Man sru finitiat D.tgisi Satt:6, Nitdn 194

KABLOLU TV SiSTE,I\'!LERi

Yrd.DocJr. Ahnct SAHiNKAYAMARI{ARA iI.ffVERSrtESI

Iletiqim Faktiltesi

Kablolu TV sistemleri, koaksiyal (eqefsenlilvdveya frf o:q{Y

"r"atf ilil'rol.t rnll-atak" video (gfiint{i); audio (ses) veya data (v€ri) srn'

;lffiffiH" *y" r"lti kuruil$larda iulunan abotrelere ilehlek ama-

il;ffi;;; v,r["k telrotoji isf,ren vavrn sis:e+Tdi( q!!Tiy^e-n:-;i';il.k" bt anlltda onak anrcn dagrum sist€mlerine benzemesre kar$rn'

;ifi;";il"1";ioji ve amaglanin vavnshk hedefl€ri olarak.got kap-

i-ilr. *.t ""uo

oigoo*' roout'yona ytry- yontttoi *-1a1y^ial

ii#* tiLtirl "larai

vaprlan FM radvo ve TV vavrnlutnrn' bu trekans

iffiil* #uii;oen ootayr, tanal sayrtannr $nrh kalmasr ve buna kat-

ilil#;#;::'""_digTTff f."T:^ffi X'#,1,1",1Kffi -teml€rinin YaY$n kullanmrna neoen

fiilJ, ii"il'p""tu.["r*" biiviik sorunu olan vtiksek binalann 1*n 9l9u-

il g'oii"r.t*'* aJqiddetinin yetersizlili sonucu gbrilntii'riin kalit€:idili

o ri nmhlemteri olrnamasl da avanaj sallamaldadtr' Kablo dabum sisiem-

"an.'"Jii*r", *".Ji veya Elefon dahtm sebeteloinden yurlan aK ye-

fil'ffi;ilGi; uJ u#o o" vii' uo pu"t"taio oi'"n*nclen ravda-

lanElar ve oldulqa az yer kaplarlar'(1)

Kablolu vavmlar agrllth olarak t€kvonlu."ttt' tu? ryt]llffl:*-tednCei Jonetere ses, goriintii ve veri sinytttttioi it"uo"t utaclyla kurul-

ffiail;iiiien,ilgiin"g"ri$Inil tix"roo"'bu it"tigiln fti vootu otarak vap -

;ilil;ffi;ifi auineteroin oe ana dabum n€rkezine (head end) sin-

yaller gdnderme olanagl sallanmrlur'

185

^ - Genel olarak iki tip Kablolu TV yaym sistemi vadr. Birincisi "Abo_

ne Sebekeleri',dir ve evlere hizmer verir iu "ilrd" ;;k

"ii""l * n"_ber programlan afrrlrktadrr. Ikincisi ',Fndiis6iy"f S"U"t"i"r:i6r'i ti"rri,elitim ve kamu kurulullanna hizmet verir. S" k_fu;i"-&;irna'enror_masyon, veri ve haber progranlan yaymlarlar.

Kablolu TV sisremleri, VIIF bandtnda (qok yiiksek Frekanslarda)

'9k kanalh rafrntarda iyr sonuglar verrnetr"Oi.. ey", guCJ" l,iit

"f.?Jf_.r,bir sinyal, dusiik frekansl bir sinyatden drh. 9"d;;i;;.-il,i;Iy"y,"igin yiilsek &ekansh kanalarda daha giiglii y"yr" yuprfiuirO". i.'"ilrri Srg_lii olmas ise malivedn vutset otmasr oerreitir. ii,ti"t t"t-rr?t.'i*"r,yyri-y-al larmosferdo yrizeysel) yaynn maliyed yilk*;;;ii_"r_,dadr. Kablolu TV sistemleri ise vi{i b_o", at io" * il*i"rslir_*(Speciat-Band) diye adlandrntan ozet kan. *, Tv t;y;;h"Iil't"r,.r,_masnt sallayarak VHF batrdmda kanal suyrrr, ,*rrfuOrr.''" --"

Kablolu yayrn hogranrlannm Kaynaklan

. . Kablolu sistemde yaylnlanan g(hiintu_ ve ses progamlafl yerel kay-nakr olabitec€Ei sibi uzak istasvonlarlan -ik"dE; #;l;ii iJyi'uyouarac rgr ite de atrnabilir. Aynca programl, K"il't ;r,,;';.niij" o.flit11 ralita"apiu. nu up yerei klnry GJ"d;;;;;il;r,yrne tam lechizath yerel sfiidvotarda tirerltmettrOir. S-u silJ;;, iafre,r"_lar, VTR cihazlan, krakter jeneratorii, kurgu ve mix cihazlannn yaDl stfal1"i '1n91l,ei" r"reororoii ensrumanrari;J;r," il;#;:ir#;.*_temledni de igerir.

.. Interakiv kablolu yapncrtrk igin gerekli olan, iki ydnlt (bidircctio-na.l) yayn ekipmanlan da ana dafrrrmtini-tesi (h.rd ;;tti" ;;;;;""ile ana da6rm iinitesi arasudadbaElanuyr ..g,r1n

-' -- -"-* '' "-

Speclal Band (S-Band)

, f.aU]on fV fayrn igin itzeuikle aynhug &ekals.lar eski TV ahcr ci-h^zlannda bulunmadrgrndan, bu alcrlarri r.or"r" y.y*rr"i*lirc"fi"",i a_ma olanalrruz yoknr. Onedenle alcrda S_tu;#;;;;il:il;b_lu yayrnlafl almak igin aynlrn$ olan bu.ozet banoar speciiii_-iti_'lriroldiye adlandr r. yerden yuzeysel yayrntard" krt_,d y;;;;_;;"fifI, VHF In ve U BanOtandr. Su UanOmn Kablolu yayrnlarda hdlamtmama_$ gerekir. Fakar Tttkiyede kablolu yayna ge9i9 sUreri yagadr!r*r;;';"

186

abonelerin gogunda S-Tuned bulunmayan TV allcl$ bxlundaguldan' bu

i*iiu. g"qi"ior.ak kablolu yayrnlarda da kullamlmaktadr' PTT zaman

tioJe vivrnrann ttirr nu S-Bandma kaydracaktr' Mevcut TV ban an igin-

o'" S-S;dt n"t"tode yer aldlrnl agaErdaki listede gffmekteyiz:

Band I VIIF Kanal2,3,4

Band II VHF 88-108 MHZ FM Radyo Yaymlan

Su (AgaF Kablolu Yayn Bandr) S3-S10

Band IIMF Kanal5-12

So (Yukan Kablolu Yaym Bandr) 51i-S38

BandMHF Kanalzl'37

Bancl V UHF Kanal 3869

Su ve So S'Bandrnn frekans spekmmunda bulundulu iki de$gik fte-

kans daLBnl rcmsil etmektedir.

Yeni TV ahqlaflnda S-Banchnrn bir krsmn alabilecek segici dewe

(turner) vardn. Tum S-Bandln igerrnemektedir' Bu band S3-S20 kanallarml

kapsamakta&'.(3)

Kabtotu TV Sistemlerinin Elernanlarl

Tipik bt kablolu TV sisteminin 4 adet ana elemanl vardr: (4)

1 - Ana Da&um Me(kezi (Main Headend)

Dalrum merkezi (Headend)

2- Trank Sistemi (Trunk System)

3- Dagrtlm SisFmi (Distribution System)

4- Abone Bagantlsr (Subscriber Drops)

181

g.ldl - Ttp . Str tGbtdq y.yrh 9.bd.-t

l- Da$bm Merkezi : Abonelere ulaltnlacak sinyall€rin baglanglg

loF,asrdf: Tiin sinyal kaynaklaD, yqel yaynlar olsun, uydu yayntan otsun,link-hattl ile g€len yaymlar olsun lrepsi bu ana daFum m€rkezinde i$len€rek,kablo ile ilailebitecek forma sohlup dahrlmln barlaftb n€rk€zd;. Biittinsistemin en karrnagrk gekirde$ olarak kabul eam. ierresnia anenlale, uy_du alclan ile koaksiyal veya fib€f optik kablold ile veya radyolitrk sistemle_ri itg far$ lafna*tudan gelen sinyaller Ana DaEr[nmerkezinde toplanr,ggekli glanlars€gilir, diizenlenir, giiglendirilir, istenilen yayu fonnauna dO_nii$titiiliir, birlqtirilL ve doEu $raya sokulup iest edilgei yayrna verilir.

Fukh sinyalleri, farkh kaynaklardan toplayan atlcr anEnler sistemi-nin idealde Ana da&um merkezinde veya gok yakl nda olmas Ercih €dilir.Fakat antenl€rin sinyalleri en iyi alabileceHeri konumda olmalan gerekir.EEer bu iki konum am$nd"ki m€safe gok uzak ise mikodalga linkler-hllam_larak sinyaller ana dabum nerkezine ula$0nk. Birden faz[ daEtm mffke-zi kurulmaslnl gerehircn topografik Eartlar mevcutsa, bu dun:irda dalrtrmmerkezlerinden biri A.na dagftm m€rkezi oldak ismilendirilir ve dilo ialrtrm merkezl€rine ytiksek kapasiteli koaksiyal kablolarla veya nber optik(cam elyafi) kablolula ba$amr. Dalrtrn nerkezleri arasrndai bu ana arerbaElant ara siipq rank ba$anular denir.

Dalmn Merkezinin en dnem.li iqlevlerinden biri olan qevirme operas-yonu, g€Sitli kaynaklardan SHF, IJHF gibi deli$ik formatlarda gelen sinyal-leri, VHF-S-Bandrndaki frekanslua gevirmektir.

Geligmi$ iilkelerde interaltiv hizmetlerde veren kablolu yaFnlada

188

videoExt kullanarak aboneler daEltm merkezinde program kaynaklaflna

,ri*"utr"i.lilE "- biriminde krirulmuq olan bilgisayu sistsmi va$a$yla

abonelerle veri ah9-veri$i yap abilir'(s)

? Tranl Sbtcmi : Trank sisFmi kablolu yapnlmn dalturnnm ana

a'trt d;;*drdtt- iiiksek kapasiteli koaksiyel kablolann belirli.uzunluk-

ffi -tirilh-;vattuin etetritset sevivaT"q 9ST"1': i*i,:lT"i;;il;;Jtili", ki bu mesafeler a5apr v**.bit kilgt"Iq::T].P

;;i;"-i;i" isteniler sevive grkanlmasi iEn yiikseltegls (amptihkatol)

il'iil;.'+;il;piir*^rinr"i "'i orarak barlanTa\ kab1:1*-,i*: :t-Org" yuk

"t h"k-s sinyal kayrplan kompanse edilir' Amplitikatyt1l ra-

"a-ic iviveteri ite tablo kalplafl daima aynr dizeydedir' Bu nedenle da!r-

; kiil;;iitten' vtiGr t"raoslarda gatr$acak dii$iik kavrphlda-

;;;;tp ;hdu arcih edilir. ripik bir trank-siielendiriclll9:-"^t:i"

tii*ry" t"ii"i iar-c) ve bu kazancr serekli kanallara da!.rtan k^zane dah'

ilrn O"it.ferl u,rfon*. Hig uit zaman airplifikatoriin kazancl kablodaki ka-

;tffi f-h;ifualrdrr' aym $ekilde azda olamaz Kazanctn f^zla olmasr

#1ffi;;;;;ratiottcorunurtetin ui$ni igine s€smesO sibi bir durum

;;;:;;;k v,ptan i olmas ise cbri'inttiierin kanncab grkma$na ne-

aen nhrr EEer Trank amptruatortintin ;zancr kablo kaybrndan fada olursa"

ilffi*-f ililuti'""v'n"tt"tt" otomatik oluak devrev"- cllT' -+h"'ffi;il;;;;;ilt merkezinden uzak olmasr halinde oradaki baglanu

;#;,trttil;.g;amr ki bunlara da Tayyrcr Trark Hauafl demr' Birden

i"?i. iiti-* rtaJt"a varsa bunlu araindaki baglanuda Dagtttct Trank

Hatlafl ile Yaprllf'

3.Da$tur Sistemi : Bu bdliimde bulunan Dabtlm Hatlan abonelerin

yogun oi*6 ui'gcr"" o.T*::5-:i'b?ll,Su"l,Ttffi i3fl ilii}#Ifr l1:

viikselteclet ardl$l (cascade) olaral

ffi ffil;ffid;d:t*.r'3v"ryyg"f;1ltl;l j*,Ti3i1fi',i#il:tan's denir, DaErtrm Sistemi Elema

i!fi i;;"-';""1;d;a-i$revr6inivaparaksi?,i"f"lT"1lllfr tf ;?nsJl1

Hatlannda sinYalin zaytfl amasna

iiiltl{$i*H'T#ffi fi }H"ffi HitTfrIH,Uff l'ff;;ili;;"i.;ffi J.-go-tuoiuttuo uo''ltmas gibi problemler onaJa grkar'

irtl"'"L'ita l.uf"oaki lutintu ve ses kalitesinl etkiledili igin agrk havada

;iioii ffii;I." ;il"hii oldulu kadu krsa utmak Serekmekt€dir'

Abone daglum yederinde (Tap'offs)' ana dallum afi€ri gorevi yapan

189

ytiksek kapasircli koaksival kahtolardan abonel€reglk$ b0ltici.i (splitt€r) veydntendirme baglaglan kullamlarak ahnr. Splirr€r,l€r sinyali 2,ye i.e 4,e b0_ler-ler ve her bdliinen kabloda 25 "r,, ..p[a-_"" u"liril;il d;^,",

:lglTlar yonrendtume.B aBlaslan.is€ si"yjr, u"-ir-t-rriffi oij,ilibs,s_rrmek igin abone Qrkr$lannda kulgfr

Jransmisfd fr.ii"i""Oil"*li"i"geriye donmesini (reflecred power) dnlemek igin kailod;;;;iiir", .t^_masr gereken 75 ohm'luk emDedatrs, "yguo

iH"rn "r"ilJr.i,'frrffi."tsaEtanr v€ enedinin ter yonrri orara* iiJu'ril4ffiil;#^)i[ffiT, *"-runmug olur.(6)

4 Aboni Bq;l^nhsr I Sinyallerin bircysel dagttlrxnn yaddfr y€rdir.Bir nuhalrerin ana dahrrrnverinoen gr2p_lrilijry jridr*dili

"u.-nelerin yofun_oldulu apartrianlaia gOndoilnek Uz€re ba,liiniir. Daha Onc€agrkla&Emz bolticii (sotiuer) ve vo-nlendirme U^glalr" iiJLJr;'fr#r.u_lan saglanarak apanmai gt iqte",n6 raca, r.".kr;fiif.bl;ft;;il"1il"".Burada gerekirse ev ampl-inkatorreri kulantaralL;'i;l;;iur".Tirffi .,o_yal kayp.lan komponse odilir ve apanrnan ,sf d.ft;;;";fiil;",tu1".Apanman (Bina) iQi dagrumda kultanlan 2s"f,. t".r"iaifriiffi aszrh bakr boru olmayrp, bakr orme old"E""d_ .r;;il; ;;b;;il-d;i*_mesi kolaylagr. Her daireye. 75 ohm b6rii.ii tuu,i., lJr.rr;Ji[ftrrr_pedanstan korunarak siniauer uraqunlms

"r*. ?zyriariiiliffii. oabeliftrigim sibi, abonenin kendisinL uladi;il k"';ilff ff ;;1"#",,tiimtnii izleyebilmesi igin terevizyon arlcl crhz^ nda s-Band,lnLl alan Tunerolma$ gerekir. Bu Tuner olmadrbi rahirde orC r*o g,k311iofr i_i"_j,,0.iseren yeni uc i otarak satrlan TV cihaz* dil;d;;;ilffiil"i""rr1i,"n"-mandal Tuner cihazlan kullandabihr.

DbNoTLAR

(1) K. Blair Benson, Jerry C. Whitaku, Tdevidon rnd Audio Hanrt[s6[ fql fech._-. _- ntcions rnd Enginotrs M6raw llll, Singapre, f S90. ss. ilg-St---'"' ^-(2) Ehktrik Miihendtsleri oaasr Mccmulr. n"dfi i"t"il:ir*i z. rrr.rOYayn Sayr 382. ss.227_230.(3) ITU. Radto Regulation. ,Internadonal Telecommunication ,UnionPublicariot-1990(4) Benson, Whitaker, Television and Audlo Handbook for Technicirns

and Engimen. ss.g.4142(5) a.g.e. s.8.42.(6) Frederick Terman. Electronic and Radlo Emglneerlng. Fourth Edition.McGraw-Hiu. Singapore. I 990. s.g6(7) K. Blar Benson, Jerry C.Whitaker. Televislon Engineering Handbook-

f,'eaturing HDTV systenrs. Mccraw_Hn N"i, v".ris9Trl57;$190