 69, 1GB download için ise 159milyon talep ediliyor. Bu s›n›rlar›n afl›m›nda da ba¤lant›devam ediyor, ancak 512 Kbitlik h›z garanti edilmiyor.Superonline hakk›nda daha fazla bilgi için ve Vestel’inBarracuda’s› hakk›nda bilgi almak için afla¤›daki ba¤lan-t›lar› kullanabilirsiniz.www.superonline.com, www.dexar.com

SADECE 2 ALTERNAT‹F MEVCUT

»Türkiye’de uydu ba¤lant›s›

188

CHIP | EYLÜL 2002



T, A, S veya H. DSL teknolojisi bu dört harften biriyle be-raber anılıyor her zaman. Ancak hepsi farklı bir teknoloji-yi ifade etmiyor. CHIP olarak, karışan kafaları bu yazı-mızda biraz aydınlatmaya çalışacağız. Bilmeyenler içinbaştan söyleyelim: ADSL’i icat eden Türk Telekom değilve ADSL Türk Telekom’a ait bir teknoloji de değil. SadeceTürk Telekom’un “şimdilik” tekelinde olan bir internetebağlanma teknolojisi.

Türk Telekom’un bir tek kendisinin kullandığı bu tek-nolojiye işgüzarlık edip bir özel isim vermemiş olması daaslında bizim şansımıza. Çünkü özellikle yurtdışında olanbitenleri takip edenleri yanıltan bir durum da, firmalarınürünlerinin isimlerini koyarken kullandıkları kısaltmalar.Örneğin Almanya’da bulunan T-DSL, Deutsche Tele-kom’un sunduğu DSL hizmetinin ürün adı. Birçok kişisadece ismine bakarak DSL’in uzantısı bir teknoloji zan-nedebiliyor. Bilen kişiler için de farklı bir sorun var orta-

da. Bu isim altında sunulan teknoloji acaba hangisi? Si-metrik mi, asimetrik mi? Tek başına DSL tekniğindenbahsetmek de doğru değil aslında. ISDN de DSL ile çalışı-yor çünkü... Kafanız daha da mı karıştı? Önce teknolojile-ri tanıtarak başlayalım o zaman...

‹sim karmaflas› nas›l olufltu?

Önceleri DSL yani “Digital Subscriber Line”, başında so-nunda başka harfler olmadan ISDN ile kullanılan mo-demler için kullanılıyordu. Zaman içinde bu değişti.

ISDN’in maksimum veri taşıma hızı 160 Kbit/saniye.Teorik olarak beklenen sürat bu. ISDN veri ve ses için ay-nı bandı kullandığından dolayı, o anda ya telefonu kulla-nabilirsiniz ya da internete girebilirsiniz. Ama ISDN ülke-mizde de her zaman en az iki kanal ile geliyor. Böyleolunca her ne kadar internet hızınız düşse de aynı andatelefon görüşmesi de yapabiliyorsunuz.

Yüksek hızda veri aktarımı için bir sonraki adım T1 yada E1 hatlar oldu. Biz Türk internet kullanıcıları bu te-rimleri dosya paylaşım programlarından biliyoruz. Tek-nolojinin gerçek adı T1, Avrupa’da biraz da değiştirilerekaldığı isimse E1. T1 ile 1,544 Mbit/s, E1 ile 2,048 Mbit/s’-lik hızlara erişiliyor. T1/E1 hatların döşenmesi çok zor vebu yüzden de çok pahalı. Örneğin 50 çift kablo ile bir T1

hattı oluşturuluyor ve çevresinde de başka bir hattın ol-maması gerekiyor.

HDSL ve VDSL: Çok daha h›zl›

Basit alternatifin adı HDSL. “H” ne derseniz, “High DataRate” yani yüksek veri hızı. Bu teknoloji T1’e göre dahaaz bir bant genişliğine ihtiyaç duyuyor. Veri transfer hızla-rı ise aynı. HDSL’in kullanılabildiği maksimum mesafe ise3,7 kilometre.

Ancak “H” de aşılmış ve çok yüksek veri hızına (VeryHigh Data Rate) ulaşılmış. “V” harfi ile kısaltılan bu tek-nolojinin henüz standartları konmadı. Yani geleceğin tek-nolojisi. İsmi 1995 senesinde konmuş olan geleceğe ait birteknoloji. VDSL hızlı ama asimetrik bir teknoloji. Bu se-beple VADSL diyenler de var.

Kullanıcı yönündeki veri akışı 300 metrelik mesafedesaniyede 52 Mbit civarında. Mesafe bir kilometreye çıkın-ca hız 25 Mbit, 1,5 kilometrede ise 13 Mbit/saniye civar-larında.

Sağlayıcı yönündeki (upload hızı diyebiliriz) hız ise sa-niyede 1,4 ile 2,3 Mbit arasında değişiyor. Sadece mesafe-ler yüzünden değil başka zayıflıkları yüzünden de VDSLbasit bir teknoloji. Henüz sektörde pek adı geçmemesinerağmen önümüzdeki senelerde bunun değişeceği kesin.

ADSL ve SDSL: Pratikte yüksek h›z

ADSL ve SDSL son kullanıcılar için hazır olan teknoloji-ler. SDSL, HDSL’in bir varyantı iken ADSL, HDSL tekno-lojisinin geliştirilmiş bir hali. SDSL T1/E1 sinyalini taşı-mak için sadece bir çift kablo (twisted pair) kullanıyor.Telefon için kullandığımız bant ile aynı bandı kullandığıiçin yeniden hat döşemek gerekmiyor. ADSL’den farklıolarak SDSL’de ISDN sinyalleri, bir ayırıcı (splitter) ile ve-ri sinyallerinden ayrılmıyor. Ayrılmamasının sebebi ISDNsinyallerinin zaten SDSL teknolojisinin altyapısı olması.

Mesafe teorik olarak altı kilometre; ancak bu mesafedemümkün olan veri transfer hızının onda birine erişilebili-yor. Üç kilometreye kadar maksimum hız olan 2,3Mbit/s’ye her iki yönde de erişmek mümkün.

En yeni teknoloji olan SHDSL de “H” “High Density”,yani yüksek yoğunluk için kullanılıyor. Teorik downloadhızı 4,6 Mbit/s; yani SDSL’in iki katından fazla. Basit bir-kaç değişiklik ile mesafenin de 19 mil olacağı hesaplanı-

DSL: Eski Hatlardaki Yeni Standart

Kafa Kar›flt›ran Ba¤lant› Teknolojisi

Kontrol edin: Santraliniz dijitalse ve bofl porta sahipsenizADSL alabilirsiniz.

XDSL: VARYANTLARIN PERFORMANSLARI

Ürün Maksimum download h›z› Maksimum mesafeADSL 1,5-8 Mbit/s 5,5 kmHDSL 1,5-2 Mbit/s 4 kmSDSL 2 Mbit/s’e kadar 3 kmSHDSL 4,6 Mbit/s 19 milKarfl›laflt›rma amac›yla:ISDN 128 Kbit/s 5,5 km’ye kadar

(kanallar› birlefltirerek)Analog 0,036 Mbit/s 6 km’ye kadar(V.34plus)

CHIP | EYLÜL 2002

yor. Bu senenin sonlarına doğru Amerikalılar uygulaya-caklar ve hep beraber göreceğiz.

ADSL’de de hattın iki kablosu kullanılıyor. Ama HDSLve SDSL’den farklı olarak geri dönüş hızı, yani upload hızıdownload hızına göre oldukça düşük. Teorik olarak 6MBit/s’lik download hızı ve ters yönde de 640Kbit/s’lik birhız mümkün. Ama yapılan denemelerde görülmüş ki, pra-tikte download hızı için maksimum 1 Mbit/s ve uploadiçin de 128 ile 384 Kbit/s arası bir hız geçerli.

Küçük fark: Farkl› amaçlar

ADSL ve SDSL arasındaki farkı, kullanma alanları veamaçları yaratıyor. ADSL genel amaçlı bir ürün. Nasıl bu-güne kadar modem/ISDN ev kullanıcıları için interneteaçılan kapı idiyse, bundan sonra da ADSL standart olacak.Normal bir sörfçü için asimetrik bir teknik fazlasıyla ye-terli. Çünkü sörf sırasında internete doğru akan veri hac-mi çok kısıtlı. İnternetten kullanıcıya gelen veri miktarı-nın yanında ihmal edilebilecek kadar az. Kullanıcıdan in-ternet yönünde yola çıkan büyük boyutlu veriler enderrastlanan bir durum.

Avantajlı bir kalem de fiyatlar. ADSL bağlantıları kur-mak SDSL’e göre daha ucuza mal oluyor. ADSL ile SDSLfiyatları her ikisini de sunan ülkeler de karşılaştırıldığındaADSL’in yarı yarıya daha ucuz olduğu görülüyor. Üstelikde hız, ISDN’in yaklaşık iki katı olduğunda. Hız arttıkçafark da artıyor.

Herkese göre de¤il: SDSL ne zaman kazand›r›yor?

Peki ülkemize de geldiği zaman SDSL’e para vermemiz bi-ze ne kazandıracak? Cevap basit aslında. Bir önceki başlıkaltında ADSL ile farklarından bahsederken bunu da belirt-tik. Eğer internete göndereceğiniz veriler çoksa ve siz debir an önce bu verileri göndermek istiyorsanız, SDSL sizeuygun çözüm olur. Zaten video konferans, web hosting(web sayfalarını bulundurma) ya da ağları bağlama gibibir amacınız varsa SDSL’i almak zorundasınız.

Hem ADSL hem de SDSL için ülkemizde bir sorunmevcut. Her ne kadar hatlarda değişiklik yapılması gerek-mese de santralin dijital bir santral olması gerekiyor ki ge-reken değişiklikler yapılabilsin. Ülkemizde azımsanmaya-cak kadar sayıda analog santral hala mevcut olduğu için,bu hizmetler de her yerde sunulamayacak. Eğer bölgeniz-de olup olmadığını ya da olup olamayacağını merak edi-yorsanız, Türk Telekom’un aşağıdaki linkine bir göz atabi-lirsiniz (http://abone.ttnet.net.tr/adsl/).

TurkTelekom'un tekelinde olan ADSL hizmeti için 15 mil-yonluk oldukça düflük bir ba¤lant› ücreti ödemek yetiyor.Ek olarak buna bir de ADSL modem paras› ekleniyor.128/32Kbit'lik ba¤lant› için ödenmesi gereken ayl›k üc-ret ise 43 milyon ki bu ücret alternatif ba¤lant›lar aras›n-da en ucuzu. Tabii ki semtinizdeki santralin dijital olma-s› ve bofl ba¤lant› noktas› olmas› gerekli.Bilgi için: www.telekom.gov.tr

TEK SEÇENEK TÜRK TELEKOM

»Türkiye’de DSL Ba¤lant›s›

190

CHIP | EYLÜL 2002



Kablo modemde kullanılan altyapı ülkemizde de aslındabayağı yaygın olan bir altyapı. Her ne kadar her yere he-nüz ulaşılmamış olsa da kablolu TV ülkemizde oldukçayaygın bir şekilde kullanılıyor. Telekom kaynaklı istatis-tikler Türkiye’de 2,5 milyona yakın kablolu TV abonesiolduğunu gösteriyor. Kablo modemler uzunca bir süredirkullanılıyor, ama tüm Türkiye’ye yayılmış durumda değil.Telefon ağını kullanan analog çıkışların ve ADSL ya daISDN’in aksine kablo modem Telekom’un koaksiyel kab-lo ağını kullanıyor. Bu koaksiyel ağın kuruluş amacı aslın-da televizyon ve radyo yayınlarını son kullanıcılara taşı-mak. Ancak gelişen teknoloji ile beraber fiber hatlarla bu-luşan koaksiyel ağ, bu fiber hatların arkasındaki internetgeçidinden de faydalanmaya başladı. Bu kombinasyon şa-şırtıcı bant genişlikleri de doğurdu. Kablo modemlerle şuanda ulaşılabilen en yüksek hız teorik olarak 40 Mbit/s.En iyi tarafı da, bu hıza ulaşmak için yapılması gerekentek şeyin bilgisayarın içindeki ağ kartına modemin bağla-masından ibaret olması. Hatta USB girişi olan PC’lerdeağ ayarlarıyla boğuşmak bile gerekmiyor.

Kablo modem ağlarının en önemli yerleri “headend”denilen alıcı istasyonları, “fibre-nodes” adı verilen fiberdüğümler ve ağ bağlantı noktaları. Alıcı istasyonlar uydu-dan gelen analog ve dijital sinyalleri yakalayıp, gerekenhazırlıkları yapıyor ve dağıtım merkezlerine gönderiyor.

Kablo modemler için diğer önemli bir ayrıntı da geri

dönüş yolu. Zaten bu, telefon hattının kullanılmadığıtüm teknolojilerde bir sorun. Eskiden döşenmiş bazı kab-lolar geri dönüş kanalı için gereken özelliklere sahip de-ğiller. Ama ülkemizde döşenen çoğu kablo zaten yeni ol-duğundan, bu soruna rastlanmayacaktır. Tek taraflı kab-loların olduğu yerlerde de dönüşümler hızla yapılıyor.

Kablo Modem: Televizyon Hatt› Üzerinden ‹nternet

Zap’lamak Yerine Sörf

EN DO⁄RU ‹NTERNET BA⁄LANTISI

»Hangi sörf tipisiniz?Her internet ba¤lant› flekli, her kullan›c› için uygun de¤ildir. CHIP olarak masaya yat›r›p hepsinin art›lar›-n›, eksilerini döktük. Karar vermeden önce bir göz gezdirmenizde fayda var.

Uydu

Heryerde eriflilebilirYüksek download

h›zlar› mümkünProblemsiz LAN

ba¤lant›s›Donan›m maliyetleri Donan›m kurulumu

zorUplink için baflka bir

yol flart

Sörfçü tipi: Ender sayfaisteyen, büyükdownload’lar peflinde.Upload yok, serverba¤lant›s› yok. Normalgünlük sörfçüye pek faydas› yok.

-

--

+

++

DSL

Basit kurulumEkstra donan›m

gereksinimi azProblemsiz LAN

ba¤lant›s›Maksimum band

geniflli¤i 8MBit/s, pratikte 1MBit/s alt›

Asimetrik varyant›nda(ADSL) uplink yavafl

Yavafl ba¤lant› kurulumu

Sörfçü tipi: Normal. Gezmeye merakl› ve genelde Download amaçl›. Ender upload ya-pan. Server ba¤lant›s›yok.

-

-

-

+

++

Kablo Modem

Basit kurulum (DVB-kart›)

Haneye birden fazlaba¤lant› imkan›

Her iki yönde görecelibüyük band geniflli¤i

Video-on-demandiçin uygun

Her zaman aç›kHeryerde yok LAN ba¤lant›s› her

zaman kolay de¤il

Sörfçü tipi: Herkes içinuygun.

--+

+

+

+

+

Powerline

Haz›r kablo a¤›Birçok ba¤lant› nok-

tas›Maliyeti düflük split-

terYayg›n de¤ilEtkilere hassasPahal› donan›m

Sörfçü tipi: ‹lginç biralternatif. Her odadaInternet kullanman›n enkolay yolu. HiFi sistemiçin de ayn› a¤ kullan›labiliyor.

---

+

++

Radyo Dalgalar›

Çok h›zl›Çok ucuz

Genel olarak d›fl etkilerden uzak

Yüksek donan›mmaliyeti

Kullan›fll› de¤ilTercih edilmiyor

Sörfçü tipi: Firmalar içinuygun. ‹ki uzak ofisiba¤lamak için uygun.

--

-

+++

H›zl› ve güvenilir bir iletiflim a¤› oluflturmak için KA‹DER(Kablo ‹letiflimcileri Derne¤i) çat›s› alt›nda toplananKabloNET, Aktif KabloTV, ‹nteraktif, Topaz, Ultra Kab-loTV ve Tekfen, Türkiye’deki kabloTV üzerinden internetba¤lant›s› servisini üstelenmifl durumda. Farkl› bölgeler-de hizmet veren flirketlerin ba¤lant› h›zlar›na göre uygu-lad›klar› fiyatlar da de¤ifliyor. Örne¤in UltraTV’de ilkba¤lant› için 22 milyonluk tesis ve 199 dolarl›k kablomodem ücretini ödemek yetiyor. Daha sonra ayl›k 64/16Kbit ba¤lant› için talep edilen ücret ise 31 milyon. Di¤erservis sa¤lay›c›lar hakk›nda bilgi almak için afla¤›dakiweb adreslerinden yararlanabilirsiniz.www.kablonet.com, www.aktifkablotv.com.tr, www.interaktiftelekom.com, www.topaz.com.tr,www.ultratv.com.tr, www.tekfen.com.tr

EN YAYGIN ALTERNAT‹F BA⁄LANTI

»Türkiye’de Kablo TV ba¤lant›s›

CHIP | EYLÜL 2002

Elektrik tesisatından global ağa. Kulağa hoş geliyor, çünküelektriğin olduğu her yerde internetin de olması anlamınageliyor. Teknik sorunlar bugüne kadar hep engel oldu. Şim-diki çözüm ise basit. Veriler, sağlayıcı tarafından elektrikakımı üzerinden bir transformatöre taşınıyor. Bu transfor-matör, gerilimin kullanıcı için alçaltılıp yükseltilmesindensorumlu. Veriler oradan bakır kablolarla merkeze ulaşıyor.Merkezde fiber hatlara ve oradan da internet omurgasınageçiş sağlanıyor. PC’nin bağlantısı da “powerline modem”ile yapılıyor.

Bugüne kadar en büyük sorun uç cihazlardı. Görünen oki bu sorun çözülmüş. Modem taşıma frekansı olarak kilo-

hertzler seviyesinde bir sinyal kullanıyor. Verilerin modü-lasyonu bir DSP işlemcisi ile yapılıyor ve kullanılan modü-lasyon tekniği de “Orthogonal Frequency Division Multip-lex/Qadratic Amplitude Modulation”... Bu uzun teknik te-rimin arkasındaki teknik DSL’inkine benziyor. Veriler fark-lı frekanslara bölünüyor ve ağdaki boşluklar kullanılıyor.Tüm frekans bandı kullanılıyor ve hızlı frekans atlamalarıparçalanarak tek tek boşluklara konuyor.

A¤daki h›z gürültüsü

Powerline ile internet erişimi hızlı. Ortalama hız 1Mbit/s,bazı sağlayıcılar 2,2 Mbit/s hızı sunuyorlar. 2.2 Mbit/s hız,trafo istasyonuna bağlı bir hız ve kullanıcılara dağıtılmalı.200 kullanıcıya kadar mümkün. Gerçi hepsi birden aynıanda kullanmayacaktır, ancak yine de sağlayıcılar hesaplar-ken tümünü göz önünde bulunduruyorlar. 100 kullanıcı 1Mbit/s’lik hızda yaklaşık ISDN hızını yakalıyor. Pratikte dehızların 500-600 Kbit/s olacağı varsayılıyor.

Pilot bölgelerde testler

Almanya’da iki ayrı firma tarafından powerline hizmeti su-nuluyor. Fiyatlandırmalar transfer edilen veri miktarı üze-rinden yapılıyor. Çok yüksek hız beklemek de doğru değil,çünkü bölgede ne kadar çok kullanan varsa, hız da o kadardüşüyor. Sağlığa zararlı ışıma sorunu da çözülürse, power-line internet bağlantısı için tercih edilen bir alternatif ola-cağa benziyor. ■

Güçlü Aydo¤an, [email protected]


Elektrik Tesisat›: Prizden ‹nternete

Gelece¤in Çözümü

Aman

Çarp›lmay›n:

Sistem, veritransferi içinstandart elektrik hatlar›n› kullan›yor.

156

CHIP | EYLÜL 2002

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» HHII--TTEECCHH »» IINNTTEERRNNEETT192

maz hız ve kolaylıklar sağlıyor. Bundandolayı da herhangi bir şekilde bilgisayarve internet konularına ilgi duymasa dagünlük yaşamında bilgisayarı ve interne-ti kullanan insan sayısı da hızla artıyor.Daha önce internet başında çok fazla za-man geçirdiği için oğluna kızan Mehmetbey de bunlardan biri.

Siz hala sabah uyanmak için eskiçalar saate mi güveniyorsunuz?

Şimdilerde kızının cep telefonu borcunuyatırmak için sıcak altında banka kuy-ruklarında beklemek zorunda olmadığıve karısına söz verdiği halde almayıunuttuğu sinema biletlerini işten çıkma-dan 2 dakika önce masasının başındanalabildiği için interneti daha çok seviyor.Hatta artık Mehmet bey sabahları uyan-mak için herkesin kullandığı klasik(!)yöntemleri de tamamen terk etmiş du-rumda ve evde tüm çalar saatlerin yeriniçoktan bilgisayarı almış bile. Böylelikleartık www.troop594.com/alarm.htmladresi üzerinde belirlediği uyanma saati

geldiğinde, yine kendi belirleyebileceğibir müzikle istediği saatte uyanabiliyor.Gerçi şu aralar kızının ısrarlarına daya-namayarak ailecek Tarkan’ın şarkılarıylauyanmak zorunda olsalar da, işe geç kal-mamak için şarkı seçim sırası kendisinegelene kadar buna katlanmak zorunda.

Aslında evde en erken kalkan kendisiolduğu için bunun dezavantajını o kadarda fazla yaşamıyor. Çünkü www.gazete-oku.com adresi üzerinden sabah gazete-lerindeki en sevdiği köşe yazarlarınıokumak için bilgisayar başına oturdu-ğunda, online alarm sitesini, dolayısıylaTarkan’ın şarkısını kapatıp http://mu-sic.msn.com üzerinden kendi klasikradyosunu açma şansını da bulabiliyorve en azından çocuklar kalkana kadarinternetin keyfini biraz da olsa çıkarabi-liyor.

Mehmet bey online ajandasındangün içinde yapacağı işlere bakıp, dışarı-daki hava ve trafik durumunu kontroletmesine ancak yeten bu kısa zaman so-nunda, birazdan küçük oğlu Can’ın uya-

KKesintisiz internet bağlantısına sa-hip olmak gerçekten çok güzel.Özellikle de temposu yüksek bir

yaşam tarzına sahipseniz, size ayak uy-durabilecek bu yegane ortamın her iste-diğiniz anda elinizin altında olması daişlerinizi hızlandırması açısından müt-hiş sayılabilir. Belki size göre, yılın 365günü, ayda 30 gün, günde 24 saat bilgi-sayarın açık ve internete bağlı olması, sa-dece bilgisayar kurtlarına göre bir kulla-nım biçimi olabilir.

Ancak, bundan 50 yıl önce edinme-nin hayal olduğu televizyonların artıkevin vazgeçilmez bir demirbaşı ve 15 yılönce bir teknolojik devrim olarak görü-len cep telefonlarının bugün küçücükçocukların bile elinde olduğunu düşün-düğünüzde, neredeyse onlar kadar eskiolan bilgisayar ve interneti günlük ya-şantımızın dışında tutmak çok da man-tıklı olmayacaktır.

Bugün internet, bilgisayarla ilgiliamaçlar dışında da yaygın olarak kulla-nılıyor ve işlerin halledilmesinde inanıl-

Günlük ‹nternet Kullan›m›

Sanal Dünyada Bir GünEskiden insanlar dumanla haberleflirdi. fiimdi ise telefon var. Eskiden ulafl›m atlarla yap›l›rd›. fiimdi ise

araba var. Ve en iyisi art›k internet var. Eski, yavafl ve yorucu yöntemleri hala kim kullanmak ister ki?

k

194

CHIP | EYLÜL 2002

Online Yaflam


almak zorunda. Elini masasında duranİngilizce-Türkçe sözlüğe doğru uzattı-ğında yerinde olmadığını görüyor. “Za-ten şirket içinde alınan şey ne zaman ye-rine konuyor ki!” En iyisi hiç kaybolma-yacak diğer seçeneği denemek. Bununiçin bir browser açıp www.seslisozluk.com/ adresine bağlanmak yeterli oluyor.

Banka ifllemleri için art›k kuyrukta beklemek yok

Biraz zaman alsa da sözlük yardımıylasorununa çözüm bulan Mehmet bey da-ha sonra muhasebeci olarak çalıştığı şir-ketinde o gün ödeme günü olduğu içinbankacılık işlemlerini yapmak üzerebrowser’ının adres satırına www.garan-ti.com.tr/ yazıp çalıştıkları bankanınweb sitesini açıyor. Bu şekilde çalışmakgerçekten çok kolay ve inanılmaz bir şe-kilde zaman kazandırıyor. Mehmet beyişten kalan alışanlıkla eve ait tüm öde-meler ve yatırımları da zaten bu şekildeyürütüyor.

Saat 12’ye yaklaşırken yoğun bir sa-bah mesaisinin ardından yemek için debir şeyler düşünmek gerekiyor. Bu nok-

Online Bankac›l›k: Garanti internet size her konuda yard›mc› olabiliyor.

nıp da televizyonda neler olduğuna bak-mak için kendi elinden bilgisayarı alaca-ğını çok iyi biliyor.

Sabah evden ç›kmadan önceyap›lacak ifllemler

Bu yüzden önce hızlı bir şekildehttp://ajanda.e-kolay.net/ajanda/ adre-sine bağlanıp kullanıcı adı ve şifresini gi-rip daha önceden yaptığı planların nelerolduğuna bakıp daha sonra da her İstan-bullunun en büyük problemi olan trafikdurumuna göz atmak için www.ibb.gov.tr adresine bağlanıyor. “Trafik yineher zaman olduğu gibi arapsaçı. Hava dagüzel gibi... En iyisi arabayı yine garajdabırakmak”. Mehmet bey bunları düşü-

nürken, bu kararını iyice kesinleştirmekiçin ve hatta en önemlisi de bir hafta ön-ce olduğu gibi yağmura yakalanıp sırıl-sıklam olmamak için yanına şemsiyealıp almamasına karar vermek üzere sonolarak bir de meteorolojinin sitesine(www.meteor.gov.tr/webler/tahmin/tahminmaster.htm) bağlanmaya kararveriyor. Arabayı evde bırakmak ekono-mik açıdan da oldukça rahatlatıcı ola-cak. Dolayısıyla uygun saatteki denizotobüsünün kaçta olduğuna bakmakiçin www.neredennereye.com(b) adresi-ne uğrayıp buradaki İstanbul Deniz oto-büsleri bağlantısına tıklıyor. Hatta buyeni adrese (www.ido.com.tr) bundansonra sık sık ihtiyacı olacak. Bu yüzdensık kullanılanlara eklemek pek de fenabir fikir olmayacak.

Mehmet beyin yerinden kalkması ilehiç boş kalmayan bilgisayar sandalyesi-nin yeni sahibi evin en küçüğü Can olu-

yor. Ne de olsa en sevdiği çizgi filmler-den hangisinin en önce başlayacağınıöğrenmek onun en büyük hakkı. Hemenwww.veezy.com/tv/default.asp adresinebağlanıp kategori olarak çizgi filmi seçiptüm kanallardaki en yakın zaman dilimiiçinde gösterilecek çizgi filmi buluyor.Zaten daha sonra da internetle pek de il-gisi kalmıyor ve kahvaltı masasında tele-vizyonun tam karşısında yerini alıyor.

Postan›z› kontrol etmek için web tabanl› en iyi portal

Erken kalkmak gibi işe erken gitmeyi dealışkanlık haline getirmiş olan Mehmetbey keyifli bir deniz yolculuğunun ar-dından şirkete varıp bilgisayarının başı-na oturduğunda evde özel posta adresinikontrol etmediği aklına geliyor. Üstelikde kaç gündür beklediği mesaj büyük birihtimalle gelmiş olmalı. “Ah bu çocuklarinsanın iki ayağını bir pabuca sokuyor-lar.” Ama Allah’tan www.internetimiz.com’un postacı hizmeti var.

Böylelikle Mehmet bey özel pop3 me-sajlarını bu web tabanlı posta hizmetiaracılığı ile okuma şansı bulabiliyor. Ak-si takdirde özel ve iş mesajlarını karıştır-mamaya özen gösteren Mehmet bey ak-şama kadar beklemek zorunda kalacaktı.İş seyahatlerinde de sık sık kullandığı buposta hizmetinin diğer bir avantajı dapostaları okuduğu halde sunucudan sil-memesi. Böylelikle kendisine gelen me-sajlara uzaktan bile ulaşabildiği gibi, se-yahat dönüşünde onları tekrar bilgisaya-rına indirme şansı da bulabiliyor. Kulla-nıcı adını ve şifresini girdikten sonramesajlar ekranda beliriyor.

Harika! En sonunda beklediği mesajgelmiş. Ama ne yazık ki ağdalı bir İngi-lizce ile yazılmış olan bu mesajı Mehmetbeyin anlaması biraz zor. Bu yüzden bil-mediği kelimeler için sözlükten yardım k

POP3’ten Web’e:

www.internetimiz.com’un bir hizmetiolan postac›, POP3 hesaplar›na web’den ulaflmay›mümkün k›l›yor.

Web Kameralar›: IBB’nin web sayfas›trafik durumunu izlemek için en iyi seçeneklerden biri.

196

CHIP | EYLÜL 2002

Online Yaflam


tada da Mehmet bey yine internetin ya-kasını bırakmıyor ve biraz da merak ileen son öğrendiği web adresi olanhttp://www.yemeksepeti.com/ adresinibrowser’ına yazıyor. Böylelikle internet-ten yemek sipariş ederek kendi adına birilki daha gerçekleştirmeyi hedefliyor.

Bu kadar süredir çeşitli amaçlar içininterneti kullanmasına rağmen, yine deyemeğin gelip gelmeyeceği konusundabiraz da merak içinde olan Mehmet bey,yine de aç kalma riskine değeceğini dü-şünerek beklemeye başlıyor. Ayrıca öğletatilinin başlamasıyla birlikte yemeğibeklerken internet üzerinde alışveriş si-telerine bir göz atmayı da unutmuyor.Bunun için hemen sık kullanılanlarınaeklediği online alışveriş sitelerine gözatıyor. Çok sık alışveriş ettiği www.dep-po.com ve www.hepsiburada.com ad-reslerinin yanı sıra yeni hizmete açılanwww.baskuda.com’a bir göz atmakta dafayda var. Mehmet bey siteleri tek tekgezerken yemeğinin gelmesiyle de ol-dukça mutlu oluyor. Yemeğini yerkenbir yandan da sipariş verdiği kitaplariçin son işlemleri tamamlıyor.

Al›flveriflten hofllanmayanlaraözel: Sanal ma¤azalar

Öğleden sonra akşam çabuk geliyor.Mesai saatinin bitimine yakın Mehmetbey karısının verdiği alışveriş listesineumutsuz bir şekilde bakıyor. Arabayı daalmadığı aklına geliyor. Bu kadar şey evenasıl gidecek. En iyisi yine interneti kul-

lanmak. Bu şekilde belki de siparişlerkendisinden bile önce evde olabilecek.Hemen http://online.migros.com.tr/in-dex_sanal.html adresine girip en uygunfiyatlı ürünleri seçip siparişini veriyor.Bunu takiben aklına gelmişken www.bi-letix.com adresini de bir ziyaret edip 15gün sonraki jazz konseri içinde biletleri

Online E¤itim:

Art›k üniversiteokumak için evden ayr›lman›zgerekmiyor.Sakarya Üniversitesi e¤itimi aya¤›n›zagetiriyor.

ayırtıyor. Bu sefer erken davrandığı içinyerler oldukça iyi, buna karısı çok mem-nun olacak.

‹nternet sadece ifl de¤il, e¤lence için de eflsiz bir kaynak

Şirkette akşam saatleri fazla iş olmadı-ğından, çoğu insan için genelde sıkıcıgeçiyor. Ama bunlar arasına Mehmetbey dahil değil. Çünkü o eğlenmesinibiliyor. İş bittikten sonra ilk iş olarakwww.beyazperde.com adresine giripvizyondaki ve gelecek film konularınave fragmanlarına göz atıyor. Yaz döne-mi, sinemaların en durgun olduğu za-man ve yakın bir zamana kadar çok faz-la ilginç bir film yok. Ama Mehmet beybu tip bir durum için de hazırlıklı. He-men son zamanlarda keşfettiği yeni göz-desi www.atomfilms.com sitesine bağ-lanıp yeni eklenen bir online film olupolmadığına bakıyor. Sadece internetüzerinden yayınlanan geniş bir yelpaze-de kısa metrajlı filmlerin ve dizilerin ol-

duğu bu sitede, her seferinde ilginç birşeyler bulmak mümkün oluyor. Tabii kiMehmet bey internet üzerinde sadecemultimedya içerikle ilgilenmiyor. Tek-nolojik gelişmeleri takip etmek de onunen büyük zevki ve bu konudaki en bü-yük yardımcısı da www.chip.com.tr. Busite üzerinden günlük gelişmelere göz

Zaman›

Olmayanlar:

Migros’un sanalma¤azas›ndanald›¤›n›z her fleykap›n›za kadarteslim ediliyor.

atabildiği gibi en yeni yazılım ve dona-nımlar üzerine incelemelere de ulaşabi-liyor.

İş, alışveriş derken saatin 6’yı epeygeçtiğini fark eden Mehmet bey, birazda deniz otobüsüne yetişmek hızlı birşekilde toparlanıp evin yolunu tutuyor.İnternet varken gerçekten her şey çokpratik ve ekonomik. Eve döndüğündeSakarya Üniversitesi’nde okuyan büyükoğlunu bilgisayar başında ders çalışır-ken buluyor. Üniversitenin uzaktan eği-tim projesi çerçevesinde kazandığı bö-lüm için sanal eğitim gören Cenk, hemevden ve arkadaşlarından uzak kalma-dığı için hem de eve maddi açıdan yükolmadığı için oldukça mutlu.

Ders çal›flanlar›n oyun oynamak da en do¤al hakk›

Tüm gününü internet başında geçirmişolan Mehmet bey artık pek de bilgisayarbaşına oturmak istemiyor. Hem karısıy-la birkaç laf etmek hem de ona yardımetmek için mutfağa giriyor. Cenk bilgi-sayarı ele geçirmişken dersinin bitimi-nin hemen ardından Counter Strike ad-lı oyunda dün yenildiği arkadaşlarınakarşı kozunu paylaşmak için www.sana-ne.com adresinde yer alan sunucular-dan birine bağlanıyor. Ama Cenk istedi-ği başarıyı bugünde yakalamış değil.Oyunu kapattıktan sonra internet bağ-lantısını kesmeden önce biraz da mu-habbet etmek üzere http://chat.ttnet.net.tr sitesine bağlanıyor. Zaman su gibiakıyor. Ama artık yatma vakti de geliyor.Mehmet bey gelip bilgisayarın başınageçiyor. Ancak bu saatten sonra geneldeyapacağı tek şey www.troop594.com/alarm.html adresine girip saati ayarla-mak oluyor ve internetin yaşantımızdane kadar çok fazla rol aldığını gösteren,neredeyse tamamı sanal dünyada geçenbir gün daha böylece son buluyor. ■


CHIP | EYLÜL 2002

yaparken keyif aldığınızı da göreceksi-niz. Dreamweaver MX’in deneme sürü-münü eCHIP CD’sinden bulabilirsiniz.(HeCHIP-Code Dreamweaver MX)

Macromedia Dreamweaver'› tan›maya haz›r m›y›z?

Hazırsak, web sayfamızı tasarlamayabaşlıyoruz... Sizlere en başta programınaraçlarını kullanmayı öğretmeyi istiyo-

ruz. Programı kurup açtığınızda, sizdenüç arayüz arasından bir seçim yapmanızisteniyor. Eski kullanıcılar düşünülerekHomesite stili veya DW 4 stili de bunlararasına eklenmiş. Biz sizlere yeni stilikullanmanızı öneririz. Çünkü bu stil di-ğer Macromedia programlarında da ko-runmuş. Zaten MUI adı verilen "Macro-media Kullanıcı Arayüzü" sizi her prog-ramda aynı yüzle karşılıyor. Bir kere alış-

SSon yıllarda büyük gelişmeler kay-deden web teknolojileri, kendisiniüreten programları da beraberinde

getirdi. Bunlardan Dreamweaver, herversiyonu ile olay yarattı. Ancak artık sa-dece yeni versiyonu ile değil, tamamıylayeni bir vizyonla karşımızda! Macrome-dia'nın MX adını verdiği bu vizyon, in-ternetin sadece gezilen bir yer olma özel-liğine meydan okumakla kalmıyor, aynızamanda yaşanabilir ve değiştirilebilirbir yer olmasını sağlıyor. Zaten şirketinsloganı da "What the web can be", yani“web'in ne olacağını” siz belirliyorsu-nuz. Bunu Macromedia'nın diğer webgeliştirme araçları ile entegre bir şekildekullanarak gerçekleştiriyorsunuz. An-cak, bu araçların arasında parçaların bir-leşip bütünü oluşturmasında, son belkide ilk adım DW'den geçiyor. Sadece DWbile size çok güçlü araçlar sunuyor. Dörtsayı sürecek yazı dizimizde, Dreamwe-aver MX programının nasıl kullanılacağıanlatılacak. Her sayıdan sonra kendi websitenizi oluşturma yolunda daha eminadımlarla ilerleyeceksiniz. Ayrıca bu işi

Dreamweaver ile Web Tasar›m› - Bölüm 1

Kendi Web Sayfan›z› Yarat›nMacromedia gene yapaca¤›n› yapt›! fiirketin satranç tahtas›nda flah rolünü oynayan Dreamweaver,

yeni vizyonu MX ile benzerlerinden kat be kat daha yetenekli...

198

Yeni Görünüm:

DreamweaverMX, eski versiyonlar›ndandaha derli toplubir görünümekavuflmufl. Bu danesne özelliklerigibi s›k yap›lanayarlar içinkolayl›k sa¤l›yor.

Yani sizi aramak derdinden de kurtarır.Ancak bazen bir kelime farklı dillerde dekullanıldığından, istediğinizi aramak vebulmak gene de size kalmıştır. Bu aradahemen belirtelim. Referansta PHP diliyer almıyor. Ancak bu referansı da liste-ye eklemek mümkün. Dreamweaver'ıeklentilerle zenginleştirmek konusu, da-ha sonra detaylı olarak anlatılacak.

Referans ikonunun sağında yer alanikon yardımıyla, kod görünümündeiken, belgede bulunan script'lere kolayerişim sağlayabilirsiniz. Belgenize yenifonksiyonlar yazdıkça bunlar burada lis-telenir ve sizi bütün belgede arama yap-maktan kurtarır. Son ikonumuz ise bizeek seçenekler sunar. Tablo veya katman-ların çizgilerini gösterip kaldırmayı bu-radan ayarlayabilirsiniz. Ayrıca belgenizidaha rahat oluşturmak için cetvel ve ız-gara da eklemek isterseniz bu ikonu kul-lanın.

Belge ifllemlerini tamamlamaktazorluk çekmeyeceksiniz

Bu bölüm DW ilk açıldığında ekranagelmeyebilir. Açmak için Araçlar menü-süne sağ tuşla tıklayın ya da View menü-sünden Toolbars'ın altından Standard se-çeneği işaretleyin. Bu bölümde yeni bel-ge oluşturabilir, belgenizi kaydedebilirve belgede bulunan nesneleri kesip kop-yalayıp yapıştırabilirsiniz. Ayrıca işlem-leri geri ve ileri almayı da bu paneldensağlayabilirsiniz. Zaten bu araçlar, ikon-ların şekilleri de dahil, diğer pek çok me-tin düzenleme programı ile benzerlik

Web Tasar›m› - Bölüm 1


tınız mı, her şey kolay. İlk menü ile seçi-mimizi yaptıktan sonra arayüzü tanıma-ya başlayabiliriz.

Araçlar› tan›yarak iflleri kolaylaflt›rmak mümkün

Bu bölümde, belge ile ilgili işlemlerinyapılacağı ikonlar bulunuyor. Kodlama-nın hangi arayüz kullanılarak yapılaca-ğını seçeceğiniz 3 ikon yan yana duru-yor. Sola ve sağa bakan açılı parantez, si-zi kod görüntüsüne götürür. Bu görü-nümde kodlar renklendirildiği için, ellekod yazanlar açısından oldukça pozitifbir durum oluşuyor. Bu ikonun yanındahem kod hem de dizayn görünümü yeralıyor. Bu ikonun avantajı, dizayn görü-nümünde seçtiğiniz nesnenin kod görü-nümünde seçili hale gelmesi. Böylecekodda değiştirmek istediğiniz yeri bul-mak için uzun uzun arama yapmaktankurtuluyorsunuz. Üçüncü ikon olan di-zayn görünümü ise tamamıyla görsel

sayfa tasarımı yapmanızı sağlıyor.Bu üçlü ikonun yanında "Live Data

View" var. Veritabanı uygulamaları geliş-tirirken bu ikon yardımıyla dinamik da-tayı tarayıcı yardımı olmadan görebilir-siniz. Hemen sağında, belgenizin başlığı-nı yazacağınız kutu bulunuyor. Bu kutu-daki yazı, sayfanızı web tarayıcısında iz-lerken sayfanın konusu ile ilgili bilgi ver-mek amacıyla kullanılabilir. “Falanca Ki-şi'nin sayfasına hoşgeldiniz” gibi ya da“Konu İsmi” gibi... Kutuyu doldurmayı

unutursanız, DW sizin yerinize belgeyi“İsimsiz Belge” başlığı ile kaydeder ve buda web tarayıcısında konunun veya gezi-len yerin belli olmadığı bir sayfa izlenimidoğurur. Bu kutunun sağında belgenizinsunucu ile olan işlerini halledebilirsiniz.Mesela, belgeyi sunucuya göndermek yada belge üzerinde işlem yapan kişininnot bırakması gibi. Yandaki dünya re-simli ikonu ise belgenizi önizlemek içinkullanabilirsiniz. Bu ikonun seçenekleriarasında istediğiniz web tarayıcısınıayarlayabilir ve belgenizi değişik tarayı-cılarda test edebilirsiniz.

Son dört ikonun bulunduğu araçlarmenüsünün ilki kod görüntüsünde yap-tığınız işlemlerin sonucunu görmek içintazelemeye yarar. Ancak güncelleme içintek yol bu değil. Koddaki değişiklikten

sonra dizayn görünümüne geçmek ya daF5 tuşuna basmak da aynı sonucu verir.Hemen sağında açılı parantezlerin ara-sında soru işareti bulunan ikon yardı-mıyla DW'nin referansına erişebilirsi-niz. Bu referansın da sizi eriştireceği yer,HTML, CFML, ASP, CSS, JSP, Javascript,Sitespring gibi diller ya da hizmetlerinsözdizimleri ve kurallarıdır. Ayrıca, kodgörünümünde iken bir kelimenin üs-tünde durup bu ikona basarsanız, sizi bukelimenin açıklandığı referansa götürür. k

ALTERNAT‹F WEB ED‹TÖRÜ: FASTPAGE 2.0

»Hem Türkçe hem de ücretsiz

Bu bölümde Dreamweaver MX’e alter-

natif olarak kullanabilece¤iniz ücretsiz,

Türkçe HTML editörü FastPage’i yak›n-

dan tan›yacak ve onunla çal›flmaya baflla-

yabileceksiniz.

Dreamweaver MX kursuna paralel ola-

rak ilerleyecek bu bölümde,

özel versiyonunu eCHIP

CD’sinden (HeCHIP-Code

HTML KURSU) yükleyebilece-

¤iniz Türkçe HTML editörü

FastPage 2 ile çal›flmaya

bafllayacaks›n›z. CHIP oku-

yucular› için özel olarak ha-

z›rlanan bu versiyonda,

standart sürümünden farkl›

olarak çeflitli grafikleri, ASP

ve PHP programlar›, haz›r sayfalar, web

araçlar›, Web Script ve CSS gibi baz› özel

konu yard›mlar› ve Paint Shop Pro ipuçlar›

mevcut. FastPage’i kurduktan sonra, prog-

ram› Bafllat/Programlar/FastPage2.0/Fast-

Page alt›ndan çal›flt›rarak hemen çal›flma-

ya bafllayabilirsiniz. fiayet daha önceden

farkl› HTML editörleri ile çal›flt›ysan›z, Fast-

Page ana penceresi size pek yabanc› gel-

meyecektir.

Ana penceredeki bölümler

Web sayfalar›n›z›, FastPage ana pencere-

sinde bulunan tasar›m k›sm›ndan Dizayn

Fastpage Araçlar›: Web sayfas› haz›rlamak için gerekli tüm bileflenlere ana pencere üzerinden rahat-l›kla ulaflabilirsiniz.

Toolbar: Araç çubu¤u, belgeniz üzerinde en genel ifllemleri gerçeklefltirdi¤iniz yerdir.

Dreamweaver’›n Yönetimi: Bu ikonlar›n pek ço¤u tan›d›k gelmeli.

200

göstermektedir. Bir tek ikon yeni görü-nebilir. O da çift disket işaretli ikondur.Bu, sayfanızda frameset yapısı varsa fra-meset de bulunan her frame'i kaydet-menizi sağlar.

Etkileyici bir web sayfas› nesnesiz olmaz

En çok kullanılan araçlar bu bölüm-de toplanmış olup, kategorilere göregruplanmıştır. Mesela sayfaya basitözellikler eklemekten tutun da, form,tablo, görünüm işlemlerini yapacağınızbirçok araç bu bölgede bulunur. Bura-daki araçlar seçtiğiniz uygulama dilinegöre farklılık gösterir. Mesela HTML di-linde bir web sayfası geliştiriyorsanız,temel HTML etiketlerini oluşturacak

araçlar var iken, seçtiğiniz dil ASP oldu-ğunda veritabanı uygulamalarını ger-çekleştirebileceğiniz araçlar da eklenir.En genel araçları içeren Common menü-sü basit bir web sitesini oluşturmanızayetecek kadar araç içerir. Sadece buaraçları kullanarak bile etkileyici sayfa-lar yaratmanız mümkün. İkonların neişe yaradıklarını anlatmak bir hayliuzun süreceğinden, bunları bir uygula-

ma geliştirerek anlatmak istiyoruz. Böy-lece ikonları uygulama geliştirirken öğ-renmiş ve yazının sonunda size ait birsayfa elde etmiş olacaksınız.

Sayfan›za herkesi davet edebilirsiniz

İlk uygulamamız, kendinizi tanıtan birsayfa oluşturmak. Böylece arkadaşları-nıza ya da ailenize size ait bir sayfa ilehava atabileceksiniz. Belge işlemleri me-nüsünden beyaz sayfa ikonuna tıklaya-rak, yeni belgenizi açın. Basic Page kate-

gorisinde HTML sayfa tipini seçin. Yazıdizimiz ilerledikçe farklı uygulamalargeliştireceğimizden, farklı belge tipleri-ni kullanacağız. Şimdilik sadece HTMLbize yeterli.

DW, yaptığınız sayfaları bir siteninfarklı ama kendi aralarında bağlantılıelemanları olarak düşündüğünden, say-falarınızı bir site altında toplamanız si-zin için daha iyi olur. Böylece sayfanızın

diğer sayfalarla olan bağlantısında, ha-talı bağlantılar ve yollar vermeniz engel-lenir. Hemen bir site yaratalım. Site me-nüsünden New Site seçeneğine basın. Si-te kurma paneli sizi karşılar. Basic sek-mesini kullanarak sitenize bir isim ve-rin. Sitem ismi ilerde hatırlamanız içinfaydalı olabilir. Bir sonraki adımda birsunucu teknolojisi seçmeniz istenecek.Şimdilik bu seçeneği hayır diyerek atla-yalım. Sitemizi uzak sunucuya gönderipgöndermemek arasında bir seçim yap-mamız gerekiyor bir sonraki adımda.Sayfalarımızı daha da ilerlettiğimiz za-man, uzak sunucu haberleşmesini deaçıklayacağız. Bu aşamada site dosyala-rınızın bilgisayarınızda nerede buluna-cağını belirliyorsunuz. Bir dizin seçerekdiğer adıma atlayın. Seçtiğiniz dizinin,sitenizin kök dizini olduğunu unutma-yın. Sitenizin bütün bağlantıları, bu di-zine bağlı olarak verilir. Son adımda iseuzak sunucuya bağlanmak için bağlantımetodu ve ayarlarını girebilirsiniz. Şim-dilik sadece kendi bilgisayar ortamınız-da web sayfaları yapacağınız için, bu se-çeneği none olarak ayarlayın. AçtığımızHTML belgesinin başlığını verip kayde-din. Artık boş olsa bile, bir sayfanız var.Hadi dolduralım.

Yazmak istediklerinizi öncedentasarlaman›zda fayda var

İlk olarak belgemize kendimizi tanıtanbir şeyler yazalım. Dizayn görünümün-de en solda yanıp sönen bir imleç olma-


» Hem Türkçe hem de ücretsiz

görünümünü kullanarak görsel olarak ha-

z›rlayabilir, Kod görünümünde ister direkt

olarak HTML kodu girebilir, isterseniz de

yapt›¤›n›z görsel tasar›mlar›n kodlar›n› in-

celeyebilirsiniz. Ard›ndan da haz›rlad›¤›n›z

web sayfas›n› Browser görünümünde

kontrol edebilirsiniz.

Tasar›mc›n›n ihtiyaç duyabilece¤i her

fleyi tek bir çat› alt›nda bulundurmaya çal›-

flan FastPage’in Komutlar penceresinde

ASCII tablosu, HTML, CSS, VB Script, JavaSc-

ript, ASP, PHP, Perl komutlar›n› görebilir ve

bunlar›, üzerlerine t›klayarak, kod pencere-

sine dahil edebilirsiniz. Söz konusu komut-

lar›n aç›klamalar›n›n burada yer almamas›

ve ayr›ca program›n Yard›m fonksiyonuna

sahip olmamas›, program›n en önemli ek-

siklikleri olarak gösterilebilir.

Yap›lan ifllemler sonucunda program›n

oluflturdu¤u mesajlar›, HTML Tidy mesajla-

r›n› ve sonuçlar›n› ve e-posta adreslerini

Mesajlar kutusundan takip edebilirsiniz.

Program bütün Windows editörlerinde bu-

lunan standart araç çubu¤u haricinde yaz›

tipini seçmekten belgeye ses, ba¤lant› ek-

lemek gibi birçok ifllemleri yerine getirebi-

lece¤iniz Format, HTML sayfan›za dü¤me,

aç›l›r liste gibi form elemanlar› eklemenizi

Nesne Paneli: Dreamweaver’in nesne paneli. Özellik Paneli ile birlikte en çok kullanaca¤›n›z panel budur.

Temel Ayarlar: Seçiminize de¤iflik özellikler vermenizgerekti¤inde buraya bakmal›s›n›z.

Temel Özellikler: Sayfa tasar›m›na geçmeden önce temel HTML ayarlar›n›yapmal›s›n›z.



k

lı. Adınızı yazmakla hemen başlayabilir-siniz. Yazı stilini değiştirip isminizi dahadeğişik bir görünümde görmek istermisiniz? Hadi o zaman Özellik Pane-li’ne. İsminizi seçerek, aşağıda yer alanÖzellik Paneli’nde A resmi görünen ye-rin sağındaki menüden kendinize birfont seçin. Seçiminiz hemen bu font ileşekillenecektir. Adınızın daha büyükgörünmesini de isteyebilirisiniz. Ne deolsa bu sayfa sizi anlatacak ve şu andabu sayfayı sizin yapmanızdan dahaönemli hiç bir şey yok. Gene Özellik Pa-neli’nde Format menüsünden Heading1'i seçin. Daha sonra Size menüsününyanında yer alan altındaki okla kare ku-tuya tıklayın ve renk skalasından bir se-çim yapın. Biz mavi bir tonu tercih et-tik.

Şimdi kendinizi anlatan bir şeyler ya-zın. Mesela; “Bu benim ilk web sayfam.Sizleri selamlıyorum. Bu yazı dizisininsonunda sizlere web sitemin bitmiş halinisunacağım. Beni tanımak için lütfen iler-leyin...”

Bu aşamada aslında yazacağınız keli-meler çok önemli değil. Menüleri kul-lanmayı öğrendikçe istediğiniz her şeyiyazmakta serbest olacaksınız. Az önceyazdığınız satırları seçerek, renk skalası-nı açtığınız kutuya gelin, ancak basma-yın. Yanında bir boşluk göreceksiniz. Bukutuya #123456 yazın. Buraya yazdığı-nız kod, seçtiğiniz metne uygulamak is-tediğiniz renk kodudur. Renk skalasındaseçtiğiniz renkler web ortamında herortamda görünebilecek renklerdir. An-cak özel renk kodlarını da denemektençekinmeyin. Bu sefer Size menüsündenbüyüklüğü 3'e ayarlayın. Yazdığınız ya-zının son cümlesini seçin ve link boşlu-

ğuna gelerek sonraki.htm yazın. İşte birbağlantı oluşturdunuz. Bağlantı aslındaolmayan bir sayfaya gidiyor. Merak et-meyin. Birazdan ikinci bir sayfanız ola-cak.

Birbiri ard›na gelen sayfalar...‹kinci sayfan›z bile oldu!

Yeni bir sayfa açın. Üstte yer alan Nesne-ler panelinden Common başlığı altından4. ikonu (kutu resimli bir ikon) seçin.Tablo oluşturma menüsü karşınıza ge-lir. Rows yazan kutucuğa 1, Columns ya-zan kutucuğa 2 yazın. Cell Padding veCell Spacing yazan kutulara sırasıyla 10ve 5 yazın. Width miktarını olduğu gibibırakıp, Border değerini 1 verin. Neleryaptık bir bakalım! Bir tablo oluştur-duk. Bunun 1 satırı ve bu satıra ait 2 sü-tunumuz var. Bu sütunların birbirlerin-den uzaklıkları 5 piksel. 10 değeri isehücre içeriğinizin ne kadar içeride tutu-lacağını belirtiyor. Border ayarı ile tablo-muzun kenarını göstermek istedik. Tab-lo kenarımızın rengini açık kırmızı ya-palım. Nasıl mı? Özellik Paneli’ne bakın.Brdr Color yazan bir kutu göreceksiniz.Az önce metin işleminde yaptığınız gibi,buradan renk seçeceksiniz. Ancak öncetablomuzu seçili hale getirmeliyiz ki se-çimimiz uygulansın. Tabloyu eklediği-niz anda seçili halde ekrana gelir. Belkidaha sonra başka işlemler yapmış olabi-lirsiniz. O yüzden tabloyu nasıl seçece-ğinize bakalım.

Tablo hücrelerinden birinin içine ge-lin. Özellik ekranının üstünde kalan birsatırda <body><table><tr><td> göre-ceksiniz. Table yazısına basın. İşte tablo-nuz seçili halde. Belgede seçmekte zor-landığınız nesneleri bu satırı kullanarak

seçebilirsiniz. Tek metot bu değil tabii.Tablonuzun sağ veya alt kenarına geldi-ğinizde genişletmeye yarayan imleçlerolduğunu göreceksiniz. Bir kere basın vebırakın. Tablonuz gene seçildi. Eğer, ge-nişletme imleçlerini bastıktan sonra bı-rakmadan sürüklemeye devam ederse-niz, tablo ve hücrelerin boylarını değiş-tirmiş olursunuz. Artık belgemizi kay-

sa¤layan Form, çeflitli listeler oluflturman›-

z› sa¤layan Liste, tablo oluflturman›z› ve

üzerinde çal›flmak için Tablo aç›l›r menü ve

Overlib link eklemek için Java Script ve ha-

z›rlad›¤›n›z sayfalar aras›nda gezinmenizi

sa¤layan Navigator çubuklar›na sahiptir.

Söz konusu araç çubuklar›n› Görü-

nüm/Araç Çubuklar› menüsünü kullanarak

kapat›p açabilir, fare yard›m›yla istedi¤iniz

yere tafl›yabilir ve Görünüm/Araç Çubukla-

r›/Araç Çubu¤u Stilleri alt menüsünden gö-

rünümlerini de¤ifltirebilirsiniz.

Program›n en dikkat çekici menülerin-

den biriyse, içerisinde çok say›da örnek VB

ve Java Script’leri içeren Java Script menü-

sü. Buradaki Script’leri kullanarak web say-

fan›z›n daha etkileyici ve in-

teraktif olmas›n› sa¤layabi-

lirsiniz.

FastPage ile ilk websayfas› tasar›m›

‹lk olarak haz›rlayaca¤›n›z

web sayfas›n›n temel özel-

liklerini belirlemek için

HTML/Özellikler komutunu

çal›flt›r›n. Bunun sonucunda

ekrana gelen pencere üze-

rinden browser’da görüntülenecek bafl-

l›¤› (bu isim ayn› zamanda Dizayn pen-

Bu konu uzun süre tart›fl›ld›. Bir çokmail grubunda sorular soruldu. Ce-vaplar al›nd›. Ancak gene de Türkçedil deste¤ini uygulayamad›¤›n› söyle-yen kullan›c›lar var. Yapman›z gere-ken, www.abi.com.tr adresine gide-rek EXTENSION/Otomatik TürkçeTag'i yazan linke t›klamak ve yöner-geleri izledikten sonra, encoding.mxpdosyas›n› bilgisayar›n›za indirip kur-mak. Zaten kurulumu da, DW ile ge-len Macromedia Extension Managerhallediyor. Yani DW eklemelere aç›kbir program ve dileyen kendi eklenti-sini yaz›p yay›nlayabilir. Macromediakendi sitesinde bu eklentilerin bir lis-tesini bulunduruyor. Bu konuyu iler-de ele alaca¤›z. Türkçe dil deste¤iniyükledikten sonra Modify/Page Pro-perties ile sayfa özellikleri menüsün-de Document Encoding listesindenTurkish (Windows-1254) olan› seçin.Her seferinde Türkçe ayar›n› buradande¤ifltirmek s›k›c› olaca¤›ndan, Edit/Preferences alt›nda New Documentseçene¤inde Document Encoding lis-tesinden gene Türkçe'yi seçmek fay-dal› olabilir.

TÜRKÇE DESTE⁄‹

»DW’nin Türkçedeste¤i var m›?

Ba¤lant› Eklemek: Ba¤lant›n›n kayna¤› haricinde nas›l görüntülenece¤ini ve hedef dosyan›n hangi pencerede aç›laca¤›n› da belirlemelisiniz.

202



da bir seçim sunar. Sadece denemeamaçlı ise, bu seçeneğe hayır diyebilirveya seçtiğiniz resim hakkında kararınızkesinse evet diyerek resmi garantiye ala-bilirsiniz. Böylece DW, resmi sitenizinaltında kaydetmek için site klasörünü

açar ve sizden dosyaya isim vermenizibekler. Siz de yeni bir isim verebilir vedosyayı site dizini altında istediğiniz ye-re koyabilirsiniz.

Hayli zahmetli oldu, ancak artık birresmimiz var. Resim eklendiği anda se-çilidir, ancak başka zamanlarda seçmekiçin üzerine tıklamanız yeterli. Resmeait özellikler menüde görünür. Resminboyu, yüksekliği, üzerine geldiğinizdeçıkacak alternatif yazı. Resme bastığı-

nızda gideceği link de gene resim özellikpanelinde görünür. Burada vurgulama-mız gereken bir nokta var. DW’de pa-nellerin yeri aynıdır. Ancak seçtiğiniznesneye göre bu panellerdeki ayarlardeğişir. Böylece her seferinde tek bir ye-

re bakacağınızı bildiğinizden, her nesneiçin ayrı menü aramak zorunda kalmaz-sınız. Resim hakkında söyleyeceğimizson konu ise DW'nin resim düzenlemeyeteneğinin olmadığıdır, ancak bu açığı-nı güzel bir şekilde kapatmış. Düzenle-mek istediğiniz resim seçiliyken sağ tık-layarak Edit with Fireworks veya Editwith’e tıklayarak favori resim düzenle-me programınızı açabilirsiniz. Resimdüzenlenip kaydedildiğinde, DW resmi

detmenin zamanı geldi. Belgeyi ilk say-fanızın olduğu yere yani sitenizin kökdizinine sonraki.htm olarak kaydedin.Hatırlarsanız ilk sayfanızdan bu sayfayabağlantı vermiştik. Şimdi sayfamızı bi-raz renklendirelim.

Web sayfan›za renk: Al boyay› eline, çiz bir resim

Tablonuzun sol sütununun içinde biryere basın. Gene Common başlığındanüzerinde ağaç resmi olan ikona tıklayın.Resim ekleme iletişim kutusu açılır. Bil-gisayarınızda dolaşarak hoşunuza gidenbir resim seçin. Üzerinde bir şeyler ya-zabileceğiniz bir resim arayın. Bir şiir,düşünce gibi...Çünkü bu resim sizi an-latacak. Resmin boyunu, üzerine tıkla-dığınızda önizlemesiyle birlikte iletişimpanelinin sağında görebilirsiniz. 150x150 civarında bir boyut tercih edin.

Seçtiğiniz resim muhtemelen siteni-zin dizinlerinden başka bir yerde ola-caktır. DW seçtiğiniz resmin belgenizikaydedene kadar mutlak bir yolda oldu-ğunu söyleyecektir. Yani bu, Belgelerimklasörünüzde bir dizine giden bir yololabilir. Yaptığınız sayfaları kendi bilgi-sayarınızda izlerken sorun olmaz, ancakuzak sunucuya yüklediğinizde ziyaretçi-leriniz bilgisayarınızdaki belgelerimklasöründen resmi aldığınız dizini ara-maya çalışacaklardır. Bu da resmin ye-rinde hoş olmayan bir çarpı işareti de-mektir. O zaman resmi sitenizin kök di-zinine taşıyıp seçmeniz daha garantilibir metottur. Peki her seferinde bir yer-lerden resim bulup sitenize taşımak ha-mallık olmaz mı? DW bunu sizin içinyapar. Seçtiğiniz resim sitenize ait değil-se, size bunu taşıyıp taşımamak arasın-



ceresinin alt›nda da görünecektir), arka

plan rengi ve resmini ve ba¤lant›lar›n farkl›

durumlar› için kullan›lacak renkleri belirle-

yebilirsiniz. ‹lk web sayfan›z› haz›rlamak

için, “Bu benim FastPage ile

haz›rlad›¤›m ilk web sayfam”

gibi basit birkaç cümle yaz›n.

Daha sonra yazd›¤›n›z bu met-

ni seçerek, istedi¤iniz flekilde

biçimlendirebilirsiniz. fiimdi bu

girifl sayfas›ndan bir sonraki

sayfan›za atlamak için

HTML/Ekle/Hyperlink komutu-

nu kullanarak bir ba¤lant›

oluflturun. Bunun için ekrana

gelen pencere üzerinden kulla-

n›lacak protokolü ve dosyay› seçmeli daha

sonra ba¤lant›n›n saklanaca¤› resim veya

metni girmelisiniz.

Ba¤lant› ile ulafl›lan ikinci sayfa

Art›k ikinci sayfan›n haz›rl›¤›na bafllayabili-

riz. Bu sayfay› daha etkili bir flekilde kulla-

nabilmek için ilk olarak bir tablo haz›rlaya-

cak ve sayfa tasar›m›n› bu tabloyu baz ala-

rak yapaca¤›z. Bunun için ilk olarak Dos-

ya/Yeni komutunu kullanarak yeni bir say-

fa oluflturun ve bu sayfaya Tablo araç çu-

bu¤u üzerinde bulunan Tablo Ekle dü¤me-

sine t›klayarak bir sat›r, iki sütundan olu-

Sayfam›z Haz›r: ‹flte ilk sayfan›z böyle görünmelidir. Tabii nesne ve özelliklerini istedi¤iniz gibi ayarlayarak hoflunuza giden sayfalar yaratman›z mümkün.

Resim Eklemek: Ekleyece¤iniz resmin büyüklü¤ünü vekenar boflluklar›n› manuel olarak belirleyebilir ve biraç›klama yaz›s› oluflturabilirsiniz.

k

204



sizin için günceller. Genelde web içinkullanılan resim formatları .gif veya .jpgolmaktadır. .bmp ve .png de kullanıl-maktadır. Ancak en popüler olan ilk ikiformattır. Bu yüzden, resim programla-rınızda kullandığınız bütün formatlarıkullanarak çalışmalarınızı riske atma-yın.

Biraz daha düzenin kimseye bir zarar› yoktur

Resmi ortalasak daha iyi olacak. Resminbulunduğu hücrenin içinde bir yere tık-layın. Özellik panelinden Horz menüsü-nü açarak Center seçeneğini işaretleyin.Bu hücrede bulunan her nesneyi orta-lar. Sağdaki hücreye geçin ve bir şiir yaz-mayı deneyin. Tamam tamam, sadecebir şeyler karalasanız olur. Sonra yazdı-ğınız yazının ortasında bir yere imlecigetirin ve özellik panelinde sağa hizala-ma tuşuna basın. Yazınız şimdi sağdansola akmaktadır. Yeni kelimeler ekledik-çe aynı düzenin korunduğunu görecek-siniz. Az önce resmi ortalamak içinÖzellik Paneli’nde yatay hizalama için

Ortala’yı seçmiştik. Yazımızı sağa yasla-mak için yatay hizalamayı sağ yapabilir-dik bu hücrede. İki seçenek şu aşamadaaynı kapıya çıkıyor. Ancak ayrı ayrı aynıişi yapmalarının farklı bir nedeni var.Bir düşünün: Hücrenizde bulunan şiiri-nizin kıtalarının biri sağda biri solda ol-sun isterseniz, ne olacak? Sadece sağdaya da solda olması hiç bir sorun olmaz,ancak biz biraz lükse kaçmak istiyoruz.

Hücrenin yatay hizalamasını sağaayarlayın. Yazınızın içine gelerek hizala-mayı sola yapın. Böylece hücredeki di-ğer elemanlar sağa yaslanmış dururken,yazınız sola dayalı olacak. [Enter] tuşu-na basın. Bir kıta daha ekleyin şiirinize.Az önce [Enter] tuşuna bastığınız içinüstteki satırlardan miras kalan bir soladayama mevcut. Bunu sola dayama tu-şuna bir kere daha basarak kaldırabilir-siniz. Böylece yazınızın sola dayamaözelliği kalkacak ve hücrenin sağa daya-ma özelliği aktif olacak. Hücrelerin ken-di içlerindeki hizalamaları artık biliyor-sunuz.

Peki ya tablomuzun tamamını da hi-zalayabilir miyiz? Tabii ki! Tablomuzunasıl seçeceğimizi hatırlıyoruz, değil mi?Kenarına gelin ve tıklayın. Sonra ÖzellikPaneli’ndeki Align menüsünden Rightseçeneğini tercih edin. Tablonuzun ta-mamı artık sayfaya göre sağa yaslanmış-tır. Her içeriği bir üstte yer alan bir yeregöre hizalama esası olduğundan, tablo-nuzun içinde bulunan hücrelerdeki hi-zalamalar tabloya göre hizalanmıştırancak şimdi hepsi beraber biraz dahasağa kaymış durumda olmalı.

Artık bu sayfa ile son bir işimiz dahakaldı. İlk sayfamızdan buraya bir bağ-lantı kurmuştuk. Bu sefer bu sayfadan

ilk sayfaya bir geri dönüş bağlantısı ya-pacağız. Resmin bulunduğu hücrederesmin sağında hücrede boş bulunanbir yere basın. Sonra [Enter] tuşunukullanın ve boşluk bırakın. Geri dön ya-zın ve seçin. Sonra link kutusuna ilksayfanızı kaydettiğiniz ismi girin. Mese-la ilksayfa.htm adında kaydettiyseniz,sayfanızın ismi bu olmalıdır. Belgenizikaydedin. Sitenizin bulunduğu klasöregidin. Sayfanızı açın ve bağlantıya tıkla-yarak resmi yerleştirdiğiniz sayfaya gi-din. Resmin altındaki bağlantıyı kulla-narak tekrar geri gelin. Artık iki sayfa-dan oluşan bir siteniz var. Kendinizikutlayabilirsiniz. ■

Murat Canbaz, [email protected]

Deniz Kumsal Obuz, [email protected]

❿ DW'de ilerleyelim.❿ Site özellikleri II: Sayfam›z›n

sunucuda yay›nlanmas› ❿ Uygulama II: Metin düzenleme

(CSS), Katmanlar, Davran›fllar ❿ Script I: Kod Görünümünü

Kullanma ❿ DW'de ileri uygulamalar❿ Uygulama III: Frameset Kullanma ❿ Script II: Snippets nedir?❿ Site Özellikleri III:

Dinamik sayfalar›n idaresi ❿ Exchange:

DW'nin zenginlefltirilmesi ❿ DW'de yeni uygulamalar❿ Veritaban› I:

Access-ASP Uygulamas› ❿ Veritaban› II:

PHP-MySQL Uygulamas› ❿ Veritaban› III:

Coldfusion Uygulamas›

GELECEK SAYILARDA...

Dreamweaver MX ile birlikte, Ultra-dev ve Homesite art›k tarih oldu diye-biliriz. Ancak yetenekleri DW MX içi-ne dahil edildi¤inden, eski kullan›c›-lar DW'nin yeni arayüzü ile eski uygu-lamalar›n› hiç zorluk çekmeden ger-çeklefltirebilecekler. Yani kod tamam-lama ve veritaban› gibi özellikler, ar-t›k tek çat› alt›nda topland›.

DW ENTEGRASYONU

»Homesite ve Ultradev ne oldu?



flan bir tablo ekleyin. Sayfaya ekle-

nen tablonun büyüklü¤ünü kenarla-

r›nda bulunan çekme noktalar›ndan

tutarak fare yard›m›yla de¤ifltirebi-

lirsiniz.

fiimdi sayfan›z› biraz daha görsel

hale getirmek için oluflturdu¤unuz

tabloya bir resim ekleyin. Bunun için

Format araç çubu¤u üzerinde bulu-

nan Resim Ekle dü¤mesine t›klay›n

ve resim dosyas›n› ekrana gelen

pencereden seçtikten sonra aç›kla-

ma yaz›s›, boyutlar, boflluk, kenarl›k

ve hizalama gibi ayarlar› yap›n. Da-

ha sonra resmin sa¤›nda kalan

hücreye, ister resimle ilgili bir

metin veya istedi¤iniz herhangi

baflka bir resim ekleyebilirsiniz.

Haz›rlad›¤›n›z web sayfalar›-

n› Browser penceresinden kont-

rol ettikten sonra kaydedin. An-

cak dosyalar› isimlendirirken,

birinci sayfa üzerindeki ba¤lant›

için kulland›¤›n›z dosya ismini

göz önünde bulundurmal›s›n›z.

Aksi takdirde birinci sayfadaki

ba¤lant›y› kullanarak ikinci say-

faya geçemezsiniz.‹kinci Sayfa: Tablo içerisinde kulland›¤›m›z resim ve metin ile ikinci sayfam›z daha etkileyici görünüyor.

156

CHIP | EYLÜL 2002


olmasıdır. Çok sayıda kullanıcının aynıanda bağlanması sunucunuza ağır yükbindirecek ve aktarım hızı çok düşecek-tir.

1 I DSL sunucular› için domain isimleri atamak

Bir sunucuya her zaman ulaşabilmekiçin onun internet adresi yani IP numa-rası gereklidir. Eğer çok sayıda kullanıcı-nın bu bilgisayara erişmesi gerekiyorsasöz konusu kullanıcıları güncel IP adresihakkında bilgilendirmek zorundasınız.Ve eğer evde değilseniz bu adresi bulma-nız mümkün olmayacaktır. Bunun hari-cinde üç haneli dört sayıyı hafızada tut-mak zordur ve IP adresi tek başına an-lamlı değildir.

Tabii ki bu sorun için de bir çözümyolu mevcuttur. DynDNS (DynamicDomain Name System) ismindeki tekni-ğin çalışma şekli ise aşağıdaki adımlar-dan oluşuyor:❿�DynDNS’de, örneğin http://kadirtuz-tas.dydns.org gibi bir domain ismi ayırı-yorsunuz.

❿� Aynı zamanda bilgisayarınızdaki biryardımcı program da güncel IP adresinibelirli aralıklarla DymDNS’e gönderi-yor.❿�DynDNS’de tutulan veri tabanı ise IPadreslerini domain isimleri ile ilişkilen-diriyor. Bu sayede DSL sunucunuza herzaman aynı kalan ismini kullanarak ra-hatlıkla erişebilirsiniz.

2 I DynDNS’de domain ismihesab› oluflturmak

Bir domain ismi oluşturmak için ilk ola-rak bir DynDNS hesabına ihtiyacınızvardır. Bunun için www.dyndns.org ad-resine gidin ve sağ üst köşede bulunan“Sign Up Now” bağlantısına tıklayın.Bunun sonucunda ekrana gelen kullanı-cı sözleşmesini okuduktan sonra pence-renin altında bulunan Agree bağlantısınatıklayın. DynDNS, bunun sonucundakayıt formunu ekrana getirecektir. Bupencereye kullanıcı ismi, e-posta adresive kullanmak istediğiniz parolayı girin.Dikkat! DynDNS 48 saat içerisindeonaylamanız gereken önemli bilgileri e-

TTürkiye’deki en yeni internet erişimyöntemlerinden biri olan DSL kul-lanıcıları, bağlantının hiç beklen-

meyen bir anda kesilebileceğini iyi bilir-ler. Bu kesintiler kullanıcıların, IP adre-sinin sabit olması gereken kendi web su-nucuları ile çalışmalarını engeller. Çün-kü bağlantı yeniden kurulduğunda IPadresi de değişecektir. Peki web sunucu-su hayalleriniz suya mı düşecek? Tama-men değil. CHIP, bağlantı kesintilerinerağmen web sunucunuzu kesintisiz birşekilde nasıl kullanabileceğinizi gösteri-yor.

Peki bir kullanıcı neden bir sürü zah-mete girsin ve kendi bilgisayarını websunucusu olarak çalıştırsın? Çünkü, DSLbağlantısı ile web sunucu kurmanın çokönemli avantajları vardır. Bunlardan enönemlisi bir çok web alanı sunucusununizin vermediği, kendi script’lerinizi ça-lıştırabilmenizdir. Böylece kendi dokü-manlarınıza her zaman ve her yerdenulaşabilir, üzerlerinde değişiklik yapabi-lir ve kaydedebilirsiniz. Ancak bunun enbüyük dezavantajı DSL’in gönderim hı-zının, alım hızına göre çok daha düşük

DSL ile Bedava Web Suncusu

Kendi Sunucunuzu KurunBir a¤ kurun ve ziyaretçileri kendi web sunucunuzdaki internet sayfas›na çekin. Herhangi bir

bilgisayarda rahatl›kla gerçeklefltirebilece¤iniz bu ifllem için gerekli tek flart DSL ba¤lant›s›d›r.

k

208

CHIP | EYLÜL 2002

ADSL Server Kurulumu


DNS” ve bunun sonucun-da ekrana gelen “DynamicDNS Service” metnininüçüncü paragrafında bu-lunan Clients bağlantısınatıklayın. Pencerenin so-lundaki listeden kullandı-ğınız işletim sistemine ait,örneğin Windows bağlan-tısına tıklayarak bu işletimsistemi altında kullanabi-leceğiniz yardımcı prog-ramları görebilirsiniz.

Buradaki programlar, kullanıcılarındeğerlendirmeleri doğrultusunda aldık-ları puanlara göre sıralı olarak ekranageliyor. Kullanacağınız programı seçer-ken hem bu sıralamayı hem de geliştiri-cilerin açıklamalarını göz önünde bu-lundurabilirsiniz.

5 I Direct Update’i sunucuya kurmak

DynDNS sayfasında tanıtılan program-lar arasında kullanımı ve kurulumu enrahat olan araçlardan biri Direct Upda-te’dir. İsterseniz web sayfasında tanıtılanprogramları tek tek deneyebilir ve bura-da örnek olarak kullanacağımız DirectUpdate haricinde istediğiniz bir tanesinide kullanabilirsiniz.

Direct Update’e ait Zip dosyasını in-

posta ile göndereceğinden dolayı, kayıtolmak için kullanacağınız e-posta adre-sinin doğru olmasına dikkat etmelisiniz.

Son olarak Create Account düğmesinetıkladıktan sonra söz konusu e-postayıbiraz beklemeniz gerekiyor. Oluşturulanhesabı kullanabilmek için ilk olarakDynDNS’in verdiğiniz adrese göndere-ceği e-posta içerisindeki direktiflere ih-tiyacınız olacak. Bu ileti içerisindeonaylamak için tıklamanız gereken birbağlantı bulunur. Bu, sizi direkt olarakhesabınıza yönlendirecektir.

3 I Kullan›lacak domain ismini belirlemek

Prosedürleri yerine getirdikten sonra ar-tık asıl amacınız olan DSL sunucunuziçin bir domain ismi oluşturabilirsiniz.Bunun için pencerenin solunda bulunan“Dynamic DNS” ve daha sonra hemenaltında ekrana gelen Add New Host bağ-lantılarına tıklayın. Bunun sonucundaistenen bilgileri girmeniz gereken birform ekrana gelecektir. Hostname alanı-na değiştirilemeyecek bir isim, örneğinadınızı girin. Ancak bunun için İngilizcekarakterler kullanmaya dikkat edin. Bukutunun hemen yanında bulunan liste-den domain isminizin ikinci kısmını se-çebilirsiniz.

Domain ismi tamamlandıktan sonra

kadirtuztas.dyndns.org şeklinde olacak-tır. Geri kalan diğer ayarları ilk başta ol-dukları gibi bırakın. Son olara Add Hostdüğmesine tıklayarak domain isminizietkinleştirebilirsiniz.

4 I Bilgisayar›n IP’siniDynDNS’e göndermek

DSL sunucusu kurma işleminin ilk kıs-mını, web sunucunuz için bir domain is-mi alarak tamamladınız. DynDNS artıkbilgisayarınızın IP adresine devamlı ola-rak ihtiyaç duyacaktır. Bunu, hesabınızıkullanarak manuel olarak bildirebilirsi-niz. Ancak etkin IP adresini DynDNS’eotomatik gönderen bir program kullan-mak daha rahat olacaktır. Bu tür birprogramı DynDNS’in web sayfasındabulabilirsiniz. Bunun için “Dynamic k

D‹NAM‹K ‹NTERNET ADRESLER‹

»Sörfçüler DSL Web sunucunuza nas›l ulafl›yorlar

1. Sorgu:

Bilgisayar›n›z ilk ola-rak internetteki mer-kezi adres kay›t defte-rini, Domain NameSystem’i (DNS) sorgu-lar. Bu, WWW adresi-nin DynDNS oldu¤unuö¤renir.

‹nternetteki ‹stemci:

Bir web kullan›c›s› in-ternet sitenizi WWWadresini kullanarak ça-¤›r›yor. Ancak buna ula-flabilmek için IP numa-ras›na ihtiyac› var.

2. DynDNS’de

Araflt›rma:

Merkezi adres kay›tdefteri flimdiDynDNS’in veri taba-n›n› sorgular ve ce-vap olarak da güncelIP numaras›n› al›r.

3. Cevap:

DNS bulunan IP'yi bilgisayara iletir.

4. Ça¤r›: Bilgisayar›n›z, birweb sunucusuna IP numara-s›n› kullanarak ulaflabilir veweb sayfalar›n› isteyebilir.

Güncelleme:

PC, sahip oldu¤u geçi-ci IP adresini düzenliolarak DynDNS’e gön-derir.

Web Sunucusu

olarak PC: DSL erifli-mine sahip bilgisa-yar web sayfalar›n›yay›nlar.

Ak›ll›ca: Web sunucunuzun ad›n›, istedi¤iniz bir isimve seçebilece¤iniz domain’ler ile oluflturabilirsiniz.

210

CHIP | EYLÜL 2002



dirdikten sonra geçici olarak bir klasöreaçın ve programı kurmak için “DUSe-tup356.exe” dosyasına iki kere tıklayın.Bunun sonucunda ekrana gelen direk-tifleri takip ederek programın kurulu-munu tamamlayın. Bu esnada hangiprogram bileşenlerinin kurulacağına,sadece Client (İstemci) veya Services’e(Hizmetler) karar verebilirsiniz.

6 I Direct Update’in ayarlar›n› do¤ru yapmak

Programı Başlat/Programlar/DirectUp-date/DirectUpdate Control komutunukullanarak çalıştırın. Şimdi daha önce-den oluşturduğunuz DynDNS hesabı-nızdaki domain ismine ait IP adresinindevamlı olarak güncellenmesi için Sta-tus kartını aktif getirin. DynDNS hesa-bınızın Direct Update ile güncellenmesiiçin ilk olarak Create düğmesine tıkla-yın. Bunun sonucunda ekrana gelenpencere üzerinden hesap tipini seçmelive Domain kutucuğuna ismin tamamı-nı, örneğin kadirtuztas.dyndns.org yaz-malısınız. Son olarak kullanıcı ismi veparolasını da girdikten sonra Tamamdüğmesine tıklayarak ana pencereye ge-ri dönebilirsiniz. Eğer bu hesaplardanbirini geçici olarak kapatmak istiyorsa-nız, bunu silmek yerine Edit penceresin-deki Disabled seçeneğini işaretleyebilir-siniz.

Status penceresinin altında bulunanseçenekleri kullanarak güncellemedehata oluşması durumunda programıntekrar denemek için beklemesi gereken

süreyi, düzenli güncelleme aralığını be-lirleyebilir veya Force Update Now düğ-mesine tıklayarak IP adresini manuelolarak güncelleyebilirsiniz. IP AddressInformation başlığı altından ise o ankiIP adresini kontrol edebilir ve sistemi-nizdeki IP adresleri arasından seçim ya-pabilirsiniz. Ancak burada sadece dahiliIP adresini işaretlemelisiniz. Dahili IPadresini Windows komut satırında“iponfig” komutunu çalıştırarak, bununsonucunda biri ağ kartı diğeri de DSL

bağlantısı için kullanılan iki tane IP ad-resi ekrana gelecektir, öğrenebilirsiniz.Programın çalışma durumunu ve işlem-lerin sonucunu da Logs kartı üzerindentakip edebilirsiniz.

7 I Bilgisayara web sunucusu kurmak

Bir çok Windows versiyonu kullanışlıbir veya daha fazla web sunucusunu be-raberinde sunuyor. Bu bileşenlerin han-gi versiyonda nasıl kurulacağını aşağıdabulabilirsiniz:Windows 98: Personal Web Server kuru-lum CD’sine gizlenmiştir. CD üzerinde-ki ADDONS/PWS klasörünü açın veburada bulunan SETUP.EXE dosyasınaiki kere tıkladıktan sonra ekrana gelenaçıklamaları takip edin. Windows, ikin-ci adımda kurulum paketinin içeriğinisoracaktır. Burada Custom’ı seçmeli vetakip eden penceredeki listeden “Perso-nal Web Server (PWS)” ve “FTP” bile-şenlerinin seçili olmasına dikkat etmeli-siniz. Daha sonra sabitdiskinizde web veFTP sunucu olarak kullanacağınız kla-sörleri belirledikten sonra kurulum işle-minin son adımlarını da yerine getirin.Web sunucunuz artık çalışıyor.Windows Me, XP Home: Bu Windows ver-

siyonlarına sahip kullanıcıların hevesle-ri, Home Edition’da sunucu bulunma-dığı için kursaklarında kalabilir. Ancakburada, örneğin Sambar Server gibi ha-rici bir program kullanabilirsiniz. Buprogram ile ilgili daha ayrıntılı bilgi içins212’deki “Sambar Server 5.0” kutusu-na bakabilirsiniz.

Windows 2000/XP Professional: DenetimMasası’nı açın ve burada bulunan Prog-ram Ekle/Kaldır simgesine iki kere tıkla-yın. Takip eden penceredeki Windows

Bileşenlerini Ekle/Kaldır düğmesine tık-ladıktan sonra ekrana gelen listedeki In-ternet Information Services (IIS) öğesiniseçin ve Ayrıntılar düğmesine tıklayın.Bunun sonucunda web sunucusu bile-şenleri ekrana gelecektir. Burada bulu-nan “Dosya Aktarımı İletişim Kuralı(FTP) sunucusu” ve “World Wide WebSunucusu” öğelerini seçtikten sonra sı-rasıyla Tamam ve İleri düğmelerine tık-layarak kurulumu başlatın. Windows,kuruluma devam etmek için kurulumCD’sini isteyecektir. Program Ekle/Kal-dır penceresini Kapat düğmesine tıkla-yarak kapatın. Web sunucunuz artıkkullanıma hazır. Sunucuyu test etmekiçin Internet Explorer’ın adres çubuğu-na “http://” ve hemen ardından daPC’nizin bilgisayar adını girin. Bununsonucunda Microsoft’a ait bir bilgi say-fası ekrana gelecektir.

IIS’in ayarları tabii ki mükemmel de-ğildir. Örneğin, ilk olarak internet içinkullanılacak dokümanları sabitdisktesaklayacağı özel bir klasör oluşturur. Bustandart klasörü değiştirmek için ilkolarak Başlat/Çalıştır/MMC.EXE/Ta-mam komutunu çalıştırın. Ekrana gelenKonsol penceresinden IIS seçeneklerineulaşabilmek için Dosya/Ek Bileşen Ek-le/Kaldır komutunu çalıştırın ve ekran k

Her Zaman Haz›r: PC’niz bu fonksiyonile devaml› online kalacak ve IP’siDynDNS’e gönderilecek.

‹fllem Tamam:

E¤er bu iflareti görüyorsan›z, Direct Update çal›fl›yor ve bilgilerinizi DynDNS’e gönderiyordur.

212

CHIP | EYLÜL 2002



gelen penceredeki Ekle düğmesine tıkla-yın. Tek Başına Bileşen Ekle isimli pen-ceredeki listeden Internet InformationServices öğesini seçin ve daha sonra sıra-sıyla Ekle, Kapat ve Tamamdüğmelerine tıklayın. Bununsonucunda Konsol penceresin-de “Internet Information Ser-vices” bileşeni ekrana gelecek-tir. Bu bileşenin önündeki artıişaretine tıklayarak, bilgisayarı-nızla aynı isme sahip alt bileşe-nini ve “Varsayılan FT Site-si” ve “Varsayılan Web Si-tesi” klasörlerini görüntü-leyebilirsiniz.

Burada bulunan “VarsayılanWeb Sitesi” klasörüne fareninsağ düğmesini kullanarak tık-layın ve nesne menüsündekiÖzellikler komutunu çalıştırın.

Özellikler penceresindeki Giriş Dizinikartı üzerindeki yerel yolu başka klasör-leri gösterecek şekilde değiştirebilirsi-niz. Ancak söz konusu klasörü özellikle-

rini kullanarak paylaşıma açmalı ve “IE-User” ismindeki kullanıcı grubunu dalisteye eklemeyi unutmamalısınız. Win-dows, aksi takdirde bu klasörlere erişil-mesini engelleyecektir.

FTP siteleri ile de benzer şekilde çalı-şabilirsiniz. Yani,“Varsayılan FTP Sitesi”klasörüne farenin sağ düğmesini kulla-narak tıklayın, nesne menüsündekiÖzellikler komutunu çalıştırın ve GirişDizini penceresindeki Yerel Yol bilgisinideğiştirin. Ancak bunun için klasörözelliklerini kullanarak, yabancılarınbilgisayarınızdaki bilgileri silmesini ön-lemek için doğru koruma haklarını uy-guladığınızdan emin olmalısınız.

Tüm bu çalışmalar sonucunda websunucunuz kullanıma açıldı ve ziyaret-çilerinizi kendi sunucunuzdaki internetsayfanızda ağırlayabilirsiniz.

SG / Kadir Tuztafl, [email protected]

SAMBAR SERVER 5.0

»Alternatif: Freeware Web Server kurulumu

Windows’un web sunucusu yeterli gel-miyor veya Windows Me kullan›c›lar›n-dan m›s›n›z? fiayet her iki soruya da ce-vab›n›z evetse, internetten ücretsiz ola-rak temin edebilece¤iniz Sambar Web-server ihtiyac›n›z› giderecektir.

Sambar’› kurmak için ilk olarakwww.sambar.com sayfas›na gidin ve si-zi yükleme sunucular›na yönlendirecekolan “Download Sites” ba¤lant›s›na t›k-lay›n. Burada bulunan Zip dosyas›n› ge-çici bir klasöre açt›ktan sonra SETUP.EXEisimli dosyay›, üzerine iki kere t›klayarakçal›flt›r›n. Böylece kurulum ifllemi baflla-yacakt›r. Program›n kurulum yerini,Program Files klasörü olarak de¤ifltirinve kurulum tipi olarak da Typical’› seç-tikten sonra geri kalan ifllemler otoma-tik olarak yerine getirilecektir. Sunucu-yu Bafllat/Programlar/Sambar Server/Sambar Server 5.0 komutunu kullanarakçal›flt›rabilirsiniz. Böylece sunucununçal›flt›¤›n› gösteren bir simge ç›kacakt›r.

Sunucunun çal›fl›p çal›flmad›¤›n›, brow-ser’›n adres çubu¤una bilgisayar›n ismi-ni (Bilgisayar›m özelliklerinden ö¤rene-bilirsiniz) girerek kontrol edebilirsiniz.Bunun sonucunda “Sambar Technologi-es” bafll›¤›na sahip bir sayfa ekrana gel-melidir. System Administration parag-raf›n›n alt›ndaki ayn› isimli ba¤lant›yat›klay›n ve parola sorgu penceresindekiilk sat›ra “admin” yazd›ktan sonra ikin-cisini bofl b›rak›n. Ard›ndan Ok dü¤me-sine t›klayarak sunucu ayarlar›na ulafla-bilirsiniz. Pencerenin sa¤ bölmesini”Server Configuration” bafll›¤›n› görenekadar afla¤›ya do¤ru kayd›r›n. Buradaki“Documents Directory” bafll›¤› alt›ndabulunan klasör web’de yay›nlanacakt›r.Sunucu ayarlar›n› istedi¤iniz gibi de¤ifl-tirdikten sonra pencerenin alt›ndaki“Update Server Configuration” dü¤me-sine t›klay›n.Dikkat! Klasörü, özelliklerini kullana-rak da paylafl›ma açmal›s›n›z.

fiimdi FTP sunucusunu çal›flt›rmak içinpencerenin sol taraf›ndaki “FTP Server”ifadesinin yan›nda bulunan “enable”üzerine t›klay›n. Bu, daha sonra “run-ning” olarak de¤iflecektir. Daha sonraFTP Configuration’› çal›flt›rmak için Con-figuration üzerine t›klay›n. Bilgisayar›n›-za ayn› anda ulaflabilecek kullan›c› say›-s›n› belirleyin. Bunun için “3”den büyükbir de¤er kullan›lmas› tavsiye edilmez.Yapt›¤›n›z de¤iflikliklerin uygulanmas›için “Update Server Configuration” üze-rine t›klay›n ve görev çubu¤u üzerindekisunucu simgesine farenin sa¤ dü¤mesi-ni kullanarak t›klad›ktan sonra aç›lannesne menüsündeki Restart komutunuçal›flt›r›n. Bunun sonucunda FTP sunu-cusu çal›flacak ancak FTP dizini olarakweb klasörü kullan›lacakt›r. Admin pen-ceresine http://localhost/session/ad-minlogin? RCpage=/sysadmin/in-dex.stm adresini kullanarak istedi¤inizzaman ulaflabilirsiniz.

Sambar kurulumu1 Web sayfas› konfigürasyonu2 FTP sunucusunu çal›flt›rmak3

Do¤ru Adres: Her bir HTML dosyas›n›n saklanaca¤› klasörü buradan belirleyebilirsiniz.

156

CHIP | EYLÜL 2002


man, şirketler basit işlemler gerçekleşti-rir ve sınırlı ticari faaliyetlerde bulunur.İş dünyasının internetin gücünden ger-çek anlamda faydalanmasını sağlamakiçin, web siteleri gelişim içinde olmakzorundadır. Her biri bir diğeriyle, aynızamanda mevcut sistemlerde ve uygula-malarla da etkileşim içinde olmayı öğ-renmelidir.

XMLweb servisleri, web siteleriningelişimini tamamlamış halini tescil et-mektedir. Modern yazılım uygulamala-rının modüler görünümlerini alıp, bun-ların standart internet protokolleri(XML ve SOAP) doğrultusunda aktarıl-masını sağlayan XML web servisleri, işsüreçlerinin yürütülebileceği araçlarsunmaktadır. Şirket içi uygulamalarınyanı sıra uzaktan yönetilen sistemler biraraya getirilebilir, şirketlerin web’i prog-ramlaması sağlanabilir ve iş dünyasına

has gereksinimleri karşılayacak özel çö-zümler hızla ve ekonomik bir şekildeoluşturulabilir.

XML web servislerinin kullan›m örnekleri

Örneğin bir randevu sistemini XML webservisleri şeklinde vermek üzere değişti-ren ve bunu internette yayınlayan birklinik olsun. Sağlık organizasyonları gibisağlık sektörü içinde bulunan diğer şir-ketler bu hizmeti kullanan sistemleroluşturabilir ya da bu hizmetleri kulla-nabilirler. Bu ise daha önce klinik hak-kında hiç bir bilgiye sahip olmayan po-tansiyel bir müşterinin web’de bir andabu hizmetlerin farkına vararak klinikletemasa geçmesini ve randevu almasınısağlayabilir.

Aynı klinik, sigorta şirketleri ve sağlıkbakım organizasyonları tarafından oluş-

MMicrosoft .NET, yazılım uygula-malarının daha kolay bir şekil-de bir arada çalışmasını sağla-

mak üzere interneti kullanarak, bir yan-dan şirket içi veya şirketler arasında da-ha kolay bir entegrasyon süresi oluşma-sını sağlarken, diğer yandan da tüketici-lerle amaca yönelik bağlantılar kurul-masına katkıda bulunuyor. Microsoft.NET, en iyi entegrasyonu sunarak mev-cut BT (Bilişim Teknolojileri) altyapıla-rını, pazar rekabeti içinde oldukçaönemli bir avantaja çevirebilir.

‹nternet üzerinde web siteleri ve web servisleri

Günümüzde internette yürütülen işler,web sitelerinde gerçekleştirilmektedir.Web siteleri genellikle kullanıcılara sta-tik bilgiler vererek faydalı olmaktadırlar.Mevcut sistemlere bağlı oldukları za-

.NET Dünyas›

A’dan Z’ye Microsoft .NETÖnemli bilgileri ancak çeflitli sistemlerde izole bir flekilde sakl› tutabildi¤iniz günler sona erdi!

Microsoft .NET teknolojisi sayesinde, art›k her formdaki bilgiye her yerden ve farkl› platformlardan

ulaflmak mümkün olacak. Gelin .NET dünyas›nda bir gezintiye ç›kal›m.

k

216

CHIP | EYLÜL 2002

Microsoft .NET


yapabilir. Herhangi bir çalışma sahasın-da proje yöneticisi tarafından, cep bilgi-sayarına gelen bir mesaj veya toplantıbilgisine, aynı ekipte çalışan dünyanınçeşitli yerlerine dağılmış kişiler anındaerişebilir.

Tercihler ve uyarı sistemleri kullanı-larak, acil mesajlar gerekli olan cihazaen uygun zamanda iletilir. İşlerinize uy-gun olarak gelen mesajlara yönelik birtakvim hizmeti sunup, bunu son kulla-nıcıların belirleyeceği kurallara göreayarlayarak, oldukça iyi işleyen bir ileti-şim sistemi kurabilirsiniz. Böylece ceptelefonunuz önemli bir toplantıda oldu-ğunuzu bilecek ve sesinizi duymak içinarayan bir arkadaşınızın yerine, sadeceçok daha önemli kişilerin size ulaşabil-mesini sağlayacak!

Sonuç olarak sıkı bir entegrasyonoluşturabilme ayrıcalığını, hızla ve kolaybir şekilde değişen koşullara uyum sağ-layabilme esnekliği ile birleştiren Micro-soft .NET, şirketlerin en iyi sistemleri,ortakları ve uygulamaları seçebilmesineyönelik fırsat yaratır. Dünya sürekli birdeğişim içinde. Uzun vadede başarılı ol-mak isteyen şirketler bu sürece uyumsağlamak isteyecek ve sağlamak zorundakalacaklardır. Microsoft .NET, şirketle-rin bu sürece hızlı ve sorunsuz bir şekil-de uyum sağlaması için tasarlanmış gö-züküyor. Bu sayede şirketler sadece deği-şimin sonucunda ortaya çıkan yeni ta-lepleri karşılamakla kalmayacak, aynızamanda rekabete yönelik üstün biravantaj da yakalayacaklar.

Farkl› platformalarda bilgi paylafl›m› için entegrasyon

Modern yazılım uygulamalarının mo-düler görünümlerini alıp bunların stan-dart internet protokolleri doğrultusun-

turulan XML web servislerini kullana-rak doğrudan fatura bilgilerini sunabilir.Klinik aynı zamanda kendi mevcut sis-temleri ile entegre olacak başka bir şir-ketin muhasebe paketine üye olarak, za-mandan ve kaynaklarından tasarruf daedebilir.

Bu aşamada tüketici tarafı ile de .NETsayesinde bağlantı kurulabildiğini gör-mekteyiz. .NET farklı yazılım program-larının etkileşime geçmesini sağlıyor. Birkullanıcı kimlik bilgilerini oluşturarakbir .NET’den diğerine sorunsuz olarakgezinebilme imkanına sahip oluyor. Kul-lanıcılar verilerini denetleyebiliyor, heryerden ve her zaman bu veriler üzerindeişlem yapabiliyorlar. Uygulamalarındasadece kendilerinin adına işlem yapıla-bilmesini sağlayarak, bilgiler üzerindedaha fazla güç ve denetime sahip oluyor-lar.

Klinik örneğinde verilen hizmette, birdoktora ihtiyacı olan ve randevu almakisteyen bir hasta, kendi çalışma çizelgele-rini XML web servisleri olarak veren şir-ketlerin toplandığı bir alanda, mevcutklinikleri onlar için gözden geçiren.NET imkanını kullanabiliyor. Kullanıcıbu sayede kendi sigorta kapsamını kabuleden bir sağlık hizmeti kuruluşunu hızlave kolayca bulabilme imkanına kavuşu-yor. Böylece klinik de maliyet fayda çer-çevesinde yeni müşteriler çekebilecek biryönteme ulaşıyor.

Bilgiye en k›sa yoldan ulaflmak,her zaman ve her yerden...

.NET platformunda yazılım uygulama-larının, cihazların ve kişilerin arasındakibirbirleri ile bağlantılı halinde olabilmeimkanı, çalışanların iş süreçlerinde güç-lenmesine yönelik oldukça önemli bir

fırsat sağlıyor. XML web servisleri çokçeşitli cihazlarda çalıştırılmak için yazı-lan uygulamaların kullanılmasına izinveriyor. Bu durum, insanların akıllı tele-fonlardan, PDA’lerden ve diğer akıllı ci-hazların host’larından kolaylıkla rezer-vasyon yapabilmelerine olanak sağla-maktadır. Ayrıca her bir cihaz çeşidinegöre ayrı ayrı hizmet çeşitleri oluştur-mak için değerli zamanınızı ve kaynak-larınızı harcamanıza gerek yoktur. Sun-mak istediğiniz servis türü bir kere XMLweb servisi olarak kurulduktan sonra,XML’i kullanabilen her türlü cihazdanbu servise ulaşılabilir.

.NET, çalışanlarının nerede ve ne za-man ihtiyaçları olursa olsun, gerekli bil-gi üzerinde çalışabilmelerini sağlar. İn-sanlara çalışma sahalarında, ofislerde ve-ya her iki bölge arasında da gerekli olanbilgiyi uygun ve kullanışlı bir şekildesağlayarak, daha iyi bir karar alma sürecioluşturur. Önemli bir istemci bilgisi anasistemde saklı tutuluyor olsa bile, bir sa-tış elemanı ülkenin herhangi bir nokta-sından el bilgisayarını kullanarak, bubilgilere kolaylıkla erişir ve işlemlerini k

Bilgi: Microsoft.NET hakk›ndaayr›nt›l› bilgiyiwww.microsoft.com/net adresindebulabilirsiniz.

Türkçe Kaynak:

.NET tabanl› yaz›l›mgelifltirmekonusuna ilgiduyanlar içinwww.yazgelistir.com önemli birkaynak.

218

CHIP | EYLÜL 2002

Microsoft .NET


da aktarılmasını sağlayan XML ve SO-AP, XML iş süreçlerinin birbirleriyle et-kileşim halinde olmasını sağlayan doğ-rudan araçlar sunmaktadır. Şirket içiuygulamaların yanı sıra uzaktan yöneti-len sistemler bir araya getirilebilir, şir-ketlerin web’i programlaması sağlana-bilir ve iş dünyasına özgü gereksinimle-ri karşılayacak özel çözümler hızla oluş-turulabilir.

Şirket içi entegrasyonu ele alacakolursak, XML web servisleri organizas-yonlara müthiş ayrıcalıklar sunar. Fark-lı programlama dillerinde yazılan vebirbirinden farklı platformlarda yeralan uygulamalar ve bilgiler arasında birköprü oluşturabiliyor. Bu bağlamda in-san kaynakları ve muhasebe gibi depart-manlara ait uygulamalar bilgiyi XML’desergileyebiliyorlar. Şirket içinde özel uy-gulamalara ait olan bireysel bileşenlerMicrosoft.NET framework’ün birerparçası olan Common Language Run-Time’ı kullanarak etkileşime geçebil-mektedir. Örneğin COBOL’da yazılanyeni bir zamanlama işlevi farklı bir bil-gisayar dilinde yazılmış mevcut bir in-san kaynakları uygulaması ile birliktekullanılabiliyor.

Şirketler, şirket içi uygulamalara da-ha kolay bir şekilde entegre olmanın ya-nı sıra diğer şirketler tarafından sunu-lan hizmetlere de erişim sağlayabiliyor-lar. İnternet üzerinden verilen hizmet-lerle XML web servislerini birleştirerek

şirketler geniş yelpazede çok daha de-ğerli uygulamalar oluşturmak üzere we-b’i programlayabiliyorlar. Örneğin biraraba üreticisi karını, maaş bordroları-nı, stok sayımlarını ve sigorta hizmetle-rini sorunsuz çalışan tek bir finansal yö-netim portal’ına toplayabilir veya en-vanter denetimini, görev mekanizması-nı ve sipariş izlemelerini kapsamlı tekbir tedarik zinciri yönetim sistemindebirleştirebilir.

XML web servislerini oluşturmanınve bunları internette sergilemenin birdiğer önemli avantajı da müşteri ve işortakları sayısını artırabilmesi. Büyükbir araba üreticisi firması yeni araçları-na yönelik teslim tarihlerini XML webservislerinde gösterebilir. Dolayısıyla te-darik zincirleri, yetkili satıcıları ve di-ğerleri bu hizmet çerçevesinde başkasistemler oluşturarak bilgiyi kolaylıklakullanabilirler. Bu hizmet ortaklarla ol-dukça önemli bağlantılar kurmasınınyanı sıra şirket veya hizmet hakkındafikri olmayan diğer şirketlere veya müş-terilere hitap eden bir reklam potansi-yeli de yaratabilir.

Kullanılacak farklı yazılım program-ları sağlayan .NET yeni bir fırsat dahayaratıyor: Bir kullanıcı kimliği oluştura-rak bir .NET’den diğerine sorunsuz ola-rak gezinebilme imkanı tanıyor. Kulla-nıcılar bu şekilde verilerini zahmetsizcedenetleyebiliyorlar.

Ayrıca her yerden ve her zaman buverilerde değişiklik yapma şansları davar. Müşteriler, kendilerinin müdahaleetmesine gerek olmaksızın uygulamala-rın birbirleriyle entegre bir şekilde çalış-malarını sağlayarak bilgi üzerinde dahafazla güç ve denetime sahip oluyorlar.İlk defa bir araba satın alan bir kişi, ara-ba üreticisinin XML web servislerindenarabanın yer ve kimlik bilgilerine ulaşa-rak istediği son model bir arabayı dahakolay satın alabilme şansına sahip.

En önemli iş süreçlerini XML webservislerinde gösteren şirketler bir yan-dan müşteri ve iş yapma kapasitesini ge-nişletirken, diğer yandan daha kişisel,akıllı kullanıcı deneyimleri yaratabili-yorlar.

Uygulama gelifltirme: Visual Studio.NET ve .NET Framework

.NET platformunun araçları olan Mic-rosoft Visual Studio .NET ve .NET Fra-mework, yazılım geliştiricilerin sahip k

EL B‹LG‹SAYARLARI ‹Ç‹N POCKET PC

Mobil: .NET ihtiyaç duydu¤unuz tüm bilgileri her yerde hizmetinize sunacak.

Mobil ‹flletim Sistemi: Microsoft’un el bilgisayarlar› için gelifltirdi¤i Pocket PC,bilgiye mobil flekilde eriflimin sa¤lanmas›nda önemli bir role sahip.

220

CHIP | EYLÜL 2002

Microsoft .NET


oldukları mevcut becerilerle en modernXML web servislerini ve uygulamalarınıyaratabilmeleri konusunda güçlü birdestek sağlamaktadır. Çoklu dil desteğiile geliştiriciler XML web servislerinioluştururken kendilerine en uygun olandili kullanma seçeneğine de sahiptir.

.NET standartlar›: Platformu oluflturan standartlar

Web sayesinde öğrenilen en önemliderslerden biri, veri ve etkileşimleri ta-nımlamaya yönelik oluşturulan stan-dartların (HTML örneğin), çözümleriözel teknolojilere oranla çok daha genişkitlelere ulaştırabildiğidir. .NET platfor-mu, endüstri standartlarının teknolojitemellerinde oluşturulmuştur.

.NET ile ilgili en önemli standartlarXML, SOAP, UDDI, WSDL, C# ve CLIolarak sıralanabilir. Şimdi bunların kısaaçıklamalarına bir göz atalım.

XML: Genişletilebilir İşaretleme Dili(XML/eXtended Markup Language)web’deki yapılandırılmış verilere yöne-lik evrensel biçimdir. XML, veriler içinoluşturulması ve bir bilgisayar tarafın-dan okunması kolay olan, anlam kar-maşası yaratmayan ve platformdan ba-ğımsız çalışabilen dosyalar oluşturabile-cek şekilde metin biçimleri tasarlamayayarayan kurallardır.

Şu anda bir web uygulaması başkabir uygulamadan veri alıp görüntüle-mek isterse genellikle “Screen-scraping”yardımına başvurur. İstediği verinin birekran görüntüsünü yakalar ve bu res-min veri için tekrar nasıl anlamlaştırıla-cağını bulmaya çalışır. Bu yöntem hemverimsiz hem de hatalara yol açabilir.XML, verisinin sadece resmini gönder-mek yerine gerçek veri alışverişinin olu-

şabilmesi için XML web servislerine yö-nelik bir biçim sağlar.

Microsoft, XML’in ilk planlama aşa-malarından beri XML’i bünyesine dahilettiğini duyurmuştu. Şu anda HTML’inve pek çok diğerlerinin teknik özellikle-rini de belirleyen resmi standart organıolan Worldwide Web Consortium(W3C) tarafından yönetilmektedir.

SOAP: Basit nesne erişim iletişim kuralıSOAP/Simple Object Access Protocol,XML temeli üzerine oluşturulmuştur.Uygulamaların bir standart içinde bir-

birlerine çok da bağımlı olmayan bir şe-kilde çağrı yapabilmelerini sağlar. Böy-lece internete dağıtılan uygulamalarıoluşturmak mümkün hale gelir.

XML web servisleri arasındaki etkile-şimi bir telefon görüşmesi olarak düşü-nürsek XML uygulamalarının birbirle-riyle iletişim kurdukları esnada söyle-dikleri şeyleri, SOAP ise birbirlerini te-lefonda nasıl aradıklarını tanımlar.

XML gibi SOAP da W3C standartla-

rının bir parçasıdır. Microsoft ve içle-rinde IBM’inde bulunduğu birkaç şir-ketle beraber sunulmuştur. Microsoft,IBM, HP, Sun ve Oracle’ı da içeren sek-tördeki tüm önemli yazılım satıcılarıkamuoyuna XML ve SOAP’ı destekle-diklerini açıkladılar.

UDDI: Nasıl XML iletişimi, SOAP ise builetişimi kurmak için uygulamalarınınbirbirlerini nasıl aradığına yönelik ku-ralları tanımlıyorsa, evrensel açıklama,keşif ve entegrasyonda UDDI/UniversalDescription Discovery and Integrationtüm bunlarla ilgili adres defterini temsileder. UDDI, XML web servisleri sunanşirketlerin bulunmasını sağlayan birXML web servisi yönergesidir. UDDI,şu anda 200’ün üzerinde katılımcı şirke-te sahip oldukları bir topluluktur. Top-luluğun amacı ise gelecekte kendisinibelli konularda resmi standartlar organıhaline getirmektir.

WSDL: Web hizmetleri tanmlama diliWSDL/Web Services Description Lan-guage, belli bir XML servisinden hangiişlevlerin sağlanabileceğini ve bu işlev-leri çağırmak için hangi argümanlardan

geçilmesi gerektiğini tanımlamaya yö-nelik bir standarttır. SOAP gibi WSDLde standardizasyon için W3C’ye sunul-muştur.

C# ve CLI: Microsoft, C# (C-Sharp) ola-rak adlandırılan ve XML web servisleridünyası için tasarlanan yeni bir prog-ramlama dili oluşturmuştur. C#, stan-dardizasyon için ECMA’ya sunulmuş-tur. ECMA, bilgi ve iletişim teknolojile-

XML Web Servisleri Nas›l ‹flliyorlar: XML web servisleri farkl› platformlar›n birbirleri aras›nda veri al›flveriflinde bulunabilmelerini sa¤l›yorlar.

Bilgiye Mobil

Eriflim ve

Kontrol: Elbilgisayarlar› mobil eriflimisa¤lamalar›aç›s›ndan .NETvizyonunda önemli bir yeresahipler.

Ak›ll›istemciler(clients)

XML Web ServisleriVeri de¤iflimi için kullan›lan veevrensel bir dil olan XML ile yaz›lm›fl

küçük uygulamalard›r. Bunlar verilerininternet veya intranet üzerinde,birbirinden ba¤›ms›z kaynaklar aras›ndaal›fl-veriflini sa¤larlar. Örne¤in:

‹stemciden istemciye: Ak›ll› istemciler ya daayg›tlar, XML web servislerini sunarak ve kullanarak, verinin her zaman ve her yerde paylafl›m›n› sa¤larlar.

‹stemciden sunucuya: XML web servisleri, internet üzerinden, bir suncu uygulamas› ilemasaüstü bir bilgisayar›n ya da mobil birayg›t›n veri paylaflmas›n› sa¤layabilirler.

Sunucudan sunucuya: XML web servisleri birbirinden ba¤›ms›z sunuculardaki mevcutuygulamalar aras›nda ortak bir arabirimsa¤layabilirler.

Servisten servise: XML web servisleri bir dizihalinde birlikte çal›flabilir ve böylece daha karmafl›k veri operasyonlar› gerçeklefltirebilirler.

XML WebServisleri

Gelifltirmearaçlar›

Sunucu

222

CHIP | EYLÜL 2002

Microsoft .NET


rinin tüm sektörde benimsenmesi içinçalışan, yazılım satıcılarından bağımsızuluslararası bir standart organizasyonu-dur. Bu standardizasyon C# programla-ma araçlarını uygulamak isteyen bir şir-ketin herhangi bir platformda bu isteği-ni gerçekleştirebilmesini mümkün kılar.

Microsoft aynı zamanda Microsoft.NET Framework’ün bir alt dalı olan or-tak dil yapısını (CLI/Common Langu-age Infrastructure) ECMA’ya sunmuş-tur. Bu durum ise .NET Framework ta-rafından değişik araçlar kullanılarakoluşturulabilmesi için diğer yazılım sa-tıcılarının CLI’yı farklı platformlardauygulayabilmesini sağlayacaktır.

.NET’in temeli: Microsoft .NET Framework

.NET Framework, Microsoft .NET plat-formunun geliştirilmesine yönelik te-meli oluşturan bir üründür. .NET Fra-mework ve cihaz odaklı .NET CompactFramework, XML’e yönelik kapsamlıbir destek sağlayarak XML web servisle-ri ile ilgili yönetilebilir, güvenli bir çalış-ma ortamı sunar. .NET framework’dekien önemli teknolojiler Common Lan-guage Runtime ve ASP.NET’dir.

Common Language Runtime: Uygu-lamaları daha güvenli hale getirmeyeyönelik teknolojileri içerir. Aynı zaman-da oluşturdukları programlama dili neolursa olsun bileşenlerin ve XML webservislerinin tam entegrasyonunu sağla-yan birçok dil yürütme ortamı sunar. Şuanda C++, Microsoft Visual Basic .NET,Jscript ve C#’ı da içine alan 20’nin üze-rinde dilde .NET uygulamaları oluştu-rulabilmektedir. Ayrıca COBOL, Eiffel,Pearl, Pyton, Smalltalk ve diğer 3.partydillerde de .NET Framework uygulama-ları oluşturulabilir.

ASP.NET: Web uygulamalarını ve XMLweb servislerini oluşturmayı kolaylaştı-ran bir denetim ve altyapı mekanizmasıbiçiminde bir web uygulama modelisağlayan .NET Framework’ün program-lama sınıfları temel olarak oluşur. Yazı-

lım geliştiriciler, metin kutuları, açılanmönüler ve diğerleri gibi genel HTMLkullanıcı arayüzlerini içinde barındıranbir dizi ASP.NET denetimine maruz ka-lırlar. Bu denetimler gerçekte web sunu-cusunda çalışır, fakat kullanıcı arayüzle-rini tarayıcıya basit anlamda HTMLolarak yansıtır.

.NET Framework’ün beraberindegetirdi¤i faydalar

Kısa sürede kullanıma hazır hale getirir,uygulama kurulumu ve yönetimi kolay-dır ve çok daha gelişmiş bir performanssağlar. Aşağıda daha detaylı bir biçimdefaydalarını görebiliriz.❿� .NET Framework geliştiricilerin hertürlü programlama dilini kullanabilme-

lerini ve herhangi bir programlama di-linde yazılmış olan uygulamaların bir-birleriyle bir entegrasyon kurabilmele-rini sağlamaktadır. Bu da mevcut geliş-tirme becerilerinin yeniden eğitime ge-rek kalmaksızın geliştirilebilmesi imka-nını sağlar.❿� .NET Framework, geliştiricilerin işprogramları yazmasının mantığınaodaklanmalarını sağlayan yüksek sevi-yede bileşenleştirilmiş detaylardan arın-dırılmış bir tasarım kullanır. Geliştirici-ler, bir alışveriş arabası gibi ortak prog-ramcı görevlerini içinde barındıran on-larca denetimi içeren IDL’yi veya kayıtkodunu ve ASP.NET’i yazmak zorundakalmamaktadırlar.❿�.NET Framework, yazılımı bir hizmetolarak sunmak için geliştirilmiş. Dolayı-sıyla XML ve SOAP entegrasyon stan-dartları ailesinde oluşturulmuştur. Basitanlamda kısa bilgiler oluşturulur ve.NET Framework bunları tam anlamıy-la XML web servislerine dönüştürür.❿�Uygulamaları daha güvenilir bir halegetirmeye yönelik teknolojiler içermek-tedir. Ayrıca .NET, çalışan web uygula-malarını denetler ve yöneticinin belirle-yeceği aralıklarda bu uygulamaları yeni-den başlatır.❿� Son olarak tipik web uygulamaları-nın performansını artırır. ASP.NETmevcut ASP uygulamalarında olduğun-dan iki veya üç kat daha fazla bir orandaperformansı artıran bir derleme ve ön-belleğe alma özelliğine sahiptir.

Microsoft .NET Framework’ün te-mel özelliklerini, ortak dil yapısı (CLI)olarak da adlandırabiliriz. Bu teknolojistandardizasyon amacıyla ECMA’ya su-nulmuş durumda. ■

Cihan Baykal, [email protected]

Çi¤den Çimen, Müge Kansu

Yaz›l›m Gelifltirme: Visual Studio .NETyaz›l›m gelifltiriciler için tasarland›.

MSDN:http://msdn.microsoft.com

.NET Web Sitesihttp://www.microsoft.com/net

Microsoft.NET Tarih Cetvelihttp://www.microsoft.com/net/timeline.asp

Microsoft Yaz›l›m Gelifltiriciler GrubuWeb Sitesihttp://www.yazgelistir.com

B‹LG‹ ‹Ç‹N

Tablet PC: Tablet PC’ler çok yak›nda mobil yaflam›n oldukça önemli ve vazgeçilmez bir parças› olacaklar.

257

CHIP | EYLÜL 2002

K Ü N Y EYay›n Koordinatörü Gökhun Sungurtekin. [email protected]

(sorumlu)

Genel Yay›n Yönetmeni Ufuk Yamank›l›ço¤lu, [email protected]

Yaz› ‹flleri Müdürü Mahmut Karsl›o¤lu, [email protected]

Haber Merkezi Cem fianc›, [email protected]

Redaktör Sevda K›l›ç, [email protected]

Yaz› ‹flleri Kadir Tuztafl, [email protected] fiahin, [email protected] Karsl›o¤lu, [email protected]

CHIP Test Merkezi fiahin Ekflio¤lu, [email protected] B›kt›m, [email protected]

CHIP CD Korcan Meydan, [email protected]

CHIP Online Aytun Çelebi, [email protected]

Katk›da Bulunanlar Ozan Ali Dönmez, Güçlü Aydo¤an, Murat Canbaz, Deniz Kumsal Obuz, Burak Akmenek.Cihan Baykal, Çi¤dem Çimen, Müge Kansu, (MF) Manfred Flhor, (FK) Fabian Keudell, (SG) Stefan Goldman

Görsel Yönetmen Gökhan Koç, [email protected]

Grafik Asistan› Dilek K›rcan

Genel Müdür Hermann W. Paul

Genel Müdür Yard›mc›s› Beste Özerdem

Finans Müdürü Aylin Aldemir

Halkla ‹liflkiler Müdürü Özlem Cenker

Pazarlama Sorumlusu Ayten Çar

Abone Sat›fl Müdürü Asu Bozyayla

Abone Servisi Ayten Akgüre, Ebru Cinek

Da¤›t›m Müdürü Cem Cenker

Da¤›t›m Asistan› Mehmet Çil

Üretim Koordinatörü Turgay Tekatan

VOGEL Medya Yay›mc›l›k Gökhun SungurtekinA.fi. Ad›na Sahibi

VOGEL MEDYA YAYIMCILIK REKLAM GRUBU

Sat›fl Müdürü Gülcan Bayraktar, [email protected]

Pazarlama Müdürü Güler Okumufl, [email protected]

Reklam Müdürü Nurhan Ba¤c› Eyiip, [email protected]

Market Sorumlusu Yeliz Koyun, [email protected]

Reklam Trafikeri Aynur K›na, [email protected]

Renk Ayr›m›- Film ve Bask› ASIR Matbaac›l›k Ltd. fiti. Tel:(212) 283 84 38

Da¤›t›m B‹RYAY A.fi.

VOGEL Medya Yay›mc›l›k A.fi.:Piyale Pafla Bulvar› Zincirlikuyu Cad. Ün ‹fl Merkezi 231/3 Kas›mpafla ‹stanbulTelefon: (212) 297 17 24 (pbx)Faks: (212) 297 17 33Abone Faks: (212) 238 73 43Abone web: http://abone.vogel.com.trYaz› ‹flleri Faks: (212) 238 73 26

VOGEL MEDYA YAYIMCILIK A.fi.’N‹N D‹⁄ER YAYINLARI

33 LEVELTürkiye’nin bir numaral› oyun dergisiwww.level.com.tr

33 IT BUSINESS WEEKLYIT profesyonellerinin güvenilir rehberiwww.itb.com.tr

33 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYARYeni bafllayanlar için bilgisayar ve internetrehberi

33 www.internetimiz.comBilgisayar, kitap, sinema, müzik, haber...

ABT 71

ALLIED DATA 59

ALTINDA⁄ 57

AOD 133

APC 55

APEX 163

ARC 102-103

ARTEC 119

ASUS 37-41

AY B‹LG‹SAYAR 205

BETA 181

B‹LGE ADAM 47

B‹LKOM 195

BO⁄AZ‹Ç‹ AK

CASPER 63-65-155-157

CDROM DATA 213

COMPEL 177

COMSIS 45

ÇÖZÜM 165

DATAGATE 74-75-77-93

DORUK NET 161

EKSEN 108-109

EMEK 203

EMN 171

EPDATA 215-217

EPSON 89

ERKAYALAR 197

ERPA 179

ETK‹N DA⁄ITIM 125

ETÜD 209

FET 51-53

FOTOB‹NGÖR 169

GOLD AK‹

GOLDAfi 43

HESMAK 127

HIMPEX 173

HIZLI S‹STEM 27

HP 113

INTERPRO 221

INTRO 185

ITD 123

KAPLAN 223

KONT 167

KOYUNCU 67-69

KYE 95

MARKET 230-231-232-233-234-

235-236-237-238-239-240-241-

242-243-244-245-246-247-248-

249-250-251-252

MBS 117

MEDYANET 61

MEGABAYT 207

MEGAVIZYON 147-149-151-153

MICROSTAR 85-87

NOKIA 9

ODEON 17

ÖZEL 31-33

PAS‹F‹K 175-189-191

PCC ELEKTRON‹K 15-183

PENTA 159

PHILIPS 7

PLATO 79

PLEXTOR 13

RÖNESANS 219

SAMSUNG 143-145

SIEMENS 105

SKY 111

T.T‹CARET NET 193

TAMER B‹LG‹SAY. 115

TURANLI 121

TURKCELL 22-23

TÜRK TELEKOM ÖK‹

UFOTEK 35-39-49

V‹S‹ONS 187

YÜCEL 227

ZB‹L‹fi‹M 211

REKLAM ‹NDEKS‹

DÜNYADA CHIP 33 CHIP’in yay›nland›¤› di¤er ülkeler:

Merkezi Almanya’da bulunan ve Almanya’n›n en çok sat›lan ayl›k bilgisayar dergisi olan CHIP, Türkiyeile birlikte 17 ülkede yay›nlanmakta.

Almanya

Romanya

Tayland

HindistanEndonezya Italya Polonya

Çek. Cum. Çin

SlovakyaCumhuriyetiSingapur

Macaristan

UkraynaRusya Yunanistan

Malezya

Fan, güç kayna¤› ve sürücü gürültüsüne son!CHIP nihayet tamamen sessiz PC’yi

oluflturmay› baflard›. Siz de kendi PC’nizin sessiz çal›flmas›n› sa¤layabilirsiniz.

Donan›m: Sessiz PC

Gürültücü PC’lere Son

Test

En Yeni Taray›c›larHer bütçeye hitap eden, amatör veprofesyonel tarama ihtiyaçlar›nacevap verebilen piyasadaki en yeniscanner’lar›n karfl›laflt›rmal› testi...

Pratik

Yeni BIOS Ayarlar›Yeni anakartlar›n BIOS’lar›nda ço¤unlukla ne ifle yarad›¤›n›bilmedi¤iniz ayarlar bulunur. CHIP, en faydal› yeni BIOS seçeneklerini büyüteç alt›na al›yor.PC’niz art›k daha h›zl› ve güvenliçal›flacak.

Donan›m

Bedava PerformansArt›fl›PC’nizin daha h›zl› çal›flmas›n›sa¤layacak sürücüler,yaz›l›mlar ve ipuçlar› m› ar›yorsunuz? ‹nternettearad›¤›n›z her fleyi, hem deücretsiz olarak bulabilirsiniz.

D‹⁄ERLER‹

3Maksimum GüvenlikNet’te kendinizi koruyun

3Yasak Donan›mlar‹lginç ve “tehlikeli” ayg›tlar

3Excel ile Ev BütçesiBütçenizi Excel alt›ndatutabilirsiniz

258

CHIP | EYLÜL 2002

! Yaz›larda güncel geliflmelerden kaynaklanan de¤ifliklikler yap›labilir

EK‹M 2002

CHIP’TE GELECEK AY