1.Ders

ROMA PORTRE SANATI

PORTRE: yaşamış veya yaşayan bir kişinin tüm fizyonomik özelliklerinin o kişiyi yansıtacak şekilde betimlenmesidir.

Portre olabilmesi için :1: portresi yapılacak kişinin isteği 2: portresi yapılacak kişinin hatlarının belirlenmesi ve değerlendirilmesi 3: sanatkarın yeteneği ve yapılacak portrenin esaslarına sadık kalması

yapıtta mutlaka belli bir kişinin betimlenmesi şarttır, betimlenene kişi başkaları ile karıştırılmayacaktır. Portrede herhangi bir özelliğin eksik olması portre özelliğini yansıtamaz. Örneğin mö :2000 heykelleri ,didyma apollon kutsal yolu brankhitleri, 600 590 kleobis ve biton birer portre değildirler.

Kökeni doğu sanatından alınan grek portreciliğinin gelişmesi uzun yıllar ve aşamalar neticesinde olgunlaşabilmiştir. MÖ: 4. yy başlarından itibaren grek sanatkarları portre üzerinde durmaya başlanmışlardır. Mö: 390 sokrates büstü ilk portrelerden sayılmasına rağmen tam bir portre özelliği barındırmaz çünkü öğrencisi Aristo bu portre için hiç de benzemiyor demiştir. Oysa portre sanatı roma döneminde ciddiyet kazanır . grek sanatında saptanan bazı özellikleri roma sanatında bulmak olanaksızdır çünkü roma sanatında hep grek kopyaları yapılmıştır. Bazı dönemlerde yüz hariç kadınlarda Aphrodite görünümlü erkeklerde ise ünlü kahramanların vücutları yapılır ve baş kısmı ise kim heykelini yaptırmak istiyorsa ona aittir. İlk yaşayan tanrı İskender sonra ise Agustus idi . propaganda amaçlı kral yontuları ortak toplum mekanlarına dikilirdi , imparatoru onurlandırmak yüceltmek ve maksadının da dışında yontuların yapılış biçimi ve görünümlerine göre de daha değişik ifadelerde dile getirilirdi. Her yontu yapısal biçimi ve dikildiği yere göre de politik bazı şeyler anlatmak için dikiliyorlardı.

Roma portresi mö: 99_80 sulla ile başlar. Roma döneminde ünlü kişilerin vücutlarına zengin tüccar başları yapılırdı aynı şey lahit kapaklarında da yapılırdı .

CUMHURİYET DEVRİ PORTRECİLİĞİ

Cumhuriyet ve Agustus devrinin bazı önemli tarihi olaylarıMö: 63 GAİUS Octavius un doğumu Mö: 60 Triumvirat CAESARMö: 49 Caesar diktatörMö: 44 Caesar öldürülür ve vasiyetiyle yeğeni Gaius OKTAVİUS un tek mirasçısı ilan edilir.Mö: 43 2. turiumvirat Marc anton + Lepidus ve Caesar ’ın katillerine karşı cephe kurulması.Mö: 42 Philippi savaşında Caeesar tanrılaştırılır. Bu nedenle de Octavian ’da divi fillius tanrının oğlu sıfatını alır.Mö: 40 imparatorluk idaresinin Tiriumvirler tarafından bölünmesi marc anton doğuyu yani İtalya ve ispanya Lepidus ta K. Afrika yı alıyor. Mö: 39 roma da ilk defa Asin us Polllio tarafından halka açık bir kütüphanenin kuruluşu.Mö : 36 mısır da Marc Anton la Cleopatra nın evlenmesiMö: 31 Actium savaşı Octavian Marc Anton’u yener ve tek başına Roma devletinin yöneticisi olur . Octavian aynı yıl hellenistik devir krallarının geleneğine uyarak kendi mausoleso’nun yapımına başlattırır. Mö: 28 eski roma halkının yerleşme yeri olan Palatin’de Apollon mabedi yaptırılır.

1

2.dersJULİUS CLADİUSLAR SÜLALESİ

AUGUSTUS MÖ: 27 MS : 14 TİBERİUS MS 14 -37 CALİCULA MS 37 -41 CLADUDİUS MS 41 -54 NERO MS 54 68

Ceacer Pompeus yaşlı bürütüs

Cicero kleopatra

imparator AUGUSTUS 27- 14

M.Ö : 27 Tek yönetici ve imparator olarak Octavian’ a ulu – yüce manasına gelen Augustus unvanı verilir. M. Ö: 17 roma imparatorluğu altın çağına girer. M. Ö : 12 Augustus’un en büyük din adamı rahip anlamına gelen Pontifex Maximus

unvanı verilir. M. S : 4 Üvey oğlu Tiberius evlatlık alınarak Augustus ’un halefi ve tek mirasçısı

olur. M.s : 14 Augustus’un ölümü ve Divus Augustus olarak tanrılaştırılması . aynı yıl

Monumentum Ancyranum adı ile meşhur olan Augustus ’un yaptığı işler, Ankara Augustus tapınağının cella duvarlarına ayrıntılı ve genişçe yazılır.

Augustus portreleriRoma devri sanatında ,sanat ve stil açısından tekbirlik ve beraberliğin var olduğu devir Augustus devridir. İdeal ve kesin hatlarla belirlenmiş yüz biçimi ve ifadeleri , aynı biçimde ve gayet açık ince metalik çizgilerle işlenilen özellikleri bütün devir içinde görülen ortak noktalardır.

İmparator augustus’un şimdiye kadar arkeoloji literatürün de ele alınmış tahmini 250 yontusu ve portresi bulunmuştur. Bütün bu portrelerin Augustus ‘ u betimlediği kendi devrinde basılan sikkeleri ile kesinleşmiştir. Gerek sikkelerde gerekse yontu yapıtlarında Augustus devamlı ideal olarak betimlediği ve hiç yaşlı hali ile betimlenmediği için portrelerin hangi yaşlarda yapılmış olacağı sorunu ortadan kalkmakta ve yaşa göre imparatorun portrelerini tarihlemek mümkün olmaktadır.

Augustus ’un portre tipleri genellikle alın üzerinde saç buklelerin biçimi ve yerleştirilişi ile yüz yapısına göre değerlendirilmektedir.

2

OCTAVİAN TİPBu portre tipinin özelliği , hellenistik dönemi kral portrelerinde görüldüğü gibi , baş

oldukça kuvvetli yana döndürülmüş , alın üzerindeki saç bukleleri kabarık ve enerjik dalgalı taranmış ve yüzde de genç bir ifade yanında alın derisinin gerilmesi ile de genç ve enerjik bir yüz ifadesi vardır. Yüz biçimi ,kuvvetli ve ileriye fırlamış güzel burun , gergin alın adaleleri , kabarık ve huzursuz saç bukleleri ile genç kuvvetli ve ideal bir hükümdarı ifade etmektedir.

Ayrıca aşağıya doğru sivrilen bir yüz biçimi , uzun boyun , küçük ağız ve ince dudaklarda imparatorun portre tipi daha sonraki portre tipi içinde kullanılmıştır. Çok hareketli ve dinamik dönüşü , kuvvetli kabarık ve canlı saç bukleleri , özellikle vurgulanan çatal ve kıskaç motifleri ile Augustus ‘un erken portrelerinin özelliklerini içermektedir.

Octavian tipi

ESAS TİPİ

İmparatorun bu portre tipi 20 027 yılları arasında Principats ( tek adam) unvanını altıktan sonra yapılan portre tipidir.

Enerjik ve atletik çevrilen başın yerini , sakin bir baş biçimi almıştır. Alın üzerindeki çatal-kıskaç motifi basit ve sadeleştirilmiştir. Yüz biçimi sivrilikten kurtularak daha dolgun ,daha geniş ve daha ideal biçimde betimlenmiştir.

esas tip 3. Tip

3. TİPgenel olarak esas tipin portre özellikleri bulunmakla beraber bazı ayrıcalıklar gösterir. Alın üzerindeki kıskaç çatal motifi basitleştirilerek saç telleri sadece sağ tarafa taranarak yetinilmiş , yüz ideal biçimi kaybederek daha uzun ve dar olmuştur. Bu özelliklerinden dolayı Augustus portrelerinin 3. tipi esas portre tipinden sonra yapıldığı kesindir.

Polyklet’in Doryphoros Yapılan ve araştırma ve karşılaştırmalar gösteriyor ki , bu esas tipin m. Ö: 5. yy yontuculuk ve stil özelliklerine dayanılarak yapılmış olmasıdır. Gerçektende ünlü yontucu Polyletin Doryphoros başı ile karşılaştırıldığı zaman aynı yüz biçimi ve ölçüleri , başın biçimi ve alın üzerindeki saç buklelerinin yerleştirilişlerinin , kaş ve gözlerin ve çevresinin de aynı şekilde

3

çok benzer olmaları veya 400 yıldan fazla bir zaman sonra bu özelliklerin tekrar işlenmiş olmasıdır.

Böylece Augustus devrinde tekrar canlandırılan ve örnek olarak kullanılan m ö: 5. yy özellikleri bu devrin ana özelliğini oluşturmakta ve Roma sanatı içinde yeni bir devir. Kalsism devri başlamış olur. Ayrıca bu klasizm akımı içerisinde Augustus döneminde Grek klasik devir ünlü yontularının çok sayıda kopyaları yapılarak gerek resmi gerekse de privat yapıtların dekorlanmasında süslemesinde yeterince kullanılmışlardır.

Prima porta Palidementum Adlocutio Capito velato(toga),Pontifex Maximus

4

Prima portaAugustus devrinin en önemli ve en ünlü yapıtı imparatorun prima porta denilen yerde bulunmuş olan yontusudur. Bulunduğu yere göre isimlendirilen bu yontuda da gerçekten , duruşu mızrağı ile Doryphoros’ a benzer . hafif yürür durumda fakat sağ ayağı üzerine tam basmış , sol bacağı ve ayağını da yana ve geriye alarak ayak parmak uçları ile yere değdirilişi Polyklet özelliklidir. Çok kaliteli ve başarılı sanat işçiliği içeren bu yontunun bazı arkeologlar tarafından bir grek kökenli yontucunun yapmış olduğunu ileri sürmektedirler. Yontu orijinal bronz yapıtın mermer kopyasıdır. İmparator burada asker kıyafeti içinde en büyük komutan ve büyük sevk ve idareci ve vatanın koruyucusu , bekçisi olarak işlenmiştir.

Başkomutan olarak ordusu önünde , orduya selamlama ve orduya hitap eder biçimde ele alınmıştır ki buna Latince de Adlocutio pozu denilmektedir. Kısa khiton üzerinde güzel motiflerle bezenmiş bir zırh giymiştir. Ayrıca kalça üzerinde bol kıvrımlı ve zengin olan Paludamentum adı verilen komutan mantosuna sahiptir. Sol elinde de imparatorluk mızrağı vardır.

Sağ bacağı yanında bulunan yunus balığı ve eros imparator sülalesinin denizde doğan güzellik ve aşk tanrıçası Aphrodite’nin sülalesinden geldiğini söylemek ve göstermek için ilave edilmiş olmalıdır.

Zırhının ortasındaki İran daki Parthların yenilgisi üzerine Parth kralı , ordularını standardını , amblemini bayrağını iadesi betimlenmiştir. Ki bu savaş m ö: 2o yılında son bulmuştur. Karşısında savaş tanrısı mars olup bu amblemi part komutanından teslim almaktadır. Bu ortadaki rölyef solundaki kadın figürleri imparatorluğun son hudutlarında bulunan milletleri personifike etmektedir.

Sağdaki kadın kılıçsız kalması boş kama kını ve domuz standardı ile imparatorluğun batısındaki yenilmiş olan kent milletleri simgelemektedir. Soldaki kadın ise halen kılıcını tutmakta ve dolayısıyla yenilmemiş imparatorluğa halen bağlanamamış bin ülkenin milletini simgelemektedir.

Altta ortada ana toprak tanrıçası tellus Çocuklarla birlikte dünyanın ve bitin milletlerin mutluluğunu huzurunu vurgulamaktadır.

Boyun altında da gök tanrısı dünya çadırını açarak yeni bir altın çağın başladığını bildirmektedir. Solda güneş tanrısının doğuşu ile yeni bir günün , devrenin başladığını , ay tanrısı gitmesi ile de eski ve karanlık devrin son bulduğu ifade edilmiştir. Ayrıca buradaki güneş ve ay tanrılarının betimlenmesi de Augustus devrinin ebedi mutluluğu ve barışını simgelemiş oluyor. Ayrıca solda altta grifon üzerinde Apollon sağda dişi geyik üzerinde Artemis betimlemeleri yer almıştır.

İmparatorun büyük asker kıyafeti ile betimlenen yontuları dışında en ünlülerinden diğeri de sivil giysili portrelerdir. İmparatorun kendisi genellikle togalı , yontuları tercih edilmiştir. Çünkü bu giysi biçimi ile sivil yönetimin ilk ve tek kişisi aynı zamanda dinsel açıdan en büyük rahip görevini yürüttüğü simgelenmektedir.

Romalıların geleneksel bir giysi türü olan toga çok bol ve zengin kumaştan olup çeşitli renklerle boyanmış süslü bordürlere sahiptir.

Dinsel ayinlerde , toplantılarda ve tapınmalarda kurban törenlerinde roma lı vatandaşlar togaların bir parçası ile başlarını örtmekte idiler ki buna biz örtülü baş anlamını veren capite velato diyoruz. Bu anlamda augustus‘un romadaki yontusunda imparator capite velatosu ile bir kurban sahnesinde en büyük rahip pontifix maximus olarak görülmektedir.

3.ders

5

ARA PACİS -BARIŞ SUNAĞI :

MÖ: 13 sunağın inşaatı başlar. MÖ: 9 da biter 16 . yy da çeşitli yapılarda taş ve bazı villalarda süs unsuru olarak kullanılmıştır. Bu yapıya ait bazı parçalar bir rastlantı sonucu viyana ve Paris müzelerine bile götürülmüştür.

İlk defa f . Von Duhn adlı arkeolog 1879 yılında bütün bu parçaları inceleyerek stil yolu ile bunların hepsinin aynı anıta ait olduklarını ve bu anıtın da Ara Pacis Augustae olabileceğini ortaya koymuştur. Antik kaynakların bildirdiklerine dayanılarak ilk defa 1902 yılında Roma mars meydanında kazılara başlanılmış ve atların temel buluntuları ortaya çıkarılmıştır. Yapının kalıntıları 1938 yılında yerinden kaldırılarak bugünkü tiber ırmağı kenarına taşınmıştır. Bu arada tamamlanan kazı neticelerine göre de ünlü eserin Rekonstruksiyonu yapılabilmiştir.

Anıtın bütün kareye yakın planlı olup 11 * 10 ölçülerinde ve görülen her yanı mermerdendir.

İmparator Augustus res gestae sinde Ara Pacis hakkında şunları söylemiştir. Galya ve ispanya eyaletlerinde bazı problemleri en iyi biçimde düzene koyup tekrar romaya döndüğümde Tiberius Nero ve Publis Quintilius ‘un konsüllükleri zamanında MÖ 13 benim bu eyaletlerden geri dönüşüm nedeniyle senatörün kararıyla Roma daki mars meydanında Ara pacis Augustae ‘nin yapımına karar vermiş olup bu her yıl memurlar , rahipler ve Vestalin genç kızların kurban adamalarına karar vermişlerdir.Bu bildiriden de açıkça anlaşılacağı gibi , anıta MÖ 13 de başlanılmış ve MÖ 9 yılında bitirilmiştir. Anıtta çalışan mimar ve diğer usta ve kalfaların kimler olduğu henüz açıklığa kavuşturulamamış olmakla birlikte , kanaatimiz Anadolu ‘hatta Aphrodisias lı sanatkarların bu anıtı yapmış ve tamamlanmış olmaları olasıdır. Zira özellikle Aphrodisias’daki Oilos anıtı işçilik , kalite ve stil açısından arap acis anıtında yeterince benzerlikler göstermektedir.

Yapı iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci içteki kurban sunağı dıştan çeviren duvarlar ki,bunlara biz temenos demekteyiz. Normal olarak Temenos duvarlarından atlara bir tek kapı ile gidiliyorsa , Ara Pacis de hem doğu hem de batı yönde olmak üzere iki kapı ile altara

6

ulaşılmaktadır. Altara esas giriş mars alanı tarafından olup 9 basamaklıdır, diğer giriş ise arka yönde merdivensiz düz kapı biçimindedir.

Duvarlar profilli bir alt yapı üzerine oturtturulmuştur. Alttan üste doğru bütün duvarlar , hem iç hem dış yüzlerinde Meanderlerle süslü bir bant tarafından ikiye bölünerek kuşatılmıştır. Duvarların dış yüzü menderes kuşağının alt kısımları çok karışık ranke ve bitkisel motifleri ile doldurulmuş, iç yüzleri ise düz tahta görünümlü mermer plakalarla kaplanmıştır. Meander kuşağının üst kısımları çeşitli sahneleri oluşturan insan figürleri ile süslenirken iç yüzleri bukranionlara asılmış girlantlarla bezenmiştir.

İçteki sunak ise 4 basamaklı bir podyum üzerine yerleştirilmiştir. Bu sunağınduvarlarının da aslında süslenmiş olmaları gerekir , fakat buna benzer herhangi bir parça henüz bulunmamıştır. Sunak duvarı üzerinde küçük bir friz yer alıp köşeler ve alınlıklar biçimindeki kısmı ranke ve grifon motifleri ile süslenmiştir.

Duvarların dış yüzlerinin üst kısımlarında belli bir seremoni ele alınmış olup , bu törene katılanların gideceği yer, altarın giriş yönüne doğrudur. Her iki duvar da da figürler yan yana arka arkaya sıra halinde betimlenmişlerdir. Ön sırayı oluşturanlar önemli kişiler olup yüksek kabartma arkadakiler ise yüzeysel olarak betimlenmiştir.ayrıca Augustus ve Livia çevresinde rölyef derinliğine doğru bir 3. sıra daha görülmektedir.

Resmi geçit = protession

Sağ yandaki uzun duvarDuvardaki kabartmaların ön taraftaki kısmı maalesef pek korunamamış korunabilen

yerlerinde diğer figürlere oranla daha büyük olarak betimlenen imparator etrafındaki Listorlerle birlikte yer almaktadır. Togalı görülen imparator olasılıkla kurban merasiminde ele alınmıştır. İmparatorun sağ ve solundaki togalı figürlerin MÖ 13 yılının konsülleri olabilecekleri düşünülmektedir imparatorun arkasındaki figürler ise tepeleri sivri çubuklu deri şapkalı kişiler ise altarın rahipleridir. Arkadaki genç rahibin giysilerine tutunmuş ve elinde balta tutan şahıs ise yine kurban kesme eylemini yapacak kişi olmalıdır. Arkada togalı biraz ilerlemiş yaşta olan şahıs ise Augustus ‘un en yakın dostu ,damadı ve komutanı agrippa olmalıdır. Aslında arap acisin açılışından kısa bir süre önce ölmüştür.bu zamansız ölüm olayı Agrippa‘nın sağ ve solunda bulunan gençlerin yüz ifadeleri de özellikle belirtilir. Agrippanın arkasında duran ve onun togasını tutan küçük çocuk ise etki yüz ifadesi ve başındaki bandı ile saraya mensup doğulu bir prens olmalıdır. Onun arkasında yer alan ideal vücut ve yüz yapısı ile betimlenen kasın ise Livia ve arkasında oğlu Tiberius tasvir edilmiştir.

Julia : Augustus ve Scribonia ‘nın kızı , Augustus ‘un evlatlıkları Gaius Caersar, Lucius Caesar Agrippa ve Tiberius. Livia Tiberius grubu arkasında bir kadınla bir erkek ve bir grup oluşturacak biçimde yer almış olup bunların birbirlerine bakışları ile de ikisinin arasında ilişki ve sıkı bağlılığı oldukça vurgulanmaktadır. Büyük olasılıkla bunlarda karı koca Antonio Minör ve Livia Wnın ikinci oğlu Drusus major olmalıdır. Antonio minör Augustus ‘un kız kardeşi Octavia ile kocası marcus Antonius ‘un kızıdır. Antonio minör ‘ün elinde tuttuğu o zaman iki yaşında olan oğlu Germanikus olmalıdır. B çiftin arkasında Drusus ‘un mantosunu tutan başı defen çelengi taşıyan çocuk ise drusus ‘un yeğeni ve yanındaki kadın antonio major ‘un oğludur. Daha sonra devam eden friz kısmı ne yazık ki henüz.

7

Sol yöndeki duvar

Bu duvara ait frizler çok daha tahrip durumda ele geçmiş ve hemen hemen hiçbir figürün başı da korunamamıştır. Törene katılanların en önünde iki listör arkalarında da üç adet togalı figür yer almaktadır. Bu üç figürün ortasındaki togayı başıyla geçirmiş önündeki ikinci sırada elinde koku kutusu tutan capite Velato lu figüre bakmaktadır ki bununla da capite velatolu kişinin önemli bir kişi olduğu kesindir.sırayı takip eden diğer kabartmalarda figürlerin kimlere ait olduğu bilinmez fakat bunların din görevlileri ve rahiplerin önem sırasına göre sıralanmış oldukları söylenir.

Dar yöndeki sahneler.Aeneas ‘ın kurban ediliş sahnesi :bilindiği gibi aeneas truva’lı ve tanrıça apfrodite‘in ile ankises‘in oğludur. Bu kabartma nispeten iyi korunabilmiş tir. Ortada bir meşe ağacının altında düzensiz taşların üst üste konulmasıyla bir altar yapılmıştır. Önünde oldukça yaşlı betimlenmiş Romalıların babası ve kurucusu aeneas yer almıştır. Arkasında truvadan beri getirdiği genç oğlu iulius Askanius yer almıştır. Askanius’un korunabilen sağ kolundaki uzun khiton onun şarklı yani truvalı olduğuna

işaret etmekte ve böylece de iulius’lar sülalesinin ilk atası olarak kabul edilmektedir. Askanius sağ elinde boğumlu ve uzun bir çoban sopası tutmaktadır. Aeneas sol elinde mızrak tutmakta ve dini kurban sahnesine uygun biçimde de başı toga ile örtülüdür. Karşısında ki iki genç kurban ile ilgili yardımcı olmaktadırlar.

Mars Remus ve romulus ile : çok fazla tahrip olmasına rağmen görülebilen izlerden net anlaşılmaktadır. Sol yanda sakallı miğferli ve zırhlı biri savaş tanrısı mars yer almıştır. Ayrıca burada bir incir ağacı altında dişi bir kurdun hepimizin tanıdığı Remus ve Romulus adlı ikiz kardeşleri emzirmesi betimlenmiştir. Bununla da burada roma ‘nın kurucuları ve roma nın ataları gösterilmiştir.

Tellus: İtalia ve tellus kabartması: doğudaki giriş kapısının solunda yer alan ve sunağın en iyi

korunmuş ve en ünlü kabartması tellus ‘ la ilgili sahneler. Burada genç bir kadın iki erkek çocuğu ile kayalık fakat etrafı sulak ve verimli bir arazide betimlenmiştir. Kadın kucağında ve etrafında buğday , elma ve üzüm gibi ürünlerle , koyun ,inek gibi hayvanlarla

8

betimlenmiştir.kadının etrafında dalgalanan elbiseleri ile yer alan iki nymphe kadına bakmaktadır. Soldaki kuvvetli bir kuğu kuşu sağdaki ise ketos adı verilen mitolojik bir deniz yaratığı üzerinde oturmaktadır. Kabartmada ki betimlemeler çok güzel başarılmış

bütün figürler merkezdeki oturan kadına bakmaktadır. Konsantrasyon mükemmeldir.

Roma kabartması : Kapının sağındaki bu kabartmadan ise ne yazık ki elimize çok az parça geçmiştir. Burada baldırları giysi ile kapatılmış ve oturan bir figür vardır. Ayrıca yanında yüzeysel yapılmış bir kalkan vardır. Yapılan tetkiklere göre burada Amazonlar giysisi içerisinde ve yanında kalkanı ile oturan tanrıça romanın betimlenmiş olduğudur.

LİVİA:

Augustus dönemi önemli kişilerin den biride karısı Livia dır. MÖ 58yılında doğan ve MS : 29 yılında ölen Livia yı Augustus dul olarak kabul etmiştir. Bu güne kadar Livia ‘ya ait çok sayıda portreler ele geçmiş olup bütün bu portrelerde kadının değişmeyen görünümü ve fizyonomisi fevkalade gösterilmiştir. Zekası politikası ve insanlığı ile ün yapan bu kadın 20 yaşında iken sevgi ve aşk uğruna ilk kocası ve çocuğunu bırakıp MÖ 38 yılında , daha ikinci çocuğunu karnında taşırken Augustus ‘ la evlenmiş. Livia nın ilk evliliği sade bir vatandaş olan Cladius Nero ile olmuştu. Bu ilk evliliğinden ilk çocuğu ve oğlu Tiberius Nero MÖ 42 yılında dünyaya gelir. İlk kocasından olma ihtimali var sayılan ikinci oğlu Drusus Major ise Livia ‘ nın Augustus ‘ la evliliğinden sonra dünyaya gelir.

Devlet yönetiminde Augustus ‘a büyük yararı olan hatta onun politikasına yön veren livia’nın kolları arasında kocası ölürken son sözleri sadece karısana çok teşekkür ederim demek olmuştur. MS : 14 yılında ölümden sonra Livia ya yeni çok önemli görevler düşmektedir. İmparatorun vasiyetnamesi okunduğunda 55 yaşını doldurmuş olan Livia ‘nın öz oğlu Augustus‘un üvey evladı Tiberius nero imparatorluğa getiriliyordu. Tiberius ‘un imparatorluğa getirilmesi ile Livia artık bir imparatoriçe olarak değil de , tanrısallaştırılan Augustus ‘un karısı ve yeni imparatorun annesi olarak görevine devam etmek zorunda kalıyordu. Tiberius daha sonra imparator olacaktır.

julia

9

TİBERİUS M.S 14 – 37

Doğumu : roma , m . ö 16 kasım 42 tiberius Cladius nero Ölümü : M.S 16 mart 37 boğularak misenumda külleri Augustus mausoleum una yerleştirilmiştir.

İmparatorluk yılları : M.S: 19 ağustos 14 16 mart 37 Evlilikleri: 1: vipsania agrippina mö : 16 2: julıa Çocukları : nero cladius drusus, julıadan bir erkek çocuk doğumundan hemen sonra ölmüştür. Augustus tarafından evlat edinilmesi üzerine MS. 4 tiberius lulius Caesar m. s: 19 ağustos 14 de senatoya girmesi üzerine Tiberius Caesar Augustus m.s: mart 15 de eklenen Pontifex maxsimus, sıklıkla tanrılaştırılmış Augustus ‘un oğlu divi Augustus filius olarak biçimlendirilmiştir. Tiribunicium yetkisi ilk kez MÖ 26 haziran 6 da m ö : 25 haziran 45 ten itibaren yıllık olarak yenilenmiştir.

Ölümündeki ünvanlarının tamamı:Tiberius Caesar divi augusti filius Augustus , pontifex maximus,tiribuniciae potestasis 38 , imparator 8 , consül 5 Tiberius’a ait bazı tarihler:

Mö: 42 livia ve Cladius neronun oğulları olarak dünyaya gelir ve Tiberius cladus nero adını alır. Mö : 38 annesi Livia , Augustus ‘la evlenince Augustus tarafından üvey evlatlığa alınır. Mö 20 doğu Anadolu da perslere karşı savaşır.

MÖ : tiberius kardeşi Drusus ile birlikte Alpler bölgesinde yaşayan uluslara karşı savaşır MÖ: 12 Augustus damadı m. agrippa ölünce Tiberius roma imparatorluğunun Avrupa bulunan ordusunun başkomutanı olur.

MÖ: 11 agrippanın ölümü ile dul kalan karısı ve aynı zamanda Augustus ‘un kızı olan julia zorunlu olarak evlendi ve ilk karısı vipsania yı boşar zira Augustus öğle istemiştir. Tiberiusla ilk karısı vipsaniadan bir oğlu olmuştur, ve adı Drusus minor olarak tanımlanır.

MÖ: 9 tiberius ‘un kardeşi drusus major savaş sırasında germaniada ölür ve cesedi Tiberius tarafından törenle roma ya getirilir. MÖ: 4 augustus ‘un torunları agrippa ile julia nın oğulları Gaius ve lusius caesarların ölümü üzerine Tiberius Augustus tarafından tam öz evlatlığa kabul edilir.M.S 14 augustus ‘un ölümü ve 55 yaşında olan imparator olması MS: 29 augustus ‘un karısı ve Tiberius ‘un annesi Livia nın 87 yaşındaki ölümü MS: 37 Tiberius ölümü

Tiberius gerek anne ve gerekse baba tarafından Cladiuslar sülalesinin tam bir mensubudur. Doğal yönü ve karakteri itibariyle ciddi , fazla konuşmayan ve devamlı susan bir kişi olarak bilinmektedir. Devlet yöneticiliği sırasında devlete karşı büyük sorumluluklar taşımış büyük bir sadakatle yönetimi yürütmüştür. Augustus ‘un her husus da attığı temeller üzerinde onun yapısının en iyi biçimde tamamlamaya çalışmış ve başarılı da olmuştur. Roma

10

nın ünlü tarihçilerinden Sueton ‘un bildirilerine göre Tiberius çok sağlam normal ölçüler üzerinde ir yapılı bir gövdeye sahiptir. Özellikle sol elinin kuvvetli olduğu ve solak olduğu söylenerek sol el parmakları ile taze bir elmayı delebilecek özelliğe sahip. Sanat ve imar işleri yönünden roma imparatorluğunu en aktif ve hareketli devrelerinden biri de şüphesiz Tiberius dönemine aittir. Tarihi kesin olarak bilinmeyen bir depremden sonra Anadolu da ionya ve karia bölgelerinde tahrip olan şehirler imar edilmiş güzel görkemli yapılar inşa edilmişmiş.

İmparatorun kendisine ve yakınlarına ait çok sayıda yontu ve portreler yapılmış ve bunlarda gereken alanlara ve yapılara yerleştirilmiştir

TİBERİUS’UN PORTRE ÖZELLİKLERİİmparatorun portrelerinde yüz hatları çok iyi ve kuvvetli olarak yapılmıştır.özellikle çenesi ile burun arasındaki ağız oldukça içeri çekilmiş küçük ve ince dudakları da imparatorun portrelerinde görülen değişmeyen fizyonomik özellik olmuştur . ayrıca geniş bir alın dar ve boğumlu bir burun köküyle aşağı doğru incelen oval bir yüz biçimine sahip olduğu bütün portrelerinde görülmektedir.

GALİGULA M.S 37-41

Doğumu: MS 31 ağustos 12 gaius julius Caesar germenikusÖlümü: roma da palatine de MS 24 haziran 41 de suikasta uğramış lamian bahçelerinde geçici bir mezara gömülmüş sonra Augustus mauseliumuna taşınmıştır.İmparatorluk yılları: MS 18 mart 37 -24 haziran 41 Ölümündeki ünvanları: Gaius Caesar germenikus Augustus, pontifex mximus, konsül ıv, imparator, tribuniciae potestasis ıv, pater patriaeTam adı gaias Caesar Augustus germanicus tur.fakat genel olarak gerek tarih ve gerekse arkeoloji literatüründe galigula olarak adlandırılmıştır.babası garminekusun yanında askeri kamplarda büyümüş kampın maskotu olmuş, askerler ona küçük askeri bot anlamına gelen galigula lakabını takmışlardır.MS 37 yılında tiberiusun ölümü üzerine imparator olmuş ve bu görevini MS 41 yılına kadar ancak sürdürebilmiştir.Babası garmanicustur.germanicus ise Livia nın ikinci oğlu durusus majorun torunudur.annesi ise agrippadır.agrippina da julianın kızıdır. (augustusun). Yani galigula julianın torunudur. galigula anne ve baba tarafından julius ve cladiuslar sülalesinin kanını taşımıştır.

7. ders

11

CLADIUS M S: 24 Haziran 41, 13 Kasım 84

Doğumu: Lugdunum M Ö: 1 Ağustos 10 Tiberius Cladius DrususÖlümü : MS 13 Ekim 54Evlilikleri: 1. Plautia Urgulanilla, 2. Aelia Paetina, 3. Valeria Messelina, 4. Julia Agrippina

MS 4’te evlat edinilmesiyle Tiberius Cladius Nero Germenicus. 24 Haziran 41 de senatoya girmesi üzerine Tiberius Cladius Caesar Augustus Germenicus, pontifex Maximus ve ocak 42 de eklenen Pater patriaeKonsüllük yılları: Tiribinicium yetkisi ilk kez senatoya girmesiyle her yıl 25 ocak’da yenilenmiştir. Ölümündeki ünvanları: Tiberius Claudius Caesar Augustus Germenicus Pontifex maximus Tribuniciae Potestasis 19. consül 5. imparator Pater patriae

Claudius portreleri sikkeler üzerinde genç dinamik saçlar sağ sol taranmış, alın üzerine dökülmüş, saçlar bir toka ile bağlanmış, yağlı boyun ve sert kemikli yüz. Yunan tanrıları gibi yarı çıplak betimlenmiştir.

NERO 13 Kasım 54, 9 Haziran 68

Cladius tarafından evlat edinilmesi üzerine Nero Claudius Caesar Drusus Germenicus adını alır. Doğumu : Antium MS 15 Aralık 37, Lucius Domitius Aheno BabusÖlümü: 9 Haziran 68 suikast Roma Panian tepesindeki Domiti aile mezarlığına gömülmüştür. Evlilikleri: 1. Octavia MS 53, 2. Poppaea Sabina MS 63, 3. Statilia Messalina MS 66Çocukları: Claudia

17 temmuz 64 de Roma’yı yakmıştır, bu yangın 9 gün sürmüş , 47 bin ev yanmış, 6 mahalle yok olmuş, Nero ise Lyr çaldığı söylenir. Kaza sonucu çıkan bir yangını engellememiştir. Karısı Pappeanın sikkeler üzerinde betimlemeleri vardır

MS 13 Ekim 54 de senatoya girmesi üzerine Nero Claudius Caesar augustus Germanicus, MS 55’te eklenen Pontifex Maximus ve Pater PatriaeÖlümündeki ünvanları: Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus Pontifex Maximus Tribuniciae Potestasis 14. imparator 13 , Consül 5 ve Pater Patriae

12

8. Ders

GALBA 68- 69

Nero 68 yılında ölünce Roma’da Claudiuslar sülalesi sona ermiştir, yerine Romanın köklü askerlerinden olan Servius Galba atanır. Roma’nın köklü konsüllerinden birsinin oğludur. MÖ. 5’te doğan Galba imparator Galigula zamanında başarılı bir komutan olmuş imparator olmak yerine Claudius’un yakın dostu olmuştur. Nero zamanında pasif kalmış ilk karısından sonra tekrar evlenmemiş, imparator olunca roma askerleri arasında gelecek imparatorun kim olacağı dedikoduları yayılmıştır. Bunun üzerine galba değer verdiği Marcus Salvius Otho’yu evlatlık almıştır. Fakat bu şerefsiz evlat planlar yaparak orduyu kışkırtmış ve üvey babası Galbayı öldürtmüş ve kendisi 69 yılında it imparator olmuştur. Galba 73 yaşında imparatorluğunun 7. ayında öldürülmüştür. Bundan dolayı çok fazla portresi ve sikkesi yoktur.

OTHO 69

Doğumu : 25 Nisan 32 Ölümü: 16 Nisan 69 Babası Lucius o-Otho, Annesi Teretra AlbiaKarısı ise nerodan boşandıktan sonra Poppea sabina dır.

Otho’nun yönetimi de uzun sürmemiştir, askerler arasında huzursuzluk olmuş suikaste uğrayarak öldürüleceğini anlayınca intihar etmiştir. 3 ay gibi kısa bir süre tahtta kalmıştır.

Aulus VİTELLİUS Germanicus 69

Doğumu : 24 Eylül 15

13

Ölümü : 22 Aralık 69 Vitellius’da Otho gibi romanın soylu ailelerindendir. Otho’nun intiarından sonra ordu

Vitellius’u imparator yapmıştır. Sert yönetimiyle ün yapmaya çalışan Vitellius’a karşı İsrail ve Suriye bölgesinde bulunan roma ordusu kendi komutanlarından Vespasian’ı imparator yapmışlardır. Vespasian ordusu vitellius’a karşı isyan başlatmışlar ve vespasian tarafından öldürülüp cesedi Tiber nehrine atılıyor , kardeşi ve çocukları da öldürülür. 7 aylık imparatorluk yapmıştır. Aşırı katlanan boyun yağları yaşlılık alın çizgileri , tombul yanakları kısa saçlar ve elmacık kemikleri belirgindir.

9.dersFLAVİUSLAR SÜLALESİ

Vespasianus: 69-79Titus : 79-81Domitianus: 81-96

VESPASİAN 69-79

VESPASİAN 1 Temmuz 69 zalimane yömetimiyle ün yayan Vitellius’a karşı bu günkü İsrail ve Suriye bölgesinde bulunan roma ordusu kendi komutanlarından vespasianı imparator ilan etmiştir. Vespasianın ordusu romaya yakalaşırken Vespasian taraftarlarıda Vitellius’a karşı Roma’da direnişe geçmişlerdir.

Vitelleus Vespasian tarafından yakalanıp öldürülmüş ve tiber nehrine atılmıştır.Neronunun ölümünden sonra çeşitli ailelere mensup 3 kişinin kısa devreler için imparator olmaları ve üçününde öldürülüşü sonrasında askerler tarafından Vespasian imparator ilan edilir ve Roma devleti tekrar istikarara kavuşur.

Tam adı Titus Flavius Vespasian olan imparatorun sülalesi tam olarak bilinmektedir. 17 kasım 9’ da doğdu babasının çiftçi olduğu söylenir. Roma ordusu içinde ordu komutanılığına kadar yükselebilen Vespasian MÖ 69 yılında 60 yaşında iken İsrail ve Suriye bölgesinin tekrar düzene sokulması için görevlendirilmiştir.

Askerlikte görevli iken Flavia Domitilla ile evlenmi ve bu evlilikten 3 çocuğu olmuştur. Titus domitianus ve domitilla Vespasian imparator olmadan önce karısı kızını kaybetmiştir.

14

General ordusu içinde otoriterliği ve disiplini ile ünlüydü askerlerin kendisini imparator olarak ilan etmesine karşın hiç ödün vermemiştir. Bu disipliniyle imparatorluk sınırları içindeki kargaşalıkları hemen ordusu ile yok ederek huzur ve sukunu tekrar sağlamlaştırmıştır.

İsyanlar ve kargaşalıklarla tahrip olan roma kentini temizletip daha yeni ve güzel yapıların yapılamasını sağlamıştır. Hatta Romanın merkezi olan Kapitolü düzene koymuş bronz eserlerinin ve sanat yapıtlarının kopyalarını yaptırarak yerlerine koydurtmuştur. Forumda yeni bir barış tapınağı ile şehrin ortasında bir amphiteatr yaptırmıştır.

Bozulan gelenekleri yeniden ele almış ve nero zamanında yerleşen savurganlığa ve lüks yaşama son verilmiştir. Kendiside bu yaşam standardına uymuş ve halkına da sert yöntemler uygulamıştır.

İmparator olamsına rağmen bir çiftçi soyundan geldiğini gizlememiş her defasında bunlarla öğünmüştür.

İmparatorluk sınırları içinde yıkılan ve tahrip olmuş binaları nerede olursa olsun onarmış ve yeni yapıtlar yaptırmış, ilgili sanatkarları da korumuş ve desteklemiştir.

İhtiyar olmasına rağmen sağlıklı bir vücuda sahip olmasıyla ünlüdür. Düzenli ve sistemli bir hayatı olmuştur. 23 Haziran 79’da mide ve bağırsak hastalığı yüzünden ölmüştür.Doğumu : Titus Flavius Vespanianus 17 Kasım 9Ölümü : 79Babası : Titus Flavius SabinusAnnesi : Vespasia PollaEvlilikleri : Flavia DomitillaÇocukları : İki erkek Titus ve Domitian ve kızı Flavia Domitilla’dır.Senatoya girmesi : 1 Temmuz 69 İmparator Titus Flavius Vespasianus, Caesar Augustus 69dan itibaren Caesar Vespasianus Augustus. 70 yılın da eklenen Pontifex Maximus ve Pater Patriae.

Ölümündeki ünvanlarının tamamı : İmparator Caesar Vespasianus Augustus, Pontifex Maximus, Tribuniciae Potestasis 10, İmparator 20, Pater Patriae, Konsül 19.

TİTUS 79- 81 10.Ders

15

24 Haziran 79, 13 Eylül 81Doğumu: 30 Aralık 49, RomaTitus Flavius Vespasianus, Babasıyla aynı ismi alır. Süetona göre sıtma hastalığından veya zehirlenerek ölmüş. Önce Augustus mezarlığına gömülmüş sonra aile mezarlığına taşınmıştır. Evlilikleri: 1: Arrecina Tertulla, 2: Marcia FurnillaÇocukları: Bir kız JuliaÖlümündeki ünvanları: İmparator Titus Caesar Vespasianus Augustus, Pontifex Maximus, Tribuniciae Potestasis XI, İmparator XVII

TİTUS TAKITitus takı Roma’da Forum Ramanum Güney doğusunda Mermerden inşa edilmiştir. 15,4 m. yüksekliktedir. Tek gözlü İon ve Korinth olan tek kardaşi Domitian tarafından 81 yılında yaptırılmıştır. Zafer takı üzerinde ilk defa yapılan Yahudi ve Roma savaşları konu edilmiştir. Efsaneye göre Romalılar kudüs’ü kuşattıklarında oradaki tapınağı çevreleyen 4 duvarın yıkımını her bir komutana vermiş ve 4. duvarı yıkmayan komutana imparator sormuş neden yıkmadın sorusuna, Eyy haşmetlim bende diğerleri gibi duvarı yıksaydım gelecek nesil sizin kazadığınız zaferi bilmeyecektir. Tak üzerinde yer alan yazıtta ise senato ve Roma halkı Vespasianus’un oğlu ve tanrı Titus Vespasianus Augustus’a adanmıştır.

DOMİTİAN 81-9614 Eylül 81- 18 Eylül 96

Doğumu: 24 Eylül Roma, ölümü 18 Eylül 96 Titus Flavius Domitianus, Flaviuslar sülalesinin en son imparatorudur. Flavian aile mezarlığına gömülmüştür. Evlilikleri : Domitia LonginaÇocukları: bir erkek çocuk ve çocukluğunda ölmüştür. Ölümündeki ünvanlarının tamamı: İmparator Domitianus Augustus Germanicus, Pontifex Maximus, Tribuniciae Potestasis XXI, İmparator XXIII, Konsül XVIII, Pater Patriae.

16