Kinship marriage among Kurdish women in Mahabad

Paper presented in 7th Conference Population Association of Iran, Tehran University, Iran, May 2014.

1

ی عملی و نگرش زنان نسبت به الگوی ازدواج خویشاوندی بررسی تجربه

در میان زنان کُرد همسردار شهر مهاباد

بالل بگي، حاتم حسيني

چکيده

هنجارها باورها، ها،در نگرشهايي قرار داد، سبب شد تا دگرگونيخانواده هايي که زندگي صنعتي فرا روي نهاد چالش ي روابط خانوادگيپژوهش و تحقیق در عرصه به وجود بیايد. بنابراين،گزيني ربوط به ازدواج و همسرو آداب و رسوم م

، از با اين تغییرات شدهحسابمناسب و يو آمادگي جهت مواجهه آن ازدواج(، در راستاي شناخت تغییراتاز جمله )میّت ازدواج خويشاوندي در میان زنان کُرد ر است. هدف از اين مقاله بررسي میزان عموبرخوردا يت بنیاديناهمیّ

ها با است. دادهها نسبت به ازدواج فرزندشان )دختر و پسر( با خويشاوندان همسردار شهر مهاباد و نیز نگرش آن

زن همسردار مورد مصاحبه قرار گرفتند گردآوري شده 077انجام شد و در آن 1931استفاده از پیمايشي که در سال درصد زنان با 2/29ها از نوع خويشاوندي است که در اين میان، درصد ازدواج 3/93دهد که نشان مي است. نتايج

دهد که اين نوع هاي خويشاوندي بر حسب تحصیالت نشان ميتوزيع ازدواج. اندکردهازدواجخويشاوندان نزديک خود

تر از ديگران با خويشاوندان یالت باالتر، کماي معکوس دارد. زنان داراي تحصازدواج با سطح تحصیالت زنان رابطه ازدواجهاي اخیرتر خويشاوندي در کوهورت . نتايج همچنین بیانگر آن است که عمومّیت ازدواجاندکردهازدواجخود

تر از سايرين موافق اند، بیشزناني که خود ازدواج خويشاندي را تجربه کردهتر است. هاي قديميتر از کوهورتکم

ها نسبت به ازدواج فرزندان دختر و يا پسر با فردي از باشند و تفاوتي در نگرش آنشان با خويشاوندان ميواج فرزندازدي تر، سرمايهي اين بررسي، زنان داراي تفکّرات مدرن، برخوردار از استقالل بیشافراد فامیل وجود ندارد. بر پايهتر از سايرين مخالف ازدواج فرزندان با دانشگاهي دارند، بیش هايي که تحصیالتفرهنگي باالتر و همچنین آن

باشند.خويشاوندان خود مي

واژگان کليدی ازدواج خويشاوندي، خويشاوند نزديک، نگرش، خانواده، زنان کُرد، مهاباد

سینا، شناسي گروه علوم اجتماعي، دانشگاه بوعلياستاديار جمعیت[email protected] ،کارشناس ارشد پژوهش اجتماعي.comliveBelal.Bagi@


2

مقدمه

از ها ين همبستگي، زيرا اهاي اجتماعي ديگر استهمبستگي يو پیش نمونه ترين واحد اجتماعيايخانواده پايهنهاد خانواده هسته اصلي حیات اجتماعي است. .(99: 1932 1)کوزرخیزند برميهاي خويشاوندي خانواده و گروه

عمل زندگي اجتماعي را پذير شده و رويه و طرزشوند و در آن جا جامعهد ميها متولّدر درون خانواده ها غالباًانسان

ز آغاز زندگي بشر مرسوم بوده بلکه ا ،هاي بسیار قديماز زمان نه ه اجتماعي است کهازدواج يک سنت ديرين .آموزندميتي است که نقش و موقعیّ، ثیر فرهنگأت اجتماعي، تحت تواقعیّ ازدواج به عنوان يک نگرش و ديدگاه نسبت به. استهاي اجتماعي آن در زدواج و پیامدا ت و اشکالدر دوران نوين و در جوامع صنعتي، ماهیّ .ندبردر آن به سر ميافراد

شدن دچار تغییر و و نظام خانواده تحت تأثیر صنعتي گزينيهاي همسري الگوو به طور کلّ خانواده و جامعه، اشکالزمان با اين تحوّالت، نظام خانواده، ساختار هم .در حال تغییر است ل شده و در جوامع رو به توسعه با آهنگي آرامتحوّ

جارهاي حاکم بر آن نیز تغییرات اساسي يافته است.زناشويي و هن

ي شود که اعضاي آن به ازدواج با افرادي خاص تشويق يا حتّنفوذ جامعه بر الگوهاي همسرگزيني موجب ميهمسري و توان الگوهاي دروناست که مي ي اين فرآيندر نتیجهزدواج با افراد ديگر منع گردند. دمجبور شوند و از ا

ازدواج خويشاوندي عبارت است از (. الف1931و ترابي ي را در جوامع گوناگون مشاهده کرد )عباسي شوازيهمسربرون

در هاي فامیليجازدوا (.1931خوني( داشته باشند )کتابي وصلت بین دو زوج که با يکديگر قرابت نسبي )هم به عنوان خويشاوندي هايازدواج ايالت آمريکا 91 در کهيدرحالندارد، قانوني منع استرالیا و انگلستان نظیر کشورهايي

منع خويشاوندي هايازدواج از ارتودوکس کلیساي (. پیروان1337 2شود )اوتن هیمرمي يتلقّ غیرقانوني و جنايي جرم

روانپی براي فامیلي هايازدواج که است حالي در است. اين ممنوع کامالً هاازدواج نوع اين زرتشت آئین در و اندشده

(.1933)موفق ندارد منعي پروتستان و اسالم اديانها را توان آنگیرد که ميهاي گوناگون انجام ميهاي خويشاوندي در جوامع مختلف بین افرادي با نسبتازدواج

به دو دسته تفکیک کرد:ي دوّم يا درجات باالتر ي اوّل )فرزندان خواهران و برادران(، درجه( ازدواج بین خويشاوندان نزديک يا درجه1

ها بیشتر در کشورهاي مسلمان هاي خواهران و برادران و ...(. اين نوع ازدواجهاي خواهران و برادران، نتیجه)نوه

.هاي آسیاي جنوبي رواج داردبي و در بیشتر بخشرآفريقا، آسیاي مرکزي و غها بین يهوديان و نیز اياالت هندونشین ازدواجبرادرزاده، اين نوع از -خواهرزاده يا عمو-( ازدواج بین دايي2

-تعريف آن، ازدواج بر حسبجنوب هند رواج بیشتري دارد. البتّه بايد توجّه داشت که در بررسي ازدواج خويشاوندي،

شود، زيرا تأثیرات تر، به عنوان ازدواج خويشاوندي در نظر گرفته ميهاي بین خويشاوندان نزديک درجه دّوم يا نزديکهاي غیرخويشاوندي هاي داراي نسبت خويشاوندي دورتر به میزان اندکي با ازدواجهاي زوجژنتیکي حاصل از ازدواج

(.الف 1931عباسي شوازي و ترابي متفاوت است )

( و مطالعات صورت گرفته حاکي از تداوم 1903خويشاوندي از ديرباز رواج داشته است )کتابي ازدواجدر ايران، ، عباسي 1939، عباسي شوازي و همکاران الف 1931 کند )عباسي شوازي و ترابيازدواجي حکايت ميوي گاين ال

1 . Coser

2. Ottenheimer


3

اند، رواج باالي ازدواج دواج خويشاوندي را در ايران بررسي نمودهمطالعاتي که از (.1931شوازي و صادقي هاي سنتي را نشان ز ويژگيهاي اخیر و نیز برخورداري همسران خويشاوند اخويشاوندي، ثبات نسبي آن طي دهه

(.ب1931اند )عباسي شوازي و ترابي دادهاز حیث شاخص تنّوع قومي و ايران ي جامعههاست. هاي انساني ناهمگوني آني جمعیّتترين جنبهيکي از مهمست و هشتم ي بیکشور جهان رتبه 137ي دّوم و در میان کشور خاورمیانه و آفريقاي شمالي رتبه 13فرهنگي، در بین

ها( تنها . بر اساس آمارهاي رسمي گروه اکثرّيت )فارس(493-481: 3002، و ديگران 1)السينا باشدرا دارا مي

سوّمین گروه قومي در ،درصد جمعیّت 17سهم نسبي در اين میان، کُردها با .دهددرصد جمعّیت را تشکیل مي 2/13

هاي قومي ( گروه2777) 2دونالدبه باور مک (.1901ي و ناصري ، زنجان19: 1903ايران هستند )زنجاني و ديگران ( با استفاده از 1939عباسي شوازي و همکاران )شناختي است. يکي از بسترهاي مناسب براي بررسي روندهاي جمعّیت

17 هاي طرح تحوالت باروري در چهار استان منتخب به اين نتیجه رسیدند که میزان ازدواج خويشاوندي حدودداده

ها را ازدواج درصد 3/92ي فوق، ازدواج خويشاوندي در استان آذربايجان غربي درصد بوده است. بر مبناي مطالعهرک برابر رد و تُشده است. نتايج همچنین حاکي از آن بود که میزان اين ازدواج به ترتیب در میان قومیّت کُشامل مي

درصد بوده است. 92و 91با

از تغییرات ژرف در نظام خانواده و خويشاوندي دو ايل کُرد گورک و (ب1933)همکاران هرچند محمّدپور و( الف1931( و عّباسي شوازي و ترابي )1931رانند، امّا عبّاسي شوازي و صادقي )منگور در شهرستان مهاباد سخن مي

و بر اين باورند که در ايران قومیّت دانند فرهنگي مؤثّر بر فرآيند همسرگزيني مي مهمهاي قومیّت را يکي از ويژگي

ساختار زناشويي زنان کُرد متفاوت از ( نشان داد که 1930حسیني ) داري بر الگوهاي ازدواج دارد.معني مستقلتأثیر از تنوّع نسبي در ترکیب وضع زناشويي زنان کُرد حکايت ها ، يافتهحال يناترکیب وضع زناشويي زنان تُرک است. با

هاي مرتبط با ازدواج و زناشويي ها در مشخّصهي تفاوتکنندهتوان گفت تعلّق قومي به تنهايي تبیینراين، ميدارد. بناب

تغییر و ياجتماع ي کشش بین نیروهاي اقتصاديکنندهنیست. ترکیب متفاوت وضع زناشويي زنان احتماالً منعکس ها و هنجارهاي خانوادگي متفاوت زنان است.ارزش

تغییرات صورت گرفته در سطح جامعه از جمله باال رفتن سطح تحصیالت و میزان اشتغال زنان، با توجه به

آگاهي از میزان ازدواج خويشاوندي در مقطع کنوني و همچنین نگرش زنان نسبت به ازدواج خويشاوندي دختران و در میان زنان مهاباد، در آينده ارايه ي روند و میزان ازدواج خويشاونديتواند شناخت مناسبي از ادامهپسران خود، مي

العات اطّ هاي اخیر رو به رشد بوده، امّاهاي قومي در ايران در سالشناسي گروهي جمعیتاگرچه مطالعه کند.

ردنشین به طور کلّي و در شهر مهاباد به طور خاص وجود دارد. اين بررسي، محدودي در مورد ازدواج در مناطق کُ کردن اين خالء. تالشي است براي پر

1. Alesina

2. McDonald


4

ادبيات نظری تحقيق

هايي در نگرش، عقايد و رفتارهاي افراد تحوالت اجتماعي و تغییرات فرهنگي در جامعه باعث ايجاد دگرگونيهاي مختلف مورد ي خانواده و ازدواج يکي از موضوعاتي است که در شاخهزهشده است. در اين بین، تغییرات در حو

قع شده است.پردازان واتوجه نظريه

در ديدگاه نهادي، نهاد خانواده و ازدواج در چارچوب نظام کلي جامعه و به عنوان ارگانیسمي در نظر گرفته نهاد خانواده را در ارتباط با ساير يدگاهدشود. اين حفظ مي اشدهندهیلتشکشود که نظام آن به وسیله اجزاء مي

دهد. در اين مطالعات، الگوي ازدواج خويشاوندي در چارچوب مي قرار مورد مطالعهنهادهاي اجتماعي و فرهنگي

يافته مورد توجّه قرار گرفته است )عباسي شوازي و ترابي ساختار سنتي خانواده گسترده و در رابطه با ازدواج ترتیبدي داراي هاي خويشاوندهاي متعددي را بر عهده داشت و شبکهر(. در جوامع سنتي که نهاد خانواده کارکالف1931

خويشاوندي، به عنوان ابزاري براي در جهت حفظ نام، ازدواجهاي ترتیب يافته از جمله اي بودند، ازدواجاقتدار ويژه

نظران، مدرنیزاسیون و شد. به عقیده صاحبهاي بیشتر در نظر گرفته ميشهرت، دارايي و همچنین دستیابي به فرصت وند را دچار دگرگوني کرده است.هاي گوناگوني اين رصنعتي شدن به شیوه

گرفتند. در تغییرات الگوهاي خانواده و ازدواج تا اواسط قرن بیستم در قالب نظريات توسعه مورد بررسي قرار مي

يافتگي در نظر اين الگو جامعه غربي به طور عام و خانواده غربي به طور خاص به عنوان معیاري براي سنجش توسعهي غربي توسعه، تاکید دارد که با نوسازي با الهام از نسخه يکردرو (.ب1931شوازي و ترابي شدند )عباسيگرفته مي

شود. در همین راستا، هايي ايجاد ميي سنّتي، تغییرات و دگرگونيورود توسعه، شهرنشیني، آموزش و ... به هر جامعه

تأثیرات نوسازي بر خانواده يگسترهنواده، به ي انقالب جهاني در الگوهاي خا( با مطرح کردن ايده1339ويلیام گود )کند و معتقد است که فرآيند نوسازي در سطوح مختلف فردي و اجتماعي، نهاد خانواده و و الگوهاي ازدواج اشاره مي

(. مطابق نظريه نوسازي يا الف1933و همکاران محمدپور به نقل از دهد )ابعاد آن را به شدت تحت تأثیر قرار مي

و بیني در زندگي فرهنگي، اجتماعياي قابل پیشتا اندازه ي اقتصادي با تغییرات منسجم وتوسعه ي خانواده،همگرايتر تحت تأثیر اين تحوّالت ساختاري، الگوها و عناصر سّنتي ازدواج و خانواده در جوامع کم سیاسي منطبق شده است.

اي بودن، هايي نظیر هستهدرن غرب با ويژگيمُ يشمول خانوادهدل جهانيافته سرانجام به سمت مُتوسعه

)گراوند فردمحوري، آزادي در انتخاب همسر، ازدواج در سنین باال، باروري پايین و برابري جنسیّتي پیش خواهد رفت، وجود رابطه خويشاوندي(. با اين وجود، مطالعات صورت گرفته در رابطه با الگوهاي خانوادگي، از جمله ازدواج 1932

طي فرآيند مدرنیزاسیون و تغییر ساختار خانواده را تأيید نکرده و اين تغییرات را ناشي از تعامل پیچیده عوامل خ

هاي خانواده ( نشان داده است که اگرچه برخي ويژگي2770دونالد )مطالعات عباسي شوازي و مکاند. گوناگون دانستهآن همچون ازدواج با هاييژگيوغییر شده است، امّا برخي از ايراني از فرايند مدرنیزاسیون و صنعتي شدن دچار ت

(. ب1931برخوردار بوده است )به نقل از عباسي شوازي و ترابي انکاریرقابلغخويشاوندان، از تداومي

توان از رويکرد و مسیري مشابه براي بیشتر جوامع متصوّر است، مي در طرف مقابل نظريه نوسازي که آيندهبودن واقعیّت اجتماعي، یالسو نیز انساناق بودن ماهّیت ي اجتماعي نام برد که معتقد است با توجّه به خلّتفسیرگراي

ها پیشنهاد کرد. از آنجا که منبع و مرجع براي درک واقعّیات و يا ايجاد تغییر در آن يخاصتوان مسیر و روش نمي

ها از واقعیّات و چگونگي مان انسان است، پس درک انسانوساز و تغییر در واقعیات اجتماعي هنهايي هرگونه ساخت


5

ها بسیار مهم است. از اين گذشته، با توجّه به اينکه واقعیات اجتماعي به مثابه امور برساخته انساني معنادار کردن آنعام براي واقعّیات و شمولجهانتوان الگويي بوده و دائماً در حال شدن هستند، لذا نمي شدهیینتعفاقد قوانین از پیش

(. بنابراين، نه تنها نحوه درک و فهم 1933ها وضع کرد )محمدپور و همکاران در آن يکاردستاجتماعي و نیز ها از واقعیات جامعه اهمیت دارد، بلکه داراي اشکال متعددي نیز هست. از آنجا که تفسیر و درک مردم از دنیاي انسان

وابسته به بستر بوده و در درون معنادار یدشدهتولگیرد، معاني گي روزمره شکل ميپیرامون خود در بستر اجتماعي زند

شوند.مي

ادبيات تجربي تحقيق

ي علوم اجتماعي توجّهات زيادي را به خود معطوف ساخته هاي خويشاوندي جداي از اينکه در حیطهازدواج ها پیش بیايد، از زندان حاصل از اين نوع ازدواجاست، در بحث پزشکي نیز به دلیل عوارضي که ممکن است براي فر

درصد 93زوج از انواع نژادهاي مختلف ايراني، 977اي بر روي بیش از ت. بر اساس مطالعهسجايگاه خاصي برخوردار اها با ها به دلیل ارتباط آنبودن اين ازدواج یزبرانگبحث(. 1931بوده است )اکرمي خويشاونديها از نوع ازدواج

نسلي معناداري هاي بینتفاوتبیانگر آن بود که (1933عسگري ندوشن و همکاران )نتايج هاي ژنتیک است.بیماري

( نشان 1933اسي شوازي و خاني )عبّ در مورد ازدواج خويشاوندي وجود دارد. هاي مادران و دخترانها و نگرشدر ايدهي همسر مذهبي با گذشت زمان، سّن ازدواج و گزينش آزادانه هاي قومي وهاي ازدواجي گروهدادند که در کوهورت

هاي خويشاوندي در ديگر ازدواج افزايش يافته است و نسبت ازدواج خويشاوندي با کاهش اندکي همراه بوده است.

کشورهاي مختلف شهرهاي به که مهاجراني بین در نقاط جهان نیز از گستردگي بااليي برخوردار بوده است. مطالعه

و 1زاست )بیتل افزايش يافته هاگروه اين بین فامیلي هايازدواج دهدمي نشان اندکرده سفر استرالیا اروپا و آمريکا، در شرق فامیلي هايازدواج میزان که داد نشان عربستان ( در1333) 2عبدالکريم و باللي (. مطالعه2771همکاران

ذکر در پاکستان اي ديگرمطالعه باشد. درمي عربستان ايقبیله بافت زا که ناشي رسدمي درصد 12از بیش به عربستان

اقتصادي و مذهبي فرهنگي، اصلي تعلّ سه مطالعه اين است. در فامیلي از نوع هادرصد ازدواج 97حدود که است شده

هانوع ازدواج اين صليا گیرندگانتصمیم والدين رسد،مي نظر (. به1333 زو بیتل 9قرار گرفته است )حسین مورد بررسي

درصد است 32درصد و امارات 11درصد، کويت 13درصد، عراق 1اردن در خويشاوندي هايباشند. میزان ازدواج (.2777 1)شريدر

شناسيروش

در شهر مهاباد انجام شد. اّطالعات از طريق 1931 ماهينفرورداين تحقیق حاصل پیمايشي است که در

را در رابطه با وضعیّت زناشويي، سؤاالتي تحقیق طیف وسیعي از ته گردآوري شد. پرسشنامهيافي ساختپرسشنامه

1. Bittles 2. Al- Abdulkareem & Balal

9. Hussein

1. Schreider


6

هاي پیمايش بخشي از سؤاالت پرسشنامه با پرسشگرفت. هاي زنان در بر ميآلاطالعات باروري و نگرش و ايدهر شهرستان ارومیّه )حسیني، ( و پیمايش باروري دDHS(، پیمايش جمعیّت و سالمت )IFTSگذار باروري در ايران )

که در داخل بودي همسردار ساله 11-13ي کردهبار ازدواججمعیّت آماري تمامي زنان يک ( مشترک است. 1930هاي نتايج سرشماري عمومي گیري، خانوار و براي تعیین حجم نمونه از دادهشدند. واحد نمونهخانوار شناسايي مي

گیري، شد. روش نمونهخانوار را شامل مي 077اباد استفاده شد. حجم نمونه شهرستان مه 1931نفوس و مسکن

بر حسب اي، تصادفي و تصادفي سیستماتیک بود. ابتدا، شهر به سه خوشهاي چند مرحلههاي خوشهترکیبي از روشدر هر يک از هاموقعیّت اقتصادي اجتماعي مناطق شهر )باال، متوسّط و پايین( تفکیک شد. براي انتخاب بلوک

خانوار بود حذف شد. سپس، با توجّه به اينکه در هر 17تر از هايي که تعداد خانوارهاي آن کمها، ابتدا بلوکخوشه

طور تصادفي و متناسب هايي بهمانده در هر خوشه، بلوکهاي باقيشد، از میان بلوکخانوار بررسي مي 17بلوک تنها پردازش و تجزيه و تحلیل شد. ابتدا میزان ازدواج SPSS 20افزار ها در محیط نرمهبا حجم هر خوشه انتخاب شد. داد

هاي مستقل بر نگرش زنان متغیّربیني اثرات مشخّص شد. سپس به منظور پیش کردهازدواجخويشاوندي در میان زنان

فرزندان از تکنیک رگرسیون لجستیک استفاده شد. خويشاوندي در مورد ازدواج

ای تحقيقهمتغيّر

: همسرتان با شما چه نسبتي دارد؟ در جواب به است استفاده شده سؤالبراي بررسي ازدواج خويشاوندي از اين ، پسرخاله، پسرعمو، پسر عمه، ساير خويشاوندان و ييپسردا چند گزينه مشخّص شد که عبارت بودند از: سؤالاين

ي خويشاوند و غیرخويشاوند تقلیل داده ها به دو گزينهن جوابها ايي پردازش و تحلیل دادهغیرخويشاوند. در مرحلهجداگانه در مورد فرزندان دختر و پسر پرسیده سؤالشد. براي آگاهي از نگرش زنان نسبت به ازدواج فرزندان نیز دو

غیرخويشاوند؟شد با اين مضمون که: به نظر شما بهتر است دختران/پسران با فردي از فامیل ازدواج کنند يا با فردي

ازدواج خويشاوندي فرزندان )دختر و پسر( بود. نگرش زنان در مورد ، در آزمون رگرسیون لجستیک وابسته متغیّر آمده است. 1شد که در جدول فردي و فرهنگي زنان را شامل مي هايويژگي ،هاي مستقلمتغیّر

و وابستههاي تحقیق به تفکیک متغیّرهاي مستقل . متغیّرها و شاخص1ل جدو

ر معرّف نوع متغیّ

متغیّرهاي مستقل شامل:

، وضعیّت فرد ، خاستگاه، سن ازدواج، تحصیالتهمسرپايگاه اقتصادي اجتماعي فردي هايمشخّصه( 1 اشتغال

ي بزرگ، استقالل هاي خانوادهنگرش نسبت به منافع فرزندان، پايبندي به ارزش فرهنگيهاي مشخّصه( 2 ي فرهنگي، نگرش نسبت به اشتغال زنان در خارج از منزل، سرمايهزنان در خانواده

فرزندان دختر و پسر خويشاوندي نگرش نسبت به ازدواج متغیّر وابسته:

اعالم نشده بود. 1937هاي سرشماري سال در زمان انجام تحقیق، داده


7

های تحقيقیافته

هاي کلي جمعّیت نمونه گردد. ابتدا به بیان آمار توصیفي از ويژگيهاي تحقیق در سه بخش ارايه مييافته

ه براي بررسي بیشتر در مورد متغیّرهاي دو و تحلیل شدهمشخصسپس میزان ازدواج خويشاوندي شود.پرداخته ميه هم با استفاده از رگرسیون لجستیک به متغیّرشوند. در بخش تحلیل چندزنان داراي ازدواج خويشاوندي ارايه مي

.بررسي عوامل مؤّثر بر نگرش زنان در مورد ازدواج خويشاوندي خواهیم پرداخت

های توصيفيیافته

سال و 2/99دهد، میانگین سنّ زنان در هنگام بررسي ي نمونه نشان ميهاي بدست آمده از جامعهيافتهسال بوده است. اگرچه روند تغییرات میانگین سنّ ازدواج زنان همسو با روندهاي ملّي 1/27ها میانگین سنّ ازدواج آن

حکايت از آن دارد که دختران 37ي جمعیّت نمونه و نیز کوهورت ازدواج دهه باشد، امّا میانگین سّن ازدواج کلّ مي

توزيع زنان بر حسب شمار فرزندان در حال .اندکردهازدواجتري نسبت به میانگین کشوري کُرد مهاباد در سنین پايینفرزند و 1ها داراي درصد از آن 1/3اند و تنها ها تا سه فرزند داشتهدرصد آن 37که کمي بیش از دادحاضر زنده نشان

ها حکايت دارد، به طوري که تنها باشند. بررسي وضع سواد پاسخگويان از عمومّیت سوادآموزي در میان آنبیشتر مي

دهند. سواد تشکیل ميدرصد پاسخگويان را افراد بي 13کمي بیش از

. توزيع زنان جمعیّت نمونه بر حسب نوع ازدواج1نمودار

سوادان از هاي بیشتر از بهبود وضعّیت سواد زنان در طول زمان حکايت دارد، به طوري که نسبت درصد بيفتهياتقلیل يافته است. بر 1937ي درصد در کوهورت ازدواج دهه 9/3به 1910-1933درصد در کوهورت ازدواج 0/11


8

درصد در سطح 9/17بتدايي و راهنمايي، درصد زنان باسواد در سطح تحصیالت ا 1/13ي اين بررسي، حدود پايهاند. اگرچه زنان متولّد شهر مهاباد با و باالتر بوده يپلمدفوقدرصد داراي مدرک 9/11تحصیالت متوسّطه و ديپلم و

ها را درصد( از آن 9/12اند، ولي درصد قابل توجّهي )ترين سهم پاسخگويان را به خود اختصاص دادهدرصد بیش 0/10ها درصد آن 11تر از دهند. بررسي وضعیّت اشتغال زنان گوياي آن است که کمخاستگاه روستايي تشکیل مي زنان با

اند. با اين وجود، افزايش نسبت درصد زنان شاغل در درصد غیرشاغل بوده 31در زمان بررسي شاغل و بیش از

شدهافزودهدرصد زنان شاغل در شهر مهاباد ي ازدواجي بیانگر آن است که در طول زمان بر نسبتدورههاي همگروهدرصد( از نسبت متناظر در میان زنان متعّلق به 10تر )هاي اخیرتر ازدواج بیشو نسبت اشتغال در میان کوهورت

درصد( است. 3/3) 1910-1933کوهورت ازدواج

جمعّیت نمونه را هاي صورت گرفته دردرصد ازدواج 3/93شود، مشاهده مي 1طور که در نمودار هماندرصد نیز با ساير 0/19درصد با خويشاوندان نزديک و 2/29دهد. در اين میان، هاي خويشاوندي تشکیل ميازدواج

هاي خويشاوندي در میان هاي بیشتر نشان داد که به مرور زمان از تعداد ازدواج. بررسياندکردهازدواجخويشاوندان

هاي آماري نشان داد که میزان ازدواج خويشاوندي در میان متولدين کوهورت دهجمعیّت نمونه کاسته شده است. دادرصد 3/29و 99به ترتیب به 1937و 1917هاي که در متولّدين کوهورت درصد بوده 0/13برابر با 1917سنّي

درصد در 0/09به 1917درصد در کوهورت 9/11کاهش يافته است. از سوي ديگر ازدواج با غیرخويشاوند نیز از

رسیده است. 1937کوهورت

همتغيّرهای دوتحليل

دهد. هاي فردي آنان نشان مي( را برحسب مشخّصهيو غیرخويشاند ينوع ازدواج زنان )خويشاوند 2جدول

اي هاي ديگر، از لحاظ آماري رابطهمتغیّروضعّیت اشتغال زنان، تمامي متغیّرنتايج حاکي از آن است که به غیر از شود، ازدواج با غیرخويشاوندان در میان زنان گونه که در جدول نیز مشاهده ميوابسته دارند. همان متغّیردار با عنيم

هاي خويشاوندي نیز به ترتیب با بیش از ديگر زنان بوده است. بیشتر ازدواج درصد( 3/31) داراي تحصیالت باالتر

در رابطه با پايگاه اقتصادي و ت ابتدايي و راهنمايي اختصاص دارد.سواد و با تحصیالدرصد به زنان بي 3/91و 3/01ها از نوع غیرخويشاوندي بوده است و بیشتر ازدواج ،ي متوسّط و باالشود که در هر دو طبقهاجتماعي هم مالحظه مي

خويشاوندي بوده است. از نوع ها درصد( ازدواج 9/11ي پايین است که بیشتر )تنها در طبقه

آخر ازدواجي قرار دارند، ازدواج خويشاوندي کمتري داشته باشند. نتايج رود زناني که در کوهورتظار ميانتدار برقرار است. اي معکوس و معنيهاي ازدواجي و نوع ازدواج، رابطهنمايد. بین کوهورتآماري اين گفته را تأيید مي

هاي بیشتر از نوع غیرخويشاوندي بوده است. در ازدواجهاي آخر هاي صورت گرفته در دههبدين صورت که ازدواج

-درصد مي 3/23به 1937ي اين میزان در دهه کهيدرحالدرصد از نوع خويشاوندي بوده است 2/11، 1937ي دهه

درصد( از نوع غیرخويشاوندي بوده است. 1/09ي پاياني )هاي صورت گرفته در دههرسد. در واقع، اکثريت ازدواجهاي خويشاوندي تن دهد که زنان با خاستگاه شهري کمتر از همتايان خود به ازدواجدول همچنین نشان مينتايج ج

درصد و در میان زنان با خاستگاه روستايي 9/01اند. ازدواج با غیرخويشاوندان در میان زنان با خاستگاه شهري داده درصد بوده است. 13تنها


9

شان دارند، به فرزندان ازدواجازدواج خويشاوندي چه نگرشي نسبت به اينکه زنان داراي براي مشخّص شدن ي ازدواج با خويشاوند نزديک، ساير شان به سه دستهها پرداختیم. زنان را بر حسب نوع ازدواجي بین آنبررسي رابطه

ها را بر اساس موافقت و يا مخالفت با ازدواج فرزندانشان با خويشاوندان و غیرخويشاوند تقسیم کرديم و توزيع آن آمده است. 1و 9خويشاوندان بررسي کرديم که نتايج آن در جداول

هاي فردي آنان. نوع ازدواج زنان بر حسب مشخّصه2جدول

متغیّرسطوح هامشخّصه ازدواجنوع

جمع يغیرخويشاوند يخويشاوند

تحصیالت

7/177 2/21 3/01 سوادبي

7/177 1/33 3/91 ابتدايي و راهنمايي

7/177 7/07 7/97 طه و ديپلممتوسّ

7/177 3/31 2/13 عالي

Sig = 0000/0 آزمون آماري Cramer’s V = 703/0 2 = 98/217

پايگاه اقتصادي اجتماعي

7/177 0/11 9/11 پايین

7/177 3/33 1/99 متوسّط

7/177 1/39 3/13 باال


کوهورت ازدواجي

7/177 3/11 2/11 37ي دهه

7/177 3/37 1/93 07ي دهه

7/177 1/09 3/23 37ي دهه


خاستگاه

7/177 9/01 0/21 شهر

7/177 7/13 7/12 روستا

Sig = 0000/0 آزمون آماري Phi = 268/0 2 = 00/314

وضعیّت اشتغال

7/177 3/01 1/23 شاغل

7/177 0/31 9/93 غیرشاغل

Sig = 006/0 آزمون آماري Phi = 032/0 2 = 7/642

ري حاکي از آن نگرش زنان در رابطه با ازدواج فرزند پسر نشان داده شده است. نتايج آزمون آما 9در جدول شان دار بین نوع ازدواج زنان و نگرش آنان در مورد ازدواج خويشاوندي پسراناي معنياست که از لحاظ آماري رابطه

اند که با اند، بیان کردهداشته نزديک خويشاوند ي با يکدرصد( از زناني که خود ازدواج 0/19وجود دارد. بیش از نیمي )

اين میزان در میان زنان داراي ازدواج کهيدرحال، ز دخترهاي فامیل موافق هستندشان با يکي اازدواج پسرانشان با درصد( مخالف ازدواج پسران 0/10باشد. بیشتر اين دسته از زنان )درصد مي 1/11غیرخويشاوندي تنها اير خويشاوندان درصد زناني هم که با س 3/11دهد که اند. نتايج جدول همچنین نشان ميدخترهاي فامیل بوده

، موافق ازدواج پسران خود با دختران فامیل هستند.اندکردهازدواج


11

مادر. نگرش نسبت به ازدواج خويشاوندي فرزند پسر بر حسب نوع ازدواج خويشاوندي 9جدول

با خويشاوندان پسرنگرش نسبت به ازدواج فرزند

جمع بدون نظر مخالف موافق

نوع ازدواج الدينخويشاوندي و

7/177 9/21 7/21 0/19 خويشاوند نزديک

7/177 1/23 1/20 3/11 ساير خويشاوندان

7/177 3/93 0/10 1/11 غیرخويشاوند

Sig = 0000/0 آزمون آماري Kendall’s tau-b = 207/0 2 = 107/666

رد قبل، در اينجا نیز به بررسي نگرش زنان نسبت به ازدواج فرزند دختر پرداخته شد. همچون مو 1در جدول

شان وجود دارد. توزيع زنان ها نسبت به ازدواج خويشاوندي دختراندار بین نوع ازدواج زنان و نگرش آناي معنيرابطهتواند بیانگر اين نکته باشد که زنان تفاوت چنداني براي باشد که ميمي 9ها در جدول مشابه توزيع آن 1در جدول

خود قايل نیستند. در واقع، نگرش زنان نسبت به ازدواج دختران و پسران با يکي از افراد ازدواج دختران و پسرانزناني که با خويشاوند نزديک و درصد 3/11شود، گونه که در جدول نیز مشاهده ميباشد. همانفامیل يکسان مي

شان با يکي از افراد فامیل هستند. از نار، موافق ازدواج دختاندکردهازدواجساير خويشاوندان درصد زناني که با 0/12

شان با افراد فامیل اند که مخالف ازدواج دختراندرصد زنان داراي ازدواج غیرخويشاوندي اظهار کرده 3/13طرفي، هستند.

مادر. نگرش نسبت به ازدواج خويشاوندي فرزند دختر بر حسب نوع ازدواج خويشاوندي 1جدول

ند دختر با خويشاونداننگرش نسبت به ازدواج فرز

جمع بدون نظر مخالف موافق

نوع ازدواج خويشاوندي والدين

7/177 3/21 2/22 3/11 خويشاوند نزديک

7/177 7/21 9/92 0/12 ساير خويشاوندان

7/177 1/90 3/13 1/13 غیرخويشاوند

Sig = 0000/0 آزمون آماري Kendall’s tau-b = 247/0 2 = 98/101

همتغيّرليل چندتح

وابسته )نگرش متغیّرهاي مستقل بر متغیّرو به منظور بررسي چگونگي تأثیرگذاري همزمان در اين بخش از نوع اسمي دو وجهي )مخالف يا موافق( بوده وابسته متغّیر( و نیز به سبب آنکه فرزندان نسبت به ازدواج خويشاوندي

پردازيم. در اين آزمون، به موافقت با ازدواج ها ميي دادههمتغیّرل چند است، با استفاده از رگرسیون لجستیک به تحلیداده شد. هدف از اين بررسي، چگونگي تغییر احتمال مخالفت با ازدواج 1و به مخالفت با آن عدد 7خويشاوندي عدد

ن لجستیک يک بار هاي مستقل است. آزمون رگرسیومتغیّرخويشاوندي فرزندان بر اساس طبقات گوناگون هر يک از

. در مدل اوّل گرفترا در بر ميبراي فرزند پسر و يک بار نیز براي فرزند دختر اجرا شد. هر آزمون دو مدل ها در سطح سنجش اسمي و يا ترتیبي وارد تحلیل شدند. اين متغیّري اين فردي وارد تحلیل شد. همههاي مشخّصه

استگاه، وضع سواد و سطح تحصیالت، پايگاه اقتصادي اجتماعي و ها عبارت بودند از: وضعّیت اشتغال، خمتغیّر

ها با حضور هاي فرهنگي وارد تحلیل شدند تا میزان اثرگذاري آنمتغّیرهاي ازدواجي. در مدل دوّم، کوهورت


11

ي فرهنگي، استقالل زنان، نگرش نسبت به بودند از: سرمايه عبارت هامتغیّرهاي فردي بررسي شود. اين مشخّصهدر ها تمامي آن ي بزرگ و نگرش نسبت به اشتغال زن در خارج از منزل.رجیح جنسي، نگرش نسبت به خانوادهت

نشان داده شده است. 3و 1نتايج در جداول اي بودند و به همان ترتیب نیز به مدل وارد شدند.سطح سنجش فاصلهلفت زنان با ازدواج خويشاوندي فرزند پسر بیني احتمال مخانتايج آزمون رگرسیون لجستیک براي پیش 1جدول دهد.را نشان مي

سر با استفاده از رگرسیون لجستیکبا ازدواج خويشاوندي فرزند پ زنان بیني احتمال مخالفتپیش. 1جدول

هاي مستقلمتغیّر مدل دوّم مدل اوّل

Sig Exp(B) Sig Exp(B)

وضعیّت اشتغال )مرجع( شاغل

ns 112/7 390/7 * غیرشاغل

خاستگاه )مرجع( شهر

319/7 * 301/7 * روستا

وضع سواد و سطح تحصیالت

)مرجع( سوادبي

ns 171/7 ns 00/1 اييابتدايي و راهنم

ns 937/7 ns 313/1 متوسّطه و ديپلم

ns 273/7 ns 132/2 عالي


پايین )مرجع(

ns 300/7 ns 111/7 متوسّط

393/7 * 001/7 * باال


)مرجع( 37ي دهه

211/2 ** 232/2 ** 07ي دهه

172/2 ** 137/2 ** 37ي دهه

312/1 * ي فرهنگيسرمايه

219/2 ** استقالل زنان

ns 073/1 نگرش نسبت به ترجیح جنسي

122/7 ** ي بزرگنگرش نسبت به خانواده

ns 791/1 نگرش نسبت به اشتغال زنان در خارج از منزل

ns 293/1 ns 397/1 مقدار ثابتChi-Square **313/93 **313/11

Nagelkerke R Square 101/7 133/7

دارغیرمعني ns 71/7دار در سطح ** معني 71/7دار در سطح * معني

. در میان اين متغیّرها، تنها متغیّر تحصیالت و اندواردشدههاي فردي زنان مشخّصه در اين مدلمدل اوّل: اند. در داري بر متغیّر وابسته نداشتهگونه تأثیر معنيي متوسّط پايگاه اقتصادي اجتماعي زنان بوده است که هیچطبقه

ي متوسّط پايگاه اقتصادي اجتماعي، احتمال واقع، قرار گرفتن زنان در هر يک از طبقات متغیّر تحصیالت و يا طبقهدهد که زنان غیرشاغل در شان تغییر نداده است. نتايج همچنین نشان ميمخالفت زنان را با ازدواج خويشاوندي پسران

شان مخالفت کنند. همچنین زنان مال دارد که با ازدواج خويشاوندي پسراندرصد کمتر احت 90مقايسه با زنان شاغل


12

درصد کمتر مخالف ازدواج فرزندان پسر خود با دختران 99داراي خاستگاه روستايي نیز در مقايسه با زنان متولّد شهر ز زنان واقع در کوهورت بیش ا اندقرارگرفتههاي اخیرتر ازدواجي فامیل هستند. از طرف ديگر زناني که در کوهورت

شان مخالف باشند. همچنین احتمال مخالفت زنان داراي پايگاه اقتصادي اوّل احتمال دارد با ازدواج خويشاوندي پسران درصد کمتر است. 29ي پايین، اجتماعي باال در مقايسه با زنان طبقه

در مدل دّوم، متغیّرهاي فرهنگي نیز وارد تحلیل شدند. با ورود اين دسته از متغّیرها، تنها تغییر صورت مدل دوّم:

داري بر متغّیر متغّیر وضعّیت اشتغال ديگر تأثیر معنيهاي فردي اين بود که گرفته در آمارهاي مربوط به مشخّصه 91وابسته نخواهد داشت. زنان داراي خاستگاه روستايي در مقايسه با همتايان خود همچنان کمتر احتمال دارد )

هاي فردي تغییر شان مخالفت کنند. نتايج کسر برتري براي ديگر مشخّصهدرصد( که با ازدواج خويشاوندي پسران

ي پايین مخالف درصد کمتر از زنان طبقه 90ي باالي پايگاه اقتصادي اجتماعي ني نکرده است و زنان طبقهچنداهاي ازدواجي نیز نتايج مدل اوّل همچنان برقرارند و تنها شان هستند. در مورد کوهورتازدواج خويشاوندي پسران

37و 07هاي ين ترتیب که زنان واقع در کوهورت دههها کاهش يافته است. به ااندکي از مقدار نتايج کسر برتري آن

شان هستند. در میان مخالف ازدواج خويشاوندي براي پسران 37برابر بیش از زنان کوهورت 13/2و 23/2به ترتیب شود که دو متغیّر نگرش نسبت به ترجیح جنسي و نگرش نسبت به اشتغال زنان مشاهده مي یزن متغیّرهاي فرهنگي

اند. کسرهاي برتري براي سه متغیّر ديگر بیانگر اين نکته است که داري بر متغیّر وابسته نداشتهماري معنيتأثیر آ

ي معکوس با ي بزرگ، رابطهاي مستقیم و متغیّر نگرش نسبت به خانوادهي فرهنگي و استقالل زنان رابطهسرمايهي فرهنگي بیشتر و استقالل باالتر بیشتر احتمال دارد با هاند. به اين ترتیب زنان داراي سرمايمتغیّر وابسته داشته

هاي بزرگ دارند کمتر زناني که نگرشي مثبت به خانواده کهيدرحالشان مخالف باشند ازدواج خويشاوندي پسران

احتمال دارد با ازدواج پسرانشان با يکي از دخترهاي فامیل مخالفت کنند. شان مخالف هستند که:شاوندي پسرانبه اين ترتیب، زناني با ازدواج خوي

( در شهر متولّد شده باشند؛1

تري باشند؛( داراي پايگاه اقتصادي اجتماعي پايین2 تعلّق داشته باشند؛ يازدواجهاي اخیرتر ( به کوهورت9 ي فرهنگي بیشتري داشته باشند؛( سرمايه1

( داراي استقالل بیشتري باشند؛1 ي بزرگ داشته باشند.انواده( و نگرشي منفي نسبت به خ3

بیني احتمال مخالفت زنان با ازدواج پیشبه بررسي نتايج آزمون رگرسیون لجستیک براي 3جدول در .خواهیم پرداختفرزند دختر خويشاوندي

دهد بر خالف آزمون قبلي براي پسران، اين بار در مدل اوّل تحقیق وضعیّت نتايج آزمون نشان مي مدل اوّل: متغیّردار با اي معنيتحصیالت در دو طبقه رابطه متغیّر کهيدرحالوابسته نداشته است متغیّرداري بر ل تأثیر معنياشتغا

احتمال دارد تا با درصد کمتر 22 در مقايسه با همتايان خود، وابسته پیدا کرده است. زنان داراي خاستگاه روستايي

دهد که قرار گرفتن زنان در . کسرهاي برتري براي تحصیالت نشان ميشان مخالف باشندازدواج خويشاوندي دختران


13

دهد؛ به طوري که زنان داراي طبقات باالي تحصیلي احتمال مخالفت با ازدواج خويشاوندي دختران را افزايش مي 11/1و 23/1سواد به ترتیب تحصیالت متوّسطه و ديپلم و زنان داراي تحصیالت دانشگاهي در مقايسه با زنان بي

هاي ازدواجي نیز با نتايج به دست شان هستند. نتايج مربوط به کوهورتبرابر بیشتر مخالف ازدواج خويشاوندي دخترانهاي ازدواجي اخیرتر قرار دارند بیشتر احتمال دارد آمده براي پسران در آزمون قبل مشابه است و زناني که در کوهورت

باشند.شان مخالف ازدواج خويشاوندي دختران

با استفاده از رگرسیون لجستیک دخترشاوندي فرزند بیني احتمال مخالفت زنان با ازدواج خوي. پیش3جدول

هاي مستقلمتغیّر مدل دوّم مدل اوّل

Sig Exp(B) Sig Exp(B)

وضعیّت اشتغال )مرجع( شاغل

ns 193/1 ns 739/1 غیرشاغل

خاستگاه شهر )مرجع(

319/7 * 039/7 * روستا

وضع سواد و سطح تحصیالت

سواد )مرجع(بي

ns 117/1 ns 033/1 ابتدايي و راهنمايي

ns 313/1 231/1 * متوسّطه و ديپلم

731/2 * 110/1 * عالي


پايین )مرجع(

ns 271/1 ns 220/1 متوسّط

ns 330/7 ns 319/7 باال


)مرجع( 37ي دهه

139/1 * 210/1 * 07ي دهه

119/1 * 329/1 ** 37ي هده

ns 313/7 ي فرهنگيسرمايه

331/2 * استقالل زنان

ns 331/7 نگرش نسبت به ترجیح جنسي

133/7 ** ي بزرگنگرش نسبت به خانواده

ns 720/1 نگرش نسبت به اشتغال زنان در خارج از منزل

333/1 * 210/1 * مقدار ثابتChi-Square *971/10 *313/22

Nagelkerke R Square 112/7 131/7

دارغیرمعني ns 71/7دار در سطح ** معني 71/7دار در سطح * معني

داري متغیّرهاي باعث شد تا تغییرات اندکي در سطح معنيدر مدل دوّم واردشدهفرهنگي هايمتغیّر مدل دوّم:ي تنها دو متغّیر استقالل زنان و نگرش نسبت به خانواده واردشدهفردي ايجاد شود. در میان متغیّرهاي فرهنگي

هر چه زنان داراي استقالل بیشتري باشند بیشتر احتمال دارد که با اند.داري بر متغیّر وابسته داشتهبزرگ تأثیر معنيي بزرگ احتمال شان مخالفت کنند. از سوي ديگر داشتن نگرشي مثبت نسبت به خانوادهازدواج خويشاوندي دختران

اراي خاستگاه دهد. زنان با خاستگاه روستايي در مقايسه با زنان دمخالفت با ازدواج خويشاوندي دختران را کاهش مي


14

درصد کمتر احتمال دارد با اين نوع ازدواج مخالف باشند. همچنین زنان داراي تحصیالت عالي در مقايسه 13شهري برابر بیشتر احتمال دارد با اين نوع ازدواج براي دخترانشان مخالفت کنند. 73/2سواد با زنان بي

توان نتیجه گرفت که احتمال مخالفت با ازدواج خويشاوندي دختران در میان با توجّه به نتايج آزمون مربوطه مي زناني بیشتر است که:

( داراي خاستگاه شهري باشند؛1

( تحصیالت دانشگاهي را تجربه کرده باشند؛2 باشند؛ کردهازدواج( ديرتر 9 ( از استقالل بیشتري برخوردار باشند،1

هاي بزرگ داشته باشند.( و نگرشي منفي نسبت به خانواده1

گيریبحث و نتيجه

اوت است. هاي قومي، متفبین کشورها و حّتي در درون يک کشور در میان گروهالگوهاي ازدواج در هايازدواج شیوع در متعدّدي و مؤثّر عوامل است.تداول بوده باز در ايران امري مهمسرگزيني از میان خويشان از دير

امروز يدر جامعهاست. شده عنوان دموگرافیک هايويژگيمذهبي و قانوني، فاکتورهاي اقتصادي، نظیر خويشاونديگیري و همگاني نیست، هنوز پدر و مادر در شکل شدهيرفتهپذي يک الگو به صورتايران انتخاب آزاد همسر

ت و اي دارند. البته شدّکنند نقش عمدهي در شرايطي که خود انتخاب يا معرفي ميدهي ازدواج فرزندان حتّ سامان

آگاهي امروز ايران يکسان نیست. بنابراين، ياجتماعي جامعه -ها و طبقات مختلف اقتصاديضعف اين امر نزد گروهتواند کمک مناسبي براي شناخت روندهاي از نگرش والدين، به ويژه مادران نسبت به ازدواج خويشاوندي فرزندان مي

ي ازدواج خويشاوندي باشد.آينده

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسي میزان شیوع ازدواج خويشاوندي در میان زنان شهر مهاباد و نگرش آنان انجام 1931هاي تحقیق با استفاده از پیمايشي که در فروردين دادهشان است. اج براي فرزنداننسبت به اين نوع ازدو

زن همسردار ساکن خانوارهاي شهر مهاباد مورد مصاحبه قرار گرفتند. 077گرفت، گردآوري شدند. در پیمايش مذکور

اند. در ها ازدواج خويشاوندي داشتهدرصد آن 3/93نتايج تحقیق نشان داد که از میان کل زنان جمعیّت نمونه، 0/19درصد زنان با يکي از خويشاوندان نزديک )شامل: پسردايي، پسرعمو، پسرعمه و پسرخاله( و 2/29اين میان،

نتايج تحقیق همسو با ديگر نتايجي بوده است که در رابطه با ازدواج . اندکردهازدواجدرصد نیز با ساير خويشاوندان درصد 17( به اين نتیجه رسیده بودند که 1330ايران صورت گرفته است. گیونز و هیرشمن )خويشاوندي در

(. ب1931شوازي و ترابي هاي صورت گرفته در ايران از نوع خويشاوندي بوده است )به نقل از عباسيازدواج

ها با درصد آن 1/21د که درصد برآورد کردن 12ها را اين نوع ازدواج میزان( نیز الف1931شوازي و ترابي )عباسيچهار استان هاي خويشاوندي در( نیز میزان ازدواج1939خويشاوند نزديک بوده است. عباسي شوازي و همکاران )

درصد بوده 91درصد برآورد کردند که اين میزان در میان کُردهاي ساکن در آذربايجان غربي برابر با 17منتخب را

است.


15

کمتر از يازدواجهاي اخیرتر هاي خويشاوندي در کوهورتازدواجشکار ساخت که آه متغیّرنتايج تحلیل دو هاي خويشاوندي توان گفت اگرچه روند تقريباً ثابتي در میزان ازدواجهاي اوّلیه بوده است. به اين ترتیب ميکوهورت

هاي مدعي است که ازدواج (1937پور )کاظميوجود داشته است، امّا از میزان آن به مرور زمان کاسته شده است. هاي خويشاوندي بر حسب تحصیالت نیز نشان داد هاي اخیر با کاهش روبرور بوده است. توزيع ازدواجفامیلي در سال

کمتر از ،اي معکوس دارد. در واقع زنان داراي تحصیالت باالترکه اين نوع ازدواج با سطح تحصیالت زنان رابطه

اند بیش از همتايان خود . همچنین زناني که داراي خاستگاه روستايي بودهاندکردهدواجازديگران با خويشاوندان خود ارتباط خويشاوندي ازدواج که کندمي اشاره ( نیز در مطالعاتش1331اند. بیتل )ازدواج خويشاوندي را تجربه کرده

ها همچنین حاکي از اين بود . يافتهدارد هاروستا و ايحاشیه مناطق و سوادبي افراد اقتصادي يینپا تموقعیّ با مستقیمي

اند با ازدواج خويشاوندي فرزندانشان نیز موافق هستند. زناني که خود ازدواج خويشاوندي را تجربه کردهبیشتر که اوندي فرزندان پسر زنان داراي پايگاه اقتصادي اجتماعي باالتر، تمايل کمتري به مخالفت با ازدواج خويشهمچنین،

ي شان با دختري از طبقهتوان استدالل کرد که زنان طبقات باالتر جامعه بیشتر دوست دارند پسراند. ميشتنخود دا

هاي تواند در کنار ساير مشخّصههاي فرهنگي ميمتغّیره نیز نشان داد که متغیّرهاي چندتحلیلخودشان ازدواج کنند. ي فرهنگي شان تأثیرگذار باشد. زنان برخوردار از سرمايهفرزندان يشاونديازدواج خوفردي بر نگرش زنان در مورد

اند بیش از ديگر زنان مخالف ازدواج خويشاوندي فرزندانشان باالتر و همچنین زناني که استقالل بیشتري داشته

جهاي بزرگ دارند بیش از ديگر زنان موافق ازدواخانواده نسبت به اند. از سوي ديگر زناني که ديدي مثبتبودهتر، کمتر موافق ازدواج خويشاوندي فرزندانشان هاي مدرنتوان گفت که زنان داراي انديشه. ميبودندخويشاوندي

توانند نميبه تنهايي هاي فردي و يا خصوصیات فرهنگيهیچ يک از مشخّصه در پايان بايستي يادآور شد که هستند.

ي ترکیب بلکه .ن نسبت به ازدواج خويشاوندي تأثیرگذار باشندنگرش زنادر ي موجودهاي تفاوتکنندهتبیینبه عنوان توجه به نظرات مادران در مورد ازدواج ا ب .هاي زنان را آشکار سازدتواند شناخت بهتري از نگرشاين دو، مي از

توان انتظار داشت اين روندها همچنان ادامه داشته باشد، با اين حال نبايد در اين بین خويشاوندي فرزندانشان مي

هاي جوانان براي ازدواج، شکافي بسیاري از موارد از جمله اولويت رنظرات و عقايد فرزندان ناديده گرفته شود زيرا د ههاي آنان و والدين وجود دارد.وسیع بین ديدگاه


16

منابع

ي هاي کودکان ايران، دورهي بیماري(. ازدواج فامیلي از ديدگاه مشاوره ژنتیک و عقايد، مجله1931اکرمي، محمد ) .913-931 ص، ص9، 13

ي مقاله، ي موردي زنان کُرد و ُترکهاي قومي در ساختار زناشويي: مطالعه(. بررسي تفاوت1930)اتم ي، ححسیندي 1و 1 ،ي علوم اجتماعي دانشگاه تهراندانشکده ،1931هاي سرشماري در کنفرانس تحلیل يافته شدهارائه .1930ماه

Https://www.tabnak.ir دسترس:در هاي فامیلي،(. کاهش ازدواج1937پور، شهال )کاظمي

(. زناشويي خويشاوندي از ديدگاه اسالم، فصلنامه جمعّیت، دانشکده علوم اجتماعي دانشگاه تهران، 1931کتابي، احمد )

.23-13ص ص، 97

.يعلم : نشر، ترجمه محسن ثالثي، تهرانيشناسجامعهزندگي و انديشه بزرگان (.1932کوزر، لوئیس )

،(. جمعیّت، توسعه و بهداشت باروري1903) ، محمّد میرزايي، امیرهوشنگ مهريار، کامل شادپوراهللزنجاني، حبیب

.يبشرتهران: نشر هاي قومي و تأثیر آن بر میزان باروري زنان ايران، طرح (. بررسي تفاوت1901اهلل و محمّد باقر ناصري )زنجاني، حبیب

قیقات شهرسازي و معماري ايران.مشترک يونسکو و بخش جمعیّت مرکز مطالعات و تح

ي انجمن الف(. سطح، روند و الگوي ازدواج خويشاوندي در ايران، نامه 1931عبّاسي شوازي و فاطمه ترابي ) .33تا 31، صص 2ي شناسي ايران، سال يکم، شمارهجمعیّت

شناسي ي جامعهمجله ،ايراندر يشاونديخوهاي بین نسلي ازدواج ب(. تفاوت 1931عبّاسي شوازي و فاطمه ترابي )

.113-113 ص، ص1931، زمستان 1ي هفتم، شماره دوره ،ايرانکرده در الگوهاي ازدواج، قومیت و مذهب: بررسي موردي زنان ازدواج .(1933محمّدجالل، سعید خاني ) شوازي،عبّاسي

.30-33، صص 3ي ، شمارهشناسي ايراني انجمن جمعیتنامهشهر قروه، هاي مادران، دختران و ازدواج )تفاوت .(1933وشن، عبّاس، محمّد جالل عبّاسي شوازي، رسول صادقي )عسگري ند

.0-90، صص11ي شماره مطالعات راهبردي زنان )کتاب زن(،هاي ازدواج در شهر يزد، ها و نگرشنسلي در ايده ،ي پژوهش زناننامهفصل ،ج در ايران(. قومّیت و الگوهاي ازدوا1931)شوازي، محمّدجالل و رسول صادقي عبّاسي

.21-10صص ،1ي ، شماره9ي دوره

(. تحوّالت باروري در ايران: 1939)دونالد، بهرام دالور ي، پیتر مکعبّاسي شوازي، محمّدجالل، میمنت حسیني چاووش شواهدي از چهار استان منتخب، معاونت سالمت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي.

هاي ازدواجي زنان در شهر کوهدشت، (. بررسي عوامل مؤثّر بر شکاف بین رفتار و نگرش1932مريم )گراوند،

کارشناسي ارشد، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعي، دانشگاه بوعلي سینا، همدان. ينامهيانپاي ات خانواده به شیوهمعنايي تغییر يبازساز (.الف1933رسول صادقي ) ،لطیف پرتوي مهدي رضايي، محمّدپور، احمد،

، صص 13، فصلنامه خانواده پژوهي، سال پنجم، شماره اي: )مطالعه موردي: ايالت گورک و منگور(نظريه زمینه

997-973.


17

ي تداوم و (. سنّت، نوسازي و خانواده: مطالعهب1933محمّدپور، احمد، رسول صادقي، مهدي رضايي، لطیف پرتوي ) ،0ي دوره ،پژوهش زنان ،اي ايلي با استفاده از رهیافت روش تحقیق ترکیبيهتغییرات خانواده در اجتماع

.01-39صص ،1ي شماره(. بررسي پرهیز از ازدواج با اقوام نزديک و آثار بروز ناتواني در فرزندان، فصلنامه اخالق 1933موفق، ابوالفضل )

.33-173 ص، ص33پزشکي، سال سوم، شماره هفتم، بهار Alesina A, Develeeschauwer A, Easterly W, Sergio K, and Romain W. (2003)

Fractionalization, Journal of Economic Growth, 8: 155-194. Al-Abdulkareem AA, Balal SG. (1998). Consanguineous marriage in an urban

area of Saudi Arabia: Rates and adverse health effects; J Community

Health; 23:75-83.

Bittles AH, Neel JV. (1994). The costs of human inbreeding and their implication for variation at the DNA Level; Nature Genetics; 8:117-121.

Bittle AH, Savithri HS, Venkatesha M. (2001). Human inbreeding: A familiar

story full of surprises. London, Taylor and Francis: 68-78. Hussein R, Bittles AH. (1999). Differentials in age at marriage, contraceptive

use and fertility in consanguineous marriage in Pakistan; J Bio Social Sic; 31:121-138.

McDonald P. (2002). Low fertility: unifying the theory and the demography,

paper prepared for session 73, Future of fertility in low fertility countries,

2002 Meeting of the Population Association of America.

Ottenheimer M. (1990). Prohibition of cousin marriage in the USA; J Fam His,

15: 325-334. Schreider H. (2000). Saudi intermarriages have genetic costs. Washington Post

Foreign Service Study, January 16, Ao1.

Documents

Kinship marriage among Kurdish women in Mahabad