i

• "^ >.

\

c

ANTVERPIvEApud Henricimi Aertilens

M.DC. XXXII.Ctt»»- jmitA et

'^* •w

4# • «'$^.«IIP

SANCTISSIMOD. NOSTRO

V R B A N OO C T A V O

P O N T I F I C I

M A X I M O.

VifccundumDeum, P I ADesideria,

nifi Defidcrio

orbisChriftia-

ni,Tibi, inquam^, Beat iss i -

ME Pate 8 , dedicarem? Cer-

t^videntur Diuina quadamdefignatione deftinata

,quse

iamdudum Tibi olim C.ar-

dinali , maximo literatorum

Patrono ja me fuerant tacita

^ 3 co-

cogitatione confecrata.

lam quidem Sacra TuaPontificis Majcftas tantum

deterrebat quantum nuper

MAPHtEICARDINALISBARBERlNInotiffimahu-mankas inuitabat : ambi-

tiofus tamen hic Hbellus

meus^omnibus DESIDE-RliS liiis , amplius etiam

Pontificis quamCardinahs

patrocmio vindican expete-

bat.

Venit ergo fuo fibi argu-

mento, cultuque diffidens,

Tuarum vero Virtutumin-

uitatu audax , ne dicam in*

uerecundus. V t optaret,

Tuus in literas meliores

amor

amor impulit j vt auderet,

VRBANI nomenfuafit; vt

timcret^ fua infantia^ Tuaqj

fummaeruditiofccit. Vrba-

nitatem, cum BARBERI-NVS e(fcs,cxpertum fe pro-

lixiflimc indicabat Carolus

Sciibani nofter , oblato nu-

pcr Prodigo fuo.Amorem in

literatos omnes & publica

fama loqucbatur , & confir-

mabat teftimonium Tar-

quinij Gallutij, qui infcri-

pta Tibi fuarum Oratio-

num prcefatione narrat :^t^

Tejolttum eos exaperejqm mujts hi-

Jce manfHetionbtis deleQantur , yt

fixteromm prope nemo Romam /«-

gredtdtHV^qui Te non conuemat

^ 4 con^

eomentumqueJtc admiretur , ytfa'

lampronunaare non dubitet^ynum

Te ejfe^ cui , Jifacultas daretur , w-luntas ettam effet^fugientes literas a

Jttu atque ah tnteritu ytndtcandi.

Eruditionem deniquec-

tiamnum teftantur politif-

fimorum poematum Tuo-rumimmortalia monimen-ta,

Etenim VRBANE PON-TIFEXMAXIME,f quod

line adulationis nota de-

prsedicantomnes}

Seuper audaces noua dithyramhos

Vcrha deuoluis^numertfqueferrts

Legefolutiry

Seu Deum , Regefque

Concinis majore,..,ple£iro^

MHi^ t^ Coelo leuat aura Cycnum.

Et

Et quid egOi,ad aras Tuas,

femipaganus afFeram , qu^

Jpis Matm£fSMore modoque

. operofa paruus

Carmmafnxt}%

Hic metus^neM arfii^ cala-

mitate multarcr, ad rudiores

aures trepidantcm relegabat,

cumdenuoblandillimi no^

minisTui venitin mentem^^

plufque ab VRBANO fpe-

rareiuflit^ quaniMarfyxIi-^

cuitabinurbano Apolline,

Cogitabam pr^terea ex-

cufari me quoque temerita-

tispoffe^ fi venifTem , nonquafi interpellaturas facra-

tifsimas ^m "Beatimdinis

* 5 curas,

curas, reuocatione ftudio-

rum iam pridem depofito-

rum, fed valedidurus tan-

tum.Sic enim intelligebam,

ad facrum Conclaue ( cumineo degeres Pontifex de-

iignandus ) aduolaffe apes

CMufis olimilicras) cellaf-

que iuas , haud procul fene-

ftra iViufariTui conftruxiftej

non alio , vt cgo quidem au-

guror porten to,quam quafi

valedicerent Phoebo fuo^

pr^dicerentque Maiorumtuorum cerasj, infigniaque

abs fe expreiTa y deinceps

Pontificix Tiar^ velutfacro

alueari fupponenda.

O vaticinium coelefti omi-

nc

nedefignatum, euentucer-

tidimo approbatam! Quam-quam non apibus modo na-

tura fuadiuinantibus,verum

etia cuiuis vel craffiilimo au-

guri , longe facillimum fue •

rit prsefentire^Pontificem TeMaximum futurum, prius

quamfadus, efle renuncia-

reris. Certe enim maximavirtutum Tuarum decora,

eroditionis , rerumque abs

Te geftarum fama,itaorbem

peruaferat vniuerfum , vt

prius Pontifex Maximus,

omnium e(fes acclamationc

fa<5tus, quam Purpuratomm

Patrum fententijs did:us.

Nimirum,iamPontifexeras,

(di

fed Oraculotantumfandif-

fimiillius Senatusdefignan-

dus. Etnemeiitis teftimo-

nium deeffct, calculis quin-

quagenis^quaternis pra:terea

reliquis ( qui foli defidera-

bantur) eligendus, nifi hu-

mana potius quam Diuina

confpiratione id fad:um cre-

dipotuififet.

Permitte igitur,BEATIS-

SIME PATER, vtqualcm

Tcperomnem retro vitam

prseltitifti^qualemque admi-

rati funt pIurimi,Omnes ali -

quando orbe toto nofcant,

venerenturque. Non equi-

dcm par jMaieftati Tu^ pi-

i\ox fiuii > fcd (quod Modc-ftue

t

fti^ Tu^ fcio gratius fore)

anguftatabclla Magnitudi-

nemTuam(vtilleolimfo-lo pollice Cyclopem ) ali-

quatenus adumbrabo.

l^ofce nofln Ufus obfeqmojiylty

aAmoris hoccrimentme(i.

Sacra Hebraica^ linguae

adna ftudiofus indagator

penetrafti. Attici fermonis

pcritiflimus , mcUa loqueris^

Dulctui tllo

Melle,quod tn cer^ tAtttca

ponit apts.

Inter Latinos , ita chorumducis,vtfan(5tilIimos Ponti-

fices, Damafum , Nazianze-

num,Orictium,Ennodium>

Ambrofium , Pauiinu , Pro-

fperum,

fpemm, Sidonlum imltatug^

lermonem elcgantiflimis,nc

dicampropediuinisj nume-ris alligans.

Venio adhonorum gradus,

per quos Tua Tc virtus du-

xit.Anno ^tatis dedmo no-

no Te Sixtus Quintus ad

prselaturam euexit 5 nempeiam tum orbis principatui

maturum , li id a^tatis Tibi

Pontificatum adolefcentia,

vtAugufto Imperium,per-

mififlct.

Jam tunc camtlts animi , iam dulct

loquendi

^ondm t^ ingenium yenerat

ante dtem^

Jngenmm cosleHefuis yelociu^ a?wis^

Pro-

Protonotarius deimle A-

poftolicus, Abbreuiator Par-

ci maioris , Referendarius

vtriufique lignaturae , Cleri-

cus camera: fadluses.

Anno vigefimo primo,

ClemcnsVllI. maritimum

Tibi Vmbrias oppidum , Fa-

num Fortunas,pro fcgubcr-

nandum dedit^auguratus ni-

mirum quod fortunam ip-

fam deinccps arbitratu tuo

re(5turus efTcs.

Etquse, quantaquedeinde

aTe muncra,domi, forifque

(fortuna fcmper veluti mo-rigerantc) adminiflrata funt?

Redcunte in Fontificios

ccgfus , Fcrraricnfi domina-

tUi

tu i inftrumento extindi

feudi fcribundo praefuifti.

Beneucntanis finibusre*

gundis, vna cum Alexandro

Ludoi/ioC2Lidin2\i,( quiPo-

tifexpofteaGrcgorij XV, no-

meaccepitj arbiterdatuses*

ludex asftimandaelitis de

Perulino lacu 3 fundifque

Vmbri;3e conftitutus , Peru-

liam triginta fex fcutorum

millibus ^ris alieni liberafti*

A Clementc V III. Fcr-

rariamdu6lus,cclebrati abs

fcmatrimonijintcr Sercnif-

fimum Archiducem Alber-

tum , duodecim Auftriaco-

rum Imperatorum fangui-

ncm ,& Elifabetham , Cia--

ram.

ram ^ Eugeniam Philippi 11.

Maximi illius Hifpaniarum

Rcgisfiliam,nuptiales tabu-

las confcripfifti.

Fortunatiflimorum Spon-i

falium conditiones , intcr

Catholicum Hifpaniarum

Rcgem Philippum HI. &Margareta Auftriacam eiuf-

dem Pontificis authoritate

abs te fcriptce , lat^que ^ tam

aufpicatas fecerenuptias>vt

merito Tibi Hifpania debeat

potentilfimum fuum Re-

gem Philippum IV. Gal-

lia Rcginam Annam Au-ftriacam; Roma Cardina-

lem Ferdiriandum 5 csete-

raRc^nafpes maximas fuo-

^ ^ rum

rum coniugiorum.

Dcniquc ab codem Clc*

mcnteVIII. in Galliamle-

gatus , eius verbis Henrico

Magnogratulatuiuifti , na-

ta fibi prole Ludouico XIII.

Rege iuftiflimo ^ quem bra-

chijs fublatum , Pontificis

Maximi nominc , a facro

Baptifmatis fonte fufcepifti.

O praeclaram Pontificatus

Tui arrham'3 Ecquis enim

non intelligcretTc Coelo a-

liquando ferendo fucccffu-

rum,qui Regium illud Chri-

ftianiftimi Regni iidus A-thlatisinftarmanibus fufti-

neres ? Ita nempc natura

comparatus cras,vt ad maxi-

ma

ma qu^quc gerenda,perfi-

ciendaque natus videreris.

Igitur in Vmbria Com-miffarium Apoftolicum$ in

Gallia Nuncium , Bononi^Legatum Pontificium gefsi-

fti. Quid amplius?

DuciHjperomnes dignitcitum for^

mulaSy

tMerituJqueplura quamgerens»

Primum Archiepifcopus

Nazarenus,Cardinalis dein-.

de,tum Epifcopus Spoleti-

nus^Prxfecftus fignatur^Iu-

fticic:e , Scotorum Proted:or>

Congregationis de propa-

gandafide a Gregorio X V*

(vtolima Clemente VIILCongregationis de Princi-

'^ * 2 pum

pum debitis cxigendis ) Dc-nique PONTIFEX MAXI-MVSfadtuscs.

Liceatigiturnunc^BEA-

TISSIME PATER , illud

quoque aliquoufque in Teconferre

,quod in C H R I-

STVM Pontificem im-

mortalcm Apoftolusdixit;

Talis emm decehat yt nobis effet

Pontifex.

Etenim ha^c ^tas noftra

Tali Pontifice indigebat^

& Tu Talis , aetate noftra,

folus Pontifex efle mereba-

ris.

Adeoquc; ne vlli fas eftet

dubitarc ( quod olim San-

(^ifl^. Pontifici Fabianocue-

nifTe;»

nilTe , accepimus ) cum in

Conclaui efles , candidifli%

ma: columba^ ad fcncftram

tuam aduolantis indicio

(Diuinitus haud dubie) es

defignatus, Id quod cgo,

nemini ambiguum efTe pof-

fe > tum certo mihi perfua-

fi,cumintelIexi,Teiam re-

cens Pontificem omniumadmurmuratione didum

,

nondum folenni ritu e thro-

nofalutatum,genibus huminixis , manibus , oculifque

fublatis^ Deum his verbis

publice compeliafre,

Domine^fihacekEiia , non eft aut

e glorid tua^ aut e hono Ecclefidz^

mt falute meA^ pnus hinc efferar

**j

eCon^

e ConcUm mortms , qmm i>/-

ms.

O vocem Vrbano Ponti-

fice dignam ! vocem aris,

templifque omnibus confe-

crandam! vocemj^quaequam

dignus Pontificatu efles^quo

inftincflu ad eum proue6lus,

facileindicaret.

Sic viue diuEcclefiaeTuat:

VRBANE OPTIME MA-XIME,cui Princepsiubente

coelopraefeiflus es 3 & cumhoc meum qualecumque

munufculum afpicics , ne-

que Pontificem teeffe, ne-

que eum cuius tanta fit

Maieftas, fed VRBANVMi'ecordare.C«teraTua,vtpo-

te

tc maxima omnla,plus ni-'

mio detcrrent 5 V R B AN l

folus pedes audeo fubmif-

filfimo ofculo venerari.

SanSiitatps Tu^

Scruus minimus

HERMANNVS HVGOSocIESV.

*^ 4 LV-

L V S V SI N

GENTILITIAS

SV^ SANCTITATIS

A P E S,

^RBANE/^mVoPTIME MAXIME< Bene ommato nomme ^ o^T^^i^EXy

FruJlrarepHgnas\ quando Costi

s^ujpkijs agitatur vrna»

{^ONOR fugacem ferfeqnitur virumy

fugitfequacem '-fifugis -, occupat

Vt vmhray venantef^ ludit

Niliaca Crocodilus algL i

§^fquisfndenda miles adore^

Tinciam ruhentimuricepurpuram

Cretatm amhit^peJHlente^

VirmAtrox bihitille gemmL

Irultrarepugnass diffcilemfequi

Te Tefrehenfat gloriay Te rapit:

Apes^

AvES^de C^lopropinant

Lethiferojinefelle melU.

FrufrArepugnas ; fcilicet ohuia

Ceruicemortem Prodigus inuocansy

Stapertinax nonferreplexam

Mellifluts A p I B V s tiaram*

Frujlra repugnas\ nunc apibvsbonisluhente Coelofuhijce verticem^

Sa(;ri^fignent BarberinvmK^fragalo meliorefajli.

FaFHaufpicatasindtgitent a p E s>

JFauofg^fauJlos, dicite barhita}

2{utrice laciatus Camoeni

Pindarico hihit oreneclar,

A p VM rigat£ munerefafci^y

fauif^ cunA dulcihtis augures,

Nomend^ C^ omen melle plentim

Necl^aris am b ro s lo \dederut.

AEtas metalli diu^itisatireay

J^egnata quondamfalcigerofeniy

Sudare, Portentum ! cauatts

lUeihu^sfua mella vidit,

Non 'vidit aurifulgureJplendidas

A P E s Hymettilamhereverttcem\**

/ Dam-

Damnofa ^uidUHidd vetujlas

Votacamtfereuntisaurof

O Romagemmisi^mhrojiambihe

Securaj dulci mifcuit vtile

Aurum^melli BarberinvS;Belicias ofihm maritans.

\yiurata nuncfuntfacula l melleay

Hunc viuitAtas ! aurea^ melleay

lExundat vhertas, heato

Komafauosfociat metallo.

MAXIMII.IANI HabbeqviiS. I.

VRBA-I

VRBANI VIILA P E S

IN SIDERA RELAT^COELESTEM CRATEREM

IMPLEN T N ECTARE.

/^ Vr modo urulcU APIS emicat aurea cafnpisy

^^ Suetaprius viridi carpere mella thymot

Aluear vtfubijt^quod terna Tiara coronat,

Mutatouam Coelo Dia Meliffafolum.

Scis quid agat Superis felicior aduena Regnis}

Id quod kumifecit, iamfacit illa Pelo.

Mei APIsalmafauis inflillat& impluit Aflris,

Ouale dat Enna fuis, qiiale dat Etna rofis,

Quale dat Hj/hlafacras inuitans ruris alumnas^

Ouale dat Actdtis Hojpes Ujmettis agris,

Sic olimfitiens liquidojineneciareftdusy

Sidmus Crater, iam noua mella bihet.

BaLDVINI CABlftllAVI

S. I.

DffTnme, ante te omne iesiJieriim mettm , et

^emititSMeus a te non esl ohsconMtus . ^sal. 37.

DESIDERIOCOLLIVM ^TERNORVMt

CHRISTO lESVI N Q V E M

Defideiant Angeli profpicere

AM ORI ET DESIDERIO SVOVirDciideriorum.

Domine ante te omne defideriiim

meum, &:gemitus meusatenoneftabfconditus. Ffd.^j.

QVotm ihi dhn tacttis mens djluet anxia votif,

Indiciopotuitdtfcerenemo meo,

T^mo.ntfiarcam quipecloris mtma lujlrat^

Quemfugtt humani nulla latehrafimis,

llle, meosgemitiis.mea fcit fujptrtafoltiSy

llk^oculis etiamperfecat tmafuts,

Ecquifin alteriusfrafinfaprofudertt aurem^'

Sit ntfifecreti prodttor tpfe fui?

Si tamen vllaforetjperanda hac arte medela^

Ars defiderijs hdcforet vna mets.

Std neque depofttashuat auris amica querelas,

Nec defiderijs hk fit ab arte modw.

CotpC'

Caperat , heu Inatos lachel vlutareperemptos^f

Uoxy vhi nilflendo profmtyahjiinuit.

Sciltcet ipfefuasfacit ignis, edit^fauULts,

Qua[%pluit^nuhes^ ipfa reforbet aquas:

Sic meliHs,proprios quosfudi^cojnhibofletuSy

In^fuum recidtt tutiiis vndafinum,

QuA meafintigiturjmn trtfiegemOy lamenta,

No» nife nosfoli nouimuSyille,& ego,

Qidd voueamjacitis dum compko littora votts,

'^onmfinosfoli nouimus, ille^ &ego.

Quid clamemy mea dum fefefufpiria rumpunt^

t^on nifi,non nifi nosnouimusy ille,&ego,

O quotiesfiUasanimus gerithiftriopartesy

Etpugnant animofronfg^ colorq^fuoX

Dumpatitur tragicos mensperfonatacotharnoSy

Sdpiiisinmimo Rofcius orefalit^

NuUafides lacrymis , lacrjmA fimulare docentur,

'Sec^ntfivisfalUy rifibwvllafides.

Soluor vt tn fletusyputat omina triRia vulgtts-^

Soluorvt inrifus^ omniaktaputat:

Tallitur ablnoftri neque fcit mendacia vultus^

Ciim Idtorylacrjmor^rideOyCum doleo^

Vix tihi tot , Protheu , quot funtfimulantibus ora,

Vota quihuslaruam dant, adimuntq^fuam,

Nemo meos Gemitus , Vota aut Sujpiria nouity

Nmoydug nifims^& duofuffictmus.

LIBER PRIMVS

GEMITVS

POENITENTIS.

mea, iestaerauit te tn nocie , J^i»" zs-

LlBER PRIMVS. X

I.

Anima mea dcfidcrauit tc in noflc.

Jfuid 26.

HEi 7n\bi qua denjls nox incuhat atra temhrUl

Taliierat, Pharios qu<ttremefecitagros,

i^ubilajunda/quallida.tetrica^ terribilis noxy

Itio^urno m cenfu perderedtgna locuvt,

^onego tamtrtfies Scythico,puto cardineltmas,

Tardat vhi lentas Parrhajis Vrfa rotas:

Nec tot Cimmerio gUmeranttir tn Athm nuhes,

Vnde fuos Pbxbus vertere ttijfus equos:

inec rcor inuifi magis atra palatta Ditis,

Tertiir vhi nigra nox hahitarecasa,

N4W itcet bk oculis nuUam dentfidera lucem^

Non tamen efi omni mens vtduata die

;

No^te , fuam no^eth foptdtis videt lUefilentum^

Bfe, Cimmerij , Sole carere vident :

Arctica cumfenos regnauit Cjnthta menfesy

Dat fratri reduii fepti?na luna vices.

AH The perpetuis damnat fors dira tenehris;

N^rf^ vel mimmo fidere fiajntna micat.

Et nequt ( quod cacis vnum jokt effe lcuamen}

Ipfa fuam noclem mens miferanda videt.

Ouin tenebras amat ipfa fuas'^ luctm^perofa»

Vertit in ohfccent. nodis opaca dnm.

Nempe fuas anmo furata Superhiaflamwa^

,

• ^siihiUt cbfciiroluminacxcapeplo.

A m

1 G B M I T V «

fJecjinU Ambitio nitidum darefcere faUmf

lufcat& ingenuas Idalis ignefaces.

UeUy quotiesfubit illtus mihino^is imagOy

2^ox animo toties ingrui t atra meo l

Sors oculis noHris meltor^ qutbtis ordine certo^

Alternas reparant lunaque fdlque vicesl

JfJam quidagat ratio,quid agatftudiofa voltintaft

Quas habetyVt geminosmensperegrina duces^i

Maior, habereoculos , dolorefl, vbi non datur rri,

Quam , quibus vtaris, non habuijfe oculos,

Quidolet oj}prtjfus lapjis velociusvmbris

Latior afygreditur mane viatoriter*

Sednimis hdc longastentbris noxprorogat horas,

Qiu tibi mane negat cedere, Phosbt^ diem,

Ciim redit Arlioo Titan vtcinioraxi ,

Exultat reducis quifque videre iubar.

Scilicet Aurord gens vertitur omnis in ortus,

Qutfqueparatprimui dicere^ Thoebusadefi.

Sicego^ ftpe oculos tenuifublimis OlympOy

Ajpiciens, gcmino quiiaat orbe , Polum.

It dixi tamffpe-i Nitefce , nitefce meus Sol\

Sol mthi tam longos obtenebrate dies\

txorere^ excrere, & mediosfaltem exerc vtiltus,

Velfcintilla tui fola fat ejfepote^. *

Quin etiam tanti filumtnis abnuis vfum,

Sujjiciet radios expetiijfe tuos.

Anma

L I B K R B R r M V S. 5

JnimA mea, defidermit te in no6Te, '

liaix. z6*

ER A T cnim tempus quandononcog- Auguft.

nofcebam te. Vstempori illi quando ^«''^'^^»

noncognofcebam te/ Vjccxcicatiilli qiian-

do non videbam te ? llluminafti me iux

mundi,&vidi te.

Sero te cognoui lumenverum,(cr6 te n,ij

cognoui. Eratautemnubesmagna&tene- cap.jt.

brofaanteoculos vanitatis meae: ita vc vi*

dere non poflem folcm iuftitix, & lumenveritatis.Inuoluebarin tcnebris iilius tene-

brarum. Tenebras meas amabam, quia

lumennoncognofcebam. Caccus eram , 6c

cxcitatem amabam, &adtenebras perte-

ncbras ambulabam. Quis me cduxit.? vbi

cram homo caecus fedens in tcnebris& vm-bra moriis ? Quis accepit manum meamvtinde me educeret.*' Quis efl: illeillumi-

natormeus.'' Noneumquaercbam,&ip(cquaefiuitme. Non vocabameum , &ip{e

vocauicme. Vocafti enimmenominetuo,intonafti de fupcr vocc grandi in interiorem

aurem cordis mci 5 Fiat iux , & faCta cfl: luxs

&difce(llt nubes magna, & liquefadta efl

nubes ccncbrofa qux operucrat oculos

mcos,&vidi lucem tuam,& cognoui vocemtuam,& dixLVcrc Domine tu cs Dcus mcusquicduxiili me de tenebris, & vmba mortis

A 1 &

4 (Jemitvs,& vocafti me in admirabile lumen tiiumjSc

ccce video. Gratias tibiilluminator meus,

6c conuerius(lim,5cviditcnebrasinquibus

fueram , & abyflTum tencbrofam in qua ia-

cueram,& contremui,&: cxpaui,& dixi;Va?,

Yx tcnebf is meis in quibus iacui ! Vac , vae

caecitati illi inqua videre non poteram lu-

men cceli ! Vx , va: prseteritae ignorantia:

meae , quando non cognofcebam te Domi-ne/Gratias tibiago, iliuminator& libera-

tor meus , quoniam iliuminafti me , & cog-

rtoui te. Sero cognoui te veriras antiqua.

Scio te cognoui veritas a^terna. Tueras iti

lumine,6ccgointenebris,&noncognofce-

bam te , quia iiluminari non poteram Cinc

te , Sc non eft liix extra tc.

Aug.so- Tulux Domine; tu lux filiorum lucis,

cap.%. ^^ dics qui ncfcis occafom,in qua ambulanrfilij tui (ine ofFenfione, & ftne qua omncsquiambukntjintenebrisfunt, quiatclu-

.cemmundinonhabent.

D. Gresor. Nox quippc cft vita prxfenSjin qua qufim-in lob» diu, per hoc,quod inrcrna confpicimus fub"^'*^'

incerta imaginatione, caligamus. Propheta

namque ad videndum Dominum, prcmi fe

quadam caliginc (enticbar, dicens: Anima

tneadefiderauit tein noHe, Ac (i apcrte dicerct:

In hac obfcuritare virse priefenris, videre tc

sappeto, fcdadhuc iniirmitatis nubilo cit-

cumfcribor.

Facilc

LlBER PRIMVS. 5

Facile enim hominicft, quidlibetdcfi- Auguft, ia

derareaUominOj&ipfumDominum non ^*^°^-7^'

defiderare.

Habetnamqaemundusifteno£l:es fuas, Betn. in

& non paucas. Quid dico,quia no6tes ha- f^l^*^

betmundusjcumpaene totusipfc fitnox,&

totusfempcr verreturintenebris. Nox ef^,

ludaica perfidia ; nox , ignorantia Pagano-

rum; nox,haerericaprauitas; nox,etiam Ca-

ihoHcorumcarnahs animalifue c5uer(atio.

Annonnox, vbinon percipiunrurca quac

funt fpirirus Dci ? Fruftra per has nocfces,

iuftiti^ folem & limien qn^eritis vcritatis,

idcft rponfum ;quia nulia (bcieias luciad

tencbras.

Nobisergo vndein his tenebrisveriras.?AfcenC*

Vnde charitas , in hoc fcECulo nequam , in Dommi

mundo, qui totus pofitus eft in mahgno? ^"«^-^-

Putas erit qui inrclledum illuminet, qui in-

flammct afFedtum ? Erit vtique Ci conuerta-

mur ad Chriftum ,vt velamen de cordibus

auferarur.-hiccft enimdequo fcripium eft:

JJabitantibus in regione vmbrs, mortis , lux orta

efteis.

Gratiasilli, qui mequaefiuit fugitiuum, Auguft.in

qui me vocando ab intcritu reuocauit,qui

fecitmihiilluminatam no<^em. Noxenimeftquamdiuifta vita agitur. Quomodo eft

nox illuminata? Quja Chriftus defcendit in

no6bem. Accepit Chriftus carnem dc ifto^A 3 JkculQ

^ G E ^ I T V S.

f«culo,& illuminauit nobis noftem; perdi-

deratenim drachmam mulier illa, accendit

lucernam. Sapientia Dei perdiderat drach-

mam. Quideft drachma ? Numus : in quonumoimago eratipfius Impcratorisnoftri.

(Fadtus cfl enim homo ad imaginem Dei,6c

perieratjEt quidfacitmulierfapiens? Accen-

dtt lucernam. Luccrnadc lutoeft,fed habee

lucem qua inueniatur drachma. Lucerna

ergo fapientix,catoChrifti cft.De luto fa6la

cft, fed verbo fuo lucet , 3c inuenit pcrditos-,

C^ nox 'iMmlnatio in delicijs meis. Fa'da eft mihi

nox in delicijs. DcliciiE noftras Chriftus.

Attguft. O aecerna veritas, & vera charitas,& cha-^'^ 7* ra aeternitas l Tu cs Deus meus , tibi fufpiro

«ap.io, dieacnocte Etcumtepnmumcognoui,ruaffumpfifti me , vt viderem efIe,quod vidc-

rem y & nondumrae erfe qui viderem. Ec

reuerberafti infirmitatem afpedus mei ,ra-

dians in me vehementer, & contremui

amore & horrore , & inueni longe me efle i

te in regione dillimilitudinis.

IL

^ M I T V S.

Dcus tu scts tn^ipmtiam. meam^et (Ulicla.

mea. a te Tionjunt ahsconika.. Tsal. 6 8.Z.

LlBER PR.IMVS. 9

I I.

Deustpfcisinfipientiammeam, 5^

deiida mea a ce non funt abf-

condita. Tfdm. 6S.

Sl iihtfitdtittMiullaeH patuntta noflrd,

Omnia conftlio qiit fapiente regiSy

i^ullmab offtnfo veniamfibi Naminejperet,

NuUusenim culpa, fltiltittaq^ vacat,

Ji£C ettam excelfas afflat contagto mentes ,

Et fuaftultitt£quemltbet aura rotat.

^dfimulajftiuuat? femel tnfanitiimusemnes,

Ingenuahumani nemmatis tUa notaeft:

Itpater & mater ^generis primordta noftri,

Maxima^ultitt£ figna dederefu£.

Credite pofterttas yfataU vendtia pomoes;

Stulttids bac altquidvendttionefuit f

2^ec minus infantts, magni patrtmonia cenfus

Perdidtt efuriens , munere pultis , Efati,

It Salomon taciamfmfitvertigtnementem,

Dum caftam infano vertit amoredomum.

l^on igitur magni fallunt oracula regis^

Stultorum innumerurn qui docet ejfcgregem>

legiferi neque vana canunt prafagia vatis ,

Queis defleta hominum tanta ruinafuit.

O faperenty ait,(^ cauti ventura vtderent i

Non adeo in vitium cerea turbaforet.

Quis (nifidefiperent ) quofdam dixiffeputaref,

J^uUum^qui urrisimperetyeffii Detim^

lO G E M I T V S.

jgmlthei vtpeccet{alias peccare fmeret)

Iffefihi mUumfingtt in orbe Deurjt.

Jpfa igttUY nofrosauertunt crimina fenfus ,

Nullus& in vitiutn,ftt niftfiuUus, ahit,

Seitieque iamgltfcensftat in hoc dementta pafftry

Frxcipiti inpettts truditura^a pede,

'Bxtrutmufi^domos, c&l^queeducmus arces^

Ceudataperpttul terracolendaforet:

CraUinaUix coget vitafiatione moumyOtw negetinfanas nosfahricaffedomos?

ConfertmusplatanoSy dififommm ordinelaum.

Areolas hortis diuidimus^fuas :

i^^ftoUdiferimuSy vtxtertius aftficit hstres^

^c tihi qui carpet tum tuapoma nepos?

Sic y puto 5 dat fenibus puerilis natio rifum ,

Cum fa hricat luteas ,paruula turha^cafas:

iMdicra foUicttis feruet rcfpubUca curis ,

Uitfmum , hicpakas conuehit , iUe trahesy

Jggerit hicgrauidoplumas &ftraminaplau§fr0y

lltiius erat teUaqumre munus aquartu

lEtfihi tumftru^Agratantur moenihus vrhisy

Magna^ fepueri regna locaffe putant.

^ic videt y ac rtdet qua tranfitgrandior Atoi,

Vix^ grauesfefe vir^ fenexj^ tenent.

Baud akter Superiidant noftra negotia rlfunty

^egna^ pro nidis , quafahricamus^hahentf

Hac qua^ fuhftoUdofaptentia nata cuculhy

Tam vartjs nuUum vefiihusejfemodum :

Tauca velhecRudifi , peregrinusadoppidacurrat^

inuentet veftespcrhca qH^^umm*

L I B E R P R I M V S. HStfedeant vno fmtlomncsforte thcatroy

Qttosfua dtfimtlespalla chlawyf^ facit,

JLidiculis videatplenifimapulpita mmis,

Rtdeat& focij paUid qutfque fui,

lamfiudiumgetnmaiu& habmdt quisfuror aurif

Sudat in hoc hominum nocle , die^ labor,

Quid tamen eil aurum^fuludi nifipuiuis arerta?

Gemma^quam vitni guttagtlata marts?

Amhit&has tantagensftultacnpidtne ga^,Seuforet htnc miftris vna petenda falus,

Ecce ttbi minuno coelum venale la bore ,

Etcalum hocpretio , quantula turba petit?

Heugsnusinfanum ! terras praponitis a^ris^

Ignotisnimiumdonacaduca bonisl

Quispueros ( lufufi vel tam turpiter errent)

Orbilij meritos ajpera fceptra neget?

Sempe fciunt leuibus quid diftent ara lupinity

Vtfemelabti^as deferuerenuces,

"^osmage deftpimuSiCum paruacrepundiayCdoy

Propudor I &fluxaspluris habeffiusopes.

O medui mtdtam ftolidispertuttdite venaml

StuliitU queat htc proximus effefuror,

Sedvidethumagnusqui lemperat arbiter orbem,

'bioHrac^ ftultittAnomine t muUategtt,

Et meapropitius deltria plurima tranfit ,

Multa^ fcit caca diftimulanda manu^

Et qui itts adimat , noutt ?r&torisegere ,

Neperdam^ patrias qui mihiferuet opes,

Ergoadeatfanum meajac^ ttttelapatronum,

Stultttia cuftos eftg pcl tpfe mea,

Dcm

Vxoo. 30»

II G E M I T V S.

Deustufcis infiftemia.m meam^c^ deli-

£ia mea. a temnftmt abfcondita*

Pfalai. 61S.

STvLTissTMvs fum viroYum , ^ fa-

pkntia hominum mn eft mecum. Non didici

fapiemiam , & mn nouifdmtiam fan^orum,^zd Cor, vtinam fuftmeretis modictiquid inJtpientiA meds.

rtonzu Stuititia [enim'] colltgata cU in cordepueri.

Tomoj. [SedJ V is nofccrcquis fit infipicns,&

fpeclpccT ciiiJsftuItiis > Rcfpondeo; infipienseftqui

«?«« fe a P;>radiii gaudijs peregiinum e{Ie noncon/idemt , &: k exulem in hoc cxilio nonattendit : (loltas efl: , qui licec ifta cognoue-

ritjjberari tamenamundi miferiaptryita:

mcritum non intendit.

Anguft. Dfc erjro te flultum , & fapiens eris. Sed

Tewp.*'*^*^ <^^^»^^^' &intusdic,quiaficen:vtdicis. Si

«ap.s. dicfs, noli coram hominibusdicerc, & co-

ram Deo non dicerc. Prorfus qood ad rc i^-

r«mpertinct, quod ad rua; renebrofus es.

Quideft enim aliud , cfie ftulrum, ni(i eile

tenebrofumincorde? '^^»^

A^jgaft. Quis cft ftuitus ille quitamquam luna**' *'^^*

mutatur, nifi Adam in quo omncs pccca-

uerunt?Bafiltus Infipientiam quoquc [ Dauid- ] ftul-

pS^^37# tum fuum fadumnominat,ab infipientia

procedens. Omne enim peccatum per ftul-

litiam

LXBER PRIMVS. t^

tiriam fit. Qui igiturin peccaris pcrfeucranr,

inquc cis confiftcntes gaudcnc , &: fe oblc-

6tancacdeliciantur, nihilo diffimiles porcil

funt rcfein volutabro luii prouoluentibuj.

Docctautcminquibus flienc, curaincidc-

rcc in pcccatum. Qupniam cnim tempo-re aljquo cormeum conmbntumeft^O' d&relt»

quit me virtus mea , & lumen oculorum meorum^

& ipfum non eft mecum :tempote cnim,inquit,

peccaii; parsanimaerationisparticeps haudmodicam fuftinebat peiturbationcm prauo

confufa affedu , S>c tcncbris, ab co qui pcc-

catifuitimpulfor jobdu^aj adeo \cininfi-»

pientiam inciderit, ideo dicit , fmtruerum cica*

trices me£ afacie infipienti& wf^.Conturbatuni

iraque cor eiu$ , quoniam in inftpiemia fue-

rat, & 3 virture prudenri^exciderat:

Rc(5te[aute]peccatu infipteniiam vocaujr, ^^^''*

nemocnim fapicns id aiiquado committit-

Nihil peccato peius;in(ipientesfacitcos, chryfoft»

quianccaintclIediUj^c fapienria muicaprae- in^Gencb

ditifueranr. 24*

[Ec ccrce] malitia omnisex /«/m/iori- homlli/rur-, liquidcmfuperbus&iracundusCquo- incap. «'.

niamfapientiacarent J his affcd4bus ab(u-^'^*"*

mutur. ideo inquit Propheta : No« eftfanitas

in carne mea a facHinftpmu mediwz omne pec-

catu eftultifta ortum habcre demoftretmam

qui virtuti ftudec , qui Deum timet, is fapie-

lilfimus cft. imtium , inquic , fapienttA tmot

Domim

14 G E M I T V 5.

Dottftp^' Qupd fi iracft,malus,qui Dei dmo-remnonhabct,(ine dubionon eftfapicns*

Qui hac vera caret rapientia;ftulti(Iimus cft.

ckryfoft. Nihil enim ab infanientibus differunt,

hora.4» qui terrenas res, & breui duraturas tam*«iioan» quam in fomnis farpicantur. Videntur di-

uitijs affluere,cum nuUis affluant,in delicijs

efte , cum non fint : neque ante fe deceptos

intelligunt, quamabinfania liberentur.

Aue* inDelirare tibi, videoi*, cum haecce loquorj

Pfai.38. aniculariatibividenturhxcverba.Tu enim

(videlicet homo magnicon(ih'j magnaeque

prudentias /excogitas quotidie genera ac-

quircndae pecuniae, dcncgotio , deagricul-

tura fortallis 8c de eloquio , de iuris conful-

tationc, de miUtia; addis, Sc de focnore. pri-

mo hoc a tc quasro ; fcis eum poflefTurum

cuifcruas? autlinondum natuseft,Icis na(-

citurum .'' feruas filijsj inccrtum eft , an futu-

iis,anpo(Ie(Ibris?

C^yr. m Sed quid e(t , dic quacfo , ftultius homineF(alm.48« qui laborat , & fe excruciat , & tantas opes

congregat,vtexeiuslaboribusalij(evolup-

tate expleant.^^Quid eft autej//w«/ mjipiensy&

fiultmperibut ? Hic mihi videtur verba faccrc

deimpijs, qui totirebus praefentibus aftixi

funt,ea(q-, (ufpiciuf,de futuris autc nihilphi-

lofophatur,ea de caufa vocans cos infipientes*

« .

,

Vocauerunt nomina fua in terris /««. Ecce

aliud genus amcndsj.^dificijs, agris,& bal-

neis

LlBER MlIMYt- JS

Bcis fua nomina infcnbere,& putarc fe ma-

gnam confolationem ex co accipere,& vm-

bram pro rci veritatc confequi.

A glorta fux exturbaiifunt. Quidnam po- ^^**^

teftcumhac confcrri ftultitia, quandoea

faciunt de qiiibus puniuntur ; pro quibus

ignominia afficiuntur?

Lignum quidc quod plantaftijmanetido- chryfoft,

musquamaedificas, &:ipfamanei;faberau- '»cijn-ss»

tem&agdcolaabducuntur 8c pereunc. Et Antufck

cumhaecfianc, tamquamimmorcales hxc

omniacomparamus. IgituraudiquidSaio'

mon dicar: Aedificau'mibidomos^mc[nk,plar;-

taui hortos& viridaria, vinus^ natatoriasaqua'

rum.Scd quid ait poft h?c omnh^Vanltas va^

nitatum^&omnia vanitas.Non fimplicicer va-

nitas,fed per excellcntiam. Et quaefo creda-

mus ,& res apprehendamus in quibus noti

eft vanitas : fi fplendida refpicias aEdificia, dC

horum tefaUitafpedkus, ftacimincoclurcf-

pice :a lapidibus & columnis ad illum de-

corem oculos refledlc , &: videbis quod hxc

formicarum fint& culuuopera.contcphtcCpc^

dtaculum; afcende ad casleftia , illincaedift-

ciorumdifcefpIendore,&h^cnihilc(Iein-

ntn\es,[cdp4ruuloruludibriapuerorum,vcviim

no fucrut pueri, vt de re vlla vtili cura gcrar,

Ita etiam quidam fempcr volunt lude- chryfoft,

rc , humiquc iemper iacent &: humi fer- jm.ad*

punt ac reptant, dc quae humi funt, nem- corimh.

l6 G E M I t V s*

pe terrcna , affedanr. Pucri autcm fapp^,

cum nos loquamur de rebus ncce(rariis,

eorum quse dicuncur , nihil fentiunt , fcd

femperrident: itaetiam quidam , quandoderegno loquimur, ridenc» Pueri rurftis,

quando latronemviderint, &qu£Efuntin-

tus auferenccm, non folum non prohibent,

£bd etiam arrident infidiatori. Sin autemcalathulum aut fiftra abftuleris, auc ahquid

aliud ludicrum,indignantur Sc a^gre ferunr,

fe dihicerant & folum pulfant. Ita etiam

quidam , videntes diabolum paterna om-niaauferentem , rident , adeum tamquaim

ad amicum accUrrcntes ; /l quifquam au-

temaut pofTciliones, aurdiuicias,autpue-

*falm.95. rilcahquid abftulcricle.difcerpunr. imeUi*

i. ad cor, gttciiifipimtes in pepulo , & (lulti aliquando fa^

chryfoft. p^^^' ^oltte puert effici fenfibm, Parui enimhom. 16, pueri , parua quidem hianti ore ftupenc &locum. mirancur; rerum vero vaide magnarum,

non tanca cenencur admiratione:Ko/i«/)//m

effici\ hoc cft , infipientes , vbi oportet eile fa-

pientes.

chryfoft. Pueiis quidcm ijs , qui funt adhuc pauJohom. m ft-jinores,patrespr£ebencciufmodi;calceo5,

vefl;es,aureas quafdam bradcas & armillas.

l^oftquam aurcm creuerint; illis eis ablatis

dantalia raaiora,ItaeciamfccicDeus:nosa

paruis illis & pueiilibus abducens i ea quac

funt ixx ccehs poUieirus eft» Ne hsc ergo

qu«

LlBER PRIMVS* 17

quae fluunt& piJEtercurrunt, admireris, nec

fis pufilli &: abiedi animi.U 1 • • AUC. Cotl.Sedmaiorum nugae negotia vocanturj j^^^j,^^

pueroiumautemtaliacumiint, puniuntur

a maioribus.

B^atus vtr cuinomen Domlntjpes eltis, & nonpf^i J.*,\"

|

r^Jpexn tn vamtates,& infatim^ falfts. Qui non oaon, 5»

reipicit hcTcbeaiuseft, qui aucemrefpicit,

infanus ^nquc furioffis eji. &: ide6 refipifcat

vnufquirqueafurore fascularium cupidita-

tura, qua: ica mentem , animamque pertur^

bant,vr compos effi nonpof^it,

Delicta iuuentutis mea , & ignorantias meas ^^*^"** *^

nt memimris [ Domine.l

Iplbs namque fatuos vidcmus(quos vul- Auguft.Kr*

go moDones vocant) ad cordatorum deli-^^^^l^l\^

cias adhibcri, &: in mancipiorum asfti-

matione, preciodores eife cordatis. Et

fuum paruulum filium,a quo garriente talia

parcrlxrusexfpctiat, prouocat; feddumfpesfubcft incremcntorum, & ingenijlu-

men acceiTurum crediturseratis accelfu , fic

vr. conuiciaparuulorum,etiaminparentcs,

nonfoluminiuriofanon fint,verumetiam

grataatque iucunda. [Quid] quod in haed

ctiam concitcntur ftudio ridendi,& yanita*

temaiorum? namplerumqueiila2tas,iam

patrem, matrcmque agnolcens , neutri eo-

rum audct maledicere,nifi ab altero eorum,

auc ab vtioqucvcl petmiiTa vel iufla.*

B II L

1% G E M I T V S.

me J)ffmw,qiumumc0titntrlfataJuntofla.miA!'Tfal.S.

L I fe £ R P R l M V S. t^

I I L

Miferere mei Domine , quoniam in-

firmus {'um .- fana me Domine>quoniam concurbaca func oira

mea. Pfalm. 6.

COnquerarlanJilea ? iufias habetira querslas^

Heu fine Poeoma fola rdinquor opel

iJon ego^ iuffa licet iuratis credere verhis,

Spirajftm, cordtnon magis ejfe tibi.

Siccine tardus ades, ntque nofira pericula tdn^unt>

Qua potuit tanta cauffafuijfe msra ?

O ?neajpss ! tiumen quo non pr^fentius egris ,

Sic potisesnofirinon mmor ejfemalp.

J^unc aderantpanter Podalyrius^atqueMelampuSi

Ph.Ujndes Chiron , Pceoniuf^ fentx.

Multac^ pr&terea comitata Machaone turh^;

'

Qut^dliquodinedtchnomen ab artegcrunt:

Tu folus deeras morborum pubi.ca cura,

Pofi^tot Hippocrates vltmmecce venis,

O meajpesl nuvicn quo nen prdfentius agris,

Sicpoiisesnofiri non memor iffetnali J

OmmifHs efi oris vtfus color indice lingua,

Ommbtis admota vena notata manu :

ViUaiunt, vitalerubet^nequelangiiidacertai

.

Venanotat ^pulfu pramoricnte , mcrat.

Idcj^ egoplus ipfis diprendo msdcntihm sgra.

DefiitHitmedicosm fua^ me^ faUts.

XO G E M I T Y S*

^^dnam igiturjperem fugienttbm erba UagtftrUy

Morbiis vbi vinctt f&uior artis opem}

Cacaper infeclas ferpunt contagia venas ,

Imaq^ fubfidtt lapfm in offa dolorj

Et captit& cubitifefufientare recufant,

Tinda^ vix Baccho vena. medente redit.

It iam vix anim£fupereft pars vltima noUrdt^

Heu paror inferiis proximapompa meisl

Denique qui morbos cupitomnes difcere noftros,

Copia quodfieri nonfmit , ilk cupit.

Bicftatus^hdic rerumfacies miferandammtm ed^

J^eiiuuor vUtus, qui medeatur , opt.

Afftct vix noftrampoteris dignofcere formam-y

Vultusabeft vultu , ft%nec tpfe refm.

tumina fujfofiti retrofugirecauernis,

Magna^ purpureisfacia ruina genis:

Isecqmfquam hancferro potuit compefcere noxam,

Quin caput &faciem carperet atra lues. .

Jetrica quid memorem vigtlis faftidia lecti ?

Oudc^mami tangi vuhiera cruda timent?

Vulnera proh nullumulcmda Machaonisherbis^i

Oualia , qudifecmt harbarus enfis , hiant:

Vulnera^fecrctoi animipopulantia fibras^

Oud nullus medtcd claudat hiulca manu, ^

Nempegraues , meafunt , qu&fecty vulnera nox^^

Vulnera , trux animizcarnificina mea.

Adde,quodintus,apum dirus mihitur^eathydrops^

Unta^ quod meditor naufea tardet opus.

Tenfa^ ventofiproperumpant iliafa^us^

£r Vmrii tacitm p^^ora camsridat.

LlBIR PRIMVS. 1

Hdceffofape dedi varijs tra^anda Magijlrtft

Semperatoblata cur^ifefiUttopis.

Scilicetipfe fuasy hictentet mantter artes,

Quiraptum Androgeo nddidit arte diem.

Qw^ poteftates fuccoram norat& vfum^

Vna falusAgrisfpef^^ , Bpidaure', tuis.

JjJec iuuethic Chiron, operof& virihus herhdty

Necftimmujn medicinumcn ApoUochorh

Officiumtanto cedit minus omne dolori ,

N(?« hahet hic vllam fuccus , oddrve locum,

Quas igiturjpeciem, veftri nifi ^uminis^ancff

Funerthus nuUis quas lihitina notafi

O meajpesl l^timenquo non pr^fentitu vUuml

Eccettiam veneror , mortuapdtne^ manum,

Sanus ApoUtnea nonindiget arte vel herha^

Lege Machaonid , qtii dolet , artis eget.

Mens mihi Ufa dolet plusfimplice vulneris iiiWy

tJe doleat , vires experiare tuas.

lUaegofum, Soljmis quafnprado cruentusarenis

Strauit , & immiti diffidit enfe latus.

T« Samarita , mero \ Tu vulnera mitis oliuo

Ohline.harkarica vulnerafaiia manuj

Quof<j^ Leuita negat , medtcos inuerge liquores,

Crefcet ab infufo rore , meroj^falus.

B 5 Miferere

ii G E !M[ I T V s.

Miferere meiDomine^^quomAm infrmmjum\fana me Domine-,quoniiim cotur^

hatafuntojfame/i Pial.ej.verf.^.

Aa foTCGrotvs nim, admedicum clamoi

lUoqc.zt xJL-«caecusfum,adIucempiopero'; mor-tuus rura,ad vitam fufpiro. Tu es medicus,

tulux, tuvita,lE s y NAZARENEjmifere-re mei fili Dauid ; miferere mei fons miferi-

cordiaE. Audiquidadtc clamet infirmus;

Lux qu3strarifis , cxfpedlji caecum ; prac.be ei

mamun vr ad te veniat ,& in lumine tuo vhdeatlumen.

Impctfed:aenim mca plurima vidcntQ-

clu.ca|>.35« culitui.Mnte.quacio manum pictaris mxmme,& tolle de me,qufcquid offendit oculqs

pieratis tuae in me. Coram te Domine eft

fanitas &infirmitas mea.lUamprecor ferua,

irtam fana. Sanam Domine& fanabor ; fal-

fium mefac &faluus ero. Tu qui infirraa fanas

&fanataconferuas.Tu qui nututuorcftau-

ras diruta Sc collapfa.

Guilb. VtinamtibiDomine,aIiqua;fiIiieHiefu«

Abb.ierm. falem nuncient laguoies meos; fi qui fimtin

cWt? ^^^ ^^^ comendari tibi di||^i funtjnam muNti funt in me indigetes curati. Q me felicem

fialiquis Centurio copleftisdicat tibi: Domi*

ne puermem iacet paralyticus in domo , & malk

torqumYlmn^w Domine ftaiim refpodeas.

LlB£JR. BRIMVS. IJ

Egovemamy& curaboeum, Dic Domineverbo,

&fan/ibor. Verbo enim adcs, quia verbiim

es.

Medicinas dc terra , propter fingulas Auguft.ro-

quafque fuas corruptclas creafti, Singula I^*^^^'^*^'

(olatia fingulis malis obuiantia prasparaftij

quoniam cs mifericors & mifcrator.

Hei mihi,Domine, miferere mei.Hei mi- Aug.Ubr.

hi,eccevulncrameanonabfcondo. Medi- cap!ij!"

cus es,apger fum, mifericors es^mifer fum.

NunquidnonporcnseftmanustuaDeus idcm

omnipotensfanarcomneslanguoresanim^^^J^

"^*

mea.?

Multasinfirmirates habet animanoftra. Hieron. mQuot peccata , tot infirmicates.

praim.iss»

i^Egrotathumanum genus , nonmorbis Aug^fcrm.

corporisjfed peccatis. J?- <*« "^-

Non modo enim paralyfi diftolui, ve- nlcap.n."

rumetiam peccare , lan^uor eft , & lonsc chiyfoft»

liio languore detenor , ac tanto vtique, incap.*.

quanto cft corpore anima praeftanrior. Mauh.

Prxftamihi Domine medicinam ,vnde . .

,-r •"i r ' r Aug. luexi»

mcapolunt curari vulnera; viuta memfir- cap.+t.

mum,curameaegrum,fanamclangucntcm,

& fufcitamc mortuum.Varios fiquidem languores habcmusa- chryf.iii

nimarum, & hi funt quibusrChriftuslprin- c-4«Mar.

cipaliter vult mederi.

Propterca cnim ilias aegritudines fanat,

Tt iftas fcilicct de noftris animabus expellat.

B 4 Animae

14 G E M l T V S.

Ambrof. Animae languor peccatum cft, vnde dixit

traft. dc VtophQUiSanaammammeamyqutapeccauitibi,

fionibus» languor animae noftrae luperbia eft, auantia

eft.

AmKiib. Etiamin typomulieris illius , focrusSi-

Lilc"^"^ monis&Andre^,variis criminumfebribus,

caro noftra languebar,& diuerfarum cupi-^

ditatumimmodicis^ftuabatillccebiis.Nec

minorgm febrem amoi is efte dixerim quamcaloris.Itaque illa animumjhsc corpus in*

flammat.-febriscnimnoftraauaritiaeftt fe-

brisnoftra, libidoeft^coquod ignitielint

cupiditates : fcbris noftia,iracun(iirieft : fc^

bre libidoflagrantioreft,grauiuique prasci-

pirat& inflammat»

Ckryf. in Vcxabat enim nos morbus grauis ac fe-»

plulip.fer* ^^^^ vehemens,dccumbcbamuTque,non in

II digref- ledo, fed in ipfamet viriolitate ,perinde ac

riii"*"^**in ftercore. Inimprobitatevoluptabamur,

fcatentes vlccribus, foBtore fpirantes, fquaU

lidi, incurui, vmbrcepotius quam homines,

Aug.ferm* Quiniacet totoorbe, abOrienre vfque

s9.de vcr- ad Occidenternj grandis sgrotusjfed ad fa-

ai!c. n?* nandum grandcma:grotumdcfcenditom-

nipotcnsmedicus. Humiliauit fe vfquead

mortalem carnem , tanquam vfqueadle-

(Sbum asgrotantis.

chryfoft. Vidit in ftercore iacentem, a vermibus ex-

phif^'^'^'^vlceratum,a febri & fame oppreiTura^ nullo

fpim.ii^ ^on morbi geiiere laborantcm, Nam &c fe-

bris

LlBER PRIMVS. If

bris vcxabat[hoc cnim efl improba ciipidi-

.tas]& inflaramationes vrgebant [hoc enim

arrogantia] &: qiia^dam infatiabilis famcs

occupabat [hoc enim auariria] &{anies

vndiq-T^hocenim fcortatio]&caEcitasocu-

lorum [hoc enim idololatria 1 & furditas dc

ftupor[hocenimerat, lapideS(Sc hgnaado-

rare , & cum illis colloqui] 8c multa defor-

mitas [ hoc enim vitiofitas ] triftc nimirum

quiddam&moibusgrauiffimus.Viditjab-

furdius ('quam infanientes folcant) loquen-

res,& lignum &:]apidem Deum vocan?cs.

Viditintanta vitiofitateinectamenabomi-

natuscft, nonamariorfa6tLis,nonaucrfatus

eft, non odio profecutus^ Dominuscnimerat,& opus fuum non oderat. Deinde quid

facit ? optimimedici morr paratpretio(a

Pharmaca;

Et quia ipfe eft& verbum Dei , segris fuis Ofig.hora,

non herbarumfuccis ,fedveiborumfacra- ^'^" ^*^^^'

,. . capi2>Scmentismedicinam conquirit. 13.

Eratnamque Archiatros , quipoftet cu- orig.hom.

rare omnem languorem, (Scomneminfir- ^-in^f-sT*

miratem.

NoueratjVena infpe(rca,quid intus agere- Aug* in

tur in sgroto. prai.43.

Erat humanarum sgritudinum Pasonius cicm-

Medicus & fandus xgrotseanimse incanta- Aicx.iib.

xoi.SAluufn,inc[ukyfacferuum tuum Deus meuscap^j*^°^

Jperatm in te Mifmre mei Dominey quta cUmaui

3 5 dd

l6 G E M I T V S.

ad tetota die. Bonusautem Paedagogns , qui

eft fapientia^qui veibum Patiis.qui fabrica-

tus eft coelum j vniuer(i figmcnti curam ge-

rit, ciufque corpori& animas medetur : qui

cft omni ex parce fufficiens medicus, huma-nsE naturae {eruator:i:wrgf,inquit Paralytico,

6c fublato , in quo iaces , grabato , vadedo-

tnufn\ &quiprius erac infirmus, extemplo

ranus&' firmus euafit. Etmoriuo Lazaro

^mtegredere ; ille vero mortuus , ex fepulcro

cxijtjqualis ciat antcquam moreretur , me-ditatus refiirreitionem,

^ Ide^autemtotfainauitrebricitanteSjtot

quis' alius languidos, tot claudos,tor cxcos & aridos,

^^^pfV^" ne defperet de (c peccacor : medicum fc vo-

rflen. cap- cat , & non (mis (ed male habentibos op^

5. portunum,

Auffuft*<le £f ficurillcqui mcdetur vulneri corporis,

^oarina adhibet quscdam contraria, ficurfrigidum

S>" cap*^''^^^^^ ' vcl adhibetetiamquasdamhmilia;

«4. iic Dei fapientia hominem curans, feipfam

cxhibuic adfanandum ; ipfa medicus , ipfa

mcdicina. Quia ergo per fnperbiam homolapfus efl: , humiliracem adhibuit ad fanan-

dum.Serpencis fapientia decepti fumuSjDci

ftultitia liberamur. lam vero fimilia , quafi

ligamcnta membris & vulneribus noftris

adhibita, iIlafunt;quod perfeminamdece-

ptos, per feminamnatus; horaohomincsj

mortalismortalesjmorte,mortuoslibcrauit.

LlBER PRIMVS. 17

Quodfitecrgo fortalTe animarum no-Nazian.

ftrarum praedo &cyrannus, vdi Hierufa- o»t-i6.

lem in Hiericho di^fcendentem, vel alibi

vfpiam inermem&: imparatumna^us, vf-

queadeo fauciauic.

Clama ; Ew dixt, Domine mtfereremei^fana Anguf^.

ammam meam , quontam peccam ttbt : lanat te

Deus, conficereranturn vulnustuum. laces

fubmanibus medici; patienterimploraau-

xilium, fouet, vrit, fecac; jEquanimiter tole-

ra, tantumnoli attenderenifi vtfancrisifa-

naberis autem , fi oftendasre medico *, noaquiaille nonvidet, fitu te abfcondas,fed

ipfa confcflio initium fanitatis eft.

Vulnus,medicum quaerir; MedicuSjCon- p|^'\feftionem exigic.

Contiertere adme^zit Dominns.Kumquidre-' Ambr. ad

finanon efi in Galaad^ aut medicus nonefi ibi} i^^f^^'

qtiarenon afceniitfanitasfiU&popultmet? gimAi cap. s»

plagae alca& prolixa opus eft medicina.

Totumcnim genus humanum, eft ille Aug. fer.

homo, qui iacebat in via femiviuus, a latro- V'^^l^nibus reliftus ; quem contempfit traniicns

Sacerdos &: Leuites ; &acceflit ad eum cu-

randum eique opitulandum tranfiens Sa-

maritanus, m quo Samaritano , fe voluit in-

leiligi Dominus nofter Iesvs Chri-ST vs.

Ideo vnufquifquenoftrum,cordis&cor- Ambr.dt

porisgenua riedens, oret Dominum ng-^;^^'ftrum

2.8 G E M I T V S.

ftram Iesvm Chkistyu^qulfa^atommsin"firnutatesnonm)Et cum Piophetaciicat;5<«-

na me Domine& fanahor^faltia me , &faluahor,

dicat & ciim Daiiid : Sana me Domine, quo-

niam conturhata funt omntaoffa mea.

chrynin Omnisenim qui mcdicum non agnofcit,rfalm.itf.

phixnericuscft. Namquotiesphraeneticos

vidcmusmcdicis contumeliam facerc,refi-

ftere fanitati , nollecurari, deiidere veramcuramj

^^^^' Currite ad mcdicum dum poteftisj nc,

cum vehtis , non poilitis.

Auguft.in §j adhuc quibufdam perturbationibusJial. IQZ. • n rr

animaquatuurpoit remmionemi peccato-

rumjaguor eftj fanat& omnes langttores tuos,

Sanabunturomncs languores tui, noU ti-

mere.Magniruntjinquiesifedmaiorcftme-

dicus.Omnipotenri mcdico nuUus languor

infanabilis occurrit; tantiim tu curaritcft-

nejmanus eius ne repellas, nouit quid agat.

Nontanturn delederis cum fouct, (ed et-

iam toIeres,cum fecat. Tolera medicinalcm

dolorcmjfuturam cogitans fmitatcm: fcrto

ergo manuseius , 6 anima , qusc bcncdicis

eum , non obliuifcens omnes retributiones

eius^fanat enim omnes languorestuos,

Auguft in Plane committamus nos medici manui,jfalm.40. nonenim errat, vt (anumpro putri (ccct*

Nouit quod infpicit, nouit vitium quiaipfe

facic naturam : quid ipfe condidic ,quid dc

noftra

LrBER PRIMVS. l^

noftra cupltlirate acceflir,difcernit. fcit fc

ranohominipiaeceptumdedi/Tcnclanguo-

rem incurreret; dixiile in Paradyfo, hoc

manduca, &:hoc noH. Non audiuitfanus

medici pracccptum , vt non caderet j audiac

vei aegrotus vt furgat.

Quifquisergoes,6Chri{liane,quifani- ^^^ »«

taccm ladtas, & te vulneratum ruilie ditli- luc. hom.

mulas5quiintegiirategaudcs,&teaegrotum *^« samau

fuilTe nonmeres , qui ce deftitutura lacuifle

nonrefpicis, federeduminEcclefiagloria-

risj amaCHRiSTVM qui te a praedonihus

hberauit, diUge Dominum qui re proftra-

tum iacentemque erexit. Dllige ,inquam,

Dominumquitein EcclefiaEftabulum,per

{emetipfum,inuexitjquiredori ftabulario

commcndauit \ qui duos denarios , hoc eft,

legcm& Euangelium in cruditionem cuamcrogaripra2cepit.DiHge,inquam,Dominum

qui tibi diciziEccefanus w.Dominusenim ca^

ramcuam falutem habet, qui propter te in

fieculura venic, &i te a nefandis lacronibu»

liberauic.

IV,

J©. G E M I T V S»

XHie humilitatem meam et lahorem meum , et iimitte

umterjA lAuia, nua ! '^Jal. z ^ . ^

LlBER PRIMVS. pL

" I V-

Vidc hiimilitacem meam, & labo-

remmeum; & dimictc vniuerfa

delidla mea. Pfalm. 24.

ASpkis.beu f^uusJnoJiris nequetangere curif}

Ajpkis, & credi vis ttbi, mequod ames}

Vutilis tgnaro cantetur fabuU yulgo-,

Sentitamicorum vulncra, qmfquis amat,

Ajpicif &pateris-yneque cura ejl vUa luuandi;

Verus amorpromptam non ita tardat opem*

Jjpice, quam turptfubigar damnatalabore,

Ajpkey cui tandejn coUapramanda iugo*

Siforet ingenua faltem labor indolc dtguus,

Nec nimis abie^d vilius artis opus.

Multa meos cafus magnorum exsmpla leuarentj

Et faceret propTtam,fors aUcna , leuem.

SApe Vucumproauos, Rsgef^j nouerca cofgif

Augujlas operi forsadhiberemanus:

Trotaafrenantemfeptempluis oftia Nili,

Si( orasmiferam , Rsx Mentlae, fttpem.

Dextra Sjracofij fceptris affueta Ttranni

Sicferulas ,pueris fceptra verenda ^tultt,

fleda exempla quidejamen haud dtuendapudon,

(2^on etenim miferisfuntfuafataprobro)

Aft mea non lacrjmis , fed dtgnapudore ruina f/f,

Qudrotofermlesfpontefubaita, molas,

Qualisabinfida Sampfon detonfus amic^,

Ctmitwdignoif hoftemanuma^»

AtquC

31 G E M I T V s*

Mquevttnamfamulas tanttim damnamadaruiExplerem ingenuafordtda penfa manu:

Turpibtu at feruum vitrjsaddicerepe^us,

Bxulif afpeYm mancipijj^ lugo eji.

Ahpudet\&{durAi(is noua qua mtht caufa ruhorit)

Ipfameutn damnans execror aiithor opus.

Vix hene ptrtdftm eji^rurfumg^ reuoluttur errory

Crefctt& attextii ncxa catcna malis.

Scilicettlla manet pleHendasvltio noxas,

Admijfum (equiturcidpafecunda fcelus.'

O quam fdpe meo fenft h&c dtfcrtmina damnol

Nec tamen e^ldamm mensreuocatametu.

J^empe trahor vario fiudia tn diuerfa duelloy

Vt ratis amhtgius tampda fa^a Notis,

'Et trahit hinc ( vitij qudena comtfc^) volttptas}

Quiqj fuhit vitmmy retrahit tndedolor^

SAptus lila tamen redit e certamtne vicirix,

Apdtm vitiofit Itcct ilU comes.

Sic hahet alterncsvirttis , vitium^ triumphos^

Et metis dterno vertitnr orhe , lahor.

Tufuperhdc etiamloris fermhhm tnfta^,

Addis& in poenas verhera dura measy

Tcena^ ciim culp&ftt cidpa,fectmdaperaii£

Stipplicijs poenasadijcis vfquenouas.

tiempe Ixmius non eft modofahtdagjrus^

Vin^afed atirm^ vertor in orbe moU.

Ajpicis h£cdurmnofiro ne^tangerefatoi

Jjpice^ &inp«ena4mitior€jiomeaf*

ViiJc

LlBSK PRIMVS» If

Vidchumilitatemme;im, &:labo-

rcm meum ; & dimitte vaiucrfa

delifta mea, Ffdm. 2^.

1N quantam mbulatmem diuem 1 m quosfiu- Mach. t^

iiustr$ftrtid , in qua nunc fum \qui mundus

tram & dleSlus inpottftat^mealnunc verbrmi-

nifcor tnalorum qu£ feci,

Vide humilitatem mtam , att^nde dcicctio- ?r1*^"'

. ^ . . iriaiin. 24«nemmhrmuatis vncx.

Contraiiecas culp^fada eft hominipon- Gt<tg.cAp,

duspanjcj vt corruptioni fucEmalclibec "ig^"^*feruiat, quibene feruusdeincorruptionis

libcrtaic gaudebat.

N«»c etenimmmi ctiit caro , ««wf^ viciftim Narianz»

Menscarnemfiquitur. Vni^x^tz-^

i^am^ bonucupiensy facit idumen ipfa quododit\ Umitati.

SerHitiumlachrymifperfequitur^graue.^^^

Quarauis[enim]quirpiam locuplcs (it& chryfoft.

generofus , eft tamen interabiedos abie- ^o^- »'j^

di(fimus,cum apeccato vincitur,quemad- cot,t« +modumenim fiRex quifpiam baibarorum

feruusfiat, omnlumeftmiferrimuSjficqui

in peccato viuit. Barbarum namque pecca-

tum eft,animamenJmfubTyrannidem re-

digici nihilcnim tam praeter rationem eftj

quam peccatum j vnde ait Propheta , Homocum in honoreejfet , non intellexity comparatuseft

wmmtumftpHmibw,

C Sani

54 G I M I T Y si

©«g.hora. Sanc fi intelligamus fpiritualiter , quae fit

is.inca^. ^ayptiorum feruitusiaenofcimuSjquiafer-«7. Gcncf. .^'^5p - 1- j /1 ' L

uire i£gyptijs,no aliudelt,quam obnoxiumneri cai nalibus vitijS,in quod vtique vnura-

quemqucnonextiinfecus illata neceflitas

cogitjfedfegnities animi&libidoacvolu-

ptas corporis iubegit,cui fe animus per con-

cordiam fubdit. Denique& Saluator de li-

bcrtate &fcruiture in Euangeliodifrereny,

ita loquitur: Omnis,inquity qMipeccatferuuseil

ficcati.

Horn. ?. Sicuter2;oi£gyptus f itaterrena prouin-

mcsp.is. cia) fi.ijsIfrael,domusdiciturferuitutis,ad^° * comparationcm ludca; & Icrufalem (

quae

eis domus cfficitut libcrtatisj ita ad compa-

rationem coeleftis Hicrufalem Cquaevtita

dicam; mater eftlibertatis) totushicmun-

dus ,& omnia quae in hoc mundo funt , do-

museft feruitutis.

Quid ergo mirum fi mundus multa vapu-

^^^de^vct' lat?Ieruuseft,fciensvoIuntatem Dominifui

bis Domi- &faciens digna plagisjnon ergo recuiet va-"'* pulare multis , quoniam fi non vult audirc

prasccptorem iniafte,iuftepatietur vltorem;

vel non murmuret contra caftigatorem,

cum videat fe piagis dignum , vt mifcricor-

diam mereatur.

Pfou«z<f.flagellum equOy& cmusafim^&vlrgaittdor"

V. 3 . fo imprudentium,

lein.Bfgone bcfti«fumus nos? beftisprorfijs.

HomQ

L I B £ R P RIM VS* ^S

Uomncum in honoreeffet.nonmnUexityComfara' fcrm.j. fu-

tus eft mmentis infipientthm.\Vaf7n ^

Afinini quiJam & belliales motus legem iuum.

Gonciariam liabent.Gum ieiunare confentis

vrgcrgulic illeccbra;ciim vigilareproponis,

romnolentiapremit;^a/fi/^citfW«5 hutcafino}

Eadcmpeccatores fpiritualiterferemus, Bcm.rerm.

quas[Sampion |carnalitcradnoftrameru^ccnf

ditionem exprefTa,ruftinuir. Ita enim nobis*

vtilli hoftis illudet, & vertendu molis velut Pauiin»

afinos depurabir. Vnde nos Dominus (^nesclxetj^m,

collumnolbum,nonrubditumiugoChri-

fti 6ignwm izchmui afinariamola) admonec

per Prophetam : nolitefieri ficut equus & mu-

lus , quibus non efi intelleitus. Homo enim , vr

alibidicit idem Prophcta,«o« inteiligenshono"

re?n fuutn, comparatur iumentis&fimiliseffici-

tur. Qupd in Rege Babylonio videmuseui-*

denter expletum , qui ftolidatis impias ^vecordis liipetbias poenam , (enfu bominis

exutus in belluino hoc corde fuftinuit. Ete-

nimhomoin errore pofitus &!niuftitiarc-

lapius,iuftevt SampfonrapientiiEpariter&

gratiae virture defertus, caecitate punitur&

molas quia dignusefto/>gref«wm.ma,quifc-

me[ipfumluminerationisorbauerit,&infi-

militudincbeiluarum,corporis feruus,ab-

iccerit.Conftdera huiufmodi morralium vi-^

tam , & tota tibi fpecies iumenti molentis oc-

currat.Vt ilie pannis oculos corporis fic iftc

C 2 fordi-

56 G t M I T V S.

fordibus vit« fuae oculos menris obfutus,

pcr errorcs (uoium (euruum,quaii circ^am'

bages molarHm laboriofa mi{er ftatione ver-

fatuijvfui fuo vacuus.laboriodis alieno. Stac

inviapeccatorum compedirus vinculiscu-

piditatum ruarum , & ipfc fibi carcercft ob*

fefTus tenebris ertoris fui, & confcientiae

fcjualore concrctus in ('emetip(*o piftrini er-

gafiulumi^zinw:^ (axum coraisrui pertinacii

iniquiratisinciuiatum (^uaCimolam verfat,ta.'

rinam holbbns fuis.de coi rupta animae fuac

fruge,conficiens i quia (icuc fcfiptumeft;

peccatordeanmiafuacumt. Ita quipeccatum

operaturdemola virseiiiae , hoftiletriticum

raolitvt Zabulum pa(cat, cuipanis eftani-

ma,quseiibifamcscft.

ojig.traa Sunt autcm 6c molarum differentU, vt Cint

capi»,*"*qujedam earm humanse, aiiac atinaricE. Et

hinnana quidcm eft illa de qua fcriptum

eft: Dud epunt molentes ad vnam molam , yna af-

fumetur^ altera rdmquetur.

Ambr.in Difcutiamus crgo quse molant, quid mo-C.17.LUC. [aiit quiduepiltnnum fit: &fortaflemun-

dus ifte piftrinum eft,& quodin eo humani

corporis forma referatur , in quo anima no-

ftravelut quodam carcereincluditur, pa-

nem (1 conhdar boni, operaturacQcleftem*

Inhocergo piftrino animaobnoxiadclictis

triticum molendo madefad:um &:'grauihu-

morccorruptum, npn poteft inierioraab

cxtc-

^ L I B E R P R I M V S. 57

extcrioribiis feparare, <5cide6 rcJinquicur,

Quia eius (imilago difplicuir..

Afinmx duum^moU non irrationabilitcr fl'^^^^dici poteft grauiffiinum homuiis raalum> cap. i.

quod iemperdeoffum trahit.

Nam quid per tmUm afinariam , nifi adlio ^^^'^^terrena(ignatur,quacdLimcollamcntis per 26. ia c«p.

ftuha dclideria cunftringit, hanci» UbQrts ^*^^^'

(ircuitum mmh,Molendinum cnim labor eft huius Cs- Auguft.

i. ict.107.deCUll 5 temp.

Etmolendinum puto di^tum niundum Auguft. ia

iftum , quia rora quadam tcmporum volui-^'^*^"" '*•

tur,& amatoresiuosconttrit.

Teftatur Sampfon Allophylis captus,qui Gfcgor. 7;

poftquamoculosperdiditj^fiiwo/^wdeputa-l^^^ap.tf»

tuscft', quianimirum mahgnifpirituspoft-iob.

quam tentationum ftimuiis inrus aciem

contcmplationiscfFodiuntjforas/wfirfMirww

Uhorum mittunt,

Et quare in molendino^qaiz inifto mundo Auguft. In

verfmtur : vbi mokndtnum intelhgitur,quia ^^*^' ^^^'

fic nrtitur mundus tftt , quo modo moU,

Quare in moUndmo? quia dcfundli in fae- in Pfalm,

culo,(;irc«i/ttrcrum temporalium.tamquam '^*

molA detinentuf.

- Et trahcbat me poft fc , tn circuttu , de vi- Aug.foIU

"tioin vitium.&delutoinlutum. ,

loq.c»^»

Vnde benequoqueperPfalmiftamdici- Grcg.Ub.

tur, Dmmm, fomiUosvtrotam. vtrotapo-^^*"*'^^^

C 5 numuc

G E k I T V s.

f- in cap. nuntur quippe iniqui, quia in circultu

»4»

Ctcg.lib.

2. moi. c*

4.in1. c.

lob*

Bexnard.

hom. 8 1«

in C911.

mtftydum ca quae ante funt negligunt, &c ea

quae defercnda funt fcquttntur, ex pofterio-

rlbus eleuantur,& in anterioribus cadunt.

HinceftcniniquodperPralmiftamdici-

tur:i« circuitu iwpijambulant;quia dum intc-

rioranon appctunt, in exteriorum laborc

fatigantur^

Miferego homo! quismeliberabitl ca-

lumnia huius pudenda: fernitutis ? mifer fed

liber,hbcr quia homo, mifer quia feruus,&

pro feruitute quidem mifeiabilis , fedpro

voluntateinexcufabilis. Voluntasenim eft

quae fe,cum effet hbera, feruam fecit pccca-

ti,peccato a(Ientiendo,quia qui facit pccca'^

tumferuus eftpeccati.

V*

4* G I M I T Y $•

Mementa, ^ucefo^ ^tu)d iicut lutumjcccris me ,

et rnyukiercm reiuces me ! •fel. jo . -

LlllR. PRtMVS. J^

V.

Mcmento, quacfo, quod ficut lutum

feccrisme, &inpuluercmrcdu-ccsmc. lob. 10.

ER^he cttlttuum idtn ndta obltuia regnis?

Quis Ganymeddo mtfcuit tUa fcjpbo?

Qtttdfactt immemoresad noUranegotiA Diuos?

Uthaas Superi fortehihiflis aquas ?

Ohlitaesnualttx , autvisoblitavideriy

Cum dubitoiproprium quakcreari^ opm,

Si nefciSi refiram;Jifcis , curfingere pergis?

Me Tua de lutea dextera fecit bumo,

Qudrii vhi ? toto locus eH notipmus orhe

:

Primus vbipatereftconditut^ hortucerat.

fonsvhHe riguis argentensexilit herhis,

Quadrupltctj^fuas fiumme findit aquas.

Scirt luhet tempus ? mtnimopoft tempore^falfas

Cum maris aggeribus terracoegttaquas.

Addo, {

quod hi^oriAfacit , hacquoqueparte, pro^

Vunueo rubuit Dadalaglebafolo. [banda)

Hinc trihus es modicam dtgitis admenfw arenamy

Trtmac^ majfa mei corporis iUa futt.

l^uprtmis erit his nataltbm exitus impar,

Nil nift pulfiis eram, nil mfipuluis tro.

Sicfaherargillam famijs dum repperif agrif,

Aidtficat faciis poculafi^a U^to^

C 5 frm'

41 G B M I T V S.

fmcipto, terufegmenta ligonibus vrgety

Inde leui madidam flumine moUit humum-,

Denique materiempernix rota verfat in orhemy

Amphoraq^ odmots, nafcitur arte manus\

IJafcitur, at medta vix amphora vixsrit hora,

Frangitur ^in^fuam fra6ta recurrit humum,

llaud magefitma mea fundamina condtta vita,

Et leuU extremos fintet vmbra dies,

Cur igitur , veluti fuga non fatis tncitet annos,

Prtcipites glomerat mohtle tempus equos ?

Sponte,mm puluis , nimis heu cito,lpontefattfcit,

Bt mea , non vUo , vitapremenre fugit!

Si mihi, ftu vttrea concreutt Olympua ab vndL

Cdite crj^allo membra gelataforentl

Aut quales memorantyCale^ia lumtna.fieUaSy

Quasfuus e liquidis condidtt author aquis

:

Autforet Angeltca mtmus ^ftnecorpore , vitdty

Elifiis qualm mentthus effe feruml

Sperarem Angelicis dqualia facula lufiris ,

Caleftesq^annos . fideriof^ dtes.

Scddata fquammigera magefortia cerporatttrmd

Quampeperit viridi Dorii aquofapatrt»

Quin ettam volucres cunii meltoribus orta ,

Plumea queis nitidd membra dediftisaqua.

O vtinam rigidis mthiftent adamantthus artuf^

Aut durent neruosfirma metaUa meosl

Veltces Scjt htd fato meibre forores,

Tama quibtisfuJuofinxitabm manus,

Cui^ fuit folo corpus penetrahile talo,

AErea nam reliquum lamina corft0 erat: -

Sed

LlBER PRIMVS. 45

Sed qmddgojamno^^mei cunahuUlinn ?

Aut queror efragtlt corpora ficfa lutof

iJon bene vafa fuofaciunt conuicia fabrOy

Nec fiberipfefuum iure refutat epus.

Memento,qu£foyqt{})djict{tlHtiimfeceri5

me , d^ in ^ultierem reduces me,

lob. 10.

SVKGE,&defcende indomumfigiiliy&ihi 4i/-Hicremi«

dtei verba mea. Et difcendi tn domtimfiguli^&^^*

icceipfefaciebatopus fuperrotam , dtppattim efi

^vas^quodipfefactibateliito,manibus fuis : conuer-

fufj^ fecit illud vas alrerum^ficut plactierat inocU'

lis etus , vtfaceret. &fa^um efi verbum Domini

ad medicens : Numqutd\ficut figulus ifiejwnpote-

rovobis facere , domtts ifrael , ait Dominus ? Ecce

ficut lutum in manufiguUfic vos^in manu mea.

VolensPropheta, Dei oftcnderepoten-Hugo

tiam & hominis fragilitatem , comparat^^^^jJJI

Deum figulo & hominem luto;quodni-cum,

hil poteft aduerfus Deum , ficut nec lutum

aduerfus fjgului vndeRom.9.dicitur;««w-

quid potefifigmentum ei qtiifefinxit, dicere, Quid

pie fectfitfic? & Ifaisc 45. VA.qui coiraduttficiori

fuo^teftadefamiis terra. 'Sumqutd dicttlutumfi'

gulofuo, Quidfacis) & Ifaiar 6^.EtnuncDomine

Fater nofiertu es -^nosverolutum -^ & fiifornofter

TH, &opcra manuum tuarum omnes nos. igitur in

domum

44 G E M I T V s.

domum figuli defcendcrc. eft confidcrarc

fragilicatem carnisruas. Corporaautemno-ftra dicunrur vafa , quia coniincnt liquo-

rcm (iue thefaurum pretiofiflimum, rcilicct

fpiriium ad imaginem Dei creatum.i Rom =

4. Habemm thefturum 'tjlum tn vafis ficlUibm.

Deusautemeftfigulus. Hocauicm vas,rc-

^ediciair fupcrrotam j velpropter corpo-

ris inftabilitatem 5 vel quiaidem cft princi-

pium&finis ibidem, fccundum illudGc-

nclis 3 . De tcrra es,& in terram thts."

Greslib. Vt lutumcrgo homo faduscftj quia dc

^lin «p. ^*"^^ ^^ ^^ conditioncm fumptus. Quodso. lob, fand:usvirbcnepieratiiudicisobijcir,cum

poftidans dicir : Memento qudfi> , qifodficut tU'

tamfeceris meAcCi aperrc dicar:Infirmitatcm

carnis confidcia,& reatum iniquitatis laxa.

Vbiaptequoque morseius carnisadiungi-

tur,cum protinus fub mfenVLv.&inpuluerem

dedttces me. Ac (i patenter poftulet , dicens:

Memenco qnxfo , quod per carncm a tcrra

venio , & pereiusintcritumad tcrram ten-

do.

«rcg ibid. H^<^ autem quac dc exteriori homine ^i"

<ap.37. ximus,ctiim interioriquemadmodum pof-

fintcongruere, libct vtbreuiterreplicando

monftremus. Mmentoqu£f}y quhd ficut lutum

fecerii me. Sicut lutum quippe homo nofter

interior cxiftit : quia Sandi Spiritus gratia

tcrrenae mcnti infunditur,vt ad inteUedumfui

LlBER PRIMVS. 4r

fuiconditoris erigatur ; humana namquccoghatio, quaepcccari fui fterilitace aruit,

pcr vim Sandii Spiritus , quafi irrigaca tcrra,

vmdcCcit. Sed faepejdum pr^ecepris fuperni

doni virtntibus, nne intcnuptionc vtimur,

ad priiiatam fiduciamjvfu continuJEprorpc-

ritatis eleuAmur: vndefirplerumquc, vc

idem qui rubleuauccat, parumper fpiritus

dcferat,quatenus ipfum (ibi homines often-

dat. Quod fandtus vir protinus exprimic,

cum fubiungit , & inpuluercm deducesme,

Quia , cum per fubtracf^ionem fpiritus

mcnsahquantulumintentationcdelcritur»

quafiabhumorc priftino ,terraficcatur, vc

infirmicatem fuam dcrehdlus rcndat,& (inc

tnfuftone fupernae giatiae ,'quantum homoaruiCjagnofcat.-quiapte quo:|uereduciad

puluercmdicitur, quia dimiftus fibi,cuius-

iibet aura tentarionis rapcatur.

Hocergo (ficuc di^num crat ) perpcn- Rupertu*

dcnreshommeslancti, pulchiaplalmatain inGcm»gloriam& honorem prnsparata,huncipfum,

Creatorcm, fuum plaftcnjfeipfos autem lu-

tumappcllaucrunt-,eleganriconfe{lione,la-

crymosadeclamarione ; Etnunc DmineAn'quir Ifatas, Tapater no^er es& nos lutumy&fi"

&0T nofieTy&opera manuumnoUrarum, omnes

iW5.EcadHieremiam loquitur idem plaftcs

nofterDeus. 'Sunquidficutfigulmifie, nonpote-

70 vobU facere , dotnm ifra^l ? esce ficut lutummmanH

4<? G E X£ 1 T V S.

ftjanu figtili , ita vosy inmam mea > domus IfraeU

Oftenderat enim illi figiilum facientcm

opus fuum (uper roram : Etdi(^ipatumeft , in-

quit, vas qtwd ipfe factehat e luto manibm fuis^

conuerfuf^ fait tllud, vas alterum, ficut placuerat

in oculii etus , vt fdceret. Hinc idem qui fupra

dicir Ifaias: Vacjuicontradicttfictori fuo , tefta

defamiiiterra. Hxc & il lis iimilia fciensille

luriipeiitus coelefbs Paulus ait: Ohomo ta

quis es qui rejpondeas Deo ? Nunquidpoteftfigmen-

tum dtcereetqui fe finxitt,0^are mefecifttftc.^A^t

mnquidnon babetpote>tatemfi,gulus \facere deeo-

dem lutOy aliudquidcm vas in honoremyaltttdverd

in contumeltam ?

Maenum reuerehtiredocumentum, ma-Rupertus ^^ • • • o •

lib. I. in gnum oc congruum taciturnitatis oc conti-

Iciemiam netislingua^inftrumecum. Deusplaftesno*"^' *^'

ftereft, nosautemlutum.Moncthocvehc-

mentiincrepatione Apoftolusvas eIc6tio-

nis,placitumque qterni iiguli opus, monet,

inquam, nos, «?c mittit huc, vr cum Prophc-

taifto , prxfens diuina; poteftatisexemplar

videamus.Ciim enim abiedionem fratrum

fuorum lllaelitarum congenmiiretj Quider-^

gOyinquitJicemti^^Nunquidtniquita^ apud Detimt

abftt nimirumvt hiEcdiccret,ipfequoquc

mente huniiH*, iniftoPropheta,de(cendcr

ratin domum iiguh, & viderat quod do-

muslfracl lutum eilet,sequc vtomnecoe-

num gentium j 6»: quia non pro debito^fed

pro

LlBE*. PRIMVS. 47

pro Coli gimsLDm Hgulus ommum , fumpfic

Abraham5CUiTic(IetlutumChal(iaicum,&

cx illoj&cxfcminisciusmaila lutca,fecic

qusvoluitvafa mifcricordis, vafa honons&grati« Quidamplius illidebebat,quam

vniuedolucogcncris AdsB ? hocille fapiens

dc liumihs,& ideo vere fapicns, quia humi-

hs, viderac & huiniHicr fcntiebarj quia nonpropter fig di incrtiam , fed propter incom-

prehcnribilem luftitiam, rebeilc lutumin

manucius difTipatum fuerar. Porro vt ad

fpcdandam fimilitudinem figuli rcuerta-

mucdicamusnunc qpandofigulusille co-

gnouit figmentum noftrum, fufcipiendo

puluercm noftrum , tunc ipfe faciebat opus

c luto manibus uiis fupcr rotam adhibitis

digitis fuis , id eft , donis Spirirus Sandi , vc

perfedlaiam in plenirudioe temporis vafa,

thefauros fufcipcrcnt mifericordias &ho-noris. Sed aufum eft infelix lurum bla-

fphcmare figuli fui digitos. Quid igitur?

Nimirum figulo iuftiflime digitos fuosfo-

liscontrahentc , & cum tota manu ferien-

ic , diflipatum eft vas , diffipatione vali-

di.

Nura quaeram igiturquis fecit me? Tu auj. fo-

Dominc fecifti me, finc quo fadura eft ni-®^*^"*-

hil , tufa<5lor mei, egoopus tuum. Gra-

tias tibi ago Domine Deus meus, per qucmviuocgo, 6cpci:quemoraniaviaunt,quo-

niam

^

4S G B M l T V S.

niam fecifti mc.Gratias tibi plarmatormci^

quia manus tuac fcccrunt mc& plafmauc-

runt mc.

Attg. 80- Nouifti figmcntum noftrum figulus no-liioq» ftcr,'& omnes quafi lutum in manu tua.

Aug^ubs. Nempe figmentum fragilius, quam vafa

dcc.u.cap. qujeilla rotationc finguntur.

RupertusIgitur quia fic voluit ,& fic fapicntk di-

1 b.2« c. 21, €l:auit, vnum dc quo caeteri propagarentur,Mi Gcn# fopmauit homincm de limo terrac. dc limo,

inquam terras.Manifeftum cft hoc,quia fc-

cundum corpus,homo tcrra eft.T^rr^^nim,

inquit Dommus , e5, &^n tmam ibit,

Auguftfii"Nouitjquid fcccrir,qiiomodo iapfum fitj

fiiL.oi. quomodo reficiendum fit^quomodoadop-

tandum fit, quomodo ditandum fit. Eccc

fiidti lumus delimo.Primus homo de tcrra,

terrenus jfecundiii homo dc ccslo ^coeU-

dis,

Ambr. in Nofcc tamcn tcipfum homo: tuflcanfma^faim. ui.

tJicitur in Caniicis Caticorum: 'Sicognouem

tefortnofa mmuUcfibus. Cognofce tc anima

quianon de terra , non de lutoes , quiain-

fuffl.iuit in te Deus animam vinentem. At*

tendciibi,vtlcxdicit.iibi,idcft,AnimaJtii^:

/a^cuiaria cc & mundana non teneant j tcr-

reftria non mofcntur 3 ad ilium tota inten«

tioncfcftina, cx cuius infpiratione confi-

ftis.

^bx, Coguofce t« snima , quiajwjn dsC tcrrS,

noa

LlBIR PRIMVS. 49

noti delutoeSjquiainfufflauicin tcDeujs,& ibid.oa»

fccit cc iQ animam viuentem.Opus magnifi- **

cum eft homo, Dei infpiiatione formatum.

DiCcc homo , vbigrandis , vbi preciofus fis,

vilem deterra demonftrac, fed gloriofum

yircus facit , fidcs rarum , imago pretiofum.

An quicquam tam pretiofam, quam imagoDei cft?

D v^.

5<^ G E M I T V S.

TeccoM. QuUJaaam tihijO cusios Ifinmmm':

/?ar me contritrium tihi /

L I B E R P R I M V S.' 5j

V L

Peccaui; quidfliciam tibi 6 cuftos

hominum^quarepofuiftimecon-

trariumcibi? lob, 7.

ET imat& i}jem:plenofcelus orefatendum ejl,

Culpa meaefi nullo dignapatrocmo,

Vccc2i\i\,fateor^ necqu^ malicnmmafect^

Vllofucari pojfecolore, puto.

}^€C mihi dedecoris metus eft , fnque curapudoris^

?uhlicaf{agitiisdehitapoena 7neis,

Ecce mantu vltrb fupplextibtporrtgo vi^las^

Ou£ mihtftt.tav nmpma luenda rogo.

Quid tibi vis faciam ? vistrudainpectusimnfeSt

Aut cladtfiatuam moefia trophiza meA;

Vis tua centenis cumulari altarta libis}

Autpia fumofis tura micarefods}

Aut meusipfetuasmauis y cruor imhuat araSy

H^fiia criminihus fuhftituenda ineis^

Ah.foret tUa me& vix par quoque vi^ima noxdi\

^am^ meo eft omnis criminepcena minor.

2^on tanien eftf^uas tantus tihi fcruor tn iras,

Quas itmre cruorfclus & ara qusant:

SApc tuus parti fuperat£ mucropepercit ,

Er conferuato nomen ah hofte tu lit.

2^onfimt ingcnium tantos tihi furgere mottiSy

Quantispro mmto culpapiandaforet,

D 2 O bonc

51 G E M I T V S.

O bone terrfgenum cuftos , tutela^ mundt

Vuhlicafujpmdi tot cni vota falusl

£n tuafe medtackmentta monftrat inira,

Quaq^ manugUdios hac quoc^ tcndis opem,

Sipaterts (quamtm funimo mea caufapatroni

Eloquto.melior nuUius effe queat)

Tauca tamenpro me.velpro te:(quod magisoptein)

N« tua fors etiamfit mala caufajoquar^

isonnego^ peccaui j communis at hic fuit error:

Damnahe communis crminis vna luam}

Cum ruerent alij , malequo fuus impettis illos

Imptility infiamfn4s Bacche Venu&j^ tuas?

Dextrafmimfdiien, quamuis vibrata, remtfit^

Tenfaj^ progladio lenis oliua fuit,

Curmihi perpetuo comraadu^naredueUo,

Ceu gladiatvrego , tuq^ laniftafores?

Nonfatis efty culpam faffas tihi tenderepalmas,

Criminibuf(^j iramprommiiffi tuam?

(^id}quod& cgrcgij dederim ttbt muneris anfam\

Materieslaudis, dum mea culpa , tUA eH.

Na nifi peccairem, quid ra cocedere pofTes?

Cleraentis nomeu, non habituiuseras.

Feccaui

L I B E R P M M V S. yj

Teccani : quidfaciam tibi o cujfos honti^

num y quare fofuijti me contrarium

tihi ? lob. 7.

FAmofa Iu(f}a&rotius ore Ecclefi« pcr Ropmu»

oibem cclcbrata, qua homocumDeo i^cap"^/

ludkatus eft.

Sicutenim funt quGedam armaDci, in ong. in

quibus efTc dicuurlorica luftitiae&gladius hom. «.

SpirituSj&rcufuraFideijitaetiamfuntarma

diaboli, quibus indufus homopeccator. Acontrarijsigitur intelligamus contraria,&

ftatuamus duos mditcs armatos 5 vnum mi-

litemDei, alrc-um militem Dtaboh. Et fi

quidem miles Dei habcr loricam iuftitias,fi-

ne dubio milcs diabo!i contrariam huic

gerir iniuftitias loricam. Et fi miles Deiin

gaieacorufcat falutis, ccontrariopeccator

CquieftmilesdiaboHJgalea perditionisin-

dutus eft. Ita ergo eft gladius quidam Spi-

ritus San6ti , m his qui militant Deo eft au-

tem 6^gladius maligni , in hisquimilitant

pcccato, quem gladium nunc cuaginare di-

cunturpeccatores.

Quis eftgladius peccatoris, nifi contra- ^^^'^^^

rius gladio Spiiitus San(5ti ?

Quomodo autem putandi funt peccato- orig.hom.

rcs euanjgare gladium ? dum lam inapuden-

D 5 ter>

54 G E M I T V s^

terj&abfque vHo verecundiae veIam(j^to

iniquitates fuas perpetrant , nec erubefcunc

aut reuerentur,nec ramquam in vagina ne-

quitiam fuam recondunt& contegunt , fed

fupeibo &c elato fpiritu , velut gladium

quemdam denudant.

Ambr, in Cum agno pugnauerunt qui Ecclefiami/.Apoc. Deiperfecutifunt.

jj^j^^Haec piigna ccepta efl: a principio mundi

Cafd. in in Cain&Abel.

loc"'^^'^ bT^^tend^itltmpiui^aduerfus Deummanumfuam,

13, &contra ommpotentem roboratusefl.

Sunt namque nonnulli , qui etfi qua ali-

hun? lo-^^^^ri<io agere contra Omnipotentis Dd iu-

cum» dicium nituntur , ipfa impoffibilitate ex-

plendaevoluntacisfuae fra6li,adfemetipfos

refpiciunt; atque ad eum,quem contemnc^

re voluerant, conuercuntur;& qui difcede-

re longe poterant , (i quod velieni? implere

valuilfent , per hoc aliquando faluantur,

quia qaod voluetunt implere nequierunr,

vnde ad fe redu6ti , cuius fint conditionis,

afpiciunt, 6cplangant fe contraria veritati

voluifle.

. ... Sic Saulum Ecclefiam profequentcmAug. lib. _

, , n •

21. cont. Deiis de coelo vocauit, proitrauit,ti\mquamfauftum percudif.

^* ^°' Nam qui omnia noftra moderatur, ac

Earii. difpenfatDeus,nobispermaliti^viamince-

yFa^^Vr. dentibu^ occurrit, offendicula obijdens,

quae

L I B E R P R I M V S. ^^

quae nos a peccato remorentur , & abar-

ceant.• Sed &nonnulli funt, qui hocquodper-

^J^^^^l^l^

uerse contraDeumappetunt, iufto Deiiu-

dicio implere nequius permittfitur , & cum

eos malitia accendit, potentia roborat.tan-

toiam femetipfosin errore cognoiccrc ne-

queunt, quanto in rebus affluentibus extra

fe femper per potentiam trahuntur;de quo-

rum intenrione dicitur : Tetendtt aduerfm

^eum manumfuam, & contra Omnipotentem ro-

horattis eft,

[^Sed^contra Deum pugnare non eji faciVe. Ecclcf.

lu [igitur anima mea'J ne exMtnestibi im- ^-^^*^^^

punefuturum, quodcontraDeumpugnaretenta- cy.

ueris.•

lobjCuius rei eratia,dimicaret,nefciebat; ^^^^Y^°^'

^. ' P .' ^ ', ^ ' hom.4.dc

nelciebat quoniam eigymnahum^palaeltra paticntia

erat propofitajfcrmonem ad iudicem vertit, ^°^'

animaeque oculum ad alta dirigit , non bla-

fphemans fcd orans cum lacrymis j Vtqutd

m pofutfii contrarium tibi}

Tunc autem fibi contrarium Deus homi- ®^^S- i"

r \ i. T^ j cap.7- lob*Dcmpoluit, cum homo Deum peccando i.g.c. 2».

derehquit. luftus vero conditor huncfibi

contrarium pofuic , quia inimicum ex ela-

tionedeputauit.

Et ecce fatetur [ lob ] malum quod/ecir, <^"S- '^^^^

fcdbonum, quod Deo inrecompenfatio- ub.kc.ii.*

ne debeat ofFerre , non inuenif, quia ad ab- ^ ^**

D 4 lucndam

5$ G E M I T V S.

liiendam culpam quaElibet humanse adio*,nisvirtusinfirmacft,ni(ihancmirericordia

parentis foueat. Cur [ ergo ] quafi contra-"

rium tibi hominem defpicis , qui ccrtus

fcio,quia perirc ipfum , quem defpiccre ccc-

deris , non \is ?

Aug. ma» Peccaui peccatum grande, & multorum«uai.fap. fumrnihiconfcius delidorum; necficde-

fpcro , quoniam vbi abundauerunt deUda,fupcrabundauit & gratia.

Bcrm fcr. Mifer ego homo ? quis rac liberabit i ca-

lumnia huiuspudends feruitqtisfmifer (ed

libcr,hber quia fimilis Dco,mifer quia con-

irarius Deo. O cuftos hominum , quarc mepofuifticontrariumtibi.^ pofiiifti ciimnon

prohibuiftf: Alioquin ipfe mc pofui ,& fa-

dtus fum mihimet grauis, luftiffime quidem

vt hoftis tuus , fit hoftis mcusj& qui tibi re-

pugnat, repugnet & mihijcgo qui tibi,mihi

ipficomrariusfum.

*3

9umCsin?.

VI r.

G E M I T V S.

Cur Jactem tuam dhfcoTuUs et arhvtrans

me mxmictan tuwn ^oi . tj.

LjBER PRlMVS. 59

V I I,

Curfaciemtuamabfcondis.&nrbi-trarismeini/r.icumtuumf /tf^ 15.

E^go meus tanu caufam tihi puhuit ir£

Qui condonandm leniter error erat ?

Credideram toniostantumte fingere vultuSy

Nec nifi compofttis os fimulare minit.

Scilicetvtflentigenitrix negat vheranatOy

Sed negat , vt lacrjmis fdpius tUa petat,

Aut cjualispuerofiigiens negat ofcula nutrix ,

Ofcula . qu£ toties, dumfugit ille, dedit^

Sic ego te ficios rehar mihi ducere vultus,

Vt^- magisfequerer^ fingere veUefugam,

Atgerttur video , dicto res ferta htUo,

Falfa 5 nec, vt rehar larua.fed ira fuit.

Auerttfg^ oculos , dedignarif^ videriy

Fax voliiti numquam conciliandaforet.

Itfugis , vt vifo fugit eminus hoHisah hofie,

Autquemfubnineodente lacefitt Aper.

Seu timeaf^oculisvifusfaxiffere no^ris

Occulis oppoftta lumina cauta manu.

Quoprecorhanctanto merui pro crimine poenam,

Vt vcliit indignans ora videnda neges}

An quiapeccaui , vultu fruftraris amantem}

Ah ! vultu numquam qui mihi torum erat.

Aut mea ne magicas iaculentur lumina flammaSt

Sibtletaut mfiro Regulus ore^ times}

AntC"

6o G B M I T V S.

Anteuent tutis Cyrceos vijtbus orbes ,

Vthratamq^ oculo pelle noceme necem.

Donec enim verfo me dedignahere vultUy

Te , dolor , irato viuere , waior erit.

l^uUius alte/mfaciunt mihi llimina heUum,

Luminihm pojfum Pboehe careretuis:

Vulchra tuos oculos contemnere Cynthia poffum,

Qujpafcunt reliquas igm nitente faces ,

Attamen ahfque tuis oculis , mea vita , meum cor

ViuerCy non aliter quam fine corde , queo.

Cenje igitur reltquas quihns ohruor anxia cura,

Si tam dura oculii poena carere tuis?

O qt4antolS quanto mihigrandim hoc tormentuejl,

Te quodamem mea lux^me tame haud redamesl

CurfAcieni tuam ahfcondis^ (fr Arhitra-

ris meinimicum tuum ? lo b. 1 5

.

Aagvfoii- (r*\^^^^ faciem tuam aucrtis , gaudiumJoq.cap. I. V^meumper quodgaudeo.<* vbi esabf-

condirus, pulccr,qucm dcfidero f odorem

tuum haurio,viuo hc gaudeo; te autcm nonvideo; vocem tuam audio & reuiuifco ; fed

curfaciem tuam ahfcondiffhith dicisjNe}/? vide-

httme homo& viuet. Eia Domine, moriar, vt

tc vidcam;vidcam, vthicmoriar. Nolo vi-

uere, volo mori; diffolui cupio , &efle cumCHRisTOimoridefidcrovtvideam C«ri^STYMiviucrcrcnuojvtviuacum Christo.

Lumen

LlBER PRIMVS. 6l

• Lumn perfspe tuenti

,

Naziawu

J^umlnu aterm , nubes denMima y fefe J**"•"/*

Vrotmui tmutt medtam, fe^ abdidit tngfns

Vulgor ,& ardentem fixit mihi corde doloron,

Vt mtht tampropius pofitofepr£pete curfu

Eripuit , capitjjfugam. Cur ifiud ? Amari

An quod a me femper cupiat , cupidd,^ requiri?

Namque ita moris habent homines quoque.

Si quis enim offrndcric fcruulorum , Ambr.

aucrtereabeo vultus folcmus. Si apudho- ^p^^ 5*

.

mmcshocgraue dicitur, quanro magis a- '

pudDeum? widcs cnim quod faciemluam

Deusa Cain muncribusauertic.Idco Dauid.

orat vt flagelleturporius quam pro^ctatur k

jacu D«.Ide6iuftus ait: Vultumtuum Domirte

requiram, grandc ergo fupphcium , proijci a

facie Dd. Proie(5lus cft Adam de Pafadyfo;

nequeiramerico , ipfeenimanrej^^^/fi?»^<:-

rat afacit Dei. Exiuit dc Cain a facie Dci,quia

putauit Dcum efle fallendum , vt crimen

negaret. Quomodo proi|ciat Dcus afacic

lua,audi dicentem : ToUtte lUum in tenebras eX"

teriores.

Igiturqux Anfmafcmela Dcodidicitin Bcm.fer.

intimis fuis Dei praefenria fufpirare , & qua- ^^^"^

rerefaciem einsftmpir , tahs anima , nefcio , anvel ipfamgehenna adcempus cxperTrlhor-

tibihui p<Enaliufve ducat , quam poftfpiri-

tuahs lludij huius , guftatam fcmel fuauita-

tem ^ exire denu6 ad illeccbras , vel pocius

moicftias

^l G E M I T V S.

moleftias carnis: audienim hominem ex-

pertum quaeloquitur:Bp»«5 w,inqnit,D(?wi-

ne Jperanttbus inte^anlma qumnti te, audi&alium fimilem ImiciTibidixitcormeun^exqtti'

jmit tefacies mea.faciem tuam^Domine reqmram.

Ab hoc bono,(i quis auertere fani^Jiam illam

animamconaretur,puto , haud (ecusacce-*

pilTet, quam fi de Paiadyfo , &c ab ipfo in*

troitu gloriaCsConfpiceret deturbari.

... . EftenimrCHRisTvslfuIeoraecernusani-

tfaim. 43« morum, quemideo Patex mihtui rerras, vt

eius illuminati vultu, aeterna & coeleftia

fperarepoftimus, qui ante terrena caligine

tcnebamur inclufi.

Amlr in Defiftc ferGO animalhominis habere pec-rralm,ii8. o • j 1 • r • • • r

cata , & videbis raciem meamj qui cnuTj fa-

ciem meamvidet, debetefte line peccato*

Efto Angelus, hoc eft diuini minifter impe-

rijjobfequeremandatisDomini: cum fueris

Angelus, videbis FaciemDomini.ipfeDo-

minus lEsvsait : Beati mundo corde , ipfitnim

Deum videbunt : aduertis quid a te exigatur vt

videas Deum.^ Emunda igitur cor tuum.

Ambr. in [Sed]auertere a nobis Deum faciem fuampraim.43. putamus, quandofumusin aHquibus affli-

diotiibus conftituti.

Bcrn. in Ne timeas, 6 Sponfa, ne defperes,ne exi-

fui». ftimes te contemni , fi paulifper ribiiubtra*

hir Sponfusfaciem fuam. Omniaiftacoo-

peiancur tibiin bonum , 6c de aeceffu& ve-

celfa

L I B E R P R I M V S. ^3

cefTu lucriim acquitis.Tibi vcnit, tibi &rc-cedir j venit ad conrolationcqi , rcccdit adcautelam.

O bonaabfconlio, quae efficiturperfc- B.AnW-

6bio/Gloriamea,Deusmeus,abrcondis the- cap.s,

faurum tuum, vt incites cupidum j recondis

margaricam , vt augeas qdacrentibus amo-remidiffers dare, vt doceas petere; diffimu-

las audire petentem , vt facias perfeueran-

tem. quodplane indicat illa flebilis, quac

tuum in fepulchro natum CnRiSTVM,inter

mortuos, quxrebat vmum , durantibusad-

huc tenebrisjquam accenderas vt qusrerer,

fed quaerenti d ifparebas vt pcrfeueraret;per-

feuerauic rpcrans,& fpeiauitpcr(euerans; &quia in fpc pcrfeucrauit , viderc te mcruit.

Bcatavifio & plena exultario.

PIacare,obfecro , dc miferere mei ,8cnon AHg.mc(U

duertasfaciem tuamame,(\m pro me redimcn-^^^''**

do non auertifttfaciem tuamab incrcfantthus&conjpuentibiumte.

VIIL

«4 G E M I X V

Qm dahit capiti meo a^tum ct ocuUs meis

J^ontem Ucrymarum i Jfterem..

^. .

1 I « e R ? R I M V 5. ^S

VIII.

Quis dabit capiti meo aquam, &c

ocuhsmeis fontemlacrymarum^&: plorabo die ac nofte?

Hiere?n. g,

QVis miht det , liquldas caput hoc nrUtur in

vnd.is ,

Totq^ fluat guttis , quotfietit ante, comis?

Trontepatetcainpus quemftebilis imber tnundet^

Ripanec, vtftudm exjpatienttir , obeft.

O mea, fifuhito, duo ftuminay lumina fianti

Sat capiet geminas alueus aptus aquas,

lUe meis totus lacrjmis nonfufficit itnbery

Perpetue ftentis , qui rigatorafenis,

Capta nec Andromache^ qua lumina proluit vnda^

lUa meis lacrjmis vndafateffe potefi,

Kec tua, lefiide^ lacrjmati balnea le^i ,

Balnea no^urnis humida femper aquis,

l^ec quibus esfohtus mumapafcere , guttat

Nocle ydie^j tuusqua tibi panistrant:

lUa nec iUumesplorahilium lacrjmarum

Qnampluit m Domini Magdala moeifa pedes:

l<iec{tibiy quigeminis inarauerat humida fulcis

Lumina) fonsmcefia , Pefre perennis aqua,

Sed tuayNikj veltm feptemplksftumina rtuo,

Cum vagus ifiacQs ohruis amnis agros,

n Aut

f

6S G E M l T V ^i

Aut qualis madtdum cum mergitAquui:lus annumlTotaj^ in bybsrnas aftra liquantur aquas\

Autpottiis trepidas qualis rutt imber in vrbes,

Omntacumpluuio dau^ra reclufaloui,

Culmtna^& turtes& acuta cacumina^caute^,

Et nemora,& montes , nil nifi pontus erant.

Hosoculis voueamgrauidis mihicurrerenimbos^

Et caput hoc , totusfiat vt Oceanus^

Aut faltm ingmtnostabefcerelumma rtuof,

Terpetu(fve meas amne nataregenas, ,

Necftccari oculos , mfi cumfiupor ohfittit illis,

Vtniat vtlacrjmas vlttmagutta meas,

Tdices nimiHm.vitred.gens cdrula^ njmpha,

Membra qutbusflutdo ftmt liquefacla vitrol

Vo!J^palud(ifis mutata fonttbu^ artus,

Quas vetus efi quondamfamaprefejfa nurm,

Cur nithi non liqutdis fiiUant quoque bracbia rtuis,

Glauca^ mufcofisflu^uat vnda comis?

lUaegofum ,fontem qtm nonadmittor in vUum^

llla egofum fruHra qualiquorejfe velim,

O vtinaml cdaremvertar^nouus Acis.inamnem,

Qmy Galataa, taoflumenamore fuit,

AutaUquody jieri iubsatme Bibltda, l<Iumen,

Qtiodfieriiu^itBiblida yfontisaquam !

^«r 5 Acheloe,tua liceat mihi ludere formay

UercfiledeceptOy cum leuefltimenerasi

iSf(7M ego tunc , Acbelob] precaria corpora fonamy

Taurus.vtexutofluminisore , puter,

Et Itcet obfcurifuertm nifi nominis amniSy

Non egomenomm vilefuip,querar.

lugis

t I B E R P R I M V S.' Cf

tugis aqu£ largus taritum mihi fuppetat tmher,

CAtera ,facurum nomen honoris crtt.

Tum mea inexhaufios^ dducentlumma riuos^

Vmdiu vt dUtua de niue , voluitaquas,

Ver^fluent lacrjm&.veluti vagaflumina.vultum^

Tlumina tucefluent , flumtna no^e fluent.

Nec ntfiflere , meis oculis erit vUa voluptas,

Donecerum lacrjmis criminA merfa mek.

B i ^s

C% G E M I T V S.

;^uis dahit CApitimeo aquam , & oculU

V meisfontem lacrymarum, drflorabo

dieacno^e? Hiercm.9.

Hieromin Ql totus vcrtar infletum, &ncquaquamC.9. Hic- Ogutta-sfint lachrymarum, fed abundantia""^' fluminis,noniatis dignefleuero.

B<rn, fer. Qi^ dabit capiti meo aquamy& oculis meisfon*

x6. in tem lacrymaYum ? vt prieaeniam fletibus fle-

^ *" ' tum & ftridorem dentium, & manuum pe-

dumque dura vincula ; & podus catenarum'

prcmentium , ftringentium, vrentium , nec

confumentium.Heu me mater mea,vt quid

me genuifti filium doloris , filium amaritu-

dinis,indignationis &plorationis aetern3£l

Amb. inNefcit flere qui flenda committif,6<: cum

BfaU 118. fitipfe lacrymabilis, non habet culpac lacry-

mas fuse.

Greg4ib. ^xa fufpirans, apattc terram irriguam pe-

3*diai. c» tit,quia a creatOre noftro,cum magno defi-

liiftii.^*derio ', quaercnda eft laciymarum gratia.

Hincirriguumfuperiusaccipitanima,cum

fcfein lacrymis cceleftis Regni defiderio,

afflfgit : irriguum vero inferius accipit, cuminferni fupplicia flendo, pcrtimefcit»

Aue med, ^" quidem Rex glorias& omnium virtu-

i6ip. 35* tum magifter, docuifti nos verbo & exem-

plo, gemere ac flere , dicens : B(||ri qutlugettt^

quoniam ipfi confolabuntur, Tu flcuifti dcfun-

L I B £ R P R I M V S. ^9d:am amicum ,& lacrymatus cs valdc fuper

pcriruram ciuitate. Rogo te,bonc I e s v,pec

illas preciofiffimas lacrymas tuas,& per om-ncs miferationes ruas,da mihi gratiam lacry-

marumquam multum defiderat & appetit

anima raeajquia finc dono tuo,non poiTuni

habere eam.fed per Spiritum fandum tuumquidura corda peccatorum mollit , &adl

flctum compungir; da mihigratiam lacry-

marum, (icut dcdifti Patribus noftris , quo-

rumveibgiadebeo imitari,vt plangammeinomniviia mca, ficut ip(ife planxcrunc

noftcacdic. Damihi irriguumfuperius^

irriguum inferiuSjVty/wr mifnUcrjfmapanes dic

4C nocie. Da mihi, dulciflimc fonteirriguum

fonremquc perfpicuum,!n quo lauetur afli-

dueiftudiniquiiarumholocauftum.Dami-

higratiam iacryraarum bcncdicle & ama-

bilis Deus , praecipuc ex multa dulcedine a-

moris tui & commemoratione mifericor-

diarum tuarum. Tribuc pro bonitatc & pie-

tate tua , vt ifte calix tuus inebrians Z<. prae-

clarus fatiet fltim meam

.

Lactyma^fiquidcm funtpeccatidiluuium Ntilan.

& mundi piamentum.

Etflcuttorrens , diuerfaobftaculadiruit, Hugo

ficlacrymafeructis defiderij ,omniapecca-^^^^l^^

ta dilui tjomnia tormcnta contemnit,& cur- Hicr»

fum fuum ad Deum peragit,vfque dum per-

ucniat ad afpeftum Dei. Ecclefiaflicic.^j.

E 5 l^onnc

fO G E k I T V 5.

f. I*. ^onneUcrjmA vidud ad maxtUam defcendunt}vcif. ip.

ji maxiUa enim afcendunt, vfque ^d calum.

Aug. mcd» Peicute Domine, percuce, obfecro hanc

^p. 37- duriflimammercmmcam, pia&validacu-

jTpidecliledioHisruas, 3caltiusadintimape-

nerrapotenti virtute; Sc Cicdecapitefneoeduc

aquam immenfam^ dy deoculis meis verumfontem

lachrymarum iugitcr manantem cxlnimioaf-

fedi^jdcfideriQ vifionis pulchiitndinis tuas:

vtlugeamdieacnodc, nullamin praefenti

virarecipiens confolationem.

Aug. mcd. ^^ vnihi, quaefbj lacrymas cx toto afFcducap.s(j. internas, quypeccarorem mcorum poffint

foluere vincula, & cceiefliiucunditate reiii-

per repleant animam meam. Venit mihi ia

nientemalterius muheris deuotio mira,qu^

inr^pulcro iacentem,pr$ amore quaerebat,

quae recedentibus difcipulis de fcpulcro

non recedebat , quia fedebat ibi triftis ac

masrens. Si ergo ita fleuit,&: in flctu perfeuc- •

rauit muHcr, quaeviuentem cum mortuis

quasrebat,quiE ce manu fidd tangebat;qua-

modo me plangere c^in plandtu perfiilere

4cbetanima, quae te redemptorcm fuumiam ccelo praefidentem , dc vbique regnan-

tem corde credir,ore confitetur?Quomodo

crgogemere&fleredebettalis anima, qu<e

^etoto corde diligit, teque tocodeflderio

viderc ^oncupifcit^

IX.

7^ G li M I T V S.

Dolorcs tnfcrni cJrctmUederunt mej prdPCCU -

^auenmt me laquei mcrtts 'Pfil- t^- _

L IB E R P R I M V S, 75

IX,

Dolores inferni circumdederunc

me, prseoccupaueruntmelaquei

mortis. Pfalm, 17.

ERgo iterum A[lAon allqiiii tiouafahulafiet,

Infeitx canihus prada voranda fuii}

In,mhh7iens nemorumjiudijsiuuemlihus arfit^

Et peritjiudijs mens proptecapta fuis,

Me^^fuit , ancipitssvenatu pellere curas ;

Nt?» tameninfjluis ^pulchra Dianajuis.

Sjlua mthi rapidts non efi latrata molofis ,

Lujira nec injefia foUicitata cane.

N^c iuga Tajgeti neque Mdnala territa cornu,

Kecfuluus volucri cufpide firatus aper.

Nec mea Parthentjs cricumdata retia fjluis ,

^cc meditataferucaliidalinadolos,

'^umquam ego velpedicas^venabula^tda,velarcus,

VUave Spartana Virginisarma tuli,

O vtinam mens ifia mihi , DiBjnna ,fuijfet i

Non ego nuncpr&dA cingerer arte meiz.

Heuquihusimprudsm fiudijs mihi torpuit£tasl

Ouinpotiiisy nemorum crura notata ruhisf

Curqudifita tuis mihi pramia y Bacch^, trapetis?

Aut agitata tuis pr^da , Cupido, iugis f

N(?« tantumpharetram neque tantum tela CupidQ,

Cautafed , vtfaHiSyfila^ P^^g^^ l^^^^'

£ 5 Fampineos

74 G E M 1 T V s.

Tamplneos Untum mqucconcutis Euie thjrfosy

Sunt quoque^ queis capias ehria crura , doli,

Cumfur^it DaltU Sampfon male tonfrn ab vlnis^

Vin^a PhtliWjao brachia fune tultt,

Cum iacet ignotoNoe fuperatus Idccho,

Compedefucciduos (Iringis lacche pedes.

Idalis^ecce^fuiiiammequoque ca^ibm ambity

gudtotiesvotispmlit^petita meis,

Jlei mihi , quot circtwjpedicarum ind/tgme cingorl

Seu fera venantum prapete fepta globo.,.

Scilicet illa fuitjpe^lriferalis iifiago,

Antonio \ celft vertice vifa iugi:

Cum patuere^ oculi colle5ta fub vnius iftum

Omnia , qua mundodtdita regna iacent\

Omnta^ ceuparua teUufc^ ^pf^l^^f^ tabella ,

FiMa^Jiant minimo corpora tota vitro:

Cmnia^ hdc in^ensobfepferat vndique rete ,

MuUa^^ furttuis ifamina jbarfa viis.

'gutique fuasfraudes^fenfitjua vincula quifqu^y

^ic caput , illepedes vin^tu, &ilk manus»

Sic fua deceptum laquearat quem^ voluptas

VtvtfcoUolidd decipinntur aues.

Ahlfua nexilibus te$dtt mprs vndique tramis

Uetia , arachnao caUidiora dol$.

Vt^ fedet nigro venater araneus antro,

infidianspennis^ftridula mtifca , tuisi

Senfit vbi motk trepidare , cubilia, tela,

Mmicaty & trepidam raptat tn antra firam:

Aut qualis viridi latet arbore calMus auceps ,

Vmnifedi meditans vimladolofa gregu

jintgt^

LiBEa PRiMvs. 75r

Iwigcros abdit vicino gramine valloSy

Spargit& innttido plurima granafolo,

Et circum inclufasfecrsta crate volucresy

Qu£J^ canantvtn^dt cowpede^ponitaues.

JU, filtu, & cantu ileuis iUcforaminebuxi-^

Hafoci.is \prsidam , decipttille fuam.

Venamum haud aliter fcelerum comitata corona

Impiicat tnfidiis mors fua quemque fuis,

Quicj^fuperlaqueos ntfus darecorpora faltu ,

Hcu mifer , injiygiaspracipitaturaqua^l

Dolorei

76 G E M I T V\S.

Volores inferni circumdederut me, prd-

cccupauerunt meUquei mortis^ Pl". 17.

ECce DomineDeus meus,mundus totus

P^^""5 ^^ concupifcentiarum laqueis,

iiicq.c.12. quosparauenintpedibus meis,&: quis cfFu-

giethoslaqueos? .

Vetiattone ceperut me quafi aue mmtci meigratis,

?hxlTl'. ^"'S ^^^^ ^^^ defccndit ex alto , vel quae

Ambr. de in altum fe extollere non poteft, frequcnter

»01115 cs.sutlaqueiscupitur,autvifco fallirur,autqui-

bufcumqueirrctitur infidijs ; ficqUoque&:

anima noftra. Laqueus,in aurojvifcusin ar-

gentojnexusjinpradiojclauuseilinamore.

Dum aurum pctimus , ftrangulamur ', dumargcntum quaerimus,in vifco eius K^remus-,

dum prasdium inuadimuSj alligamur.Quin

etiam mulierisdccus,dum tentat, aftringit*

Scd qui funt vcnatores ifti ? venatorcs

ferm.3 fu- vtique pcfTimi &nequiflimi, callitlifrmii

paig^iha. &crudeiiflimi. Vcnatores qui cornu non

i«T«rw. lonant vt audianrurjcd lagittant m occulcis

immacuiatum.IpfiRe6toresfunttenebraru

harum,aftuti(Timi verfutia& malitia diabo-

licae fraudis ; ita vt, (icut eft ante venatorem

bcftiajiic ad eorum eomparationem fit qui-

libcraftutiflimus hominum.

Bonauent» Oanimafragilis ad rcfiftendum,facilis adcap. i. fc* cadendum , difficilisadfurgendumlquali»liioq»

j^j. -i^^-yj aduerfarij laqucos cuadere poteris,

qucm

L I B E R P R I "M V S. 77

qucm tantis fubtilicatibus pracdituagnofcis.'

Intellige quia in medio loqueorumam- O"g-^ora«

bulas,6ciubtus machinastranfeas immine-

tes. OmniaretibusplenafuntjDiabolusla-

queo cuntf^a compleuit.

Ecce tctendit ante pcdcs noftros laqueos i^o^ca! iV,

infinitos, &c omnesvias noftras varijsinir

pleuitdccipulis, ad capiendasanimas no-

ftras,& quis efTugictPlaqueos pofuit in diui-

tijS,laqueos pofuitin paupcrtacc,laqucos

tctcnditin cibo , in potu , in voluptatc , ia

fomno,&invigiliajlaqueospofuicmverbo,

&in opere,&: in omni via noftra.

Jbfcondita efimterrapedkAem,& deciputail' i^^.!fol.c*.

husfuperfemitam.ln tcrra pedica abfcondicur <s«in c. i8.

ciim culpa fubterrcnis commodisocculta- ^® *

tur ^ iniraicus quippc infidians oftendit hu-

man^mejitjin terrenoluero>quidappetat»

&occuItatpeccatilaqueum, vteius anima

fl:ringat,quatenus videat quid eft quod con-

cupifcerc valeac , & tamen nequaquam vi-

deat in quo culpx laqueo pedem ponat. Ec

tuncab antiquo hofte fuperfemitamdeci-

pula ponitur, quando in acfbione huius mu-di , quam mens appetit , peccati laqueus pa-

ratur jquse videlicet non facile deciperct , il

-videri potuilTetjfic quippe dccipula ponitur,

vtdumefca oftenditur, nequaquam ipfaa

tranfeunte videatur. Saepe crgoproponun-

turanimo cum culpa honorcs,diuiti^,falus,

&vita

J% G E M I T V S.

5c vita temporalis, quae mens infirma , dumquafi efcam videt ,& decipulam non vider,

per efcam quam vidensappctic , in eulpa

conftiingitur , quse non videtur.

Bafil.de Et quemadmodum peruerfi quidam Sc

harendo^iit)doli homineSjquoru lludium eft & pio-

c^bus lac- p^fitum ex aliorum bonisditefcere,(eam ta-cularibus.

j^gj^ potentiam non habent^ &aperta vio^

lentia vtatur) viasmddioseobfiderefolentj

&{ilocum aliquemcireaillasaurconualli-

bus profundis interruprnm , aut dumorumdeniitate obfcurum viderint, inillum (efc

abduntjSc huiufmodi velamento,viatorum

circumquaque. confpcdum, ne prxuidcan-

tur,amoIiti,exinopinoillosadoriuncurj nc

quifquameorum laqueos periculofos vidc*

re prius queat,quam in illos incidatrira ScSn,^

tan infenfusnobisj&antiquus lf6ftis,mun-

danarum obledtationum vmbris feie in(i-

miasCquaepericulofas cirea vitae huius viam,

latronem occulcre folen t,&: latibula pr^be-

rcinfidiatorijinde improuifosnobis perdi-

tionis laqueos fubfternit. Oportet itaque

nos animi oculos perpetuo vigiles circum-

quaque diducere , & quidquid iucundmnapparet, mox fufpedurft habere , &praEter-

currere; nec aliquam illi cogitationem ap-

plicare , etiamiiaurum copiosc propofiruni

videarur, & idoneum quod a volentibus

tollatur , cciamfi quafeumque delicias terra

proferat

L r B E R. p R I M y s.' 7^

proferat ,& precio/a tabernaeula oftcntet:

etiamfichoreas,comefrationcs,ebrietates,5c

mcfasconcentuum modulatione iucundas

videamusjetiarali ofFcratur venuftas corpo*

rum.Sub his namque omnibus itaiucundis,

iatcbras habet communis nofterhoftis,ex-

pcdtans num per obiedorum fpedacula il-

ledti , rehdla Regia via , ad ipllus aliquando

infidiasiplivltro dechnemus.Et plutimum

fane timendum eft,ne quo pa<^o illis incaa-

tc accuiretcs,& oblecftationem illafn,quani

vfurpantibus ofFerunt,nihil habere pcricuH

putantcs, primo ftatim guftu, doloseabdi-

tum hamum voremus,atque illo poftea(no-

limus, velimus /ligati, adterribileslatronis

latebras Mortem, fcilicet,per huiufmodi iile-

Gcbtas imprudcnter 'trahamur.

AttoUe fo homol animam tuam ne eam AmSr;lib Ae hi%2

jlliciatcfca laqueorum» Voluptatcs faeculi, nomortis

efc2 quaedam funt, & Cquod peius eft) efcae cap. tf,

malorum,efcaB tentationum.Dum volupta-

temquaeris, laqueosincurris. Oculusenimmerctricis laqueus amatoriseft-joculus ergo

mcrctricis , cft laqucus. Laqueuscftetiani

fermo mcrctricis, qui obdulcatad tempus,

fau ces tuas,&: poftea exafperat eas amaritu-

dine confcicntix peccatricis. Laqucus eft

aliena poftcflio plena amoenitatis. Om-nc iter iftius vitse plena<n laqueorum eft^

Vnde iuftus dicit : In vii^1>^ qui mhul^hm.

%0 G E M I T V S.

ham i ahfconderunt laqueos mihi.

ibld, Quotiesinimicuscordinoftroconatnrin-

{ererc, quo nos reflcdat a fanclitatis prppo^

iito& pijsvotisjQuotics corporeosinflam-

niat ardorcsfQu.oties occurfare facit oculos

mcretiicios,quibus caftum fuftentet afFcdlu

vtimprouiroamorisfpiculoferiatimparatijf

Quoties inferitanimotuo verbuiniquum,

&:cogirarionescordisabrconditas?Hisani*

ma.quce cupit euoIare,deponitur.Sed tu ob*

!ud:arequa(ibonusmiles Chkisti Iesv.

ibid. Et quid de extrancis laqucis loquar f ho*

ftis nobis laquei funt caucndi in hoc ipfo

corpore noftro,iaquei circumfufi nobisfunc

i^uos dcbemusvitare.

Ambr. Honorumgratia/ublimitaspoteftatum,

4.Lucx.*^*epularum fuauitas, forma merctricis, la-

queuseftDiaboli.

^mbr. dc Ergo non laqueis nos credamus , & rcti-

iiscap?r'"busijsquae decipiunt& illudunti lionfe*

quamur illecebrofa & fedu(5i:orla.

Aug. in Sedtantum valet animipraefumptio , vt

&:coram ipfis mufcipuia fit, &incidant in

eam-jobfcurcntur oculi corum ne videant.

Aug.foii- Sed tu Domine libera nos de laqueo ve*loq.c, i<y« nant!nm,& a verbo afpero,vt confireamur

tibi, diccntes: BenedUtm Dommtu.qulnondedit

nostKcaptionemdentihmeorum: Animatwjlrafi''

iut pitjfer ereptaefl

de laqueo venantium , laquetii

contntw eft, & msltherati fumm,X.

ol G E M I T V Si

Non mtres in iuduutm cwnjcruo tuo, ftia nm

iust^icahitttr in conf^ectutufimnis viutHs ! '^al. ^a^.

L I B f R P R I M V S. §5

Non incrcs in iudicium cum feruo

tud, Pfalm. 142. .

QVod Domino dectts ejl tnm arcepre feruum^

Palmaij^ qua [ertii^ iiire vadantis Hertimf

ttfertiilts hero verttt vicloria probro ,

Etreusojfer.f^ feruus herilisahit.

Credi mthi.piidoreii.meiumttbttexere rixas^

lurgia nec tecum conuenit ejfe mihi.

Nc?n egofittn , tantdt cui fitfidttciapugn£,

Non ego mauries Itttbus apta tuist

'^empe ttits fcribi vts bella foren[ia fafiis,

Aut meayfortijtiam vtncere, cauffa potefii

Cuius eritfelix adeo factmdia lingUA.

OuA Jperareftbt tanta trop£aqueat}

luridici nuUa ih itavox exerctfa rixis,

Quo tua debilior cauffa , loqttente, cadat,

Ueu nimisatifteram dijpenfts cognitor vrnami

Nec tuus infiecli fe rigor tlleftnitl

Sat tua nota quidem gemino clementia mundoy

Blandaq^& in pcenasefi

tibilenta manus:

Mne^laj^ cum fiatuts , trtfii ttbi maror in ore e^^

Tamq^ rei damno , qnam reiis ipfe , doles.

Tarq^ttbidoloreftdecrtminefumerepcenam^

Ac fua de plexo crimtne pcena reo eft.

Jsecfibidecretam velit vUus demere mtiltam,

Arbiter vtproprij crtmimsjpfe foret.

Atlictt ingenuas habeant hu carrmna laiidesy

ludicij cupiam punclafubire tui :

S4 G E M I T V s.

N4;w quamtiis miferu bormes^ venidiq^ paratus,

Attamen infontes iurefeuerns agU\

tt ttpi tam iujlapendet lanx vtraque lihra ,

tarftt vt ex aquo gratia , par^ rigor.

"i^ecfinis affc^m , captiuaj^ pedora duci ,

iiecfuhigunt animum lenia verba tuum.

'^cc.ficaufdu i vox incantaucrit auresy

Tacimda wtnimum diluatarte nefas»

Verdidtt hic caffv. facundia, Suada^ viresy

Etfikt hoc omnis gratia muta loco,

tsec precey nec precio-y necfraude^ ntc arte,necafik$

Profiiiit hoc vnquam vendita caufaforo.

Quisfei ct in trepidus tam dure ludtce htes, )

Auttanthn mpautdm pareat ante Deum'i

IsonegofifAui vocerimeroutitaMartis^

Lura tui mttuamfepta , Gradiue,fori.

Ncc trcptdm ( licet ipfa decenicitet hafia viroru)

Nemea^centenoiudice , cduffa labet,

Nec tua, (caufarumfcopulos) tnfamia,Caft,

Pulpita ,fi iubet Prator , iniqua querar.

Nec 'RhadamantAi. verearfuhfellia rixa ,

Scamna^^ Dytld htigiofafnis.

NeCy qtiibus tnclufastenet arbiterAEam vmhrai,

Infernis duhitem iurafuhireplagis,

Qmltbetin caput hoc dictetfuffragia iudex,

Etferat imites qudthet vrna notas:

Caufarum mihi tot lingua efiinflata troptufp

Seputet vtnull^ederepoffeforo^

Vnim at timuit folummodo ludicis vrna?Tf,

ludicis& tefiis qui vicefiltts agtt.

LlBER PRIMVS. 8y

Q^iiufcmel vtftua fententia Uta tahtUa efi,

Sec prece, nec lacrymis, trifie retra^atopus,

O durutn, fatale reis , mifertf^ trthunaU

Quo ludex rigido tam grauis ore fedetl

Dtcitur attonitis & terna Itice fupinis

Htinc oculis 4gath.m extimuijfe diem.

Vtq^fihinoxd Vaulus non confctiu ejfet,

Hoc tamenefi veritusiudice fiarenocens.

Qui^fuiSalomon dccttfimusaudijt dui,

Menspura efi ,quemquam dicerepojfe , negat,

Ouinfacerhacetiam trepidtisformidtne PfalteSy

ludtce te, tutus quis reus, inquity eritt

Quij^ totaduerfustultt£quo pcclore cafus^

Vtxforeclara fatis fjdera\ lohtisait,

Sitrepidant igittir , tanto cenfore ^columna,

Qupdfiabunt tahuU, Itgna cadtica, pedt?

Si^j tremuntpMJbmtante cacumine cedri^

Quafife parl^^mfi fjlua tenehit humumf

Irtgtdus^ heu ! replgltmihi toto corporefanguiSy

Afpeclus qtiotieshu fuhit vrna meos.

Kow fectis ac visa cimi vtcltmaforte fecari,

Decipto refugit verhsretunfa captit.

Varceprecor , neque itu mihi dtc hac cognitor vrnk

Sancia Themis caufia qua cadat ipfa fua

.

Non intres in iudicium ctim feruo tuo.

Pfalm. 141.

NOq litigemiis ; nolotccuhaberccauf- ^^^- ^"

iarn ,vcegoproponaiuftitiammcam,

F 3 tu

%6 G E M I T V S.

Xpb. t4.

Ambr. in

Iiiilm.3<J.

^Pern.fcr.

8. fuper

Beatt qut

^mbr, in

Qxationib.

c.4.Mat»

iiQm,i4#

tu conuincasiniquitatem meamJndignumefttibi, cum feruo tuointrare iniudicium,

necquidem cumamicotuo. Noliergoin-

trare mccum in iudicium Dominc Deusnicus. Quamtumlibet reOiUs mihi videar,

producis tu de thefauro tuo rcgulam-, coap-

tasme adcam , &prauus inuenior; ne intres

iniudicium cum feruotuo: mifericordia indi-

gco, fugitiuus redeo, pacem quaero.

Blgnum ducif, fuper huiufcemodi aperire cculos

tuos, & adducere eum tecum in iudictum?

Vocatte.-iniudicium vcnies. Quidref-

ponfuruseseisquiniliiterumtibidonec^pe-

riflijideo S. D.mid iudiciumtcfugit , mife-

ricordiampofcit , dicens : & nemtresm iuii"

cium cumferuo tua. ^^Quid enim tam p|||H|um, quid tam

plenumanxieratis &:'^^HPenii{iiiTi:EfoIh-

citudinisexcogitaripoSff, qtiam iudican-

dum aftarc illi tam terrifico tribunaii , & iu-

certam adhuc expc<5^arc fub tam dilhifto

ludice (tmtm\2.xx\,liorrendum eji^ait Apofto-

ius , inctdire in manus Dei viuentis.

Ipfe eft autem teftis & ludcx , ludex 8c

teftis,qucm nulla confcientiapcccatrixef-

fugerepoteft. Omniaenim nuda&aperiafuntocidiseius.

Etftcut iUi , quiecarceribus educuntur,

vi¥a cum ipfis caccnis ad iudicium protra-

hunturj ftc qmnes anim^,cum hinc emigra-

uerint.

L I B E R r R I M V S. 87

uerint, varijspeccatorum catenisimplicitce

ad rerribiie illud ducentur tiibunal.

[Etecceego]iamiam praefentabor anteBcm.mcd.

diftticlum iudicem de opcribus meis ratio- ^*^' ^

jiemredditurus. Vacmihimiierocum vcne-

ric dies illa iudicij , & aperti fuerint libri >in

quibus omnes mei adus & cogitationes

Dominopraefentandse reeitabuntur. TuncdemilTo capire pr.x confufione malic con-

fcientiaeiniudicio, coram Domino, llabo

trcpidus& anxius jvrpote commemoransfcelerumcommi^rameorum. Tunc anima

inueniensoculosclaufos, &os5alio{q;cor-

porisfenfusper quosfolemus egrcdi.^de-

le(^ariinhisexterioribus,reuerreturadfe,&:

cadec fub (e: & quia amore mundi &c carnis

voluptate, Dei amorem dereliqucrat, derc-

linquetura Deomiferainhoratantaenecef-

(itatis,atquedemonibustradeturininferno

crucianda. [ Animamea] ingentihorrore

concutirur, &: multiphcibus cogiraiionurn

aeftibus agitatur,cum vrgenie folutione cat-

nis, ^ciubductise medioomnibus,(e&il-lum terminum coiiderat/ ui appropinquai;

& poft paululum hoc inuenit quodin per-

petuum mutari non poterit.

Neque enim tunc immerito cuiuflibetGreglib^

animaterretutj quandopoft pufillura hoc ^**'°"**^**^'

inuenitquod inaeternum mutare nonpof-

iic. Conlideramus quippe quod viam vitse

F 4 prse-

Gteg.cap.

lob.

S8 G E M I T V S.

prasfentis ncquaquam fine culpa tranfle

pbtuimus. Confideramus etiam , quianec

hoc quidem, fine aliquorcatu noftroeft,

quodlaudabilircrgcflimusjiiremotapieta-

tc iudicemur. Qiusenim noftrum vitam

praecedentium Patrumvaleat velfuperarc

velallcqui. Ettamen Dauid dicit , Nemtrei

in iudicium cum feruo tuo\quia non iufttficabitur

inconJpeUu tuoomvis viuens, Paulas ciim dice-

VQt ylslibil mibi confcius fum \ caute lubiunxit:

Sed non in bociujlificatusfum. loannes dicit: Si

dtxerimm, quia peccatum non habemus , ipfinos

fubducimus,& veritastn nobis noneft. lacobus

^nilnmuhu offendinm emnes, Quidcrgo fa-

cienr tabulae, fitremunc coluinnaD ? aut

quomodo virgulta immobiiia ftabunt , li

huius pauoris turbine etiam cedii qua-

tiuntur? Solutioni ergo carnis appropin-

quans nonnunquam terrorc vindi<^£eetiam

iufti animatuibatUr.

Quantalibet enim iuftitia polleant , ne-

quaquam (ibi ad innocennam vel eled:i fuf-

ficiunt, fiin iudicio diftiid:e requirantur:

fedhoc tuncad folarium fu.Tercptionis in-

ueniunt , quodnequaquam fe poffe fuffice-

re humiiirerfciunc.Subhumiliratisergore-

gmine, agladiofe.tantae animaduerfionis

^bfcondunr ,&quo terrorem venturi ludi-

cis praeftohntes continuo timore trcpidant,

ooindelinenteragitur vt paratiores fiant.

Noli

L I B E R P R I M V S. 8f

Noli, qiiaefo, pijdime Domine, fcribcre Aug. med.

aduerdim me amarituclines meas, vtintresin "P*3>'

iudiciutn cumferuo tuo,fed fecundim mulntudi'

nem mifer^tionu tuarum dde iniquitatemme^m,

V2mihimireio,cumvenerirdiesludicij,(3c

aperti fuerint libri conrcienriaium, ciim i^i-

cetur de me : ecce homo& cpera eiiis. quid in'

ciam tunc , Domine Oeus meus , cum cojli

reuelabunt iniquiratemmeam , & aduer-

fummeterra confLirget/^Eccenihil refpon-

dcrepotero,(cd demido capire,pric confu-

fione,coram te ftabotrcpidusiS^confufus.

Heu me miferum, quid diccm! clamabo ad

teDomine Deus meus, quare iacens confu-

mor} Piange animamca, licutvidua fuper

vitumpubeitatis fasei vlulamifera^cplora,

quoniam dimifit te (ponfus tuus ? Mifcrere,

nedefperem , fed tc fpirando rcfpirem;&

fi ego commifi vnde me damnare potes , tu

nonamififti vndc faluare foles, ncmemi-neris dulcillime Ies v, quce iuftitia:aduer-

fus peccatorem tuum,iedefto memorbe-nignitatis tuae adueifus cre.ituram tuam;

nememinens ire aduerfusreum, fcd mc-mor efto miferationis zux aduerfus mife^

rum , obliuifcere fuperbumprouocantcm,

& refpice mifemm inuocantcm.Qujd enim

cft 1e s vs niii Saluator?

F 5 XI. .

90 G E !m I T V S,

2T{m nu lemtraat tcm^esias a^ua, neq^ ahftrr-

heat me p^afunMent ! ^sal. SS

.

L IB E R P R I M V S. 91

^on rne demergar rempeftas aqnse,

\ neque abfoibearmeprofundum.P/alm. 6^.

ON//;/w wflahilis dnhijimonUanua Pontiy

Qiii totpellicthns carbafa ftllis aqtiiil

Ismjiefluii vttreisreflutf^ argemetisvndis^

Mentitnrcj^ tuiu dura metallu liquor.

KonPMnquam placidiis , tacitAJias morepaludis,

Nec ma^is vlla lacu fiagna modefia iacent.

Sj^pe t:bi borrificat Vix fummumfltictibtis ^quor,

Cum leuis extguoflringitur vnda Ncto.

Mobilibv.fcj^ falit ctrctim caua Itgna chorcis

Suhfilitmtj^ lcut vela petulca rate.

Qmnfinis Ara:is findi freta mollta rofirisy

Vtcj^ tibi canas tonfa flagellet aquas

:

2!<unc , velut e duro rtgeant tibi tergametallo^

Tot tereris remis, terra quotipfa rotis.

Et tua , m qua parte, fides fufljecia laboret,

Marmora perjpicuo pandts apmafinu:

Ceucrjsialltmo nequeat fraiis efft proftindo^

Aut lateat vitreo nullus in amne doliis.

Ecce vhi difcinctam ia?n non tenet anchorapuppem,

Aurag^ remigto pronafecundat iter;

Qunm cito defirto dtfccfiit Itttorepinus,

Et lam nulla domus.ntiHa videtur htinm'^

hnprouifa ratem medico circum &qtiore cingi^r^,

Kippotada laxis agmina miffacauis.

Nonfeciu acfdua feruus damnatus arena

Opprinntur ljbici> pr^da voranda feris.

Atit

^

91 G E M I T V S.

Autnemorum latebris deprenfusforte viator, g^

PrtzdonumfubitocingHurorbeUtm, -^tum fmgit tumidi4 prdifagum ftuMus <squor,

Venturo^ tremitdtfcolorvndametu :

Mox vbi decertant ftmul Africusfimul& Eurm,

Et '^otiis& Boreas incubuere falo •,

P.ndttur abruptusvaria in diuortia ponttu,

DiHrahit vtflu5tus quaque procella fuos,

Btpatet horrendo ^r&ceps Neptunus hiatu .

Uerfuruspelago circumeunte ratem,

Heu [gmnt hic tumido pendens trabs anxtafluHUy

Et perit , vndecimaft prior vnda venit.

Aut h&c , autfimilUfalis eji faUacis imagOy

Tam cito deplactdo fdua flt vnda maru

Sed mihi , menttto fimulata eft fabulaponto,

'Non ego de veftris , Tethj , querebar aquts,

'Nec mihi^de rapidis, qui torquent aquora,ventis,

Nfc mihi de regnis, A Eohy verba tuis.

'Bec mthi, de leuibtts.temerarteTjphi, carinis

Ire quibus Itquidum primm esaufus iter,

Apatrio numquam feluit mea Itttorapuppis^

Islec vidiviridesy l^umina falfa, Deos.

^ec ventos didici, neque ventis vela tetendiy

Quifacit hancartem, quam.facit ^arteluat,

Quem cecinipontm, meavita.fmiUtmapontoeft,

QuA^^ tulit puppis , illa ego ,puppis eram,

ABoltddt magno ftantescircum agmtne fratreSy

Sunt animi motm, gens violenta , mei.

liis ventis, hacnaue,psr h^cego CArula carrm^

Totfrnfihummisrehm imjfevices,

OfaU

LlBER PRIMVS. 9)

QfalUx mmttm mmdact vitafireno,

Qu<t nlgra de Uti^ fam cito regna facis ?

J^tdla deefi Venerum tibi copia , ?uilla leporum^

Omnta hlandittis , Utitijftj^ fiuunt.

Dumfurit intmamor^ venifcj^agitata Itbidoy

j:rtfie nilnl ^fraudemfraude tcgente ypatet,

Afi modo^ cthnftjgio vttiorim erumpere fiAclu ,

Hifj^antmum ventis ^prutffi luket s

Tunc vtdet , kettlquatofuertt mens hatijU profundo^

Ouojjgemtt^fcelerum quamgratie fentttonus,

Atquevttna!yt,ltqtiidis relagiqui mergitur vndis^

Exerit Oceano tenj^ qtiaterj^ captit \

Sic imofcelertm merfus femel £quore-mentem,

Stihmerfasfupnis tandetah amne manttsl

Sid veltitintetrumUpfus tullerishiatum,

Ouemftmul&putei tra^artiina tegtt\

Autgdtdas fra£io fiihijt qtd marmore cruffas,

tslequicqtiam ohfirttclo fiumine tentat tter:

^on altter, pronofcelerim qui vorticeraptus

Vix tuht afuperis , vniu & alter , opem.

Ajpicis, vt certem pttgnantihtis , vna , dtwbrn;

SeUamouenteNotOybelUniouentefalo^ [^da^

Ajpicis, vt caput hocprope mergat& Aufier& r«-

lamq^necaturas ducerecogar aquas^

Afpicii hanc anifnam gemtno fucctimberefato f

"Nectuafunt velisaflrafecunda meist

Ajpice nec rabido luclantem defere pontOy

Naufraganec medio lina reltnquefreto,

Tende manum potiiis mtferA , Palinurc , natantiy

itmmodtgttosfuhdivonatitUQ^.

Ison

Ang.foli- I I

94 G E M I T V S.

Non me deinergat temfefids aqUiZ^nequg

abforheat me^rofundum, PfaL 6^,

V A M diu mifer iad:abor in fludibus

mortalitatis mcq,elamans ad te,Domi-

ne, &: non audies/' Audi elamantem Dd-mine de bcc mart magno^Sc adduc me ad por-

tiim felicitatis asiernaE. Felices ,qui de peri-

cnlo maris humedudiM te Deum,portum tU"

ttfimurn peruenire meruerunr!o vcrefelices,

quide pf/^^oad/irf«5,dcexilio adpatriam,

de carcerc ad palatiumperueneruntjoptata

iam quiete beati / Infelices heu no$ miferi,

qui per marii huius magni ftu^ius^procellofafj^

voragmes nauim trahimus ignorantes an adportum falutis perucnire valcamusi

Aug. fo- Pater mifericordiarum,audi ciulatum pu-likqc.37.

pillityj^ &porrigcmanumtuamiOptimamadiutricem , vt retrahat me de profundis aqua-

rum^ &de lacu miferi£&delutoJ£Cis, ne perca

vidcnte mifericordia oculorum tuorum,af-;

picicnte clemcntia vifcerum tuorum , (cd

cuadaoi ad te, Dominum Dcum meum»chryfoft. Telagus enim longe lareque protenfumhoni,8 2» h(£CVtta'ydc quemadmodumin mari vniuerfopn atc 1.

^^^^^ diuelfi, alijs atque ahjs tempcftatibiis

comoucntur praccipue : velut JEgxum ven-

tisexafpcratur;Thyrrenu vero fretum pro-

pteranguftiasjCharybdis autem quaseflLi-'

byen verfus , proprer ftagna Syrtis & breuia

PontuSrf

L I B I R P H I M V S. 55

Pontiis magnitadineflu^lnum atqueimpe-

tu-, Hifpanicus Occanus,quiainums,caren-

tiaportuum dk: locorumignoiantiaincrica-

tus difficilis nauigancibqscfl:; fiminteralia

Pelagi pars, alijs de cauflis : (lc 6c in vita no-

ftratierividcmus.

Nduiuiu quoquc nomine vita hominUtran' Rupertus

/rrorwdefignaturrquemadmodum^vinlob: ^^^' smc-

Dies mei , mquit , trarjfemnt /tcut naues ^powa

fortantis,

Echuc,illucqucw^«r« noflrdnauisimpeU Gregjib.

1- • o n 1 /- ir j- • 9. mor. c»

litur , quia cc Paradyli ccilitudmem mcmi- 24. in c. j?

.

mmus,&cimporttinostentationHmflu^usQK car- ^^^'

ne toleramus.

Quod autem mare abruprius quam Cx- Ambr.

culumf tam infidum, tam mobile,tam pro- fib*.fup«

fundum,tam immundoium fpiricuum flati- tuang.

busprocellorum?^"^**

Quod a diuerfis peccatis & varijs tenta- chryfoft.

tionibus,vehuquibu(dam fladHbusxlluat, ^on^-JJ*

dequofciiptumlcgimus . llocnianmagnum

&Jpatiofum.

Nolitccrederc,nolitee(re{ecuri-, hcetinHieron.

modumftagni fu(uma:quor arrideac',licet cpift,i*ad

vixfummaiacentiselcmetifpiritutergacri-"'^^^^'

fpcntuij magnos hic campus montes habet.

Intus inclulum eft periculum , intus cft ho-

ftis.IniUoxftu, charybdis iuxurisfaluteni

rotat. Ibi oievirgineo,adperpetranda nau-

fragia fcyllafeu renidcns hbido blanditur.

Hic

9^ G E M I T V S,

Hicbaibariim littus, hic Diabolus pifata,

cum focijs portat vincula capiendis.

In fcoc mapno feculi huius diluuio , vbi

oiatiomb. circumtiantibus pfrocellis non mueniturfi-

da (latio , & locuseminentior vbi pes co-

lurab^aliquatcnus valeat requiefcere.

Magnam faciunt tempedatem muIHtu-

A^ick ^^"^s cupidirarum, quae^ elut m quodam

pofter. Iretocorpoiis nauigantem hincatque inde

VZ"^^^^^ perturbac, vt eubcrnatot fuiefle animusnon pollit.

Mens quippt humana , quot tentariones

n^^So/.c',pstitur, totilatibus mouecur, Hanc enini

23» in cap. plerurrque ira pciturbat; cum receditira,i3-iob.

iucceditineptalsritia; luxuriasftimulis vr-

geturi aElhi auaritiae longc lareque adam-bienda, qua^terrenafunt^rcndituraliquan-

do hanc luperbia eleuat,a1iquando vero in-

ordinatns timor in infimis deponit.

[E c cc Dom i n e ] Imcjmtates meAfnpergreffA

cap: j9** funtcaputmeum.&ficutonmgraue grauat^funt

fiiper we.dc nih tu Ccui proprmm cl\ mifereri

fempert>c parcere) dexteram tuagmaieftaris

fupponas, mcrgi cogor miferabiliterin pro-

fundum.

pfalm. 88. ^'^ dominaris potefiati maris , motm autem

ftu^uumeiits tu mitigas.

Magnuseftputeus,profunditasiniquira-

tfaUs."

tis humanac. Illuc quifque fi ceciderit in al-

cumcadet: metuendaiftares eft vehemen-tec

t I B E R P R I M V S. $f

tct.Si videris hominemfecideiniquiratemi

meifuseft inputeum. Quando auremilli

dixeris iniquitarcm ipfius , & dixerit : ver^

J)eccaui , fareor non fuper cum elaufir pu-

reus os fuum. Ciim autemvideriseum di-

cere.*Quid cnim mali i^ci ? fadus c(t defen- ,

forpeccarifiii j claufitfuper eum puteusos

fuum,qua eruaturnon habet.'

Spes humani generis , Christe, DeuS Aug. $oti.

de Deo,refiigiumnoft:rum &virtus, cuius ^oq.ca.ij.

lumcnalong^, intcr caliginofas nebulas,

fuper maris procellas, quali ftellae maris ra-

diusjoculos noftrosirradiat , vt dirigamur

ad ie,poirum. Guberna, Domine,nauimnoftram , rua dextcri , clauo crucis ruas , nc

pereamus in fludtibus , nenosdemergattempe*

slas aqudy neahforhedt nosprofundum ; led vnco

crucis rerrahe nos ab hoc pelago , ad re fofa-

men vnicum noftrum, quem a longe ('quad

ft:ellam matutinam, & iolem luftiti^) vix la* •

crymanribus ocuhs in lirrore cosleftis Pa-

iris,nosexfpeclanrem videmns.-cxaudinos

Demfalmis nojkr , jpesommum fimum tem, &tn mari longe. In inaf i turbulento vrrfr»mur}

ru in lirrore ftans, afpicis pericula noftra;

Saluosnosfac, propter nomen tuum. D: nobis

Domine, interScyllam &: Charybdmitarendere& tenere mcdium, vt vtroqueperi-

culo euiruto', fecuri perueniamus ad por-

tum,

G XIL

9? G B M 1 T V S.

A^ vvln hoc tribuatvt in mfetnojrote^as mt^ ,

et dhfcoruUs me icrtuc ^ertranfeatfia-m- tuus?Ioktf..

tz.

LlBER PRIMVS. 59

xir.

Quismihihoctribuat, vcininferno

protcgas mcjd^ abfcondas nie,do-

nccper:ran(eacfurortuusr/^^,i4.

QVismthifecurisdaj^it hojpitatecla latebrisi

Te^ta,quibiisdextr£feruer ab igne ttu^i

Hml tuusanteoculosquoties furor illerecurfat,

l^uUamihi totiesfidafat antra reor*

Tunc egofecretas , vmbracuUfrondea ,fjluas ,

Lufiracjfj foUuagis opto relicta feris.

Tunc ego vel medijs timidum caput abden terris^

Aut marts exiesacondere rupe velim.

Tunc voueam abfirusamontis latuip cauerna,

Vtua fepulcrales autfttbijjfe domos,

Atit numquam ajpc^os Pboebo, Vhcebdi^ penates^

Aiit habitalfntuosy nox tenebrofa,Jpecus,

Vumquatttaiiriferosflammatusluppitergrbes

Et iactt accensa tela trtftiica manu ;

Jrifiia, ne noceant, metuendafulminaflamma,

Daphnide, quiTnctuit , ttmporacm^a tegit,

Tu rubra cum torqties furtbtinda JpicuJa dcxtiii:,

Nulia ttiuantfoliji taureafertafuis,

i^uUa tuuant tacitisfrendofacubdtafjlujs,

Sj/lua ttiis ocults omnis & vmbrapatet,

ClauferatohfiurAdenfis fefrondibus vmbr£y

Cdrpferat arbortas qut maleprtmus opes j

Afi vbl vicino vefiigia 'Sumine fenfet,

Brubuity lucoproditus ipfe fuo.

O 1 mll4

lOO G E M I T y s.

Mla iuuat refugofpeluncaimmanis hiatu,

Hojpna monttuagis luftra mc vUaferis,

Mitta qudfenfit Meduspuer antra konum^

Effera Chalddos antra dedereneci.

N/i lla iuuan t claufisfpeUa obfcura latehris

Vida nec vmbrarumlfentafepulchraJomM.

Aum occultd deprendere^J.othe , cauerna,

Bt Camhumulo frater humatevocas.

Quid memorem vt tumida lonasfe merferit vndiy

ISlec merfumftabtli texerit vndafidd

Bauferatimmani lonam quabelluaventre,

Inmcuo lonambeUua ventrevomit.

'^ullafides vitreopelagiy mfivitxea^fundo^

Peruia perfpicuo qutd tegatvnda fretof

'Nulla fides claufis , libitin£ longa fepulcris ;

Produmur tumulisoffa fpultafuis^

Isullafides tacitis , quas vallant faxa , latebris j

Tecta catierna fuo fdpe reteita fono eft:

Nulla fidesnemort y vel opac£ frondibus vmbrd^

Ambo cadmapars fronfj^ , nemuf<^-j fide.

JSIec mare^nec teUus^nec^ luftrajiec antra^necaftra,

.Tuta nec tUa mihiy qudfuper a^ra , via.

Tu^potes hoc tutis folus captit abdereclauftriSy

Dum tUA depofitofuimine dextra vacet.

^is

L I B E R P R I M V S. lOl

^}uls mhi hoc trihuAt , *vt in inferno

frotegits me, (jrdhfcondas me ydonec

fertranfeatfuror tuus ? lob. 14.

QVoihoaJptritutuo.li^quhafacktuafttgia} rfalm nf.

Quis elt I0CU5 recepturiis fugitiuum hunclo?Dei?homines qui fufcipiunc fugitiuos,qusc- cum,

runt^ eis , a quo fugerint : & cum fcruum

inuenerinc alicuius Domini minus potcntis

tum iine vllo timorc fufcipiunt , dicentcs ia

cordefuo; nonhabetifte talem Dominura,

a^uopoflit inueftigari ; cum autemaudic-

rintDominum potetemjaut non fufcipiunt,

autcum magno timore fufcipiunt, quia ho-

mo porensfalli n5potcft.Vbinon eftDc«i?

qui fallit Dcum ? quem non videt Dcus.^ i

quo fugitiuum fuum non repetit Deus? quoergo ibitfugitiuus ifte a facie Dei .** vertit fe

huc atque illuc , quafi quacrcns locum fugae

(ux.fiafcendero in Coelumytuibi es,fidefcendero in

infernum ades ? Si me extulcro , tc inuenio re-

prcftoremi fi mc abfcondero , tc inucnio in-

quifitorem. Quo ergo itutus fum , vta facie

tua fugiam , idcft,iratumtc nonfcnciam?

Hoc confiIium:(ic fugiam a facie tuijfic fu-

giam a fpiritu tuojab vltore (piritu,a vindice

facie,(ic fugiam.Quomodo ? firecipiam psn*

fiM meoi in dire5tu^& babit^uero in extremii ma»tis, Sicpoflum fugerea facie tua. Mirum fi

G 3 in

ioi Q E M I T V 5.

in extrcmis raaris non eft , qd necapud in-

fcros deeft

;

Hteron* V£ qmproftmdi eflis corde vt a Dmino abfiott"

»9 ifaia!'^^^^ CQufiltum , quorumfimt in tenebrk opera , &dicunt: Qujs videt noi& quis nouit nos ? Idcirco

arbitranturDeumfuanefcire confilia^quia

in tenebris funt operaeorum , & dicunr,

^is videt nos ? & quis nouit nes ? non recor-

danteseiusquodad D^umdicitur: Tenebr<t

non obfiurahuntur k te^& noxficut dies iUumina^

hitur , &ficut tenebra eius ita& lux eius^

Amfer. lib» Confidera illam de quo ait in Ecclefia-

j.de inter- ftjco Syiah : bonw tranfgrediens in leUo fuo , ^i-

£f!*,^° Ci^ in anima fua : quU nte videt f temhr& circum-

dant me , & parietes coopenunt me, quem vereorf

hicqui le cxiftimabat ab eo qui omnia vi-

der, non videri, & tenebris putat commiffa

fua poiJe celari, vmbram praetendit/ed fro.

ftra latere fe credit , cum oculus Domini lu-

cidior fole, occulta omnia deprehendar, tc-

nebrofa illuminct & intimi cordis penetret

confciejitiam , arque in alta & profunda

defcendat. Vanus ergo, qui putat tenebris

cfTe fe tutum , cum kicem vitaie non poffis,

quae lucet in tenehris:^ & tenehraeam non compre"

fce«tof:quafi fugitiuus itaque & malus mer-

cenatius deprehenditur,&antequam fe oc-

cuhat agnofcitur, quia, Domino omnia an-

tcquam erant, cognita funr,non folum quae

lat^aj fed etiam quas futura func^

tfoc

L I B E R P R I M V S. 105

Hoc errore decepti Adam & Eua, audic- Hieton.

tcs fonirum peditum deambulantis inPa- ^^.ffjj,^

radyfo Dei, abfcondcrunt fe fub arboie.

Primus [ itaquel homo port culpam , in- Gteg. lib.

tcr arbores Paradyli,abfconfus inuenitur.H^^^'

Sic habes Adam abfcondentem ie , vbi

Deum cognouireife prsfentcm, &qu2Eii- Ambr.hb*

tumlaterevoluifle, &vocatum a Dommo csp^vlt.

eavocequae latentis morderet affedum,

hoccft, Adamvbies} hoceft; curte abfcon-

dis/^cur latesfcurfugis eum quem videre dc-

fiderabas ? Itagrauis culpa eft poenitentiae,

vt/ine iudicc, ipfafe puniat,&velarefecu-

piat, &:tamerfapud Deum nudafit.

Quo te[Adam]duxerunt peccata rua, vt Ambr. lib»

fugias Deum luum , qucrtl ante quxrebas? ^'i^arady-

Timor ifte culpamfatetur, latebraprasuari-

cationem.

Cain quoque diccns ifieijcUme hodie^ afa- S^^^^gcietuaabfcondar, fimili ftultitia Deum ai bi- iojfais.

'

tratus cft ignorare. Etper Amosdfjimpijs

&: peccatonbus dicitur : fi abfcondermtfe ab o-

cidis meis inprofundo maris , ibi mandabo draconiy

& mordebit eos.

[Ettu] quofugisPropheta [ lona?] non chryfoft.

audifti quod Dauid ait:<j«o ibo a (piritu tuo,& ^on»*«ic

^uoafjcietuafugiam^ Interram?iedDommiefttcrra&plenitudoeius.Adinferos? &ibivirtus tuanondeerit. AdCoclum?ibiquo-que te cfle cognofco. In mare ? dc eo tendit

G 4 dex-

104 G E M I T V S.

dextcra taa. Cam nauim fuiilet ingrefTus

turbanturmaria,fla6i:us cleuantur , &pro-fundipelagiarcna monftratur j & ficutfi-

dele. mancipium , cum feruum fuga lap-

fum,CnonnuIlisetiam communi Dominopreciofis ablatis ) omni animofitate, contra

eius reteatores infiftit, ncc ante derelin-

quit,nifi eum praeit ntauerit Domino i fic &niarc , conferuum agnitum , non alicnopa-

trocmio , nuliius peftulato kibfidio, fcc}

propria virtute commQtum,vt fibi reddercr

fur,expQfcit.

Ptuli.car. Nafn quiputa: atper ware euadiUeum

^unc tfie (^ intra hllnam merfam mart^

Adejjk fenjit arhihum.

O d>gnafancto daufirafugitiuo Dsi

!

Capttur mart auo figeraf^

Altumcj^ vaft^ miffii5 in vintrem fera „

Vtuo tenetur carcere.

Pe naue ia^m perit& vndis nauigat

Exulfolt& hojpes falt,

Spatiatur amro beUuini cor^orif,

Captitm & liker retis,

ifa»« *• Ingredm tn petram^abfcondere in fofa himo , ^

facietitnqris DQmtni^ &a gloria maieftatis etHS,

Si [e-nim] vmbratorcpenr^ Coeio folis

daritas noftrisa(pe6libus denegetur,& pro-

in fcientia dudis in noftram humiliratem nubibus ,

dmms pluui^ terris immin^anti (i pommotis, vr-'*''*

afTQ*

L I B E R P R I M V S. lOJ

afTolet , elementis , in rotam fui ciirrus toni-

truaconcitcntiir, Sc hinc, inde fulgqnim ia-

cula, palpebiis tenibiliter obiecca corruf^

ccnr,(quamqiiam & conluetudine ilia con-

tingantJpauemus.confremircimuSj&proni

adrerram,depofitaruperbia, ceruiccs fub-

mittimus :quid facicmus in illadie miferi,

quandoreuoluro Coelo^cum Angelicisvir-

tucibus, igneus Dominus^totus adueniet/'

quando cadenribus defupcr fteilis , foi in

tenebras , & in fanguinem luna mutabirur?

quando monres ficut cera liqucfcenr^quan-

do terra ardebit , &: atefcent flumina,&: ma-riaficcabuntur, & concrarerum naturam

confumptiodiuinitus liumore , ariditatem

in aquis ignis operabitur ? Quando pecca-

tores dicm montthus , Cadttefuper nos ^&col-

lihm ^ Tegitenos: quando vocabunthomines

mortem, &vocatanon veniet; quandodifcrimina vertentur in vota , & quod fem-

per oderunt homines , concupifcenc?

Ejlo njibt [Domine] 'mD.eumprotcclonm& Aug. In^

indojnHmrefug^ domus refugij, tumihiefto, * °*' ^^

Deusprote6tor,domusrefugij. Quo fugio?

ad quemlocum tutusfugio? adquemmon-tem.? ad quam ipeluncam? ad quae tedta

munita ? quam arcem teneam? quibus mu-

risarabiarf quocumque iero , /equor me.Qujcquidenim vis,potesfugere,homo,pr§-

lerconfcientiam tuam.Tumihi cris domusG 5 refu-

lOtf G E M I T V S.

refugij ,ad te confiigio , nam a tc , qu6 fu-

giam? Quocumque iero, ibi te inueniam-,&

(i irafceriSjvltoiem tc inueniojfi placatuscs,

adiutorem. Nihil mihiergo reftat,ni[i ad te

fugere, &non a te* Vteuadas hominemDominum,quicumque feruus es, fugis in ea

loca,vbi noneit Dominus tuus,vteuadas

Deum,fugc ad Dominunij nam non eft quo

fugias Deum; pra^fto funt omnia& nuda

Omnipotentis oculis.

XIIL

loS G E M l T V S,

T^^imqmi^rum^auatoj durum memmfintetur

Jrreui ^ 'Dimitte er£o me vtj^htMom ^auUu-lum aolorem. tneum. ! Itl.i». '3'

LlBER PRIMVS. lO^

XI 11.

Numquid non paucitas dierummcorum finietur breui ? dimittc

ergomc, vt plangam pauJulumdoloremmeum. Joh.\o, ^

SCllket, in magno cupis hoc me ppnere kcra,

Addita quod vit£ pars qudtacumqnemu,

Si numerata forent altquot mtht luftra , velannu

Muneris hic pot^rat nomen baberefauor:

Stamma fed breuibus iunxijfe fugactafilis\

Ohf00fjic,pauciquantula fumma, dies}

Nempe ita^ qui vitam modo ducere coepmttnfans^

Dtcetur moriens , occubuiffefemx ,

Sicfka nonnullis defcripta eji vermibus dtas^

Vna qutbus breuis eji, integra vita.dies.

Sic altquis numerat celeres fibi fiofculus horas^

Natalt tumulant quemfua fata dic.

Tldfculemanepuer, medtd vir.flofcule, luce^

Ilofcule, fub no^em , Sok cadente , femx.

Sicoreris^ vnomorerisfj^, oflofcule, ?babo^

Vnofifgj^

puer , virq^ 4^nexj^ die,

Staretadhuc volucrumfaltem rota leHtaditrutffg

Hora nec Admi^is qudtbet iret equis;

Vermiculi canerent j tot plenis vixmm horis 5

Vlofculus^ & totidenr, dtceret , herba fui.

Sed tempus rapidts volat irreparabtle pennis^

Flttmtnis in^modm > lubrtm anmitaiit.

Uen"

JlO G E M I T V S»

Menftruus Impuifis r^pitur quoquefolibm orhk^

Etfugiunt, nuUofranateneme ,dies.

Dentque prmpitis rota concita vertitur hora^

J^ec reniearepoteli , quafemel horafuit.

Inuida rei,tentpusj fua feper puncia trucidat^

Sepmterfugtens , fe panter^ fequens.

QualisWiafuofefiammeafunerat tgnCy

QudfibtfataUm congerit ipfa rogum,

Sic red.t in propriumf<&clorum ctrculus orbem,

Fle^itur inq^ fuas annua metarotas.

Isionfuitantiquts male proditafabula chartis^

Quagenttor fobolem commolitorefuam:

J^empe vorax annos nunfesq^ interficttAuum-y

Secf^^fiumdo parityfe^fluendo necat^

Hora diem , menfemj^ dies depafcit eundoy

Bis-femf^ fenex menfibus annus obit.

Anniis obtt, menfes^ , diesj^ , hora^ , recedunt^

Etfuus infeiterum ttmpora gyrus agit.

Brgo meo exiguumjpatium concede dolori^y

NfiW mficonceffo temporefata querar.

Kow ego fupremts tempusmihirifibus oro,

Nonfacitad rtfus refve, locufve meos.

Vio Ucrjmisjpattum^lpatium proplanMus opto^

Hdic mihi tantiUi& , quampeto , cauffa mord efi.

Ite igttur magnis , lacrjmA, meaftumma nuisy

Iteyferite' truces orafinum^ manus^

Iteper oslacrjm£,ftutte inpeStora palmd^^

Pars bona^ du?nfiatis, temporis , eccefugtt.

Sentio, cuntlacrjm&\ repetuntur, fentto, plan^us^

lamfleui&planxi^fi^itey iamfattseft.

l^um"

L I B E R P R I M V S. IU•

Ntmfjuid non faucitAS dierum meorum

finietur hreut ? dimitte ergo me , vt

pUngam paululumdolorem meum.

lob. 10.

QV

I

D in hoc mundo ftabile , quid pe- chryf. ep;

renne? Audicuiufdam venerabilis viri JorTMonvocem: Temptis, inqiiiz yViumuleuiuscurfori' tom^s.

hus fuit.

Cumcnim primumliomo pcccauit,2e- Hieron»

ternitas mortalitatc nmraca ell,in nongen- cp.zi.ad

tos& amplius annosj exindepaulatimre- ^^'^^*"»«

crudefcentepeccato^in brcue tempus,ho-

minum vitacontratftaeft.

Breuis dies hominis funt j numerus menfium loKi^.

eius apud te ejl : confiituijiiterminos ,qut prtstenri

non pottfunt.

Quare cautum fe ac follicitum viuere Grcg.lib,

oftendit , qui breuitatem pra^fentis vitae » mor. c.

confiderans , non eius vlum fed, terminum iX!^'^^^'

confpicit ; vt ex fine colligat nihil efTe quodtranfiens delecfcat. Hmc namqiie per Sa-

lomoncm dicitur, Si annis multis vixent ho^

fito 5& in his omnihus Utatus fuerit , meminijfe

debet tenehrofitemporis& dnrum muliorum^ qui

uim venermt, vanitatis argueturpraterita. Igituc

cum culpa animum tencat,mens necelTe eft,

vt bteuicatem fus dcledlacionisafpiciat:ne

ad

iti G fi k I T V s.r

adviuacerii mortem iniquitas rapiat, cimconrterquod ad terminumcitius mortalis

vita percurrar.

Greg lib. S^pectenim dum praeftntis vitacbrcuitas,

7* mor. quali diu perfcueratura diligitur , ab «terna

in capr^, ^P^ animusfrangitur , & dele6fcatus prsEfen-

lob. tibus, defperationis fuae caliginc reuerbera-

rur.

[Se(i]ran(^i viri,qiiiabreuitaremvit2in-

delinencer a/piciunt , quati quotidic mo-rientes viuunt,6rtantc)(e folidiusmanfuris

pnieparant , quanto dc nuUa efle tranfitoria

(empetexfine penfant. }riinc quippePfal-

mifta , veloci curfu fugere vitam peccatoris

a fyicitm \ ait ; Pufdlum adhuc^& tion ern ptcca-

tor, Hmcirerum dicit ; Homo,ficut fmum.dmem. Hinc Ifaias ait. Omniscaro fonum,& om»

7iisglcrta eiiis ^ficutflos agri.

Atrendat<Juid iit homo; nondiperbiat.-

homo iamquamfonum dies em. Quid lu pcrbic

foenum,ad tempasmodoflorens, poftpau-

lulumarefcens? Quid fupeibit fosnum ad

tempDSvigens, & hocad paruum tempus

donec fol candefcat f Skutflos agr$ itaefflore'

^rf..Quam exiguo tempore tranleunt flores.^

& hoc eft palcrum in herbis. Hoc quod

valde pulcrum eftjhoc cito cadit.Ow»» cara

penum, Etclariras luminis vtflosfoeni: foc^

numaruit&flos decidit.

QHafifl9s egrdmr& contermn

Qiiid

L I II E R p R I M V s.' irj

Qujd enim funt nad homines mundo, ^" ^<*«n*

nif\ quidam florcs in campo ? tendamus lob/^*

oculoscordis, in hanclatirudincmmundi Ciegoi.

prxfentis ; & ecce quafitotfloribus, quochominibus plcnus eft : vita itaque in carne,

flosinfoenoeil. Homoctcnimmorcflorisprocedit cx occulto , & fubito apparct in

pubhco; qui ftatim ex pubhco permortemrctrahitur ad occultum.Carnis nos viriditas

oftendit , fed aridiras pulucris ab afpedtibu»

retrahit,quafiflosapparuim\is,qui non cra-

mus ;quafi flos arclcimus, qui tempoiahter

apparebamu*.

rimolquid ab his beftiolis diftamus, ^^*'^<'''

quasrerunt apud Hypanim tluuium(qui oiat.io.

ab Europ« parte in pontum influii)nafci at- ^^ mwi».

que vnum diemviueref ficutcrgocxhisea

qu2E odaua hori mortua fit, prouedla efl^

«cate mortua,quac vero occidente fole, de-

crepita, eo magis fi etiam folftitiali dic, fic fi

longiilima setas , cuiusvis hominis confera-

tur cum aerernitate, in multo minorc breui-

tate, quam illa? beftiolz reperiemur.

Qtitd entm, mihi dicito, longtm Nazian»»

Kac mortalis hakt fato^ obnoxta vita? Ld ^'^1^Tenes dicm iftumpfi renuifti herfternum, ncs.

tcnes & hodiernum : fed hefternum inquis,^f^fjjl^ j^J^

non teneo , quia iam no eft, iftum autem re-

neo in quo fum,& qui mecum eft. Irane?dc

iftoexcidic tibiiam quantum aprimahicc

H tranf-

1X4 G E K I T V Si

tranfierit. Nonne ifte dies aprima hora cob-

pit ? Da mihi primam horam eius ; Da mihl

&recundameius,quia&forteipratfanruo-

lauit.Tertiam, inquis,dabo tibi, fortcenim

inipsa nunc fumus:Certe ergo funt i^i dies,

& eft tertia dicsj & fi tertiam dabis,n6 diem

fedhoramdabis. Veiumtamcn nehocqui-

dem tibi concedo, fi mecum vtcumqueifta

tranfiiifti.Damihi vel horam tertiam,ipfam

mihi da in qua cs. Si enim ahquid eius iam

praetetijc : & aiiqiiideiusadhuc reftatj nec

quod pr^terijtaliquid mihi pocesdare,quia

iam non eft; nec quod rcftar,quia nondumcft. Quid mihide horaiftaquacnunc per-

agitur dabis .^ quiide iliamihidabis .* Cui

committam hoc vcrbum,vt dicam,eft.Cum

dicis ipfum eft^ certe vna fyliaba eft ,& mo-menrum vnum eft, & trcsHtteras habesin

ipfo iiStu. Ad fecundam huius verbi iitterara

nonpcruenis,nifiprima finitafuerit, Ter-

tia non fonabir, nifi & cum ipfa fecunda

tranfierit. Quid mihi de hac vna fyilaba da-

bis,& tenes dies,qui vnam fyllabam non te-

nes.<* momentistranfuolantibuscundlara-

piuntur. Torrensrerumfluit. Ifti ergodics

-« nonfunt,anteabeuntpenequamveniunf,

& cum veniunt,ftare non pofTunt. lungunt

fc, (equunturfe,& non (e tenent.

lob» 7» parce mthi Domine , nibil enim funt dies mti.

Grcg.iib. [Hinc] [mdi viri, prasfcncis vitae dies,ni-

s.moi.c. hil

L I B E K P R I M V S. irj

hilefreconfpiciunr, qiiiaiiluminatae men- ao.inlob.

tis oculos in con(iderationem Siernitatis

figunt.

Per horariim[namque]momcnta crefci- Hieron,

musarquedecrekinuiSjnecin eodemma- iih.iu in

nemus ftatu. Ipfum quoque quod loqui-\}lij^^^*

mur, didrimus & fcribimus, de viras noftrae

parte praeteruolat.qui duduminfans^lubito

puer^qui puer, repente iuuenis; 8c vfque ad

fenedtntem per fpatia muratur incerta^ dc

^nteXe (enem inteHigit.quam iuueiiem non

cITe miretur»

[Deniquejquicquid remporis viuitur,de Aug.iib.7,

fpatio viuendidemitur, &quotidie fitmi- ^^^'^'^^*

nus,minu(que quod reftat;vt omnino nihil

ahud (it rcmpus vitas huius, quam curfus ad

mortem,in quonemovel paukih\m ftare,

necahquando tarditis irepermittitur, fed

omnesvrgenturpari moru,necdiuer{oim-

pcllunruracceflLi: ncqueenim cuivitabre-

iiior fuit , cclerius diem diixir,quarn ihe cui

longior. Vndeex quohomocdepir eilein

hoc corpore,in morre eft.Quid enim ahud,

diebus,horis,momenri(quelinguhsagitur,

donec ea confummata mors,quae agebatur,

impleatur,&inc!piatiamrempus poftmor-

tem ,quod cum vita detraheretur,eratin

mortc*

Beneitaque dicitur,Diw^^/^^^, vtplangam Greg lib*

fAUklHm dolorem meum, Quia riili a rea- im^s»H 2. ta *

Il6 G E M I T V S.

tu culpae, quo nos ligauimus,mifcricorditcr

dimittemur, perfede flere non poflumus,

hoc quod in nobis i^ fis,contra nofmetipfos

dolemus; (ed tunc veraciter reatus noitri

dolorplangitur , cum tenebrofaiila interni

retributio , intento rimore pracuidetur.

Gieg. lib» Sed licuc moderata affldio lacrymas ex-

cap!^^'primit, itaimmoderata lubducit j

qua moe-

incap»i*o» ror ipfcquafi fme moerore fit, quiafllidli^®^' mcntem deuorans , lenfum doloris toliit

;

lbid# Saepe namqae peccator miquitatis fux

vinculis ita conlhmgitur , v t pondus qui-

dem peccatorum toieret , (ed tamen , quia

toleratjignoret. Saspe autemfl cognofcat,

quanto reatu premitur, erumpere in lacry-

masconatur, & non poceft, vt huncmfementc libera, 6c conuerfadone mtegra pcr-

fequatur. Flere ergo doloremfuum nonvalet,

qui& imquuatis luae reatum confiderat , 6c

tamcn prae tcrrenx occupationis pondere,

hunc &gcmere ncquaquarn v3.csLt:flere dolo'

rem fuum non valet , qui piimx quidemconfDctudini contraire nititur, fed tamenadhucfuccrefcentibiis dcfiderijs carnis gra-

uatur. Huius doloris praelentia Prophctae

mentem cruciancrat, cum dicebat, Dolor

weuscontra meefi femper^ quoniam miquitatem

weamego pronuvciaho^&cogttaho pro peccata

meo, TuacigkmsLdplangendum doloremnos

Dominus dimitttti cum Sc mala nobis , quae

fcci-

L I B E K P R I M V S. 117

fecimus demonftrat, atque adhxc eadcmflcnda quae cog.^ofcimus , adiuuat.

HQcfolum e go Dowine , p^afia ,quoddeprecor: ^^ ^^ ***

Dtmitte we , vtduobus menfibus circumeam mon-'

tesy& vUngAm cim fodulibus meU.

ScxagiHta dies pUngere nobis demon- ^]^^*^^'

ftrai plandtuni pf.-cfcntis vitae , diccnte Do- icpht«,

mino: Beattqut Itigcnt, quonim ipfi confolabun-

tur. Dckrrumergo plangimus huiusmun-

di ( defeitum enim dicirur res vbi non ma-neturj quiac'gr.hicnonpcrmanctur,de-

fertum dicitur.Plang^^ndum eft eraoin vita

ifta caduca, ruinis picna , cafibus obuoluta;

vt cura plangimus , fufc^piat Dominus im'molationem anims noflrae.

H 5 XIV.

h% G B M l T V I,

Viinam saverent et intell^erent ac nouirjtnui

Vroidaerent . I>euteren , 32,.

14..

L I B E R. P R I M V S* II^

X I V.

Vrinam faperent, & intelUgcrent,

ac nouiflima prouiderenc /

Deut, 31.

PRafuderl vfqueadeo eft hommmmcceufit'turi',

Vt mfiqtu videat^ nuUapericlaputet}

Scilicet hocfapereeR^tantumpr£fentibusangi,

Nec proculajpe£iisconfulutffemalu\

Ante tubas , Mtles , didoparat arma duello^

Cumfonueretuba,ferius armaparat:

N4«iM, quas captat , prafagmprojpicit auraf^

Anchora veliuolum nec remoratur iter:

Quas ventente metetfegetes iftate colonus^

Credidit excultis , ante, colonus agrit.

Trouida quin etiam metuensformica fene^^^

l^eCtat in annonam paucula farra fuam.

quid agis,gens euentus , ignara futuri?

Tempora, qu£ venumtpoftuma^ nuUa ttmes?

Staminaperpetuofors nent adamantma filo ,

Autcejfanttriplicesvoluere pmfa colus?

VaUeris j ah\ nuUi datur hasplacajfefororesi

Vna licetparcat, de tribus, vnafecat.

Tcedera forspoMofanxheperennia clauo,

Concordesilabiltvitaj^ morf^fido,

J^aUeris, ah 1 nimium tibi pa^a fauenttafin^i

l^onfemmvUmvtta^morf^fidem*ji 4 Anti

no G E M I T V s.

Ante ynluentfidislambent 'incmdiafimtnU

luraj^ fxdifragis fanctet Aufter aquU*

Ante^dns no^i pacem noxante, diei

Semti.&infefiis accubet agna lupis,

Omnia lettferolate Morsfubiugat arcu^

Qiiidqutd& hoc Phoebi vefctturigne necat,

Vfetno venenata vitavit arundinis t^ium^

Omnisabhac cerutx^cufi^ide^vulnm habet,

Jitc teneros Matrum capit inter brathia , natos,

AutfunaSytumulum , CAderecemefacit.

Hfc pueros , altbi configit arundo pueUas-,

Bk iuuenes ; iUicfunerat tUa ftnes,

Stata^iamnuUo dtfcrtmine^ funera mifcet

MilttU atque Ducis corpora mixta iacent,

y!ec micat aurata tibi Crcefe cadauer arena

Pulcrior auttuus eB^pulcra Rebecca, ctniSy

Aj^ice 5 quid cineresfit Qafaris inter& Irt}

Onintbus en celor efivnm^ & vnus odor,

Qutd iuuat his igttur tanthn confidere rebus ,

Ceu letbi imperto vitafelutaforetf

itatftia cuique dies , depletoferreafufo

,

Serius aut citiits quemhbet vrna vocat.

Cogimur huc omnesy huc fummm& infimm orda,

Ibimusy emenfe tempore qutfquefuo,

Ac tumfi vacuas animtts fimul tret in atiras,

Vt vapor in nebulas extenuandus abitl

Uorfq^ foret nofira qtioquemeta nouifiimavits,

Morsftmulamborum corporU atque antmil

£uam hona mors effetpofituris morte dolores,

Qiuosnouapojivttainy vit/ve mmve daret?

Qttf^

L t B C R P R IM V S. 121

Qmlihctextrmamldtus properarttdd borAtn,

Et puto , viuendi vix fuperejfet arnor.

Sed dolor , heu ! not} efi mors vltmia linta rerum,

Son nccat htcanmum quicremat ojfa rogus,

Atpojlquam e terrUanimoexhdlatarecefity

ludicU extemplo fiflitur ante pedes.

lllefedet iufiumq^ & mexoralfileNumeny

Flamma^funt ocultflammaj^fulua caput.

lUa (tremens^ metuenf^ oculos attoUere Coelo:)

Duracatenata vincula mentegertt.

llle fmusanimi.fibrasq^ mtrofpicit omnes^

Quod^ latet tacitum nociefauente nefas.

lUafcelus', conuicia^fuum pudibundafatetur.

Nic Videt , efftfgto , quem petat , ejftlocum.

lUefimul ludex , ttftisfunul , &ftmulad;or^

Compertijiatuit criminis effe ream.

lUa memor nuUts hanc fle^t quefttbus aulamy

Heu Ifruftra effufts fe fepeltt lacrymis.

O, quis tunc anim£ fenfus ,qudtcura retid£ ,

Stdlus vbiprofe, iurepatronus agitl

'Sempe vocat montes& tnhojpita culmina^cautcsy

Antra^ queis treptdum condatopertacaput.

O Anima ! o ludex !$ nonplacabtlisvrnal

Quisfecum hdc meminit, nec cito diriguit}

Sedmndum hoc tanti claudunturfinedolores;

Altera adhuc reftant % vita^ , morfq^ fuper:

Vitaperennanti qudfdcuUprotrahet auo ,

Uors longa extremum non habitura diem.

Ah quibus, ah quantitlaniabitur h&c tormentisl

O quibus j 9 quantisaffluet iUa bonis i

H 5 lUa,

IIZ G E M I T V S.

Jlla ,fu44pafci!Dmno neilarementes'j

BACymifcet liquidapoctdaplena pice,

lUa , Chely Angchca velgutturecarminafundify

H^ic^gemithonendis exululata fonis,

lUa, agtt £ternas (celoplaudente , choreasy

H<fr, falit adiolubmfaua Megera , tuos^

lUa , Yiec dHiuis,geltdi« necadurtturajkis-y

Udcfurit tmmttii ignegeltiq^ vadi,

lUayper dtherios agitotia moUta(ampos\

Hifc ,agit mrmtrtHe lahoris opus,

lUadohrum expers, mala nuUa^nec ajperafentit-y

HaCypatiturdirum qutdqutd Auernm habet,

Ofeltxcptbusyfelix tot vttatriumphis!

O gratiis, o tantis mors metuenda malis?

Vel tua , vel tua , nos du bto manet alea ia^u\

Alea, nonaliaproijcttndavtce,

Ah fubeant vefiri gemtn&fic peflora curdy

. Vt femel altmtts forsobeundacadeti

VttnAm

L I B E R P R I M V S. 115

Vtinam faferent , ^ tntelligerent , ac

nouijjimafromderent' Dcu r.31

,

OG E N s fine confilio & finc pruden^ Bonau*

'

lia !Vtmam faperm , & tmelligerent-y ac con 'cmtt.

nou'tJ^pnaprouidere?n\ taecuii.

Saperent , damnatomm miiltirudinem;

faluandorum paucitaiem , 3c temporalmmrerum vanitatem.

Intelligerent, tria-jfcilicet peccatorum muUtirudinem, bonorum omiffionem ,& teni'-

porisamiflionem.

Pro«/ifrm,rria;(cilicetmortispericulum,

extrcmum iudicium , & aeternum fuppli-

cium.

Sed oculos non-vis habere nifiin prrEfen- Auguft.in

tia."^'•^'-

Peruerfa quippeanimarcbus prqfentibus o.Greg,

cledita,interrenisvoluptatibusrcfoIuta,ab- homa?»

fconditlibi malafeqaentia, quiaprsuidere *" ^^*"^'

futura refugir, quae pr.sfentem L^citiam per-

turbantjdumqae in prasfentis vitz obleda-

tionibusfedeferit, qiiidaliudquamclaufis

oculis, adignemvadir, & indedicirurper

Paulumi^ttf gaudent tamqtwn nongaudetesftnty

quiaerfi quaeil prasfe-ntis temporis, itaeil

agendalstitia, vtnumqaam amaritudo fe-

quentis iudicij recedat d memoria;quatcnus

dum menspauida excremis yltionis timore

transfi-

114 G E M I T V S.

transfigirnr, qnantiim runc prsefcns laetitia,'

tantum p6ft , ira fublcquens temperetJir :li

cxtrema mala noftra foiraidolosc 5c indeft-

ncntec afpicimus j iuxta hoc quod per

qucmdam (apieniem dicizixr ilnomnihusope'

rtbus tuts niemorare nouifma tua, ,& m £ternum

non peccahis,

Specuio ^^^ ^^-^ ^^"^ nouiftima tua , quae proui-

pec. cap 5. dcrerollFcite <iebes? fummatotiuspro iidc-

Au&** tiaBeft,vtiqueiIlateriibilishora,inqua, mi-

feraanima tuajexhoccoipufculo corrupti-

bJlitimeseftrgrefTurajin iiianimjsmecuen-

da extrcma hora;qnis amicorum ,

quis, pa-

rentum luommvenief cumgladijs&armisauxilium ferr c? Non cnim erit tuc,qui con-

foletur teexomnibus charistuis, refpicicn-

tibusetiam ad auxilium 6c adiutoriumho-

minumvied refugiumtuum tantummodocftapudDeum.Reducergofiiimi, fedulus

in memoriam iUum cxtremum cxitus tui

drem,£<: antequam miferaanimatua,de car-

cere carnis cxeat, prouideat, quo vadat.

Quandoenim homofitnonhomo,hoccftquando xgrefcitj aegrotando aegritudo crcf-

citipeccatorexpauefcit ; corcontremifcit;

caput obftupefcit;sefus euancfcitj virtus cx-

arefcitjvultus pallcfcitjfacics nigrefcit; ocu-

lus tenebrefcit; auris furdefcitinafusputrcf-

cit? lingua fatifcit; os obmutcfcrtj corpus ta-

befcitjcaro marceflit. Tunc camispuicritu-

da

L I B 1 R P R l M V S. 125

do fceror efficicur , & putrcdo tunc foluitur

incincrem,&vertitur invermem.

Pojl hominm vmnk , poft vmnem fcetor&horror:

Sk in non homlnem vertitur omnis homo.

Agciam,cumadilludvltimum ludicium profpet

venerimus,abeo ludiceiadicandi,qui nec ^^h' ^\

fallioccultatione ciiminumpotell, necad templat.

impunitatem promerendam iDuneiis alicu-

ius oblatione corrumpi, ciim cceperint om-nium fccrcta reuelan,& non folum adtus ac

vcrba,fed etiamipfaecogirationcs oftendi;

quid faciemus fub tanti ludicis maieftate.^

quidexcufationisobreicrepoterimus,qui

nosdefenfionisaitepurgabiaius? quseno-

bis fubuentura eft poenitentia , quam in hac

carne c5tcmp(imus? quae nos defenfurasuc

operabona,qu^inhac vitanon fecimus.^ad

quos Apoftolos,autadquosaliosSan6!:os

confugituri fumus , quorum exempla fimul

ac verbadefpexerimus, An fortealiquosibi

fragilitas corporis excufabirjfed excufitioni

corum rcclamabunt omnia fandoru cxem-pla, qui cum fragilitate carnis, in carne vin-

centcs,quod fecerunt,vtique fieri po{E;,do-

cuerunt.Quid ergo re(p6ruri funt, (i ci% Do-minus dicatjd potuiftis,quare non reftitiftis

deftderijs peccatorum^fi non potuiftis,qua-

remeum,contra peccata, non quaefiftisau-

xilium? Nonne ad hasc obmutefcentibus 6c

«^uid

12^ G E M I T V S.

quidexcufationisrefeiant nonhabcntituSj

diccuLigateeosmamhm &pedibm, & mtttitein

teuebrof exteriores^ vbierit fletus &Jlridor dett'

tium^vbi vermiseorHnon morietury&igniseorum

nenextinguetur.Hqc&chis fimilia libentcrau-

diie vel legerejugirerante oculosmefisad-

ducereicogirare, qualc malufir, abillogau*

diodiuinaccontemplationisexcludijbearif-'

<ima Sandorumomnium focietate priuari;

fieri patria: coeleftis extorremjmoti vit^ bea-

tasjmorti viuere fempitcrnacjin aeternum ig-

nc, cum diabolo& angelis eius expelli , vbi

iitmorsfccunda,damnatisexilium,virarup*

pliciumjnonfentirein ilioigne quodillu-

minat, fcntire quod cruciatjexundantisin-

cendi) terribiles crcpitus pati? barathrifu-»

mantis amata caligineoculos obc^cari;pro-

fundogehennas fluduantis immergi; eda-

cifljmis insternum dilaniari vermibns, ncG

finiriihaEC & multa fimilia cogitare,ftihil eft

ahud,quam vitijs omnibusrepudiumdare,

& omniablandimenta carnalia rcfren^rc^

eap. 7. Atrende ergo,in illa terribiU hora dc quaSpecuh }oquimur,miferapeccatorisanima. Quan-peccau , *, , J y . T^tom.9. node mundo exitura&itura csj aderuntA"g' mox miniftri,maligniillifciHGetdiaboh',illa

vere tartarca monftra velutleones fugicn-

tesvt rapiantpra£dam,tunchorribiliapate-

bunt loca poenarum , chaos Sc caligo tcne-»

brarum, hori:orum,mifenae dc tribulationisj

tremor

L I B E R P R I M V $, 117

trcmor,timor angufti?& confafionisjdolar

horrcndae vifionis-, tremor tremendaeman-

fiODis', locus flcntium , vbi rtridor dentium,

vbimorfusvermium,vbiclamordolctium,

vbilu6tusgementium,vbieft voxciaman-

tiumpeccatorum&dicemium ; V£,V£nobis

filijEutt} quid tunc proderit fci^nricE iadlan-

tia, fajcuii pompa, mundi vanitas , teiTenx

dignitatis cupiditas?

Dicmihi, vbituncamatores mundi,quiB«n,!ib;

ante pauca tcmpora nobifcum^erantfcxcis "^* *•*

rcmandt nifi cincrcs 6i vermes. Attendc di-

h'gcnter,quidfunr, quid fuerunt ? homincs

fuerunt ficut tu,comedcrunt &c bibcrunt,ri-

ferunt, duxeruntin honu dusfuoSy&inpim^o ad

inferna defcenderunt,

[Imo ] moiius educata corporagrauius Pet-us

fatcntpoftmortem. ^^\^' ^^Jjpera non Cjriiy non Crsfis Parca pepercit, b lan caxn.

Uis^etiam, nuperfub quibus orbis erat. "? 30.

Te quoque , Alexandir, rUiorgraJfateper orbem, dc externl

Perdidit mmodici copiafumpta mm. homims

Inter defurtclos ,quidnam efi difcrimmii ? O^a

Etcmereslri, tantalidifq^,pares.

Var Confiantino famulus meus ( hic cgotantum

Exctpiotumulum ) dtues^ ^^i%% ^pares.

Atque hic ifia quidtm. Afl alio qux condtt in auo^

Vltima luxf^auiSt quismemorarequeat ?

Umidaflamma , grauiicaligok luce rcmotis,

Vtrmis^ quimmons crim mis effe facit.

Aug. Soli.

lo(i.cap.3.

12S G E M I T V S,

N(7« natunj effe , tibi meliusyfcekrate ^fuiffet»

Aut mtum^prorfus moreperire fer/z,

(^am maU totpajfum interris,f(tuosj^dolores'y

Poft.grauiora iterum^ tempus in omnepati,

Atque vttnam matrii me mors rapuijfet in aluo

!

Nam tenebr£ nato , mox mthi Jietus erat,

Eigo, 6 anima, ^iue vigiles, fiue dormias,

femper in auribus tuis illa horribiljs tuba rc-

{onev.SurgitemortuiyVmtead iudtcium. O a-

nima nunquam excidat a tua memoria :lte

makdi^iin tgnemmrnum : Vemtebenedt^iyper"

ctpite Regnum, O quid poteft lameniabilius

& teriibilius cogitari quam Ite} & quid de*

ledabilius exprimi quam Venitef duae funt

voccsjquarum nihil horribihus vnaj& nihil

jucundiusalterapotcric audiri.

XV,

IJO G E M I T V S.

"Defecit m dolore vtta mea et anni mci in

^emtims . Tfal . jv

.

13.

L t 1 1 R P R I M V S. 131

XV.

Defecic in dolore vita mea ^ & anni

mei in gemlEibus. PfaL 30.

HQceratngo nieis domwans l<Jataiibusallrtfi

Vt mtbi lux faujla nuUa rediretausi

Qviam Uuu optatt me temporisaura fefelltt'^

Dum tottesrepeto -, Crafitnus albus erit,

i^Jectamenalbtts adhuc mihicraHinusiUe relHxit\

Qmn 5 quipr&terijtproximus , ateit erat,

Credtdsram alternos vtta faccedere cafus,

In^ vicesUtiscedere 7noefla locum,

Vt^ferenato detergisnubilacoehy

Cum reuehis clarum Cjmhte pure diem ;

Vtq^maris reparas fugittuos, Cjnthta ^fludus^

Cum ttngis refiuo Itttoraficca faloy

Sicego venturi nonfdixtemporis augur,

Omniaprovotif rebaritnra tneis.

At mea, quam dtfpar , qtfantoj^ feuerior illis,

Quas dat nupta viro,trifiitta efilacrjmis\

Conttige dtfun^o^ bisdenis menfthm^ vxor

Soladomi queritur , comugisorba , neum,

Pofi decmumfinttUY kgubria ponere menfemi

Etpiplum niuea verteretrifie toga.

Quit miht tranfadus femelefi fineluMtts anmuf

Quis vacuHS menfis ? quis (inenube dtes?

j^uUa meis lex datfin/mve , modtimvequerelis-^

Sedparit aftduusfey veltit Hjdra, dolor,

l 1 B

152 G E M I T V S.

ttplan&tt&lacrymlSygemitH^ abfttmitur omnify

Ipfa^ pars mmima ejl vita caduca, fui.

Sape qutdem rabidisfunt aquora turbida ventk,

Sed breuis eft^ quoties magna procella furit:

Quafq^ rapttfyluis brumae. inclementiafrondes,

Compenfant viridi tempora verna coma:

Et Notm obfcuris quoties tegtt Athera nimhis ,

\ Ldtior tnnubt mox redtt ore dies ;

AH mihiperpetuos contexuntfunera Mus,Dempta nec eft vllo fynthefisatra dte.

Maftaj^ nscfeftocejfauitttbiacornu^

VeCtuSy ebur^ pugni, pledra^ querela.ftdes:

Hac cythara^foks ; hoc tranftgope^ine, m^es-y

Hisfidthus , vit& temporafalio me£,

O quoties ve^ofujpirta peclore rupiy

Cum cuperemtacito mergereveiiafinu!

O quotiesy liix quantafuit^fuit a5ta querelis,

Luna^quantafuit ,plancttbus a£iafuit\

Negemeremy memtni^ toticsmonmfiisamtci,

Multat^ ne gemcrem.credtte,fa[la mihi,

Libera Utittd fuaftftis fiena remittiy

lUicoUtitidiltbera frena dedi,

4ft vbt fingultum compefcere rtfibm opto ,

Rifibm , hm ,pmitiu obftrepuere meis !

S£pe, volens placfdasfomno traducere no^es,

Ferpetuh vigiles obrttor tmbre genas;

Dum^diunimtum violentos comprimoftetuSy

. Heu^ mareperrtiptis effluit aggeribusl

Fluminay vos teftes , vos nota cubilia ,fjlusty

Vosa^caiiAvallesy confita vos^ iuga\

Vos

LlBER PRIMVS. I3J

Vos teftesyquoties fuJpirU vincert tentanSj

Vi^a , relu^antt murmura cordidedi,

Qum ettamaudnis permota vlulattbus Echoi

Qaeftibus auditaeftaggemuijfe meit,

Tunc ego y tunc tUa , alternis dedimut lamenta,

^kutmtu int^ vices, planximm in^ vices,

VtPandtontdfibi dant rejponfa forores ,

Om c&fum , thalami labe qtteruntur ltym\

Et fedet hmc Progneramo miftrabile ploranSy

Et fedet tnde fuumflens Fhdomela nefas :

Mtera^ alteriusfequitur fujpiria queliu,

Admtjfumlacrymans, vtraque crimenauk.

Talis &nlcjon€cum naufraga vda mariti

i^equicqfiam fcopulis littoribuf^ canit'

Aut vvAmts , vindt nemoris fedet arbore turtur,

Comparis aterno murmurefata gemens,

Sicmihtfatidtca nerunt quoqueftamina Diuty

Iret vt optatofidere nulla dies,

Vt^ adimant nnUosy lamenta perennia luilus,

Aut ceffet , caufta deficiente , dolor,

Sedfuit vtprimA , gemitus , voxprima loqueU'^

Sftgemitui vita vox quoque fummamu^

J 3 Defecif

154 G E M 1 T V $.

Hicron. in

Pfalm, io.

Aug. lib*

2udeciu.

Ihid«

Aug.fctm.28«dc yab.

Kaiianz»caim. 4chumananatuia.

Aurhor.Ipecpec.Tom. 5.

Aug.

Defecit in dolore vita med , & Anntmei

ingemitibu6, Pfalm. 50.

QVAMDivefthicmpr^rentivita,habcfgemitu& fletum vnurqiiifque homo.

Homo non d rifu orditur hanc lucem,

quidmalorum ingrefTus fitncfciens, pro-

phetat quodammodo;foliim,quando natus

elljferuntrifille Zoroaftrem,nec ei boni ali-

quid monftrofus ille rifus portendit. Pror-

fus quod fcrfptum cft ^Atu iugum fuperfilios

Adama die exitmde ventrematm eorum vfque

indiemfepuhurd in matremomnium.

Vnde interrogemus pueros quinafcun-

tur,quare a ploratu incipiantmafcitur& fta*

tim plorat, & poft nefcio quot dies ridet.

Quando plorabat nafcens , Propheta fuac

calamitatis erat , lacrymas enim teftcs func

miferiae.

Jloc hormnl tantimfirmum eH experf^ feneSldi»

Inde exquonafcensptihm ora ri^t\

Tcr lacrymas tefians ,quasvitdmlmine funMt

Quotnam iUum maneant agmina dura maiu

EH Regio (vt quondam Cret&a ) ignaraferarumy

Eji alia , hjherru nefcia terra niuis :

At , vacuaaduerfts quodvitA tempotarehus

Clauferit , haudquifquamdtcereiure potefl,

In huius \itx miferiam intrafti Jugens,

dicscuosin dolore6<: xrumna pcrcranfifti;

cum

L I B E R P R 1 M V S. 135

cumliid^u&UborchincexitLiruscs.Intelli-

gasergcinquarumfitingieirustuusflcbilis

progreflus tuus ciebilis,<Scegreirus hoiribilis.

RtfumreputanierrQrtm , &gAudiodixt : Qujd Ecd. z.

frufira duiperU?

Domini voxefl ad fuos dicentis, Fw />/<?- chryfoft.

rabitis&pUngetis,f£Cttlum4Utemgaudebit: VoiJ^'j'^*^Ji,,

trtfieserttis, Timenda flint Chriftianisprae- imiundis»

fentis facculi gaudia, &optandapro deuo^

tionemaeftitja.

Lactitiae enim tantum nomen habent, chryfoft.

cum omnia Imtm triluiia.

Qui fumm tnhoc tahemaculo , ingemifchnus 2 cor.j.

grauati,

An non eft merito incemifccndumjquodchryfoft.

r ' • 1- A •/-.!• nom. mlumusm regione ahcna, & m Coiomam pfaim. nj,

procul a patria pofitam amandati ?

Inabfconditoplorabitanimamea: phransplo' Hiercm.

rabit& deducet qcuIhs meus lacrymam,

Afleuerant Turturem caftam ^camatri- chryfoft.

cemcomparisefl^^jitavtiiquandocuenerit, \^^- ^*

r ^i ! A -lA r A • hom.deeius makulum ah Aquila liue Aucupc capi, vinutc

non fe commifcere alteri,fediplum cupere,

dc ipfius praeftolari aduentum , & in amoris

eiusexfpedationependere, Huius turturis

mcminitScripturain Canr.Canticorumdi-

ccns : Vox turturisaudita eflin terra nojlra, Ogcmitus de racdio cordis amabilis,bonitatis

^pullalansfontes/ 6 gemitus CGeleftem fpon-

fum Christvm adfcmctipfumadduccns!

I 4 Vox

1^6 G E i^i I T V s.

Hugo de Vox turturis,amori canit& dile^ioni;5cs.viaoi habetiingularem diledlionem tnrtur, cui

aflumpt. canit,vel praerenti gaudium, vel abfenri afFe-

Matttoa. £tum. Igitur vox turturis tota de amore, Sc

non Bouit aliud praeter amorem turtur. Ec

quid fonat vox turturis?quam iignificatione

habetvoxturturis.^ quiddicit? Vnum eft

quod fonatvoxturtutiSj&rempcriliiidfo-

nat & refonat, & non faftidit vmquam.Numquam tiirtur vocem fuam variat,num-

^amcanticum £mm murat, femper idemcanit quifempcr idem diligit. O vox tur-

turis quam dulcis es/& quis dignus erit au^

dire vocem turturis ? in folitudine canic

turtur,&femper turcur folitudinem diligir,

quiaiingMlaremdilediionem quaeiit. Nonaudietur in plateis vox eius, neque foris ck-

morem fuum proferer. Inrus refonat,intrin^

fecuscanir&non polfuntaudire turturem,

nifi qui intus funt;qui elongant in folitudi*

ne, quifecretum inhabitani,

ircxnard. Donec [ aurcm ] homines pro Dei cultu,

Cau?**" mercede ra:ntum in terra , & canuim tcnam

acccperunt, minime fe cognoueruntpere-

grinosjnecmore turturisingemuerunt. ita

tamdiu noneft voxturturis auditain terra

noftra.VbiergoRegniCoelorumpromiilio

faftaeft, tunc primum manifefte fonuit in

^ terra vox turturis.Nam dum fandta quaeque

iam Anima C h k. i s t i pracfcntiam fufpi^

raret.

L I B E R P R I M V S. 137

raret, Regni diiacionem moleftc ferret, de-

fidcratam pacriamgeraldbus & fufpiriis a

loge falutaiet, nonne tibi vidccur, vice fiin-

gigcmcbunda; accailiilimx turturis, quce-

cumque anima in rerris ita fcciilec ^ Ex tunc

ergo 6cdeinceps vox turturis audita cftin

tcrra noftra. Qujd ni moueat mihi cfcbras

lacrymasc^gfwJr«;j^«o/k/M«pjCHRisTi ab-

fen ria/' Domim ante te omne d^fideniim meum,&gemum jnein a te non eji abfcodkm. Laborain tnge»

mttu meo.m icisS^d beatus qui dicerc poruir;

Laaboperfmgulas no^esle^um fneum Jacrymif

meisftrafummeum rigaho. Nonfolumaucemmihi , (ed & omnibus, qui ddigunr aduen-

tumeius, gemitus ifti compcrtifunt. Hocquippe eft quodipfe aiebat. numquid pojfunt

ftltjjponfi lugere, quamdtu cum iUu tftjpondis t ve-

nient 4ntem dies , cim ^uferetur ab eis Jponfus *&tunc Itigebunt, ac C\ dicererj & tunc vox turru-

ris audierur.Ita eftjEsv bone,veneruntdies

illi y nam &ipfa creatura ingemifctt & parturit

vfque adlnic.reuelationemfiltorujn Det exjpectans:

nonfoium autemilla, fed&nosipfi tntranos

gemimus adoptionem filiorum Dei exfpeciantes Re-

dempttonem corpuris noftri.NcquQ vacutgemittts,

quibus e ccslo tam mifericordirer refpon-

derur. Propter mtfertam inopum & gemitum

fduperumnunc exurgam, diiitDomimu. Fuit &in tempore Patrum , vox ifta gementium : fed

ia,U)dc ^Qtics (incmc^ucfum gemittis.Vndc 8c

l 5 dicc-

I^S G E M I T V S,

diccbat quis ; Secretum meum mthi , fecretum

fneum miht} At vbipalani clamatum cfi.Que

furfumfunt quAnte.vhi CHaisxvs efttn dexte-

ra Dei fidens ^d omnesiam coepit pertinere

gemitusi^stiirtunmi 5c vnaomnibus cdeg^-

mendtratiQ,

LlBEa

tlBER SECVNDVS.

V O T A

ANIUJE SANCTiK.

140 V O T A.

Concupmt (vama, menAesiiertcte vustifxatio -

ncs tuas. ^Jal. nS

.

.r^

LlBER SECVNDVS, I^I

I.

Concupiuit anima mea defiderarc

iuftificationes tuas. Ffalm.ii^.

COElefiem duh'ttam,terremmgj inter Amore^

tJefcio quoftdtuam fub duce figriA feqttu

lUifub imperium, vocat htc adptleaipugnant

Difimiti nimium condttione ducss:

Hincvocor, hincreuocor^rtirfuf^inuitorvtrim^

Nonfecus ac reftao quaffa cartna falo.

Ambiguum faciunt Amor htc , Amorille dueUum,

Impediunt^ fuofi^erevota loco.

SitfatiSy ah\ tandem mala totfaftig -a paffde^

Btfinaradporttiiftfm reuocare fuos!

O Detts ! 4ut nullo cahat mihi peclus ab igne,

Autfolo caleat legisamore tiu!

Non nego\ quod lubeat, magna eft^cptare^voluptasi

'Etmodopoffe VolodicerCy Nolo.modo!

¥Yenanihtlpatiturminus,atqtie libido vouendty

Nicfelegefinunt libera vota premi,

Vt vagus extdtim lortfj^ J^p^f^ folutus

^oflibet in pailus curreregefttt equus

:

Aut Habulo ruit & viridi mox ^ernitur hcrba,

Depofito nimium bucula Uta tugo:

AH vbi mox retwcat confucta ad arata colonusy

Bxcutttillelupos, illarecufat onus.

^ctlicet expetitur Ubertas vna vouendiy

Qu&fatu tliy quamuU vtilttate vacet^

Slc

14» V O T A.

Sic FhaJim ,f4tmrumrm ab axe quadri^di

Appetis ignotosfleSlere red;or equos.

Sic quoquenonfolitis dum niteris altiusalis

lcare, fuhieHis labere merfm aquis,

Quam varia Superum laffas prece tundimm aureSi

Coslitibus^ puto nosfapemouereimm,

llle vouetnuptam^ nupt&vouetiUefepukrum'^

Utcfobokm nafci poftulat , ille mori

:

lUe Vatri mortem^ Patri rogat ille falutem-^

Hicfieriinuenis fupplicat^ ille fenex.

Vix,putOy confentit centum de miHihtuvnmy

Quin aliquis voto di^idet ipfi fuo.

Deniquequid Superosoret, parsmaximanefcit^

Tam noua quifquefibi vota , precef^ facit.

Sicvhi iam grauidasfitmulantfafitdia Matres-y

Obfieham fatiant fercla pudenda famem :

Scilicet expetitur modocalxj modo cretapalat&^

£t fnodo , quAfiomachodifplicuere.placenti

Qmd defiderijs vltra tot inamhm vror

}

QuidiacuiornuUovotacf^ >fpef% fcopo?

Bfieprocul gemitus,proculanxtaturhay timoreSf

SoUicitn^ preces , votatj^, fj^efcj^ procuL

O Dem , aut nuUo caleat mthtpekm ab igne,

Aut folo caleat legisamore tUA,

CoH*

LlBER SECVNDVS» I4J

'oncupuit ammA mea dejidcrareiujfifi^

cationestuasl Pfalm. ii8.

IRVM clt, quomodo ConcupiTcatur ffala.nt,

derideriuni; ncc (itin nobis, cuiusM

.concupi(ccntia lam [it in nobis. Quisne-fciatin homince/Ie concupifcentfamjin ho-minede/idcrium? cur crgo concupifcitu^ivt^ habcatur

, qua(i forin/cCus inferatur?aut qiiomodo haberi cius concupifcenria,/incipfopoteftjcum non fit & ipllim quidaliud

, qudm concupifcenria .^Nam 6-: defi-dcrarcprocul dubio concupifcereeft. Quiscnim ifte mirabilisatquc incxphcabihslan-guor ? & tamcn cil ; nam & aegrotus qui fa-Itidio laborat concupifcic vtiquc defidcra-re cibum

, dum concupifcit non habere fa-ftidium. Aaahud eft concupifccre, ahuddefiderare ? non quod non fit concupif.ccntia defiderium , fed quia non om-ms concupifcentia dchderium cft; con-cupifcuntur cnim & qux habentur , &qux non habentur : nam concupifccndofruitur homo rebus quas habct ; defide-rando autcm , abfentia concupifcit. Dcfi-derium ergo, quideft, nifi rerum abfcn-tiumconcupifcentia? fed Dei iuftificatio-

nes abfeaces ^S^ quomodopoiTunt.? An &:

quando

144 V O T A.

quando fciiintur,&non fiunr, ab/chterha*

bendoefant? faepc enim quid agendumfit*vidcmus j nec agimus, quia non delcdat vt

agamus , Sc concupimus vt deledet. Prse«*

uolatintelledus; &:tardefequitnr, &ali'*'

quandonon fequitur, humanus atquein-

firmus i^fFedus. Ideoergo defiderare con-cupifcebat,quae bonaelde cerncbat,cupicnsi

eorum habcre deledtationem, quorumpo-

tuitvidere rationemi

Awg* in Non dixit[autem] concupiui iudicia;?raUn8.

fed, concupiui defiderare: ficutenimviti

viucre, plus eft , quam viuere ( viuere nam-quc commune ctiam huius eft vitaej vita

autem viuere , Beatorum cft jficconcupif-

cere vt delideremus iudicia Dei, pluseft»

quam dcdderare iudicia*, cortcupifcimus

enim defiderare , quafi non fit poteftatis

noftrae defiderium , fed gratix Dei. Ciimcnim Dominus obledtari nosvideritcupi-^

ditate defiderij iudiciorum (tiorum , (o^

brium augct affedum j cum autem pecca-

mus non concupifcimus dcfiderare iudicia

Dei. V^ndeetiam Dominus non otioseaio^

Vefideno defideram hocpafcha manducan vobif-

€um'^ non (olum defideians,fed ctiam gemi-

nato defiderio concupifcens remiflionem

tribuerepeccatorum. Concupifcamus ergo

& nos defiderarc iudicia Dti,

ong> Nam ficuc dicixua: ahquis carnalis Amor»quera

L IBER S E C V N D V S." I^y

qucm &CupicHnemappellaucruntPoe[se,prolog. ifl

iecundum quem qui amac, in carnefemi*^*"^

nat;ita eft Sc quidcm fpiricualis Amor, fc-

cundum quem & ille interior homo amansin fpiritufcminac.

[lam ] difcerne pctirionem cordistui , a^[iUiT,

petitionibuscarnis ; difcernequantum po-

ces. Verbi gratia : cqecus eft , corpore ; rogat

vt illuminetur : Petitio hxc carnis. Infirma-

tur,rogatfefaluumlieri-, faluusfit moritu-

rus; &iftapetitio carnis eft , &fiquaefunt

talia. Petitvo cordisquxeft f" iicutpetitio

carnis eft, vellcfibi prxparari oculos, vtique

advidendam iOam lucem ('quactalibuso-

culis videri poteft ) ita petitio cordis , ad il-

lam lucem pertinet j Beati mundi corde, quo-

ntam ipfi Dsum ridehunt,

Sedhomo, quafi puHumonapri felibe- ^'".^^•«^P-

rum natumputat ; nam quumplerecunCtaiob.

qux defiderac per eftrenatam libertatem

quaerit, quidaiiud-, quampullo onagriefte

fimilis concupifcit;vt difciplinae hunclora

non teneant , (cd audenrer inter vagos per

fyluam defidcriorum cuirat.?

Mensqnoque noftrarebus mutabilibus Grcg.cap.

fubdita, &:a (emetipsa variarur. Nam quae- ^"j^'"'^*^*

rens quod non habct , anxia percipic s cum-que habere coeperit , tcedec hanc percepilfc,

quod quefiuir. Amatfepequoddefpexerat,

defpicit quod aniauerar. Diu quaerit, vt pa-

K rum

i4<> V o T aI

ruminhisquacinueneiir, perfeuerat.

D.Greg, Nos enim , nati in hui us peregrinationishom.jis^ aerumna, huc faftidiofi iam venimus i nerd*

mus quiddcfideiare debcamus.

Aug. de Acplanequid oremus,ficutoportet,nc-otando fcimus.AHus vult coningari; ahus coniugio

Epift 21. viduatus deinceps continenter eHgit viaercj

ad Proba. aUus nullum concubitum nec in ipfis nup-'^^^'

tijsexpenri:

Aug. EtegoinhiabfamhonoribusJucriSjCon-confefr iupjo, &tuirridebas.«J.cap.5* V N • j- • • 1 •

Aug dc Cerre, qui dicit in oratione , verbi gratia:

iJJo^^n^Q"^^"^ mnhiphca diuitias meas j aut, da

cpift' iij* mihi tantas , quanra^ ilh vel lUi dcdifti ; autad fiobi. honores mcos auge^aut fac me in hocfaecu-

lo praeporetem atque clarentem, vclfi quid

huiufmodieft; & haECciicit, eorumhabcnsconcupifcentiam, nonidattendens> vtex

his, fecundum Deum profit hominibus,

putoeum non inuenirc inoratione Domi-nica, quo poflit haec vota coaptare : Quam-obrempudeat raliempeterc,quacnon pu-

det cupcrc ; aut fi& hoc pudet, fed cupidi-

tas vincit;quanto mehiishocpetitur>vtet-

iamabiflocupiditatis malohberet, cuidi-

cimus •, hbera nos a malo,

, r n.Videsrergolauidicatcomncmalumex-

Chrvroft, N • r 1 rj • j i-

in Epift. ortum,cumiplumaefideriumviaehcet,nonadRora* fuftincat intiapropiios teiminos confiftere.?

4?^ * Qujdquid enim terminos a Deo ftatos

tranf-

LlBER SECVNDVSj I47

tranfgreditur , id abfurdamni ac mininle le-

gitimarum rcrumappctens eft. Quemad-inodum cnim fieri (aepe videmus , vt qui ci*

borum appctitioncm,quiqueimpotenti Ciii

correpii fuerint , ij & coenum quoque non-

numquim adbibcndum appetanti

Siccormeum, corvanum,vagum&in- ^-^^'^^?*

ftabile dum fuo ducirur arbitrio , & diuino

caret confilio, infeipfo non potefi: conli-

ftere^fed omni mobili mobilius, per infinita

diftrahitur,& hac atqae iilac, per innumera

difcurdt; &c dumperdiuerfarequiemqux-

ritjnon inuenit, fed in labore miferumjd re-

quie vacuum manet : fibi non concordat , a

fe diiTonat , a fe refiiit, voluntatesalternat,

confiiia mutar, aedificat noua,deftruit vete-

ra,deftruda reaedificat,eadem iterumatque

iterum aiio & aiio modo mutat & ordinati

quia vult &non vult, &numquamin eo-

dem ftatu permanet.

Scd allide Domine concupifcentiam Aug.VoU-

meam dulcedinetua, quam ablcondiftiti- ^^^ <^ap-

mentibuste, vt concupiicamte concupil-

centijs fempiternis ; ne vanis illedtus & de-

ceptus interior guftus ponacamarum dulce

& dulce amarum.

K k IL

I4S V O T A.

Vtmam dv^antur vur ma: aZ ciish2ixcnla,s

uui^wdmis tuas ! 3at. us.

LlBER S E C V N D V S. 149

I I.

Vtinam dirigantur via^ meaj adcu-ftodiendas^inftificationes tuas/

Pf&lm, J18.

QVoferar tn tanto deprenfa errore viartwt.

Scetum vbi tam vario tramite faUit iter}

Hxc ahit in dextram^ tenet altera femita Uuam,Illatumetin cliuoSyValltbus ijla iacet :

Hdcfaciles aditus , aditm babet illa malignoSy

Et quosilla tegitjetegit illadolos.

Quo(j^ vd luc tendat , veJ quo fe porrigat illa ,

.

Exitus impkxofine videre vetat.

2son ita,quapartesria fe findebat in amhas^

Herculis amhiguumfecit euntis iter ,

Iscc totidem refluis Meanderfle^itur vndis,

Ipfefuis quamuis ohutns erret aquis,

H^ec labyrinth<£i tanta eji faUacia tecliy

Curualicet varijs flexthus antra tegat.

Heugrainorameoscohihent difcrimina greffusl

En gemina duhiain parte pericla premunti

Non ego qud metuam diuortia mille viarum )

. (Solus Dddalea, quifuit£delahor)

Sedprmr varios curuis amhagihus orhes,

Noxettam coecascclatopaca viasy

tsuUaque fe prcffo monftrant vejligia 'figno,

Oua populus trito calle , notarit iter.

Etlicetexplorem pr^tenjis ohuia palmis ,

Et vitm objlantes , tuUra dura ,petrasy

K 3 Vix

JSP V O T A^

Vixfatisinceptosaufim producere curfiu^

Sed retimnt ttmidam noxj^ doluf^gradum,

lajfus vt tgn)ta cumfors regione viator

Oporimitur nehula pr&cipttante diem

:

l^uUa^ tamtoto collucent pdera Coslo,

Nec prope funt vUa , ruftica tccta, caf^

l^uUa^ fignato caUem notatorbita fulco^

Vda nec humano femitatritapede ;

i^e(^fcit , an infjluas , an eatruiturus in vndM»,

Longmsinceptamfi paretireviam ,

Tum validis mutos compeU^t vocibus agros

Si quisaberrantipraftet aratoropem,

Vt^ veleftalntlistacitist^ quis audiat antris,

1 ngetninant longos , terc^ quaterq^ fonos.

Omnis at in furdas clamorvoUt trritus auras^

Nuflat^ Paftoris verba remiffa fonant.

O quis tn bis tendat milnftamtna fida periclis \

QuisDens , intanta^fitmthinQ^.e Fharos)

jfitcidas quondam per mbojpita regna vagantes,

Infolttas docuit clara columna vias:

Stella comesmnnmtNahathdos lumine regss,

Tartiaj^ Bcthlenm duxtt tn antra dom us.

Quin recreant trepidos^ fratrum duofidera, nautas

Tu quo^ migemini Caftoris ede facem*

Gnojis aherrantem reuocauitThefeafilOy

Sefia^ Leandro fixit amicafacem^

Ecce ego futn 1 hefeus , vice tu mtbifis Ariadnes,

Cumj^ ero Leander fis vice Sefltados.

Afpicis vt muitt 5 vaga turha , perauia currant,

Et fuus huc , iUuc , qti^tnlihet erroragati

nic

L I B E R S E C V N D VS. I^t

hic cadit ignota prdceps Regione viarum^

IUe vago CACum tramitt verfat iteri

Uiccelerat curfus \ hic pajfu deftde Untat\

S£piiisillefuosfer ^ , nfert^ ygradus:

Uic diuerfus ahit , latnt comes tUe propinquat ^

Hiccomttis du^u failitur, iUefuo:

Terpetuosaliquis vejligiaflectitm arbes,

Alterinobliquas volmtur vfquevias:

Hic ratus ad certam curfu fe tendcre metmyDecepto repetitUmtnaprimapede:

Deniquc in errorem fa^lo rutt agmive vulgus^

Quodq^ temredecet^ vixtenetvllustter.

O vitnam , re^o tendat mea femita du^u ,

'Necjraus decipiat tramttis vUa gradum f

Quaiu at excuffof^git irreuocahtlis arcu,

Dum volat ad certum miffa ^agttta locum*y

Talts tnoffeifo feftinet Itmite curfus ,

Qua tua nempe mouent tendere iuffa , rij.

jEf?o tgttur mea luxy quottes iaculabere, neruus-y

Quemi^ petis iaculis lex tua fan^a ^fcopw\

Qua^ fcopum cupies certus tetigtfft fagitta,

lUa egofimdigitis leciafagtttatuis*

K 4 Vtmm

Iji V O T A.

Vtina,m dirigantur 'via mes, adcuflodic-

da^uujlijicationes tuas, Pfal. ii5.

HIeremias dicit: ^m 'Domim^ quianan

uc uii:t. ^fi^^ homm via eiuss necvtri eft vt ambulet

mctit. & dirigatgrejfmfuos, Hinc&inPfalmiscumquidam dixiifet Deo:r« mandaftt mandata tua

cuftodm ww», con 1 1 n u6 , n on dc (e prx fum-

piirjfedoptauit vt faceret. Vtinam^mc[uity

dirigantur vi£ me£ ad cuftodtendoi iufttficatmes

tuas.

Ambr. inMiles qui ingtedirur iter,viandi ordinem

rfaim.ris. non ipfedifponitiibi jnec pro fuoarbitriootlon^s. viamcaipit,nec vokmrariacnptatcompen-

dia*ne recedat a ftgnis ; led irinerarium ab

Imperatore accipitSc cullodit illud; prae-

fcripto incedit ordine, reitlaque via conficic

iter,vtinijeniatcommeatum,rarataribirub-

(idiai. Hanclegcmviandi effe pticfcriptam,

Chrifto ducentejfandlis commeantibus,re^

cognofcas velim. Profedli funt enim & Pa-

tresnoftri dc terra i£gypti, pcr longafpa-

tia terrarum,quorum {tatiuseomnes, man-

fionerquedefcripta funt. Aduertimusergo

quis hasordinauerit manfioncs,quomodoambulareoporterer filioslfrael. Praeibate-

nim illos,per diem;Deus in columna nubis;

no<Suauteincolumnaignis,vt viamoften-

deret ambulantibus dc tenebras dimoueret.

L IB E R S E C V N D V S. fj^

lex viarum, columna erat <k ignis 8c nubes.

MuhiE cnim lunt via; & muka generacetn fer.

viarum; magnam profeClo periculum via-^^•^[^J'^'^'^^

toii. Qujim hicile ni mulrarum occurra,er- w^Hton»,

rabit in viafua, qui vianimdifcretioneca-

ruerit? Sciutemurpioinclc vias noftras, et-

inm vias d^Emonum, vias quoquc Bearorumfpirituum, & vias Domini inueftigemus.

[Sienim] viam ingreffis ciim veneris ad Amhr. in

compitumaiiquod;(Os:ncrciasquod itecin-f'"-!^"^- "^

gvedi dcbeas J ftas & cogitasipfe tccum, v-

t:um primam , aut fccundam , aut tertiam

viameligas quam f.qaa ris , necpucas prius

adoriendum iter qiiam animo deficicns;

quanto magis animo dcbes acmentecon-fillerequidadregnum c^lelle tendis,&:co-

gitaretecum,quianon omnis viaillo ducit,

non omnis eo diri2*'cad Hierufalem iilam

quarincrloeft. Suntvia: qunsmalos exitus

mortishabent. Hxfunc viajde qmbuslcgi-

fti: Otiufunt vu qiu vidintUY vtro recls, cjfe^vlti-

waautem erns ajpidunt in profmidum wfcrni.

Viasigiiur filiorum Adamin necefiirate BctnCcim.

&cupiditate veifuitur. Abvrraque ^^ui-'^*J^^t"^f.

dem ducimur , 3c ab vcraque trahimur , nifi

quod videmurmagis vrgeri necellitate, tra-

hicupiditate. EtncccfrKnsquidemfpcciali^

ter corpor itribuenda videcur , nec fimplcx

illa q{\. ^ fed anfraclm bahens pkrimos plurima-

que difpendia j nam compendia pauca ad-

K 5 modum

154 V O T A.

nioclum,{i qua tamen. In his quoquc docc-

tur quiim neceile Iiabeat clamare ad Domi-num , non de neceflirate, kd de neceptatibus

tneUerueme. Non modo abhacvianecerti-

tatis , (t d ab ea quoque quap cupiditatis efl:,

optabit cduci , quifquis non furdaaure mo-nita Sapientis cxceperit. Qi^d enim ille ait

J

avoluntatibus tuisauertere ,& item : pojl cortcU"

pifcentias tuas non eas. Has funt \'\x qu^ viden-

tur hominibus bonae,(ed finem non habcnt

nifi cum demergunt in profundum.

Siinucniftivias hominum,illudquoque

confidera,ncforte de his didtum (it: Contrl^

ito& mfeitcitai m vijsmum ; vt (it contritio iri

necc(Iitate,infehcitasin cupiditate. Vidca-

mus& vias Daemonum, videamus Sc cauca*

nius -, viikamus, 6c fugiamus eas j (iquidem

via illorii.Pr^fumpfio 6c Obftinatio.Quam

peruerfo Sc euerfo sut corde fihj hominum.'

qiiicumque fed:antur vias Daemonum,in-grediunturDaemonum vias. Haecenimtota

aduer(um nos fpirituahum coludlatio ne^

quitiarum eft, vt nos feducant , vt nos indu-

cant in vias fuas , vr deducanr in tis , perdu-

cant ad deftmarum finem , qui paratus eft

cis. Quaevero funtfandorum Angelotum

viaE?Profe6l:6 il I?,quasvnigenitusenarrauic

dicens : VidebitU Angelos afcendentes& defceU'

ies fuper filium hominis, Afcenfio igitur & de-^

fccnfio vias iilorum. Afccnfio propter fe,

defcen-

LfBER S ECVNDVS. IjJ

defcenfio velpotius condefcenfio proprcr

nos. Pluo& vias Domini vultis audirc. Do-

cairiraqiievi.isfaas, cumaperuiclabia Pror

phecxvrdicerer : VnmrfAVU Dommimifiri'

cordta &mitas. Itaad(ingulos,icaadomnes

communitervenit, in mifericordia fcilicec

& verirarc. Athis itmertbusincuruati funt colles

i«««^{;fuperbi, DsemoneSjPrincipes.

Iil:eordoert:,alijprcTcedunc,alij{equun- Aug. mtur. Quipraeceduntexemplum fe pracbenc *

"**

(equenribus 5 numquid neminem fequun-

tur /'Si neminem fcquuntur,eirabunt. Se-

quunturergo&illialiquem, ipfum Chri-ST V M.Ec cernicis ordmatos gieilus per Pau-

lum Apoftolum dicerem. Imitatores eBote fi-

cut& ego Chkisti. lufti attendcdoeosqui

fe in bono praecedunr, imirando iequunrur»

Quomodo fequuntur? Videhunt iujii& time-

bunt Vidcbunt^c timebiiciequi vias malas.

cumvidencquofque mcliores, iamelegilTe

vias meliorcs,& dicunt in animo fuo^quem-

admodu folent dicere viatores,attendentes

alios cum pracfumpcione ambulanres in via,

ipfiadhHcincercivK^j&quafifludluaresquQ

eant,dicunrllbi:Non fiuftrailli haceunt,

quando iUo eunr, quo nos ire volumus. Ec

quare cum magna iiducia hac eunt,nifi quia

illac ire perniciofum eft.Vidcbunt ergo iufli

&timebunt. Anguftam viam videntillac;

hac vidcntpaucos,illac multosifedfiiuflus

es.

Ij^ V O T A.'

es,noli numerare-, noli numerare turbas ho-

minum incedentes larasvias; nolieosat-

tenclere,multiruntjpauci aucem'perviani

anguftam*

^, cap.Reproborum [ fiquidem'] femkdi (emper

i7.iib 7. gKttotefunt^vtprauisconcupifcentjsdediti

rrifcbautbonanullaappetanr, autappetentesin-

firmo defiderio ad hxc nequaquam mentis

lihemgrejfm tendant. Reda enim aut nonincipiunt, aut in ipfo fradi itinere , adhaec

ininimepertingunt, vnde fitplerumque, vt

ad morem fuum, lalTati ledeant , fefeque ab

intentione animi in carnis voluptatibus

flernant;folaquaetranfeunt, cogitentjnulla

qune fecum permaneanr,curcnt,

Anguft in C4p«' clnuitm eo7um? quid eft circuitus ip-

ilai* I39» forum ? vt circumeant& non ftenr,in gyrumcant crrorisjvbi iter eft fine finerqui enim ia

longum it,aliunde incipit, alicubi finit; qili

ingyrumit,nufquamfinitJpfeeftlaborim-

piorum , qui demonftratur in alio Pfalmo

cuidencius : inclrcmtump^amhulant,

Grcg.Ub. Bene ergo de reprobis dicitur; InuolutA

7. mor. c» funtferhitdgreffuum eorum, quia reda quidem

«job»"^ deliberandoappetunt,fedadconfuetafem-

per mala replicantur, Sc quafi exrra fe tenfi,

ad femeripfos per circuitum redeunt, qui

bona quidem cupiunt , fed a malis nequic-

quamrecedunt.

liTimla?, ^^ quidem cadunt cxtra viam; vt ille qui

num-

LlBER SECVNDVS. I57

numquam fuitdc Ecclefia.Qu^idam cadiinc

a via -, vnde hoaMelimeft viam ivftm& mn ag-

nojcen ,qium poft agmtam retroire. Quidam

cadunt in viam, vnde diciiufyUiftusfeptiesca''

dit in die.

Stdc^ multa difFercntiainter cafum lufti orig^

&; iniufti: lusiiis, Inquit , cilmcecidmt,mn pro- ^oj.u. 4. in

fttrmtur. Inmitus , &: qui (pem non habet la

Deoporitam , (i ccciderit, profternirur, &non furgit,id eft,(i peccaueric non pcEnitet,

8c peccatum (uum emendare ncfcir.

Or«>rfwo/rf/vi^'va2anim2Baudaci,qu£Efpe- ^ ^^^^

rauit, fi a cc recefliller , fe aliquid melius ha- fciT «,c.

bituram/ Verfa & reuerfa-, in tergum dc in"*

latera,& in ventre.«5c dura (unt omnia, Sc tii

folus requies. Et ecce ades , Sc liberas a mi-

ferab libus erroribus,6c conftituis nos in via

tua, Sc confolaris &dicis; Currtte egoferam,

dr ego perducam ,& ego iht feram.

Melius dwmbantura Domino oreffustortm^ Amb. \n

., ^n ••111 Pralin.3^,qnibus per nodlem, ignis columna lucebatj

per diem,nubis. Ettu mererefad;is , votis-

que depofce,vc^r. jff/« tui a Domtno dtrigantur^

ne moueanturpedestui.C^utndumedqaoc^iiQ

ne rciflam lemitam derelmquas,& diuerticU'

late viarum tortuofarum decipiant.Ideo diciii

Farativiam Dommt , reclas factte femitas eius.

Redas faciamus animorum (emicas , ne la-

bamur, ne effandanrur^grcfTas noftuificuc

yxoris Lotli5qu3?poftre refpcxit,&:gce(rus

cenc-

15^ V O T A.\

tenere non potuit , fed effuii funt. Nbn cf-

fundarirur{icut^gyptiorum,quoramgrc(^

fum maris fludus efFudit. Nonnede his

pUlcredixerisj Ejfufifimt grejfus eorum y quosbenevixilTe poenituit?

Auguft.in O qui derelicjuitti femitas redtasiabeundoPiai. ii* jn vias tenebratum/ 6 qui laetamini in maliSj

&gaudctis in euerllone mala, quorumf;;-

mitasprauiE, &c flexuofi curftts eorum ficut lu-

bricus & fluxuofus author ipforum, cur

odifTe cospiftis viam redam/ Nonvosdi-rexit Dominus.

Aug. foii- O Domine qui luu esjqui es via,veritas 8cloq cap.4. vita,inquononfunttenebrs&,error,vanitas,

neque mors. Lux iinc qui tenebrx ^ via (inc

qua error; veritas, hnc qua vanitas , vita fine

quamors :Dic vcrbum,Domineifiatlux,vt

vidcam Iucem& vitem tenebras; Videam

viam,& vitem inuium:videam veritatem Sc

vitem vanitatem : videam vitam , & vitem

mortem, lUuminare^ inquam, iUuminarehuic

cocco, qutin tenehris& tn vnihramortisfedcty

& dirigeyedes eius in viam pacis !

[ Fac] vt anima [ mca ] telum fit in manu

orlt.T» porentis ad fcopum fupernum diredtum,.

in cant. [fdo] elfe eumdem 6c fponfum noftium Sc

fagitrariumj^fac] eamdem item animattn cf-

i^fponfam&telum, quailletamquam telo

Vtatur^dum eam bonum ad fcopum dirigiti

III-

i6q V O T A.

^ei^ice ^es^s meos injemitis tuis^vtneft.

jncueantu-r vesttgia mea. - Tsal. «r, .

LlBBR SECVNDVS» 1^1

III,

Perfice gre/rus meos in femicis ttiis:

vcnon moueantur veftigia mea,

PfaLi6,

ERgo caduca gradutn totUs mhi tihidfaUetf

Sterntt & inpUnapes ntiofm humof

Afptce^qui Calis bomtnum vesiigiafpe^asy

Firfnag^facpr^jfoftet mea plantafolo,

Infirutt tmplumespennata Ctconia puUos^

Etdocetaeria^prapisinire vias,

£xemplo volucremfeqtittur modofilia Matrm$Tuta^ iam peragit.quod mauehatytter,

Vrouocat expanfisfohoUm louis armiger alisy

Etiubet infuetas follicitareplagas.

Moxpr£it,& pkno fe taUat inaerdlapfUy

Remigio foholes fubfequtturq^patrem,

Dumpnmum ignotas tentatpuer infcius vndas»

Corporis tndo£lum fuherefulcit onust

Mox opuoblitus.flumenftne corttce tranat^

Tlumen inexperro fdtpefed ore hihtti

SApiiis at dociis vhiplaufmt AquorapabniSj

Ductt in immenfo brachta tutafalo.

Jjptce, qtit tn Coelit hominum vefttgiaJpejSas^

Ajptce^qua nobis arte kuetur tter:

SuUineorfragdtpueriha memhra curuliy

Qtuq^ vehuntfociasipfapropellorotas»

IfJempe trtpes haculificftipttenititur atas,

SHJ^fmm vsciatafenefertur e^um.

L ^i

l6l V O T A.

Httmen dtnbiguis waU decipiare qumlis^

Depedtbus^tecum nuHa querela mek:

Nw vitio plant£,vitio mque crura laboranty

Saxaper& fakbras ttbta noftra falit,

No» egopenmpedi dubitetn certare Camilldiy

Ipper inta^as qud pede^fertur^quas.

Quod queror^efi ammi vit ium lacrymabde nojlri,

Qut, qutbus imedaty languidus ellpedtbus»

Heu tacet affii^is ,affi^tbu6 omnihrn &ger\

{Hi.quibusiniefit.mmpefuerepedes)

Si quodtter^quamuis breue fu^virtutis eundum ef,

Mens mihi ftt minmu laffa labore vitt-,

Crtiraforentfragtlis velutitu, }?ltle,papjruSy

Qufq^ riitt mota canna paMris aquLlUrus.at immodim quandoque refufcitat ardory

Et pedefulmtneofiringerecogit iter:

Sed bene vix cceptum, currendi exttnguitur ardor-y

Law.padis vtmagnoflammula parua Noto,

Netamen ignauis vtdear fegnefareplantiSy

Promoueo tardos pigrafubinde gradus,

A^ mea tunc,catmm qutfquam veftigiaferuety

Neptitertmmodicis ebriafacia fcyphis:

Scilicet inpartes ita tibt ckudtcat ambas, ^

Semipedts claudipes vt hiulcatiter,

Hunc volo,nunc nolo^nunc dftuo^num languefcOy

Nuncftupet vt ngido mens religatagela.

Impatiens igitur, coeptifinefruge laboriSy

Sdpe viae medto, lajfa retentogradum.

Sed rieque^qttalanguensfiationerefiftere tento,

InftabiUm yaUfffigerefirmapedem.

Auftm

LlBER SECVNDVS. I56

Auferor admrfo vdut imita puppis ah <£/?«,

Quam tieqtie visremi necfua vela tuuant-^

Damna^^funt iterum vano redmenda recurfti,

Irritus Aterno fic redtt orhe labor,

tiempe catenati.ftcpublua ccrporaferui

Circumeunt toties.pendula te^a ?Kol<e,

It mola,per^jfuos rapitur circumvagagjrosy

Sedpertt his, quicquid conficit tUa vid.\

Eeuquidagal mquefutta vebiHe^currere do^jii

^ecpedibus mtnimas vtiliiirevtasl

Magnum itereU Coelo, magnishucpafibtuitur:y

Ouidfaciet lentis nofira quadriga rotis?

Tufpattatngenti perlaberis arduafaltUy

VaUaq^ tergemini cruragigantis habes.

Eoum pajfu, Hejpertum^ ampleftere mundum^

Sub ferniir vt Rhodtus vela Colojfus agit:

Afl teftudmeo reptat mihi tibtagrejfu,

Aut chdis referor.Canceradunce^tuis.

Qmi pofvas igtturjperem contingeremetas,

Qu£ metas refugo perdtta fe^or equo?

O Deus , ambiguos trepidantisperfice grefus,

Vtncat& applaufii noHra quadriga rotisi -

Terfcegrejfiumeos in femitis tuis , njt

non moiieantnr vejligia mea,

Pfalm.i^.

IN quo corrigit adolefcentier viam fuam? pfaUi iu

S<efimmtH egregia dumfpefubnmsftnaltum ^f.huma*L i tSsTQT

164 V O T A^

'Ejferory4c medU vtmtisfepta volatu

Tranftlio, dirus refupinum mentis aditna

Vrmpitemfundtt Satanoi-, mihi^ accidit illud^

jQuodfolet hutCy cjui Itttorea dum tncedit arena^

Haud certa elufa pedibus veWtgiafirmat.

Erigor ipfe iterum^ ^ti^f^fj^ ^w terga relahory

Infeltx magCyquam priHs-^tncedenf^labore

Perpetuo,trepidum^Joums in cordepauorem

Vi xgradior,citus at labensfigo ofcula terra,

pfal i4- Vm tiias Domine demonftra mthi , &femitas

tuasedoceme.

pfai.ss. Deducmeinviatua.

rfai« 14 i- Tac mihi viam in qiia amhulem.

br dcNamquisinter totpairiones huiuscor-

fuga (^cu poris 5 intertantas iUecebras Iiuius faeculi,

li,cap.i, tutum atque iniemeratum feruare poteft

F^y%iMW?Refpexit oculus^&: fenfum meiis

auertit,aaciiuitamis , & intentionem infle-

xit; inhalauit odor, & cogitationemimpe-

diuit^os hbauit, &crimenretuhf, tadus

contigir, & ignem adoleuit.

orig. [Qli^^^^l^^i^ ^^^^ ^g*^ ^^ virtutem, muha

pfaT*'^''*funtquaedigredihabet&tranfire. Ergo&tu,quiaad Christvm tendis( quieftDei

.virtus)digredere luxuriam , fcorta ,aduUe-

rium;cligrederefurta, falfa teftimonia • tumdcindc digredere& auaritiam , & omnempecuniac caeterarumquc malarum rerumconcupifcentiam 5 digrcderemendacium,

digcedere ftultitiam fasculi.

Bonum

LlBER SECVNDVS. l6f

Bonum crusfacpedituo, nonenimnatu- chiyfln 3

raceft,fed voluntatis: leuem hac reddamus, ^*^^^ '

ne celeritati pedum rcliqaum pondus offi-

ciat.Doce pedescire cautosipauimentum

enim mulris locis eft lubricum j ac fi cadas,

muita pcrdidifti ; attamen & fi cecideris,

furge; licet enim & hoc pado vincerc.

Nunquam lubricis rebus t- committas ,&non cades : fuper folidas ac ftabiles curre.

In eo namque oftendimus quanta ad Do- Greg.I.i^r,

mmum cupiditate fiagramus . i\ non lolum i^ cap.js»

ad eum per tranquilia & mollia , fcd etiam iob.

per a(pera 6cduratranfimus.Hincnamque

V]:ophn2L2k:Qui perfcit f>edesmeos,quaficem^

Ceruusenim cummontium iuga confcen-

dit, qusque afpicit afpera, quceque fe obij-

ciuntfentibus illigata, dato faltutranfgre-

diturj^cabfque vllo curfus fui obftaculo,in

fuperioribuseleuatur; itaetiam eledorummentes^quaeque fibi in hoc mundo ob(i-

ftere atque obuiare confpiciunt ,conrem-

plationis faltu rranfcenduntj&more cer-

uorum, defpedVis terrenorum fentibus, in

fuperna feeuehunt.

Eftafcenfio, efttranfilitiojnon pedi- AugJn

bus , non fcaiis , non pennis 5 & tamen fi^"^^^*

interiorem horainem attendas, & pedibus,

&fcalis,&pennis. Nam finon pedibus:

quomodo dicit homo interior. Nonveniat

mbif€sfup(rbix.^CinQnkz\isy quidfunt quas

L 5 vidic

iC6 V o T A.

viditIacob?finonpennis,qaiscft qui dicit;

^isdabit mihi pennasficut columha , (^ volabo

&requiefcam?{edm rebiis corporalibus, a-

liudfuntpedes , aliudfcaJ^,aIiudpennaf,

intus autem & pedcs & fcalse, dc pennac af-

?ermfecftusfunt&bonaevoluntates.

fexm.is. Stat [anima] manu verbi lcuatavelutIn Cant. fuper duos pedcs , deuotionem &c agniiio-

nem. Statinquam,fed fibiputet didum,quifeexlHimatftare, vtdeat ne cadat. Putafne

flare per fe poreric , quae furgere per fe nonpotuit? Curergo {\ ftare per fe poreiat,ora-

bathomo de terra , Confirma me , inquiens,

inverbistuis D^wiwe ; Denique dc probarat,

Eius ipfius illa vox fuit : Impulfm , enerfmfum

Ytcaderem^ & Dominm fufiepit me. Quceris,

quisille impulfori*non eft vnus. Impulfor

Diaboluseft.impulfor Mundus, impulfor

Homo.Quisifte homo fit,quaeris ? quifque

fui. Nohmirari, vfque adeo homo impul^

forfibieft,&fuimet prapcipitator , vt nonfitquodabaltcro&impulforeformidcs, C\

ipfe atepropriascontineas manus:manustua,confcnfus tuus. Cum igitur tres fint

ftanti imminentcs fttatores^horum, Diabo-

lusliuorcmalitise; Mundus, ventovanita^

tisjHomo, femetipfum pondere fuaccorru-

ptionis impellit. Impellit Diabolus, feJ

non euertit , fi quidem tuum tu illi negaue-

risaiIenfum.Eft& mundusimpulfor; quia

in ma^

LlBER SECVNDVS. 1^7

inmalignopofituseftjimpellit omncs, fci

foloscuertitamicosfuos. Exquo fatis cla-

ret,quam (it Homo pra^cipuus impulfot fui,

qui(uo,fine alieno impulfu , caderc poteft;

alieno,abfquc fuo,caclercnon poteft» SeJinnixumverbo & indutum virtuteexalto,

nulia vis ,nLilla fraus , nulla iam illecebra

poteritvelftantem deijcete, vel fubijcerc

dominantem. Vis non timere impulfo*

teiTif NonvenUt tibtpes fuperbia, dc manus im«

pelientis non moucatte. ihi cectderunt y qul

operantur imquiratm, ihi Diabolas &c Angeli

corruerunt. Denique in vmtate nonftetit qai

non innixii« eltverbo: & ideo fortalfisfe-

dcre voluit, qui ftare non valuit ; dicebat

cnim : fedeho in monte teftamenti. CeterumDeo aliteriudicante nec ftetit, nec fedit,

redcecidir,dicenteDomino,FrJ^&4WiS4r/?4-

namficutfulgur de cdo cadentem: ergo qui ftat,

fi non vuli cadere , non fidac iibi , fed nita*

tur verbo. Cuius manu erigeris, ipfius ne-

ceflc eft virtute tenearis.

Via noftra , ambulantes quxrit; fed^^g,

triafunthominum genera quae odit : Re- tiaa. de

TOanentem,Retro-redeuntem , Abeuntem;^^^l\^ -

ab his cribus genenbus malis , Domino ad-

luuance vindicetur , & defendatur greiTus

nofter, lam vero cum ambulantesfumus,

alius tardiilsambulat, alius celerius, am-bo umen ambulant j excitandi funt ergo

L 4 Rema-

i6% V o T a;

Remanentes ; Retro-retieuntcs reuocan-

di; Errantes in viam dacendi; Tardiex-

hoitandi; Celeresimitandi. Quinonpro-ficir,remanfit in via;qui forre a mehore

propofito declinat , ad id qood deterius te-

liquerat^reuerfus efl: retroj qui fidem defe-

rit , a via errauit. Cum tardis fit nobis &cum celcrioiibus rario, cum ambulantibus

tamen Quiseftquinonproficit 'quifcpu-

taueritefn- Tapientem , qui dixeiit ,Suiiicit

inihi,quodfiim:qui non artenderiteum,

qui dicit : qu<z retro ohlitus in ea qudiante funt

txtentus fecundum mentionem ^ fequorad pal-

ntam vocattoms Dei tn Chkist o 1 1 s v.

Currentem fe dixit,fequcncem fe dixit, nonremanfit,non retrofpcxit.-abfit vt erraue-

rir, quiaviamipfcdQcebat, qui&tenebat,

& oftendebat.?aul.«pift. Beati funt qui non de praeterita fibi iu-

Infine in-' ^^^^^ blandientes ,fecundum Apollolum,teiepift. perdiesfingulosin virtuterenouantur. lu-.>" o«

• f^itiaenimluftinonproderitei,* a quo dic

iuflusefld defierit.Sanclusergofecuruscfle

nondebet,quamdiu in huius vitae agonc

verfatur,fed totum quo tenditiir fpatiii,vitae

tuaBeft,vtperagercpoflisiufl:itia,necdeprf-

teritaiuftitiaconfidens remiflior efficiaris*

^ljig.rer.n Quirefempertibi difphceat quodes,flil«v*ibis vis petucnire ad id quod nondum csj

^?° '^ * pam vbitibiplacuifti, ibi temanfifti. Si au-

tcm

LlBER. SECVNDVS. I^p

tem dixeris, fufficit ;&:petifti , femper ad-

cie,femper ambula, fcmper profice , noli

in via remanere , noli retroredire , noli de-

uiare.Remanet, quinon proficit;retro-re-

dic,qui ad alia reuoluitur vnde iam abce(Ie-

raf,deuiat,quiapoftatat. Melius ic claudus

in vii, quam curfbr practer viam.

Itqutdclaudicans in duas partesf dixkEliis^^f^^\^'

populo. SiDeuseft, ite poft lliim; fi mun- tdcatcck

duseft,itepofti!lum-, fi D-^useligirur, fer-

uiaturilli , fecundum ipfius voluntatem ; Ci

munduseligicur , vtquid firVum corquali

Deo2CCommodatur?qLiidtibicum pompis

Diaboli , amatorCHRisTi ? 6 mui>deim-

munde,teneri vis pcrgens, quid faceres fi

remaneres.^^qiiemnon deciperes dalcis, Ci

amarus alimenta mentiris?

Deus Dommts fortttudo mea ,^ponet pedss Habacuc.j

mos quaficeruorum.

Sperabamaliquandoin virtutemea,quae ^ug Soii-

tamen noneratvirtus; & ficvolui curreie, ioq.c.z$»

vbi magis ftare credebam, ibi magis cccidii,

fa6lusquefummagisrerr6,& nonantc,

&

quod credcbam confequi, magis clonga-

tumeftame.Co^iM«;[ergo] vMsme^Sy & conuertl pedes pfai.ng*

pjeos m tefiimoma tua.

Adhuc(equor, adhuc proficio, adhuc ^y^^gj,^ambu lo,adhuc in via fum,adhucme e^fctcn- <i« vcr.

do,nondum perueni.^*"^"*'

L i ,1 V.

ix« V Q T A,

Conftgc ttmore tt» carnes meas, a ium^s

eTtm tuis timuj . ^al us

,

^S

i^

LlBER SECVNDVS. 171

IV.

Confige timore tuo carnes meas , a

iudicijsenimtuis timui. PfaLu^.

T Itteraprimarudi quotida incuhata iuuenu,^^ Tertur ah antiquid.Numinis ejfe Timor:

Certacj^ non alia Sapicntia difcitur arte

Si quafidps verhi4,Nate Dauide^tuit,

HocquoquenoJirafuitformatapuerttahdOy

Doctaj^fidereas mens trepuiare miHM,

Semper at heu ! tantis ftuputt mens coeca tenebrisy

Vt neque.qnodtoties audtjty AfphafctJtt,

Tri^ibus Orhiltjpleclenda ignaulafceptris,

Pofl male totpofttosjiildidiCtJfeMes,

Btptieriferulisfegnes Ele?nenta docentur^

Qua leiiis Affequtturfedtilttate lahor-y

Ajpictunt nigrac Cadmi his,teyue,puellas,

Ajpectafq^ vocant, nomine quamquefuo:Et licet atratofit par color otnnthus ore,

Signa tamenfaiiem propria quamquenotant,

Cur ego quod teneris Infintia comhihitannis,

Dtfcere mn etiam temporepoffeputem}

Flurimafunt, nidlo pemtus mih^ docla Magtfiro,

Curdifci nequeat.arte iuuantejtmor}

Ahpudet! en timeo^ quAContentpfiffe decehaty

Kontimeofttiftos qua mfueremetus,

Tlagitium , mimmo timeo committere tefte,

Kon timeofacinHSy teftepatrare Deo,

T^corptisperimant, 7mtuo de nocle latrones,

Kilmetuens AnimAcertaperida medi,

^empe

17i V O T A.

'HimpefHgitpi^difupajfef imdgme larudy

lilita cui vifco vtrga timendafuit,

Sictremit ajpe^a cerfmformidmepenn£y

Nec tremtt objlantes.agmtna rauca, canes.

Sic qtwque, Marmaricd trepidat leo terror arend^

Etcadit in tenfas.terrttmigneplagis*

Heu Ipremit humanas furor bic caligme menteSy

Vulietrasmetuuntfubnma.nuUapauent:

Suhijciturpedihus nigri inctus omnis Auerniy

Credunturflygijfahulafi^afoci.

Scilicet ahic^o kmfit fcelus omnt TimorCy

Sedgrauii infeqmturpoena Timore,fcelus,

Jlagitijsdemnm inctpiunt trepidareperaiiiSy

Antefcdm, nulluipcMora terrorh»bet,

Tumpauor heumadidis mmtemfudonbus angit^

Et Ufiante oculos Ntmtnisara reditl

Tumfuhttusftrato vigilesTimor excutit artuSy

Propria tum vacuos terret imago thoros,

Si fircpitum moti dedertt musftramine le^i,

Credttur efjluis cxtluiffe leo:

l^o^ie leuis,quafsafimurmuret arbore ventttSy

Horrefcunt rigidi(,frondefonante, com^.

Quidfaciam.fubitisfifulminet ignihrn atheYy

Aut fonet at hereograndior axefragor?

Veclora coeleflifiupeans perculfa tumultu^

Etflamma metuant dtfiilientepeti.

Tunc terrent aura, timc terrentfcilicet vmbra,

Auguriot^ notant omniafigna necem.

Qmn ettam nemorum no^urnafilentia terrent^

ipfat^fefontem mensfuriata timtt^

U

LlBER SECVNDVS. I7J

£« (juantum mtferispoenaymens confcia dotJaty -

Ipfemfefe anmus verbera Tortoragit.

Heu quotieiftygijjurbatom C£fare,nianes'

Pharfali quottesemicmHu agrtl

Siue Vatris vtndexyfurtisagitaris, Orejfey

Vmhra trucidat£ xiua Varentis erat.

Moesle colubrtfera Pentheulaniaris Erjnni,

Vmdicat hocUfosverbereDiua Deos.

2>Iulla reosanimosagitat magedtraTyranniSy

Quam te^emafidue peclorefcrre fuum,

O Deiu\o confige tuo mihi corda timorel

"Se p eccem .furof hac cnfpuk nojler eget.

Vtilis antefcelm Timor eji qutfrenaguberneCy

Qui timet^admiffo cnminefiro timet.

Corjfige timore tuo carnes mea^ , amdi^

cijsenimtHistimui. Pfalm. 18.

^] Isi timor infticuends viras noftras rii- Bafii;

''" dimentaiaciat, impoiribilcFucric fan-^'^^.1»

(Stimoniamlegitime obieruari. Confige, in*

qait^timore tuo canies ?fjeaSy namquemadmo-dum qui corporis membra habentclauis

transfixa, ad aclionem quamlibec immobi-liaearetinec, (icijquorum animam occu-

^diuk Deitimor , omneprorfus importunampeccati &obftreperam occaiionem vitant:

Timenti itaque nulla ad compledendamvirtutem defit facultas , cum per Ttmorem

ab indecora omni& abfurda a^ione reuo-

catur&impeditur.

Nam

174 V o t A.

chiyf^ Nam qnemadmodum quercus aliiiis dc^

il^Uian.niifIisrad!ciLus,nulIius venti viribus fterni-

lur y ita animam Diuwo timore confixam nul-

lustentaiionum vcntuseucUer.

Ambr/m Suntauccm C^ caincs qu«dam animae,{i-

oaon!'s.cutcorpuseil animae. Carnesanimae, func

carnales cogitariones : Cowj^g^r has carnesti-

mor Domirii& tudumum eius*

hom.in Eiulmodi eigo timore eruditus,quafi fic-

i'ia..33. no quopiam ab arce , & inhibe animam a4vitioramconcupifccntiam propendentem.

wnii.z9. Piudenter fagittari 6c impugnari ialubri-

inCant. ter poRular Sandtus cum dicic in oiatione,

ConfigetwioH tuo carnes meas \ optima Timor

iilcfagttta , qui configit & inierficic carnis

dcfideria,vt fpiritus laiuns fit.

urintc-*Teneatergo & terreat timorludicij^me-

jioicdo- tusgehennss, laqueimortis, doloresinfer*

hTnO^^ nijignisvicns, veimis corrodens ,fulphur

j4.in t;at» fcrcenSjfiammatartarea & ofnnia mala.

Invcr!tateenimdidici,nihil^queefficax

eflfc ad giatiam promcrendam,retinendami

recuperandamjquam fi omni temporejCo-

ram Deo, inueniaris non altum fapere , (ed

dmcte. Beatus es fi cor tuum triplici amorerepleuerisj vt timeas quidem pro acccpia

gratia , amplius pro ^mifsa , longe plus pro

lecuperata.

AuguftJn [Scdmuki'] trepidauerunt ttmore.vhi nonri«i. ^i-

fjratdmor» numquidenim timor eftfi quis

perdac

LlBER SECVNDVS. IJ^

pcrdatdiuitias? non eftibi timor,&ibiti-

metur. ii quis autem perdat fapicntiam , ibi

vere timor,& ibi non timetur. Stultitia,

dicens incordefuo ,noneftDei]Sj timuifti

perdere terram & perdidifti coslum!

[Sedjita fe habet peccacum , vt priufqua chryf.

fiat & ad opiis perueniat,Qbtenebret & de- j^^^m.xo.

cipiatmentcm;poltquam autem conlum-

niatur^manifeitenobis fuamabfurditatem

proferar 6coftendat.Vndebreuisilla&:ab-

furdavoluptasconrinuum menti doloreminrcritjConfcientisque hductam aufert, c6-

fufione captam peifundes. Mifericors enim

Deus eiufcemodi accufatorem nobis aftifte*

rc voluit^vt nunquam foli relmquamur,fed

indefinenterille cogrediensclamet, & pce-

nara exigat delidlorum. Scortatorenim vel

adulter, etiamii omniumobliuifciqueac,

numquam tamen (ic in folitudine vcrfatur,

quin habensacrem illum accufatorem ,fu-

ipiciones timeat , vmb: as tremifcat , & eos

qui confcij funt, & qui non funt\perpetua-

quemanimo eius poreftas eft, acrecipro-

cantes.&contrarijfludtus. Infuper nequc

fomnusei fuauis , fed terrore & formidine

plenusjneq-, cibusvoluptatepraebet,neque

amicorum colloquia talem refocillare vel

liberare ab vrgenre anxierace pofTunt; fed

quafi Carntficem^efiaretfe lancinantem& fla*

geUantm tminiii^ itapoft admlfTam faci-

nus

17^ V T A,

nus obambuUt^nuHo confciOjfuftincnsifl-*

tolerabiles posnasillas , & iudex fuiipfius

fadtus&^accufator.^®^ ^^*

Sonitus terronsfetnper tn auribus illiu$:& cum

paxfit, iUefemper trftdiasfufpicatur.

foncftc Explicamihi[improbi] Gonfcientiam,5^

Laraio^in vidc is intas'grauem peccatomm tumul-cKS.Luc. jui^^iugemmetum^tempeftatemturbatio-'

numvidcbis,vclut incuria, mentem ad

thronum conlcienticis confcedifteregaiem,

&tamquam ludicem quempiamfedentem

& cogitationes loco carnificum adhiben-

tcmjinequuleofufpendentcm, lateraquc

confcrentiae radenre vnguHsvpro commiftlt

vehemenier inclamantem,cum nemoiciar,

nifi quod foliis Deus haec videre nouerir.

Etenimquicommittitadulterium,etiam(i

n-iilliesfueritdines,eriamftnulium habeac

ac€ufatorem,non definit tamcn intiis fcac-

cufare» £t voliiptas qiiidemtemporariaeft,

dolor vero perpetuus ^ timor vndique ac

tremor/ufpicio& anxietasiangulos meruit,

vmbras ipfas formidat,fuos ipiius famulos,

confcios,infcios-,illam ipfam quam corru-

pit,& virum qucm affecit contumelia. Ob-ambulat,amarum accufatorem circumfc*

fcns,confcientiam,cumfitfuoipfiusiudi-

cio damnatus , nec poHlt vel ad breue tem-

pus refpitare. Nam& in ledlo,& in mensa,

&inforo,&indomo,&interdiu& no^bii.

LlBIR SECVNDVS, 177

&inipfisfi:equeterromnijs, haeciniquitaris

fimulacra videt,ip(iu(qLie Cam vitam viuir,

gcmens ac tremens fuper terram,cum nemolciatjintus tamen habct ignem implicitum.

Idem patiuntur dc qui rapmam exercent, &C

quifiaudc lucrum taaunt, &cbrio(i ,dcin

fumma quotquot in peccatis viuunt Nequcenim vUa ratione iudicium illud poteft cor-

rumpi muneribus.

Extcrniludices & pecunijs corrumpun- chryfoft.

n rr • iji- «^ conc.4.dctur, Sc afiencationibus delmquuntur& me- Lasa,

tufimulantidcniquemulta funtalia, quxredum illorum iudicium dcprauant : AtconfcientiaEtribunaI>nulh hominum nouic

cedcrc, fed quamuis dedcris pecunias ,

quamuis mineris, quamuis aliudquidlibet

feccris , iuftam feret fenrentiam aduerfus

peccatorum cogitationes, adeo vt ipfe quo-que qui peccatum admidt feipfum con-

demneteciamfialius nuUusaccufct.

Incorruptusiudex , confcientia,cum ad-ho^^^^t^

uerfus homineniexurgitjciaravoceclamat inCcn.

& accufat 5& oftendit,& qua(i ante oculos

fcribitpeccatorum magnitudinem.

Confige leigo Domine] titnore tuo carne4 Ang, me.me<tSy laetetur cormeum, vt timeatnomen dit.cap.

tuum. Vtinam leiictimcretpeccatrixani-^^*

ma mea, quomodo ille vir fanctus qui di-

xit : Semperenmquafi tummes fiiper me fiu^ns

imnHDcumi. M V.

17«, V O T A.

^iicrte ocuLs meos m •vt^mt vanttatm. Tfil ns,

20

LlBER SBCVNDV«' IJ^

Auerte oculosmeos ncvideantva*

nitatem. Ffalm. ii8.

PlmgtUntgmin£ celfo miht verriceftella,

Queis tftpcrpetuis munm in excubijs,

"^ectdmen errantes neque pojfum dicere fixn$ ^

Sed merito^ duplex vtraque nomen habet,

trratah(^cio vagafipius vtraqueiup,

Vtraque do^afuumftxa tmrelocum,

Motihus amha agiUs , fxA ftationibus amba ^

Quodgenm hoc ftellas Oedtpus ejfeputet f

Vos, oculi; vos, conjptcua duo lutfiinafrontis,

Sidera vos eftis , qu^ mihi bina micant.

Vos, quihus in celsaftatio dataperuigil arce,

Excuhat vtftimma Iticida flamjna VharOi

Aut qualisfpecula feruansjpeclator ab alta^

QU£quepropinquaytdet-yqu£queremota3videt,

t^ontamen^ vttrepidis quilucem nauthus ignes,

Vosmihi tamfida lampadefertis opem :

Tlama regit natitas, dttmfiammam teda mintftrat^

Autfiammam retrahantqu£pofuere manus;

Vos (velut excuftis rapidus ruit axis habenis,

Trena^ qui rupit durior orii equus

)

Quo luhet , indomitum diffirtis in auia curftm^ *

lam nuliiDomini lora regenterjianu.

Oocult fcopulititulo meitorevocandii

Um quthm alltfe tot periere ratcA

M 2. p^tiiA

iSo V O T A.'

Vina peregrkasvirgo vifurapuellas',

Mater , depofita virgtnitate , ndit,.

^x videt Vriaden nitido femel amne lauantem-y

lUa , Cupidineas vthratah amne faces.

Fulcra Duci Affjrio dum comit ludtthaformamy

Affjrtum truncat luditha compta Ducem.

lorte fenesniueam femel afpexhre Sufannam,

Ambofencs oculisinterierefuis.

Non tot , ad infames , dura Acrocerauniat cautes,

Hjpotaddlaceras contudtttrarates,

l^on tot , tnexpletis fera faucthus mda Malea,

Scylla^ veltferas haufit auara trahes.

Quispia nunc igitur non laudet fcedera lohi,

Qu£ cum luminibusfanxerat tlle fuis .<*

O oculi ! 6 quanto vos tutius tUa revulfit ,

Democriti,proprijs dextera magna cauis l

Quam bene , Cbriftiadum quoque nohile, Lucia,

Extudit intrepida lumina binamanu! [nomen,

O oculi ! ofcopuli ! crudelia , barhara faxal

Saxa,quthus magna tot cecidere Animal

Qukm malecommijfo geritis pro munerecuram-y

Admala quos tottes fenfmtu effe Duces!

Scilicet hacvohis , capitis cufiodtalegey

VracipUAJ^ arcis credita curafuit.

Vtre^os hominumvultus, fuhltmia^ or4

Dtgna Polo , bruta deprimeretis humo.

SuinpotiusSuperis mentes attollitis orisy

Hafj^ fuper terras , Oceanum^ fuper >

Steilarumj^ fuper, mundi^voluhtlis orbes,

Denique quicquid habet, lunacj^fol^ fuperH

lHiufi

LlBER SICVNDVS. iSl

iWm , eculi IpiiacuU pulcra thutri,

Materies , vajiru lufibm aptaforet,

Tutrefeddterniscoenum prdponttii A^rii y

Omnis& in terraspronior iuitamor.

Qutd faciam ? ahruptis ocuh regnatis hahtnii^

lamfrenum indoctles imperiumq^ patt,

Obdiy Deusptceasoculis monihusvmhraSy

Autfupermieita lumina claude manu l

{^uerteoculoi meosne videant vanita.-

tem» Pfalm.iiS.

Vi£ caecis oculis qui te non vident , Sol Aaguft;

illuminans CcElum & terram ! vae ca-cap. 4^*

ligantibus oculis,qui te videre non polTunt/

VA auertentihus octdis vt non videant veritatcml v&

fion auertentibus vt videant vamtatem,

Numquid, quamdiu fumusin hocmun- Aug. is

do, pofTumusnon videre vanitatem i omnis ^ falin«"8i

mim creatura vanitati fubie^aefi. An ifle for-

taflis, hocorat,vtnoniiteius vitafubfole,

vbi omniavanitas?

Qui in via eft Dei , vanitates non afpicit: ^J°}^^'"*

viapertecta Christvs eftj qungiturm oaon.s.

CHRisToeft,quomodopoteftvanitatesaf-

picere, cum Christvs in carne fua omneshuius mundi crucifixerit vanitates ? Auerta*

wusigituroculos nofiros a vanitatihus , ne quodoculiis viderit,animus concupifcat.Panto-

mimum afpicis, vanitas eft : ludatores aipi-

d$,vanuaseft ;equo5currentesafpicis , va-

M 3 niias

nitas cft, Antc nos eft Christvs^ ante nos

trauiumeiusjadhunc dirige oculostuos,

auerte a fpe(S:aculi'j , auertc ab omni fsecu-

laripompa-,fer«aeos,vt erigas mclioribus»

Erigead Coelum;velno(fte',ftellarummo-

nilia,orbcm lun^ decorum ; vel die, folem

afpice. Sped:a marcjterram circumfpice,vt

opera fada diuino omnis creatura te pafcat.

Quae formarum gratia in ipfis be(lijs?quan-

tusdecorinhominibus? quanta inauibus

pulcritudo? hxc intuere,& non videbis ini-

quitatem ; haec vide , & non introibit mors

perfeneftras oculorum tuorum» Sivideris

mulierem ad concupifcendam eam ; intra-

iiitmorsperfeneftram:(i viderispofTeffio^

nem minoris aut vidu2e,&: concapieris deri-

pereeam^intrauitmorsperfeneftrasifividc-

lis aliena monih'a,aurura,argentum,& con-

cupieris vtextorqueas;inrrauit mors perfe-

neltram. Ciaudeergo hanc feneilram.cum

videris ahenacmuherispluchritudinem, ne

mors podirintrare. Vanitas eft, follicitudo

vitxhuius.In vanitate currit,quifibi CiicccC-

fibusvideturaftliiere fsecularibus, quitam-

quam vmbrapr^tereunt; Atierte igitur oculos

tuos, ne videant vmttatem-^ Sed non fatiseft vc

tu auertas,ne fort^ vehs & non poflis-, ii of-

fundat tibidiabohis vanitatum fpedacula,

incentiuainfcrat voluptatum; pete vtDo-ipijnus auertat oculos tuos.

[Eicnim]

L I B E R S E C V N D V sV 183

[Etenim]piilcras formas dc varios,nitidos AugJib;

&amaenos colores amant oculi. Nontc- ^«-Con-

neathaecanimammeam.TcneateamDcus, cap.ji*

quih^cfecitbonaquidemvaJdejfedipfceft

bonum meum , non hasc. Rcfi^^to fedu6tio-

nibus oculorum,ne impiicentur pedes mei,

quibus ingredior viam tuam ,& erigo ad te

inuifibiles oculos, vt tu cuellas de laqueo

pedes meos Tu fubinde euellis eos,nam il-

iaqueatur. Quam innumerabiiia varijs arti-

bus &opificijs,in vcftibus, calccametis,va-

fis & huiufmodi fabricacionibus , pidturis

ctiam diuer/ifque figmentis,atquc his vfumnecefTarium atque modcratum, & piam

fignificationem longe trnnsgredientibus,

addiderunt homines ad illecebras oculo- .

rum,foras fequentes quod faciunr, intus rc*

linquentesa quofadtifunt, & exrerminan-

tes quod fadlisilt!Atego, Deus meus,& de*

cus mecu, etiam hinc dico tibi hymnum, dC

facrifico laude fandificatori meo,quoniampulcra, traicda per animas, in manus artifi-

ciofas, ab illa pulcritudine veniunt,qux fu-

peranimaseflj cui fufpirac animamcadieacnodle. EgoautemhaEcloquens,acq;di{^

cernens.etiamiftispulcris grefTum innecSto,

fcd tu euellis Domiae ; euellis tu, quoniammifericordia tua ante oculos meos efl , nam& ego capior miferabiKter, & tu euellis mi-

fci:icordicer,aiiquado non fentientem-,quia

M 4 fufpen*

l84 V O T A.

fufpenfius incideram, aliquando cumdo*lore , quia iam inhaeferam.

Bafil.» VtDeumconremplere,fa(^uscs;nonvc

Hexsm^^" humi irrepat vita tua, non vt pecudum ritu,

«oa. voluptare perfruaris ; verius vt ad normam& inllirutum coelcftis vir§,tuam ipfius com^ponas:& hac gratia non infcitq dixit fapiens

EccU fi3ii}cs,fapientu oculim capite eius.CmuC'

nam oculi non funt in capite/* atque hic , in

(apite, hoceiktvzes. contcmplentur quaein

fubhmifunt; namqui non adbonaquaein- fubhmifuntj fedquaein terraierpc6lat, is

vtiquedcbgit detrahirue oculosin teiram,

Bcrnard. Peruerfa res eft &: faeda, luteum vasfquod

inCanV ^^corpus de terra ) oculos habere {urfum,

coeloslibere fufcipere, ccelorumque !umi-

naribus oble^tare afpedlum^fpiritualem ve-

ro cccleftemq; creaturam , fuos e contrario,

oculosrrahere in terram deorfiim; &quacdebuit nutriri in crcceis,h^icre hiro tamcjunm

vnam de fuibus, ampkxari^^flercora. Eru-

belce anima mea diuinam in pccorinam

. commuiafTe fimihtudinem. Erubefce vo-

lutariincQeno, quaede cceloes.

Aug. in Quifecit omnia,mehoreftomnibus,puI-Pfaim. 3p» crior eftomnibus;quifortia,fortioreft;qm

magna,maior eft.Quici|uid amaueris,ille ti-

bi crit. Difce amare in creatura Crcatorem,

&infad:urafadoreminetencatte,quodab

illo fadum cft, & arnittas eum,a quo & ip(e

fa^us

LlBER SECVNDVS l8;

fa^lus cs. Ergo beatus vfr.cuiusejl nomen Domi-

mfpesem,& non refpexit in vanitates& infanias

mendaces. Forte nobis dicburus cft, qui verfu

iftopercudus corrigi voluerit, & coeperit

ambularc anguftam viam; ambulare no du-

rabo ,iinihiirped:abo ; quid ergofacimus,

fratresMimifTni vos fumus^line fpedtaculo.

Demus profpcif^aculis ^fpedtacula. Erquae

fpe^^aculadatun fumusChriftiano homini?

Multafeiifti tu Donnne Dem mm mirahiha tua.

Miracula hominum inruebatur , intendac

mirabilia rua. Multa fectt Domwus mirabtlia

/««<,haEcrerpiciat,Aurigam laudas regentem

quatuor cquos,& iine lapfii arq-, ofFenlionc

currentes ; forte alia miracula non fecit Do-minus. Regat luxuria, regat ignauiam, rcgat

iniuftitiam,regat imprudentiam, &regat&fubdatfibi, &tencathabcnas. Nuncfpedla

hiftrione(didicit enim homo magno ftudio

in fune ambulare,& pendens, te (ufpendit^

illum attende editorem maiorum fpedacu-

loru:Didicit ifte in fune ambularetnumquid

fecitin mari ambulare.? obliuifccfethearru

tuumjattende Petrum nofttum, no funam-

bulum,fed vtita dicamanariambulum.Am-

bula & tu f non in illis aquis,vbi Petrus ali-

quid fignificans ambulauit/cdin alijs, quia

hocfeculummareeft) hicambula,hoccal-

ca.Speflare viSjcftofpedaculum.h^c mira-

rula Dci funt,has cogitarionesDd funt,qui-

M 5 bus

is^ V o T a;

busnemoeftfimilis, vtfpe^torilleabdu-catur a curioliiate,& quxrat ifta& nieliora,

fructuofiora , de quibus inuentisgaudebit.

clem. lib»Porro autem oculis majime parccndum

3. in pae- eft, quoniam mclius eft labi pedibus,quam^^«g-«ap*

Q^yijj^ ^i fg fj^^ fcandalizat oculus , exfcinde

eum. Lafciuiaurem afpedns&verfiitilibus,

actanquam conniuentibus oculis intueri,

nihileftaliud,quam oculismoechari,cuper

coscupiditaspiima ineatpugnac pracludia*

Nam ante totu corpus , corrumputur oculi.

Ambr.,de Pulcre igitur Dauid,qui peiiculofos ctiam«ugafacculi jpfos afpedlus fuerat expertus , beatum il-

lum dicir, cui ipcs omnis in Dei nomine eft»

hic enim non rejpiat in vanitates & infanias

falfds. vnde iterumad ipfumconuerfusait:

Auerte oculos meos ne videant vanitatem l Vani-

taSjCircus eft, quia nihil prodeft, vanitas,

eftequoium velocitas, quia mendaxadfa-lutem eft ; vanitas, theatrum eft; vanitas,lu-

dusomnis. OmmavanitaSyincimt Ecclcfiaft.

quAinhoc fdculofunt,

D. Bern, Qudm muitos fcio per visu efte deceptos,dc raodo ^ in iaqueiim diaboli miftbs / Dina filia la-

uen.fcim. cob^egreftaeft vt videretmulieresRegionis,

»i' &adamauitcam Sichematquc rapuit, 6c

virginitateilliusturpiterconupit. Etficmi»

(cra puel la, quia carne vidit quod videre n5debuit , honeftatem ac viiginitatc perdidit»

Dauid ctiam ftas quadam die in.iblario do-

mus

LlBER »ECVNDVS. 187

tnns Cux , vidit mulierem & adamauft eam;

pro cuius amore committi: adukciium 8C

homicidium ; & fic deceptus fadus eftlcgis

Deireus. Fortifljmus Samfon defcenditiii

Rcgionem Philiftinorum , & vidit ibi mu-

lierem , atque adamauic, & in greraio illius

dormiuir.

(Vtinam tam prudens ad cauendam mu- cp.^^^ai

licrem,quam fortisad ftrangulandumleo» seuci.

nem! j

Ilia vero crincs capitis eius rafir, & tradi- Bem. de

diceumin manibus inimicorum eius, qui modobc-

n • 1 • T r^ nc vmen-

ftatimoculoseiuseruerunc.Moneo ergo vt di,fcr.aj.

facia^ paclum cum oculis tuis^ne incaute videas,

quod videre nondebes.

Videcurenimfuperomniaefleaduerfan- ?/^™'

dus muherum afpectusjnonfolumenimli pxdag.

tangantur, fedetiam fi fpecftentur, poteft cap.ii»

peccari,quas maxime vitare oporteceos qui

rc(fle&fyncere conftituuntur.Qc«/ie«iw^«J

re^a videant. etfi enim fieri poteft , vt qai vi-

dcrit , fe fortiter gerat , veruntamen cauen-

dumcftnecadat: fieri cnim poteft,vc qui

videric , labacurj fed fieri non poteft , vc qui

non vidctit, coacupifcar.

VI.

tSS V O T A.

Fiat cpr mttm mmnculatum m lusttfvatumihtstuts,

n>t rwn csnfundar . 'FjaL na.

LlBER SECVNDVS. iSp

V I.

Fiat cormeum immaculatum in fu-

ftificacionibus tuis, vcnoncon-fundar/ Pfalm.n%-

Sl tibi megratamfacUfore ,Jponfe,putarem,

l^uUa mthipriorboccura lahorefortt.

frimaq^de nitidis cautela colorthus effet

,

Altera.deformesore fugarenotas^

NulU^ deficerent medicandis vultthmarma^

Miilta fedomnlgenasptxis haheret aquas\

Mklta^ compofitos celaret capfa colores,

Qtuq^ nouant vetulampi^a venena cutem;

lana^ purpurei madefacla ruhedme fuci,

Cretaq^ montanas vincere nata niues.

ir nitri rubrajpuma &pinguia poppsana,

QU£^cutis maculas y Halcyonaa , necant.

Denique quicquid id eji,quo tingitis ora ^pueUd,

Ah nimium form^gens Jiudwfa tu& \

Tunc quoque corrigerem Jpsculo cenforelituras,

Orenec in toto menda notanda foret,

Si^ fupercil^pilus vnus ahef^et ah arcUy

Vnicus eccepilus , voctferarer , ahefl.

Si colorinficeret vitiatos decolor orhes,

Luminthus color hic , voctferarer , ehefi,

Sinimisaddu^am conuolueret areafrontem^

QuA mihi ruga cutem , vodferarer^ arat^

tHempt

ipo V o t aT

Nempe veUxiguommam teUderendUo

VUaforetfomdiJitibicuramea, .

Vnag^ , qu<z tumidumfaceritverrucula cUuuffti

U&cforetofmfd caufa putata tu<gi

4tqm itademimmisaudirerdicere mendk

Dijplicet hdcfponfo fortelttura meo,

^ojiro ignur rdtquus fi quis decor abforet orif

Eximeret vttiumfa^usab artedetor^y

Cdifari^^ altojlruerem tabulatacapiUo,

Staret & in volucriplurimagemma coma:

Aure duplexgeminipretiumpenderet Elenchi,

IretBrythrdus cotlaper.alba lapis,

tum^ tgojicfaciem , rutilos ita compta capiUoSf

Auderemternas vincere quartaDeas.

Sed memini\ neque tefacies, nequeforma laceftt^

Spes capith^c cacosinuidiofaprocos-y

Qui ,quid ament , interphakras tot fdtpe requiruti

Quas vbifujiuleris ^parsquota Virgofuiejli

lallitur injidoprope , turba leuipma, fuco ;

?rAter& hasphaleras, vixquodametur^habetf

AEquabat ntueos par VVilgtfortis olores

IJota nimifformAmminevttgofuai

Tiat vt Androgjnos fetofis ht^ida malis ;

Barba> rogat , teneras , ve^tat hirta genas^

Lucia fjdereis, ceu fax , lucebat oceUis^

Cun^oruniij^oculis, Lucia sfidus erat,

IsemalHuant , mealuxyextinguere, dixiti

Eodit& impa^a lumen vtrumque mantt^

tiiftrat egregio multos Euphemia vu Itu ,

tecerat&rofsis vulnera muUalabris j

Vt

LlBlR SECVNDVS; i^[

Vtfieret mutllo ,^oedoq^ inamahills ore,

Abfcidit enfedu^ , bma labelU , rofaf,

lUxima defacH vertu praconia rumor ,

Deq^ ttiis dederat Andragefma genis:

TiJonpoteras veram falfi conutncerefamam,

Quodpoteras yfaciae^pertua vota, breuis.

Sponfe,peregrin£ non carperis ignefigura ,

iiechene cnffatAfaUeris artecomA'.

Cor tibi labe canns , tibi corfine crimine , cordi e^y

Obftet& vtfacies , cor ttbt,jponfe, placet.

Q vtinam mihi cor nuUis infamelituris»

Vlagitij purum fujpictone vacet

!

lum yfecura tui nnhimens geftiretamoris,

Necmea deijceret confcim orapudor.

TUt coT meum immaculatum in iuftifi-

cAtionihm tuis^ njt non confundarm

Pfalm. ii'^.

MErito omnis cura San6^orum, fprc- j?^"* .

to ornatu , cultuqj fuperfluo exteno- in cancT

ris hominisCqui ccrte corrumpitur) omni fe

diligentia pr2ebec& occupat excolendoac

decorando intcrioii illi qui ad imaginemDei cft , & rcnouatur de die in diem.

Hacchsec profeclo pulcritudo ell, cui ni- Aoib» Iib<

hil deeft,qu^ fola meretur audire aDomino ^* ^^ ^"*

Tota esformofa proxtma,& reprehenfio noeft tnte-y

Pulcritudocninj opcima,pumumeftpul- ciem.

l^t V O T A.

critudo Animae. Eftautem abfurdum coJ

quifa<5tiiuntafl imaginem Dei& fimilitu-

dinem ,(tanquam Archetypum excmplar

contemnentes j extemum ornatum indu-

ccre;improbum humanum artificium Dei

artificio prsefeientes.

Non ergo externi hominis a(pe(flus , fcd

animusprobitaiis omamentoeft ornadus.

Non intelligunt [ enim ] miCerx , fe pro-

priamperdere pulcricudinem , dumcxter-

nam inducunt. Anriphanus Comicus in

Malthaea: irrider.

Vemt ipfa, tranfit , accidtt , ndn tranfit^

Vemtyadejl, abftergititr^ auidity

Smigmate yfaponetu purgatur^

Te^ttur , eijcit , teritur , lauatur ,

Secontemplatur, componitur ^ vngumtu ferfun*

ditur^

Qrnatur , vngitur , & fi quid non habeat , ene^

catury

Ter enim, non femel digndfunt , qu^tperednt,

Ou£ Crocodjlorum excrementis vtuntur,

Bjpum^ lacertarumvnguntur,

Btfupercilia fuligine illinunt

'Etceruffa.

Porro autem alias quoque arguit Comfcus,

nempe Alexis,eius cnim verba afferam.

lftaliquaparuaJuber,infutturinfoleis:

Longa efi aliqua \ tenue gefiat diahathron;

Caput in humerum demitms mgrduur , m

L I B E R S E C V N D VS. jc)»

Hoc el detrahit dtlongttudmi-y

Deprefwres altcui funt coxa& femora;

Eisaltqutdajfuit,

MoUcm ac prominentem babet ventrem\

(Vt comicorum nutrices) appofuis mnnuUis^

eum erigit:

Deprejfusefi venter, veluticomis efficit vtanti^

ritis procedati

Stipercilia habet flaua-y eaaliqua depingit fuii'

gm:Contigtt alicui vt fit nigra \ toliit nigrorem ce*

rttfa:

tfialtqua nimisalba, interitarfarind:

Habet aliquatn corportspartem candidam, eam

nudat , o^endit\

Belloskabetdentes-yrideat ^neceffeefi ;

£t quamuis non fit Uta, toto tamen die ridet^

In labris tenutm habens mjrthi tabeJIamy

Vt velit , nolity ea cogatur tandem diducere.

Refideacqiudemin vuicupudor&vira- clem. iib«

ginem afpedVu ptas fe ferac , procul aurem J-p»dag.

abficcaligo myropolarum,aunficum,Ianifi-"^*"'

cnm , cscerarumque officinarum.

Acque cum caro quidem ferua (ir , quem- ciem. Hb*

admodumceftacurPaiilus, quomodoquif- -SiP^^^^S*

am , lc-nonis mltar , exorna-

ueiic?IpfumauccmDominumfuifIeafpej6tii

deformem ceftatur fpiritus per Ifaiam* & vi-

dimus ipftim , nec habebatjpecie, necpulchritudtne.

Quis eft amc Domino praeftantior? fed nonN carnis

Ip^ V O T A^

carnis pulcritudinem (qua: vifionc apprehc-clirurjife<i veram animx dc corporis oftendic

pulcritudinem: Animae quidembeneficen-tiam;carnis vero immorralitatem.

ri^ro. ad Quando eras in farcuio , ea qua; erant &-de^tg]' ctili diligcbas

,polire faciem purpurifTo , 6a

feiua.c.5#. cerufsa ora depingere;ornare crincm & alie-

nis cApillis turritum verricem ftruere. Vt ta-

Gcam de inaurium prctijs, candore margari-

tarum,rubri maris profunda tcftantium;

fmaragdorum virore^cerauniorum flammis,

hyacinthorum pclago> ad quas ardent 6c in-

faniunt ftudiamatronarum.Hier.4,. ^&/«^ a mdttm cor tuum,

GiiW.rcn Quam cnim mihi dabisanimam, quamas>.incat» audeascxtoto pulcramdcfinire?

lob 25. '^mo 7nundtt$hforde.^*^'***

S't laueris te nitro , & jnultiplicauerU tibi herba

Borithymacufataes iniquitate tuL

Aaguft» Da mihi , Domine , cor quod te timear,mea.c.40. mentcm quas te diligac , aures qux te au-

diant, oculos qui te videant.'

Ambr.in Corenim hominis quadara velut inde-

O^on?ii# centium cogitationum colliiuie maculatur.

Noli extraordinarijs cogitationibus aducrfa

naturx contaminarcpenetralia. manusla-

uas,quafi poftis crimina elucre , ciim mcn-

tem tuam vel nudis cogitationibus inquina-

tam lauarenon poflis.Didicifti corcflemu-

dandum 5 difee quemadmodum mundcj,. Muu*

LlBER SECVNDVS. f^^

Mundathunc fontem iuftificatio legitfm^,

hoceft, confeiTiopcccatorum.Mundaergd

aquaratuam, iilam aquam de quadidtum

ei.aqua alta , conftlium m corde rirt. qux linc

iuftificationes,audirtidicentem!D/VJ«i^«/r4-

r^; rtt<t^,rr»(/?//^tfr»: Ergo quiiniquicatesfuas

dixit,iuftificarur,qui autem iuftificatur,rion

confunditur, quia pudorem peccatorum

matura confcflione praeuenit.

Ncfcisergo, Animamea, quafdeda prius Hugode

fuifti , quam deformis & fquallida , difcifta f^Anh^&c di iIipata,omni hQrrore,&: enormitacc Anima*

pleria! Prius ftude formam tuam excolerc,

faciem ornare,habicum componere , macu-las tergere,munditiam reparare , mores cor-

rigere ,difphnam feruare^&omnibus tnn-

dem in melius commutatis, digno fp6fo di-

gnam fponfam reddere. Numquid audifti^

quid Rex Aftuerus fecit F Tactum eft Re^iipra^

ceptum, vt deomni Regnofuo congregarentur ^ueU

Ujpectofi. vtr^ncs ,& adducerentUr ad Ciuitatem

Sufan , & trad^entur in domiif(jeminarum,ibi^

acciperent mundum muliebremj& CAtera ad vfum

necejfana.Sicj^ omnibusahundanterfecundum Re^

giam ambitionemfuppietis , excolerentur& orna"'

rentur. Perfex meyifes.okomirth^no vngerentur»

*peraliosfeu qutbufdampigmentisvterentur^ &fic

compofud& ornatA de tricltniofocmmarum ad K^-gis cubtculum tranfirent.vt quA ex omnibus^magis

06Ulff Regisplacutffet 5 illapro Vajlfif infolio Regni

N z fedent.

ip^ V O T A^

/^tot.Cdnfideremusergo fifortc cxemplfl

hoc, prxCemi ( de quo agimus) negotio va-

Ieatadaptari.Rex,rummiRcgisfilius,venic

in hunc mundum , dcfponfare fibi vxorem

cle(^am,vXorem vnicam,vxof e nuptijs Ke-gahbus dignam. Milli funtMiniftriRegis,

Apoftoli videlicet,pertotummudumcon-

gregare animas ad fan(SamEcclefiam, in

quadomus ell:& manfio mulierum regia-

rum,ide{t,fandarum Animarum. Ibi facra-

menta Christi , quafi quacdam vngueu'-

ta* &antidoca ad reparationem & ad or-

natum animarum praeparata, accipiunt» Vi-

decrgovbi pofita es, &intelliges quid fa-

ceredebeas. Pofuit enim te (ponfiisintri-

clinio, vbimulieres ornantur; varia pig-

menta, &diuerfas CpedQS dedit , cibofque

Regios de mensa fua , tibi miniftrari praece-

piti quidquid adfanitatem,quidquidad re-

fedionem , quidquid ad reparandam fpe-

ciem, quidquid ad augendum decorem va-

lcre poteft, tribuir. Pnmo fons Baptifmi cft

hicpofitus ,&lauacrum regenerationis,in

quofordesprarteritorum criminum abluis.

Dcinde chrifma &c oleum , in cuius vncftio-

ne, Spiritu Can^o liniris. Poft h^c,delibuta

(Scvndione l£Etitiaeperfufa,admenfamvc-»

nis , dc pcrcipis ibi alimentum corporis dc

fanguinis Christi, quo interius faginata,

atque refe(^a , noxiam illam prsctctitorum

ieiu-

, LlBER SECVNDVS. 1^7

iciuniorum maciem depcllis, Deinde yefti"'

mencabonorumoperuminduis , &fru(5tii

cleemofynarum , cnm ieiuniis Sc Orationi-

bus, cumfacris vigilijs, alijfque opcribus

pietatis quafi quodam vario ornatu decora-

ris. Ad vltimum fequuntur aromata virtu-

tum, quarum odor fuaue fpirans,omnem il-

lum antiquarum fordium fcecorem fugat.

Datur ctiam tihijpeculum, fan^a scriptura, vt

vbi ytdeaifadem tuam , ne quid minus,aut ali-

ter quam decet, habcat compofitio ornatus

tui.

O quam multa funt in me, de quibus co-

ram oculis eius erubefco,& pro quibus iam

magis illi difplicere timeo , quam pro ijs,

quaclaudandainme funtffi quafuntjplace-

rcpoffein meconfido/ Ovtinamad mo-dicum ab oculiseius pofTemabfcondi^do-

ncc maculas omnes iftas dctergerem ,& fic

demum ante confpedum eius, iine macula,

immaculata apparerem! Nam quomodo iii

hac deformitate placerc illi porero , quae 5C

mihiquoquein illa vehementerdifpliceo?

o maculae veteres .' 6 maculae fceds & tur-

pes! quid tamdiu ha:retisi'abite,difcedite,&

ne prsefumatis ampUiis oculos diledi mei

offendcre.

N 3 VII,

is8 V O T A.

Veni itlecie m,e^iiamur in aarum,maremur itt viUis . Cantu . 7

LlBES. SE<:VNDVS.' 1<?«>

VII.

Vcni dilede mi , egrediamur magram, commorcmur ia villis.

IAmfitis vrh^nas, mealuxjjahitauimus Ades\

Quinfemlmvirtdes exjpattamur agres}

Tuta qutdem valtdi urcumdant oppida muri,

Porta^ferratisnon caretvUaferis:

Vfi tamen inpatuHs.quid nefcio^tuttus hortisl

Ouodntifquaminciaufi fmntbus vrhishahiel

Maptficis tiirgent vrbanapalatia tefiis^

Mttltus & hkceba cnjpidefurgtt apex,

Nefcio quid melius umen tlla mapaliajpirenty

Kufiica qu£ tenuiftroinine canna tegtt .

Quiddiihttasymea lux, quin, quamprocul vrhihus

Tam proculagrefiii,dt^et ab vrhe quies? [agrfy

Tahula cantatur vatum notifitma lufu,

Ad henefallendasfabulafifta vias:

Etfacitadrerum modo quas tractauimus^vfunf^

Si lubet , audttu dectpiemtisiter,

Hujlicus vrhanum tedo muspaupere murem^

Fertut & appofuis detinui^e cthis.

Mufj^ epulas fnttris ridens vrhanus.agreHirf

HdLC tttafi menfa eft,fat jnthi ruris, ait.

Mox vice conuersdy mus Rufticus iuit in vrhem,

Vrhico in hojptttum mure vocantefutimi

Magnaq^ cumtantominorejfet menfaparatu,

Vtfonuireforcs menfa relt^afuitj

N 4 B

^O® V O T A.

Mtprope deprenfo conulua expaUuit hojpes ,

Turbatij^fuumvixrepererecauum,

Mfiictts aii animofenfim cum voce recepto,

Corrtpuit celerem Mufculm vrbe fugam:

'Btprocule cliuU oculis ad moenia torquens -,

Quam meus hii praftat moenibus jnquit^ager\

lam fatis vrbanas, mea lux, habttauinm dd(s,

Vrbevelantfirepitus, Kuscolitalta quies,

Si memoY esifubeat tibi pars lautifitma vtdgi)

Quif^ fuburbanum rus prope cinis babet5

Cumj^ fuam aftdue commendet quilthet vrhtmy

Re tamen^ipfa magisrma ; placere docent,

Quin 5 quorum imperiis vrhefq^ arcef^ regumur,

Anxiafecuropi^iorarurtUuant.'

Ef magis hicpuri libertas aurea Coeli ,

Quam laqueatay domi, marmore te^a placent,

^ec qua centeno finuat fe porticus arcu ,

Lenit^vt ambtguosparuula vtlla , mettts.

lamfatis vrbanas, mea lux, habitauimus sdes,

Ouin femelin viUis degtmus , aut in agris \

.

I^ mthifontanis circumdata viUula riuis,

ViUula , qua nufquam cultior vUa viret,

Seu coeli ingenio ^feuprttlis indole terr^y

Apta^ vicini commoditate locu

jluc mea lux^paucis tantum fi vemris horU,

Oblitus patridiprotinus vrbis eris,

Tumj^ ego , ceu tacita turtur medidattis in vmbra,

Ltbera,coUoquiis, Sponfe^ vacahotuis.

'BtprocuU populis procul vrbibus atque tumtiltu

Qftata totieSffola^ qittietefruar,

Audiei

LlBER SECVNDVS. 101

Audiet hic nuUis quA mutua verba loquemtir,

t^ofirAq^ quitnrhet otia nulltts ertt.

Quiq^ hotetnojlros,nemo mctuendns ^amonSy

Tetricus bic nullum lus fihi Ctnfor bubet,

Tunc mibi tu promes fecrctis intima fihris

Oufj^ iimnt antmum verha^ciipitamcnm.

Tuncego.fim quanta^ dtcam ttbi ^faucia flammi*^

.Qu&q^ , itcetfitmles , didaplacere ,fao,

O ftmel optatt mtcet hic mthi ftderis aiira i

Qua-m fortunato lt{x (rit tlla diel

lam jatis vrbanas , mea lux habitammiis ades;

^ofirafn exiguo temporey vtlla domus.

Veni

lOl V O T A.

Venidileciejniy egyediamur in agrunjf

commoremur in villis, Cant.7.

Hi<r.2, £^^HiUh\i mt in folkudinediuirfomm via*

\^torum}

D.Thom» Mallcm[cnim]in folitudinc habitare,

Aquin. per quam nulliis vel rariis tranfir.hocloco. ir • 11 L • rrBcrn.dc Vtmam nullus hommum cflet mecumintcr.do- exreriiis,vt familiarius loqui poflem cu Deomo cap.6 6

jj-^jg^j^5 / jp^g enira& fecretum quacrir,& fo-

litaiium locum diligic.fugiam ergo homi-

num(blatia&colloquia; vcin fecreco cor-

dis mei. Deum habicacorem habere poflim,

AfTuefcamergofolaincimacogicare.folain-

teriora diligere,&:in illis pgrmanere,vcpo(^

(im audire quid loquatur in meDeminus Deus

nieus, Ecce adfum pijiHme Deus,tecum fum,

intusfum. Quamdiuin excerioribusoccu-

patus fui,vocemiuam intra audire no pocui.

NLincautemreuerfusad me , ingrelTusfum

rfaljn. 54. ^^ ^^'^^ poda-n tc audirc> Sc tibi loqui.

Greg 1, 4. Ecee elongaiiifugicns ,& inanfi tnfolnudine.

Tnioh.^^*Fngiens fe eloiigat,qui a curba deiiderio-

rum temporalium inaicamDeiconcempla-

tionemfefublcuac^

e'^ ift adOppidura , carcer ; folicudo , paradyfus

H.uitic. cft.

Bernard* Q foJitudo beaift .' 6 Eremc ..mors vitio-

himiu rutD,vua vututum : te lcx & Propheta: mi-

^ icantur.

L IBER S E CV N D V S. lO^

rancui", & quicumque ad perfecftionem ve- tji Rignum

ncrunt, uerteinParadvfum inrroieruntro ''''''"""

beata vita lolitaria &c contemplatiua : quKl^.jj^,;;,.

vlrrideteloquar.^ipfeDeifiliusSaluator^Sc

Magi(terno/ler,exemplum dedir nobis,fu-

giens in dcfertum& manfir infolitiidme,

vbi func Rofae chariraris ,qua: femper ftam-

nicfcunt , qux lemper in fan(fco odore

viuunt ? 6 folirudo negotiorumcceleftium

apotheci/in tctranlicoria &c terrcna mu-tantur in coelcftia& xterna. Denique in te,

lacrym^ murantur inrifum, 6tgaudium

pariunt fempiternum.

Pia anima f Deo 1 fe totjm exhibere ni- ^tich.Gir*

tensmltudiocontemplationis rc;«/,mquit, cant.

in AgYHm ^ commoremur in villis: congruen-

tillimccoremplacionis fludium,4gnexpri-

mit vocabulo ; quia &iilud m folirudme,

longeque ab horainum couerfationeexer-

ceri loleti Sc nouimus agrum eas dici terras,

qux funt in foHtudine,lohgcque a conuen-

nbus humanis; Ac , (icut ager (i excolatur,

ingentem profcrtfruduum vbertatem,qui-

bus nutrimur in corpore, ira &c contempla-

tio, fi redle exerceatur , tantam profert vir-

tutumcopia,vtperilIas, invitaalamur fpi-

rituali. Vnde bene & /n libro Genefis dici-

tur de S. Ifaac- Et egrtffus futrat ad meditandum

ifj agrOyindinata iamdte^l^ec minus congrue

pariiculaies raedicationes, villaru nominedefignac-.

104 - V o T aI

dcfignat; quandoquidem,{icut villas ca ap*

pellare rolcmus praedia , in quibus prseclarae

in agro lunt habitatibnes, ad id potiHimutn

extrui^sc, vt in illas tunc fe conferant homi-nes 5 cCim a mundanis negotijs rcfpirare vo-

luerintjcum ex infirmitate aUqua conualef-

cere , aut quoquo pado Ce tecreare volue-

rint,& cum fru6tus ex agro coUigcre, atque

feruare curauerint; ita Sc meditationes pari-

tcrpracclara funt aedificia ab Anima ipsain

agroc5templationis(ibiextru6la,inquibus

illa, fugiens praefentis fasculincgotia,quiete

commoretur ^ in quibus &C commorans , ex

qualibet peccati segritudine conualefcat

,

fummifque fruatur delicijs , ac demum cxi-

miosvirtutum colligat, feruetque frudtus.

Bene quoque pia anima , cum Deo dile^fco

fuo,^^m/;ie, inquit, vclle in agrum contcm-

plationis , dc commorari in viUis meditatio-

num , ciim voluptatem nullam percipiat ex

hominum connerfatione.Quin imo quam-uis terrcnarumrerum copiaexuberec in fae-

culo i quamuis profpere fibi cun£ta contin-

gant , minime tamen ex commodis hifce

quippiam percipiat voluptatis,necvnquamvcre fe arbitratur lactam, nifi cum (ibi egredi

liceat in hunc contemplationis agrum.Quain re,videtur fe habere inftar auis illius,quae

tametd in cauea omnibus abundet rebus,

tuni (juajad viftum ei funt neceflariajtum

quac

LlBER SECVNDVS. I05

qnsevoluptatiillieflepofrenrjl^cam tamennumquam fe reputat , quoad vfque permiG

fum ip(i f^uent,a cauea ipsa egredi,liberc vo*

lare,& commorari in foraminibus petr^.Iu-

re auiem cum Deo egredi Yult,quem vnuni

habet diledum; quia nec homines ardenter

quempiam amates, villarum quippiam per-

cipiunt guftus , nifi amicum illum comiceni

habeant, ideoque ipfuminuitant. Et expc-

rientia comprobamus,etiam fummosRegesacPrincipes, adquosditficiilimusaditusef-

fe folet,cum in palatio Regioque in throno

refident, in yillis commorances , criam cuminfimis rufticis libentifiime conuerfarii dc

hoc illud eft , qnod anima inrendit, cum il-

lum in didu inuitat agcum Sc villas,vt fami-

liariter cum eo agat , vti cum vnico dilecto.

Neque vero admodum temporis huic in-

<lulgere vult ftudio contemplationis, dc fa-

mihariteragere cum Deo , feddeledatione

maxima., diutiusin eo optat pcrfifterej id

namque ijs indicat verbis ; commormur , kdper nociemm, aut fequkfcamusin villis,

Quamdiu [ enim] animus permixtuseft Lau%

turbis&inmultitudmeflufluanduravolu- f.'^^'"'.'*

tatur,necvacatloiiDeo,necfegregatusefta traa. de

vulgo. Propterea,6anima,quxper oratio- o^^^c.s.

nem & contemplacionem Deo vacare de-

creuifti,eftofolajhominumconfortiafuge,

riimuhuofas mortalium conuerfationesde-

uica,

10(^ V o T aI

uiWjVt illi foli re fokm ferues,qtiem cx om*Brcrn^ho- nibuselegifti.

1nii.40.in O fanda Anima,fbla efto,vt foli omniumferues te ipfam,quem ex omnibus tibi elegi-

Ai.Fuge publicum,fuge dc ipfos domcfticos,

fecede ab amicis SC intimis j etiam & ab illo

quitibi minilhat. An nefcis,te verecundumhabercfponfum^&quinequaquamvelitti-

bi fuam indulgere prcefennam , prcefentibus

caeterisi^feccdG crgo, {ed mete, non corpore,

(cd intentionc/eddeuotione,fed fpiritu: dc

cxtero, lola indiciturtibi mentis&fpiritus

folitudo, Solus cs j fi non .communia cogi-

tes, fi non affe(^es prasfenria , fi defpicias

quod multi fufpiciunr,fifaftidi3s quod om*nes defideranr,alioquin nec (i foluscorporc

cs 5 folus es.

^iii^ld O defcrtum CfrRisti floribus vetnansJ

heliod* 6 folitudo inqua illinafcunturlapides de

quibus in Apocalypli ciuitas magni Rcgis

cxtiitituiIoEremus, familiaritis Deo gau-

denslquidagis.'' quamdiu tctedtorum vm-br^ premuntPquamdiu fumofarum vrbium

carcerincludit.^ Crede mihinefcio, quid

plus lucis afpicioj libet farcina corporis

abieda > ad purum a:theris euolarc [iilgo*

rem.

viife

16S V O T A.

iralre me.josi te curremus tn oi()rem vn -

^uentorufti tuorum-5'

L IB E R S E C V N i) V S.^ lO^

VIIL

Trahe me poft te, curremus in odo-

rem vnguentorum tuorum.

Ca/ifA.

A Spicis vt taceantjlrati ftne virihus artus,

•*^ Secfim qudlts eram, folafed vmhra tneif

Vix traho pertdfafaftidta tetrica vita,

Ipfa^funt oneri languida memhrafthi.

Lajfa tacet capitis nimiofuh pondere cerui^,

S arcinafuniq^ manus/arcinaftint^pedes.

Apdiie^ nouam qu&runtia^ata quietem^

l^ecjcio qtio tandemfcjfa locarefttu,

Surgere nunc meditor.nunc lajfa recumhereftratOi

Nunc nxxum cuhito fufttnuijfecaput,

N««c luhet inuerfo.nunc ore cuhare fupirio,

iJuncaltud Uterifubftitutjfelatus,

Cum^ tori cun^as peragrauilanguidapartes,

Qutltbet ex Aquo dtfflicet vfqut locus,

Heulqutd aga,grauu ipfa mihi,languef^, lacenfj^

Te^ volens curfu,non tamen apta^jequi?

An fugis,& medijs morientm deferis agris,

Necmora tantadatur dumcomes irequeam?

AEger ita in Lthjcis^a miltte^ mtlesarenis

Deferttttr,fuhttit crm datafignafugd-^

Intnuijsgenitrix ua prroijcitimpianatum,

Qmn lactarepudor,pauperiefve vetat.

O Tendt

110 V O T Xl

Tende manumynoftn^pmmiftrere dolorU-y

tcnde manum refugo vdpedeftiiegradam.

Troica Dardanius ciim Pergama cingeret ignis,

Qmq^fenm rapuitfilm igne Patrem,

Transmaredefeffamfcrt nata Cjconia matrem»

Suninet hmnulei Cerua natantis onus,

~^ufolam ignotis^fugitiueyrelinquisin aruU^

tSecfmis hoc humerupondtriseffetuisf

Ouamquaego.velfieri tibifarcina tanta recufem,

Si modo vel kutter traxiris^ ipfa fequar.

'Etfequar& curram, rapiar^ ftmillima ventOy

Langmda funeUo qu£ modoftrata folo.

^ec quibm inuitam cogas.opm enfe,nl armuy

Sponte nec inie^o.liherafunefequar.

Traxitad impulfis^querulosteUudmis i^lus^

Cumfjluis GeticasThrax Cjthari^aferan

Traxtt.& attoniu fylua^ferdj^ftupebanti

Sicfideficfilofi potutjk traht.

J^onegoBjftonijmouear teftudine VatiSy

Sec trahar Aonid vocefonante ljr&.

Sum% fuirapiunt finfus, fuaquem^ voluftat^

Sefintt hic oculis, auribtu ille capi.

No» ego luminihm ,non auribus otia vemr^

2!Jofter Ach&menij languor odoris eget^

lux mea^rorilegis halat tibijpica capillis,

Uanat odoratA Palladis imbre caput.

Vda PaUftinofragrant tibitempora nardo

Myrrba^ de madidisftillat odora Uhrii*

tffiat Orontd tibigramink halitm auraiy

Verha^ quot loqueris tot iacis ore rofas.

Alba^

LliER SECVNDVS. * ilJt

Alhd^ Fanch<to ceruixuhlfudatoliuo^

Affyrio^hummsroreperungit Onix. ^

tt manus Ambrojits pluit vtra^ rofcidaguttlr,

£t dtgiti JJbjc&germina meps oknt,

Deniqmquicquid olentyConchU vnguenta Sahdis,

'Balfama quicquidolentjjoc meus halatAmoTi

tlic folttm AJjj/riisquAfudambalfama ramis^

I^ataj^ odorifero thura Sah£afo!o:

Vragrat OrontAXs hicjpica sdauior herhiSy

Guttaq^ Fanchdis nohilior Ucrymis.

i^empetuo qualis, Baftltjfapudica,cubilii

Qualisodor thalamo.Cmli caila,tuo\

Autqualisycilm Dorothea pennatus Ephehm

Attultt hj/bernasgermina vernarofasi

Aut Ndfarenigendqidaltscum Vtrginis dderri

Sparfitleffdifiorisanhelus odor^

Denique Diuortm qualis cum gemmea fliilant

Indigetum liqutdis amphitheatra crocis.

Ofemel has liceat mihi ducere naribus aurasl

Qu£modh languebam, fana repentefequdrl

Uultaq^ currentemfociarim turha fuhihit,

Vt glomeratfociosvn^a columba gregesi

6

1

Trahe

ili V O T A^

Trahe mepojl te , curremus tn^ ojorem

'vnguentorum tuorum, Canc.i •

lT?t,« A N I M A amans fertur votis , trahiturANlMdefid(

inan.c 20» ^^ 1 /- 1 ..

Bern,fer. Ji. \ aclixlerijs

2i.in Cac* Fefla fum, deficio, noli me deferere , fed

/r4feewe/>of?r^,neincipiam vagaripoftama-

tores alios , nec curram quafi in incertum,

Trahemepoft r^,quia fatius mihi cft vt me tra-

has,vt fcihcet vim qualemcumque mihi,aut

terrendo minisjaut exercedo flageUis^infe-

ras,quam parcens in meo mc torpore fecura

derelinquas. Trahe me quodammodo inui-

tam,vtfacias vokmtariam: trahe torpetem,

vt reddas currentem. Erit quando non in-

digebo tradore , quoniam voluntaric 6c

cum omni alacritate curremus

.

ibid.inido Qaid.^^fponfanc ergo necefTe habet trahi,

& hoc poft fponfum.^quad vero inuita eum&nonlibens fequatur. Sed nonomnisquitrahitur,inuitus trahirur;nempe enim infir-

mum aut debilem ( eu fcilicet qui per fe ire

no valet) trahi ad bahieum , feu ad prandiu

nonpiger ^etfi reumpigeat trahiadiudiciu

vel ad poenam.Deniqi trahi vult qu? & ho c

rogarj non autem rogaret, fifequiper feip-

fam dilciStum, proutvellet, valeret, vtquid

vero no valet.^An infirmafateamur& fpon-

fam?fi quaexadolcfccntuhsinfirmam fe di-^

cereti

/

LlBER SECVNDVS. Itj

Jeret 8c peteret trahijnequaquamiraremur.

At vero de fpofa^quaj trahere & aHos (vtpo-

te fortis 8c perfedtaj pofTe fufficere videba-

tur,cui non durum fonetjnuod &: ipfa trahi

tamquainficma veldebilis nccelle habeat?

dc quanam animaiam c6fidimus,qu6d va-

lida (it & fanaji illam infirma dici confen-

rerimus,qa^ pro fui fingulari perfe(aione,&:

excellentiori virtute/ponfaDomininomi-

natur? Quantazuis perfeflionis anima,qua-

diuquide gemit fiib corpore mortis huius,

& huius fscculi nequa reiinetur inclufa car-

cerc,vin6ta neceffitatibus,totq^ fceleribus,

libentius, fegniufque aflurgatnecefie eft ad

contcmplada fublimia ; nec omnino hberu

habetjfequi fponfum quocijqueierit.Hinc

lacrymofa voxi hgQmemisJnfeUx ego bomOf

quisme Uherahtt decorpcre monishulm^ hinc

fupplexilla precatio.Eiwc de carcereanimajn

vieam. Dicat proindc,dicat cum gemitu etia

fponfa. Trahemepofite, quiacorpns quodcor^

rumpitur 4ggrauatammam, & deprimit tmena

inhabitatiefenfum multa cogttantcm,

Propterea opus habeo trahi,quon!am re- ^'^*^^^*

friguit paulifperin nobis ignisamoris tui,

nec valemus a facie frigoris huius currere

modo ficutheri&rnudius tertius.Curremus

autem poftea,cum reddideris Isetitiam falu-

taris tui.cum redierit melior temperies gra-

. tia^icum Sol iuftitia: iteru incaluerit & per-

O 3 iranf*

3Li4 V O T A.'

tvaftfierit tctationis nubes, quae nuc operire

ad horam cernitur,atque ad leue flatum au-

ra^blandioris folito , ccEperint vnguenra li-

quefcere& aromata fluere, & dare odoremfuum.T««f c«rrf;w«^jinodoreillocurtemus,

ipirantibus inqua vnguctis curremus, quo-

niamabfcedettorporquinunccft,&freuer-

tetut deuotio,&: iam non erir opus nobis vt

trahamur,quippe odoreexcitatis, vtfppnt^

curramus. Nucvei6interim/r4&^ mepoftte^

non curram ego fola , etfl folam me trahi

petierim»current& adolcfcentulas mecum.<iurremusgariter,curremusfimui; cgo o-

dore vnguentorumtuorum, illae meo exci-

tataeexemplo, arque hortatu, ac per hoc,

omnes i« odore yngiientormn tuorum curremus»

Currenms,curtemus, fed in odore vngnmtO'

rumtuorum^non in noftrorii fiducia merito-

ium,necin magnitudine virium noftrarura,

Currere nos cofidimus , fed in mulritudinc

miferationum tuarum. Nam crfl quado cu-

^urrinius ac volurarire fuimus,«o«/«/^ voleri^

tlSynequecurremiSifedmiferens Dei. Reuertatur

miferatio,& cunemus. Tu quidc in virtutc

tua, tantqua Qjgas& pptens curris j nos , nifi

yngucta tua|piraucrinr,non curremus.Tu,

quem. Pater vnxit olto UtitUpr^ cafortibtis tuiSy

currisinipsavndione; nosinillius odore

curremus. Tu in plenitudine,nos in odore,

ibV°" Qdorfupe^omniaiieceflanusYtpore in-... !

'

* firmis

LlBER SBCVNDVS. llf

firmis pnrgatiuiis, proficientibus conforta- fcrm.T.de

tiuus^pcrfedtisverofanatiuus: nonnevides *""""•?•

^i • -JI J 1^ Vig.qiU

agrum huius mudi Iioc odore plenum;cum cft zo.

videas alios iuftitia fortcs , alios chantate

feruentes , aiios promptos ad obpciiendu 6c

humiliuatisobfcquJum, hos lacrymisiEii*

guoSj&: ad eleeinufyna$profufos?de odorc

autem,fcriptum eHiTrahe wepoft te.modorm

vngumtorumtuorum.Ex ahbi: Eueodorfil^meiy

fuHt odor agrl pUntyCui benedixit Dommtis,

Nec currimus ajqualicer omnes in odore Bem.fcr.

omniumvnguentorumjfedvideasaliosve- "'^^^*^»

hemcciL\s ftudijs fl^giare lapie[iap;alios ma-gis ad poenitenna.fpe indulgentis animaii,

alios amplius ad vircutum exeicitiu,vita£ 8c

conuerfationiseius pcouocari exeplojahos

ad pietate,pa{{ionis memoria magis accen-

di.Currebat in odore fapietias,qui miili fue •

rant a Pharifaeis.cum rcuerft diceren t; N«w-qu%ficloquutuseft bomo, Currebatinhocipfo

odoreS.Nicodcmusqiii imit adltsyunth

^e,in fplcndore muho fapieti^.In odorc iu-

ftiti^ ,cucurrit Maria Magdalena,cui dimijfa

funtpeccata multa , quoniam dtlexit multu. Cu'currit& Publicanus,quicum propitiationc

pcccatis fuis humiliter imploraret defteditiU"

fiificatuSyZtMte ipsaiuftitia.Cucurrit Petrus,

qui lapfus^ettir amare. Cucurrit Dauid, qui

reatum agnofccns& confitens ,audire me-tmiiEtDomim irmfiulitattjieccamm. Por-

" O 4 roin

U^ V O T A

ro in fan(5Hficationis odore Paulus currere

fefe teftatur.cutnCHRisTi efrcfeimitato-

rem gloriatur. Cucurrerunt &omnesquidixemnt'iEccenosrdiqumHsomma,& fecuti fu'

tnus te.lzm qui in odore cucurrerunt paffio-

nisjomnes Martyres accipe.En quatuor yn-

guenta affign^ta habetis , Primum fapien-»

tiae, fecundumiuftitiae,tertium fandlifica-^

tionis, quartum Rcdemptionis,

Fac me, dulciftimeDomine,amarete,5<:

defiderio fui deponerepondus omniucar-

nalium defideriorum & terrenarum concu-

pifcentiarum grauiftimam farcinam, quse

impugnant &aggrauantmiferam animammcam,vtp(?/? teyCxpedkc in odorem vnguento^

rum tuorum currens, vfque ad tuae pulcritudi-

nis vifionemefficaciterfatiandus, quantor

cyus t^ quoque duce,merear perue^ire.

DefcendatjDomine , defcendat, precor

defcendat in cor meum odor tuifuauifli--

i-nu^, ingrediaturamor tui mellifiuus.

Traheme, furfum ad te, wicurrampo^te in

odorem vnguentorum tuorum j curram& nondeficiam te trahentc,tc ducente me curren-?

tem.

Tenaxenimfuniculusamor.-amoraffe-

(ftuose trahit ,.cui eft idipfum alloqui quodeftallicere; nihilampris t^nacius vinculo,

jiil^il ^rahentius,

I X.

aiS V O T A.

Qas mihi dit teJrAtren metmi^ugentm vhera

matris mece, vt inueniam tejoris et ieojcuhr

te et iam me nem^ des£iciat'. Cmtu.s. c^.

JLlBEa SECVNPVS. 2Ip

I X.

Quis mihidettefratrcmmcumfu-gentem vbera matris meac , vt

inveniam te foris, &: deofculer

te , & iam nemo me defpiciat/

QViscumuletpatrtas tatomihijlemate cerof^

Trater vt ad fratres annumerere meos\

Ition tamen hocfacioprofiirpis imagtnevotum^

'Nulla mihi augendifangtnnis amhlttoefi.

Stirpelicet noHrafanguii tthi vilior effety

Optar^mfratrem te tamen effe meum,

'^onpuhentequidem vernantemflore itmentd^

Vrima cui rofcas vefliat vmhragmas:

Sedpuerum, totoqui nondumvixeritanno,

Ladisadhuc mater quem msapafcatope.

SB^3-> egoquasfuxuparuo trahat orepapillitSy

Injideatg^ illoSyquos egoftpe.fiHUS.

Jioc ego velfimili cupiam te corporefratrem^

Sifueris maior^ non ego te cupiam.

Qmn igitur ttofiris, mea vita renafcerefdclu^

Vt videam cunas pMfio parue, tuas ?

ir ntfifallpr,bahentp!:eri quid amahile mores^

Qitoq^ carentitmenesy virj^fenex^carent,

Vt^fuam qumii laudtmfihi vencHcetatat,

Ulstmcnfmrosfcilicetornat ^mor.

An

»20^

V O T A.

An duhitas, alth ^uerilipufio vultu,

Ipfe Deum domitor, paruulm effet , Amor}

No« ntfi quod rel'tquis,magis hufitamahilis Atas^

Isulla^fit tamum (jua.quod ametur, habet^

Udtc quoque.cur voueampuerutn Tecauffa coegtty

Crediderim ,puero quodmagepojfefrui,

Quinigiturnoftris^mea vita renafcerefulis

Vt videam cunaspartiepuelle^ tuas}

Tum mea,C€u nato, quoties daretvbera Mater

FarueyTuitoties copiaprompta foret.

Tromptaforet nociut^ , diu^ , domi^forif^y

Et finefoUictto copia multa metu.

Quin igitur nofiris^mea vita renafcerefncW,

Ofculer vtctmasparuepueUetuas.

Cafia, fororparuo qua porrigit ofculafratru

Ofcula deriforcarpere nemopoteft.

Bt licet illafiequensfpe^tauerit ofcula tefiis,

lUa tamen teftis carpere nemopoteft.

JEtlicetinceptasftiterint h&cofcula voces,

Semper habtnt iufias ofcula cafia moras*

O bona, qu£ noftriifaueant tta NuminavotiSf

Te^ velmtfratremftcfemel effe meum!

I>lafcereparuepuer,frater^^ admttte vocarty

Omnia te mundi vota,precef<^petunt,

Qmd pra Utittafacerem tibi^paruule frateri

AhlpraUtitta , quid tibinonfacerem}

O quoties vetitisfurtim deprenderer horis,

Peruigil,ad cunas, nodeftetige tuasl

Quottibiftruttijsforor obfeqtmfaftudmm,

Iorteveloffictjsf4^amoU^aJntis,

THmpi

LlBER SECVNDV's. 121

liJempedato quotiesdepelleret vbere matery

Bepulfumgemmis exciperem manihus-y

Autquoties tepidageflare tuherttin vmhrH^

Geflarire vlnisfarcma grata meU.

Aut quoties blando dare languida Itminafomno^

SomniferU caneret vox tibi noflra modis .

lpfa(j^^ cum digitos cunis adhiheret agendu,

1 Itcet hoc a me prariperetur opm,

Uox vhi tenoflr£ concederet anxiacura^

Dtfcedenfi^^ mthi dtcerer, e^h vigil :

Excubtis.foltprope Te miht,parue,reltciif,

Quam facerem votu liherafrena meisl

CQntinub, tad:e velo dsf onte rducio,

Exempluju ajpe^u lumtnarioflratuo,

Inq^tuo.flxis hdirens obtutibus.ore^

Vtereroblati comnoditateloci:

Etcitoftibijcerem capitiy coUo^pniflram,

Apprimeret^meo Te meadextrafintt.

Er ttbiytx taciis furarer bafia lahris»

Bafiafitfomno non nocituta tuo,

Qutn igttur noHris.mea vita renafarefdcltf^

Vtfemel optatasfu auier oregenas?

Mox vbi la^anti fenfim tibi cre[cmtAtaSt

Trtma^ dtfcentiverha docenda forent^

Difienti cuperemfieritiht.parue, Magiflra,'

BUfa^ , truncatis verhaprairefonis:

Cumcj^gert altertus nolles modbgrandiorMniSy

Aufiis arundineo currerefolus equoy

Inflrueremfiahili vefitgtafigere greffu,

Membra^ con^antifirma locarepedc^

111 V O T A.

TuttJ^ moUno altquod fioffmdmt ohicef^xum,

Tum in extenfas exctperere manm^

jQuin tuafApe veltmfalli veftigta lapfuy

Lapfus vtamplexu fufiineare meo.

2^ec tanti pretiuwpeterem mihtgrande laborif^

Stiduiolopretiumfolueris omnetuo*

0is

LlB IR S IC VND VS» 11$

^uismthi dettefrAtrem meumfugen-

tem vheramatris mea, vtinueniam

teforisy^ deofculer te, dr iam nemo

medejpiciatl Cant.8.

QV^amatrixvnquamoptauit,vtis quc s.Tho.i»

cliligit,paruu!us efficiaturciusfrater, cs.Canu

&ininfantcm verfus fugat vberamatrisf

Ergo antiquorum vox cftiftaiuftorum, 5^^^^.^^

qui Dominum raluatoiem,quemin diuini- iaCantt

tatcPatri &Spiritui fand:o confubftantia-

lem crc?debant,ac dcbitis venerabantur ob-

fequijs in hominis quoque habitu & homi-

riib:isconfubftantia'em videre cupiebanc.

Intus quippecrat dilcdlus , quia f«pmnpi<>

trat verbum^& verbum erat apud Deum, & Deus

erat vnhums (ed vt foris quoque |^flet inue-

nin,verbumcarofa^U efi, &habitauit'tnnobui

vidcruntnamquc Patriarchas, viderutPro*

phetae Dommum , fcd intus, id eft , in con-

templatione mcntis fpiritali , non in oculi

carnalis intuitu. Vidcrunteum, fedin ima*

gine, fedinAngehcaeforma fubftantias; ac

ipfam eius naturam , nequaquam videre

valcbant. Deniquc legifcripfe ,quiaudire

meruit , oHendam omns bonum ; rurium audi-

uit ; Nonpotens vtdere faciem meam -, non enim

Vtdebitfa(tmhom9,& r;«er;fcliccs jquiinter

fe conferre mcruerunt ; Inuenimus Uefiani

quidicitur C h R 1 s x y s. Hoc eft namqucofculum.

114 V o T a7

ofculam, id eft amantiffimu illud oris illios

donumjac mutu^ comercium allocudonis,MieK.Gl- rSed &lincens in his fuum, pia anima,ex-fler.capS. ^ • j rj a Tcant«ex- pnmitdeiiaeriura;quoearatione peramo-fof*3. rem,Deo vniri peroptatjVtnedum in (ecre-

to c6templationis,veiiim etiamforis& co-

ram proximis,in vitaadiuaeidem inhaererc

fibiliceat , itavt omnibus aedificadoni fit,

necquorumcuque mundanoru hominumvercatur contemptum: aeque enim cft ac ii

dicat:0 vtina,tanto mihi aftringereris amo-ris vinculojDeus meus,quanto adftringun-

turfrateratque foror! 6 vtinamtam tener^

tc diligerem, quam tenere aforore diligitur

frater paruulus,fugens vbera matds fuae/ita

vt eciam pala& coram fratribus , dum pro-

ximorumfndulgeo vtihtati,deofculer te of-

culo chadtatis , ita vtnon pudeat ancc om-nesjte c6iiieri,tibique obfequi, oratione aci

bonisopedbus. Qujsmihi det vtianedum

tctimeamvt Deum zelotem , Dominumexercituum,ignem comburentem, &:quic-

quidtale nominari voluifti,quo mihi tui

inCuteres pauorem ; fed vt etiam diligara

tamquam fratrem meum,& talem fratrem,

qui ob infandam nihil incutiens metus, vel

lapidea adamoiem pcrtrahas corda/

c. j.can" Tu qui modo es m finu Patds , quis dcr,

vt homo efficiaiis& particeps ac cofors na^

turae noftrae cxiftens, fiatcr meus appclleris.?

Yt

L I B E R S E C V N D V S. ll^

ythominem facflum inaperrovideam , &deofcfder teyid eft, aperta vifione re afpiciam,

qucm nunc totum in fide tencol

Cum magnus &: exccirusc(res,bonoram Gilti.c.o

meorumnon indigebasjvtinamdcturmihi p.,i:;/

vtproptermagnam chaiitatem tuam/adusfratermeus cx Virgine,la6te indigeas, quofuftenterisificenimconfidojaliquaexpaite

amorem meum,me tibi exhibituram. Prius

te inuenire nequibam,vnde 6c querebar^de-

ploranfque cum Propheca,dicebamjFtffr//«t

mihi lacrpna ineA panes die ac no^ie , dum dicitur

mhiquotdieyVhi ejlDeustuus} Atnuncaudics

Angclum ad paftores dicetem: Inuenietis in-

fantem pojttum iu prafepio ycontido fane rae

quoque inuenturam te foris; extra incom-

prehenfibilem maieftatem illam,quainn:a

temetipfumab asterno lacebas^quaErebam te

iam in hoc mundo, Sc in creaturis : tn leciulo^

namque mentis meas , qu^fiui te , qtiem diltgit

animamea:qU£fiui,&noninueni,C\incxiy&c ci£-

cuiui ciuitatem prasfentis mundi: per vicos&f^rr^icreaturarum, quafiui te, &non inueni.

At modo te inter creaturas, paruulumfratrem

meumytx vberibus Virginis Matris tu2E,fimul

ac meae,pcndentem inueniens , haud conti-

nere mepotero,quin totaintua protum-

pamofcula,quin totatibi per dikdionemvniatj &iam tnenemodefpiciat, quodadore,

quem nefciamiquodofculer,quem non vi-

P deam^

Xl6 V O T A.

deam j quod illi offeram prcces , qui noftra

noncurecj quodve illiobfequia exhibeam,

adqucmaccedere miniraelJccat. Deofcu-

lans profe6l6 te , in primo conceprionis in-

ftanti, vnxit te Deus tuusoleo Utitkpra confortt'

hustuU^ ofculis meis , ita te meum adorabo

fratrem, vtijfdemte quoque mcumprofi'tearRcgem diledidimumreo modo quo&Samuelem Saul in Rcgem vnftum , ofculo

adora(Ie,legomIibr.Reg. Tibiquevt Regimoremgeramin omnibns, idquod&ijfdeconteftaborofculis meis, quactuoimprima

ori,(icutanciquo illi lofeph , per i£gyptiaci

popuhofculi fignum , totius -^gypti obe-

dicntiam promiftam lego a Pharaone, cumei dixit ; Etadostuum cun^us populus deofcula-

bitur.

Bonau» l2noraiii,qu6d tam fuaiiis, obone Iesv,

cflettuusamplexus , tamhoneftus attaCtus

tuus , tam deliciofus conuidus tuus ! Cumenim te amauero,munda fumjcum tetigero

caftafum,cijmaccepero,virgofum.Tuus,6

dulciffime Iesv , amplexus non macular,

fed mundat-jtuus attadus,non inquinat,ied

fandtificat.O lEsvfons vniuerfae &:dulcedi-

nis& fuauitatis, ignofce mihi,quod tam le-

r6 credidi quantum habet deliciofitatij,

quantum honeftatis,quantum iucunditatis,

quando Uua tuae a^ternae fapientiae& cogni-

tionis^cfifubcapitsmeotid eftracione>& dexte"

lulilo c.i.

LlfeER. SECVND V5 117

VA tuae Diuinas clementix & dile(5lionis4W-

pkv4&/r«rwf,ideft voliintarcm. Heumemi-feramlquid vmquam ram dulce, ram fuaue,

tam deliciofum & falutiferum poteftexpe-

riri,quim interbrachia tati Sponfiquielce-

re, inter ofcula tanti Regis & amico tam fi-

deliterobdormiref hancdulcedinemfenfe-

rat anima deuota, quandooptabat dicens:

Qfculeturtf^eofculoortsfut. Numquid hasdeU-

cias anima deuota erat experta,quando ora-

batardens,& iampenedeficiens pr^ diledti

fuiconcapifcentia^dicenSjinCanticis; jg«/i

mihi det tefratrm meumfugentem vbera matrts

meiB , vt inueniam tefolumforis , & deofcuUr te?

Quisenarrare fufficeret , nifi qui mente gu-

ftafiet 5 quantumhabethocverbumdulce-dinis d>c deuotionis,quando bene pondera-

tur& re6le cibatur deuota mete ? fed 6 Do*minc Deus,fi haec tam dulcia funt cogiranti,

quamdulcia e(Iepo(runtdeguftanti?fi tamfuauia funt legeti , quam confblatoria crunt

peratfeclum fentienti/

? % X.

zz8 V o T a:

In lcctulv ineo ]^cr nocles ^unstui juem mi^it

imma nen, aucesm tHtm et non mueni . Cantic. s,^25'

LlBER SECVNDVS. 21^

In lcdulo meo pcr nodes quaefiui

quem diligicanimamea; qua^fiui

illum,& non inueni. Cant.s,

CAjia canunt noUr^ fujpma.votajj M«p,l^iillag^de thalamis vox, Hjnwuetuis,

Vtfuacorporibui^ftc mentihm eft quoqmfiammdy

Etpropedeterior corporajiamma coqait.

Intusjinaccenfisqui mentih-M &lhat ignis,

Deitcias liquidi folusanmis bahet.

Q quantobis,Anim&,facibtis mdiurthusardemi

Ofcula quam ctrta dant^feruntg^fidel

Quamplacidis cafi.ts complexibus itur in vlnas^

Quam fan[ldi fociant mmuvtncla manusl

Etfuus bic etiam torus eftgenialis amoriy

QuA^majitali fcedera nexaface-y

Ca^a Cupidinedifedfcedera nefcia ted&y

l^ec.ntfi quem cuptat Vefia fuhire torum,

Sedneque cycn£is hic turget culcitaplumis^

fartaj^ AmjcUo velle^fidcra ttiment,

Quo duo tam cafit thalamofoctantur amantei

Le^us olorinas non hahet tUe niues.

Leclulusaufi>tcijs tantorumfiratus amorumUens eH Utitidpacequietafu^,

le^uk, pax animdi ; coeleflis lecluleteda-y

^muhefidmiikctukcaHe torisl

P 5I/*

150 V O T A.

Tu Sfdfi atque Ammx thalammfecretus amant «>

Soltts es u tantas dignm haberefacesl

Jioc ego confueuumeditansjraducere no£les,

Ciim requtm pulfo cura foporenegat,

Hoc meus ille-y meos rapuitquipYimm amons,

E^folitus vtgilt fecubutp toro.

Bt mthi tuncmas vrit fax Dia meduUas,

Inj^ vicemftammis vrniir iUemeis.

Tunc defiderijs quertmurfine voceloqutntes,

Mtita^plus verbk lacrjma vocit habet,

4t notia qii&fubitifit^nefao,cauffa rec(ffm\

Subuereoryttiofit dUta cauffa meo.

Nam mihi iamfpatioplus vifusaheffe diurnoy

Et fecusatquefolet no^lefuiffeforis.

HACcinefignaforent mutatiforfan amoris}

Aut illtki melior k^ulusalter habet^

Uei mthi quam miferis ea noxfuita^ia qmrelUy

QUffim^ tCyVidua fioxfuit acia domol

lam prope cmftiterat medto vaga Cynthia coelo^

Altac^ fopierai lumtna laffa quics\

Cum miht vifa tort pulsa voxdicerefponda;

Surgeparat thalanio Sponfus akre tuus,

Sufcitor,&piceosoculi^ dttergfofomnos,

Impoftttim cubitofu^neo^caput:

J^t defolatas tmpkns vltaattbus &des

Solltcttajormis lux mea? voce rogo.

Hei mtbtlrelpoufum nuUum dedit ille roganti^

Eugerat ethalamis tramfuga nempe meis.

Vrotinus accenfo reperi Vifiigta lychno

Qm cuperem numquam vtfafuiffe mihl

Dk

LlBER SECVNDVS, ijl

Dhmeus^excUmOytjuofugitJe^uUySponfus?

Urfide.dicmeus heui kCluUy Sponfus vbi epBt Vigor,& toto vdut amenserro cubili,

V) tua tt vidua Lxit Alexi, domo,

^uos 'go tunc atmno fenfi effemre tumuUuSy

Cj^£us fuerat Pax cmfdx torus!

Qu& mmtmfubuo tnfand veriercproceUdi,

Infuttam dubijs pandere lina Notisl

QuamftM iacuit damnatum pe^usarena^

Dta cii Athereis venafcatebataquisl

lam grauibs lahor eft oculos attoUere coelo,

Orac^ duina jOluere laude, lahor.

lam nequeficra vaUnt prifca in certamina viresy

Qtu modi lufuserant pr^liafa^a dolor.

Sciltcet optatadumftltx vterer aura,

Aurea moUvulus Pax miht Ufius erat.

Tunc vtinexperis Tiro temerariusarmis,

(Omma quitngua prdta vicior agit)

Optabam rahtdisaput obuctareTjrannis,

Aut ammampUcra funderepojfenece.

Tunc& ApoUoniA nihi credua flamma , rofetuwi

Tunc rotaCoftidd Vtrginis,ejfetrochtis:\

Vifa^funt AgaihdLgmim duo vulnera, torqties^

Blanda^ Blandim^ Taureputatusouisi

Dentque barharici lanzna i^anda maceUi^

Totaj^carntficum vCa theatra, iocus,

Nempe erat it^ cahdis taferuida flamma meduUis^

Aurea cumplacidus Pix mihi U^us erat.

Atfimul ac Sponfo calor hc abeunte recepty

Irigtdior Scjthico menmhifa^autlu ejl.

P^

Sk

IJl V O T A.

Sic noua,quas Zepbyrisjpiramihus educat Afias^

Dicoquitwmeritasvnapruinarofas,'

lanipadajic tenui Vallas quam nutrit oliuo^

Extingutt tremulibuccafoluta Koti.

4h male,teplacido qu£fiui Sponfe cubiliy

Om Crucis in tJulamo reppertendus erasl

Pax mibi le6tiis erat , Tihi Ciux eratajpea Ic-

Hoc te dehueram, quarere Sponfe^toro. ilus.l

lux mea\iam quota.Te qv.^rendoperdita mxe^l

Sid qusfiui^vbi non inuemenduseras.

In

LlBER SECVNDVS. IjJ

In leciulo meo per nocles qudtfiui quemdiligit {tnimn mea-j qudfiuitllum , d^

non inueni* Ganr.7.

"^ Oneft reucrfas Sponfusad vocem & 75,10 cit#

-*^ votumreuocantij. Quare?vrde(ideriu

crercac,vtprobcturalfed:us , vtexerccatur

amorisnegotiu.Sane ergodiflimulatioefl:,

nonindignatio/upcreftvt qusraturfiforte

reperiatur quaefitus, qui vocatus non venit;

dicente Y^ovnmo^Omuisquiqumt^tmemt, &c

primoquidem quxrir illuminlectulo, fed

minime inuenit • neque vnius nodis quxfi-

tio hcEC & fruftratio , cum dicat ifta : quia

qu^uipernoaes.^ GjA^i^

Legimus Pfalmoy^.Piamquandamani- cant.c.3.

mam exquififTeDcum node,exquifiire vero expo^'^»

manibus ac vocibus ; illiufqi inquifitionem

haud quaquam fpefruftracam ; iicnamque

illa,id quod fibi conrigit teftatum omnibus

volensait: In dietrtbidationis meADeumexqm-

fiHi manihus fneis.mcte contra eum, & nofum de-

ceptus^ at vero in hac fcncentia ( in lecinlo meo

per nocies quafiui ) Anima pia Dcu ipfo no(5tLi

quaefiftefeafterit, idquefrequerer,permul-

tas fcilicct nodcs ; nullatenus tamcn illum

vcl poft diutinas inqui/iriones repcrifte.

v^Juid eftquod non muenitur quasntus, ^j^incar,

cum requiratur ta ftudiose dc impigre , ipfe

autem dicsLvQumiC& muenietis-.&yqui qumt,

P ^inuenit.

1^4 V o T A.

fnuenit, qnomodoergoimplcbumr Scriptu-

rsEfneque enim quac hic inducitur qaaerens,

vna eft ex his quibus ipfe ait: Qumtis mCy &nonmnenteti^.

^'^"cst. ^^ iftiufmodi diuerfitatem non modi-cxpui.3. ciim primo afpe(Su offenfus eft animus,

multoque magis ofFendebar; quia rationi

magisconfonum mihivideretur,vrDeusab

illa citius inueniii fe finerer, illiufque voci-

buspotius intcncieiet , quae maiori erga ip-

flimflagrarercaritatejqualemabfquedubio

Sponfam cenfebam.

Verum attentius vtriufque animae per-

pendens verba; percepi ftatun rationem d.i-

uerfitatispraedid^^.IntcUexiquidcaufr^fue-

rit, cur Anima loquens in P(almo,Deumrepererit; Sponfa autem neutiquam eum-dcminuencrit

;quianimirumifta,&fima-

nibus Deu quaeiiuit , & vocibus \ in ledtuio

tamen &led:ulofuoIingulaii quieteagens

3c manibus palpans eum quaeftuit, qui ibi

haud quaquam eftet. Illaautem de tribula-

tionihusad eumclamauit, qui miDequa-cimq^tnhulatione cUmAuermtadme , exaudtam

cw.Sicquefacili negotio,n6 foliim inuenir,

fcd6capprehenditeum,qui dixit; Cum ipfo

fum in tribulatione ; in dit tribulattonu , inquit,

Deum exquffiui manibtis meis no^e contraeumy&

B.rn.fcr. nonftm decepta.

7 Jtincat* Attenditc [ ergo ] trcs cfle ^auflas , quac

inte-

L IB E R S E C V N D V S. l^J

interim occiirrunt ,& quaerente5-'^Tit^rari

folent.cum aur videlicer; Non tn tewporequA-'

funty autnonficutoportet ,autnon vhi oportet,

Sienimomne tempus aptum eft ad quac-

rendum,curcrgo dicat Propheta : QuArtte

dum muentri poteft :ent abfque dubio cuminuenirinonpoterit^&haecvna cauila quae

impediri porcft, ne inueniatur fponrus a

qu<rrentibus fe , cum non quxruntin tem-

pore opporruno At non ca caufla impedit

Iponfamjnempe inuocantem Sc quasrentem

in tempore opporcuno.Sedneillaquidem

eumtepideaut negligenter feu perfuncSto-

rie quxrit •, nam corde ardeti &c omnino in-

fatigabihter, quasiitplanevtdccet. Reftat

vtdetettiavideamus,nevidehcet,vbinon

decet quaerat.Iw leciulo meo qu&fiutper no^esque

diligtt antma mea. An forrc no in leiiulo, quac-

renduserat,fed/«/^c7(? : quippecuiorbisan-

guftus eft.^fed no horreo led:ulum,qui noui

paruulum.An no ledtulus,tumulas.^ an nonle6lulus,pr2fepium?annon le(^ulus. vterus

Virginis ? nequeenimmagni Pati is vterus,

ledulus eft,fed le6tus magnus, de quo ad fi-

lium: Exvtero, inquit, anteluciferumgenui te.

Quamquam necledtus quidem forlitan di-

gne cenfendus fit vterus ille , qui Regentis

potius quam iacentis cll; locus. Merito pro-

inde Sponfa,ponens le^tulum.dicit ; Suum.

[Sedjquid in tuo quaerebas,quife ia in fua

recc-

1^6 V O T A.

receperatf non videras filium hominisafcc-

dencemvbieratprius?Lim calmTi tumulocommutauir,&tuillu, in tuo adhucie(ftalo

q\.ixns!'Surrexity& non efi hk.QmA qu^ris,in

ledo/oi temi^in ledulo, magnumfin ftabu-

lojclarificatum/Inttoiuitin potctiasDomi*

m,duorem induit &fortititdmem, & ecce fedet

Tuper Cherubim , qni ihb lapideiacuit. ExhoCjiam non iacet>redredet,8ctut,amquam

iacenti fublidia parasj /lue vtabfolutior ve-

ritas (ir,aut fedet iudicans, aut ftat adiuuans.

Ex tunc ergo dc deinceps fruftrainledulo

qu^fitus cft fponfus: pulcre vero fponfa^no

quem diligo ego , fed quem dihgit anirna mea^

inquir,quod vere,& proprie ad folam perti-

neat animam illa dile6bio,qua aliquid fpiri-

tualiter diligit.Nam cum fecundiim carnemquippiam di\\g\t vcl potius appetitanima,

carnis potius, quamanimaeamor diccndus

eft.Et benc/>^rwo^(?i/^quae(ifreeumait, namnonabfurdedicipoteft,quodqiiiignorant,

no6teignoranti acperhocquiquseruntno-

6it quxrunt. Qu.is enim quaeritquod palamhabet.^^Noxeftitaq; donec quaeritur fpon-

fus,quoniam fi dies eftet de medio fieret, 6c

minime. qua:reretur.fed dicetahquis : quodnon fittam ftultataque cicca fponfa,vt qu^-

rat lume in tenebris,qu2rat Dile^um apudignorantcs,& qui non diligunt eum.Quafi

vero fcper no6tes niuic quaerere dicat , &non

LlBER SECVNDVS, 237

nonpotiusqu2efifle?Nona!t, Quaero, fed

quaeiiuijp^r noilesquem diltgttamma me4,Et eft

fcnfus ,quiacLim efferpaniula ,fapicbar vc

paruula, cogitabar vr paruula , 6c quasrebac

vericatc vbi non erar, erras& non inuenics,

iuxta illud in Pfalm. Enauifim oiiis quaperijt.

Quod(iqais conrendar rponfamipram^'^"'**

hic ea rercrre,quaE nbi runc rcmporis euene- cxpof.3*

re,cumcoto corde viribulqueomnibus, ar-

dentillimo amore Deum diledum fuumprofequerctur ; Dicendum -, nomine leMi,

non quamlibet hic lignificari quietem,Ced il-

lam dumtaxat , quaammafan^a qmefctt in pa-

te intmon^ quam pacem& Ifaias , le[tuli& cu^

ii/^nomineinfigniuir,cumdeiufto]oquens

dixivVeniatpax, requiefiatincubtlifuo, qui am*

hulauitm dtre^ione fua.

Dile^urfiicnimjtnlectulo qummm,qu2Lndo Grcg.ho.

in praefentis viraEaliquanrularequie redcm- ^^"j^^^*

ptorisnoftri defiderio CuCpirsLnms.Perno^em Euang»

qummus-y quiaetfiiaminillo mensvigilar,

tamen adhuc oculus caligar.

Sedingens ihco hic nifiirgitdifficulras,^^ canuqua ratione anima fandta in eiufcemodi le- Espof.3*

d:uloDeum qu^fiflefeafTerac&noninue-

niflePcum alibi farearur,in eo iplo led:ulo,fe

Vna cum illo , quietifTime dorrniruram , di-

ccnsilnpaceinidipfum, dormiam & requiefcam.

Cumqiexploucum omnibusfir ; Inpacefa^

^umeJfslocumipfiHiDei, Siergo mpace com-moracut

238 V O T a"

moraturDeustfiin pads ledulccumeopJi;^

cifica dormit animaiquomodo fpon(a,ibi ie

eunfi inuenifle ncgat, vbi iam prae(ens is ad«

eftMd hasc breuicer refpondendum : adefTe

quidem Deum,& vt propiio requiefcere lo-

co,in intcriore pace. verumtamen , admira-

bili prouidcntia, elongari nonnumqua, vel

abfcondi ab ipsa anima , cum qua leiiuluha^

betcommune Cmens eam efle aridam , Sc quo-dammododulci deftitutam complexu.

Bcfn.f€» Sunt[enim]quiin ftudijs fpiritualibusiz.indu fatigati,& vdrfi in teporem,atqueindefe6tu

quodam fpiiitus politi,ambulant triftes vias

Domini corde arete &tajdente , logos dies*

longas conqucruntur & nod-es loquentes

cuS.iohiSidormieroJicamiquando confurgam}

& rurfum exjpe^abo vejpera, An tibi aliud, vel

patijvel petere ille videtur,qui miDormitauit

anima mea pr^ tadto^confirmame inverhistuis,

GHlcrirt Porroid ob criplicem[accidit]rationem*

Ex of.r^^^^^ "^^ ^^^ ^"^ tantilla eiongatione , ad

maiorem perfedionem eam prouehar. Se-

cundovtiucundior poftea fit eius reditus

vel eius inuentio.Denique quemadmodumchorda^quo magis ab arcu reGedit^eo maio-

re inipetu ad ipfum aceedit, maioremq; ex^

hibetvim fagjttae, quas pcr areum iacitur jita

quo magis Deus videtur fe ab anima amo-

uere,eo ardentiori beneuolentia , in eand^

iefe poftcainfinuat.At,(i ob aliatasrationes

ab

LlBER SECVNDVS. IJp

ab illa fc abfcondiccur non inueniri fe finic

abea, quaetantoftudioibi ipfum quacfiuit,

vbi qu2ii is ve!it?jg«rf//«n///<w, inqultjC^wo»

inuenty vtvidelicet, eiusperfeuerantiaj peri-

culum faceret, vtquc experirctur, quo ea

tenderct, cumaliquandoabinternae pacis

ledulo furgeret»

Abfconditfe[ergo]Sponfuscum quaeri- Gfcgli,^.

tur,vt non inuentus ardentius quaeratur5 & n^ot»". 4.

difFerturqu^rensSponfaneinueniat,vttar-

ditate fua capacior reddira , multiplicius

quandoque inueniat,quod quaerebat.

[Sed'] Domine , fmon es lucvbi te quac- ^rotoiog»

ram abfentcm ? fi vbique es,cur non video cap.i.

te prasfentem ? fed certe habitas lucem inac-

ceffibilem. Et vbi eft lux inaccefllbilis , aut

quomodo accedam ad luce inacceflibilem?

aut quis meducet ,auc inducetinillam vc

videamtein illa ?accedete ad te dciiderac

fcruusruus , 8>c inacceftibilis eft habitatio

tua.Inuenire te cupir, dc nefcit locum tuum.Obfecro Domine, docc me quaerere te , &oftende te quaerentiiquia necquaprere te

poITum nih tu doceas , nec inuenire nifi te

oftendas : quaeram te defiderando , dcfide-

rcm quaerendo>inueniam amando,ameminueniendo.

XI.

•24® V O T A.

»-,» et circuiho chdtatemijer vtcos etj^la.-

teas ^uaram quem diligit anima, mea-.^ufjmi

Hlum et non inueni . Cantic. 3. ^^^

L 1 6 E R S E C V Jl D V S.' 141

X I.

Surgarn,&circUibociuitatem; per

vicos & plateas qua^ram qucmdiligitanimamea; qua^fiuiillum,

&: non inueni. Cant, 3.

^^Andetn/ero Itcet^meus eft mihl cognim ermi^

S'i bene quAfi^em^ Spenfe,repertus eras,

CrediderampUcidofomntstecarpere leSiOy

Commodus.at video.nonfuit tlk torus.

Quidfactam coeptapetgam darememhra quietu

Etfine tefomnus lumina noftra tegetl

Jfb,fine te , riequeamfolito dare membra foporii

AutvUfine teySponfe,qu\ete,fm\

ifJon ftfomntferis iuuitet lympbafufurriSy

Ijmpha cauernofo prAcipitata iu^os

Autnemorum hlandii agitatacacumina ventis,

Multa^y qu&fjluUgarrula cantdtauis:

Aut Helicomadum.Parnafita turba, Dearum^

Aut pateraurata Delius ipfe lyra,

tiec tua difcutiant mthi, Somne, papauera curasi

mmida nec vtrga tempora taHa tua.

Soxia nec vigtlem qtufopijt herha Draconem^

Viftulaqu£^ ocubs condtdit, Arge^tuos,

Vix vbi compofiiiluQantialumtna fomno,

R umpttur tndmito coepta dolore quies,

it nuUam accipMntoculiq^ autpe^ora no^em»

Q^n mthifnox eti^m creditur vna^decem!

241 V o T a;

fingit &afiduedete, niilnfommaMorfhmf

l^ecjugis ex oculisflehilis vmbra meU.

Curtotiesigitur fomnimihi m^epetuntur,

' Si mihi nuUa venity no^e^ petita quies?

tripiar,ftratis,mediamj^ vagataper vrbem^

Qulfors autratio mevotetireyferar.

IX circumjpidens.numforte quis angulusabdat,

Qudram quem propria diligoplusanima,

Quaramporticibus.qudiramftabulis^^cafifj^y

Terqjfemeltritas ibo,redibo,vias,

Nec maieperjpe^a fallet Jpecus vUa latebra,

ls!ecquem tranfiero, circulus vUrn erit.

Qualit odoracanis veUigtapreffaferatum

Mersa nare legensMftra^rubof^fubit:

Aut qualisficuUs Ops errabundaper vrbes,

Afpicit anflores perdita Nata legaty

Rtira^ piniferis veftigans auia tedis

Perfephonenftygijsoptatadirevadis.'

Autpotius Solymis qualis vaga Magdala campis

(Ciimfiebat Dommi marmor inanefui)

Saxa peralta rudef^ ruitfuriata per agros

Qua dolor ancipuem quarapiebat amor»

Ommbus vna locis aderaty comes omnibus vna^

Vnafuper Dominifanere multa rogans.

Atticafic viduo volucrisgemit anxia nido^

Luhifonifj^ nemus perfonat omne modis:

Etcircum,fupra^ volans,nunc arduafummaVertice^nuncma penduUfronde fedet\

Btraptamfobolem,raptori( &aucupis artes

Umlconfangmmg numiatQrbapegi.

JJaul

LlBER SECVNDVS. 14$

H^udaltter cun^U luHraut compita vhii^

'Son tamen ejl vlloprdda reperta hco»

Infam^vict, loca dete^andaplaie^,

Decepto tottes comtvatrttapede\

Anjiffum in thalamu,jvris bicreperireputaham,

SedmaU qusfitns.perditus vfquelatet.

Qj Surgmtty

>44 V o T a:

Surgamydr drcuiho ciuitatems per vicos

^pUteas qudram quemdili^Anumamea\ qu^fiui illum, ^non inuenL

orig.ho- 1-^ F F V N D I T E lacrvmas oculi mei, plo-

diuci, M^ rate,&nolire dthcere.Ambumre pcdes

mei,ciireurrite,&noiite quiefcerc. Heu/heu!

quoabijt gaudium meum , vbi latet amormeus?vbieftduIcedomea ? curdereliquifti

me^falus meafO dolores/o anguftiaellntole-

rabiles anguftiac funt mihi vndique, & quid

eligam , ignoro. Quo me vertam f ad quein

ibo.^a quo conftHuin petam ? quem pei cun-

^abo.^^qaisrReiraifcrebicurf quisme con-

folabirar ? quis indkabit mihi qucm diligit

an ima mca.«^R<'ucriere,Arle^bem i7reuertcre,

dile^tc vororiim mcorum.'oamabilis! o de-

fiderabilis 1 ^cAAt mrhi laciitiam faiutaris

praerenti* roje-

oiig»ibid. pi^y me.Vbi etrm qoacram, vbi eum inuc-

niam.^furgam^erce ,& circuibo omnia loca

qu^poteroj nondabofomnuoculis meis,

non dabo requiem pedibus meis, donecin-

ueniamillum,quemdiligitanimamea.BctnTcf

. Sedens in ledulojquaefiui, cum adhuc in-^*"*

* fiima&inualida forcm, & omninominusidoncafequi Sponfum quocumqueicritjfe-

quiadardua & excelfa fublimicatis illius.

Incidi in multos > qui cognofccntcs defide-

riura

LlBER SECVMDVS. 145

riam meum.dicebac mihi ; V.ccehkeU Chri:-

6Tws,ecceillic.eft; & neq; hic, neque illice^t;

& dixuSur^am,& circuibo ciMttatem pervicos &fUtea4,quaramquem dtligtt anima Wf4.1ncuerc

vel nunc quia iacec, quae di cic furgam»

Adhuc vt paruula fepir ;per vicos& pla- Betn.fof,

lteas,qu$renaum putauit,fiuendiauida, Ted''^'^"

ignaramyfterij irerum ergofiuftratarepetic

diccns .• QuAfiui eum,& non inuem.Non eft, vc

ifta fufpicata eft,in plateis,aut vicis; nili foc-

te in iUisjde quibus dicirur: PlateatUfi, Hieru-'

falemyfternenturauromun^o , &p^romnes mo$tuosaMuyacantahitur,

Anima[enimjqa2e amat,adfcedit heque- ca.n.

ter,& curritfamiliiricer per plateas coeleftis

Hierufalcm , vificando Patriarchas &Pro-phetas , falutando Apoftolos , admirando

cxercitus Martyrum, & Confeirprura ,cho-

rofque Virginum ipeci|lando.

Ibi, ibi illum, qui quacrer,inueniet,& vi- Bcfn.fcr.

debicg'oriam eius,nongloriamquafivnius ^^*^" *'*

cercrorum, (^dplanegloriam , quafi vnige^

niria Patre.quidfacies,QSponfa!puras,po-

tes (equi eumillic?aut teingerereaudes,vcl

vales huictam fando arcano,tamq;arcanQ

fanduario, vc filium in patre,& patrem in-

tuearisin filio/^non vtique;vbieftillc tunonpotes venire modo ; venies autcm poftca:

Age tamen,fequere, quaerc, nec te inacccjGS-

bilis claritas^ velfublimitas a quaercndo dc-

Ct5 tcricat.

14<^ V O T A.

terreacabinucniendo defperare faciat. 5i

pares creclere,omnia poflibilia funt credeti.

Prope eftjinquitjvcrbu in ore tuo*, & in cor-

de tuo. Crede & inuenifti,nam credere, in-

uenifrceft. Nornntfideles,habitareCHRi-

STvMjper fidem.in cordibus (uis.Quid pro-

pius cft .'' Qujere ergo rccura,quaEre dcuota,

DonuseftDominusanimaequseretife.Qu^-

re votis/equere a6libus,fide inucniiquid no

inuenitfidesPattingitinacccfta , depiehedit

ignota,coraprehenditimmen{a,apprehcdit

nouifiima; ipfam denique asternitatem fiio

illovaftiilimofinu quodammodo ciicum-

ducit,fidenterdixerim:sternarn , beatamq;

Trinitatem , quarn non inteHigo , credo, 6c

fideteneo,quod noncapioraente.

pem.rcr. Quid hoc defideiij eft &:ardoris,vt fur»

7S.inCat^ gensde nodle pubhcunoneiubefcat?per-

currat ciuiratem ? percund:etur pala & paP-

fim dediicdo, arque a veftigandis femitis

eius nulla valeat ratione auerti ? nuila prae-

pediri difiicultare,nontempeRius retineri

amore quietis,non Sponfas verccundia,non

vel timore no61:urno?Eftameninhisomni'>

bus fruftrataeftvfq; adhuca defiderioftio.

Quare ? quid fibi vuh peninax haec & diu-

turnafraudatio,r^diorunutrix,rufpicionum

fomes, impatictise fax,nouerca amoris,ma-

ter defperationis.'*^ adhuc diflimulatioeft,

niTOise(lmolefla.Efto,qiiodpie,vnIiterque

intcrim

LlBER SECVNDVS^ 247

interim fucrit diffimulatum , donec in fbla

adhucvocarione^feureuocatione res crat:

nunc vero cum requiritur5 6c ica requiritur,

quidiam confcrrc poteritdiffimulatioyfidc

carnalibus fponfis ,& pudendis amoribus

quaeftio eft, ficut litteralis fuperficies praelu-

fiirevidetur,&/i intcrillostalia contingere

queant,meanonintereft,ip(ividerint.

Nolote fponfumquasrerepcr plateas, Hlero»;,

nolore circumire angulos ciuitatis, dicas, adEuftoc»

licet: Surgam& ctrcuiho cmtatm^& in foro,&inpUteis quArain.quem diUxitanima. mea\ & in-

terroges; Num,quemdilexitantma mea^vuiifiisi

nemo tibi refpondere dignabitur : fponfus

in plateis non poteftinueniri. Arda& an-

gufta via e ft,qu2 ducit ad vitam , zelotypiis

eft Ies vs,non vult videri faciem tuam:foris

vagcnturvirgines ftultae, tuintrinfecusefto

cumfponfo.. , . ^ AmbrUb;

Non mforo , non m plateis Christvs dc^Ug.

reperitur. non eft Christvs circumfo-

raneusjCHRiSTVsenim pajc; inforo,li-

tes :CHRisTVsiuftitiaeft ; in foroiniqui-

tas:CHRisTvs operator eftjin foroinane

otium : Christvs charitas eft,in foro

obtredatio; Christvs fides eft,inforq

fraus atque perfidia. fugiamus ergo forum,

fugiamus plateas. Nec illa cum in foro& ia

plateis potuit repcrirc ,qu2dixif : Exurganu

iho& cimibo in cmtate ,inforo ,& in flateis,&

0^4 quArm

14^ V O T A.

qusram quem diligit anima mea ; quipul eum ,&naninueni e«»/.Nequaquamigitur ibi qusera-

mus ChristvM, vbi inuenire no pofllmus.B«rn.fer» jsJon pedum paffibus/cd deiuicriis qu^-S4«m at*

j..j.^j. £)gy5.g^ vbiquc non extundit defidc-

rium fan6bum,felix inucntio, fed cxtcndir,

Numquid confummatio gaudij , defideri|

confumptioeft?oleummagiscfl:illi,namip-

{lftnflamma,Siceft;adimplebiturlaecitia,fed

dcfiderij non crit finis; ac per hoc,ncc quse-

rendirquidnianimcr ad quasrendum , ex-

perta clcmentiam,& perfuafa de pace?

Gu'iib» Attenditevchemcntiam &vim amoris.Abb.fcr. Ncc abefife diledum fuftinct, nec fufficic

praefenti-,ibi,yotaanhelatalaborant;hicex-

Jiaufta rclinquipatiuntur. Ofelixamor,qui

continu^ quadam vicifticudine, autlique-

fcitmipfb , autqn^rens japhelatadipfum/

quAfiui& non inueni.

Aug. folilo £go erraui,ficut ouis quae perierar, quac»

rens tcextcrius,qui es interius ; Sc multumlaboraui quaerens te extra me , & tu habitas

inme,fi tanien ego defiderem tQ.Circuiuivi'

0s& plateas ciuitatU hui^s mundi quaeres tc,

& »(?wi««««i,quiamale quabicbaforis, quodcrat intus»Mifi nuncios meos,omnes fenfus

exteriorcs,vt quaererem te^d^ non /«a^»i,quia

male quaeieba.Video cnim, lux mea, Deus,

qui illuminafti me , quia malete pcr illos

quaerebam,quiatue5intuS5 6c tamcn ipfi,

vbi

^iM Cat.

V

c«3i

LlBER SECVNDVS. Z^9

vbi intraueris, nefciuerunt. Seio te amauipulcritudo tam antiqua& tam noua,fer6 te

amaui;& tu intus eras ,& ego foris , & ibi te

quarrebam,& in ifta formoia qu^ fccifti,ego

deformisirruebam. Mccum cras,&tccumnon eram. Ea me tenebant longe a te , qua?

efle nonpoterant,nifi intc. Ctrcuibam cnitn

omnia , quaercns te ,& propter omnia dere-

linquens me.Interrogaui terra , fi eiTet Deusmeus &c dixit mihi,quod no ; & omnia quae

in ea funt, hocidemconfeffafunt. Inrerro-

gauimare & abyifos & reptilia quae in cis

funt,&; refponderunt, no fumus Deus tuus;

qusere fuper nos eum. Interrogaui flabiiem

acrem,& inquit vniuerfus aHr,cum omnibus

incohs fuis:faihturAnaximenes,n6 fum ego

Deus tuus.Interrogaui Caekim,Solem,Lu-

nam & Stellasjnequc nos fumus Deus tuus,

inqumnt.Interrogaui deinde mudi moiem,

Dic mihi,fi es Deus meus,an no.^&refpon-

dit voceforti: Nonfum,inquit, ego,fedper

ipfum (um ego; quem quseris in me, ipfc fe-

citmej fupramequaere cum quircgit mc,

quifecitme.

Q s XIL

Ije V O T A.

Kum ,^ucm dilt^t anima mea, vidistis ?Ta.uUulum

cum ffrtransif^em eos, inueni qtiem dilijirtm

ma. mea: tenui eum,mc iimittatn. Cantic.3.Z7-

LlBER SECVNDVS. 25I

XII.

Niini quem diligicanimamca vidi-

ftisf

PauUuliim ciim pertrandflcm cos,

inueni quem diligic anima meaj

Tenui cum^nec dimictam. Carit.s*

O Eftatadhuc totalocusvllm omiffminvrhe?"^ Autngto nvftro nonpsragrata pede^i

Vlammiferis cimctdfacibm luxereplatet^

Nulla(^j velmmma compitafpreta v'i£,

lln mihi Iqtios vicos,(jU£ non loca tnflis obuiif

Vrbsetiam in tanta defuit vrbemthi.

Sed quid in hos frujlra iuuat incuhutffe lahoreSy

Si Sponfumfemper quaro^nec inuenio}

Ergo domum lacrymans^veUigia retroferebam,'

Qvii% rog4retur,nemo viatorerat.

Cumpropter portU a moenibm auferogrejfum^

Et vigd adportas occupat ecce cohors.

AcprtorMc dtxi, quemdtltgofortelatebit-f

EtfubitOiVigiles^reppererintnefrogo.

llli^cum tacito conuerterelumina rifu,

Verba^dentatis redderefalfaiocis,

Bt quldams Quifnam tlle tuusquem dtligisignis^

Abf^fuo nofci nominepoffeputas}

Varcite^^refpondi, tam rujitcus efi mihi candoty

Snm omnesrebaryqHis museffat amor.

1$% V O T A.

"^ccmagevd VjUdis notum^vdnomtnOrefiu^

S^ve tuumjhjsbe^Pirame, nive tuum:

Vof^ etiam quamufs^quem dtligo/cire negetist

Scire.nec ignotumpojfe latere,puto.

Obfecro^ dic igitur Cuftodiapervigilvrbif,

Num meus hac vobis tendere vifus Amor>

lUe meusypropria quem plus ego diligo vita^

Quiquoquemevitaplusam^tipfefua,

Picite,quando abijt?quantitto tempore man^UQua^prahenfurumfefimulauit iter}

Jiac ijt aut tllac} dextra velfortefintfiri}

Solus trat ^focijs an comttatus tratl

Mxcubidfalpsiterum riske cachinnis',

Atmihifalfa meas ohruit vndagenas,

Tranfieram-.Sponfi nequejpesfuper vlla videndi^

Menfj^erat in damm merfa dolore fus;

'BnfubitoMm cun^aanimo triflifiima volua^

Mla^.qUam tanta,vota mtnorajpeii

Jllemeusytota toties qtufitus in vrbe,

lam non qudfitusconMt ante oculos,

lExilij, myftoq^metu perterritagaudtns

Vixpotui proprijs credere lumtnibus,

J.tyTene afpkio,mea lux, mea vita^volentem

DicertyVox harensfaucihus impedift,

Qualis vbi vifo contux inopina marito^

(Quemmendaxtulerat rumor ohiffe ditm)

Obftupetac visa velutt percellitur vmbrSi,

Optanttm^ loqui,pallidafa^a^ fugtt,

}^ec nifiiam noto reducisfidentior orty

Audet inmfkxHs coniugis irefiti:

Tum^

LlBIR SECVNDVS. IJJ

Tufft^ verttur adhuc , nefe male creduUfaUat^

Ln^fUtm Uutor decipiatur amori

Sic egojum trepido redtere mpe^ore virtSy

Je^iter^m anteccubs,Sponfe,reuifo meofy

Subduhitansfpiranfq^ timenf^ &amorefatifcens».

Ttwe esyquem video,clamo,vel vmbra tui}

Ah Sponfd ah non eslnon es^quemdiligOy non «!

lm}tes quidduhitofnumquid es} haud dubitOn

O mealux, video, te nuncvtdeoy mea vita-f

NdvltraduhttoJuxmea,te vtdeo,

Agnofcenfjg tui vocem prafentis& ora^

Inuolo inamplexusy Sponfereperte,tuos,

Umc^egote^teneoynequtper vaga compitaquarantp

LudibriumvigiU,nohefuturagregi,

O meafigeminismutentur hrachta vinclif,

Atque manus manicis, compedihufj^pedesl

Quam te complicitis.mea lu x amplecterer vlnisl

Ar^iusamflexu, vitis&vlmejuo.

Ar^ius anguipedum mantbus^edibufc^ hederarS^

Queis obit annvfoi herhamaritadomos,

Sed neque te noftri lajfent, mea vitajaeertiy

SapenecerrantespertuacoUa manusi

loHgaTuifubeat,mealux, ahfentia mememyl^ec mfipenfari temporepoffe putes,

AhM tam longi qumris compendiadamnuVtxego iatncoepiytufatur,ecceyfugis.

Non ita dtfcedes non tam cito liberahibis\

Non ntfipugriando vumyeffugHf,

254 V O T A^

Num quem diligit mima menvidijHs?

Faullulum citm fcrtranfiffem etrSy inueni

quem diligit anima mea. Tenuieum»

nec dimittam, Cant.3.

Bern.fcr. /^ Amor prsceps , vehcmens , flagrans,7i>«xn at» V-/

in^p^tuo(e ! qui prsetertcaliud cogitare

non finiSjfaflidis ca:tera,conie'mnis omnia,

prseter te, te contentus ; confundis ordines,

difljmulas vfumjmodumignoras. Totuni

quod opportunitatis , quod rationis , quodpudoris,quod confilij , 'md\c\iwt videtur,

triumphas in temetipfo , & redigis in capti-

uitatem. En omnequod cogitatifta& lo-

quitur,te fonatjte redoler, &: aliud nihiL ita

tibijiplius bc cor vendicafti& linguam. Ait:

IsMn qum diltgttammamea vidiJiul^qu^Ci vero

hi fciat, quid cogitet jpfal Quem dihgitani-

ma tua de ipfo fcircitaiis ? 6c non habet no-

mcn?Qnac.namverotu,&ilIequis?

Nyfl ora. CJjio pado inueniri poifet , quod nullae

ii.inCat. resnobiscognit^oftenderepoftunt.^^nofor-

ma^non coloi",non cirGumrcriptio, no qua-

litas,non iocus,non figura, non coniedlura,

non adfimilatio , non proportioj fed quodfemperextraomnem perceptionis viam po-

fitum,comprehenfionera perueftigantium

p!ancfugit.Propterea,inquit, qu£fiuimy per

animse facuhatcs eas quat: inueniedi vi pra:-

dicaBfuntjpcrratiociuationes ^ cogitatio-

LlBER. SECVNDVS l$f

Ties : atextra hscomniapoCtus erat, acccf^

fummentispropiorem effagiens. Quivcro

remperreperitur omni notacarere>ciequa

poflit agnofci , quo padto queat is per indi-

cationemaliquam vocum percipi?

[Sed](icut Coniux amatrix viri , abfence honuUemanto fuo,pcr fcneftras circumfpicit,ipfum virtuic.

'

requirens,&vbiquefpeculans,inmari5cin

terrajctd viderit nauem venietem , ibi fuumputatefrevirumi& fi videritviatoresprocul

venientcs, inter ipfos adefTecxiftimat , &occurrens eis,interrogatdicens: Dicite mihi

vbieum dimiferitis, in quarcgione, autin

qua ciuitatefquid dicentcm, aut quid facie-

tem , aut quando venientem f in hunc mo-dum,omnis fan<5ta[anima] conftri^taamo-

re Christi imetroga.v. Dtcttemthijvbi pafctt,

rhi cubat,quem diltgit anima mWilam optas videre quemamas,cuinuncBernarcf. '

blandiris, &nuncad amoris & defiderij ^^5*!"^'^»

intentionem fuauiter illum perueftigas,

nunc moras accufas, nunc re cernis con-

temptum , nunc te vifitatione confiteris

indignum , & icerum de eius , ( toticns ex-

pertus ) bonirate praefumis , nunc quafi <

vlterius nonfuftineas, fpirituali quodamlitigio vel ludamine euincereretardantem

conaris. Quai tunc lacrymce ? qui gemi-

tus^qusefufpiriaf qu2evoces?nuncocul) fle-

tu graues, cumindmis fingalcibus eiigun-

tur

1$6 V O T a1

tur ad coelum •, nUric ttianus extcnduntur Sc

brichia,nuncped:oris contufione animae

tarditas accufatur. Proferuntur intetim ver-

ba fine principio,fine fine, quorum hec fen-

tentisB cohaErent fibi , nec rationcs fimiles

funt, necalicuiuslinguze rcnrus vel idioraa

feruaturj quando vox ahquandp refpondet

affe(5tui,& iterUm vocem affedus intercipit.

Gaudet certepius illelEsvs tali certamme

fuperari. -

*^ -^ Supereft itaquevtadeurecurratjinquo

pfal.poen* iolo vera elt cololatio, oc per iltms vitac no-

desjin ledtulo cordis Devm quseratiQuera

fi primo non inuenir, magis ad quaerendura

animetur, fiirgatadamorem ccbleftium ; ci-

uirarem circumeatexultatione vniuerf^ ter*

tx fundatam ; interroget vigiles i qui cufto-

diunt Ec€lefiam,nudetur pallio faecularis

ornatus, &charitatisfagitta interius vulne-

retur. Nec prius a quaerendo defiftar, quarii

mcerentium confolatorem inueniat.Inuen*

tum autem fummoperc teneat , donec re*

demptus ope adiutriGisgratiae,aeonfcientiaB

eripiatur riibulatione<

Oiif liS* Eft enim quidam fpiritalis amplexus, at**

quc vtinam contingatj vt meamSpoiam al-

tior Sponfi amplexus includat, vt ego quo-

que poflim dicere , quod in codem libro

fcriptum eft: SmiSlraeks fuh cafiumo,& dex"

ur4 tUius amflexabitur mel

i.in Cant.

LlBER SECVNOVS. I5/

Cjuici hoc tenaciiisglurino , quod nec a- Bcrn.fet»

iquiscluitar>necventisdi(roluicur, nec fcin- 7i>."icit*

diturgladijs? Deniq; aqu£mult£mnpoterunt

txtmguere charttaterfi. Tenui eum nec dimitta. Ec

. fandtus Patriarcha : Nontey mquif, dimittamy

niftbenedixertsjnifn: Ifta non vult cum dimit-

tere; & forte magis quam Patriarcha id noil

i vult,quia nec pro benedidione quidem; fi-

quidem ille, benedidione accepta , dimifit

;

eum;hLEcautemnon(ic,Nolo,inquit, be-

nedidionera tuam, fed te. Qutdemmmibie^

incdoy &atequidvolui fuperterram ? non di--

mitta te,nec li benedixeris mi^iiJenui eu, nee

dimitta. Ncc minus Forfitan ille teneri vultj

cumperhibeat dicens: Dduu meAefecumfi*

lits hominum.Qiiodq\iQ pollicensait t Ecceego

pobifium fum y vfjuead confummationem ftmUi

quid hac copula fortius, quse vna , duoruni

tamvehemenri voluntate fundataeft? kdi

nihiiominus, illa vicilTim tenetur ab eoquem te.net) cui a'ibi dich iTemifii marmtH

dexteram meam.Qnx zQUQim S<:x.QnQi, quo-

raodoiam cadere potefti' tenetfidci firmi-

tate,tenet deuocionis affeo^u. At nequa-^

quam diu teneret/i non tenerecur.Tenetut

autcm pocentia & mifericordia Doraini*

Tenuieum,necdtmtttam.

Inueniam.[&ego]Tedefideriura cordis Aug folild

raei.tencamTe, amoranimaemeae, ample- €»?•'•

dat Te fponfe coeleftis, exultatio raea fum-

K raa

1^^ y O T A,

majintus& extra,po{ndeam. Te bcatitudo

fempiterna,pofIideam. Teinmedio cordis

mei,vita beata,dulcedo (umma animse mcae/

cap 37.* Eccequod concupiuiiamvideo , quodfperauiiamteneo, quod defiderauiiam ha-

beo;illi namque in coelis iundus fum^quemin terris pofitus tota virrute dilexi , tota ca-

ritateamplexusfum,cui totoamoreinhaefi,

ipfum laudojbenedico, atque ndoro.

Bedain Tantoinftantius inuentum tenui, quan-C.3. cant.

^^ rardius , quem quaerebam^inueni*

oiig.ho. ^ pijflime Domine & dulciflime Magi-lo.in di- fterl quam bonus es his , qui redo funt cor-

* de 5& humiles funt fpiritu/oquam beaii,

qui in limpHcitate cordis quxrunt te , Sc

quamfehces qui fperant inte/ Verum certc

eft,& indubitanter verum , quod tu diHgis

omnes diligentes te , 3c numquam derelin-

quisfperantesinte.Ecceenim dile(Srix tua

limpliciter quserebat te, & veraciter inuenic

tc* Sperabat in te, dc non eft dereHda a te,

fedpluseft confecuta per te,quam cxpe-

dtaratate.

Aug. folilo Gratias Tibi, lux mea ,quoniam illumi-

"^•^'* naftime,& inueniTe,&: me, vbi inueni

me,vbi cognpuime, ibi inueniTe,ibi cog-

noui Tcivbi autem cognoui Te, ibi illumi-

nafti me.

XIII.

2^0 V O T A.

Mih autem,adhirrere l>eo imtm eff;^imerc

in Damino "Deo spem meam , Tfal. r^-^ 28.

LlBER SECVNDVS. lCl

X II I.

Mihi aurem adha^rere Deo bonumcftjponerein Dommo Deo fpemmeam. Pfalm.jt.

QVam mea.perramsyitaeRix^cita cafwl

VtpiUy penujfu pulfa, repulfa manm.Mumra bclligeriprimthn placiiere Gradmt^

Ar^nag^.jpelaudu/anguinolernatuU.

Arma dabant animoi ,& eratjpes omnis in armUy

Ceuforet hsc votis metafutura meis

S£pe vigil tetricoi traduxi^cantihus horofy

Et cu^osjpecuU tadta longa tuli.

"^ecfemel admonitufram hostua prodita noftro efl,

Cumfignum toties, ore, veUre dedi,

Addidicifepti^foffamproducerecaftris,

Ltfudspr&fixas impedij^tvias.

Quin etia^nfubitdtfaciem componerepugna,

Et trepidis animos addcre^voce^globis.

Dentquenontenuit belliquis certius arteSy

Mihtis auxilia feu Ducis efet opus.

Ahy quoties Lihycas prefttpes lajftts arenas,

Et cecidit madidisfudor in ora comis!

CoUaj^tnagnanimus tinxttfumantia pului^y

Isectamen vnda,fitim qud recream, erat.

Ah quotiesgelidosfluuiorum innauimus alueos,

AEregrauante bumeros.dregrauante caputl

Ora^ prenfatosretinebantmorduus enfes,

Sandoferobjiantes cum veheremuraquas.

R 3 BelUntem

161^ V O T A.

Pellantem temiit lam tot me Marjpiter annh,

PrmcijHoq^pedes/me merehar eques:

Quoq^ tegorMcmuifmt iciufarundmetborax,

La/ai^funttotidem cafiu & vmbo locis,

lethtfero cetiditfompes mihi tertius ictu^

Crijia quater^galeA cnjptde,raptafuit,

Quin arnmamprxcepsinapertapertcula mtfty

Dum nitfm hojitli dextera cddecakt.

l^itUa tamen noftro tuncfunt data vulmra terga^

Omnefedaduerfope^ove vulnmerat.

^mpe gradum tenut.contrafmum^facef^Telac^ pracipttigrandme plura tult.

Per^ meofad&sgladio fpatiabar aceruos,

Impofitofubigens cbrperaftratapede,

JQmputet^hoctantis caputmfuperabtk beHify

Non ettam heUis^ vota tultffefuis}

^eu mthHpoftpartasproprio totfanguine lauroit

Toft totadinfernosfumra mtfjalacHSy

foH toties meritasgladio viciore coronas,

Po^ iotfixa tttofi^na,Graditie,tholo:

Vnatotegregios delcmt culpatnumphos^

i^ecftut vllafuper nominis vmbra mei:

'Btgrauis inpcenam me diruit art Trihtmw,

luf^it (^ inciniio turpiter Irtfago,

Clorta quin odijs popularihm obruta vertit^

Sic cecidit tanto Martepetitus h^nos.

vtinampotiuspro te, Deus,arma tuliffml

^on itacaffafuis laudibus armaforent,

Tefuper, intrepida meliusfjfe,vota locantur^

Vffundatfrefid^^mbQrafida rms,Ergo

LlBER SECVNDVS» l6^

'Ergofuum Odryfiopofttumfuj^endimm enfemy

AEraj^fum curudiujfa valere tub<z,

Tum lucra,tum vigtles, lucroarriseretahernay

Vnaj^ Mercuriocuralitafefuu.

Tum piper & lanas lydo reparautmus auro^

Veximus& graHidk grana^merumj^ trahe,

l^ofira^ Barharms tetigerunt ItmeaportuSy

Etfinusinuecla vixfinemercefuit,

Scilicet^e minima magnum re iogere ^udLflum^

Maximus hacftudijpme triumphtiserat.

CreuerataggeUisiarn denfapectmanummiSy

Nec domus immenfas arci<n tenehat opes,

Clafiis & ambtifiis onerata rdthat ah Indis,

Scdperijt^patrijs proxima clafiis aqtiis,

Flurimus impkbat tabulas mihi dehitor amhas,

Ctedtta perturus dehitorejfe negat.

Ergo velut liqtitdtsfal crefcit& interit vndiSy

Vt creuifiis opesficperijslis opes.

O quantoplactdos tranquillius exigitannos,

^i uequeliura cupit.qtn mquehella mouetl

Diues Athlantiade,tU4linquo negottajtxi,

NtiUa miht vefira merce redemta quies.

Quid facerem^toiiesfruslrantthus omnia votis^

Marte negante decus, Murcurioj^fidem?

Regis in ignotamfuhrepfi nohilis aulanv^

Magna^ mox regifama relata mei eft^

Et vocor,& vtdeor.placido^ arrideor ore^

Dumjf^ loquor,prona Pnncipis aurefraor,

'Nefcto quidfuerit^quod Rex ita coepit amare-y

^onjuit hocmeriti,fedmagefortis opus,

R 4 seu

2^4 V O T A.

Seufuerhvirtm/euforsyfeu Regm erm^Maximm eyclguo tempore creuit amor .

$£pediwi nodi conianximuSyinj^ loquendo^

Nonfuerat vifmpr£cipitaffe dtes,

Sdpe domi tacitas lufu traduximushoraSy

Vna^f<epeforis menfa duohus erat,

Uon ita Seianum Latiafauor extultt AuU-y

Clitus Alexandro non ita caruserat.

Commodtisttaud tamupotutt tribuiffe Cleandro.

Atit Cor^amini plus amor Ablauu^^

lam^ fuafateor,fauor htc^nouitateplacehat^

( Vtprope nonfolttd res nouitateplacent)

Aula^fettcemfdicem turha vocabut^

Quodmihi tanta Ducis graciapartaforet*

Vahl nimisinfidisfubnixa potentiafceptriSy

jQiu tninimofortis turbine verfa ruitl

Icce^minaxmricos {cepit Rex ducere vultui,

Nec tameneft vttiogratia kfa meo.

Hei mihilcoeptusamorfiibitamfe vertitin ir^ms^

Hoffis &epamo.cog9rahittf(jlo.

V.t veteres auxi cafu/nouafahuU faftos\

Fabulafic elegis trtHe canenda meis.

Arcadij ^utropiusySttlico redtuttm Honori^

Et Conftantini Ctfaris Ablauius;

Clitus Alexandti\TiberlSeianHs\imago

Heunimishiftom verafuere mea\

O Deuslo quanto tranquillius exigitauum^

Qui kcat infceptris vota^^tfj^ tuisi

Mihs

LlBER SECVNDVS. l6^

Mihi autem ndh&rere Veo honum ejlipo-

nerein Domino Dcojpem mea.m.

Pfalm.yz.

/^ O R humannm in defiderio aetcrnita-f^p^^^**^

^*-* tisnon fixum , numquam ftabile po-

teftefleifed omni volubilitatc volubilius

dealio in aliud tranfit , quacrcns requiem,

vbinoneft. Inhis autem Q.2i^\xd% Sctranfi-

torijs, inquibuseiusafFe(5:uscaptiuitenen-

tur,veram requiem inucnirc non valet,quo-

niamtantaeeft digniratiSjVtniillumbonum

praetcr fummum bonum , ei rufficcre poflit.^ng Coiii^

[Etego]aHud&: ahud fequebar, &anullo cap.u.

implebar-: dum nonm me inueniebam te,

incommutabile & lingulare, indiuifum , v-

num bonum,quod confequutus, non egco;

quod con{equutus,non doleo; quod poffi-

dcnSjfaciatur totum dcfiderium meum.[Scdnuncjnihil mihitamdulcc quam ^"^•"^''^

cum Domino meo cile. Mthtautem adlurere

Deo bonum eft. Da mihi , Dominc, doncc his

fragilibus ailifto mcmbris, tibiadbmre, ficut

fcriptum cft , quiadhAretDomino , vnusjpiritus

t^cumeo. ^ '

Eligantalijmilitiam, alijaduocatfoncm, ri?u%l*alij diuerfas variafque dodtrinas , alij ncgo-tiationcm, ahj agricultura, mihiautem Adhd,-

tenDeo bonum cJi.Dco adh^rere nihil eft me-R j lius

l6<> V O T A.

lius, quando,eum videbimus facie ad facie:

modo ergo quid? quia adhuc peregrinus lo-

quot.AdlmereDeobonum ej}\ (ed modoinpe-rcgrinatione,quianondum vcnitres : ponere

in Deojpem meam. Quimdiu ergo n ondumadhseliftijbi ponefpem. Flu(5tuasi*praemit-

te ad terram hanc anchoram. Nondum hae-

res perpr^fentiampinhasre per fpem;& quidhic ages

, ponens in Deo fpem tuam ? quoderit negotium tuum,nifi vt laudes, quem di-

ligis.^^Eccedamares Aurigam , nonraperes

ca;teros vttecum amarent.^ Amator Aurigac

quacumque traniic,loquiturde illo>vceum

ament&cacteri.

rfai.6i. 'Diuitidifiaffluant, nolitecor appome. Fluxa

eftdiuitiarum natura, fuos po(Ie(Ibres , o-

cyus torrente prasrapido, praetercurrif, alios

aliomodo, aptamutareDominos. Hodiehuius eft ager , cras erit alterius , & paullo

poftadaliumperueniet. Refpice parumper

ad ciuitatis domos ; quoc nomina ex eo

tempore,quo fuerut aedificatae, fortitae funt,

aliter ab alijs atque alijs appellatae poflelTa-

ribus.'' Et aurum e manibus habentis fe,

fluens feAperad ahum transfertur; & ab

illo,adahum; magisenim aquammanucircumplexam retinere continenter poffis,

quam diuitias conibruare tibi ipfi.

lufto-

LlBER SECVNDVS. 2(^7

luftorum iadicfof qiixlibf!t bonaadtue- chfgho-

rint )cuni(and:is defKicriis jsftiianr, bona nni^-ni

minime vidcnrar. vnde OauJd Propncca,

qui Rcgni diuitijs, mutisque oblcquijs tul-

ciebacar,quamais ik ha:c ad ncc^llitatem

bona eiT:! confpiccret , vni tamen lingulari-

tcr bono inhians iEftuabar , dicens : miht aU •

tem adJurere Deo honutri eft.

Sicergo Dominus Deus fpes tua, non^ .^

ahquid aliud a Domino Deo tuo fpcres: piais?.

fed ipic Dominus tuus fit fpes tua.Namque

multidcDeo Iperantpecuniam; multide

Deo fperantcaducos honores&pcrituros;

aUud quodlibet aDeOjptascer ipfumDeu,

(ed tu ipfum Deum tuum pete. Relinque

omnes amores , pulcrior eft ille qui fecit

coelum & terram. Beatm vir cum e^ nomen

Dommjpis eitis , & non rejpexit in vanitates &infanm mcndaces,

Sicut autem nemo poteft duobus Domi- orig.in

nis feruire , ita nemo poreft in duobus Do- 1^^^-^^*

mmus Iperare. Nemo poteft m mcerto dmi-

tiarumfperare,&inDomino. Nemopoteftfperare in Principibus, &inDeo. Nemopoteft fperare in viribus equi,&in Deo.Ne-mo poteft fperare in fseculo , &; in Deo. Nifi

enim in folo Deo fperaueris, &c videat Deusfpem tuam , in f^culum aeternum efle con-

uerfam, & quiaaham nullam omninofpemgcrisjnifiin ipfo

, qui viuiiicacmottuos , &vocat.

1C$ V O T A.

vocat, quae non fiint jHon poteris eripi ^

peccatonbiis. Solus eftenim i^(e qm faluos

facitjperantes in fe.

BafiLin Huicquiin homine fpem ponit^magno-

difp,q.4z.' P^^^ eitmetiiendum , ne m cxecrationem

illamincidat: MAledtUm homo ^ qut confidit tn

homine^&fulcitcarnembrachijfuiy& defecit d

Dominoammaeius, Quae verbacum dicunr,

^tconfidtt inhomine, iWad praccipiunt; ne-

quaquam in altcro (pemponidebere.cumaurem , & julcit (arnem brachijfm j in fe , fui

^ habendam iiduciam vetant.

5>.Quidquid igicnragendumiit, quidquid

'B*at. qui dechnandum,quidquid tolerandum, quid-

quidoptandum.Tues Pomine,fpesmea.h^cvnamihiomniumpromiflionum cauf-?

fa;h$ctotaratiomea2 expedationis. Pr^e-

tendatahetmcritum' fuftmerefeia(5tet p6-dus diei & aeftusj ieiunare bis in fabatho di-

cat,poftrem6 non efte hcutca:teri homi-num glorietur ; mihi autemadhmn Deo bonum

efi,pomre in Domino Deo fpem meam. Sperent in

ahjs ahji fortchicin fcientiahttcrarumj hic

in aftutia faECuh;ilie in nobilitate; ille in dig-

nitate;illein ahaquahbet vanirate cofidatj

propter ie,omnta detriwenfafeci , &vtfterc0r4

arbttroriquoniam tu es Domtnejpes mea. Speret,

qui vuh, in incerto diuitiarum 5 ego vero nc ip-

faquidem,nifiabs tevi<3;ui neceflaria fpe-

ro.Si mihi pra^mia promittuntur ,per te ob-

tinenda

LlBER SECVNDVS. l6^

lincnda (perabo. Si infurgant aducrfiim m^priElia,ri la^uiat mundus/i fremat malignus,

i\ ipfa caro aduerfus fpiritum concupifcat,in

te cgo rperabo. Quid cundamur abijcerc

omnino fpes mifcras, vanas, inutiles, fedu-

d:orias, Sc huic vni, tam folidx , tam perfe-

6tx, tam beataefpeijtotadeuotione animi,

totoferuoie fpiiitus, inharreref fiquidilla

impofiibile , fi quid vel difficjle efl ,quaerc

aliud in quo fperes.

TertipmumfoUtium habeamus , qui confugl- Heb.^*

musad tetmdampropojitamjpem: qHamficutan^

coram habeamusantm£ tutam acfrmam,

lam fpemquafiancoram [ praemifimus]p"j^f

^"

ncin iftomariturbati,naufragcmar. Que-admodum cnim de naui quae in ancoris

cft , rede dicimus quod iam in terra iit,

adhuc tamcn fluduat, fedin terra quo-dammodoedudaeftcontra venros,&con-

tratempeftates; fic contiatentationcs hu-

iusperegrinationis noftra?,fpcs noftrafun-

data,facit nos non abripi in {axa.

Adhmat^quxioy Domine, animameapofl

f^jfufcipiatme dextera tua; fuftoliatme fu-

per altitudinem terrx ,& cibct me illa ca^le-

fti h^rcditate, cui fufpirat peregrinario meadicacno^e.

XIV-

27 <> V O T A,

Sub vmhra illtus auem iesideraueram , seli

.

CmtK. a.

2p

LlBER SECVNDVS. IJl

X I V.

Subymbra illius, quem deflderaue-

ram,fedi.C^;?/.2..

pj* Orsiteri^rjot(tilongummeditahar inor,u,

^ Et hona iam ccept£parserata^a vu,

Vt^fokt lajfus inetamjpcclare vtator^

Credeham Ipatijspauca deejfe meis.

Vt ccepi reltqHos metiriprouidapaffiis^

Maius erat medto, qtwdfuperahat, iter^

Hei mthil tum refugAcectderuntcorpore vires^

Totj^ nimii duriis, mtUta vifa lahor.

Ergooculoscoelormfera cum vocetetendi,

Terret an hinc aliquiSyVo^ vocatm^opern?

Etmhi,quis, dixi, dahit hifcefuhdLfiihus vmhram}

Solii ah infefto verheror tgnecaput.

Jfiice, fuhplantis qtiamferueat arida tellus,

Siccaq^femuftos vrat arenapedes.

O nemora\o rigUA.frondofa cacumina/jlvil

O larehrd ! 6 fontes ! arboreAq^ domus!

O vttnam^virtdesparJatmthtpopultis alaSi

Autcaput hoc, malifrotide comante tegar!

Audijt ille measfoittus Untre querelas,

Cuius erat tottes vmhrapettta mthi.

Etfcio^quo propcras.fcio^quas^att^arripis oras',

Etfcio.quam tottes anxtapofcis 9pem:

Cceleftis Soljm& longinquam tendis in vrhem,

,Quam^^ agii in terriij)uc tihi,vitayViA e^.

latnc^

I7i V o T A^

l/tm^graUat tongt te tanta molefiia mfui^Et cuperesMalt fronde virente tegi,

Bccettns veniojperata labortbus Vmbta^

QuamjjVoues.placido tegmine.Malus erf,

Jijpicu htzrentesfiine^a exarborepalmas,

Quofq^fodit geminos cujpii dcutapedes}

Jjptcisinnumero lantatum vulnerecorpus?

Ajpicis^beu vix eji corporis vmbra mel.

Hac ttbiqudjitamfejjd dabit vmhra quktenif

Vortm& in durts, hdc tibi Malus^erit,

Dixcrat^& viresfubito rediere iacenti,

Tanta loquente Deo.vifq^ vi^orq^fuit.

Tmc egofujpiciensyin Sponjlim luminafixii

Hei mihi/ujpenfus de Cruce Sponfus erati

Bt ^ualiSySp0fe,tnqua, bac ejl^quam trijiis imagot

H&ccineerit capitAdalus aprica meo}

UdC egofanguinea lan^u^ns rejidebo fub vmbra

TUyCrUcii infamijiipite fixuseris?

O mala Malusl& infeliX^qua te mdnus vmquant

Fixit humoUnanus hiCMde cruentafuit^

Attamen h&c Utos Malus iacit arduaramos^

Vt^ cubent,placidoi vmbra dat aptatoros\

Vmbra datapta toros^fed nontamen aptafoporii

Ahlmagis hdi lacrjmas.Malus &vmbrapetuftt*

O bona Malusi & 6 feUx,qu£ te manus vmquam

Tixit bumojuncjidus i<im decet ejfe manum*

Ah video,cui tefmtilem,mi Sponfe, vocabo'y

Sapemihi vmbriferd, munere funiledomus^

Qualisonufta rubris late fua btachiapomis

Spargit^& aptaftti munera Mdus habet^

T^xfup^'

LlBER SECVN£)VS.' 473

Exfuperatj^ faas, nuwerosafrugeforores,

Vna nemm laps^ hcjpitibufg^ pmns:

Talts esAJituis njiht^SponftyCaNrtbus vmhra\

Ljmphaj^dtiinft:io^dumfa7neo^^^cibu5,

O quoties egc te\ quoties, mt SponfeyVocaui,

VtfemcltUa tneum conderet vmhra caputl

Hic ego^filiceat , dixi ,gemebundafebedoy

Vtfedetamiffo moejla columha viro.

£r modbpurpurei concreto fanguine criney

B modo materles, labra, doloris erunt,

J^uncocultanteoculosy niincfronsy nuncpendutd

ceruixy

Nuncos, nunc atro barbacruore madms.

O quotieslatus hocjacrywanfj^ gemenf^videho!

Ne videam lacrymis impediar^meiii

Multa tamen dabtt hoc vnumihi vulnera, vulnus^

Saucta dumgemtnostabarad vfquepedes.

Tunc^ iterum amplexu Itgnnm lacrpjabikjirin^

gens,

Subfcnbam h^c pUntis verhafuprematuis:

In duo qui cauffam prdentjihi jnortis » Amantes^

Mergitur hac lacrjmisytgmbm ilkperit*

Suh

274 V O T A^

Sedvmhraillmsy quem defidermeram

fedhCant.z.

i.inc^nt. \ MoRTS cnim vulncre percufTa arbo-oxis.ibid* xV rum folacia fyluarumquc (edatur.

Siau[namque]arbormeliinterreliqua

Ifgnalyluaz, ficeftrponrusinterreliquos ii-

lios,habcns frudum, qui non folum lapore

omncs, {cd & odore pr^cellat ; &c duos ani-

maefenfus :id eft guftum &odoratum refi-

ciat : diuerfis namque copijs menfam (uam

nobis prcEparat ^picntia, in qua nonfolumpanem \kx apponit , fed immolat carnes

verbij&non loluramifcec in cratcre fuo

vinum , fed &c melaadhihet odorata &c dul-

cia 5 quas non tantum in orc 6c labijs fuaui-

tatemreddanr, fed &interionbus tradua

faucibusdulcedinem fcruent.

Nyflan Isenimqui in fyluamaturcE noftrae, oborat.4.in fuamergaecnushumanum bcncuolcntiam

gcrminauic , eo ipfo quod carnis ac fangui-

nis particcps fa^tas eft , quafi malum quod-

dam cxiftit. Nam in hoc frudu videre eft

quiddam,quod cum vcroque, nimirum,

carncacfanguinc, /imilitiidinem aliquam

habeat : etenim rarione coloris fubalbijcar-

niquod proprium eft imitarur; rubedinis

fpecie cognatio quafi quaedam cum fan-

guinis natura indicatur.

Merito

L I B E R S E C V N D V S. 275

Meriro ergo eiiis defiderauerac vmbram, Bcrn.fcrm.

de quo & retVigerium cflet & refedioncm "^^^^ ^*^*

pariteracccptLua. Nam cactera quidemlyl-

uarura ligna erfi vmbram folarij habenr, (ed

non viraerefc(!^ione,nonfiu6i:us perpetuos

lalutis,vnasefletenimvitxau(flor,vnusme-

diatorDei (Schommum homo ChristvslEsvs,qui dicit fponfe (ux : Salus tua egofum,

Proptereaergo Christi potilTimiim dcfi-

derauerat vmbram;quod folus fit, qui non

folum ab ceftu refrigerat vitiorum/ed &: re-

^\et dclcdimone wiamu.Sub vmbra e'm qucm

defideraueramfedt.wmbi:a.d[is,C2iVocii\s.

QuisenimpofTetfuflinere SolemiuflitiaeDeTno'i.f

nudum?quisnon confumereturardentibus c.z.cant^

radijseiusfafTumpfitergoSoliuflitiaehomi-

nemmediatorem , & ira ex coniuni^ionc

fohs dc humani corporis fadla eft vmbra.

Chr i STVs ergo afiixus ad hgnum , (icut Ambr.in

vtalumpendens marbore^ bonum odore mun- ^^^}' "^-

danaerundeDat redemptionisjqua^ peccati

grauem de:er(it foerorem & vnguetum po-

tusvitaliscffudit. Tanquam malum , inquit^

in lignufjludt , ua confobrmus mem in mediofilto-

fum.ln vmbra eius concupiui &fedi. Bona vm-bra, qux nos ab iniquitatis fole defendit^&frudtis etus dtdcis infaucibtismcis. Qu\s fmduseiusduicis , nifi prasdicatio Dominicaepaf-

iionisi*

S 1 Natha-

IjG V O T A.'

yS^g" Nathanael//<&4rto?'c^fi videtur-, Dauid,

odon«3*« invmbraalarum Domini Iesv fperarefe di-

CM\L^cc\\xi\smarhore77ificomori afcendit ,vc

CHRiSTVMvidtrer. Nobisquoqueexpan-ditmanusfaas Iesvs, vt torum mundumobumbratet. quomodo non fumus in vm-hra ,

qui Crucis eius proregunur velametof

quomodo non fumusin vmbra, quos cruci-

fixus a malignitare fceculi, & corporis ardo-

,. .,., redefcndit.

0(it^4., Hacvmbra Dauid protegi le poltulabar,

ne cum perdtem Sol vreret vellunaper noclem,

Umcvmbram Ipintalis miniHrargratia, tor-

ridafiEculihuius, &mundi arftiua fugienti-

bus. In hac ergo rsquisfcamtis vmhra, pecca-

torum noftrorum a^ftibus fatigati; li quos

aduflTit libido^hos Domini Crux refrige-

ret 5 in qua fe lechnauit, vt noftra delida

fulciperet.

Hon.apud Vmbra fit cx corpore &IUCC5& eftitinc-

rantium refrigerium ab acftu ,& protedtio a

temptftate. Arbor vitcE,fcilicet malus , cft

fan[ta Cy«jc:frud:us cius, Chriflus\ vmbra , tu-

telaveirefrigerium humanigeneris, quodgrauionere peccatoriunperseftum concu-

pifcentiac premebatur.

zlcanll'^* Vmbra Chrifti[(iquidem]omnemtenta-

tionum feruorem tcmperat , &c dum aura

fuae infpirationis fuauiter mentcm tangit,

cjuicquid noxij calorisfuftinebac^ expellit,

^quam

Deir.inc,

s.Cant

Greg.inc»

LlBER SE CV N D V S 277

& quam lam forfk^in nimiiis viriorum xilus

marcidam fecerac , vmbia r.indi Spiiirus,

'proregens recreat, vt dnm ineuismfpiratio-

ne fedens paiilar , vires colligat , quibus ad

aEternam viram robaftiu", currar.

Per rw^M?«exliipernap!ored:ionerefri- ^otcl^ingerium cordis exprimifur. SicucSponfain c^o ioo«

Canticis Canc.aduenrum Sponfi prxllolata

prxnunciar,dicens : Sub vmbratlltns quem de-

JikrMeramfeii iZcCi dicat: abicftu carna-

lium df (ideriorum, fub aduencus iilius pro-

L-eflione requieui.

Nonne meriro fub arboiis huiusvmbra ^^^'V'^* ^fe iit geniis humanum , quod per efumlig- cap,2,

ni fcicntiae boni & mali paradyfum amile-

rac ? graue onus peccarorum in a^ftu vitio-

rum porrabar,quod deorfum in praecipi-

tiuintormentorum rrahebar.&ideoad ar-

borem vuiElESVM CHiasTVMfeftmabar.

Tuereo, vide, vt viuas in vmbra eius, Bem.fcr.

I o • 1 4.8. inCi.C«vt quandoque cc regnes m lumme ems. ^

Nonenim tantum vmbramhaber, habec

6c lucem.

ApoftoIusdicit:legem,vmbram habere^^^^^l

fururorum bonorum ,& omnem veterem

culcuramvmbram&exemplar pronunciac

effe coeleftium. Nos autcm alieni fumus ab

vmbra eorum quoniamnonfumusfub lc-

ge , fed fub gratia , fed quamuis non fumus

iub vrabra illa , fumus tamen fub vmbra'

S 5meliorcj

17S V O T A.

meliore^invmbraenim C«risti viuimus

intcrgentes.

* Et meritoSponfafub melivmbrafedere

concupircirj.(ine dubio,vt vitas, quaeeftin

cius vmbia, particeps fiat,vidctur omnis

[quoque] anima, doncc in pia^fenti vita

ed, vmbram habcrcncccfradam ,propter

illum,credo, arciorcmSolis,quiciim cx-

ortus fuerit,continu6 fcmen , quod nonalta radice demerfum eftjarefcit Sc depc-

rit.

s«.in cau ^^^ fortafTc felicius aliqnid ifta exper-

tam fe gloriatur in co quod fe in vmbra di-

cit non(vt ProphetnJ viuere, fcd fedifle;

federe cnim quiefcerceft. Pius autem eft

quiefcere in vmbra quam viuercjficut viue^

re plus eft quam tantumm.ociO efte in ea,

Igiturquodeft communemultorum ,Pro-

pheta afTumens libi; in vmbraeius viuimuSy

inquit ; fponfa vero , habcns praerogati^

uam,etiam quod fub ca fingularitcr /{vfe^

rifgloriatur,-vbi itaquenoscumlabore vi-

nimus, qui confcij pcccatorum fub timore

feruimus,ibiha!C deuota & amans fuaui-

rer requicfcir. Denique timorposnam ha-

bet , amor fuauitatem ,vnde ait j Etfnitius

msdulcugntturimeo* gudum contemplatio-

nisfignificans, quem obtinuerat per amo-

lem fuauiter fubleuata. Aft iftud , in vmbra,

^uia, ferj^eculum &in mgmat€,cvitdmi de*

(Immerint

LlBER SECVNDVSr " ly^

clinauermt vmbrd crefcente lumine , imo pe-

nicusdifparuerint, &:fubintrabit ficucper-

fpicua ita 6c perpecua vifio , ericque nonmodo flauitas gutturi , fed 6c faciecas vcn-

rri, fine£\ftidio tsimcn iftibvmbra eius quetn

defideraueram fedt , &fru^us eitts dulcts guttmi

meo,

In te ergo , dulci(Ijme Domine Iesv, Bonau.x;

quiefcat mensnoftra, &a te,nec admodi- ^"i^cXcum fepuetjr. Stulci(Timum quideni eft»

ctiamnobihftimo &iucundi(limoloco ex-

ire. Qu.omodoaudemus,nifidulci(Iimum

fpcnlum mfpicere, ne fubtrahatuianobis?

quid ,qu£fo , nos mouet , aliud intueri?

quomodo omnia non deiipiunc & defpi-

ciuntur? . ^ _.

.

Conuigiat,Domme,mens tt\ea.ijubvm' cap.37.

hra alarum tuarum, ab acftibus cogitationum

huius fsculi; vt in tui refrigerij tempcra-

mento abfconfa , laetabiinda cantec , &dicac : Inpace in idipfum dormiam & requtef

cam.

S4 XV.

i8o V O T A.

cafftalwms cmticum I>omiia, in teyrci

aUlna / '^fd. 136

.

50

LlBER SECVNDVS. iSl

XV.

Quomodo canrabimus canticum

Dominiinterr^liena.P/i/.i56.

QVidtoties catitns iterare iuhetu aviici,

Seu Itiheat dtgiti^.feu tuuet oreloqui}

l£tittam camtupofsunt.ammiq^ qutetemy

Turhida cim mens eH, os digtti^^ doknty

Qutn mage cantandu cu mens tacet agra , momtls-,

Ttincq^ optis ejfe lyra, tunca^ optu ijfe chely.

l^empefuo nimiian ne merfadolore laboret,

Aut mtenta fuis/tt mmis ipfa malis:

Qujd quod opm certa promittitis vfqiie medeUy

Vefira nec exemplo dicia prohante carentt

Dicitis banc cauftm cur laffus natiita cantety

Sollicttat celeri ciimfreta lenta jnanu.

S^^^gr^g^ni viridespafcendum ducit in agros,

'i^onynifine nimiiimfttmora longa^canit.

JEt canit vtfallatfafiidta longa viator,

Mtlcs & vt cantet,nox^ lahor^facit.

Ison ego,quodfticiuntjmiles,nauta,atqtie viator,

Quod^facitpajiorjamno nhcllis optis.

Adde qued & Domind iam duduaffiieta querdis,

Adfclitosgemituspltts mea lingua valet*^

Vix^j retsntanti iam carmina prifafuhihanty

Muftca quin etiam res mihi vifa noua eji^

Vt^timet longo veniens ecarcere Solemi

Sicmea ktitiam Itngtia modof^timer,

T Ad

iSl V O T A.

Adnunmos quotiesfuit impetus irertMos^

Aut folitam dfgttisfoUicitare chdjm-y

Aut doEio queri;UsimpeUerepe6imechordxSy

Aut mollem articults tncrepmffe Ip-anjy

Aut leue ceratti modulim carmen auenis,

Aut voci liijuidas afjociarefides.

lleu\totieslacrjmdifuntMetentante,profufd,

Etlacrjmis, digitiy vox^^ retentafuit,

Mox lud;ata iterum cantu diducere vocem^

Et querula dtgiros attenuafelyra\

'^eqmiquam aduerfis fenfime tendere Mtifis,

Vlla nec eft nofira barbitos tfia manu,

Interca longa iam deftmudine pigrky

Artem dedidicit voxj^ manuf^fuam,

^ecfinuncftudium gramtatistnane retentem^

Molefcaniftudio trt^iiafata meo,

Eflo/ciamleutbHstamen addere carmtnaneruiiy

Aptaq^mutandisfit miht lingua foniss

Et vincam Aontas digitii autguttureDiuaSy

Et meafit melior,Marfia,Canna tuat

Vana(j^mulnforem cogamfubmittere buxum^

Etftiperem Thrcff/ftamina docia lyra:

i^ieftibus, an cantu videor dibers teneriy

Maxima cuiflendt copiafemper ade^f

Ah\bene,ne cante\ mihipermalaplurimacautum

Vertit& in morem, iam mibipene dolor, (eft-y

Nfc loctis^vt cantemjpatitur.neque teporaprofunty

Vtoj^ locus finat aut tempora,mo£ror obeft.

Quidfvultis patrtaprocula tellure iacentem,

Externopatrios orbefanare modgsf

VmitCi

}

LlBER SECVNDVS. iSj

Farctte.fortum nimis exulis iHa repugnant:

No« efi comuniem cantibus ille loctis,

Extil& apatrio tam longe difita CalOy

hnpellajn patrt^dulciafila ljr£}

Farcite tam mifirum fortmu vulnus habenti'y

Cantandi^externonulla Itbidofiila ejl,

triftiafiabiltbus manant mihi kmina riuis,

Et videorfefiam poffcfertre chelym}

Semperin obtutu vigtlatmemfixamalorttm^

Et cythara videorpojfe,velorehqui}

Heulmmis inftfiuntpr&fenti pedoraftto,

Ef numqaam exilfjfenfus acerbus abefi,

Si qtnfjuam his iubeat Aivphiona viuere terris^

Aonio numquam pecline tangat ebur,

Ecfps^u Euridicen propero cimperdidit OrpheuSy

llicet artifices obrtguere manus\

Et manibiiscecidtt hue cum tefiittidincpleclrum,

Eracla^fiint cafugarrula filafuo,

Ouid mthtynon vnafatorum dadefeptdt£

Pr£cipitis,toties vngue cterefidesf

Diim circumfpiciensyvbtfim, te Patriafpeclo',

Ueu cadttafpe^u menslabefaclajuol

CumfemeUofperata diu/tbt Patrta^eddar,

Tuncego voce canaWy tuncegomente canam.

UQ-

i84 V o T A."

^lupmodo cantabimus canticum Domi-ni in terra aliem? Pfa 1m 1 3 (5.

fap^sr'**VTTiNAM pofTem ralia aicere qnalia

' hymnidici Angclorum choril oquamlubenrern^e in tuis laudibus to^um ^ fFun-

deie ? o quam dcuotiffime illacoslcitis me-lodiaecantica , adlaudem&gloriam nomi-nis tui , in medio Ecciefice infatigabilis per-

A.„rm«4 orarein/

«»p.23. O beatasnmiium lilae Coelorum virtutes,

quasiaudarepoflimt te fandte & puriflime,

cum nimii dulcedine & inefFabiii exulta-

tione/ Inde laudant vnde gaudenr, quia

femper vident vnde gauderc valeanr &:

laudirc. Nos vero mole carnis prefli &procui a vultu tuo in hac peregrinatione

poi"ui,arq; per mundanas varietates dilknti,

tedigne laudare neqnimiKi iaudamus ta-

menperfidem,nonper fpeciem. lilivcio

Angciici fpiritusper fpeciem dc non per fi-

Chryrm ^^^]: , , , ^

i v , , rvrfal. 61, Noftra cerre narura vfque adco deiecta-

tur canticis6ccarminibus, &:tantacumeis

habetnecefIirudinem&conuenientiam,vc

vel infanres ab vberibus pendenres, fi fleant

&a6Q(6tentur, carationefopianrur. Nutri-

ces quidem cerre , quae eos geftant in vlnis,

facpe adeuntes 6c ledeimces , 6c quaedam

puciilia

LlBER SECVNDVS. iS^

puerilia ijs carmitia dccantanres , fupercilia

eorum ira fopiunrrquocirca (a:pc quoquc

viatorcs meridie agcntes iugalia animalia/

hocfaciunr cancntes,irineris molclliam illiy

canticisconfolanccsjnecfolum viatoies,fed

ctiam agricoLx , vuas in torculari calcanteSj

vindemiantes& vites colentes , &quod-cumquealiudopus facientes fepc cantanr^

NautaequQqueremos impellcntes hocfa-

ciunt.

lam vero mulicres quoque texentes &c ^^^^*'.

confufa ftamina radio difcerncntes, Cxpc inpfaUs^.

quidem <5c pcr le fingula^jia^pc autem etiam

omnes concordirer,vnamquamd:im me-lodiam concinunt. Hoc autcmfaciunt &muheres6c viarores, &agfcoIa: dc nauta:,

laborem qui exopere facicndo fufcipitur,

cantu confolAti volentcG -y vtpote quod^ni-

nia,(i carmen &c canricum audieiit, molcfta

& difficiha ftt facilius toletarura.

[_Sed^quomodocantabimm canticumDomm Ambr.

in terra ^ltena.^Hchxxi non canebant in terra ^^"^.^^-

captmitatis , quodmluapatriacanere con-

fueuerant» Plasc terra captiuitatiseft » aha

terra hbertatiseft ;ifta peccati , ilia quietis

aererns^valleftrisiftajiUacceleftis.

[hnojfi caro menti repugnat, nec fabdi- Ambr.1.3*

taeftanimipubernaculo , acmccisimperio, '^«P^^"^^

altena esi terra yqux non donatur exercitio

cultoris, dc ideo non poteft fru6lus charita-

tis.

i26 V o T A.

tis patientiam pacis afferre ; QuomodocantA^

himm canticum Domim in terra altenai

An^br. Qui cantac,vacuiis eft,6c diuerfarum co-

olon^yi gii^^"^'^"^"'^ c^^^s relcuatjculpas relegat, fe-

queftratauaritiam, &nonroium corporis

voce , fcd etiam meniis fuauitate fe mulcet.

, Nam cum mens querulo femd eR obfeffa dolore^Nazian.de .. ,

i» / -n r

huraana -Ad Uta occlujas tunc habet tUafores:

natiit. in regione vmbrs mortis fumus j abfco-

pi^i.ns"ditaeftvitanoftra,nonlibera. Ericenimli-

9cton.22. berainregione viuorum.ibiergo viuitani-

manoftra,vbi nihil mortale, nihil infirmum

amidta fit,nihil debitum poenaejibi laudabic

Dominum,vbi depolito mfirmitatis corpo-

re^conformis eflecoeperitgioriae corporis

Christi, nam dum in pcccaco ftimus,

plene laudare qmd pofTumus. In vmbralumus liicpoliti , in vmbra viuimus,in vm-bralaudamus:perfe<fte invmbra laudarc

non pofiTumus. Deniq-yinterra aliena fumus;

quomodo cantahimus canttctm Domini in terra

' aliena?

ibid. fupe- Erudabathymnum anima pia , cui dice-

bat Dei verbum:w/««<i mihi vocemtitam^quia

rox tuafuauiseji. eiudabat hymnu cui dice-

bat : Fatium diMlant labta tua ojponfa , mel &lacfubiinguatua-y kd non poteft quis ante

crudlare hymnum ,nifi didicerit iuftitias

Dei, <Sididicerit abipfoDomino Deofuo.

idc6fpec!a'icer hocDauidpctit,vt eumdo-ccac

LlBER SECVNDVS. 287

ccat Deus, quomodo cantaie poreft fn me-rupoficus&in timorepoenarum/' quomo-docantarcpoteftgrauium iibi conlciusde-

lidorum j nifi prius fiat veniaelccurus .<' De-nique quomodo cant^bimuscaiticum Do?)Jtmm

terraaltena, in qua impugnetur, in qua ca-

ptiueturmlegepeccatiiin quadcHeacacquc

deploretrus captiuitatis a:ramnas.*'

Opaxilla,quamvi:^ebim'.tsapudDeum/ Aumft. ii

6 illa lancla acqu ditas Angelorum! oilla fi^^^iii^*

vifio& (pectaculum pulc: ura/ecce m Baby-

loniapulcrafunt quastenenr; non teneanr,

nondecipiant. Aliudeftrolacium captiuo-

rum,aliudgaudiLim liberorum.

Facile poteft demonftrari captiuosnos ^*^*

cfle : Non enim refpiramus iam in aaras il-

liuslibertatis;non enimfruimur lib^rtatc

veritatis ; dele6fcationibus tcmporali im re-

rum tentamur , & colludtamur quoridie,

cum fuggeftionibus iliicitarum volupta-

tum. Vixrefpiramus, vel in orationcj capci-

uosnoselle intelligimus,

Illiautem qui captiuos duxeruntms ,quan- ibid«m#

dointrantin corda hominum & interro-

gant nos,& dicunt nobis : Cantate nohis verba

canttcorum: Quidrefpondemus? Babylonia

teporcatjBabyloniace concinec, Babylonia

tc

i8S V o T a:

tcnutrit, Babylonia de te loquitur^ noniiofti capere nifi quod fulget ad tempus:acterna meditari ignoras , non capis quodinterrogas. Quomodo cantabimm cantkum

Dommim tcrra aiima}

LIBER

LIBER TERTIVS,

S V S P I R I AANIMiE AMANTIS.

ipo S V S P I R I A^

Ji^uro vos^jiUct jftevufaiem^si imenentis

Meclum meumiVtnimcietis ei,^uia anwve

laitqueo . Catitic. 5, j/,

LibeR tertivs, I9i

I.

Adiiiro vos,fili2E Hierufalemjfi inue-

ncritisdiledummeum, vtniicie-

tis ei:q'ua amore langueo. Cant.^».

/^ Oelefies amma,Solj/mx coekflis alumnt,^^ Qtu terttU mueo cmda templapedey

Vos e^o^ros numquam vwlando carmine tefior^

(Si meus eft vobis forte repertm amor)

DiCite,quod caca.fic etus langueofiamma^

Languet vt Affjrtoflofculus xflrn agro,

Nempe fuas nuper cumjpargeret ille fagittaSy

Delituitproprijs mi^tu arundtntbus:

Etfumma trtfldipr&flxus cufpide telt,

Cor mibi.ceu Pnrthi^canna reduncafldit,

Ah qutbus,ahquantis tumpt^m amonbusarfiti

Nonfurit AEtnAofiuiorignerogus,

Nunc igtttir cuptdus demefiplurarogabit^

(Samquefolent cupidt multa roganproci)

Dicttejanguentisquafit mea vifaflgura\

Vlura^y langutntem nonpotutffeloqui.

St roget\an lento mthtfbris inaftuetigne}

Dicite,quod nullofebrisab tgne coquar,

Si roget^an mortis propiorftm vifapertclot

Dicite qud vobts,ore tacentejoquor,

Dicite^nt4lla meis vos reddere nuncia verbiSy

Sedfdtttantum reddere verbamet.

Si lubeat n^jlros tamen iHi nofcere vultusy

THecgraHefit vobis dicere,qualis eram:

I 1 Hic

i^i S V s p r R I A»

Hacpmor^autfimiri.tum me depingitefamJi,

Quafciat& morbi quafit origo mei,

Dic'ite..iUod laceam tembris exfanguis obortu^

Succiduo in nudum corpore lapfafolum.

Sintj^ hebetesoculi.media ctu morte natantes,

Inq^finu iaceat langutdafa^amanus:

'^ec rofa piSI;agenis,neque viua coraUia labris^

Vena^ vix.quamuispoUice tada,miceti

lamg^diU nuUo conftet meviuereftgno^

Quamquod anhelantipe^orefipegemam.

Quodj^ mihicertamnonpoftmfingere caujfam,

Cur toties nuUo Ufa dolore querar:

l^on popmynififorsgemitufeprodere cogat^

Qm gemitum toties peltore rupit Amor*

HMreorJudcnofirifuitvnica cauffa doloris,

Et quid amans ejfetneftijyamanft^fui»

Hocjuityhoc toties mefijpirare coegtty

Pergremium iniuff^citmflueretis aqua.

Hoc^fuityVt quamuis totiesahenaloquenti,

lUius afiidue nomen in oreforet.

Ergo meiSyOro,Dile^o hu dictte,verbis'y

lUius immodicaquod cremor sgraface:

Dicite^quodlentofictorreor iUius igne^

Vt rofa cceleUi torridafacla cane,

Dicite^quod longafic eius langueoffamma,

Vtlanguentficcaliliacana coma»

Dictte quod^ mei cauffa vnicafit languoris^

(Qut fimul efi mortis caugafuturu6)Amor.

Adiurt^

LlBER TERTIVS, 2^}

Aditfro vos.flid Hieruftlem ,Jiinuene-

ritis Dile^um meumjVt nuncietis ei:

tjuiaamore langueo.Can t. 5

.

T>RoBAViT diledionem fuani nobis ^^^>^jj^-' praeclarus ille pro cus animarum noflra-

rum Christvs , quaadduflus edam tum,

cumadhuc peccatorcs eflcmus, pro nobis

moruiuseft.Idcircorponfa viciflim jamorc

incenfaergaillum , quiipfam dilexerat,de-

monitrat latcnsin fe dile6lionis celum, imoinpecStore.

Sagittariusaucem ciaculatushoctelum, Nyfforat:

cftipladiledio, &Deume(lediic6tionem, 4.u»c*iii.

facris e iitteris didicimus,qui quidem,teluni

eIe(5lum,Deum illum vnigenam,ad eos mh^tic,qui fefuanturjfpiri cu vicas , triplicera cui^

pidis aciem inungens , vt eum in quem im- ,

miirafueritjvnacumreloj&iprofagitcario,

is vnum coliigac. Itaque videtiam animapcrdiuinosgtadusinfublime dedudladul-

cedinem diie6tionis,tamquam telum in fefe

quovuinerataeft. Opracclarumvulnusi 6

dulcemplagam, perquam vitaad intcriora

penetrat,qua(i quoddam oftium & ianuara

iibiaperiensipsadiuifione. ^ .,

CJuampuicrumeft,quamdecorum,vul- z^inCtnt»

nus a cliaritate accipereJAliusiaculumcat»

nciamotisaccepit, alius terrcno cupidine

vulneutus eftjcunuda membra cua,6c prs-

Tj bc

:K5>4 S V s p I r I a.

be te iaciilo formofo; fiquiJem Deus fagit-

tarius eft.Audi fcripturam de hoc eodem ia-

culo; imo vtamplius admireris ^audi ipfumiaculumquid loquatur: Vofuitntewfagittam

(le^am,&in pharetrafuafemauit^& dtxtt mthi:

ntagnum eH tibi hocvocaripuerum meum.lmel-

lige fagittam^quid dicat,&quomodoaDeofit ele6la. Quam beatum ell , hoc laculo

vulnerari!

:ni*nepift. Necmirum firponfu^ habeatplures fa-

f^ncipil,gi"3S, de quibus in 1 19. PfaliTio dicitur : Sa-

gitt,^poteKti^a':ut^.Hisfag\tvs5cCleoph2is,in

itincre,cum aitero vulneratus aiebat: Sonne

cor nofirumardenserat in nobis : £c in aho loco

legifnus : Sicut fagittain manu potentii^ ita filt}

excujfonm^ His fagittistatjsmundus vuUneratus Sc captus ert.Paulus fagitta fuit Do-mini, quipoftquamabHicrorolymisvfque

ad Ulyricum mifllis arcu Domini, huc illuc-

que volitauitiadHifpaniasire fef]:inans,vt

veloxragitta,fubpedibusDomini fui, Q-^

lientem Occidentcmque profternat.

Auguft» Qui^i ^»§0 dicam.'' quid faciam ? quo va^*

ined,c.4o»jj^ni? y^j^j ^^^ qusEram/^vcl quandoinue^

niam.^qucm rogabo.^^quis nunciabit Dilcdo

r[\eo,quia amore langueo}

A^gfpliu O vita , cui onania viuunt , vita quae das

^^?^' mihi vitamivitaquaeeftmeavita.^per quan^

viuo,j[xne qua moriorivita per quam refufci-

tor, fine quapcreo j vita per quam gaudeo,

finc

LlBER TERTIVS. 295

fine qua cribulor; vita vitalis, dulcis& ama-

bilis,(empermemorialis,vbiqu2erocs?vbite

inueniam , vt in re dcficiam , & in tc fubd-

(lam/^propeeftoinanimojpropein corde,

prope in ore,prope in auribus ,prope in au-

xi[\o>(juia amore langueo , quiafinc te morior? ^^^

Anxiavota, fuis nefciunc efTc contenta Abbfcr.

mencisi idco alicnacprecis mendicant fuf- 4««ittCat.

{z^gw.Adiuro rw,inquic,^/<<£ Htcrufalem *, vos

nunciate,quibus pacet ad diledum familia-

ris accefTusjVos nunciace, qux noftis ex par-

te, quatafit amatorij virtus languoris, quamfit foitis vt mors diiedio.

Sedquotfum ficadiurat.? NonneDile- ^^Pj*^«»»

<Stus cufta nouerat, & in his amorem Spon-

(x amantis.^fi Pcttus dixit: Tufcis,quiii amo te,

quanto magis, 6 diled;a, tam prudens , tamfidelis

,per temetipfam abfque int^nuntijs

dicere potcras Diledo , & frcquencer fme

dubio dixifti ; dilccfle nullum tibi abfcon-

ditum eft c<?r,nullius occultus anior,rtt fcis,

quia amore tuiUngiieo.Quoxfiim igilftir.tendic

haecadiuratio.^ Nonne vtpercun^,percu-

tiat? vc vulneraca, vulnerec.''

Nunctateei^non quafi ignorati(nihil enim pgj^j^*^"*

ci incognitum eft/lcd quia gaudet, quae no- cant.

uicdediledlactiamexaliisintelligere.

Nartatc&annunciate.&exaudietvocem ^^!^\*

veftram,vtrefoueat votamea, Annunciate^ «J-^.inCit

quiaamorelangmo* Nonlanguct amor, fed

T 4 langucc

langnet amansjvbi viget amor,ibi>igct lan*

giioi',(i abfit,quod amatur; languet animus

dum «ftuanris voti nimietare conficirur •, li-

quefvi6fcus fe fugit animus amoris violetiam

ferre non valens. Sic enim in cofumpta ma-leria Sc iam deficiente, languidiora reddun-

turignisincendia. Et Deus nojler tgtiis confu-.

mensefi. opotens & piappotenspadio chari»

tatis/fi non temperatur , non roleratur. lurc

potens,qua[:animum, quempplledevit, fui*

ipfius efticit impotem,

Rupert inAnnunctate.quuamore langueo^ prs magno

Cant. faciei eius vidcndas defideno \ \'nx raedium

patior,& vix praefentis cxilij moras fuftineo.

Singultusdeimisprodeuntespr^cordiis,

Abbfcr 66 P'fbrigemitus,n6nne funtquaedam eruda-

in cant. " tionesfpiritus& conccpra: gratice ? npne ta-

libusindiciis fe probatlaguor amoris/Non

eftocculiatuslangtipr, quadogemitus noncft abfconditus.Ipfe fc proditlanguor, cumhsEC producit indicia.

f ud ^Dd- ^^^^^J^ ^" amore mci, prae amor^Spon-

iio inc*5# ficcelcliTs'.;Amorcius languidum&rcmif-^aiit»

|*m^ jj^ me facit amorem mei ipfius. Meoamori mortua ,viuoego,iamn6nego,fed

yiviitinmeSponfus. Menamqueamo,nonampre mei,fed amore fponfi qui me amat.

Non amo mc,in me,ied mc in ip(b,& ipfum

inme.?ona. foU- £ia dulciflime Ie sy > ti:ansfige feluberrir

LlBER TERTIVS X97

mo vulnere amoris rui. medullas animae

me2E,vc vcreardear,/4«^ttwr, &: liqucfiat, &:

folo tuo dtfiderio deficiac ; cupiat dtjfolai^&

effeiecum, Te folum lemper cluriac panemvirafjquideCopIodefcendifti.Teluiac fon-

rcm vicae^fiantem leterni luminis,torrencem

vcrx voluptatis. Te femper ambiat, te quce-

rar,tcc]ue inueniatjin te duicicer requicicac.

II.

19% S y s p I a I A.

Fulate mejbrthus-, ftipate me nudis , quia^

amore loJtgueo . Cantic. a ,

^^,)

LlBER TERTIVS, 199

II.

Fulcitemefloribus^ftipate me ma-lis;quia amore languco. Ca?jt.i.

I^ Amor! oquantistorresmihi vifcefdflammis}^^^ O Amorloammt blande Tjramie meil

O Amorlah tantos quis peclore comprimat tgnes}

ParceyVel in vaptdos dijfoluor cineres.

Tarce imorj tottesrcpetttisparcefigitwl

In noua,pars animt^vulnera nulla vacat.

Farce Amor,& nocuAprecul abijce telapharetrjty

Proxima quam lactesjiget arundo mcem.

4h perij\neque nota mihtfufpiria duco,

Oudfonat^ ignotovox ab amore fonat.

Sctlicet arcanospenitusgraffatw in artus,

lam mea,victor ouans,regua fubeg!t Amot,

Memiferaml tantosnemo miferabitur ignes}

Nemo veleterrts.nemo velefuptrii?

Tuq^ meus(tanti catiffa vnica qui tormenti es)

Tu meusMc ficco lumine cernts Amor}

Vosfaltem AEtherij Ceeloproperate coloni^

Vos^quibus afimtlt mens calet tclaface:

Terte rofasydate mala ,& odord Chlortdis herboi,

^icquid& Alcinoits, Tloraj^qtiicquidhabet,

TerterofasMte mala ardentihus obteia ftammiSy

Mttior in malis eji amor, inq^ rofis.

Terte rofas mantbus.calathis effundtte maUy

Torserit hinc noftris certamedeU malis,

Sd

500 S V S P I R I A.

Sed ^mda^o Fquidpofco rofas} qmdpodulo maUf

Eft doltis in malif^tH doltu in^ rojis:

Vorfan Amorfdfiugitur velamine malii

Autfua jptnifcris occHlit armarofts.

Temrofimpkx malo deiufa Cjdippe efty

B VaiHS armatA cuJpideUfa rofr,

Nolo tuas.Cj: beraa rofas.ttia maU, C)dippe»

'Nefaapeyfidt£ maU rofaf(^jVoh.

QuaUs Dorothea fuperistuht Alesah bortis^

Canaq^quasftupmfRruma ruhtre rofas.

Qudletihi Elyfiis venit., Luduma, viretis

Angdtco catptumpolltce hlioUim.

Hasmthipofco rofisbM mala,b£c liliapofce,

Nifctaperfidi<zltlia,maU,rofas.

'

His mibi vernantem viridi fuperaggere leclttm,

Ftaaj^pimcefsfterratefukracrocif,

lifctnag^ elmtofiatpuluimis hibifcOy

Fifcma quam viridifaT ciat herbatora,

lungite v.mineis (ollecia liguftra quafillisy

Etpluat in Uxas hitea Calthafimis:

lumea<j. egrepjs onerate camftra Hyacinthii,

Mifceat (^ calycesBcUis amcsna fuos:

Sptcag^ l<larcijfus^j& apexftelUtus AmeUi,

Pulcraq^ CdruUis cum Cjanis Anemon,

Et l^ymph&a marma, immortaUfi^^ Amaranthi,

Indis& VioU multicoloris opes.

lun^aj^ SmUactbusPaoniaregtaparuiSy

CunBa^ qudb Pafto diuiteferta virent,

Additedeceptas Arabo de corticefrandeSy

Et Mjrthum& Daphnen CmofiumqfChjmtt.

Serfil^

LlBER TERTIVS. JOI

SgrptUunjj^ Chamdmelumq^, Aloenj^, Ctperunt^^

Er '^drdum& Tjmbra, Cjnnamaq^& Caju:

EtCoftum&Sta^en,& olentisgermn Amomi,

Et Ctltctm totaftmutcmfjfefglum.

Sterttite,& hocamm£qntdquid fuper exjpiradHjn

Rofctduiiifinite.elaHgueat mfol/js. [esi^

luncegofic moriens componam hntter artiu^

Vt Rofa deciduas vngtie reficla comof,

Aut morituragraues mchnant Lilia culmoSy

Qutc^ halantammasgtamma mtjfafuas.

Tulcitt

3^^ S V S P I R I Ai

lulcitemeflorihus j flipate malis-^ quia

amore la;7gueo.Cznt»i,

fi!uI*C5t. C^ R E V I T amor , quJa incentiua amo*^-^risplura folitoprocerrerunt. [fedjpoft

illaomnia , Sponfo ( morc fuo ) ftccdcniej

illa , languerc amorc fc perhibct , id eft, prsc

amore.Qiioenim grauiorcm fueratexperta

pracrenciam,eopoftmodumabfentiammo-

leftioreni (en(it.Subtra<5i:io nempe rei quamamas,augmentatio defideri) eft,& quod ar-

dentius dcfideras , co cares aegrius. Rogacprornde ifta interim odoramentis florum

ac fiu6tuum confoueri,quo vfque denuo

rcuerratur,quem moleftiflinicfuftinet re-

morantem.Giflenan [Ncmpe] quod amcntibusf^tpc eueni-

cxpof.i. re foler pucJlis, vt prae amore adillius quemdcpcreunt abfentiam, & corporis lafiguo.

rem & animi patiantur deliquium , hoc

Sponfae frequentms in Cantico Cant.cue-

nifle comperimus.Nam in huiufcemodi de-

liquio conftituta prima illaprotulit verba;

Ofculetur me ofculo orisfui , hancaEgritudinem

kk oppiimentcm,Sponfo,vtnuncient,fo-

cias fupphcibus cxorat verbis ; cum dcfati-

gata iameflctm illo quaerendo,dicens ? Ad^

iuro vosfilu Hterufalem , fi inuenerttis Dile^utn

meum, vtnumim ei^qma ammlangueo-^ quin

ini6

LlBER TERTIVS. ^OJ

imo&hocipfoamorc , eademin(bmnumdicitur incidiffc

,

ita vt Sponfus eam raifera-

tuSjin ea ipfa proruperit verba. AdittrovoSy ne

fufcitetis. At nullibi fane clarius defcribitur

iftiufmodi cius deliquium, quam in pr^fenti

fentcntia ,in quaipfametasgritudine fuam,

fimul cum illius causaexprimensillaexpo-

fcit remedia , quae pu^lcntanea ijs exhibcri

folenr,qui talem patiuntur languorem , flo-

rcs,odores,vina,& poma.

Bonuscerte languor , cum infirmitas ideibii.

haec non fit ad mortem, fedad vitam, vt "^° '*'

glorificetur Deus per cam. Ciim ardor,

febrifve ifta,non fit ab igne confumente,fed

ab igne potius perficiente. Porro quodaduertitur in aegritudinibus corporalibus,

vt languensC cum fibi integrum non fic

voluptatem capere ex ciborum varietate,

vel gelidarum refrigerationej neomnipe-nicus careat dele6latione,cubiculum(ibi

curet viridi fronde conueftiendum ,acva-

rijs & odoratis floribus, pomifve cxornan-

dum , quibus vifum & defeiTum mceftum-

ve foletuc animum : Illud idem prudens

cfEcit anima, quac ardentiflimo laborans

Diuini amoris languore, cum humanosguftus nequeat pcrcipcre, diuina verba

audireexoptat,& roto laborat ftudio, vc

a€liones,operaqaefibirccenfcanturCHRi-

STi diledti foi , &iftiufmodi florumacpo-^" motum.

304 S y s p I R i aJ

morumruaufflimo odore ac pulcritudincivires /ibi ad reruiendum Deo , & fpiritusiuppedirandos confidit.

cfZnu .-^^^^^^^^^''^^«^^ocolumnasadmirabiles/onoua fulcral quomodo iiores columnxhunt r quomodo queunt letinere nutatemfquid ni iuftineant, nixam lacerti fortifTmio.rum athletarum &:gigatum,quorumroburxnexpugnabile fuir?quidni funt Golumn^,^:quidem adamantin^, quasduratione funt«terna,ceIiitateGalum,alritudine,(inferno

Ibidcni» terribiles>d tartara vfque penetrarunt

.

Stipate me malis.Non vult fuperfundamen-toCHRisTraedificareIignum,nonfcenum,non itipulam

;quiahaecigms abfumetj fcd

tT«/n,«poma fuauiflima.

otat.4.in <siuodnam enim fpedtaculura elegStiuscanu excogitarequispomt,maIorum compofi-

tione?cum ordine continuo fru(5tus,hic bel-lecolloeatus atquein lococonferEimpofi-tus varietatem quamdam afpeduf cxhibeti

Grcg in^"^^^^"^'Gumcolore fubalbo.permifla.

c»j.cant* ^Poii^a[ver6]quiaamorelanguct;fiilcirffe floribus,& Aipari malis appetic

;quia ; dH

fe acternitatis defiderio afficitsdum.qualiterillucperueniat, tota anxietate perquirit( c^quod perfcaionem,dum in carnc viuit,om-ninononinuenir^fatigata in defidcrio fuo.requiefeit

; 6c in hoc folo gaudet , fi cirea fe

refpicic,velquibusipfapi:oficiat,veliaquo-

j-urai

LlBER TE RTI V S, ^OJ

ium profedione conrolationem , de lan-

guore fuo, rccipere poflir.

FideiTi[ergojfloremi fructum, adfcum in-Bcm.fcf;

tellige.Nec mcongruc vt opinoridtibi vi-*^-^°^*^

debuur,riaduertas quomodo inftar floris

neceflario prscedentis frudtum, bonu quo-que opus,fide oporteac praeueniri. Alioqui

rmcfide,impo(Iibileeftplacerc Deo.Itaque

ncciinc flore fru(flus,nec finc tide, opus

bonum. Sed 5c fides fmc operibus mortua

eftiflcuc inutiliter quoq; flos apparet,vbi nofequiturfrudus. luktumepubm ^ftipate me

malis,quia amorelagued.Cutn prae^o eft quodamatur,viget amorjlaguet cum abcft: quodnon eft aliud,quam toedium quoddam im-

patietis defiderij, quo necefle eft affici men-

tcm vehemcnter amantis, abfente eo quemaraatjdum totus in expedatione, quantam-

libet feftinationem , reputat tarditatem. Ec

ideo iftapoftulatfibi accumulari bonorumopcrumfrudtus, cumfideiodoramentis, in

quibus moram faciente fponfo , interim le-

quiefcar.

JIL

30(> SvSPlRtA.

Imecius meus mtln ct^^ap illi ^i^nscttur intcr

UUa; lonec tismret aies et mcHnentwvmhra. c<M.a,

35'

L I B £ R T E H T I V S.' 507^

Diledusmeus milii& cgoilli,qui

palcicurincerlilia, doncc afpirec

dies,&: inclinencur vmbra:. Cmt.u

T7 EHcesanmA populm^enialu Amantum^-*- Otias amoT trrupta m^tt vtrim^ fidei

Ntf» egopra veftra.fortunam optauero Regum-^

Nam pHto Coeluolum vos egofertefrui,

Sed neque tam SicuU mirer noua vota Tyranm,

Optantis, Pythia tertius ejfe Comes,

'Bccpiis enimfocijsmedius neget effcduohus^

Quosfibi tamfari^o foedare tunxit Amor}

Aurea conditio.quotksredamantur amantes,

Reddtt & ab.ernasmutuaflafttma vicesl

Hac egometoties optaui legebeatam^

Adfua cum treptdamfigna vocaret Amor»

O quotiesdtxt\fiquando cogar amare,

Non nifiqmpariter meredamarit^ameml

Audijtopiantem volucrum DemaUs Amorunty

Er quidj atty dubttas^. vt redameris^ama»

Vicino extimuiprafintis Numine Diui^

Attonuttj^meum vox inopina caput^

^cquid inexpertampuer^mquam, perfide caRrk,

Aujpiciisj^ tubesara mereretuis}

SdLpe quidem iuueni mihi narrauerefodaUs

Gaiidia quanta fuispoUiceatur Amor,

Sn^tus at contra monuit mefedula nutrix,

Cum vihemgtruUfarcina paruafinu*

V 2,'

, ViTA

3g8 S V s p I r I a^

Vera nmis reputa Teligni oracula vatis,

Qtu cecimt caftis ingeminanda chorii:

]y Quocleporesin Atho, quotapespafcuniur

in Hybla,

3> Caerula quor baccas Palladis arbor habet

j

?> Littore quot conchje,tot funt in amore do-

lores,

» Res eft folliciti plcna timoris Amor.Semperemm miferostimor iUefiageUatamantes^

Nefors non redamet^ quem tamen alter amat,

lida vel akernii ftfmt ratafoederavmclis

T.umgrauiStVt conftentfoedera.cura fuhit.

Curre per hftorm \ quotusMulfecurm amauit}

Hunc breuis, huncfctus ludtficauit Amor,

Oua Varis Ocnonefine viuerepoffenegahati

Oenonem potiiit defruip Paris.

Dile^i Hyplyplnle non manfit lafonis vxor^

Non manfit reducis.ficuteuntis erat^

Thefea cruddem quottes Ariadna vocauit,

Nautgio numerum qtiefta deejfefuum^

Quin ettam leuthtis monftras,Puer improbe,penntSy

Quam cttofuccedat^quaitt citocedatamor,

Iteigiturjeuthufi^^animas modh credite flammis

Ciimfua non altterfceptra Cupidogerat.

^^Et lcnis eft multoque fuis vencofior alis,

Gaiidiaq; ainbigua datque negatq^ fide,

Tumpudor audaces ttnxittihi perfide ^malaSy

Tf^ leuem celeri fajfus es ejfefuga,

Tuncq^ ego, Cyprtgenadete^afraude» triumphanf^

InjUbiUmtuftt ktavaUre Dium*

M

LlBER TERTIVS. 305>

Et tiht,DiusAmor(dixiyibifadeya iungm,

EttUM ignis ego ; tu mtm ignis eris.

Vonecab aereis labemur montthus vmhr£,

£t reducemfugient vmbraj^.nox^ dtem,

O liqutdA ambrojidi! d Dtutm neftarts haujiu^.

O amorlo quantipocula mellts hahes!

Qnid totis Te^ Dius amor.fit amare meduUiSy

Expertus mfifit^dtcere nemopote^:

Quid verofit amare; iterumq^abste redamAriy

Sit Itcet expertus^ dtcere nemo potefty

Omnibus hif^etiamfupereminet tUa voluptaSy

Eidus hic Aternum quodftbi conftet amor.

O Amorlo mea dulcedolmea vita,meum mell

Autmelligeminumfiquid Hjmettus habet!

O Amorlo quoties.o qUA mthigaudia mifces,

Dum^^quod amas redamer^ dii^quod amere,fuhitl

Dum^iterum Aternos recoloforefcedere nexm

O Amorlo quantu gtjlio Utitijs!

No« habet hic mtferos Amor^vtleuis iUe/tMoresi

Affluit htc UtiSytv.gimitiUemalis.

Tafcitur in rig:is,vbt candent,ltlta,campisy

Etfua Virgineos ductt in arua greges,

ScHtcet dthereum dtcet hicflospurm Amoremy

Et benitm casiaspafctt hic ortus oues.

V 5 DMui

3IO S V S P I R I A^

DileEim metis mihu dr ego ilU quipafcu

tur inter lilia 5 donec ajpiret dies d*inclinentur "umhra,Can t.i

.

«y.incit. tr\^^^ eft hoc quod dieit , lUemthty& tgo

V^i///fNe/cimus quidloquitur, quianon

fentimus,quad fentit.O landa 3nima, quid

tuus ille tibi ? quid tu illi.'' Quaenam, quaefo,

hasc inier vos tam familiaruer fauorabiii-

terquedifeurrenscxhibitio6cre'ihibitio?ri-

biiliejtuque viciffimillijfed quidfid ipluni

ei tu, quod tibi lile? an 3liud?fi nobis > fi ad

noftram loqueris intclligentiam , euidenter

quodfentis,cdicito: quoufque animasno-

firas toliis? An fecundum Prophcta , fecrc-

tumtuum tibiflraeft. Afredbus iocutus eft,

non inteile(5kus;& ideo non ad inteilec^um.

Ad quid ergo.'' Adnihil,nifiquod mirabiii-

ter deledata &: affedta vehementcraddefi*

deratosaffatus.finem illofaciente ,necta.

cere omnino quiuit,nec tamen,quod fcnfit

exprimerc. Neq; enim vt exprimeret,fic lo-

cucaeft, fedneiaceret. Exabundantia cor-

^is^os locutum eftiled non pro abundantia.

Habentfuas voces affedus, per quas fe etia

cum nolunr.produnr. Timor , meticulofas;

dolorgemebundas^amoriiucundas. EiuC-

modicertumeft ,non nutu prodire animi,

(q<X erupere motu. Sic flagrans ac vehcmens

amorpr^fertim Diuinusjcumfeintra cohi-

bere

LlBER TERTIVSi 3II

bere nonvalet,nonatrendit quo ordine,

qualege,quave feiie, feu paucitate verboru

ebuUiat, dummodo ex hoc nullum fui ien-

tiat detrimentum. Interdu nec verba requi-

ritjinterdumnec vocesomnino vlias*, folis

adhuc contetus (iifpirijs. Inde eft quod fpo-

fa fandto amore flagrans, idqae incredibili

inodojlanc pro captandaquantulacumq;

euaporatione ardons quem patitur,n6 con-

fideracquid ,qualuereloquatur, itd quic-

quidm buccam venetit, amore ingenti,non

cnunciat,fed cai^ii Dilechu mmmihi^&ego

i///.Nihil confequentiae haba , deeft oratio'

ni.QuidindeiRuc^useft. Quidcuinrudu?

quaeras orationum iundluias, iollemnia di-

c^ionumrquas tu, ruo rudui leges imponis

vel regulas?Non eft dubiia;ciuorum quidern

hoc loco amor mutuus tlagratjfed in amorc

fummo,vnius profedo felicitas,alterius mi-

radignatio: neq^eniminterpareseft cofen-

fio ica complexio hacc Ait itaque: Di/e<^«^

VHUsmiht.&egotUtypnnci^iuDtlectotzihucSy

in confequentibus;E^o,inquit,Di/e^o meo, &Dtlecltis meus Wi/;i:c6(ummationem leque illi

concedens.Nunc iam videamus quid dicat:

DtUcitismeusmtbi, Sienim hocrecipitur,vt

fubaudiamus,intcdit, & ficutProphetaait:

lExpe^ans expeciaut Dominu& intedit mibi : ego

in verbo iftofentio,nefcioquid,nonplane

exiguum,nec mediocris prasrogatiuae.

V 4 Auditc

311 S V S P I R I A.

Bem.fcr* Auditegaudium meum quodfen(i;5^ve-^

fequcmi, ftiuefl, auditegaudentes fponfalocutaefl:, i

&: dixit, fponfum intenderefibi. QuaE eft

fponra,&:quiseftrponrus?Hic,Deusnofter

cftj&illa, fiaudeodicere, nosfumus; gau-

deamus. Nosfumusinquosintendit Deus.

Quantatamedifparilitas! quidterrigens 6c

filijhominumcorlilloi' quid(ibi vultergo

iftaintertamdifpares comparatio ,^ Aiitilla

inimmenfumgloriaturjautisin immenfumamar. Quaadmirabile eft quod illius intcn-

tioncm ifta quafi fibipropriam vedicat,di'

cens : Dile^us nuusmln. Nec eo contenta ta-

me pergit amplius gloiiarijrefpodere fe illi,

quaii exsequo morem gcrere, reptndere vi-

cem. ScquiturenimjC^f^of^^jinfolens ver"

bum, & egeilli ; nec minus mfo'ens : dile^m

vmsmihi, niCi quod vrroque infolentius,

vtrumq-, fimul. O quid audet cor purum &confcientia bona,&fidesnon fic5l:a/Mi/;i,in-

quit,/«ff«^/f.Irane huic intenta eft i!la maie-

ftas, cuigubernatiopariter(5< adminiftratia

vniuerfitatis incumbit & cura fpsculorum,

ad folatra-nsferturnegotia, imo otia amoris

&defiderij huius. Ita plane. Prouidentiam

cjcrcris crcaturis non negamusjcuram fpon-

fa vindicabir /ibi. [Sed &lpropterca vrruni'^

queponir,dicens:I//(?wi/?ic^f^o////.Illemihi,

quia benignus& miiericors eftiego illi,quia

non fum ingrataiUle mihi grariam ex gratia,

ego

L IB £ R T E RT I V S. 3'^

ego illi gratiam pro graria ; Ille meae libera-

tioni,ego illiiis honori,ille faluti mes, ego

illiusvoluntarijille mihi& nonalteri,quo^

niam vnafum columbaeiusjcgo iUi &nonalteii,necenim audiovocemalicnorum.

Anima[enim ~! cxeo quod fe dihgere & Bern.rer.

vehementerdi igcie fenticetiamdiligitni-<55.inC4t#

hilominus vehementer non ambigit , ac de

fua (ingulari intentione,follicitudme,cura,

opera,diligentia,ftudioc[ae,quoinreIlanrer

&ardenterinuigilat, queraadmodum pla-

ceat Deo , aeque haec omnia in ipfo indubi-

tancciagnolcit^ecordanspromiilioniseius-,

mqua tnenfura tnenfifueritis.remetmur vobiiyen'

gonecdubitat feamari,quxamat. Iraell.

Amor Dei amorem animae parit.

Et vnde tibijO humana anima , vnde tibi1"!J^^^'7'

hoc? vnde tam inasftimabiHs gloria , vteius poftofta.

fponfamereariseflc , in quem defiderant Angelt £pip^*

^r<?/^/<:erf?vndctibihoc,vtipfefitfp6fusruus,

cuiuspiilcrittidinem Sol& Lmia mirantur,^d cu-

ius nutu vniuerfa mutantur? Quid retribues

Domino pro omnibus qu^ retribuit tibi? vc

fis fociamefae, fociaRegni,&fociathalami

vr introducatteRex in cubiculum fuum,

vide quibusbrachiisvicariaechantatisreda-

mandus,& amplededus {ir,qui tanti te ^fti-

mauit,im6 qui tanti tc {cck, Defeie carna-

les aftc(fi:us, (aeculares mores dedifce , con-

fuetudincs noxias obliuifcere. Quid enini

V 5 putas?*

3H S V s p I R I A.

puMs?N6nnejftat Angelus Domini, quife*

cct te mediam , fi forte ( quod auertat ipfej

Amh Sca-^^^^^""^ admiferis amatorem?

Jarpatadyfi Zclotypuseft fponfus ifte (ifortealium

c.9.tom.9.amatoremacceperis ,fialijsplaccre ftudue-Auguft. ^ . ,.r ^i \ J *#. ,, t .

ris ,ltatimdilcedetatej6c alijs adhaerebit

adolefcentulis.

1?"J!*^^' Quis huiciam imputetpraefumptioni vel

inlokntiae, h le dicatinijllefocietatem cumilloquipafciturinterlih'a.*'etiamliinterfyde-

ra pafceretur,eo folo quo pafcerctur, nefcfo

quid magnum videripbffit , cum eiufmodi

amicitias feu famihairitatem habere. Nonignorat[fponfa]vnume(Ie, Scquinafcitur,

& qui palcif jintcrlilia commorantem, dC

regnanteminterfidera;Nam qui in altifti-

mis eft Dominus, in imis eft Diledbus j fuper

lideraregnans,6<: intcr lilia amans. Amabat& fupcr fidcra, quia nufquam dc numquampotuitnonamare, quiaamoreft:feddonec

adlilia defcedit,& pafci inter liha comper-

tus eft , nec amatus eft , nec fadus dilcdtus;

quianon potuit antediligi quam agnofci, 6

vereamandum&totismeduiliscordisam-

ple6i:endum iponfum ! quaerenda in fpiritu

liaec rcfedlio inter liliaj nam cOrporea cogi-

tarcridiculum eft. Quin ipfa liHafpiritualia

anobisdemonftrada erunt.Quaeergo funt

illahliaequibusfpcciesdccoriscius.^Pwe-

i/^jinquitjd^ regna,^rofter veritatem& manfue-

tudtmm

LlB ER T ERTIV S, ^r;

tudinem & iuftitiam, Boiuim liliiim verita^t

candore confpicuum , odore prascipuum.

Ell & manfuetudo. Quod autem tujittia li-

lium fic,recordamini de fcriptura ;quiai«-

flusgerminabitficutltltum. Sunt mulra apud

fponfumj&alia liliapraeterharc: quis illa

cnumeret/^nempe quoc virtutes, roc lilia. Ec

fortafle propcerea ipfe fe lilium appcllauic»

quodtotus verfeturin liIijs;&omniaquac

ipfms funclilia finc : c9nceprio,orcus, con-

uerfatio , eloquium , miracula, facramenta,

paiIio,mors,refurre(5lio,a(rcen(io.Quidho-

rumnon candidum,(5cnon fuauillime re*

doiens.<*

Nimirum hiceftprsclarus iIIepaftor»^yJ[-^°.|j

quinon fae numgregi,pabuIiloco pr^ebet, cant.

fedpurrslilijs oues alit,non ampliusfoBno

focnum nutriens. Eftenimfoenum bruco-

rum nacura; proprium , ac peculiare alimen-

tum 'y homo autem , cum rationis fic parci-

ceps ,vera racione pafcicur. Quod (i eiuf-

modi fceno facurarccur, & ipfe in focnurQ

commucarecur. Eft enim praefcripcum, om^

niscarofcenum efi\ quamdiu fcilicec caroexi-

ftic ; ac i\ quis fpiricus fiat e ipiritu progeni-

tus,non amplius victu gramineopafcetur,

fed fpiritus ei pro nutiimenro erit , id

quod puritas & fragrancia lilij obfcuriufcu-

le dcnotat.Qu.in etiam ipfe, lilium fragrans

ac purum eric , in natutam ipfius alimenti

commu-

commutatus,arque hoc Cibivulvfiiespeyra^

diosdiffufi fiue perftans , quemadmodu Diui-

na vox loquitur,cum difFufioncm,per fpiri-

tumradiornmfadtam, perJpiratlonem^p^cU

lat, perquamvmbraEhuiusvitaEremoucn-tur,in quas ftudiose defixis oculis refpiciut,

qui nccdum lucc veritatis animi ocuhim il-

luftrarunr, qui vmbramacvanitatemficin-

tuentur,quafi rcuera quiddam fubfiftens,

quodantcmvercexiftit,quafi non exifte*

rer,ncg|igunr-. Atquihlijs vefcuntur, hoc

cft,quoram animusexpuroacfragcanti ah-

menro pinguefcit, omni fraudulenca, amo-rilq; conhmih rerum fpecieC quae res hac in

vita carae ducuntur ) reiecSta ad veram ipfa-

rumrerum fubftantiam refpiciunt, effedi

hicis acdieifihj*

7^^n C5U ^^ ^^'^^ ^^^ ^^^ audis,vel legis ; curaha-

bere lilia penes te , fi vis habere hunc habi-

ratorem lihorum habitantem in te. Opustuum,ftudium tuum, defiderium tuum hlia

efTc proteikntur, moralis quidam rerum ip-

faium candoratqueodor.Habent&morescolores fuos, habent& odores. De colore.

Confcientia confultctur; dc odore, fama:

fponfus itaque& cum fitvirtusiin virtuti-

bus complacet fibi; Sc cum fit lihum, hben-

ter inter lilia commoratur j & cum fit can-

dor,dele£tatur candidis.

Aug manu q animamea,infignitaDeiimagine ,di-^'^*

lige

L I B ER TE RTI VS 3I7

lige illum,a quo rantum diled:a es! Inrcndc

ilii,qui intendit cibi ! Quccre quxrentem te,

ama amatorem tni,a quj amarisjcuius amo-re prcBuenta es , qui e(t caufla amoris tui.

Efto follicita cum rollicito,cum vacanre va-

cans,cum mundo munda, cum iandto fan-

dta. Eligcillumamicum prs omnibusami-

cis tuis,qui cum omma fubtrada fuerint,fo-

lustibifidem feruabit:in die fepulcur^ cu^e,

cum oranes amici tui recedent a te , ille te

nonderelmcjuet, fedtuebitur arugttnttbus

fr£paratisadefcam.

I V.

jS! S V S P I R 1 A.

Cno Iwao mco ., tt oAme conutrsio eius , Cantic.

34'

LlBER TERTIVS.' 31^

I V.'

Ego diledo meo,& ad me conuerfioeius/ ranU7*MOeftacuprejstferinemori^Jpatiabar in vmhra^

Triiltttam lacrj/miscompofitura meis:

lamj^finum teptdisfiibmcrferat imbrtbus vnda,

Conciderami^ meispanefubacta malis,

lors Cbeljs e x humeris pendebat eburnea noUris^

Maftitia quondam certa medela cheljs:

Ohruta triftttta.frondentefuh arhorefedi, ^Affociansquerulistalta verbamodis:

'Ergo mei vidmfine lufibusy ihitis annt,

NuUus&in noftro carmtne viuet amot?

Ahlprecor, eueniant h^c hofttbus omnia noHrii,

Etprocul hisftammA tam hona tela cadantl

Viuerefe iuret,non hunc ego viuere credam,

Oui trahit hoc vacuos frigidus igne dies.

Vnicus efi hominisviuendijruSluSy amare-^

Solus amans.vixijtcere iur^poteft,

QualiSyin imajuo defidit pondere teilus^

Etfuhit aerias,arduaflamma, vias-y

JiJos itafax animi,violento cogit amore^

Ahrtpimur^ omnesjmpetu quifquefuo»

Me quoque natiuafiimuLf^fentioflamma^

Vif^adhibet tacitasy ntfcio^quantafaces^

^uo meusergofuos Amor eiaculahttur ignes^

(Primiti&nofiri namque caloriserunt)

Auferar humanafuriata Cupedineteda,

Cognata Angelicis fitrpfi^ -fo^^^% choris?

Aut mea mortales venient tncoUa Uiertty

Quffum immortali Sponfa crMta Deo,

310 S V S P I R I A^

Ah/uper hafcehtemes.noftri rapiunturamoris^

, Terra.pmm thalamit mnhabet ijla meis»

Njmpha puellarum pulcerrima Romulearum

Agne$,Aufomo^onfapetitaproco'y

Ahfityait^iuuents mea ne tibi foedera fperes^

lam mea coelefiisfoederajponfus habet.

Sicnofira Athenoiambtt qmquefax Ejmenmyindepetendusertt qui mthi^onfiuent,

HuncegOynon alium/oUm huncego diligofpofum^

}^emo poteU vno tmpore amare duos:

lUiufi ante oculos mthtfemper oberrat imagOy

Anteoculos^quamuu longius abfit.adefi,

It loquor ahfenti momentu ommbuSiabfens,

Ahfentifij^ fonos illtusaure btbo,

Sic vhimagnetisvimferrea Itneafenfity

Semperad agnati vertttur altapoU.

Etfua Sjdonijspatet hinc Cjnofura cariniSy

Seruat& hinc Helicen cjmbapeUfgafuanv^

Sic Ufi fequerisfiudiofapedijfeqtia Vhoebi

Dile^am Cijtte.flos modofa^a,facem\

Bif^4ie quouis.verfo iubarorefalutanSy

Maneprecaris Aue.feroprecare Vale.

Ohuia fraternos itafpejLu Cjnthiavultw,

Et reparatvultm i^ibus tUetuos,

Sponfe,egofum Cljtieju Sol\ ego Cjnthiay ?hcehS

Qualibet ohuerfoperfiquor oremeumx

Bsmihi,JponfeyHeljceyCjnofuraj^duplictsAriii

^o trahisyhuc oculisad tuafigno volo.

Qmdmirum.alternofi rejpondemm amori?

MAgnaemfequmrlitm ta^afii^m.

LlBBR 'tERTIVsJ $lt

JEgo dile^o meoy dradme comerfio eius.

Cant.7.

IMpoffibile eft, vtnon femper kumana oiig.iu

naciira aliquid amec, omnis namque qui can^f**

adidaEtatisveneric, quam pubercacem vo-

cant, amataliquid, feu miniis rede , cumamat,quaeoon oportetjfeu rede.& vtiliter,

cum amat quae oportet.

Cormeumpermultadifpergiturj&huc, Bem. me-

illucque quacrit vbi 'requiefcere poffit , & «iitca.9,

nihil inuenit, quodeifufliciatdonecadip-

fum rcdeat.

Duoenimamores,aIter bonus,alterma* Aug.mci»

lus; alter dulcis,alteramarus, nonfe iimul"^'^ *

in vno capiunt pe6tore.Et ideo fi quis prae-

ter ce aliud diligit, non eft charitas tiia,

Deus , ineo,amor dulcedinis& dulcedo

amoris. Amor non crucians , (ed dele6tans>

araoriincer^ cafteque permancns in fiECU-

lumfa£Culi,amorqui femperardes& num-quam extingueris , dulcis CHaisxE bonelESV,charitas,Deus meus,accede me totum

igne tuo,amore tui , ruauitatc & dulcedine

lua, ica vt nullus pateat in me locus aduke«

rinisamoribus.

^4w Q\m^o & mundo quifquis partitur mo" ^raiiau*;

:::'. nnty delaudib#

'^nm amorfUnHm ejl &frigidus]atqui^"^'"*

X Totam

311 S V s p I R I A.

Totam ammiflantmampenitusdtfixit tn vno,

lUeprocul duhio^contlans& cmus amator.

^itn etMm latomt follmes.qm^fahrikm

In UgHn aitem axencnt^ ^um Itma re^a

Qumtur,exa£tai^opera iai)tatur amufiis^

Exoculisvmnulaudunt.&luminetota

Infocrumfifo^vffifsacic^coacla^

Jie^afejuente t :^.m duro vefligtaferro.

Sit cvU. ^us amor^prorms coniungttamantumT^di^ra cafia Deo\cupientem qm cupttyatque

C^rmntem cernit,fit(^obui!(s adumicnti,

Quem quo plus qutjquam cuptt f hocmage cernit

eumdem,

Suojj magii cernit, tanto magis expetit illtm

Cernere:Sn:cpc bonus femperconuoluitur

orbis.

Bcm.frr* Caridima illa cft,vna vni, non adharrens684nCau

gjj^jj fp^jnfo, non cedcns alceri rponfac.

Qiiid ilta non audeacapud ram ambitiofumamatorcm.**

Bern fer. Paucant quaf non amat. E20 vero amans,<p»in Ciu . j 1 rr 1aman me, dubirare non pollum , non pius,

quim amare : necpoflum vercri vukum cu-

ius (enfiafFei^um.

Bctnjcr. Bgo diltgentes me diligo , & qni mane vigiU-

<9.mCat» n^ififa^ meinuenientme. Vide quomodonon folum de amore fuo ccrtum te reddat

fi quidem tu ames illum ; (t6. etiam de foUi-

citudine iua quam pro te gerit , fi te fenferit

cffcfollicitumfui?vigilastu/ yigilat&ille.^

Confurgc

LlBI tL TERTI V S, 52$

Confurge inno(Stein principio vigiliaruni

ruarum , acceiera quantum \is ,etiam ipias

anticiparc vigilias ; inuenies cum, non piac-

uenies. Temercintalincgotio velf riusali-

quid cribuistibi velplus ; &:magis amac 6C

ante.

Repcriuntur imagines quaedam eo arti-Q^jjj„^^^

ficio a peritis pidloiibus cicpi6tae, vtqua- Ci <t,c».

eumque ex paiteinfpiciantur , lempervi-^*''^*

dcancur h^bere oculos ad intuentes con-

uerfos. Huiulccmodi iane imagines, ex par-

tefua , femper ad quolcumquc conueifae

funt qui in iUo reperiuntur cubiculo jvbi

ipCz fuerint : quod il quis mmimc perci-

piat ab illis fc rcfpici , id haud ab eis , led ab

ipfoprouenic potius, qui fuam auertit fa-

ciemiideoque vtprimumisad jliasleCeco-

uerrcrit.eas pariter ad fe animaduertet con-

uerfas: Quid limile & in rc noiira ficri cen-

iendum eih

Ego dtle^o meo , &adme comerfio illm, A c ateg. Papt

ii diceret : quoniam hde ac dilectione> foii ^^ ^*"*^»

Christo adhacrco , foium fcquor , fo-

lum videre concupilcoi tcfpcdionis eius

fuauitatcm , vilitationisbcnignitatem,con-

uerfacionis dulcedinem gaudentcr eipe-

lior.

Illc quippe fing')laris amor eft,qui foli Hago

j

non adiungit aUeruin , &c astcrnus,quinec s.via fct«

piimo fccundum» ^'^^««»

X X Magua

324 S V S P I R I A. f

«rin cit.Magna res amor, fi tamen ad fuum re-

currat principium,(i fuae origini redditus, fi

refufus fuo fonti,fempcr ex eo fumat, vndciugirerfliiat.Soluseftamorexomnibusani-

inasmoribusatque affecSbibusinquopoteft

V creatura,& fi non ex aequo, refpondere au-

€tori, vel de fimili mutua rependere vicem.

Vcrbi gratia : fi mihi irafcatnr Deus : nuni

cgo illi fimiliter redirafcaF>non vtique.Ita fi

me arguat,non redarguctur a me.Nec (\ meiudicabit,indicabo egoeum.Si dominatur,

me oportctferuire.li imperat,meoportet

parere. Nunciam videasde Amore ,quani

aliter fit ; nam cum amat Dcus , non aliud

Vult quani amari 5 quippe non ad aliud

amat, nifi vt ameturjfciens ipfb amore bea-

tos qui fe amauerint.

Aug manu Reuera haec eft vera cordis requies, cum«»p«i5.

fQtmYi in amorem Dtu p^r defiderium figi-

tur, necquicquam aliudappetitjfedin eo

quod tenet felici quadam dulcedinc dcle-

i^arur, deledtandoiucundatur. Si verova-

na aliquacogitatione,vcl rerum occupatio-

nc, indc aliquantulum abftradfcum fuerit,

fummacum feftinatione illuc redire fefti-

Hat ( exilium reputans alibi^ quam ibi mo«ram faccre.

Aug.med. S[ enim homo hominem tanra diligitdi-

cap,J5» ledlione ,vtalcer alterumvix patiatur ab-

cfte : fi fponfa fponfo , tanto conglutinatut

mcntis

LlBER TERTIVS. 3IJ

mentis ardore, vt pras magnitudine amoris,

nulla perfrui valeat reqiue, Chari i\u abfen-

tiamnon linemagno moerorefcrensi qua

diledione qaoftiidicqiiofcraore anima,

quam defponfafti fide &: mifcrationibus,

debet diligcre te , verum Dcum& pulcerri-

mum fponfunv

X} Y.

Jl« S^ S P I R I A,

Antma vtex liquejacia eft\vt Mecius

IcCUtUS eSt , Cantu. 5,35-

LlBER TERTiyS 3I7

V.

Anima mca liqucfada eft , vt dilc-

auslocutuseft. Cant.^.

^ I ^Lfimlvtcurfimtamum, meavita, viderem,

"*• Quot iu(ia,quotff!tiXyquot loca vtfa mihil

Vtfemelaudirtm umum^m.a vttaJoqHmmy

Ahlquottnaccfis rurapetitavml

Aerij montes;metucnda^cubvina rupes^

Saxaq^ fjluiuagis vtx adeundafcris.

Nec tamenMce, tui datajp s fAt vlU vtdendty

VtX(^ velalloqHtjfpiifHi vUa tm.

O quoties dixi! qua te.mea vita latebra,

Qua laua , qu£ terrt qu£ mgra luHra tegunt>

Sed neqtu lufira meum-neque rus folata dlorem,

Re^ondtt lacrjfmis fylua nec vHa meis.

Tors femel tgnotos. me duxerat error tn agros,

Solus vbt ante oculos campw,& error erant,

Metior hk ocuUs Ccelos^clamorihm a^os\

Sed neque vox Ccelis , nec data vox ab airk.

IndedeerrantivaUisfemonilratopacdy

Vociferortnullusfit mihtvallefonus:

Icce caua denfum.procul haud a valUyViretum

Adiacetydfliuo textilis vmbragregi:

HicerttMcforfanJixi.mea vita^ latebit\

Heu dolorlvt v^i , nulla latebrafuit,

Irgoamens tandem lacrymanf^ad littord curroy

Littora.qua refluis Neree tundis aquis l

Htc Pharos ingenttfetollitinardua cliuo,

Yndefuam rAtihm nmta captat iter.

X 4 SCMi^

3i8 S V S P I R I A^

Scando Tharon,toto^ ooulos circumferoponto,

Et quanta pojfum Itttora voce voco.

littorajtttora.vos cautes^vofj^aquoris vnda,

An latet aquorek lux mea merfa vadu}

Vixpmratttgcrat refonantialittora clamory

Cttfniifb Uttonhus voxgeminata tedit.

Amhigo^nu.mfcopuli6fa\lax rejpondmt Ecba^

Et mmithnprona iuferit aurefidem:

Trtftibus ergo iterum caUa littora pulfo querelis^y

Littonhufq^itertm vox repetira redit^

Vox redit,& vox nota redit, Tua vox^mea vita,

Et mihi voce Tua,reddita vttafuit.

Jhamfemiantmis/ubith adtua verha reutxi^

ifiepenitus morerer,vox fttis vnafmt,

Scilicet ora hquens, qttotks cceUftiafduis^

Magnum aliqmd virhis ,fulminis in^arimfi,

Jgntuoma non quale nucis,teftudtne clauftun

Efflabas SyridifraudihuSyEuna, De^,

Qualefed incomites, Emmautiarurapetentes

Sparfiftifty^ijs Dux rediuiueplagis,

Irigtda cumjuhttis arferuntpectoraflammis

Pe^oracolloquiojuxmeayta^a tuo.

Jiinc mihifuccenfis caluitquoq^ftammamedullisr

lcia^ ccelefti vocts ab ignefui:

T.tltcet Oceano.getidis licet vndiquefaxist

Vndii^cdruleis obfttacingar^quis\

Intusagumflamm&.ficltquor ah igmbus intiis,

Ltqutturvtlentopineatedafoco,

O vtinamymea vita,animatn Itquamurinvnam,

Vna^vitadUosiungat Apiorj^dmsl

Anmd

LlBER TERTI V S 329

Anima, me/i liquefa^a eJiyVtdileBu6 lo-

cutuseft, Canc.j.

Auguft.

QViD efthoc quodfendo? qufseftignis foiiU«34^

quicalcfaciccormcu? qupeeftluxquae

irradiat cor meum/' 6 ignis qui (emper ardes

& numquam extingueris,accede me/O lux,

quazfemperiuces, 6c numquam obfufcaris,

iliumina me/O vtinam ardcrem ex te, ignis

fandelquamdulcirerardes, quam fecrete

luces, quam delideranieraduns.

SicHtceraflutt afacieignisX^c anima fuccen- Guilb.

fa eft a facie eius *, Aniwa wea liquefaclaefi , vt

^^J^^^cit*

dileilus locutusefi.ciiiim dulcis hora , quandoanima huic igneo torrcnti,hquefa(3:a mifcc-

tur,quamfubtih'seftinillomometo,quani

cxtenuata,quam mobilis/Nihil tuncrorpo-

ris habet, nihil duritiae reliquum, nihil rigo-

ris,tantummodo calcns6cliques. Cognaia

funt fibi muicem liquidum & calidu ; in his

ducbus conteplationis vfus cofiftit. QuodKquidum eftjCalorem ciriiis c6cipir,& cori-

ceptus calor vice versa , c\\iqd liquidum re-

perit , liquidius reddit. Qiioddico cahdum&c liquidum , hoc alijs nominibus , cft fuc-

cenfum dc fmccrum. O mira wis verbi &ig:'

nica vehementer ! inflammat coreommu-tat reneSjin nihilum ( in c6fpe£tu (uo refpc-

clu Dci fuij aniiiujm redigit j a feipfo lique-

X 5 icer«

3|o S V S P I R I A,

fcere&deficcrcfacitjVtiam anima nonfit

Aufculta& rccole , quid locutus Mari^Magdalensp , cjuid mulieiiinadulteriode-.

prehefscquid .Samariranae,Chananxx, Za-chaeOjPetrOjCenturioni^Adtotpieransfer-

moncs 6rclementia?, cuius no mollefcat af-

fedfcus vifceraliquefcant/ Ad tara vehemen-tcsflatus Auftrinos jeti.':rr3 deduiiifimo pe-

^orc,'quantumhber annofa porera- glacies

diflolui. Stnriome afllientis oleihquore

perfundi & fimili affedu liquefcere,4Uoties

mi(ericordiae tuae opcra & verba perfedta

recenfeo.r^«if«w ekquium tuum vebmwtery&

firuus tuus dtlexit iUud,

Citg. mc. Dum[enimJC h r i s t y s fe perfpiritu

fuum animae defiderantiinfundit,omnem

dutitiam cordis mox diflbluit,&:aliquando

mentcm in tantas lacrymas liquefacit,vt vix

capeic poflit hoc quod fe ca perc inrra (e ex-

ultat,&int 'Smireturquidfucrit&quidfa-

^im fubito feipfam videat. Quem liquorc

dumfentit,perfe6tiusapprehenderec6cu-

pifcit,& aliquando dum hocipfujn cogitat,

hocquofi modofentiebatjiamnon fentit.

Gifg.c.??. Quianimirum mensdumoccult^locu-in C.3job.

jJQj^jj afpiratione tangitur, a ftatu fuae forti-

tudinisinfirmata, ipfo quoabforbetur defi-

derio, liquatur.

Cmil Ab- Sedres corporeae cum per calorc extrin-^^•'

fecus

LlBER TERTIVS. 35f

fecosliquefiuncin femctipfas refoluuntur; apad Del-

anims vero , cum per calorem intimum li- '}^ "?$•

quefiunr,non in (emetipfas refoluuntur,fecl

in rcfoluentem. Refoluuncura femctipfis,

fed nonin femetipfas;refoluunturigneDei,

ab amore fui,in amorc fponfi coeleftis. HocPauIusinfinuans,^«i4^/wr«r,inquir,Dow;»(7,

vnuslpiritusefl. Ec fuam animam hoc modolique fa6lam indich:Vtuomqmt,ego,noniam

fgo, viuitautem in we Christvs»Qujd ver6 congruentius cft quam amori ^^^*^'"

^' ^

tribuere hanc liquefa^tionem, qua id,quocl paf.j»

alioquin durum cft,redditurfluens;cum ex-

ploracum fit eos efie praecipuos amoris cfFe-

<fius,vtamacemimpellatad amatum,cum-dcmque cum iilo vniar;qnac certe vnio tunc

fic pulcrius , cum amor ipfc fit mutuus , atq;

adeo & ambos amantes adalreratrum flui-

dos faciens. Nec ignoramus, dilcdlumpia-

rumanimam lESVMCHRiSTVMdixiiTe, in

Pfalmo 21. Taciumeji cormeum tamquam cera

hquefcens, vndcfi liqucfa^a animafluat adlEsvM,qui & liquefadus vt cera, fluicad ip-

fam animam, quidexindc confequitur nifi

pcrfedta vnio;

Anima mea liquefadtaeft, vtdiledusio- Bonaueii.

cutus eft,6 mira& ineftimabilis virtus amo- ?^^!j'

ris/ Deuminclinatadtcrram,mente clcuat pait.i.c.«i

ad patriam & Deum & animam vcl homi-»

ncra fimul conglutinat ad gloriam jDcuni

facit

35t S V S P I R I A

facit hominem& homine facit Dcumjtem-poralem facit asternum ,immortalem occi-

dit, mortalem facitimmortalem ,& imumcxcelfum conftituit , inimicu facitamicum,

feruumfacitfihu, &abominabile facitglo-

rioium^frigicla facit ignea, obfcura facit cla-

ra,(lura facit iiquida. Nam anitm mea lique^

faBa efi.O verbum admirabile/6 verbum ni-

mium deledbabile/Ego viliflimus &nequif-

fimus feruus tuus Domine Deus meus,qui

etiamnon fnmdignusaliqua creaturatua

vocari,nec effe, quomodo su tibi tanto vin-

culo charitatis colligatus,vt ad verbu tuum,

praeamore , fuerim liqnefa6tus? O ardor

amoris qui incima mentis in Deu infundisi

Nam adamatmaeratanima mca^&eiusin-

timanimium folidata. Nuncamorelique-

fcit, nuc extra fe exit,& in Deum tota fe dif-

fundit-, proprium locum rehnquit, & in

Deumcurrit,abfoibcturaDeo&obliuifci-

turfui.Oamor/quid tibitribua, quimefe-

cifti d'minum}Viuo ego,tam non ego^ viuttautem

iwweCHRisTVS.Inenarrabiliseft virtustua,

Oamor, qui lutum in Deum tranfiguiasl

Quid ergo te potentius , quid dulcius, qiiid

iucudiusjquid&nobilius, ob/ecro? O defi-

dcrabilis amor, qui fummis delicijsreples

egentes ifcd fi liqucfadta es,ad verbum eius,

6anima mea, quomodo fuftincs amplexus

eius f Qupmodo non es affumptaad ofcula

eius.^

LlBER TERTIVS. 555

clus ffi liquefadacs ad affatum eius, quo"modo non cs abforpra, cum intras per vul-

nera&: pcrvenas,ad cor eiusi* fedo mira

dulcedo,& mira iucunditas , vt quod noii

meremur nommare , podimus mafticaref

Non mereor efTe ancilla, & fadla fum m de-

liciiscariflima : Quis fufficittati amoris,cc-

iamfcintillamminimamintucril Noq ergo

mirum.fi ad verbum mum^liquefcttcormeum-^

immo de C2tero,totiis accendat,& toraliter

liquefiam, vt in te totaliter fim effufus. Nihil

praeter te videam, nec in aliud, cogitata, di-

^a vel fa<5la trafeant vllo modo. Immo mi-

rum videtur, quomodo non fumus fic mte-

ti ad te , quod ignoremus omnia praeter te

Si enim habcmus te,quidamplius volumus?

In te ergo , dulciflime Domine Iesv , quie-

fcac mens noftra,& a twaec ad modici;ra fe-

parecur/

VI.

334 S V S P I K I A.

QuU enm mihi est in cceh^ et a ie ^d vplui

siwer terram ? Tsal. 72 m r

LlBER TERTIVS.53^

V I.

Quid enim mihi eft in ccclo , & a te

quidvoluifupcrterram? FfaLyz.

QVidcoelo^mealux^ terrave^ martve requira}

^tccoelumjinetey terray mcvndaplacet,

Non equideignoro^ qu£y quama^gaudia Ccelum^

Terra^ quoihndat^vndaj^ condatopes,

Sedfim te^mea lux,malafunt,quacumj^vel itber,

Vel teUmgremio^vel tegit vndafalo,

Coelumlo telluslS CArula marmoraponti!

Otriadelicijs regnafuperbafuisl

Deiuiof cumulus veliras licet aggerat vnus,

'Sonfmt delicuji meus ahfitamor»

Sdtfe tulit^fateor,vagaper diuortia mentem

Hinc Thetis hincTellHs^arduM inde Volus,

Sedtotum inie^is,mundumfi mettarflnis,

Jsontamen htcvlnispareritvlnameis,

Mensaliquandofuitfrauidamrecludereterram,

AEra^diuittbus veUerefuluacauiSy

Aurumq^^argentum^nttentisgerminavena^

Qufj^ metalltfero nutrit arenafinu,

Verro tgtturmagn&Uatrisfuffodimus aluum

Tota^ tellurisga^coa^afuit.

^tdiuuatuggcsias licetaurumfregerft arcas,

N011 tamen efiammo naufea pulfa mto,

^rgofub aquoreos rapuitmecurapenates^

Quafubit Eoes indus aduftm aquas*

53^ S V S P I R I A.'

Quidqutd^ aurifltwgemmarum nafcitur vndk

Carperefub liquidogurgtteferuor erat,

^tprejfum rofeis conchyhhus edere rorem,

Kideret patulupurpurafi qua labris.

lEtJparfas rutilis haccas conquirereripis^

Diues Hydajpd qua nitet vnda vadi,

Hei mibiltam varioleclisexiftquoregemmis^

Littorihustotidemfluminii atque maris^

Tot cyanos tot cbrjfvlitos tot iajpidas intery

NuUa me&potuitgemmafat epfiti.

QmdfaceremiVotisjterra^^mart^negatu?

Sidereos.dixi.votafuhire lares,

Vifaigiturfupericircumuaga machina mundhTmpla^ luciferisfulgida lampadibus,

Ohfiuputfiahili currentes ordineflammas^

Aflra^perpetuos ducere nexa choros:

Interatindigenas tot Oljmpi penfilisigneSy

Flamma capax animd nonfuit vUa meA,

Nempe ita cum tottm requieuit inHercule Coelum^

Non illirequtesfidera.pondm eranu

Ahlpiget € terris Coeli conuexa tuert,

lam fuper altaferornubtla, terra vale.

lam cun^a exoculis,turref^,vrbef^recedunt,'

lam coit inminimampendula terrapilami

lam luna/oltf^ ,^^^^f^fuperuehor orbesj

Etftptenapretnensfidera,calcopede:

lam^ pauimentumftellarum tlltifirepyropisy

Suh pede dejpicitur, quodmodo culmen erati

Altaqftam cingtmtfiammantismoenia tnundi,

£t propior coeliregia tota patet.

Hum

LlBER tERTlVS.' ^X^

^tnproperant volucres^pennata exanjwa/wes,

Etfoctant vartjs verbafidefg^ modU.

Saltantefq^ obeuntpedtbtisplaudenttbtis orbem^

L£ta^ ceufefioperfonat Auladtc.

O calumlo cdumlofulgentia luminaftell<d

O, niftfidereiSy atria dtgnachorisl

O volucres ani)n£^rutili refpublica RegniX

O cheljfs Angelicis affoctandamodiii

O vbifumfpropefa^afta immemor, excideratnm}

Sed redtt vtjponfumfenfit abeffeftium.

Afira valete^valete Poli; Volucrefq^ vakte-y

Ntlmihi vobifcumefifimeus ahfitamor,

la^i video.mtht quid terrag^.poloj^petsndnm,

Si meus abfit amor, Terra, Polufg^ vale. .

Magnanimas iuuenis lacrymas.FelkeJedifiiy

Nulla ttbi domito terra quod orbeforet:

Quid mihi miUenos fifregero viribus orbes?

Nonfatis eftvotisgloriatantameis.

Ah,minus efi animo ,quidquidfola difiita tcrrartti

Afiriferdj^ obeunt mmia vaftaplag£\

Quod ne^terra capit , neque regna Itquentiapontif

Non hominum^ lares,non auium^ domm\

Qupd nequefiderei claudunt amplexibus orbeSy

id votojpis efi^ref^ petita meo.

Haclenus heu fateor, vacuas dttm prendimus auroi,

Semper ab amplexu mens male lufafuo eW.

Tu mtht Terra,Deus.,mtht tu Mare^tu mthi coelUy

Dmquecun^a mihies,Tefine, mi^amhil.

r Quid

35* S V s p I R I A

^lmdenim mihiejlin coelo-, cjr a tequid

volui fufer terramfVi^iXm.';2

'

Hugode T^ I c mihi, quaEro,animamea,quidefts.viftore Ky q^jQd fuper omnia d Leis ? eso fcio

Animx. q^^od vitatuadileCtioelt, &(cioquod imediledionecfTenon potes. Afpice mundam&: omniaqusE in eo Tunt , multasibi fpecies

pulcra^ & il'ecebrofasinuenies,quashuma-

nosafFedtus .ilhciunt , & fecimdum varias

vtentmm delediationcsad frueduin fe , de-

fideria* accendunt. Habet aurum , habent

lapidespreciofi fulgorem fuum; habet cfe-

cor carnis fpecicm,pida tapetia & veftes

fucatae colorem , D'\c ergo , obfecro , mihij

quid de his omnibus vnicum tibi feceris,

quod fingularittr ampledi , quo femper

perfruiveiis? Certusenfm fum , quod aut

horum quae videntur ahquid amas , aut ii

iam poftpofuifti vniuerfahaec , aHud habes>

quod prae o mnibus his dihgas.

Auguft.in Quid tibi placet in faeculo.^^quid eft quodpfai.i43.

yJ5 laudare .<* quid eft quod \\s amare .<* quo-

cumque corporeis fenfibustc conuerteris,

occurrit tibi carlu,occurrit tibi terra. Quodamasinterra,terrenumefti quicquidamas

in Ccelo corporeum eft.Iam crgo diu occu-

pata vixifti,'& defideriorum diuerfitatc ver-

berata,porias plagas, faucia,diuiraper amo-' tcs

LlBER TERTiVS. ^^0

te§raulros,vbiqueinquieta,nufqaamfajcu-

ra.CoUigere ad ce ipfum jquicquid cibi foris

placebar,qu?rc quem habeac audorem.Ni-

hil melius in tcira, verbi gratia , quam hoc

& illud.Aurum,argencum , animalia, arbo*

res,amGcnitaces, toCim teiram cogita; quid

mehus in Coelo, foio,luna, fideribus ? To-

tum cogira; omnia ifta fimulbona valdc,

quiafecit Deusomnia bona valdejvndique

pulcritudo operis, quse tibi commendat ar.-

titicem. Miraris fabricam,ama fabricaro-

rc. Nonoccuperisineoquodfa(5lu,6c dif-

cedas ab eo qui fecic : hxc enim quibus oc-

cuperis fub.ce fecic,quia fub fe ipfo tefecit.

Ammahumanaquasad Deumappeten- Bo«au.ro-

dum fa6la eft,quicquid infra Deum appetir,«^^^»"P-^-

minus eft,ideoque iure ei non fufficit, quodDeus non eft. Sed cauc,anima mea , ne nonfpola, fcdadulceradicarLSjfimunera dancis

plufquam affedum amancisdihgis.Vxcibi,

fi oberras in veftigijs fuis , fi nutus fuos, pro

coamas, &noaduertispurgatc'Emencis in-

tenigencia,quidinnuac lux iila beaciftima^

cuius nutus Sc veftigia funt omnium creatu-

rarum decus & forma.Adhuc fi force tgnorat

te opulcerrimarnulierum, €gredere,& abi po^ ve-^

fiigtagregumyid eft,irracionabiIium creatura-

rum,quae funt veftigiii Crcatoiis tuijcu vero

fpeculum iandtiftimae Trinitatis. Ergo om-nibus dignior& excellcntior comprobaris.

Y 1 Et

JIO S V S P I R I A.

EtpafceJudos tuos, iuxta tahemACulapaftorts , id

cft, conueite cogitationes tuas ad choros

Angelorum , quibus quodammodoiimilis

es in natura 3c conciuis eris in gloria.

Bonau-c.i, Heu Domme,nuncintelligo , fed confi-fohlot teri eiubefco , fpecies & decor creaturarum

decepit oculum meum,& non aduerti,quia ;

fpeciofior omnibus creacurises tu,quibus 1

tanrummodo vnam guttam tuae inaeftima-

bilis pulcritudiniscomunicafti.Quis enim

ornauit coelum (ideribus, ercm volucribus,

aquam pifcibus , terram plantis & floribus?

fed quid funt haec omnia , niii tuae pulcritu-

dinis modica fcintilla?. iul cedo etiam Crea-

turarum decepit guftum meum,& non ad-

jierti,qu6d melle dulcior es. Tu enim melli

ik omni creaturae dulcedinem fuam , imotuamcommodafti. Decepitetiaodor criea-

turaeolfa<^ummeu,&ignorauiqu6dodor

tuus, obonelEsv, redoletfuperomniaaro-

mata. Decepit etiam fonus falfus fiue fallax

creaturarum,auditum meum5& nefciui nec

fenfiquamdulcia faucibus eledorum tuo-

rum eloquia tua.Bern.mcd. q^^ meum.a cogitationc in cogitationem.

ducitur , & per varias occupaiiones & affe-

diones variatur,vt faltem varietatc ipfarum

rcrum impleatur, quarum qualitate fatiari

nonpoteft.Auguft, ^^^ ^^^ £-^Iq Domine Deus meus , quia

vbicum-

LlBER TERTIVS. 54I

vbicumque fumfine re,male eftmihiprae-^°^^^°*''*

te ; non folum extra me , (cd etiam in mc;

quia omnis copia , qu^ non ell Deus meus,

mihi eftegeftas. Sattabor tunc cum app^rumt

gloriatua. ^ . ,

Anima[enim]quam creafti , ira fada e(l cap.30.

capax mai ihd^ ru^.quod a te folo& a nul-

loaliopoditimplfr^^ c^uandoaucemte ha-

berplenumeildelideanm -ius, &iamnihil

aliudquoddefidererur exie msreltat. Diun

aurem aliquidex cr;us (iefidc^vr^t, manife-

flum eft,quod tf non hanct mtenus ;

qiio

habito, nihil ft quod - lcra defirleret : cumcnim fis fummum,& omnc bonum,non ha-

betquoddefideret amplius jfedpoilidette

omnebonum.Bruma^calensdnai^ver^Autumnufj^vtcipm, .

Spe^ra duo vttA.noxftmul atque dies\ carm. di

Ccekm, &quor, tellufq.^ notiu mhil tji mihtprorftis, exterm

Non ciu&fnnt motupradtta^qua^ carent. vil!tau.

Ni/ moror luc, aliu mihl da, Rex opttme,muridumy

Propter qtiem hkprompto tot mala cordefero.

C&tera qu£ terrts voltiuntur^nil moror ipfe

Ampltus^humamslmquere cuncia lihet,

Ad quodcumque me connertero,viIefcit Auguft. vn

mihiadeptum,quamuisacciderirde(idera-f^*^*^°^^

tum. quando faciabitur defiderium meumin bonis/ non fatiabor de mortalibus , nonfatiabor deremporalibusi aliquidxternum

doQec,aliquidaeternum concedat. BonumY 5 tuuna

04«^ S V S P I R I A.'

tuumquaere,6anima. Eftenimbonu alfud

^lteri, & omnes creaturae habent quoddambonum fuu , integritatis fuas &c perfedionis

^naturar fuae intereft , quid cuique rei imper^

feda?ncceflarium(it,vtperficiatur: Quaere

tuum bonum,^(?Wtf bonm nifi vnm Dm,(um-mum bQnumjhocefltuumbonum. Quidergo deeft,cui fummu bonum , bonum eft?

funt enim &: inferiora bona,quae alijs& alijs

bona funt : Pecori quid bonum eft, nifi im-

piere ventrem , carere indigentia , dormire," geftire, viuere,fanum efte,generare?Tale tii

bonum qu^Eris? Coh^res Christi, quid

gaudes, quiafocius es pecori ? Erige fpem

tuam ad bonii bonorum omnium[ad eum]quifatiatm honis defideyium tuum,

chryfho. Audi quid Prophetadicat: jgwirf^wiww/fo^

Komtnf ^fl ^^ ^^^0'^ ilJ^^- ^ ^^ ^^'^^ ^olui tn terra}ac fi

dixiftet nullius prorfus alteriusrei , nec cce-

iMs, nec terreftris , fed tuo vnius deftderio

teneor.

Hoc eft 5 Tu portio mea es,abundas mihi

^d omnia,nihil quaefiui aliud, nift vt te pas-

temhaberemjnullas faeciili huius diuitia^

&volupta^:um illecebras concupiui. Nul-

lius cgeo qui a te aftiimptus fum , ncc fuper-

eft in coeleftibus quod amplius quaeram.

Nihil habens omnia habeo , quia C h r i-

STVM habeojomniaergo inillo habens,

aliam non quay:o merc^d^m a quia ipfc

rcm-

LlBER. TERTIVS. 345

merceseft vniuerfornm.

Nihil[enim]aliud defideratanima, nihil Bern.de

aliud a Deo quserit, quam ipfum Deum , vt affcdio-

iamexafFe<^ucordis, arquefenrenaclamet mb«amm«

ill- dde PQilmo: Omdemmitithienmcalo^ &a tequid volut fuper terraw? Defectt caro mea , &cormeum^ Deus, cordis mei, &parsmea Deus in

Aternum, Nequeenim luam aliquid.nonfe-

licitatem, non*gloriam, non aliud quid-

quam tamquam prmaro (•ai ipfius amore

dedderatanima , quae iftiufmodi eft , fcd to-

ta pergitinDcum, vnicumque eiacpcrfe-

dtumdefideriumeftjVtinttoducateamRex

incubiculumfuum jVtipfi adhaereat , ipfo

fruatur.

Vidit[nempe] quidibiferuaretur, & CO' ^4^^^/*gitans& jeftuans m cogitanone cuiufdam

reiinefFabilis,quam necoculus vidit, nec

aurisaudiuit,necin cor hominis afcenditj

non dixit : lllud aut illud mihi eft in Ccelo,

fcd^quid mihi efiin <oelo} quid cft illud , quodhabeo in CceIo ? quanium eft.** quale eft? &cum non tranfit, quod habeo in Ccclo.a te

quid voluifuper terram^ (etuas tu mihi m coelo

diuitiasimmortales,teipfumj &cgo volui a

tein terra,quodhabent & impij, quod ha-

bent & mali , quod habent dc facinorofi,

pecuniam,aurum & argentum,gemma$,familias

, quod habent & fcelerati multi,

quodhabent multaefaeminae turpes , multi

Y 4 viri

344 S vs p I R I A.'

viriturpcs** Hapc pro magno defideraoi I

Deo meo fuper terram j cum feruet fe mihi

inCoeloDeusmeus.

capf+o!* Defecitgaudium cordis mei,verfus eft in

lu€lum rifus meus •, defecit caro mea & cor

tneumDeus cordi«mei& parsmeaDeusin <&ter^

««WoRenuit confolari anima mea,nifi de re>

dulcedo mea. Qnidenim mihi ejlm coelo, &atequidvoluifuper terram ? Te volo^te fpero , te

quaero j Ttbi dixit cor meumf Qtujiuivultum

tuum^vultum tuum Dominerequiram,m auerta$

faciemtuamkme,^mhtin Scisigitur, occultorum cognitor Deus,pratiom

qmanonfolum terra & omnibusquaeineafunt 5 fed ipfo Ca^Jo , 6c omnibus quas in eofuntjtumihi carior, tu acccptior, tuamabi-

liores ; diligoenimtefupraCcelum dc ter-

ram, & c«reraomnia,qua?in eisfunt.

f^l^ff^^'Quidquid enim coeii ambitu contine*?

tur,inferiusabanimahumana eft, quaefa-

d^acftvrfummum bonum fuperius poiIi«

deretjcmuspofleflione beatafierer.

Cap,2o.

VII.

34<> S V S P 1 R I A.

J-Ceu mihi, ^uia mcolatus meus p-phn^atus cst

;

laUiaut cum liahitaniihis Cedai:, mtkum mcffhijidt

anmxtma,'. Psal. np. 37'

LlBER TERTIVS. 347

VII.

Heumihi quia incolatus meuspro-longatuseft/habitaui cum habi-

tantibus Cedar , multiim incola

fuit Animamea.7yi/;yif.ii3?.

ANperagit folitis Phoehi rotacurfibttsannum,

Sidereum^fno teriipore fimt iter}

Cfedideramfraclii currum confislere loriSy

T0i)ora tam Untis ire videntur equis.

Hei mthiydecretosiam dudum expleuimus annos,

Nec tamen e vitacedere Parca iubeti

Cur mea tam longo ducunturflaminaflof

Debueras,Lachcfis deproperajft colum.

Ecquid m his adeb dekciet viuereterris)

Ouidvequodinuitet, trifiis hic orbis habet?

Qudthet^ahlfiimili mihimors minus ajperavita

en,

. Sigenus hoc mortis vita vocandafuit,

T^empe gradufiahtlt nihtl hkimmobtleconfiat,

Cuniia fed afitdua mohtlitatefluunt ^

Mane dies oritur Vhoebeofplendtdus aurOy

Squallidus emoritur^nocieprementejies,

KoxfuhitAflrorum riitilis comitata choreisy

Nox iterum Coelo^fokjugante^fugit.

NuHc Zephyro gremum tellusfpirante recludity

'

Nunc claudttgelidosyflante Aquilone.fmuS'

mnc

3 4.S S V S P I R I A.

I^unccanet ntmbusy mmcjpargmralbapruinisy

Nunc tepidifolts veris amtcta viret,

Moiua tam Itqmdas pandunt fieta nauibus vndas,

lam ienet imluf^u vndagelata tates.

2>!unc agttant tunndo ventijera prdia Pontd,

Nmjtjiagnat placidis cttrula Tethys acjuis,

Uumidus ejfujis nunc Itqtittur tmbrtbusdther,

Ntincaqua nmdusjiatfine mibe Polus.

Nuncfragor horrfonoCMquattt omnetumultu,

Nuncjilety&fuperas pax tenet alta plagas.

Dtmque^jiUA reltquos(uperant tncommoda cafus)

Mcefiafere tn medijs vtta trahendaferis.

Qu^% domus hominu.magefuntfpeUaferarum,

Qut^horh'tnes,hominum mlnijinomen habent,

Sctltcet tnfidta^frakdefq^ r/o//^^ trttimphant,

Nec,nifi quod rigtdo, ius daturenfe,vtget»

"Bxulat htncpietasyterrif^ A^r&a receJHt,

Faf^ relegatumfubpedibuf^iacet.

Adde locifactmjocus eji inamabilis,& qfi9

Libera vix rifu foluere corda queas.

Mart iusy heulfdiuis ardet furor vndic^ bellis!'

Necnumerat plures altera terra neces,

Jiojltbus in medijs, intergladiof^yfacef^y

Hacgerisarma manu^ qttaferis arua manu,

Quis velitin tantis tolerare laboribus annos,

Sortis &afiduistiiibuseJfefcopus?

Uci miht.d^cretos, iam dudum expleuimusannosl

Tempora curjattfunt ita lenta mei?

Tempora ciim numero{numero quafdLpitis exul)

luregrues damnata ncfira qumla moras.

LlBER TERTIVS, 34^

N^f fcto qu£ ccecas bebetent ohliuia mentes,

Omnta queubngifuntfua votajies:

Crediderim mifer£ nefctre pericula vttdi^

Isec quhnfitgrauis htc condittone locus,

Sam honaftdtntftnojfmt maxtma mundi,

Arceripatrta fe quererentur humo.

Sedprocul abfentes ccelefliagaudiafalliinty

Kzrac^ de Coelo nuncta rumor habet.

Uei mibt^qukmprocul his dtfia6,meapatr:a, terrisl

Quamprocul a coelifimbus exui agor}

Jxulibus quondam tellusfutt vltima, lybuTf

Meprofugam fatis vlttmus orhis hab.t,

Bt nondum infaufia^s coluifatis incolajedeSf

Squallentes tenebris.trtfittiaq^ domos}

Sexta Ceres idfts quotiesprocumbtt ariflis^

Sertm ab Hdr.opilea fumit hero:

Curego non eitoin ferutlt emancipor agro>

Etrudts tmmunem verberevirgafacu?

Cur patrt£,finesportuf(^ relinquerecogor,

Necfinor Athertos exul adtre iares}

Defertt externasperegrtna Cjconiafedes,

Inq^fuoi reuolat.per mare vecla^ domos,

l^Uncta veris auis.nidos quoque mutat hirundo,

Cum redtt ad notos Bifionis ales agros,

Vrberelcgatus^patrijs Anttfiiusoris,

Redditus, extlijfinefauente.fuit.

Het mthi, cognatts cur exul abarceor a^rii?

IsecfinortUa meotangere regnapedei

Lux mea^rumpe moras ^fatis his hahttauimm oru,

Aut quo nonpotm mporetmentefirar,

Heii

350 S V s p I R 1 aI

Heu mihiquia incolatusmeus prolonga-^

tMseJilhahitauicum hahitantihus Ce^

dar, multum incolafuit Anima mea^

Plalm.iicj.

Aug.med» npi^DETenimme, Domine,valde vitae

capii» -' huius, &iftias aerumnofas peregrina-

^"dVvcr- tionisiTotaquippe vitaifla, intelligentibus

bisDomu tribulatio eft • funt enim duotortorcs ani-^^'

mae, non fimul torqucntes , fed cruciatii al-

ternantes. Horum duorum tortorum no-

mina funt,timor&dolor. Quando tibibe*

ne eSjtimesj quando male es, doles.

cap^zi' Virahaecvita miferajvita caduca, vita in*

certa, vitalaboriofa, vitaimmunda, plena

milerijs&erroribus,quaenonjeftvitadicen*

dafedmocsjinquamomentis iingulismo-

rimur, per varios mutabilitatis detedus, di-

uerfisgencribus mortium. Morsifta vitalis,

& vitamortaiis^licet hisalijfque litrerperfa

amaritudinibus ,proh dolori quam pluri-

mos fuis capit illccebris , & quam multos

fuis falfis promiftionibus decipir.

oilg.ho.i. Dulcem[namquejhanciucem,quanunca .3 •

Y|-ii-nm;^illi ciicunt, qui dulcedinem verae lu-

cis ignorant, fed ne aulpicia quidem viri ln*

minis vllalenferunt ,nec fciunt Angelicam

vitamfperandamefleanima:, cumex vani'

tate huius vitae euaierint.

Quid

LlBER TERTIVS. Jjf

Quid amifTacxleftipatria.rcpulfushomo Grfcg.Ktr-

d^-^... ^ ' * mor.inca»

elcct.iturexilio? i4,iob,

Viciumrhocefll noftracinfirmitatis,qui Ambr.dc

I

•-

o 1 I n • Dono mor«voluptate corpoiis , & dclectatione vitae tiscap«i.

iftiuscafiimurj&curfumhunc confumma-

re trepidamus , in quo plus amaricudinis»

quam voluptatis eft. At non fandli ac fapi-

entes viri, qui longaeuitatem vitsehuius in-

gemifccbant^dilTolui&cumCHRisToefte

pulcrius aeftimantes: denique idem gene-

rationis (ux execrabantur,iicutillequi air,

Tereat dies iUa in quanatus futn.Quxd enim eft,

quo haec vica delectet.^plena xrumnarum &C

foUicitudinum,inquainnumeraecaIumnia2

&mu'rae moieftiae, &multa?lacryma2 eo-

rum qui aftlidantur moleftijs ,& nonesiy in-

quit, qui eosconfoletur , & ideo laudat Ecclef.

defunclos magii quam viuentes.

ViraLcertc]mea ,vitafragilis, vitacadu» Auguft.fo,

ca,vita quas quanto magis crefcic,tanto ma- ^^ "^***

gis decrefcit; quanco magisprocedic,tanto

magis ad mortcm accedit. Vita fallax 8c

vmbratica, plenalaqueis mortis j nuncgau-deo,nunc ftatim triiior, nunc vigeo, iam in-.

firmor,nunc viuo,ftatim morior, nunc fdix

appareofemper mifer, nuncrideo, nuncfleoi licque omniamutabilicari fubiacent,

vc nihilvnahorain vnoftatupermaneat.

J^ecterraintrepidaeftyquatiturfedturbine venti^ Nasizianz.

J«^ vicem cedum temporafromptafibi csrm.de

„ humanu

Jj^l S V S P I R I A.

i^ox tegltatra dtem^tempeUasAthtrafufcatf

Ajlrorum obfcuratfol radiansq^decus.

Sol tegitur nehulis^redmiuaj^ luna refurgtt^

Dtnndta Coelum parte latetg^fuL

rm jjc Sijf v^^^ ImPttmiulum f a tumtdopeto rurfus, &externi Pcfi tumtilu rurfus mc tumula hit edax ( ignis

hominisj,^^ ^^y^^ efi,quod vtuo, veltit raptdtfiimus amniSy

chryf. \n Quifarfum exoriens femper ad imafluit.

pfawn?* £ftenimprafrensvitaIwco/4m& quiddi-

co incolattis , cum res fic vel incolatu inferior,

vnde Chrt[ius etiam jipfam vocauit viam,

dicens : angufiaefi porta,& arctaefi via quadu^

citadvitam.

Greg U23* Via quippe eft vita praefcns, qua ad patria

j^c^3j,^''"tendimus5& idcirco hic occulto iudicio,

lob. frequenti percurbationc conterimur , ne

vlam pro patria diligamus. Solenc enim

nonnulli viatorcs,cumamoena fortaflfe in

itinereprata confpiciunt, pcrgendi moras

inne6tere,&: acoepti itinerisre6tiEudine de-

clinarejeorumqaegrefTustardatpulcritudo

itineris dum deledat. Eled-isergo fuis ad ic

pergentibusDominus, huiusmundiiter af-

perumfacir, ne dum quifque vitaepraefentis

.

iequie>quaii amoenitate vit^ pafciturj magis

cum diu pergere , quam citius peruenire de-

le(5tet ; ne dum obledatur in via, obliuifca-

tur,quod defiderabat in patria.

chryf/m Scd hxc eft do6lrina optimaatque adeorfaiH 9.

pjjj^^^ jp^jj-g nos efle inqmlmos in vitapr<&fenti,

"^•ui

LlBE R TERTI V S. 35^

Qui rerum quae hic func eft hoipes^erit reri^

fuperhatum ciuis. Qui corum quae hic lunr,

cfthofpes^nonlubeterverrabicurinpr^fen-

libus.No domus, non pccuni^e, no alimen-

ri, nec alterius eiurmodi curam gerit , (cd

quemadmodumquiinalienaverrancul, ni-

hii non agunt 6c procurant vt patria^ (ux rc-

ftituantur,&: quocidie vrgcnt 6c feftinant,vc

eam quseos tulit^yideani. Ita eciam qui a-

more tuturocum tenetur , nec rebus prseien-

tibusaduerlisanimumdemittetjnecfccun-

dis efFeretjfed vtrafcjue prsetercurrtt tam-

quam qui viammgrediiur. Quocucaiube*

mur etiam dicerc m Orationc ; Aduemat Reg"

«ttw/««?w»vtiUiusdieidendedum6ccbpidi-

tatem animo noftro veifantes & iplum prae

ocuhs habcntes, ne videamus quidem pras-

fentia. Si enim lud^ei Hierofolyma deiide-

rantes,etiampollquahbeia:i lunt, dcflent

prajteritai qu^ena dabiturnobisvtnia.quas-

na reUnquetur defenfio, ii no lupemiE Hie-

rufalem teneamur vc hementi defiderioJ Vi"

decrgo quomodo hiquoquelimentajitur,

quodcumillisverfencur:H^/?/r^«/dicenteSa

(utabernacultsCedar , ntuUumtncolafmt Anmafnea: Hic enun non folum deflenc quod in

aliena habitent , fed etiam cu Barbaris ver-

fentur. Nequcenimhaecvitaefte6tancum

iaborio{a,qu6d plurimam habec vanitatem

&curas importunasjfed quodetiamuitusNifl;

Z fu

554 S V sp I R I A^

fitmalorumprouenrus.Nihileftautemgra-

uitis & molertiiis, quam quaeeft cum ImmC-inodihominibus congreflfio, EftBarbaro-

rum, cum ij$ in quos imperium obtinuei ut,

inftar ferarum agere ; vt qui tuguvijs & ten-

torijsvrantnr , 6v adimmanitatemferarumfint rcdadi : icd hh muko funt efferatiores,

raptores,auan& qui impudice,ac libidino-

se & in dehcijs vitam tranfigunt. Multum

mola fuit anima mea-ynon multum propcer

multitudinemjfcd piopter rerum difticul-

tatem. Etdenimfitcxiguum, videtur efle

multum ijs qui affliguntur. Nonnulli e vul-

go,pufilli& abieCfci animi , qui etfi per mul-

rosannos vixermt eos paucos efte dicunt,

Quibus5 quid cllc poteft a ratione alienius?

quid ver6ciaftiusijs,qui coelo propofito^

6c ijs bonis qu£E funt in coelis , quae mcoculus

vidtt,nec aurti audiuit, ore hiantc vmbras ftu-

pent^nec volunt vitae praefentis Euripum

traijceie,in perpetuisfludbibus, tempeftati-

Aug.fer. l^"s &naufragJj$volutati>

49 ad fra- O vita quae tatos decipis , dc proprijs tan-

ros feduxifti , tanros exco^cafti / Quae dumfurgis, nihil es : dum videris vmbra es , dumexaltasfumu$es,DulcisesftuItis, amarafa-

picntibus-,qui le amat,non te cognofcitj qui

re contemnunt , ipli te intelligunt. Vae qui

tibi credunt ! Beati qui te contemnunt / vera

non es vita,quam te oftendis, Alijs oftendis

te

trcs tn

Exemo»

LlB E R T ERTIVS*35J

te longam,vt perdas in fine, vt faciant quodvoluntjalijs breue,vt dum pGenitcre volunt,

nonpermitras. SiGeftviranoltra,qualiho-

mo in domo aliena,nefcies qua hora vei die

Dominus domus dicat: vadc foras, quia no

cll tua domus in quaes O faeculum vanum!

quid nobis tanra promirtis, dum decipis?

Erraui fat^ oz.ftcut ouisperdita ,& imoUtm Ambr.ifi

viemprohngatus eiijatque procul proicdus ^^^^^°****

fum a facie Dei mei , in hanc exilij coecicare,

vbiexpuifusaParadyligaudiis.deploroquo

tidiemeciifuper miferias captiuitaris mea?,

lugubre carmenjingentcfqi lamencationcs,

dii recordor tui,mater Hicrufale, dum ftant

pedes mei in atrijs tuis fandi:a Sc decora Siol

Jieu quajfa rtojira Chkist^ miyVis conciditl

Heu qaas procellas excitat corpm mihtl Nazian^ad

neu quam incolatus fe meus brtge extulitlAhbf^T/t

Omnino rertmfum faturprafentium, finem vit^

CenfuSytnopi<t,gaudijymole^i£y

lam&.deooris, hofiium^& charigregu,

Infeliccsquoruvitaeftmexilio, virainpe- ^^"5«loia.

riculo,finisin dubio 5 nefciens fine noftrum

quia omnia in futurum referuantur incerta*

Adhuc in Pelagi fludibus verfamur fulpi-

ranresadte,portummaris. Opacrianoftra.'

patriafecura/alongete videmus, ab hocmaritefalutamus, abhacvalle adte fulpi-

ramusv& nitimur cum lacrymis, fi quonio*

do ad te pcrueniamus.

Z 2 Scd

35^ S y s p I R I A^

Aug» med. Sed quia dum fumusin corpore peregrlnamur

cap. 18» a te Domine , non habemus hic cimtatem mane-

tem^fedfuturam 'mqmrmus\ nofter aurc m mu-nicipatus in cslis eft Idc 6 duce gratia tua,

ingrcdior in cubile cordis mei : &: c .nco tibi

amacoria.Rex meus,& Deus meus, gemensinenarrabiles gemicus, in loco peiegrina

tionis meas , vbi cantabtks mtht funtfaiia utfii'

ficatwnestua, Etrecordans Hierufalcm , ex-

tcndo ineam,ren(um cordis; Hicrufalem

patriam meam,Hierufalem marrem meam,teque iuper eam regnatorem,ilIuftratorem

patrem^tutorem, patronum, red:orem,pa

ftorem , caftas & fortes delicias , folidum

gaudium& omnia bona , inefFabiliafimul

omnia , quia vnum fummu & veru bonum.

Aug.fciiioOgaudium fupergaudium.vinces omne

cap,3S. gauciru,extraquodnoncft gaudiu. Quandointraboin tc , vt videam Deummeum,quihabitatinteflbo illuc, &videhovtfionem

hanc grandem, Qiiid eft, quodme detinet?

Heu mequta incolatusmeusprolongatus eft ! Heume quamdiu dicerur mihi j vbi eft Deus tuus\

Quamdiu dicetur mihi expe^a, reexpe^a: ^mmc , qud eft expt^atio mea ? n6nne Deus meus

Saluatorem exptdamus Dominum noftrum Ie-

sv.M Christvm, quireformabttcorpushumili

tatismftra configuratum corpori clarttatis fud

Expe^amus Dominum quando remrtatur a nu

prtjs, vt inducat nos adfuas nuptias*

viia

J58 S V S P I R I A.

Infelix e^o homc .' Quls me lileralit ie^

cor£ore mortis hutus ? Ad K.im

3S.

LlBER TBRTIVS. 359

VI. ip

Infelix ego liomo , quis ine liberabit

de corLore mortis huius ? K^d

IJSlfelix! vhi nunc hona tot.quA perditspUngay

Scdfruftra, planctu non rfiocanda meol

Tot hona[qmdr>;petttdolor': ahi memimffs nocebitt

Amtff£ cructant dum memorantur opes,

Vtiltus veterisfortunA nefcius effes^

Cum malaforsf^to detertorepremit.

Tapm homtnmn fanra e>fydecepti noxapmntUt

Stultitufolm fcilu et ille reus.

Adam^Adamfimplex^ Adam, Adam vxorius audit'^

Plunhus, aut totidm vapulat Euaprobris»

}son egoficfed.fi gemitusfinit ederevocem^

Pars,fateor\mHnditn crimine, mdgnafau

Teqitoque, cmprimosftudiumdamnare parentesp

Peccati memorem contienit effe tui,

Ciim vit£& niortis nonfelix alea taiia «f?,

CoUuforproauidilapidantis eras.

Creditepfffieritas,Adam vos eHis& Eaa^

Et veftrdpomum corripuere manus.

Uinc nudiygenspelliceadignipma z.ona,

Etpudor & dolor,& Numinisirafumns,

2^on querar aaeptd totpubltca vulmra dadiSy

Matmis eUgisfum fatis apta metu

Z 4 Ordfm

I^bf S VS P t R I A.

Orctior a cunis^Jbk mecum lacrjma nata c!f,

Uk docuit vnAfyUahaprtmayqueru

Menfisera: Maius, nienjisgratipmm orbi,

Sed, meafirepatemfata, Decembererat^

Septima tux ihat^ qus.ftfupremafutffet^

Incinms ijfet muta qumla meos.

Cum tandem pofi lu^a vten horrthilef^vUdatuSy

Progemes cerua parturientis eram,

O Mater,ftio,iunc Mater,noUafa^a Rebeccaesy

Tunc ferusfubijt vtrginHatis amor.

Diriguit nutnx.pallenspater ora rftorfit,

Etctm£ in Uttum proctthuere latus.

Jiorror& horror erat^vox omnibm, ommbm vna,

Heupuer,heu qtiantisgtgnuur tUe malisl

Atra dies.AEgjptiaca dtgmfiima no^e-,

Qua de mejicutt dicere\ NatUs Immo efi,

Atra diesl neqtie te Titan,neqti'e Gynthia nmt^

'Necftata qui Cceli tempora, lantts agtt.

lUa dtes.aheat Gratas orfura Kahndaiy

NuUm eam t upiar menfisyhabereftM.

$i redeatytedeatpiceis frontim obfita ntmbU^

Etgeltdtm densa grandine titnfa caput.

Tum tomttru &fuimenfunefio adterberet ignt^

Erfibtfic hofiem nouerit effe Deum.

Sentio iam.quodfatidiciplorafiisamici:

Mentttur vita, clepfydranulla mea,

Tantierat hacfobokshcrymh affuemmusindef

inde f^cuhsraro defentere mosVam pofiquapofita efi prlstextamucef^^trQchiif^i

Et buUaadpatriosvi^PtafaiiaUmy

Tum

LlBER TERTIVS 5<JC

Tunc ego,qu£ meltus mfc'mm,dtfcere coepk

Frimuserat/ortemplangcrepojfeydolor,

Er vixpiffe datum eft.JApe obluciatafuit menSy

Naturdt tmpatiens fub pede colla premi.

Sur^erefcpeainixafuog^ irrumpere Coelo^

Kfcpoteratpigra toUtrecorpus humo,

Tum nbransoculosMulos trtftitmhrenatantes^

A b fupert ! dixtt/c£terafletuserant)

Et rurftim ah\ ahl {jedper luhtfonosftngultus

Ipiefibt chfiftens nonfinit tre dolor)

Sic puto Rex fremutt^dum crefcm cornua fenftt

Otn bos ex hominc efl^de bouefactus homo,

O Deus,ofupert,patiemiavtncitur!6 quiSy

Oui me mortah corpore foluat^ertt?

O quti erit}noftris qui cantet tn auribusfiftud

Qtiod voueo tottesyihcet^oquis erit}

llle, necaturum mihi mergat in tliaferrumy

Poctila Thiffaico mifceat illefauo.

l^ec Itqu do plum ho , nec auaro terreor vnco,

Morsmtfrd quauis condtctoneplacet,

AEratos gtmitu doc(am mv.gireiuuencoss

Suppofito quamuis excructanda roge.

Autetiam tubearfqHamquampudor iHa vouere)

Inter Vlyffeos exuluUrelupos.

O Deus^o ftiperi^patientia vinciturle quk

Quime mortalt corporefoluatyerifi

Farce Deus, necrudelem vox impiaiaciety

Infurias quando ptAcipitataruit.

Hic prope barbariespotertt clementia dici^

Adpoenas vmatjtftupefacla meas,

Z 5Coffou

3^i S V s P I R I A.

Corpora corportbus comunxit mortua viuis

llle, bonnmm quem vix diccre famapotefi,

MeyVmum cruciat{ma^ii hocferale)cad4uety

Ncc,qu<£ dffidiumfiniat hora^venit,

Infeltx egohomol quismeliberabtt de

corpore mortishnimlKA Roni.7.

Ambr.fer, f^\ Vomodo viuit anima operta mortis'?,'"""• V/inuo!nao!Nazian. Corpori qiionammodo coniiindtnsfim,Oid..xQ,

\\7iw6. ccjuidem (c\o\ quoque pado rimiil «3c

Imago \)^{ fim & cum cceno voliiter ; quod&: cum pulcra valcrudme eft , bcUo me la-

ce(Iitj(^^:ciim belio pLe:nitu',moeioremeaf-

ficit:quod& vtconferuuamo,& vt inimi-

cum odi atq,aduerfor;quod & vt vinculum

fugio & vr coh^ifes vereor:fi debilitare illud

& conficcre fhideo,iam non iiabeo quo fo-

cio & opiruiatore ad res pr^clariflimas vtar;

iin contra, vt cum focio 6c adiutorc mitius

agam,nulla iam ratio occurdt qua rebelian-

lis impetum fngiarn, atque a Deo non exci-

dam,compcdibus dcgrauarus,vel in terram

. derrahentibus vel in ea definentibus.Hoftis

cflblandus&placidus, infidiofiis amicus.

O miram coniundionem &'alienationem!

Qiiodmetuo, ample6tor; quodamoperti-mefco.Antequa bellum gcfrcrim,in gratiani

rcdeo^antequam pace fruar , ab eo djffideo.

tlAi.lOi,

L IB ER TERTI V S 365

Cur carnls laquets tii me.Vater, iwpltcutjli ? cann^ad

Cur vit£ mifird,cur ccenofoq^ barathrot chnftmn»

Eccecorpusquodcorrumpitur •, aggrauat anl' Aug.

mam. Vicamergo habet anima in corpore

corruptibili.Qaalem vicam/* onerapaticur,

pondera fuftmet. AdipfumDcumcogitan-dum^^ficut dignumertab homine cogitari

Deum Jquanta impediuntveluti interpel-

lantiadenecedjtace corruptionishumanac?

Qaantareuocant/^quantaafublimiincetio-

ne detorquetrquantainterpellant/^quas tur-

ba phantafmatuPqui populi fuggeftionumf

[Iam]quis n5 xgrotat in hac vitai* quis nonlongum languorem trahit/^Nafci hic in cor-

pore mortali,incipere regiotare eft. Quoti-

dianis mcdicamentis fulciunturindigentiac

noftrae.Quptidianamedicamenta fanc re-

fediones omnium indigentiarum. Fames,

nonne te occiderer,ni(i medicamentum ap-

poneres ? Sitis,n6ne te perimeret , nifi ea ta

bibendo non penitus exringueres , feddif-

ferres ? redituiaeftenimfitispaullulumtc-

perata. Temperamusergo i(k\s fomentis ac-

rumnamsgritudinisnoftr^. Stado laflatus

erasjfedendo reiiceris : ipfum federe mede-cinaeftlaffitudinis. Inillamedicinarurfus

lafTaris, diufedere non potcris. Quicquid

cftjvbi fatigationi fuccurritur , alia fatigatio

inchoatur.

Quod melius oftendimusifi prius catnis, Greg;

a^poft

3(^4 S V s p I R I A.

czz.lne.j &poft, ponderamentis cxprimamus , vte-^°^- nimtaceamus hocquod dolores tolerat,

quod tebribus anhclat, fua quadam segritu-

dinecortringitur. Jpfahseccorporis noftri,

qua: lahis vocatur, aegritudo eft. Nam otio

tabe(cir,opere deficicinedia dcficiens,cibo

reficitur vtrubfiftat; rcfedione lafTeflens,

abftinetia ieleuatur,vt vigeat, aquaperfun-

ditur,neare(cat; hnteistergitur, neiplani-

misperfufione hqucfiat; labore vegetatur,

ne quicte torpeatjquiete refouetur,ne labo-

ris exercitatione fuccumbat,fatigatur vigi-

lijs,(omno reparatur-, opprt^Tafomno, vigi*

lijs excutitur,.ne fua j. eius quiete laifetur;

vcftibus regitur,ne frigoris aduerfitate pcne-

tretur;qu^fito calore deficiens, aurum flatu

refoueturj cumquemdemoieftias inuenit,

vnde virare moleftias quaefiuit, male faucia-

taC vtitadixerim J deipfo fuo medicamine

langncfcir.Rcmotis ergo febribus , ccfTanti-

bu(q; doloribus, ipfa noftra(alusaegritudo

cft , cui curandi neceftiras numquam deeft,

Quotenim (olatia ad viucndi vfumquasri-

mus,quafi tot,aEgritudini noftr^medicamc-

tis obuiamus. Sed ipfum quoq; medicame,

in vulnus vertitur, quia cxquifito remedio

paulodiutiusinhaeretes ,excograuius defi-

cimus, quod prouide ad refcdionem para-

mus. Iplaquoque mensnoftra,afecretiin-

tcrioris fecuro gaudio exclufa, modo fpe de-

cipitur,

1 IB E R T E RT I V S. 3(^5

cipitur,mod6 pauore vcxatur,mod6 dolorc

deijcitur,mod6 falsa hilaricatc rclcuatur;

trandtoriapcrtinacicer diligit, corumque a-

midione incelTanter atrcritur ,quia & incel-

fanter,currurapiente,permutatur.

Habcs, 6 anima mca inimicum domefti- Bonau.c.i»'

cum.hoftemamicum,3duerfatium propin- ^ ^*

quum,qui tibi malum pro bono reddicUt,6C

fub fpccie amicicijc cruJeliorexiftcs inimi-

cus , his omnibus &c alijs mfinitis bonis tc

prmauit/HichoftiSj ("falua rua reuerentia)

cftcaroinfelix&mifera, multu tamen tibi

dulcis ISc dileda. Hanc Oim piuifti , inimi-

cum peflimumcontrateerexifti.Hanccuni

honorafti, hoftem crudehftimum contra te

armafti. Scio, inquir, Bernardus,6anima,

quemdam qui plures annos tecum vixic , ad

menfam lecu (edic , cibu de manu tua fum-

(it , & in finu ruo dormmir; cum voluit, te-

cum colloqum habuic Hic lure hsieditario

feruus tuus eft , fed quia dehcace nimis enu-

triftieum, &virgaepepcrcifti, icuauit calca-

neum fuper capur tuum & tc in feruitutem

redcgit O anima mifcrabilis &c mifera ,quis

te liberabit de vincuio HDproperij hums!

Recordare,6anima primordiaiua; attende

quodesinfignitaDeiimagine. Quid tibicu

carne,vnde ifta parcris.-^li diligetei condiiio-

nes cius ad iertis,numqua vilius fterquihniu

vidiftij ii eius mifenas enumetare veiis , qua

onufta

^66 S V S P I R I A.^

onufta fitpeccatis,prunens concupi(centiiW

occupata paflionibus , pollnta illufionibus,

cofulione plena,& ignominia repleta , quiddeeahabcsaliud quam cogitationesfcedas

6cimmundas?

Nazian. Exniofacaro,Belktenebrofaprocella,

carm^ad-^ £ximfa caro, quaftuuomncfcelml

Coenum,7naflagrauiiplumbt, limoja catena^

Belluapugnact prodtta materuu

Tepfer ajiu$, herat^ tux. vlnclum atquefepulcrum

Form£,quA fupera vemt ab arce mihu

J""- 5 gi.Non iine causa didtum elfc ; hominemplaf'

cogita* matum^no de terra qualibet , fed delmo, Vi-

deenim cjuam iimoium (it corpus,quodipii

quoquelpiritutam fortiter, 6cpiEneindif-

iolubiliter inhaeret , vt vix cum muha affli-

6tione poilic ahquando feparari.

cat.^d"' B4 age mens-, nam te tunc alloquar, at^^ ea dicamj

hmn.nat. QuAfore narraui non alienaputo,

Icqmd es,d mea mens}& quistihi contigitortus}

Atque cadauer oknsquis tihiforte dedit?

Quisfolidti vit(Z ajlrmxttgrauihuf^catenis,

Fendentem apdue lumivafixafolof

crig.bom. ynmerfa vamtas omnii homo vmens^c^m autem'^ * dehacvitaaccipiaturiftafenictia; audiEc-

clefiaften proteftanie & dicente laudaui am-

nes qui mortuifuntfuperomnes qui viuut , cuicu^

. ipli viuunt vfy^ modoy & honmfuper ifios duos qui

nondu natus eji. La ud 1 1 crgo mo r i uos p 1ufqua

viuos',quia illi hoc (ahe lucri habet,quod de

vincuhs huius corporis hberati funt, nec vi-

LlBER TERTIVS. 5<J7

tracarneacpcIlibiisindiinTLinr,ncco(Iibus

ac neiuis inferti siar,nec vlna riibiacet neccf-

(itaticorporis. Si ergointcllcxifli, qiiale iic

viuereincarneCetiamfi Moy(es(itcjuis , vcl

quifcjuis ille eft)molefl:a ip(i eftifta vita. N6enimacomiptionercrolnitur,qua:mortali

corpore,ferrenoq;cii'cumdatur: videergo,

quoniam vniuerfa vanttas eji omnis bomo vtue$\

conrcnamus ifta vita^ & feftinemus ad fan-

<ftamvita&beataacvera <S:inilIam animo

& mente tendamus, omni vanitate diicusa.

Exquo enim qui(q;in iftocorpore mo- Aug.l.13,

ritutoe(recGsperit,numquaineo ^^^^^'^'tl^io'tur,vt mors veniat. Hocenim agir eius mu-tabilitas; toro tempore vit^ huius, (i tamenvita dicenda eft, vt veniatur in mortem.

Etideolaudac Eccleliaftesdefuclosmagis Ambr.lib.

qua viuentesjd"' optimus, mc[nit/upra Imcluos ^«bono

qui nondu natusefi.

Et alibi idem Ecclefiaftes,^°"" ^***

meliorelongaeuo viro alTeruitj, quem ab or-

lu eiecit mater fua,quia non vidit hxc mala,

qusefiunt in hoc mundcnecin has venic

lenebras, necinvanitate ami)ulauit f^culi, -

Qu.id enim boni eft homini in hac vha.?

Coenouitie Paulus in miferia,in eemitu,. P. ' r r rl ' Auguft.m

in rixa,in concentione;ip(e(ecumhbi non pfalioi,

concordans, a fe di(ronans,a fc reiihens. Ecquidaitoptans pacem,pacem veram

, pa-

cem fupernam?I«/J/.v ego homo,qtus me libsra^

bit dc corpore jmnii huiusi

354 S T S P I R I A.

Loarctvr auttm c duolus^ deriderum haien^ du

et sffe cum Chrirto .\,li Thil^. t.

39'

LlBER TERTIYS. ^(Jp

I X.

Coarftor e diiobus , defidcrium ha-

bensdiflblui, & efTecum Chri-STO. AdPhilip.i.

QVtdfaciamgemiuiflammata , cupidinevoti}

Antsferamterroi} anteferahwe Polum?

Terra tenet^coilum reuocat\lii magna moratury

lamq^ volenteanimupondere m^brapremunt-

Sed proculillecebra',femel impeterumpere moduni

Prafiaty&e vinclts etipuifje pedes,

Tergite fefitnaperfoluerefiamina DtUA^

Nec Letho claufafint venunte fores.

Afpicejux, quanto luxentur brachia nifwy

Vt^fereamembris diRrahartpfa meis,

Difirahar vt mediam tibi me coniungerepofsimf

Vnai^ftt faltem pars ttbi nexa met,

Nonftms,&rtdesml proficientia vota,

Quodj^negastotiesy vistamen vfquepeti.

Bnpeto qiiod renuisygeminafi^ exporrigo palmaif

Et tibt.quas nequeo neclere , tendo manus»

Sdipe mtht de te , mendacia dulciafingo^

Vmctdactupofita co)npedefracla forent:

Bt dtco-^mem hic,prend:^& prendere certaty

Meg^fed vt video^ dtfstmulanter amat.

lam bona credulttas erat hatid indignafauoTe^

Debuerat^ meos expedijffepedts.

Si tamentmpltcttampedtcti^ cuptsvfqueteneri^

Uk ego conatu deficiente cadam.

Aa AH

370 S VS P I RI A^

Aft redity& velut allabensfefe ingent vltrV,

Spem^ tterum nutufoUtcitantefacit.

Surgamfupremumj^ ampkxtbm ohuia curram,

Colla^furtiuafraude^ negata petam.

Suamprope,quam propefum l vejiis pars vltimd

lam puto^vicma prenderepojfemamu (ta^aeft,

O Amori dolor ! affe^um deludis hiantem,

Dectpit Amplexus mobilisaurameosl

Et Itcet aut dtgius tnhus aut vix quattuor ahfis,

Semotus medto crederis orbe mihi:

Nempepater Pelopisfic potnaftigacia captat,

Poma daram totiesfallere do^afidem .

Dum modo prona arbospatulofuper incubat ortp

Of^ iterum^fruciu decipiente,fugit,

Ludtcra res /imor eHjaUi<j^ &falleregaudefp

Sedfrausfupplicio non caret illa fuo,

Decepit, quo tormento crucmturamantes

Exemplo poterit difcere quifque meo:

jQuique alturn ludit{ fed rarum eft iftafateri)

Ipfefuopatitur vtdnerafa6la dolo,

Nefcieram, mea lux.iftts tefraudibus vti,

Sed ntm is expertam iamfua poena docet.

Vtcanis indomita iaiians ceruke catenasy

A populofolui pratereunterogat'y

(NifaciatyqueruUs vlulans latratibusaurof,

Infua conuerfo vincula dentefurit)

Sicqueror &fupplex totiesad votarecurro

Vtpraftes,quam mepofcereeernis, opem,,

Atpoftqtiam implacido verttiit lumina vultu

Nec placuitpedtbw demeHvirtcla meis.

LlBEK. TERTirs.' 37*1

Cla:n4ut ; trHculentum&inexorabikpondml

Quin etiam dtcla ejlftpecatena nocens,

Bac trahat Autolycus, trabat hacjuriatus OrejleSy

Aut qui tardtpedes vertit in antra boues,

Sentiat hanc Scjtica damnatm rupe Prpmetheusi

Aut Scinis , autfcelerum qttisferitateprtor.

Sctltcet a nimio venit hAc dementia luciUy

Brror& htc,fefe quo tueatur,habet,

CompedtbusfaCtU eftfiuo^ ignofc4referr9i

Durior at vinclis qui ligat illa^fuis.

O vbi littorea vin^am qui rupepueUani

Bellerophon volucri retultt ales equof

Enego barbaricA con^ringor mole caten^

Seruus vt a rigido transfuga vindus heri.

tt quoties patrias affurgere nitor in auraSy

Deprtmor hojpitij pondere vi^a mei,

l^empe ita dat pueris captus ludibriapajfefy

Dumfugit & reuocantfila redu^afuganU

Vx licet ^ dominis coen^tve, bibdtve labellisy

Matfelit infyluoi Itberabirefuas,

Sicquamtm mttddpa!l& bene cortepalumheSi

Anteferantcauea ruf^^ nemuf^fu£.

O meafilacrymis moUejcere vmculapoffmtl

Dtidim effent lacrpnis moUtafacla meis.

Uix mea,tendemanus; contra tibttendo catendii

Has nifiqui vinxitfoluere nemo foteft.

A a 2 Coar^ot

37i S V s p I R I A

Coar&or f duohm , defiderium hahens

dijfolui^d^ejfecum Chkisto. AdPhilip. I.

Aug.mcd. /^ ViD faciammiftrego,grauec!inef(?w-cap37, \^pedis mortaliracis meae conftridus?

quidfaciam?

NazUn. Qufnam hdc lex ? f«r wi^ conflnngunt vincula

cardcani- ^^rW»/*

Arguft!Tn ^/>i^i^«^ 6'fociwn tamgraue corpm habet?

pfai.7s. Cow/?^i^xruncinfirmiras& corrupcibiliras

corporis,quaE aggrauant animam; ab his

compedibus concupifcebat dtjfolui Apoftolus

&effe cum Christo.Aug.manu Vcinam xemiff^ peccatorum mok, me[quo-

quejvltimumferuorum Christi jiubcret

Diuinapiecas, hanc carnis/^mw^iwdepone-

re, vtinfuas Ciuitacisgaudiaaeternarcpau-

fandus tranfirem!

cap 8

^"- Corporea nec ntole grauis mens vergat ad imay

Ac veluttplumbi majfa profundapetat.

Nazicarmanimse ca-

lamit*

Nazian. in^^^ miferum, caro quem remoraturperfida-yCali

luftu,' AdDominHm.curfudumprdperantefeml

<,

Echenaidis inftar

^r^e^ad Qji^velut inie^a properantem compede puppbn

Jug^ncs» Detiner.

Ah

L IB E R TE RTIVS. 375

Ah grauihustnefolue,Paterfupreme,c4Unu, Nazians.

I«4 Beatorum me trahe fan^e choros! »" ^^^^-„ /^. . , o ' Ambr.deSolutmurcmm hoc nexu animae 8c corpons, bonomor-

cum recedimiis: vnde &c Daiiid aic , dtrupi^i tis, «p.i.

vinculamea. Morsigiriirfolurioeftanimae

&

corporis.Denique & in Apofto'o docuimus

I e (ftum ; dijfolui &cum Chkist o ejfe multo

melius. Sohizio aurem ifta , quid aliad agir,

nifi vt corpus refoluatur 6cquiefcatjanima

aatcm conuertaturinrequiemfuam, & fit

/^t^r<«, qusefipia eftcum Christo futura

fitjQuid igicur in hac vita aliud iu i\i agunt,

nifi vc exuant (e huius corporis concagioni-

bus , qu^ velut vincula nos hgant , & fe ab

his moleftijs feparare contendant, renun-

cient voluptatibus arque luxuriae , fugiant

flammas hbidinum?

luftoscnim quamuis nullusdefiderioru cjegj.^;

carnalium tumulruspoftideatjduris tamen moi^c^+o,

vinculis eos in hac vita pofitos , Cux moleftia

corruptionis ligat:fcriptum quippe eft: Cor^

fus quod corrumpim aggrauat anima.Eo itaquc

ipfo quo adhuc mortales funr, corruptionis

(nxponderegratiantur , & afiricii moleftia vin^t

funt ^ quiamillaadhuclibertate vitsincor-

ruptibihs no exurgunt. An non duro mole^id

vincuh ligantur,quomm nimirum mens,fine

labore, inignorantia foluitur , & non nift

cum ftudio laboris eruditur .*" quae coa(Sa

cxigicur,lib^ns iacet,J ab infimis vix leuatur,' Aa 5 &tamen

374 5 V S ? J R I A^

tS^ tamen eleuata protinus labitur femetipsl

laboriose vincendo,fupernaconfpicir, fed

\ reuerberata.An non duro moleftix vinculo

ligantur, quos cumaccenfus fpiritus ad Cir

num pacis intimas pleno dcfiderio percra-

hat,feruete certamine,caro perturbat.^Qui-

bus exceptis etiam ea vmculaCiidintnt , quae

grauis exterius neceflitas aftringit ; efurire

quippe (itire,laflcfcerc, vincula corruptionis

funt, quae fcilicet folui nequeunt, nfi cumin illam immQrtaliiatis gloriam , noftra

mortalitas permutatur.

^dem cap» Sed cum corruptibili carne exuimur,qua(i^IHcnt.

^i^ i^i^ ^ quibus nunc aftringimur , moleftijB

i;/«(:«/«jrelaxamur. Prarfcntarinamque iam

Deo cupirnus , fed adhucmortalis cor[!joris

obligatione praepedimur.Iure ergo vin^i di-

cimur : quia adhuc incejfum m^n defiderij , ad

J>mm Itherm non hab^mt^s^wnde bene PauIIus

aeterna delidcrans , Ccd tamcn adhuc corru'

ptionis fua: farcinam portans,vi«^i/^c]amat:

Cupio dijfoluiy & e^e cum Christo \ difiolui e-

nimnonqua^reret, niiiCe proculdubioviw-

^um videret.Haec autem vincula, quia certif-

firaerumpenda in refurredione confpexe-

ratjiam qua(i rupia gaudebat Propheta cura

diceret : Dirupiftt viricula mea , tibi facrificaho

hoftiamlaudis,

Ambr.lib» [SicjSimeott fe dimitti poftulabat a Do*^

miviQy(^^&ivhmlis (^Hihufdmt ad UhirtA^

mdc boao

LlBER TERTIVS 37^

temfrninmt, Sant cnimyehnvincuU quac- mott.ca^i;

damcorporishuius,&quodgrauiuseftr(«-

cala tentationamy qudnosalligant&ad wiuriam

captiuitatis Afiringunt quadam lege peccati.

Quidigituiiatopcre iftam vitam dclidera-

mus in qua, quanto diutius quis fuerit, tan-

to maiore oneraturfarcina peccatorumfvnde

lacob dixit idiisannorumvitAmUyCentumtri^

ginta, minimi& mali ; non quia dies mali, (ed

quianobis accefTu dierum , malitiae incre-

menta accumulantur.

Nullus enim dies fine noftro peccato prae-

terit; vnde egregie Apoftolus aic : miht viuere

Christvs eft &monlucrum\ aliudad ne-

cefTuatem vitae referens, aliud ad mortis

vtilitatem.Etaddidit.D/|f?/ttJeMiwc^^pCttW

Christo multo meliui ,permanere autem in

carne magis necejfarium propter vos.

Sed ficat aucepsamum autvifcoautreti in chryfrct;

gtano aliqnocaptumytenstpajferem.&c manu ^ P°^^*«

{\i2Lfubtilifimofiiniculoltgatum retinet,& qua(i

dimittens laxu de manu fua ; dac ei liberam

volandi potcftatcm^at ille auidus ad volan-

dum,elapfumci;fe putans, alacerakioraap-

petic j fed ifte fummum funiculu tenens, re-

ftringiteumcum volaueritj&adfetrahitab

fpe volandi & viuendi deceptum;ita& dia-

bolus verfutus venator& per fpiritum prae-

fumptionis, laqueo fuo deceptum implicat

homincm. Qui femel haeferic, vult quidem

Aa 4 ab

37<^ S V S P I R I A.'

ab eo euelUjfedvinculum velox venatortc-

nens,reuocai'e captum femel in laqueo &reuolutum premit.

Idtm ho. Qiipufque[ergo]hic erimus affixha.dhx*

Amo°^ fimusterrae tamquamvermcs, in coenovo-

lutamur: corpus de terra nobis Deus contU'

lit,vt ipfum &in coelum renehamus,non vt

anima peripfum adterratH detrahamm. Ter-

renum eft,fedfivelimus efficitur coelcfte?

trahe te ipfum ad illum, qui te furfum toUit»

fonderequodam vetutafUsgrauaris*

Irige te mea mens.capiant te ohliuia mundly

Na ^ian. ad ^^^ trahat in vittnm te maU hlanda caro»

9nim.

iblUa!*^*''^^^ dulciflime lEsv,tranfige faluberri-

mo vulnerc amoiis tui medullas animae

meaBjVtvere ardeat/kngueat &Iiqucfiat,

& folo tuo defiderio deficiat ^ cupiat difilHt

^ efie tecum.Tc folum femper efuriat,panem

vitae cGeleftis qui de coelo defccndifti/tefi*

tiat fontem vitae , fontem aeterni luminis,

torrentem veras voluptatis , te femper am-biat, tc quaerat, teque inueniat jin tedulci-

terrcquicfcat/

X.

»7« S V S P I R I A»

Educ de cuTvoiia anmam ineam,al confi

-

temdum novtitd tw ' ijd. i^i. _

tlBER TERTIVS. 379

fduc de cuftodia animam meam,ad confitendumnominicuo.

T lberaqu£potutJpatiofoludereCcelo,

^^ Cernis^vt anguflo carcere claufa premari

Hen dalorl vt mtferas me lux ejfudit in aurat.

Ipfaloco cauea membrafueremea.

Pes compes,manic£J^ manus.nerui^catena^

Offaq^cancellifnexa cataflafms.

Quo mthi cognatt nattua repagula clauHri,

Damner vt hojpitij carcere vtncia mei?

Siccine^more ChdjSybreuibus tegar abdita conchis^

Regia cui Coelt vix fatii ampla domm?

O quoties qudtfitafugdifuttanfaptidendA!

In votis qtioties re^is& vndafuit?

Sdipe qtiidem raptofeltx LucrettaferrOy

Tcaufiaq^ combibito Porcia diclafoco e!f.

yifa nec Ajfyria triflis mihifi.ca puella,

Heu nimisingeminasprodigafiica necesl

Std negat hAC animisNumenfolatia captis,

Necfiifiit hac vincios fata preire via,

Hrgo Sjracofiiis maltm iacuijfe cauernisy

Aut Danaes rigida delituiffefera:

IJec verear curui Creua voluminafe^ti,

Vnde citam raptiit Dddalis ala fugam,

froftigus immeriti damnetpia claufirarigorif,

^usfitbifioUtcitamnon renuereftigam»

Si

380 S V S PI R I A.

Si mthifider^spateat vdrimula teSlU

N(?« querar tmmites AEtheris ejfefores.

Donecat hdc captam retinent ergaftula mmemyMens nequitagnati templafubirepoli.

Quinfueta imperijs iacet hic captiua voluntaSy

:Sec hona qudt. vellet^vincula veUeftnunt,

V.ugefemel noftr<x,mea lux,fuccedecatafi(£y

SiuantuUftt nohis experiere domus.

Sitamen infididtvel ahena repagula ternnt,

Vacpateat dempta ianua laxa fera,

Captmam gemitu fertur reuocajfe Magifirum,

Ohlitus catiedpfittacus ipfefua,

ttagraaes referas.noue Unepatulcie,ve^es\

i^on erithdicdextrAgratiaprima tu&,

AngeliCOy memim^patefa^as iwpeteportaSy

Claufiraj^ fuffra^is difiduipferis\

Cumfiupuit lapfu manihuSypedtbufq^ catenaSy

Vixc^ Pctrus patulas credidit effefores,

i^lullus ohit nofiris obfes vadimoma vinclisl

Liherat Herculea Thefea mdlus ope?

O vhi nunc Minyisfidtfiima tarba maritis,

Vincula pro captis aufafubire virisl

Aut qui VVandalicisohfes ergajlula neruis,

Ipfefui capitis iufiit ahire Ijtroi

lux mea^pandefores,inammaq^cUufira refolue,

Etfine ftdereas Atherisirevtas.

Mtfpe^andatuo visducarprada tfiumpho,

Vt Scyticus cauedpompa Tyranniu eratf

E» manm^en digiti rimishifcentihmextant,

Cur ego mndigttos tota manum^fequ&r^

LlBER TERTIVS. 3S1

Qmcaput , hk reltqu^fubrepit caudacoluhr^&Curmihtferpentis lubnca pellis abejl?

Cortisobit tottes volucris captiuafeneftras^

Etnotat antacitdrimafn vliafugA-y

TiJexaj^follicitansfurtiuo vimina rojlro,

l^attuas nemorum tentat adtre domos,

O Catharis, niuei^j polo comesagmints Agnesi

O cafta VrftdidumySophiadumg^cohorsl

Vos ego^tmtdtum vejlri modo nohtleteftor

(pimidium vefter quodfibt iunxitamor)

Vanditefsrratos^ergaftula barbara, poUeSy

Inferar vt veRrit dimidiata choris,

Dimtdium feltx^vinclisfocialibtis exforSy

Cui licetinplenas iam caluiffe facesl

Lux mea,tam durum refidet tibtpe^oreferrum,

Vtmque captiui. commoueareprece?

Non egofid noftr£ Tu maxima caujfa quereU «j

Spe^at enim laudes ifta querela tuas;

Non bene conueniunt rigtdis tua carmina clathrlSy

Quis queat in cauea cantibus efte locus}

Liberaqua cantatvcrnis auis Atttcafjluis^

Captafiletyfolttos nec ciet ore modos,

Xta age.pandefores inamoena^ clauftra refolue^

Etfinefidereas atheris ire vtas.

Auttuafi cupidam prduonta dicere temnis,

inuidus in laudes efficiere tuas,

Educ de cttftodia animammeam, adconfitendum

nomtmtuomii^u Auguftan

T AvDO quantum poflum, tenuiter, exi-^"^^'^»

•^liter, infirmiter. ^uare ? quia (juaradiu

581 S T S P t R i A.

fuiiius in corpoi:e y peregrmamur a Dointti04

Quarefic laudas Dominum? nonperfede,non ftabiliter?Interroga fcripturam; quia

corpus quod corrutnpitur aggrauat animam, & de-

prlmit terrena cogttattofenfum multa cogttantenti

ToUemihi corpusquodaggrauat animam&laudo Dominmn. Tollemihi terrenam ha-

bitationem , deprimentera fcnfum multa

cogitantem, vc a multis in vnum confluam

& laudo Domtmm. Quamdiu autem ita fum,

non poflTumjpra^grauor.

c^^TuttliNihil enim prafens vita differre videtur ^

hom.14.' carcere^{edCic\Jzcum trifte illudintLoimus

habitaculum, circumdatosac vindos yidc-

museateniSjicaeciamnunc.ii^^extraomnijfe

nosphantafmatacollocantes ) vnius cuiuf-

que ingrediamur vitam , eiufque animarri

contemplemur,videbimus eam durioribus

ferro vinculis coUigatara.

Ambr.lib. Iil exicuipfo videamus, quemadmoduntde bono anima deccdentis, paulatim foluatfe vinculisnionis,c.2.^^^^.^^^

oreemifIa,euoletr^w^«4W carcereo

corporU huimexuta gurgu^o,

Greg,c.i7. Carcerehomo circumdatur^ quia pieruinque*'**'7*io'>'& virtutum profedibus, ad akaexurgerc

nititur, & tame carnis Cvi^t corruptione prae-

peditur,qua bene exui Pfalmifta deprecatur

cicens ; Educ de carcereanmant meant,

Sandi autem viri , quia fcriptum eft , cor-»

pusquodcorrumpitury a^auatanimam , inten-

tions

LlBER TERTIVS. J^J

tioneiamquidem vltra femetipforSGminec,

fed tamen adhuc infirmitatis iuae incertis

motibus fubditi corruptionisruae fe carcere

(Uufos doknt. Ait ergo lob ; numquidmare

fum igOy aut cetus,quia ctrcumdedifti me carcere}

acfiaperce dicerctjmare velcecus( miqui

vidclicet , eorumqiie au6lor malignus fpiri-

tus) quia effr^nari ad (olam perpetrandam

iniquitatis licentiam appecunt,red:t pcenae

fuxcarcereconftringuntur-, Egoauccquia

iam aeternitat is tuxhbertatemdcfiderOyCntad"

huc tncx carcerecorrupttontspremor.^

Videmusin hoc Cxcnloinfertosnextbusca' Ambr.in

tenaru reos , in fpecie pompas miferabilis dii- * '"^*

ci.;& nonnumquam patiunturinfontes, vc

tolerabilius fit mori , quam talia fubire fup-

plicia. Optantvciqueaudiri benefibi con-

lci). Optanteciamhi quigrauibus flagitijs

vrgencar,pGenam, mortis celeritatetranfi-

gere,vt aHquanta compendia posnarum lu-

crentur,Spes eftetiam deiudicismifericor-

dia.Ipfo exilio claiSracarceris duriora func.

Quemadmodum [ igicurleorum quiin BaflMa

carceres conijcmntur 'hi quide maftliCcio- Martyr.

necarceraliumvinculorumdccinencur, in- luiittanu

troclufi diucurniore tempoiis mora j iili ve-

r6abeacalamicatcrubmouencur,lic&:ani-.

mse.Ecenim hasc diflinencur in prasfenci vica

diutius \ aliae minus,pro cuiufquc merito,

dignitaceve, iuxca Dminasfapientigprofun-

ditatcnj,.

584 S V S P i R I A.'

ditatcm , fic vt mens nulla hominum j ea

poflitattingere, quaede vnoquoque noftru

ipfe Creator prasuidit. Non audis dicentemDauid: Educ decarcereanimammeam } Nonaudifti vt fandii cius exfoluta anima eft?

quid rurfus Simeon , Dominum noftrumprovlnarum aftringens eomplexu, cuiuf^

modi vocem emifit ? nonne hanc ? Nunc di-

mittis feruum tuum Domine, Ei enim qui adfupernum & coelefte domicilium feftinus

contendit, fupplicio omm,omnicarcereg\:Z'-'

j. . . uioreft hxc inhabitario corporis.

profoiog. Omi{era fors hominis cumhoc per-cap.i, diditad quod fadlus eft ! 6 durus & dirus

cafus ille/heuquid perdidit &C quid in-

uenit ! quid abfceftit , & quid remanfit?

perdidit beatitudincmad quam fadtuseft;

inuenit miferiam , propter quam fadtus

non eft. Abfcefl[it fine quoinfehx eft, dc

remanfit quod pcr fe, non nifi miferum eft,

iErumnofil vnde fumus expulfi /* quo fumus

impulfi.**vnde praecipitati? quo obruti.^^A pa-

tiia,incxihum; avifioneDei in coBcitatem

noftram; a iucunditate immortahtatis , in a-

maritudinem & horrorem morcis. Mifera

mutatio/ de quanto bono , in quantummalum /graue damnu ,

grauisdolor,graae

totum/ fcd heu me miferum vnum de ahjs

miferis fihis Euae elongacis a Deo ! quid in-

ccEpi?quidefFeci?qu6tendeba.^qu6deueni?

Dtjfolue

LlBER TERTIVS. 385

Dijfulue me .oro^a vinculis , quibus conflrUtus Hugo At

teneor, vcrelinqucsiftaomnia,tibifeIlinern,deantm**

tibi foli inhiEreamjfoli intendam. cap*4^

Hinc ?ne,CHKisTE potes^ educ wn^quitfo mdisq, ^-^i^nz.

Quets crucior medicam protinusafftr opem. cxtcr.

Vnum bommi efl certumc^ bonum,fixum^ beata ^o^inis

Vita\animns cuws languet amore meus,

Felix anima,^«i£ terreno refoluta corpore libe- Aug.med.

tacoeUm p^r;r! (ccura eft 6c tranquiila,non ti-"^*'^*'

met hoftem^icquc mortcm : habet cnimfemper prfiEfcntem , cernicque indelinenter

pulcerrimum Dominum,cui reruiuit, qaemdilexit, & ad quem tandem lcEta& gloriora

peruenir.

Tu[ergo]Domineexpe6tatio Ifraeldefi- io^^c°p!"ii

derium ad quod fufpirat cornoftrum quo-

tidie;feftma,ne tardauerisXurge, propera&veni, pr educof nos de iflo carcere, ad confliendum

mminituo,

Veni Domine,&nohtardare,veni Do- Aug.foli-

minelEsVjveni&vifitanosinpacc; veni d?*^'^'"^'^*

educ vinclos de carcere, vt la:temur cora te, cor-

dc perfedoi wzni S aluator nofter; veni dcfi-

deratus cun(5fcis gentibus •, oftende faciem

tuam & falui erimusjveni lux mea,Redem-

ptor meus , educ de carcereaniniam mcam , ad

confitendum nominifando tuol O vcre felices,

€{ui e cmenadpallftium perucnerunt!

B b XI.

380 S V S P I R I A.

Qiiemadnwdtm desuUrat ceruus alfcmUs omui-

nmi; ita dejiierat anima mea ai te Veus .'Tsal: #?-

4/'

L I BER T E R T I V$. 587

X I.

Quemadmodum defidcrac ceruus

ad fontes aquarum , ica dciiderac

animame\adceDeus.P/4/.4i.

SCire cupis,mea lUx^uihtu intus amorihm vrarf

Ouama^flatna tuipeiiora nofira coquati

tsecfatis extulerofitientit miagineprati,

AutvtcU^ nimio qu£ iacet vfiadte.

J^ecfatis dftifcrdt depmxero fulmmefieHdi

Ciim canis ardenti ftdere torret himunt^

Ahl qtikm puluereA Ltbjes patiuntur aren^.

AEfiudt bac, nofiroficcior erefitis.

Siccior lcario quam dum canis imminet ajjiro,

Aut vioUto^ofloscadit vfiusagro.

Vis dtcam^mea lux^quam te meus ardor anheletf

Ceruus vtirriguifontis anhelat aquas,

2^empe venenifiropaftusferpente medullas^

Cerutk agit totis haufia venenafibris^

Aut humeros tin^itraieilus arundine teliy

Carpitur mfefla vifcera tacta Itte:

lUe furtt.pe^uf^cuatus anhelitus vrget^

Cdca^perfyluasfauctas antrapstit:

Antrapettt fugiensfalimtthus humida lympihisy

Vtfuafontanogutturarorelauet.

Hkriuifcatebrisfumantta temperatora

Tellit & amnefittm^pellit&amne luem.

Uaud ahter fceltrum mthi mens temerata veneno^

Tila vvHnata combibit vncia manu,

Bb z ^t

38S S Y S P I R I A.

£f modo combibitum populaturpeBora virw,

Ardet &m tacito tfoxiaflammafmu,

"Sempegrauesyanimifunt toxica vmdicis, ird,

£t tua quAtaculas teUyVenena, Venus.

Qudqjgrauant nimiofpumantiapocula Baccho^

Vocula qua dirogramine potk necant.

Jjpicis vt tumido turgefcuntpe^orafajiu}

PeSioribusfaftus vtrusinanetumet,

Quofitiens igitur peterem deftumine lympham,

Cum mea tam varium vifcera virus cditt

Ahlniftte.nullofttis huplacatur ab hauftuy

Tu potes hancfolusy fonte domarefttim.

Scis etenimymea luxy quam te, meusardoranhekt,

druus vt irriguifontis anhelat aquas,

Ceruusodorifequtfugitiuus ab ore Moloftiy

In laqueos nullofepe fequente ruit:

Tunc denfam afpicies venanttmjnnc, indecorona^

Tela fuper, faltu corpora fertur agens,

Exoritur clamor^canumy ftrepituf^fequentum^

lllefugit ytergo cornua celfa locans;'

Ambiguuf^pauet nefttcomprenfus,& ipfa

Qm iampraiterijt tela^canef^ timet

Eefpedanfj^ metu,per faxa,per auia currit,

Igneus atque illtfpiritus ore micat.

Gutturaq^ ardentiflagrant arentia lingua

Qua^fitim releuety quarit anhelus aquam,

Tum fontts medtjs venas rimatus arenis,

Vontanorabtdamjnergit tnamnefitim'^

tt bibtt &potis largefeproluit vndiss

Haurit& exhaufto roburopm^^ lacu,

Sit

LlBER. TERTIVS. 3!^

Slc egptdrtareU dngpr^mea vltajagittu,

AEgTdGi^flammata torreororafitx,

Htnc puer ldaltus,premit hmc adretiaBaccbm,

Etmitlta amipitem trudit vter^ cane,

Sublimesleuu hincfujpendit GloriacaJfeSy

Hmc tumidutpdiCis fAllere tentat Honor,

Inde cohors magnis fociorum hortatibusinfiat,

Et docet exemplo crimmaquifq^ fno,

Uei mthi quot circum fenabulafiniia minanturl

CeufcrdyCum cin^o claufa temtur agro,

MiHe vias repetens,infra^,r^pra^ pererro,

Si qua me&pateant hojpita luflrafuga,

Tum mihiperficcasfitis afiuatignea venaty

Etfenfim vapidas decoquitigne fibras,

Tontisinopsigttur adflumina qu&querecurr9^

Jlammafed hdcnuUoflumine vi^afugit*

Sic cadit obfcoenos miles defrjfus in haufius^

Sit Iketinfamiturhidaljmpha luto,

Sperabameffofiisdifium compefcere rtuU^

AEfius at infufdgurgttecreuitaqUA.

Qualis in amne leuemfeciatur faucibus vndam

Tantalusy&falUt , quam dedit vndafidem^

Mobiltbuf^ inhiaty delufogutture,ljmphiSy

Semper aqud locuples^femper egenus aqu£,

Scilicet haudfimili calor hicextinguitur haufiii

IJec domathanccceni turbidaljmphafttim*

Ccelefiesanimusfititinfatiabilu vndaSy

€kruus vt irriguifontis anhelat aquas,

Ue igiturpigro torpmtiafluminafiagno.

N9n bibit i viligurgite nojhafitit.

Bb i Iti

/590 S V S P I R I A,

Itegrauesjlygijsfirpentibus, ite Ucund,

l^oxix Tartareisfluminapajla vadisi

Itejititfuperidias mensfluminisvndoi,

Ceruus vt irriguifontis anhelat aquas.

^uemadmodiim defiderat Ceruus ad

fontesaqmrum , ita, defiderat mimnmeaadteDetts,VU\n\,^i,

JoimUn* TT ^^^^ mQsamanrium, amatorem nonffaiin^^i. JljL celerare,{eclenunciareviGfnis,&dice-

re,reamare. Ardcnsenim res eftnatiira di-

ledionis , nec porefl: anima (udinere vt eamfilentio teneat. Ita hic bearus Dctim amans,

&ardcnsinamore,nonpoteft inanimoin-

ducere vt racear , Ced aliquando quidem di-

cit : Qmmadmodum dcfiderat Omm adfontcs

aquaYum\^\i<\\.\zndo autem ; Dewsy Detu meuSy

adtedelucevisilo.

ti^^iT Quis e(i qui fic cantat ? (i volumus, nos

fumus ; Er quid quaeris exrj a ,quifnam (ir,

cumin tuapoteftatefir ,f(re quod quaenV

Eiafratres , fimul amcmus ,firnul in hac fiti

exardefcamus.fimul ad fontem inrellJgendi

curramus Defideremus velut Cenmfontefn.

defideremus ilhim fontem , de quo fcripru-

ra dicitiQuoniamapudteeflfons vitaApiC enini

fons &: lumen eH^quoniaminluminetuovide'

himm lume. Si dc fons dc lumen eftj merito Sc

LlBER TERTIVS. 39I

intelle£tuseft;quia&ratiaranimamauidam

fciendi. Curre adfontes,de/idera aquarumfontes.Apud Deum eft fons vitae, &c inficca-

bilisfonsj iniliiusluce,lumen inobfcurabi-

le.Lumenhocdefiderai quemdam fontem,

quoudamlumen,quale nonnorunt oculi

tui.cui himini videndo, oculusinterior prx-

pararur; cui fonti hauriendo iitis interior

inardefcit.

Sakitarisnimirum aqua,qucnoxiamhu- Cyril.lib,s

lus mundi nnm, oc vitiorum ardorem pror- cap 19.

fusextinguit,lbtdesomnespeccatoriieluit,

anim.^ nofttce terram cocleftiimbreirrorac

atqiie foecundatj & ad folum Deum anhelo

fpiiitu mentem humanam (itientemreddit.

Hac aqua largiter potatus fuit Propheta,

cum totus ad Deum fufpitans dixit : Quem^

admodum defiderat ceruusadfontes aquarum^ ita

defiderat anma mea ad te, Deus!

Curreadfontem, deiiderafontem , /ed pj^fm.it"

noli vtcumque , noH vt qiialecumq, animal

currere,vtCer////icurre. Quideft.^vtC^r««if

Non Iit tardiras in currendoi impigre curre,

impigre deiiderafonrem. Inuenimusenim

infigne velociraris in Ceruo , fed forte nonhoc (criptura folum nos in Ceruo confide-

rare voiuit,fed& aliud audi : Qjjid aliud eft

in ^«'tto.^ferpentes necat, 6^ poft ferpentium

incernccionem , maiori fiti inardefcit ;per-

emptis fcrpcntibus ad fontcs acrius currit.

Bb 4 Serpen-

592' S VSP I R l \.

Scrpcntes,vitiatuafunt;conrumererpentes

iniquitatis,tiicampliusdefiderabisfontem

vcritatis. Auaritia forte in te tencbrofum a-

liquidfibilat, &:fibilataduerfusverbu Dei,

iibilat aductfiis prxceptum Dei.Et quia tibi

dicitur Contemne aliquid, nc facias iniqui-

tatcm; fimauisfacere iniquitatem quaali-

quod commodum temporale contemnere,

niordcii magiseligisa ferpente , quam pcri-

mere ferpentem.Cum ei go faueas adhuc vi-

tiotuOjCUpiditati tu^jauaritiojtuacrerpenti

tuo 5 quando in te inuenio tale defiderium,

quo cu^^ras ad fontem aquarum .? qiiando

cocupifcis fontem fapientiac,cu adhuclabo-

res in veneno malitiae ? interfice in te, quic-

quid conrrarium eft veritati, 6c cum te vide^

Tistamquam vacareacupiditatibus peruer-

fis,noliremanere,quafin6 fit quod defide-

res. QuaErisfortevndedele<^eris;Dc(ldcra

vnde At\tdicus:X>efideraadfontesaqu/trUy ha-

bet Deus vnde te reficiac,& impleat venieti -

temad (e, &:fitientem poft interemptionc

ferpentium,tamquam vclocc Cerunm. Eft

aliud quod animaduertas in Ccruo.Dicun-

tur Cerui, vel quando in aguline fuo ambu^lantjVel quando natando , alias terrarii par-

tes petunt, oneracapitum fuorumfuper (e

inuicem ponere ; ita vt vnus praecedat& fe-

quantur quifupra eum capitaponanf,&fu-

pra illos alij ^confequcntes , ic deinde alij,

donec

L IB ER TERTIV S ^9^

donec agmen finiarur. Ille aiuem vnus,qu'

pondus capitisin pnmacu porrabat , fatiga^

tus rcdit ad pofteiiora , vt aliiis ei fuccedaC

quiportec quod illeportabar,atqaehtiga»

lionem fuam recrecc poiito capite , ficut&carteri poncbant. Ira viciflim portado quodgraue eft, & viam peragunt dc inuicc fe nonde(erunt.N6nnc quofda Ceruos alloquitur

Apoftokts diccns:lnuiceon€ra nftrapottate,&

fiiadiwplebttislegeChrini} Talisergo Ceruus,

in fide conftitutus , nondum vidcnsquod

credit,cupiens intelligere quod diligit,pati-

turcontrarios Ceruos, non foliiobfcuratos

inreUigentia,in tenebris inrerioribus confti-

rutos,vitiorum cupiditate caecatos , infupcr

infultantes, & dicentcs homini credenti, dC

quod credity non oftedcnti , vbi efl Deus tumi

quid ergoifteCeruus fccerircotrahaccver-

ba,audiamus ; vt ipfi,(i p^mus,faciamus.

PrimojCxpreilic firim (iiz^Quemadmodum^

inquic , Cerum^ defiderat adfontesaquarum^ itx

deftderat anima meaad te Deus.Qnid ft Ceruus

adfontes aquarum , lauandi causa defide-

rat r vtrum ergobibendi, aut lauandi caufa,

nefcimus Jaudi qnod fequitur &noli quasre-

rc, Stiuit anima meaadDeum viuum, Quid fi-

tiuit ? quando veniam , &apparebo ante faciem

Det? hoc eft , quod litio, vcnire& apparere,

fitio in peregrinationc , fitioin curfu, fatia-

borin aduentu.Sed quoniara iicut Ceruus

B b 5deftdero

394 S V s p I R I A.

deftdero adfontes aquaram, & eft apud eumfom ,

vttk,Qnid agam vtinueniam Deum mcum?Conridcraboterram ;& fadba eft tcrra; Eft

magna pulcritudo tcrrarum, (cd habet arii-

ficcm:Mignamir.icnIa runifeminum ,atq;

gignenrium^ledhabentiflaomniaCreato-

rem : Oilcndomagnitudinem circumfud

maris;ftupco,miror-,arcificem quxro. Co£-

lumiufpicio&pulciitudmem liderum;ad-

miror rpltndorcm foUs, exercitio diei fuffi-

cientcmj lunam nodurnasrenebrasconio-

lantem. Mira funt ha^c , laudandafunt haec,

velctiam ihipenda funchaec, neque enimtcrrena, fcd etiam CGeleftia funt hi-c. Non-dum ibi ftat (Itis mea,Hasc miror,h^c laudo,

fed eum,qui fecir hcEc.ficio.

Aug.manu Anim i fcnim ] qu un rangic amor Def,cap zo»i

j^jj^ji ^j-^j^ pocefi; cogitaie, nihii defideiare,

fedfrequenteriifcfpirat,dicens : Sicut Certius

flt^fiderat adfontmKquarum , itddtfiderat anima

mea^ad te Deus meus.

Aug»foU- OiQnsvitnc , venaaquarum viuentium,

loq.ca,35. quandoyeniamadaquasdulcedinistu^de

terra deierra , inuia & inaquosa , vc videam

virtutem tuam&:g'oriam iuam,&fatieex

aquismifcricordiffi tusclitim meam?Sitio,

Domine,fon$vitaee,s,fatia mc. SitioDomi-

ne, fnio te Deum viuum.Augu{Lin stmtin teantma mea , qukm mtdtipliciter ti»

bi card mea.ln aha vica,cum reluriej^enc caro-,

facia-

L IBER TERT IVS. 355

/atiabitur ; modo ex corruptione fragiliratfs

fi non manducemus,deficimus & efurjmus;

fi non bibamusjdelicimus, & fitimus. Si diu

vig:lemus,deficimus& dormimus;fi diu fte-

mus,fatigamur, ideofedemus ; &fidiufe-

deamus,fatig2mur,& ideo furgimus.In ifti$

omnibiis multiplicibus defeclionibus no-

ftris,(itimus illam incorruptionem;&: fic ca-

ro noftra , fmdtipliciterfttit Deo. In ifta Idu-

mxa, in ifto deferto, quam. multiplicitcr la-

borat, tammultipliciterfitit; quammulti-

pliciter facigatur , ram multipliciter (irit il-

laminFatigibilemincorruptionem,interr4

deferta , fine via, &fme aqua > talis cnim cft

mundusifte.

XI I.

l$6 S V S P I H I A.

Quamdo veniam ct cv^^areio ante -Faicieni

Dei f -Pf<il ^t

.

^2..

LlBER TERTIVS, 397

X I L

Quando veniam & apparcbo ante

faciemDeir' Pfalm. ^t.

AHquotieSymea lux,miln feria verba dediRiy

i^uUafecuta tamen,feriaverbafides!

"BMge breut vemeSjtoties dtxijferecordory

Addefidem verhis^dicfemel^Euge vm,Heu mihi.quam longdifuni expe^antthus hord

Tlusduifpatio crediturina dies. ^

lamymealuxMpfimenfes^toi aguntur &annf,

Spem<j^facis toties.Jpem tamen vfque rtegoi,

Suid miferam fpatijs tam lentis ferreus vriif

Ettoties^paruohic temporejtcisy eris,

lam laceramfalfis me publica compitafannis^

Et tUHS illeDeus,dtCyVbi}qutfquerogat.

Quando igitur veniamfquando tibi libtrafinar}

Quando adfiabooculisobttiafacia tuu?.

Ajpicis vt mtfero confumar fquallida luclu}

Qua carco., facies hdtc mthi damnafactty

Ofactes animt crudeb mei^tormentuml

Vnica quapr&fenseffe medelapotes.

O quando^facies totojjfedahtlis orbey

Quando tuo dahittir lumtne pojfefrui}

Sciltcet vtgrauis eft terrts, abfentia Pboehi,

Squallet& obfcurus/ole latente, dtes:

iJec color eft hortis, nec amoenisgratiafjluis^

lam^filent homines.iamqjiletis aues:

Mox vbipttrptireo rofeum caput extulit ore,

JMamicatradijSfluce nitenteydfesy

3p8 S V S P I R 1 A.

Etfutis cfi hortis color^ &fuagratiafjliiity

lam^flrepunt homines , iawj^ loquuntur auas

Sicegojevifo^moriem, mea yita;refurgo'i

Vtuaj^nonvifo protinus emoriar,

Sdpeiuhes,ahomcpafcere lumma vultu^

Multag^conjpcciu corporapdcra refers,

Ajpice prata,tnquii^fomGfos afpiceflores'y

Plcia mei mulrtmiprata coloru babent,

Afpice c&ruleopaUntes (HthcreflcUas',

^ Hd quoque de no^ro luinine.lu^^^ babetJt

A^ice (yr bumanis pr&Hantta corpora formis-y

Eft meus humano multm in ore decor.

Siccine.Xux^noflris fperaflt iUudm votis?

Falfaq^ fuppoftto vend: rcfruftra vttro?

Non ego^oUtccor morialU imagtneforma^

Ah^meafaxfactcs cft^mca vtta.tual

llla^cdigna Deofaaeslgrauis illesiiaui

Mixtiis in ore timor.par^ ttmoris,amor,

lllafiperctlij ?vaieftas dia,cadentum

Coclituum prono quam colit ore tremor.

t^am quotdparstantifedct vlla infrontedecorisi

Lux mca.quanta tuafroi2te,gents^fedft}

Ah,nequefifaciem coeat decor omnis tn vnam,

Tanta fit vUiusgratiayquanta tud\

lux mea^lendidtor quantofttperemimt afiri*

Luctfer^& quanto Cjntbta Luctfero-^

Jpfa^ quanto iterum fuperatur Cyntbia Vheebo^

Tantoformofisomnibus orepr&is:

Ve trtb us td meltus narrabit tefitbus vnus,

(^ui tibi tum comites nrtia Thabor eranti.

CHtti

LlBER T ERT IVS. ^99

Cum tenata Deum facies tibiflammea Itixky

Cinxit& auratOifAX radtata comoi:

l^enipe altqtm tantt capttu dtiliedtnelucisy

Et mmtoformdifaucius tg:ietua\

Immmor&^atriA^oblimqJwqJuorumq^^

Oprabatfiabilesfigere mcnt£ Lires.

l^ec tamen auguUuvi,ciualt6,quantuf(j^ vidtri

CcsUtibus folitus, vtdcrat tlle Deiim, •

Viderxt aerios ahfiftm vultibus igmSy

Vtfoletaccenfocandidar^mafoio.

Viderasardenti rutilantem vtrticeflammam,

QtuleUcef^ttum SoU refulget tbur.

Vtd^rar^vtplactdis Lucina vtderisin vndif,

Cum tuumm rutidtsfltictiiat ardor aquis-,

Aut qualu pelago Coelt vibraiur imagQy

Vnda reperctiflt cum tremit igtiepoit.

^ui di^urm eratjotafiluce corufcM

VidtjfetyCtrcum tempore hmafaces ?

Quid fi oculos}qutdfifacicm fine nube micantemi

Quodj^poh factes lumen vtroque iacit?

Quando erit ille dies.mea lux, rex tlle dierum,

yjtmiinis amhrofio ctimfinar orefruil

Sdpequidem ve^rosfpcclofub imagmsvultus,

Cum vultus obeuntfptca,mtrum(f^ tuosi

Uagna,equidemfateor,tametmperfi^(tvoluptaSy

Profacie,factem nube tcgcntsfrut:

At mihi mensaitofttmulata cupidmeflagraty

Ardet& innubes Utavideregenas.

Quando erit irgo dusycitm te,(ine nubeytdeho}

Impedmtfackm YiUnn vlU tuamt

Sola^

40 S V S P I R I A,

Solaj^. qudfuem animo lihata voluptoi^

Tandem oculis ettampercipiere metsf

lUa diesjaupfiquando affulferit afirOy

luro,ertt hts oculis cartor tUa dtes.

Quand$

LlBER TERTI V S. ^OI

^luAYido vemAm d^ afpareho ante fa-

ciem DeiiViz\m.^i,

Sl inuenis melius quam videre faciem Auguft.lti

Dei, illuc te piaepara. Vx tali amori tuo,^^^^- ^^*

fi vel fufpicaris aliquid pulcrius,quam eft il-

le,a quo eft omnc pulcrum,quod te teneatj

neillumcogitare mercaris.

Dulci(fime , amantiftime , benignillimej Aug, med«

cariftime,pretiofiflime,defiderati(Iime , a- "P-^^*

mabiliffimejpulcerrime,quando te videbo?

^uando apparebo antefdciem tua?H ? quando fa-

tiabor de pulcritudine tua , quando educes

medehoc carcere tenebrofo , vteonfiteat

horriini tuo.

Dic nunc toriim cor meum, dic nunc AnrcMii

Deo; Qufrovttltttmtuum,vultumtuumDomine pro^°^^Si

uquiYo. Eia nuric ergo,Tu Domine Deusmeus, doce cor meum , vbi &c quomodo te

quxrat, vbi&: qiiomodo te inueniat. Qui-biisfic»nis,quafacie,tequ£Eram? numquatix

le vidijDomineDeusmfusinonouifaciem

tua, quid faciecaltiftimcDomine, quidiftc

tuus loginquus exul? quidfaciet feruus tuus

anxius amore tui, & longe proiedtus a facie

tua^atihelatviderete^&nimis abeft illi fa-

ciestua. Dominus Deusmcuses, &Deusmeus,& nondum te vldi Tu me fccifti 6c le-

feeifti, 6c omnia mea bona cu mihi contuli-

Gc fti,5s

401 S vs p I R I a!

fti,&:nondum nouice. Deniquerfife vlden-'

. rf«w fadtus fum , &nondum feci proprer

quod fadtusfum.

loq^ca. 3<f.^^^ eft plena beatitudo , Sc totaglorifi-

cmo hominis yVidere faciem Deifuiy videre

eum,qui fecic Coelum& terram,videre eum»qui fecit eum,qui faluauitcum,& qui glori-

ficauit eum. Exquifmit te facies mea , faciem

tuam Domine, reqairam , faciem Domini vir-

tutum jin qua fola,confiftit totagloriafem-

piternabeatoLum.

Aug.foli- O quando ventam & appareho Domine antefa*loq.ca 35. ci^j^ f«47/7fputafne^videbo diem illam,dicm,

inquam iucunditatis& laeritiae, diem quamfe-

citDominusy vt exultemus &Utemur inea } Odies ptceclara& pulcra, nefciens vcfperum,

non habens occafum,in quaaudiam vocemlaudis, vocem exultationis& cofeflionis; ia

qua audiam , intra ingaudium Domini tui ! in-

train gaudium fempiternum, in domumDomini Dei tui,vbi funt magna& infcruta-

bilia & mirabilia , quorum non eft nume-rus.I nrra in gauditim (ine ttiftitia, quod c6-

tinet setcrnam Istitiamjvbi erit omne bonu,

& non erit aliquod malum ^vbi erit quic-

quidvoles,&nonerit, quicquidnoles; vbi

£ritvitavitalis,dulcis &c amabilis,femperq;

memorialis; vbi non erit hoftis impugnans,

nec vlla illecebra, fed fumma & certa fecu«

ritas,fecuratranquillitas, &tranquilla iu-

cunditas

LlBER TERTIV S '40}

Cunditas^iucundafeliciraSjfelixxternitas,

aetcrna beaticudo , beata vilio , quas efl gau-

diumDominiDeitui.

Hanc vcr6,dulcedinem, vtguftauit Pe-f"f[°|;;^

trus,omniuminferiorum oblitus, clamauic

quali ebrius , dicens ; Domtmbanum eft nos hic

ejfe^fadamm nohis hic tria tahernacula. hic mo-rcmur,te contemplemur,quia nullo alio in-

digemus. Sufficitnobis,Domine, vtderete^

lutHcit,inquit,tanta dulcedine fatiariivnaiti

cnim ftillam dulcedinisilleguftauit,&om*

nem aliam faftidiuit dulcedinem. Qixid pu-

tas dixiftet , fi magnam illam multitudinem

dulcedinis Diuinitatis tuae guftaflec ,quam

abfcondiftitimentibus tef

Vide quoqueardencem hominem f Da-cbyfoft.

uidemj vide mtiammatum , lciensenimie pfaim,-fi#

cum hinc receftetit,eum efte vifurum, ne ex-

pedat quidem dilationem 5 moraenim nonpatitur j & fi eftet quidem priuatusaliquis,

humilifquc &:abie6kus,&: viuensinpauper-

tate,magnumquiddameirer, velfic, vitam

praefentem contcmnere^fednone^retadeo

magnum vt nunc cft, vtpoce Rex eft, & tan-

tis huiturdelicijs, tantaeque eftgloricEparti-

ceps 5 & eft innumerabiles vietorias confe-

cucus, multaquebcllavicit, &eftomniexparte ckrus,mfignis dc illuftrisj ha;c qui

omniairrideatjdiuicias &gloriam& omnesdelicias > adfututaautemafprret6c inhiec,

C € 2. hoG

!if04 S V S P I R I A.^

hoceft magni cuiufdam & excelfi animi,

hoc eft animae , quac tenerur ftudio iapicn-

^ . tiae»&coElefti amorever^captaeft.

fillijg/'* Moyfes ricdefiderauit& concupiuit vi-

dere ipfam fpeciem Dei , dc loquenti fecum

Deo dixit:5i inuenigratiam ante u-^o^ende mtht

temetipfum^adimplebis me Utitia cum vultu tuo.

Aagu.foh- Et ego paruuius,mter paruulosfamiliac

tuae,Deus patcr, &: virtus mea^quando veniam

& appareboante faciem tuam , vr qui nuuc libi

confiteoradrempus, ex runcconfitear tibi

in aeternumPBearuseroli fuero admiflusad

videndam claritatem tuam. Quis mihi hoc

tribuar, vtad hoc vcnircpermitias me/Auguft, in 5ej qj^^^Q veniam ? en quod citius eft Deo,

* «*•+'•tardumeft defiderio. Qf^^»^^ veniam &appa'

rebo ante faciem Dei ? exillo defiderio eft &c

hoc,quod clamatur alibi: VnapettjaDomtno,

hanc requiramyVt inhahltem in domo Dominiy

peromnesdtes vttd w^^e.Quare hoc? vt contem-

pler delcdationem Domini.^tt<i«^(? veniam

& apparebo antefaciem Domini. Interim dumi

mediror, dura curro, dumin via fum,ante-

quam veniam.antequam appaream, fuerunt

mihi lacrym£ mea panes die ac no5te , cumdicitur

mihi perfingulos dtes\ vbi eft Deus tuus,

Ang^med, Eia,iam Domine / eia,appare mihi& con-cap, 40.

£-^|^^yg ^^q/ £xhibe praefentiam tuam,& c6-

fecutus ero defiderium meum , reuela glo-

riam tuam5&: eritperfedlum gaudiu meum,Sitiuit

LlBER TERTIVS. ^Q^Sitlultmteammamea , ijuam multiplictter tihi

caro mea\ Sttiutt antma meaad Deumfontem vi-

mm\quando veniam& apparebo antefacie Da-

ntini.Quido venies confolatormeus,qucm

expe(^o/ ofiquandovidcbo gaudiu mcQ,quoddefidero yo fi fatiabor, cum apparuc-

nt gloiiatua, quam cfurio /6 ii inebriaboi:

ab vbertate domus tua^ , ad quam fufpiro/ 6

fi porabis me torrentc voluptatis tuae,quam

fitiolfint mihi, Domincinterim/^frjrw^ w^oe

panesdie <«f«0(^^,donecdicatur mihi, Eccc

Dcustuus :donecaudiataniraa mca , Ecce

fponfustuus.

Oftende te mihi,confolator meus

,

videam ^^^^^^'^]

re,lumenoculorummeorum,venigaudium ^* *

fpiritusmeij videam te laetitia cordis mci.

Diligam te vita animac mex. Apparemihiy de-

ledatio mca,folatium meum dulce , Domi-ne Deus meus, vica mea, 6c gloria tota ani-

mac meaei

C c 5 XIIL

41(5 S V s p ii^ I A*

i^uis aahit tnihij^enna.s Jicut columhey et^

vpUlo et re^uiescam ] Ifd . 5^. _

LlBER TEKTIVS. 407

X I I L

Quis mihi dabit pennas ficut co-

iumbx, 8)C volabo&requiefcam?

V^ A^ne oftfex rerum,generismortalu origOy

"^ '^ Cor^ora nojira tuafuntfabricata manu,

Si tamenaduerfisliceat contendereverbis,

Qtios habeanttwm corpora no^ra^querar,

In trta ius bomini vafltfima regna dedtfti-y

In mariajn terras.dthmafcj^donm'.

Tantafed vt iufiis tria regnagubernet habenis.

Non quamtm hacpopt mac htnajobtir habtt,

Vace.parum timide temerarta verba loquentiy

Plus operi vttij.quam reputeturyineH.

Momusabeffe homtmjertur, doluiffefenejlram,

CMera tam nitid& membraprobaffe domus:

Sedfueritnefrrif.fueritneforaminis vfuSy

Lis erit arbitrtoMome.fecanda ttid.

Officit humana.me iudice^turpius ddi^

NuUa quodobfequitwifquamma vel alaferat,

No« quod opusfquammis vt terra regatur& alisi

Imperium terrafq-uamjna necalaiuuat.

Sedfimul athertas homo ciim moderetur habenas,

Etfimul £qtioredt cdrulafceptraplaga-,

Qua nififintpinndt.tumidas reget anteproceUasf

QuantfifintpennA^ nubila legepremetf

Vt volet^ama vokcrispetit ardua,penna\

Vifiis vt aquorarety fqtiAmmupimafaciU

Sd

40B S V S M BL 1 A«

iSd ne^plnna vices hotnm , ne^penna mim^rat^

Etftmulhicflu^us &fimul Ajiuregetf

l^ecpelagoptfcii, nequenuhibus imperat aleSy

Curopus hu^penna, remigiojjutt?

Scilicet^ ingenij minHs , orhis& artis baberet,

l^ijlreperetpennisfiridula mufca fuis.

l^ecftabth gemtnus penderet cardtne mundus,'^.

Bina nifiquerults afa moueret.apes.

Quid,quod& in tripltci,volucrum vtltpme,regnsi^

Vrincipii infiarjter Mergenatator.agas:

Tt modogramineapedes expatieris in hnbay

Moxauis^altapetas-^ moxfreta nautafices.

Quinpotiustripltdiceftt tibtregia mundt^

Pertria quipennis hofpitaregnavolasf

Aut tria ftftierint hominis loca crcdtta cur£,

Cur homtni.tripltci non licet ire via}

C&rulus dquorei Nereuspater ipfe profiwdi,

Non ntfifqtiammigerisy currerefirtur equis:

luppiter^aermm quiflecierefingitur orbm,

AEtheris. ipfevehensalite\ carpititer,

^ecleuitas hominem celeri fertplumeapenn^y

I^cc Itqtiidaspinna remigefindtt aquas.

HtfleBetgeminum iufiisfine vtribus^orhem-i

A EtherefaClus auis,faftus inamne ratis?

yttamen vndtfrag<^careat moderaminepinnA,

(Flurima cumpinnis corpora caffa natent)

Atfinepr&petihus nullipatet ardttapennify

QU£patetaligero Eegiafolagregi:

O liceat vacuas mthi tollere corpus in attras,

Alta^fidere<e vifire ngnaplagdl

Afbicti

LlBER TERTIVS 40^

Jlpice.quosmeriaceatmca patria mores,

Indtgtnispatrid nomen baberelocus.

Jjpice,vecqu0damefn volucres, mirabere^pennai,

Me grduior,quam qu& PerfeayCaujfa mouet,

Tegafeis vtinam rapiarfuper dtheraplantiSy

Aut.moueat voiucns Perfeosala pedesi

AutagiUs humeris aptcs mibi,Dxdale,cera<y

lcarijs quamuis fabula lahar aquisl

Aut lapfas agttem pennatope^oreplumoiy

Quasvulfit variopi£ia columhafinuf

jfira columbinis meditahor^rotinus alis,

Etferar antetuam.luppitcr aks auem.

Ofiidtd volucres,gensnatapalu^nhm vln9t

Sueta caiiernofos turha natarelacusl

Kon egofi vefiras mthi Dddaliis applicet al^iy

Littora velfcopulostma^faxa legam.

Ison egofiuminea volttem leuisaccolartpAy

Aut mea penuffas pennaflagelkt aquas:

N(J» mea torpentescircumvotet alapaludesy

Vtpropiorfegnesradit hirundo lacw,

Now mea^ceu moefiis Ceyx dumplangttur vndis^

Humida viciiiofe lauetalafreto.

Terfequar atberiumfublirnior dles Olympmny

Altat^ moxfolitis nifibusafirapetam.

O quondam feltx bominum^ modoturbavolucru,

Quos atnoryin celeres ira^ Virtit aues\

Cur mea noncapiunt agiles quoc^ brachiaplumof,

Induit aut motas hijptda penna manusf

j^ot luduntliquidis examinaplumeacantfis^

Aligero^fuant nubila celfapedei

C c 5Sl

4IO S V S P I R I ASi mihiyNife, tuopiumefcant hrachiafato,

Crurag^ Siylldis vefiiar hirta corrtii'^

Sileuis Admofierem certammepica,

Atit^CjthiirdLay tua vertereraksaue-y

O meafitarjgant aliquodfujpiria NumenyMutcr vtinpenn^u caHa columba,tuaf!

Scihcetaduecta^cen Chaonis ales,oliua

Reppstfjt notAtecia NoearatiSy

^rotmus aligeris rapenrfuper &thcra velis,

NoUmnec bas iterum vtfmtalaplagas.

Qm

LlB ER T ERTIVS* ^Ij

^uismihf dahit pennas ficutcolimha^

dr "voUho & reqniefcamfP ia 1. 5 4

.

INardescit & fufpirat omnis percgri- Auguftin»

nus in fxculo. Patria bona ,patrii cosle- ^erm. i+^.

ltis,patrLicontempIationis,Angelorumpa;

tria 1 vbi nullus moritur , quo nullus hoftis

admittitur. Parriavbi habesrempiternum

Deum amicujvbinullum timeas inimicum,

Quii dabit mihi pemitsficut columhA,& volabo ^^"^*"^^'^*

d^rf^«/f/f:<jwfNihilmihitamduice, quamcum Domino meo eiTe, pra^be, mihi, rogo,

p^««^^,quibus indutus,ad te volicem rurfum.

Qn^spsntJi^s, nifi duas a'as , duo prasceptap^^^f^ Jj"^

charitatis,inquibusduobuspriEceptis toca

lex pendet dc Pi-ophetae? has alas,/j^^ pennasy

ii recipiam , poITum fugcre a facie tua ad fa-

ciem tuam ; & a facic irati ad faciem plac^ti.

lam voiemus fpe & defiderio habentes alas

gemin.-E charitatis. Hoc meditemur, hxc fic

fpes noftra, hxc fit confolatio noftra. Reci-

piamus/?^«it^per charitatem , quas amidmuspercupiditatc j cupiditasenimT'i/c//m fadla

cfi:p^««4r«w«oy?r4r«w,eli{itnosdelibertate

aerisnoftrijiden:, auratumillarumliberaru

fpiritus Dci. Indeeliii perdidimus/jeww^; , &C

fuimus quodamodo captiuati tn aucupifpo^

iefiateAn ifta vita, intertanta fcandal3,inter

tammulta peccata, inter cantas turbas ten-

tationum quotidianarum , quotidianarum

fugge-

4^1 SvspiRiA.ruggeftionum malarum: quidfacio?

f^i^x^Omne lempusin foll^citudine , omnis vi-

cuUcap'*5» ^^ ^" molertijs:i« wediOyinqmtJaqueorum anubulas.&c a!ius;i« vu qua ambulat, extmsfibi/ed

abfcondiroi laqueos q ircbatur , ne depreh efus

cadererjvolebat fugctcficutpapf, led adhuclaqucus contritus non erat. Pcrijt, in4uir,/«^4 k

/ PJe. Grauatus hahehrit pennas periiiam tene-

hrGfatn aquam tn nuhtbm aeris , & fortafiTc cu.o-

laic non norerat.Demque///^ff^««^quaEiC-

bat accipere , vt euolaret & reqmefieret ficut

fcriptum efl: Qtus mihldabitpennasfmt colum-

hdL^&volabo &reqmefcam?

hi^^ap*^!* Erenim quali clauis quibufdam fuffigitur

Luc. anima,corpoiis volupratibus,6ccumiemel

adhaeferit cupiditatibus demerfa terrenis,

difficileinaltumpoteft.vndcdefcendii,(ine

Dei fauore r^/Zi^/^r^, Aduum enimfuorumlaqueisvinda & deliciarum faeculanum il-

lecebrisobnoxiaiam tenetur.

Ambr.fer, Volare non poteft nifi quodpurumleue"^^^

atque fubtileeft,cuiusneciinceritasintem-

perantiaretardatur, ncc alacritas,necvelo-

citas rnok grauatur. Grauari autem volatum

dico non tam mole membrorum quam de-

lidorum; vndeputo etiam inipfis auibus

ideo velocius columbam psene prae omnibusvolitare , quod alacritatem & innocentiam

comitetur. DeniqueS.Dauid cum puritatc

mentisvolarc concupifcerct > non alterius

animan-

L I B E R T E R T I Y S. 4I5

^inimMis niCi colufnbxoptatm alai\diccns,quit

dabtt mthtpemasjicut coltnnbjt ,& volabo & rt-

quiefcaml IntelJigcbar enim quod altioia fa-

ciliuspenetraturfimplicitate ment is, quamUuitatepennnriim,

Conceperatamorem verbi Dei,& cupre- orig«ho.4

bat ad ipium volatii celmperttemn dices : Quts ^^ ^'

mthi dabitpennai,fiait colutnbts, & volabo & re^

qmefcam?volabo fenlibus > ro/^ointellecftibus

rpiritL]aIibus,drr^(/«/^/?<j;w, cum apprchcde-

ro fapienti^& fcicnticCciusthefauios. Pato

enim,quia(lcucqui mortemCHRiSTireci-

piunt, &c mortificant membrafua fuper ter-

ra, confortes efKciuntur limilitudinis mor-

tis eius ; ita& hi qui virturem Spiritus SickX

recipiuiit ^&fanclificanrurex eo,&doniseius replentur ( quiaipfe inJpeciecolumbAa,p'

paruit)etiam ipii colnmb& li-int,vt de terrenis

&corporeis locis euolent ad coekftta , pennis

Sandi Spinttisekuati.

Bene fadum eft vtpennas accipereris ficut ^"J;^^

columb£,& volaretis ad reqmefcendmn. Nam in Btatt^u*

certa non erit requies , fed iabor &:doIor & ^*^*"^

afHidio fpirirus. Quidergotimedumeft fic

volantii^nill forte cadauetjvel limiie ahquid

videat in terra , cuius defiderio tradus , vi-

deatur a venatoribus illis peflimis,& pr^pa-

ratis laqueis c^pi^Lmv^&fintnouipmahGminit

'iUiuspetorapriortbtisf

Etenim camdiu tranfilire debemus,quic- Augaft. Ia

quid »

414 S V S P I R I A.

quid nos impedit^quicqnidirretirjquicquid

yifco quodam tUtgatj &c onere aggrauatro/4f«?«

noflrum donec perueniamus ad id quod fuf-

ficit, vlrraquod nihil efl:,infra quod func

omnia,ex quofuncomnia.

Ang.med» Da,qiia2(o, toto defiderio&omniftudio,c«P*37« tenderequo te arcendiiTecredimus , vtin

prarfentiquidem miferia folo tenearcorpo-

re, recum autcm iim cogitarione femper &C

auiditate; vtibilltcormeum,vbituesthe-

faurus meus deiiderabilis , & incoparabilis,

multumqne amabihs.AiTumat Domine. ai^

• fumat, rogo, ipiritus mcuspennas Scvolitet&nondeficiat, volet&perueniat vfqueadde-

corem domus mx,dclocum hahitationisglortA

tUd.

ibidem,! Tene cor raeum manu tua , quiaiine te

ad altiora non rapitur,illic feilino, vbi fum-mapaxregnat &: iugis tranquiliirasrutilati

Tene dc rege fpiritum mcum , & aifume iU

lum fecundum voluntarem tuam , vtte du-

•, ce ,' afccndatad illamregionem vberratis,

vbipaicis Ifraei inasteinum pabulo verita-

tis.

X 1 V,

i^6 S V S P I R I A.

Qtum liiecia. taiemiruU iua. ,J>ne virhitum!Con-

cuptscit et iefuit anmtA mcamatriaJ)0mm..Trai.is.

1-IftER TJERTIVS, ^iy

X I V.

Quamdilefta tabernacuIatuaDo-

minc virtutum / concupifcit 6c

deficir anima mea in atria Domi-»

/^ Qutfidereas ducis fortifime turmds»^"^ Cai cingant dectes mtUia mille latuii

Quam tua Regifico radiant Prxtoria luxul

Mensftupety&tant<£ languetamore domus,

Moenia Tanarto defendunt marmore muroSy

Liminafunt Parimporta^ celfalapis,

Vejitbulo rutilant adamantum lumine valu£y

Amplaj^ magnificus culminajplendor bahit,

Fulgurat excel/isfuluum laquearibm aurum^

Et camera aurata cedrinafulta trahe.

teiium angufiity ingensygemmif^ auro^fuperhSi

Quaieputes ipfum pojfe decere Deum.

Strattu humi calcatur onyx.vitreig^plateas

Stillarumfundant^marmorafulua^globi,

lamfua temperiesplacido mitifiima Cceloefi'y

Qualis vbl vernis aura tepet zephyris',

Necglucialis hiemstremulopedepulfat Oljmpum^

l^anec hibernagrandtne teitafonant-y

JHtcpaJlent vifo mortturafole prutnA\

^ecfimtmmmeofiumina vin^tagelUy

D d m

4i8 S V s p I R I A. ^

J^eccoquitdftim Cererem iuhafduakonUi

Solftitij medius necfurit igne dies.

Nec viridii folijsfanguisferuoTe recedit^

'Nec toftus nmiio folefatifcit ager,

Terpetuum ver aftra colunt, frjguf^ calorem^

luter^CoeltcoU temporavetis agunt,

O quifidereas habitas,Rex maxtme/edesy

Quam tuaprdi terris inuidtofa domus!

Ouin ahfunt geltdi hruma intra^ahilis imbres,

Qutq^ regat madtdos imhrifer hcedus agros-y

A Eohiitg^ filent anima tranquilla per alta,

Quaffaj^ nec venti murmurejpica tremit,

Stat plaadtispofitis Aqiiilonumftatihus ather,

Seruat& mrntis longafenna tenor.

Sed nequeflammates liquido lauat aquore currttSy

Necfuhit occiduas Solfugititm aquas,

Jslecpremit aftra dies,ne^ Solfugat athereftellas,

Necprefnitur laffus no^efugante dies,

NuUa polos tacitis noxohruit atra tenehris,

Nigra^fubdudofomniafole vocat.

Bxulat tztherets longe nox horridaterris^

Et nitetmrno luminecldra dies:

Clara diesyiucunda dies/etemplice Vhoehi,

Vulmineam noftri lampadajucepremem,

O quifidereas haMtas, Rex maxime/edesy

Quam tuaprAterris inuidtofa domusl

Soilicit£proctd hinc,profuere cuhilia cura,

Et metus& triffi luridus ore dolor^

'Etcaputatratolu^usvelatusamiiiUy

Lejfu,& impexis nania moefta comis.

m

LlBER TERTIVS. 415»

£f lahor & totogemitus profcriptus OljmpOy

Et lis & rahidimrgM raucafori,

BJX£J^inuidi£^,cruenta^^fanoutne beUay

Uonjiraj^.quAfecumplHnma, heUa trahmt.

Tauperiesfebrtf^famef^fitifg^ luef^,

Ou£^feqtn{olit£ Martta cafira neces.

Jiicclatifd Belloport£,&fine milttisarmit

OttacocltcoU moUtapacisagunt,

Nongale£,nonfcuta micant^non clafiica cltngunti

Mitefcuntpofttis attreafxcla tubis,

Tahifictg^ ahfunt^examina palltda^morhi^

Qwiq. cohors Lethoprxuiaficrntt tter. ,

Outn etiam Leiho interdicttim moemhiis vrhisy

'Sec quidquarn in Stipcriim corpora inris hahet*

L&titiA datacura domus^ qu&fedulafietum

Elyfij longefimbt4s arcet agri,

hifiruitauratis conuiuiaR^gta menfis,

Ohos recreantfe^isgaudiafancta tocit.

Non quia Coelicok dapihus ieiuniafoluant^

AupvUhs Supertimproluatore Itquor.

Ahf^ epulisyhk omnisamorcompreffusedendu

Omnis& ahfquemm munere pulfafitis.

Nomfiistemeram Supai commtamenfisy

Aut Regiofimtlssfuggertt illa dapes.

V.ljfiumftne carne epulas Bacchoj^ mintfirat

Ccelicolum^venit nuUtts in ora cihus.

Calefies onerant.incognitafercula latices,

Qu^lei nemo hominum^contigitorecthos,

Ambrofu, Superos htlaraty quts nefciOyfuccus,

Dsus^&xthsrio nedare potus ality

Dd z Stc^

410 S V S P I R I A»

Sicj^fuper ftratomrmm dtfcumhitur oHrOy

Gaudet&auratisgens epulatatorif.

Gaudety& Angeltcosplacidis bibtt auribus hymnos,

Etfalit,& ruttlamfubpedeplaudit humum^O quifidereas habitas Rex maximefedes^

Quot tua deitcijs affiuit illa domus!

lamflagrat& (tudio ntmis infldmmata vldendi^

Mens defideno deficit egrafuo,

^uam dtleBa tahernacuU tua Domine

'uirtutum I concupifcit c^ deficit ani^

ma mea in atria Domini. Pfal. 83.

eap%?**

\yr^^^^ Hierufalem , Ciuitas fandla

XVJLDei, chadllimarponra Christi , te

amatcornieum,pulcritudinemtuamamat

cor meum,pulcritudinem tuam nimiiim de-

fiderat mensmea. O quam decora^quam

gloriofa, quamgenerofatues. Totapulcra

es,& macula non eft in te.Felix anima mea,

femperque foelix in fecula,{i intucri merue-

ro gloriam tuam , beatitudinem tuam , pul-

critudincm tuam , portas &muros , &pla-teas tuas , & manfiones tuas multas 5 nobi-

iiflimos ciues tuos ,& fortiflimum Regemtuum in decore fuo. Muri namque tui ex b-pidibus pretiods ; porraB tuse ex margaritis

optimis;plateas tuasexautopuriflimo, in

quibus iucundum alleluya fine intermiflSo-

ne conciniturj manfiones tuac multa?, qua-

dcis

L I B E R T £ R T I V S. 4Hdris lapidibus fundatSjfaphyris conftnida?,

laterculis coopcrtx aureis , in quas nulluf

ingreditur,nilimun1us,nullus habitat in-

quinatus. Speciofa fada es& fuauis in dcli-

cijs tuis, mater Hierufalem \ nihil in te tale,

qualc hic parimur , qualia in hac mifera vi-

tacernimus. Non funt intc tencbra», aut

nox, aut quaclibet diuerfitas temporum /eJDeus de Deo , lux de luce , Sol luftitiarfem-

perilluminatte,Agnes candidus&imma-culatus,lucidum& pulcerrimum eft lumentuum j Sol tuus & claritas tua,&omne bo-

nura tuum , huius pulcerrimi Regis indefi-

ciens contemplatio : Ipfe Rex Reguminmedio tui,& pueri eius in circuitu eius.

IbiHymnicidi Angelorum chori» Ibifo-

cietas fupemorum Ciuiu. Ibi dulcis folen-

nitas omnium , ab hactrifti peregrinatione

ad tuagaudia redeutium. Ibi Prophetarum

prouidus chorus.Ibiduodenus Apoftolorii

numerus.Ibiinnumerabiliu Martyrum vi-

£koT exercitus.IbiSandorum Confefforum

facerconuentus. Ibiveri&perfe^bi Mona-chi.Ibifandtac mulieres, quxvoluptates fae-

culi,&fexus infirmitatem vicerunt.Ibi pue-

ri&puellaeannos fuosfandtis moribustra-

fcenderunt. Ibi oues& agni, qui iam huius

voluptatis laqueos euaferunt Exultant om-nesin proprijs manfionibuss difpar eft glo-

ria finguloru , fed communis cft Istitia om-Dd 5 nium

4ii S V s p I R I Ai

nium. Plena Sc perfe(5t3 ibi regnat charitas,

quiaDeiiseftibiomniain omnibus;quemline fine^vident >& (emper videndo in eius

amore atdent , amant & laudant , laudant

&amant. Omncopus eorum laus Dciline

fine,(ine dcfecb*one,& Cme labore.Fclix ego

Sc vere in perpctuum felix, fi pofl: refoludo^

nemhuiuscorpufcuii, audiremerueroilla

cantica cosledis mclodiae; quscantanturad

laudem Regis jEteini,abilhsfupern^patriaE:

ciuibus beatorumque fpirituum agminibus!

Fortunatus ego, nunuuTique beacus,fi &c

cgoipfemcruerocantare eaj&afliftereRe-

gi mco &c Duci meo/

Aug.mcd* O cu vica, quam praeparauit Dcus ijs, qui^apzj. dihgunt eumlvita vitalis,vitabcata,vitafe'

cura, viratranquilla, vitapulcra,vicamun^

da,vita cafta, vita fanda, vita ignara mortis,

ncfciatrirtitiffijvitafineiabe, finc dolore,(i*

ne anxietatciine corruptione,fineperturba-

tioncjfine variecate &c muratione,vita totius

elcgatiae& dignitatis plenirfima,vbinoneft

^duerfarius impugnas,vbi nulla peccati ille-

cebra, vbi eil amor perfe(5tus , &c timor nul^

lus, vbi dies aeternus & vnus omniu fpiritus,

vbi Deus facie ad facie cernitur, dc hoc vitas

cibo,mes fine defedu fatiatur.Libetme tua^

imendereclaritatijdeledant mebona tua

auido cordc. Qu.anto plus valeo mecu con-

fiderare,tanropIus amore tui lagueo,tui ve-f

hementi

LlBER TERTIVS. 42*

hcment idefidcrio ruiq; dulci mcmoria ad-

modum delcdor. Libcritaque, liberintc

oculos cordis artollere,itatu mentis erigere,

affedumanimi coferuarc. Liberfane detc

loquijde te audire,de te fcribcre, dc te con-

ferrejderua beatitudincc^ gloria quotidic

legere & iedia faepius corde reuoluerc,vt vel

fic poflim ab huius morralis peritursqi virae

ardoribus,periculis & fudoribus fub tax vi-

talisauras dulci refrigerio rranfire &tranAiens , (inu tuo feflum caput dormirurus vel

paululumreclinare. O tuvitafeliciflima! qRegnum verefeeatum carens n>orte,vacans

fine /cui nulla tepora fuccedunt per seuum,

vbi continuus fine node dies nefcit habere

tempus, vbivi6tormiles,illis hymnidicis

Angelorum foiiatus choris.cantat Deo fine

cefTatione canticum de canticisSion.

Qu3E cantica,qu2 organa,quaecantiIenae, Hugode

quaemelodisEibifine linedecantantur! fo- lib. deaai-nantenimfempermellifiua hymnorumor- macap,^.

gana , fuauiflima Angelorum melodia can-

tica canticorum mira, quas adlaudem dC

gloriam tuam a fupernis ciuibus inperpe-

tuumdecantantur.

O anima,fufpira ardenter, defldera vehc- fajf^'?""menter , vrpollis venireadillam fupernam

Cimi^iQm, deqi\d.Z2imglorwfddiciafunt , in

quay/cttf UtantiujH omnium bahitatlo eHl

Quanta erit illa felicitas, yd nullum evic

D d 4 malum.

'^i4 S V s p I R I A.

ai. de malum, niillum latebitbonum ! vacabiturCiumDci, Dei Jaudibus, qui entomnia in omnibusf

Admoneor etiam fando Canrico, vbi lego:

Bsatiqui habitantin domo tua Domim, infacuU

f&culorum laudahunt te. omnia membra Sc viC-

ceraincorruptibilis corporis, quaenunc vi-

demusper vfus necefliiatis variosdiflribu-

ta,quoniam tunc non crit ipfa necefliras^fed

plena,certa, fecura , rem-pirerna felicitas,

proficient in laudibus Dei.

Vcraibigloriaerit, vbilaudantisnec er-

rorequifquam nec adulatione laudabitur.

Verus honor,qui nulli nega^irur digno,,nul

li deferetur indigno. Vera pax ibi eft,vbi ni-

hiladuerfinecaleipfo, nec abalio quifqua

patietur. PriEmium virtutis erit ipfe,qui vir-

tutem dedit.eique (eipfum, quo maius nihil

poiTiceile , promilit. Quid enim eft aliud

quodpcrProphetamdixi-.Ei^^e^i/itfrttW Dem3&ipfierunt mihipUhs-^ nili ego ero vnde fatien-

tur,egoero quaecumq-,ab homkiibus hone-

fta defiderantur ,& vita & faius & vidtus &copia & gloria, & honor,& pax, & omnia

bona ? ficenim & illud re6le intelligitur,

quod ait Apoftolus,vf/?f Dem ommainomni'

hus ifffefinis erit dejUerioram nofiroram, qui fme

fine videbitur,fme faftidio amabitur,iine fa-

tigatione laudabitur. vbi vacabimus & vi-

debimus , videbimus Sc amabimus, amabi-

tnus & laudabimus.Ecce (juoderit in fine.

LlBER Tl RTI V S. ^l^

fine finc. Nam quis alius noftereft finis, nifi

peruenire ad Regnum cuius nullus eft finis.**

OAnima, quidclicerevaleo,ciimfurii- J^«n3a.ro.

rum gauaiumalpicio?IampGenepraeaami-

ratione deficio , quiagaudium eririncus Sc ,

exrra,fubtus&fupra, circum &: circa. Gau-

debis igitur in omnibus,gaudebis de oinni-

bus.

O Anima.quaiis tibi erit dks iila.cum ad ^j^nau. Ca.

hincfelicem choream fuerisaiTumpta , & *^*

'

cum omne tormentum tibif^ii pie vixeris, fi

patienter fultinuerisjconuertetur in aster-

numiubilum/Tuncdeomnibushislauda- v

bis Dominum Deum ruum , iabijs exulta-

tionisjdicens: Uiferlcordm Domtni in mrnumcantabo.

O domus Dei seterna , poft Christi Ambr.in

di lc(5bionem,tu ello lascitiamea Sc confola- oracionib»

tio^ dulcis memoria tui beatinominis , fic

releuatio mosroris, taediorumque meorum;Taedet enim me valde vitae huius & iilius

crumnofe peregrinacionis.

OdomusDci luminofa&fpeciofa, dile-Ambr.Iit

xi decorem tuum & g'oriam habitationis oiatioaib#

glorias Domini mei fabricatoris & pofreiro-

ris tui.Tibifufpiretperegrinatio meadieacnode : tibiinhietcormcum, ribiintendac

mensmea,adrocietatem cuas beaticudinis

peruenire dciideret anima mea.

Quando tranfibo in illam admirabilem Aagu^^

^pul-

4^^ S V S P I R I A.

iatdxtij* & pulcerrimam domum tuam,vbi perfonat

voxlaetitiae&exultationis in tabernaculis

luftorum ? Beattqm hahitam in domo tua Do-

tnine, infacula ftculormn laudabunt te ! Beati &^

verebcati ,quoselcgifti & afTumpfiftiin il-

lam Coeleftem ha^reditatem, Eccefan^i tui,

Domtne.prentanteteficutlilium-y replcnrure-

nim ab vbertate domus tUA & torrente voluptatis

»/?or^^o^5quoniatuesfonsvicae. O qwamniira,quampulcra,qu3macceptabilia func

domus tua; habitacula , Domme virtutum,

concupifcitintrare in ea hoec peccarrix ani-

ma mea! Dommtdiiexidecorem domus tudijo"

€um habitatwnisgloria tua. Vnam petij a Domi-

no,hancrequiram, vtinhabitemindomo Domini

omnibus diebus vitd mea,

Aug«foli- Overebearilo teiqiiequaterque beati,

le«l'Ca»35» qui iam omnium malorum exud , fecuri dc

fua immarceflibili gloria ad te,Regnum de-

coris, peruenire meruerunt .' 6 aEternum Rc-

gnu'm,Regnum omnium faeculorum! vbi

lumen indeficiens& paxDeiqu^exuperat

omnem{enfum , inquo fandtorumanimaer

requiefcut, &c Utitia fempiternafuper capita eo-

rum\gaudium& exultationem obtinebunt, & fu-

giet dolor & gemitus. O quam gloriofum eH

^egnum^inquotecum, Domine, regnantomnes

Sanlii,

Gitg, in Ibiefllux finedefedu, gaudium fme ge-

pfaU;. mitQ . defiderium fine poena , a/nor fine tri-

L I B E R T E R T I V S.' 4I7

/litia; fatictas (inefaftidio ; folpitas fine vi-

tiojvita fine morte/aniras fine languoreJbi

fanfti & humiles corde , ibi /piritus &c ani-

msii^ftorum, ibicund:i coeleftis PatricXci-

ues,(Sc Beatorum fpirituum ordines,Rcgcm

indecorefuo videntes, &inglotia virtutis

eius exultantcs. Perfedtavigctinomnibus

ch.iritas,vnaomniulaetiria^vnaiucunditas,

Bone Ies V 5 verbum Patris , fplendor pa-

tcrnap gloria^ , in quem defiderant Angeli

profpicere , doce rne facere voluntatem

tuam 5 vt a (piritu tuo bono dedudus, ad

beatam jllam perueniam Ciuitatem, vBieft

dies ast^rnus, & vnus omnium fpiritus j vbi

oft certa fecuritas & fecura aeccrniras; &te-

terna tranquillitas , & tranquilla foehcitas,

6<:foelix fuauitas, & fuauisiucunditas j vbi

luDeus cum Patre &:Spiritu Sanflo viuis

dc regnas per inlinita fEculorum fascula,

Amen,

XV,

4^8 S V s p I R I A,

¥^£1 dilecie mi, et asfimlare cap-ea^hmmhqj

cmtortm ju^er vuntes aromatwn.^5.

LlBER TERTIVS.

X V.^'^

Fuge dileftc mi , 6c afsimilare ca-

preae hinnuloq; ceruorum fuper

monces aromatum. Cant.S.

f\ Cjtis ajpe^u.mea Lux,tepror'tpe noftro-y

^^ Ardeo^nec tantas mens capit ifla faces*

O mala^qu&dudum tmuitihlduereverhal

Quam^mea Lux^ mallem dicerepop^ manc

J^on etenim tua me prAJentta tempore lajfat.

Ahfine te.grauis e(i quAltbet hora mthil

Sedprohihent nimijs incendia dulciaflamjnis,

Velfuge^vel nocuam^Lux mea, condefacem*

Bac mihi Tu,fateor,fiiuffa aliquando dedijfes,

Exanimis mifero lapfa doloreforem.

ParceyiubetfiuisAmor ignibu$,haudego mandQ,

Stare vehm totos in mea vota diesi

Sipoffem^cuperem nonperfuadere qued hortoty

Stpotesjinuitoiaure rcpellepreces.

Ergo mane.mea hix, monttis ne^ fledere mHris^

Nec,precor,audiiris qud modo luffa dedi.

Transmarepr&cipites rapiantverba irrttaCaurt,

N«« meayfedfloltdt verba fuere metus.

Atprohibetrapidusfihras qutpafcitur ardor,

AEftuo nec tantas mens capit tftafaces.

'Brgofuge& celeres pedibusprAuenecapeUas^

Anteuola ceruos.anteuola hinnuleos.

Sedfuge nfpictens^tamquatn dtfcedere noUeSj

Vt qui^eSiaritdumfugit^anticupit.

JDmi

450 S V S P I R I A.

Deustn Ephremicumpccloreferueret ignist,

Non egoparjiammd quinfugts^inqutt, Amof}

llle triumphato clarus Xauerius Indo,

Sauciui dtherta peilora ftpeface-y

Coelejiis quoties ardebat arundinis iciu,

Ab fatii-efl,fatis eslldicerefuetus erat/

Cumfiagrat tuuenis fceptri laus magna Poloni,

Corda rigatgeiidis StanefilaUsaquis,

Quis meapecioribus componope^ora tantUf

Ison egofum toti, lux mea^parpharetr£.

Carpefugain.pedtbufj^leuesprmerte capellaSy

Antevola ceruos.anteuola binnuleos»

En iiiga vicino coelos tangentia cltuo,

Thkris vbi madidocortice gtitta tumet\

'

Cedrus vbiyLaurusj^& copia plurima Mjrrha,

Mixtaj^puniceis Cjnnama Uta crocis.

Hucfuge penntgeris fuper alta cacuminaplantiSy

Seu tt4a,Mons Amana,Ltbanefiue tua}

Altafuper iuuemimfafttgia Seraphicorum^

Cherubtcof^apiccs,Aftra^fummafuper*

Sctlicetinfdittt nonfunthts mcntibusigneSf

Pecioraquosimis valltbusiftatiment.

Vna poteftflammare measfcintilla meduUaSy

Non egopar totasjux mea,ferrefaces,

Carpefugam,pedtbuf<^ leuesprAtierte capellofy

Antetiola ceruos.anteuola htnnuleos.

Sic tamen^vtfugiensoculis bucfaperecurraSy

Longius ajpe^H neve vagere meo.

Qualis at oppofitumJpe^atforor aurea Vhcehutn,

Cum plui de radijs,quoma^e di^at,habet,

Tar(C

LlBER TERTIVS. 43I

Farce/uas vires.mea lux^vitiumq^fatmti^

Nfc tecum pojfum viuere,necfme re,

Ardeo,fipropirai'y rigeo/tfugerii'^ beimt,

Et procul,& prAfens, tgne geluq^ nocesl

Quidfacies, mea luxfine te noneffe voknti^

Fac caleam^toto non tamen igne cremer»

Ergo fuge,alipede&L celerprauerte capeUas^

Antevola cermmntevola binnuleos,

Intereavirtdemfabricaborarundinecannam,

Ltreferet lauMsfifiulafacia tuas,

ToJiiVbt vox longo modulaininefeffafilehity

Orefilente nouum dextra capeffet opus,

Arboribuf^ meosfoJijf^^ infculpet amoresy

Amborumq^vno corttcenomen erit.

Scripta^ pr<£teriens ne nofcatfigna viator^

Littera confufum nomen vtrumg^teget.

Foftopus bocMiqu&fiquafuper horadiei,

lUa mibt infomnos bora quietiserit,

Sic tamen vt veUrifit mixtus imaginefomnus^

Et mibifies claufosperuigd ante oculos.

Dum loquor^en tacitis glifcunt incendiafiammis,

Ocjusingratam lux meacarpefugam,

Carpefugam^ veluticuperestamenante videri-y

Vt^ brmrtdeas^mn Tibidtco Vale,

tuff

45^ S V s p I R i A.'

tugedileffemiy^ dr ajjtmilare capre^^

hinmdog^ ceruorum , fuper montesaromatum.Qznt,)^,

GuilAb- QPoNsvspierumquepraepropcre 5c prae-

DcidJ^n•-^^^"'atiu-efngatur, &an^ternpusdicitur

c.8.cant. ei,f«^e.quippetempusm#fendirponfo 6c

tempusfugiendi. Tempus dicendieijM^^we

mhifcum Domtne'^ & tempusftiicendi ei; Tug&

dile^emL Tempus dimittendieum, &tera- *

pus dicendi ei: Non dimittam te ntfi benedixem

mihi 5 nifiauxerisincremcntafiugumiufti}- '

tia: raea?,vt fuo tempore dimittam te.

Cam!"^*^ [Sedjquis eum quem diligit,a fua fugare

pra2fen[iavelit?quodcrgoait,F«gg<//Mew//,

nonoptandoloquiturj fedeiuspotiusva-

luntate feruendo.

Author Sicutenim in quibufdam carnalibusofK*

radyfi,to- 9 ^^i^adeo vincitur carnalis concupifcentia,

Aug^ca. 5. quod omncm viium rationisamittit,& fit

homo quaij totus carnalis;ita merito in hac

fuperna contemplatione , ita confummunf*

tur6c abforbentur carnales motus ab ani-

ma, vtin nullo caro fpiritui contradicat.

^^««c 5, Numquid hiiius confolationis & laetitias

tcftes funt & nunci), fufpiria& lacrymae? Si

ita eft ,nouaeft antiphrafis ifta &fignifica-

tioinufitatajfedquid huius fecreti collo-

quia proferimus in publicumf

Vmim

LlBER TERTIVS 4^$

bimlttente, iam enim afcendit Auma : data idcmc,;;

crgobenedidione , moicihcatoneruo te-

moris& mutato nomine cie lacob m Ifrael,

paulifpcrrecedic Sponfus, diu defideratus,

cito elapfus.

Sednetimeas,6Sponra,nedefperes,ne ^ *"*^*^*

exiftimes te contemni , f\ pauliiper tibi fub-

trahitfponfasfaciemfuam.Omniaiftacoo-

perancur in bonum , & de acceffu& recefla

lucrum acquirisjtibi venit,tibi<3c reccditjve-

nit ad confolationem , receditad cautelam,

4ie magnitudo confolationis extollat te*

Hancgratiacumvult &quado vult Spon-fus attribuit , non iure haereditado poflide-

tur. Vulgareprouerbiumeft, quodnimiafamiliaritas paritcontemptum. Recediter»

go,ne forte nimis aftiduus, contemnatur, 8c

abfens magisdefideretur, defideratusaui-

dius quaeratur , diu qu^litus tandem gratius

inueniatur.Necrgoexiimm deputemus pro

patria , anha pro pretij fumma , venit fpon-

fus& recedit viciflim , nunc confolationem

afferens , nunc vniuerfum ftatum noftrum

ininfirmitatecommutas,paulifpernosper-

mittitguftare,quam luauis eftjdJc aniequamplene lentiamus ,fc fubcrahit , & ita quadaiis expaniis fupra nos volitans prouocat

nosadvolandum.Merito proindequaerentiillumanimarcf» B"n,ret.

pondctui. Altifimumpofuifiirefugium m««.**^"^"*

E e Neque

Bedainc.t.Cant*

454 S V s p I R. I a;

BMtt^uh Nequeenim (icDcufinensanima,autcumMih Petro,ei in terreno monte. Facere taberna-

culum,aut cum Maria deinceps,eum tan-

gcre vultinterrajfed planecIamat:F«^e<///tf-

7ie mi.afimilare caprea,hinnuloci^ ceruorum,

Ambr.in Hortatur, cnim , v t fugiat, (ponfus , quia

^°"p"]°^"iamfequi poteft etiam ipfa terrena fugien-

tem. Dicit ^mem,vtfimiluJitdamuUy quaec-

uadit de retibus. Vultenim & ipfa fugerc

& euolare {iipra mundum.Afmilare caprea, hinnulo^ ceruorum fuptr

montesaromatum \ mulrumoptando ac fup-

plicando profequiturjfciens hancfibi maxi-

mam in prarfenti vitaefTefoelicitate; vt quia

continuavifioncnon valet , faltcm crcbri

cius vifitatione cofoletur.qua: nimirumfcE-

licitasiilisColu^n conceditur, qui conteptu

terrcftriu 6c gaudioru appetitu coeleftium,

appellari fpiruualium mercntur montcs a-

romatum. aflimilatur enira capre^hwnulo^

ceruorum apparentibus/J</>er montesaromatum^

cumrurfus , vtopportunu ipfeiudicaueiit,

collataibi lucefui pras{idi;,(iueob(identia

tentationu pcriculatoilit, (eu con(iieta qu«fubtraxiffe videbatur,virtutum donaiefti-

tuit : conftat enim de noftia paruitate , quia

nequaquam vno atq;indi(fimiii modo fcm'»

per orationum dulcedini infifterc, lacrymas

(vel pro reatus noftri cofcientia, ve! pro dc«

fidetio paaias coeieftis^funderc vaiemus|

itavc

LlBER TEHTiVS; '4if

ita vt nonnumquam mulrum conaci j his

vtibonisnequeamus.Acrurfusaliquandoj

ctiam minus ipfi liudentes , horum copi^

potiamur. Quod, vndeagitur,nifinunc fu-

git diie<Slus 5 nunemcntemnoftram reuiiic.

Quisveromihi huius murabilitatisrefe- B«n«ftr.

retSacramenta?quismihiexplicetire,& re- 75«iA Ciu

dire F^rk^numquidleuitatevtitur iponfus?

fenfuanimae, nonmotuverbijiftafierifen-

tiamus. Cum {cntit gratiam , agnofcit prae-

fentiam 5 ciim non,abfentiam qucritur , Sc

rurfum praefentiam quaerit : fedforte ideo (e

fubtraxit fponfus, quoauidius reuocaretur,

tcnereturfortius ? Nam &ah'quando fimu-

labatfe longius ire^nonquia hocvolebatj

fed magis voiebat audirc; Mane mhtfcum qM^mam aduejpirafctt, Nunc veroconftacinani-

ma fieri huiufmodi viciflitudineseuntis&

redeuntis verbi^ ficut ait ; Vado&vemoadvos.

Item, modicum &non videhitisme, Omodi-cum &modicum/ 6 modicum longum! Pi«

Domine , modicum dieis, quod non vide-

mus te? faluum fit vcibum Domini mei>

longum eft, & multum vaide nimis.

Sedfugedile^emi , quia non poftumad. Anrel.ln

huc fociari tibi in thaiamo ficut wis,c^s.Cant»

O vocem dignam auditu dilec^i/ vocem Rupcr.ii»

decorde fideh & mcntehumih/hocenim^-*'^"**cft,quod anima quasuis fidelis& fapiens di-

cerc confueuit : Domine non fum digna vc

£e 4 intres

43^ SvsfiRiA^intres fub tedum meum ; non fum dignaa

vtin me oftendas frequens aliquod praefen-

tiae vel viilcationis tuae miraculum. £«ge,in-

qu2im^dUellemi, & faltus huiufmodi limiles

faltibus capriiSLixt hmnuli ceruorum effice, nonfuperme ^fed fuper monres aromatum , fu-

per praecelfa merita fandorum ,atqueper-

fcdorum.Aliquando intromittis me in afFedum

«Tnfeir. mulium inufitatum introrfus , ac nefciocap.40. quamdulcedincmjquaefiperficiaturin me,

ncfcio quid erit, quod vita iila non erit j fed

recido in haEC,aerumnofis ponderibus,& re-

forbeorfqlitis ; &tencor, &multiim flco,

fed multum teneor»

Aug. foUlo Domine confolator mcus; in hac vitar^r

cap. 22. mit confolari antma mea , vt digna habeatur

confolationibus a:ternis.

s Eu in'B^ecede a me , Domme , parumper 5 quoniam

vita fua» vafis huius infitmitas fcrrc non potefti

Augu.io.

S Y t-

SYLLABVSLIBRI PRIMI

GEMITVSAN1M.£ POENITENTIS.

1.

/V Niw4 mea d^fidermit te in noEte. Ifaiac 1 6,

I I.

Dem tufcisvfipientiam nteam ,& dtMa mc4ate nonfunt abfondita, Pfalm. d8.

I I I.

Miferere mei Domine, quoniam infirmmfum,

fana me Domine , quoniam conturbata funt ojft

w;w.Pfalm.^.

I V.

Videhumilitatem meam , & laborem meum,

ir dtmttu vniuerfa deli^a mea.^Calm.i^,

V.

Memento qudtfo quodficutlutumfuerisme^ &inpulueremreduces7ne. lohAo*

V I.

Feccaui : quid faciam tibi , 6 cuftos hominum!

quarepofuifti me contrarium tibi?loh»7.

V I I.

Cur faciem tuam abfcondis ,& arhitraris mc

kimicumtuumiloh.i^'

Ee 5 VIII.

5^5«

VIII.Quis dahit caplti meo aquam^& oculk meisfon^

tm lacrymarum, &plorabo ditacmStef Hier.5>.

I X.

Bolores infermclrcumdederunt mtyprmcupA-^

Utrunt m^laqueimortis. Pfalm.17.

X.

N<?» intres in iudlcium cumferuo tuo^ quia non

iuftificabitur in conjpe^u tuo omni^ viu^ns.

pralm.142.

X LNtf« me demcrgat tempeftas aqu£, neque ahfttf"

heat meprofundum. P falm. 6 8

.

X I I.

Quis mihi hoc tribuat, vt ininferno protegas

me^&abfcondasm, dgnecpertranfeatfuror tuusf

lQb.14.

XIII.Numquid nonpaucitas dierum rneorum finie*

turbreuiNimitt€ ergo mevt plangam fmluium

^olormmeum.loh.ii,

X I V.

Vtinamfaperm , & intelligerent,Ac noutftm4

frouiderem.Dcnt.^u

X V.

Defecit in dolore vitamea,& 4nn\ mei ingemi^

W^itf.Pfalm.^o^

$Yl^

4J>

SYLLA BVSLIBRI SECVNDI

V O T AANlMiE SANCT^.

I.

/^ Oncuptutt anima meadejidetare iunificath^^ ««m^.Pfalm.iiS.

1 I.

Vtinam dtrigantur vumu ad cuHoiicndas

iuHificationes tuas.P fal . 1 1 8

.

I I I.

Terficegrejfusmeos infemitistuis^vtnonnuh'

ueanturvejligta mea.PCsiLi6,

I V.

Confige timormocarmsmcasy a iudic^scmm

tuistimuu

V.

Auerte ocuksmcQsne vidcantvanttatem^

Pral.118.

VI.liat cor meum immaculatuminiufiificmoM"

hus tuis,vt non confundar,V(z\,ii%,

V I I.

Vcni dile^c miyegrediamurm agrum^commo'

rcmurinvUlu.Cs^t,';,

VIIL

44©V I I I.

Trahe mepojl te , curremm in odorm vnguen-

torimi meorum.Cam,!,

I X.

^is mihi dei^ tefratrem meumfugemem vhera

tnatrU mea.vt inuentam tefi>rii,& deofiukr te^&

Ummenetno dejpiciat. C^nt.^.

X.

In le^ulo meo,per no^es, qiufiuiy quem ditigtt

animamea-^qudifiuiillum.&noninuem. Cant.5,

X I.

Surgam& circuibo ciuitatem\ pervicos &p!a''

teas.qudram qumdiltgttanimamea\ quafiui il"

lum^&noninueni Cant.3.

X I r.

N«w quem dilmt anima mea^idi^U^i paullu-

Uim cum pertraffiffem eos.inueni quem dtligtt ant'

wa mea-ytenui eum^nec dimittam. Cant.j^.

XIII.Mihiautem adhmreDeo honum

(fi-yponerein

Domino Deojpem meam.Pfalm.ji,

X I VSuh vmhra iWm.quem defiderauerant.fedu

Cant.2.

X V.

Quomodo cantahimm cantictm Domini , in

terraaliena^VCsilm.nC,

s y 1-

441

S Y L L A B V S

LIBRI TERTII

S V S P I RI AANIM^ AMANTIS.

I.

ADiuro vos.filu lerufakmjiinueneritu DilC'

Cium meum^vt nuhcietU ei,quia amore lan^

gueo, Canr.5.

I I.

Vulcite me fiorihuSyftifateme malis.quiaamo'

relangueo. Cant.i.

I I I.

• Dile&usmeus mihi &egoilliyquipafciturin^

ter lilta , denecajpiret dies& inclinentur vmbrd.

Cant.i.

I V.

Bgo dile^o meo,& ad me conuerfio eius. Cant.7.

V.

Anima mea liquefa^a eft^ vt dilectus locutus

efl. Cant.5.

V LQuidenim mihi eftin cceloy&ate quid volui

fuper terram}?[al.yi.

VII.Heu mihi quia incolatus rmus pYolongntm efty

Ec 5 haVi*

44*

habitaui eum bSttdntihus Cedaty multkm incoU

fuitsnm^ mea l Pfalm.iip.

VIII.Inftlixego homo l quis[me liberahit ie corpere

tnortifhuitts}Koir\.j.

I X.

CoarClor e duobm , defidemm habens dijfolui

drejfecum Christo Philip.i.

X.

Educ de cujlodia animam meam , ad confitm-

dum nomini tuo ! Pral.i^i.

X I.

Quemadmodum dcfiderat ceruus ai fontes 4-

quarumy ita defiderat anima mea ad te,Deu$,

Pfal.^u

XII.Quandoveniam ^ apparebo antefaciem Vei}

Pral.41,

X I I LQujs dabitmihipennasficut columba ,& vola»

ho, (^ requiefiam^VCsA.j^,

XIV.Quam dile^a tabernacula tua , Dominevirtu*

tum ; concupifcit & deficitantmamea ^ in atrt4

DominHPQLlS^,

XV.]?uge diU^emh&afimilare caprea , hinnulo^

Ufuorumyfupermontes aromatum. Canc.8«

F I N I S.

FLORENTIVSDE MONTMORENCY,PraspofitusProuindalis Societa*

tis lESVpcr Flandro-Belgicam.

CVm Pia defiderU a P. HermamaHugone Societatis Ie s v Sacerdote

confcrifta , quatuor defignati eiufdem

Societatis Patres legerint proharint^

potejlateahadmod, Reuerend.Patreno^

Jlro Mutio Vitellefco ad hoc mihifaBa^

njt tyfis excudanturyfermitto, In quo^

rumfdem has litteras manu meafuh"

fcriptaSy officijmeifigillo muniui. Bru^

xe/Uyzi.Cy^prilis Anno 1624.

Florcntius deMontmorcncyt

Approbatio Ccnforis.

TJ JEc Pia Defideria, Gemitus & Sufpiria

^ " animae Chultianac , Elegijs , Emble-

xpatis,5cSS.PacrumfcfiptisilluftrataaR.P.

Hermanno Hugone Societatis I e s VPresbytero,pereruclitarmt & rolida,at-

que perlucidam femitam continent •, qua

«tcrna Veritas,& vera charitas, & chara

jeternitas obtineatur , ab his qui in tenebris

&invnibramortis fedent ad dirigendos

pedesfuos in viam pacis. Datum Bruxellac

XI. Idus.Nouqmbris,M.DC. XXIII.

Henricus SmeyersS. Thedogklicentiatus

SchQlaJlkusBruxellmfis Ubrorum Cm-

for.

SVMMA PRIVILEGII.

PH I L 1 P P V s I V.DeigratiaRex

CafielU , Legionis , ArrngontA^

vtriufque Sicilid j ^c. Archidux Au^

Jlrid.Dux Burgundi£,Lotharingia,Bra-

hantid &c Comes Flandrix , ArtheftA

&c, Diplomate fuo fanxit nequis citrA

'voluntatew tihiiKici AertssensTipographi Antuerp. lihrum cut titulm

eji PiA Oesiderja a R. P. Her-mannoHugone,Soc. Iesv, Presby-

teroedita proximo fexennio impri"

mat alibive imprejjlm tn hafce ditiones

invehat venalemve haheat. ^uifecus

faxit > conffcatione librorum , & alix

grauipo^namultabitur , vtiUtiuspatet

inlitterUdatU BruxelU yTebr. 162^.

Signat

LCools.

ANTVERPIiE,

Apud Henricvm Aertssens,

M. DC. XXXI.

i^

//

'/

\