36
NOVEMBER 2013 1 www.mizoramsynod.org

Kristian-Naupang-November-2013.pdf - Mizoram Synod

Embed Size (px)

Citation preview

NOVEMBER 2013 1

www.mizoramsynod.org

NOVEMBER 2013 2

www.mizoramsynod.org

A chhunga thu awmte Phek1. Editorial ................... 12. Nun hi ................... 23. Mobile Phone leh Mizo tleirawl te ................... 44. Bible-a Pathian Super hero ................... 85. Mi hlawhtling nih nan zirtur thlan thiam ........ 116. Tleirawl te tana zuk leh hmuam \hat lohna ........ 147. Isua nen zawk ................... 178. Sharon Kohhran NPSS chanchin ................... 209. Naupang mai ka ni ................... 21

10. Thawhrim chu hlawhtlinna ................... 2211. |awng\ai thiltihtheihna ................... 2312. Hrehawm tawrh peih chu hlawhtlinna................... 2413. Hriatzauna huang ................... 2514. Crossword ................... 2715. Cheichhuah ................... 2816. Bible milem ................... 29-32

Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover)

Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo

Kum 19-na November 2013 Bu 230-naEditorUpa C. LalbiaktluangaManaging EditorsRev. K. LalpiangtharaZohminglianaJoint EditorsUpa Bonny LalrindikaUpa LiansailovaLalremmawiaCirculation ManagerLalfakzuala

K R I S T I A NN A U P A N G

A man pe duh leh a bu la duhchuan Circulation Managerhriattir tur a ni.Kum khat lak man Rs. 50.

Synod OfficeMission Veng, Aizawl -796001Phone - 0389-2324590e-mail:[email protected]

NOVEMBER 2013 3

www.mizoramsynod.org

KRISTIAN TLEIRAWL NUN LEH DRIVINGMizo te hi kan changkang ve sawt hle mai. Thingtlang lamah

pawh hnathawhna atan motor te kan hmang ve fur tawh a, Twowheeler te pawh kan va hmang \angkai ta em! Aizawl khawpuiahchuan Scooty hi incheina (Fashion) emaw kan ti tlat tawh mai. Scootylei i ngen ngai em? I nu leh i pa rilru i tihah thin lo maw?

Kan duh em vang leh miten an neihvang ringawta neih tum ve ngawt chu adik lo vang. Kan neihin a tlin em? tih te,kan hnathawhin a mamawh em? tih te, kankumin a tlin ve tawh em? tih te lehsawrkar ngaiha kum tling, DrivingLicence nei thei tawh ka ni em? tih te hingaihtuah chian a va \ha em.

Bike han chei dang lama, ri danglamthei proton han vuah a, chak taka han tlanrik vut vut maite hi ropui viaua ngaih hunte hi a awm ve a, miten min thlir zui a, min ngaisang dawn emawkan ti a, mahse tuman min lo ngaihsan phah lem lo. Keimahni inhmuhdan mai mai a lo ni reng si a. Mi tam tak han tlan pelh fua fua mai tehi chakawm hle mahse, mi ngei hlawhna awlsam tak a nih avangin tive lo ta mai zawk ila.

Kan hman hmawh hle a nih lem loh chuan mi tlan pelh vut vutte hi a mawi ber lo va, hmanhmawh luat avang hian kan tlai phahthei zawk a ni. Traffic jam kara inzeh dan tawk pawh hriat a \ha hle.Kristian tleirawl nun zir mek kan ni tih hriat reng tur.

Driving hi chu cool taka kan tih ngei ngei turte zinga mi ani.

NOVEMBER 2013 4

www.mizoramsynod.org

NUN HI- Rev. V.L. Kroschhuanmawia

“Kei zawng nun an neih nan, tam taka an neih nan, lo kal kani,” (Jn.10:10b)

Kum tam tak liam taah khan Pu Nehru-a chuan mi ropuiPu Einstein-a hnenah , “Nun awmzia hi eng nge ni?” tiin a zawta. Pu Einstein-a chuan buk nghauh pahin, “Nun awmzia hi kala hmu chhhuak lo a ni,” tiin a chhang a ni. He zawhna pawimawhtak hi kan inzawh fo tur leh mahni ngeiina kan chhan turpawimawh tak a ni.

‘Nun hi hrilhfiah a har a ni’an ti thin. Bible chuan khualzinang te (Gen. 47:9), mumang,mit khap kar, hlimthla lehthawnthu ang lek te(Sam.73:19,20, Thu.6:1, Joba 14:1Sam.90:9), chhum rei lote lolanga ral leh mai ang te(Jak.4:14), tuisik leia bawhnuruh leh theih tawh loh ang te (IISam. 14:14), pangpar vuai leh\hin ang te (Joba 14:1,2)-in atehkhin a. Hengte hian hekhawvela kan nun hi awm rengtur a nih lohzia a tar lang chianghle a ni.

Kan ruahman leh tum angvekin a thleng dawn lo. Kannunah hian thawhrimna lehhahchawlhna te, lungngaihnaleh lungawina te, buaina te,hrehawmna leh hlimna te a lothleng fo \hin a. Kan beisei lehruahman loh ang taka a lo thlen

loh hian beidawn rum rum aawl \hin. En mai ai hian nun hia harsa \hin a ni.

Harsatna a lo thlen velehhian chona a nasa tih hriat tur ani. Marie Ray, Psychiatristchuan, ‘Mi ropui tam takteropui chhan chu an theih loh tithei tura an thawhrim vang lehan chunga mawhphurhna tamtak awm \hin vang a ni. Mi a lohlawhtlin hian a rualban lohvang a lo ni \hin,” tiin a sawi ani. Davidan Pathian rinchhana,Goliatha, pa lian pui a hneh angkhan, Lalpa rinchhan chunginrilru paukhauh taka i hmaa tihtur leh harsatna awm chu ihmachhawn chuan hnehna ichang thei ang.

Pathianin kan thawh ve aphut \hin. Vawi khat chu papakhat hian pangang cocoonpakhat hi a hmu a, an en chian

NOVEMBER 2013 5

www.mizoramsynod.org

chuan Buhchhium -phengphehlepa chang tawhhian harsa ti takin chhuah atum a lo ni a. A khawngaih emavangin a hmawr chusakawrbakchehin a chephawng ta mai a. A rawnchhuah mai si loh avangin akhawngaih chuan a kutin aphawrh chhuak leh ta a. Chuphengphehlep chu a thlawhmai loh avangin “Thlawkrawh, thlawk rawh” tih pahina thla turte chu an pawt pharhnawk nawk a; mahse, a thlawkthei lo hlen ta a ni.

Phengphehlep khan hahleh harsa taka a bawm a rawntawn kau pah khan hla tak takleh sang tak taka thlawk theiturin a taksa peng hrang abuatsaih \hin a ni. Chutiangchiah chuan lawmna lehharsatna kan chunga lothlengte hian mahni kea dingthei-mi puitling ni turin minchher \hin a ni. Chuvangin,hun harsaah pawh kan bei \alh\alh ang a, nun puitling lehhlawhtling kan nei thei dawna ni.

Vawiina kan nun hmanman hi kan la pe dawn. Nunchu restaurant-a chawlh anghi a ni a. Kan duh a piang kan

lamin kan ei mai \hin. Mahse,kan ei man chu kan pek lehvek a ngai thung a ni.Chuvang chuan kan ei hmaina man daih pawisa kan neihleh neih loh kan hre ngei tur ani. Chutiang chiah chuan kannunah hian kan duh duh tithei ni hian kan inhre fo \hin.Chutianga kan tih theih lohchuan min dal apiang hnawkkan ti \hin a ni. Mahse, hei hikan hre reng tur a ni, vawiinakan nun dan hi nakinah kannun ngeiin a man kan la pedawn tih hi. Kan Bible chuan,“Mahni tisa lama thehtuchuan tisaa mi chhiatna a sengang a; Thlarau lama thehtuerawh chuan Thlarauva michatuana nunna a seng dawna ni,” (Gal. 6:8) tiin min hrilh ani.

Isuan nun awmze nei minpek a duh. “Kei zawng nun anneih nan, tam taka an neihnan, lo kal ka ni,” (Jn.10:10) ati a. Nun dan tha leh dik, nunawmze nei, nun tlo leh hlu ineih theih nan Isua a lo kal a.Amah chu i nuna thuneitu lehLalbera i dah phawt chuanchu nun awmze nei chu a pedawn che a ni. Chuvangin LalIsua hi i nunah Lalber lo nizel rawh se.

NOVEMBER 2013 6

www.mizoramsynod.org

MOBILE PHONE LEH MIZOTLEIRAWLTE

- Upa R. Lalmalsawma

Tunhma chuan : Kum 50 vel kalta kha chuan Mizoram chusawi loh, Aizawl khawpuiah ngawt pawh hian telephonehrim hrim hi a la tlem khawp mai. Kum 1970 hnu lamah khana lo pung ve tial tial a. Kum 1990 velah chuan AizawlahTelephone nei an tam ve tawh khawp. Chutih lai chuancordless phone nei chu an intithei \hin hle. Mobile phone hikum 2000 hnu hi chuan a lo puang ta hluai mai a nih hi.

Mobile phone : Mobilephone kan tih mai hi Cellphone tiin an sawi bawk \hin.Cordless phone kha chu landline nena inzawma hman tura la ni tho va. Signalin a mantheih chin a tawi em em a,khaw laia len chhuahnaa kenchi pawh a ni lo. Nakinahchuan khawlaiah towerhmangin vantlang in\awmtheih turin cell phone toweran siam thiam ta a. Chuchuan signal thawn chhuahphak chin leh man phak china nei thliah a. Chumi a huamchhung chu cell khat angadahin chutiang cell man phakchu tam tak an siam ta \euh a.Chuvangin kan kalnaapianga kan ken kha kanhmang \angkai thei ta a ni.

Mobile phone siam tan\irh lai : Mobile phone hmasaber chu Motorola company

NOVEMBER 2013 7

www.mizoramsynod.org

mi John F. Mitchell leh Dr.Martin Cooper ten kum 1973khan an siam chhin a. A tirahchuan an handset chu kg khatvel lawiha rit a ni! Lei theihaan siam chhuah meuh chukum 1983 khan a ni a. A tirahinbiakna atan chauhva hmankha tunah chuan thu ainthawn theih a, thlalak te,music leh video te thlengin ainthawn theih ta zel a. Tunahchuan computer ang mai a nitawh a, camera leh voicerecording thlenga a tih theihtawh avangin mobile phonechangkang deuh chu achangtlung em em tawh a ni.

Mizoramah pawh : A tirakan sawi ang khan telephoneringawt pawh veng khatahkan in\awm deuh luai luaikha a ni a. |henawmtephone-a rawn be duh kan inau luah luah \hin. BSNLlamin line an rawn siam tamtak hnu chuan Aizawlkhawpuiah chuan telephonekan in neih hmuh sup sup a.Chutah tlema nei deuhvincordless phone an han nei leha. Chumi hnu lawkah mobilephone hi a rawn lar ta a ni. Atirah chuan India ram hmuntinah mobile phone hi neihan phal vek lova, Mizoramah

pawh neih ve an phal mai lo.An han phal ve tak hnuahchuan company hrang hrang- BSNL bakah Airtel, Aircel,Idea, Reliance, Vodaphone,etc. ten customer neih tam anduh avangin sim card nung sapawh an rawn sem ti tih tamai a. Hei vang hian a larchak em em a. Landline neitepawhin an disconnect a,mobile phone an nei ta supsup mai a ni.

Mizo tleirawlte zingah :Mizo hi thil intihhmuh hratdeuh mai kan ni a.\henawmten an neih chuneih ve hram kan tum zel\hin. A \ha lama kanrualawhna hi kan hmanchuan a \angkai khawp mai a.Kan \hiante leh kanhmelhriatten an theih angtheih ve zel kan tum avanginlehkhathiam pawh kan tamphah a ni reng a. Mahse,\henawmte neih ang zawngzawng neih ve kan tumavangin incheina lehelectronics thilah pawh kanbuai lek lek \hin.

Mobile pholne pawh hikan inneih hmuh leh nasa tahle mai a. Mi ramah chuan anthawh chhuah a\angin an

NOVEMBER 2013 8

www.mizoramsynod.org

hnathawhna atana a \ulvangin an lei \hin a. Mahse,keini zingah chuanhnathawh pawh la nei rengreng lo khan a brand \ha \haneihte kan han tum ve lehringawt \hin. Top up manpawh thawk chhuak rengreng lo khan smart phoneneih kan duh a, internetthlenga tih ve kan tum fo mai.Heng hi mi chuanhnathawhna atan hman\angkai em em a nih laiin eng\angkai thawh nan mah Mizotleirawlte hi chuan kan lahmang pha tak tak lo.

Thlalakna \ha tak tak,music system \ha tak tak kanhriat ang zawng zawng neihvek hi a \ul chuang reng renglo. Mobile leh thil dangamemory card kan hman \hinhi a lo \ha em em mai a.Delete theih emaw kan tihtehi engmah hi a lo in deletetak tak reng reng lo. Deleteemaw kan tih hi kil khatahnawr khawmin a ti tê chiamringawt hi a lo ni a. Chutiangthil delete tawhte lak chhuahleh theihna software te chu aawm vek a. Software kanneih chuan kan ti bo emawkan tihte hi a hmuh leh theihvek a ni. Hmuh leh atana kan

duh tawh loh kan deletepawh hi a lo hai chhuah lehtheih vek tih kan hriat a \ha.Chuvangin, thlalak mai maitehi fimkhur a ngai khawp.Miin neih mai mai atana antih sex video leh thlalak anneihte hi an duh loh hunadelete leh mai turin an ti fo.Mahse, a lo delete vek theihsi lova, khawvel hmun hranghrangah hei vang hianharsatna tawk an awm deuhreng ta mai. Chuvangin,Mizo tleirawlte pawh hi kanfimkhur loh chuan thlalak bovek tawhse kan tihte pawh hikan duh tawh miah lohhunah tihpalh thil thuinemaw, tihluihin emaw a rawnchhuak leh thei vek tih kanhriat a \ha.

Mobile phone hi ahmanna tur dik taka hmanchuan thil \angkai tak a ni.Amaherawhchu, a \ul bakakan hman vaih erawh chuanthil pawi tak thlen thei a ni

NOVEMBER 2013 9

www.mizoramsynod.org

tlat. Biak In chhunga mobilehmante hi chu tih chi a ni lotih kan hre \heuh ang a.Mahse, mi tam tak chuan kanpai lut a, inkhawm lai laitehian kan lo hmet leh zut zut\hin. Hetiang hi chuKristiante tih chi a ni lo hrimhrim. Pathian thu lem lovahpawh mi awmkhawmnahmuna mahnia lo kheuhneuh neuh hi chu a kalphunga ni lo a. Chuvangin kanfimkhur hi chu a ngai khawpmai.

Mi nena inkawm laia lokheuh reng pawh hi a mawilo em em a. Nun dankalhmang hriat loh vang a ni

fo. Mi chhaw deuh leh michuan hnuai deuhte tih awmtawk lek hi a chang chuantleirawlte hian kan ti leh chut\hin. Mobile phone hi athiltihtheih a tam em avangina \angkai zawnga hmanchuan \angkai tak a ni a, a \halo zawnga hman erawhchuan sual buru tak khawihtheihna a ni tih hriat a \ha.Chhungkaw khawsak danleh kan mamawh danin a zirem tih ngaihtuah chunginmobile phone nei tawhpawhin a \ul chuan kanneihsa hi thehthang mai ila;kan la nei lo a nih phei chuanuluk takin in ngaihtuah tehang u.

1. Uite \hi a awm ve lo.2. Rocket rawng a inang lo.3. Sai lem a awm ve lo.

4. Sanaa arsi lem a kim ve lo.5. Kekawra thil kai dan a inang lo.6. Naupang kekawra sangha lem a awm ve lo.

NOVEMBER 2013 10

www.mizoramsynod.org

BIBLE-A PATHIAN ‘SUPER HERO’ |HENKHAT TE- Pro. Pastor Lalhmunmawia Pachuau

Zobawk

Tûnlaiin milem bu (comics) ah te leh film-ah te“Superhero” chi hrang hrang, thil ti thei tak tak kan hmu tamhle a. Chû’ng ho chuan thiam thil an ngah hle \hîn. |henkhatphei chu an chak êm êm a, “Hneh theih loh” ni âwm tak pawhan tam mai. Mahse, Pathian avânga thil ti thei, chak leh huaisenchu sawi tûr an vâng pharh mai. Pathian avânga huai leh thilti thei – Pathian “Superhero” \henkhat chanchin kan târ langdâwn a ni.

Daniela leh a \hiante :Daniela leh a \hiante chu antleirâwl laiin Babulonahsalah an hruai a. Israel lalthlah te an ni a, milian fa,tlangvâl pian nalh, fing taktak te an ni a, an vengva hlebawk a ni. Tûnlaia IAS lehscientist ropui leh spy te angmaia fing leh thiam an ni a,uluk takin an sal tânnaahchuan an enkawl a. Chutahchuan training \ha tak an lope bawk \hîn a ni. “Engkimhria, engkim thiam” nih tîran tum a ni ber mai.

Chuti anga anenkawlnaah chuan an lo finlehzual a, an lo chak lehzuala, an lo hrisêl a, an lo hmêl\hat lehzual nân, lal ei \hinchaw leh uain te chu ei tîrngaiin an hria a. Mahse,Daniela te chuan an hnam

dân leh sakhaw dân phal lohthil a nih avângin an duh lotawp mai nia! Ni sâwmchhûng chu thlai leh tuisikringin an awm ta a. Traininglai zawng zawng hriselna anendiknaah (Medical test)chuan Daniela leh a \hian techu mi dang zawng aiin ansa a \ha zâwk a, an hmêlpawh a \ha zâwk fê tih anhmu chhuak ta a! A hnuahphei chuan Babulon ramchhûnga mi fing zawngzawng te aiin a lêt sâwm laiinan lo fing ta zâwk hial a ni!

Daniela phei chuan mithil tihsual te pawh a chhuichhuak thei hial a, Pathianinmumang hrilhfiah theihna ape a, lal pawhin a ngaisângta hle a, hna \ha leh sâng taka pêk phah ta nghe nghe ani!

NOVEMBER 2013 11

www.mizoramsynod.org

Daniela chu Pathian \ihmi, \awng\ai peih tak lehPathian thu chhiar peih êmêm a ni a. A hnaah a rinawmsi a, Pathian pawhin achawimawi \hîn. Mahse, athawhpui Kristian ni ve loho chuan an thîk ta a. LalDaria chu ni sawmthumchhûng \awng\ai phal lohnadân an siamtîr a. Chu dânzâwm lo apiang chusakeibaknei pûkah paih luhtûr an ni. Mahse, Danielachuan a tih dân pangngaiinPathian chu ni khatah vawithum a be \hîn a. Anmanchhuak a, Daniela chulalin sakeibaknei pûkahchuan a paihtîr ta a. Mahse,Pathianin a vêng tlat a,sakeibaknei chuan engtinmah an lo ti lo! Danielahêktute chu lal chuansakeibaknei pûkah a paihluh tîr a, an thi ta vek a ni.Daniela erawh chu lalin achawimawi ta zâwk a, amahavâng chuan lal chu apiangthar ta hial a, mipuizawng zawng pawh DanielaPathian be tûrin a ti ta a ni!

Daniela \hiante pawh anropuiin an huaisen khawpmai! Pathian an \ih avânginlal Nebukadnezzara lim lian

pui chibai an bûk duh lo tihKristian ni lo ho chuan anhmu chhuak a. Chuvângchuan lalin a mantîr a,meipuiah paih luh an tum taa. Lal hnênah chuan, “KanPathian, a rawng kan bâwl\hina chuan rawh tuinameipui ata minchhanchhuak thei si a, i kutata pawh, aw lalber, minchhanchhuak mai ang.Chuti lo pawh ni sela, awlalber, i pathiante rawng chukan bâwl dâwn lo va, irangkachak milim din pawhchu chibai kan bûk hek lovang tih hria ang che,” an tingam ngat a ni! Pathian anrin êm avângin an huaisen a,Pathian chuan a chhanhima, mei rim pawh nam lokhawpin an him chiang a ni.

Josefa : Josefa chu nu lehpa thu awih thei tak a ni a,chuvâng chuan a pa pheichuan a duat \hîn hle.Mahse, a uanute’n an thîkphah ta tlat mai a. A hnuahphei chuan Mediansumdâwngho hnênahhralhin, sumdâwnghochuan Aigupta sal dâwrahan zuar a, Aigupta lalPharaoa vêngtu hotuPotiphara’n a lei ta a. Josefa

NOVEMBER 2013 12

www.mizoramsynod.org

chu a awmna te chuan fel anti hle a, a pu phei chuan anupui tih loh chu a kutahengkim a dah a. Pathianpawhin Josefa vângin aawmna chhûngkua chu mala sâwm nasa hle.

Josefa chu tlangvâl hmêl\ha leh pian nalh tak mai ani a. A pu nupui chuan arûkin a ngaizâwng ta hial a.Ni khat chu a a puhnathawh hlânin a pi chuanmutpui atân a sâwm a;mahse, Josefa chuan a duh lobur mai. “Engtin nge he suallian tak hi ti in Pathianchunga thil ka tihsual theihang?” a ti tlat mai a ni. Atlânchhiatna lamah chuan akawrfual chu a pi chuan apawh thlâk sak ta a. Josefachu dâwta hêkin,pâwngsualtu zâwkah a puhta hlauh a! Josefa chu tâninah a luh phah ta a ni.

Mahse, tân inah pawhchuan Pathian \ih mi a ni tihchu mite’n an hre thuai a. Afel êm avângin tang zawngzawng enkawltuah anhmang a. Pathianinmumang hrilhfiah theihnate a pe a, tâng zînga mipahnih te mumang chu diktakin a hrilhfiah nghe nghe.

A hnuah phei chuanAigupta lal Pharaoamumang a hrilhfiah avânginlal chu a chungah a lâwmêm êm a, Aigupta ram lalber dawttuah a dah taluah mai nia!

A pa te awmna ramKanaan ramah \âm a tlâk\umin a u te chu Josefahnênah buhfai lei tûrin anlo kal a. Josefa chuan a ute chu a lo haw rêng rênglo mai a; an mamawh aiatam mah chu a thlâwnin ape ta \euh zâwk a.

Tlipna : Daniela leh a\hiante leh Josefa te hianPathian an \ih tlat avânginthlêmna pawh an hnehzêl mai a, an huaisen a,midangte an hmangaih a,Pathian pawh an chungaha lâwm hle a, malsâwmnatam takin a vûr phah a ni.Pat h i an a vâ n g in t h i lnuam tak tak, Pathian duhloh zâwng ni si te chu anhnar ngam zêl a, chu chuPathian tilâwmtu a lo nir en g ma i ! Ke i n i p aw hPathian tâna kan rinawmtlat a, thil sual kan tih duhloh tlat chuan Pathianinmal min sâwm ve zêl ang.

NOVEMBER 2013 13

www.mizoramsynod.org

MI HLAWHTLING NIH NAN ZIR TUR THLANTHIAM

- Upa Lalchangliana,Ramhlun East, Aizawl

Tunlaia naupang te leh tlairawlte vanneihzia hi i ngaihtuahngai em? A bik takin India hnampa Mahatma Gandhia’n‘Kawng engkima hmasawnna,’ tia a lo hrilhfiah zirna(Education) ah hian Arts, Science leh Commerce tluang tlam(Main Stream) baka tunlai huna zirna peng hrang hrang,khawvelin a mamawh si, zirna hmanraw \ha zawk nena zirtur tam tak awmte hi a va hlu em!

Zirna hi taksa, rilru lehthlarau lama mi puitling,midangte tana malsawmna nitura mi mal nun chherna lehkaihhruaina a ni a. Nunpuitling tih chuan taksapuitling (Physical maturity)rilru hman thiam kawngapuitlinna (Intellectualmaturity), rilru sosan laipawha puitlinna (Emotionalmaturity), Mi dangte nenakhawsak ho kawngapuitlinna (Social & moralmaturity), hnathawh kawngapuitlinna (Vocationalmaturity) leh rinna kawngapuitlinna (Spiritual maturity)tih te a huam thei ang. Zirnain a tum ber chu hengpuitlinna kawng hranghranga mite nuna puitlinnathlentir hi a ni a, pianpui finnabelhchhaha, \angkai zawk lehpuitling zawka siam hi a ni.

Zirna kawngah hian linetha leh tha lo a awm tak taklo, a pawimawh ber chu engline pawh zir ila, hlawkpuithama kan thiam tak takchuan a \angkai vek tih hihriat reng tur a ni.

Chutiang mi ni tur chuana hma thei ang berahlawhtlinpui theih ngei turzirna line thlan fel apawimawh em em. Sap ramleh ram chang kang zawkahchuan zir loh theih loh

NOVEMBER 2013 14

www.mizoramsynod.org

(Compulsory education) tiaan bithliah chin pawl 10emaw 10+2 emaw an passchuan chumi piah lam chu anhna duh zawng thawhtheihna tura inzirna atan anhmang. Compulsory piahlama hnathawh duh zawngthawk thei tura training anlak chuan an hnaah an laktlak tak tak nghal bawk.Tunlai khawvel zirnaaspecialist (thiamnna bik)neite hun inher mekah hiangraduate degree neihringawtin hnathawh theihnghalna (Skill & ability)emaw hna (Job) emaw minpek mai loh avangin mi biknih a ngai. Pathianin a biktaka a siam che i nih hria a, ibikna (special-na) hriaahmang \angkai turinmawhphurhna pawh i nei ani. I bikna hai chhuak turazirna line thlan dawninhengte hi hriat a \ha. Thiamzawng/tuina - ngaihsanzawng - thawh chak zawng -Market leh thawh tur awm\ha - Chhungkaw dinhmun/tlintawk. Heng te hi kim vekthei se duhthusam a ni a, akim thei lo a nih pawhin ahnuhnung pathum tal hi chutel kim thei se a duhawm hle.

Mi hlawhtling tia an sawi \hinchu mahni thawh duh lehchak zawng tak thawka eihmute hi an ni, an ti.Chuvang chuan kan thawhchak zawng tak, thawh turawm bawk si, kanchhungkaw khawsaknapawhin a tlin tawk kan hriatthiam a pawimawh khawpmai. Eizawnnaah hian hnasang leh hniam chu a awmmai thei, hna te zawk emawlian zawk emaw tak takerawh a awm chuang lo. Hnasang zawka kan ngaihthawkte pawh hi an hnuaiathawkte tel lo chuan an kaltak tak thei lo. Chuvangchuan rinawm tak leh taimataka kan thawh theih tur eihmuhna tlak bawk si kanzawn thiam a tul hle a ni.

Mahni tuina leh chakzawng pawh ni lem lo, mitengaihsan zawng hna a nihvang ngawt leh chhungkawkhawsakin a tlin avangngawta zirte pawh an awmthei ang. Entir nan tui lemlova Technical Line thlangazir zo, Civil Service dangzawm leh ta daih an awm fo.Hei hian a nghawng chu AllIndia level pawha zir tur seatbithliah a nih avangin, Doctor,

NOVEMBER 2013 15

www.mizoramsynod.org

Engineer hna tui taka thawktur zirna daltu a ni thei.Mipui rawngbawlnaa ngaihsawrkar hnathawh, MedicalDoctor, Sumdawnna emawti pawh a awm theih awm e.Chuvangin mahni chakzawng tak line thlan dik hianmi dangte tan mawlsawmnaa thlen thei tih hi hriat a tha.

Tum a san chuan tlakna,thlen chin pawh a sang tih anih angin mahni thiamzawng, tui zawng leh duhzawng tak hna, a sang theiang ber thawk thei tura kaninbuatsaih sauh sauh erawha \ul. Civil Service hranghrang- Central leh State - ami IAS, MCS , etc leh AllIndia Service dang (AssistantGrade etc) leh Professionalline (Chartered Accountant-C.A Cost Accountant,company Secretary, etc) te hihna \ha a ni a, a tam thei angberin nih tum a \ha.

Sum zawn / hmuh danbelh chian dawl neih hihnampui zia a ni.chuvangin lehkha thiamthei lem lo leh zir sang lotan pawh mahni ke a dintheihna tur - Training-athawh tur tam tak a awm

tih hriat tur a ni. Market awmreng/ mipui mamawh renghna, entir nan, sumdawn,puan\hui, samsiam, mistiri,(Cement & Alluminium, etc)driver etc. te hi Mizoramchhung chauh ni lo ramdangah pawh thawk turinkan inbuatsaih thei. Henghnate hi rinawm tak leh taimataka thawk a, lo hausa taMizo zingah tam tak sawi turan awm. Tun hnaiah Mizo papakhat chu Delhi-ah khuanTaxi Driver-in a awm a, arinawmin a taima bawk a,Mizo chauh pawh ni lo hnamdang pawhin hnampui aipawhin an hmang duh zawkan ti a, a chhuanawm hle ani. India ram chhung lehpawn hmun hrang hrangahdriver hna ringawt pawh hithawh theihna tam tak a awma ni. Training tur hrang hrangawm te hi a hre chiang duhchuan Mizoram SkillDevelopment Society (MSDS)rawn theih a ni.

Pathian thu chuan,“Zirtirna chu vuan tlat lachhuah suh; vawng tlat rawh,i nunna a ni si a” a ti ( Thuf4:13) Pathian thu hi awih ila,zawm ang u, a \ha si a .

NOVEMBER 2013 16

www.mizoramsynod.org

TLEIRAWLTE TANA ZUK LEH HMUAM|HATLOHNA

- Upa LalbiaktluangaCollege Veng

‘Zuk leh hmuam’ tih hian a huam zau hle awm e. Meizukte, kuhva ei te sahdah leh tuibur hmuam te, tiranga leh gutkhaa\anga siam chhuah dang chi hrang hrang ei te, khaini hmuamte hi a huam vek a. Hengho hitih dawklak awl tak, ngaihtheih vek a ni a. Mi thiamtechuan ngaih theih a nihnachhan chu ‘tûr’ a nih vang niinan sawi.

Vaihlo-va tur awminmihring taksa a tihchhiat theihdan leh natna \ihbaiawm taka kan ngaih Cancer a thlen theihdante chu mi thiamten an ziak kur ngei nguai tawh a, sawinawn kher \ul lovah ngai ila. Tûr ni mahse zawi zawi a thawk,nat nghalna leh thih nghalna thlentu a nih loh vangin hlauhnachang hria kan tlem. Hlauh nachang hriat loh hi mawl vanga nih loh pawhin fin vang chu a ni lo chiang.

Meizuk hi puipunna lehvantlang punkhawmnahmuna khap, ti lui chuleichhe chawina a ni a.Chuvangin meizuho hi anchep em em mai a, a zu\hangho lah hian mei chák hina an ti khawp. Tun hmathingtlang nunah khankhawi lo chhuah vah nikhuaah meizuk tur theihnghilhchu chawfun theihnghilh aiinhrehawm an ti zawk. Mi buailohnaah an buai em em mai

a, sikret leh vaihlo te hi a toavangin sum a heh em embawk. Sum a heh dan pawhmi thiam ziak a tam tawh a,sawi nawn lo mai ang.

Nula rim tui tak mai hanpelh thuak leh pitar tuiburrim nam huam mai nenaintawh chu dang tak a ni.|halai pawh nise meizu nasachu an bula \hut hian mei riman nam uih huam mai a.Chutiang mi nih chu tleirawl

NOVEMBER 2013 17

www.mizoramsynod.org

tan chuan tih chi loh tak a ni.Meizu ho hian zial bung te hian thlahdah duh viau lehnghal a. |hutna bula a loawm chuan a rimchhe si, paihlahin a rim kut a kai kha tuiasil loh chuan a reh der si lo.Huiha.. heiha!!!

Zuk leh hmuam \hatlohna chiang tak, mi tamberin kan hriat \hat duh siloh chu vun a tivuai hma hia ni. Zuk leh hmuam ti nasa\hen khat chu kumsawmngaah chuan an vun azur tawh a, an tar a ni der. Ati ve ngai lo chu kumsawmsarihah pawh an vun ala mar \ha viau si. Tleirawlzingah vun zur a tar hmel puthuai duh an awm ka ring lo.Zuk leh hmuam bakadamdawi khawih tel pheichu an vun hi bawl ni mangsi lo hian an mam ve henlova, an dang del leh nghal.Tleirawl sen no chek ‘sweetsixteen’(\habiangnoi) ni turkha hmel pawr tak, ‘palesixteen’(chhebawrchhawri)an ni daih.

Sahdah leh khainihmuamho hian an hahni lehhmui vun inkarah an dah bera. An dahna lai sahdah/

khaini al in a ei khuar kuk antam mai. Kuhva hi chinai lehpanhnah nena ei a nihvangin ka chhung a tipilhduh hle. Taksa a timur (cell)tih mangan hian a tal vak a,cancer-ah a insiam thei an tia. Ka chhung a pilh zin viauchuan cancer kan lo vei palha nih pawhin vanduai hrimhrim lam ai mahin siamchawp natna a ang zawkmah lo maw?

Tuibur hmuam phei chu achangkang lo ngawtin kahria. Hmuam dak hnu-ahchhak a ngai ngei ngei a.Chil nen a lo inpawlh tawhavangin hmuam aia tamchhak a ngai. Mi tan a lotenawm bawk si. A thlawrtute lah hian kawmthlang luikam ah an thlawr a. An tuihman lah PHE tihthianghlimsa a ni lo tih a chiang a.Ngaihtuah ringawt pawhinluak a tichhuak. Tleirawlchangkang, hlate khua a mipawh hnampui \awng a be\awlh \awlh thei tan chuantih chi loh tak a ni.

Kuhva ei nasa ho lah hi,“Ka rawn seh zo hlim hlawta ni,” ti ni awm tak hian anka a sen huam mai a. An

NOVEMBER 2013 18

www.mizoramsynod.org

chhak sen puat puat a,remchang lai a piangahchinai an tat var ngei nguaibawk. Tleirawl changkangtan chuan tih chi loh tak a ni.Kuhva heh tak, ni khatakuhva khawr chaw fun tiatlawih a fun ei zo ziah ka hriatzinga panga chu kumsawmruk hmain cancer in anthi, a pawi hle. Mi changkangzaithiamho zai lai hi lo enchik mah teh. An ka a fai teha nia. Hrang hlui PiVanhlupuii hi kum lamahchuan pitar a ni tawh. Mahsea aw mawi a la chuai miah lo.A chhan i hria em? A hrawkneih chhun saw zuk lehhmuamin a run ve ngai lo.

Tirhkoh Paula khanPathian In kan nih lehPathian Thlarau awmna kannih thu te, chu intibawlhhlawhtu chuPathianin a tihkhawloh vethung tur thu te min hrilh a(I Kor. 3:16 - 17). Kan rual utam tak ten zuk leh hmuamhi mihring nun phungpangngai tur emaw an tihhun kha a liam tawh. Zuk lehhmuam taksa tana a pawitheih zia hretu te vek kan nihtawh hi. Kan chuapte hiin\ing bawm a hman atanchuan a uihawm lu deuh.Bazarah chuap spare lei tur aawm lo a nia. Nang chu zukleh hmuam-ah lo fihlimhram ang che.

HAN DAWN VE TEHTlang sang tak tak leh mual pawng chhah eltiang

phenah pawh hian kawng nuam tak a lo awm lehnawlh \hin, chu kawng chu luikam leh ruam thuktak tak a\ang te hian thlira hmuh theih mai a nichuang hauh lo.

Tlang sang leh mual pawng chhah tak tak te khahah thi kula lawn liam phawt zuk ngai a maw le.

- Lalzui Tluanga, Ramhlun ‘S’

NOVEMBER 2013 19

www.mizoramsynod.org

ISUA NEN ZAWKII Timothea 2:22

- Upa Dr. K.C.VannghakaBawngkawn.

Hmanlai Juda-ho khan Isua chanchinah khan thawnthumak tak tak an lo nei a; chung zinga pakhat chu han sawi ila.

“|um khat chu mipa naupang (rawlthar) pakhat hruaiinthlaler hmunah an zin dun a; kalkawnga an kal lai chuan Isuachu tuihalin a chau ta a. A naupang hruai hnenah chuan, “Katui a hal lutuk a, ka chau ta, kan hma khuaah sawn va kal la, katui in tur min va lak ta che; helai thingbuk hlim hnuaiah hianka lo nghak ang che,” a ti a.

Chu rawlthar chu ahotupa tana tui laksak turchuan khuaah a va kal a.Khaw tawntirha in pakhatahchuan tui dil turin a lut a.Chu in chhunga a va luhchuan amah ang rualhmeichhe tleirawl hmel\hatak mai hi a hmu a. Anvawikhat inhmuhnaahchuan an induh tawn ta emem mai a. A hotupa tana tuilaksak tura kal a nihtheihnghilhin chu hmeichhebulah chuan a awm ta a. Reiloteah an innei a, fanu fapateneiin hlim takin an awm a.Ran vulhna hmunte siaminberam leh kel te an vulh a, anlo hausa ta hle a. In nuam takan sa a, an ranvulhna chutihlen tumin theih tawp an

chhuah a; a hotupa tirhna lamkha chu a hre reng reng tawhlo.

Chutianga an chhungkuaahlim taka an awm lai chuan nikhat chu thlipui na deuh maihi a lo tleh thut mai a; an ranvulhna hmunte chu a rawnnuai chhiain ran tam tak an thia. An in nuam tak mai pawhchu a rawn chhem thlu a, anupui fanaute chu a delhhlumta vek mai a. Chu pa chulungchhe em em mai hian a\ap a \ap mai a; a tan khawvelhi a tawp ta vek niin a hria a.

Chutia beidawng taka a \aha \ah lai chuan a hotupa khana kiangah lo kalin a darah arawn khawih a. “Tlangval, i tuimin rawn laksak hun ka la

NOVEMBER 2013 20

www.mizoramsynod.org

nghak reng asin, min rawnlaksak thei dawn tawh em?”a rawn ti a. Ani chuan achunga thil thleng zawngzawng chu a hrilh ta a. Isuachuan, “Khawvel hlimna te,khawvel ropuina te,malsawmna leh ahlawhtlinna zawng zawnghi e, rei lote atan chauh a nireng asin. Tui chu min rawnlaksak la, ka kiangah awmreng tawh ang che,” tiin arawn ko ta a ni, an ti.

Thuthlung Hlui kanchhiar chuan Josefa te,Samuela te, Davida lehDaniela-te kha naupan teta\anga Pathian \ih mi, antleirawl chhuah hnuah pawhan chunga harsatna chihrang hrang a lo thlenpawha Pathiana innghat tlatmi an ni tih kan hria a.Chutianga Pathian ring tlatmite chuan an dam chhunghun tam zawk chu ropui takleh awhawm takin an hmangtih kan hmu bawk.

Kan ramah hian naupanlaia Sunday School kal \ha,nu leh pa, zirtirtute thuawih,fel em em \hin, mahse antleirawl chhuah hnu, nulattlangval an han hriat \anaSunday School kal \ha peih

ta lo, Puitling SundaySchool-a an han kai hnuainthlahdah leh ta te,Kohhran inkhawm te, KTPinkhawmah pawh tel peih lo,mahni nuam tihzawng umahun hmang ta hi an awm fo\hin niin an sawi a. Isua tellovin khawvel takin an nunga, a tirah chuan an thiantenena thil eng emaw an hantih hote chu nuam an ti viauthin a; mahse a tawpahchuan lungngaihna lehmangannain a tlakbuak a;harsatna chi hrang hrang anchungah a lo thleng a;mangang tak leh lungngaitakin an awm leh thin.

Tehkhin thu tawite hanzep leh lawk ila.Lehkhachaih (Kite) â deuhmai hi a awm a, sang takahhian a thlawk a, thli thawheuh heuhva han thlawh velchu nuam a ti em em a.Mahse amah hling tlattulazai chu hnawk a ti hle maia. “Aw, he lazai min hlingtulak atang hian han tal chhuakila, duhtawka boruaka hanthlawh vel ka va chak takem!” a ti a. A duh ang takchuan amah hlingtu lazaichu a chat ta hlauh mai a.Boruakah chuan zalen

NOVEMBER 2013 21

www.mizoramsynod.org

khawtlang tan pawha michhuanawm ni thei tur tamtak chu chhawr tlak lohvinan awm thin. A va pawi em!Chuvangin Isua rin tlat te,Kohhran belh tlat te,inkhawm taihmak te,

T l e i r a w lc h a w h n uinkhawma tel\hin leh K|Pthiltihnaa tel\hinte hi atirah nuamvak angin langlo mah se,p u i t l i n n ak a w n g ah r u a i t u ,d a m c h h u n g

hun hlawhtling tak leh hlimtaka hman theihnakalkawng a lo ni reng nia.

Paulan Timothea hnenatleirawl chakna te chu tlansantura a fuih ang hian, tunlaiakan rama tleirawl nuna thil\ha lo tam tak a lo thlen laihian tleirawl chakna lamainhmang lova Isua hnenaawm zel hi a him ber tih hriata \ha hle. Isua nen zawk hianhlimna leh lawmna famkimhi a chan theih a lo ni.

deuhvin a thlawk ta a. Mahsethliin a rawn nuai a, mumalpawh nei lovin a thlawknawk nawk a, a tawpahchuan leiah a tla a; a insawhtliak ta vek mai a.

Chutiang deuh chuan mitam tak chuan Kohhranainkaihhruaina te,chhungkuaa nu leh paenkawlnate hi hnawk an ti a,an lak a\anga tal hrana zalentaka awm hi an chak \hin a.Mahse nu leh pa lehKohhran inkaihhruainaa\anga tal chhuaka zalentaka nungte chu rei loteah antlu chhe leh thuai a,insiam\hat leh harsakhawpin an intichhe \hin.Chhungkuaa mi \angkai takni thei tur te, Kohhran leh

NOVEMBER 2013 22

www.mizoramsynod.org

SARON KOHHRAN NPSS CHANCHIN

- LalremchhungaSecy. Saron Veng Kohhran NPSS, Aizawl

Saron Veng Kohhran NPSS hi Kohhran Sunday SchoolCommittee hnuaiah awmin Superintendent kaihhruainahnuai-a kalpui mek a ni. Superintendent rawngbawlna hnahi kum tinin Upa te, Tual Upa telin a inchhawkin an chelh \hina ni. Superintendent hi kum tina ruat thar Secretary leh Asst.Secretary ten kan pui \hin a ni.

Kumin 2013 ah hiannaupang hming ziak zawngzawng hi 480 awmin Zirtirtu91 kan awm mek a. Zirtirtupakhatin zirlai 5/6 a chang\hin a, zirtirtu indaih loh lehzirlai inhnawhkhawm tamchangin zirtirtu pakhatinkhaikhawm a kalpui \hin a ni.Zirlai enlawk hi Inrinni zaninkhawm banah neih \hin ani a. Superintendentkaihhruaina hnuaiahDepartment tin ten a hranginenlawkna hun kan hmang\hin a ni. NPSS hnuaiah hiankum 4 hnuai lam tan Pre-Beginner Department kalpuia ni bawk.

NPSS hnuaiah hianNaupang chawhnuInkhawm hi mumal takakalpui niin Children ForChrist (C.F.C) Beginnersa\anga Junior Department

leh Youth For Christ (Y.F.C)Intermediate a\anga SeniorDepartment ten a hranginkan inkhawm \hin a ni.

C.F.C - C.F.C ah hianmember 255 inziak lut kanawm a, member inziak luta\anga chhutin 85% inkhawmziah ang kan ni. KanInkhawm dan leh activitieskan neih \hin te chu-

Thla khata vawi khat BiakInpuia hla rem, Bible thu lehmilem inziah siak, Visualmedia,, Talent show, Games,Story telling, Etiquette &Manner zir, Bible quiz, Foodfestival etc. te neiin hun kanhmang \hin a ni.

Y.F.C - Y.F.C ah hianmember 196 inziak lut kanawm a, member inziak luta\anga chhutin 78% inkhawmziah ang kan ni. Group 3 ah

NOVEMBER 2013 23

www.mizoramsynod.org

in\hen in Group intihsiaknate kan nei \hin a ni. Kaninkhawm dan leh activitieskan neih \hin te chu- Games,Christian movies en, Outingsi.e Home tlawh leh vengdang Youth inkhawm tlawh,Zai ho leh inhlan tharna neih,thla khata vawi khat BiakInpuia hla rem, Bible quiz,Etiquette & Manner zirho,

Career Guidance, AwarenessCampaign leh veng pawnlam a\anga thusawi lehzaithiamte sawm \hin a ni.kum tawpah Youth Nitehman \hin a ni a, Youth Princeleh Princess te kan thlang \hina ni. C.F.C leh Y.F.C te hiankum chanve leh kum tluan-akai \ha te lawmman kan pebawk \hin a ni.

NAUPANG MAI KA NI- Andrew Lalnunpuia, Senior Deptt.

Hlimen Dam veng

Aw Lalpa naupang mai ka la ni,Ka thinlung hi nangin nei ang che,

Keimahah hian awm la;Nu leh pa leh zirtirtute thu awih turin

Min zirtir ang che,Ka dam lohin nangin mi kan a,

Ka harsatin nangin min pui \hin.Nu leh pa \ha tak min pek avanginAw Lalpa lawmthu ka hrilh a che.

Min veng turin Vantirhkoh an hnai reng \hin,Aw Lalpa mi kalsan suh la, Min awmpui rawh.

Keimahah hian lo cheng ang che,Kan chhungkuaah hian nang lo cheng la,

Ka dam chhung zawngin ka zui zel ang che a,Kumkhuaa i hnena cheng ve turin min pui ang che.

Aw Lalpa lawmthu ka hrilh a che.

NOVEMBER 2013 24

www.mizoramsynod.org

THAWHRIM CHU HLAWHTLINNA- V. Lalremkimi,Junior Deptt.

Tuithiang, Aizawl

Khaw pakhatah hian nupa pakhat hian fa pahnih, mipaleh hmeichhia an nei a. Aan hming chu Diktea leh Zotei te an ni.Pathian ring mi chhungkaw hlim leh inngeih tak mai an ni.

A m a h e r a w h c h u ,vanduaithlak tak maiin an nuleh pa te chu motor accident-ah an thi hlauh mai a. Dikte-ate unau chu fahrah rethei takan lo ni ta reng mai a ni. An lanaupang si a, eizawn ngaihnadang an hriat loh avangin ansikul kal te chawlhsanin an nuleh pate dam laia an enkawlthin khawpui daia an huanchu an awmchilh ta a.

An huanah chuan thlai lehthei chi hrang hrang te a awma. Pangpar huan pawh zautawk tak mai a awm a, chungtechu uluk takin an enkawl a, anthlo fai a, thlai dangte pawh anchin belh zel a. An thei rah teleh pangparte chu an lakhawma, khawpui chhunga bazarahan zuar \hin a, an pawisa neihang angte chu an khawl a. Anthawkrim hle na a, an hlim emem a ni.

A chang chuan an unauchuan an ti ti ve \hin a.“Engatinge, tianga kan awm

bik? Kan têt lai a\angin chhunginkhawm te kan nei a, Biak In-ah te kan kal kan kal \hin si a.Misual deuh deuh te pawhnuam deuh deuhin an awm a,nu leh pa te an nei bik si a,” anti a. Hrehawm an ti thei hle \hina ni. Mah se an nu leh patedamlaia an tih \hin angin nitinzantin an \awng\ai zel a.

Nikhat chu an huanahchuan Sawrkar hotute an lo kala, an huante chu an rawn en a,Naupangte ni si a hna anthawh nasat zia an hmu a, ankhawngaih hle mai a, \anpuinatam tham tak an pe ta a.Anmahni pawisa lo khawl sanen nuamsa ve deuhin an awmthei ta a. Sikulte an kal zawmleh a. Hna \ha tak an thawk veve a, an huanah chuan hlawhfatam tak an ruai a, nuam takinan awm ve ta a. Harsatna te lothleng \hin mahse, Pathian ringtlata, taima taka thawk \hin techu a tawpah an ding chhuakzel \hin tih an hre chiang ta hlea ni.

NOVEMBER 2013 25

www.mizoramsynod.org

|AWNG|AI THILTIHTHEIHNA- Lalruatdiki (Adiki) 13Class VIII, Tuipuibari.

Tuipuibari khua hi Mamit Dist.hnuaia awm niin amichengte pawh hnam inchawhpawlh nuai an ni a.Sakhaw hrang hrang neite an ni. Missionary engemawzatin an chenchilh reng a ni.

Kum 2004 S ep t . th laN au p an g inkh awmpu ihun lai khan Tuipuibarikhuaa Naupang SundaySchool inkhawmpui pawhThaidawrah neih tur a ni a,inkhawmpui hmang turinNaupang ho pawh an kalmek a, vanduaithlak takinkawnga an kal lai chuanruahpui nasa tak a lo sur taa. Kawngah chuan lui kanngai a awm si a, nasa takintui a lo l ian a, a khauhbawk nen tihngaihna rengren g a awm ta lo va .Tichuan zirt ir tu chuan,“Pathian hnenah \awng\aiphawt mai teh ang u,” a tia.

An \awng\ai zova, tuichu a ngai ang thovin a lal ian a, a la khauh rengbawk a, chutah an han\awn g\a i l eh \h in a ,vawithum vel an \awng\aizawh chuan tui chim chinchu a lo hniam ta deuh a.

Mah se tui chu a la khauhreng tho va, ruah pawh chua pangngaiin a rawn surren g a ,n aupan g te nenchuan han daikai chi rualla ni si lo va. ‘Zanin chuhetah kan riah mai a ngaidawn a nih hi, ’ an ti a.Man gan g tak lehbeidawng taka luikama anawm lai chuan Pathianchh ann a d ik tak ch u atak in a lo th leng ta .Pathian chuan hriat lohlam daih a \an gin mi tethinlungah hna a thawk a.Thaidawr a\angin \halairual \hah mai mipa pasarihvel an rawn lang ta hlawlmai a . Him takin aninhruai kai a, Thaidawrchu Pathian hruainain anthleng thei ta a ni.

Pathian chu \awng\ainachhangtu a nihzia leh tlaingai lo a nih zia heta \anghian naupangte ngeiin atakin an hmu a ni.

NOVEMBER 2013 26

www.mizoramsynod.org

HREHAWM TAWRH PEIH CHU HLAWHTLINNA- Lalruatsangi class IX

Salem Boarding

Khaw pakhatah hian mipa nau pang fel tak, RemRema hi a awm a, nu a nei tawh lo va, pa chu a la nei a.Rem Rema chu lehkha a thiam thei em em a. Mahse anrethei hle a, mi ina inhlawhchawpa ei zawng an ni. RemRema chuan a pain hna hahthlak tak tak a thawh laiin ani sikul a lo kal \hin chu a inthiam lo em em a.

Rem Rema teinluahnaah chuan amahang rual tho Ruata hi aawm ve a. Rem Rema hi ahmusit thei em em a.Lehkha a thiam theih emavangin a thikin a îtsik hlea. Rem Rema chu an Class-ah pakhatna a ni ziah \hina. Ruata chu pahnihna a ni\hin a. Rem Rema result anlawm \um chuan Ruatachuan a haw hle mai a,t ihchhiat dan tur angaihtuah ta a. Lehkha azir theih loh nan hnathawhtur hahthlak tak tak chu ape ta \euh mai a . RemRema chuan a hunawl neihchhun chu \ha taka hmangzelin, Ruata’n a hmuhsit\hin zia leh a thik ziate chua hriatin na a tiin harsa a tive hle \hin a, mah se chuchu lehkha zir \hat theihloh nan a hmang reng reng

lo. Ruata’n a hmusit a ni tiha hria a, a hmuhsit poh leha rilru a ti paukhauh a,lehkha a zir nasa tulh tulhmai a ni. Pathian hnenah\awng\ai chung zel inlehkha a zir \hin.

Kum sawm panga lai a loliam hnu chuan Rem Remaleh Ruata pawh chu an lopuitling ve ta a. Rem Remachu a tum ang ngeiin IAS ani a. Ruata ve chu lehkha azir san peih loh avanginhnathawh pawh nei lovin aawm vel mai mai a.

Nikhat chu an khuaahIAS Officer a lo kal dawn anti a. An khaw nawtin an lohmuak a, tichuan IAS chu alo thleng ta a. Ruata chuanRem Rema a ni tih a hriatchuan mak a tiin a zak emem a, ngaihdam te a dil a.

Tichuan hlim takin anawmho ta a ni.

NOVEMBER 2013 27

www.mizoramsynod.org

- Lalremmawia

* Hetiang hi ram khat laltechenna hmun a ni: Englandlal – Buckingham Palace,England PM – 10, DowningStreet, French President –Elysee Palace, India President– Rashtrapati Bhavan, IndiaPM – South Block , USPresident – White House,Pope – Vatican City Palace,Bangladesh President – GanaBhavan , South KoreaPresident – Blue House,Argentina President – CasaRoad.* Kum 1998 khan LosAngeles Police Officer KellyBenitez-a chuan car pakhat,licence plate nung tawh lo hia man a, a khalhtu chu a lahmuh ngai reng reng loh, apa, Paul Benitez-a a lo ni renga!* Kum 1830 chhovah khanketchup (Tomato sauce) hidamdawi angin an hralh\hin.* India ramah Kolkatakhuan metalled road a neihmasa ber a, kum 1825 khana lo nei tawh a ni.

* Spain ram khaw pakhat,Benalmadena-ah chuantraffic dan bawhchhia,naupang deuhte chuanpawisa chawi aiah an duhzawk chuan lehkhabu anchhiar hlauh \hin.* Tear gas hi a scientifichming chu chloropicrin a nidaih!* Chhang lar tak chi khat,sandwich hi John Montagu-a,Earl of Sandwich palina(1718–92)-in kum 1762-a atihchhuah a ni. He pa hianpawisa khelh a hrât em em a;a chhiahhlawhte hnenahchuan, chaw ei lo leh châwllova pawisa a khelhchhunzawm zat theih nanchhangthâwp pahnih karachaw dang zeh pe turin a tia. A hming pawh hi chumia\anga a put chu a ni nghenghe!* Mi pangngai lung hi nikhatah vawi 92,100 vel a phuhman.* Chukchu hi a lu tel lovinni 9 a la dam thei!

NOVEMBER 2013 28

www.mizoramsynod.org

* Neptune planet-ahkhian awm ta ila, mi tumahin an pianchamphaphâk an lawm theingai lo vang. Kum khat lehkan lei kum 165 hi a intluktlat a!

* Hmanlai chuan giraffe hicamelopard an ti \hin a; achhan chu camel(sanghawngsei) leh leopard(keite) inkara awm anga anngaih vang a ni.

* Mihring puitlingtaksaah hian ruh 200 a awma, chung zinga 52 chu keah aawm.

* Eng lehkhapuan pawh(Tihuh lo la) hi a chanvezelah thlep la, vawi 7 bak athleh theih loh.

* Ben Hur thawnthu,Lewis Wallace-a ziah hiPope-in thawnthu mal asawm hmasak ber a ni.

* Donald Duck milem buhi thâwkkhat lai khanFinland-ah chuan tihchhuahphal loh a ni a. A chhan chu– kekawr a hâk loh vâng a ni.

* Electric chair (Mitihhlumna \hutthleng) hi hadaktawr hmuhchhuah a nidaih.

* Tennis-a Grand Slam tihhi golf a\anga lak chhawn ani a. Grand Slam chuan –Wimbledon Championships,US Open, French Open lehAustralian Open-te hi ahuam.

* Pencil-a lead hi graphitea\anga siam a ni a, chu chulungpui inthuahthîp kâracarbon a\anga siam a ni.

* United States of AmericaPresident chenna, WhiteHouse khu an ram khawpuiWashington, DC-ah a awm a,ram acre 18-a zau a \hut a. Ahma chuan President’sHouse tih \hin a ni.

White House khu Irisharchitect, James Hoban-aduan a ni a, kum 1792 khana lungphum phum a ni a.President John Adams-a’nluah hmasa berin kum 1880khan a luah a ni.

Khu in khu a tirah chuanrawng buang (greyVirginian sandstone)hnawih a ni a; mahse, August1814 khan British sipaiten anhâl a. Indo zawhahmeikhuin a hliau unhliahkhuh nan rawng vârhnawih a ni a, White Housetih a lo ni ta a ni.

NOVEMBER 2013 29

www.mizoramsynod.org

1 2 3 4 5

6 7

8 9 10

11 12 13 14

15

16

17 18 19

20 21

A PHEI : 1. ‘Zirtirtu’ tihna (5); 3. Josefa pu (6); 8. Rem ti lo (5);9. LALPAN meialhah a bia (5); 11. Inthawi nan an hmang ve\hin (5); 15. Rahka nen a inang (5); 16. Boruakah kawng a nei(5); 17. Duh lo (5); 19. Sipai hotu (1 Lal 16:16) (5); 20. Paularawngbawlna khua (Tirh 18:1) (6); 21. Lal Ahasuerakhâwnbâwl upa (5).

CROSSWORD NO. 8

A CHHUK : 2. ..... leh Kristapawhin (2 Kor 6:15) (7); 4.Pathian leh .... rawng (3); 5. Judalal (1 Lal 15:9) (3); 6. An chawi\hin; a rit lo (6); 7. Zawlneisawina (9); 10. Saiip (5); 12. Hemisiamtu chu Pathian faa vuah tur(5); 13. Jakoba fapa (7); 14. Isuahun laia Rom lal (7); 17.Pathianin tun thlengin a thawk(3); 18. An deng \hin (3).

A M O Z A A N A N I AT I S O N

H N I A L H D I K N AI H I I

H L A W H B Z P CN L A Z O R A H H

A P U L L E A I IH E E B

B O A Z A T N U A I AU I H N I

H A M A N A P A L A I

CROSSWORD NO 7. DIKNA

NOVEMBER 2013 30

www.mizoramsynod.org

CHEICHHUAHMawimawii chuan a duh ber !

Chei dan tur1 = ENG, 2 = SEN, 3 = HRING, 4 = UK

NOVEMBER 2013 31

www.mizoramsynod.org

Bible Milem : ZAKARIA

NOVEMBER 2013 32

www.mizoramsynod.org

Bible Milem : ZAKARIA

NOVEMBER 2013 33

www.mizoramsynod.org

Bible Milem : ZAKARIA

NOVEMBER 2013 34

www.mizoramsynod.org

Bible Milem : ZAKARIAAwm zel tur

NOVEMBER 2013 35

www.mizoramsynod.org

aA chunga lemziak chi hnih khi ngun takin en la, a inan lohnachi ruk hmu thei rawh.

A hnuaiah hian a chhanna lo ziak la1...................................................................................................

2 ................................................................................................

3.................................................................................................

4..................................................................................................

5.................................................................................................

6.................................................................................................A chhanna chu thla lehah kan rawn chhuah ang.

KA HMUH ANG HMU THEI RAWH

NOVEMBER 2013 36

www.mizoramsynod.org